26 minute read
EDITO
p.16 Vrouwen in verzet tegen de maffia
Foto Mélissa de Araujo. Productie Anna Quérouil. Stylingassistente Manon Baltazard. Model Lauren De Graaf/Élite. Casting Ikki/The Art Broad. Haar Charlotte Dubreuil/Marie-France Thavonekham. Make-up Camille Lutz/Call My Agent. Manicure Lili Creuk. Opmaak Zoé Martin/Producing Love, met assistentie van Ludovic Del Puerto en Alix Cantal. Kraag in katoen Arthur Arbesser, top in viscose Materiel Tbilisi, broek in wol en pluimen Patou. Oorbel in verguld messing Gas Bijoux x Françoise, panty in polyamide Falke.
INHOUD
p. 94 Best of Bottega Veneta
4 EDITO 12 DIT WIL JE IN MAART ZIEN, DOEN EN
BELEVEN
BIJ DE TIJD
13 PLANEET
14 NEWS De vergeten feministe 16 REPORTAGE Vrouwen in verzet tegen de maffia
INTERVIEWS
32 HALINA REIJN “Iedereen is manipuleerbaar”* 36 MOUS LAMRABAT “Vooral jezelf blijven, dan komt alles goed”
CULTUUR
42 UITGAAN Wat je niet mag missen 44 BOEKEN Onze selectie 46 CINEMA Films van de maand 48 FILM Wegwijs in de streamingdiensten 50 MUZIEK Onze favoriete releases 52 INTERVIEW Balthazar “Er staan altijd break-upsongs op onze albums”
ÉDOUARD ELIAS. IMAXTREE. ÉDOUARD ELIAS. IMAXTREE. p. 74 Total look p. 29 De toon zit goed
JESSE LAITINEN. MÉLISSA DE ARAUJO.
REPORTAGES*
54 8 MAART Zes inspirerende vrouwen van bij ons* 58 PSYCHO Hoe de lockdown mij kapotmaakte
62 BELGIË & MODE Annus Mirabilis 66 FENOMEEN De toekomst zal vintage zijn, of niet zijn
MODE*
74 Total Look 82 Extravaganza 94 Best of 100 MODUS OPERANDI De roze-rode loper
102 MODUS OPERANDI Roem voor Rocha 104 NWS
BEAUTY*
110 Prix d’Excellence de la Beauté 118 Belgische prijzen
LIFESTYLE
122 REIZEN Goddelijk dansen in Thailand
124 DESIGN NWS 126 MASTERCLASS Vietnam in een kommetje 128 Horoscoop 130 Colofon
Ultieme luxe en ontspanning verenigd
De Maxx Royal Resorts verwelkomen je met een buitengewone service en stijlvolle suites en villa’s, te midden van de weelderige natuur. Zo wordt elk moment van je verblijf aan de Turkse Rivièra omgetoverd tot een onvergetelijke herinnering.
NATUURVRIENDELIJKE LUXEVERBLIJVEN
Voel je één met de natuur van zodra je arriveert in het Maxx Royal Resort Kemer, dat omgeven is door heerlijk geurende pijnboomwouden en een uitnodigende azuurblauwe zee. Dit mondaine resort onderscheidt zich door een natuurvriendelijke en indrukwekkende architectuur en elegante, ruime suites en villa’s voorzien van alle luxe, die je onmiddellijk thuis doen voelen. Zelfs de kleinste suite telt 100 m2 en heeft onder meer een salon, een keuken, een grote dressing, een douche en jacuzzi en goedgevulde Maxxi-bars. Het is een waar plezier om in zo’n comfortabele accommodatie ten volle te genieten van een deugddoende vakantie met je dierbaren. zorgeloos relaxen dankzij de Maxx Assistants. Deze persoonlijke assistenten overlopen vooraf samen met jou je verblijf en passen het tot in de puntjes aan je wensen en verwachtingen aan. Zo is je reis perfect op jou en je gezin afgestemd. Ook tijdens je verblijf regelt je assistent al je noden, gaande van restaurantreservaties tot het kiezen van je kussens, een gepersonaliseerde sportkalender en het organiseren van speciale gelegenheden. Het enige wat jij hoeft te doen is genieten van een onvergetelijke vakantie op maat.
UITZONDERLIJKE SPABEHANDELINGEN
De comfortabele suites en villa’s, de weelderige groene natuur en de uitzonderlijke Aven Royal SPA helpen je om in een vingerknip alle stress van je af te laten glijden. In de SPA kan je terecht voor een waaier aan verzorgingen en behandelingen, van traditionele massagetechnieken tot unieke en herbronnende treatments, die je al je zorgen doen vergeten. Verwen je huid met verkwikkende behandelingen die worden uitgevoerd door gespecialiseerde therapeuten. Geef je lichaam en geest een verfrissende make-over dankzij de traditionele badrituelen, massages en huidverzorgingen met producten van wereldberoemde merken. Probeer tijdens je verblijf ook zeker de Absolute Detox, die je helpt vocht en toxines te verliezen door het gebruik van een zorgvuldig geselecteerde saffraanolie. Of zuiver je lichaam met een spierontspannende Mandara- massage, simultaan uitgevoerd door twee masseurs die gebruik maken van Balinese massagetechnieken. Als klap op de vuurpijl biedt men ook een ‘vier elementen’-massage aan, die je exclusief kan beleven in de Maxx Royal Resorts. Na je massage kan je heerlijk relaxen in speciaal ontworpen rustruimtes en je energie boosten met een detox-cocktail of een verfrissende thee.
SAMENWERKING MET TOPCHEF ALFREDO RUSSO
Ook op culinair vlak komen de gasten van de Maxx Royal Resorts zeker aan hun trekken. Niemand minder dan de Italiaanse topchef Alfredo Russo zet zijn gastronomische magie in om alle liefhebbers van lekker eten in de watten te leggen. Russo brengt de moderne Italiaanse keuken naar de kust van Antalya, met respect voor de terroir. Op de kaart staan hedendaagse gerechten die aangepast werden aan de nieuwste trends, klaargemaakt met lokale ingrediënten. Zijn verse en visueel prachtige borden zullen je verrassen met een onverwachte twist als final touch. Russo’s motto is dan ook niet voor niets “Elegantly Simple, Simply Elegant’’. De signatuurstijl van deze topchef past perfect bij wat Maxx Royal zijn gasten aanbiedt: een kosmopolitisch gevoel waar privacy, comfort en een stijlvolle atmosfeer gepaard gaan met een hoogkwalitatief dienstenpakket.
GLOEDNIEUW RESORT IN BODRUM
Krijg je maar niet genoeg van de uitmuntende Maxx Royal-beleving? Goed nieuws, in 2022 opent een derde resort in het bruisende Bodrum zijn deuren, uiteraard voorzien van dezelfde luxe en hoogwaardige service die zo kenmerkend zijn voor Maxx Royal.
GEUREN ZONDER LEEFTIJD
Drie vrienden, Desmond Knox-Leet, Christiane MontadreGautrot en Yves Coueslant, gebeten door reizen en rariteiten, openen in 1961 een curiosawinkel op de boulevard Saint-Germain 34 in Parijs. Dyptique, de conceptstore avant la lettre, cultiveert de vrijheid om anders te zijn. Vooral de parfums en de geurkaarsen met hun speelse typografie blijken tijdloos. Voor hun zestigste verjaardag creëert Senteurs d’Ailleurs een gedurfd Dyptique-universum in de boetiek- parfumerie, waar acolieten niet alleen de iconische én exclusieve geuren, maar ook de verfijnde esthetiek van dit immer hippe label kunnen opsnuiven.
www.diptyqueparis.com Senteurs d’Ailleurs – Stefanieplein 1A, 1000 Brussel.
DIT WIL JE IN MAART
ZIEN, DOEN EN BELEVEN
Tekst Marie Geukens
De Standaard-journaliste @guinevereclaeys danste ballet als kind. Ze had de schilderijen van deze kunstenaar als publiek.
KUNSTUUR
We hadden het belevenisbrein van Hans Bourlon en zijn broer Joost nodig om een museumuitstap om te toveren tot een zalige ervaring, waar ogen en oren één uur lang de kost krijgen. Bij werken van Belgische meesters als Anna Boch, Emile Claus, Floris Jespers vertellen acteurs als Jo de Meyere en Wim Opbrouck, maar ook Arno en Elodie Ouedraogo een pakkend verhaal. De muziek is van Dirk Brossé. De tweede editie startte op 13 februari en loopt nog tot einde april.
Heilige Geestkapel, Minderbroedersgang 1-3, 2800 Mechelen (tegenover de Romboutstoren). Reserveren kan enkel online op kunstuur.com. Je kan het Kunstuur beleven in het Nederlands (originele versie), Frans of Engels (gedubde versies). Prijzen variëren.
BONNIE DE LOCKDOWNS LEVEREN HUN VRUCHTEN AF. IN SEPTEMBER VERRASTE JUWELENONTWERPSTER LAURENCE DELVALLEZ AL MET EEN LUXUEUZE HANDVERZORGING, ‘UKIYO SELFCARE’. NU IS ER OOK BONNIE, EEN LIMITED EDITION HANDTAS. NOG EVEN EN JE KAN EEN HEUS LAURENCE DELVALLEZ- UNIVERSUM BINNENWANDELEN.
@HET_KUNSTUUR_MECHELEN. PERS. @HET_KUNSTUUR_MECHELEN. PERS. WBT - BRUNO D’ALIMONTE. PERS.
PLANEET
Samengesteld door Marie Geukens
VUITTON FOR UNICEF
De Silver Lockit-armband in gerecycleerd zilver en biologisch katoen is de moderne interpretatie van het slotje, dat vanaf 1890 waardevolle bezittingen van klanten beschermde. Nu symboliseert de armband bescherming van kinderen in nood en een flink deel van de opbrengst gaat dan ook naar Unicef. Doudou Louis, voor het eerst in organisch katoen, draagt eveneens zijn steentje bij. Bij aankoop van de Silver Lockit-armband (€ 385,-) gaat $ 100 naar Unicef en Doudou Louis (€ 640,-) schenkt $ 200,- .
#lvforunicef. Louisvuitton.com
Strépy-Bracquegnies (La Louvière) - Historic Canal du Centre.
UNESCO MET DE FIETS
De toeristische dienst van Wallonië stippelde een route uit van 500 km langs spectaculair UNESCO-werelderfgoed. De tocht is opgedeeld in 11 etappes en leidt van Doornik, nabij de Franse grens, tot de opmerkelijke site van Blegny-Mine dicht bij Nederland. Wil je even iets anders of krijg je honger van al die ontdekkingen, dan geven de 11 bijhorende reisgidsen ook een selectie van attracties en ‘producteurs gourmands’ mee. Ook hotels met het label ‘bienvenue Vélo’ en ‘Bed+Bike’ werden opgenomen, voor wanneer het opnieuw kan. ANTIEK, C’EST CHIC
CHINESE THEEKOPJES
Herbruiken is nog nooit zo ‘hot’ geweest. Vintage in mode en vintage in design. Wij doken in een ver verleden - vintage heet dan antiek - en gingen op zoek naar prachtige gebruiksvoorwerpen met een fijn verhaal. Tekst Twan Vanmille
In 1594 maakt Filips II van Spanje het de Nederlanders onmogelijk om handel te drijven met Portugal. Dat heeft als gevolg dat hun toegang tot de Chinese markt gesloten wordt. Daarop besluiten ze zelf naar het Verre Oosten te varen. Met een goed uitgeruste oorlogsvloot verdrijven ze vele Portugezen uit hun Aziatische handelsposten. De Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) is geboren. De Nederlanders stichten op Indonesië de stapelmarkt en het bestuurlijk centrum Batavia, nu Jakarta. Van hieruit wordt de handel met China op touw gezet. In de 17de eeuw ontstaat in onze contreien een rage voor alles wat Chinees is. Schepen met thee, zijde, lakwerk, ivoor, met de hand geschilderd behang in zijde of papier, en vooral Chinees porselein zijn een ware sensatie. Dat laatste wordt een vast pronkobject in kunstkamers. In 1727 ging het VOC-bestuur rechtstreeks varen op China. De ‘theeschepen’ voerden het porselein massaal aan. Nederland werd marktleider en maakte enorme winsten. Het theedrinken en de serviezen werden nu ook bij gewone mensen populair. De directie van de VOC vroeg vooral kopjes zonder oor aan te kopen, omdat ze zo makkelijker gestapeld, verpakt en vrij risicoloos verscheept konden worden. Pas na 1760 werden er kopjes met oor in China vervaardigd. Deze kopjes werden rond 1750 door de VOC ingevoerd. Ze zijn flinterdun, mooi gedecoreerd met bloemboeketjes en de geschulpte rand is versierd met drielobbige motiefjes in goud-email. Het servies bestaat uit 11 kopjes en 12 schoteltjes. De prijs op een veiling is nu onvoorspelbaar geworden. Chinezen, die de antieke productie van hun land in Europa komen opkopen, kunnen de prijs soms hoog opdrijven. De veilingmeester zal ze niet onder de € 400 afkloppen.
EEN VERGETEN PIONIER ANNE LISTER
Begin negentiende eeuw maakte de Engelse Anne Lister komaf met heel wat conventies. Deze reislustige landeigenares woonde zelfs openlijk samen met sommige van de (vele) vrouwen die ze veroverde.
Tekst Françoise-Marie Santucci
Ze droeg slechts één kleur: zwart. Geen pastelkleuren, geen kapsones. Anne Lister, die eind achttiende eeuw in Yorkshire werd geboren in de kleine bourgeoisie, erfde een landgoed dat ze onophoudelijk liet verfraaien en leidde haar personeel met ijzeren hand. Op dat domein was de revolutie niet zo dringend. Haar markante gedrag kwam vooral tot uiting… in de slaapkamer. Als puber beleefde ze op kostschool een gepassioneerd avontuur met een vriendin en later zou ze tientallen vrouwen verleiden tijdens haar intense, maar korte leven – ze overleed op haar negenenveertigste aan een ziekte. Anne Lister werd ondanks haar lange jurken als mannelijk beschreven, haar bijnaam luidde dan ook ‘Gentleman Jack’. Haar lef leverde haar een slechte reputatie op bij het ‘zwakke geslacht’: door Europa reizen, een steenkoolmijn uitbaten, het hoofd bieden aan de sterke mannen in haar streek... en hun echtgenotes wegkapen! Haar versiertrucs zijn ons overgeleverd dankzij haar imposante dagboek dat meer dan twintig delen omvat en aantoont dat ze al even schrijfziek als erotomaan was. Sluw was ze ook: hoewel ze tot in detail over haar leven vertelt (haar zorgen als landeigenares, haar reizen...), zijn de passages over haar liefdesleven gecodeerd. Voor de zekerheid. In de geheime code die ze ontwikkelde op basis van cijfers en letters van het Griekse alfabet, duidde ze een van haar minnaressen aan met -Zp4z-z. Haar code zou pas veel later worden gekraakt door een van haar verwanten, die de raad kreeg de boekjes waarin ze zulke onverbloemde, choquerende dingen schreef te verbranden... Hij deed er niets mee, maar besliste ze opnieuw te verbergen. Het dagboek werd herontdekt en werd in 2011 Unesco-erfgoed, als ‘unieke’ getuigenis van een leven als lesbienne. In het Verenigd Koninkrijk is Anne Lister de heldin van talrijke boeken, waaronder ctie. Onlangs kwam er een serie uit op HBO, Gentleman Jack*, waarin ze onweerstaanbaar blijkt.
Kinder- en jeugdpsycholoog Willemijn van Eloik in EOS Wetenschap Anne Lister door Joshua Horner, rond 1830. De geheime code die Anne Lister uitvond.
(*) van Sally Wainwright, met Suranne Jones.
Marie Claire Griekenland ontketent #metoo
In een ongewoon open interview aan Marie Claire Griekenland vertelde zeilkampioene Sofia Bekatorou (43) over haar seksuele aanranding 23 jaar geleden. Ze noemt haar belager met naam en toenaam. Het is voor het eerst dat er in dat land een hooggeplaatst persoon wordt beschuldigd van seksueel machtsmisbruik. De bekentenis ontlokte een hele resem klachten over pesterij en misbruik, en niet alleen in de sportwereld. Het Griekse Hooggerechtshof beval de procureurs de aanklachten prioritair te behandelen. “Dit is een bijzonder belangrijk keerpunt”, zegt Vasiliki Petousi, socioloog en hoofd genderstudies aan de universiteit van Kreta in de New York Times. “Een populaire en bekwame vrouw vertelt een verhaal dat elk meisje op elk moment kan overkomen – dat is hoogst symbolisch en kan verandering teweegbrengen.” De bredere politieke en sociale context schijnt rijp in Griekenland om de angst opzij te zetten, te getuigen en ernstig genomen te worden. (MG)
DOOR JOSHUA HORNER/WEST ANNE LISTER OF SHIBDEN HALL BRIEF VAN ANNE LISTER AAN SIBELLA MACLEAN VAN 21 JUNI 1824. YORKSHIRE ARCHIVE SERVICE. CALDERDALE MUSEUMS SERVICE, WEST YORKSHIRE/BRIDGEMAN IMAGES. TANDEM FILMS.
Corsica
VROUWEN IN VERZET TEGEN DE MAFFIA
Steeds meer jonge vrouwen weigeren in angst te leven op het eiland waar ze zijn geboren en waar in twintig jaar tijd 375 moorden werden opgetekend. Dus sluiten ze zich aan bij de anti-maffiawerkgroepen. Deze moedige klokkenluidsters trotseren de wet van het zwijgen, tarten fataal machogedrag en geven bedriegers aan die een schrikbewind voeren en onschuldigen vermoorden. Dit is het verhaal van hun maatschappelijk project op Corsica.
Tekst Caroline Laurent-Simon Foto’s Édouard Elias
Sonia Battistelli, 29 jaar, hoofd communicatie en marketing bij een kmo in Zuid-Corsica, is zoals elk weekend naar haar ouders en broer gereden. Het ouderlijke huis in haar geboortedorp staat tegen een heuvelflank op een paar meter van het huis van haar overgrootouders. Het uitzicht vanaf het terras is adembenemend: links het onherbergzame Corsicaanse maquis, aan de overzijde een keten van benevelde heuveltoppen, en rechts in de verte de baai van Ajaccio, omgeven door de woeste Middellandse Zee. Maar het unieke landschap kan deze dynamische jonge vrouw niet meer sussen. Op 12 september 2019 werd haar vriend Massimu Susini vermoord toen hij zijn strandpaviljoen op het strand van Péru opende in Cargèse, ten noorden van Ajaccio. Sinds die dag aarzelt ze tussen verdriet en woede. De voormalige nationalistische actievoerder was zesendertig jaar, organiseerde het Cargèse Sound Festival en kwam openlijk op voor het milieu. De moordenaars – die nog altijd voortvluchtig zijn – schoten hem dood met twee kogels, hij maakte geen schijn van kans. Volgens al zijn naasten - onder wie zijn oom Jean-Toussaint Plasenzotti, stichter van de anti-maffiawerkgroep Massimu Susini - heeft zijn verzet tegen gewapende bendes die de regionale handelaars willen domineren, hem het leven gekost. Sonia is dezelfde mening toegedaan. “Ik vond het vanzelfsprekend om bij de anti-maffiawerkgroep te gaan”, vertelt ze. “Verontwaardigd zijn is niet meer voldoende. Het is tijd om op te treden tegen het onrecht dat we een zoon, een broer, een vriend moeten begraven. Het is tijd om de aanhoudende moorden in
1
1. Het typische maquis in de regio Ajaccio. 2. Sonia Battistelli, 29 jaar, heeft besloten zich bij de anti-maffiawerkgroep Massimu Susini aan te sluiten. De werkgroep is genoemd naar haar vriend die in september 2019 werd vermoord, toen hij zijn strandpaviljoen opende.
1
2
1. Larenzapia Capodimacci, 20 jaar, weigert zich te laten afschrikken en wil een voorbeeld stellen voor andere jongeren. Daarom werd ze lid van de anti-maffiawerkgroep Massimu Susini. 2. Het maquis rond de golf van Ajaccio.
Corsica een halt toe te roepen. Massimu kwam openlijk op tegen bendes die zich bezighouden met drugs- en wapenhandel, afpersing, intimidatie van zakenmensen en met het uitoefenen van druk om een bedrijf in moeilijkheden of een concurrent over te nemen om een openbare aanbesteding in de wacht te slepen. Die bendes willen de macht grijpen en als we nu niet reageren, zullen ze daarin slagen. De strijd tegen de maffia is echt een samenlevingsproject in Corsica: ik wil niet dat de jongere generatie, zoals mijn broer van zestien, in deze sfeer van geweld moet opgroeien. Ik wil niet dat er nog meer doden vallen in een maatschappij die in de handen van schurken is.” Was ze bang om zich openlijk te engageren en het Corsicaanse spreekwoord ‘Bewaar de stilte en de stilte zal jou bewaren’ naast zich neer te leggen? Op rustige toon en met een blik die me niet loslaat, antwoordt Sonia: “Natuurlijk heb ik daarbij stilgestaan, net als zoveel andere leden van de werkgroepen. Maar of je nu praat of zwijgt, bang ben je toch. Dan kan je beter pratend dan zwijgend je vrienden begraven.” Over de maffia praten. Het er voor de eerste keer openlijk over hebben is in Corsica – nu al – een ongeziene overwinning voor de twee nieuwe anti-maffiawerkgroepen: Massimu Susini in Zuid-Corsica en in Hoog-Corsica de groep Maffia Nò, a vita Iè(1) , opgericht door ex-nationalist Léo Battesti en Vincent Carlotti, die lid is van Anticor, de Franse vereniging tegen corruptie en voor politieke ethiek. Beide burgerinitiatieven hekelen “het overwicht van de maffia dat groter is dan ooit tevoren” en verenigen onbekende mensen, ouders en vrienden van slachtoffers, bedrijfsleiders, kunstenaars en intellectuelen.
EEN CLUB GEWELDDADIGE HETEROMANNEN
Om de bevolking op het eiland zo goed mogelijk te bereiken, de overheid te interpelleren en hun strijd tegen de maffia een duurzaam karakter te geven, organiseren beide werkgroepen speeches en publieke bijeenkomsten, en ze pakken het eigentijds aan door Facebook, Twitter en dergelijke actief te benutten. Op maffiano.com deelt de werkgroep Maffia Nò, a vita Iè, die vijfduizend sympathisanten telt, zijn nieuwsbrief en zijn petitie die ervoor pleit in beslag genomen ‘maffiagoederen’ in dienst van de burgers te stellen. De website biedt ook een forum, waarop internetgebruikers van gedachten kunnen wisselen met bekende figuren. De werkgroep met nu al honderden leden en duizenden volgers wil vooral mensen ervan overtuigen dat de wet van het zwijgen en het geweld geen onafwendbaar noodlot is voor Corsica. Dat doen ze door de concrete resultaten te benadrukken die Italië boekte door de burgermaatschappij in te zetten en met een gespierd juridisch arsenaal te ondersteunen. In deze prille, gloednieuwe beweging op het île de beauté zetelen talrijke vrouwen, die net als Sonia vastbesloten zijn om “het onaanvaardbare niet meer te aanvaarden” en op te komen tegen het maffianetwerk. Het is een waar bolwerk van machismo dat werkt als “een club heteromannen die de teugels in handen heeft en geweld gebruikt, de voornaamste kracht van de maffia”, volgens politoloog Fabrice Rizzoli, docent in de geopolitiek van criminele activiteiten, medeoprichter van Crim’HALT(2) en schrijver van een boek over de maffia(3) . Toen Vannina Bernard-Leoni – die sociale wetenschappen studeerde en directrice is van de Stichting van de universiteit van Corsica – tien jaar geleden opnieuw op het eiland kwam wonen, wilde ze graag geloven dat Corsica bezig was de bladzijde om te slaan. In die overtuiging legde ze beslag op het Palazzu naziunale de Corte. Daar zijn de stichting, een Fab Lab en een co-workingruimte in ondergebracht, die het geklasseerde historische gebouw haar moderne uitstraling van een start-upinnovatiecentrum moeten geven. “In 2010 dacht ik dat we na jaren van ongebreidelde misdaad op een keerpunt stonden, dat er een sociale en economische heropleving aankwam. Maar nee!”, zegt de jonge vrouw van veertig, lid van de werkgroep Maffia Nò, a vita Iè, op spijtige toon. “Het eiland is opnieuw een doelwit geworden omdat er geld te rapen valt. Lange tijd steunde de onderwereld in Corsica op drugshandel en overvallen met geweld. Nu steunt die op de vertrouwde eigen kring van bendes en machthebbers, gesjoemel in bouwprojecten en openbare aanbestedingen en andere illegale praktijken. Ik was aangegrepen door de moord bij klaarlichte dag op Jacques Nacer in 2012 in zijn winkel – hij was voorzitter van de kamer van koophandel en industrie in Zuid-Corsica. Twintig werknemers in deze sector namen vervolgens ontslag. Zo stelden ze de druk die deze schoften uitoefenden aan de kaak. Straffeloosheid doet de grenzen tussen de onderwereld en de politieke instellingen vervagen, en dat ondermijnt het sociaal contract.”
HET IS NIET NORMAAL OM BANG TE ZIJN ALS JE TWINTIG BENT
Dit is ook voor haar de eerste keer dat ze zich openlijk inzet tegen het geweld “omdat de lange lijst van moorden zo gruwelijk is. Zeker in onze maatschappij waar bijna iedereen elkaar kent. Op een eiland van amper 335.000 bewoners is er veel cohesie”, benadrukt ze. “Natuurlijk worden er successen geboekt in Corsica, dat moeten we ook blijven zeggen! Maar dat is geen reden om aan struisvogelpolitiek te doen. Het hele opzet van de
Sonia Battistelli, 29 jaar, lid van de anti-maffiawerkgroep Massimu Susini.
anti-maffiawerkgroepen, waarin talrijke vrouwen voor het eerst actievoeren, is om mensen op te roepen en te sensibiliseren. We hebben nog nooit zoveel gepraat als nu en zo hebben we al een groot taboe doorbroken.” Praten. Geen straffeloosheid accepteren. Vragen dat de daders van afpersing, oplichting en moorden worden aangewezen en veroordeeld. Je af en toe blootstellen aan argwanende blikken. Het is geen eenvoudige opdracht in het dorp waar je bent opgegroeid, in de stadswijk waar je woont. Gaétane Jeanneau is eenentwintig jaar en werkt in een college in Zuid-Corsica; Larenzapia Capodimacci is twintig en werkt in een kapsalon. Beiden zijn piepjonge leden van de werkgroep Massimu Susini, net als hun moeders. De nichtjes, die afkomstig zijn uit Cargèse, beseffen maar al te goed wat de gevolgen van hun beslissing zijn: “Ik weet dat sommige mensen in mijn dorp niet meer met mij zullen praten uit angst voor wraak van de maffia, als ze met mij gezien worden”, vertelt Gaétane. “En toch wil ik jongeren ervan overtuigen zich bij ons aan te sluiten. Hoe talrijker we zijn, hoe meer invloed we hebben. Velen lopen nog met oogkleppen op, terwijl iedereen van mijn generatie toch hetzelfde gevoel van onveiligheid heeft. We weten allemaal dat we op elk moment in een afrekening of vuurgevecht kunnen belanden, als we een terrasje doen of over straat lopen. Mijn toekomst ligt hier, in Corsica, ik ga hier niet weg vanwege de maffia. Maar het is niet normaal dat je op je twintigste bang bent om thuis te zijn vanwege bedreigingen om wie je bent, wie je kent of wat je zegt. Massimu zorgde ervoor dat jongeren zich veilig voelden in het dorp en niet
in het misdaadmilieu belandden, dat door het maffiawereldje wordt gevoed. Hij was een obstakel.” “Als je als meisje of vrouw openlijk gekant bent tegen georganiseerde misdaadbendes, besef je ook dat je een gemakkelijk doelwit bent voor maffiosi”, vindt Larenzapia. Ze weigert zich te laten intimideren. “Ik ben een meisje, ik ben jong, en toch wil ik bewijzen dat ik moedig ben. Ik hoop dat dat andere jonge meisjes ertoe zal aanzetten om hetzelfde te doen. En jongens! Maffiabendes aanpakken is een vorm van machtsvertoon. We moeten moedig zijn, als we in vrijheid willen leven. Nu voel ik me niet vrij. Dit klimaat van groeiende onveiligheid is niet leefbaar.” Wat verwachten deze twee jonge vrouwen? “Het gerecht en de overheid moeten actie ondernemen voordat het nog erger wordt en de misdaadorganisaties hier nog machtiger worden. Onze werkgroepen zijn nog gloednieuw, ze geven de burgers ook een signaal dat het tijd is om te praten zonder bang te zijn dat dat zich tegen hen keert.” Voor Céline Bourbousson, 31 jaar, doctor in de bedrijfskunde en docente aan de universiteit Pascal Paoli, zegt de anti-maffiastrijd 2.0 in Corsica veel over de huidige multidisciplinaire maatschappelijke conflicten. De maffia doorkruist de ambities op het vlak van milieubescherming, van democratie met inspraak en van een meer sociale en solidaire economie. De recente, sociaal bewuste stellingnames tegen het geweld sluiten aan bij haar standpunten binnen de milieuorganisatie U Levante, een ‘tegenmacht’ die strijdt tegen het betonneren van strand en landelijk gebied op het eiland. Dat zijn stuk voor stuk bronnen van veel winst, corruptie en witwaspraktijken. “We komen op tegen het monopoliseren van gemeenschappelijk goed in deze streek, waar je straffeloos zomaar alles kan neerpoten omdat een klein groepje machtige verkozenen samenspant, hoewel zij niet het gemeenschappelijk welzijn, maar puur financiële belangen beogen. Wat wij doen, is monnikenwerk. De stedenbouwkundige politie heeft maar twee agenten in Zuid-Corsica. Het gebrek aan middelen is overduidelijk.” Célines ecologische engagement is niet risicoloos. “U Levante, een volledig onafhankelijke vereniging, wordt al jaren onder druk gezet”, vertelt ze. “Het huis van een van de leden werd met een plasticbom opgeblazen, nadat ze in het gemeentehuis administratieve documenten had geraadpleegd. Het is niet zo vergezocht om een oorzakelijk verband tussen beide gebeurtenissen te veronderstellen. Klokkenluider zijn is hier een zeer zware taak, omdat het als verraad kan worden beschouwd.”
VROUWEN TEGEN DE ‘GANGSTERCULTUUR’
Al jaren volgt Marie-Françoise Stefani de gerechtelijke actualiteit voor France 3 Corse in het kader van haar programma Ghjustizia. Ze schreef het boek Une famille dans la mafia(4), een ijzingwekkend en aangrijpend verhaal over macht, geld en wraakacties, maffiapraktijken die het gezin Manunta hebben kapotgemaakt. Yves, de vader, was zakenman en werd in 2012 vermoord, een paar maanden nadat zijn vrouw en dochtertje van tien zwaargewond werden toen de gezinsauto onder vuur werd genomen. Het boek, dat in de herfst uitkwam, ligt in de etalages van de boekhandels op het eiland en helpt de burgers in te zien hoe ver de maffia in het raderwerk van de maatschappij doordringt. “Ik voel een lichte opleving in de Corsicaanse maatschappij, en tegelijkertijd groeit de greep van een duistere club die het economische en politieke stelsel en de politie-instanties binnendringt”, verklaart de experte in zake criminaliteit. “Deze oorlog is onzichtbaar, maar hij speelt zich hier en nu af. De mentaliteit verandert, mannen- én vrouwenstemmen komen openlijk op tegen de machtsverhoudingen die de criminele netwerken hebben opgelegd, en dat is nieuw.” Daarom vindt de journaliste het jammer dat velen nog toegeven aan “een cultuur waarin de mythe van de straffe schurk veel aantrekkingskracht heeft. Je ziet jongeren bijvoorbeeld de straat oversteken om de hand te drukken van een topcrimineel die over de Cours Napoléon in Ajaccio wandelt”, vertelt ze. “In Ajaccio hoef je je auto niet op slot te doen, maar er worden mensen vermoord op het trottoir. Dat is de harde realiteit. Sommigen schieten zonder aarzelen met een kalasjnikov op een kind van tien jaar!” Marie-Françoise Stefani zal nooit de getuigenis vergeten van Yves’ dochter CarlaSerena Manunta, die als tiener voor de rechter vertelde over de angst, het bloed en de pijn, en die een van de vermeende schutters aan durfde te wijzen. De aangrijpende brief die haar in ballingschap levende broer aan de magistraten schreef en die trouwens het laatste hoofdstuk van Célines boek is, verwijst naar zijn zusje: “Moed heeft in Corsica een naam en een gezicht: het is Carla-Serena.”
“HET IS NOG NIET TE LAAT OM IN ACTIE TE KOMEN”
Er zijn nog meer gezichten, nog meer stemmen en nog meer moedige mensen die net als zij voortaan de wet van de gewelddadigste durven te trotseren op het Franse eiland. “Dat er gelijktijdig voor het eerst twee anti-maffiacollectieven werden opgericht in twee verschillende regio’s, die de misdaadnetwerken ‘maffia’ noemen – een woord dat in het Franse recht niet bestaat - en die de herinnering aan de onschuldige slachtoffers levendig houden – net als de anti-maffiaverenigingen in Italië – is een belangrijk signaal”, duidt politicoloog Fabrice Rizzoli. “Er zijn te veel onschuldige slachtoffers vermoord in Corsica, ze worden vergeten en dat vormt een maatschappelijk draagvlak voor de gangsters. Daarom is het van wezenlijk belang dat we tegen de straffeloosheid opkomen en dat deze werkgroepen het woord nemen en de herinnering aan de slachtoffers levendig houden. Corsica telt het hoogste percentage politieagenten van heel Frankrijk. Lange tijd werden die ingezet tegen het nationalisme. Daardoor traden ze veel minder op tegen de criminaliteit van georganiseerde bendes, die zich met afpersing, intimidatie, witwassen, verduistering van overheidsgeld en corruptie bezighouden. De sociale vrede werd afgekocht, en dat is een schande. Burgers verdedigen tegen beroepsmisdadigers is in Corsica nooit een prioriteit geweest voor de regering. Met Crim’HALT vragen we dat in beslag genomen maffiagoederen collectief worden gebruikt, wat de burgers zou toelaten om echt een proactieve rol te spelen. De twee anti-maffiawerkgroepen hebben gelijk: het is nog niet te laat om in actie te komen. De enige belemmering is dat de overheid haar rol niet opneemt.” En haar struisvogelpolitiek voortzet op het grondgebied dat de meeste gepantserde wagens per inwoner telt, en waar in twintig jaar 375 moorden werden gepleegd. Op de heuvels van haar dorp waar de libeccio – de hevige eilandwind – rondjaagt, vertelt Sonia hetzelfde verhaal. “Het is ongelooflijk wat hier gebeurt”, briest de jonge vrouw. “Dit grondgebied heeft enorm veel potentieel en rijkdom, we kunnen in de eenentwintigste eeuw toch geen gijzelaars van maffiabendes blijven!” Net als Vannina, Céline, Larenzapia, Gaétane en steeds meer anderen wil ze erin geloven: “We staan nog maar aan het begin van deze beweging.”
1
1. Vannina Bernard- Leoni, directrice van de stichting van de universiteit van Corsica in Corte en lid van de werkgroep Maffia Nò, a vita Iè. 2. De rotsen rond de baai van Ajaccio. 3. Céline Bourbousson is doctor in de bedrijfskunde en actief bij de milieu-organisatie U Levante.
