BASINÇLI HAVADA DÜŞÜK NEM ÖLÇÜMÜ / YUSUF İLHAN

BASINÇLI KAPLARDA KAYNAK PROSESİ

Ahmet em İn çamlıbel Endüstriyel Hizmetler Ankara Bölge Sorumlusu SZUTEST

Basınçlı kaplarda kullanılan kaynak tipi metal kaynağı olmakla birlikte tanım olarak; Bir veya birden fazla metalik malzemeyi ısı veya basınç veya her ikisini birden kullanarak ve aynı cinsten ve erime aralığı aynı veya yaklaşık bir ilave metal kullanarak veya kullanmayarak birleştirmeye "metal kaynağı" adı verilir. İlave metal tanım olarak kaynak bölgesine verilen dolgu malzemesi olmakla birlikte, kimyasal ve mekanik değerler olarak en az kaynak yapılacak ana malzeme değerlerine sahip olmalıdır.

KAYNAK YÖNTEMLERİNİN SINIFLANDIRMASI Kaynaklı uygulamalarda temel olarak kaynaklanan malzemenin cinsine göre, kaynak sırasında tatbik edilen işlemlere ve kaynak işleminin maksadına göre sınıflandırma yapılır. n Kaynakuygulandığımalzemecinsinegöreikiye ayrılır;

o Metal malzeme kaynağı o Plastik malzeme kaynağı

n Kaynakyapılışgayesinegöreikiyeayrılır; o Birleştirme kaynağı o Dolgu kaynağı o Tamir kaynağı

n Kaynak uygulanış şekline göre dörde ayrılır; o Manuel kaynak o Yarı mekanize kaynak o Tam mekanize kaynak o Otomatik kaynak

n Kaynak, işlemin cinsine göre ikiye ayrılır; o Eritme kaynağı o Basınç kaynağı Basınçlı kaplarda genel olarak uygulanan kaynak yöntemleri ISO 4063 standardına göre tanımlaması aşağıdaki gibidir;

1. 111 – Elle metal ark kaynağı (elektrik ark kaynağı) 2. 121 – Toz altı kaynağı 3. 131 – Metal inert gaz kaynağı 4. 135 – Metal aktif gaz kaynağı 5. 136 – Özlü tel ile gaz altı kaynağı 6. 141 – Argon Kaynağı (TIG kaynağı) KAYNAK VE KAYNAKÇILARIN VASIFLANDIRILMASI

Basınçlı kaplarda uygulanan kaynak yöntemi ve kaynakçıların/kaynak operatörlerin ilgili standartlar ve yönetmelikler doğrultusunda vasıflandırılması gerekmektedir. KaynakProsedürOnayı(WPQR): Kaynak yukarıda ki tanımda da belirtildiği üzere ana malzeme, var ise ilave tel, elektrot, akım, voltaj, kaynak hızı, koruyucu gaz vb. birden fazla bileşenin uyumundan ortaya çıkan birleşim yöntemidir. Bu sebeple uygulanan kaynak yönteminin ilgili tasarım standardı ve/veya yönetmeliklerde belirtilen vasıflandırma standartlarına göre Kaynak Prosedür Onayının (WPQR) yapılması gerekmektedir.

Tasarım standardına göre değişmekle beraber ülkemizde genellikle uygulanan kaynak prosedür onayı (WPQR) standartları aşağıdaki gibidir; 1. ENISO15613: Ön imalat kaynak testi tabanlı vasıflandırma 2. ENISO15614-1: Çelikler için ark ve gaz kaynağı, Nikel ve nikel alaşımları için ark kaynağı 3. ENISO15614-2: Alüminyum ve alüminyum alaşımlarının ark kaynağı 4. ENISO15614-8: Boru boruya veya boru plakaya kaynak uygulaması 5. ASME Sec. IX: Kazan ve Basınçlı kap kaynağı Standardın gerektirdiği tahribatlı / tahribatsız testlerden geçen ve onaylanan kaynak prosedür onayının (WPQR) aşağıda belirtilen direktifler kapsamında da onaylı olması gerekmektedir.

1. 2014/68/EU Basınçlı kaplar direktifi Annex I, madde 3.1.2 göre onaylı olması gerekmektedir.

2. 2014/29/EU Basit Basınçlı Kaplar Direktifi Annex II madde 3.c.iii göre onaylı olması gerekmektedir. Kaynakçı/KaynakOperatörüBelgelendirmesi (WPQ): Kaynak uygulama çeşidine göre el kaynağı veya mekanize-otomatik olarak ayrıldığı gibi kaynakçılarda yaptıkları uygulama çeşidine göre belgelendirilir.

Tasarım standardına değişmekle beraber ülkemizde genellikle uygulanan kaynakçı / kaynak operatörü (WPQ) standartları aşağıdaki gibidir; 1. ENISO9606-1: Çelik kaynakçıların belgelendirmesi 2. ENISO9606-2: Alüminyum kaynakçılarının belgelendirmesi 3. ENISO14732: Kaynak operatörlerinin belgelendirmesi 4. ASME Sec. IX: Kazan ve Basınçlı kap kaynakçılarının belgelendirmesi Standardın gerektirdiği tahribatlı / tahribatsız testlerden geçen ve onaylanan kaynakçı / kaynak operatörlerinin (WPQ) aşağıda belirtilen direktifler kapsamında da onaylı olması gerekmektedir. 1. 2014/68/EU Basınçlı kaplar direktifi Annex I, madde 3.1.2 göre onaylı olması gerekmektedir.

2. 2014/29/EU Basit Basınçlı Kaplar Direktifi Annex I madde 3.2 göre onaylı olması gerekmektedir. KaynakProsedürŞartnamesi(WPS): Kaynak prosedür şartnamesi tanım olarak kaynakçıya yapacağı kaynak ile ilgili ana malzeme, sarf malzeme, paso sayısı ve sırası, akım, voltaj, gaz tipi ve debisi, ön ısıtma, pasolar arası sıcaklık vb. parametreleri ve/veya detayları içeren onaylanmış bir kaynak prosedür onayından (WPQR) atıfta bulunarak kaynak mühendisi veya kaynak koordinasyon personeli tarafından hazırlanmış iş talimatıdır. Kaynak prosedür şartnamesi basınçlı kap imalatçıları için genelde EN ve ASME normlarına göre hazırlanabilir. EN normu için EN ISO 15609-1 ve EN ISO 15609-2, ASME normunda da ASME Sec. IX standartlarına göre hazırlanmaktadır. KAYNAKLARIN TAHRİBATSIZ MUAYENESİ

Tahribatsız Muayene: Malzemelerin tahrip etmeden muayene işlemine denir. Basınçlı kaplarda yapılan kaynaklı birleştirmeler ilgili tasarım standardına göre tahribatsız muayenelerinin yapılması gerekmektedir. Tahribatsız muayenede özellikle hata bulunduktan sonra bu hatanın tiplerinin belirlenebilmesi için referans standartlar geliştirilmiş ve tanım olayları daha gerçeğe