To be or not to be
LCA & LCSA Producten worden vaak ‘beoordeeld’ op basis van een levenscyclusanalyse, afgekort als LCA. Vooral de milieugerichte LCA is bekend. Indien de resultaten positief zijn, het is te zeggen
het product scoort beter dan gelijkaardige producten op de markt, dan kan worden gesproken over een milieuvriendelijk product, maar daarom niet noodzakelijk over een
duurzaam product. Een van de schoolvoorbeelden om dit
te onderbouwen, is de laptop met een Europees ecolabel, die
enige jaren geleden op de markt was, maar waar in de hele levenscyclus - na onderzoek - (ernstige) negatieve effecten
op sociaal en socio-economisch vlak werden vastgesteld1. B. Mazijn, UGent
december-januari 2014 | 6
Z
Mazijn - ‘Milieuvriendelijk’ en ‘duurzaam’ is niet per definitie hetzelfde.
o’n twintig jaar geleden zijn verschillende onderzoeksgroepen gestart met het zoeken naar een manier om de milieugerichte LCA uit te breiden met de andere dimensies van duurzame ontwikkeling2. Vanaf 2004 werd op internationaal niveau samengewerkt en dit resulteerde nu exact vijf jaar geleden in de publicatie van de ‘Richtlijnen voor een sociale LCA van producten’ (in 2011, vertaald naar het Nederlands)3. Sindsdien werd er veelvuldig gerefereerd naar die richtlijnen én werden ze gebruikt in talloze gevalstudies over de hele wereld. Korte tijd later werd daar ‘life cycle costing’ aan toegevoegd, waardoor nu wordt gesproken over een overkoepelende LCSA (‘life cycle sustainability assessment‘) om producten (goederen en diensten) te beoordelen op basis van milieu-, sociale en economische overwegingen door een combinatie van drie technieken. Een milieugerichte LCA (E-LCA)
kijkt naar de mogelijke gevolgen voor het milieu, een sociale LCA (S-LCA) onderzoekt de maatschappelijke en sociaal-economische gevolgen en life cycle costing (LCC) wordt gebruikt om de gevolgen voor de kosten te beoordelen. Met behulp van de resultaten van de LCSAevaluatie kunnen bedrijven sociale verantwoordelijkheid opnemen over de gehele waardeketen en zo bijdragen aan duurzame ontwikkeling. Merk trouwens op dat de internationale standaarden ISO 26000, Global Reporting Initiative en OECD Guidelines for MNE’s allen eisen stellen met betrekking tot ‘gepaste zorgvuldigheid’ (‘due diligence’ in het Engels) en daar zelfs ‘medeplichtigheid’ (‘complicity’ in het Engels) aan koppelen als ze geen gepaste actie ondernemen. Het dramatisch ongeluk aan de Rana Plaza (Savar, Greater Dhaka Area, Bangladesh) op 24 april 2013 en de maatschappelijke verantwoordelijkheid van de grote modemerken in de win-
“Elk bedrijf dat gebruik maakt van primaire grondstoffen heeft baat bij een materialenscan.” Johny Bultheel, Managing Director Argex
Aanbod: een gratis expert in uw bedrijf om deze scan uit te voeren Een advies voor besparing Opportuniteiten voor
andere relevante actoren die willen samenwerken, met andere woorden het vormen van een alliantie, vooral rond ‘life cycle sustaina-
De Social LC Alliance is een kenniscentrum en een lerend netwerk van relevante actoren die willen samenwerken rond ‘life cycle sustainability assessment’. social-LCA.org) werd opgericht door de coredacteuren en een kern van auteurs van de S-LCA-richtlijnen uit 2009. Het doel van het samenwerkingsverband is een platform, een kenniscentrum en een lerend netwerk van deskundigen uit het bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en instituten, kennisinstellingen en consultants, overheden en
bility assessment’ (LCSA). Een bijzondere focus wordt gelegd op de sociale LCA.7 Half november 2014 heeft de Social LC Alliance, naar aanleiding van de vijfde verjaardag van de publicatie van de richtlijnen, trouwens aangekondigd een nieuw participatief proces op te starten om a) een stand van zaken op te maken en b) de richtlijnen uit te
Bel of mail met de code ECOTIPS14 voor uw afspraak met Gil Stevens via gil.stevens@c2cplatform.be of +32 2 523 80 84
www.c2cplatform.be
december-januari 2014 | 6
kelstraten is hiervan wellicht een illustratie6. Het is binnen deze context dat vlak voor de zomer 2014 de Social LC Alliance (www.
innovatie U krijgt een grondige screening van het materialenverbruik Een on-site doorlichting op uw bedrijf Een overzicht van de zichtbare en verborgen kosten Een overzichtelijk rapport voor het management Beperkt tijdsgebruik voor uzelf
LCSA
breiden met de resultaten van wat toen werd genoemd in Hoofdstuk 8 ‘Nood aan verder onderzoek en ontwikkeling’. De eerste stappen in het aangekondigde proces zijn: 1) een oproep tot daadwerkelijke participatie (begin 2015), 2) een interactie over de agenda voor de komende maanden en jaren, en 3) een eerste face-to-face meeting backto-back met de conferentie LCM 2015 (Bordeaux) op donderdag 3 september 20158. Ondertussen wordt door de oprichters van de Social LC Alliance wereldwijd training gegeven over hoe (de drie technieken van ) LCSA te gebruiken9. Dit jaar werd bijvoorbeeld in Leuven (België), Lecce (Italië) en Mexico City (Mexico) een bijdrage geleverd aan een doctoral summer school, in New Delhi (India) werd op vraag van FICCI (de Indiase Kamer van Koophandel) een opleiding verzorgd, in Arras (Frankrijk) werden ambtenaren van de regio Nord-Pas-de-Calais wegwijs gemaakt enzovoort. Ook in België wordt stilaan aandacht besteed aan het beoordelen van producten binnen een context van duurzame ontwikkeling, vooral aan onderzoeksinstellingen en universiteiten (ULB, UGent, ULg & Plan-C, Centre wallon de Recherches agronomiques). Er is zelfs vraag om een specifiek platform te creëren,
een Belgian/Brussels Chapter van de Social LC Alliance als het ware. Op internationaal niveau nemen nogal wat bedrijven het initiatief om de sociale effecten langs de waardeketen in kaart te brengen door toepassing van de richtlijnen ofwel door partner te zijn in verschillende ‘spin-offs’. Misschien zijn er ook in ons land bedrijven die interesse hebben in een lokaal lerend netwerk in deze materie?
4
5 1
Ciroth A. and Franze J., LCA of an Ecolabeled Notebook - Consideration of Social and Environmental Impacts Along the Entire Life Cycle. Berlin, 2011, 409 pp. 2 Aan de Universiteit Gent bijvoorbeeld werd hiernaar tussen 1995 en 2004 onderzoek verricht. Dit resulteerde in een laatste rapport: Mazijn B., Doom R., Peeters H., Spillemaeckers S., Vanhoutte G., Taverniers L., Lavrysen L., Van Braeckel D., Duque Rivera J. (2004), Ecological, social and economical aspects of integrated product policy Integrated Product Assessment and the development of the label ‘sustainable development’. Final Report, UGhent-CDO/Ethibel, Belgian Science Policy, Project CP/20, 124 pp. plus annexes. 3 Benoît C. and Mazijn B. (Eds.), Guidelines for social life cycle assessment of products - A social and socio-economic LCA code of practice complementing
6 7
8 9
environmental LCA and Life Cycle Costing, contributing to the full assessment of goods and services within the context of sustainable development. UNEP-DTIE, Paris, 2009, 104 pp. Er zijn recent 120 gevalstudies opgelijst. Volgende voorbeelden kunnen worden gegeven: laptops (Zweden), rozen (Duitsland), marmer (Italië), turf (Canada), rwzi’s (Mexico), detergenten (Brazilië), drukwerk (Australië). Valdivia S. et al. (Eds.), Towards a Life Cycle Sustainability Assessment - Making informed choices on products. UNEP-DTIE, Paris, 2011, 64 pp. Zie o.a. http://nl.wikipedia.org/wiki/Instorting_ van_het_Rana_Plaza. Het Instituut vóór Duurzame Ontwikkeling vzw (www.IDOvzw.be) te Brugge neemt de coördinatie waar. Zie www.lcm2015.org. Merk op dat soms specifiek wordt ingezoomd op het gebruik van ‘life cycle costing’ bij duurzame (overheids-)aankopen.
bernard.mazijn@telenet.be
VITO ŝƐ ĞĞŶ ŽƉ ƵƌŽƉĞĞƐ ǀůĂŬ ƚŽŽŶĂĂŶŐĞǀĞŶĚ͕ ŽŶĂĬ ĂŶŬĞůŝũŬ ŽŶĚĞƌnjŽĞŬƐͲ ĞŶ ĂĚǀŝĞƐĐĞŶƚƌƵŵ ŽƉ ŚĞƚ ŐĞďŝĞĚ ǀĂŶ ĐůĞĂŶƚĞĐŚ ĞŶ ĚƵƵƌnjĂŵĞ ŽŶƚǁŝŬŬĞůŝŶŐ͕ ĚĂƚ ǁĞƌŬƚ ĂĂŶ ŽƉůŽƐƐŝŶŐĞŶ ǀŽŽƌ ĚĞ ŐƌŽƚĞ ŵĂĂƚƐĐŚĂƉƉĞůŝũŬĞ ƵŝƚĚĂŐŝŶŐĞŶ ǀĂŶ ǀĂŶĚĂĂŐ͘
Duurzame chemie
Duurzaam materialenbeheer
Berchem - Genk - Gent - Mol - Oostende sŽŽƌ ŵĞĞƌ ŝŶĨŽƌŵĂƟ Ğ͕ ŶĞĞŵ ǀƌŝũďůŝũǀĞŶĚ contact op met Kathleen Iwens Tel. + 32 14 33 55 23 vito@vito.be – www.vito.be
Duurzame gezondheid Duurzaam landgebruik
december-januari 2014 | 6
VITO NV
Duurzame energie