Komenca
Esperanto por baza kurso
Azuil Vasconcellos
Komenca
Esperanto por baza kurso
SĂŁo Paulo 2014
Copyright © 2014 by Editora Baraúna SE Kopirajto © 2014 de Eldonejo Baraúna SE Capa / Kovrilo
João Paulo Nunes
Ilustração / Ilustrado
Tebhata Spekman
Diagramação / Kompostado Jacilene Moraes Revisão / Revizio
Célio F. Martins
CIP-BRASIL. CATALOGAÇÃO-NA-FONTE SINDICATO NACIONAL DOS EDITORES DE LIVROS, RJ ________________________________________________________________ V446k Vasconcellos, Azuil, 1973Komenca esperanto: por baza kurso / Azuil Vasconcellos. - 1. ed. São Paulo: Baraúna, 2014. Texto em esperanto ISBN 978-85-7923-894-9 1. Esperanto - Gramática. 2. Esperanto - Estudo e ensino. I. Título. 14-09338 CDD: 370 CDU: 37 ________________________________________________________________ 05/02/2014 11/02/2014
Impresso no Brasil / Presita en Brazilo Printed in Brazil DIREITOS CEDIDOS PARA ESTA EDIÇÃO À EDITORA BARAÚNA www.EditoraBarauna.com.br Rua da Quitanda, 139 – 3º andar CEP 01012-010 – Centro – São Paulo - SP Tel.: 11 3167.4261 www.EditoraBarauna.com.br
ENHAVO
PREZENTO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Leciono 1 - ALFABETO KAJ SALUTO u – j – as – el (KIEL) Personaj Pronomoj. .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Leciono 2 - DEMONSTRATIVO KAJ MANIERO . . . . . . . . . . . . . . 19
Ki- – Ti- – ĉi – el – e (KIEL – KIO) . .
Leciono 3 - AFEROJ KAJ KVALITOJ o – a – in – ge – mal – bo – pra (KIA) Koloroj – Bonkora . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
Leciono 4 - AGOJ KAJ PERSONOJ as – is – os – us – n – i (KIU) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 Leciono 5 - LOKOJ KAJ DEMANDOJ sia – ej – ĉi (KIE – ĈU) Posesivaj Pronomoj – ktp. .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
Leciono 6 - KVANTO KAJ ORDO an – da (KIOM – KIOMA) Numeraloj. .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
Leciono 7 - PREPOZICIOJ ju/des Adverboj .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
Leciono 8 - HEJMOJ KAJ MEBLOJ aĵ – ar – oni – uj Koloroj (ree). .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
Leciono 9 - ĈIUTAGO KAJ TEMPO ad – re – ĉj/nj (KIAM) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 Leciono 10 - HORLOĜO, DATO KAJ AĜO I- – n – ĉar (KIAL) Lerneje. .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
Leciono 11 - KVARTALO KAJ SISTEMOJ . . . . . . . . . . . . . . . 83
ek – ist – ism – ul – n – um – pli/plu. .
Leciono 12 - LABOREJO KAJ POSEDO Ĉi- – aĵ – ec – ing – estr – il (KIES) Prunte .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
Leciono 13 - - NEO KAJ TABELO DE KORELATIVOJ Nen- – mis – korelativoj (kompleta tabelo) Konjunkcioj .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
Leciono 14 - 1-a PAŬZO POR SKRIBI
Tabel-vortoj – Finaĵoj – Demandoj – Frazoj – Hora Kadro .
. . 101
Leciono 15 - EŬROPANOJ, AMERIKANOJ KAJ AFRIKANOJ i – uj – an . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
Leciono 16 - LANDNOMOJ KAJ URBONOMOJ Landoj – Ŝtatoj – Urboj – Regionoj. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 Leciono 17 - URBO KAJ GRANDECO et – eg – dis. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 Leciono 18 - DIKIGI KAJ DIKIĜI ig – iĝ – em – ebl. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127 Leciono 19 - ENBUSIĜI KAJ ELBUSIĜI ig – iĝ – n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 Leciono 20 - 2-a PAŬZO POR SKRIBI Historio de E-o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 Leciono 21 - SINPREZENTO KAJ KOMPARADO pli/ol – plej/el – ju/des (ree). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137 Leciono 22 - PARTOJ KAJ MULTOBLOJ obl – on – op Numeraloj – Kalkuloj Sinjor(in)o – Fraŭl(in)o – S-ro – S-ino – F-o – F-ino.
. . . . . . 141
Leciono 23 - PREDIKANTO KAJ PREDIKINTO ant-o – int-o – ont-o – at-o – it-o – ot-o – eks Sr-o. .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
Leciono 24 - LEGANTE KAJ LEGINTE . . . . . . . . . . . . . . 151
ant-e – int-e – ont-e – at-e – it-e – ot-e .
Leciono 25 - KOMPUTANTA KAJ KURSINTA ant-a – int-a – ont-a – at-a – it-a – ot-a . . . . . . . . . . . . . . . 155
Leciono 26 - ESTAS SERĈANTA KAJ ESTAS AĈETINTA
ant-a – int-a – ont-a – at-a – it-a – ot-a – id .
. . . . . . . . . . 159
Leciono 27 - 3-a PAŬZO POR SKRIBI
Apartigo de Afiksoj, Komencaĵoj kaj Finaĵoj (el Lecionoj 8 k 9). .
. 165
Leciono 28 - PAGENDA KAJ PAGINDA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
ebl – ind – end .
Leciono 29 - GRUPAĈO KAJ FIULO aĉ – fi Lerneje (ree) – Insulto .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
Leciono 30 - 4-a PAŬZO POR SKRIBI Afiksoj (Prefiksoj kaj Sufiksoj) – Ki-vortoj. . . . . . . . . . . . . . . . 175 Leciono 31 - GRAMATIKO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179 Leciono 32 - KONGRESO KAJ RENKONTIĜO. . . . . 183 Leciono 33 - HOTELO KAJ OLIMPIKOJ. . . . . . . . . . . 187 Leciono 34 - 5-a PAŬZO POR SKRIBI Apartigo de Afiksoj, Komencaĵoj kaj Finaĵoj (el Lecionoj 10 k 11) Leteroj. .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191
LA ESPERO
(Oficiala Himno de Esperanto) .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193
PREĜO SUB LA VERDA STANDARDO
(Preĝo Deklamita dum la 1-a Universala Kongreso de E-o) .
. . . 195
BIBLIOGRAFIO UZITA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197 LAŬTEMA LISTO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199 Miaj Gekolegoj el Ĉi Tiu Kurso. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201
KOMENCA ESPERANTO – Azuil Vasconcellos 11
PREZENTO Ĉi tiu libro estas por komencantaj gelernantoj en Baza Kurso kun instruisto. La instruisto devas paroli nur en E-o, ne en la nacia lingvo. Por tio li devas salti, kanti, krii, gesti, se estos necesaj tiaj rimedoj. La instruisto devas paroli en la normala rapideco aŭ eĉ pli rapide ol la normala parolado. La instruisto devas diri frazojn por ke la gelernantoj ripetu, poste li ripetu kaj la studentoj ripetu denove. Tiam la instruisto rediros la frazojn ŝanĝante unu vorton (inter parentezoj – aŭ aliaj). Tio povas inkluzivi demandojn kaj respondojn. La tuta leciono estu parolata, dinamika, per tuta partoprenado senĉese de la geklasanoj, kiuj rigardos la instruiston, ne la libron. La libro estos fermita dum la leciono. Ĉiu ĉapitro celas ĝuste unu lecionon, por kurso de unu jaro, po unu leciono por semajno. Ĉiam, kiam restos tempon, post unu leciono la instruisto devas rediri frazojn el la lastaj lecionoj por ke la gelernantoj ripetu. Tiel oni fortikigos la memorfiksadon. La gelernantoj devas havi unu vortaron kaj unu kajeron grandan, sed maldikan, por iliaj ĉiusemajnaj listoj kaj skriba trejnado.
12 KOMENCA ESPERANTO – Azuil Vasconcellos
Ĉiu leciono estas unusola, tial stimulu la instruisto la gelernantojn por ke ili ne forestu. La gelernantoj povas peti ekzempleron de tiu ĉi libro pere de la reta paĝo <http://www.editorabarauna.com.br>. Atentu, geinstruistoj: La kursestroj povas havigi al si pretajn ekzamenojn el ĉi tiu libro, kiuj povas esti reutiligitaj. Tiel vi povas taksi la kvaliton de la kurso kaj de via lernotaksado. Petu senpage per la ret-adreso <pruvo-modelo@yahoo.com.br>.
KOMENCA ESPERANTO – Azuil Vasconcellos 13
Leciono 1 ALFABETO KAJ SALUTO
DATO: ___ / ___ / ______.
– Saluton, klaso! – Saluton, instruisto! (aŭ instruistino)
Prononcu kune kun via instruisto: a) La Literoj: a b c ĉ
d
e
f
g
ĥ
i
j
ĵ
ĝ
h
A B
C
Ĉ D E
F
G Ĝ H Ĥ
I
J
Ĵ
k
m
n
o
r
s
u
ŭ
v
z
l
p
ŝ
t
K L M N O P R S Ŝ T U Ŭ V Z
Legu kune kun via instruisto: b) La Silaboj: ba be bi ca ce ci ĉa ĉe ĉi da de di fa fe fi ga ge gi ĝa ĝe ĝi ha he hi ĥa ĥe ĥi
bo co ĉo do fo go ĝo ho ĥo
bu cu ĉu du fu gu ĝu hu ĥu
-
ab ac aĉ ad af ag aĝ ah aĥ
eb ec eĉ ed ef eg eĝ eh eĥ
ib ic iĉ id if ig iĝ ih iĥ
ob oc oĉ od of og oĝ oh oĥ
ub uc uĉ ud uf ug uĝ uh uĥ
14 KOMENCA ESPERANTO – Azuil Vasconcellos
ja ĵa ka la ma na pa ra sa ŝa ta ŭa va za
je ĵe ke le me ne pe re se ŝe te ŭe ve ze
ji ĵi ki li mi ni pi ri si ŝi ti ŭi vi zi
jo ĵo ko lo mo no po ro so ŝo to ŭo vo zo
ju ĵu ku lu mu nu pu ru su ŝu tu ŭu vu zu
-
aj aĵ ak al am an ap ar as aŝ at aŭ av az
ej eĵ ek el em en ep er es eŝ et eŭ ev ez
ij iĵ ik il im in ip ir is iŝ it iŭ iv iz
oj oĵ ok ol om on op or os oŝ ot oŭ ov oz
uj uĵ uk ul um un up ur us uŝ ut uŭ uv uz
Vokaloj: a e i o u Konsonantoj: ____________________________________ La vortoj estas ĉiam paroksitonaj. La silaboj aperas per la vokaloj. Ekzemple: televidilo = te – le – vi – di – lo marmelado = mar – me – la – do glaciaĵo = gla – ci – a – ĵo lernejo = ler – nej – o / ler – ne – jo Hiatoj: aa ae ai ao au - ea ee ei eo eu - ia ie ii io iu oa oe oi oo ou - ua ue ui uo uu
KOMENCA ESPERANTO – Azuil Vasconcellos 15
Diftongoj: ______________________________________ _______________________________________________
– Saluton, Bruno! – Saluton, Amanda! – Saluton, Pedro. Kiel vi fartas? – Saluton, Karlo. Mi fartas bone, dankon.
Ekzerco por la tuta klaso (unu al la alia): – Saluton! Kiel vi nomiĝas? – Mi nomiĝas... Kaj vi? – Mi nomiĝas... Ki__ → ? demandas __el → maniero (adverbo)
ti__ → montras __el → maniero (adverbo)
Poste, la instruisto diru al la tuta klaso: Kiel vi ridas? Mi ridas tiel. (ha ha ha) Kiel vi krias? Mi krias tiel. (haaaaaa...) Mi kantas tiel. (la, la, la, la)
Kiel vi kantas?
Mi krias tiel. (haaaaaaaa...!)
Kiel vi krias?
Mi dancas tiel. Kiel vi dancas? Mi paŝas tiel. Kiel vi paŝas? Mi kuras tiel. Kiel vi kuras? Kuru!