9 minute read
Met stip op één: de pas de deux van Louis Vuitton & Yayoi Kusama
LOUIS VUITTON X YAYOI KUSAMA
MET STIP GENO TE ERD Tekst Soline Delos Fotografie Corentin Leroux
In de grootste samenwerking waaraan ze ooit heeft deelgenomen geeft de Japanse visuele kunstenares Yayoi Kusama, de keizerin van de infinity art, de wereld van Louis Vuitton een stippeleffect. Een duizelingwekkende pas de deux in twee bedrijven* die de langdurige relatie tussen mode en kunst nog hechter maakt.
Trenchcoat, tas Onthego MM met Infinity Dots-print, Academy loafers met zilverkleurig 3D-metaal, alles magazine ELLE 85Louis Vuitton x Yayoi Kusama.
Links: Mantel met Painted Dots-print, cargobroek met monogram en Painted Dots-print, rugzak Christopher MM met Infinity Dots-print, LV Trainer sneakers, alles Louis Vuitton x Yayoi Kusama.
Rechts: Jasje met Infinity Dots-print, mouwloze gebreide crop top, minirok, leren handtas Twist PM met Infinity Dots-print, enkellaarzen Shake, alles Louis Vuitton x Yayoi Kusama.
Yayoi Kusama (93) is wat je een echte cultkunstenares zou kunnen noemen. Haar iconische kleine-meisjes-look, met de bekende rode pruik en de zorgvuldig uitgekozen jurken die bij haar creaties passen, lijkt recht uit een hallucinant sprookjesboek te komen en levert haar bijna evenveel fans op als haar werk. Dat werk wordt regelmatig tentoongesteld in de beroemdste musea ter wereld. Kusama staat bekend om haar installaties boordevol stippen, haar organische golvende lijnen en haar eindeloze spiegelingen die de toeschouwer meenemen op een duizelingwekkende, hersenkrakende reis. Het nieuwste project van de vrouw die ze de ‘Princess of Polka Dots’ noemen is een XXL-collab met Louis Vuitton. Het begon met een reiskoffer die de kunstenares versierde met haar beroemde stippen en die ze toen aan de maker van de koffer gaf om een eerste samenwerking te vieren. Dat was in 2012. Het was een meesterwerk, dat Louis Vuitton inspireerde om de grenzen van het huis nog verder te verleggen in een nauwe samenwerking met de kunstenares. Ditmaal kreeg Yayoi Kusama carte blanche om haar geniale creativiteit los te laten op alle producten van het merk: tassen, mannen- en vrouwenmode, schoenen, zonnebrillen, juwelen en zelfs parfums, waarvan sommige nu in een mini-koffertje liggen dat rechtstreeks geïnspireerd is op die eerste gestippelde reiskoffer. Deze zalige, uitbundige samenwerking zal in twee fases gebeuren, eerst in januari en dan op 31 maart, telkens in een bijzondere omgeving die door de kunstenares zelf gecreëerd is, als een duizelingwekkende mise-en-abyme. In de collectie komen bijna alle symbolen die zo belangrijk zijn voor Kusama aan bod, waaronder de stippen in allerlei vormen, de spiegelbollen, haar psychedelische bloemen en haar Infinity Nets, een soort retrospectieve in de vorm van mode waarbij haar favoriete stippen de absolute hoofdrol spelen.
Hallucinant
Om haar passie voor polkadots te begrijpen, moeten we terug naar haar kindertijd, toen ze voor het eerst met de modewereld te maken kreeg. Kusama werd in 1929 geboren in het uiterst traditionele Japan, en leed als kind aan hallucinaties. Toen ze tien was en naar een rood bloemmotief op een tafelkleed staarde, was het alsof het patroon op haar netvlies gebrand werd. Waar ze ook keek – naar het plafond, naar de muren en uiteindelijk naar haar eigen lichaam – overal zag ze hetzelfde motief. De rode bloemen barstten open tot vlekken, die toen stippen werden. Diezelfde stippen zijn nu alomtegenwoordig op haar creaties, zachte sculpturen, schilderijen en muren, in zo’n hoeveelheid dat ze de toeschouwer bijna opslokken. Ze herhaalt het motief eindeloos, alsof ze haar stempel wil drukken op een wereld waarover ze geen controle heeft. Kunst is de enige manier waarop ze haar mentale wonden kan helen. Toen ze 28 was, vertrok Kusama naar de Verenigde Staten om daar haar geluk te beproeven. Ze vestigde zich in New York en lanceerde de ene wilde performance na de andere, waarbij ze telkens een gewaagd statement maakte. Bij een happening stuurde ze naakte, met stippen versierde dansers de straat op met borden waarop ze zich uitsprak tegen de oorlog en voor de seksuele bevrijding. Daar in Manhattan besloot de vrouw die haar eigen kleren al maakte sinds haar tienerjaren om ook van kleding een kunst te maken. Ze begon een merk onder haar naam, Kusama Fashion. Voor de lancering stuurde ze een persbericht de wereld in dat stof deed opwaaien: ‘Waarom zou je eruitzien als alle andere mensen? Ga tegen de gevestigde waarden in! Heb je een persoonlijkheid, laat die dan spreken!’ “In die tijd waren mode en kunst twee heel verschillende disciplines,” zou ze later zeggen. “Mode gaf mij de kans om nieuwe terreinen te ontdekken.” Haar eerste collectie was een feest van broeken met stippen en psychedelische jurken die ze zelf droeg tijdens haar performances. Op haar zolderkamer in Greenwich tekende, knipte en naaide ze kledingstukken, en zette een collectie in elkaar. Daarvoor omringde ze zich met mensen uit het vak die haar hielpen om haar mode verkoopbaar te maken. In die collecties gebruikte ze textiel als een canvas voor haar manifest van ‘self-obliteration’ – zoveel als zelfverloochening – uit 1960. Daarbij verklaarde ze: “Mijn leven is een stip tussen duizenden stippen.” Haar stijl werd geleidelijk steeds gedurfder. In haar kleding gebruikte ze transparante stoffen of strategisch geplaatste gaten die een glimp van de borsten, genitaliën of billen van de draagster lieten zien. Het puriteinse Amerika was diep geschokt. De kunstenares was uiteindelijk zo uitgeput door haar eigen obsessies dat ze in 1973 terugkeerde naar Japan, waar ze zich vier jaar later liet opnemen in een psychiatrisch ziekenhuis. Daar vond ze een veilige plek en werkte elke dag koortsachtig in haar atelier dat vlakbij lag. •••
Omkeerbare katoenen bucket hat met Infinity Dots-print en borduursel, jas met Multicolor Dots-print, tas Petite Malle met Painted Dots-print, enkellaarzen Silhouette met Painted Dots-print, alles Louis Vuitton magazine x Yayoi Kusama. ELLE 89
Links: Katoenen pet met Infinity Dotsprint, mouwloze gebreide crop top, leren bustiertop, leren minirok, handtas Capucines MM met Painted Dots-print, enkellaarzen Silhouette met Painted Dotsprint, alles Louis Vuitton x Yayoi Kusama.
Midden: Mouwloze gebreide crop top, denimbroek Carrot, handtas Alma BB met Painted Dots-print, LV Archlight sneakers met Painted Dots-print, alles Louis Vuitton x Yayoi Kusama.
Rechts: Donsjas met monogram en Painted Dots-print, jogpants, tas Keepall 25 met Painted Dots-print, LV Trainer sneakers, alles Louis Vuitton x Yayoi Kusama.
Spiegelbollen
Ook vandaag de dag speelt symboliek een voorname rol in Kusama’s kunst, en gebruikt ze een eindeloze herhaling van motieven als symbool voor harmonie en vrede. En haar verlangen om haar boodschap uit te dragen in de wereld is nog even sterk als vroeger. Over haar samenwerking met Louis Vuitton zegt ze: “Ik zie dit als een gelegenheid om mijn denkwijze en mijn artistieke filosofie met iedereen te delen.” Om te garanderen dat de collab een succes werd, werkte Louis Vuitton nauw samen met de intieme kring van de kunstenares en alles wat geproduceerd werd, moest eerst door Kusama worden goedgekeurd. Ze moesten precies de juiste tinten vinden zoals de kunstenares die ook gebruikte, en soms waren er wel tien pogingen nodig voor het perfecte Kusama-blauw gevonden werd. En dan waren er de stippen, die met de grootste precisie geplaatst moesten worden – met dezelfde precisie als waarmee Vuitton het monogram op zijn ontwerpen plaatst. Het was ook een hele uitdaging om de textuur en de glans van de ‘stippelschilderijen’ van de kunstenares weer te geven op de tassen. En dan moesten de halve bollen op de Capucines en Cannes-tassen, en op de biker jackets en metallic jurken in de futuristische ‘Metal dots’-collectie nog met de hand gevormd worden. De collectie doet denken aan de meest sensationele acties van de kunstenares. Toen ze in 1966 niet uitgenodigd werd voor de Biënnale in Venetië, gooide ze meer dan duizend spiegelbollen in de kanalen van de Dogenstad en noemde haar werk ‘Narcissus Garden’. Kusama begon de bollen zelfs voor twee dollar per stuk te verkopen aan willekeurige voorbijgangers, tot de politie er een stokje voor stak. Maar ze slaagde in haar opzet: 27 jaar later, nadat ze enorm populair was geworden aan het eind van de jaren 80, kon ze haar land eindelijk vertegenwoordigen op het meest vooraanstaande kunstevenement ter wereld. Daarmee was ze meteen de eerste vrouw die ooit een solotentoonstelling in het Japanse paviljoen had.
“MIJN LEVEN IS EEN STIP TUSSEN DUIZENDEN STIPPEN”
YAYOI KUSAMA
Liefdeshuwelijk
Vandaag meer dan ooit is kunst mode en mode is kunst. Een liefdeshuwelijk – met een verstandselement erbij – dat sinds het nieuwe millennium alleen maar sterker is geworden. Maar als we terugdenken aan de eerste geniale collabs van Stephen Sprouse, Murakami en Richard Prince, die stuk voor stuk door Marc Jacobs werden uitgenodigd om het merk nieuw leven in te blazen, is een samenwerking tussen kunstenaars en de modewereld bepaald niet nieuw. Bij Vuitton begonnen de collabs met kunstenaars bijna een eeuw geleden, toen estheet Gaston-Louis Vuitton, de kleinzoon van de oprichter van het merk, kunstenaars begon uit te nodigen om werk voor de Louis Vuitton-boetieks te maken. Maar het was Paul Poiret die een paar jaar daarvoor de bal al aan het rollen had gebracht, toen Picasso de schrijfster en verzamelaarster Gertrude Stein uitnodigde om hem in de salon van de couturier te ontmoeten in 1916. Het was een schatkamer van avant-garde creaties, bekend bij alle ontwerpers van die tijd. Poiret wilde een brug slaan tussen de wereld van de kunst en de modewereld, en hij werd een van de eerste couturiers die samenwerkte met kunstenaars, onder wie Robert Delaunay, André Derain, Brancusi, Picasso en Dufy. Zijn jonge bewonderaarster Elsa Schiaparelli ontwierp kleding voor haar vrienden uit de surrealistische stroming. Samen met Dali ontwierp ze een hoed in de vorm van een schoen en de nu iconische kreeftjurk. Haar ontwerpen werden geprezen in de toenmalige pers, en in 1932 verklaarde The New Yorker: ‘Een Schiaparelli-jurk is een modern schilderij’. Een paar jaar later liet de verwoede kunstliefhebber en verzamelaar Yves Saint Laurent zich inspireren door iconische schilderijen, bijvoorbeeld voor zijn Mondriaan-jurk in 1965 die de Nederlandse kunstenaar in één klap wereldberoemd maakte. Er was ook de Roemeense blouse, een interpretatie van het doek van Henri Matisse, en zijn schitterde jasjes met borduursel van Maison Lesage in de jaren 80, waarop hij zijn eigen visie van de Zonnebloemen en de Irissen van Van Gogh afbeeldde. In diezelfde periode nodigde Jean-Charles de Castelbajac zijn kunstenaarsvrienden Hervé di Rosa, Gérard Garouste, Jean-Charles Blais en Ben uit om rechtstreeks op witte tunieken te schilderen en zo kunst te creëren die gedragen kon worden. Met de nieuwe collab tussen Yayoi Kusama en Louis Vuitton wordt de creatieve, duizelingwekkende pas de deux voorgezet. En dat is uitstekend nieuws voor alle betrokkenen.
*Act 1 werd op 1 januari 2023 onthuld in China en Japan, en ging vervolgens wereldwijd op 6 januari. Act 2 wordt op 31 maart uitgebracht.
beauty beauty
NIC HARTLEY
