16 minute read
DIT WIL JE IN DE LENTE ZIEN, DOEN EN BELEVEN
het begrip zo subjectief. Door selftracking wordt alles in je persoonlijk leven een inzet”, legt de Belgische losoof Simon Brunfaut uit. De meesten onder ons beginnen er vrijwillig aan, maar door het delen van die cijfers op sociale media of op speciale websites - een ander fenomeen - gaan we ons met elkaar vergelijken. En dat is opnieuw een potentiële bron van dwang. “Terwijl selftracking er in eerste instantie om gaat jezelf te beoordelen en te motiveren, ga je ondertussen je prestaties ook naast die van anderen leggen en je afvragen: ben ik mee met mijn peers of niet, ben ik even goed als zij? Als je jezelf dan gaat opjutten met opmerkingen als ‘get a grip’, ‘doe beter je best’… wordt je dieet of je sport op den duur een opdracht – ook al was het eerst als ontspanning of vrijetijdsbesteding bedoeld. Die constante zel eoordelingen kunnen verstikkend werken, met groeiende schuldgevoelens tot gevolg”, klaagt Brunfaut aan.
TOCH IS ZELFEVALUATIE LANG GEEN NIEUW
FENOMEEN. De stoïcijnen drongen immers al aan op regelmatige zelfevaluatie. “Het ging toen om echt gewetensonderzoek”, nuanceert Simon Brunfaut. “Vandaag is jezelf van ‘s morgens tot tale armband niet langer als een vijand die me de les spelt. Ik heb leren slapen zonder mezelf een doel te stellen.”
“Ik ben erin geslaagd om van mijn geconnecteerde armband een bondgenoot te maken en niet langer een vijand die me de les leest” Alicia (43)
‘s avonds meten een oppervlakkige zel eoordeling, verder dan dat gaat het niet. Het kapitalistische systeem speelt voortdurend in op onze fouten en onze angsten, en dit is een manier om onszelf persoonlijk gerust te stellen. Maar wat zegt dat op een dieper niveau over ons, behalve dan dat we zomaar weer een nieuwe must zijn gaan aanvaarden?” Let wel, een goed gebruikte gadget kan een kostbare bondgenoot zijn om je conditie juist in te schatten. De echte uitdaging is om de onderliggende dwanggedachte dat je hiermee jezelf koste wat kost moet overtreffen, niet toe te laten. “Ik was volledig geobsedeerd door een perfecte slaap”, geeft Alicia (43) toe. Met scores van 8 of 9/20 voelde ik me schuldig over mijn slechte nachten. Gelukkig zie ik nu mijn digi-
MIJN GECONNECTEERDE WEEK
De dagelijkse beloften die mij a priori interesseerden: geavanceerde monitoring van mijn gezondheid 24/7 (hartslag, slaap, polsslag, stress, hydratatie, menstruatiecyclus, enz.), gepersonaliseerde fitness (25 buiten- en binnensport-apps, vooraf ingestelde of aanpasbare trainingen van 1400 oefeningen, enz.), slimme functies om de pols (geïntegreerde muziek, betalen zonder contact, veiligheidsfuncties en het verzenden van een bericht naar noodcontacten in noodgeval), de mogelijkheid om een oproep te beantwoorden en een bericht te verzenden vanaf de pols.
Geteste tool: Garmin Venu 2 Plus Health Smartwatch
MIJN OORDEEL:
De pluspunten: een echte meerwaarde voor mijn dagelijkse leven. Het is geruststellend te weten dat ik de 10.000 dagelijkse stappen zet die door de WHO worden aanbevolen. De felicitaties zijn goed voor je ego. De geavanceerde apps werken als een thuiscoach, je voelt je bij de hand genomen. Ik heb ook mijn sportactiviteiten gediversifieerd (pilates en yoga). De minpunten: hypochonders, blijf ver uit de buurt! Het is belangrijk om niet in paniek te raken als je een lage bloeddruk of hoge hartslag of slaapgebrek registreert. Ik merkte ook dat ik mijn gegevens te regelmatig begon te controleren. Een wat obsessief kantje dat ik moet leren intomen. Conclusie: op voorwaarde dat je meester over het toestel blijft, laat de smartwatch je weten of je te veel of te weinig doet, helpt hij je soorten sport af te wisselen dankzij de apps en een genuanceerder beeld te krijgen van je dagelijkse conditie, eventueel zelfs te waarschuwen indien nodig.
VANESSA LALO, KLINISCH PSYCHOLOOG GESPECIALISEERD IN DIGITALE TECHNOLOGIE,
sprak over de economie van het denken tijdens de 13de TechnoArk-conferentie(2) en had het ook over “die instrumenten die ons antwoord geven op vragen die we onszelf niet eens stellen.” De psychologe doet ons afvragen “of we nog in staat zijn om naar onszelf te kijken zonder de hulp van een tool, zonder een precieze datavisualisatie van wat we zouden moeten zijn.” Dit zelfmetingsgedrag is volgens haar overigens behoorlijk gendergerelateerd – al valt dit tegelijk te nuanceren. “Vrouwen gaan deze meetobjecten eerder gebruiken omdat ze geneigd zijn voor zichzelf te zorgen. Bij hen nemen motivaties van welzijn en persoonlijke ontwikkeling de overhand. Vrouwen zijn meer op zichzelf gericht, ze zien de tools een beetje als een personal trainer. Ze zullen hun prestaties ook minder delen. Mannen zijn dan weer meer prestatiegericht, ze houden meer van competitie en vergelijking.” Andere kanttekening die ze bij dit soort praktijken maakt, is dat een geconnecteerde armband nooit een medisch consult kan vervangen. Het kan dus een vals gevoel van zelfexpertise oproepen. “Papa geniet er altijd van dat zijn vrienden na het joggen lager scoren dan hij. Het maakt hem goedgezind, alsof hij geslaagd is voor een examen. Terwijl het eigenlijk niemand wat kan schelen”, lacht Sam (12). Soms komt de digitale waarheid gewoon uit een kindermond.
1. Deloitte-studie, 2019. 2. Het gekwantificeerde zelf, welke gevolgen heeft het voor ons gedrag en onze samenleving?, 2018.
OEKRAÏENSE VROUWEN IN HET HART VAN DE STRIJD
De meeste Oekraïense vrouwen zijn op de vlucht. Maar er zijn er ook die erg actief zijn op het terrein, waar ze de wapens opnemen of bij logistieke operaties betrokken zijn. Met een ongekend lef spelen ze een centrale rol in deze oorlog, zegt politiek wetenschapster Anna Colin Lebedev. Deze Oekraïne-specialiste schetst de achtergrond bij de getuigenissen van Oekraïense vrouwen.
Tekst Laure Marchand
1 2
1. Kiev, 5 februari 2022 : Oekraïense vrijwilligsters nemen deel aan een militaire training van het Oekraïense leger in een woonwijk van Dniprovskiy. 2. Oekraïense vrouwen vluchten weg uit Lviv voor de chaos, op 3 maart jl. De meeste mensen die hun huis achterlaten, zijn vrouwen en kinderen. 3. 25 februari 2022: in het puin van Kiev, op de tweede dag van de grootscheepse aanval door Rusland.
BAUT/AGENCE VU. JUSTYNA MIELNIKIEWICZ/MAPS. ANDRIY DUBCHAK. GUILLAUME HER In februari jl. in Lviv zingen Oekraïense vrijwilligsters het nationale volkslied, nadat ze zijn bijeengekomen om camouflagenetten te maken.
BERNAT ARMANGUE/AP PHOTO/SIPA.
Toen ze Oekraïne aanvielen, had Rusland niet zoveel weerstand van de bevolking verwacht. Welke rol spelen de vrouwen in deze beweging?
“Vladimir Poetin dacht dat hij te maken zou krijgen met strijdkrachten die ze zouden moeten ontwapenen en daarna met een burgermaatschappij die passief de komst van het Russische leger zou accepteren. Hij heeft echter te maken gekregen met een hele maatschappij die zich tegen de invasie verzet. In dat verzet is de rol van de vrouwen van essentieel belang.”
Is die rol concreet te zien in de samenstelling van het leger?
“Zeker. Op dit moment is ruim 15% van de soldaten in het leger vrouw. Volgens de recentste cijfers vertegenwoordigen ze 22,8 % van het totale aantal militairen, als je de administratieve en logistieke functies meetelt. Natuurlijk is dat niet evenredig met het aantal vrouwen in de bevolking, maar hun aantal in het leger is indrukwekkend snel gestegen. We zien daar een bewuste paradigmaverschuiving en een voornemen van de Oekraïense regering om vrouwen te integreren. Oekraïne zoekt aansluiting bij de Europese en westerse normen op het vlak van gelijkheid tussen vrouwen en mannen. De inspanningen binnen het leger zijn een onderdeel van dat algemene streven.”
De inzet van vrouwen komt tot uiting op militair vlak, maar ook binnen de burgermaatschappij...
“In de post-Sovjet-wereld is 8 maart een dag waarop eerder vrouwelijkheid wordt gevierd dan vrouwenrechten. Meestal communiceert de overheid met bloemen, om de schoonheid te vieren... Dit jaar stuurde de Oekraïense staat afbeeldingen van vrouwelijke soldaten als officiële boodschap om ons een gelukkige 8ste maart te wensen. We ruilen onze naaldhakken in voor gevechtskleding. Het is logisch dat de boodschap verandert, want ze geeft een situatie weer die al bestaat. De maatschappij zit in een mindset waarin mannen én vrouwen vechten. Niet de vrouwen zijn gemilitariseerd, maar de hele maatschappij heeft zich voorbereid op de oorlog.”
Hoe verklaar je die voorbereiding en die strijdbaarheid?
“De maatschappij is gemobiliseerd sinds 2014, het jaar van de revolutie van Maidan en van het begin van de oorlog in de Donbass. Sindsdien heeft er een leerproces plaatsgevonden en zijn de rollen verdeeld. De taken verschillen inderdaad volgens geslacht. Over het algemeen vind je meer vrouwen in zorgende en ondersteunende taken... Maar waar West-Europa pas op 24 februari jongstleden ontdekte
dat er oorlog was, weten de Oekraïners al sinds 2014 dat er een oorlog woedt. Acht jaar geleden, toen de oorlog in de Donbass uitbrak, heeft de maatschappij zich extra voorbereid, want eerst stelde Oekraïne op militair vlak niets voor. Het leger was niet in staat om te vechten. In eerste instantie doen de burgers dat dus. En de mensen die hun de mogelijkheid geven om te strijden, zijn ook achtergebleven burgers. Burgers worden actief ingezet en vrouwen zijn al zeer aanwezig. Toen Rusland in februari 2022 aanviel, hadden mannen en vrouwen dus al een rol binnen deze oorlog.”
Welke impact heeft de militaire inzet van vrouwen? Versnelt die de emancipatie?
“De kwestie van emancipatie van Oekraïense vrouwen speelt niet: die emancipatie dateert al uit 1917, althans voor het deel van Oekraïne dat onder het Russische Rijk viel. Al sinds die tijd moeten vrouwen werken, worden ze gestimuleerd om dezelfde studies te volgen als mannen, maken ze net als mannen carrière, en zijn ze financieel onafhankelijk. De gelijke toegang tot opleidingen en carrières tijdens het Sovjettijdperk heeft de man-vrouwverhoudingen echt veranderd. Hoewel de mechanismen van het glazen plafond – wat hier eigenlijk geen geschikte term is, omdat het een anachronisme is – uiteraard ook hier speelden. Maar de landen van de ex-USSR, waaronder ook Oekraïne, hebben een heel specifiek model: zodra een jong koppel een baby krijgt, gaat de grootmoeder van moeders- of vaderskant heel vaak op pensioen om zich volledig aan het kind en het gezinsleven te wijden. Zo zorgt de grootmoeder dat de moeder haar loopbaan kan voortzetten. Bovendien zijn de faciliteiten voor collectieve kinderopvang sterk uitgebouwd. Daartegenover staat de ongelijkheid binnenshuis, want vrouwen nemen alle huishoudelijke taken op zich.
ANASTASIIA, OEKRAÏENSE VLUCHTELINGE IN FRANKRIJK
Tekst Juliette Hochberg
MAANDAG 7 MAART 2022, BIJ HET VERTREK VAN DE TGV VAN MARSEILLE NAAR PARIJS.
Op de stoel tegenover mij zit een jonge vrouw met een bleek gezicht, ze stuurt gesproken berichten in een vreemde taal. Ik meen een woord te herkennen: “Poetin.” Ik vraag haar waar ze vandaan komt en of alles goed met haar is. “Uit Oekraïne”, antwoordt Anastasiia en dan spoelt ze de nachtmerrie van de voorbije dagen terug. Wat heeft deze leeftijdsgenote doorgemaakt, terwijl ik tedere momenten beleefde met mijn zus en mijn nichtje, dat een paar dagen geleden werd geboren? Anastasiia vertelt me dat ook zij binnenkort tante wordt: “Ik maak me zorgen over waar en hoe het kind ter wereld zal komen.” Misschien zal haar zus bevallen in de bunker waar ze haar toevlucht heeft gezocht sinds de oorlog hun dagelijkse leven aan flarden schiet. Dat is nu twaalf dagen geleden, een eeuwigheid voor Anastasiia, die sindsdien ettelijke grenzen heeft overgestoken, met als enige bagage een rugzak en een kleine koffer. Op 24 februari werd deze studente van 27 en haar flatgenote Tetiana in Kiev om vijf uur ’s ochtends gewekt door dit telefoontje:
“DE OORLOG IS BEGONNEN.” “Goeie mop! Slaapwel!” en ze legt in. Pas na een tweede telefoon begint de realiteit in te zinken. Het regent dan al bommen op de hoofdstad. “Tien minuten lang waren we als verlamd, in shock”, herinnert de jonge Oekraïense zich, “daarna vlogen we in actie. De prioriteit? Weggaan.” Hun appartement ligt vlak bij de zone die het doelwit van de eerste bombardementen is. “De hele wijk was buiten. Iedereen leek in shock en riep: ‘Go, go, go!’” In de bunker waar de twee vriendinnen konden schuilen, kon je onmogelijk slapen. “Weet je, als je onophoudelijk bommen hoort vallen, ontwikkel je angsten en paranoïa...” Op de tweede dag van de oorlog voegen Anastasiia en Tetiana zich bij vriendinnen die het land uit willen. Vijf auto’s, elf vluchtelingen in spe. Omdat de grote verkeersassen overbelast zijn, probeert het groepje via kleine wegen een Oekraïens dorp bij de Moldavische grens te bereiken. “Er waren zoveel Russische soldaten...” Anastasiia krijgt een paniekaanval aan het stuur. Een oma van een vriend geeft er de vluchtelingen onderdak en ze vallen in slaap, met zijn elven in één kamer. ’s Ochtends valt de groep uit elkaar. Ieder volgt zijn eigen plan: sommigen rijden in de richting van Polen, anderen naar de Tsjechische Republiek. Anastasiia en Tetiana kiezen voor Budapest, Hongarije. Daar worden ze opgevangen door de familie van een vriendin. “Ik ben op restaurant gegaan, heb koffie gedronken... terwijl de mensen in mijn land nauwelijks aan water kunnen komen. Ik voelde me een verraadster omdat ik een normaal leven leidde”, vertelt Anastasiia.
“IK WEET NIET OF VERTREKKEN DE JUISTE
BESLISSING WAS. Ik hou van Europa, ik hou van reizen, ik hou van mensen... Maar ik hou nog meer van mijn land en mijn familie”, vervolgt Anastasiia, ze weet nog niet wat haar eindstop zal zijn. Londen misschien, want daar zijn een paar vrienden van haar terechtgekomen. “Het is moeilijk te aanvaarden dan ik een ander leven ga leiden...” En ze is alleen: haar ouders en haar zus wilden niet meegaan. Tetiana is in Hongarije gebleven, Anastasiia heeft het vliegtuig naar Marseille genomen. Haar vriend werkt op een boot die nu aangemeerd ligt in de haven. “Hij heeft het er erg moeilijk mee dat hij hier vastzit. Hij wil terug naar Oekraïne, maar ik heb hem gezegd dat het te gevaarlijk is... . Elke nacht schrik ik wakker, omdat ik in mijn hoofd de herrie van bombardementen en sirenes hoor. Ik kan niet alleen zijn. Ik kan niet meer normaal slapen of eten.”
OM ME BEWUST TE MAKEN VAN HOE VRESELIJK HET IS, LAAT ZE ME HAAR
TELEFOON ZIEN. Op het scherm toont een filmpje het kapotgeschoten gezicht van een Oekraïense soldaat. Het is er maar een van de vele die ze krijgt van haar omgeving of die op Instagram opduiken. De sociale media zijn een onmisbare bron van informatie in oorlogstijden, maar ook een meedogenloze bron van angst. Een van de inhoudssuggesties op haar feed: filmpjes van de Oekraïense president Zelensky. Er verschijnt een klein glimlachje op haar gezicht: “Hij heeft big balls. Zijn vastberadenheid geeft ons hoop.” In haar gsm-hoesje heeft Anastasiia een paar biljetten opgeborgen, 2000 dollar. De eenzaamheid, de bezorgdheid voor haar familie en de onzekere toekomst zijn angstaanjagender dan geldgebrek, verzekert ze me. “We zien wel wat er gebeurt... . Dat is het leven. Een iets ander leven...” Een leven ver van de Russische bedreigingen en tanks.
PERSOONLIJKE COLLECTIE
Maar ze zijn steevast financieel onafhankelijk en kunnen dus weggaan. Het scheidingspercentage is trouwens zeer hoog. In dit model is de belangrijkste factor om je als vrouw te ontplooien niet dat je een relatie hebt, maar dat je minstens één kind hebt. Of je al dan niet een partner hebt, is van secundair belang.”
Zijn oudere vrouwen niet sterker gehecht aan hun rol in het huishouden?
“Nee, zelfs integendeel, want zij zijn doordrongen van het Sovjet-model. Ze hebben vaak indrukwekkende carrières achter de rug. Ze waren dokter, ingenieur of fabrieksdirectrice en hebben hun kinderen een beetje aan hun lot overgelaten in de instellingen, op school, in de crèche... Terwijl de markteconomie na de val van het Sovjetrijk tot een volledig nieuwe ontwikkeling heeft geleid: het vrouwenlichaam kon koopwaar worden, vrouwen konden hun fysieke aantrekkingskracht te gelde maken.”
Is er een verschil tussen de generaties merkbaar in die aantrekkingskracht van het Westen?
“Dat was vroeger misschien het geval, maar de oorlog heeft dat generatieverschil uitgevaagd. Natuurlijk zijn oudere vrouwen gevoelig voor een meer genuanceerde kijk op het Sovjettijdperk, vooral vanwege hun professionele verwezenlijkingen. De aanval van Rusland heeft de kaarten tussen de generaties én op territoriaal niveau geschud. Vroeger had je mensen die meer westers of oosters gezind waren. Dat is nu niet meer relevant.”
Hoe is de rolverdeling tussen mannen en vrouwen in Oekraïne tot stand gekomen?
“Op een redelijk bijzondere manier! Die verdeling dateert uit het Sovjettijdperk en is ook nu nog aanwezig. Toen Oekraïne in 1991 onafhankelijk werd, heeft het land die rolverdeling geërfd. Het idee van gelijkheid in het professionele en publieke leven gaat samen met het idee van een fundamenteel biologisch verschil. Dat model is voor ons westerlingen moeilijk te begrijpen: vanwege hun biologische eigenheid hebben mannen en vrouwen andere, essentiële
Aan de zijde van het Marie Claireteam in Oekraïne
MARIE CLAIRE OEKRAÏNE BESTAAT SINDS 2008 EN VERSCHEEN EERST IN HET RUSSISCH. IN MAART 2021 BESLISTE HET TEAM NAAR OEKRAÏENS TE SWITCHEN. EEN JAAR LATER BRAK DE OORLOG UIT. UP-TO-DATE GETUIGENISSEN VAN HOOFDREDACTRICE IRINA TATARENKO EN BRANDMANAGER KATERINA LAGUTINA
VAN 10 MAART, TWEE WEKEN NA DE START VAN DE OORLOG. Tekst Galia Loupan
Toen het nieuws bekend werd, maakten we ons meteen zorgen over ons kleine zusje, Marie Claire Oekraïne. We contacteerden hen en stonden machteloos bij hun ontreddering. Irina zei ons: “Het is de hel. Vertel alstublieft rond wat hier gebeurt.” Ook inwendig ontploffen er bommen. Sinds die dag telt Katerina in ‘oorlogsdagen’. Toen we met haar praatten voor dit artikel, zat ze aan veertien. Ze heeft uiteindelijk Kiev verlaten en is naar de regio Dnipro gegaan, maar is niet van plan het land te verlaten. Irina kon de kelders en de angst niet aan. Ze is naar Polen gereisd, in haar eentje, want mannen mogen niet meer vertrekken. “Ik denk de hele tijd aan mijn man, Katerina Lagutina. mijn ouders, mijn stad, mijn land.” Ze vertelt ons dat hun informaticus Denys bij het leger is gegaan en dat beautyredactrice Olga haar ouders en haar dochter naar Moldavië heeft gebracht, en daarna is teruggekeerd naar Kiev om dienst te nemen. “Drie dagen geleden gaf ze bloed voor gewonde soldaten.” Twee weken na het begin van de oorlog blijft de rest van het team aan het werk. “We vergaderen elke ochtend”, zegt Irina. Ze wil de directrice mode ervan overtuigen om Kiev te verlaten met haar gezin. Ze zitten al zeven dagen in een kelder. Momenteel werkt de rest van het team aan de digitale editie en krijgen ze nog hun salaris. Hoelang nog? Als we hen vragen wat we kunnen doen, suggereert Katerina om geld te schenken aan het Rode Kruis*, terwijl Irina roept: “Je moet erover praten, het uitleggen, erover vertellen. Ja, de oorlog is fysiek, maar het is ook een informatieoorlog!” 2 maart 2022: Olesya en Alexander, beide soldaten van de Oekraïense Nationale Garde, trouwen in het gebarricadeerde gemeentehuis van Sarny. Volgens de Nationale Garde, die deze foto op de sociale media publiceerde, vond het huwelijk plaats zonder witte jurk, zonder vrienden en zonder ouders, maar mét een bruidsboeket.
(*) icrc.org/en/donate/ukraine
KATARINA LAGUTINA.NATIONALE GARDE VAN OEKRAÏNE/EYEPRESS/AFP. DisruptingDiamonds