66924 Methodisch handelen voor sociaal werk - CONCEPT

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

COLOFON

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

BoomBeroepsonderwijs info@boomberoepsonderwijs.nl www.boomberoepsonderwijs.nl

Auteur(s):

Inhoudelijkeredactie:

Titel:

ISBN:97890372 druk/oplage

Bronvermelding:

©BoomBeroepsonderwijs|Boom BehoudensdeinofkrachtensdeAuteurswetgesteldeuitzonderingenmagnietsuit dezeuitgavewordenverveelvoudigd,opgeslagenineengeautomatiseerd gegevensbestand,ofopenbaargemaakt,inenigevormofopenigewijze,hetzij elektronisch,mechanisch,doorfotokopieën,opnamenofenigeanderemanier,zonder voorafgaandeschriftelijketoestemmingvandeuitgever.

Voorzoverhetmakenvanreprografischeverveelvoudigingenuitdezeuitgaveis toegestaanopgrondvanartikel16hAuteurswetdientmendedaarvoorwettelijk verschuldigdevergoedingentevoldoenaandeStichtingReprorecht (www.reprorecht.nl).Voorhetovernemenvan(een)gedeelte(n)uitdezeuitgavein bijvoorbeeldeen(digitale)leeromgevingofeenreaderinhetonderwijs(opgrondvan artikel16,Auteurswet1912)kanmenzichwendentotStichtingUitgeversorganisatie voorOnderwijslicenties(Postbus3060,2130KBHoofddorp,www.stichting-uvo.nl).

PREVIEWVERSIE

Deuitgeverheefternaargestreefddeauteursrechtenteregelenvolgensdewettelijke bepalingen.Degenendiedesondanksmenenzekererechtentekunnendoengelden, kunnenzichalsnogtotdeuitgeverwenden.

Doorhetgebruikvandezeuitgaveverklaartukennistehebbengenomenvanen akkoordtegaanmetdespecifiekeproductvoorwaardenenalgemenevoorwaarden vanBoomBeroepsonderwijs,tevindenopwww.boomberoepsonderwijs.nl.

VOORWOORD

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

AngerensteinZorg&Welzijniseencompleteserieleermiddelenvoordevolgende kwalificatiedossiers:

• Maatschappelijkezorg

• Pedagogischwerk

• Sociaalwerk

• Verzorgende-IG.

Voordesociaalwerkerisvakkennisvanuiteenlopendeonderwerpenvangrootbelang.

Ditvormtdebasisvoorhethandelenindeberoepspraktijk,waarbijdecliëntmetzijn wensenenbehoeftencentraalstaat.DebronnenboekenvanAngerensteinZorg& Welzijnbevattenallebenodigdetheorievoordebeginnendeberoepsbeoefenaar.

DeserieleermiddelenvoorhetkwalificatiedossierSociaalwerkbestaatuitvijf bronnenboekenmetonlineaanvullendeverwerkingsopdrachten,kritische beroepssituatiesentoetsen:

• Decontextvansociaalwerk

• Mensenenproblematiek

• Communicatieengedragvoorsociaalwerk

• Methodischhandelenvoorsociaalwerk

• Professionalsociaalwerk

Koppelingkwalificatiedossier2024

Elkthemaheefteenkoppelingmetéénofmeerderewerkprocessenvanhet kwalificatiedossier.Hierondertrefjeperthemaaanmetwelkwerkproces(sen)deze isgekoppeld:

PREVIEWVERSIE

Methodischehandelenvoorsociaalwerk

‘Methodischhandelenvoorsociaalwerk’iseenvandevijfboekenvoordeopleiding sociaalwerk.Ditboekgaatinopdebasisvandecyclusvanmethodischhandelenen bevatdeomschrijvingvanmethodischeinterventiesvoordiverseproblematieken. Hetconcretehandelenvandesociaalwerkeralshetgaatomdemethodenensoorten hulpverleningkomthierbijaandeorde.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Debeschreventheorieenverwerkingsopdrachtenzijngebaseerdopdevisiewaarbij decliëntcentraalstaatenzoveelmogelijkzijneigenregiebehoudt.

Decliëntcentraal

Decliëntenzijnondersteuningsvraagstaantijdensjouwwerkalssociaalwerker centraal.Metbehulpvandeuitgangspuntenvan‘dePositieveGezondheid’gajeals sociaalwekermetdecliëntingesprekomteachterhalenwelkeondersteuningvoor hembelangrijkis.Uitgangspunthierbijisdatdecliëntzoveelmogelijkderegieblijft behoudenoverzijneigenleven.Deondersteuningkomtindeeersteplaatsvanuitde eigenleefomgeving(interprofessioneel)enindetweedeplaatsvanuitde professional(s).

PREVIEWVERSIE

Opbouwtheorie

1. basistheorie

2. kritischeberoepssituatie

3. verdieping

4. Begrippen

Basistheorie

Debasistheoriebevatinformatiedierelevantisvoordesociaalwerker.Detheorie wordtverlevendigdmetvoorbeelden.Belangrijkebegrippenwordenuitgelegdinde tekstenzijnvetgemaakt.

Wanneerjeindelinkerkantlijnditicoontjeziet,kunjeindebijhorendedigitale leeromgevingeenonlineaanvullingvindenindevormvaneenfilmfragment,verwijzing naareenwebsiteofeendocument.

Digitaleleeromgeving

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Kritischeberoepssituatie(KBS)

IndeKBSwordjegeconfronteerdmeteenprobleemstellingofdilemmawaarbijje nietkuntterugvallenoproutinematighandelen.ElkeKBSheefteenkoppelingmet eenkernwaardeenéénvandeartikelenuitdeberoepscodevoordesociaalwerker. Doorallethema'svanalleboekentedoorlopenmaakjekennismetdediverseartikelen uitdeberoepscode.OnlinevindjebijelkeKBSaanvullendeopdrachten.Destructuur vandeopdrachtenvolgtdestappenvanhetethischredeneren.Opdiemanieroefen jealsbeginnendberoepsbeoefenaarregelmatigmetdezemaniervanredeneren,leer jediversesituatiesgoedtedoorzienenkunjeberedeneerdhandelenendelinkleggen metdeartikelenuitdeberoepscodevoordesociaalwerker.

Verdieping

Enkelethema'sbevatteneenaanvullendeverdieping.Binnenditonderdeelwordthet themaverderuituitgebouwdenstimuleerthetdeonderzoekendehouding.De verdiepingheefteennaastderelatiemethetondwerpvanhetthemaookeenrelatie metéénvandevolgendeaspecten:deberoepscode,onderzoek,wet-enregelgeving, ofeendilemma.

Begrippen

Aanheteindevanelkthemawordendebelangrijkstebegrippen(dievetgedruktstaan indetheorie)overzichtelijkopgesomdmetdaaronderdebetekenisvanhetbegrip.

Digitaleleeromgeving

DaarnaastkentAngerensteinZorg&Welzijnenkeleonline-aanvullingendiebeschikbaar zijnviawww.boomdl.nl.Hetgaatomdevolgendeaanvullingen:

• verwerkingsopdrachten

• kritischeberoepssituaties

• uitdagingen

• toetsen

PREVIEWVERSIE

• filmfragmenten.

Voordatjededigitaleleeromgevingkuntgebruiken,moetjejelicentieactiveren:

• Overlegmetjedocentwelktypeaccountjegebruikt.

• Ganaarwww.boomberoepsonderwijs.nl/licentie.

• Bekijkdeinstructiefilmofleeshetstappenplan.

• Volgdestappen.

Daarnakunjeaandeslag!

Verwerkingsopdrachten

Bijiederthemahorenenkeleverwerkingsopdrachten.Dezeopdrachtenhelpenjede informatieuitdetheorieteverwerkenentoetepassen.

Uitdagingen

VeelplezierensuccesmethetwerkenmetAngerensteinZorg&Welzijn!

BEROEPSONDERWIJS

COPYRIGHTBOOM

PREVIEWVERSIE

Tijdensdeuitdagingwerkjemetmeerderestudentenaaneengroteopdrachtopbasis vanverschillendethema'swaarbijeenberoepwordtgedaanopje samenwerkingsvaardighedenenjecreativiteit.Deuitdaginglevertaltijdeenproduct opdatwordtbeoordeeld.

CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Thema1

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN

TAALREDACTIE

Methodischwerken

Inhoudthema

PREVIEWVERSIE

• Methodischwerken

• Methodischwerkeniscyclischwerken

• Methodischwerkenopbasisvansocialeinterventies

• Begrippen

Alssociaalwerkerprobeerjezorgenondersteuningteleverenvangoedekwaliteit. Ditdoejedoorsystematischendoelgerichttewerken.Jeweetwaaromjeietsdoet enmetwelkdoel.Omdatdoeltebereiken,moetjemethodischwerken.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Bijmethodischwerkenvolgjeeenvastewerkwijzedieuitverschillendestappen bestaat.Dezestappenvormensameneencyclischproces.Inditthemamaakjekennis metdevijfstappenvanmethodischwerken.Daarnaleerjededetailsvanelkvande stappenbinnenditcyclischeproces.

1.1 Methodischwerken

Methodischwerkenbetekentdatjeeenvastewerkwijzeaanhoudtbijjebegeleiding enondersteuning.Jewerktsamenmetallebetrokken,bewustenvolgenseenvast stappenplannaareendoeltoe.Zokrijgjeeencompleetbeeldvandesituatie,decliënt enzijnomgevingsfactorenenkunjepersoonsgerichtbegeleiden.Doordestappen regelmatigteevalueren,kunjedebegeleidingbijstellenwanneerditnodigis.Zosluit jouwmaniervanbegeleidenzogoedmogelijkaanopdewensen,behoeftenen mogelijkhedenvandecliënt.

Jekomtdewoorden‘methode’,‘methodiek’en‘methodologie’alledrietegentijdens jewerkzaamheden.Zelijkenveelopelkaar,maardebetekenisverschilt.Eenmethode iseenvaste,doordachtemaniervanhandelenomeenbepaalddoeltebereiken.Een anderwoordvoormethodeiswerkwijze.Eenmethodiekiseensamenhangendeset methoden.Eneenmethodologieisdeleervandetevolgenmethoden:detheorieen deprincipesachterdemethodeofdemethodiek.

Injewerkhoudjedusaltijdeenvastewerkwijzeaan.Datdoejenietalleenomde methodevoorjezelfduidelijktehebben.Methodischwerkenheeftmeervoordelen:

• Jehebtgripopwatergebeurt.Daardoorwerkjeefficiënteneffectief.Ookneemt dekansopfoutenaf:jekuntnamelijkbetervooruitkijken,waardoorjemeer controlehebtoverwatergebeurtenjepreciesweethoejemoethandelen.

PREVIEWVERSIE

• Iedereen(zowelbegeleidersalsanderebetrokkenen,zoalscliëntenen naastbetrokkenen)weetwathijkanverwachten.Hetprocesdatjewiltvolgen,is vooriedereeninzichtelijk.Hierdoorkunjejewerkookmakkelijkeroverdragenaan eenander.

• Jekuntjeeigenhandelenbespreekbaarmakenenevalueren.Opbasishiervan kunjehetprocesbijstellen.

Cliëntofgroep

Alssociaalwerkerzetjejeinvoordeondersteuningvaneencliënt,ofvaneenhele groep.Eencliëntisbijvoorbeeldiemanddieschuldenheeft,eendak-ofthuisloze,een kindmetgedragsproblemenofeenpersoonmetgezondheidsproblemen.

Eengroepcliëntenbestaatbijvoorbeelduitdevrouwenineenopvanghuis,de bezoekersvanhetbuurtcentrumofdegedetineerdenineenjustitiëleinrichting.

Kinderactiviteiten

in het buurthuis

COPYRIGHTBOOM

Kenmerkenvanmethodischwerken

Bijmethodischwerkenhandelje:

• doelgericht:jerichtje–samenmetdecliëntofgroep-ophetbereikenvaneen doel

• systematisch:jewerktvolgensvastestappen

• procesmatig:allestappensluitenopelkaaraan

• bewust:jeweetwatjedoetenwaaromjehetdoet.

Doelgerichthandelen

PREVIEWVERSIE

Hetisjouwtaakalssociaalwerker,omdebegeleidingaftestemmenophetdoeldat jewiltbereiken.Ditheetdoelgerichthandelen. Jebentnooitzomaaraanwezig.Samenmetdecliëntofdegroepwiljeeendoel bereiken.Datdoelbepaaljeaanhetbeginvanhetbegeleidingstraject,inoverlegmet allebetrokkenen,zoalsdecliëntzelf,zijngezinofanderenaastenenandere zorgverleners.Kenjehetdoel,dankunjeeenstappenplanopstellenvoordemanier waaropjullieditdoelwillenbereiken.Altijdbedenkjehoejededoelenkuntvertalen inconcreteresultaten.

Hetdoelvanjemethodekanzowelvoorééncliëntgelden,alsvooreengroepzoals eengezin,eenrelatienetwerkofeenhelebuurt.Jebegeleidtbijvoorbeeldeenjongere diezicheenzaamvoelt,metalseinddoeldatzijweersociaalzelfredzaamis.Alshet doelvergrotenvandesocialeredzaamheidis,zaldecliëntdatdoelgraagwillen bereiken.Maaralshetdaneenbeetjetegenzit,wildecliëntmisschiennietmeerofze durftnietmeer.Jezaldanopeneneerlijkmetdecliëntingesprekgaanenhaar

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

motiverenomdoortezetten.Nietdoordwang.Maardoorpratenenbegriptetonen, probeerjijervoortezorgendatdecliëntbijvoorbeeldweerwekelijksaansluitbijde buurtmaaltijd.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Somsisheteinddoelnogonbereikbaarvooreencliënt.Jekuntdansamen tussendoelenformuleren.Zokandecliëntinkleinestapjestochtoewerkennaarhet einddoel.Ookdewerkwijze–hoewilikhetdoelbereiken?–kiesjenietinjeeentje. Ookdaarbijbetrekjezoveelmogelijkdeeventueleanderezorgverleners,decliënt zelfendemensenuitdeomgevingvandecliënt.Dussamenwerkeniseenbelangrijk onderdeelvanjewerk.

Systematischhandelen

Alsjehetdoeleneventuelesubdoelenbepaaldhebt,gajeeenvolgordeaanbrengen indestappendiegezetmoetenwordenomhetdoeltebehalen.Ditheetsystematisch handelen.Jewerktvolgenseenbepaaldesystematiek.Allestappenofhandelingen horenbijelkaar.Destappenhebbeneenlogischevolgorde.Zehorenbijeenuitgewerkt plan.Datwilzeggendat,nadatjeeendoelhebtbepaald,jeookvolgordekunt aanbrengenbinnendeverschillendestappendiejegaatzettenopwegnaardatdoel. Jekuntprioriteitenstellenaanjewijzevanhandelen.

Indepraktijk

AlsjeeennieuwkomerinNederlandwiltondersteunenbijhetdoenvanzijn administratie,zuljehemeerstondersteunenbijhetbegrijpenvanalleverschillende formulierendiehijinmoetvullen.Ditisdeeerstestaprichtingzelfredzaamheidvan depersoonophetgebiedvanzijnadministratie.Alsjedezeeerstestapoverslaaten bijvoorbeeldzelfdeformulierenvandepersooninvultzonderhemdaarbijtebetrekken, danzalhijzelfnietlerenhoehijzijnadministratiemoetuitvoeren. Doorjesteedsaftevragenhoejeeendoelbereikt,werkjesystematischnaareendoel toe.Inditgevalishetdoeldatdepersoonoptermijnzijneigenadministratiekan uitvoeren.

PREVIEWVERSIE

Procesmatighandelen

Iederestapmoetaansluitenopdevolgendestap.Datheetprocesmatighandelen. Jezorgtervoordatereendoorlopendelijnisindebegeleiding.Destappeninde systematischeaanpakmoetenaansluitenopdefasesinhetplanvanaanpak.

Jebakteentaart

Wanneerjeeentaartbakt,kunjedevolgendestappenaanhouden:weegdebloem af,weegdeboteraf,pakdeeieren.Doedezeingrediëntensamenineenkomenkneed zedoorelkaartoteenstevigeboldeeg.Ditiseenprocesmatigeaanpak.

Steldatjedevolgendestappenaanhoudtbijhetbakkenvaneentaart:weegdebloem af,weegdeboteraf,pakeenglassinaasappelsap.Delaatstestapneemjeomdatje dorsthebtenondertussenevensinaasappelsapwiltdrinken.Maardanbenjeniet meerprocesmatigaanhetwerk:hetpakkenvanhetglassinaasappelsapheeftgeen betrekkingopdeanderefasesenisnietgerichtopheteinddoel:detaartbakken.

Bewusthandelen

PREVIEWVERSIE

BEROEPSONDERWIJS

Methodischhandelenhoudtookindatjealtijdweetwatjedoetenwaaromjehet doet:jehandeltbewust.Jekuntiederefasevanjestappenplanonderbouwenen houdthierbijaltijdjedoelvoorogen.Bijeencliëntdiezijnleefstijlwilaanpassen, bijvoorbeelddoormeertebewegenenminderseriestekijken,moetjegoedweten opwelkemanierjegedragsveranderingtotstandkuntbrengen. Ookmoetjewetenwaaromdezecliëntzijnleefstijlaanwilpassen.Bijvoorbeeldom nietzobenauwdtezijntijdenshetspelenmetzijnkinderen.Door-alsmogelijk-samen metdecliëntditdoelvoorogentehouden,weetjeprecieswaarjemeebezigbent. Jezitnietsamentheetedrinkenomdatjezinhadineenkletspraatje,maaromdatje wiltwetenofhetdecliëntgeluktisomvandaagnahetontbijteenwandelingtemaken enindemiddageenhuishoudelijketaakuittevoeren.

CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Het gesprek met een cliënt heeft een professioneel doel.

1.2 Methodischwerkeniscyclischwerken

Ommethodischtewerken,volgjeeenvaststappenplan.Bedenkdatdestappenvan methodischhandelennooitklaarzijn.Jewerktvolgenseencyclischproces.Datis eenproceswaarbijjenadelaatstestapvanzelfweerbijdeeerstestapuitkomt.Het iseendoorlopendproces.Alsjeeendoelhebtbereikt,danvolgtervaakvanzelfeen nieuwdoel.Hetbegeleidingsprocesstartdanweervanvoorafaan.Zoisdecirkel rond.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Alseenverslaafdeafgekicktisvanzijnverslaving,benjenietklaarmetjebegeleiding. Decliëntmoeternamelijkvoorzorgendathijnietterugvaltinzijnverslaving.Hiervoor moetjenogeenaantalstappenondernemen,zoalshetaanpakkenvandeoorzaak enhetwegnemenvanverleidingen.Alszo'ndoelonhaalbaarblijkttezijnvoorde cliënt,danpasjeditnaoverlegaan.Iserspecifiekebegeleidingnodigdiejijnietkunt bieden,danverwijsjedecliëntdoor

Cyclischwerken

Bijcyclischwerkendoorloopjedevolgendestappen:

1. Informatieverzamelenoverdebeginsituatie

2. Vaststellenvanwensen,behoeftenenproblemen:ondersteuningsvraag beschrijven

3. Doelenformuleren

4. Plannenmakenenuitvoeren

5. Evaluerenenzonodigdedoelenbijstellen.

PREVIEWVERSIE

De stappen van cyclisch werken bij sociaal werken.

Stap1:Informatieverzamelenoverdebeginsituatie

Omdebegeleidingzogoedmogelijkaantelatensluitenbijeencliënt,wiljezoveel mogelijkinformatieverzamelenoverdebeginsituatie.Zokrijgjeeengoedbeeldvan desituatie.Jegebruikthiervoordevolgendeinformatiebronnen:

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

• decliëntzelf

• naastenofmantelzorgers

• andereprofessionals

• observatie.

Informatie van de cliënt zelf

Decliëntzelfkanjeveelinformatiegeven.Zovraagjenawatzijngeschiedenisisen brengjezijnwensenenbehoefteninkaart.Jeinformeertwatdeaanleidingisvoor ditgesprek,wathijwil,ofenhoehijzichwilontwikkelenenwelketoekomsthijvoor zichzelfziet.Jebrengtookzijnondersteuningsvraaginkaart:welkeondersteuningof begeleidingheefthijnodig?Tenslottekanhijjeveelinzichtgeveninzijnlevensverhaal. Doortewetenwiehijisenwathijbelangrijkvindt,kunjedebegeleidinggoedaan latensluitenbijdecliënt.

Informatie van naasten en/of mantelzorgers

Denaastenofmantelzorgervaneencliëntkunnenjeookveelinformatiegeven.Niet allecliëntenzijnnamelijkinstaathunverhaalgoedtevertellenofduidelijktemaken watzewillen.Denkbijvoorbeeldaaneencliëntmeteenverstandelijkebeperkingdie hetlastigvindtomgebeurtenissenchronologischtebeschrijven,ofeencliëntmet hersenletseldiemoeiteheeftmetpraten.Inzulkegevallenkandeinformatievan naastenofmantelzorgerseenbelangrijkeaanvullingzijn.Hierdoorkunjeeenzo compleetmogelijkbeeldvormenvandecliënt.

Informatie van andere professionals

Sommigecliëntenzijnalbekendbijandereprofessionals.Denkbijvoorbeeldaaneen cliëntdieterugkeertnaarhuis,natezijnopgenomenineenjustitiëlejeugdinrichting. Dezecliëntheefttijdensdedetentiealveelgesprekkengevoerdenondersteuning gekregen.Collega'svandeJJikunnenjedangoedeinformatiegeven.Zokunjein overlegmetdezecollega'seeninschattingmakenvanwelkemethodeshetbestebij decliëntzullenaansluiten.

PREVIEWVERSIE

Informatie door observatie

Jekuntookinformatieoverdecliëntkrijgendoorjeeigenervaringenmetdecliënt enobservaties.Doordecliëntgoedteobserveren,kunjeveeloverhemteweten komen.Jekuntbijvoorbeeldobserverenhoedecliënterzelfuitzietofinwatvoorhuis hijwoont.Ookkunjeobserverenopwelkemanierdecliëntomgaatmetzijnnaasten. Doorgoedteobserveren,kunjeookrisico'svoordecliëntinkaartbrengen.Zokun jebijvoorbeeldzienofeencliëntmoeilijklooptenduseenverhoogdrisicoheeftom tevallen.Ofjezietdaterbijdemoedervaneenjongetjemetgedragsproblemenwel heelveellegedrankflessenindetuinstaan.

Door te observeren leer je veel over een cliënt.

Stap2:Deondersteuningsvraagformuleren

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Jehebtonderzoekgedaannaarwatdecliëntnodigheeftomzichprettigtevoelenof betertekunnenfunctioneren.Watwilhijprecies?Welkewensenenbehoeftenheeft decliëntofgroep?

Instap2formuleerjedeondersteuningsvraag.Bijhetvaststellenvande ondersteuningsvraagzoekjeuit:

• Waarbijwildecliëntofgroepondersteuningontvangen?

• Watkandecliëntofgroepalwel?

• Watkandecliënt(nog)nietzogoed?

PREVIEWVERSIE

Zobeschrijfjesamenmetallebetrokkenenprecieswatdeondersteuningsvraagis. Jekentdebeginsituatievandepersoonenjeweetexactwatdepersoon,de betrokkenenendeberoepskrachtenwillenbereiken.Metallevoorkennisformuleer jeeenduidelijkeenconcreteondersteuningsvraag.

Zelfstandigmetdebus

Jannysheefteenlichtverstandelijkebeperkingenwoontsindskortineenhuisbij begeleidwonen.Hijwilnuzelfmethetopenbaarvervoerlerenreizen.Vroegerbracht zijnvaderhemmetdeautooveralnaartoe,maarhijwilookgraagzelfkunnenreizen.

Jannysheeftjouwondersteuningnodigbijhetreizenmetdebus.SamenmetJannys formuleerjezijnondersteuningsvraag:‘Helpmijomzelfstandigmethetopenbaar vervoertereizen.’

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Stap3:Hetdoelformuleren

Zodrajedeondersteuningsvraagvandecliëntduidelijkhebtgeformuleerd,kunjede doelenvoordebegeleidingvaststellen.Jehoudtdaarbijrekeningmet:

• dewensenenmogelijkhedenvandecliënt(watwilhijenwatkanhij?)

• financiëlemogelijkheden(heeftdecliënteenindicatie,watvergoedtde zorgverzekering,welkbudgetheefthetbuurthuisterbeschikking?)

• jeprofessioneledeskundigheid(watkunjijwelenniet,waarmoetjeiemandanders voorinschakelen?).

Jestelthetdoelvastinoverlegmetdecliënten/ofnaastbetrokkenen.Hetdoelvoor Jannysisbijvoorbeelddathijovereenmaandhelemaalzelfstandigmethetopenbaar vervoerkanreizen.

Stap4:Plannenmakenenuitvoeren

Indezestapgebruikjededoelenomconcreteinterventiestebedenkendiehierbij horen.Enjevoerthetplanvanaanpakuit.

Het plan van aanpak maken

JemaakteenplanvanaanpakmetbehulpvandevijfW's:wie,wat,waar,waarmee enwanneergajedeactiviteitenpreciesuitvoeren?Jedoetditinoverlegmetdecliënt, naastbetrokkenenenandereprofessionals.Daarbijhoudjerekeningmetzowelde kortealslange(re)termijn.

Oefenen

PREVIEWVERSIE

InhetplanvanaanpakvoorJannysneemjebijvoorbeelddevolgendeactiesop:Je legtuithoehetopenbaarvervoerwerkt.Hijzalgaanoefenen,dooreersteenpaar keersamenmetiemandtereizenendaarnaalleen.Jullieonderzoekensamenwie hemkanondersteunenbijhetreizenenwiehemkanlerenomopinternetde verschillendevertrektijdenuittezoeken.

Bijhetplannenmaken,brengjenietalleendebestaandeproblemeninkaart,maar jedenktooknaoverdeproblemendieerzoudenkunnenontstaan.Jannyskan bijvoorbeeldmetvertragingtemakenkrijgenendaardoor,alshijalleenreist,inpaniek raken.Jebedenktdanvastsamenmethemmanierenomdepaniektevoorkomen.

Aandachtspuntenzijnook:

• Isdecliëntofgroepaleerderbegeleidbijdezeondersteuningsvraag?

• Opwelkemanierisertoengewerktaandeondersteuningsvraag?

• Watzijndeondersteuningsmogelijkhedenbinnendeorganisatieen/ofinomgeving vandecliëntofgroep?

• Welkbudgetenwelkemiddelenzijnerbeschikbaar?

• Watisermogelijkbinnendewet-enregelgeving?

Vergeetooknietomvantevorenvasttestellenwanneerenhoejedebegeleidinggaat evalueren.Zokunjedoelbewustwerkenenrapporteren.

Plan van aanpak uitvoeren Vervolgensgajedecliëntookdaadwerkelijkbegeleiden.Jebrengtaljeplanneninde praktijk.Deinterventiesvoerjeuitopdemanierdieinhetplanvanaanpakis vastgelegd.Hetisduspreciesduidelijkwatjedoetenwaaromjeditdoet.Zohelpje eencliëntbijvoorbeeldmetzijnbankzakenofzoekjesamenmethemnaarmensen inzijnnetwerkdiezullenondersteunenbijgezondertegaankoken.

Tochbenjeindezestapnietalleenmaarbezigmethetuitvoerenvandeplannen.Je blijftookgoedobserveren.Jeblijftkritischopjeeigenhandelenendatvande mantelzorgersenletgoedopdereactievandecliënt.Bespreekbijvoorbeeldofen hoehetdemantelzorgersluktomsamenmetdecliëntookdaadwerkelijkgezonder tekokenenofdesituatievandecliëntverandert(eencliëntkanbijvoorbeeldeenzamer wordendoordathijgezondereet,omdathijhiervoorvaaketentjesmetvrienden overslaat).Somsishetnodigomdeafsprakenenhetplantussentijdsaantepassen.

COPYRIGHTBOOM

Stap5:Evaluereneneventueelbijstellen

Instap4hebjeafgesprokenwanneerenhoejedebegeleidinggaatevalueren.Inde laatstestapvoerjedieevaluatieuit;jebekijktofhetdoelgehaaldis.Maarjekuntde resultatenvanjebegeleidingnatuurlijkalookgedurendehetprocesevalueren.

Koffie-uurtje

PREVIEWVERSIE

Hetcentralepuntvaneenoudevolkswijkishetmultifunctioneelcultureelcentrum, vanwaaruiteensociaalwijkteamactiefis.Delaatstejarenverdwijnendeseniorenuit dewijkenkomenersteedsmeerjongegezinnenenstudentenvoorindeplaats.Het wijkteamheeftgesignaleerddatdesocialesamenhangvandewijkhierdoorenorm achteruitisgegaan.Demensenkennenelkaaramperenkijkennietnaarelkaarom. Daaromishetwijkteambegonnenmetvrijwilligerstezoekenomeenkleding-en speelgoedbeursteorganiseren.

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Het wijkteam probeert de samenhang in de wijk te vergroten

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

PREVIEWVERSIE

Tijdensdeeerstebijeenkomstontdektedewijkmanagerdatereenpaarvrijwilligers waren,dieeigenlijkmeerzagenineenwekelijkskoffie-uurtje.Dewijkmanagerheeft daaromdebetreffendebuurtbewonersgevraagdwelkmomentzehetmeestgeschikt vindenvoordatkoffie-uurtje.Hijzalernuvoorzorgendatinhetwijkcentrumop zondagmiddageengezelligeruimtevrijisvoorditinitiatief.Debuurtbewonersgaan ondernemersuitdebuurtvragenofzezichtijdenseenkoffie-uurtjekortwillen presenteren.

Ongemerktheeftdewijkmanagerdeinzetvandegroepvrijwilligersalgeëvalueerd. Hijbesluitmeteenintegaanopwensenuitdebuurt.Zokandesocialesamenhang indewijkverdertoenemen.

Indeevaluatiegajenaofdedoelenzijnbehaaldofdatdezebijgesteldmoetenworden. Ookevalueerjehetproces.Jecontroleertofdecliëntofgroeptevredenismetde interventieswaarvoorgekozenis.Misschienisertochmeertijdnodig,ofeenandere aanpak.Enmisschienisdesituatieveranderd.Debegeleidingmoetdanaangepast wordenaandenieuwesituatie.Daarvoordoorloopjeopnieuwallestappenvanhet stappenplan.

1.3 Methodischwerkenopbasisvanerkendeinterventies

Elkecliëntofgroepheefteenandereaanpaknodig.Hoebeterdeinterventiedieje inzet,hoegroterdekansdathetwerktenhoeminderkansoponnodigekosten. Uiteraardzijneralenormveelinterventiesontwikkeld.Erzijnverschillendedatabanken waarjeerkendeinterventieskuntvinden,diedooronafhankelijkecommissieszijn beoordeeld.

Voorbeeldenhiervanzijn:

• DatabankeffectievejeugdinterventiesvanhetNederlandsJeugdinstituut

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

• DatabankerkendeinterventiesvoordegehandicaptenzorgvanhetKennisplein gehandicaptensector

• DatabankeffectievesocialeinterventiesvanMovisie

• DatabankenhetMinisterievanVolksgezondheid,WelzijnenSportvoor:effectieve interventiesbijhuiselijkenseksueelgeweld,loketgezondleven,jeugdinterventies, sportenbeweeginterventies,socialeinterventies,interventiesGGZenJustitiële interventies.

Volhoudenenevalueren

Alsjevolgenseenuitgewerktemethodewerkt,moetjedezenatuurlijkwelgoed kennen.Daarnaastmoetjedemethodeconsequenttoepassen.Jekuntbijvoorbeeld eengoedemethodegevondenhebben,waarmeeiemandhaarkwaliteitvanlevenkan vergroten.Depersoonkanhierwelhelemaalachterstaan,maarwatdoejealshaar omgevingdaarheelandersoverdenkt?Opzo'nmomentishetbelangrijkdatje evalueertwatergebeurtenbepaaltwatjedoet:volhoudenendoorgaanmetde methodeofvooreenandereinterventiekiezen.

Krachtwerk

PREVIEWVERSIE

Milouvan18jaarisgestoptmethaaropleidingenvoeltzichsteedsnuttelozer.Ze komtnauwelijksnogbuitenenonderneemtgeenenkeleactiviteit.Zevoelthierde energienietvoor.Omdatzeooknietwerkt,leeftzeopdetoelagediezevanhaar ouderskrijgt.Zewilhaarlevenwelgraagprettigermakenenisdoorhaarhuisartsop desociaalwerkstervanhetwijkcentrumgewezen,Noura.Milouheeftcontactmet Nouraopgenomen,dieMilouzalgaanondersteunenmetbehulpvanKrachtwerk.Dit iseenerkendesocialeinterventie. AlseerstestapzalMilouuitzoekenofzeeenuitkeringofbijstandkanaanvragen.Dan zalzeookhulpkrijgenbijhetsolliciterenendatlijktMilouheelprettig.Maarnuhebben MilouhaarouderscontactopgenomenmetNoura.Zijwillennietdathundochtereen uitkeringkrijgt.

Deonderbouwingvansocialeinterventies

Desocialeinterventiesdieindeverschillendedatabankenzijnopgenomen,hebben doordejarenheenhunwaardebewezen.Pasalszeaaneenpaarduidelijke voorwaardenvoldoen,wordenzeopgenomenindedatabanken.

LeesbijvoorbeeldeensopdesitevanMovisiedeuitlegoverdebeoordelingen erkenningvandeinterventiesinhundatabank.Zijgevenonderandereaandatelke interventiediezijopnemenoptweeofmeerplekkenmoetwordentoegepast.Er moeteneenhandboekeneenprocesevaluatiebeschikbaarzijn.Eriseenonafhankelijk praktijkpanelvandriebeoordelaars.Dezebeoordelaarsgaannaofdeinterventie logischenconsistentisenaandecriteriavoldoet.Deinterventiekandanindedatabase debeoordeling'Goedbeschreven'krijgen. DaarnaastiserdeErkenningscommissieMaatschappelijkeondersteuning,participatie enveiligheid,diedeinterventiesbeoordeeltoponderbouwingeneffectiviteit.De interventiekandanookdebeoordelingen'Goedonderbouwd'en'Effectief'krijgen. Eeneffectieveinterventievoldoetnaastcriteriavooreffectiviteit,aandecriteriavoor 'Goedbeschreven'éndecriteriavoor'Goedonderbouwd'.

Movisie

Movisie

1.4 Kritischeberoepssituatie

COPYRIGHTBOOM

Aanleiding

MevrouwAdriaansenis67jaaroudenzeisnuongeveereenjaarweduwe.Vroeger ondernamzeallerleiactiviteitensamenmethaarman.Daarbijwashaarmandegene diehetvoortouwnam.Nuhijoverledenis,lukthethaarnietomoudesocialecontacten vasttehoudenennieuwesocialecontactenoptedoen.MevrouwAdriaansen vereenzaamt.Zekomtnauwelijksnogbuitenenkrijgtweinigbezoek.Zeiszich volkomenbewustvanhaareenzaamheidenzoekthulp.

Casus

PREVIEWVERSIE

MevrouwAdriaansenismeteenmedewerkervanhetwijkcentrumgaanpraten,Bilal. ZeoverleggensamenwatkanwerkenensprekenafdatmevrouwAdriaansenaan activiteitenmeegaatdoenineenkleingroepje.Metalsdoelhetvergrotenvanhaar socialezelfredzaamheid.MevrouwAdriaansenwildehierwelaanwerkenenheeftdrie keerheelenthousiastmeegedaan.Bilalheefthaarnatuurlijkalgeobserveerdenzag datzegezelligmetdeanderenpraatteendatdeanderenookpositiefophaar reageerden.

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Dilemma

MaarnuheeftmevrouwAdriaansenergeenzinmeerin.Zezitineenhoekjealleenen alsBilalhaarinhetgroepjeprobeerttekrijgen,begintmevrouwAdriaansentehuilen. Zedoetzozieligdathijoverweegtomhaarmaartelatenzitten.Maarhelpthijhaar daarmee?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

WatdoetBilal?

1. Hijlaathaarmetrust.Hijhooptdathierdooranderedeelnemerszichomhaar zullenbekommerenenzijopdiemanierweercontactkanmaken.Enalsdatniet zois,ontdektzemisschienzelfdatditgedraghaarnietzalhelpen.

2. Hijgaatnaarhaartoeenbespreektrustigdesituatie.Zoprobeerthijhaarmoed intesprekenomweeraandeactiviteitenvandegroepdeeltenemen.Hetzou zondezijnalszenunietdoorzet.

1.5 Begrippen

Methodischwerken

Eenvastewerkwijzeaanhoudenbijjebegeleidingenondersteuning.

Cyclischproces

Eenproceswaarbijjenadelaatstestapvanzelfweerbijdeeerstestapuitkomt.

Doelgerichthandelen

Debegeleidingafstemmenophetdoeldatjewiltbereiken.

Handeltbewust

Wetenwatjedoetenwaaromjehetdoet.

Methode

Eenvaste,doordachtemaniervanhandelenomeenbepaalddoeltebereiken.

Methodiek

PREVIEWVERSIE

Eensamenhangendesetmethoden.

Methodologie

Detheorieendeprincipesachterdemethodeofdemethodiek.

Procesmatighandelen

Hierbijsluitiederestapaanopdevolgendestap.

Systematischhandelen

Eenvolgordeaanbrengenindestappendiegezetmoetenwordenomhetdoelte behalen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

PREVIEWVERSIE

Thema2

Beginsituatievaststellen

Inhoudthema

PREVIEWVERSIE

• Persoonsgegevens

• Methodischgegevensverzamelen

• Gegevensverzamelendoorteobserveren

• Gegevensverwerkenenanalyseren

• Kritischeberoepssituatie

• Begrippen

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Indemethodischewerkwijzewerkjevolgenseencyclus.Deeerstestapindecyclus is:debeginsituatievandecliëntvaststellen.Omeencliëntgoedtekunnenbegeleiden, hebjepersoonsgegevensoverhemnodig:gegevensdiedepersoontyperenofdieje informatiegevenoverzijnwoon-enleefomstandigheden,participatie,mentaal welbevindenenautonomie,lichamelijkwelbevindenengezondheid.Tijdensjewerk verzameljezoveelmogelijkvanditsoortgegevens.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Daarbijgajemethodischtewerk.Zovoorkomjedubbelevragenaandepersoonen zijnfamilieenwerkjeefficiënt.Omdegegevensoverzichtelijkteverzamelenen ordenen(inventariseren),gebruikjeeenchecklist.Alsjedegegevenscompleethebt, kunjedegegevensanalyserenenaandachtspuntenformulerenvoordedienstverlening aanofondersteuningvandecliënt(en).zorg-endienstverlening.Jezoektsamennaar dehulpvraagdooreerstallebenodigdegegevensbovenwatertekrijgen.Jekijktnaar hetgrotereplaatje,omzodeondersteuningsvraagenhetdoelgoedonderbouwdte kunnenformuleren.

PREVIEWVERSIE

De eerste stap in de cyclus is de beginsituatie van de cliënt vaststellen.

2.1 Persoonsgegevens

VolgensdeprivacywetAlgemeneverordeninggegevensbescherming(AVG)zijn persoonsgegevens‘alleinformatieovereengeïdentificeerdeofidentificeerbare natuurlijkepersoon’.Ditisinformatiedieofweldirectoveriemandgaat,ofwelnaar dezepersoonteherleidenis.

Omjewerkgoedtekunnendoenhebjedezegegevensoveriemandspersoonlijke situatienodig.Endaarbijmoetjejedusrealiserendathetgegevenszijn,diejijzelfen anderennietzondertoestemmingvandecliëntofdevertegenwoordigervandecliënt mogeninzien.

Insommigegevallenbeginthetverzamelenvangegevensmeteenbezoekbijde persoonthuis.Ookbijzo'neerstekennismaking,letjijalsprofessionalalophetgedrag vandecliëntenophoediensdirecteomgevingeruitziet.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Indepraktijk1

Maaikewerktalssociaalwerker.Tijdenshaarwerkzaamhedenkrijgtzetemakenmet Hermandiehulpheeftgevraagdbijdeaanpakvanzijnoplopendeschulden. OmeengoedbeeldtekrijgenvanHermanheeftzeafgesprokendatzehemthuis bezoekt.Zebeltbijhemaanenhetduurtevenvoordathijopendoet.Hijmoetmoeite doenomdedeuropentekrijgen.Alsdedeuropengaat,zietMaaikedatdegangvolstaat metdozen.Zelooptzijdelingstussendedozendoor,achterHermanaan,naarde woonkamer.Ookdewoonkamerstaatvoldozen,spullenenstapelsboeken.Erzijn nogweltweestoelenvrijwaarzeopkunnenzitten.AlsHermanaanbiedtomeenkopje theetezetten,volgtMaaikehemnaardekeuken,omdatzewilzienwatdestaatvan dekeukenisenofhijwelvoorzichzelfkanzorgen.Dekeukenlijktwelopgeruimden ookdekoelkastzieternetjesuit.

Maaikeschrijftbijterugkomstopkantooraldezedingenopindepersoonsgegevens.

InhetvoorbeeldinventariseertMaaikegegevensoverHermandiebelangrijkzijnvoor deaantebiedenondersteuning.Omeentotaalplaatjetekrijgen,verzameltzenog meergegevens.Watiszijnmedischeachtergrondenheefthijeengeloofsovertuiging? Watzijnzijnmaandelijkseinkomstenenwaargeefthijzijngeldaanuit?Ishijvrolijk vanaardofjuistwatsomber?

Dezevenleefgebieden

Depersoonsgegevenszijnintedeleninzevenleefgebieden,endaarnaastverzamel jedeadministratievegegevens.

Bijhetinkaartbrengenvandezevenleefgebiedenletjeopindividuelekwaliteiten, krachtenenbeperkingen,socialenetwerkenenontwikkelingsmogelijkhedenvande personen.Dezevenleefgebiedenzijn:

• zingeving

• wonen

PREVIEWVERSIE

• financiën

• socialerelaties

• lichamelijkegezondheid

• psychischegezondheid

• werkenactiviteiten

Bijelkvandezeleefgebiedzoekjeantwoordenopvragendieingaanopde mogelijkheden,verwachtingenenwensenvandecliënt,onderverdeeldinverleden, hedenentoekomst:

• Hoestaatuopditmomentinhetleven?

• Watwiltuindetoekomst?

• Watneemtumeeuituwverleden?

Zingeving

Zingevinggaatomdedrijfveren,dromenenverlangens,normenenwaardenvande cliënt.Daarbijletjeookopreligieenbijvoorbeeldrituelenengebruiken.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Voorbeeldenvanspecifiekevragenzijn:

Heden:Waarwordtublijvan,krijgtuenergievan?

Toekomst:Watvindtuhetallerbelangrijkstevooruwnabijetoekomst?

Verleden:Waarbentuhetmeesttrotsopinuwleven?

Wonen

Wonengaatomdehuisvesting,huishoudelijkedagelijkselevensverrichtingen(HDL), woonomgevingenmobiliteitvandecliënt.

Voorbeeldenvanspecifiekevragenzijn:

Heden:Watvindtuprettigaanuwwoonsituatie?

Toekomst:Hoezietuwidealewoonsituatieeruit?

Verleden:Waarheeftuzichinhetverledenhetmeestthuisgevoeld?

Omteontdekkeninhoeverredepersoongoedvoorzichzelfzorgtenzelfredzaamis, isheteengoedideeomeeninventarisatietemakenvandewoon-en leefomstandigheden.Alsmensennietdewasdoenennauwelijksvoorzichzelfkoken, danisditvaakeensignaaldaterietsaandehandis.Kandiegenedewasnietdoen? Ofzorgenpsychischeklachtenervoordathijhetoverzichtnietmeerheeftom daadwerkelijkeenwastedraaien.

Financiën

PREVIEWVERSIE

Financiëngaatomhetinkomenvandecliënt,zijnuitgaven,verzekeringen,deordening vanzijnadministratieeneventuelefinanciëlezorgvooranderen.

Voorbeeldenvanspecifiekevragenzijn:

Heden:Watdoetuzelfaanuweigenadminstratie?

Toekomst:Wathebtunodigomschuldentevoorkomen?

Verleden:Opwelkemanierheeftugeleerdommetgeldomtegaan?

Sommigemensenzijndoorpsychischeomstandighedenofdoorlaaggeletterdheid nietinstaatomhuneigenadministratieopordetehouden.Bijeenhuisonderzoek kunjeditbijvoorbeeldmakkelijkontdekken,alsjeeenstapelongeopendepostziet liggen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Socialerelaties

Socialerelatiesgaanomhetgezin,defamilie,relatiesenvrienden,professionele contacten,socialevaardighedenenhetgebruikvansocialemedia.

Voorbeeldenvanspecifiekevragenzijn:

Heden:Welkemensenzijnbelangrijkvooru?

Toekomst:Watheeftunodigomnieuwerelatiesaantegaan?

Verleden:Metwiezouugraagweereenscontactwillenopnemen?

Metpersoonsgerichtedagbestedingenactiviteitenstimuleerjemenseninhunsociale enmaatschappelijkecontacten.Daaromwiljezogoedmogelijkaansluitenbijhun interessesenhobby’s.Hiervooriseeninventarisatievanhobby’senactiviteiten(zowel individueelalsingroepsverband)noodzakelijk.Zorgdatjeookeenhelderbeeldkrijgt vanhetsocialenetwerkvaniemandenvanbelangrijkecontacten.Ditgeeftjehouvast indebegeleiding.Denkaanfamilieleden,departnerengoedevrienden.

Lichamelijkegezondheid

Lichamelijkegezondheidgaatometenendrinken,sportenbeweging,zelfzorg, conditie,ziekteseneventuelebeperkingenvandecliënt.

Voorbeeldenvanspecifiekevragenzijn:

Heden:Doetuaansport?

Toekomst:Wieofwatkanuhelpenomgezonderteleven?

Verleden:Hoekwamuaaninformatiealsuietswildewetenoveruwgezondheid?

PREVIEWVERSIE

Omtekunnenbijdragenaandegezondheidenverzorgingvandepersoon,inventariseer jegegevensovermaaltijden,persoonlijkeverzorging,medischeachtergrond,historie, lichamelijkefunctiesenmogelijkheden.Zorgthijgoedvoorzichzelf?Gebruikthijeen gehoorapparaat?Looptiemandzonderhulp?Gebruikthijmedicatie?Voeltdepersoon zichfit,sporthij?Eetiemandgezond?Drinktdepersoonvoldoende,rookthij,gebruikt hijverdovendeofverslavendemiddelen?Observerenengesprekkenvoerenkanje veelinformatieverschaffen.

Psychischegezondheid

Psychischegezondheidgaatomhetwelbevinden,zelfzorg,autonomie,ziekteof eventuelebeperkingenvandecliënt.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Voorbeeldenvanspecifiekevragenzijn:

Heden:Inwelkesituatiebentugelukkig?

Toekomst:Watzouuanderswillen?

Verleden:Kuntueensituatiebeschrijvenwaarinuzichheelgelukkigvoelde?

Jeverzameltinformatieoverhetmentaal(psychisch)welbevindenvandepersoon. Hoezithijinzijnvel?Watkanjeaflezenaanzijngezichtsuitdrukking(non-verbale communicatie)?Ishijdepressiefofmaakthijzichergenszorgenom?Waarwordtde persoonblijvanenwatvindthijbelangrijkindeomgangmetanderen?Wanneervoelt iemandzichgerespecteerd,hoeziethijdetoekomstenwatiszijnkijkophetleven?

Werkenactiviteiten

Werkenactiviteitengaatomhetwerk,dedagactiviteiten,opleidingenscholingen vrijetijdsbestedingvandecliënt.

Voorbeeldenvanspecifiekevragenzijn:

Heden:Watdoetuhetliefstinuwvrijetijd?

Toekomst:Watzouugraagwillenleren?

Verleden:Welkebanenheeftuinhetverledengehad?

Totslot:Administratievegegevens

Administratievegegevensverzameljeomdeidentiteitvandecliëntinkaarttebrengen. Controleerwatjealweetoveriemandenverzamelontbrekendegegevens.Verzamel devolgendeadministratievegegevens:

PREVIEWVERSIE

• Naam,adres,woonplaats,geboortedatum,burgerservicenummerenburgerlijke staat.

• Noteereerderverblijfininstellingenendeindicatiestelling(indienvantoepassing).

• Denkzekerookaandenamenentelefoonnummersvanfamilieledenendepartner, definancieelofwettelijkeverantwoordelijke,huisarts,apotheek,tandartsen eventueeldeexecuteurtestamentair.(Eenexecuteurtestamentairregelt,nahet overlijdenvandepersoon,zijnuitvaartendeafwikkelingvandeerfenis.)

Aldezegegevensvormensamendeadministratievestatusvandecliënt.

Groepofindividu

Hetverzamelenvangegevensovergroepenverlooptietsandersdanovereenindividu. Jeinventariseertalleendegegevensdierelevantzijnvoordegehelegroep.Jeput voornamelijkuitdeprimairegegevensbron,degroepzelf.

Persoonsgegevensverzamelen

Jeverzameltvaakovereenindividuelecliënteenuitgebreidehoeveelheid persoonsgegevens.

Depersoonsgegevenskunjevindendoor:

• dossiersteonderzoeken

• collega’senanderedisciplinesteraadplegen

• gesprekkentevoerenmetdecliëntenmetnaastenvandecliënt

• teobserveren

Dossiersonderzoeken

COPYRIGHTBOOM

BEROEPSONDERWIJS

Bijgroepenkijkjenaardegemeenschappelijkeinteresseofgemeenschappelijke begeleidingsvraagstukken.Zokunjedegroepgoedbegeleideninzijngroepsproces. Ookkunjeactiviteitenaanbieden,dieeengroepleukvindtofnodigheeftomzich verderteontwikkelen.

Jewerkttoenaareenintegralevraaganalyse:jezoektsamennaardehulpvraagdoor eerstallebenodigdegegevensbovenwatertekrijgen.Jekijktnaarhetgrotereplaatje, omdaarmeedeondersteuningsvraagenhetdoelgoedonderbouwdtekunnen formuleren.

Omgegevensteinventariseren,kunjeeendossieronderzoekstarten.Ditdoejealser aleendossiervandecliëntisbinnendeinstellingofbijandereinstellingenwaarde persoonzorg,ondersteuningofbegeleidingkrijgt.Voorinzageinditdossiermoetje weltoestemmingkrijgenvandecliëntofdienswettelijkvertegenwoordiger. Vervolgensgajeopzoeknaardossiers,zoalseenondersteuningsplan,zorgleefplan, behandelplan,handelingsplan,overdrachtsformulierenenobservatierapportages. Jeleestallegegevensgoeddoorennoteertdebelangrijkste.Dezevatjesamenen bespreekjedaarnametdecliëntofzijnvertegenwoordigers.Inditgesprekcontroleer jeookofdegegevensnogallemaalactueelzijn.

PREVIEWVERSIE

Collega'senanderedisciplinesraadplegen

Ommeergegevensteachterhalen,kunjecollega’sraadplegenbinnenjeeigen organisatie.Ditkunnenteamledenzijn,collega’svananderedisciplines(ergotherapie, fysiotherapie,logopedie,praktijkondersteunerhuisarts)ofcollega’svaneenandere afdelingofgroep.Alseencliëntaangeeftdathijeenzaamis,kunjeaande buurtopbouwwerkervragenofhijbekendismetdesocialesituatievandecliënt.De buurtopbouwwerkerkanjedanmisschienvertellendatdecliëntsociaalergactiefis indewijk.Jeweetdandatiemandwelveelsocialecontactenheeft,maarzichvan binnentocheenzaamvoelt.Jekuntjebegeleidinghieropaanpassen.

CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Jekuntookgegevensverzamelenbijcollega’sinandereorganisatieswaardecliënt contactmeeheeftgehadofbegeleidis.Denkaanhetconsultatiebureau,dehuisarts, gedragsdeskundigen,leerkrachten,degemeenteendesocialewerkplaats.Jebenadert ookhenalleennatoestemmingvandecliëntofzijnvertegenwoordiger.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Gesprekkenvoerenmetdecliëntendiensnaasten

Debelangrijkstemethodeomgegevensteinventarisereniseengesprekmetdecliënt enzijnfamilie,naastenen/ofwettelijkvertegenwoordiger.Betrekdecliëntbijde dienstverlening.Vertelnietalleenwatdecliëntmoetweten,maarvraagookwatjij wiltweten.Neemeenopenhoudingaanwaardooriemandzijnwensenenbehoeften kenbaarkanmaken.

Bijeengesprekkunjededraagkrachtendraaglastvandecliëntinventariseren.Bij draagkrachthorenlichamelijkefitheid,eengezondelevensstijl,voldoendesociale steunenplezierinhetleven.Bijdraaglasthoreningrijpendegebeurtenissen,problemen enhogeeisendieanderenaanjestellen.Ditnoemjeookwelhetbalansmodel.Met behulpvanhetbalansmodelonderzoekjesamenwelkeervaringenzwaarzijnen energiekostenenopwelkegebiedenhetjuistgoedgaatzodatdieenergieopleveren. Deingevuldebalanskanduidelijkheidgevenoverwaarversterkingenondersteuning nodigis.

Alsdebalansinevenwichtis,ziteenpersoongoedinzijnvel.Alsiemandmoe, overprikkeldisofgespannen,danishijuitbalans.Voorkortetijdisdatnieterg,maar oplangeretermijnkanditleidentotziekte,piekeren,angstofsomberheid.

PREVIEWVERSIE

Het balansmodel met draagkracht en draaglast

Observeren

InhetgevalvanHermanisMaaikebijhemthuisopbezoekgeweest.Zijobserveerde heminzijnthuisomgeving.Opdezelfdemanierkunjeeengroeppersonenobserveren, zoalsjongerenophetpleinofeengezinindethuissituatie.Bijhetgezinobserveerje deinteractiestussendeledenvanhetgezin.Ziejebijvoorbeelddatiemandagressief ofjuistangstigreageertopeengezinslid,dankanditeenaanwijzingzijnvoorhuiselijk geweld.Observatiegeeftjespecifiekeinformatieovereenbepaaldesituatie.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Alseencliëntopgenomenis,kunjeookeenobservatiestarten.Alsjenognietsweet vandecliënt,iseentwaalfofvierentwintiguurobservatiegebruikelijk.Hiermee inventariseerjehetgedragvaniemand.Bijvoorbeeldbijopnameineencrisisopvang ofineenverslavingskliniek.Ookkunjegerichtnaarbepaaldemomentenkijken, bijvoorbeeldeenhaal/breng-moment,eenbezoekvanfamilieoftijdensheteten.

Inzageencorrectievandeverzameldegegevens

Letop:ookdeinformatiedievoortkomtuitjeobservatiesisvertrouwelijk.Jemagdie dusnietzondertoestemmingvandecliëntbesprekenmetderden.Welmagjeje observatiesbesprekenmetjedirectecollega’senmetdecliëntzelf.Wanneerhet noodzakelijkisomeenanderehulpverlenerinteschakelen,gaatditaltijdinoverleg metdepersoon.

2.2 Methodischgegevensverzamelen

Omvooreenindividuofgroepdedoelentebepaleneneenplanvanaanpakopte stellen,gajemethodischtewerk.Indemethodischewerkwijzesteljeeerstde beginsituatievast.Doormethodischtewerkenvoorkomjedubbelevragenaande cliëntenzijnfamilieenzorgjedatjeefficiëntwerkt.Jeverzameltobjectieveen subjectievegegevens,waarbijjegebruikmaaktvanverschillendeinformatiebronnen.

Objectieveensubjectievegegevens

Uiteeninformatiebronhaaljeobjectieveensubjectievegegevens.

PREVIEWVERSIE

Objectievegegevenszijnmeetbaarenfeitelijk.Denkaanjaartallen(wanneerisde cliëntvanschoolgegaanofverbleefhijineenkliniek?).Ooknamenvanbetrokken familieleden,gewoontes,enfeitelijkeobservatieverslagenhorenbijdeobjectieve gegevens.

Subjectievegegevensbevatteniemandsmening,eenbeschrijvingvandeindrukdie hijachterlaat,eenbeschrijvingvaneengemoedstoestand,eenkarakterbeschrijving vaniemanddoorbegeleidersofeentyperingzoals‘aardigejongen’of‘rustigemeid’.

Indepraktijk2

MaaikeheeftdeaannamedatHermannietheelerggelukkigis,omdathijaldiespullen omzichheenheeftverzameld.ZezethaarindrukvanHermanindesubjectieve gegevensvanzijnpersoonsgegevens.Zeweetdatditslechtseenaannameisenze wildittoetsen.Zestelteenvragenlijstopmetverschillendestellingen,waaropHerman

kanaangeveninhoeverrehijhetmetdestellingeneensisofniet.Tothaarverrassing blijktuitdevragenlijstdatHermaneenpositiefzelfbeeldheeftendathijbestgeniet vanhetleven.MaaikelegtaanHermanuitdatdithaarverrastenvraagthoehetkan dathijzoveelspulleninhuisheeft.Hermanverteltdandatzijntantepaswasoverleden endathijveelspullenhadopgehaald.Hijmoetnogdetijdzientevindenomalle spullenrustiguittezoeken,voordathijheteenenandernaardekringloopbrengt. HetverhaalvanHermanenzijnantwoordenopdevragenlijstzijneenprimaire gegevensbron.Maaikenoteertditindepersoonsgegevens.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Primaireensecundaireinformatiebronnen

Erzijntweesoortengegevensbronnen:primaireensecundaire.Depersoonisde primairegegevensbron,alleanderebronnenzijnsecundairegegevensbronnen. Primairegegevensstaatvooralleinformatiediejevandepersoonzelfverneemt,door gesprekkentevoerenofdoorteobserveren.Secundairegegevenskrijgjeuitandere bronnen,zoalsdedossiersofrapportagesvaneerdereondersteunersofbelangrijke naasten.

Hebjebijalleverschillendebronneninformatieverzameld?Datcontroleerjeaande handvandechecklist.

Voorbeeldvaneenchecklist.

Soortgegevens

Administratieve gegevens

Zingeving

Wonen

Financiën

PREVIEWVERSIE

Socialerelaties

Lichamelijke gezondheid

Psychische gezondheid

Werkenactiviteiten

Inventarisatiebij:

Primaire/ secundaire gegevensbron

Objectief/ subjectief

Doordechecklistintevullen,komjeerachterofjeinventarisatieeenobjectiefbeeld heeftopgeleverd.Daarnaastgeeftdechecklistjeinzageindehoeveelheidinformatie diejehebtgekregenvandeprimairegegevensbron,decliënt.Vooreencompleet beeldishetessentieeldatjeinformatieinwintbijdeprimaireéndesecundaire gegevensbronnen.

Eencliëntwaarmeejevoorheteerstcontacthebtenwaarvannoggeeninformatieis binnendeorganisatie,noemjeeennieuwecliënt.Jemaakteenblancostartenzoekt eerstnaardemeestbetrouwbareinformatiebronnen.Iemanddiedecliëntslechts éénweekheeftbegeleid,kentdepersoonmindergoeddanbijvoorbeeldzijnouders.

Daarentegenkijkteenbegeleidervaakobjectievernaareencliëntdandeouders, omdatzijemotionelerbetrokkenzijn.Bijeenbestaandecliëntheeftdeorganisatie eerderondersteuninggebodenenzijnalgegevensgeregistreerdofopgeslagen.Vaak zijneroverdrachtsgegevensbeschikbaar.Bijveranderendeondersteuningsvragenga jenawaterisveranderdtenopzichtevandeeerderverzameldegegevens.Jehoeft dannietopnieuwteinventariseren,maarjebeschrijftwaterveranderdisenjestelt hetmethodischeplanbij.

2.3 Gegevensverzamelendoorteobserveren

COPYRIGHTBOOM

Injetoekomstigeberoepvergaarjeveelinformatiedoorgoedtekijkennaarde doelgroep.Tijdensjewerkbenjealtijdalert.Alsjeietsopmerktdatandersisdan normaal,noemjedatsignaleren.Naastsignalerenkunjeookdoelgerichtkijken.Dit noemjeobserveren.Wanneerjeobserveert,bedenkjevoorafwaarjenaargaatkijken. Hierbijmaakjegebruikvaneenobservatieplan.Metditplankijkjeheelgericht.Binnen hetobservatieplankiesjevoordeobservatiemethodediehetbestepastbijje observatiedoel.Ookbepaaljevoorafhoejedeverkregeninformatiegaatverwerken.

Doelgerichtenobjectief

PREVIEWVERSIE

Jeformuleertdusaltijdvoorafhetdoelvanjeobservatie.Jebeschrijftwie,waarom, wat,waarenwanneerjegaatobserveren.Observerengaatmeestaloverhetgedrag. Datgajeonderzoeken.Wanneerjeobserveert,ishetvanbelangdatjeniet interpreteert.Jebentzoobjectiefmogelijk.Objectiefobserverenismoeilijk,omdat jejenietmaglatenbeïnvloedendoorjeeigenmening,ervaringofbetrokkenheid.Je magdusalleennaardefeitenkijken.

Eersteenstappenplan

Wanneerjegaatobserveren,doejeditaltijdmetbehulpvaneenvaststappenplan. Deeerstestapisbeschrijvenwaaromjegaatobserveren.Doejeditnaaraanleiding vaneeneerderesignalering?Ofdoejehetopverzoekvaniemand?Jebeschrijftde redenvandeobservatie.Vervolgensbeschrijfjehetobservatiedoelende observatievraag.Bijdederdestapbeschrijfjededeelvragen.Opwelkevragenwilje eenantwoordvinden?Opbasisvanhetbeschrevendoelendegekozendeelvragen

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

kiesjeeenobservatiemethodeenmaakjeeenplanvanaanpak.Inditplanbepaalje plaats,situaties,dataentijdstippen.Jeinformeertdecliënt(en)overjeplan.Tenslotte beschrijfjeopwelkepuntenjewiltgaanevalueren.

COPYRIGHTBOOM

Observatietechniekenen-methoden

Eenmethodeisdegedachtengangvaneenaanpak,dusdedenkwijzedieerachterzit. Eentechniekisdemanierwaaropjehetpraktischaanpakt. Detweeobservatietechniekenzijn:participerendofniet-participerend.

PREVIEWVERSIE

Participerendobserveren

Participerendobserverennoemjeookwelinternobserveren.Jebentdanactief bezigindegroepterwijljemeteenookobserveert.Dezemethodevraagtveelvanjou alssociaalwerker.Jedoetimmerstweedingentegelijk.Jeobserveertentegelijkertijd voerjededagelijksewerkzaamhedenuit.Eriseenvalkuilbijdezemaniervan observeren:jekuntnamelijkmakkelijkinvloeduitoefenenopdesituatie.Intern observereniseengoedekeuzewanneerjevraagstellingnognietergconcreetis.Op dezemanierkunjeeerstmeerinformatieverzamelenenopbasishiervanje vraagstellingconcretiseren.Ookishetvaakeenpraktischekeuze.Erisnietaltijd iemandaanwezigdiejetakenkanovernementerwijljijobserveert.

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Niet-participerendobserveren

Niet-participerendobserverennoemjeookwelexternobserveren.Bijdezemanier vanobserverenbenjewelaanwezigindegroep,maarjeneemtnietdeelaande activiteiten.Jerichtjevolledigopdeobservatie.Externobserverenisprettigwanneer jeeencomplexeobservatievraaghebt.Jehebtdetijdenderuimteomjeobservatie nauwgezetuittevoeren.Eenandervoordeelisdatjegeeninvloedkuntuitoefenen opdesituatie.Jekijktertenslottealsbuitenstaandernaar.Indepraktijkisdezemanier vanobserverennietaltijduitvoerbaar.Iemandmoettenslottejouwtakenovernemen terwijljijobserveert.Enhetkanzozijndatjij,doorteobserveren,depersoonteveel afleidt.Jekuntditvoorkomendoorgebruiktemakenvaneenspiegelwand.Degene diejijobserveert,zietjouniet–dusisergeensprakevanbeïnvloeding.

Observatiemethoden

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Wanneerjegaatobserveren,kunjedatopverschillendemanierenaanpakken.Erzijn diversemethodesvoor:

• vrijeobservatie

• gestructureerdeobservatie

• intervalobservatie

• contextueleobservatie

• protocollaireobservatie

Vrijeobservatie

Bijdevrijeobservatiewerkjezoalsaltijdmeteendoel,maarjeobservatievragenzijn nognietconcreet.Dezevormvanobservatiegebruikjevaakalsvooronderzoek.In veelgevallenobserveerjecontinue.Jeprobeertzoveelmogelijkgedragingenobjectief vastteleggen.Ditwilzeggendatjealleendatvastlegtwatjeziet.Jenoteertdusde feiten.Wanneereencliëntbijvoorbeeldandergedragvertoontdanvoorheen,danwil jeditindegatenhouden.Maarjeweetnognietwaterpreciesaandehandis.Jevolgt hetgedragvandezecliëntdanineenvrijeobservatie. Dezemethodegaatvaaksamenmetparticiperendobserveren.

Gestructureerdeobservatie

PREVIEWVERSIE

Bijdegestructureerdeobservatiewerkjemeteenexactdoel;jehebteenduidelijke observatievraag.Deresultatenvaneengestructureerdeobservatiewordenvaakin getallenuitgedrukt.Jegebruiktdezemethodebijvoorbeeldwanneerjewiltobserveren hoevaakietsvoorkomt.Ofomvasttestellenhoelangietsduurt.Gebruikeen observatieformulier,hieropkunjegedragaankruisenofturven.Omdatjedezegegevens exactmoetregistreren,hebjemeestalgeentijdvooranderewerkzaamheden. Dezevormvanobservatiegaatdanookvaaksamenmetniet-participerendobserveren.

Peetverliestzijngeduld

Jewerktopeensocialewerkplaats.Peet,eenvandemedewerkers,verliestregelmatig zijngeduld.Hetlijktwelofhijhierinhetbeginvandeweekminderlastvanheeftdan aanheteindvandeweek.Jevraagtjeafofhijdoorzijnwerkwordtoverbelast.Door gestructureerdteobserverenbrengjehetgedraginkaart.Jekruistopeen observatieformulieraanhoevaakenwanneerPeetditgedraglaatzien.Vervolgens kunjeobjectiefvaststellenofhetnegatievegedragvanPeetookdaadwerkelijkwordt beïnvloeddoorhetmomentvandeweek.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Intervalobservatie

Wanneerjeeenintervalobservatieuitvoert,observeerjeopwisselendetijden.Ditdoe jeaandehandvanjeobservatiedoelenobservatievragen.Jelegtvoorafvastwanneer jegaatobserveren.Jegebruikttelkensdezelfdemiddelenendezelfdemethode.Door opmeerderemomentenhetzelfdevastteleggen,kunjedevoortgangovereenlangere periodevastleggen.Ookkunjevaststellenofbijvoorbeeldhetmomentvandedag invloedheeftophetobservatiedoel.Voorbeeld:alssociaalwerkerineen jeugddetentiecentrumziejedateenvandejongeren,Judith,nauwelijkscontactheeft methaarleeftijdsgenoten.Alsjedezeobservatiealtijd’sochtendsdoet,danisde observatieslechtseenmomentopnamevandedag.Jekuntervoorkiezenomdeze groepsdynamiekook’smiddagsteobserveren.Alsuitdemiddagobservatieblijktdat Judithwelgezelligomgaatmethaarleeftijdsgenoten,dankunjeconcluderendatze misschiengeenochtendmensisofdatze’snachtsslechtslaapt.Dooropverschillende tijdstippenteobserveren,verzameljemeerinformatieenkunjedezeookmetelkaar vergelijken.

Contextueleobservatie

PREVIEWVERSIE

Tijdenscontextueleobservatieisnietdecliënthetmiddelpunt,maarjuistzijnofhaar omgeving.Insommigegevallenishethandigteregistrerenwaterindeomgevingvan depersoongebeurt.Steljevoor:jewerktineenwijkteam.Jekrijgteenhulpvraagvan defamilieHarraf.Hundochtervan8wilalleenmaarfrietenpizzaeten.Wanneerje degezinssituatieinkaartwiltbrengen,kijkjenietalleennaardedochter,maarook naarhetcontacttussendedochterendeanderegezinsleden.Enjekijktnaarwater gebeurt.Hoeisdewoonsituatie?Hoeisdedagindelingvandegezinsleden?Hoe reagerendegezinsledenopelkaar?Dezevormvanobservereniscomplex.Omdater vaakveeldingentegelijkgebeuren,isgoedobserverenlastig.Video-opnamesmaken tijdensdemaaltijden,iseengoedhulpmiddel.Jekuntdesituatiedannogeens bekijken.Natuurlijkmoetendeoudershierweleersttoestemmingvoorgeven.

Protocollaireobservatie

Bijprotocollaireobservatiemaakjegebruikvaneenobservatieprotocolen/of observatieschema.Inhetprotocolisvastgesteldhoevaak,watenwanneererminimaal geobserveerdmoetworden.Inhetschemastaandeobservatiepunten.Veelinstellingen makenhiervangebruik.Eenvoordeelvandezemethodeisdatookpersonenwaar

ogenschijnlijknietsmeeaandehandis,wordengeobserveerd.Zoziejenietsoverhet hoofd.Eenandervoordeelisdatervastgesteldeobservatiepuntenzijn.Allecollega’s kijkendusbijallemensennaardezelfdeonderwerpen.Ditkanookeennadeelzijn. Doordatjealleennaardevastgesteldeonderwerpenkijkt,kunjeinformatiemissen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Invloedenopjeobservatie

Wanneerjegaatobserveren,moetjeerrekeningmeehoudendaterfactorenzijndie jouwobservatiekunnenbeïnvloeden.Bijvoorbeeld:

• Persoonlijkefactoren

• Deomgeving

• veranderingen

Persoonlijkefactoren

Zodraiemandbinnenkomt,vormjeeenindruk.Jegeeftdiegenealshetwareeen stempel,zoalsvriendelijk,oudofsympathiek.Wanneerjegaatobserveren,moetje verderkijkendandieeersteindruk.Hetisbelangrijkdatjejebewustbentvanjeeerste indruk,zodatjedezekuntloslatenofaanpassenenaanvullen.

Eenanderevalkuilbijeeneersteindruk:opbasisvanéénwaargenomeneigenschap vuljeermeerderein.Jedenktbijvoorbeelddatiemanddiejeaardigvindt,ookwel eerlijkzalzijn.Hetpositiefwaarderenvandeanderopbasisvanéénpositieve eigenschap,noemjehethalo-effect Hettegenovergestelde,hetnegatiefwaarderen vandeanderopbasisvanéénnegatieveeigenschap,kanookgebeuren.Datnoemje hethorn-effect.

PREVIEWVERSIE

Bijeenselffulfillingprophecyhebjeeenvooroordeel.Enomdatjedaaringelooft, komthetnoguitook.Eenvoorbeeld:Eenmeisjeuiteengroepjejongereninhet buurthuis,maaktuitzichzelfgeencontactmetdestagiairsociaalwerk:Berend.Ze looptvaakeeneindjewegalshijinhaarbuurtkomt.Berendconcludeerthieruitdat hetmeisjehemnietmag.Daaromlaathijhaarzoveelmogelijkmetrust.Ditheeftals gevolgdatzijzichdoorBerendgenegeerdvoeltendaartegenzijnstagebegeleider overklaagt.VoorBerendbevestigtditzijnvooroordeel. Mensenhebbendeneigingdeandertebehandelenentebeoordelennaarhetbeeld datzevanhemofhaargevormdhebben.In2007isereenleukonderzoekgedaannaar ditfenomeen.

Wereldberoemd

DewereldberoemdeviolistJoshuaBellwerdgevraagdtespelenalsstraatmuzikant ineenmetrostationinWashingtonDC.Normaalgesprokenbetalenmensenveelgeld vooreenoptredenvandezetopviolist.Inhetmetrostationblevenslechtszevenmensen staanomnaarzijnvioolspelteluisterenenwerdhijdoorslechtséénpersoonherkend. Zijnspelwerddoordevoorbijgangersblijkbaarnietalsbijzondergezien.Zezagen watzeverwachttentezien:eendoodgewonestraatmuzikantineenmetrostation.

Ookjepersoonlijkeervaringenkunneninvloedhebbenopjeobservatie.Steljevoor datjijsteedsnaardegrondkijktwanneerjeonzekerbent.Wanneerjijnuiemand observeertdiehetzelfdedoet,kunjeconcluderendathijofzijonzekeris.Maarookje stemmingkanjeobservatiebeïnvloeden.Wanneerjeobserveertterwijljenogboos bentovereenandervoorval,zalnegatiefgedragjemisschienmeeropvallendan positiefgedrag.

Verderkanhetlastigzijnomiemandteobserverendiejegoedkent.Bepaalde gedragingenvandiepersoonzijnzobekendvoorje,datzejenietmeeropvallen.

Omgeving

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Steljevoordatjethuiskomtbijiemandenzijnwoonkamerenkeukenzijneenrotzooi. Jekuntdanobserverendatdepersoonnietgoedvoorzichzelfkanzorgen.Maarals blijktdatiemandaleenweekdegriepheeftennietindegelegenheidwasomopte ruimenenofaftewassen,dankunjejeobservatiebetereenweekuitstellen.

Veranderingen

Dewerkplanningendeveranderingendaarbinnenkunneninvloedhebbenopjouw observatie.Steljevoordatjeeenpersoonmeteenautismespectrumstoornisopeen re-integratiebedrijfmoetobserverenomteonderzoekenofzijnhuidigewerkplek geschiktisvoorhemofniet.Opdedagvanjeobservatie,isereenbrandoefeningen isdemedewerkerergafgeleidwaardoorhijzichnietmeergoedkanconcentrerenop zijnwerk.Alsjedezepersoonopdezedagtochzouobserveren,danheeftdatgevolgen voorhetresultaatvanjeobservatie.Zorgerdusvoordatjeophetjuistemoment observeert.

PREVIEWVERSIE

Alssociaalwerkerishetvanbelangdatjesteedsobserveertofdeomgevingveiligis engoedisingerichtvoordecliënt.Zokaneentelevisiedieerghardstaat,storendzijn vooriemanddienietgoedtegenprikkelskan.Veranderingindeomgevingvande cliëntkangroteinvloedhebbenophetgedragendaarmeeookopjouwobservatie. Veelmensenzijnbijvoorbeeldsnelbeïnvloeddoordeweersomstandigheden.Iemand kanhoopvolenvrolijkzijnalsdezonschijnt,maarsomberenchagrijnigalshetregent. Veranderingeninhetsocialenetwerkvandecliëntkunnenvaninvloedzijnopdiens mentalewelbevinden.Eenvrouwdiehaarmanverliest,kanjarenlasthebbenvanhet rouwproces.Depersoonlijkesituatievaniemandverandertdaninéénklap.Eenander voorbeeldiseencliëntwaarvanhaartienerdochtereenjaaropwereldreisgaat.De vrouwmaaktzichzozorgenomhaardochterdatzenachtenwakkerligtenzichniet meerkanconcentrerenophaarwerk.Ditallesheeftinvloedopjeobservatie.

2.4 Gegevensverwerkenenanalyseren

Voorafgaandaanjeobservatiehebjebedachthoejedegegevensgaatverwerken. Ookmoetjewetenhoejedeverwerktegegevensgaatanalyseren.

Gegevensverwerken

Deresultatenvanjeobservatiekunjeopverschillendemanierenverwerken,namelijk doormiddelvan:

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

• Beschrijven

• Tellenenturven

• Verbandenleggen

Beschrijven

Eenvandemanierenomgegevensteverwerken,iseenobservatieverslagschrijven. Inditverslagbeschrijfjeobjectiefalleopvallendepuntendiejehebtgeobserveerd.

Vaakgebeurenerveeldingentegelijk.Hetishandigomdansteekwoordentegebruiken. Dezewerkjedaarnauitineenverslag.Eenvoordeelvandezemethodeisdatjezelf kuntbepalenwatjewelennietnoteertopbasisvanjeobservatiedoel.Jekunteen compleetbeeldbeschrijvenvandesituatie.Dezemethodeheeftookeennadeel:hij istijdrovend.

Tellenenturven

Eenanderemanieromgegevensteverwerken,istellenen/ofturven.Jewerktdan vaakmeteenobservatieschema.Inditschemastaanobservatievragen.Vervolgens kruisjeaanofturfjewanneerdecliënthetomschrevengedraglaatzien.Jegebruikt dezemethodebijvoorbeeldwanneerjewiltwetenhoevaakietsvoorkomtofhoelang ietsduurt.Hetiseengestructureerdemanierominformatieteverwerken.Tellenen/of turvenismakkelijkenkostweinigtijd.Meerderecollega’skunnenzichmetdeze observatiebezighouden.Ookisdemethodeobjectief.Eennadeelisdatjealleenhet gedragkuntvastleggendatinhetschemastaat.Zokaninformatieverlorengaan.Het isdusbelangrijkomvoorafkritischtekijkennaardeobservatiepunten.Ookkunje eenextrakolomopnemeninhetschema,voorhetnoterenvanbijzonderheden.

PREVIEWVERSIE

Een ingevuld observatieformulier.

Verbandenleggen

Jekuntinformatieverwerkendoorverbandenteleggentussendegegevensdieje hebtverzameld.Alsjeverbandenlegt,kunjeeenanderbeeldkrijgenvaneensituatie.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

MevrouwDijkstra

MevrouwDijkstraiseenvriendelijkeouderedame,dievaaknaardeactiviteiteninhet buurthuiskomt.Daarbijverteltzemeestalhonderduitoverdebezoekjesvanhaar kinderenenkleinkinderen. Hetvaltdeactiviteitenbegeleideropdatzesindseenpaarwekenwatstillerlijkt.Bij dezangbijeenkomstzingtzeminderenthousiastmeeenbijhetvoorlezenvandekrant reageertzeminderalert.Normaalgeeftzealtijdwelcommentaaropwaterallemaal gebeurtindewereld.Ookverteltzeineensveelminderoverhaarkinderen.Het wijkteambesluitmevrouwDijkstrateobserveren.Heeftzemisschienietsonderde leden?Ofiserverbandtussenhaarstemmingendebezoekjesvanhaarkinderen?Het teamheeftnudetaakomteachterhalenofdegebeurtenissenmetelkaarinverband staanofdatereenandereredenisvoorhetgedrag.

Gegevensanalyseren

Jehebtpersoonsgegevensoverdezevenleefgebiedenvandecliëntverzameld,ofje hebtdebelangrijkstekenmerkenvaneenhelegroepverzameld.Jehebtobservaties gedaanenjewaarnemingenverwerkt. Delaatstestapvangegevensverzamelenishetvaststellenvandebeginsituatiedoor degegevensteanalyseren.Ditiseensamenvattingvanjebelangrijkstebevindingen totdantoe.Desamenvattingisjebeginsituatie:hetpuntvanwaaruitjede ondersteuningsvraagkuntgaanformuleren.Jekuntopditmomentdevolgende vragenbeantwoorden:

• Welkebegeleidingisdecliëntalgewendomtekrijgen?

• Hoewerddezebegeleidinggeboden?

• Warenerknelpuntenbijdezebegeleiding?

• Welkeaanvullendebegeleidingisdirectbelangrijk?

PREVIEWVERSIE

• Isdeorganisatieinstaatomdebegeleidingopdezelfdemaniertecontinuerenals voorheen?

• Zoniet,watiserdanvoornodigofwelkealternatievenzijner?

• Opwelkemanierkunjemetwelkenaastbetrokkenensamen(blijven)werkenbij debegeleiding?

• Opwelkeleefgebiedenisdebalansnietinorde?

DeSWOT-analyse

JekuntdeverzameldegegevensanalyserenmetdeSWOT-methode.SWOTkomt vanuithetEngels:Strengths,Weaknesses,Opportunities&Threats.Jekijktnaarsterke enzwakkepuntenvandecliënt(en).Eninzijnofhunomgevingkijkjenaarkansenen

bedreigingen,dievaninvloedkunnenzijnopdeontwikkelingofhetfunctionerenvan decliënt(en).Hierbijkunjedegegevensgebruikendiejehebtverzameldindebalans vandraagkrachtendraaglast.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Jegaatbijvoorbeeldeenswot-analysemakenvaneenjongendiemetovergewicht kampt.

Bijzijnpersoonlijkesterktesnoteerjeonderandere:

• Isgemotiveerdomaftevallen

• Kanomzichzelflachen

Bijzijnpersoonlijkezwaktesnoteerjeonderandere:

• Geeftveelzakgelduitaansnacks

• Lustgeengroenteenfruit

Bijkansenvanuitzijnomgevingnoteerjeonderandere:

• Oudersstaanopenvoorkooktips

• Schoolkantineheeftveelgezondetenendrinken

PREVIEWVERSIE

Bijbedreigingenvanuitzijnomgevingnoteerjeonderandere:

• Woontnaasteenfastfood-keten

• Vriendengaandagelijksnaardesnackbar

Dezeinzichtenindecliënt(en)endiensomgevinghelpenjenaardevolgendestapin hetcyclischproces:deondersteuningsvraagformuleren.

2.5 Kritischeberoepssituatie

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Aanleiding

Robinwerktalsforensischsociaalwerkerbijeenreclasseringsbureau.Hijbegeleidt jongerendiepasuitdegevangeniskomenenweerhunwegmoetenzientevindenin demaatschappij.Ditdoethijalsvolgt:hijbespreektdemisdaad,onderzoektsamen metdejongeredeoorzaakensteltmetdejongereeenplanvanaanpakopomvolgende misdadentevoorkomen.

Casus

DezeweekzietRobinErik(19jaar).OmdeafspraakmetErikgoedvoortebereiden, neemtRobinalvasthetdossiervanErikdoor.InhetdossierstaatwaarvoorErik veroordeeldis,watdeuitspraakvanderechterisenhoeErikzichheeftgedragenin detentie.VoorditlaatsteraadpleegtRobineenrapportdateenandereforensisch sociaalwerkerindegevangenisheeftopgesteld.

Dilemma

Eenstukjeuitderapportage:‘Dader–negentienjaar–heeftmalingaanallesen iedereenomhemheen.Hijlijktzichnietdruktemakenomzijnopleidingoftoekomst.’ PraktischehandvatteninhetomgaanmetErikontbreken.Robintwijfeltaandediscretie enobjectiviteitvanderapportagevandemedewerkerindegevangenis.

WatdoetRobin?

1. Hijbeltdemedewerkerindegevangenisopenvraagtommeerinformatie.

2. Hijlegthetrapportvandemedewerkervandegevangenisnaastzichneeren probeertopanderemanierengegevensvanErikteinventariseren.

2.6 Begrippen

Niet-participerendobserveren Externobserveren.

PREVIEWVERSIE

Objectievegegevens Gegevensdiemeetbaarenfeitelijkzijn.

Participerendobserveren Internobserveren.

Primairegegevens

Alleinformatiediejevaneenpersoonzelfverneemt,doorgesprekkentevoerenof doorteobserveren.

Secundairegegevens

Gegevensdiejeuitbronnen,zoalsdedossiersofrapportagesvaneerdere ondersteunersofbelangrijkenaasten,haalt.

Subjectievegegevens

Balansmodel

Degeïnventariseerdedraagkrachtendraaglastvaneencliënt.

Contextueleobservatie

Draagkracht

Gegevensdieiemandsmeningbevatten,eenbeschrijvingvandeindrukdieiemand achterlaat,eenbeschrijvingvaneengemoedstoestand,eenkarakterbeschrijvingvan iemanddoorbegeleidersofeentypering.

Draaglast

Ingrijpendegebeurtenissen,problemenenhogeeisendieanderenaanjestellen.

Externobserveren

Eenmaniervanobserverenwaarbijjewelaanwezigbentindegroep,maarniet deelneemtaandeactiviteiten.

Gestructureerdeobservatie

Observatiewaarbijnietdecliënthetmiddelpuntis,maarjuistzijnofhaaromgeving.

Delichamelijkefitheid,eengezondelevensstijl,voldoendesocialesteunenplezierin hetlevenvaneencliënt.

Halo-effect

Hetpositiefwaarderenvandeanderopbasisvanéénpositieveeigenschap.

Horn-effect

Hetnegatiefwaarderenvandeanderopbasisvanéénnegatieveeigenschap.

PREVIEWVERSIE

Integralevraaganalyse

TAALREDACTIE

Observatiewaarbijjemeteenexactdoelwerkt,jehebteenduidelijkeobservatievraag.

Erwordtsamengezochtnaardehulpvraagdooreerstallebenodigdegegevensboven watertekrijgen.

Internobserveren

Actiefbezigzijnineengroepterwijljemeteenookobserveert.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN

Intervalobservatie

Hierbijobserveerjeopwisselendetijden.

Observeren

Doelgerichtkijkendoorvooraftebedenkenwaarjenaargaatkijken.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Persoonsgegevens

Informatiedieofweldirectoveriemandgaat,ofwelnaardezepersoonteherleiden is.

Protocollaireobservatie

Hierbijmaakjegebruikvaneenobservatieprotocolen/ofobservatieschema.

Selffulfillingprophecy

Hethebbenvaneenvooroordeel,dieuitkomtomdatjedaaringelooft.

Signaleren

Hetopmerkenvanietsdatandersisdannormaal.

Vrijeobservatie

Observatiewaarbijjewelmeteendoelwerkt,maarjeobservatievragenzijnnogniet concreet.

2.7 Bronnen

PREVIEWVERSIE

Thema3

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Ondersteuningsvraagendoelen formuleren

PREVIEWVERSIE

Inhoudthema

• Deondersteuningsvraagendoelenformuleren

• FormuleerdedoelenSMARTofRUMBA

• Kritischeberoepssituatie

• Begrippen

Jehebtdebeginsituatievandecliëntofgroepvastgesteld.Jehebtnudusalle voorkennisomdoortegaannaardevolgendefasen:jegaatdeondersteuningsvraag endedaaruitvoortkomendedoelenformuleren.Doordeondersteuningsvraaghelder teformuleren,maakjevoorallebetrokkenenduidelijkwaarjullienaartoewerken.Zo komjevanzelfterechtbijhetdoelvandeondersteuning.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Stap 2 en 3: Ondersteuningsvraag en doelen formuleren

3.1 Deondersteuningsvraagendoelenformuleren

Denkeventerugaandecirkelvanmethodischwerken.Fase1is:informatieverzamelen.

Nujeallenodigegegevenshebtverzameld,kunjejeeenbeeldvormenvande ondersteuningenbegeleidingdiedecliëntofgroepnodigheeftofgraagwil.Jekunt dusdoornaardevolgendefases.Destappendiejenuneemtzijn:

• Fase2-formuleerdeondersteuningsvraag

PREVIEWVERSIE

• Fase3-bepaaldedoelen

Fase2-Formuleerdeondersteuningsvraag

Deondersteuningsvraagishetzelfdealsdehulpvraag:devraagnaarondersteuning diedecliëntofeengroepaandeprofessionalsstelt.Daarbijkijkjenaardevolgende punten:

• Waarbijwildecliëntofgroepondersteuningontvangen?

• Watkandecliëntofgroepalwel/zelf?

• Watkandecliëntofgroep(nog)nietzogoed/zelf?

Alseenindividueleclientbijvoorbeeldwillerenomzelfstandigmetdebustereizen, maakthetveeluitofhijgoedmetinternetoverwegkan.Alshijdatkan,dankunjede volgendeondersteuningsvraagformuleren:'Helpmijomzelfstandigmethetopenbaar vervoertereizen.'Maaralshijnietmetcomputersoverwegkan,daniszijn ondersteuningsvraag:'Helpmijomzelfstandigmethetopenbaarvervoertereizenen omreisinformatieoptevragen'.Natuurlijkkunjeookdoelenformulerenvoorgroepen.

Nieuwespeelplekken(1)

Ineenoudewijkzijnveelarbeiderswoningenrenoveerd.Erkomennusteedsmeer gezinnenmetjongekinderenindewijkwonen.Demedewerkersvanhetwijkteam merkendezedemografischeontwikkelingopenwillenvandebuurtbewonersweten ofdewijkaanhunbehoeftenvoldoet.Daaromhoudenzijeenenquête.

Uitdeenquêteblijktdatdemeestebuurtbewonersdeverjongingvanhunwijkheel positiefvinden,maarhetnietprettigvindendaterveelkinderenopdestratenspelen. Zeergerenzichvooralaanhetvoetballenopstraat,waarbijballentegenauto'sknallen enintuinenbelanden.

PREVIEWVERSIE

BEROEPSONDERWIJS

Hierkunnendemedewerkersvanhetwijkteamwatmee:zegaandebuurtbewoners ondersteunenbijhetregelenvannieuwespeelplekken.Zoorganiserenzeeenwijktafel waarbijbuurtbewonersenambtenarenvanderuimtelijkeordeningmetelkaarkunnen overleggen.

CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

WerkenmetdePES-formule

Doordeproblemenvaneenclientofgroepgoedteformuleren,kunjedeinformatie omzettennaardoelen.Daarbijgaathetomproblemendiebinnenjeeigenvakgebied liggen.Alssociaalwerkerkunjezekerondersteunenbijproblemenindewijk. Deproblemenmoetenlogischvoortvloeienuitdeverzameldegegevens.Alsjevraagt naardebehoeftenindewijk,krijgjeantwoordenopdievraag.Misschiengeefteen buurtbewonerookwelindeenquêteaandatzijgraageengroterhuiswil,maardat isgeenprobleemdatsamenhangtmetdegegevensdiejijverzamelt.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Hetgoedformulerenvaneenprobleem,zodatjeerlaterdejuistedoelenaankunt verbinden,isnietaltijdmakkelijk.Vooralhetverschiltussenhetprobleem,deoorzaken endeverschijnselenissomslastigvasttestellen.InhetwelzijnswerkisdePES-methode eenhulpmiddelvoorprobleemformulering.PESisdeafkortingvan:

• Probleem:watishetprobleem?

• Etiologie:watzijndeoorzaken?

• Symptomen:watzijndeverschijnselen?

Vaakzijndesymptomenhetduidelijkst.Hethelptdanalsjevanuitdesymptomen terugredeneertnaaroorzakenendaarnanaarhetfeitelijkeprobleem.

Nieuwespeelplekken(2)

Demedewerkersvanhetwijkteamhebbendoordeenquêteontdektdatde buurtbewonerspositiefstaantegenoverdejeugdindebuurt,maarnietblijzijnmet hetvoetballenopstraat.

Debuurtbewonerservarenoverlastdoordatzebangzijndatdeballenschadeaan auto'szullenveroorzaken.Enzevindenhetheelvervelenddatdekinderensoms plantenindetuinvertrappen.

Hetprobleem

PREVIEWVERSIE

Beschrijfhetprobleemkortenduidelijk.Vaakkomjetoteengoede probleembeschrijvingalsjedevolgendezinafmaakt:'Decliëntisnietinstaatom (zelfstandig)...'Inhetvoorbeeldvandewijkbewoners:Dezewijkisnietinstaatom dekinderenenjongerenvoldoendemogelijkhedenaantebiedenwaarzij,zonder overlasttegeven,kunnenspelen.

Eenanderprobleemzoukunnenzijn:Deouderszijnnietinstaatomhunkinderen ertoetebewegenvandespeelplekkenenpannaveldjesgebruiktemaken.

Etiologie

Bijdeetiologiebeantwoordjedewaarom-vraag.Waaromishetprobleemer?Omhet probleemoptelossen,moetjedeoorzakenaanpakken.Indewijkisdeoorzaakvan hetprobleemdeaanwezigheidvangroepenkinderenenjongerendieelkaarbuiten opstraatontmoeten.

Symptomen

Bijdesymptomenbeschrijfjeconcreetwaaruithetprobleemblijkt.Hetconcreet beschrijvenisnodigomlatertekunnencheckenofjehetdoelbereikthebt.Inhet voorbeeld:Kinderenvoetballenelkweekendopstraatenrakendaarbijauto's.Ook komenzeelkweekendtuineninomhunbaloptehalen.Debuurtbewonerservaren ditalsoverlastenzijnbangvoorschadeaanauto'senplanten.Deervarenoverlastis hetsymptoom.

Fase3-Formuleerdedoelen

Samenmetdecliënt(en)formuleerjeeenofmeerondersteuningsdoelen.Diedoelen moetennatuurlijkaansluitenbijdehulpvraagenzemoetenuitvoerbaarzijn.

Aandachtspuntenbijdoelenstellen

Alsdeondersteuningsvraagduidelijkis,kunjedoelengaanstellen.Diedoelenmoeten gerichtzijnophetoplossenvanhetprobleem.Bijhetstellenvandoelengeldende volgendeaandachtspunten:

• Maakonderscheidinsoortendoelen.

• Letopdehoeveelheiddoelen:stelprioriteiten.

• Focusnietalleenopverbetering.

• Stemdoelenafmetanderen.

Maak onderscheid in soorten doelen

COPYRIGHTBOOM

Erzijnalgemenedoelenensubdoelen.Eenalgemeendoelisbreedenvaakpasna langetijdhaalbaar.Eenalgemeendoelverdeeljeonderinkleineredoelen,subdoelen. Subdoelenzijndeonderdelenofbouwstenenvanhetalgemenedoel,dienodigzijn omhetalgemene,grotedoeltehalen.

Jannysindebus

JannysheeftsamenmetsociaalwerkerIzakdevolgendeondersteuningsvraaggesteld: 'Helpmijomzelfstandigmethetopenbaarvervoertereizen.'Omditdoeltehalen heeftIzakdevolgendesubdoelenbedacht:

• Jannyskanopzijnmobieltjereisinformatieoverbustijdenopzoeken.

PREVIEWVERSIE

• Jannyskandebushaltesinzijndirecteomgevinggoedvinden.

• Jannyskanomhulpvragenalserietsverkeerdgaattijdensdereis.

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Enerzijnkorte-enlangetermijndoelen.Eenkortetermijndoelisbinneneen overzichtelijkeperiodebereikbaar.Eenlangetermijndoelbereikjenaeenveellangere periode.Eenlangetermijndoelkanontmoedigendwerken.Mensenhebbensucces nodigomgemotiveerdteblijven,zekeralsjemetmensenwerktdieveeltegenslagen hebbengekend.Letdusgoedopdetermijnwaaropdoelenbereiktkunnenworden. Samenmetdebetrokkenpersonenformuleerjedoelenmettermijnendievoorhen haalbaarzijnenmotiverendwerken.

PREVIEWVERSIE

Bedenkdatnietiederecliëntperseensteedsaanambitieuzedoelenhoefttewerken. Erzijngenoegcliëntenvanwiedesituatiestabielis.Formuleerdaneendoelgericht ophetstabielhoudenvandesituatie.

Indepraktijk

Karimawerktindedaklozenopvangalssociaalwerker.Zebegeleidtdaaronderandere Marcel.Marcelisergonzekerenheefthetideedathijnikskanendatanderendaarom ophemneerkijken.KarimaenMarcelhebbendezeondersteuningsvraaggeformuleerd: 'Helpmijomzoveelzelfvertrouwentekrijgen,datikmerustigvoelineengroep mensen.'

Marcelvindthetzonuendanergmoeilijkomcontactmetanderentemaken,omdat hijdenktdatzehemmaardomvinden.KarimawilMarcelhelpenzijnzelfvertrouwen tevergroten.Doorhemkortetermijndoelentegeven,probeertzezijneigenwaarde optekrikken.ZezietMarcelbijnadagelijksenzebesprekendanwelkkleindoelhij diedagkanbehalen,bijvoorbeeldietsaardigszeggentegenminstenstweeandere mensenindeopvang.Dedagernabesprekenzedanofhijhetdoelvandevorigedag behaaldheeft.Alshetdoelbehaaldis,geeftKarimahemeencomplimenteneenhigh five.LangzaamwintMarcelzoaanzelfvertrouwenenkrijgthijhetideedathijwelin staatisomopeenpositievemaniercontactmetanderentemaken.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Stel prioriteiten

Jekiestsamenmetdepersoonwelkedoelenopdatmomenthetbelangrijkstzijn.Dit betekentdatjeprioriteitaanbrengtindekeuzevandoelen.Indepraktijkblijktdat hetbeterwerktalsjeaanmaximaaldriedoelentegelijkertijdwerkt.Hetisnietde bedoelingdatiemandoverspannenraaktvanaldiedoelendiehijwilbereiken.Alsje zietdateendoeltemoeilijkisofeenpersoonofgroepenormgefrustreerdraakt,grijp danin.Pasdedoelenaan,voordatiemandafhaakt.

Focus niet alleen op verbetering

Eenvalkuilbijhetformulerenvanproblemenenhetstellenvandoelenisdatdefocus teveelligtopdatwatníétgoedgaat.Datisnietprettigvoordecliëntenooknietnodig. Jekuntookdoelenstellenomvasttehoudenofteverbeterenwatwélgoedgaat.Van ouderenisbekenddatlichamelijkeengeestelijkefunctieslangzaamachteruitgaan.

Jekuntdanalsdoelstellenomdevaardighedenzolangmogelijkvasttehouden. Denkaangeheugentrainingofeenbijeenkomst‘meerbewegenvoorouderen(MBvO)’.

PREVIEWVERSIE

Meer bewegen voor ouderen.

COPYRIGHTBOOM

Stem doelen af Doelenstellendoejenietalleen.Behalveoverlegmetdecliënteneventueel naastbetrokkenen,overlegjeookmetjecollega'sinhetteam.Daarnaastmoetjesoms overleggenmetprofessionalsuitanderedisciplines.Zokunjeeendiëtistof fysiotherapeutnodighebbenomdoelentestellenenterealiseren.

Pasjeaanaandecliënt

PREVIEWVERSIE

Wanneerjedoelenformuleertmeteencliënt,ishetvanbelangdatjetijdensdatproces rekeninghoudtmetzijncommunicatieniveau.Jewiltdatdecliëntzijneigenvisieop zijnproblemeninbrengt,zodatdedoelenpassenbijzijnsituatie.Decliëntmoetdus begrijpenwatdebedoelingisenwatjijvanhemverwacht.Ookhoudjetijdenshet formulerenvandoelenrekeningmetdebelastbaarheidvandecliënt:jewiltervoor zorgendatdecliëntdedoelenaankan.Inonderstaandecasuskunjelezenhoeeen begeleiderrekeninghoudtmetdezeaspecten.

JosefineenJake

Josefine(21jaar)werktalspersoonlijkbegeleiderbinneneenbeschermdewoonvorm voormensenmeteenlichtverstandelijkebeperking.Jakeissindsdecoronacrisisflink aangekomenenbaalthiervan.Hijwilgraagafvallen,maarditlukthemnietzonder

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

hulp.Josefinegaathemhierbijhelpendoordoelenoptestellen.Tijdenshetgesprek datzemetJakeheeft,zorgtzeereerstvoordatJakepreciesweetwaterstaatte gebeuren.Zezegt:'Jake,jehadaangegevendatjegraagwiltafvallen,maardatditje nietalleenlukte.Hiervoorwiljemijnhulpinzetten.Kloptdat?'Jakebevestigtditen zegtdatzeinderdaadietsmetdoelengingendoenofzo,helemaalbegrijpendeedhij hetniet.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

JosefinewiluitleggenwatdoelenzijnenhoedezedoelenJakekunnenondersteunen. ZemerktalgauwdatJakehiernietveelvansnaptennietmeerluistert.Josefinezal deformuleringvandedoelenaansturen,maarzalJakeverdernietvermoeienmet hetuitleggenervan.

OmdatJosefinenuweetdatJakemoeiteheeftzichteconcentrerenopgesproken teksten,heeftzepictogrammengeprintdieallemaalmogelijkeactiesweergeven, zoalseenpoppetjedataanhetsportenis,eenpoppetjedatwandeltenzovoort.Deze pictogrammenondersteunenhetgesprekmetJake.JosefinekomterachterdatJake vooralgraagietsminderengezonderwileten.Hiervoorstellenzeconcretedoelen op.Jakezalbijvoorbeeldbijeendiëtisteinformatiekrijgenovergezondevoedingen hijzaldriekeerperweekconditietraininggaandoenbijdesportschool.Dedagen waarophijdatgaatdoen,leggenzeookgelijkvast.Nietalleenomhetdoelzoconcreet mogelijktemaken,maarookomrekeningtehoudenmetdebelastbaarheidvanJake. Zoheefthijopmaandagaltijdeenlangewerkdagenissportendaarnatevermoeiend. Ookopzaterdagzalernietgesportworden,danheeftJakealtijdalveelandere activiteiten,hetwordtdanhaastenomooknogtesporten.

3.2 FormuleerdedoelenSMARTofRUMBA

Omervoortezorgendatjedoelenformuleertdiepassenbijdeondersteuningsvraag vandepersoon,schrijfjezeSMARTofRUMBA.

SMART

PREVIEWVERSIE

DelettersvanSMARTstaanvoorvijfeigenschappenvanhetdoel:

• Specifiek

• Meetbaar

• Acceptabel

• Realistisch

• Tijdgebonden

SMART doelen

DeSinhetSMART-doel

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

DeSverwijstnaar‘specifiek’.Specifiekwilzeggendatjehetdoelzoconcreetmogelijk formuleert.Jebeschrijftprecieswatjewiltbereiken.Dusniet:hetdoelisdatJake gezonderwillevenenminderzwaarwilworden.Wantwatisgezonderenwatisminder?

Wilhijtienkiloafvallenengeenchipsmeereten?Woordendieop‘er’eindigenzijn nietpreciesgenoeg.Dunner,vakerensnellerzijnglobaal,maarjewiltpreciesweten hoeveel,hoevaakenhoesnel.Dusspecifiekis:Jakewilovereenjaar77kilowegen enmoetdaarvoortienkiloafvallen.Letop:ditisweleengrootdoel.Omdemotivatie vasttehoudenishetnodigomditnogopteknippeninsubdoelen.

DeMinhetSMART-doel

DeMstaatvoor‘meetbaar’.Eendoelmoetzogeformuleerdzijndatjekuntmetenof hetbereiktis.Alshetdoelisdatiemandgewichtverliest,danisdatmakkelijktemeten. Depersoongaatopdeweegschaalstaanenjemeethoeveeliemandisafgevallen. Maarhetmetenvanveranderingingedragisbestlastig.Tochishetnodigomhetdoel zoteomschrijvendatjehetresultaatkuntmeten.Jeweetandersnietofhetbehaald is.

PREVIEWVERSIE

Eenvoorbeeldvaneenniet-meetbaardoelisdatmeneerHendrikszijnvoortuinbeter onderhoudt.‘Beter’isniettemeten,omdatiedereendaarandersoverkandenken. WelmeetbaarishetdoeldatmeneerHendriksvollevuilniszakkennietinzijntuinlaat staan,maarwekelijksindeondergrondsecontainersdoet. HetdoeldatDaanminderdooranderenheenpraat,isnietmeetbaar,wantdaarkun jeverschillendoverdenken.Meetbaariswel:Daanluistertalsanderegroepsleden aanhetwoordzijn.

DeAinhetSMART-doel

DeAisvan‘acceptabel’.Eendoeldatnietaansluitbijdewensenvandecliëntisniet acceptabel.AlsJakenietvansportenhoudt,danzuljehemeerstvoorlichtingmoeten gevenovergezondlevenenhemmoetenuitleggendatregelmatigbewegenofsporten belangrijkisbijzijnwensomaftevallen.Maaralshijnietvanplanisnaarde sportschooltegaan,danishetnietzinvolomprofessioneelaanditdoeltegaanwerken. Jekuntdankijkenofhijervooropenstaatomanderemanierenvanbewegen regelmatigtegaandoen,waardoorhetdoelacceptabelwordt.

DeRinhetSMART-doel

DeRstaatvoor‘realistisch’:bedenkdoelendiehaalbaarzijn.Alshetdoelvoorde persoonhaalbaaris,dankunjeerookwerkelijksamennaartoewerken.Franswil dolgraageenrelatie,maarhijiszoangstigdathijnooitbuitendedeurkomt.Zijndoel isopditmomentnietrealistisch.EerstmoetFranszijnangstomnaarbuitentegaan enonderdemensentekomen,overwinnen.Welrealistischishetomtewerkenaan hetdoeldatFranseenkeerperweekmeegaatdoenmeteengroepsactiviteit.

DeTinhetSMART-doel

TotslotdeT,diestaatvoor‘tijdgebonden’.BijeenSMART-doelgeefjealtijdaan hoelangjedenktdathetduurtomhetterealiseren.Hetdoelisdantijdgebonden.De tijddiejeafspreektmetdecliëntmoetnatuurlijkwelrealistischzijn.Jeverwachtniet vanmevrouwPrinsdatzenaeenhersenbloedingbinneneenpaardagenzelfweer driekeerperweekkookt.Hetiswaarschijnlijkreëleromvoorditdoeleenmaandof vieruittetrekken.Ensplitshetdoelopinsubdoelen.Bijvoorbeeldeersthetontbijt makenenpaslaterookzelfavondetenbereiden.Alsdegeplandetermijnbijna verstrekenis,bekijkjemetelkaarofhetdoelbinnendetijdgehaaldwordt.Eendoel stellenvoorvolgendjaarisookverweg,beterisomditoptesplitseninsubdoelen.

Alseencliënteengrotersociaalnetwerkwilopbouwen,danishetdoelinéénzin:

‘Mustafaheeftovereenjaarzijnsocialenetwerkvergrootmettweeofdriemensen diehijkanaansprekenofopbellenalshijwatnodigheeftofbehoefteheeftaan gezelschap.’

IshetdoelinderdaadSMART?

• Specifiek:hetdoelisconcreet,hetisduidelijkvoorMustafawathijwilbereiken.

PREVIEWVERSIE

EenSMART-doelformulereninéénzin Jeweetnuaanwelkeeigenschappeneendoelmoetvoldoen.Dekunstisomeendoel inéénzinSMARTteformuleren.Dieenezinkunjeuiteenrafelenomtecontroleren ofjedoelSMARTis.

• Meetbaar:JeobserveertofhetMustafainderdaadisgeluktomtweeofdrieextra contactenoptedoen.

• Acceptabel:HetdoelisvoorMustafaacceptabel,omdathijzelfgraageengroter sociaalnetwerkwil.

• Realistisch:ErzijngenoegmensenindewijkdieMustafakanlerenkenneneneen bandmeeopzoukunnenbouwen.

• Tijdgebonden:jeweetuitervaringdatditdoelbinneneenjaarhaalbaaris.

RUMBA

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS

EenalgemenemethodeomdoelenteformulerenisSMART.Indewelzijnssector gebruikenprofessionalsvaakeenanderemethodeomdoelenteformuleren:de RUMBA-methode.DeRUMBA-methodelijktergopSMART,maarerzijnwelverschillen. RUMBAisdeafkortingvan:

CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

• Relevant

• Understandable

• Measurable

• Behavorial

• Attainable

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

PREVIEWVERSIE

De betekenis van RUMBA

DeRinhetRUMBA-doel:Relevant

DeSMART-methodegaatervanuitdatjealhebtvastgestelddateendoelrelevantis. BijRUMBAisditeenbewustingebouwdestap.Checkdaaromofhetdoelecht toepasselijkisvoorhetprobleemdatjewiltoplossen.Bijhetprobleemvanovergewicht zijndieetensporttoepasselijkedoelen.Hetopbouwenvaneensociaalnetwerkisniet zorelevantbijditprobleem.

DeUinhetRUMBA-doel:Understandable

Understandablewilzeggendathetdoelvoordecliënteneventuelenaastbetrokkenen duidelijkenvooralbegrijpelijkmoetzijn.Gebruikgeenvaktermenofanderemoeilijke woordenindedoelomschrijving.DitaspectontbreektbijSMART,maarisessentieel

voordeempowermentvancliëntendieondersteuningnodighebben.Denkaancliënten meteenverstandelijkeofpsychischebeperking.Ookzijmoetenbegrijpenwatzemet dedoelenkunnenbereiken.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

DeMinhetRUMBA-doel:Measurable

Eendoelmoetmeetbaarzijn,anderskunjenietbeoordelenofeendoelgehaaldis. DitaspectkomtovereenmetSMART.Voorkomvageaanduidingenals‘veel’,‘weinig’, ‘minder’,‘kleiner’.Zegbijvoorbeeldniet:‘decliëntslaaptbeter’,maarbijvoorbeeld: ‘decliëntslaapttenminstezesuurononderbroken’.

DeBinhetRUMBA-doel:Behavioural

Omschrijfhetdoelinduidelijkwaarneembaargedragofactiepunten.Ditdoejeook almetdesymptomenbijdePES-methode.DaaromsluitendePES-methodeenRUMBA goedopelkaaraan.Zijndeactiepuntendiebijdragenaanhetdoelnietgoedtezien, danishetlastigvoormensenomgemotiveerdteblijven.Duidelijkwerkenaaneen doelzorgtvoormotivatie,waardoorhetdoelsnellerbereiktwordt.Eengroepvrouwen uitGambiawilbijvoorbeeldNederlandslerenspreken.Doordatzijelkeweekoveréén onderwerppraten,watzijzelfvantevorenafspreken,lukthetdegroepomgoede vorderingentemaken.

DeAinhetRUMBA-doel:Attainable Attainablewilzeggendateendoelhaalbaarmoetzijn.Ditaspectkomtovereenmet ‘realistisch’bijSMART.Wathaalbaaris,isvooriederecliëntenelkesituatieanders. Houddehaalbaarheidgoedindegaten,metnamebijcliëntenmeteenverstandelijke ofpsychischebeperkingenlichamelijkeklachtenmeteenwisselendkarakter.Door bijvoorbeeldeenterugvalofveranderingvanmedicijnenkaneendoelineensnietof veelminderhaalbaarzijn.MaarookdevrouwenuitGambiazijngebaatbijhaalbare doelen.Elkaarvertellenoverhungezinsledeniseenstukhaalbaarderdaneendiscussie overdewereldpolitiek.

Nieuwespeelplekken(3)

PREVIEWVERSIE

Uitdeenquêtebleekdatdemeestebuurtbewonersdeverjongingvanhunwijkheel positiefvinden,maarhetnietprettigvindendaterveelkinderenopdestratenspelen. Zeergerenzichvooralaanhetvoetballenopstraat,waarbijballentegenauto'sknallen enintuinenbelanden.Opvallendveelbuurtbewonershebbendaarovergeklaagdin deenquête.

Hierkunnendemedewerkersvanhetwijkteamwatmee.Hetprobleemhebbenze metbehulpvandePES-methodegeformuleerd.Hetdoelformulerenzealsvolgt:Over eenjaarzijnerminimaaltweespeelplekken(1pannavelden1speelplekmettoestellen) indewijkaanwezig,waardoorernietmeeropstraatgevoetbaldwordt.

ZecontrolerenditdoelmetbehulpvanRUMBA.

• Relevant:Bijhetverminderenvanoverlastdoorspelendekinderenishetcreeëren vangoedespeelplekkeneentoepasselijkdoel.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

• Understandable:Hetiseenheelgemengdebuurtwatbetreftopleidingencultuur. Daaromhebbendemedewerkersvanhetwijkteamhetoverspeelplekkenenniet overjeugdfaciliteiten.

• Measurable:Hetdoelisdaterovereenjaarminimaaleengoedomheindpannaveld eneenspeelplekmetklimtoestellenindewijkaangelegdzijn.Daarnazullende medewerkersdeenquêtenogmaalshouden.Hetaantalklachtenmoetdan gehalveerdzijn.

• Behavioural:Hetwaarneembaregedragmoetzijndatdebuurtkinderengebruik makenvandenieuwespeelplekkenendaterveelminderopstraattussendeauto's gevoetbaldwordt.

• Attainable:Demedewerkersvanhetwijkteamkennendeambtenarenvan ruimtelijkeordeninggoed.Zewetendatdezemensengraagmeedenkenenwerken aanditsoortinitiatievenendaterooksubsidiesvoorverkrijgbaarzijn.Datmaakt ditdoelhaalbaar.

3.3 Kritischeberoepssituatie

Aanleiding

Charlotte(23jaar)heefthetsyndroomvanDownenispaskomentewonenineen beschermdewoonvorm,gerealiseerddoorverschillendeouders.Ookdeoudersvan Charlottehebbenmeegewerktaanhetopzettenervan,zijzijnnauwbetrokkenbijhun dochterenhetheleproject.

Casus

PREVIEWVERSIE

Charlottevindthetlastigomhaarbehoeftenteformuleren.MaarJada,eenvande begeleidersbinnendebeschermdewoonvorm,wilCharlottetochgraagbetrekkenbij hetformulerenvanhaarbegeleidingsdoelen.Wantzovergrootzedeeigenregievan Charlotte.JadaheeftdaaromverschillendepictogrammengeprintdieCharlottekan gebruikenbijhetformulerenvanhaarbehoeften.MaardeoudersvanCharlottevinden ditonzin,zijwetenprecieswathundochternodigheeft.

Dilemma

JadavindthettochbelangrijkomCharlottetebetrekkenentwijfeltoverwatzehet bestkandoen.Vanuitdeberoepscodevoorsociaalwerkweetzenamelijkdatze respectmoethebbenvoordeautonomievandecliëntendiezebegeleidt,watonder andereookinhoudtdatzeprobeertomhunemancipatietebevorderen.Maaralsze nietweetwatCharlottezelfwilenwathaarbehoeftendaarinzijn,hoemoetzedat dandoen?

Aandeanderekantweetzedatzepasmetdeuitvoeringvandehulpverleningkan startenalsdecliënt(ofdienswettelijkevertegenwoordigers)hiertoestemmingvoor geeft.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

WatdoetJada?

1. ZegaattochmetCharlotteaandeslag,andersweetzenietwathaarpersoonlijke behoeftenzijn.

2. ZegaatnietmetCharlotteaandeslagensteltdebegeleidingsdoelenopsamen metdeoudersvanCharlotte.

3.4 Begrippen

RUMBA-methode

Eenmethodedieafgekortisvan:relevant,understandable,measurable,behavorial, attainable.

Subdoelen

Deonderdelenofbouwstenenvanhetalgemenedoel,dienodigzijnomhetalgemene, grotedoeltehalen.

Algemeendoel

Eendoeldatbreedisenvaakpasnalangetijdhaalbaaris.

Kortetermijndoel

Eendoeldatbinneneenoverzichtelijkeperiodebereikbaaris.

Langetermijndoel

Eendoeldatpasnaeenveellangereperiodebereiktwordt.

Ondersteuningsvraag

Devraagnaarondersteuningdiedecliëntofeengroepaandeprofessionalsstelt.

PREVIEWVERSIE

3.5 Bronnen

Thema4

Plannenmakenenuitvoeren

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Inhoudthema

PREVIEWVERSIE

• Debetekenisvan(verschillende)plannen

• Hetmakenvaneenplanvanaanpak

• Hetuitvoerenvaneenplanvanaanpak

• Kritischeberoepssituatie

• Begrippen

Indevorigestappenvandemethodischecyclushebjeinformatieverzameldoverde beginsituatie(stap1),dewensen,behoeftenenproblemenvastgesteld(stap2)ende doelengeformuleerd(stap3).Nuishettijdomsamenmetdecliëntendiejebegeleidt tebedenkenopwelkemanierjulliededoelenwillenbereiken.Indevierdestapvan demethodischecyclusgebruikjededoelendusomconcreteinterventiestebepalen. Jestelteenplanvanaanpakopenvoertditplanuit.Inditthemamaakjekennismet verschillendesoortenplannenenleerjehoejetoteenplanvanaanpakkomt.Ook verdiepjejeinwaterkomtkijkenbijdeuitvoeringvanhetplan.

Plannen maken en uitvoeren vormt de vierde stap van de methodische cyclus.

4.1 Debetekenisvan(verschillende)plannen

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS

PREVIEWVERSIE

Voordatjejeverdieptinhetmakenvaneenplanvanaanpak,ishetgoedomeerststil testaanbijwaarómjeditdoet.Enbijdeverschillendesoortenplannenwaarmeeje kuntwerken.

Hetbelangvanplannen

Nietvoornietsiserhetgezegde:‘eengoedevoorbereidingishethalvewerk’.Door eenplantemaken,krijgjeoverzichtoverdeuittevoerenacties.Ookkrijgjehierdoor zichtopderandvoorwaardendienodigzijnomdieactiessuccesvoluittekunnen voeren.Alsjepastijdenseenknutselactiviteiterachterkomtdatjehadbedachtom metvilttewerken,maarerhelemaalgeenviltmeeris,danishettelaat.Ofalsjebent vergeteneenplekvooreenactiviteitofondersteuningsgesprekkentereserveren,dan isdatheelvervelend.

CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Eenplanhelptjebovendienomallebetrokkenpersonenopdehoogtetebrengen. Ditbetekentookdatiedereenmetelkaarafspreektzichaanditplantezullenhouden. Datgeefthouvast.Daarbijblijfjetrouwenswelaltijdflexibelencreatief.Nietsisimmers zoveranderlijkalseenmensennietszobeweeglijkalssocialesystemen.Maarjestelt hetplanalleenbijalsdaarvoorduidelijkeredenenzijn,diejekuntonderbouwen (Kuiper&Zijsling,2020).Zobiedthetplanookdemogelijkheidomdewerkwijzete verantwoorden.Hetplanhebjeeveneensnodigomnatekunnengaanof-enhoejulliededoelenhebbenbereikt.

Samenvattendkunnenjijendeinstelling,doorondersteuningsvragenen-afspraken vastteleggen,dekwaliteitvanjullieaanbodborgen.Ditisessentieelvoordemensen opwiedataanbodisgericht.

Verschillendesoortenplannen

Indepraktijkkrijgjetemakenmetverschillendesoortenmethodischeplannen.Het vertrekpuntisaltijdeenoverkoepelendplan:derodedraadaandehandwaarvanje metcliëntenwerktaandeopgesteldedoelen.Hetkandaarbijgaanomeenindividuele cliëntdiejeondersteuntofeengroepmensendiejebegeleidtofmetwiejeeen activiteitgaatuitvoeren.

Ondersteuningsplan

COPYRIGHTBOOM

PREVIEWVERSIE

Inverschillendesectorenwordenverschillendenamengebruiktvoorhetoverkoepelend planoverdezorgenondersteuningaaneenindividu.Inditthemawordtdeterm ondersteuningsplangebruikt.Indepraktijkkomjeookdetermenzorg(leef)plan (bijvoorbeeldindeouderenzorg)enbegeleidingsplan(bijvoorbeeldindegeestelijke gezondheidszorg)tegen.

Eenondersteuningsplaniseenplanwaarinjededoelenenbegeleidingsafspraken beschrijftdiejijendeorganisatiewaarvoorjewerktsamenmetdecliëntmaken.Op basisvandedoelenvandepersoon,bepaaljesamendeafsprakenoverdiens ondersteuning,zorg,dagbestedingen/ofmantelzorg(Rijksoverheid,z.d.).Hierbij betrekjezoveelmogelijkdepersoonzelf.Ookneemje,zoveelmogelijk,verwanten enhetsocialenetwerkmee.Zovergrootjehetdraagvlakvoorhetondersteuningsplan. Elkezorginstellingdie(langdurige)zorgofondersteuningbiedt,isverplichtommet ondersteuningsplannentewerken.

Naasthetondersteuningsplankunjeindepraktijkmetuiteenlopendeandereplannen werken.Vaakzijndezeafgeleidvanhetoverkoepelendeondersteuningsplan.De volgendeplannenkomenveelvoor.

Activiteitenplan

Ineenactiviteitenplanstaanalleactiviteitendienodigzijnomtothetafgesproken resultaattekomen.Jekuntmeteenindividuelecliënteenactiviteitenplanmaken. Danisdezeafgeleidvanhetoverkoepelendeondersteuningsplan.Maardeactiviteiten diejealssociaalwerkerorganiseert,zijnookvaakvoorgroepenbedoeld.Jekuntdus opverschillendeniveausmeteenactiviteitenplanwerken:

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

• Opindividueelniveau:eenactiviteitenplanopindividueelniveauiseenoverzicht vanactiviteitendieeencliëntalleenofsamenmeteenprofessionalen/ofandere betrokkenenuitvoertomdedoelenuithetondersteuningsplantebereiken.

• Meteenkleinegroep,bijvoorbeeldeenwoongroep.Hetactiviteitenplanisdaneen week-ofmaandoverzichtvanactiviteitenvoordegroep.Denkaanwandelingen, groepsuitjes,eenweekendkamperen,eenspelletjesmiddagenzovoort.

Activeringsplan

Trajectplan

• Meteengrotegroep,bijvoorbeeldallewijkbewonersofeenbepaaldedoelgroep binnendewijk.Denkaandevieringvaneenfeestdagindewijk,eenterugkerende sportactiviteitvoorjongeren,voorlichtingsbijeenkomsten,workshopsenzovoorts. Zo’nactiviteitisvaakonderdeelvaneenprogramma.Eenprogrammaiseen verzamelingactiviteitendievolgenseenvooropgezetplanofontwerpzullenworden uitgevoerdomzoeenvoorafopgesteldomvangrijkdoeltebereiken.Bijvoorbeeld deprogrammeringvaneenbuurtcentrum,eenjaaraanbodvanhetjongerenwerk, eenthemamaand,ofeenprojectoverhetomgaanmetgeld.Alssociaalwerker benjesamenmetcollega’s,samenwerkingspartnersendeopdrachtgever(vaak degemeente)betrokkenbijhetvormgevenenuitvoerenvanzo’nprogramma (Metz&Sonneveld,2018).

Eenactiveringsplaniseenplanvoorcliëntendiestructureelpassiefzijn,metalsdoel ommeeractiviteittebewerkstelligen.Zo’nplankomtregelmatigvoorindegeestelijke gezondheidszorg,bijvoorbeeldbijcliëntenmeteendepressie,eenzeerernstige verstandelijkeofmotorischebeperking,indeouderenzorgofbijcliëntendie gehospitaliseerdzijnomdatzealheellangineeninstellingverblijven.

Voorbeeldvaneentrajectplan

PREVIEWVERSIE

Eentrajectplaniseenplandatbestaatuiteenreekssamenhangendedelenof activiteiten,gerichtopeengroterdoel.Omdathetdoelgrootencomplexis,wordt hetondersteuningsprocesopgedeeldintussenstappen.Hetdoorlopenenafronden vandeelkaaropvolgendeaparteonderdelenleidtuiteindelijktothetgroteredoel.

Alsiemandlangeretijdisopgenomengeweestinbijvoorbeeldeenggz-instelling,moet diepersoonopnieuwintegrerenindemaatschappijomzozelfstandigmogelijkte kunnendeelnemen.Ditiseentrajectmetverschillendeonderdelenendoelenvoor eenlangeretermijn.Denkaanwonen,werkenensocialeintegratie.Zo’ntrajectheet eenre-integratietrajectenwordtvastgelegdineentrajectplan,hetzogenoemde re-integratieplan.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS

CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Woonplan

Eenwoonplaniseenplanwaarindedoelenenbijbehorendeactiesophetgebiedvan wonenvaneencliëntzijnvastgelegd.Bijvoorbeeldeencliëntdievanuiteen gezinssituatie,woongroepofinstellingzelfstandiggaatwonen.Ofeendaklozepersoon dieeennieuwlevenwilopbouwen.Ookkanhetgaanomiemanddiemetbepaalde aanpassingenindienswoninglangerzelfstandigkanblijvenwonen.

4.2 Hetmakenvaneenplanvanaanpak

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Voordemanierwaaropjemeteenplanomgaat,maakthetnietzozeeruitmetwat vooroverkoepelendplanjewerkt.Inoverkoepelendeplannenstaandeconclusies vanallevoorgaandestappenvandemethodischecyclusbeschreven:debeginsituatie, derelevanteinformatie,dedoelenendeafsprakenoverdemanierwaaropaandie doelenzalwordengewerkt.Omconcreetmethetplantekunnenwerken,maakjeeen planvanaanpak.Eenplanvanaanpakiseenpraktischevoorbereiding,waarbijjein detailbeschrijftwatjulliegaandoenomhetdoeltebereikenenhoejegaatevalueren.

Inputvoorhetplanvanaanpak

Opbasiswaarvankiesjenueenwerkwijzebijdedoelendiezijnopgesteld?Hierbij kanjeputtenuitverschillendebronnen.Voorbeeldenvanbelangrijkebronnenzijn:

• deinformatiediejeindevoorgaandestappenvandemethodischecyclushebt opgedaan;

• eerdereervaringenvandecliëntofdoelgroepmetondersteuningofactiviteiten;

• jouweerdereervaringenmeteensoortgelijkecasus;

• jouwprofessionelewaardenennormen;

• waardenennormenvandecliëntofdoelgroep;

• jouwintuïtie;

• databankenmetinterventies;

• deondersteuningsmogelijkhedenbinnendeorganisatieen/ofdeomgevingvan decliëntofgroep.

PREVIEWVERSIE

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Je betrekt zo veel mogelijk de doelgroep zelf bij het maken van een plan van aanpak voor een activiteit.

DevijfW-vragen

Omeenplanvanaanpaktemaken,gebruikjedevijfW-vragen:wie,wat,waar,wanneer enwaarmee?Doordezevragensamenmetdepersoonen/ofdirectbetrokkenenzo preciesmogelijktebeantwoorden,maakjeeenconcreetplanvoordeuitvoeringvan deactiviteiten.Hetiseengeheugensteun;jezietmindersnelietsoverhethoofd. Bovendienkanjedeaanpakzomakkelijkdelen,overdragenenverantwoorden.

PREVIEWVERSIE

Cliëntenhebbenhierbijeenbelangrijkinbreng.Jelaathenzoveelmogelijkzelf bepalen,uitzoekenendoen.Alssociaalwerkerspeeljesteedsmeereenfaciliterende rolenlaatjedeleidingwaarmogelijkoveraandecliëntofdegroepwaarvoorde activiteitisbedoeld.Ookvrijwilligersdenkenmeemetofkunnendeleidinghebben overhetplanvanaanpak.

Wie?

Allereerstbeschrijfjewieerallemaalbetrokkenzijnbijhetplanvanaanpak.Metwie gaatdecliëntofdegroephetdoelbereiken?Wiespeeltdaarbijeenondersteunende rol?Zijndatvrijwilligers,mantelzorgersen/ofanderemensenuithetsocialenetwerk vandepersoon?Enwiebiedendaarnaastzonodigprofessioneleondersteuning?Doe jijdatzelf?Werkjedaarbijsamenmetcollega’s,bijvoorbeeldvanuiteen(wijk)team? Zijnerandereprofessionalsensamenwerkingspartijenbetrokken?

Wat?

Vervolgensdenkjemetdecliëntofgroepnaover:‘Watgaanwedoenomdedoelen tebereiken?’.Julliekomentoteengedetailleerdeomschrijvingvanwelkeactiesjullie gaanuitvoeren.Vraagjedaarbijaltijdaf:'Isheteengeschikteactieomhetdoelte bereiken?'.En:'Sluitdeactieaanbijdemogelijkhedenvandepersoonofdegroepen opdevisievandeorganisatie?'.Alshetgaatomeenactiviteit,ontwikkeljedanmet decliëntofgroepzelfeenactiviteitofmaakjegebruikvanbestaandemethodes, bijvoorbeelduiteenvandeinterventiebanken?Watjulliegaandoen,verdeeljeonder invoorbereiding,uitvoeringenafronding.Omdeuitvoeringgoedtelatenverlopen, kunjeeenwerkplanperdeelactiviteitofeendraaiboekmaken.Daaroverleesje verderopmeer.

Bijhetmakenvaneenplanvanaanpak,bedenkjeookwelkeproblemenbijde uitvoeringkunnenontstaan.Enwatjulliekunnendoenomdezeproblemenopte vangen.

Waar?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

DankomjebijdederdeW-vraag:'Waarvoerjedeactiesuit?'Bijvoorbeeldbijde persoonthuisofopeenlocatie,dievoldoetaanveiligheidseisenenvergunningen.Als eenpersoonofdegroepsnelisafgeleid,kiesjeeenrustigeruimte.Jeselecteertdus eenveiligeengeschikteplek.

Wanneer?

Omervoortezorgendathetplanookdaadwerkelijkuitgevoerdwordtenalle betrokkenenaanwezigzijn,spreekjeduidelijkmetelkaarafwanneeraanhetdoel gewerktwordt.Gebeurtdateenmaligofvaker?Inwelkeperiode?Opwelkedagenen tijdstippen?Daarbijhoudjerekeningmethetdagritmevandegroepofpersoon,met deagenda’svandebetrokkenen,debeschikbaarheidvanruimtes,dehaalbaarheid vandetijdsplanningenzovoorts.Deplanningvanverschillendeactiesenactiviteiten moetenookopelkaarafgestemdzijn.Jegaatgeenworkshopinhetwijkcentrum organiserenalserophetzelfdemomenteengrotevieringisvoorallewijkbewoners.

Waarmee?

PREVIEWVERSIE

Totslotbeslisjewelkemiddelenenmaterialenjullienodighebben.Dezestemjeaf opdepersoonofdegroep.Jevraagtjedaarbijookafofjenogaanpassingenaan materialenenmiddelenmoetmaken.Denkbijvoorbeeldaanaangepaste keukenhulpmiddelen.Jekiestveiligematerialenenmiddelen.Bijjongekinderen gebruikjebijvoorbeeldgeenscherpevoorwerpen,enjedenktbijjulliekeuzesook aandebrandveiligheid.Jezorgtdatjullieallematerialenvantevorenkunnen verzamelenenklaarkunnenleggen.Zovoorkomjeonrust.

Alsjeeenindividuelecliëntondersteunt,beschrijfjebijdewaarmee-vraagookwelke hulpmiddelendecliëntnodigheeftomdeactiesuithetplanzozelfstandigmogelijk uittevoeren.Dekeuzevoorhulpmiddelenisgrootenafhankelijkvandemogelijkheden enbeperkingenvandecliënt.Voorbeeldenzijn:

• ergotherapeutischehulpmiddelen,zoalseengrijperaaneensteel,speciaalbestek, instrumentenenanderegebruiksvoorwerpen;

• domotica:elektronischeenICT-toepassingenomhandelingenineenwoningte automatiseren,zoalsdeurenengordijnenopenenensluitenofverlichtingop afstandbedienen;

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

• hulpmiddelendiedemobiliteitondersteunen,zoalseenstok,looprek,rollatorof aangepasterolstoel;

• digitaleofpapierengebruiksaanwijzingen,handleidingen,foldersenander informatiemateriaaldatbetrekkingheeftopbepaaldehandelingenenactiviteiten.

Bij de laatste W-vraag, bepaal je welke materialen en middelen jullie nodig hebben.

Indepraktijk

PREVIEWVERSIE

SindszijnscheidingismeneerWeberineenisolementgeraakt.Hijheeftgeenbaan meer.Naeenernstigedepressieenopnameindepsychiatrieishijnuweerthuis.Hij heeftweinigomhandenenbespreektmetDenzell,desociaalwerkerdiebetrokken isbijmeneerWeber,wathijzouwillenverandereninzijnleven.MeneerWeberwil graagmeersocialecontactenenhetcontactmetzijnvolwassendochtersverbeteren. Bovendienwilhijzijnangststoornisoverwinnen.Deenigemetwiehijnucontactheeft, iszijnzus.Zekomtmaarafentoebijhemlangs,wantzewoontnietindebuurt.

MeneerWeberweetnietgoedhijhoeditkanaanpakkenenwaarhijmoetbeginnen. Vroegerhadhijeenpassievoormodeltreinen,eenhobbywaarhijveeltijdinstak.Ook daarisdekladingekomen.Hijdurfdenietmeernaarbeurzentoeendevriendschappen zijnverwaterd.Sportenenbewegendoethijniet,hoeweldepsychiaterheeftgezegd datditvoorzijnherstelbelangrijk.MeneerWeberzorgtwelgoedvoorzichzelfalshet gaatomvoedingenhygiëne.Zijnhuisisschoonenopgeruimd.

Nuhijalweerenkelewekenthuisis,ishettijdomplannentemaken.Denzellkomt langsomtepratenenafsprakentemaken.MeneerWebergeeftaannuvooralgraag eenplektewillenwaarhijweerincontactkomtmetmensen.Hetliefstmensendie hetzelfdehebbenmeegemaakt.Zebesluitenommetditdoeltebeginnen,zodathij overtweemaandeneenplekheeftwaarhijanderemensenontmoetenzichopzijn gemakvoelt.Denzellweetdaterindestadeeninloophuispsychiatrieis,waarwekelijks eenavondgeorganiseerdwordtvoormensendieineenisolementzitten.Meneer Webervoelthierwelvoor.

MeneerWeberenDenzellbeantwoordensamendevijfW-vragen:

• Wie?

MeneerWeber,desociaalwerker(Denzell),eencontactpersoonvanhetinloophuis psychiatrie(endepsychiatervanmeneerWeber).

• Wat?

COPYRIGHTBOOM

PREVIEWVERSIE

Decontactpersoonwordteenkeerbijeenbegeleidingsgesprekuitgenodigd,zodat zekunnenpratenoverhetinloophuisenkunnenkennismaken.AlsmeneerWeber hetnahetgesprekmetdecontactpersoonnogsteedseengoedideevindt,zalhij wekelijkshetinloophuisbezoeken.OmdatmeneerWeberhetspannendvindt,zal DenzellheteerstebezoekaanhetinloophuismetmeneerWebervoorbereidenen hemookbegeleidentijdensdebusritnaardestad.MeneerWeberzalzelfzijn psychiateropdehoogtestellenvanditplan.MeneerWebergaatookdagelijks mindfulnessoefeningendoenopzijntelefoon,zodatzijnangstkanverminderen. DenzellzalmeneerWeberwekelijksblijvenbezoeken,zodathijoverzijnervaringen inhetinloophuiskanvertellen.AlsmeneerWeberdeavondenbezoekt,contacten opdoetenlangzaammaarzekeruitzijngeïsoleerdepositiekomt,zullenDenzell enmeneerWebereenvolgendplanuitwerken.

• Wanneer?

DekomendevierwekenbezoektDenzellmeneerWeberopmaandag.Deeerste maandagzaldecontactpersoonvanhetinloophuisaansluiten.MeneerWeberziet depsychiateromdeweekopdinsdag.Hijdoetelkedageenmindfulnessoefening van15minuten.Elkedonderdagavondgaathijnaardeinloopavond.Deeerste donderdagzalDenzellmeneerWeberbegeleiden.Overvierwekenwordtde afspraakmetdecontactpersoonvanhetinloophuisherhaald,omgezamenlijk tussentijdsteevalueren.

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

• Waar?

DeeerstetweeafsprakenmetDenzellvindenplaatsbijmeneerWeberthuis.Daarna opeendoorhemuitgekozenplek,bijvoorbeeldeenlunchroom,debibliotheekof

eenandereplekwaarmensenkomen.Hetinloophuisindestadismakkelijkmet hetOVtebereiken.DemindfulnessoefeningendoetmeneerWeberthuis,inzijn woonkamer.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

• Waarmee?

Decontactpersoonvanhetinloophuiszaldeinformatiefolderoverhetinloophuis meenemen,zodatmeneerWeberdezerustigkandoornemennahungesprek. MeneerWebergaatsamenmetDenzelleenOV-chipkaartregelen.Demindfulness apphebbenzesamenalgedownloadopdetelefoon.MeneerWeberschafteen yogamataan.

Evaluatieopnemeninhetplanvanaanpak

Indemethodischecyclusvindtnadeuitvoeringvanhetplandeevaluatieplaats(stap 5).Maarooktijdensdeuitvoeringvanhetplanevalueerjemeestalaltussentijds.Om deevaluatiegoedtelatenverlopen,beschrijfjeinhetplanvanaanpakalwanneer, metwieenhoejulliegaanevalueren.JullieevaluerenallevijfW’senbepalenvooraf:

• Opwelkemomentenevaluerenjullietussendoorenaanheteinde?

• Metwieevaluerenjullie?Betrekzoveelmogelijkpartijenhierbij.

• Hoeevaluerenjullie?Gebruikjeeenevaluatieformulier,voerjegesprekken,gaje observerenenzovoorts?

Eisenenrandvoorwaarden

Bijhetopstellenvaneenplanvanaanpakhoudjerekeningmetdiverseeisenen randvoorwaarden.Dezehebbenbijvoorbeeldtemakenmet:

• Wetgeving, regels, protocollen en vergunningen: vooralophetgebiedvanveiligheidiserwet-enregelgevingenzijnervanuitde organisatieookprotocollenwaarmeejerekeninghoudt.Daarbijkanjeookte makenkrijgenmetvergunningen,bijvoorbeeldalsjeeenevenementorganiseert buitendeinstellingen/ofindeopenlucht.

PREVIEWVERSIE

• Beschikbaar budget: jekuntvoorhetuitvoerenvanhetplanvanaanpaknietmeerpersoneelenmiddelen inzettendanwaarbudgetvooris.Sommigekostenvoorhulpmiddelenworden vergoeddoordezorgverzekeraar.

• Milieuaspecten: Milieuproblemenzijneenmaatschappelijkprobleem.Milieubewustwerkenhoort standaardbijjeberoepshouding.Ookmagjebijhetuitvoerenvanactiviteitenvan cliëntenenalleanderebetrokkenenverwachtendatzeaandachthebbenvoorhet milieuenduurzaamheid.

• Continuïteit: Mensenmogeneropvertrouwendatercontinuïteitisindeondersteuningende activiteiten.Datwilzeggendatersteedsvoldoendeprofessionals, naastbetrokkenenen/ofvrijwilligersbeschikbaarzijnvoorhetuitvoerenvanhet planvanaanpak.Ookdebenodigderuimtesenmiddelenmoeteninvoldoende matebeschikbaarzijnenblijven.

• Inzet van vrijwilligers en naastbetrokkenen: jebetrektvaakookvrijwilligers,mantelzorgersennaastbetrokkenenbijde uitvoeringvaneenplan.Doedatingoedoverleg,wanthetzijngeenbetaalde krachtendieafsprakenmoetennakomenopbasisvaneenarbeidsovereenkomst.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Stappenplannenalshulpmiddel

Omdeuitvoeringvanhetplanvanaanpakgoedtelatenverlopen,kanhetinbepaalde situatieshandigzijnomeenwerkplanofeendraaiboektemaken.

Werkplan

Erzijnhandelingendieregelmatigterugkomentijdenseenactiviteitofbezigheid.Voor zulketerugkerendetakenkanjeeenwerkplangebruiken.Meteenwerkplanwordt hiereenoverzichtelijkechecklistbedoeldvoordeuitvoeringvaneenterugkerende deelactiviteituithetplan.Hetiseengeheugensteunvoordepersonendiedeactiviteit uitvoeren.Datkanjijzelfzijn,maarookdepersonendiejeondersteunt,andere professionals,vrijwilligersen/ofnaastbetrokkenen.Ineenwerkplanstaanalle handelingenindejuistevolgorde,metdebenodigdematerialenenmiddelen.Het werkplansluitaanopdecommunicatiebehoeftevandepersonendiehetuitvoeren. Zokunjevoorcliëntennaasttekstookgebruikmakenvankleuren,pictogrammenen foto’s.Methetwerkplankunnendebetrokkenendeactiviteit(nagenoeg)zelfstandig uitvoeren.

Eenwerkplanvoorhetvoorbereidenvaneenoverlegkanerbijvoorbeeldalsvolgt uitzien:

Opeenvolgendeacties

Vulhetkoffiezetapparaatmetwater

Doeeenkoffiefilterinhet koffiezetapparaat

Vulhetkoffiefiltermetvijfafgestreken scheppenkoffie

Plaatsdekoffiekaninhet koffiezetapparaat

PREVIEWVERSIE

Zethetkoffiezetapparaataan

Watisernodig?

Water

Koffiefilter

Koffie

Theekannenenkoffiekannen

Thee

Zettheewaterop Schonekopjes Zorgvoorgenoegschonekopjes

Doekoffieindekoffiekannen

Koffie

Doekje Maakdetafelschoonmeteendoekje

Brengallebenodigdhedennaarde overlegkamer

Draaiboek

Bijgroteactiviteiten,zoalseengrootevenement,maakjeeendraaiboek.Meteen draaiboekwordthierbedoeldeenuitgebreidplanvanaanpakvoormeerdere samenhangendeactiviteiten,georganiseerddoorenvoormeerderepersonen.Per activiteitzijnereventueelwerkplannen.Ineendraaiboekstaatdusprecieswater opeenvolgendgaatgebeuren,vergelijkbaarmeteenscriptvooreenfilm.Bijeengroot evenement,zoalseenmuziekfestivalofeenvakantiekampmeteengrotegroep kinderen,iseendraaiboekuitgebreiderdanbijbijvoorbeeldeeninformatieavondof buurtfeest.Doormeteendraaiboektewerkenenditvoorafmetallebetrokkenente bespreken,weetiedereenprecieswatermoetgebeuren,welkematerialennodigzijn enwatiederstaakis.Hoewelernatuurlijkaltijdietsonverwachtskangebeuren, voorkomjemeteenzorgvuldiginelkaargezetdraaiboekdatjulliedingenoverhet hoofdzien.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Deingrediëntenvaneendraaiboekzijn:tijdstip,activiteit,locatie,wieverantwoordelijk isvoorhetorganiserenenuitvoerenendebenodigdheden.Hierondervindjeeen voorbeeldvaneenonderdeelvaneenstraatfeestbijhetwijkcentrum.Voorelk onderdeelisereenapartdraaiboekje.Eendraaiboekbestaatdusvaakuitmeerdere minidraaiboeken.

Wie Locatie Activiteit Tijdstip

16.00

16.00–16.30

16.45

17.00

17.00

PREVIEWVERSIE

Benodigdheden

Ontvangst jeugdkoor

Jeugdkoor zingtin

Marja Wijkcentrum

Marja Kleinezaal

Buiten Aankondiging optreden jeugdkoor

Eindeoptreden

Dankwoord

Latifa

Microfoon

Latifa

20rozenen boeketvoor dirigent

Aan de hand van een minidraaiboek kan een groep bijvoorbeeld een zaal gaan inrichten.

PlanB

COPYRIGHTBOOM

SomsmaakjetijdenshetplanvanaanpakookeenplanB(eenalternatiefplan).Dat doejealsereenredelijkekansisdatjullieorigineleplannietkandoorgaan.Watdoen DenzellenmeneerWeberuitheteerderevoorbeeldbijvoorbeeldalsmeneerWeber tochafzietvandeinloopavondennahetgesprekmetdecontactpersoonvanhet inloophuis?Ofwatdoejemethetbuurtfeestalshetdiedagbuitenregent?

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

PREVIEWVERSIE

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Soms is het belangrijk om een plan B te hebben, bijvoorbeeld als je buitenactiviteiten hebt gepland en afhankelijk bent van het weer.

4.3 Hetuitvoerenvaneenplanvanaanpak

Deplannenzijnklaar,dushetuitvoerenkanbeginnen.Tijdensdieuitvoeringhoudje hetverloopsteedsindegaten.Loopthetgoed,dangaanjullieverdervolgensplan. Loopthetniet,danbekijkjewaardoordatkomtenpasjehetplanaan.

Overzichthouden

PREVIEWVERSIE

Alssociaalwerkerwerkjemethodisch,ofteweldoelbewustendoelgerichtvolgens hetplan.Erzijnverschillendemanierenwaaropjeervoorzorgtdathetplanderode draadinjullieactiesblijft:

• Uiteraardlegjeeenplan(digitaal)vastzodatjehetaltijdkuntteruglezen.

• Hethelptnatuurlijkdatjijzelfendemensenmetwiejewerkteenbijdragehebben geleverdaanhetplan.Dithelptomhetplantebegrijpenenerachtertestaan.

• Jijenjecollega’srapporterennaeendienstofactiviteitoverdevoortgangvaneen plan.

• Periodiekhebjecliënten-enteambesprekingenwaardevoortgangvandeplannen ookaandeordekomt.

• Alsjemerktdatmensendiejeondersteunt,collega’s,andereprofessionals, vrijwilligersofnaastbetrokkenenhetplannietuitvoerenzoalsisovereengekomen, maakjeditbespreekbaar.

• Jeevalueerttussentijds.Jebespreektwatgoedgaatenwatbeterkanenblijft goedobserveren.Jebentkritischopjeeigenhandelenendatvanallebetrokkenen enletgoedopdereactievandecliënten/ofgroep.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Eenplanbijstellen stellen.Somsbetekenthetdatjesnelmoethandelen.Enkelevoorbeeldenvan aanleidingenomhetplanaantepassen,zijn:

• erverandertplotselingietsindesituatievandecliënt;

• eendoelblijkttochtehooggegrepenvoordecliëntofdoelgroep;

• afsprakenhebbeneenonvoorziennegatiefeffect;

• detijdsplanningistochtekrap;

• erzijnpersoneleproblemendoorziekteofvacatures;

• erzijnspanningentussenmensenindegroepdieveelextratijdopeisen.

SomszagjehetalaankomenenhebjeeenalternatiefplanB.Maarookalsdatniet zois,laatjejealsprofessionalnietuithetveldslaan.Jedenktpositiefenbedenkt samenmetdecliëntenanderebetrokkenencreatieveoplossingen.Bijstellenvanhet plankanbetekenendatjehetdoelmoetaanpassenen/ofopnieuwkijktnaardevijf W-vragen.Ookhierbijishetbelangrijkdatjedecliëntenzelfhierbijbetrekt.

Eenleukspel

Jehebteenleukspelvoorbereidvoorjongereninhetbuurthuis.Vorigeweekhebje nogmetzebesprokenwatjevanplanwas.Allesstaatklaar,maaralbijdestartblijkt hettochveelteingewikkeldvoordezegroep.Erontstaatalsnelruzieendeeerste jongeredreigtwegtelopen.Nukomthetopjouwcreativiteitaanomhetplante wijzigen.Jeblijftrustig,bedenkteenanderspelengelukkigpakthetgoeduit:zedoen weerenthousiastmee.

Plannenaanpassennaevaluatie

PREVIEWVERSIE

Alsjemethodischeplannenhebtuitgevoerd,evalueerjemetallebetrokkenenhoe hetisgegaan.Misschienishetdoelnognietbehaaldenbedenkjemetdepersoonen anderebetrokkenenanderemiddelenomhetwéltebehalen.Ofmisschienishetnodig hetdoelaantepassen.Jeoverlegtmetelkaar:waarligthetbijvoorbeeldaandathet doelnietbereiktis?Jebedenktvervolgenswatjezouwillenveranderenenpasthet planaan.Daarnabeginnenjulliemetdeuitvoeringvanhetbijgesteldeplan.

4.4 Begrippen

W-vragen

Vragendiemetwie,wat,waar,wanneerenwaarmeebeginnen,diejegebruiktomeen planvanaanpaktemaken.

Activeringsplan

Eenplanvoorcliëntendiestructureelpassiefzijn,metalsdoelommeeractiviteitte bewerkstelligen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Activiteitenplan

Eendocumentwaarinalleactiviteitenstaanbeschrevendienodigzijnomtothet afgesprokenresultaattekomen.

Draaiboek

uitgebreidplanvanaanpakvoormeerderesamenhangendeactiviteiten

Ondersteuningsplan

Eenplanwaarinjededoelenenbegeleidingsafsprakenbeschrijftdiejijende organisatiewaarvoorjewerktsamenmetdecliëntmaken.

Planvanaanpak

Eenpraktischevoorbereiding,waarbijjeindetailbeschrijftwatjegaatdoenomhet doeltebereikenenhoejegaatevalueren.

Programma

Eenverzamelingactiviteitendievolgenseenvooropgezetplanofontwerpzullen wordenuitgevoerdomzoeenvoorafopgesteldomvangrijkdoeltebereiken.

Trajectplan

Eenplandatbestaatuiteenreekssamenhangendedelenofactiviteiten,gerichtop eengroterdoel.

Werkplan

Eenoverzichtelijkechecklistvoordeuitvoeringvaneenterugkerendedeelactiviteit uithetplan.

Woonplan

Eenplanwaarindedoelenenbijbehorendeactiesophetgebiedvanwonenvaneen cliëntzijnvastgelegd.

PREVIEWVERSIE

4.5 Bronnen

Kuiper,J.,&Zijsling,P.(2020). Methodisch handelen inzichtelijk Boomuitgevers Amsterdam.

Metz,J.,&Sonneveld,J.(2018). Methodisch werken in het jongerenwerk.Hogeschool vanAmsterdam,AmsterdamsKenniscentrumvoorMaatschappelijkeInnovatie. Rijksoverheid.(z.d.). Wat staat er in een zorgplan of zorgleefplan? Geraadpleegdop14 januari2024,van https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/verpleeghuizen-en-zorginstellingen/vraag-en-antwoord/zorgplan-of-zorgleefplan

Thema5

Evalueren

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Inhoudthema

PREVIEWVERSIE

• Hetbelangvanevalueren

• Stappenbijhetevalueren

• Eenevaluatieplanmaken

• Informatieverzamelen

• Informatieanalyserenenconclusiestrekken

• Conclusiestoepassenindepraktijk

• Checklistvooreenevaluatie

• Krititischeberoepssituatie

• Begrippen

Indevorigestappenvandemethodischecyclushebjeinformatieverzameldoverde beginsituatie(stap1),dewensen,behoeftenenproblemenvastgesteld(stap2),de doelengeformuleerd(stap3)eneenplangemaaktenuitgevoerd(stap4).Jebent toegekomenaandelaatstestapindecyclus.Jewilwetenofdeaanpaksuccesheeft gehadenofhetprocesgoedisverlopen.Zijndedoelenbehaald?Moetje(eendeel van)decyclusopnieuwdoorlopen,metbijgesteldeofnieuwedoelen?Zijner verbeterpuntenindewerkwijze?Omdattewetentekomen,gajeevalueren.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Inditthemamaakjekennismetverschillendesoortenevaluatiesenkrijgjehandvatten omeenevaluatiegoedtelatenverlopen.Eenevaluatieplanhelptjebijvoorbeeldom deevaluatiegedegenvoortebereiden.Daarbijkunjekiezenuitverschillende evaluatiemethoden.Hebjedeevaluatieuitgevoerd,dankunjedeconclusiesinde praktijktoepassen.

Evalueren is de vijfde (laatste) stap van de methodische cyclus.

PREVIEWVERSIE

5.1 Hetbelangvanevalueren

Evaluerenishetverzamelenvaninformatieovereenresultaaten/ofproces,metals doelhettewaarderenenerconclusiesuittetrekkenomtoetepassenindepraktijk.

Evaluerenisbedoeldomvantelereneneffectievevervolgstappentekunnenzetten. Jekuntdeuitkomstenvanjeevaluatiebijvoorbeeldgebruikenom:

• vasttestellenofdedoelenzijnbereikten,afhankelijkvandeuitkomst;

– eenondersteuningstrajectofactiviteitafsluiten,of;

– eendoelstellingbijstellen,waarnajeopnieuwdemethodischecyclusdoorloopt;

• vasttestellenhoehetprocesverlooptenofdewerkwijze(dushetplan)bijgesteld moetworden;

• eenhandeling,interventieofactiviteitdevolgendekeerbetertelatenverlopen;

• verantwoordingafteleggenoverjehandelen;

• efficiëntertewerken;

• demotivatiebijjezelfendemensenmetwiejewerktteverhogen,doortussentijdse successeninbeeldtebrengen.

Samengevatisevaluerenbedoeldomdekwaliteitvanjouwprofessionelehandelen tevergroten.

5.2 Stappenbijhetevalueren

Tijdenseenevaluatiegajebijalleonderdelenvaneenondersteuningsproces,activiteit ofprojectnaofdieverlopenzijnzoalsjehadverwacht.Enjebedenkthoehetkomt datsommigedingentochandersgingen.Sommigeonderdelenvielenmee,andere tegen.Opgrondvandezeinformatiekunjedanbedenkenwaaropjeinhetvervolg moetletten.Misschienhadjeindebeginsituatieietsbelangrijksoverhethoofdgezien ofwarendedoelentemoeilijkvoordepersoonofgroep.Oferwasmeertijdnodig. Jekuntnadeevaluatiehetprocesafronden,opeennieuwdoelkomenendecyclus opnieuwstartenofbesluiteneenstapterugtegaanindecyclus.

Evaluerenbestaatuitverschillendestappen:

1. eenevaluatieplanmaken;

2. informatieverzamelen;

COPYRIGHTBOOM

3. informatieanalyserenenconclusiestrekken;

4. conclusiestoepassenindepraktijk.

Indevolgendeparagrafenleesjemeeroverdezestappen.

5.3 Eenevaluatieplanmaken

PREVIEWVERSIE

Evaluerenismeerdanvragenstellenals‘Watvondenjullieervan?’endaneenantwoord krijgenals‘Bestgoedgegaan’.Daarhebjenietveelaan.Omtevoorkomendat evaluereneen‘theekransje’wordt,werkjemeteenevaluatieplan.Ditevaluatieplan hebjealgemaaktindevorigestap(stap4)vandemethodischecyclus,alsonderdeel vanhetplanvanaanpak.

Inhetevaluatieplanbeschrijfje:

• wanneerjegaatevalueren;

• watjegaatevalueren;

• hoejegaatevalueren.

Wanneerevalueren?

Evaluerendoejeaanheteinde,maarooktussentijds.Hetklinktlogischomteevalueren wanneereenproces,zoalseenondersteuningstraject,isafgerond.Tijdensde eindevaluatieblikjeterugenonderzoekjeofdedoelenzijnbehaaldenhetproces naarwensisverlopen.Maartussentijdseevaluatieisnetzobelangrijk.Jeonderzoekt

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

danofjeopdegoedewegbent.Zijntussendoelenbereiktenverlooptdeuitvoering vanhetplanvanaanpaktotnutoegoed?Zokunjeook'onderweg'lerenenindien nodigbijsturen.Stelbijvoorbeelddateencliëntsnellerdanverwachtietsleert,dan heefthetgeenzinomtochaanhetbetreffendesubdoelteblijvenwerkenenkanje doorgaanmeteenander(sub)doel.

Jeplantvoorafalleevaluatiemomentenin.Jegeeftinhetevaluatieplanconcreetaan opwelketijdstippenjedeeindevaluatieendetussentijdseevaluatie(s)gaatuitvoeren.

Watevalueren?

Inhetevaluatieplanbeschrijfjeookwatjepreciesgaatevalueren.Daarbijzijntwee soortenevaluatievanbelang:deproduct-endeprocesevaluatie.Bijbeidesoorten evaluatieskanjegebruikmakenvanevaluatiecriteriaomaantegevenwatjeprecies inkaartwilbrengen.

Product-enprocesevaluatie

Productevaluatieishetbeoordelenvanhetresultaat.Jehebtbijvoorbeeldeen activiteituitgevoerdenjebeoordeeltofdezeactiviteitheeftopgeleverdwatde bedoelingwas.Ofjeonderzoektmeteencliëntofhijdedoelenheeftbehaalddiehij wildebehalen.

COPYRIGHTBOOM

Vaststellenofeendoelisgehaald,isnietvoldoende.Jewiltookbegrijpenwaardóór enopwelkemanierdatdoelwelofnietisbehaald.Procesevaluatieishetevalueren vanhetproces,oftewel de manier waarop hetresultaattotstandisgekomen(Van Loonetal.2015).Inhetvoorbeeldvaneenactiviteit,evalueerjebijvoorbeeldhoedeze activiteitverliep;watginggoedenwatkonbeter?Ofinhetvoorbeeldvande ondersteuningvaneencliënt,evalueerjebijvoorbeelddesamenwerkingsrelatie,wat prettigverliepenwatmoeizamerging.

Bijeenproductevaluatiesteljevragenoverhetresultaatenwatdatbetekentvoorde vervolgstappen.Bijeenprocesevaluatiekanjeheelveelverschillendevragenstellen, afhankelijkvanhetspecifiekeproject,despecifiekeactiviteitofhetspecifieke ondersteuningstraject.Enkelevoorbeeldenvanvragendiejebijeenproduct-eneen procesevaluatiekuntstellen,vindjeinonderstaandoverzicht.

PREVIEWVERSIE

Voorbeeldvragenproductevaluatie

Voorbeeldvragenprocesevaluatie

Wasdebeginsituatiejuistingeschat? Watiserbereikt?

Zijnde(sub)doelenbereikt?

Beantwoordthetresultaataande opdracht?

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Watwordtdevolgendestap?

Zijndejuisteactiviteitenen/of hulpmiddelengekozen?

Wasdewerkwijzemotiverendofwaser sprakevanweerstand?

Iservolgensplangewerkt?

Voorbeeldvragenproductevaluatie

Wordthettrajectafgesloten?

Zijndewensenenkansengerealiseerd?

Ishetprobleemopgelost?

Iservooruitganggeboekt,ofiserstilstand ofmisschienzelfsjuistachteruitgang?

Voorbeeldvragenprocesevaluatie

Warendetakengoedverdeeldenwaser genoegafwisselingtusseninspanningen ontspanning?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Hoewarendesamenwerkingsrelatieen desfeer?

Warenertijdensdeuitvoering onverwachtesituaties?Zoja,hoeis daarmeeomgegaan?

Watzijndezwakkepunten?Enwatde sterke?

Jekunteenproductevaluatietussentijdsuitvoeren.Jekijktdanofsubdoelenzijn behaaldofbijgesteldmoetenworden.Aanheteindevoerjealtijdeenproductevaluatie uit,omhetuiteindelijkeresultaatteevalueren.Ookeenprocesevaluatiekan tussentijds.Bijvoorbeeldomteachterhalenwatgoedgaatenwatminder,zodatjede werkwijzeeventueelkuntaanpassen.En/ofjevoertaanheteindeeenprocesevaluatie uit,omhiervantelerenvoordevolgendekeerenomtebegrijpenwaarombepaalde doelenwelofjuistnietzijnbehaald.

Evaluatiecriteria

Evaluatieszijnwaardevolalsjepreciesdatinkaartbrengt,watjewiltweten.Daarom kanjehetbesteevaluerenaandehandvanvoorafopgesteldepunten,oftewel evaluatiecriteria Ditzijndeaspectenwaaropjejebeoordelingbaseert.Doorinhet evaluatieplanevaluatiecriteriateformuleren,weetjedus–vooraf-waarde ondersteuning,deactiviteit,hetprojectenzovoortsaanmoetvoldoen.

Evaluatiecriteriavooreenproductevaluatiekomenvoortuitdenagestreefdedoelen. Alshetgoedis,hoefjenietheftigtepiekerenoverdezecriteria.Bijeengoede,concrete formuleringvandoelenzijndezealmeetbaarenzijndecriteriadusalduidelijk.

PREVIEWVERSIE

Ookvoorprocesevaluatieskanjeevaluatiecriteriaopstellen.Diekunnendiverszijn, afhankelijkvanhetsoortproces.Voorbeeldenvanevaluatiecriteriabijeen procesevaluatie:hetprocesmoetingoedeharmonieverlopen,iedereenisgedurende hetproces80%aanweziggeweest,dewerkwijzeuithetplanmoetgevolgdzijn,de samenwerkingsrelatiemoetalsgoedbeoordeeldworden,decliëntmoetzichveilig engeaccepteerdvoelenenzovoorts.

Indepraktijk(1)

PeterwerktbijhetUWV.Hijgeeftvolgendeweekeensollicitatietrainingaaneengroep vantienwerkzoekenden.Hijisergdrukgeweestmethetopzettenvandetraining.De trainingisvoorhemgeslaagdalsalledeelnemerseengoedesollicitatiebriefkunnen

schrijven.Enalseenpaarwerkzoekendenbinneneenkortetijdwerkhebbengevonden. Peterheeftdustweecriteriavoordeproductevaluatieopgesteld:alledeelnemers kunnennadetrainingeensollicitatiebriefschrijven,en;tweedeelnemershebben binnendriemaandennadetrainingeenbaan.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Peterwilnietalleenwetenofdedoelenwordenbehaald.Hijvindthetookbelangrijk datdedeelnemerstevredenzijnoverhemalstrainer,datzijzichtijdensdetraining veiligvoelenomhunvragentestellenindegroependatzeplezierhebbeninde training.Ditzijnevaluatiecriteriavoordeprocesevaluatie.

Hoeevalueren?

Alsjeweetwanneerjegaatevaluerenenwatjegaatevalueren,kanjebepalenhoeje datgaatdoen.Erzijnveelmanierenomteevalueren.Zokanjemondeling,maarook schriftelijkinformatieverzamelen.Bijmondelingevaluerenkunjedenkenaaneen evaluatiegesprekofinterview.Bijschriftelijkevaluerenaaneenevaluatieformulier (eenvragenlijst)ofeenschriftelijketoets.Daarnaastkanjeookeenvaardigheidstoets afnemen(bijbijvoorbeeldeentraining).Observatieiseenanderemanierominformatie teverzamelen.En/ofjegebruikteencreatievewerkvorm.Hierna,bijdestapvanhet verzamelenvaninformatie,leesjemeeroverdezemanierenvanevalueren.Het combinerenvanverschillendemanierenheeftdevoorkeur,omdatjedaneenzo volledigmogelijkbeeldkrijgt.Zokanjezoweleenvragenlijstafnemenalsobserveren endeinformatiedaaruitvervolgensbesprekenineenevaluatiegesprek.

Indezestapvanhetevaluerenbepaaljeeveneensmetwieenwaarjegaatevalueren. Ookhieroverleesjehiernameer.

Jetreftalvastdenodigevoorbereidingen,zoalshetversturenvanuitnodigingen,het opstellenvaneenevaluatieformulierofeenobservatieplan,hetregelenvande benodigdhedenvoordegekozenwerkvormenhetreserverenvaneenruimte.

PREVIEWVERSIE

Een gesprek met alle betrokkenen over de resultaten en het verloop van een activiteit is een voorbeeld van mondelinge evaluatie.

5.4 Informatieverzamelen

COPYRIGHTBOOM

Inhetevaluatieplanhebjevastgelegdwanneerwatenhoejegaatevalueren.De daadwerkelijkeevaluatiebegintmethetverzamelenvaninformatie.Zoalsjealhebt gelezen,kandatopverschillendemanieren.Hierwordeneenaantalmanierenkort toegelicht.

Evaluatieformulierofvragenlijst

Schriftelijkevaluerenkanaandehandvaneenevaluatieformulierofvragenlijst.De cliënt,deelnemersaaneenactiviteiten/ofdemensenmetwiejeeenprojecthebt uitgevoerdkunnenhetevaluatieformulierinvullen.Devragenkunnenopenzijnofje kuntgeslotenvragengebruiken.Bijgeslotenvragenformuleerjevoorafkeuzes,zoals ‘eens/oneens’ofeenrapportcijfervan1tot10.

Toets

PREVIEWVERSIE

Eentoetskanjebijvoorbeeldinzettennaeenworkshop,cursusofactiviteitgericht oppsycho-educatie.Zokomjeerachterofdedeelnemersdebedoeldevaardigheden en/ofkenniswaaropjejerichtte,ookdaadwerkelijkbeheersen.Toetsenzijndusvooral eenmiddelvoorproductevaluaties.

Observeren

Bijeenobservatiekijk,voelenluisterjetijdenseenondersteuningstrajectofactiviteit. Zokanjebijvoorbeeldkijkenofdeafgesprokenhandelingengoeduitgevoerdworden, ofdeelnemersvaardighedenontwikkelen,welkeindrukdecliëntmaakt,welkgedrag decliëntofdeelnemerslatenzienenzovoorts.Watjegaatobserveren,hangtafvan deevaluatiecriteriadiejehebtopgesteld.Jenoteertjouwwaarnemingen,zodatje hierconclusiesuitkunttrekken.

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Creatievewerkvormen

Erzijnallerleicreatievewerkvormendiejekuntinzettenomteevalueren.Enkele voorbeeldenzijn:

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

• Lijnevaluatie

Trekeenlijnenzetaanhetbegineen0enaanheteindeen10.Laatdeelnemers aandeevaluatieeenpuntaanwijzenopdelijn,opdehoogtevanhetcijferdatze willengeven.Datkanvoorverschillendeonderdelen:hetresultaat,hetproces,de samenwerkingenzovoort.

• Smiley’splakken

Noteeropeenflapdepuntendiejewiltevalueren.Laatdeelnemerssmiley’s plakkenbijpuntenwaaroverzetevredenzijn.

• Goed/fout-methode

Opéénvelzettendedeelnemerspositievepuntenvaneenactiviteitofproces,op eenandervelverbeterpunten.Dezepuntenwordenbesprokenenerworden conclusiesuitgetrokken.

• Dobbelsteenevaluatie

Ophetbordstaanzespuntendiegeëvalueerdworden.Dedeelnemerszittenin eenkringengooienmeteendobbelsteen.Zemogenietszeggenoverhetnummer datzegegooidhebben.

Dezewerkvormenzijnbedoeldommeteengroepuittevoeren,maarkunjeook individueelinzetten.

PREVIEWVERSIE

Er zijn veel verschillende leuke en creatieve werkvormen om te evalueren.

Evaluatiegesprek

Eenevaluatiegesprekhoortbijnaaltijdbijdeevaluatie.Ditdoejemetdemensendie sameneenactiviteitofprojecthebbengeorganiseerdenuitgevoerdofmetwiejeeen ondersteuningstrajecthebtdoorlopen.Eenevaluatiegesprekkandusineengroepof individueel.

Ingevalvaneengroepsgesprek,komjebijelkaarenaandehandvaneenaantalvooraf opgesteldepuntenbespreekjedeactiviteit,hetprojectofhetondersteuningstraject. Degespreksleiderkandepunteninbrengen.Hijkandedeelnemersookvragenvooraf puntenintedienen.

Ineenondersteuningstrajectplanjetussentijdsenaanheteindvandeondersteuning evaluatiegesprekkenmetdecliënt.Samenbespreekjedevoortgangmetbetrekking totdedoelen(productevaluatie)enhoehetprocesverlooptofverliep(procesevaluatie). Daarbijkanjeookanderebetrokkenprofessionals,vrijwilligers,mantelzorgersen/of anderenaastbetrokkenenuitnodigen.

5.5 Informatieanalyserenenconclusiestrekken

PREVIEWVERSIE

Alsjeookopanderemanierenevaluatie-informatiehebtverzameld,betrekjedeze informatievaakbijhetevaluatiegesprek.Uiteenevaluatieformulierisbijvoorbeeld geblekendatdeelnemerseenactiviteitgemiddeldmeteenrapportcijfer5 beoordeelden.Inhetgesprekkanjedandoorvragenopdezebeoordeling.Ookkanje aandedeelnemersterugkoppelenwatjehiermeeindetoekomstgaatdoen.Eenander voorbeeldisdatjehebtgeobserveerddateencliëntzichbeterverzorgtsindsjullie hebbengewerktaanzelfzorg.Tijdenshetevaluatiegesprekmetdecliëntkanjede cliëntvragenofdezeobservatievolgenshemookkloptenhoeditprocesvoorhemis verlopen.

Afhankelijkvandemanierwaaropjeinformatiehebtverzameld,gajedezeverwerken enanalyseren.Bijevaluatieformulierenofvragenlijstenvoerjedeantwoordeninen vatjedebelangrijksteresultatensamen.Ditkaningetallen(bijvoorbeeldalsjehebt gevraagdomcijferstegeven)ofinwoorden(alsjebijvoorbeeldopenvragenhebt gesteld).Alsjehebtgeobserveerd,maakjehiervaneenverslag.Ditdoejeookalsje meteencreatievewerkvormhebtgewerkten/ofeenofmeerdereevaluatiegesprekken hebtgevoerd.

Indezestapvanhetevaluerenbesteedjeookaandachtaandebewijskrachtvande evaluatie.Hoeovertuigendzijnderesultaten?Overhetalgemeengeldtdatde bewijskrachtsterkerisals:

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS

• verschillendemanierenvanevaluerenzijntoegepast;

• verschillendebronnenzijngeraadpleegd,zoalsverschillendepersonen, documenten,literatuur;

CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

• deinformatiebetrouwbaar,relevantenvolledigis.

Jeanalyseertencombineertderesultaten,zodatjeuitsprakenkuntdoenoverde evaluatiecriteria.Zokomjetotdeconclusiesvanjouwevaluatie.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Je analyseert en combineert de resultaten uit een evaluatie om daaruit conclusies te kunnen trekken.

Indepraktijk(2)

PREVIEWVERSIE

Peterheeftnadesollicitatietrainingeensoorttoetsbedacht.Alledeelnemersschrijven eensollicitatiebrief,diezijbijheminleverden.Peterheeftdezebrievenvaneen beoordelingenvanfeedbackvoorzien.Alledeelnemershebbeneenvoldoende gescoord,dushijconcludeertdataanheteersteevaluatiecriteriumvoorde productevaluatie(alledeelnemerskunnennadetrainingeensollicitatiebriefschrijven) isvoldaan.Peterheefttijdensdefollow-upbijeenkomstnadriemaandeneenrondvraag overiedersstatusophetgebiedvanwerkgesteld.Maarliefstvierdeelnemersblijken eenbaantehebben.Ookaanhettweedecriteriumvoordeproductevaluatie(minstens tweedeelnemershebbenbinnendriemaandennadetrainingeenbaan)isvoldaan.

DaarnaastheeftPetertijdensdelaatstebijeenkomstmetdegroepeenevaluatiespel gedaan.Metdedobbelsteenevaluatieevalueerdedegroepopzespunten:‘detrainer’, ‘veiligheidensfeerindegroep’,‘pleziertijdensdetraining’,‘praktischnutvande training’,‘zwakkepunten’en‘sterkepunten’.TijdenshetspelheeftPeterde belangrijksteantwoordengenoteerd.Dezeheefthijachterafgeanalyseerd.Peter concludeerttenaanzienvandeprocesevaluatiedaternogverbeterpuntenzijninde

aantrekkelijkheidvandetrainingenzijnopstellingalstrainer.Deverbeterpunten beschrijfthijineenverslag,inclusiefzijnideeënoverhoehijhetdevolgendekeerwil aanpakken.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

5.6 Conclusiestoepassenindepraktijk

Nujezichthebtopderesultatenenhetproces,kunjebedenkenwatjegaatdoenmet deresultaten.Deresultaten,conclusiesenvervolgstappenlegjevastineenverslag.

Afsluitenofhetplanbijstellen

Eenproductevaluatiekanleidentotdrieconclusies:dedoelenzijngeheelgehaald, gedeeltelijkgehaaldofnietgehaald.

Alsdeeinddoelenineenondersteuningstrajectzijnbehaald,kanhettrajectworden afgesloten.Ofhetgingomsubdoelen.Danishettijdomaannieuwe(sub)doelente werkenendemethodischecyclusopnieuwtedoorlopen.

Alsdedoelengedeeltelijkofnietzijnbehaald,kanjebijvoorbeelddevolgendevragen stellen:

• Moethetdoelvervallen?

• Moethetdoelinkleineretussendoelenwordenopgedeeld?

• Moetdedoelomschrijvingaangepastworden?

• Moetenandereactiviteiteningezetworden?

• Moetenanderemensenbetrokkenworden?

• Volstaathetomalleendetermijnteverlengen?

Deprocesevaluatiehelptdezevragentebeantwoorden.Afhankelijkvandeantwoorden, steljehetplanbijenbeginjeergensindemethodischecyclusopnieuw.

PREVIEWVERSIE

Alsdedoelenvaneenactiviteitofprojectzijnbehaald,danishetplanvoorherhaling vatbaar.Aandehandvandeproduct-enprocesevaluatiekanjeookverbeterpunten opstellenomdevolgendekeermeetenemenindevoorbereidingvaneensoortgelijke activiteit.Natuurlijkkanjeooktotdeconclusiekomendateenactiviteitofproject helemaalgeensucceshaden/ofdatjeeenbepaaldedienstniet(goedgenoeg)kunt leveren.

Verslagenafstemming

Aanheteindvandeevaluatiemaakjeeenevaluatieverslagwaarinjealle evaluatie-informatiebetrekt(informatieuitvragenlijsten,observaties, evaluatiegesprekkenenzovoorts).Ditverslagstuurjenaardedeelnemersaande evaluatieeneventuelebelanghebbendendieernietbijwaren.Denkaandirecte collega’senjouwleidinggevende.Ingevalvaneenindividuelecliënt,bewaarjehet verslagindiensdossier.

Totnutoegingditthemaoverevaluatiesdiejezelfuitvoerttijdensofnaeen ondersteuningstraject,eenactiviteitofproject.Soortgelijkeevaluatiesvindenperiodiek ookplaatsopeenhogerniveau,ophetniveauvanhetoverkoepelendeplan.Bijdeze evaluatieswordtinhetmultidisciplinairoverlegdoordeverschillendedisciplines informatieoverdevoortgangingebracht.Opbasisdaarvanwordthet ondersteuningsplan,hetprojectplan,hetprogrammaofde(sociale)interventie afgesloten,aangepastofgewoonverderuitgevoerd.Leterdusbijdevervolgactiviteiten opdatjeaangepasteofnieuwedoelen,activiteitenenverbeterpuntenopnieuwafstemt methetoverkoepelendeplan.Ookdatkannamelijkveranderen.

5.7 Checklist

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Totslotvindjehierondereenchecklist,waarinallestappenvanhetevaluerennog eenszijnsamengevat.

Checklistevaluatie

Aandachtspunten Stappen

Stap1:Maakeenevaluatieplan.

• Bedenkwanneerjegaatevalueren.

• Bedenkwatjegaatevalueren.

• Bedenkhoejegaatevalueren.

PREVIEWVERSIE

Gajealleenaanheteindevaluerenofook tussentijds?

Plandeevaluatiemomentenin.

Watishetdoelvandeevaluatie?

Gaathetomprocesevaluatieen/of productevaluatie?

Welkeevaluatiecriteriazijngeschikt?

Opwelkemanier(en)gajeinformatie verzamelen?

Welkewerkvorm(en)kiesje?

Welkevragengajestellen?

Metwelkemensengajeevalueren?

Waargajeevalueren?

Stap2:Verzamelinformatie

Checklistevaluatie

Zorgdatjealledocumentenen hulpmiddelenhebtdienodigzijnvoorde evaluatie.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Stap3:Analyseerdeinformatieentrek conclusies.

Stap4:Pasdeconclusiestoeindepraktijk.

5.8 Begrippen

Evalueren

Zorgeventueelvooreengoede gespreksleiderenindiennodigeen notulist.

Verwerkderesultatenineenverslag.

Geefverbeterpuntenaan,maarook successen.

Doeuitsprakenoverdeevaluatiecriteria. Bedenkwatjegaatdoenmetde verbetertips:bijeentussentijdseevaluatie kunjejeplannenbijstellen.Bijeen eindevaluatiekunjedeuitkomsten gebruikenomhetdevolgendekeerbeter aantepakken.

Hetverzamelenvaninformatieovereenresultaaten/ofproces,metalsdoelhette waarderenenerconclusiesuittetrekkenomtoetepassenindepraktijk.

Procesevaluatie

Hetevaluerenvanhetproces,oftewel de manier waarop hetresultaattotstandis gekomen.

Productevaluatie

PREVIEWVERSIE

Hetbeoordelenvanhetresultaat.

Eindevaluatie

Eenmomentwaaropjeterugbliktenonderzoektofdedoelenzijnbehaaldenhet procesnaarwensisverlopen.

Evaluatiecriteria

Aspectenwaaropjeeenbeoordelingbaseert.

Tussentijdseevaluatie

Eenmomentwaaropjeonderzoektofjeopdegoedewegbent.

5.9 Bronnen

VanLoon,D.,VanderMeulen,B.F.,&Minnaert,A.(2015). Effectonderzoek in de gedragswetenschappen. Eenintroductie.Garant.

BEROEPSONDERWIJS

COPYRIGHTBOOM

PREVIEWVERSIE

CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Thema6

Reflecteren Inhoudthema

PREVIEWVERSIE

• Betekenisenfunctiesvanreflecteren

• Voorwaardenvoorreflectie

• Reflectiemodellen

• Kritischeberoepssituatie

• Verdieping

• Begrippen

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS

CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Alssociaalwerkerbenjesteedsbezigmetprofessionaliseren.Jeverbeterten optimaliseertcontinudeondersteuningdiejeaanmensenbiedt.Eenvandemanieren waaropjedatdoet,isdoortereflecteren.Reflecterengaatverderdanalleennadenken enterugkijken:hetgaateromdatjeervanleert.Doortereflecteren,ontwikkeljeje alspersoonéninjewerk.Erzijnallerleimethodenentechniekenomtereflecteren.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

6.1 Betekenisenfunctiesvanreflecteren

Voordatjeleerthoejekuntreflecteren,ishetgoedomstiltestaanbijwatreflecteren preciesisenwaaromditzobelangrijkis.Oftewel:watreflecterenjouoplevert.

Watisreflecteren?

Reflecterenbetekentletterlijkweerspiegelen,overwegen,bespiegelen.Ineen professionelecontextwilreflecterenzeggendatjeterugkijktopennadenktoverjouw eigenhandelenendeachtergrondendaarvan,metalsdoelomjezelfteontwikkelen eneffectievertewerken.Watdoejeenwaaromdoejedat?Hoevoeljejebijjekeuzes enbijjehandelen?Watbetekentjehandelenvoormensenencollega’s?Welke alternatievenzijnervoorjehandelen?Doorterugtekijkenopsituatieskrijgjeeen beterbeeldvandegedachtenengevoelensdiejehadenvanheteffectdaarvanopje werk.Jekijktkritischnaarjouwopvattingen,aannamesenmaniervandoen.Hierdoor komjeerachterwatjezouwillenveranderen.

PREVIEWVERSIE

Reflecteren betekent dat je jezelf een spiegel voorhoudt.

Reflecterenenevalueren

Reflectieiseenkerncompetentieeneenessentiëlevaardigheidvandesociaalwerker. Hetzoueendagelijksterugkerendeactiviteitmoetenzijn.Jemaakterduseen gewoontevanombinnenjouwwerk,teamenorganisatiedagelijksstiltestaanenna tedenkenoverwatjedoetenwaarom.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Naastreflecterenalsdagelijksebezigheid,isreflecterenookonderdeelvanevalueren. Jewerktalsprofessionalvolgensdemethodischecyclus.Jehebteenbeginsituatie eneendoel(stap1t/m3).Daarmaakjeeenplanbijendatplanvoerjeuit(stap4). Hebjejeplanuitgevoerd,danevalueerje.Wathebjebereikt,hoeginghet,watging goedenwatkonbeter(stap5)?Tijdenshetevalueren,kijkjenaarjeeigenrol(reflecteer je)enbeoordeeljejehandelen.

Datlaatste–hetbeoordelen-maaktdat,hoeweldescheidslijntussenevaluerenen reflecterensomsonduidelijkkanzijn,hettochnietomhetzelfdegaat.Bijreflecteren benjepuurgerichtophetverkrijgenvaninzicht,zonderdatjedaarperseeenoordeel aanhecht.Hetgaatomhoejijaanhetwerkbent,hoejedenktenhandelt–envooral: waaróm.Diewaaromvraagstaatcentraal,inplaatsvandevraagofjejuisthebt gehandeld.Hetbeoordelenvanjehandelen(evalueren)dienjebijreflectiejuistuitte stellen.

Jezouookkunnenzeggendatbijevaluerencliëntenenhunsituatiescentraalstaan, terwijlbijreflecterenookdecasuswordtbeschreven,maardaarinjóuwvraag,jouw dilemma,centraalstaat.Jeachterhaaltjouwgedrag,motievenendrempels.Defocus ligtnietopdepraktijksituatie,maaropjouwhandelenindiesituatie(BPSW,z.d.).

Nutennoodzaakvanreflecteren

Reflectereniskritischdenkeneneenonderzoekendehoudingaannemen.Hetdoel hiervanisdatjejebewustbentvandemanierwaaropjehandeltenwaaromjedat doet.Datjeonderzoektwelkeoptiesernogmeerzijnendatje(devolgendekeer) bewustkeuzesmaakt.Daarinspeeltjouwgevoeleenrol,maarookdatvande betrokkenen.

Reflecterenlevertjouveeloptijdensjewerk:

PREVIEWVERSIE

• Jekrijgtmeerzichtopjouwpersoonlijkheidinprofessionelerelaties:jevergroot jouwzelfkennis,doordatjejezwakkeensterkekantenleertkennen.Hierdoorkan jezelfvertrouwenookgroeien.

• Jekrijgtmeerinzichtinjouwgedrag,achterliggendedrijfverenenemoties.Hierdoor leerjebewustkeuzestemaken.

• Jezietmeerhandelingsopties,doordatjebewustnadenktoveralternatieve manierenomtehandeleninbepaaldesituaties.

• Jekuntjouwhandelenbijstellenenveranderenenopdiemanierdekwaliteitvan jouwwerkvergroten.

Door te reflecteren, vergroot je onder meer jouw keuzemogelijkheden.

Vormenvanreflecteren

COPYRIGHTBOOM

Jekuntreflecterenalleendoen,maarookmetanderen.Zijhebbenandereideeën, kennisenervaringendiejoumeermogelijkhedengeventijdensjehandelen.Jekunt elkaarhelpenomnieuweinzichtentekrijgen.Alleenenopeigeninitiatiefreflecteren overjeeigenfunctioneren,noemjezelfreflectie.

Erzijntalrijkevormenvanreflecteren.Sommigevormenzijninformeel,zoals wandelgangengesprekkenwaarinjespontaanmetelkaarpraatoverwatjedoeten waaromjedatdoet.Veelvormenzijnookformeel.Dezewordengeorganiseerddoor deorganisatiewaarjewerktenzijnonderdeelvankwaliteitszorg.Twee veelvoorkomendeformelevormenzijnbijvoorbeeld:

• Intervisie

PREVIEWVERSIE

Bijintervisiekomjemeteengroepprofessionalsmetvergelijkbarefuncties (vakgenotenofcollega’s)regelmatigbijelkaarenbespreekjepraktijksituaties. Doorelkaarindeintervisiegroepvragentestellenenervaringentedelen,krijgje meerzelfinzichteninzichtindesituatie.Jekomtopnieuweideeën.Hetdoelis hetvergrotenvandedeskundigheidvanalledeelnemers.

• Supervisie

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Bijsupervisiereflecteerjealsprofessionalsamenmeteendeskundige(supervisor) opjouwfunctionereninhetwerkveld.Ditkanoveralleleervragengaandieje tijdensjouwwerktegenkomt.Jeleertkritischnaarjezelfenjouwhandelente kijkenenwordjebewustervanwatjedenktenvoelt.Jeleertwatgoedgaaten waarjenoginkuntleren.

6.2 Voorwaardenvoorreflectie

Goedreflecterenisreflecterenopverschillendeniveaus.Bovendienhebjeomgoed tekunnenreflecterenverschillendevaardighedenencompetentiesnodig.Ookmoet erbinnendeorganisatiewordenvoldaanaaneenaantalrandvoorwaarden.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Niveausvanreflectie

Alssociaalwerkerreflecteerjeopdrieniveaus(BPSW,z.d.):

1. Niveau 1: normatief reflecteren

Is mijn handelen ethisch verantwoord? Inhetsociaalwerkspelennormatievekeuzeseenbelangrijkerol.Jouwopstelling isnietneutraal.Jestaatalssociaalwerkerergensvoorenmaaktsteedskeuzes. Bijvoorbeeldoverdemanierwaaropjeeenondersteuningsbehoeftesamenmet decliëntdefinieert,welkeoplossingenjullienastrevenenopwelkemanier.Je vraagtjedussteedsafwelkenormenenwaardeninvloedhebbenopjouw handelenenofjedejuisteafwegingenmaakt.Hierbijspelenzoweldenormen enwaardenvancliëntenalsjouwberoepswaardeneenbelangrijkerol.

2. Niveau 2: technisch-instrumenteel reflecteren Werk ik op een effectieve en vakbekwame manier?

Hierbijkijkjekritischnaardekennis,methoden,techniekenenrichtlijnendieje inzet/hanteert.Jevraagtjeafwatjeweet,watjekunt,hoejetewerkgaatenof jeditkuntverantwoorden.Opditniveaugaathetdusomjouwkennisenkunde enjouwwerkwijzeinconcretesituaties.

3. Niveau 3: persoonlijk reflecteren Is mijn handelen echt?

Nietvoornietswordtvaakgezegddatjijzelfalssociaalwerkerjouwbelangrijkste instrumentbent.Opditniveaudraaitdereflectieomjouwgedachten,gevoelens, wensenendrijfveren.Jekijktnaarwiejebentalspersoonindeprofessionele relatiemetcliëntenencollega’s.Jebedenktofjejouwwerkdoetopeenmanier diebijjepastenhoejouweigenlevenservaringenenovertuigingendaarbijeen rolspelen.

PREVIEWVERSIE

Bijsommigevormenvanreflectiezoomjespecifiekinopéénvandezeniveaus.Maar alshetgoedis,komentijdensjouwwerkalledriedeniveausaanbodenweetjedeze metelkaarteverbinden.Jereflecteertdusopzoweljouwnormenenwaarden,opde inhoudvanjeberoepsmatighandelenalsopjouwpersoonlijkemotivatieendoelen.

Vaardighedenenpraktischerandvoorwaarden

Verschillendevaardighedenenpraktischerandvoorwaardenzijnnodigomgoedte kunnenreflecteren.Ookzijnerveelvoorkomendevalkuilendiejebeterkuntvermijden.

Naarjezelfkunnenendurvenkijken

Reflecterenisnaarjezelfenjouwgedragkijken.Hierdoorleerjezowelsuccessenals leerpuntenherkennen.Daarvoorishetnodigdatjewatafstandvanjezelfkuntnemen enjouwsterkeenmindersterkekanteneerlijkonderogenkuntendurfttezien.Het helptdatreflecterenookmildheidinhoudt;jeveltnietmeteeneen(waarde)oordeel

overjezelf.Jesteltditoordeeljuistuitenkijktmeteenopenbliknaarjezelf.Reflectie vergtookbewustzijn.Zobenjealertopsituatiesdiejealsuitgangspuntkuntnemen voorreflectie.Ookbenjejebewustvanjouwvisietenaanzienvanjouwwerk,envan jouweigenleerhouding.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Kunnenomgaanmetfeedback

PREVIEWVERSIE

Doorhetontvangenvanfeedback,krijgjeinformatieoverhoejouwhoudingen handelenoverkomenopanderen.Ditdraagtbijaanjezelfkennis,netzoalshetgeven vanfeedbackkanbijdragenaandezelfkennisvaneenander.Hetishierbijbelangrijk omderegelsvoorhetgevenenontvangenvanfeedbackinachttenemen.Datmaakt feedbackgevenenontvangenminderspannendenzorgtervoordatdefeedbackook echtietsoplevert.

Kunnen omgaan met feedback is een voorwaarde om samen te kunnen reflecteren.

Valkuilenvermijden

Erzijnverschillendevalkuilenwaarjemakkelijkintraptbijhetreflecteren,enwaarje jedusmaarbeterbewustvankuntzijn.Voorbeeldenzijn:

• Gebrekaanmotivatie:reflectiewerktalleenalsjehetookwilt.Alleenalsjehetnut vanreflectieinziet,stajeervooropenomnieuweinzichtenoverjezelfoptedoen.

• Gebrekaantijd:reflectieisevenrustigstilstaanenditkostdustijd.Hetkaneen uitdagingzijnomtussenalleanderetakendoorookdetijdtenemenomte reflecteren.

• Gebrekaanactie:reflectieheeftalleenzinalsjehierookactiesaanverbindt.Dat betekentdatjebesluitvaardigheidendaadkrachtnodighebtomjouwtoekomstige handelenwaargewenstteveranderen.

• Alleenreflecterenalserietsmisgaat:natuurlijkishetzinvolomtereflecterenals erproblemenzijn,zodatjedieindetoekomstkuntoplossenofvoorkomen.Maar reflectieisookzinvolinsituatiesdiewelgoedgaan,ofsituatiesdieminderduidelijk zijn.Doortereflecterenopwatergoedging,kanjeditdevolgendekeerbewust weerzoaanpakkenenwordjejebewustvanjesterkekanten.Ookdaarleerjevan.

• Emotiesenweerstanddeoverhandlatenkrijgen:reflecterenkanconfronterend zijn.Doorjezelfeenspiegelvoortehoudenoffeedbackvananderentekrijgen, kunjejekwetsbaarofaangevallenvoelen.Hierdoorkanjeindeverdediging schieten.Hetkanhelpenomingedachtentehoudendatiedereennueenmaal naaststerkekantenookleerpuntenheeftendatanderenjekunnenhelpenom dezeleerpuntenteherkennen.

Voorwaardenvanuitdeorganisatie

Omtekunnenreflecteren,moeteenorganisatiejouenjecollega’sookdetijden ruimtegeven.Hetbelangvanreflectiemoetdooriedereenwordenonderkend,er moeteenveiligeomgevingzijnwaarinmedewerkersopenmetelkaarkunnenpraten, nieuwsgierigzijnenkritischeneerlijktegenelkaarkunnenzijn.

6.3 Reflectiemodellen

COPYRIGHTBOOM

Erbestaanveelreflectiemodellendiealshandvatkunnendienenvooreengerichte ensystematischezelfreflectie.Reflectiemodellengevenduidelijkheid,houvasten structuur.Zegevendestappenaandiejekuntvolgenomnaarjeeigenhandelente kijkenenallerelevanteaandachtspuntenaandeordetelatenkomen.Elkmodelheeft zijneigenvoorsentegens.Welkreflectiemodelhetmeestgeschiktis,isookafhankelijk vanjesituatieenpersoonlijkevoorkeur.Hierleesjemeeroverdrieveelvoorkomende reflectiemodellen:hetspiraalmodelvanKorthagen,hetABCD-modelende STARRT-methode.TotslotishetleerfasenmodelvanMaslowbehulpzaambijhet begrijpenvanhoereflectieverlooptenbijhetbewustwordenvandeleerfasewaarin jejebevindt.

PREVIEWVERSIE

SpiraalmodelvanKorthagen

FredKorthagen,professoraandeVrijeUniversiteit,ontwierpveelgebruiktemodellen voorreflecteren.HetspiraalmodelvanKorthagenbeschrijftreflecterenalseencyclisch procesmetvijfstappen,waarbijdeeersteenlaatstestapsamenvallen(Korthagen, 2014).Metdezestappenkijkjediepgaandterugopeenervaringofhandeling.

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Het spiraalmodel van Korthagen.

DestappenvanhetspiraalmodelvanKorthagenzijnalsvolgt:

1. Handelen en ervaring (=fase5vaneenvorigecyclus)

Jeomschrijftdesituatie:

– Watwildeikbereiken?

PREVIEWVERSIE

– Waaropwildeikletten?

– Watwildeikuitproberen?

Deantwoordenopdezevragen,komenuitdelaatstestapvandevorigecyclus.

2. Terugblikken

Jebliktterugopjehandelenenvraagtjezelfaf:

– Watdeedik?

– Watdacht,wildeenvoeldeik?

– Watdacht,wilde,voeldeendeeddeander?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

3. Bewustwording van essentiële aspecten

Jeontdektwatessentieelwasindesituatiedoorjeaftevragen:

– Watgingerandersenwaardoorgebeurdedat?

– Watisdekernvanhetprobleem?

– Jetrektconclusiesoverdesituatieendoetpositieveen/ofnegatieve ontdekkingen.

4. Alternatieven ontwikkelen en daaruit kiezen

– Welkemogelijkhedenzieikomdesituatieteveranderen?

– Welkeandereoplossingsmanierenzijner?

– Watzijndevoor-ennadelenervan?

5. Uitproberen/ opnieuw handelen (=fase1vaneennieuwecyclus)

Debestealternatievenuitfase4gajeuitproberen.Jehandeltdusopnieuwen decyclusherhaaltzich.

ABCD-Methode

DeABCD-methodeteltvierstappen:

• Aanleiding:Watisergebeurd?

• Belangrijk:Watwasbelangrijkvoorje?

• Conclusie:Welkeconclusietrokjeoverhoetehandelen?

• Doen:Handeldejeookzoofdeedjeietsanders?Of:watwiljedaarmeedoen?

• Effect:Watwasheteffectvanwatjedeed?

DeABCD-methodelijktsterkophetspiraalmodelvanKorthagen.Dezemethodeis heelgeschiktomtoetepassenalsjeeenopvallendesituatietegenkomt.Eensituatie dievoorjoueenleermomentwas,omdathetheelgoedgingofjuistomdatjeachteraf denktdatjemisschienbeterandershadkunnenhandelen.

Alsjeterugbliktopjouwhandelen,kunjehier,omdereflectienogcompletertemaken, nogdeEenFaantoevoegen:

• F:Benjetevredenoverhoejehebtgehandeld,kloptejeconclusieenwathadje anderskunnendoen?

Indepraktijk

PREVIEWVERSIE

Eenbozecliëntkwamklagenovereenanderemedewerkervanhetsociaalwijkteam (Aanleiding).Ikvondhetbelangrijkomvoormijncollegaoptekomen(Belangrijk).Ik wildeproberenomdesituatietesussenenomdecliëntervanteovertuigendatde medewerkernaarbestewetenhadgehandeld(Conclusie).Ikreageerdedaarom

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS

sussendenverdedigdedewerkwijzevanmijncollegadoordezeuitteleggen(Doen). Heteffectwasdatdecliëntnogbozerwerdenzichnietgehoordvoelde(Effect). Achterafzieikindatikdecliëntmeerruimtehadkunnengevenomzijnverhaalte doen.Ikhadmeerkunnenluisterenenmeervragenkunnenstellen,voordatikmet eenuitlegkwam.Danwasdekansgrotergeweestdatdecliëntooknaardieuitleg hadwillenluisteren.Devolgendekeerlaatikdecliënteerststoomafblazenenbevestig ikzijngevoel,voordatikzelfinhoudelijkreageer(F).

CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

STARRT

OokdeSTARRT-methodeiseenveelgebruiktpraktischreflectiemodel.STARRTstaat voor:Situatie-Taak–Actie–Resultaat–Reflectie-Transfer.Bijdeverschillende onderdelensteljejezelfvragen.Voorbeeldenvanvragenziejeindevolgende afbeelding.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

PREVIEWVERSIE

Reflecteren volgens STARRT.

Jebegint,netalsbijdevoorgaandemodellen,methetbeschrijvenvaneenbepaalde situatieofaanleiding.Eenversimpeldvoorbeeldomhetmodelteillustrereniseen uitstapjemeteengroepdementeouderen(Situatie).Indiesituatiehebjeeentaak. Jebentbijvoorbeeldverantwoordelijkvoorhetregelenvanhetvervoerende vrijwilligers(Taak).Daarhorenactiesbij:vervoerregelen,vrijwilligersbenaderenen zevoorlichtenoverhuntaken(Actie).Steljevoordathetresultaatis,datereenoudere wegloopttijdenshetuitje,omdatjeteweinigbegeleidinghadgeregeld(Resultaat). Aanjoudetaaktereflecterenopjouwhandelen:jedenktnaoverjouwkeuzesen

verwachtingen.Jehadteweinigvrijwilligersgeregeldenhebthiertegemakkelijkover gedacht(Reflectie).Daaruittrekjeconclusies,diejeomzetinnieuwgedragvoorde volgendekeer.Jezalbijhetvolgendeuitjemeervrijwilligersbetrekken(Transfer).

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

LeerfasenmodelvanMaslow

PREVIEWVERSIE

Reflecterenisleren.Maslowheeftin1954vierfasenonderscheideninhetzicheigen makenvannieuwekennis,vaardighedenofcompetenties.Dezefasenhelpente begrijpenhoereflectieverlooptentotnieuwgedragkanleiden(BPSW,z.d.).

Leerfasenmodel van Maslow.

DevierfasenuithetleerfasenmodelvanMaslowzijn:

1. Onbewust – onbekwaam: indeeerstefasebenjeonbewustonbekwaam.Jebentjeernietvanbewustdat ereenhiaatinjekennisisofdatjegedragnieteffectiefisineenbepaaldesituatie.

2. Bewust – onbekwaam: jewordtjeervanbewustdatjeietsmistofmoetbijleren,vanuitjezelfofdoordat eenanderjehieropwijst.Hierdoorkomjeindetweedefase:jebentbewust onbekwaam.Jeweetdatjeietsmistenmoetbijleren,alleennognietprecieswat enhoe.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

3. Bewust – bekwaam: jegaatbewustopzoeknaarmanierenomjedegewenstekennis,vaardigheden ofcompetentieseigentemakenenzobekwaamteworden.Jebentdanbewust bekwaam.

4. Onbewust – bekwaam: Oefeningbaartkunst,enophetmomentdatjedenieuwekennis,vaardigheden ofcompetentieslaatzienzonderdatjehiervoorjebesthoefttedoen,danben jeonbewustbekwaam.Jebentnietmeerbezigmetdenieuwekennis,denkter nietmeeroverna,maarlaatditautomatischzien.

6.4 Verdieping

Alsjereflecteert,doejedatvaakvanuitjeeigen–vaakonbewuste-denkpatronen. Wiejijbentenhoejijjeopdatmomentvoelt,speleneenbelangrijkerolinditproces. Benjeoptimistisch,danziejevooralkansen.Benjeergemotioneel,danreageerje snellervanuitjegevoel.Wiljelerenomvanuitverschillendeinvalshoekente reflecteren?DankunnendedenkhoedenvanDeBonodaarbijhelpen.Omtebegrijpen hoereflectieverlooptenjebewusttewordenvandeleerfasewaarinjejebevindt,is hetleerfasenmodelvanMaslowbehulpzaam.

Dezeshoeden

Bijreflecterengaathetomdenken,willen,voelenenhandelen.Opverschillende manierendenkenvanuitverschillendestandpunten,datkunjedoendooreen denkhoedvanEdwarddeBonooptezetten.Erzijnzesdenkhoedeninzeskleuren. Elkehoeddwingtjevanuiteenanderemaniertedenken.Jekuntdedenkhoedenook goedgebruikenwanneerjemeteengroepreflecteert.

PREVIEWVERSIE

Met de denkhoeden van De Bono kun je op verschillende manieren denken.

Dezeshoedenzijn:

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

• Wittehoed:Alsjedezehoedopzet,probeerjeobjectieftedenken.Jehoudtjebij defeiten.

• Zwartehoed:Alsjedezwartehoedopzet,denkjenegatiefenpessimistisch.Wat voorergskanerallemaalgebeuren?Jespeeltadvocaatvandeduivel.

• Gelehoed:Jezietallesvandezonnigekant.Jebentoptimistisch,zoektnaar kansen,mogelijkhedenenvoordelen.

• Groenehoed:Jedenktcreatief.Jemagfreewheelenenbedenktvrijuitallerlei alternatieven.

PREVIEWVERSIE

• Rodehoed:Jereageertvanuitemoties.Jesteltjegevoelenscentraal.

• Blauwehoed:Jehoudtjebezigmethetprocesvandenken.Jeleteropdatjebij hetonderwerpblijftennietafdwaalt.

Gebruikvandehoeden

Jekuntdezesmanierenvandenkendiebijdehoedenhoren,gebruikenbijzowel zelfreflectiealsbijhetreflectereningroepen.Jewordtgeprikkeldomlostekomen vanjevertrouwdedenkpatroon.

Erisdelaatstetijdindewijkveeloverlastdoorjongeren.Hetsocialewijkteam concludeerdeuiteenevaluatiedatdeaanpakdietotnutoeisgehanteerd,nietheeft gewerkt.Ditheefttotfrustratieinhetteamgeleid.Hetteambesluitbijelkaartekomen omtereflecterenopdeteamsamenwerkingenomopideeëntekomenhoeditanders kan.Opdetafelliggenhoedeninzeskleuren.Elkteamlidzeteenhoedopenreflecteert vanuitdebijpassendemanieropdesamenwerkingbinnenhetteam.Voorafneemt hetteameenmomentomzichvoortebereidenensamentesparrenoverwatde verschillendehoedenkunneninbrengen.Daarnabeginthetgesprek.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Anjaheeftdewittehoedopenbegintmetdefeiten.Zesomtdeverschillenderollen, functieseneerderafgesprokenwerkwijzebinnenhetteamop.Farisheeftdegelehoed opengeeftaanwatergoedgaatbinnenhetteam.Hijgeeftiedereencomplimenten. Leonardo,metdezwartehoed,reageerthieropdooraantegevenwaterjuistníet goedgaat.Hijlegtdevingeropdezereplekken.Derodehoedverteltoverdefrustraties diezijnontstaanenhoehetheersendegevoelis.Degroenehoedbedenktmanieren omditteverbeteren,zoalsdooreenswatvakereenteamuitjeorganiseren,betere afsprakentemakenoverdegroepsappenanderecommunicatiemomenten,elkaar meerruimtetegevenomgevoelensmetelkaartedelenenzovoorts.Deblauwehoed zorgtdatdeteamledennietafdwalenennotuleert.

Aanheteindezetiedereendehoedafenisereenlaatsterondjewaarinalleteamleden nogdingenkwijtkunnendiezeeerdernietkondendelen,omdathetnietbijhunhoed paste.Erheerstopluchtingdatallesnu‘optafelligt’.Hetteammaaktafsprakenover vervolgacties,zodatdesamenwerkingindetoekomstbeterverloopt.

6.5 Begrippen

ABCD-methode

Eenmethodedieheelgeschiktisomtoetepassenalsjeeenopvallendesituatie tegenkomt.

PREVIEWVERSIE

STARRT-methode

Eenveelgebruiktpraktischreflectiemodel,diestaatvoor:Situatie-Taak–Actie–Resultaat–Reflectie-Transfer.

Intervisie

Eengroepprofessionalsmetvergelijkbarefuncties(vakgenotenofcollega’s)komen regelmatigbijelkaarenbesprekenpraktijksituaties.

Reflecteren

Hetterugkijkenopenhetnadenkenoverjouweigenhandelenendeachtergronden daarvan,metalsdoelomjezelfteontwikkeleneneffectievertewerken.

SpiraalmodelvanKorthagen

Eenmodeldatreflecterenbeschrijftalseencyclischprocesmetvijfstappen,waarbij deeersteenlaatstestapsamenvallen.Metdezestappenkijkjediepgaandterugop eenervaringofhandeling.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Supervisie

Alsprofessionalreflecteerjesamenmeteendeskundige(supervisor)opjouw functionereninhetwerkveld.

Zelfreflectie

Alleenenopeigeninitiatiefreflecterenoverjeeigenfunctioneren.

6.6 Bronnen

BPSW.(z.d.). Reflectie.Geraadpleegdop21januari2024,van https://www.bpsw.nl/dossiers/reflectie/

DeBono,E.(2013). Zes denkhoeden.BusinessContact.

Korthagen,A.J.Eensoftebenaderingvanreflectiehelptniet. Tijdschrift voor Lerarenopleiders,35(1),p.5-14.

PREVIEWVERSIE

Thema7 Rapporteren

Inhoudthema

PREVIEWVERSIE

• Hetbelangvanrapporteren

• Verschillendesoortenrapportages

• Stappenbijhetschriftelijkrapporteren

• Aandachtspuntenbijrapporteren

• SOAP-methode

• Kritischeberoepssituatie

• Begrippen

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Inhetsociaalwerkkrijgjeregelmatigtemakenmetrapporteren.Datwilzeggendat jeverslaguitbrengtvanjebevindingen.Ditkunjeschriftelijkofmondelingdoen. Rapporterenisonderdeelvandemethodischecyclus.Zoschrijfjeaanheteindevan decycluseenevaluatieverslag.Bijvoorbeeldeenevaluatieverslagovereenactiviteit indewijkofeenbegeleidingstrajectmeteenindividuelecliënt.Maarooktussentijds brengjeopverschillendemomentenenmanierenverslaguit.Denkaaneenverslag overeenwerkdagopeengroepofeenbezoekaaneencliënt.Waaroverjeverslag uitbrengtenhetdoelvanhetverslag,bepalenmededemanierwaaropjerapporteert.

7.1 Hetbelangvanrapporteren

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Rapporterenwilzeggendatjemondelingofschriftelijkverslagdoetvanjouwwerk envangebeurtenissenofsituatiesdiejehebtwaargenomen.Ditdoejevoorjezelfen vooranderen.Rapporterenisvoorjouzelfeenmanierominformatieterugtevinden enopeenrijtjetekrijgenenhouden.Zokanjealtijdterugkijkenenweetjenoghoe enwaaromietsopeenbepaaldmomentisgegaan.Maarrapporterenisvooraleen maniervaninformatieoverdrachtaananderen.

Zorgvuldigrapporterenisommeerdereredenenbelangrijk.Belangrijkedoelenzijn:

• Werkzaamhedenafstemmen

• Hetrechtvaninspraakeninzageborgen

• Verantwoordingafleggen

• Problemenensuccessensignaleren

Werkzaamhedenafstemmen

Jewerktsamenineenteam.Rapportereniseencommunicatiemiddeltussenjouen jecollega’s.Doorgoedterapporteren,kanhetteamzichbijvoorbeeldeengoedbeeld vandepersoon,groep,activiteitofsituatievormen.Hoemeerinformatiejehebt,hoe beterjeinstaatbentdewerkzaamhedenaftestemmen.Cliëntenhebbener bijvoorbeeldlastvanalselkebegeleidervaneenactiviteitofelkeondersteunerandere verwachtingenheeft.Ofalsbelangrijkegebeurtenissennietvermeldstaanineen overdrachtsrapportage.Doorgoedterapporteren,wetenjouwcollega’swateraan dehandis,watzijmoetendoenen/ofwaarzijrekeningmeemoetenhouden.

PREVIEWVERSIE

Meestalisjouwteamnietalsenigebetrokkenbijhetbegeleidenvaneencliëntofhet organiserenenuitvoerenvanactiviteiten.Ookanderedisciplines,organisaties, vrijwilligersenmantelzorgerskunneneenbelangrijkerolspelen.Doorelkaarte informerenmetverslagen,kunjedewerkzaamhedengoedopelkaarafstemmen.

Inhetgevalvandeondersteuningvaneenindividuelecliënt,wordenallerapportages overdecliëntendiensomstandigheden,enoverdevoortgangvanhet ondersteuningsproces,opgenomeninhetcliëntdossier(PBSW,z.d.).Nagenoegalle organisatiesmakentegenwoordiggebruikvanelektronischedossiervorming,oftewel eencliëntvolgsysteem.Deverschillendeorganisatiesdiebijeencliëntbetrokkenzijn, hebbentoegangzodatzijelkaarsinformatiekunneninzienenaanvullen.Zokunnen zijbetersamenwerken.Eengoedebeveiligingvanhetsysteemisdaarbijoverigens

welvancruciaalbelang.Veelcliëntenmakenzichnamelijkzorgenoverhunprivacy envragenzichafofzo’nsysteemwelvoldoendebeveiligdis(DeGraaffetal.,2017). DeAlgemeneVerordeningGegevensbescherming(AVG)bepaaltwietoegangheefttot deinformatieovereencliënt.Elkewelzijnsorganisatiemoeteenprotocolhebben, waarinstaathoedeprivacyvanmensenwordtbeschermd.Alsprofessionalwerkje volgensditprotocol.

Hetrechtvaninspraakeninzageborgen Jebetrektdepersonendiejeondersteuntzoveelmogelijkbijhet ondersteuningsproces.Omdatjegerichtbentophetvergrotenvanheteigen probleemoplossendvermogenendedraagkrachtvanmensenenhunsocialenetwerk, rapporteerjesteedsvakerinsamenspraakmetengerichtopdemensendieje ondersteunt.Afsprakendiejemetdepersoonmaakt,moeteneenvoudigterugte vindenzijn.Bovendienmoetenrapportagesvooriedereenduidelijkenbegrijpelijk zijn.

COPYRIGHTBOOM

BEROEPSONDERWIJS

Hetvastleggenvandeafspraken,zorgtdatdezehelderzijnendatjeelkaardaarook aankunthouden.Hetisvoorcliëntenbijvoorbeeldvervelendalsjejeniethoudtaan gemaakteafspraken,omdatjedezenietmeergoedinbeeldhebt.Ookishetniet helpendalscliënteneigenlijkheelandereverwachtingenhebbenvandeondersteuning danjij.

Erwordtvanjoualsprofessionalverwachtdatjezorgvuldigenintegerhandelt.Jelas aldatoverelkecliëntofgroepveel(persoonlijke)informatiewordtvastgelegd.Je moetbeseffendatcliëntenaltijdrechthebbenhundossierintezienenomaanvullingen en/ofcorrectiesteverzoeken.Hetgaattenslotteoverhen.Jehebtdetaakomalles inoverlegensamenwerkingmetdecliëntinhetdossiervastteleggenenalleinhoud vanhetdossierdusooktedelenmetdecliënt.

PREVIEWVERSIE

CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

COPYRIGHTBOOM

Het vastleggen van informatie in het dossier doe je in overleg en samenwerking met de cliënt.

Verantwoordingafleggen

Behalveaandepersonendiejeondersteunt,moetjedemanierwaaropjejouwfunctie vervultookkunnenverantwoordenaandeorganisatiewaarvoorjewerktenaanandere betrokkenen.Indeberoepscodevoorprofessionalsinsociaalwerk(BPSW,2021)staat datjejouwinhoudelijkekeuzesenprocesmatigestappenindeondersteuning verantwoordtmetbehulpvangevraagdeenongevraagderapportages.Zodraagje ookbijaanbeleidsontwikkeling.Doorterapporteren,kunnenanderenlezenwelke keuzesjehebtgemaaktenwaarom–enwatergoedgaatenbeterkan.Rapporteren betekenttegelijkertijdverantwoordelijkheidnemenvoordatwatjeopschrijft.

PREVIEWVERSIE

Problemenensuccessensignaleren

Wanneerjestructureelverslaguitbrengt,kunjegoedsignalerendatereenontwikkeling gaandeis.Vaakgebeurtditinvoortgangsrapportagesdiebijhetondersteuningsplan horen.Dezevoortgangsrapportageszijnspecifiekgerichtopdedoelendiezijn opgenomeninhetondersteuningsplan.Zokunjetijdigproblemensignaleren,daar ietsmeedoenenopdiemaniervoorkomendateensituatieverergert.

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Voorbeeld

Jewerktindevrouwenopvangvoorslachtoffersvanhuiselijkgeweld.Jehebtvandaag, naeenweekjevrij,weerjeeerstedagdienst.Jecollega,dieuitdenachtdienstkomt, heeftmondelingeinformatieaanjouovergedragenvanhaardienst.Erwarengeen bijzonderhedentijdensdenacht.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Jeleestookdeschriftelijkerapportagesvandeafgelopendagen.Daaruitblijktdat hetdeafgelopendagennietzogoedgaatmeteenvandebewoners:Azuza.Zijkomt nauwelijkshaarkameruitenheeftdegordijnenalbijnaeenweekdeheledagdicht. Erzijnzorgendatzeineendepressieaanhetrakenis.Vandaagzaljehierextraop letten,Azuzaactiefopzoekenenmethaarproberentepratenoverhoezezichvoelt.

Voortgangsrapportagesbrengennietalleenproblemen,maarjuistookvooruitgang inbeeld.Ditmaakthetmogelijkomsuccessentezienentekunnenvieren.

Voorbeeld

InhetondersteuningsplanvanWesleyishetvolgendedoelopgenomen:'Wesleylost conflictenmetzijngroepsgenotenopdoorteprateninplaatsvanmetfysiekgeweld enpastdetipstoediehijbijdeweerbaarheidstrainingheeftgeleerd'.Hetteam rapporteertdagelijksoveralleswatmetditdoeltemakenheeftenkanzohetverloop goedvolgen.HetisduidelijkdatWesleysteedsminderruziemaaktendatdeconnectie tussenhemendegroepaanhetverbeterenis.

Samenvattendkunjestellendatdoorgoedterapporteren,jedecontinuïteiten kwaliteitvanjouwwerkwaarborgtenfoutenkuntvoorkomen.

7.2 Verschillendesoortenrapportages

PREVIEWVERSIE

Indezorg-enwelzijnssectorwordenverschillenderapportagesgebruikt.Zokunnen rapportages,afhankelijkvandedoelgroep,internen/ofexterngerichtzijn.Ookzijn erverschillendeniveauswaaroprapportagesbetrekkingkunnenhebben:opeen individu(individueel),opeengroepofalgemeen.Bovendienkunjemondelingof schriftelijkrapporteren.Enschriftelijkerapportageskennennogweereenonderscheid tussengestructureerdeenongestructureerderapportages.

Interneenexternerapportages

Rapportageskunnenvoorverschillendedoelgroepenbedoeldzijn,internen/ofextern. Internrapporterenwilzeggendatjeverslaguitbrengtaandecollega’sdievoor dezelfdewelzijnsorganisatiewerkenenaandemensendiejeondersteunt.Denkaan eenverslagvooreencliëntbesprekingofeendienstoverdracht.Externrapporteren isgerichtopmensendienietinhetzelfdeteamofvoordezelfdeorganisatiewerken.

Ditkomtbijvoorbeeldvooralseencliëntvandeeneinstellingnaareenandereverhuist ofmetontslaggaat,alsjeadviesuitbrengtoverdehulp-ofdienstverleningofalsje correspondeertoverjuridischekwesties.Hieronderziejeveelvoorkomende voorbeeldenvaninterneenexternerapportages(DeGraaffetal.,2017).

Internerapportage

Cliëntendossier

Intakerapport

Gespreksverslag

Voortgangsrapport

Ondersteuningsplan

Groepsrapportage

Overdrachtsrapportageofdagrapportage

Incidentenrapportage

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Externerapportage

Verwijsrapport

Adviesrapport

Bezwaar-ofberoepschrift

Aanvraagvoorzieningen

Eenrapportagekanooktegelijkertijdinternénexternzijn.Bijvoorbeeldeenverslag vooreenmultidisciplinairoverleg(MDO),waarbijzowelprofessionalsvandeorganisatie waarvoorjewerktalsprofessionalsvanandereorganisatiesaanwezigzijn.Ookeen signaleringsrapportage,eenverslagwaarinjeknelpuntenbeschrijftdiejesignaleert tijdenshetuitvoerenvanjewerk,kanzowelinternalsexterngerichtzijn. Evaluatieverslagenkunneneveneensbedoeldzijnvoorzoweldeeigenorganisatieen decliënten,alsvooranderebetrokkenpartijen.

Niveausvanrapporteren

Alsjekijktnaarwaaroverjerapporteert,zijnrapportagesgrofwegintedelenindrie niveaus:

• individuelerapportage;

• groepsrapportage;

• algemenerapportage.

PREVIEWVERSIE

Individuelerapportage

Bijeenindividuelerapportagegaathetomhetvastleggenvangebeurtenissenrondom eenspecifiekepersoon.Eerderlasjealoverhetcliëntendossier,waarinindividuele rapportageswordenverzameld.

Indepraktijk

Joriswerktineenasielzoekerscentrum.Hijheeftneteensignaalgekregenvande medischedienstdateenvandebewoners,Nagib,zichinzijnarmaanhetsnijdenwas. JorisgaatingesprekmetNagib.HetisvoorJorisduidelijkdatNagibnietgoedweet

wathijmetzichzelfaanmoet.Jorisnoteerteensamenvattingvanzijngesprekende voorafgaandegebeurtenisseninderapportageenkijktinhetdossierofNagibalis doorverwezennaardeggz.Nagibwasinderdaadaldoorverwezen,maarinhetdossier isooktelezendathijzijnbehandelingbijdeggznietprettigvondenvrijsnelgestopt is.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

JorisvindthetvoorNagibnuvooralbelangrijkdatJorisenzijncollega’sNagibeen gevoelvanveiligheidbieden.HijpraatnogmaalseentijdjemetNagibenvraagthem naarzijnbehoeften.DedagernabezoektJorisNagibweeropzijnkameromsamen verdertepratenoverhoehetnumethemgaat.Jorisnoteertwederomzijnobservaties eneensamenvattingvandeinhoudvandegesprekken.

HetlijkthemeengoedideedatelkedagiemandbijNagiblangsgaat,maarJorisiszelf devolgendedagvrij.Joriskijktinhetrooster.HijzietdatLijunmorgenwelaanwezig is.Zijiservandaagook,dushijspreektevenmethaaroverNagib.HijvraagtLijunof zijdevolgendedagNagibwilopzoekenenwijsthaaropdegespreksrapporten.De dagernaishijerzelfweerenzalhijinhetsysteemdenieuwerapportageslezen,zodat hijdanookweeropdehoogteis.

Groepsrapportage

Bijeengroepsrapportagerapporteerjeovereengroepmensen,eengroepsgebeurtenis ofactiviteit.

Voorbeeldgroepsrapportage

PREVIEWVERSIE

Annekekijktterugophaardagdienstbijhetbuurthuisenschrijftinde groepsrapportage:‘Hetstraatvoetbaltoernooivanvandaagisgoedverlopen.Alle jongensdiezichhaddenaangemeld,warener.Erissportiefgespeeld.Eenpaarjongens uitdebuurt,diezichniethaddenaangemeld,wildenookmeedoen.Naoverlegis beslotenomzealswisselsintezetten.Ookdezejongensvondenhetleukenwillen zichgraagaanmeldenvoorandereactiviteitenindebuurt.Ikgaditmethenregelen.’

Algemenerapportage

Eenalgemenerapportagegaatnietovereenspecifiekpersoonofeenspecifiekegroep ofactiviteit,maaroveralgemenezaken.Hetisbedoeldalscommunicatiemiddel binneneenteamoverorganisatorischeonderwerpenengebeurtenissen.

Voorbeeldalgemenerapportage

NadedagdienstinhetdienstencentrumschrijftRaymondindealgemenerapportage: ‘Dekraampjesvoordejaarmarktzijnvandaaggebracht,zezijninhetmagazijngezet. Hetteamoverlegvanaanstaandewoensdaggaatnietdoor,misschienkunnenwein plaatsdaarvanietsleuksdoenmetdemensen.DebbieenSannewillengraagwinkelen.’

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Manierenvanrapporteren

Erzijntweemanierenwaaropjeverslagkuntuitbrengen:mondelingenschriftelijk.

Mondelingrapporteren

Mondelingrapporterenishetoverdragenvangebeurtenissendoorzetevertellen. Ditkangeplandenongeplandzijn.Bijeen geplande mondelinge rapportage kunje denkenaaneenmondelingedienstoverdracht.Jeverteltdecollegadiejouwdienst overneemt,overdebijzonderhedenvanjouwdienst.Eenandervoorbeeldiseen geplandgesprekmeteenmantelzorgerdieopdehoogtegebrachtwilwordenvande ondersteuningaaneencliënt.Eenvoorbeeldvaneen ongeplande mondelinge rapportage isdateencontactpersoonvaneencliëntjouopbeltomtevragenhoehet metdecliëntgaat.

Schriftelijkrapporteren

Schriftelijkrapporterenishetvastleggenvangebeurtenissendoorzeopteschrijven. Inhetsociaalwerkwordtveelschriftelijkgerapporteerd.Elkeinstellingheefthiervoor eensysteem.Eerderlasjealovercliëntvolgsystemen.Welksysteemeenorganisatie precieshanteert,isafhankelijkvandedoelgroep,hetwerkveldendemensendie betrokkenzijnbijdebegeleiding.

PREVIEWVERSIE

Voorbeeld van een cliëntvolgsysteem voor welzijnsorganisaties.

COPYRIGHTBOOM

Voor-ennadelenvanmondelingenschriftelijkrapporteren Mondelingenschriftelijkrapporterenkenneniedereigenvoor-ennadelen.Hethangt vandesituatieenhetdoelvanderapportageaf,welkemanierhetmeestgeschiktis. Beidevormenvanrapporterenzijnbelangrijkenkunnenhetbestegecombineerd worden.Erzijnooktussenvormen,zoalseenonlinevergadertool,waarbijjeelkaar zietenspreekt(mondeling)entegelijkertijdbestandenkuntdelenen/ofdechatfunctie kuntgebruiken(schriftelijk).

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

PREVIEWVERSIE

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Met behulp van een online vergadertool kan je zowel mondeling als schriftelijk verslag uitbrengen.

Inhetvolgendeoverzichtvindjebelangrijkevoor-ennadelenvanmondelingen schriftelijkrapporteren.

PREVIEWVERSIE

Voor- en nadelen van mondeling en schriftelijk rapporteren.

Mondelingerapportage

Nadelen:

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

PREVIEWVERSIE

• Jekunthetnietnogeensrustig nalezen.

• Jekunteenbeperktehoeveelheid informatieoverdragen.

• Complexeinformatieismoeilijker mondelingovertebrengen,omdatje hetmindergoedkuntonthoudenener daardoorsnelleronduidelijkheden kunnenontstaan.

Schriftelijkerapportage

Voordelen:

• Allebetrokkenenkunnenhetaltijd teruglezen.

• Jekuntveelinformatieoverdragen.

• Jekuntcomplexeinformatie beschrijven.

• Deinformatieisalleenbekendbijde mensendiebijhetgesprekbetrokken zijn,anderenmissendezeinformatie.

• Derapporteurkanteuitgebreidofjuist tebondigformulerenendetails vergeten.

• Jekuntdeinformatienietgelijk controleren.

• Deontvangerheefteenbeperktetijd omdeinformatietotzichtenemen.

Voordelen:

• Hetkostmindertijddanschriftelijk rapporteren,jegeeftdeinformatie rechtstreeksdooraandebetrokkenen.

• Deontvangerkangelijkreagerenop hetverslagenjekuntdeinformatie toelichtenopbasisvandereactievan deontvanger.

• Erisruimtevooremotiesen non-verbalecommunicatie.

• Iedereenkrijgtdezelfdeinformatie.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

• Jebedenktvantevorenwat opgeschrevenmoetwordenenwat niet.

• Jekuntdeinformatiegelijk controleren.

• Delezerkandeinformatieopeigen tempolezeneneropinspelen.

Nadelen:

• Hetkostmeertijddanmondeling rapporteren(jemoetnadenkenwatje opschrijft).

• Jekrijgtgeendirectereactieophet verslag,waardoorjenietzekerbent ofdeinformatiejuistoverkomt.

• Erisminderruimtevooremotiesen geenruimtevoornon-verbale communicatie.

Gestructureerdeenongestructureerderapportage

Eenrapportagekangestructureerdofongestructureerdzijn.Eengestructureerde rapportagewilzeggendatdeonderwerpenwaaroverjerapporteert,voorafalzijn vastgesteld.Jemaaktbijvoorbeeldgebruikvaneenobservatieschemaofeenlijstmet vragenenonderwerpendiejeinvult.Opzo’nschemaoflijststaatalaangegeven waaropjemoetlettenenwelkeinformatiejemoetrapporteren.Degevraagdegegevens zijndaarmeeal‘gestructureerd’.

PREVIEWVERSIE

Alsergeenvastekaderszijnvoorhetrapporteren,gaathetomeenongestructureerde rapportage,ookweleenvrijerapportage.Voordeelvanongestructureerdrapporteren isdatje,doordatjemindergerichtrapporteert,misschienmeeropenstaatvoorandere signalenengebeurtenissen.Nadeelkanzijndatjeteveelbelangrijkvindtenteveel rapporteert–ofdatjejuistbelangrijkedingenoverhethoofdziet.Erkunnen makkelijkercommunicatiefouten,ruisenslordighedenontstaan.

Ongestructureerd (vrij) rapporteren kan ervoor zorgen dat je openstaat voor andere signalen en gebeurtenissen, maar kan ook tot communicatiefouten leiden.

7.3 Stappenbijhetrapporteren

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Jehebtnuveelkennisoverrapporteren,maarhoegaathetnuechtinzijnwerk?Omdat schriftelijkrapporterenhetmeestvoorkomt,leesjeindezeendevolgendeparagraaf overenkelemethodendiejekunttoepassenomhetrapporterenoverzichtelijk, zorgvuldigeneenvoudigtemaken.Tebeginnenmetdestappendiejekuntvolgen omtoteengoedeschriftelijkerapportagetekomen:

1. Bepaalhetdoel.

2. Bepaaldedoelgroep(en).

3. Houdrekeningmetdegeldenderichtlijnen.

4. Verzamelen/ofordendeinformatie.

PREVIEWVERSIE

5. Zorgvooreenheldereopbouw.

6. Formuleerbegrijpelijk.

Stap1:Bepaalhetdoel Voordatjeeenrapportgaatschrijven,isereersteenaantalzakendiejeheldermoet krijgen.Allereerststeljejezelfdevraag:watishetdoelvanditrapport?Wanneerje rapporteert,hebjehiermeestaleengoedeaanleidingvoor.Enjehebteendoel.Je kuntonderscheidmakentussendriehoofddoelenvanrapporteren:

• Informeren: alsjedelezerwiltinformeren,zonderdatdaareenbepaaldeactieaanisgekoppeld, danligtdenadrukophetgevenvanrelevante,concreteenbetrouwbareinformatie (DeGraaff,2017).

• Overtuigen:

alsjedelezereenadvieswiltgevenomeenbepaaldeactieuittevoerenofdaar juistvanaftezien,ishetzaakdatjesterkeargumentatiesopneemtinjerapportage.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

• Instrueren:

alsjedelezerverzoektomeenbepaaldeactieuittevoeren,danishetbelangrijk datdelezerweetwatenwaaromhijdatzoumoetendoen.Jeverzoekmoethelder geformuleerd,uitvoerbaar,haalbaarenonderbouwdzijn.

Informatiedienietdirectmethetdoeltemakenheeft,houdjebuitenbeschouwing. Hierdoorblijftjouwrapportbeknoptenrelevant.

Stap2:Bepaaldedoelgroep(en)

Voorwieishetrapportbestemd?Bepaalaanwiejeverslagwiltdoen.Bijvoorbeeld: jewiltdebegeleidingafstemmenmetcollega’s,jewiltanderebetrokkenen(zoals familieofexternecollega’s)opdehoogtebrengenofjewilteencliëntoverdragenaan eenandereinstelling.Zowelprofessionalsalsdecliëntenzelfkunnenhetrapport lezen.Voordatjegaatschrijven,verdiepjejeindemogelijkevragenvandelezersvan jouwrapporteninwat voor hen belangrijkis.Hoebeterjouwrapportisafgestemdop delezer,hoeserieuzerhijhetzallezeneneventueeltotactiezalkomen.

Stap3:Houdrekeningmetgeldenderichtlijnen

Bedenkvantevorenaanwelkerichtlijnenjejehebttehouden.Erzijnverschillende rechtenenplichtenwaarjejeaanmoethouden.Deelskomendezevoortuitwetten, zoalsdeAVGwaaroverjeeerderlas.Ookdeberoepscodeendeorganisatiewaarje werktscheppenkaderswaarbinnenjejouwrapportageschrijft.Zostaatinde beroepscodedatjedecliëntopdehoogtesteltvaninformatiediejevanderden verkrijgt,envanwelkeinformatiejeopwelkewijzevastlegt.Ookziejeeroptoedat binnensamenwerkingsverbandendeprivacyrechtenvanallebetrokkenenworden gerespecteerd,endateropdatpuntduidelijkeafsprakenwordengemaakt(BPSW, 2021).

Stap4:Verzamelen/ofordendeinformatie

PREVIEWVERSIE

Zonderheldereinhoudhebjegeenhelderrapport.Zorgdusdatjeeenduidelijkbeeld hebtvandatgenewaaroverjeverslagwiltuitbrengen.Watishetonderwerp?Welke informatiegajebehandelenenwelkeachtergrondinformatieisrelevant?Irrelevante detailslaatjeachterwege.

Informatieverzamelen

Hetkanookzijndatjenog(extra)informatiemoetverzamelenvoorjouwrapportage, maarvaakhebjealinformatieverzameldophetmomentdatjejerapportgaat schrijven.Bijeendienstoverdrachthebjebijvoorbeeldtijdensjouwdienstgeobserveerd engesignaleerd.Ofjehebteenpersoonlangeretijdgeobserveerdengaatdaarover rapporteren.Eenandervoorbeeldisdatjeevaluatie-informatiehebtverzameldover eenactiviteitendaarnueenevaluatieverslagovergaatschrijven.

Persoonlijke werkaantekeningen

Jehoeftnietalleswatjewaarneemtterapporteren.Inprinciperapporteerjealleen gebeurtenissendieechtopvallenofwaareenvervolgactieopmoetkomen.Maak tijdensjedienstdaarompersoonlijkewerkaantekeningenoverspecifieke gebeurtenissen/signaleninsteekwoorden,zodatjedezelaterkuntrapporteren.Deze persoonlijkewerkaantekeningenvormenvaakbelangrijkeinputvoorjerapportage. Persoonlijkewerkaantekeningenzijnalleenbedoeldalsvoorlopigegeheugensteun enhorendusinprincipenietbijhetdossier.Denkaandeaantekeningendiejemaakt tijdenseengesprekmeteencliëntomopbasisdaarvanlatereennotitietemakenin hetdossier.Jevernietigtdeaantekeningenzodrazegeenfunctiemeervervullenvoor devoorlopigegedachtenvormingeniniedergevalophetmomentdatjede ondersteuningafsluit.Alsjedeaantekeningeninternmetcollega’sofexterndeelt, behorenzetothetdossierenzijnzeterinzage(BPSW,z.d.).

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Persoonlijke werkaantekeningen vormen vaak belangrijke input voor je rapportage.

PREVIEWVERSIE

Informatieordenen

Zodrajedeinformatiecompleethebt,ordenjedeze.Jechecktofdeinhoudvanbelang isvoorhetdoelendedoelgroepvanderapportage.Maak,afhankelijkvanjedoelen doelgroep,eenkeuzetussenletterlijkengedetailleerdbeschrijvenofglobaal samenvatten.

Stap5:Zorgvooreenheldereopbouw

Ermoeteenopbouwinjeverhaalzitten,zodatdeanderjegoedkanvolgen.Welke opbouwhetbestewerkt,verschiltpersoortrapportage.Vooruitgebreiderapportages isdevolgendestructuurbijvoorbeeldgeschikt:

1. Aanleiding:beschrijfkortwaaromjeditverslagschrijft.

2. Doel:beschrijfwatjemethetverslagwiltbereiken.

3. Kern:beschrijfdegebeurtenis.

4. Samenvatting:vatsamenwatjehebtgeconstateerd.

5. Conclusie:beschrijfwelkevervolgactiesgenomenkunnenworden.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

VerderopinditthemaleesjeoverdeSOAP-methode,dieinbepaaldesituatiesook kanhelpenstructuuraantebrengeninjouwrapport.

Stap6:Formuleerbegrijpelijk

Jewiltgraagdatdelezersderapportagemetzominmogelijkmoeitebegrijpen.Hoe helderderjouwschrijfstijl,hoegroterdekansdathetrapportdoeltreffendis.Inde volgendeparagraaftrefjeeenaantalconcretehandvattendiejekunnenhelpentijdens hetschrijven.

7.4 Aandachtspuntenbijrapporteren

Bijgoedrapporterenkomtmeerkijkendanjeopheteerstegezichtmisschiendenkt. Erzijnveelaandachtspuntenentipstegeven.Hiervindjeeersteenaantalalgemene praktischeaandachtspunten.Daarnaleesjeoverhetschrijvenvaneenzoobjectief mogelijkerapportage.

Algemeneaandachtspunten

Enkelealgemeneaandachtspuntenbijhetrapporteren,zijn(BPSW,z.d.;Zorg+Welzijn, 2023):

• Houdsteedsingedachtendatmensenáltijdhetrechthebbenomhundossierin tezien.Vermijdbijvoorbeeldzoveelmogelijkhetgebruikvanvaktaal,moeilijke woordenenafkortingendienietiedereenkent.Houdhetzoongecompliceerd mogelijk.Blijfprofessioneel;richtjenietteinformeelalleentotjouwcollega’s. Schrijfaltijdrespectvolovercliëntenenhunnaastbetrokkenen.

• Geefalleenrelevanteinformatie,vanteveeldetailswordtjeverslagverwarrend. Leterwelopdatjenietalleende‘negatieve’gebeurtenissenbenoemt.Alsiemand zijnhelehuisvolheeftstaanmetspullen,maargoedvoorzichzelfkanzorgen,dan rapporteerjebeideaspecten.Inallegevallenrapporteerjezokortenbondig mogelijk.

PREVIEWVERSIE

• Stemjerapportageafophetniveauvandeontvangeroflezer(s).Vermijdaltijd vaagtaalgebruik.(Hieruitvloeitookvoortdatjebijmondelingrapporterenaltijd checktofdeanderjougoedheeftbegrepenenzonodigaanvult.)

• Schrijfactief.Voorkomduspassiefschrijven,zoals‘Erwordteenbezoekgebracht.’. Hierbijblijftdeverantwoordelijkheidinhetmiddenhangen,methetrisicodat niemandzichgeroepenvoeltomactieteondernemen.Wiegaatinhetvoorbeeld hetbezoekbrengen?Schrijfbijvoorbeeld‘Lindebrengtop23augustusom15uur eenhuisbezoek.’.

• Zorgvoorherleidbaarheid,zodatiedereenweetwieerwatwanneerheeft gerapporteerd.Schrijfaltijdjenaam,dedatumenhettijdstipopjerapportage. Vermelddebronalsjegegevensopneemtdievaneenanderafkomstigzijn.

• Schrijfhelezinnen,dusgeenlossewoordenofzinnenzonderonderwerp.

• Gebruikopsommingstekensennummeringwanneerjeeenlijstmetpunten presenteert.Ditmaaktdeinformatieoverzichtelijkengemakkelijktevolgen.

Zoobjectiefmogelijkrapporteren Eenrapportageisnooithelemaalobjectief.Jemaaktimmersaltijdbepaalde persoonlijkekeuzesoverwatjeopschrijft.Ookmaakjesomsprofessionele interpretaties,datkaneenbelangrijkonderdeelvanjefunctiezijn(BPSW,z.d.).Toch ishetdebedoelingdatjezoobjectiefmogelijkbent.Ditbetekentdatjeonderscheid maakttussenobjectievegegevens(feiten)ensubjectievegegevens(professionele interpretaties).Jebenoemtzoveelmogelijkdefeiten(objectief)engeefthetduidelijk aanwanneerjejouwmeningofinterpretatiegeeft.Jevermeldtdusnooiteen interpretatiealsofditeenfeitis.Inonderstaandschemaziejeindeeerstekolom subjectiefgeformuleerdezinnenenindetweedekolomobjectiefgeformuleerde zinnen.

Fout

Denniswasweeronbeschoftbijdelunch.

Denniskontijdensdelunchnietgoed tegende

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Goed

Denniskreegruziemetéénvande

medebewoners.

Dennisliephalverwegedelunchwegom op

bedtegaanliggen. drukte.

Eenvuistregeldieookhelptomobjectieverteformuleren,ishetweglatenvan bijvoeglijkenaamwoorden.Bijvoorbeeld:‘Zewasblij.’Of:‘Zezeiweinig.’Inplaats van:‘Zewasontzettendblij.’Of‘Zezeimaarheelweinig.’.

Alseensituatiejouemotioneelheeftgemaakt,wachtdanevenmetrapporterenen spreekbijvoorbeeldevenmeteencollega.Opeenietslatermomentkunje waarschijnlijkobjectieverrapporteren.

PREVIEWVERSIE

Alsjejouwprofessioneleinterpretatiegeeft,maakdanduidelijkwaaropjejebaseert (feiten,signalenvananderen,deinformatiediejevancliëntenkrijgt,jeeigen observaties,enzovoorts).Deconclusiediejetrektmoetnavolgbaarzijn.Jemaaktdus inzichtelijkwelkedenkstapjeopbasisvanwelkeinformatiezet.Hetisbelangrijkom naastjeeigeninterpretatieookdeinterpretatievancliëntenmeetenemeninde rapportages.Hierbijgeefjeduidelijkaandatdieinformatievandecliëntkomt.Een manieromjehierbijtehelpen,isdeSOAP-methode.

7.5 SOAP-methode

DeSOAP-methodeiseenveelgebruiktemethodeomgestructureerdterapporteren, alshetgaatomeenindividueleschriftelijkerapportageovereencliënt.Demethode biedtoverzicht,maarookmogelijkhedenombeterteobserverenenteanalyseren.

Dezemethodeisdanookvooralbehulpzaaminsnelveranderendeomstandigheden enincomplexe(cliënt)situaties,zoalswanneerdeoorzakenvanhetgedragvaneen cliëntonduidelijkzijn.Jebrengtstructuuraaninditsoortlastigesituatiesenkunt makkelijkerteruggaanindetijdomtekijkenoferbepaaldepatronenteherkennen zijn.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

BetekenisvanSOAP

SOAPstaatvoor:

• Subjectief:Watzegtdecliëntoverzijneigenbelevingen(ofwatzeggen naastbetrokkenen)?Jebeschrijftdeinformatieafkomstigvandecliëntzelf.

• Objectief:Welkgedragvandecliëntneemjijwaar?Jeschetstjouwdirecte observatievandesituatie.

• Analyse:Watdenkjedateraandehandis?Jetrekteenconclusieuitdesubjectieve enobjectievegegevensdiejehebtverzameld.

• Plan:Wathebjegedaan?Watisdereactievandecliënthierop?Hoemoeterverder gehandeldworden?Jebeschrijftwatisuitgevoerdofmoetwordenuitgevoerd.

PREVIEWVERSIE

De SOAP-methode.

SOAPwordtookwelSOEPgenoemd.DeEstaatdanvoorEvaluatie.Deinhoudis hetzelfde.

ToepassingvanSOAP

EenvoorbeeldvandetoepassingvanSOAPziejehieronder.

VoorbeeldtoepassingSOAP

WoonconsulentIreneisophuisbezoekomIwantehelpenmetdeaanvraagvoorde huurtoeslag.MaarIwanwilnietmetdehuurtoeslagbezigzijn.

• S:Iwanverteltdathijeenaanmaningvandewoningbouwverenigingheeftgekregen. Hijvindtditonterecht.

• O:Iwankomtgespannenenonrustigover.Hijzittewiebelenopzijnstoelenoogt vermoeid.

• A:Iwanheeftzijnpostalwekennietgeopend.Hierdoorheefthijrekeningentelaat betaald.

• P:Samendepostopenenendewoningbouwverenigingbellenomtekijkenofeen betaalregelingmogelijkis.Hetregelenvandehuurtoeslaggebeurtvolgendeweek.

Iederekeeralseropeenvandezeviergebiedeneenveranderingplaatsvindt,wordt daarovergerapporteerd.

Hetkanookzijndatjenietalleletterskuntinvullen.TochhelptdeSOAP-methode ookdanomrapportuittebrengenenjuistduidelijktemakenwelkeinformatienog ontbreekt.Zowordtduidelijkwelkevervolgactienodigis.

COPYRIGHTBOOM

VoorbeeldtoepassingSOAPmetontbrekendeinformatie

MeneerDeKoningheeftbeginnendedementie.Hijgaatdriekeerperweeknaarde dagbestedingenkomtwekelijksinhetbuurtcentrumommeetedoenmetactiviteiten gerichtopmensenmetdementie.Meestalishijenthousiastoverdedagbesteding.Hij helptgraagmeemetdekoffieendethee,wanthijheeftaltijdindehorecagewerkt. SociaalwerkerMartwerktinhetbuurtcentrum.Hijmaaktvandaageenpraatjemet meneerDeKoning.MeneerDeKoningvertelthemdathijgisterenstrafhadbijde dagbestedingenniksmochtdoen.“Alshetzomoet,dangaiknietmeer!”Martweet uitervaringdatmeneerDeKoningnietdeheledagalleenkanzijn.Zijndriekinderen komenwekelijkslangs,maardiehebbenookwerkenkinderen.

PREVIEWVERSIE

• S:MeneerDeKoningverteltdathijbijdedagbestedingniksmochtenopzijnstoel moestblijvenzitten,omdathijstrafhad.

• O:MeneerDeKoningisuitzijnevenwicht,heefttraneninzijnogen,zit onderuitgezaktopzijnstoelenmaaktgeenoogcontact.

• A:Watisergebeurd?Hetisonduidelijkwaterpreciesisgebeurdopde dagbesteding.

• P:Vragenaaneerstecontactpersoonvandefamilieofhijmetdagbestedingcontact kanopnemenhieroverenkanterugkoppelenaanMart.

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

7.6 Begrippen

Externrapporteren

Hetuitbrengenvanverslagaanmensendienietinhetzelfdeteamofvoordezelfde organisatiewerken.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Internrapporteren

Hetuitbrengenvanverslagaandecollega’sdievoordezelfdewelzijnsorganisatie werkenenaandemensendiejeondersteunt.

Mondelingrapporteren

Hetoverdragenvangebeurtenissendoorzetevertellen.

Rapporteren

Mondelingofschriftelijkverslagdoenvanjouwwerkenvangebeurtenissenofsituaties diejehebtwaargenomen.

SOAP-methode

Eenmethodeomgestructureerdterapporteren,alshetgaatomeenindividuele schriftelijkerapportageovereencliënt.

Schriftelijkrapporteren

Hetvastleggenvangebeurtenissendoorzeopteschrijven.

Algemenerapportage

Rapportagedienietovereenspecifiekpersoonofeenspecifiekegroepofactiviteit gaat,maaroveralgemenezaken.

Cliëntdossier

Eendossierwaarinallerapportagesoverdecliëntendiensomstandigheden,enover devoortgangvanhetondersteuningsproces,wordenopgenomen.

Gestructureerderapportage

Deonderwerpenwaaroverjerapporteert,zijnvoorafalvastgesteld.

PREVIEWVERSIE

Groepsrapportage

Hetrapporterenovereengroepmensen,eengroepsgebeurtenisofactiviteit.

Individuelerapportage

Hetvastleggenvangebeurtenissenrondomeenspecifiekepersoon.

Ongestructureerderapportage

Erzijngeenvastekadersvoorhetrapporteren.

7.7 Bronnen

BPSW.(z.d.). Dossiervorming en rapportage.Geraadpleegdop8februari2024,van https://www.bpsw.nl/app/uploads/downloads/Facstheet-Dossier-en-rapportage.pdf

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

BPSW.(z.d.). Beroepscode voor professionals in sociaal werk.Geraadpleegdop8februari 2024,vanhttps://www.bpsw.nl/app/uploads/BPSW-Beroepscode-2021.pdf

DeGraaff,K.,Donkers,E.,&Onrust,I.(2017). Verantwoord rapporteren voor hulp- en dienstverlening.NoordhoffUitgeversGroningen/Houten.

Zorg+Welzijn.(2023,30mei). Zo schrijf je een begrijpelijke rapportage over je cliënt Geraadpleegdop9februari2024,van https://www.zorgwelzijn.nl/zo-schrijf-je-een-begrijpelijke-rapportage-over-je-client/

PREVIEWVERSIE

Thema8

Begeleiden

Inhoudthema

PREVIEWVERSIE

• Begeleideninhetsociaalwerk

• Basishoudingbijbegeleiden

• Begeleidingsstijlen

• Afstemmenvandebegeleidingsstijl

• Enkelevalkuilenbijdebegeleiding

• Kritischeberoepssituate

• Begrippen

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Begeleideniseenbelangrijketaakinhetsociaalwerk.Indemethodischecyclusmaak jeindevierdestapplannenenvoerjedieookuit.Jewerktsamenmetcliëntenaan deopgesteldedoelen.Jegaatnahoejehendaarbijhetbestekanbegeleidenen ondersteunen.Jezetjouwexpertiseopmaatin.Hetkanomindividuelecliëntengaan ofomgroepenmensen.Vankinderentotvolwassenen,metofzonderbeperkingenof specifiekeproblematiek.

Ooktijdenshetbegeleidenblijfjemethodischwerken.Jedoetdusnietzomaarwat, maardenktvoorafnaoverwatjewiltbereiken,hoejedatwiltaanpakkenenhoeje jewiltopstellen.Jekiestpersituatiepassendeactieseneenpassendebegeleidingsstijl.

8.1 Begeleideninhetsociaalwerk

Metbegeleideninhetsociaalwerkwordtbedoeldhetprofessioneelenmethodisch ondersteunenvanmensenzodatzijzichkunnenontwikkelenomzozelfstandig mogelijktekunnenlevenendeelnemenaandemaatschappij.Metwelkeprecieze doelenjebegeleidt,hangtafvandeindividuelecliëntofdegroepcliëntenmetwieje werkt.Denkaandoelenalshetcreërenvaneendagstructuur,activering,zelfredzaam worden,hetterugdringenvaneenzaamheid,hetomgaanmeteenverslaving enzovoorts.Ookdeernstvandeproblematiekendeintensiteitvandebegeleiding kunnenvariëren.Hetkangaanomlichtebegeleiding,gerichtophetvoorkomenvan problemen(preventie)ofophetvervullenvaneenvoudigeondersteuningsbehoeften. Oferisintensieverebegeleidingnodig,bijvoorbeeldincomplexesituatiesmet meervoudigeproblematiek,incrisissituatiesenbijdwangmaatregelen.

COPYRIGHTBOOM

Maarwatdoejenupreciesalsjemensenbegeleidt?Begeleideniseenbreedbegrip enkanindepraktijkuitverschillendeactiesbestaan.Alssociaalwerkerzalhet begeleidenvaakbestaanuithet:

• voerenvangesprekken;

• uitvoerenvanactiviteiten;

• biedenvanpraktischehulp;

• scheppenvaneenondersteunendeomgevingen/of;

• uitvoerenvaninterventies.

PREVIEWVERSIE

Hetvoerenvangesprekken

Alswelzijnsprofessionalpraatjeveelmetmensen.Datkunnenkinderen,jongeren, volwassenenen/ofouderenzijn.Degespreksvoeringkanplaatsvindenineen welzijnsinstelling,ineenambulantesetting(zoalsbijiemandthuis),opschool,opde kinderopvang,indewijkofonline.Hetkangaanomééncliëntofommeerderecliënten, zoalseengezinofeen(andere)groep.Doelenvanhetgesprekkunnenbijvoorbeeld zijn:afstemmen,informeren,bemiddelen,motiverenenondersteunen.Ookgesprekken overkoetjesenkalfjesdieneneendoel.Dezebevorderenderelatietussenjouende persoon.Hierdoorkaniemandmeergemotiveerdrakenenkunjeookmakkelijker lastigegesprekkenvoeren.Waarhetgesprekookplaatsvindt,omwatvoorgesprek enomwelkegesprekspartner(s)hetookgaat,altijdzetjeopmaatgesprekstechnieken in.Jestemtdezeafopdepersoonendesituatie.

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Hetuitvoerenvanactiviteiten

Indebegeleidingvanzowelgroepenalsindividuennemenactiviteiteneenbelangrijke plekin.Hetkangaanomsocialeactiviteiten,creatieveactiviteiten,sportenspel, drama,muzischagogischeactiviteiten,educatieveactiviteitenenzovoorts.Bijhet begeleidenvangroepenzetjejouwkennisvangroepsdynamicain.Zokanjeinspelen opdespecifiekegroep,opdefasewaarindegroepzichbevindtendegroepsprocessen dieerspelen.

Langnietaltijdorganiseerjezelfactiviteiten.Vaakondersteunencoachjeactieve burgersenvrijwilligers,diezelfactiviteitenorganiserenenuitvoeren.Jebegeleidthen omhunactiviteitenzoteorganiserendatdezeeenoptimaalresultaathebbenener socialesamenhangensamenwerkingontstaat(Movisie,z.d.).

PREVIEWVERSIE

In de begeleiding van zowel groepen als individuen nemen activiteiten, bijvoorbeeld een stencilworkshop, een belangrijke plek in.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS

Hetbiedenvanpraktischehulp Begeleidenkanookbetekenendatjepraktische,materiëleensociaaljuridische ondersteuningbiedt.Bijhetstimulerenvanparticipatieishetbevorderenvanhet praktischfunctionerenvanmensenessentieel.Denkaanzelfzorg,hethuishouden, administratie,kokenenboodschappendoen,regelenvanvervoer,lezenvan handleidingen,structuuraanbrengenindedag,enzovoorts.Mensenkunnen belemmeringenervareninhetpraktischfunctionerendoorbijvoorbeeldstoornissen ofbeperkingen,uitsluiting,ongelijkheiden/ofeenonvoldoendesociaalnetwerk.Vaak vormthetaandeslaggaanmethetpraktischfunctionereneeneerstestapinde

CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

begeleiding.Jestimuleertmensenomnieuwgedragteoefenen,zodatzijzichvaardig enzelfverzekerdvoelenompraktischezakenzelfteregelenenteparticipereninde samenleving(BPSWetal.,2018).Datkaneruiteenlopenduitzien.Jebegeleidt

bijvoorbeeldbijhetrealiserenvanmogelijkhedenvoorrecreatieendagbesteding,je legtuithoemensentoegangkunnenkrijgentot(collectieve)voorzieningenofjeoefent samenmethetvoerenvandeadministratie.

COPYRIGHTBOOM

Praktische hulp is vaak een eerste stap bij het begeleiden.

Hetscheppenvaneenondersteunendeomgeving

Bijbegeleidenbenjenietalleenrechtstreeksmetmensenbezig.Bijbegeleidenhoort ookdatjehelpteenondersteunendeomgevingtescheppen.

PREVIEWVERSIE

Eenondersteunendefysiekeomgeving

Defysiekeomgevingmoetzoingerichtzijn,datmensenookdaadwerkelijkaanhun doelenkunnenwerken.Bijgroepsactiviteitenishetbijvoorbeeldbelangrijkdateen groepsruimtezoisingerichtdatmensenzicherthuisvoelenentegelijkertijdgeprikkeld enuitgedaagdwordenomactiviteitenteondernemen.Denkaanhoekjesomzich terugtetrekken,kleurgebruikenlevendeplanten.Maarookaanafwisselend,geschikt enprikkelendmateriaalgebruik.Alsmaterialeninhetzichtliggenofgemakkelijkzelf tepakkenzijn,werktdatstimulerend.Zorgerwelvoordatderuimteoverzichtelijk blijft.Jekunthetaanbodbeterrouleren,danalleswatjeinhuishebttegelijkertijd aanbieden.

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Individuelecliëntenondersteunjebijhetcreërenvaneenwoonomgevingwaarinzij zozelfstandigmogelijkkunnenfunctioneren.Daarbijzijnallerleihulpmiddelen, aanpassingeninhuisenvervoersvoorzieningenmogelijk.Jebedenktsamenwater nodigisenbegeleidtwaarnodigbijhetdoenvanaanvragen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Eenondersteunendesocialeomgeving

Eensterksociaalnetwerkisvooriedereenbelangrijk.Socialecontactenenverbinding metdeomgevingvergrotenhetwelzijnendedraagkracht.Voorkwetsbaremensen iseensociaalnetwerkopbouwenenonderhoudennietaltijdvanzelfsprekend.Terwijl hetsocialenetwerkjuisteencrucialerolindebegeleidingkanspelen.Demensen rondomdepersoonzijnvakerdanprofessionalsindebuurtenbiedencontinuïteiten zelfstandigheiddiedeeigenregievergroten.Tijdensdebegeleiding,brengjedaarom samenmetmensenhunnetwerkinkaart,activeerjehetnetwerkenondersteunjebij hetversterkenen/ofvergrotenervan.

Hetuitvoerenvaninterventies

Determinterventiekomjeinhetsociaalwerkoptweemanierentegen.Hetbegrip kanverwijzennaareenomvattendesystematischeaanpak,eengeheelaanactiviteiten, voorpreventie,ondersteuningenhulpbijspecifiekerisico’senproblemen(NJi,z.d.). Indatgevalgaathetombepaaldeinterventiemethodenen-programma’s,zoalsje diekuntvindenindatabankenvooreffectieveinterventies.

Hetbegripinterventiekanookverwijzennaareen‘kleinere’opzichzelfstaande handelingofingreeptijdensjouwdagelijksewerk.Eenactiediejeuitvoertomeen positieveveranderingteweegtebrengen.Ditkanbijvoorbeeldeenveranderingzijn inhetgedragvaneenpersoon,eenverbeteringinderelatietussenjouendepersoon ofeenverbeteringineenactiviteitdienietlekkerloopt.Eenvoorbeeldishet outreachendbenaderenvaneenwijkbewoneroverwiejejezorgenmaakt.

Inhetvolgendevoorbeeldleesjeeencasuswaarinallebeschrevenactiesbinnenhet begeleidennaarvorenkomen.

Bestanddelenvanbegeleiding

PREVIEWVERSIE

Simoneis20jaarenwoontopeenstudentenkamer.Zeontvangtstudiefinanciering, maaromrondtekomeniszijookafhankelijkvanhaarbijbaan.Doorcoronawasdie echtergestopt.Definanciëlestressbovenopeeneenzaambestaanzorgdenbijhaar vooreenmentaleverlamming.Nadecoronapandemieluktehethaarnietomweerin actietekomen.Zevoeldezichsteedssomberder,hieldhaarhuishoudenen administratienietmeerbijenraaktesteedsgeïsoleerder.

SociaalwerkerSimavluktehetmeteenoutreachendeaanpakomcontactmetSimone temaken.Doorteluistereneningesprekteblijven,kreegSimonelangzaamweereen positievemindsetenkwamzijweerindeactiestand.SamenbedachtenSimoneen

Simavactiviteiten,zoalshetweeroppakkenvandecontactenmetvriendenenhaar hobby–schilderen-,hetopordebrengenvanhaarhuishoudenenhetzoekennaar eennieuwebijbaan.SamenkregenzeookdefinanciënvanSimoneweeropderails.

8.2 Basishoudingbijbegeleiden

• Echtheid

• Onvoorwaardelijkeacceptatie

• Empathie

Echtheid

BEROEPSONDERWIJS

Ofeenbegeleidingstrajectslaagt,hangtnietalleenafvanwatjepreciesdoet,maar ookvandemanierwaaropjedatdoet.Ommensengoedtekunnenbegeleiden,heb jeomtebeginneneenbepaaldegrondhoudingnodig.Dezebasishoudingvindtzijn oorsprongindehumanistischepsychologie.CarlRogers(1951),grondleggervande humanistischepsychologie,endaarmeevandecliëntgerichtebenadering,vatde basishoudingsamenindriecentraleelementen:

COPYRIGHTBOOM

PREVIEWVERSIE

Echtheidhoudtindatwatjevanbinnenvoeltendenkt,kloptmethoejejegedraagt. Ookstemmenjewoordenovereenmetjedaden.Ditwordtookwel congruentie genoemd.Demensenmetwiejewerkt,zijnvaakkwetsbaarenmoetenzichbijjou veiligkunnenvoelen.Zemoetenwetenwatzeaanjehebbenenwatzevanjekunnen verwachten.Doorbetrouwbaarenvoorspelbaartezijn,bouwjedatvertrouwenop.

Echtheidvergtvanjoudatjejebewustbentvanjouweigengevoelens,gedachtenen houding.Wanneerjezegtdatjedebehoeftevandeandervolkomenbegrijpt,terwijl jehetinwerkelijkheideigenlijknietsnapt,benjeonecht.Depersoonzaldataanvoelen energeenvertrouweninhebbendathijbijjouterechtkan.Jetoontechtheidwanneer jetoegeeftdatjehetlastigvindtompreciestebegrijpenwaaraaniemandbehoefte heeft.Echtheidbetekentdusookdatjetotopzekerehoogteopenbentoverjezelf. Natuurlijkbenjealsprofessionalvoorzichtigmethettoepassenvanwat zelfonthulling wordtgenoemd;hetdelenvanpersoonlijkeinformatie.Maarjekuntgeenverbinding makenmetmensenalsjehelemaalnietsoverjezelfloslaat.Jekuntzelfonthulling toepassenzolanghetindienststaatvanhetbegeleidingsproces(Delisse,2019).

Onvoorwaardelijkeacceptatie

Onvoorwaardelijkeacceptatiebetekentdatjenietoordeeltoverdepersoonendat hijermagzijnmetalzijnpositieveennegatievekanten.Voorwaardelijkeacceptatie zoubetekenendatdepersoonpaswaarderingkrijgtalshijaanbepaaldeverwachtingen voldoet.

CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Ookalsiemandanderenormenenwaardenheeftdanjij,accepteerjehoedezepersoon inhetlevenstaat.Jescheidtookhetgedragvandepersoon.Jekunthetgedragvan iemandafwijzen,maarjeblijftvertrouwenuitstralenindepersoonáchterhetgedrag

enblijftdepersooneennieuwekansgeven.Onvoorwaardelijkeacceptatiebetekent ookdatjederegiezoveelmogelijkbijdepersoonzelfhoudt:hijbepaaltzelfwaarhij aanwilwerken–enhoe.

Empathie

Empathiewilzeggendatjejeinleeftindegedachtenenbelevingswereldvandeander. Dithelptjetebegrijpenwaaromiemandopeenbepaaldemanierreageertenwatde persoonvanjounodigheeft.Naastinleven,geefjebovendienookeenreactieopde gedachtenenemotiesvandeander.Daaruitblijktdatjebewustbentvanwatdeander voeltendatjeditbegrijpt.Ditkanverbaal(“Ikbegrijpdatditheelverdrietigvoorje is.”)ennon-verbaal(evendehandaanrakenofvastpakken).Ditwordtresponsiviteit genoemd.Jemerktwelkesignaleniemandafgeeft,probeertdezesignalentebegrijpen enstemtvervolgensjereactieafopdepersoonendesituatie.Depersoonvoeltzich danveilig,gezien,gehoordengesteund.

Empathieheeftookmetsensitiviteittemaken.Jebentsensitiefwanneerjede gevoelensvaneenanderzogoedaanvoeltdatjeaaneenkleingebaarofminimale aanwijzinggenoeghebt.Jemaaktbijvoorbeeldafsprakenmetdepersoon,maarhoort aanzijnstemdathijheternietmeeeensis.Jezegt:“Wehebbennuwelafspraken gemaakt,maarikhebhetideedatjejehiereigenlijknietzoprettigbijvoelt.Klopt dat?”Bedenkweldatje,hoesensitiefjeookbent,jehettochverkeerdkanhebben aangevoeld.Vraagdusaltijdaandeanderofhetkloptwatjijvoelt.

COPYRIGHTBOOM

PREVIEWVERSIE

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Bij empathie leef je je in en reageer je op de emoties van de ander.

8.3 Begeleidingsstijlen

Hoejebegeleidt,wordtnietalleenbepaalddoorjouwbasishouding,maarookdoor debegeleidingsstijldiejehanteert.Eenbegeleidingsstijliseenvastenherkenbaar patrooninhetgedragdatjealsbegeleiderlaatzien.Indeliteratuurkomjeallerlei begeleidingsstijlentegen.Eenveelgebruikteindelingisafgeleidvanopvoedingsstijlen dieinopdeopvoedkundewordenonderscheiden(Maccoby&Martin,1983).Deze opvoedingsstijlenzijnvertaaldnaarbegeleidingsstijlen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Deindelinggaatuitvantweedimensieswaarophetgedragvaneenbegeleiderkan variëren:

• Dematevan sturing en gerichtheid op de taak:dematevandirectiviteitdiejeals begeleidertoepast.Benjesterksturend,gerichtophetdoelenveeleisend?Ofben jejuistweinigsturendeniserveelruimtevoordecliënt(en)omhetproceste bepalen?

• Dematevan verbinding en gerichtheid op de relatie:dematewaarinjegerichtbent ophetcontactmetdecliënt(en).Benjesterkgerichtopderelatiemetdecliënt ensteljejeresponsiefop?Ofbenjezotaakgerichtbezig,daterweinigoogisvoor derelatie?

Alsjedezedimensiescombineert,resulterendaaruitvierbegeleidingsstijlen.Diezie jeindevolgendeafbeelding.

PREVIEWVERSIE

Vier begeleidingsstijlen uit de opvoedkunde.

Delaissez-fairebegeleidingsstijlisverwaarlozend.Debegeleiderzoubijdezestijl nochsturinggeven,nochgerichtzijnopverbinding.Hijzoudetaakénderelatie helemaalloslaten.'Zoekhetzelfmaaruit.'Datiskwetsendenschadelijkvoorcliënten enpastnietbijeensocialeprofessional.Daaromblijftdezebegeleidingsstijlhierverder buitenbeschouwing.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Autoritairebegeleidingsstijl

Bijdeautoritairebegeleidingsstijliserveelsturingenaandachtvoordetaakenweinig aandachtvoorverbindingenderelatie.

Alsjeeenautoritairebegeleidingsstijlaanneemt,betekentdatdatje:

• bepaaltwatmoetgebeuren;

• veelinstructiesenaanwijzingengeeft;

• eisenengrenzenstelt;

• controleert;

• eenleidenderolaanneemt;

• gehoorzaamheidverwacht.

Eenvoordeelvandezebegeleidingsstijlisdatjeveelduidelijkheid,structuurenhouvast biedt.Maareenbelangrijknadeelisdatdecliëntnietmeedenktof-beslist.Hijkrijgt weinigkeuzevrijheidenautonomie.Datkanhetzelfvertrouwenondermijnenen/of opstandiggedraguitlokken.Daaromkiesje,alshetmogelijkis,vooreenandere begeleidingsstijlwaarbijjedecliëntwelregiegeeft.

Permissievebegeleidingsstijl

Bijdepermissievebegeleidingsstijliserweinigofgeensprakevansturingengaat alleaandachtnaardeverbinding,oftewelderelatie.Hetdoelofdetaakis ondergeschikt.Decliëntbepaaltzelfwathijdoetenopwelkemanier.Je:

• reageertopwensen,behoeften,verlangenseninitiatievenvandecliënt(en);

• steltweinigeisenenregels;

• steltjeterughoudendenafwachtendop;

• geeftdecliënt(en)eengevoelvanveiligheidengeaccepteerdworden;

• controleertnietofnauwelijks;

• creëerteenstimulerende,aantrekkelijkeomgeving.

PREVIEWVERSIE

Jezorgtdatdeomgevingwarm,vertrouwd,overzichtelijk,uitnodigendenveiligis.Je geeftveelvrijheidensteltvertrouwenindecliëntendemensenomhemheen.Dit pastbijdekernwaarde‘respectvoormenselijkewaardigheidenautonomie’.Jekunt eenpermissievestijlbijvoorbeeldinzettenopmomentendaternietperseiets‘moet’ gebeuren,zoalstijdensrecreatiemomenten.Ofalscliënteneentaakalaardig zelfstandigbeheersen.Zijkunnenerdaneeneigendraaiaangevenenervarendat hethelemaalzelfstandiglukt.Eenvoorwaardeisdatdeomgevingveiligisvoorde cliënt(en).

Decliëntvrijlatenbetekentook:devrijheidgevenomfoutentemakenendaarvante leren.Misschienluktietsnietdeeerstekeer.Datkanfrustrerendzijn.Maarvanfrustratie isookweereenhoopteleren.Bijvoorbeeldomhetinhetvervolganderstedoen,of omhulptevragen.

Permissiefbegeleidenbetekentnietdatjenietmeeroplet.Ofdatjedecliëntaanzijn lotoverlaat.Jehandeltterughoudend,maarzietwelwatergebeurt.Alshetmisgaat, moetdecliëntjoukunnenbereikenofgrijpjein.

Zorgboerderij

Roel(15jaar)komtdriedagenperweekopeenzorgboerderij.Hijvindtzijnpersoonlijk begeleidsterdaar,Wies,heellief.Zelaathemvooralzijnganggaan.Ermoetniets. Roelisgevoelig.Somsvindthijeenplantofeenvlinderzomooidathijervangaat fladderen.AlsRoeldedierenvoert,wandeltWiesmeestalachterhemaan.Opeen afstandjeblijftzijdanstaankijken.Zezeggennietstegenelkaarentochvoeltditwarm voorRoel.Hijgenietervanomopdezemanieropdezorgboerderijtezijn.

Autoritatievebegeleidingsstijl

Bijeenautoritatievebegeleidingsstijlgeefjesturing,maarbenjetegelijkertijdook gerichtopverbinding.Jehebtaandachtvoordetaakénderelatie.Je:

COPYRIGHTBOOM

• reageertopwensen,behoeften,verlangenseninitiatievenvandecliënt(en);

• steltvragenenluistert;

• beantwoordtvragenengeeftuitleg;

• overlegtmetdecliënt(en)enneemtsamenbeslissingen;

• stimuleertdecliënt(en)omactieftezijnenzichzelfteontwikkelen;

• geeftdecliënt(en)eengevoelvanveiligheidengeaccepteerdworden;

• stelteisendiepassenbijdesituatieendepersoon/personen.

PREVIEWVERSIE

Dezebegeleidingsstijlwordtookwel democratischestijl genoemd,omdatjegezamenlijk opbasisvangelijkwaardigheidbeslist.Samenonderzoekjedewensen,behoeftenen ideeënvandecliënt(en).Jijbentexpertophetgebiedvanbegeleiden,decliëntis expertophetgebiedvanzijneigenervaringen.Alshetnodigissteljegrenzen,maar daarbinneniseronderhandelingsruimte.

Autoritatiefbegeleidenheeftdevoorkeurinhetsociaalwerk.Dezestijlsluitaanbij doelenalseigenregieenparticipatie.Jedraagtbijaandeontwikkelingvancliënten enaaneengoedesamenwerkingensfeer.Eenautoritatievestijlvraagtwelgedulden creativiteit.Jezulteerstdeervaringenzienswijzevandecliëntenmoetenonderzoeken enjouweigenideeënevenmoetenparkeren.Enhoenodigjebijvoorbeeldeencliënt, diemoeilijkcommuniceert,uitomtochzijnwensenkenbaartemaken?Alsmensen zichmoeilijkkunnenuitdrukken,kunjebijvoorbeeldinformatievragenaan naastbetrokkenen.Jekuntookeenvoudigerevragenstellenofhulpmiddelen gebruiken,zoalspictogrammen.

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Metdezeaanpakkunjesommigecliëntenovervragen.Letdusgoedopdereacties, ooknon-verbaal.Alssamenwerkentevermoeiendisofteingewikkeld,danneemje gasterug.Ofneemjezelfmeerverantwoordelijkheid.Zobewaakjesamenmetde persoondiensgrenzen.Hetmooievansamenwerkenisdaterheelorigineleoplossingen kunnenontstaan,diejevantevorennooitalleenhadkunnenbedenken.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

8.4 Afstemmenvandebegeleidingsstijl

Wanneerjealsbegeleideriedereenopdezelfdemanierbegeleidtenelkesituatieop dezelfdemanieraanpakt,benjenietzoeffectiefalsjezoukunnenzijn.Begeleidenis maatwerk!Tijdenshetwerkenmetmensenzijnerdrieniveauswaaropjejouw begeleidingsstijlsteedsweerafstemt.Ditwordtsituationeelbegeleidengenoemd.

Situationeelbegeleiden

Situationeelbegeleidenhoudtindatjejebegeleidingsstijlsteedsweerafstemtop watdesituatieopdatmomentvraagt.Begeleideniszekernietsaai,elkmomentis anders.Overdedagheenhebjevaaktemakenmetverschillendecliënten.Zijzijn samenandersdanalleenenverschilleninondersteuningsbehoefte.Ookmakenzij eenontwikkelingdoor.Gedurendedieontwikkelingkunnenhunbehoeftenveranderen.

Bijhetafstemmenvanjouwbegeleidingsstijlhandeljebinnendegeldendewettelijke, organisatie-enberoepskaders,tenzijdaardooreengevaarlijkeofonhoudbaresituatie ontstaat.

Afstemmingopdrieniveaus

Bijsituationeelbegeleiden,stemjejouwbegeleidingsstijlcontinuafopdrieniveaus:

• opdepersoonofgroep;

• opdesituatie;

• opjouzelfalsbegeleider.

Afstemmingopdepersoonofgroep

PREVIEWVERSIE

Nietiederecliëntisgebaatbijdezelfdemaniervanbegeleiden.Deenecliëntkanmet alleenvoorlichtingvooruitenzelfstandigaandeslag.Danpasteenmeerpermissieve stijl.Deanderheeftmeerenintensievereondersteuningnodig.Jehebtgelezendat eenautoritatievestijlvaakdevoorkeurheeft,maarnietelkecliëntkan/wilmeedenken enmeewerken.Wanneereenpersoonheleduidelijkeinstructiesenleidingnodigheeft, kaneenmeerautoritairestijlbeterwerken.Bijcliëntendiemoeitehebbenomstructuur aantebrengenkandatookhetgevalzijn.Sommigemensenmeteen autismespectrumstoornisofgevorderdedementiehebbenbijvoorbeeldmoeitemet eenopenvraag.Eeninstructieofbeperktekeuzeaanbiedenwerktdanbeter.Natuurlijk houdjedaarbijookaltijdweerrekeningmetdecliënt.Begrijpthijwatjevraagt?Past devraagbijwatdecliëntkan?Steljehogeeisen,dankanhijonzekerworden.Stelje lageeisen,dankanhijzichonderschatvoelen.Inbeidegevallenwerkthetaverechts.

Vragendiejeoverdepersoonkuntstellenzijnbijvoorbeeld:

• Wieisdepersoonofwiezijndepersonenindegroep?

• Watishetniveauvandepersoonofgroep?

• Watzijndemogelijkhedenenkwaliteitenvandepersoonofgroep?

• Watzijndebeperkingenvandepersoonofgroep?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

• Watwildepersoonofgroepbereiken?

• Waaraanheeftdepersoonofgroepbehoefte?

• Watheeftdepersoonofgroepvanmijnodig?

• Hoeveelsturingisnodig?

• Hoeveelvrijheidismogelijk?

• Pasthettempobijdecliënten?

Stembijhetwerkenmetgroepenóókaltijdafopdeindividuelepersonenbinnende groep.Nietiedereenindegroepheeftdezelfdemogelijkheden,beperkingenen behoeften.

Afstemmingopdesituatie

Eenzelfdepersoonofgroepkaninverschillendesituatiesanderebehoeftenhebben. Ineentaakgerichtesituatieisbijvoorbeeldvaakeerstinformatieensturingnodigen kunjegaandewegmeerruimtegeven.Ineencrisissituatiekanhetooknodigzijnom eenautoritairebegeleidingsstijlaantenemen.Alseencliëntzichzelfofanderenin gevaarbrengt,grijpjenatuurlijkin.Watdecliëntdaaropdatmomentvanvindt,is minderbelangrijkdanzijnveiligheid.Achterafkanjeingesprekgaanensamen onderzoekenwatergebeurdeenhoejedaarmeeomkuntgaan.

Afstemmingopdesituatieheeftooktemakenmetderegelsdieerindiesituatie gelden.Alscliëntenregelsovertreden,kunjezedaaropaanspreken.Ookdanbenje sturend,alkunjedatwelvragenddoen.Bijvoorbeeld:“Watwasookalweerde afspraak?”.Hoejeditaanpakt,hangtnatuurlijkookweervandesituatieaf.Wettelijke kaders,richtlijnenvandeorganisatieendeberoepscodebepalenderegels,waaronder ookdematevandrangofdwangdiejemaggebruiken.Datisaltijdzominmogelijk.

Werkplaatsineenpenitentiaireinstelling

PREVIEWVERSIE

Benjizitineenpenitentiaireinstelling(gevangenis).Debegeleidervandewerkplaats isheelduidelijkoverderegels.Daarvaltnietaantetornen.Alsjejeernietaanhoudt, wordtdatmeteengemeldenvolgteensanctie.Datisooknodig.Sommigegevangenen zijngevaarlijk.Zezoudenelkaarofdebegeleidingietskunnenaandoenalszeergens boosoverzijn.

Voorbeeldenvanvragendiejeoverdesituatiekuntstellen,zijn:

• Watgebeurteropditmoment?

• Wiezijnbijdezesituatiebetrokken?

• Welkerolspelenanderemensenindezesituatie?

• Watisindezesituatiedebesteaanpak?

• Welkeinvloedheeftderuimteopdezesituatie?

• Welkeinvloedhebbenderegelsopdesituatie?

• Welkeinvloedheefthetmateriaalaanbodopdesituatie?

• Watisernodigomdesituatiepositieftebeïnvloeden?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Afstemmingopjezelfalsbegeleider

Jehebtgelezendatechtheideenbelangrijkingrediëntvanjouwbasishoudingis.Je kuntjouwbegeleidingsstijlaanpassenaandepersoonofdegroepenaandesituatie, maarjeblijftwelaltijdauthentiek.Daarbijblijfjeooksteedsreflecterenendusleren omdekwaliteitvanjouwbegeleidingteborgen.

Denkbijvragendiejeoverjezelfalsbegeleiderkuntstellenbijvoorbeeldaan:

• Wiebenik?

• Watzijnmijnsterkeenzwakkepunten?

• Welkekwaliteitenhebikinhuis?

• Benikvoldoendegeïnformeerd?

• Welkekennishebikoverhetonderwerp?

• Welkeervaringhebikopgebouwd?

• Watismijnstijlvanbegeleiden?

PREVIEWVERSIE

Bij

het begeleiden van een groep stem je zowel af op de groep(sleden), op de situatie als op jezelf.

Afstemmingindepraktijk

Somskunjehetgevoelhebbendatjevastlooptindebegeleiding.Hetkandanhelpen omtekijkenopwelkniveaujebeterkuntafstemmen.Samengevatzoujejezelfsteeds devolgendevragenkunnenstellen:

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

• Watheeftdezecliëntopditmomentindezesituatievanmijnodig?

• Enhoekanikdathetbestbieden?

Alsjenetbegintindeberoepspraktijk,kansituationeelbegeleideningewikkeldlijken. Hoeweetjewatopwelkmomentnodigis?Belangrijkisdatjecontactmaakt,met jezelfenmetdecliëntendiejebegeleidt.Ditleerjenietuiteenboek,maardoorhet tedoen.Weesnietbangomhet‘verkeerd’tedoen:zonderooiteen‘fout’temaken, leerjeniets.

8.5 Enkelevalkuilenindebegeleiding

Elkebegeleiderschateenbegeleidingssituatieweleensverkeerdinenkomtdanin eenvalkuilterecht.Hetmakenvanfoutenisvervelendvoorjezelfendepersoon,maar ookmenselijk.Belangrijkerisdevalkuilteherkennen,teherstellenentelerenvande ervaring.Drieveelvoorkomendevalkuilenzijn:

• overschattingvandepersoon;

• onderschattingvandepersoonen;

• teveelgerichtzijnopproblemen.

Overschattingvandepersoon

Wanneerjeeenpersoonoverschat,zijnjeverwachtingentehoogensluitenzeniet aanbijdemogelijkheden,hetkarakterofdebehoeftenvandepersoon.Jeverwacht bijvoorbeelddatiemandingewikkeldefolderskanlezenenlastigeformulierenkan invullen,terwijlhijmoeiteheeftmetlezen.Overschattingkantotonzekerheiden frustratieleidenbijdepersoon.Bovendienzalhijzichdoorjounietbegrepenvoelen.

Onderschattingvandepersoon

PREVIEWVERSIE

Wanneerjeiemandonderschat,liggenjeverwachtingenjuisttelaag.Jebelt bijvoorbeeldnaareeninstantieomeenafbetalingsregelingvooreencliënttetreffen, terwijlhijookzelfkanbellen.Jelostzijnproblemenop,inplaatsvanhemtestimuleren natedenkenenzelfeenoplossingtezoeken.Onderschattingkanertoeleidendatde persoonpassiefwordtenzichverveelt.Zijnontwikkelingstagneertofhijverleertzelfs wathijalkon.Bovendienbestaatdekansdatdepersoonzichsteedshulpelozeren afhankelijkergaatopstellen,omdathijzelfgaatgelovendathijhetnietkan.

Indepraktijk

FerdinandwerktbijhetUWVenprobeertMaikeltemotiverenomzichzelfpersoonlijk teontwikkelen,zodathijzijnkansopeenbaanvergroot.“Watvoorcursusofopleiding zoujezelfgraagwillendoen,

Maikel?”vraagtFerdinand.Maikelhaaltzijnschoudersopenzegt“Geenidee,wat voorcursussenzijnerzoal?”Ferdinandreageerthieropmet“Ikkanzoeenaantal cursussenvoorjeopzoekenopinternet,maarditkunjebeterzelfdoen,omdatjedit heelgoedzelfkan.Bovendienbenjijdeenigedieweetwelkecursusjijleukvindten waarjedushetbestekuntzoeken.”.

Teveelgerichtzijnopproblemen

Alsbegeleiderrichtjejeteveelopproblemen,wanneerjedenadruklegtop belemmeringenofongewenstgedragvandepersoon.Iemanddiesteedstehoren krijgtdathijietsverkeerddoet,ietshelemaalnietkanofdatietsmoeilijkvoorhem is,raaktontmoedigdenkanzichafgewezenofbuitengeslotenvoelen.Derelatietussen jouendepersoonkanhierdoorverslechteren.Bovendienhebjeteweinigoogvoor waterwélmogelijkis.Hierdoorkrijgtiemandnietdebegeleidingdienodigis.

Valkuilenaangrijpenalsleermoment

Zodrajemerktdatjeineenvalkuilbentgestapt,gebruikjedatalsleermoment.En vaakkunjeherstellenwatmisging.Zozegjebijvoorbeeld:“Ikmerkdatikteveelpraat overwatnietmogelijkisinplaatsvansamenmetuopzoektegaannaarwatwél mogelijkis.Merktudatook?”Of:“Ikdenkdatikeentemoeilijkepuzzelvoorjeheb gepakt.Vindjijdatook?”.Jereflecteertopjouwgedragenhouding,zonderjezelfte veroordelen.Devolgendekeerdoejehetandersenstemjenógbeteraf.

8.6 Begrippen

Echtheid

Watjevanbinnenvoeltendenkt,kloptmethoejejegedraagt,ookstemmenje woordenovereenmetjedaden.

Empathie

Hetinlevenindegedachtenenbelevingswereldvandeander.

PREVIEWVERSIE

Onvoorwaardelijkeacceptatie

COPYRIGHTBOOM

Datjenietoordeeltoverdepersoonendathijermagzijnmetalzijnpositieveen negatievekanten.

Situationeelbegeleiden

Debegeleiderstemtzijnbegeleidingsstijlsteedsweerafopwatdesituatieopdat momentvraagt.

Autoritairebegeleidingsstijl

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Begeleidergeeftveelsturingenaandachtvoordetaakenweinigaandachtvoor verbindingenderelatie.

Autoritatievebegeleidingsstijl

Begeleidergeeftsturing,maarrichtzichtegelijkertijdookopverbinding.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Begeleiden

Daarwordtinhetsociaalwerkmeebedoeldhetprofessioneelenmethodisch ondersteunenvanmensenzodatzijzichkunnenontwikkelenomzozelfstandig mogelijktekunnenlevenendeelnemenaandemaatschappij.

Begeleidingsstijl

Eenvastenherkenbaarpatrooninhetgedragdatjealsbegeleiderlaatzien.

Laissez-fairebegeleidingsstijl

Debegeleidergeeftbijdezestijlnochsturing,nochishijgerichtopverbinding.

Permissievebegeleidingsstijl

Begeleidergeeftweinigofgeensturing,alleaandachtgaatnaardeverbinding.

Responsiviteit

Hetreagerenopdegedachtenenemotiesvandeander.

Sensitiviteit

Degevoelensvaneenanderzogoedaanvoelendatjeaaneenkleingebaarofminimale aanwijzinggenoeghebt.

8.7 Bronnen

BPSW,BVjong,CNVZorg&Welzijn,FNVZorg&Welzijn,&SociaalWerkNederland. (2018februari). Beroepscompetentieprofiel voor de sociaal werker.Geraadpleegd op16februari2024,van

https://www.sociaalwerknederland.nl/?file=15784&m=1521200969&action=file.download

Delise,D.(2019). Zelfonthulling door de SPV: waarom, bij wie, wanneer, wat en hoe. Geraadpleegdop16februari2024,van

https://www.archief-spv.nl/pdfs/vakblad/sp127/sp127-hoofd02.pdf

PREVIEWVERSIE

Luitjes,M.,&DeLaat,H.(2022). Gespreksvoering voor Sociaal Werkers.Noordhoff Uitgeversbv.

Maccoby,E.E.,&Martin,J.A.(1983).Socializationinthecontextofthefamily: Parent-childinteraction.InP.H.Mussen(ed.)&E.M.Hetherington(Vol.Ed.), Handboek of child psychology Vol. 4: Socialization, personality, and social development (4thed.,pp.1-101).Wiley.

Movisie.(z.d.). 10 competenties sociaal werker Maatschappelijke Ondersteuning. Geraadpleegdop16februari2024,van

https://www.movisie.nl/sites/movisie.nl/files/publication-attachment/Competenties-kaart%20%5BMOV-5175236-1.0%5D.pdf NJi.(z.d.). Effectieve jeugdhulp: wat werkt? Geraadpleegdop16februari2024,van https://www.nji.nl/effectieve-jeugdhulp/wat-werkt Rogers,C.R.(1951). Client-centered therapy; its current practice, implications, and theory.HoughtonMifflin.

Sociaalwerkwerkt!.(z.d.). Wat doet een sociaal werker? Geraadpleegdop16februari 2024,van https://www.sociaalwerk-werkt.nl/werknemers/gids-beroepsontwikkeling/ik-wil-sociaal-werker-worden/wat-doet-een-sociaal-werker

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Thema9

Interventiessociaalwerk

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Inhoudthema

PREVIEWVERSIE

• Interventiessociaalwerk

• Socialcasework

• Taakgerichtebenadering

• Outreachendwerken

• F-ACT

• Herstelbenadering

• Rehabilitatie

• Socialeactivering

• Gedwongeninterventies

• Crisisinterventies

• Systeemgerichtebenadering

• Socialgroupwork

• Educatie

• Cultureleenmaatschappelijke vorming

• Integralewijkontwikkeling

• Co-creatie

• Kritischeberoepssituatie

• Begrippen

Indevierdestapvandemethodischecyclusmaakjeplannenenvoerjedieookuit. Jewerktsamenmetcliëntenaandeopgesteldedoelen.Professionalsmakendaarbij steedsvakergebruikvangoedbeschreveninterventies.Eeninterventieiseen bestaandeplanmatigeendoelgerichteaanpak,gerichtopeenbepaaldedoelgroep en/ofeenbepaaldprobleemofthema.Erzijnheelveelverschillendeinterventies.In ditthemamaakjekennismeteenaantalbenaderingendietengrondslagliggenaan dieinterventies.Kennisvandezebenaderingensteltjeinstaatomtebegrijpenwelke interventiesinwelkesituatieshetmeesteffectiefkunnenzijn.

9.1 Interventiessociaalwerk

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Voordatjeleestoververschillendebenaderingenofsoorteninterventies,ishetgoed omeersttewetenwatdeterminterventiepreciesinhoudt.Ookishethandigdatje weetwaarjeverschillendeinterventieskuntvindenenhoejedekwaliteitvan interventieskuntinschatten.

Determinterventie

Determinterventiekomjeinhetsociaalwerkoptweemanierentegen.Hetbegrip kanverwijzennaareen‘kleine’opzichzelfstaandehandelingofingreeptijdensjouw dagelijksewerk.Eenactiediejeuitvoertomeenpositieveveranderingteweegte brengen.Inditthemaverwijsthetbegripechternaareenomvattendesystematische aanpak.Eeninterventieisdaneengeheelaanactiviteitenvoorpreventie, ondersteuningenhulpbijspecifiekerisico’senproblemen(NJi,z.d.).Hetgaatom interventiemethodenen-programma’s,zoalsjediekuntvindenindatabankenvoor effectieveinterventies.Indiedatabankenkunjebeschrijvingenvaninterventiesvinden enzienhoedezezijnbeoordeelddooreenerkenningscommissie,dusinhoeverremet debetreffendeaanpakdedoelenbijdedoelgroepwordenbereikt.

Werkzameelementen

PREVIEWVERSIE

Bestaandemethodenkunnenwelalseffectiefzijnaangemerkt,maardaarmeezijnze nognietaltijdzomaarinzetbaarineenspecifiekesituatie.Hetistelkensdevraaghoe jeeenbepaalde(erkende)interventieaanpastvoorjouwpraktijkofhoejemeerdere methodenkuntcombineren.Inzichtindewerkzameelementenvaninterventieshelpt hierbij,wantditzijndeonmisbareonderdelendiezorgendateeninterventiewerkt. Demeestedatabankengevenhierperinterventieinformatieover.Eenwerkzaam elementvanmotiverendegespreksvoeringisbijvoorbeelddatdehulpverlenerzich moetaansluitenbijdeveranderingsfasevandepersoon.

Benaderingenbinnenhetsociaalwerk

Hetisonmogelijkomhieralleinterventiestebeschrijven.Maarverschillende interventieskunneneengemeenschappelijkebasisinsteekhebben.Erisduseenaantal algemenebenaderingenteherkennen,dieveelwordeningezetenvertaaldnaar specifiekeinterventies.Hetishandigalsjedezebenaderingenglobaalkentenweet welkebenadering(en)jewanneerkuntinzetten.Dithelptjetebegrijpenhoespecifieke interventieswerkenenbeterekeuzestemakenuithetbeschikbareaanbod.

Specifiekeinterventieprogramma’szijnoverigensvaakopverschillendebenaderingen tegelijkgebaseerd.Vaakpasjeinjouwwerkduseencombinatievanbenaderingen toe.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Ookhetbeschrijvenvanallemogelijkebenaderingenisonmogelijk.Inditthemalees jeoverdevolgendeselectievanveelvoorkomendebenaderingen:

• Socialcasework

• Taakgerichtebenadering

• Outreachendwerken

• F-ACT

• Herstelbenadering

• Rehabilitatie

• Socialeactivering

• Gedwongeninterventies

• Crisisinterventies

• Systeemgerichtebenadering

• Socialgroupwork

• Educatie

• Cultureleenmaatschappelijkevorming

• Integralewijkontwikkeling

• Co-creatie

Debeschrijvingenzijnbeknopt.Steedswordendebetekenis,doel(en),doelgroepen aanpakingrotelijnenbeschreven.Omenigestructuuraantebrengen,looptde volgorde(globaal)vanmeerindividueel,naarmeergroeps-entotslotwijkof samenlevingsgerichtebenaderingen.

9.2 Socialcasework

PREVIEWVERSIE

Socialcaseworkiséénvandeoudstebenaderingenbinnenhetmaatschappelijkwerk. DezeisindejarenvijftigdoorMarieKamphuis(1907-2004)vanuitdeVerenigdeStaten inEuropageïntroduceerd.Hetiseenvormvanhulpverleningdoormiddelvan diepgaandegesprekkenmetcliënten.Eerstgingditvooralomgezinsledenafzonderlijk, vanafdejarenzeventigwordtvakerhetgezinalsgeheelbenaderd.Socialcasework steltdezelfstandigheid,eigenkeuzeseneigenkrachtvancliëntencentraal.Datwas destijdsnieuw.Hulpbiedenwerdeengesprekvoerenineenmens-tot-mens-relatie enhulpverlenersgingenmeernaastcliëntenstaan.

Doel(en)

Despecifiekedoelenwaaraangewerktwordtbijsocialcaseworkzijndiversen afhankelijkvandepersoonofpersonen.Hetalgemenedoelvaltsamenmetdemissie vanhetmaatschappelijkwerk.Kortweg:hetbevorderenvanpsychosociale zelfredzaamheid.

Social casework is gericht op het bevorderen van psychosociale zelfredzaamheid.

Doelgroep

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Socialcaseworkisvooralgerichtopcliëntenindeindividuelehulpverlening.Het beslaatdecompletedoelgroepvanhetmaatschappelijkwerk,duspersonenen gezinnenmetproblemenopuiteenlopendelevensgebieden.Denkaanmensenmet problemenophetgebiedvan:relatie,opvoeding,rouwverwerking,assertiviteit, schulden,huiselijkgeweld,instanties,overlastsituatiesenverslaving.Doorde gerichtheidopindividuelepersonenengezinnenonderscheidtdezebenaderingzich vangroepswerken(samenlevings)opbouwwerk(Bool,2013).

Aanpak

PREVIEWVERSIE

Socialcaseworkkentnietéénaanpak.Erwordtgewerktmetverschillendemethoden. Jezetjouwkennisvanmenselijkerelatiesinomhetindividuteondersteunenbijhet ontwikkelenvaneigencapaciteitenenvermogensenbijhetaanwendenvan hulpbronnenindegemeenschap.Ditallesleidttoteenbeterfunctionerenvande cliënt(VanBatenburg-Resoort,2013).

DeessentievansocialcaseworkisdoorMarieKamphuissamengevatineenaantal houdingsprincipes.Dezeprincipesziejetegenwoordigookterugindeberoepscodes (Simpelaar,2019):

• Eenprofessionelerelatieopbouwenmetdecliëntisdeeerstevoorwaardevoor hulpverlening.

• Jestemtaf;jebeschouwtdecliëntalsdeskundigemetbetrekkingtotzijnprobleem envolgtzijntempo.

• Jeaccepteertenrespecteertdecliëntzoalshijis.

• Jeveroordeeltnietenprobeertdecliëntnietteovertuigenvanjouwnormenen waarden.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

• Samenmetdecliëntonderzoekenbenutjehulpbronnenenmogelijkhedenop psychisch,sociaalenmaatschappelijkvlak.

• Jehelptdecliëntzijnautonomieteontwikkelenenuitteoefenen.

• Jemaaktverantwoordgebruikmakenvanjepositie,doorbijvoorbeeldjouw vakkennisteonderhoudenenjebewusttezijnvandegrenzenvanjedeskundigheid.

• Jewaarborgtdeprivacyvancliënten.

9.3 Taakgerichtebenadering

Detaakgerichtebenaderingoftaakgerichtehulpverlening(TGH)betekenthetopeen gestructureerde,praktischemanierwerkenaanlevensproblemen,metname psychosocialeproblemen(Bool,2013).TGHwordtwelgezienalsvormvansocial casework.Debenaderingkenmerktzichdoordatdezeveelstructuurbiedt.Ditgeeft houvasttijdenshetbegeleidenvaneencliënt.

Doel(en)

Hetdoelvantaakgerichtwerkenistweeledig.Hetgaateromdatdecliëntvorderingen maaktmethetverlichtenofoplossenvanpsychosocialeproblemen.Tegelijkertijd streefjeempowermentvandecliëntna.Hetspecifiekedoelwaardecliëntaanwerkt, moetbereikbaarzijnendetakendiedaartoeleidenvoordecliëntuitvoerbaar.Bijde afsluitingvanhetcontacthoefthetprobleemnietperseopgelosttezijn.Het belangrijksteisdatdecliëntprobleemverlichtingervaartenweethoehijmetzijn problemenverderkan.

Doelgroep

PREVIEWVERSIE

Dedoelgroepbestaatuitcliëntenmetlevensproblemen,vooralpsychosociale problemen,diezijzelfdefiniërenenwillenverlichten.Denkaanintermenselijke conflicten,problemenmetorganisaties,bijhetnemenvanbeslissingen,bijsociale relatiesofpraktischeproblemen.Debenaderingisbijuitstekgeschiktvoorcliënten dieminderverbaalbegaafdenminderintrospectiefingesteldzijn(hetmoeilijkvinden omvaneenafstandnaarzichzelftekijken).Detaakgerichtebenaderingisintezetten bijindividuelecliënten,gezinnenenanderekleinegroepen.

Aanpak

Trefwoordenzijn:activerend,kortdurend,systeemgericht,termijngebondenen partnerschap.Dekerniseenplanmatigeaanpakwaarbijjemetdepersoonafspreekt aanwelkspecifiekprobleemjulliegaanwerken.Daarbijverrichtenjullieallebei‘taken’. Denadrukligtopdetakenvandecliënt.Doorteonderzoekenwatiemandzelfkan, wordtempowermentenpartnerschapnagestreefd.Zowordenmensendebaasover huneigenbestaanenmakenzezoveelmogelijkzelfkeuzes,waarbijzegebruikmaken vanhunsocialecompetentiesensocialenetwerken.Eengrootdeelvande ondersteuningsgesprekkenisgerichtophethelpenvoorbereidenvanenmotiveren tothetuitvoerenvandecliënttaken(Jagt&Jagt,2015).

Eriseenmodelvoortaakgerichtwerkenontwikkeld,waarinjedevolgendefases doorloopt:

1. Problemenonderzoeken:depersoonverteltwatpreciesdeproblemenzijn,je ondersteuntzonodigbijdeprobleemverheldering.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

2. Probleemselecteren:depersoonrangschiktdeproblemennaarprioriteit.

3. Doelbepalen:Depersoonformuleertwathijwilbereiken.

4. Explicieteafsprakenmaken:Jelegtdedoelenvast.

5. Takenselecteren:Samenbepaaljewiewelketakenwanneeruitvoert.

6. Takenuitvoeren:Jullievoerenallebeidevastgesteldetakenuit,maarvooralde persoonzelf.

7. Evaluerenenafsluiten:Jebespreektsamendevooruitgang,benadruktde resultatenenmaaktwaarnodignieuweafspraken.

Alsjemetgezinnenofkleinegroepenwerkt,kanjeoveral‘personen’inplaatsvan ‘persoon’lezen.

9.4 Outreachendwerken

Nietiedereendievastloopt,zetzelfdestapnaarhulpverlening.Inonze participatiemaatschappijishetechternietdebedoelingdatdezemensenaanhunlot wordenovergelaten.Metoutreachendwerk(ookwelbemoeizorggenoemd)proberen hulpverlenershentochtebereiken.Deessentieisdathulpverlenersnietgeduldig achterhunbureauafwachtentotmensenomhulpvragen,maarzelfinitiatiefnemen doorhenoptezoekenen(ongevraagd)hulpendienstenaantebieden(VanDoorn, 2009).

Doel(en)

Hetuiteindelijkedoelvanoutreachendwerkishetherstellenvanvertrouwenen participatie.Samengajeopzoeknaarmanierenomgedragteveranderen,zodat iedereenzoveelmogelijkkanmeedoenindesamenleving.Preventiefoutreachend werkisvooralgerichtophetversterkenvansocialenetwerken.

Doelgroep

PREVIEWVERSIE

Outreachendwerkisgerichtopzorgmijders,burgersinkwetsbareomstandigheden diehulpuitdeweggaan,enzorgmissers,mensendienietdejuistehulpontvangen. Denkaanmensenmetsocialeproblemenalsschulden,verwaarlozing,eenzaamheid en/ofoverlast.Ofpsychischeproblemen,zoalspsychoses,onbegrepengedrag,een posttraumatischstressstoornis(PTSS),bipolairestoornis,verslaving(en),depressie enzovoorts(MinisterievanVWS,z.d.).Mensenkunnenverschillenderedenenhebben omgeenhulptevragen,zoalsschaamte,negatievehulpverleningservaringenen/of hetzelfnietinzienvanhetprobleem.Vroegerginghetvooralomvergevorderde problemen,maartegenwoordigkrijgje,bijvoorbeeldalslidvaneensociaal(wijk)team ofbemoeizorg-team,steedsvakeropdrachtomookineenvroegtijdigstadium preventiefoutreachendtewerken.

Aanpak

Outreachendwerkenbegintmethetmakenvancontactmetdepotentiëledoelgroep. Ditgebeurtvaaknasignalenen/ofeenmeldingdooreeninstantie,iemanduitde privéomgevingofwijkbewoners.Heteerstecontactkanviaeenhuisbezoek,door aanwezigtezijnopvindplaatsen(parken,pleinen,buurthuizen,enzovoorts)ofdoor voorlichtingtegevenopplekkenwaarmensensamenaanwezigzijn(Omlo,2017). Daarnaastkanhetbehulpzaamzijnomervaringsdeskundigenintezetten.

Effectiefoutreachendwerkvergtspecifiekecompetenties.Omdatmensenzelfniet hebbengevraagdomhulp,isheteenuitdagingomeensamenwerkingsrelatieen vertrouwenoptebouwen.Jemoetbijvoorbeelddetijdnemen,geduldigzijn,je onbevooroordeeldenopenopstellenensteevastblijventerugkomen–ookalsiemand (nog)nietwil.Jezorgtookdathetombemoeizorggaat,ennietombemoeizucht.Dit vereistvooraldatjeuiterstzorgvuldigwerkt,reflecteertenhelderbentoverjouw bedoelingenenwerkwijze.

Deeigenregieprobeerjetevergrotenviazelfinzichtenzingevingdoormotiverende gespreksvoering,oplossingsgerichtcoachenenpraktischehulptebiedenalsdaar behoefteaanis.Wanneeriemandzelfietskan,moedigjehemaandatookzelftedoen.

COPYRIGHTBOOM

Hetuiteindelijkedoelisdatmensenweeropeigenhoutjeverderkunnen.Zijmoeten dusnietafhankelijkwordenvanhulp.Alsdepersoonzijnprobleemerkenten doorverwezenwilwordenofalshetduidelijkbetermethemgaatenjeverwachtdat hijzelfstandigverderkan,bouwjehetcontactinoverlegaf.

Ondanksdatmensenineersteinstantienietophulpzittentewachten,blijkt outreachendwerkentocheffectieftezijn(Roegetal.,2012).Vaakzijnmensen uiteindelijkblijmetdehulpenaandachtenkanverergeringvanproblemenworden voorkomen.Ditisookkostenbesparend,wantduurderezorgisdanniet(altijd)meer nodig.

Melding

PREVIEWVERSIE

Erikaheeftveellastvanhaarbuurvrouw,die‘snachtskeihardhaartvaanzet.Zijheeft meermaalsaangebeldomtevertellendatzeerlastvanheeft.Elkekeeralsde buurvrouwopendoet,komtzeergverwardover.Erikabesluithiereenmeldingvan tedoen,bijdezorginstellingindebuurt.Zijzullenbijdebuurvrouwlangsgaanom contactteleggen.

9.5 F-ACT

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

F-ACTstaatvoor Flexible Assertive Community Treatment EenFACT-teambiedt ambulantemultidisciplinairehulpopverschillendelevensgebiedenoutreachendaan, indeomgevingvandeburger.EenFACT-teambestaatuitverschillendeprofessionals,

zoalseenpsychiater,psycholoog,maatschappelijkwerker,(sociaal-)psychiatrisch verpleegkundige,verslavingsdeskundige,casemanager,ervaringsdeskundige, arbeidsconsulenteenwoonbegeleider.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

AlssociaalwerkerkunjezelfdeeluitmakenvaneenFACT-team.Ookkanjeerzijdelings meetemakenkrijgenomdatjebetrokkenbentbijeenburgerdieondersteuningkrijgt vanuiteenFACT-team.Bovendienkunjeproblematieksignalerenennagaanofeen burgerinaanmerkingkomtvoorF-ACTbegeleiding.

In een FACT-team zijn verschillende disciplines vertegenwoordigd.

Doel(en)

HetdoelvanF-ACTishetverminderenvansymptomenenhetlerenomgaanmeteen aandoening(herstel)doorondersteuningtebiedenopverschillendelevensgebieden.

Doelgroep

PREVIEWVERSIE

F-ACTrichtzichmetnameopmensenmeteenernstigepsychischestoornisen bijkomendeproblemenopdiverseleefgebieden.Denkaanwonen,werken,sociale contacten,vrijetijdenfinanciën.Maarookbijmensenmetforensischeen verslavingsproblematiekenmensendiecomplexeproblemenervarenbijeen verstandelijkebeperking,wordenFACT-teamsingezet.SommigeFACT-teamsrichten zichopeenvandezespecifiekedoelgroepenenhebbenhunteamsamenstelling, werkwijzeenaanboddaaropaangepast(F-ACTNederland,z.d.).

Aanpak

Gezamenlijkmetdecliënt,naastbetrokkenenenandere(professioneleen niet-professionele)betrokkenen,geefthetFACT-teamopmaatvormaandeambulante hulp.Hetteamneemtdeverantwoordelijkheidenborgtdecoördinatieencontinuïteit vandezorgdieverschillendepartijenbieden.

WanneerjeeenburgerondersteuntvanuiteenFACT-team,lichtjehemvoor,voerje ondersteunendegesprekkenenbiedjelaagdrempeligenpraktischeondersteuning ophetgebiedvanbijvoorbeeldnetwerkuitbreiding,schuldhulpverlening,huurrecht, bewindvoeringenanderesocialeenjuridischezaken.Samenmetjouwcollega’suit hetFACT-teamkunnenjulliedehulpvariëren,zodathetaanbodsteedsaansluitbij deactuelesituatieendeervarenproblematiekvandepersoon.

DeintensieveF-ACThulpduurtzolangalsnodigis,omopnameineenkliniekte voorkomen.Hetstoptalsdecliëntvoldoendehersteldisvooroverdrachtnaar bijvoorbeeldeensociaalwijkteam,POHGGZofhuisarts.

9.6 Herstelbenadering

Deherstelbenaderingvormteenbelangrijkuitgangspuntvoorveelinterventies.Het iseenpositievevisie,diegerichtisopmogelijkhedenenkrachtenvanmenseninplaats vanbeperkingen,aandoeningenofkwetsbaarheden.Daaromwordtditookwel krachtgerichtwerkengenoemd.

Doel(en)

COPYRIGHTBOOM

Hetbegripherstelkomtuitdepsychiatrie.Herstelisietsandersdangenezingvaneen ziekte.Hetgaaterom,mensenmeteenblijvendebeperkingtebegeleidennaareen hogerekwaliteitvanlevenennieuwezingeving.Opindividueelniveauisdaarvoor behalvehetherstelvangezondheid,herstelvanidentiteitenvanhetdagelijksen maatschappelijkfunctionerennodig.Daarnaastwerktdeherstelbenaderingookop collectiefniveau.Dangaathetomhetbevorderenvanzelfbeschikking,empowerment enemancipatievanmensendoorbijvoorbeeldhettegengaanvanstigmaen discriminatie(Fisher&Chamberlin,2003).

Doelgroep

Deherstelbenaderingwordttoegepastbijmensenmeteenblijvendeaandoening, beperking,ofkwetsbaarheid.Vaakisditbinnendegeestelijkegezondheidszorg(ggz), gerichtopmensenmeteenpsychischeaandoening.Maarookinhetgedwongenkader wordtdezebenaderingbijvoorbeeldtoegepast.

Aanpak

PREVIEWVERSIE

Herstelgerichtezorgisvaakeenlangdurigencomplexproceswaarincliëntenhun persoonlijkebalanshervindennaervaringenvan(psychische)ontwrichtingen rolverlies.Tijdensditherstelprocesontdekkencliëntendatzijalleenzélfbetekenis kunnengevenaanervaringen.Hetgaatdanookaltijdommaatwerk.

Natuurlijkspelendezorgbehoeftenenkwetsbaarheideenbelangrijkerolinhetleven vancliënten,maarindeherstelbenaderingligthiernietdenadrukop.Erisjuistoog voormogelijkheden:watheeftiemandnodigomzijnlevennaareigenwensintevullen, welkebelemmeringenwordenhierinervarenenhoezijndezeteoverwinnen?

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Vanuitdeherstelbenaderinginventariseerjesamenmetdecliëntdewensen, mogelijkhedenendoelen.Dooractiefhetgesprekaantegaan,wordtduidelijkwat depersoonalszinvollelevensvervullingziet.Deeenwilbijvoorbeeldgraagwerkenof weerzelfstandigwonen,eenanderwilcontactleggenmeteenuithetoogverloren kind.Essentieelinherstelprocessenishetversterkenvanrollen.Indegenoemde voorbeeldenzijndatderolvanburger,werknemerenfamilielid.Doorhetversterken vanditsoortrollen,kunnenmensenweermeedoenindemaatschappij.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Dezebenaderingvereisteennauwesamenwerkingtussendecliënt,naastbetrokkenen enhulpverleners(waaronderookervaringsdeskundigen),dezogenaamde‘triade’.Er wordtgezochtnaareengoedebalanstussendeeigenregievancliëntenen ondersteuningvanuitdezetriade.Oprechteaandachtvoorcliëntenenpresentievanuit hulpverlenerszijnbasisvoorwaardenineenherstelproces.Doordevertalingvan wensen,talentenenmogelijkhedennaarconcretedoelen,wordtgezamenlijk toegewerktnaareenhoopvolperspectief.

9.7 Rehabilitatie

Rehabilitatieendeherstelgerichtebenaderingzijnsterkmetelkaarverbondenen wordensomsonderéénnoemergeplaatst.Maarjezoukunnenzeggendatrehabilitatie ietsspecifiekergerichtisophetherstelvanactiviteiten(dagelijksfunctioneren)en participatie(functionereninspecifiekerollen).Rehabilitatiegaatervanuitdatherstel vanrollenendagelijkseroutinesdoorwerktinhetherstelvanpersoonlijkeidentiteit engezondheid,deandereonderdelenvandeherstelgerichtebenadering (Hendriksen-Favieretal.,2012).

Doel(en)

Bijrehabilitatieondersteunjemensenbijhetverkennen,kiezen,verkrijgenen behoudenvanhunactiviteiten-enparticipatiedoelen(Droësetal.,2011).Hetgaatom hetmetsuccesennaartevredenheidwonenenwerken,dagbestedingen vrijetijdsbestedinghebben,leren,ensocialeenfamiliecontactenhebben,metzomin mogelijkprofessionelehulp(Anthonye.a.,2002).

Doelgroep

PREVIEWVERSIE

Rehabilitatieisgerichtopmensenmet(ernstige,langdurige)beperkingen,die participatieproblemenondervinden.Zijwordenbelemmerdbijhetvervullenvan maatschappelijkeen/ofsocialerollen(Trimbosinstituut,2014). Rehabilitatiekanzichrichtenopallerleigroepenmensen:mensenmeteenlichamelijke en/ofverstandelijkebeperking,getraumatiseerdepersonen,dak-enthuislozenen mensenmeteenchronischeaandoening,eenverslavingofeenjustitioneelverleden. Psychiatrischerehabilitatierichtzichspecifiekopdezorgvoormensenmet psychiatrischeaandoeningen.Maarrehabilitatiewordtbehalveindeggzooktoegepast inbijvoorbeelddeouderenzorg,jeugdzorg,verslavingszorg,verstandelijk gehandicaptenzorg,forensischezorg,arbeidsrehabilitatieeninhetonderwijs.

Aanpak

Onderhetbegriprehabilitatiegaanverschillendevisiesenwerkwijzenschuil.Erisdus nietduidelijkéénrehabilitatiemodel.Hetstartpuntiswelaltijddecliëntmetzijn wensenenzijnzorgbehoeften.Enheteindpuntisaltijdeenverbeteringvandekwaliteit vanlevenenhetvervullenvansociaal-maatschappelijkerollen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Tussenstartenfinishzijnvelewegenbegaanbaar.Tijdensrehabilitatiegerichte activiteitenwordenverschillendebekendetheoretischeinzichtenenmethodieken gehanteerd,bijvoorbeelduitdesocialepsychiatrie,deontwikkelings-endesociale psychologie,depsychotherapie,deverpleegkunde,hetmaatschappelijkwerkenhet vormingswerk.

Vanuitderehabilitatiebenaderingondersteunjecliëntenbijbijvoorbeeldhettotstand brengenvan(vrijwilligers)werk,sporten,hetvolgenvaneencursusofdagbesteding, herstelvanrelatiesensocialecontacten.Ookhethebbenvaneenhuis,hethuishouden opordehebbenen/ofhetzelfstandigerzorgenvoorjezelfennaastenkunnendoelen zijn.

9.8 Socialeactivering

Voorsommigemensenisdestapnaareenbetaaldebaan(te)groot.Dankanjesociale activeringinzetten.Hieronderwordtverstaan:hetbevorderenvanhetverrichtenvan maatschappelijknuttigeactiviteitenofhetdeelnemenaansocialeactiviteitenter voorbereidingopeentrajectgerichtophetvindenvanwerkofhetvoorkomenvan sociaalisolement.Socialeactiveringkanonderdeeluitmakenvaneen re-integratietraject,waarbijiemandweeraanhetwerkgaatna(langdurige) werkloosheidofziekte.

Doel(en)

PREVIEWVERSIE

Hetdoelisommensenmeteengroteafstandtotdearbeidsmarktterugteleidennaar dearbeidsmarkten/ofsociaalisolementopteheffen.Alseenbetaaldebaanniet mogelijkis,ishet(tussen)doelzelfstandigeparticipatie.Datwilzeggenhetopeigen krachtdeelnemenaanhetmaatschappelijkelevendoorbijvoorbeeldzelfstandig vrijwilligerswerkteverrichten,deeltenemenaanwijkactiviteitenofsocialecontacten teonderhouden.

Doelgroep

Socialeactiveringisgerichtopmensenmeteen(zeer)groteafstandtotdearbeidsmarkt en/ofmensenineensociaalisolement.Denkaanmensenmeteenchronischeziekte ofeenbeperking.Maarhetkanbijvoorbeeldookgaanomeerstegeneratiemigranten, dieveelmoeitehebbenomhunwegindesamenlevingtevinden.

Aanpak

Alsjewerktaanrehabilitatie,richtjejeeerstophetopbouwenvaneen vertrouwensrelatiemetdecliënt.Jegaatookdieperinopzijnbeperkingen, mogelijkhedenenwensen.Opbasisvandezeinformatiemotiveerjedecliëntsamen

eenmaniertevindenomdiensmaatschappelijkeparticipatietevergroten.Indien nodig,zetjeanderehulpverleningscontacteninombelemmeringenwegtenemen, zoalsschulphulpverleningofmaatschappelijkwerk.En/ofjeondersteuntbijde aanvraagvaneenmedischekeuring,wanneeriemandpsychischeen/oflichamelijke klachtenheeft.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Afhankelijkvandepersoon,vuljesocialeactiveringin.Enkelevoorbeelden:

• Activiteitengerichtophetdoorbrekenofvoorkomenvaneensociaalisolement, bijvoorbeelddeelnameaanactiviteiteninhetbuurtcentrumofeenhobby.

• Activiteitengerichtophetzettenvaneeneerstevoorlopigestaprichtingde arbeidsmarkt,bijvoorbeeldhetvolgenvaneenopleiding.

• Maatschappelijkzinvolle,maarnietbetaalde,activiteiten,bijvoorbeeldhethelpen vanburen.

• Vrijwilligerswerk,bijvoorbeeldalsvrijwilligeraandeslaggaanbijeenbuurtcentrum.

PREVIEWVERSIE

Sociale activeringsactiviteiten zijn er in vele vormen. Er zijn zowel individuele als groepsgewijze sociale activeringstrajecten.

9.9 Gedwongeninterventies

InNederlandishetdebedoelingdathulpverleningvrijwilligtotstandkomt.Maarhet kanvoorkomendateengedwongenkadernodigisomondersteuningopgangte krijgen.Bijgedwongeninterventiesheefteenrechterbeslistdatiemandondersteuning

móetkrijgen.Meestalomdatiemandeengevaarisvoorzichzelfofanderen,jeugdigen beschermdmoetenwordentegenmishandeling,ofomdatvrijwilligehulpverlening geenalternatiefmeeris.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Doel(en)

Gedwongeninterventieszijngerichtophetverminderenofbeëindigenvanhetrisico opherhalingvanongewenstofzelfsgevaarlijkgedrag.Denkaancrimineel,suïcidaal ofagressiefgedrag.Hetuiteindelijkedoelishetvergrotenvandeveiligheidvande maatschappijendebetrokkene(n)zelf.

Gedwongeninterventieszettenniet,zoalsinhetwerkveldgebruikelijk,debehoeften envragenvandebetrokkene(n)voorop,maardenormenvandesamenleving.De doelenwaarjeinhetgedwongenkaderaanwerkt,zijngebaseerdopdeze maatschappelijkenormen.Tegelijkertijdkunjedezedoelenalleenbereikenalsjeeen relatiemetdebetrokkeneweetoptebouwenenaansluitingweettevindenbijdiens levensvragen,overtuigingenenbehoeften.

Doelgroep

Inverschillendesectorenkaneenrechteriemandeengedwongenhulpverleningstraject opleggen.Alssociaalwerkerkanjedusinverschillendesectorenmethetgedwongen kadertemakenkrijgen.Denkaandemaatschappelijkezorg,schuldhulpverlening, forensischezorg(forensischsociaalwerk),ggz,gehandicaptenzorg,jeugdzorgen verslavingszorg.

Aanpak

Bijgedwongeninterventieswerkjemetmensendieverplichtzijnmetjouincontact testaanendebemoeienisvanhulpverlenersteaanvaarden.Jehebtbovendienaltijd temakenmethetverbandtussensocialeinterventiesenjustitieelingrijpen.Daar horenvaakbepaaldevalkuilen,spanningsveldenenweerstandspatronenbij.Dat vraagtomspecifiekedeskundigheidenvaardigheden.

PREVIEWVERSIE

Zomoetjevasthoudendeeneffectievesamenwerkingnastrevenmetdegenedie gedwongeniseenmaatregel,behandelingofbegeleidingteaccepteren.Jemoet risicovolgedragkunnenbeheersenengedragsveranderingtenaanzienvanrisicogedrag kunnenondersteunen.Ookhetzoveelmogelijktegemoetkomenaandeautonomie vandebetrokkene,binnendegedwongenkaders,isessentieel.Bovendienismentaal stabielhandelenbelangrijk,vooraltijdensspanningsvollesituaties.

Tweebenaderingendievaakwordentoegepastbijgedwongeninterventieszijn herstelondersteunendezorgencrisisinterventie.

Indepraktijk

SajidabegeleidtalsforensischsociaalwerkerMariska,diebetrokkenwasbijeen roofoverval.Zegeeftinheteerstegesprekduidelijkaanwatzijinhetkomendetraject vanelkaarkunnenverwachten.Sajida:

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

“Ikbeneromjoutehelpen.Samenkunnenweonderzoekenhoejijjouwlevenwil inrichten,zodatjegelukkigbentennietmeerdefoutingaat.Maarikkanjealleen helpenalsjijjeaandeafsprakenhoudt.Derechterheeftjeopgelegddatjehiereens indetweewekenlangskomt.Ikverwachtdaaromdatjeopjeafsprakenkomt.Ik waardeerhetookalsjeoptijdkomt,andersishetzondevandetijddiewesamen zoudenhebben.”

9.10 Crisisinterventies

Crisisinterventieiseeningreepineencrisis,waarbijhulpverlenersflexibelensnel actieondernemenomdesituatietestabiliseren.Eencrisisiseenzwarenoodsituatie doordathetfunctionerenvaneenpersoon,gezinofanderegroepernstigverstoord isgeraakt.Erisacuutgevaar,waardoorhulpverlenerseenleidenderolopzichmoeten nemen.

Doel(en)

Hetdoelvancrisisinterventiesishetzosnelmogelijkoplossenvanacuteproblemen, hetherstellenvanevenwichtenhetvoorkomenofafwendenvangevaarlijkesituaties. Debetrokkenpersonenkrijgenhierdoorrustomaanhersteltekunnengaanwerken.

Doelgroep

PREVIEWVERSIE

Crisisinterventieisnodigalsmenseneengevaarzijnvoordeomgevingofvoorzichzelf. Sociaalwerkerskomenregelmatigmetmenseninaanrakingdieuitbalans,verdrietig, agressiefofdepressiefzijn.Mensenervaren,vaakdooreeningrijpendegebeurtenis, veelstressenzijnoverweldigd,wanhopigofradeloos.Zezijndanvaakneerslachtig, chaotischenwispelturig,gespannenenagressiefofjuistkalmenapathisch.Mensen ineen psychische crisis zijndebalanstussendraaglastendraagkrachtkwijtenhun eigenprobleemoplossendvermogenisnietvoldoendeomdesituatieteveranderen.

Crisisinterventie is nodig als mensen een gevaar vormen voor de omgeving of zichzelf.

Aanpak

COPYRIGHTBOOM

Crisisinterventiebestaatvooraluithetinschattenenonmiddellijkborgenvanveiligheid doorde-escalerendtewerken.Erbestaanverschillendecrisisinterventiemodellenen -protocollendiestructuurbiedenaanjehandelenineencrisis.Eenvoorbeeldishet Seven-stage crisis intervention model vanRobertsenOttens(2005).

1. Veiligheidsrisico’sinschatten:isdesituatielevensbedreigendofacuutgevaarlijk, danschakeljeoveropeenanderprotocol,datiedereinstellingheeft.

2. Contactmakenmetdepersoon,metrespectenacceptatie.

3. Analyserenvandesituatie:debelangrijksteproblemeninbeeldkrijgen.

4. Gevoelensenemotiesonderzoeken:actiefenempathischluisterenensteunen.

5. Alternatievereactiesinventariserenengenereren:ditdoejesamenmetde persoon.

PREVIEWVERSIE

6. Planvanaanpakmakenomdecrisisteoverwinnen:ookditdoejesamen.

7. Concretevervolgafsprakenmakenoververderehulpofbetrokkenheidvanandere professionals.

Bijverdergaandecrisisinterventiekanhetbijvoorbeeldgaanomeen(gedwongen) opnameindeggzofuithuisplaatsingvankinderen.Datzijnenormindringende gebeurtenissen,waartoezeerzorgvuldigbeslotenmoetworden.Alssociaalwerker neemjenietzelfdebeslissingoverzo’nvormvan(gedwongen)crisisinterventie,zoals ambulantecrisishulp,residentiëleopvangencrisispleegzorg.Jekuntwelondersteunen bijdeuitvoering,bijvoorbeeldindejeugdzorgofverslavingszorg.

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

9.11 Systeemgerichtebenadering

Alssociaalwerkerbenjealsduizendpootactiefindesamenleving.Jewerktmet individuen,groepenen/ofgehelewijken.Omopdieverschillendeniveaustekunnen werken,iskennisvansysteemgerichtebenaderingenessentieel.Vanuiteen systeemgerichtebenaderingziejepersonennietalsgeïsoleerdewezens,maarin relatietothunomgeving.Mensenbestaantemiddenvanhunomgeving,hungezin, familie,vrienden,kennissen,collega’s,buren,hulpverlenersenzovoorts.Enaldie relatieszijningebedinsociale,cultureleenmaatschappelijkecontextenenuiteindelijk indesamenlevingalsgeheel.Iedermensisdusonderdeelvanverschillendesystemen, diehembeïnvloeden.

Doel(en)

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Systeemgerichtwerkenheeftalsdoelhetcreërenvaneensituatiewaarinieder groepslidofsubsysteemtotzijnrechtkomtbinnenhetsysteem.Hetisgerichtophet inzichtkrijgeninenhetdoorbrekenvannegatieveinteractiepatronenenongelijkheid insocialesystemen.Enuiteindelijkophetoptimaalfunctionerenvancompletesociale systemen,zodatindividueleledenvanhetsysteem(weer)positieverelatieskunnen aangaanmethunomgeving.

Doelgroep

Eensysteemgerichtebenaderingisnietgebondenaaneenbepaaldedoelgroep.Wel wordtdebenaderingveeltoegepastbijgezinnen.Degezinssysteembenaderinggeeft inzichtindemanierwaaropgezinsledenelkaarbeïnvloeden.Samenontwikkelenzij patronen(bepaaldemanierenvanomgaanmetelkaar)eneenrolverdeling.Problemen ophetgebiedvaninteractiestussengezinsleden,vastgelopensituatiesofdeaanpak vanschevemachtsverhoudingeningezinnenkunjevanuitdezeaanpakbenaderen. Maardesysteemgerichtebenaderingisookheelgeschiktvoorhetwerkenaan individueleondersteuningsbehoeften(waarbijjedeomgevingduswelbetrekt),voor groepenenvoorwijkgerichtwerken.

Aanpak

PREVIEWVERSIE

Systeemgerichtwerkenisalshetverleggenvanstenenineenrivier,zodatdezeweer rustigkanstromen(Nabuurs,2021).Omtekunnenbepalenwaarinhetsysteem veranderingnodigis,hebjeallereerstinformatieoverdatsysteemnodig.Jebegint daarommeteentaxatie:eenprocesvaninformatie-uitwisselingwaarbijjeindialoog metdebetrokkenendebetekenisvaneen(ondersteunings)behoefteinhetsysteem onderzoekt.Hieruitwordtduidelijkwaterspeeltenhoefactoreninhetsysteemmet elkaarsamenhangen.Erzijnverschillendehulpmiddelenomhetsysteemrondomeen persoonofgezininkaarttebrengen,zoalseenecogram,genogram,netwerkcirkel, sociogramofstamboom.

Afhankelijkvandesamenstellingvanhetsysteem,bepaaljesamenmetdepersonen hoejesysteemgerichteprincipeskuntinzettenenwatpassendemethodenzijn.Je bentsteedsgerichtophetversterkenvanhetsociaalfunctionerenvanmensen.Dat doejedoorteinterveniërenopzowelmicro-,meso-alsmacroniveau.

Bijsysteemgerichtwerkenzijngrofwegdriepadenteonderscheiden:

1. Zienenbevestigenwatergoedgaat.Daarmagmeervankomen.

2. Negatieveinteractiepatronenzienendoorbreken.

3. Aanbrengenvandatgenewaterinhetsysteemontbreekt.

9.12 Socialgroupwork

Socialgroupworkofdegroepswerkmethodewordtwelbeschouwdalsdeprimaire methodevanhetsociaalwerk.Netalssocialcasework,isdezeaanpaknadeTweede WereldoorloginNederlandgeïntroduceerdvanuitdeVerenigdeStaten.Hoogleraar GiselaKonopka(1910-2003)speeldedaarbijeenbelangrijkerol.Erzijnverschillende definitiesvansocialgroupwork,maarelkedefinitiebenadrukthetgebruikvande groepalsmiddelomhetfunctionerenvanindividuentebeïnvloeden.

Doel(en)

Socialgroupworkisgerichtophetverbeterenvanhetsocialefunctionerenvanmensen, doordatgroepsledenlerenvanelkaarservaringen.Hierdoorkunnenzijeffectiever methunproblemenomgaanenmeerverbindingmetanderenervaren.Inde sociaalpedagogischehulpverleningligtdefocusvanhetgroepswerkvooralophet beterlatenfunctionerenvandedeelnemersindegroep.Hetvormingswerkrichtzich metnameopeducatievandegroepsleden.Hetopbouwwerkzetgroepswerkinbij hetrealiserenvanmaatschappelijkedoelstellingen,zoalswijkontwikkeling.

Doelgroep

COPYRIGHTBOOM

Groepswerkistoepasbaarinallecontextenenbijalledoelgroepenvanhetsociaal werk.Dusbijmensenvanalleleeftijdenenuitallelagenvandesamenleving.Mensen metenzonderondersteuningsbehoefte.

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

PREVIEWVERSIE

Social group work of groepswerk is toepasbaar bij alle doelgroepen van het sociaal werk.

Aanpak

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Bijsocialgroupworkzettensociaalwerkershunkennisoverdevormingenhet functionerenvangroepeninomhetfunctionerenvanindividuentebeïnvloeden.Er isnietéénaanpak;uiteenlopendeactiviteitenenmethodenkunnenwordeningezet. Hetgaatnietalleenomtherapeutischeinterventiesenbehandelingenvanemotionele problemen,maarookomhetdelenvaninformatie,hetontwikkelenvansocialeen praktischevaardigheden,veranderingeninhoudingenwaardenenzovoorts.

PREVIEWVERSIE

Vaakwordteengroepgevormdmetindividuendiesoortgelijkeproblemenhebben. Maarsocialgroupworkkanookmeergerichtzijnophetverbindenvanmenseninhet algemeen,bijvoorbeeldineenwijk.Bijsocialgroupworkmaakjeveelgebruikvan educatieencultureleenmaatschappelijkevorming.

9.13 Educatie

Educatie,ookwel vorming,omvatalleactiviteitengerichtopontwikkelingen ontplooiing.Dieontwikkelingkanplaatsvindenopintellectueel,geestelijk,lichamelijk, sociaal,financieelen/ofartistiekgebied.Educatieisnauwverbondenmetleren.De driegebiedenvanhetsociaalwerk-educatie,recreatieensamenlevingsopbouw-zijn binnenactiviteitenmetelkaarverweven,maarjespreektvaneducatieveactiviteiten alszeechtbedoeldzijnomdedeelnemerskennisen/ofvaardighedenteleren.

Doel(en)

Meteducatieveactiviteitenondersteunjemensenbijhetvergrotenvanhun economische,emotionele,fysieke,intellectueleengeestelijkezelfstandigheid.Denk aanontwikkelingophetgebiedvantaal,omgaanmetgeld,omgaanmetseksueleen culturelediversiteit,socialevaardigheden,duurzaamheidengezondheid.Deze ontwikkelingheefteenpositieveimpactopdeindividuelekwaliteitvanleven.Mensen wordenzichbijvoorbeeldbewustvanhuneigentalenten,verbeterenhunsociale relaties,realisereneenopstapnaaronderwijsenwerken/ofverrijkenhunleven.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Ditheeftookeenpositieveinvloedopdesamenlevingalsgeheel.Naastdeindividuele doelen,realiseerjemeteducatieveactiviteitendusooksocialedoelstellingen.Ditzijn doelendiedesamenlevingeenstukjebetertemaken.Bijvoorbeeld burgerschapsvorming,hetcreërenvanonderlingbegripenbetrokkenheidtussen mensenenhetbevorderenvandeleefbaarheidineenwijk.

Dooreentaalcursuskunnendeelnemersbijvoorbeeldhuneigenmogelijkheden vergroten(zoalsdekansopeenbaan),maartegelijkertijdookbetermetelkaar communiceren(begripcreëren)enmeersamenwerkenindewijk(betrokkenheiden leefbaarheidbevorderen).

Doelgroep

Educatiekentnietéénspecifiekedoelgroep.Deaanleidingvoorhetorganiserenvan eeneducatieveactiviteitkanbestaanuitleer-ofondersteuningsvragenbijeenbepaald persoonofeenbepaaldedoelgroep,zoalswijkbewoners.Jekuntookinspelenopeen maatschappelijkebehoefte.Jeanticipeertdanopeenrelevantonderwerpofvoorval, bijvoorbeeldeenactualiteit.Jeorganiseertbijvoorbeeldeenpreventievebijeenkomst overeenactueelprobleemofeenveranderingdieplaatsvindtindebuurt.

Aanpak

PREVIEWVERSIE

Educatieveactiviteitenkunnenalleeneffectiefzijnalsjegoedaansluitbijdeleer-of ondersteuningsbehoeftenvandedoelgroep.Jekiestdíevormdiedegrootstekans oplevertdatdedeelnemersdaadwerkelijkietsleren.Voorbeeldenvanvormenvoor educatieveactiviteitenzijn:eeninfoavond,rondleiding,workshop,uitwisseling,lezing, cursusoftraining.Nieuwemediabiedenooktallozemogelijkhedenvooreducatieve activiteiten.Denkaane-learning,zoalseducatieveappsvoorhetlerenvaneentaal, hetlerenprogrammerenofgezondleven.Ofonlinetrainingen,cursussen,leerzame (instructie)video’senwebinars.

Educatieenverbinding

MartwerktbijWijkteamZuidveen.Indewijkisonlangseenhostelgeopendvoorde opvangvandaklozeverslaafdevrouwen.Wijkbewonerswarenhierabsoluutnietblij meeenbangvooroverlast.Martenzijncollega’sorganiseerdendaaromeenopen dag,diestarttemeteeninformatiebijeenkomstwaarinbewonersinformatiekregen

overhethostelenkondenmeedenkenoveroplossingenvoorhunzorgen.Aandehand vanhuninputwerdbeslotendateentijdjeextragesurveilleerdzouwordenindewijk endatereentelefoonnummervooroverlastmeldingenzoukomen.Nade informatiebijeenkomstwasergelegenheidomdeopvangtebekijkenenbewonerste spreken.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

DoordegesprekkendieMartnaderhandhad,merktehijdatwijkbewonersnutoch metandereogennaardevrouwenkeken.Vroegerhaddenzehetover‘dierotjunks’. Nuzagenzedathetkwetsbaremensenzijn,dienetalsiederandergraageengoed levenwillenhebben.Velenrealiseerdenzichdathetdewijkjuistverbetertalsdeze vrouwennietopstraathoeventezwervenofzichgenoodzaaktvoelendiefstallente plegen.

9.14 Cultureleenmaatschappelijkevorming

Cultureleenmaatschappelijkevormingishetondersteunenvanmensenbijhet zichzelfvormgevenenbijdevormgevingvanhunmaatschappelijkeleven.Dat maatschappelijkelevenheeftvierdimensies:heteconomische,politieke,socialeen cultureleleven.Bijcultureleenmaatschappelijkevormingligthetaccentopdesociale encultureledimensie.Hetomvateenbreedscalaaanactiviteitenophetgebiedvan sport,spel,dans,drama,kunst,muziekennatuur.

PREVIEWVERSIE

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Een voorbeeld van maatschappelijke en culturele vorming is een project ‘Yarn bombimg’ of wildbreiden, waarbij alle wijkbewoners die kunnen breien en haken meehelpen de wijk te versieren.

Doel(en)

Bijcultureleenmaatschappelijkevormingrichtjejeophetvergrotenenversterken vancompetentiesdiemenseninstaatstellenomzichstaandetehoudenenhunleven kwalitatiefvormtegeven.Dezeactiviteitenhebbentotdoelhetbevorderenvanzowel depersoonlijkevormingalsdeemancipatievanbepaaldegroepenenhetontwikkelen vannieuwesocialeencultureleverbanden.Zoleverjeeenbijdrageaanhetlevenvan individuenenaandesocialecohesieendeleefbaarheidindesamenleving.

Doelgroep

PREVIEWVERSIE

Hetsamenlevenindebuurtverlooptnietaltijdzonderproblemenennietiedereen weetopeigenkrachtdewegindesamenlevingtevinden.Cultureleen maatschappelijkevormingkanzichopiedereenrichten,maarinhetbijzonderopdeze moeilijkertebereikendoelgroepen.Middelscultureleenmaatschappelijkeactiviteiten zorgjedatdezegroepenweeraansluitingkunnenvindenmetdemaatschappij.Je legtbijvoorbeeldverbindingentussenverschillendebevolkingsgroepenineenwijk.

Aanpak

Alssociaalwerkernodigjemensenuittotactievedeelnameaancultureleensociale activiteitenenprojecten.Jearrangeertsituatiesencontextenwaarinmensen competentieskunnenontwikkelenenelkaarkunnenontmoeten.Voorbeeldenvan activiteitenzijnuitjes,excursies,hobbyactiviteiten,cursussenenworkshops.Jestemt daarbijafopzoweldemensenmetwiejewerkt(hundoelenenmiddelen)alsopde omgevingwaarindecultureleenmaatschappelijkevormingplaatsvindt(dedoelen

enmiddelenvanuitdemaatschappij,hetbeleidendeorganisatie).Jebentgerichtop hetcreërenvan‘openheidindiversiteit’,‘verscheidenheidingelijkwaardigheid’en ‘actiefenbetrokkenburgerschap’.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Jeorganiseertdeactiviteitenlangnietaltijdzelf.Tegenwoordigtreedjevaakopals intermediair.Jelegtverbindingenenstimuleertburgersenoverheidtotco-creatie. Overco-creatieleesjeverderopinditthema.

Hetgaatbijcultureleenmaatschappelijkevormingsteedsomverbindingentussen leren,vrijetijd,belangenbehartiging,zelforganisatieencultuurproductieen -consumptie.Expressie,communicatieenvormgevingdoormiddelvandekunsten, sport,spelenmediakrijgendaarbijspecialeaandacht.

9.15 Integralewijkontwikkeling

Integralewijkontwikkeling,communitydevelopmentensamenlevingsopbouwzijn verzamelnamenvooraanpakkendiegerichtzijnophetversterkenvan gemeenschappen.Essentieelisdatdewijkbewonersmeepratenenmeewerkenals gelijkwaardigepartnerinhetbeleidendeuitvoering.Verschillende samenwerkingspartnerswerkenintegraalsamenaancomplexevraagstukkeninde wijk.Buurt-enwijkcentra,non-profitorganisaties,vrijwilligersorganisatiesen gemeentelijkeinstantiesinitiërenprojectenvoorintegralewijkontwikkeling.Andere partijenzijnbijvoorbeeldgemeentelijkediensten,woningcorporaties,politie,onderwijs, gezondheidszorg,arbeidsvoorzieningenenactievebewonersorganisaties.

Opbouwwerkersspelenhierineenbelangrijkerol.Zijondersteunenhetbelangvan debewonersenversterkenvanuithunperspectiefderelatietussenenmetdeandere partijen.Bovendienbrengenzijlosseprojectensamentotéénintegralebenadering. Ookalssociaalwerkerbinneneensociaalwijkteamdraagjebijaanintegrale wijkontwikkeling.

Doel(en)

PREVIEWVERSIE

Integralewijkontwikkelingisbedoeldomdeleefbaarheid,socialeverhoudingen, economischeenfysiekeomstandigheden,hetleer-enopvoedingsklimaatendesociale cohesieinwijkenteversterken(Gerrits,&Vlaar,2010).Communitydevelopmentlegt vooraldenadrukopdatlaatstethema:hetbevorderenvansocialeparticipatieenhet aanpakkenvansocialeongelijkheid.Deverschillendepartijenproberensamen hardnekkigeachterstandsproblematiektekerenenomtezettentotduurzaam krachtigesamenlevingsverbanden.Doordatdelevensomstandighedenvoormensen verbeteren,kanhetalgehelewelzijnvanindividuenookverbeteren.

Doelgroep

Integralewijkontwikkelingisvooralgerichtopwijkenwaarproblemenzichopstapelen. Bijvoorbeeldwijkenmetveelarmoedeofsocialeachterstelling.Maarookinandere kwetsbaregebieden,bijvoorbeeldophetplatteland,iseraandachtvoorintegrale wijkontwikkeling.Dezewijkenengebiedenkrijgenvanuithetlandelijkbeleidextra aandachtenmiddelen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Aanpak

Eenvandekerntakeninhetsociaalwerkishetbevorderenvansociaalfunctioneren vanmenseninhunsocialecontext.Alsprofessionalmoetjedaarominstaatzijntot integralewijkontwikkelingencommunitydevelopment.Ditvraagtomvaardigheden omnaarcollectieventekunnenkijkenenomtehandelenzodatcollectievenversterken.

Jerichtjebijintegralewijkontwikkelingophetfunctionerenvandewijkalséén samenhangendsysteem.Jepastdusooksysteemgerichteprincipestoe. Gemeenschapsontwikkelingiseencomplexprocesdatdebetrokkenheidvanveel verschillendepartijenvereist.Doorsamentewerkenkunnenindividuenengroepen eengevoelvansolidariteitenverbondenheidcreëren.Dekernvan gemeenschapsontwikkelingisempowerment.Ditgebeurtdoormensentevoorzien vandeinstrumentenenmiddelendiezenodighebbenomdecontroleoverhunleven (weer)zelfovertenemenenhuneigenlotvormtegeven.Mensenwordengestimuleerd omleiderschapsrollenopzichtenemenenhuneigeninitiatieventeontplooien.Je kuntbewonersbijvoorbeeldtrainingsprogramma'saanbiedenomvaardighedente ontwikkelenophetgebiedvanprojectmanagement,fondsenwervingofsprekenin hetopenbaar.

Algemeneprincipesvanintegralewijkontwikkelingencommunitydevelopmentzijn: respectvolsamenwerken,eigenregieaanburgersenontwikkelingsgerichtwerken aandoelen.

9.16 Co-creatie

PREVIEWVERSIE

Co-creatieiseenwijzevansamenwerken,waarbijprofessionalssamenmetburgers hetaanbodvormgevenenuitvoeren.Hetkangaanomeenproject,maarookomde invullingvan(publieke)ruimteofhetmeevormgevenaaneeningrijpend veranderingsproces(Démos,z.d.).

Bij co-creatie zijn burgers actief betrokken bij het vormgeven en uitvoeren van het aanbod.

Doel(en)

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Co-creatieiseenbelangrijkestrategieomparticipatievanmensenindesamenleving tebevorderenenoplossingentevindenvoormaatschappelijkevraagstukken.

Doelgroep

Co-creatiekentgeenspecifiekedoelgroep.Hetwordtingezetbijmaatschappelijke vraagstukkenalssituatiesrondomeenzaamheidofschulden.Doordedoelgroepte betrekkenbijhetontwerpenvaneen(activiteiten)aanbodwordenmeerperspectieven, vaardighedenenervaringenbetrokkenomhetvraagstuksnellereneffectieveraante pakken.

Aanpak

PREVIEWVERSIE

Bijco-creatiegajeervanuitdatdedoelgroepzelfdeexpertis;datzijhetbesteweten watzewillenterugzienineen(activiteiten)ontwerp.Gedeeldeigenaarschapen samenwerkingtussenprofessionalsenburgerszijnduscruciaal.Iedereenkanmee deagendabepalen,ideeënaanbrengen,beslissingennemenentotactieovergaan. Jegebruiktdeenergiedievrijkomtalsmensenpersoonlijkbetrokkenzijn,zich verbondenvoelenenzelfmeedekartrekken.Vaakontstaanzogeheelnieuweideeën eninitiatieven.

Co-creatieismeerdanhetactiefdeelnemenaaneen(activiteiten)aanbod.Bij dansworkshopsofactiviteitenvaneensportclubiserbijvoorbeeldooksprakevan actievedeelname,maarhetgaatpasomco-creatiewanneerdeeindgebruikerheeft bijgedragenaanhetideeachterdeactiviteiten/ofdeorganisatieervan.Co-creatieis ookmeerdaninspraakgeven.Dematewaarinburgerskunnenparticiperengaatverder danhetverzamelenvanideeënofhetgevenvanfeedback.Bijco-creatiegaathetom actievebetrokkenheidvanburgersalsvolwaardigepartnerbijdeproductieen uitvoeringvaneenactiviteitenaanbod,zoalseencultuur-,jeugd-ofsportaanbod.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Ineenprocesvanco-creatiezaljealssociaalwerkervooralfacilitereninplaatsvan organiseren.Jecreëertcontextenwaarinburgerinitiatiefmogelijkwordt.Jelaatde sturingzoveelmogelijklosenlegtheteigenaarschapzoveelmogelijkbijdeburgers zelf.

Jekuntco-creatiebijallerleiactiviteitenenprojecteninzetten.Voorbeeldenzijnhet bouwenvaneennieuwspeelterreinindebuurt,hetontwikkelenvaneenverrassende expositievooreenbepaaldedoelgroepofeencultuurfestival.

Tuinderlusten

TuinderLusteniseenjaarlijksopenluchtfestivalvancultuurcentrumDeSpil.Het festivalkrijgtvormviavolksvergaderingen.Iedereeniswelkom:burgers,artiesten, medewerkers,vrijwilligers,professionals,samenwerkingspartnersofliefhebbers.Elke beslissingwordtgedragendoordevertegenwoordigersopdevolksvergadering.Sinds 2012draaitdeTuinderLustenmetveelsuccesopdezedemocratischemanier.

9.17 Begrippen

Co-creatie

Eenmaniervansamenwerken,waarbijprofessionalssamenmetburgershetaanbod vormgevenenuitvoeren.

PREVIEWVERSIE

Crisisinterventie

Eeningreepineencrisis,waarbijhulpverlenersflexibelensnelactieondernemenom desituatietestabiliseren.

Cultureleenmaatschappelijkevorming

Hetondersteunenvanmensenbijhetzichzelfvormgevenenbijdevormgevingvan hunmaatschappelijkeleven.

Educatie

Alleactiviteitengerichtopontwikkelingenontplooiing.

F-ACT

Flexible Assertive Community Treatment,eenFACT-teambiedtambulante multidisciplinairehulpopverschillendelevensgebiedenoutreachendaan,inde omgevingvandeburger.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Integralewijkontwikkeling

Aanpakdiegerichtisophetversterkenvangemeenschappen,waarbijwijkbewoners meepratenenmeewerkenalsgelijkwaardigepartnerinhetbeleidendeuitvoering.

Socialcasework

Eenvormvanhulpverleningdoormiddelvandiepgaandegesprekkenmetcliënten.

Socialgroupwork

Wordtbeschouwdalsdeprimairemethodevanhetsociaalwerk,waarbijdegroep gebruiktwordtalsmiddelomhetfunctionerenvanindividuentebeïnvloeden.

Gedwongeninterventies

Eenrechterbeslistdatiemandondersteuningmóetkrijgen.

Herstel

Mensenmeteenblijvendebeperkingbegeleidennaareenhogerekwaliteitvanleven ennieuwezingeving.

Herstelbenadering

Eenpositievevisie,diegerichtisopmogelijkhedenenkrachtenvanmenseninplaats vanbeperkingen,aandoeningenofkwetsbaarheden.

Interventie

Eengeheelaanactiviteitenvoorpreventie,ondersteuningenhulpbijspecifiekerisico’s enproblemen.

Outreachendwerk

PREVIEWVERSIE

Hulpverlenersproberenmensendiezelfnietdestapnaarhulpverleningzettentoch tebereiken.Deessentieisdathulpverlenersnietgeduldigachterhunbureauafwachten totmensenomhulpvragen,maarzelfinitiatiefnemendoorhenoptezoekenen (ongevraagd)hulpendienstenaantebieden.

Rehabilitatie

Isspecifiekgerichtophetherstelvanactiviteitenenparticipatieengaatervanuitdat herstelvanrollenendagelijkseroutinesdoorwerktinhetherstelvanpersoonlijke identiteitengezondheid.

Socialeactivering

Hetbevorderenvanhetverrichtenvanmaatschappelijknuttigeactiviteitenofhet deelnemenaansocialeactiviteitentervoorbereidingopeentrajectgerichtophet vindenvanwerkofhetvoorkomenvansociaalisolement.

Systeemgerichtebenadering

Eenbenaderingwaarinjepersonennietzietalsgeïsoleerdewezens,maarinrelatie tothunomgeving.

Taakgerichtebenadering

Opeengestructureerde,praktischemanierwerkenaanlevensproblemen,metname psychosocialeproblemen.

Zorgmijders

Burgersinkwetsbareomstandighedendiehulpuitdeweggaan.

Zorgmissers

Mensendienietdejuistehulpontvangen.

9.18 Bronnen

Afdeling/BuitengewoneZaken.(z.d.). Wat is co-creatie? Geraadpleegdop24februari 2024,vanhttps://afdelingbuitengewonezaken.nl/tags/co-creatie/ Bool,M.(2013). Verkenning methoden algemeen maatschappelijk werk.Geraadpleegd op23februari2024,van

https://www.canonsociaalwerk.eu/1984_hulpverlening/Verkenning%20methoden%20AMW.pdf Démos.(z.d.). Participatiecontinuüm. Cocreatie. Geraadpleegdop24februari2024, vanhttps://demos.be/sites/default/files/07_cocreatie.pdf

Gerrits,F.,&Vlaar,P.(2010). Competentieprofiel opbouwwerker.Geraadpleegdop20 februari2024,van

https://www.movisie.nl/sites/movisie.nl/files/publication-attachment/Competentieprofiel%20Opbouwwerker%20%5BMOV-222726-0.3%5D.pdf

Hendriksen-Favier,A.,Nijnens,K.,&VanRooijen,S.(2012). Handreiking voor de implementatie van herstelondersteunende zorg in de ggz. Geraadpleegdop24 februari2024,van

https://www.trimbos.nl/docs/3bc38e33-b8ca-4bbc-ab90-413ccf3dbd60.pdf

Jagt,N.,&Jagt,L.(2015). Taakgerichte hulpverlening in sociaal werk.BohnStafleuvan Loghum.

MinisterievanVolksgezondheid,WelzijnenSport.(z.d.). Bemoeizorg (oggz). Geraadpleegdop24februari2024,van

PREVIEWVERSIE

https://www.regelhulp.nl/onderwerpen/psychische-klachten/bemoeizorg-oggz Nabuurs,M.(2021). Basisboek Systeemgericht werken.ThiemeMeulenhoff.

Omlo,J.(2017,maart). Wat werkt bij Outreachend werken. Kansen en dilemma’s voor sociale wijkteams. Geraadpleegdop20februari2024,van

https://www.movisie.nl/sites/movisie.nl/files/publication-attachment/Dossier-wat-werkt-bij-outreachend-werken%20%5BMOV-12693403-1.0%5D.pdf

Overheid.nl.(2010,23februari). Beleidsregel sociale activering en vrijwilligerswerk. Geraadpleegdop24februari2024,van

https://lokaleregelgeving.overheid.nl/CVDR94503

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Participatieenherstel.(z.d.). Rehabilitatie, een breed begrip.Geraadpleegdop24 februari2024,vanhttps://www.participatieenherstel.nl/rehabilitatie

Roberts,A.R.,&Ottens,A.J.(2005).TheSeven-StageCrisisInterventionModel:ARoad MaptoGoalAttainment,ProblemSolving,andCrisisResolution. Brief Treatment and Crisis Intervention 2005,5(4),329-339.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Roeg,D.,Voogt,M.,VanAssen,M.,&Garretsen,H.(2012). De effecten van bemoeizorg. De resultaten van een onderzoek bij Nederlandse bemoeizorgteams. Geraadpleegd op20februari2024,van

https://www.movisie.nl/sites/movisie.nl/files/2018-03/De-effecten-van-bemoeizorg.pdf

Roosenstein,P.(2009). Alert en Ondernemend 2.0 OpleidingsprofielCultureleen MaatschappelijkeVorming.Geraadpleegdop24februari2024,van

https://www.vereniginghogescholen.nl/system/profiles/documents/000/000/028/original/opleidingsprofiel_20cmv.pdf?1437556737

Simpelaar,L.(2019). Principes uit het social casework voor de basishouding van de sociaal werker. Een kleine gids. Geraadpleegdop23februari,van

https://www.mariekamphuisstichting.nl/images/kleine-gids-website.pdf

ThinkSocialWork.(2022,30december). Social Group Work: Definition, Concept. Geraadpleegdop24februari2024,van https://thinksocialwork.com/social-group-work-definition/ Trimbosinstituut.(2014,29oktober).IndividueleRehabilitatieBenadering. Geraadpleegdop24februair2024,van

https://www.trimbos.nl/kennis/zorg-en-participatie/ggz-erkende-interventies/individuele-rehabilitatie-benadering/

VanBatenburg-Resoort,E.(2013). Grande dame van het social casework – Marie Kamphuis 1907-2004. UitgeverijSWP.

VanDoorn,L.(2009).Dringenbijdevoordeur.Outreachendwerkenindewijk.In: Tonkens,E.(red.). Tussen onderschatten en overschatten. Actief burgerschap en activerende organisaties in de wijk. SUN.

VanGameren,V.(z.d.). Werkvelddebat #4: Community Development: Hoe nu verder?

Geraadpleegdop24februari2024,van

https://www.sociaalwerknederland.nl/thema/sociale-basis-in-de-buurt/kalender/activiteit/942-werkvelddebat-4-community-development-hoe-nu-verder VierL.(z.d.). Sociale Activering.Geraadpleegdop24februari2024,van

https://vierl.nl/sociale-activering/

PREVIEWVERSIE

Thema10

Interventiesindewijk

Inhoudthema

PREVIEWVERSIE

• Dewijkanalyse

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER

BEELD-EN TAALREDACTIE

• Vanwijkanalysenaaraanpak

• IntegralewijkontwikkelingendeABCD-methode

• Anderemethodenvoorwijkontwikkeling

• Kritischeberoepssituatie

• Begrippen

Alssociaalwerkerbenje,ongeachtwatjespecifiekefunctieis,verbondenaaneen wijkofbuurt(en).Alseenspinineenwebhoudjelijntjesmetallemensendiedaar leven,wonenenwerken.Jekentdemensen,desterkeenzwakkepuntenvandewijk enondersteuntwaarnodigomwijkbewonersopeenprettigemaniertelaten (samen)leven.Daarbijgajezoveelmogelijkmethodischtewerk.Jewerktvanuiteen goeddoordacht,metcollega’senbetrokkenenafgestemd,planvanaanpak.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Inditthemaleerjeoverwijkgerichteinterventies.Jeleerthoejeeenwijkinkaart brengt,zodatjeinterventieskuntafstemmenopdebehoeftenenknelpunteninde wijk.Ookmaakjekennismeteenaantalspecifiekemethodenofinterventiesdieje kuntinzettenomdewijkteversterken.

10.1 Dewijkanalyse

Hetovergrotedeelvandebevolkingwoontineenwijkenhoewelzesomsopelkaar lijken,zijngeentweewijkenhetzelfde.Elkewijkheefthaareigenkaraktermet specifiekekenmerkenenbijzonderheden.Deindeling,desoortenhuizen,destaat vanonderhoud,devoorzieningen,maarvooraldemensen,bepalendesfeer,dekracht endelevendigheidindewijk.Erwonenallerleimensenmetverschillendewensenen somssociaal-maatschappelijkeproblemen.Wijkenvormendaarmeeeenmini-of microsamenlevingbinnende‘grote’samenleving. Alssociaalwerkerishetjouwtaak tewetenwaterspeeltineenwijk,wathaarkrachtisenwaardezwakkeplekkenliggen. Jepeiltdebehoeftenvandebewonerseneventuelesocialespanningen,enspeelt hieropin.Zodraagjeeraanbijdatmensenzichsamenmethunmedebewonersprettig voelenindewijk.

Doelenvaneenwijkanalyse

PREVIEWVERSIE

Despecifiekekansenenproblemenvaneenwijkvormenhetvertrekpuntvoor wijkgerichteinterventies.Maardezorgenenbehoeftenvanbewonerszijnnietaltijd directzichtbaar.Hetmerendeelvanhetsocialelevenspeeltzichimmersbinnenshuis af.Omwijkgerichttekunnenwerken,zaljeduseerstonderzoekmoetendoenom inzichttekrijgenindewijkofhetdorp.Datdoejedooreenwijkanalyseof gebiedsanalyseuittevoeren.Ditiseenhulpmiddelomdesituatieineengebied,dorp ofwijkinkaarttebrengen.Hetgeeftjeeeninkijkjeindewijkenmaaktzakenzichtbaar, diejevanbuitenafnietmakkelijkkuntontdekken.

Voorelkewijkanalysebepaaljevoorafhetdoel:watwiljepreciesonderzoeken?De doelenenuitkomstenzijnvoorelkewijkanalyseanders.Maarhetuiteindelijkedoel isaltijdominzichttekrijgeninwaterleeftindewijk,zodatjijenanderehulpverleners wetenwatdekansenenproblemenzijn.Zodradiebekendzijn,kunnenjullieopzoek gaannaaroplossingen.Diebestaanuitopdesituatieafgestemdewijkgerichte interventies.Jewerktdaarmeeaaneenduurzamesocialeaanpakomhetwelzijnvan bewonerslangdurig,liefstblijvend,teverbeteren.

Deconclusiesvaneenwijkanalysezettenjedusaltijdaantotactieomdewijkte verbeteren.Bovendienheeftdewijkanalysezelfaleenactiverendkarakter,netals eenkijkoperatiewaarbijjetegelijkertijdonderzoekten(licht)ingrijpt(Xanten,2012).

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Dewijkalsmicrosamenleving

Netalsinde‘grote’samenleving,hebjeookindemicrosamenlevingvaneenwijkte makenmetallerleigroepenmensen.Jezietermeestaleengroteverscheidenheidaan bewoners(heterogeen),maarerkunnenjuistookgelijksoortigemensenwonen (homogeen).Verschillendegroepenbewonerskunnenheelanderedingenvaneen wijkverlangen.Denkaanspecifiekegroepenalszwerfjongeren,tienermoeders, vluchtelingen,anderemensenmeteenmigratieachtergrond,ouderen,mensendie vanwegeeenfysieke,verstandelijkeen/ofpsychischebeperkingnietzonder professionelehulpkunnen,enzovoorts.Alssociaalwerkergajevooreenaanpakdie voordeverschillendegroepenoplangeretermijnwerktenbenadrukjevooralde positievebijzonderhedenvanjouwspecifiekewijk.Daarvoormoetjedezegroepen goedinbeeldhebben.Bovendienmoetjeonthoudendatookbinnendiegroepende behoeftensterkkunnenvariëren.Iedereenisperslotvanrekeninganders.

Verschillentussenwijkbewonerszorgenervoordatzijnieuwedingenvanelkaarkunnen leren,hunhorizonkunnenverbredenenonbekendekantenvanzichzelfkunnen ontdekken.Verschillenkunnenechterooklastigzijn:behoefteskunnenbotsenof ideeënkunnenlijnrechttegenoverelkaarstaan.Hetisdanooknietverwonderlijkdat erinwijken,waarveelverschillendemensendichtbijelkaarwonen,vakerspanningen zijn.Alssociaalwerkerishetzaakhiermetbehulpvandewijkanalysezichtopte krijgen,zodatjedezeprocessenkuntsturen.Metmediatorsengerichteactiviteiten kunjedaninvloeduitoefenenopdesocialecohesie.

Bredeensmallewijkanalyse

Eriseenverschiltussenbredewijkanalysesensmallewijkanalyses.Eenbrede wijkanalyserichtzichopallemogelijkeaspectenvandewijk.Eensmallewijkanalyse legtdefocusopeenofeenpaarspecifiekethema(‘s),bijvoorbeeldveiligheid, vandalisme,werkloosheidofspeelgelegenhedenvoorkinderen(Movisie,2012).

Onderdelenvaneenbredewijkanalyse

PREVIEWVERSIE

Eenbredewijkanalysebevatinelkgevaldevolgendeonderdelen:

• Algemenebeschrijvingvandewijk.

Eenalgemenebeschrijvingbestaatbijvoorbeelduit:desamenstellingvande bewoners(leeftijden,opleidingsniveaus,werkeninkomen),voorzieningeninde wijk(scholen,winkels,kerken,zorg-enwelzijnsinstellingen,cultureleen sportvoorzieningenenzovoorts),devraagnaarzorg-enhulpverlening,het beschikbareaanbodvanprofessioneleenvrijwilligedienstverlening,hetgevoel vanveiligheidenwerkgelegenheid.

• Specifiekebeschrijvingvan(groepen)bewoners.

Eenbredewijkanalysebevataltijdeenschetsvandekwetsbareendekrachtige burgers.Welke(groepen)bewonerskunnenmoeilijkeraansluitingvindenenwelke wijkbewonersspelenjuisteenactieverolindewijk?

• Problemenenkansenbinnendewijk. Hierbijgaathetomvragenals:ervarendebewonersproblemenindewijk?Wie zijnverantwoordelijkvoordieproblemen?Waarzittendekansen?Watverloopt (heel)goedindewijk?Waarliggenkrachten?

Onderdelenvaneensmallewijkanalyse

Bijeensmallewijkanalysebrengjeslechtséénoftweeaspectenvandewijk,debuurt ofhetdorpinkaart.Vaakisdeaanleidingeengesignaleerdprobleem.Meteensmalle wijkanalyseonderzoekjeditprobleemendeonderliggendeoorzaken.Daarbijzoek jeookgerichtnaarkrachtbronnenindewijk,diezoudenkunnenbijdragenaan oplossingen.Meteensmallewijkanalysekunjeookonderzoekeninwelkematetwee verschillendeaspectenmetelkaarverbondenzijn.Denkaanhetgevoelvanveiligheid indewijkendeaanwezigheidvanhangjongeren.Ofeenzaamheidende laagdrempeligheidvanwijkactiviteiten.Depreciezeonderdelenvandesmalle wijkanalysehangenafvandeaanleidingenhetdoeldatjevoorogenhebt.

Eenwijkanalyseuitvoeren

Erzijnveelmanierenwaaropjeeenwijkanalysekuntuitvoeren.Vaneenvoudige portiekgesprekkentotcomplexesituatieanalyses(Zanten,2012).Vaakdoejeditsamen meteenscalaaanbetrokkenpartijen.Wanneerjedaarbijzelfdekartrekt,bijvoorbeeld vanuiteensociaalwijkteam,degemeenteofdewelzijnsorganisatiewaarjewerkt,is hetprettigomditsamenmetminimaalééncollega(alsduo)optepakken.

COPYRIGHTBOOM

Erzijnveelmodellenenhandvattenontwikkeldomtehelpeneenwijkanalyseuitte voeren.Jekunthetbestewerkenmeteenstappenplan.Datkanbijvoorbeelduitde volgendestappenbestaan:

1. Onderzoeksvraagopstellenenonderwerp(en)bepalen

2. Samenwerkingtotstandbrengen

3. Informatiezoeken

4. Belangrijkepartnersinterviewen

5. Wijkbijeenkomst(en)organiseren

6. Krachtenenkansen/speerpuntenbenoemen

7. Beantwoordenonderzoeksvraagenwijkanalyseafschrijven

PREVIEWVERSIE

1.Onderzoeksvraagopstellenenonderwerp(en)bepalen Voordatjeaandewijkanalysebegint,steljeeenonderzoeksvraagop.Alsjevanplan benteenbredewijkanalyseuittevoeren,danisdeonderzoeksvraagbijvoorbeeld: ‘Watzijndebehoeften,problemen,kansenenkrachtenvandewijk?’.Alsjeeensmalle wijkanalyseuitvoert,hangtjeonderzoeksvraagsamenmethetthema/probleemdat jeonderzoekt.Denkaanvragenals:‘Hoegrootiseenzaamheidsproblematiekinde wijk?’,‘Voelenwijkbewonerszichveilig?’,of‘Isergenoeggroenindewijk,waar bewonerskunnenontspannen?’Alsjedesamenhangtussentweeaspectenonderzoekt, gaatjeonderzoeksvraagoverdezesamenhang.Bijvoorbeeld:‘Hebbendesociale spanningenindewijktemakenmetverschillendecultureleachtergronden?’.

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Maakopbasisvandeonderzoeksvraageenkeuze:welkeaspectenvandewijkgaje injeanalyseinkaartbrengen?Bijdebredewijkanalysezijndatallemogelijkeaspecten vandewijk.Bijeensmallewijkanalysekiesjealleendeonderwerpendiebelangrijk zijnvoorjeonderzoeksvraag.

Mogelijkeaspectenzijn:

• Bevolkingssamenstelling:Hoeveelmensenwonenindewijk?Watisde leeftijdsverdeling?Watishetopleidingsniveau?Welke(migratie)achtergronden zijnerinwelkesamenstelling?

• Woningen:Watisdeverdelinghuur-enkoopwoningen?Zijndehuizenprijzenhoog oflaag?

• Omgeving:Iserveelgroen?Zijnerveelwegen?Iserspeelgelegenheid?

• Economie:Iserveelwerkloosheid?Hoeisdewerkgelegenheid?

• Faciliteiten:Zijnervoorzieningen,zoalswinkels,scholen,buitenschoolseopvang, sportscholen,buurtcentraenkerken?

• Veiligheid:Voelendebewonerszichveilig?

• Zorg-enhulpverlening:Hoeishetgebruikvanzorg-enhulpverlening?Watishet beschikbareaanbod?Ishetaanbodlaagdrempelig?Isereengemisinhetaanbod?

• Cohesie:Voelendebewonerszichverbondenmetelkaar?Zijnbepaalde(groepen) bewonersgeïsoleerd?Zijnersocialespanningen?

• Overig:Afhankelijkvanjouwonderzoeksvraag,zijnernogveleandereaspecten tebedenken.

COPYRIGHTBOOM

PREVIEWVERSIE

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Een van de aspecten die je in een wijkanalyse kunt onderzoeken, is het bestaan van sociale spanningen in de wijk.

2.Samenwerkingtotstandbrengen

Detweedestapvaneenwijkanalyseishetuitzoekenmetwiejekuntsamenwerken. Erzijnindewijkwaarschijnlijksleutelpersonen,diealveelvandewijkwetenendie ookgraagbijdeanalysebetrokkenwillenzijn.Maarookbuitendewijkkunnen bepaaldemensenofinstantiesbelangrijkeinformatiegeven.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Jekuntsamenwerkenmetinstantieszoalsbewonersorganisaties,wijk-of dorpsverenigingen,verenigingenvanhuiseigenaren,huurdersbelangenorganisaties enbuurtcentra.Hetkanzijndatjezelfbuurtopbouwwerkerbent,maarzoniet–ener iseenbuurtopbouwwerkerindewijk-,danisheteengoedideehemerbijtebetrekken. Waarschijnlijkkanhijjewaardevolleinformatiegevenenweethijbijvoorbeeldwelke bewonersergactiefzijnindewijk.

Samenwerkingbijeenwijkanalyse

Haticeisaljarenvoorzittervandelokalewijkvereniging.SociaalwerkerGiulia,die samenmeteencollegavanhetsocialewijkteambezigismeteenwijkanalyse,besluit haartebellen.Haticeverteltdatzedeafgelopenjarenveelinformatieoverdewijk heeftverzameld.ZenodigtGiuliauitvooreenkopkoffie,zodatzehaarmeerkan vertellenoverdebuurt.

3.Informatiezoeken

Overdewijkisookalveelbekendinbestaandbronmateriaal.Jedoetdaaromeerst onderzoeknaarreedsbeschikbareinformatie.Zorginelkgevalvooreenwijkkaart (bijvoorbeeldvanGooglemaps)metvoorzieningen.Zoeknaarrelevanteinformatie ophetinternet.Denkaankrantenartikelen,verslagenvaneerderuitgevoerdeinterviews metbewonersenrapportenmetstatistischegegevensvandewijk.Vraagookaan collega’sofzijinformatievoorjehebben.

Vallenerdingenopuitdeinformatiediejetegenkomt?Zijnerzakenwaarjemeer overwiltweten?Maakaantekeningenvandeopvallendedingenenvragendieinje opkomen.

PREVIEWVERSIE

4.Belangrijkepartnersinterviewen

Nadatjeeeneersterondeinformatiehebtverzameld,kunjedevragengaanformuleren diejeaandebelangrijkepartijenenmensen(sleutelfiguren)indewijkwiltstellen. Bespreekjevragenvoorafeventueelmetcollega’sendebuurtopbouwwerker.Jewilt geeninformatiemissen,dusbedenkzogoedmogelijkwieenwatjenodighebtom opalleverschillende(relevante)vragenantwoordtekrijgen.Planafsprakenmetje beoogdegesprekpartners.Legjouwvragenaanhenvoor,maarvraagookdoorop onderwerpendieinteressantzijnvoorjewijkanalyse.Typdeantwoordenuit.Maak bijdezeuitwerkingookweeraantekeningenvanbelangrijkeenopvallendedingen.

Waarschijnlijkzijnernadegesprekkennieuwevrageninjeopgekomen.Debijgestelde ennieuwevragenkunjeaandebewonersvoorleggenineenwijkbijeenkomst.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

5.Wijkbijeenkomst(en)organiseren

Jeorganiseertwijkbijeenkomstenofactiviteitenomingesprektegaanmetzoveel mogelijkwijkbewonersenantwoordtekrijgenopde(nieuwe)vragen.Jekunt bijvoorbeeldeenbijeenkomstinhetbuurtcentrumorganiseren,aansluitenop LandelijkeBurendagofeenkaravaandoordewijkorganiseren.Jestuurtuitnodigingen naaralleadressenindewijk.Daarinlegjehetdoelvandebijeenkomstuit.Jezeter ookindatbewonerskunnenaangevenwatzijanderszoudenwillenzienindewijk en/ofjuistwillenbehouden.

Opdebijeenkomstgeefjeeenpresentatiemetjebevindingentotnutoe.Bewoners kunnenjouaanvullen.Ooksteljedevragendienogopenstaan,bijvoorbeeldineen discussieofviaeenenquêteformulier.Jekuntprofessionalslatenaansluiten,ofje kuntdesgewenstmetheneenapartebijeenkomstplannen.Hetdoelvande bijeenkomst(en)isomgezamenlijk‘goudentips’ofspeerpuntenvasttestellen,waar draagvlakvooris.Dezeuitkomstenwerkjeweeruit.

Eenwijkbijeenkomstalsonderdeelvaneenwijkanalyse

SociaalwerkerMarjanwerktvoordegemeenteenvoerteenwijkanalyseuitomdater eennieuwsociaalwijkteammoetwordensamengesteld.Samenmeteencollega,Asin, hadzevanavondeenwijkbijeenkomstgeorganiseerd,diezojuistisafgelopen.Ze presenteerdendezeavondhuneersteideeënvoorhetsocialewijkteamaande bewoners.Bewonerskondendaaropreagerenenhuninzichtendelen.Daarnadeelden MarianenAsinenquêteformulierenenpennenuit.Indeenquêtestaanvragenover pluspunten,verbeterpunten,hetgevoelvanveiligheidendetevredenheidoverde faciliteitenindewijk.

PREVIEWVERSIE

BijhetvertrekvandebewonersnemenMarianenAsindeingevuldeenquêteformulieren aan.Zeziendatvrijwelalleaanwezigenhetformulierhebbeningevuld.Samenmet denotulenvandeavond,hebbenzeweerveelnieuweinformatie,diezekunnen verwerkeninhunwijkanalyse.

6.Krachtenenkansen/speerpuntenbenoemen

Nujeeengoedbeeldvandewijkhebt,kunjeeenoverzichtmakenvandekrachten, problemen,kansenenspeerpuntenvandewijk.Dekrachtenzijnpositieveonderdelen vandewijk.Denkaaneenspeeltuinwaarkinderenenouderselkaarontmoeten,een boekenzolderwaarmensenboekenuitwisselenofbepaaldepersonendieeenactieve rolindegemeenschapspelen.Problemenenkansenzijnverbeterpuntenvandewijk. Bijvoorbeeldeendrukkewegvlakbijeenbasisschoolofeenslechteintegratievan verschillendebevolkingsgroepen,watleidttotspanningenindewijk.

Kortgezegdmaakjeeenlijstmetpositieveennegatievepunten.Depositievepunten noemjekrachten.Noemdenegatievepuntenlieverkansenofspeerpuntendan problemen:hoemeeraandachtjerichtopnegativiteit,hoevervelendermensenzich overhunwijkkunnengaanvoelen.Aandeanderekantishetookbelangrijkomde zorgenvanbewonersserieustenemenenomhieraanduswelaandachttebesteden.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Werkdespeerpuntenalzovermogelijkverderuit.Watisdeaanleiding,hetprobleem ofdekans,welkeurgentieiserenomwelkedoelgroep(en)gaathet?Welke doelstellingenhorendaarbij,watishetdoordebewonersgewensteresultaat,welke aanpak/activiteitenzoudendaarbijpassen,watzijndebetrokkenpartijenenwatis deverwachtebijdrageperpartij?Vulzoveralsmogelijkaanmet:randvoorwaarden (watzouernodigzijnomdezeaanpakuittevoeren?),planningenbegroting.

7.Beantwoordenonderzoeksvraagenwijkanalyseafronden Totslotschrijfjedewijkanalyseverderaf.Jebeantwoordtdeonderzoeksvraag.Bij eenbredewijkanalyseisdateenoverzichtvandekrachten,speerpuntenenideeën vooreenaanpak.Bijeensmallewijkanalysetrekjeconclusiesoverdespecifieke onderzoeksvraag.Wasdezebijvoorbeeld‘Voelenmensenzichveilig?’,danlichtjein jeconclusietoeinwelkematemensenzichveiligofonveiligvoelen,watdeoorzaken ervankunnenzijnenwatmogelijkeoplossingenzijn.

Injeverslagzetjeiniedergevaldrieonderdelen:eenbeschrijvingvandeaspecten diejeonderzochthebt,hetbeeldvandebewonersenhetantwoordopje onderzoeksvraag.Jekunthetverslagillustrerenmetfoto’s.Bijvoorbeeldvandewijk, vanbepaaldeaspectendiejehebtonderzochtofwaarideeënoverzijnen/ofvan bewonersenanderepartijendiejehebtgesproken.Ookkunjegrafischeelementen eneventueelfilmpjesgebruiken.Jekuntdewerkwijzeenuitgewerkteinterviews toevoegenalsbijlage.

Legdeconceptversiedesgewenstvooraancollega’sensleutelpersonenvan bewonersorganisaties,maatschappelijkeorganisatiesen/ofdegemeenteenverwerk hunfeedbackindeeindversie.Julliehebbennuvoldoendeinformatieomdeaanpak verderuittewerkeneninterventie(s)tekiezen.

PREVIEWVERSIE

10.2 Vanwijkanalysenaaraanpak

Dekrachtenenspeerpuntenuitdewijkanalysevormenhetvertrekpuntvoorhet bepalenvaneenaanpak.Vaakhebjehierindewijkanalysealeenbeginmeegemaakt. Hierleesjehoeje,bijvoorbeeldalslidvaneensociaalwijkteam,concreteactiepunten kuntmakenomdekrachtenenspeerpuntendiejeinkaarthebtgebracht,aante wendenenoptepakken.

Doelenstellen

Teneerstezuljedekrachtenenspeerpuntenvandewijkmoetenvertalennaardoelen. Alserveeloverlastwordtervaren,ishetdoelomdezeteverminderen.Wanneerer veeleenzaamheidis,kunjeeendoelstellenomdesocialeverbintenisindewijkte versterken.Meestalkomenuitdewijkanalysemeerderedoelenvoort;bijeenbrede wijkanalyseisdatsowiesohetgeval.

Alsjededoelengeformuleerdhebt,kunjeprioriteitenstellen.Jegaatdedoelen ordenen,vanmeestnaarminstbelangrijk.Hetzorgenvoorveiligheidkunje bijvoorbeeldbelangrijkervindendanhetplaatsenvaneenspeeltuin.

Vandoelennaaraanpak

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Devolgendestapishethelderkrijgenhoejejedoelenwilgaanbereiken.Eenbegin ishetorganiserenvaneenbrainstormsessiemetcollega’senbetrokkenpartijen, bijvoorbeeldalleledenvanhetsocialewijkteamofallebetrokkenpartijenbijeen integralewijkaanpak.Daarhorenabsoluutookdebewonerszelfbij.

Voorelkdoelkunjebijvoorbeeldeenmindmapmaken.Jekunt,alsdatnogniet duidelijkisgewordenindewijkanalyse,bewonersvragenofzijzelfalietsdoenom hetprobleemteverbeterenenofzijgoedeideeënhebbenvooreenoplossing.Alsuit dewijkanalysealoplossingsrichtingenzijngekomen,kanjedezevoorleggenen feedbackvragen.

Zodravoorelkdoeleenpassendeenpraktischeaanpakisbedacht,kanjeeenplan opstellen.Daarinbeschrijfjewatjegaatuitvoeren,watdeplanningisenwiewelke takengaatuitvoeren.Ookhiermeekanindewijkanalysealeenbeginzijngemaakt, datjenuverderuitwerkt.

PREVIEWVERSIE

In een brainstormsessie met alle betrokkenen kun je de doelen voor wijkgerichte interventies opstellen.

Samenwerking

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

PREVIEWVERSIE

Alssociaalwerkerwerkjemetjouwwijkgerichteaanpakaansamenlevingsopbouw. Maarhetsociaalwerkisallangnietmeerdeenigepartijdiezichinspantvoorhet vormenenversterkenvangemeenschappen(Gerrits&Vlaar,2010).Jewerktsteeds intensieversamenmetandereprofessionalsindewijkofdegemeenteomaandoelen indewijktewerken(Movisie,z.d.).Integralewijkontwikkelingheeftdaardoorgrote aandachtenalssociaalwerkerspeeljedaarineenbelangrijkerol.Ditbetekentdatje onderdeelbentvaneengrotergeheelenjouwplannenmetdatgroteregeheelafstemt. Samenwerkjemeteenwijkplanofdorpsplan:eenplanoverdetoekomstvandewijk ofhetdorp.Hierstaatinwatervolgensdewijk(bewoners)moetgebeurenomdewijk teverbeterenenwelkeafsprakendaaroverzijngemaakt.

Wijkplan

DewijkGroendalwaseenechtevolkswijk.Langzaamaanbegondewijkteverpauperen. Debewonershaddenveeloverlastvandrugsgebruikindewijk.Degemeentebesloot deverloederingopeenpositievemanieraantepakken:zijkochteenaantal verpauperdepanden(veelalcoffeeshops)openvormdedezeomtotmodeateliersen winkels.Indestadwonennamelijkveelstudentenvandemodeacademie.Dezenieuwe winkelpandenbiedenafgestudeerdestudentendegelegenheidhuneigenkledinglijn

teverkopen.Dewijktrektsteedsmeerjongemensenaan,bewonersbeginnenzich veiligertevoelen,erkomennieuwerestaurantsenkoffietentjes,endehuizenprijzen stijgen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Hetnadeelvanzo’nopwaarderingvandewijkisdatmensendieerzijnopgegroeid, vaaknietdemiddelenhebbenomereenwoningtekopenofietsnieuwstehuren. Daaromwerdeninhetwijkplanookdoelengesteldtenaanzienvanwerkgelegenheid voorenondersteuningbijhetvindenvanwerkaanmensenmeteengroteafstandtot dearbeidsmarkt.

Nadatdeactiepuntenbekendenplannengemaaktzijn,kunnendejuisteinterventies wordengekozen.Indevolgendeparagraafleesjehoeintegralewijkontwikkelingeruit kanzien.Daarnawordenenkeleanderemethodeneninterventiesbeschreven,dieje kuntinzettenindewijk.

10.3 IntegralewijkontwikkelingendeABCD-methode

Integralewijkontwikkelingstaatvoorhetverbeterenvandewijkopsociaalvlak, materieelvlakenophetgebiedvanveiligheid,waarbijalleaspectenopelkaarworden afgestemd.Ookdetermencommunitydevelopment,gemeenschapsontwikkelingen samenlevingsopbouwkomjeinditverbandtegen.

Thema's

Integralewijkontwikkelinggaatoverthema’sals:openbareruimte,leefbaarheid, wonen,socialesamenhang,wijkeconomie,kansenvoorbewonersomteparticiperen indemaatschappij,voorzieningenenonderwijs.Dewensenvanbewonersstaan vooropbijdeontwikkelingvandewijk.

PREVIEWVERSIE

Socialevraagstukkenwaaraangewerktwordt,rakenvaakmeerderevandegenoemde thema’s.Denkaanwerkloosheid,armoede,eenzaamheid,spanningentussen(groepen) mensenenveiligheid.Dezesocialevraagstukkenstaandusooknietopzichzelfmaar houdenverbandmetelkaar.Neemeengroepwerklozejongeren(werkloosheiden armoede)dieveelopstraatrondhangenomdatzezichvervelen:hetkanzijndat ouderennietwetenwatzevandezegroepmoetenverwachtenenzichonveiligvoelen alszedegroepopstraattegenkomen(spanningentussenmensenenveiligheid).

DeABCD-methode

Eenbekendemethodevoorintegralewijkontwikkelingofcommunitydevelopment isdeABCD-methode.ABCDstaatvoor Asset-Based Community Development. Metdeze methodewordtvanbinnenuitsamengewerktaaneensterkeregemeenschap.Dit gebeurtdoorsocialerelatiestotstandtebrengenendekrachtenvanwijkbewoners, organisatieseninstellingentebundelen(Brörman,2010).Demethodeisbedoeldvoor

sociaaleconomischzwakkewijken.Indezewijkenkomjeproblementegenals werkloosheid,armoede,huisvestingsproblemen,gebrekaanveiligheidensegregatie tussengroepenwijkbewonersmetverschillendeachtergronden.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

DeABCD-aanpakisandersdandemeestetraditionelewijkaanpakken,omdatdeze methodezichnietrichtopdeproblemen,gebrekenenbehoeftenvandewijk.De aandachtrichtzichjuistopdecapaciteiten(‘assets’)vandewijk.Metdemethode brengjemensensamenomzelfgezamenlijkinhunbuurtveranderingteweegte brengen.Hierbijbetrekjeookgroependieonderlingnogweinigcontacthebbenen vaakbuitengeslotenworden.Bewonershebben,ongeachthunleeftijdofherkomst, iederhuneigenvaardigheden,ambitiesenideeën.Doormensenmetelkaarte verbinden,kunnenpositievewijkinitiatievenontstaanenkomtdekrachtvanbinnenuit.

DoelenvandeABCD-methode

HethoofddoelvandeABCD-methodeisomdewijkvanbinnenuiteconomisch,cultureel ensociaalleefbaardertemaken.

Ditwordtbereiktdoordevolgendesubdoelen:

• Wijkenhelpenbijhetherkenneneninkaartbrengenvanhunkwaliteitenen capaciteiten.

• Wijkenhelpenomdeaanwezigekrachteninactieomtezetten.

• Zoveelmogelijkwijkbewonersstimulerenbijdragenteleverenaandeleefbaarheid indewijk.

AanpakvandeABCD-methode

ABCDisgeensnelleinterventiemeteenkopeneenstaart.Hetiseendoorlopend procesvanversterkenenonderhoudenvandegemeenschap.

PREVIEWVERSIE

Alsjewerktmetdezemethodiek,benjeeensoorttuinmanof-vrouwvaneen gemeenschap.Veelgroeitvanzelfensommigedingenhebbenextraaandachtnodig. Hetbegintmetoprechteinteresseinmensenenhetvermogenomvanuitdieinteresse échtcontacttekunnenénwillenmaken.Jewerktaanduurzameveranderingdoor versterktebuurtgemeenschappen.Onderwegmaakjemagischemomentenmee,vier jesamenfeestjesénmoetjeookkunnenomgaanmetwrijvingomalsgroeptekunnen groeien.Bewonerskunnen,alszehuncollectievekrachthebbengevonden,veelzelf. Alsprofessionalverzorgjealshetwarehetonderhoud(LSAbewoners,z.d.).

DeABCD-methodebestaatnietuiteenchecklistmetvastepuntendiesuccesboeken. Maareriswelhouvastindevormvandevolgendestappen:

1. Inkaartbrengenvancapaciteiten.

2. Bouwenaanrelaties.

3. Activerenvandebuurteneconomischeontwikkeling.

4. Samenwerkenrondeenvisieeneenplan.

5. Steunvanbuitenaanwenden.

De stappen van de ABCD-methode.

1. In kaart brengen van capaciteiten

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Dezefaselijktophetuitvoerenvaneenwijkanalyse,maarhierechtmetdefocusop krachtenentalenten.Omdatdecapaciteitenvaneenwijknietaltijddirectzichtbaar zijn,gajesamenopzoeknaardebestaandemaarnogonvoldoendeaangeboorde krachtbronnenindewijk.Overwelkebronnenbeschikkenweindewijkomproblemen zelfoptelossen?Jemaakteenwijkkaartdoorwijkbewonerseenvragenlijstentelaten

invullen.Ookbewonersdie(nog)nietactiefindewijkzijn.Naasthetafnemenvan vragenlijsten(digitaal,oppapieroftelefonisch)kanjeookmetbewonersingesprek gaan.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Hetgaatomhetachterhalenvanpersoonlijkevaardighedeneninteresses.Bewoners gevenbijvoorbeeldaandatzehetleukvindenomvooranderentekoken,ofdatze kunnenzorgenvoormensenofkinderen(wassen,voeden).Anderenkunnenmuziek maken,huishoudelijketakenuitvoeren(schoonmaken,inrichten)ofzakelijketaken uitvoeren(computer,receptie,onderhoudofreparatie).

Indezestapbenjeookopzoeknaar‘informeleleiders’.Datzijndegenendievoorlopers willenzijninhunwijk.Elkewijkkentbewonersdiescherpooghebbenvoorhet aanwezige'goudindebuurt'enmensenomhunheenstimulerenomhuncapaciteiten totontwikkelingtebrengen.

2. Bouwen aan relaties

Metbehulpvandeinformatieuitdewijkkaart(stap1),gajewerkenaanconcrete samenwerkingsrelaties.Indezestaphelpjeinformeleleidersuitdebuurtommensen enorganisatiesaanelkaartekoppelen.Eenimamkanbijvoorbeeldmoskeebezoekers diewillenbijdragenaandeveiligheidvandewijk,koppelenaandewijkagent.Mensen metdedezelfdeinteressesofambitieswordendusmetelkaarincontactgebracht. Eenandervoorbeeldismensendiegemeenschappelijkhebbendatzeindethuiszorg hebbengewerkt,maarnuwerklooszijn.Erwordenindezestaprelatiesgelegdtussen bewonersonderling,bewonersenorganisaties(kerken,scholen,bibliotheken,politie, gezondheidszorginstellingen,cultureleinstellingenendebuurtenzovoorts)entussen organisatiesonderling.Ookondersteunjehetaanelkaarknopenvanverschillende soortencommunicatiekanalenindewijk,zoalswijkkranten,nieuwsbrievenenlokale media.Zoontstaanopelkaarafgestemdenetwerken.

3. Activeren van de buurt en economische ontwikkeling Alsderelatieseenmaalgelegdzijn,kanhetlangdurigeprocesvanhetbouwenaan eensterkereenmeergeïntegreerdebuurtbeginnen.

PREVIEWVERSIE

Jeondersteuntenstimuleertdegroepenmensendiesamenietswillendoenof opzetten.Jemotiveertdegroeptothetgenererenvanideeëndooropenvragente stellen.Ookzorgjedattipseninformatieoverenvoordewijkgemeenschapmetelkaar wordengedeeld.

Inhetvoorbeeldvandemensenuitdethuiszorg,kunnenzijbijvoorbeeldnadenken overhetsamenoprichtenvaneenthuiszorgbedrijfomhunwijkbewonerstehelpen. Ofwijkbewonersdieeenpassiehebbenvoormuziekenhetookleukvindenom jongerentebegeleiden,kunneneenmuziekclubbedenkenwaarjongerenzichkunnen ontwikkelenenontplooien.Opdelangetermijnhebbendezeinitiatieveneenpositief effectopdelokaleeconomie.Hetthuiszorginitiatieflosthettekortaanthuiszorgin dewijkopenzorgtvoorwerkeninkomenvoormensen.Demuziekclubbiedtjongeren

degelegenheidomzichzelfteontplooien.Ditmaakthenoverhetalgemeen zelfverzekerder.Hierdoorisdekansweergroterdatzijhunopleidingafrondenen/of eenbaanvinden.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Indezestapstimuleerjeookorganisatiesindebuurtombijtedragen,bijvoorbeeld doorpersoneeluitdewijkaantenemen.Bovendienprobeerjelaagdrempelige financiëleinstellingenerbijtebetrekken,zoalseenkerkfonds,lokalebankenofandere geldverstrekkers.Totslotzoekjemogelijkhedenomdefysiekekwaliteitenindebuurt tebenutten,zoals(braakliggend)grond,(verlaten)gebouweneninfrastructuur.Denk aanongebruikteruimtevooreenmoestuinofeenleegstandpanddatgebruiktkan wordenvoorknutselmiddagenvoorkinderen.

4. Samenwerken rond een visie en plan

Nudecapaciteiteninbeeldzijn,derelatiesgelegdendeideeëngevormdzijn,gaan indevierdestapdegroepenbewonersendeorganisatieswerkenaaneenvisieen concreetplan.Ditdoenzijopbasisvaneenaantalvragen:wiezijnwe?Watvindenwe hetbelangrijkst?Waarzouonzebuurtdekomendevijf,tien,twintigjaarnaartoe moetengroeien?Hetplanmoetwelgerichtzijnopdeoplossingvanconcrete speerpunten,maardefocusligtopdeeerderinkaartgebrachtecapaciteitenen kwaliteitenuitdewijk.Belangrijkiseenbredesamenstellingvandemeedenkende bewonersgroep.Eengoedecombinatievaneenlangetermijnplanensuccessendie inkorteretijdtebehalenzijn,moetdespiriterinhouden.

5. Steun van buiten aanwenden

Pasnuereenstevigebasisisgelegdaaneigenbronnenenmiddelenener(eenbegin van)eeneigenstrategievoordewijkis,kandewijknaarmogelijkeondersteuningvan buitenzoeken.Externebronnenzijnbijvoorbeeldfondsen,overheidsgeldenen wijkoverstijgendesamenwerkingsrelaties.Alssociaalwerkeronderzoekjeopwelke manierdegemeente/overheiddeburgerinitiatievenmaterieelkanondersteunen, bijvoorbeeldmetsubsidies.Ditgebeurtalleenalshetnodigis,wanteerstwerden immersdekrachtbronnenindewijkzelfaangesproken.

PREVIEWVERSIE

DeeerstevierstappenvandeABCD-methodehoevennietaltijdstriktachtereenvolgens uitgevoerdteworden.Dezekunnenelkaaroverlappenofineenanderevolgorde plaatsvinden.

Indepraktijk

Johnnystarttein2015alsbewonersondersteunerinVenlo.Hijkwamineenwarmbad terecht.Erwarenveelinitiatievendieooitwarenopgestarttijdensde‘Venlodroom’, eenprojectwaarintussen2010en2013professionalsenbewonerssamenwerkten aanwonen,welzijnenzorgindewijk.Allegroepenbewonersdedendaaraanmee, behalvedejongeren.Datwasooknietzogek,wantondanksdehandtekeningenacties eneenprotestindegemeenteraad,sloothetgoedlopendejongerencentrumin2013

zijndeurenvanwegebezuinigingen.Dejongerenkwamenopstraattestaanenvoelden zichletterlijkbuitengesloten.Erontstondeenklooftussenenerzijdsdejongerenen anderzijdsinstantiesenbewonersgroepen.JohnnybeslootdeABCD-methodeinte zettenalsleidraadomdekloofteverkleinen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Stap 1: In kaart brengen van capaciteiten

IndezeeerstestapontdekteJohnnydatereenwerkgroepbestonddiezichbezighield metzwerfavalenjongerenoverlast.Hijslootzichdaarbijaan.Hijhadalsneldoordat zeingesprekmoestenmetdejeugdendewerkgroepdaargeschiktvoorwas. Ondertussenmerktehijookdateengrotegroepjongerenzichopstraatophield.Maar hijzagindezejongerenmeerdaneenoverlastgevendegroep.Dejongerenwarenmet elkaaropgegroeid,kendenelkaardoorendoorenwaarnodighielpenencorrigeerden zijelkaar.Johnyzagjongerenmetambities,behoeften,ideeënentalenten.Hijleerde de‘leiders’vandegroepkennenenontdektehuntalenten.Tegelijkertijdleerdehij eenaantal‘rolmodellen’indewijkkennendiezichvoordejeugdwildeninzetten.Zo ontmoettehijtweemoedersdieietswildenmethet‘verloederde’speeltuintjeinde buurt.EnRachid,eenmandiezijnturbulentelevenradicaalhadomgegooidenzich hadvoorgenomenomjongerentebehoedenvoordefoutendiehijhadgemaakt.

Stap 2: Bouwen aan relaties

NuJohnnydewijkhadlerenkennen,washetzaakomdedriesporen:dewerkgroep, dejongerenenderolmodellen,bijelkaartebrengen.Aftastendegesprekkenwerden gevolgddooropenenvervolgensbestemotioneleenspannendegesprekken. Uiteindelijkkwamendegroepensamen.Metbehulpvaneensterkte-enzwakteanalyse vandebuurtkwamenzijtoteenplan.Hetideewasdespeeltuinopteknappenen jongerendaareeneigenplektegeven,eenJOP(JongerenOntmoetingPlek).

Stap 3: Activeren van de buurt en economische ontwikkeling

PREVIEWVERSIE

Deoorspronkelijkewerkgroepwerduitgebreidmetjongerenenderolmodellen.Samen gingenzeaandeslag.Ervolgdenpresentatiesvanhunplanvoordegemeenteraad enambtenaren.Ooknodigdenzedepolitieenwoningcorporatiesuitomdeplannen oplocatietebekijken.Doordesamenwerkingmetdejongerenwerdnietóverhen gesproken,maarméthen.Hierdoorkregenallepartijenbegripvoorelkaars standpunten.

Stap 4: Samenwerken rondom een visie en plan

Nadathetplandoorde‘buurt’enprofessionalswasaangenomen,volgdedeverdere uitwerkingervan.MetdeouderejeugdwerdafgesprokenopdelocatievoorhetJOP. ErwerdinkaartgebrachtwaarhetoverdekteJOPmoestkomenenwaarverlichting miste.Nazonsondergangwashetnamelijkpikkedonkerinhetpark.Ookwerden samenmetdewijkagentenenstraatcoachesgedragsregelsopgesteld.

Stap 5: Steun van buiten aanwenden

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

PREVIEWVERSIE

Nadetoekenningvandesubsidieaanvraag,knaptenallepartijensamendeJOPop. Terafsluitingwerdgezamenlijkhamburgersgebakkenengegeten,want:Whyhavea meeting,ifyoucanhaveaparty?’(Driessen,2017).

Het opknappen van de overdekte hangplek.

WerkzameelementenvandeABCD-methode

JehebtalgeziendatjedeABCD-methodekuntinzettenbijgroteprojectenvoor integralewijkontwikkeling,maarookbijspecifiekereprojecten,gerichtopéénthema. Alsjedeinterventiewiltaanpassenaandespecifiekesituatiewaarmeejijtemaken hebt,ishethandigomdewerkzameelementenopeenrijtehebben.Ditzijnde elementendiejeinelkgevaloverzoumoetennemen(Brörma,2010):

• Wijkontwikkelingenvernieuwingvanbinnenuit(doorbewonerszelf).

• Focusopcapaciteiteninplaatsvanopproblemenentekortkomingen.

• Initiatievenmetweinigtotgeenhulpvanbuitenaf.

• Erkennenenvoortbouwenopbestaandeinformelenetwerken.

• Hettotstandbrengenvannieuwesocialerelaties.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

• Leiderschapdooreenrepresentatievegroepbewoners.

• Invullingvandemethodeaangepastaandespecifiekewijk.

• Combinatievankleinesnelleresultatenenwijkontwikkelingoplangetermijn.

10.4 Anderemethodenvoorwijkontwikkeling

Alsjeaanspecifiekethema’sofmeteenspecifiekedoelgroepindewijkwilwerken, hoefjegelukkigookmeestalnietzelfhetwielopnieuwuittevinden.Erzijnnogtalloze goedevoorbeeldenvanuitgewerktemethodieken,diegerichtzijnopééndoelen/of éénbepaaldedoelgroep.Wiljebijvoorbeeldschooluitvalbijjongerenverminderen, eenzaamheidonderwijkbewonersterugdringen,hetleefklimaatindewijkverbeteren ofmensenmetverschillendeachtergrondenenondersteuningsbehoeftenmetelkaar incontactbrengen?Indedatabankenvooreffectieveinterventiesvindjeeenschat aanmethoden,waarmeejekuntwerkenaandoelendieuiteindelijkookbijdragen aanhetversterkenvandewijk.

Enkelevoorbeeldenvaninterventieszijn:

• FutsalChabbab

• RestoVanHarte

• VijfSterrenDorpen

• Maatjesprojecten

• Kulturhuske

• WijkenPsychiatrie.

FutsalChabbab

PREVIEWVERSIE

FutsalChabbabiseeninterventievoorjongerentussende8en18jaar.Door sportbeoefeningwordtgeprobeerdschooluitvalenoverlastopstraatteverminderen, kansentevergrotenenzelfontplooiingtebevorderen.Deinterventieisopgezetvoor jongereninachterstandswijken,dieveelopstraatzijnengeneigdzijntestoppenmet school.Dejongerenkrijgenbegeleidingindevormvanzaalvoetbaltraining,coaching enhuiswerkbegeleiding.Detrainersluitalsrolmodelaanbijdeleefwereldvande jongeren.Hijbiedteenveiligeomgevingomhenvandaaruitophungedrag(onder andereindewijk)tekunnencoachenentemotiverenomnaarhuiswerkbegeleiding tegaan.Devoetbaltrainingishetmiddelomdejongerentebereikenentemotiveren (Sleegers,2020).

RestoVanHarte

RestoVanHartebiedteenontmoetingsplekvoorwijkbewonerswaarzegezamenlijk vaneenmaaltijdkunnengenietenzodatzenietaltijdalleenhoeventeeten.EenResto iseenpop-uprestaurantdatmeestaleenkeerindeweek(somsvaker,somsminder vaak)openisinbuurthuizen,scholenofanderegelegenheden.Iedereeniswelkom enkanvooreenkleinbedragkomeneten.Debedieningbestaatuitvrijwilligers.De

maaltijdishetmiddelommetanderenincontacttekomen.RestoVanHarteorganiseert ookandereactiviteiten,bijvoorbeeldvoormensenmetAlzheimer,kinderen, mantelzorgersenalleenstaandeouders(RestoVanHarte,z.d.).

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

In een Resto van Resto VanHarte is iedereen welkom om voor een klein bedrag te komen eten en elkaar te ontmoeten.

VijfSterrenDorpen

PREVIEWVERSIE

VijfSterrenDorpeniseeninterventiewaarbijdorpsbewonersmetondersteuningvan eensociaalwerkerhetwelzijnendeleefbaarheidinhundorpversterken.Een professionele‘vijfsterrenwerker’(datkanjijalssociaalwerkerzijn)begeleidtbewoners ineenwerkgroep,het‘sterrenteam’,omsterkepuntenvanhetdorptebenoemen.En omeenplantebedenkenwaarmeeenkeleaandachtspunteninhetdorpverbeterd worden.Tijdenseenfeestelijkebijeenkomstwordtgepresenteerdwaarhetdorpgoed inisenwaardeuitdagingenliggen.Totslotwordtineenbijeenkomstmetdegemeente, lokalewelzijnsinstellingenenanderebetrokkenpartijenbesprokenwiewatgaatdoen omaandeuitdadingentewerken.Dedoorlooptijdisongeveerdriemaanden(Rat, 2012).

Maatjesprojecten

Eenmaatjesprojectiseenpopulaireinterventiewaarbijvrijwilligers(maatjes) gekoppeldwordenaankwetsbaremensendiesteunofbegeleidingnodighebbenof gewoongraagafentoegezelschapwillen.Samenmeteenmaatjeonderneemtde persoonleuke,ontspannendeactiviteiten.Denkaankoffiedrinken,naardebioscoop gaanofeenstukjewandelen;erisvanallesmogelijk.Wijkbewonersondernemendus dingenmethunmaatje,lerenzakenvanuiteenandergezichtsveldzien,ontdekken

wathetisomzichverbondentevoelenmeteenanderenkunnenhunverhaalkwijt. Erzijnverschillendeorganisatiesdiemaatjesprojectenorganiseren.Erzijnook projectenvoorspecifiekedoelgroepen,zoalsdak-enthuislozen,mantelzorgers, mensenmeteenbeperking,mensendietemakenhebbenmetverlies,mensendiein eensociaalisolementverkerenenzovoorts.Alsprofessionalmoetjewetenwelke organisatiesmaatjesbiedeninjouwwijk,zodatjemensenaandejuistevrijwilliger kuntkoppelen.Daarbijishetwelheelbelangrijkomgoedteonderzoekenofeen specifiekmaatjesprojectindespecifiekesituatieookdaadwerkelijkgeschiktis(Van derTier&Potting,2015).

Kulturhuske

DeinterventieKulturhuskecreëerteengemeenschappelijkehuiskamerenpodium voorwijkbewoners.Daarkunnenzeelkaarontmoetenen‘eigen’cultureleactiviteiten organiseren.Kulturhuskerichtzichopallebewonersvandewijkenlegtdefocusop deaanwezigediversiteitincultureleachtergronden.Doelenzijnontmoetingenbinding, talentontwikkelingenmaatschappelijkeparticipatie.Degemeenteeneen woningcorporatiezorgenvooreenleegstaandpand.Eensociaalwerkereneengroep vrijwilligerszorgendatwijkbewonershetpandwetentevindenendatzijzichdaar welkomvoelen.Hetisdanaandewijkbewonersomderuimtetebenuttenvoor gezamenlijkeactiviteiten,zoalskoken,verhalenvertellen,muziekofcursussen (Panhuijzen,2013).Deprofessionalenvrijwilligerszijnaanwezigomdewijkbewoners teondersteunen.Mensenkunnentijdensveelactiviteitenvrijinlopen,zodathetecht eenhuiskamergevoelgeeft.

Sommigewijkenhebbenietssoortgelijksmeteenanderenaamwaarmensenkoffie kunnendrinken,elkaarkunnenlerenkennenengezamenlijkdingenorganiseren.Het loontomdezeinitiatievenopeenrijtjetehebbenzodatjemensenhiernaarkunt verwijzen.

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

PREVIEWVERSIE

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

DeinterventieKulturhuskecreëerteengemeenschappelijkehuiskamervoorwijkbewoners waar ze elkaar kunnen ontmoeten en culturele activiteiten kunnen organiseren.

WijkenPsychiatrie

WijkenPsychiatrieiseeninterventieomhetsocialenetwerkvanmensenmet psychischebeperkingentevergrotenindewijk,omaansluitingindewijkteverbeteren enzoeenzaamheidteverminderen.Deaanpakbestaatuittweesporen.Teneerste zorgtdesociaalwerkervoorontmoetingsplekkenindewijkwaarmensenervaringen uitwisselenofgezamenlijkactiviteitendoen.Hettweedespoorbetrefthetcreëren vancontacttussenmensenmeteenpsychischebeperkingentussenmensenmeteen psychischebeperkingenanderewijkbewoners(Karbouniaris,2013).

10.5 Begrippen

PREVIEWVERSIE

ABCD-methode

Methodewaarbijervanbinnenuitsamengewerktwordtaaneensterkeregemeenschap.

FutsalChabbab

Eeninterventievoorjongerentussende8en18jaar,doorsportbeoefeningwordt geprobeerdschooluitvalenoverlastopstraatteverminderen,kansentevergroten enzelfontplooiingtebevorderen.

Integralewijkontwikkeling

Ontwikkelingdiestaatvoorhetverbeterenvandewijkopsociaalvlak,materieelvlak enophetgebiedvanveiligheid,waarbijalleaspectenopelkaarwordenafgestemd.

Kulturhuske

Interventiedieeengemeenschappelijkehuiskamerenpodiumvoorwijkbewoners creëert.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

RestoVanHarte

Biedteenontmoetingsplekvoorwijkbewonerswaarzegezamenlijkvaneenmaaltijd kunnengenietenzodatzenietaltijdalleenhoeventeeten.

VijfSterrenDorpen

Eeninterventiewaarbijdorpsbewonersmetondersteuningvaneensociaalwerker hetwelzijnendeleefbaarheidinhundorpversterken.

WijkenPsychiatrie

Eeninterventieomhetsocialenetwerkvanmensenmetpsychischebeperkingente vergrotenindewijk,omaansluitingindewijkteverbeterenenzoeenzaamheidte verminderen.

Bredewijkanalyse

Wijkanalysediezichrichtopallemogelijkeaspectenvandewijk.

Dorpsplan

Eenplanoverdetoekomstvanhetdorp.

Maatjesproject

Eenpopulaireinterventiewaarbijvrijwilligers(maatjes)gekoppeldwordenaan kwetsbaremensendiesteunofbegeleidingnodighebbenofgewoongraagafentoe gezelschapwillen.

Smallewijkanalyse

Wijkanalysediedefocuslegtopeenofeenpaarspecifiekethema's.

Wijkanalyse

Eenhulpmiddelomdesituatieineengebied,dorpofwijkinkaarttebrengen.

Wijkplan

PREVIEWVERSIE

Eenplanoverdetoekomstvandewijk.

10.6 Bronnen

Brörmann,N.(2010,1maart). Methodebeschrijving ABCD.Geraadpleegdop29februari 2024,van https://www.movisie.nl/sites/movisie.nl/files/2018-03/Methodebeschrijving-ABCD.pdf Driessen,J.(2017,29september). ABCD voor ‘beroepschaoten’.Geraadpleegdop3 maart2024,vanhttps://www.buurtwijs.nl/content/abcd-voor-beroepschaoten

Gerrits,F.,&Vlaar,P.(2010,november). Competentieprofiel Opbouwwerker. Geraadpleegdop2maart2024,van

https://www.movisie.nl/sites/movisie.nl/files/publication-attachment/Competentieprofiel%20Opbouwwerker%20%5BMOV-222726-0.3%5D.pdf

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Karbouniaris,S.(2013,april). Methodebeschrijving Wijk en Psychiatrie.Geraadpleegd op1maart2024,van

https://www.movisie.nl/sites/movisie.nl/files/2018-03/Methodebeschrijving-wijk-en-psychiatrie.pdf

LSAbewoners.(z.d.). Wat is Asset Based Community Development.Geraadpleegdop1 maart2024,van

https://www.lsabewoners.nl/buurtbewoners-verbinden/ontwikkel-de-buurt-met-asset-based-community-development/ Movisie.(2012,4april). Wijkanalyse, hoe doe je dat? Geraadpleegdop1maart,van

https://www.movisie.nl/publicatie/wijkanalyse-hoe-doe-je-dat

Movisie.(z.d.). Integraal werken in de wijk.Geraadpleegdop3maart2024,van

https://www.movisie.nl/integraal-werken-wijk

Panhuijzen,B.(2013,maart). Methodebeschrijving Kulturhuske.Geraadpleegdop1 maart,van

https://www.movisie.nl/sites/movisie.nl/files/2018-03/Methodebeschrijving-kulturhuske.pdf

Rat,K.(2012,juni). Methodebeschrijving Vijf Sterren Dorpen.Geraadpleegdop1maart 2024,van

https://www.movisie.nl/sites/movisie.nl/files/2018-03/Methodebeschrijving-vijf-sterren-dorpen.pdf

RestoVanHarte.(z.d.). Wat doet Resto VanHarte? Geraadpleegdop1maart2024,van

https://www.restovanharte.nl/watdoetrestovanharte

Sleegers,R.(2020,18juni). Interventie Futsal Chabbab. Geraadpleegdop1maart2024, vanhttps://www.nji.nl/sites/default/files/2022-08/Futsal%20Chabbab.pdf

VanderTier,M.,&Potting,M.(2015). Een maatje voor iedereen? Een wetenschappelijke basis onder de methode maatjesproject. Geraadpleegdop1maart2024,van

https://www.movisie.nl/sites/movisie.nl/files/publication-attachment/Onderzoeksrapport-een-maatje-voor-iedereen%20%5BMOV-7517151-1.0%5D.pdf

Xanten,H.(2012). Wijkanalyse, hoe doe je dat? Geraadpleegdop1maart2024,van

https://www.movisie.nl/sites/movisie.nl/files/2019-04/Leaflet_Wijkanalyse_hoe_doe_je_dat.pdf

PREVIEWVERSIE

Thema11

COPYRIGHTBOOM

Socialeinterventies

Inhoudthema

PREVIEWVERSIE

• Socialenetwerkenensteunsystemen

• Methodenomnetwerkeninkaarttebrengen

• Methodenomnetwerkenuittebreiden

• Methodenomnetwerkenteversterken

• Netwerkinzettenbijondersteuning

• Kritischeberoepssituatie

• Verdieping

• Begrippen

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Eengroepmensenmetwieeenpersooneenrelatieonderhoudtwordteensociaal netwerkgenoemd.Eensociaalnetwerkisvooriedereenvanonschatbarewaarde.Het biedtmensenemotioneleondersteuningenhetkanpraktischehulpbieden(Movisie 2023).Eensociaalnetwerkverschiltingrootteeninsamenstelling.Hetbestaatuit hechtecontactentussenmensendieelkaarregelmatigzien.Maarookuitlossere contactenenprofessionals.Sociaalwerkerszijnonderdeelvaneensociaalnetwerk vanmensenenspeleneenbelangrijkeondersteunenderolbijhetopbouwen, verstevigenenonderhoudenvanhetnetwerkvanmensen.

11.1 Socialenetwerkenensteunsystemen

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Mensenhebbenverschillendesoortensocialenetwerken.Bijvoorbeeldeenpersoonlijk netwerk,datbestaatuitfamilie,vriendenenmantelzorgers.Ennetwerkenopbuurtofwijkniveau,zoalsburen,professionalsenvrijwilligers.Omaanspraaktekunnen doenopeensociaalnetwerkishetbelangrijkdatditnetwerkgezondenvitaalis.

Voorbeeld

Jara(25)isdakloosenkamptmeternstigeverslavingsproblematiek.Zebrengtveel vanhaartijdalleendoor.Zevoeltzicheenzaam.Haareenzaamheidiseentriggerom meerverdovendemiddelentegaangebruiken.Alszemeergebruiktdanwordtze mindervriendelijknaardemenseninhaaromgeving,waardoorzemensenverliest. Jaraheeftopditmomentgeencontactmeermethaarouders,broersenvriendinnen. Haarsocialenetwerkbestaatnuuiteenaantalmensendiezeopstraatheeftleren kennen.Dezemensenkampenookmeternstigeverslavingsproblematiek.

InhetvoorbeeldvanJarawordtduidelijkgemaaktdatze,ondankshaareenzaamheid, tocheenaantalsocialecontactenheeft.MaardesocialecontactendieJaraopdit momentheeftzijnniethelpend.Hetbetreftduseennetwerkdatnietgezondenniet vitaalis.

Belangvansocialenetwerken

PREVIEWVERSIE

Hetisgeblekendatmensenmeteensterksociaalnetwerkgezonderzijnengemiddeld langerlevenendatineenmaatschappijwaarinstevigesocialeverbandenbestaan, betergepresteerdwordtopeconomischniveaueninonderwijsprestaties.Het versterkenvansocialenetwerkenlevertvoorindividuenendesamenlevingonder anderedevolgendezakenop:

• Persoonlijkeondersteuning:socialenetwerkenvoorzieninvelepersoonlijke behoeften,zoalsdebehoefteaangenegenheid,aanaansluiting(erbijhorenen veiligzijn),aanpraktischebenodigdheden(vanboodschappentotcomputerhulp) enaanstabiliteit.

• Integratieenmeertoegangtotdesamenleving:viajesocialenetwerkkunje bijvoorbeeldsnellereenleukebaanvindenofincontactkomenmeteen (hobby)clubofvereniging.

• Verminderingvanindividualisering:individualiseringishetproceswaardoor mensenmeeralsindividudanalsgroepindesamenlevingkomentestaan. Individualiseringbrengtveelpersoonlijkevrijheidmetzichmee,maarhetkanook problemenopleverenindesamenleving,vooralnudeoverheidverwachtdat burgerselkaarmeerondersteuneninplaatsvangebruikmakenvan overheidsvoorzieningen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

• Afnemendeafhankelijkheidvanprofessionals:wanneerburgerseenberoepdoen ophunsocialenetwerkvoorhulpensteun,danisprofessionelehulpnietaltijd nodigenbenuttenzehuneigenkrachtmeer.

Netwerkontwikkelen

Eensociaalnetwerkbiedtpraktischeenemotioneleondersteuning.Mensenblijven steedslangerthuiswonenendaardoorneemthetaantalhulpvragentoe.Ditmaakt hetontwikkelen,verstevigenenonderhoudenvaneensociaalnetwerkvanmensen ergbelangrijk.Sommigemensenlijkenmaarweinigmensentekennenenzijnveel alleen,oflijkennietovereennetwerktebeschikkendatinstaatisomzorgen ondersteuningtebieden.Iemanddieveelalleenis,isnietperdefinitieeenzaam.Het isvoordezemensenwelmoeilijkeromiemandintezettenvoorbijvoorbeeldpraktische steun.Doorhetnetwerkinkaarttebrengenzaljeziendatervaaktochmeermensen inbeeldgebrachtkunnenwordendanvoorafwordtgedacht(Movisie,2023).

PREVIEWVERSIE

Ruim een kwart (26 procent) van de Nederlanders van 15 jaar of ouder voelde zich in 2019 enigszins eenzaam, en 9 procent had sterke gevoelens van eenzaamheid (Nederland in cijfers, 2020)

Voordatjehetsocialenetwerkvaniemandinkaartbrengt,kijkjeofhetnetwerkal eerderinkaartisgebracht.Isditniethetgeval,dankunjehierzelfmeestarten.Het inkaartbrengenvanhetnetwerkiseenstartpunt,nietheteinddoel.Beginmeteen openblik:wiezijnerbelangrijkinhetlevenvandecliënt(Movisie,2023).Richtjeop dewensenenvoorkeurenvandecliënt.Doormensenteverbindenopbasisvan gemeenschappelijkinteressesofeenbepaaldelevensstijl,isdekansgroterdatditde relatieversterkt.Stelvragenopbasisvaninteressesofeenbepaaldelevensstijl, bijvoorbeeld:

• Watwiljegraagdoen?

• Welkehobby'seninteressesheeftofhadje?

• Waarbenjegoedin?

• Watvindjebelangrijk?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Bijhetstellenvandebovenstaandevragenishetbelangrijkomnietalleentedenken indeactiviteitendieiemandwilondernemen,zoals:iemandwilnaardefilm.Maar denkookinrollen,zoals:iemandiseenfilmliefhebberenkanveelvertellenoverfilms diehijheeftgezien.Misschienisereenfamilielidofeenvrijwilligerdiehierookin geïnteresseerdis.Bijdenkeninsocialerollengaatereenwereldaanmogelijkheden open.Bijhetontwikkelenvaneennetwerkishetbelangrijkomdekwaliteitvande bestaandecontactenteverbeterenenfamilie,burenenbuurtbewonerstebetrekken.

Hetsocialenetwerkverstevigen

PREVIEWVERSIE

Bijhetverstevigenvaneensociaalnetwerkkunjealsneldenkenaanhettoevoegen vancontacten.Hettoevoegenvancontactenkanheelwaardevolzijn.Maarinsommige situatieskanhetveelwaardevollerzijndoorjejuistterichttenopdecontactendie zijnverwaterd.Ditkanalopeensimpelemanierdoorbijvoorbeeldweertegaan beginnenmethetversturenvaneenverjaardagskaart(Movisie,2023).Bijhet verstevigenvanhetnetwerkgajenetalsbijhetontwikkelenvaneennetwerkuitvan dewensenvandecliënt.Hetkanookheelwaardevolzijnom(indienaanwezig)een partneroffamilielidtebetrekkenindegesprekken,omdatzijhunpartneroffamilielid juistgoedkent.Zekunneninformatiegevenoverdepersoon,wiehijisenwathijleuk vond,voordatersprakewasvanhulpbehoevendheid.Erzijnverschillendeandere mogelijkhedenomfamilieledentebetrekkeninhetverstevigenvanhetsocialenetwerk. Eenfamiliebijeenkomstisbijvoorbeeldeenmanieromonderlingerelatieste verstevigen.Dewijzewaaropfamilieliedenwordenbetrokkenkanuiteenlopen,inde basisgaatheteromdatfamilieledenwordenbetrokkenindepersoonlijkesituatie vandecliënt.

11.2 Methodenomnetwerkeninkaarttebrengen

Omhetnetwerkzichtbaartemaken,zijnerverschillendetoolsvoorhanden,dieje samenmetdepersoonkuntinvullen,zoals:

• Groslijst:eenlijstvandemensendiedecliëntkent,voorzienvanrelevante opmerkingeneneventueelverrijktmetfoto’sentekeningen.DeWieisWieisnet alsdeGroslijsteenlijstvanmensendiedecliëntkent,maarditiseenonlinetool (Movisie,2023).

• NetwerkcirkelvanLensink:cirkelmetdenetwerkledendaarin,verdeeldinvier segmenten:familie,persoonlijkecontacten(bijvoorbeeldvriendenen medebewonersvaneenzelfdeinstellingofindedirecteomgeving),professionele contactenencontacteninderuimeresamenleving;hoedichterbijdekerniemand staatweergegeven,hoeintensieverhetcontactis.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

• Netwerk:Wiehelptje?Iseenwerkvormdathelptbijhetinzichtelijkkrijgeninhet nutennoodzaakvandeverschillenderelatiesdoormiddelvanhetinvullenvan eenwerkblad.Hetwerkbladbestaatuitcirkels(binnensteenbuitenstecirkel)dat inzichtgeeftinwiedichtbijstaatenwieermeeropafstandstaat.Erworden aanvullendevragengestelddoordebegeleiderendebegeleiderhelptbijhet reflecterenopdeuitkomsten(Movisie,2023).

• Contactladder:eenvragenlijstdiebestaandebuurtcontactenendebehoefteaan buurtcontactenmeet.

• Quez:vragenlijstdiehelptuittegaanvandeeigenregie,metvragenoverbestaande engewenstecontactenenhoedepersoonmetdeinzetvandezecontacten persoonlijkedoelenkanbereiken.

• MantelScan:eenreeksvragenenvisuelehulpmiddelen(genogramenecogram), waarmeemantelzorgersinzichtkrijgenindekrachten(draagkracht)enrisico’s (draaglast)vanhunsocialenetwerk.

Voorsociaalwerkersdiewijkgerichtwerkenzijnnogeenaantalandereinstrumenten interessant,bijvoorbeeldeenWijkecogramendeStraatladder.Tweeandere veelgebruikteinstrumentenzijndeecogramendegenogram.

Ecogram

Eenecogramwordtgebruiktomdebelangrijkesocialecontactenvaneencliëntin kaarttekunnenbrengen.Erwordtrekeninggehoudenmetverschillendeleefgebieden. Eenecogramiseenschemavanhetsociaalnetwerkvandecliëntwaarhetnietalleen omfamilieledengaat,maarookomanderemensenwaardecliënteenbelangrijke relatiemeeheeft,zoalsvrienden,buren,kennissenencollega's.Ineenecogramworden ookprofessionalsinbeeldgebracht.Eenecogrambiedtinéénoogopslagdeomvang, depraktische-endeemotionelesteunvanhetnetwerk(Zorgvoorbeter,2023).

PREVIEWVERSIE

Indecirkelinhethartvaneenecogramstaatdenaamvandecliënt.Daaromheen staanrondjes,dezerondjesstaanvoordepersoonlijkecontactenvandecliënt.Er wordeneenaantalgegevensvastgelegdendezewordenaangeduidmeteenletter. ZostaatdeGvoorgezinvanherkomst.EenFvooroverigefamilieleden.EenVvoor vrienden.EenKvoorkennissen.DeBvoordirectebureneneenZvoorzorgverleners ophulpverleners.Decirkelswordenviaeenlijnverbondenmethethart.Delijnkan meteenenkelepijlofeendubbelepijlwordengericht.Ditgeeftaanofhetcontact wederzijdsisofniet.Deaardvandeverbindingwordtmetlettersaangegeven.DeP staatvoorpraktischesteun.DeGstaatvoorgezelschap.EenAstaatvooradviesen uitwisselenvaninformatieendeEvooremotionelesteun.

Voorbeeld ecogram

Genogram

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

PREVIEWVERSIE

Eengenogramiseenmethodeomdegeneratiesvaneencliëntinbeeldtebrengen. Hetiseenkaartmetdrieofviergeneratiesendeonderlingerelaties.Jebrengtde voorgaandegeneratie(schoon-)oudersinbeeld,degeneratiewaardecliëntbehoort metbroers,zussen,zwagersenschoonzussenenvervolgensdederdeenvierde generatie(kinderen,kleinkinderen,neven,nichten).Belangrijkegebeurtenissenin hetlevenvandecliëntwordenookvastgelegd,bijvoorbeeld:

• Sterfgevallen,

• Verbrokencontacten,

• Verhuizingen.

Hetiseenmooiemanieromdelevensgebiedenvaneencliënttelerenkennenenhet biedtdecliëntruimteomzijnlevensverhaaltevertellen.Aandachtenbelangstelling tehebbenvoorhetverhaalvandecliëntisheelwaardevolenhetbiedtjouveelnuttige informatieomdecliëntondersteuningtekunnenbiedenbijhetinkaartbrengenvan

hetsocialenetwerk.Jekuntervoorkiezenomeengenogramtemakenmetdecliënt alleen,ofeventueelmeteenfamilielid.Jekunteenfamilielidbetrekkenomdatde cliëntditprettigvindt,ofomdateencliëntbijvoorbeeldmeternstige geheugenproblematiekofeenanderebeperkingkampt.Hetinvullenvaneengenogram neemtongeveer30tot60minuteninbeslag.Maarinsituatieswaarineencliënteen bewogenlevenheeftgeleid,kanditmeertijdvragen.Bijvoorbeeldindevolgende situaties:

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

• Decliëntheeftmeerderelangdurigerelatiesgehadmetmeerderepartnersener zijnmeerderekinderengeboren.

• Decliëntheefteenrelatiegehadmeteenpartnerdiekinderenheeftvanuiteerdere relaties.

• Decliëntkwamopjongeleeftijdineenpleeggezintewonenofeenresidentiële instelling.

• Decliëntisgeadopteerdofheeftzelfadoptiekinderen.

• Decliëntheeftkinderengekregenvaneenanderemandandewettigepartner.

Inallesituatiesishetbelangrijkomstapsgewijstewerken,detijdtenemenen methodischtewerken.Demethodischewijzeisdatjeallefamilieledenuitbeeldtmet verschillendevormpjesdiehetgenderaangeven.Jeschrijftdenaamengeboortedatum vandefamieledenbijdefiguurtjes.Mensendiezijnoverledenwordenaangeduidmet eenkruis.Debehaaldeleeftijdvandiepersoonwordtgenoteerd.Hetoudstekindstaat aandelinkerkant,dejongsteaanderechterkant.Dekinderendiehiertussenzijn geborengaanvanlinksnaarrechtsopbasisvandevolgordevanhunleeftijd (Zorgvoorbeter,2023).Ditzijndebasisprincipesvanhetmakenvaneengenogram, erisenigeverdiepingnodigomkennistenemenvanmeerfigurenennotitiesdie gebruiktkunnenworden.

PREVIEWVERSIE

Voorbeeld genogram

Begeleidengenogram

PREVIEWVERSIE

Bijhetmakenvaneengenogramkunnenemotiesopgeroepenwordenbijdecliënt. Jehoudtjebezigmethetpersoonlijkelevenvaneencliëntwaaringevoelige onderwerpenwordenbesproken.Hetisbelangrijkomeenvoudigtestartendoorte beginnenbijdebasisenmetdefeiten,bijvoorbeeldmethetgezinvanoorsprong.Je kuntbijvoorbeeldvoorstellenomtebeginnenbijdemoedervandecliëntenvragen wanneerzijisgeboren,waarzijisgeboren,alszenietmeerleeftwanneerzeis overleden.Eenmoeilijkerevraagdiejezoukunnenstellenis,waaraaniszeoverleden (Zorgvoorbeter,2023).Jekuntjevoorstellendatjenaarmatejedichterbijdecliënt zelfkomtendegebeurtenisseninzijnofhaarleven,jeookdichterbijgevoeligere onderwerpenzultkomen.Laatderegiebijdecliëntdoorbijvoorbeeldtoestemming tevragenomoponderwerpendoortemogenvragen.Maakooksteedseeninschatting naardeemotionelereactievandecliënt.Indienersprakeisvansituatiesdieeengrote impacthebbengemaaktophetgevoelslevenvandecliëntendecliëntisvastgelopen indeverwerkingvandezesituaties,kunjeonderzoekenofiemandondersteuning wenstbijhetverwerkingsprocesenhierinondersteuningbieden.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS

Ondersteunenbijnetwerkinkaartbrengen

Alsjealssociaalwerkermensengaatondersteunenbijhetinkaartbrengenvanhun netwerk,kunjedusgebruikmakenvanverschillendeinstrumenten.Alsjedeze instrumentengebruiktdanishetbelangrijkdatjeookaandachtbesteedtaande zwakkeresocialecontacten.Ditkunjedoendoorvragentestellenzoals: • Wiestuurjeeenverjaardags-ofkerstwens?

CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

• Metwiemaakjeweleenseenpraatjeindebuurt?

• WiezijnjouwFacebookvriendenenWhatsApp-contacten?

• Welkeprofessionalsspeleneenbelangrijkerol?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Vervolgensanalyseerjesamenmetdecliëntdemogelijkhedenvanhetsocialenetwerk, omvervolgenssamentebeoordelenofheteenvitaalnetwerkbetreftenofdecliënt inzijnbehoeftenkanwordenvoorzien.Eenvitaalengezondnetwerkbestaatuit verschillendesocialecontacten,duswaarvariatieinzit.

Indepraktijk

Liselotteissociaalwerkerbijhetsociaalloket.DaartreftzemeneerVisser(78).Meneer Visserissindsdriejaarweduwnaar.Hijenzijnvrouwblevenongewenstkinderloos. Zijnfysiekegezondheidgaatsindseenhalfjaarflinkachteruitwaardoorhijeenaantal hulpvragenheeft.Zokanhijzijntuinnietmeerzelfonderhoudenenlukthetnietmeer zogoedomzelfboodschappentehalen.Hijmagnietmeerautorijdenwaardoorhij zichergbeperktvoelt.

LiselottesteltvooromhetsocialenetwerkvanmeneerVisserinkaarttebrengen. MeneerVisservindtditonzin,hijkanhaarzoookwelvertellenwiediemensenzijn. Hijgeeftaanheelveelvriendenenfamilieledentehebbenwaarhijeensterkeband meeheeft.UiteindelijkstelthijzichtochopenensamenmetLiselottebrengthijzijn socialenetwerkinkaart,doormiddelvandemethodeNetwerk:Wiehelptje?Ze beginnenmethetinvullenvandebinnenstecirkel.Hetsocialenetwerkvanmeneer Visserindebinnenstecirkelbestaatuit:

• BroerDirk(80)

• VriendJan(78)

• VriendHenk(77)

• BuurmanHarry(80)

• BuurvrouwNelly(82)

• BiljartvriendKarel(81)

• OudevriendinRia(79)

PREVIEWVERSIE

LiselottestelteenaantalvragenaanmeneerVisserwaardoorhijgaatreflecterenop hetnetwerkdathijnuinzichtelijkheeftgemaakt.Hetwerdhemduidelijkdathij-op zijnleeftijd-eenheelmooisociaalnetwerkheeft,waarhijzichsterkmeeverbonden voelt.Eennetwerkdathememotionelehulpbiedt.Maardatdezemensenvanwege huneigenleeftijdniet(meer)instaatzijnpraktischesteuntebieden.

LiselotteiservanovertuigddatmeneerVissernogveelmeermenseninzijnnetwerk heeft.Dezemensenbehorenwellichttotdebuitenstecirkel.Zemaakteennieuwe afspraakmetmeneerVisseromhieropdoortegaan.

Eenvitaalnetwerkiseennetwerkdatiemandkaninzettenomzijndoelentebehalen enomiemandinzijnbehoeftentevoorzien.Bijkwetsbaredoelgroepen,zoalsbij meneerVisser,isdatvaakniethetgeval.Eennetwerkdatbestaatuitalleenmaar kwetsbaremensen,isnietvitaal.Jekuntookmensentreffendiealleenmaar familieledeninhetsocialenetwerkhebben,ofalleenprofessionals.Enjekuntmensen treffendieeennetwerkhebbendieeenprobleemjuistinstandhoudt,bijvoorbeeld iemandmetverslavingsproblematiekdiealleenmaaranderemensenmet verslavingsproblematiekomzichheenheeft.Eenvitaalnetwerkbevatmensenmet uiteenlopendekwaliteiten,denkaandevolgendeelementen:

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

• Deomgeving:iemanddiedichtbijwoontkansnellerpraktischehulpbiedendan iemanddieeersteenuurmoetreizen.

• Gevarieerdheid:eengevarieerdnetwerkbestaatuitmeerderepersonenwaarin verschillenzijn.Verschilindebanddiezijmetdecliënthebben,zoalsfamilieleden, vriendenenbijvoorbeeldburen.Maarookinleeftijdendehulpdieiemandkan bieden.

• Dichtheid:dematevanonderlingeverbondenheidenovereenkomsteninnormen enwaarden.

• Stabiliteit:dematevanduidelijkheidenzekerheiddathetsocialenetwerkbiedt.

• Bereikbaarheid:dematevantoegankelijkheidvanhetnetwerkwaarinmensen makkelijktebenaderenzijn.

• Zorgkracht:deverschillendevormenvanondersteuningdathetsocialenetwerk kanbieden,zoalshulpbijpraktischezaken,emotionelesteun,gezelschapof bijvoorbeeldeenvoudigemedischeverzorging.

Zodrajehetsocialenetwerkvandecliëntinkaarthebtgebrachtenhetduidelijkis welkeondersteuningsbehoefteiemandheeft,kunjedecliëntondersteunenen stimulerenomditnetwerktebenutten.Insommigegevallenkunnenmensenmethet huidigenetwerkuitdevoeten.Inanderesituatiesishetnodigomhetnetwerkuitte breiden.Hierinkunjealssociaalwerkeropmethodischewijzeondersteuningbieden.

11.3 Methodenomnetwerkenuittebreiden

PREVIEWVERSIE

Eensociaalnetwerkuitbreidenkanwenselijkzijnvooreencliënt,zodatermeer mogelijkhedenzijnomopmensenterugtevallenofomdaterbehoefteisaanmeer diversiteitaancontacten.Erzijnverschillendemanierenenmethodenwaarsociaal werkersgebruikvankunnenmakenomcliëntendejuisteondersteuningtebieden.

Ontmoetingsactiviteitenofplekken

Erzijnverschillendemanierenvoormensenomincontacttekomenmetandere mensen.Eenmanieromnieuwemensentelerenkennenisomaansluitingtevinden viaeenkring.Eenkringkentveelverschillendesoortenvoorverschillendegroepen mensen(Movisie,2023).Eenaantalvoorbeeldenzijn:

• :eenvriendenkringisvoormensenmeteenbeperkingofvoorouderenenheeft alsdoelomgezelligsamentezijn.Degroepbestaatuitongeveerachtmensenen wordtbegeleidtdooreenvrijwilliger.Erwordenactiviteitenondernomendie aangestuurdwordendooreenprofessional.

• :eenstudiekringisvooreengroepvantientotvijftien50-plussersdieonderleiding vaneenprofessionalofvrijwilligerregelmatigsamenkomen.Erwordtsteedseen maatschappelijkthemacentraalgesteldwaarovergesprokenwordttijdensde ontmoetingen,zodatdemaatschappelijkebetrokkenheidwordtgestimuleerd. Hetdoelisdaterwordtgewerktaanontmoetingendaterkennisuitwisseling plaatsvindt.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

• :eenwijkkringbestaatuiteengroepvanongeveernegenmensenmeteen verstandelijkebeperking.Dezemensenwonenoploopafstandvanelkaar.Hetdoel isdatzijelkaarhelpenendatzesamenkijkenwaterinhunwoonomgevingtedoen is.Zekunnenzelfietsvoordewijkbetekenenendatdoenzijmetbehulpvan vrijwilligerseneenprofessional.Erzijnookandereinitiatievenvoorwijkkringen, bijvoorbeeldvanuitgeloofsgemeenschappen.

• :dekringeniseeninitiatiefvoorLHBTIQ+ers.Hetdoelisdatzijelkaarkunnen ontmoetenensamendingenkunnenondernemen.Zijsprekenéénofmeerdere kerenpermaandmetelkaaraf.

• :detelefooncirkelisvooreengroepvanachttottienalleenwonendemensen.Er wordtdagelijkseenbelrondjegedaanzodateriederedagcontactiseneenander weethoehetmetiemandgaat.

Erzijnnogveelmeerinitiatievenommensenmetelkaarincontacttebrengen.Jekunt viaverschillendewebsitesinformatievinden.

Ontmoetingsplekkenenactiviteiten(eenzaam.nl)

Organisatieseninitiatievenvoorverschillendedoelgroepen(beteroud.nl)

ÉénvandeinitiatievenvoorverschillendedoelgroepenisdeRozeOuderenSalon. Eenspermaandvindteenbijeenkomstplaatsvoorhomoseksuele,lesbische,biseksuele entransgenderpersonenvanaf55jaar,indeneutrale,veiligeomgevingvaneen woonzorgcentrum.Ookvoorbuurtbewoners.Deelnemerskunnenerzichzelfzijnen hethelptvoorkomendatzeeenzaamzijn(beteroud.nl,2024)

PREVIEWVERSIE

Netwerkcoach

COPYRIGHTBOOM

Eennetwerkoachiseengetraindevrijwilligerdiezichinzetomeencliënttecoachen inhetherstellen,activeren,versterken,opbouwenenuitbreidenvanhetsociale netwerk.Erwordtgewerktopbasisvaneen10stappenplandiezijsamendoorlopen. Denaamvandemethodeis'Natuurlijk,eennetwerkcoach!'enisontwikkelddoor MartinvanLustgraaf,werkzaambijMantelzorgNL.Hetrichtzichopmensenin kwetsbaresituatiesofomstandighedenwaarbijersprakeisvaneenzwaksociaal netwerk.Hetdoelisomdezegroepmensenteondersteunenbijhetversterkenvan hetsocialenetwerkzodatzijmeersocialesteunenmeerkwaliteitvanlevenervaren. Demethodekenmerktzichdoortweebelangrijkeelementen:

1. Erwordtgebruikgemaaktvaneensystematischeenmethodischeaanpakvolgens hetTOGROWcoachingmodel(eenraamwerkvoorhetvoerenvan coachingsgesprekkenenvoorprobleemoplossing)enwordtopgebouwdintien stappendieverdeeldzijnindriefasen.

PREVIEWVERSIE

2. Devrijwilligenetwerkcoachwerktvanuiteengelijkwaardigeencoachende houding:persoonlijkencoachendcontact,focusopsocialenetwerkversterking enhetbiedenvansocialesteun.

Zelfsturingstaatindeinterventiecentraal,waarbijdenetwerkcoachdegroeivande cliëntbevordert,zodatdezezichsteedsverantwoordelijker,bewusteren oplossingsgerichteropstelt.Denetwerkcoachgaatindriefasentewerk.Deeerste fasebetreftdriestappendiedeoriëntatiefasevormenophetnatuurlijkenetwerkvan decliënt:

• Stap1Kennismakingenperspectief:denetwerkcoachmaaktkennismetdecliënt enomgeving.Indezestapgaathetomhetwinnenvanvertrouwen,hetopbouwen vanpersoonlijkcontactenhetwegnemenvanweerstand.Decoachlegthet coachingstrajectuitenprobeerteenbeeldtekrijgenvandebeginssituatieende

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

De Roze Ouderen Salon.

wensenvandecliënt.Ditlaatstewordtookwel'droomnetwerk'genoemd.Deze droomisdebasis.Degewensteveranderingenbeginnenhierenblijvenopdeze manierheeldichtbijdecliënt.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

• Stap2Netwerkinbeeld:denetwerkcoachbrengthetnetwerksystematischin kaart.Denadrukligtopinventariseren,overzichttekrijgen.Hetisindezestapde bedoelingzonderoordeelnaarhetnetwerktekijken.Denetwerkcoachstimuleert, steunt,steltvragenenluistertgoed.

• Stap3Dewaardevanhetnetwerk:erwordteenkritischeblikgewordenophet huidigenetwerkdoordecliëntendecoachsamen.Hetdoelvandekritischeblik isteonderzoekenwelkeondersteuningskrachthetoplevert.Dewaardevanhet huidigenetwerkwordtsamenbesproken.Hieropvolgendwordende netwerkwensengeformuleerd.

Indevolgendestappen,4,5en6ligtdefocusophetsamenbekijkenenbedenken vandemogelijkhedenomhetnetwerkoptebouwen.

• Stap4Hetsocialeverkeersplein:decliëntonderzoektsamenmetdenetwerkcoach allerleimogelijkheden,kansenenplaatsenomcontactenteleggen.Erwordt gekekennaarhetbelangvansocialevaardigheden.Denetwerkcoachsteltvragen omalsspiegeltedienenvoordecliëntmetbetrekkingtotdeeigensociale vaardigheden.

• Stap5Eenrondjepositief:deinteresses,talenten,vaardighedenenpositieve eigenschappenvandecliëntwordenopeenrijgezet.Hetdoelisomdebeperkingen, ziekteofmoeilijkeomstandighedenaandekanttezettendienormaalgesproken vaakopdevoorgrondkomentestaan.Opdezemanierkandecliëntviaeenandere brilnaarzichzelfenzijnomstandighedenkijken.

• Stap6Meedenkerszoekeneninschakelen:anderemensenwordendoordecliënt ennetwerkcoachingezetommeetedenkenoverdewensenenvragendiedecliënt heeft.Ditkandoormiddelvaneenmeedenkbijeenkomstgeorganiseerdworden ofdooréénopééncontact.

Indelaatstestappen,7,8,9en10ligtdefocusophetdoen.Effectiviteit,positief denkenendaadkrachtvormenindezefasederodedraad.

PREVIEWVERSIE

• Stap7Kiezenvooreentop3:erwordtteruggekekenopdestappen1totenmet6 waaruitdecliëntvervolgenseentop3maaktvanacties.Denetwerkcoachstimuleert decliëntomhaalbareactiestekiezenendrempelswegtenemen.

• Stap8Persoonlijkactieplan:deeerstehaalbarestapwordtinwerkinggezetdoor dedrieactiepuntenomtezettenineeneffectiefplan.Denetwerkcoachstimuleert ensteuntdecliënthierbij.

• Stap9Eenactieuitvoeren:decliëntkandeeersteactieuitvoeren.Ditkanhij zelfstandigdoenofmetondersteuningvandenetwerkcoach.Iedereervaringen iederestapiswaardevolendenetwerkoachbenoemdenreflecteerthierop.De cliëntleertvandezeervaringenkanvervolgactiesbedenken.

• Stap10Lerenvanervaringen:erwordtnaenigetijdgereflecteertopheteffectvan deuitgevoerdeactie(s),deinzetende(tussentijdse)resultaten.Erwordenafspraken gemaaktoververvolgactiesdiedecliëntzelfgaatondernemen.Erwordtonderzocht ofdecliëntbehoefteheeftaanondersteuningdiedooriemandanders,iemanduit denabijeomgeving,kanwordenovergenomenvandenetwerkcoach.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Deinterventiekanuitgevoerdwordendoororganisatiesvoorzorgenwelzijndiegericht zijnopmenseninkwetsbaresituatiesenvindtmeestalplaatsbijdecliëntthuis,tenzij decliëntditanderswenst(Movisie,2021).

Maatjesprojecten

ErzijnverschillendemaatjesprojecteninNederlandendezestaaninhettekenvan samenleukedingenondernemenenhetbiedenvanondersteuningbijhetleggenvan nieuwecontacten.Bijeenmaatjesprojectisersprakevanéénopééncontactmeteen maatjeofbuddy.Erzijnveelmaatjesprojectentevindenophetinternet.Jekuntook zoekenbijbelangenorganisatieszoalsAlzheimerNederland,Hersenstichting,MIND NaastenCentraalofdeDepressievereniging(Movisie,2023).Eenaantalvoorbeelden vanmaatjesprojectenzijn:

• Fietsmaatjes

• JIM(JouwIngebrachteMentor)

• BuddiesvanHandicapNL

• Wandelmaatje/sportmaatje

• Activerendhuisbezoekbijouderen

• HumanitasTandem

Humanitastandem

VerenigingHumanitasiseenlandelijkevrijwilligersorganisatiewaarbijvrijwilligers mensenhelpenomopeigenkrachtietsaanhunsituatieteveranderen.Zebieden praktischehulp,tips,eenluisterendoorenvriendschappelijkcontact.Humanitas Tandemiszo'nprojectwaareenmaatjevanHumanitaszichinzettegeneenzaamheid bijmensen.

PREVIEWVERSIE

Het motto is 'met z'n tweeën durf je en doe je meer'.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Mensendiemoeitehebbenomietsalleenteondernemenofgraagnieuwemensen willenontmoeten,kunnenzo'nmaatjegoedgebruiken.Doorsamendingente ondernemen,komtiemandmakkelijkeronderdemensenenlegthijsnellercontact metanderen.Inditprojectheeftiemandwekelijksoféénkeerpertweewekencontact metzijnmaatjeeniserruimteomtedelenwathembezighoudt.Samenmakenze plannenomhetsocialenetwerkvandecliëntuittebreiden.Hetprojectduurtongeveer eenjaar.Hetdoelisdatdecliëntdaarnainstaatisomzelfnieuwecontactenteleggen endehuidigecontactenteonderhouden(Humanitas,2024).

Mogelijkhedenvansocialemedia

PREVIEWVERSIE

Socialemediaspeleneengroterolinhetlevenvanmensen.Hetisviasocialemedia vaakmakkelijkomcontactmetanderemensenteleggen.Datwilnietaltijdzeggen datiemandhetookmakkelijkvindtomvervolgens"inhetechteleven"metiemand aftespreken.Hierinkaneensociaalwerkerondersteuningbieden.Socialemedia kunneningezetwordenomweerincontacttekomenmetcontactendieverwaterd zijn.Maarerkunnenooknieuwecontactenwordengevonden.Eenpersoonvanaf50 jaardiebijvoorbeeldiemandzoektmetdezelfdehobby,kanzichaanmeldenop 50plusnet.nl.Zoleerthijnieuwemensenkennen,waarmeehijactiviteitenkan ondernemen.meetupiseen(online)platformdatmensenmetgemeenschappelijke interessesbijelkaarbrengt.Hetwordtgebruiktomnieuwemensenteontmoeten, steuntevinden,comfortzonesteverlatenennieuwedingenteleren.JoinUsiseen programmadatisopgezetvoorallejongerentussende12en30jaardiebehoefte

hebbenaanmeersociaalcontact.Dejongerenkunnenzichaansluitenbijonline groepenenmeedoenmetactiviteiten.Zekunnenelkaarookfysiekontmoeten.De jongerenwerkenaanhunsocialevaardighedenonderbegeleidingvanprofessionals. Naafrondingvanhetprogrammazijnjongerenzelfredzaaminhetontwikkelenvan eennetwerkdatvoldoetaanhuneigenwensenenbehoeftenenhebbenzijinmiddels alveelnieuwemensenlerenkennen(Movisie,2023).Erzijnnogveelandere mogelijkhedenviasocialemedia.Zoalsdatingsitesvoorvriendschappen.

Bibi

Bibi(24jaar)heefteenlichteverstandelijkebeperkingenzougraagmeervriendinnen willenhebben.Maarzevindthetmoeilijkomnieuwesocialecontactenaantegaan enteonderhouden.Haarnetwerkbestaatnuvoornamelijkuitfamilieenhaarsociaal werker,Aimée.AiméewijstBibiopdeABCDate,eensoortdatingsitevoormensenmet eenverstandelijkebeperkingomnieuwemensentelerenkennen.Bibimaaktsamen metAiméeeenprofielaan,watheelgemakkelijkblijkttezijn.DaarnagaatAiméeop zoeknaarvrouwenindebuurtmetwiezekanafspreken.Erblijktiemandvanhaar leeftijdtezijndiebijhaarindewijkwoont.Alssnelmakenzeeenafspraakomsamen eenkopjetheetedrinkenenhetklikt!

11.4 Methodenomnetwerkenteversterken

COPYRIGHTBOOM

Voorsommigecliëntenkanhetwenselijkzijnomhethuidigesocialenetwerkte versterken.Hetversterkenvanhetsocialenetwerkkanookbetekenendatereenvorm vanherstelmoetplaatsvindenomdateronderlingeproblemenspelen.Sociaalwerkers kunnenhierineenbegeleidendeenondersteunenderolvervullen.Erzijnverschillende methodesdiegebruiktkunnenwordenbijhetversterkenvanhetsocialenetwerk.

Radiostrategie

RADIO-strategieënzijntoepasbaaromeennetwerkvitalertemaken.Hetzijn activiteitendieiemandkaninzettenomzijnsocialenetwerkteversterken:Reanimeren, Activeren,Deblokkeren,IntensiverenenOnderhouden.

PREVIEWVERSIE

RADIOstrategie:

Reanimeren

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Beschrijving:

Voorbeeldenvan toepassingenindepraktijk:

Jevraagtdeburgerwelkeoude contactenhijmist,wathij graagmetzezouwillendoen enhoehijdecontactenkan oppakken. Initiatiefnemenom verwaterdecontactennieuw leveninteblazen.

RADIOstrategie:

Activeren

Beschrijving:

Socialecontacteninzetten voorsocialeenpraktische steun,zoalseenluisterendoor, samenwinkelenenhulpbij computerzaken.

Voorbeeldenvan toepassingenindepraktijk:

Jevraagtdecliëntopwelke manierhijgraagmeer ondersteuningzouwillenvan zijnsocialenetwerk,wathem daarbijtegenhoudtenhoehij zelfiets(terug)kandoenvoor zijncontacten.

Deblokkeren

Conflictenofandere problemen(blokkades) oplossenmetoudesociale contacten.

Intensiveren

Onderhouden

Oppervlakkigecontacten verdiepen.

COPYRIGHTBOOM

Bestaandecontacteninstand houdendoor:interessete tonenindeander,initiatiefte nemenomaftesprekenende andersteuntebieden

PREVIEWVERSIE

Samenonderzoekenjullie, waarnodig,watermisis gegaanineencontactenwat decliëntkandoenomde blokkadeopteheffen,zoals ietsterugdoenalsdebalans tussengevenennemenis verstoord,sociale vaardighedenoefenen, coachenenbemiddelen.

Jestimuleertdecliëntom iemanddiehijbeterwilleren kennen,zoalseencollega,uit tenodigenvooreenkopje koffieofeenandereactiviteit.

Jenodigtdecliëntuitte reflecterenopzijneigen socialegedragdoortevragen wathijzelfaldoetomzijn contactenteonderhoudenen jeoefentsamensociale vaardigheden.

DeRADIO-strategieënzoujekunnenuitbreidenmetdeSvanStarten(RADIOS):nieuwe contactenleggen.Cliëntenmeteenkleinsociaalnetwerkzullennieuwecontacten moetenleggenalszijhunnetwerkwillenuitbreiden.Hierkunnenzemeebeginnen dooractiviteitenteondernemenwaarzemensenmetdezelfdeinteressestegenkomen, zoalseencreatievecursusvolgen,zichaanmeldenbijeensportverenigingof (hobby)clubenlezingenbijwonen.Erzijnookactiviteitendiehetvergrotenvansociale contactenalshoofddoelhebben,zoalskoffieochtenden,evangelischekringenen maaltijdprojecten.

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Ondersteunenbijspanningenoftegenstellingeninsocialerelaties

Alsjeinhetprocesvanhetinkaartbrengenvaneensociaalnetwerkenhetnetwerk versterkenstuitopspanningenoftegenstellingeninsocialerelaties,kunjehierineen ondersteunendeenbemiddelenderolaannemen.Conflicten,meningsverschillenen flinkediscussieshorenbijhetlevenenzijngezond.Hetzegtietsovereigenheiden betrokkenheid(grenswijs,2024).Diebetrokkenheidisjuistwatjezoektindecontacten vooreensociaalnetwerk.Onderzoekofdecliëntopenstaatomaanderelatiemetde andertewerken.Alsdecliënthiervooropenstaatkunjeonderzoekenofhier ondersteuningbijgewenstis.Misschienisiemanderbijgebaatdatjehelptbijhet verwoordenvangevoelens,watiemandnodigheeftofwatiemandbelangrijkvindt. Indiengewenstkunjealsbemiddelaaroptreden.Hierbijishetvanbelangdatbeide partijenvertrouwenhebbeninjoualsbemiddelaar,andersishetgesprekgedoemd temislukken.Jekuntgebruikmakenvanhet7-1modelvanprofMartinEuwemawaarbij jevoorafzoveelmogelijkinformatieverzameldoverhetconflict:Issues,Individuen, Inderpendentie,Interactie,Implicaties,Institutie,Interventies.Jekuntdezevragen noterenopeengrootvelpapierzodatdebetrokkeneninzichtkrijgeninhetconflict. Tijdenseenbemiddeling,enookopveleanderemomenten,kanerruzieontstaan. Eenruzieiseensituatieofverschijnselwaarbijeenconflictofmeningsverschiltussen mensenescaleert.

COPYRIGHTBOOM

PREVIEWVERSIE

BEROEPSONDERWIJS

Bij een ruzie nemen de emoties de overhand en kunnen mensen niet meer naar elkaar luisteren.

CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Ineenruziewordenmensenvaakgekwetstomdatmensenpersoonlijkworden,of iemandzijngelijkwilhalen.Ruzieswerkencontraproductiefenhetisbelangrijkdat dezetijdigopgelostwordenzodatoplossingennogmogelijkzijn(Grenswijs,2024).

Ruziesdieuitdehandlopenkunnenbetervermedenworden.Danishetgoeddat beidepartijenevenafstandvanelkaarnemenzodatdeemotieskunnenzakkenende gemoederentotrustkunnenkomen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

11.5 Netwerkinzettenbijondersteuning

Zodraeensociaalnetwerkinkaartisgebracht,indiennodigisuitgebreidofversterkt, dankandecliëntditnetwerkgaanaansprekenomdekwaliteitvanzijnlevente vergroten.Derolvandesociaalwerkerisinditstadiumnognietvoorbij.Jekuntde cliëntnuondersteunenbijhetinzettenvanzijnnetwerk.

Vraagverlegenheid

Hoefijnhetookisdatereengezondenvitaalnetwerkbestaat,alsiemandgeenhulp durfttevragen,danhebjeernietzoveelaan.Erzijnheelveelmensendiemet vraagverlegenheidkampen.Mensenhechtenvaakergaanhunonafhankelijkheidof hebbennogmoeitemethetfeitdatzijhulpnodighebben.Hetisbelangrijkom aandachttehebbenvoorhetgeendecliëntaangeeft(Movisie,2023).Pratenover schaamteenangstisbelangrijkomdatditeengroterolspeeltbijvraagverlegenheid. Mensenkunnenzichookbezwaardvoelenomanderemensenomhulptevragen,ook alsdezemensenalhebbenaangebodenomtehelpen.

Hetisgoedomteonderzoekenwelkebezwareniemandvoeltomhulptevragenen welkeomstandighedenzoudenhelpenomhulptevragenmakkelijkertemaken (Movisie,2021).JekunteventueelgebruikmakenvaneenPersoonlijkeToekomst Planning(PTP)waarmeejedecliëntzijndromen,wensenendehulpvanmensendie belangrijkzijnlaatvisualiserenenformulerenopposters.Omvervolgenssamente werkenaaneenplanningmetconcreteactiesomdegedroomdetoekomsttebereiken.

Socialenetwerkstrategie

PREVIEWVERSIE

DemethodeSocialeNetwerkStrategieën(SNS)wordtookwelSocialeNetwerk Versterkinggenoemd.Hetrichtzichophetactiverenvanhetsocialenetwerkvaneen kind,eenvolwasseneofhetgezin.Decliëntkomtmeteenhulpvraagbijdeprofessional envanafdatmomentwerktdeprofessionalvanuitdewerkwijzevansociale netwerkversterking.Ineennetwerkberaadwordtsamengezochthoehetlevenvan decliëntendiensomgevingweerprettigkanverlopen.Decliëntverkent,activeerten benutzijnsocialenetwerk.Erwordtgebruikgemaaktvanverschillendemethoden omhetnetwerkinkaarttebrengen:genogram,ecogram,sociogramendelevenslijn (Movisie,2017).Erwordteenkleinteamgevormd,bestaandeuitdecliënt,mensen uithetnetwerkeneventueleprofessionals.Hijmaaktsamenmetditnetwerkbesluiten, plannenenvoertdezeuit.Derolvanhetnetwerkspeelthierineenbelangrijkerol omdatzijactiefmeewerkenaanhetbedenkenvaneenplanvoordecliënt.

EigenKrachtConferentie

Wanneeriemandgebeurtenissenmeemaaktinhetdagelijkslevendiezooverweldigend, onoverzichtelijkofingewikkeldzijn,kanereensituatieontstaandatiemandhetniet meeralleenkanoplossen.Hulpisdangewenst.Maaromdezehulpzelfteorganiseren

kaningewikkeldzijn.VoorsituatiesalsdezebiedtdeEigenKracht-conferentie(EK-c) uitkomst.EenEigenKracht-Conferentie(EK-c)iseenbijeenkomstwaariemandsamen metzijnnaasten,onderbegeleidingvaneenonafhankelijkeEigenKracht-coördinator, eenplanvoordetoekomstmaakt.Ditplanwordteenfamiliegroepsplangenoemd. DeonafhankelijkeEigenKracht-coördinatororganiseertdebijeenkomst,informeert overhetdoel,dewerkwijzen,mogelijkheden,deverantwoordelijkhedenvanalle betrokkenenenzorgtervoordatiedereenveiligkandeelnemen.Erzijnverschillende variantenvooreenEigenKrachtConferentie(individueel,voorfamilies,vooreengroep ofeenwijk)waarbijerwordtuitgegaanvandezelfdeprincipes:eenplanmakenvoor decliënt(ofcliënten)metzijnnaasten,waarindecliëntzelfderegiebehoudt(Stichting Eigenkrachtcentrale,2024).

COPYRIGHTBOOM

Bij een EK-c traject levert iedere betrokkene een waardevolle bijdrage.

Eenplanmaken

PREVIEWVERSIE

EenEigenKrachtConferentiekentdriefasen.Indeeerstefaselegtdecliënt(deze wordtookwelhoofdpersoongenoemd)desituatieuit.Indiengewenstkaniemand andersditvandecliëntovernemen.Ditkaneennaastezijnmaarookeenprofessional. Daarnavolgtdetweedefasewaarinallebetrokkenengezamenlijkeenplanmaken. HetbetrefteenbeslotendeelwaarinprofessionalsendeEigenKracht-coördinator nietbijaanwezigzijn.Indelaatstefasepresenterendecliëntendebetrokkenenhet plan.Hierinkanondersteuningvanprofessionalsgewenstzijn.Indezefaseworden afsprakengemaaktwiewatdoetenwordtereenvervolgafspraakgeplandomte evalueren(StichtingEigenkrachtcentrale,2024).

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Voorbeeld

Elif(26)heefteenautismespectrumstoornis.Zekrijgtalvanafhaarvijftiende begeleidingvandiversehulpverleners,waarzekanaankloppenalszevastloopt.Deze ondersteuningisincidenteelenkortdurend.DaaromheeftzedehulpvaneenEigen Kracht-coördinatoringeroepen.Samenmetdecoördinatorkwamzeerachterdathet feitdatzenietsomhandenheeft,zorgtdatzeregelmatig‘ineengatvalt’.Zebereidt eenconferentievoor,waarzemensenvraagtwatzemoetdoenalszevastloopt.Op deconferentiedenkendedeelnemersnaovereengoedeweekplanning,waarmeeze haardagenzinvolkanbestedenenvoorkomtdatzevastloopt.

11.6 Verdieping

Wanneerjenetwerkgerichtwerkt,hebjeeensysteemgerichtebrilop.Jebenadertde cliëntalsonderdeelvaneengrotergeheel,eensysteem:wonendineenbepaalde buurt,deeluitmakendvaneengezin,verenigingofbijvoorbeeldeenbepaalde geloofsstroming.Elksysteemkenteigenwaardenennormen,diehetgedragvande cliëntbeïnvloeden.Denkaaniemanddiealskindheeftmeegekregendatjeje bescheidenopmoetstellenenzichzelfdaardoormindersnelzaluitnodigenvoorde wekelijksewandelingvanzijnburen.

Hetsysteembegrijpen

COPYRIGHTBOOM

Alsjedewerkingvanhetsysteemwiltbegrijpen,moetjekijkennaarderelatiestussen decliëntendeanderemensenbinnenhetsysteemenderelatiestussende systeemledenonderling.De(groeps)processenbinnendezerelatieszijnvaninvloed ophetdenkpatroonenhetgedragvandecliënt.Bijveranderingenineendeelvande groep,verandertdegroepsdynamiek,waardoorerookveranderingenplaatsvinden inanderedelenvandegroep.Eenvoorbeeldiseenmoederdieplotsgetroffenwordt dooreenernstigeziekte.Doordatzijbinnenhaargezindepersoonwasdiedekartrok, veranderenopeensdeonderlingerelatiesenderollendieanderegezinsledenbinnen hetsysteemvervulden.

PREVIEWVERSIE

Overtuigingenenaannames

Eencliëntisvaakonderdeelvanverschillendesystemen.Inelksysteemheersen bepaaldeovertuigingen,waardenennormenenorganisatiepatronen.Zokaninde enevriendengroepdewaardezorgzaamheidbestaan,terwijlineenandere vriendengroepdewaardezelfredzaamheidheerst.Hetloontdanomsamente besprekenbinnenwelkesystemendecliënthetbesteterechtkanvoorondersteuning. Valkuilhierbijkanzijndathijonrealistischeaannamesheeftoverzijnsocialenetwerk, zoalshetideedatzijnbroerstedrukzijnomhemteondersteunen,terwijlzijhemmet liefdewillenhelpen.Hetkandanhelpenomwaardenennormenmethethelesysteem bespreekbaartemaken.

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Eenniet-helpendsysteem

Hetkanzijndatdecliëntzichineensysteembevindtwaarinsysteemledenniethelpend zijnenjuistzijnprobleeminstandhouden.Denkaaneenjongendievanzijn GHB-verslavingafwil,terwijlzijnvriendenhemraaraankijkenalshijdeenigeisdie nietgebruikttijdenshetstappen.Omdezesituatietedoorbreken,kunnenverslaafden vaakopeenapartelocatie(eensafehouse)afkicken,waarnazijbegeleidingkrijgen bijhetopbouwenvaneennieuwsociaalnetwerk.Eenandervoorbeeldvaneen niet-helpendnetwerkiseenpersoondiewilstoppenmetrokenterwijlzijngezinsleden inhuisblijvenroken.Depersoonzoudanmetzijngezinsledenkunnenbesprekenhoe zehembijhetbehalenvanzijndoelkunnenondersteunen,waarnazegezamenlijke afsprakenmaken.Erzijnnogveelmeervoorbeeldenvanniet-helpenderelatiesbinnen eennetwerk,zoalseenonveilignetwerkdoorhuiselijkgeweld,criminelevriendenen relatiesdieveelnegatieveenergiekosten.Jekijktdansteedssamenmetdecliënthoe hijverderkanenwilmetdierelaties.Kanhijhetbesteevenwatmeerafstandnemen ofderelatiezelfshelemaalverbreken?Ofkanhijderelatieveranderen?Julliekijken daarbijooknaarwatdezevervolgactiesbetekenenvoorhetnetwerkalsgeheel,door teonderzoekenhoeandererelatiesalsgevolgvandezeactiezullenveranderen.

11.7 Begrippen

Contactladder

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Eeenvragenlijstdiebestaandebuurtcontactenendebehoefteaanbuurtcontacten meet.

EigenKracht-Conferentie

Eenbijeenkomstwaariemandsamenmetzijnnaasten,onderbegeleidingvaneen onafhankelijkeEigenKracht-coördinator,eenplanvoordetoekomstmaakt.

Groslijst

Eenlijstvandemensendiedecliëntkent,voorzienvanrelevanteopmerkingenen eventueelverrijktmetfoto’sentekeningen.

JoinUs

PREVIEWVERSIE

Eenprogrammadatisopgezetvoorallejongerentussende12en30jaardiebehoefte hebbenaanmeersociaalcontact.

MantelScan

Eenreeksvragenenvisuelehulpmiddelen,waarmeemantelzorgersinzichtkrijgenin dekrachtenenrisico’svanhunsocialenetwerk.

Netwerk:Wiehelptje?

Iseenwerkvormdathelptbijhetinzichtelijkkrijgeninhetnutennoodzaakvande verschillenderelatiesdoormiddelvanhetinvullenvaneenwerkblad.

NetwerkcirkelvanLensink

Cirkelmetdenetwerkledendaarin,verdeeldinviersegmenten:familie,persoonlijke contacten,professionelecontactenencontacteninderuimeresamenleving;hoe dichterbijdekerniemandstaatweergegeven,hoeintensieverhetcontactis.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

PersoonlijkeToekomstPlanning

Eenplanwaarmeejedecliëntzijndromen,wensenendehulpvanmensendie belangrijkzijnlaatvisualiserenenformulerenopposters.

Quez

Vragenlijstdiehelptuittegaanvandeeigenregie,metvragenoverbestaandeen gewenstecontactenenhoedepersoonmetdeinzetvandezecontactenpersoonlijke doelenkanbereiken.

RADIO-strategieën

Activiteitendieiemandkaninzettenomzijnsocialenetwerkteversterken:Reanimeren, Activeren,Deblokkeren,IntensiverenenOnderhouden.

SocialeNetwerkStrategieën

Richtzichophetactiverenvanhetsocialenetwerkvaneenkind,eenvolwasseneof hetgezin.

WieisWie

Eenlijstvanmensendiedecliëntkent,alseenonlinetool.

Dekringen

EeninitiatiefvoorLHBTIQ+ers,zodatzijelkaarkunnenontmoetenensamendingen kunnenondernemen.

Ecogram

Wordtgebruiktomdebelangrijkesocialecontactenvaneencliëntinkaarttekunnen brengen.

Familiegroepsplan

PREVIEWVERSIE

EenplanvoordetoekomstdiegemaaktwordtbijeenEigenKracht-Conferentie.

Genogram

Eenmethodeomdegeneratiesvaneencliëntinbeeldtebrengen.

Individualisering

Hetproceswaardoormensenmeeralsindividudanalsgroepindesamenlevingkomen testaan.

Kring

Eenmaniervoormensenomincontacttekomenmetanderemensen.

Maatjesprojecten

Staaninhettekenvansamenleukedingenondernemenenhetbiedenvan ondersteuningbijhetleggenvannieuwecontacten.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Meetup

Een(online)platformdatmensenmetgemeenschappelijkeinteressesbijelkaarbrengt.

Netwerkoach

Iseengetraindevrijwilligerdiezichinzetomeencliënttecoacheninhetherstellen, activeren,versterken,opbouwenenuitbreidenvanhetsocialenetwerk.

Studiekring

Groepvantientotvijftien50-plussersdieonderleidingvaneenprofessionalof vrijwilligerregelmatigsamenkomenomovereenmaatschappelijkthematepraten.

Telefooncirkel

Eengroepvanachttottienalleenwonendemensenwaarbijerdagelijkseenbelrondje gedaanwordt.

Vriendenkring

Voormensenmeteenbeperkingofvoorouderenenheeftalsdoelomgezelligsamen tezijn.

Wijkkring

Bestaatuiteengroepvanongeveernegenmensenmeteenverstandelijkebeperking dieelkaarhelpenensamenkijkennaarwaterinhunwoonomgevingtedoenis.

11.8 Bronnen

Humanitas(z.d.). Over Tandem Geraadpleegdop12maart2024,van

https://www.humanitas.nl/programmas/tandem/waarom-tandem/?_gl=1*1mtwq47*_up*MQ..&gclid=Cj0KCQjw-r-vBhC-ARIsAGgUO2B3b9WCCfDUyhhJ20oWFA7HA70oFIPe4ZqYptmoXnHLeXDiCebpE98aAsazEALw_wcB

Movisie(2024,15januari). Aan de slag met het sociale netwerk.Geraadpleegdop11 maart2024,vanhttps://www.movisie.nl/publicatie/aan-slag-sociale-netwerk

PREVIEWVERSIE

Movisie(2024,januari). Wegwijzer-het-sociale-netwerk. Geraadpleegdop11maart 2024,van

https://www.movisie.nl/sites/movisie.nl/files/2024-01/wegwijzer-het%20sociale-netwerk.pdf

Movisie(2021,1juli). Natuurlijk, een netwerkcoach! Geraadpleegdop12maart2024, vanhttps://www.movisie.nl/interventie/natuurlijk-netwerkcoach

Movisie(2017,13februari). Versterken van het sociale netwerk. Geraadpleegdop13 maart2024,van

https://www.movisie.nl/praktijkvoorbeeld/versterken-sociale-netwerk

Movisie(2021,1november). Vijf tips over vraagverlegenheid bij mantelzorgers. Geraadpleegdop12maart2024,van

https://www.movisie.nl/artikel/vijf-tips-over-vraagverlegenheid-mantelzorgers

Naasteninkracht(z.d.). Handleiding om je eigen ecogram te maken.Geraadpleegdop 13maart2024, vanhttps://naasteninkracht.nl/sites/default/files/Bestanden/Het%20maken%20van%20een%20ecogram.pdf

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

StichtingEigenKrachtCentrale(2024). Wat is een Eigen Kracht-conferentie?

Geraadpleegdop13maart2024,van

https://www.eigen-kracht.nl/aanbod-regie-eigen-leven/wat-is-eigen-kracht-conferentie/ Toolshero(2024,3januari). GROW model voor coaching: de uitleg. Geraadpleegdop 13maart2024,van

https://www.toolshero.nl/management-modellen/grow-model/ Zorgvoorbeter(2022,22augustus). Genogram maken de generaties in beeld.

Geraadpleegdop12maart2024,van

https://www.zorgvoorbeter.nl/kennis-delen/tools/genogram-maken-de-generaties-in-beeld

Zorgvoorbeter(2023,22mei). Ecogram maken van de omgeving. Geraadpleegdop12 maart2024,van

https://www.zorgvoorbeter.nl/kennis-delen/tools/ecogram-maken-van-de-omgeving

PREVIEWVERSIE

Thema12

Gezinsinterventies

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Inhoudthema

PREVIEWVERSIE

• Begeleidinggezinssystemen

• Intensievepedagogischethuishulp

• WraparoundCare

• Wijkgerichteintensievegezinsbegeleiding

• FamiliesFirst

• ReSet

• Home-Start

• Gezinscoaching

• Video-hometraining

• Systeemgerichteinterventies

• Kritischeberoepssituatie

• Begrippen

Hetsysteemvaneenpersoonisdeleefwereldwaarindepersoonzichbegeeft.Voor opgroeiendekinderenzijnditbijvoorbeelddeouderseneventuelebroersenzussen. Ineengezinssysteembeïnvloedengezinsledenelkaar,bewustofonbewust.Ditkan totmooieenliefdevolleonderlingerelatiesleiden.Maarproblematischepatronenen vicieuzecirkelskunnenleidentotonderlingeproblematiek.Deverschillendeproblemen zijnvaakmetelkaarverwevenendezeversterkenelkaar.Alssociaalwerkerkunje gezinssystemenondersteuningbiedenbijhetoplossenvanproblemenofhen informerenenstimulerentothetinzettenvananderehulpverleninggerichtopde specifiekebehoeftenvanhetgezinssysteem.

12.1 Begeleidinggezinssystemen

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

PREVIEWVERSIE

Doordegrotegehechtheidbinnengezinnenspelendeproblemenvanindividuele gezinsledeneengroterolbinnenhethelegezin.Ineengezinssysteemhebbenkinderen eenafhankelijkheidsrelatiemethunouders.Datmaakthenkwetsbaarengevoelig voorproblemenbinnenhetgezin.Doorhunjongeleeftijd,loyaliteitnaarhunouders endeafhankelijkheidsrelatie,komthetzeldenvoordatkinderenzelfeen ondersteuningsbehoefteuitten.Meestalkomteenondersteuningsbehoefteaanhet lichtdoordathetkindgedraggaatvertonenwatdooroudersofanderenals problematischwordtervaren.Deondersteuningsbehoefteisdanookgerichtophet kind,terwijldeoorzaakvanhetprobleemvaakdiepergelegenligt,bijvoorbeeldbinnen hetgezinssysteem.Doorhetgezinssysteemtebestuderenkunnengerichteinterventies gekozenwordenomindeondersteuningsbehoefte(n)tevoorzien.

Kinderen zijn kwetsbaar en gevoelig voor problemen binnen het gezin.

Derolvandesociaalwerker

Alssociaalwerkerishetdeuitdagingomeengezamenlijkensamenhangendplante maken,datzichrichtopalleleefdomeinen.Jewerkttoeaaneengezamenlijk geformuleerd,duurzaamenrealistischperspectief.Hetisbelangrijkomsamente werkenmetanderehulpverlenersdiebetrokkenzijnbijeengezinssysteem.Jezorgt erbovendienvoordathetgezinssysteeminhetheleprocesonderdeelisvande besluitvorming(NJI,2024).Steljezelf,omechtsamentewerkenmethetgezin,de volgendevragen:

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

• Opwelkemanierkanikgezinsledenbenaderenvanuitmogelijkhedeninplaats vanproblemen?

• Opwelkemanierhebikoogvoorhetperspectiefvanallegezinsleden,dusook voordekinderen?

• Opwelkemanierkanikmethetgezindefiniërenwatdeproblemenzijnenwanneer erdoorwieenwaarnaartoegewerktwordt?

• Opwelkemanierkanikmetdeouderspratenoverveiligopgroeienenhoewerken we,waarnodig,alseersteprioriteitaandedirecteveiligheidvandegezinsleden?

• Opwelkemanierkanikervoorzorgendatdehulpplaatsvindtindeleefwereldvan hetgezin?

• Opwelkemanierkunnenwesamendestappendiegezetzijnevalueren.Wat betekentdevolgendestapen/ofintensiteitvandehulp?

• Opwelkemanierbetrekikdeomgevingvandegezinnener(weer)bij?

• Hoeverhoudikmijtotprotocollen,regelsenafsprakenaandeenekanten'het goede'kunnendoenindeleefwereldvanhetgezinaandeanderekant;welke regelruimtehebik?

Injouwrolalssociaalwerkerishetbelangrijkomsamenmethetgezintekijkenwelke ondersteuningsbehoeftenerliggenendatjijmetjouwkennisgerichtinformatiekunt gevenoverdeverschillendeinterventiesdiekunnenwordeningezet.Metregelmaat wordennieuweinterventiesontwikkeld.Zorgdatjeopdehoogteblijftvandenieuwe ontwikkelingenbinnenjouwvakgebied.Inditthemawordeneenaantalerkende interventiesbeschreven,ditzijnslechtenkelevoorbeeldenvandehoeveelheiderkende interventiesdieinNederlandontwikkeldzijn.

PREVIEWVERSIE

Opdewebsite'richtlijnenjeugdhulpenjeugdbescherming'kunjedenieuwste ontwikkelingenvolgen.Jekunthiergerichtzoekenopbepaaldethema's,bijvoorbeeld: ernstigegedragsproblemen,kindermishandelingofgezinnenmetmeervoudigeen complexeproblemen.

RichtlijnenJeugdhulp

12.2 Intensievepedagogischethuishulp

IntensievePedagogischeThuishulp(IPT)iseenvormvanintensieveambulante hulpverleningaangezinnenmetcomplexeproblematiek.Erisindezegezinnensprake vanveelwisselendehulpvragen.ITPkentverschillendevarianten.Eenervanrichtzich opgezinnenmet(een)ouder(s)meteenlichtverstandelijkebeperkingendeandere interventierichtzichophetopgangkrijgenvanhulpverleningaanzorgmijdende

gezinnen.ITPisgerichtopdedagelijkseleefomgevingvanhetgezinwaarindefocus ligtophetversterkenvandeopvoedvaardighedenvanoudersofhetrichtzichop problemenopmeerderefronten,zoalsgedrags-enontwikkelingsproblemenbij jeugdigen,opvoedproblemen,problemenzoalseengebrekkigsociaalnetwerkof financiëleproblemen(richtlijnenjeugdhulpenjeugdbescherming,2022).Defrequentie vanhetcontacttussenhetgezinendehulpverlenerishoog.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Derolvandesociaalwerker BijIPTheefthetgezineenvastehulpverleneropminimaalHBO-niveaudie verantwoordelijkisvoordecoördinatievanzorg.Ondersupervisievandeze hulpverlenerkunjealssociaalwerkerondersteunendewerkzaamhedenuitvoeren binnenhetgezinenbijdeuitvoeringvanverschillendezorgmodules.Jestimuleert hetgezinomhetnormaleleventehervattenenproblemenzelfstandigoptelossen. Jemaaktgebruikvanempowerment.Jouwhulprichtzichophetcreërenvanmateriële ensocialerandvoorwaardenvoordeopvoeding.

12.3 WraparoundCare

HetWraparoundCare-modelisafkomstiguitdeVerenigdeStatenvanAmerikaenkan ingezetwordenvoorcomplexeenmindercomplexeproblematiek.Hetisgeen gestandaardiseerdemethodiekofinterventie,maareenopmaatgemaaktewerkwijze waarindekrachtvanhetgezincentraalstaat.Hetisnietzoalsbijcasemanagement waarmendezorgen-ofdienstverleningmeteenopelkaarafstemt.Bijwraparound carewordtditpastgedaannadatmetdecliëntofhetcliëntsysteemeenaantalstappen zijngezet.Ditheeftalsdoeldegripofheteigenleventebehoudenofweerterugte krijgen.Welkezorgen-ofdienstverleningdecliëntofhetcliëntsysteemnodigheeft, geeftdecliëntzelfaan.Formeleeninformelezorgwordengecombineerdmetéén hulpverleneréncoördinator,ééncliëntsysteemenéénplan.Hetplanwordtgemaakt opbasisvaneen13stappen-plan(Movisie,2016).Dehulpverlenermoethetprobleem nietzelfproberenoptelossenvoorhetgezinssysteem,hetgezinssysteemmoetzelf lerenomzelfredzaamtezijnwaarindehulpverlenerondersteuningbiedt.Eengoede samenwerkingmetverschillendeinstantiesisnoodzakelijkomdezevormvan begeleidinggoedtelatenverlopen.Daarnaastishetbelangrijkdatdegezinswerker hetsocialenetwerkeneventueelvrijwilligersinzetvoorhetoplossenvanproblemen.

PREVIEWVERSIE

13stappenWraparoundCare-model

Omschrijving Stap

Hetidentificerenvandesleutelpersoneninhetlevenvandecliënt. 1

2

JelichtdewerkwijzevanWraparoundCaretoevoorallebetrokkenen.

JecreëerteenWraparoundCare-team. 3

Welkeprofessionelevoorzieningenzijneralenwelkeheefthetgezin(nog) nodig? 4

Samensteljedoelenopindevormvaneenplan(SMART).

Omschrijving Stap

6

7

8

9

10

11

12

13

Samenbepaaljewelketrainingofbegeleidingdegezinsledennodighebben.

Samensteljeeencrisisplanop,inclusiefdevoorwaardenvoordeuitvoering vanhetplan.

Samenzoekjedehulp,behandelingenondersteuningdienodigis.

Jedraagtzorgvoordefinanciëlemiddelendienodigzijnvoordeuitvoering vanhetplan.

Voerhetplanuit.

Jeevalueertmethetgezindevoortgangvanhetplanenstelthetwaarnodig bij.

Samenbepaaljedeafrondingenmaakjeeenplanningvoordelangetermijn.

Zijndedoelenbereikt?Inwelkemate?Watbetekentditvoordeverdere hulpverlening?

Derolvandesociaalwerker

COPYRIGHTBOOM

Defocusvandesociaalwerkerrichtzichopdeeigenregievanhetgezinssysteemover huneigenleven.Jegaatuitvandewensenenbehoeftenvanhetgezinssysteemin plaatsvandatjijditvoorsteltofbepaalt.Jekijktnaardemogelijkhedenvanhetgezin enwerktvanuitditperspectief.Jebiedtondersteuningbijhetopstellenvanhetplan aandehandvande13stappen,maarhetgezinssysteemdraagtzelfde verantwoordelijkheidvoordeuitvoeringvanhetplan.Indienanderehulpverleners wordeningezetwerkjenauwsamen.

12.4 Wijkgerichteintensievegezinsbegeleiding

PREVIEWVERSIE

Multiprobleemgezinnenlevenvaakineenisolement.Zemakennietofnauwelijks gebruikvanvoorzieningendieindewijkaanwezigzijn.Dekloofnaardesamenleving wordtsteedsgroternaarmatedegezinnensteedsmeergeïsoleerdraken.Hetgezin weeroptimaallatendeelnemenindewijkiseenbelangrijkdoelvandeWijkgerichte IntensieveGezinsbegeleiding.WijkgerichteIntensieveGezinsbegeleiding(WIG)is ambulantehulpverleningindethuissituatieaangezinnenmetminstenséénkind onderdetwaalfjaarwaarbijsprakeisvaneenverhoogdrisicoophetontwikkelenvan delinquentgedrag.

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

In 2022 waren 17.500 minderjarigen geregistreerd als verdachte van een misdrijf.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Erwordtongeveeréénjaarintensieveambulantehulpverleninggebodenwaarbijer buurtnetwerkenwordengeactiveerd.Doorhetnetwerkrondhetgezinteversterken profiteerthetgezinvandesteundieeenbuurtenomgevingkunnenbieden.Hetdoel isomhetgezinweerdeeltelatennemenaandesamenleving,maarookomhet risicogedragenhetdelinquentegedragvandekinderenteverminderen.Ditwordt bereiktdoordedraaglastendedraagkrachtvanhetgezinweerinevenwichtte brengen.Hetgezinssysteemkrijgtondersteuningvaneenvastegezinswerkerdie gemiddeldtienuurperweekvoorhetgezintotzijnbeschikkingheeft(Richtlijn Multiprobleemgezinnenvoorjeugdhulpenjeugdbescherming,2015).

PREVIEWVERSIE

Derolvandesociaalwerker

EenWIGtrajectbestaatuiteenperiodevandriefasen.Deeerstefaseduurtviertot zeswekenwaarinaanheteindevandezeperiodeeenhulpverleningsplanisopgesteld metconcretedoelenvandebehandeling.OpbasisvanditplanwordtdoorBureau Jeugdzorgeenindicatieverstrekt.Indetweedefasewordtergewerktaanhet versterkenvandegezinstaken.Indeafrondingsfasewordthetgezingevraagdop welkemanierzijenigevoortgangvandehulpverleningwensenenopwelkemanier ditwordtvormgegeven.Vervolgenswordternogtwaalftotvijftienmaandennazorg geboden.Eengezinswerkerbegeleidtdittrajectenschakeltdaarvoorspecialistenin vanverschillendezorginstellingenvoorjeugdhulp.Derolvandesociaalwerkerligtin hetactiverenvanhetbuurtnetwerkvanhetgezinomdeintegratievanhetgezinte vergroten.

12.5 FamiliesFirst

FamiliesFirstiseeninterventiewaarinhulpwordtgebodenaaneengezinomeen aanwezigecrisisoptelossenendeveiligheidinhetgezintevergroten.Hetdoelisom eendreigendeuithuisplaatsingvanéénofmeerjeugdigentevoorkomen.Een gezinsmedewerkergebruiktdeaanwezigecrisisomdepatroneninhetgedragvan hetgezinssysteemteveranderen.ZodraeengezinwordtaangemeldstartFamilies Firstbinnen24uurnaaanmelding.Hetbetrefteenintensievevormvanhulpverlening indeeigenomgevingwaarbijhetgezinssysteem24uurperdagkanterugvallenopde gezinswerkerdie8tot10uurperweekcontactheeftmethetgezin.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

PREVIEWVERSIE

doel is dat het gezin zelf grip krijgt op de crisissituatie en dat deze dusdanig verandert dat de veiligheid van de gezinsleden gewaarborgd is.

Defocuskanliggeninhetoplossenvanhetprobleemofdoortelerenomandersom tegaanmetdeproblemendietotdezecrisishebbengeleid.Erwordtgewerktaande volgendesubdoelen:

1. Gezinsledenhebbenduidelijkheidoverwatonveiligesituatieszijn.Zehebben afsprakengemaaktoverhoeerindezesituatiedoorbetrokkenen(gezinsleden, crisiswerker,netwerkenandereprofessionals)wordtgehandeld.

2. Gezinsledenhebbenvaardighedenaangeleerdomopeenpassendemanierom tegaanmetconflicten,spanningenenmoeilijkesituatiesinhetgezinssysteem.

3. Hetsocialenetwerkissamenmethetgezinssysteeminkaartgebracht.

4. Deoudersbeschikkenoverpassendeopvoedvaardighedenzodatzeonveiligen ongewenstgedragvandejeugdigenkunnenvoorkomen.

Het

FamiliesFirstisgebaseerdopverschillendemethodiekenentheorieën:

• Leertheorieën

• Modelleren

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

• Competentiemodel

• Systeemdenken

• Oplossingsgerichtwerken

• Socialenetwerkbenadering

• SingsofSafety

Derolvandesociaalwerker

Alssociaalwerkerbenjebetrokkenbijgezinssystemenwaarinondersteuninggewenst is.Jebentdusmogelijkerwijsalbetrokkenineengezinssysteemwaardekansopeen crisisaanwezigis.Eencrisisineenernstigeverstoringvandedagelijksegangvan zaken.Ditkanveroorzaaktwordendooreenplotselingegebeurtenisofeen opeenstapelingvanproblemen,bijvoorbeeldeensterfgeval,eenvechtpartij, spanningenenconflicten.Hetkanookomeenlangzameroplopendprocesgaan waarineenrelatiefkleineaanleidingdedruppelkanzijndiedeemmerdoetoverlopen. Uitonderzoekisgeblekendateencrisisvaakaleenenigeaanloopkent,maardatde startvandecrisisnietaltijdscherpaantewijzenis.Bijeencrisiswaarinnietwordt ingegrepenontstaatereen(aanhoudende)onveiligesituatievoordekinderen (verwaarlozing,mishandelingetc.)(Riegman,2023).Jouwrolalssociaalwerkerisom preventieftehandelenwaarbijjedeveiligheidenwelzijnvanmensenwiltwaarborgen. EriseenkansaanwezigdatjijalssociaalwerkerFamiliesFirstinschakeltineen crisissituatieomuithuisplaatsingvanjongerentevoorkomenendatjenadeinzetvan FamiliesFirstondersteuningbiedtinhetgezinssysteem.

Indepraktijk

PREVIEWVERSIE

Jessicawerktalssociaalwerkerineenwijkteam.Onlangsisereengezinaangemeld waarvandemoederisoverleden.Devader,Ibrahim,kandesituatiemetdriekinderen nietgoedaan.Hijworsteltmetzijneigenverdrietendatvanzijnkinderen.Deoudste zooniszestienendrinktveel.Ditzorgtervoordathijagressiefgedraglaatzien,naar Ibrahim,maarooknaarzijnbroertjeenzusje.Ibrahimverliestzijngeduldwanneerdit gebeurt.Deruziesroepenangstopbijdejongstetweekinderen.Jessicaiszichervan bewustdathulpverleningwenselijkis.ZegaathierovermetIbrahimingesprek.In overlegmethemheeftzehetgezinaangemeldvoorFamiliesFirst.

12.6 ReSet

ReSetiseenlaagdrempeligeenpraktischeinterventiediezichrichtopoudersmet kinderenvannultotnegentienjaarbijwieopvoedingsspanningisontstaandooreen combinatievanproblemen.Bijvoorbeeldfinanciëleproblemen,echtscheiding, psychischeofpsychiatrischeproblemenvaneenofbeideoudersof huisvestingsproblemen.Erwordenvijffasendoorlopen:

1. Aanmeldingentoewijzing,

2. Opstartenvandebegeleiding,

3. Probleeminventarisatie,

4. Hetbegeleidingsproces,

5. Deafronding.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Samenmetdeouderswordthetaantalbegeleidingsurenperweekvastgesteld.Eris eenmaximumvanvijfentachtiguurovereenperiodevantwaalfmaandendiede begeleidingmaginzetten.Erwordtafgestemdopdebehoeftevandeouders.

Derolvandesociaalwerker

Vooreensuccesvollehulperverleningishetbelangrijkdatjederuimtekrijgtvooreen persoonlijkebenaderingvangezinssysstemenenhunproblemen.ReSetbiedtdeze ruimte.Jehebtdetijdomeenpersoonlijkerelatiemethetgezinssysteemoptebouwen enjelooptmeeinhetdagelijkslevenvandegezinsleden.Jekuntbijvoorbeeldmet gezinsledenmeegaannaarinstantiesofhenhelpenmethetoplossenvanpraktische problemen.Doormeetelopenkunjeoptredenalsvoorbeeldengezinsledenstimuleren omgedragsveranderingenteoefenen.Jeonderzoektsamenmethetgezinopwelk gebiedofwelkegebiedenondersteuningenveranderinggewenstisenwerktvervolgens opbasisvanéénofmeervandeonderstaandemodules.

ReSetmodules

Beschrijving Module

Module1

Opvoedondersteuning

Module2

Communicatie verbeteren

PREVIEWVERSIE

Samenmetdeouderswordendeopvoedingsproblemenin kaartgebracht.Jekijktsamennaardegehelegezinssituatieen jebespreektdeinteractieinhetgezinssysteem.Jeneemtdeel aanhetgezinslevenmetalsdoeldesituatieteobserveren.Door middelvanconcretebegeleiding,voorbeeldgedragenfeedback tegevenkrijgendeoudersalternatievenaangebodenwaarmee zijdegezinssituatiekunnenverbeteren.

Debasisregelsvancommunicatiewordenaangeleerdaande gezinsleden.Jegaatuitvanhetnemenvaninitiatieveninde communicatieenhetontvangenvandezeinitiatieven.Jedoet ditdoordeeltenemenaanhetgezinslevenenjemaaktgebruik vanVideo-hometraining.Jestimuleertdegezinsledenom hiermeeinhetdagelijksleventeoefenen.

Module3

Ondersteuningbij deorganisatievan hethuishouden.

Samenmethetgezinwordtergekekennaardeorganisatieen deuitvoeringvanhethuishouden.Doorzelfvoorbeeldgedrag telatenzien,samenactiviteitenoptepakkenenuitlegtegeven kanhetgezinveranderingenaanbrengendiehelpendzijn.Je motiveertenstimuleerthetgezinomdezetakenzelfopte pakken.Jekunthierbijhulpmiddelengebruikenzoals structuurlijsten,weekplanningenofeentaakverdeling.

Module

Module4

Ondersteuningbij hetopordebrengen vandefinanciënen administratie.

Beschrijving

Doorplanmatigengefaseerdtewerkenaanhetopordebrengen vandefinanciënendeadministratievanhetgezin,kanhet gezinveranderingenaanbrengendievoorlangeretijdeffectief zijn.Jegeeftuitleg,biedtondersteuningbijhetregelenvan randvoorwaardenenjemotiveerthetgezin.Jekunt gebruikmakenvanhulpmiddelenzoalshetEuro-stappenplan endewerkwijzebudgetteren.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Module5

Begeleidenbijhet opbouwenenhet versterkenvaneen sociaalnetwerk.

Samenmethetgezinwordthethuidigesocialenetwerkinkaart gebracht.Jeonderzoektwelkewensenhetgezinheeftten aanzienvanhetuitbreidenvanditnetwerkenjeonderzoekt hierindemogelijkheden.Jeactiveertenstimuleerthetgezin enbiedtondersteuningbijhetaangaanvannieuwecontacten. Jemaaktgebruikvanhulpmiddelenzoalseensocialekaarten eensocialenetwerkanalyse.Hetverbeterenvandesociale vaardighedenisookonderdeelvandezemodule.Zohelpje gezinsledenbijhetcontactleggenenvriendenmaken. Stimuleerdegezinsledenditinhetdagelijksleventeoefenen.

12.7 Home-Start

Deinterventie Home-StartisafkomstiguithetVerenigdKoninkrijk.Hetiseenevidence basedprogrammavoorondersteuningaanvadersenmoedersbijhetouderschap. Eengetraindevrijwilligermetopvoedervaringwordtgekoppeldaaneengezinenbiedt eenluisterendoor,praktischehulp,ondersteuningbijdeopvoedingenhelptbijhet versterkenvanhetnetwerk.Deondersteuningsvraagwordtdoordeouderszelf geformuleerd.Hetiseenpreventiefprogrammawaarbijhetdoelisdatlangdurigeen ernstigeproblemenwordenvoorkomen.

Cindy

PREVIEWVERSIE

Cindyisachttienjaarenheefteenzoontjevantwee.Metdevaderheeftzegeencontact. Zeiszevendagenperweekthuisomtezorgenvoorhaarzoontje,heeftgeenwerken weinigvrienden.Haarzoontjeheeftdelaatstetijdveeldriftbuien.Cindyweetniethoe zeermeeommoetgaan.Zemerktdatzezelfergonrustigwordt.Zebespreektditmet Karin,haarvrijwilligervanuitHomeStart.

Derolvandesociaalwerker

BinnenHome-Startkunjederolvancoördinatorvervullen.Decoördinatorwerft, traintenbegeleidtdevrijwilligers,monitortdekoppelingen,voertnetwerkgesprekken, representeertHome-Startindegemeenteensluitaanbijmogelijkecoalities(o.a.

KansrijkeStart).Home-Startpastgoedbinnendepedagogischebasisendraagteraan bijdatkinderengezond,veiligenkansrijkkunnenopgroeien,bijvoorkeurinde thuissituatie.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

12.8 Gezinscoaching

Gezinscoachingwordtingezetingezinssystemenmeteenlange hulpverleningsgeschiedenis.Inveelgevallenishetgezinhetvertrouweninde hulpverleningverloren.Gezinscoachingrichtzichophetverbeterenvande opvoedkundigevaardighedenvandeouders.Degezinscoachiseen vertrouwenspersoonenisdeschakeltussenhetgezinendehulpverlening.

Derolvandesociaalwerker

Jeerkentdatdebestaandehulpverleninghetgezinonvoldoendeheeftgeholpenen datersprakekanzijnvanwantrouwenrichtingjoualssociaalwerker.Jestartdezorg opencoördineertdeze.Jewerktaanhetopbouwenvaneenvertrouwensband.Het isbelangrijkdathetuitwisselenvaninformatiegoedverlooptendatersamenhang binnendeverschillendehulpverlenerswordtgeorganiseerd.Hetmottoisééngezin, éénplan.

12.9 Video-hometraining

Video-hometrainingwordtingezetingezinssystemenwaarindeouderseenhulpvraag hebbenoverdeomgangmetendeopvoedingvandekinderenindethuissituatie.Er issprakevanlichtetotmatigeopvoedingsproblemen,bijvoorbeeldspanningrondom hetluisterenvanhetkind,moeitemetregelsengrenzen,vragenoverlastiggedrag, problemenmetslapen,etc.

PREVIEWVERSIE

Video-hometraining wordt ingezet bij kinderen van 4-12 jaar.

Hetkanookwordeningezetalserproblemenzijnopschool,bijvoorbeeldbijwoede, agressieofdriftbuien.Deaanpakwordtafgestemdopdespecifiekeontwikkelingsfasen enontwikkelingsbehoeftesvanhetkindensluitaanbijdemogelijkhedenvande ouders.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Hetdoelvanvideo-hometrainingisomoudersinzichtteverschaffeninde interactiepatronenbinnenhetgezinenhetverbeterenvandeopvoedvaardigheden eninteractievaardighedenvandeouders.Erwordenvideo-opnamengemaaktvande dagelijkseomgangtussenoudersenkinderen.Dezewordenachterafsamenmetde ouders(eneventueelleerkracht)geanalyseerdvolgensbeschrevenrichtlijnen.Er wordtonderanderegeletop:

• Watishetinitiatiefvanhetkindenwatbetekenthet?

• Begrijpendeoudershetkindenreagerendeoudersopeenadequatemanierwaar hetkindmeeverderkan?

Hettotaletrajectbestaatuitmaximaalvijfvideo-opnamesenvijfkeerterugkijkenin eentijdsbestekvandrietotzesmaanden.Indiendeleerkrachtwordtbetrokken,heeft ditalsdoeldatdeondersteuningvanhetkindthuisenopschoolopelkaarworden afgestemd(AIT,Eliëns,2022).

Derolvandesociaalwerker

Video-hometrainingrichtzichopdepositieveinteractietussenoudersenkinderen. Ouderswordengestimuleerdomsensitieftereagerenenzichalsrolmodeltegedragen. Indienjealssociaalwerkerbetrokkenbentineengezinssysteemwaarinlichtetot matigeopvoedproblemeneenrolspelen,kunjedeoudersinformerenoverhetbestaan vanVideo-hometrainingenhoedezeinterventiewerkt.Indiengewenstkunjesamen methetgezinopzoekgaannaareengeschiktehulpverlener.

Mo

PREVIEWVERSIE

DeoudersvanMozijngeïrriteerddoorhetnegatievegedragdatMolaatzien.Hijvraagt constantaandachtvanzijnouders.Tijdensdehome-videotrainingvaltineenvideo opdatMopositiefreageertopeencomplimentvanzijnmoeder.Dezepositievereactie wordtdoordehulpverleneruitvergrootenuitgebreidbekekenenbesproken.Ditlevert eenpositieveenleerzameervaringop.

12.10 Systeemgerichteinterventies

Bijsysteemgerichteinterventiesenmethodiekenstaataltijdcentraaldatjemensen kuntondersteunenbijhetveranderenofaanpassenvanhetsysteemwaarinzeleven. Dezeinterventieswordenopuiteenlopendemanierenvormgegeven.

Gezinstherapie

Bijgezinstherapiekijktdetherapeutnaardesamenhangtussendeproblemenvan hetgezinssysteemenhunomgeving.Hetwordtdaaromookwelsysteemtherapie genoemd.Detherapeutbespreektmetoudersenkinderenhoezeoverelkaardenken, hoedeonderlingerelatieszijn,hoezemetelkaarcommunicerenenwathun wederzijdseverwachtingenzijn.Indeloopvandetijdontstaanernamelijkpatronen indeonderlingerelatiesenindiendezepatronenniet(meer)werken,dankandittot problemenleiden.Detherapeutrichtzichophetverhelderenenhetombuigenvan depatronendietotproblematiekleiden,maarheeftookaandachtvoordekrachtige enpositievepatronenenvaardighedenbinnenhetgezinssysteem.

Familieopstellingen

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Eenfamilieopstellingiseenmethodeomduidelijkheidteverkrijgenwatzichop onbewustniveauafspeeltineenfamiliesysteem.Dezeonbewusteinteractiesende onderlingerelatieskunneninvloedhebbenopdeondersteuningsvraagvaneen gezinslidofhetgezinssysteem.Eenondersteuningsvraagkanzijn:

• Iemandvoeltzichverantwoordelijkvooralleseniedereen.

• Erheefteengebeurtenisplaatsgevondenindefamilieendezegebeurteniswerkt dooriniemandsleven.

• Iemandvoeltzicheenzaam,alleenenmistdeverbindingmetmensenomzich heen.

• Iemandkomtsteedsdezelfdepatronen,valkuilenenthema'stegeninhetleven.

• Iemandheefthetgevoeldathijofzijemoties,gevoelens,takenen verantwoordelijkhedenheeftovergenomenvanandereledenvandefamilie.

PREVIEWVERSIE

Doormiddelvanhetopstellenvaniemandssysteemvanherkomstkunnennietdirect zichtbarerelatiestussenfamilieledenendeeventueleknelpuntendaartussenherkend, erkendenzomogelijkweggenomenworden.Familieopstellingenkunnenplaatsvinden ineengroepmetrepresentanten,waarbijpersonenstaanvoormensenofelementen diedevraagraken.Derepresentantenkunnenbewegen,pratenenelkaaraanraken. Onderbegeleidingvaneenopstellerkunnenzijopdezemanierdeverborgeninformatie tonenuithetfamiliesysteem.Eenfamilieopstellingkanwordenuitgevoerdmet opstellingsmateriaal.Erwordtdangebruikgemaaktvaneentafelopstellingmet poppetjeswaarbijhetmateriaalhelptomzichttekrijgenophetgeheelenwatzich afspeeltinhetonderbewuste(Hellingerinstituut,2022).

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

De methode familieopstelling is geïntroduceerd door Bert Hellinger. Hij werd in 1925 in Duitsland geboren.

Restoratievecirkels

Metrestoratievecirkelswerkeniseenmanieromconflictenoptelossenin (gezins)systemen.Restoratievecirkelswordenookwelherstelcirkelsgenoemd.Er wordencirkelgesprekkengevoerdvolgenseenvaststaandstappenplan.Allemensen diebijeenconflictbetrokkenzijngaanmetelkaaringesprekenwordenuitgenodigd omhunervaringentedelen.Hetgesprekvindtplaatsindriefasen:

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

1. Devoorbereidendecirkel:hierinbespreektdepersoondiedecirkelbijeenroept individueelmetallebetrokkenenwaterisgezegdofgedaanenwatditvoorde deelnemerbetekent.

2. Herstelcirkel:allebetrokkenenzittenineencirkelendeervaringenvanalle deelnemerswordenbesproken.

3. Afsluitendefase:dedeelnemerszoekenmetelkaarnaareenpassendantwoord waarbijhetdoelisdatdeonderlingeverbindingwordthersteldenzijweermet elkaarverderkunnen.

Eentaalerbij

Eentaalerbijiseenaanvullendinstrumentindegespreksvoering.Erwordtgewerkt metbijvoorbeeldduplopoppetjes,Playmobil,speelgoeddierenenandermateriaal omrelatiesineengezinoffamiliezichtbaartemaken(Systeemacademie,z.d.).Een taalerbijisontwikkelddoorsysteemtherapeutMarleenDiekmann(1949-2007).Zij ondersteundekindereninSarajevo,waaropdatmomentoorlogwas.Decontextuele benaderingvanIvanBoszorgmenyiNagywaséénvanhaarinspiratiebronnen.

ErwordenbijEentaalerbijpoppetjesoptafelneergezet,dezestaanvoordegezinsoffamilieleden.Erwordtéénpoppetjeextratoegevoegd.Dezestaatvoordekwetsbare behoeftenofgevoelensvandiepersoon.Depoppetjeskunnenstaanofliggen,ze kunnentegenoverelkaarstaan,ofachterelkaarstaan,zekunnenelkaaraankijkenof niet.Deonderlingerelatieswordenopdezemanierzichtbaar.Erkaneenblokjeonder eenpoppetjegezetwordenwaarmeehetpoppetje'groot'of'dominant'lijkt.Ofer wordtietstussendepoppetjesgezetwaardoorzeelkaarnietkunnenzienofelkaar nietkunnenbereiken.Erwordtvaakeenschatkistjetoegevoegd.Ditschatkistjestaat voordegoedeenmooiedingendieerookzijn.Tussendepoppetjeswordenkoortjes toegevoegd,dezestaanvoordeonderlingeloyaliteiten.Deverhoudingenenrelaties wordenmetallerleianderematerialenzichtbaargemaakt.

PREVIEWVERSIE

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

De theoretische achtergrond is systeemtherapeutisch, contextueel en psychodynamisch.

Demethodewordtinallerleisettingstoegepast.Voormensendiemindergoedverbaal zijningesteld,ofjuistveelpratenzonderdaadwerkelijkietstezeggen,iseentaalerbij handig.Hetkangebruiktwordenmetoudeenmetheeljongemensen.Doormet verschillendebetrokkenentewerkenlaatdeopstellingziendaterverschillende belevingenkunnenzijn,jeziethoedeverschillendepersonendeonderlinge verhoudingenbelevenenervaren.Eentaalerbijkentveelvoordelen:

• Hetmaaktemotiesdiemoeilijkwordenuitgesprokenzichtbaar.

• Erwordennieuweverbandenontdekt.

• Mensenwordenuitgenodigdomzichinelkaarteverplaatsen.

• Informatiewordtgeordendenhetgeeftoverzicht.

• Hetisbeweeglijkenspeels.

PREVIEWVERSIE

• Mensenkrijgendemogelijkheidomtezienentevoelenzonderdatzijdecontrole verliezen.

• Hetspreektanderezintuigenaan.

Hulpverlenersdiemetdezemethodewillenwerkenhebbeneenspecialecursus hiervoornodig,hetaanvangsniveaudaarvoorisMBOniveau4.

Derolvandesociaalwerker Omdatjealssociaalwerkermetverschillendegezinssystemengaatwerkenishet belangrijkomkennistehebbenvandeverschillendesysteemgerichteinterventies. Wanneerjijalssociaalwerkerachterdevoordeurkomt,neemjeeenkijkjeinhet gezinssysteemvanmensen.Jestaatdichterbijhetgezinssysteemdanmenig hulpverlener.Indemeestegevallenhebjealeenvertrouwensbandopgebouwdmet

degezinsledenenhebjeinzichtindeonderlingenrelatiesendeproblematiekdiezich voordoet.Doordatjekennishebtvandeverschillendeinterventiesbenjeinstaatom gerichtadvieseninformatieteverstrekkenaandeoudersenkunjehenmotiverenen stimulerenomhierinactieteondernemen.Hierdoorkanersnelenadequaatgehandeld wordenwaardoorgrote(re)problemenvoorkomenkunnenworden.Ditleverteen positievebijdrageaandegezondheidenwelzijnvanmensen.Jebiedtondersteuning waarditnodigisenwerktsamenmetanderehulpverlenersomhetbesteresultaatte bereiken.

12.11 Begrippen

Eentaalerbij

Eenaanvullendinstrumentindegespreksvoering.

FamiliesFirst

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Eeninterventiewaarinhulpwordtgebodenaaneengezinomeenaanwezigecrisis optelossenendeveiligheidinhetgezintevergroten.

Gezinscoaching

Wordtingezetingezinssystemenmeteenlangehulpverleningsgeschiedenis.

Home-Start

Eenevidencebasedprogrammavoorondersteuningaanvadersenmoedersbijhet ouderschap.

IntensievePedagogischeThuishulp

Eenvormvanintensieveambulantehulpverleningaangezinnenmetcomplexe problematiek.

ReSet

Eenlaagdrempeligeenpraktischeinterventiediezichrichtopoudersmetkinderen vannultotnegentienjaarbijwieopvoedingsspanningisontstaandooreencombinatie vanproblemen.

PREVIEWVERSIE

Video-hometraining

Wordtingezetingezinssystemenwaarindeouderseenhulpvraaghebbenoverde omgangmetendeopvoedingvandekinderenindethuissituatie.

WijkgerichteIntensieveGezinsbegeleiding

Eenambulantehulpverleningindethuissituatieaangezinnenmetminstenséénkind onderdetwaalfjaarwaarbijsprakeisvaneenverhoogdrisicoophetontwikkelenvan delinquentgedrag.

Familieopstelling

Eenmethodeomduidelijkheidteverkrijgenwatzichoponbewustniveauafspeeltin eenfamiliesysteem.

Gezinstherapie

Hierbijkijktdetherapeutnaardesamenhangtussendeproblemenvanhet gezinssysteemenhunomgeving.Detherapeutrichtzichophetverhelderenenhet ombuigenvandepatronendietotproblematiekleiden,maarheeftookaandachtvoor dekrachtigeenpositievepatronenenvaardighedenbinnenhetgezinssysteem.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Restoratievecirkels

Eenmanieromconflictenoptelossenin(gezins)systemen.

12.12 Bronnen

AIT,Eliëns(26april2022).Databankeffectievejeugdinterventies:beschrijving ‘Video-hometrainingingezinnenmetkinderenindebasisschoolleeftijd’.Utrecht: NederlandsJeugdinstituut.Gedownloadvanwww.nji.nl/jeugdinterventiesop1 maart2024

AN-NE(z.d.).Familieopstellingen.Geraadpleegdop1maart2024,van

https://anitaneppelenbroek.nl/familieopstellingen/ Fontys(z.d.).IntensievePedagogischeThuisbegeleiding(ITP).Geraadpleegdop26 februari2024,van

https://www.fontys.nl/Professionals-en-werkgevers/Opleidingen-en-cursussen/Intensieve-Pedagogische-Thuisbegeleiding-IPT.htm HellingerInstituut(september,2022).Familieopstellingenmetpoppetjes.Geraadpleegd op1maart2024,van

https://hellingerinstituut.nl/familieopstellingen-met-poppetjes/

Movisie(22augustus2016).WraparoundCare-model.Geraadpleegdop27februari 2024,van

https://www.movisie.nl/tool/wraparound-care-model

NederlandsJeugdinstituut(z.d.).Samenmethetgezin.Geraadpleegdop1maart 2024,van

https://www.nji.nl/gezinnen-met-meervoudige-en-complexe-problemen/samen NederlandsJeugdinstituut(z.d.).Gedragsproblemen.Geraadpleegdop26februari 2024,van

https://www.nji.nl/gedragsproblemen/wanneer-is-storend-gedrag-een-probleem#wat-is-de-oorzaak-van-een-gedragsprobleem? NederlandsJeugdinstituut(16februari2024).Cijfersoverjeugdenopvoeding. Geraadpleegdop29februari2024,van

PREVIEWVERSIE

https://www.nji.nl/cijfers/delinquentie#:~:text=In%202012%20waren%20er%20bijna,voor%20de%20Statistiek%2C%202023)

NederlandsJeugdinstituut(30september2020).Persoonlijkebenaderingessentieel inhulpverlening.Geraadpleegdop1maart2024,van

https://www.nji.nl/nieuws/persoonlijke-benadering-essentieel-in-hulpverlening

Richtlijnenjeugdhulpenjeugdbescherming(21februari2022).Gezinnenmet meervoudigeencomplexeproblemen.Geraadpleegdop26februari2024,van https://richtlijnenjeugdhulp.nl/gezinnen-met-meervoudige-en-complexe-problemen/te-zetten-hulp/interventies/#:~:text=Intensieve%20pedagogische%20thuishulp%20(IPT)%20is,de%20opvoedvaardigheden%20van%20de%20ouders Riegman(2023).Databankeffectievejeugdinterventies:'FamiliesFirst'Nederlands Jeugdinstituut.Gedownloadvanwww.nji.nl/jeugdinterventiesop29februari2024

SysteemAcademie(z.d.).Eentaalerbij.Geraadpleegdop1maart2024,van https://systeemacademie.nl/een-taal-erbij-cursus/

UNLP(12juni2017).Familieopstellingenhoezijnzeontstaan.Geraadpleegdop1mart 2024,van https://unlp.nl/kennisbank/familieopstellingen-hoe-zijn-ze-ontstaan/#:~:text=Familieopstellingen%20zijn%20ge%C3%AFntroduceerd%20door%20Bert,studeerde%20filosofie%2C%20theologie%20en%20pedagogiek.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS

PREVIEWVERSIE

CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Thema13

COPYRIGHTBOOM

Intercultureleinterventies

Inhoudthema

PREVIEWVERSIE

• Interculturelecompetenties

• Internationalevrouwengroepen

• LerenBalanceren

• AssertiviteitAllochtoneMannen

• Manactief

• Kritischeberoepssituatie

• Begrippen

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Voorhetgerichtbegeleidenvanmensenmeteenmigratieachtergrondiseenaantal interventiesontwikkeld.MigrantenkunnenvanoverdehelewereldnaarNederland komen,uitwesterseennietwesterselanden,enmetdiversemotieven.Vanwerk zoekentotgezinshereniging.Ofvanwegedeliefdetotvluchtenvanwegeoorlogof geweld.Deinterventieszijnbedoeldomzichhetleventussentweeverschillende cultureneigentemaken.Inditthemamaakjekennismetenkeleinterventiesenleer jeoverinterculturelecompetenties.

13.1 Interculturelecompetenties

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Interculturelecompetentiesvormendebasisvaneengoedebegeleiding.Interculturele competentieszijncompetentieswaarmeejijmensenuiteenanderetaal-,enculturele achtergrondmeteenopenblikkuntbegeleiden.Alssociaalwerkerwerkjeregelmatig metmensenuitandereculturen.Ditkunnenburgerszijn,vrijwilligersofcollega’s. Daaromzijninterculturelecompetentiesbelangrijkvoorje.

Eenandereblik

Vanuitjouwcultuurkijkjemeteenbepaaldebliktegendingenaan.Jevindt bijvoorbeelddatiemandietsnietgoedaanpaktomdatjijgeleerdhebtditanderste doen.Iedereenbekijktzakenvanuitzijneigenreferentiekader.Metinterculturele competentiesleerjeombreedtekijken,jeteverdiepenindekenmerkenvaneen anderenjeeigenoordeellostelaten.Breedkijkenwordtookweldehelicopterview genoemd.Jekijktobserverend,jehebtoverzichtoververschillendegezichtspunten vanjezelf,deanderenderelatie.Alshetwarekijkjezovanuithetderdegezichspunt. Interculturelecompetentieszijneencombinatievankennis,motivatieenhouding. Eenintercultureelcompetentbegeleiderheeftdevolgendeeigenschappen:

• zietzijnvooroordelenonderogen

• Weethoezijneigencultureleachtergrondhembeïnvloedt

• kanzichgoedinlevenindeander

• isopenmindedenontvankelijkvoordewereldvandeander

• verdieptzichindekenmerkenvaneenanderecultuur

• kanrelativeren

• gaatopzoeknaarovereenkomstenmetdeanderenbenoemtdeze,zodatjullieje meeropjegemakvoelenmetelkaar

PREVIEWVERSIE

• luistertnaardewensenvandeanderenrespecteertdeze

Deintercultureelcompetentepersoonheefthetinzichtdatdeenecultuurnietbeter isdandeandere.Elkecultuurheeftzijneigenuniekekenmerken.Eenvoorbeeldvan interculturelecompetentieisbijvoorbeelddatalsjijbinnenkomtwanneerhetgezin netaaneenuitgebreidelunchbegint,zijjouuitnodigenommeeteetenendatjeop dezeuitnodigingingaat.

Indepraktijk

MathildeissociaalwerkerenondersteuntAbbijdeverwerkingvanhetverliesvanzijn baan.GeenwerkmeerhebbenisvoorAbeendeukinzijnzelfvertrouwen.Hijwas namelijkdekostwinnerennuiszijnvrouwdat.HeteerstewatinMathildeopkomtis datditeenouderwetsegedachteis.DanrealiseertMathildezichdatditvoorAb,vanuit zijncultuur,eenreëelprobleemis.Zeslikthaaroordeelinenzevatsamenwathij haarzojuistverteldheeft.Abknikt.Hijvindthetfijndatiemandnaarzijnprobleem luistert.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

13.2 Internationalevrouwengroepen

Internationalevrouwengroepenzijnsamengesteldegroepenvanvrouwenuitdiverse culturenmetdezelfdebehoeftes.Dezegroepenbiedenvrouwenuitdiverseculturen demogelijkheidelkaarteontmoetenenondersteunen.Decultureleachtergrond,het geloofenhetlandvanherkomstkunnenzeerdiverszijn.Hoeverschillendde achtergrondenvandevrouwenookzijn,zevindenelkaaropdebehoefteaan gezamenlijkeactiviteiten,ofdelaagdrempeligehulpbijproblemendiezeondervinden. Degroepenstellenzichvaaktendoelomervoortezorgendatvrouwenhunnetwerk opbouwenenuitbreiden.Dezegroepenhebbenvooralkenmerkenvaneen netwerkorganisatie.Eennetwerkorganisatierichtzichophetmogelijkmaken, faciliterenenbevorderenvancontactenenactiviteitentussenpersonenofgroepen metdezelfdedoelstelling.

Laagdrempeligezorgenwelzijn

PREVIEWVERSIE

Vrouwenmeteenmigratieachtergrondwordenvaakpasgeziendoorprofessionals alseralzwaarderezorgnodigis.UitonderzoekvanhetTrimbosinstituutblijktdat migrantenvrouwenondervertegenwoordigdzijnbijlichterevormenvanhulpen oververtegenwoordigdbijzwaarderezorg.Daarzijnverschillenderedenenvoor,zoals elkaarmoeilijkbegrijpendoorculturele-,entaalverschillen,moeiteomdejuisteweg tevindenindeveelheidvanvoorzieningen,enweinigaansluitingtussendevraagen debehoeftevanprofessionalencliënt.Deinternationalevrouwengroepenzijneen antwoordopdebehoefteaanlaagdrempeligezorgenwelzijnsondersteuningvoor migrantenvrouwen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Organisatie

Degroepenkunnenopverschillendemanierenontstaan.Eengroepvrouwenbesluit zelfstandigeenaanbodtewillendoeninheteigennetwerk,vraagtsubsidieaanen zoektonderdakinbijvoorbeeldeenbuurthuis.Ofprofessionalsproberenmigranten tebereikendooreenaanbodtedoen,waaruitdeinternationalevrouwengroepontstaat. Sommigegroepenzijninganggezetdoorwelzijn-,enzorgaanbiedersgezamenlijk. Denkhierbijaanwelzijnsorganisaties,MJD,Humanitas.Meestalwordendegroepen openigmomentgrotendeelszelfstandig,danwordenzealleennoggefaciliteerddoor activiteitenruimteofsubsidieteleveren.

Werkwijze

PREVIEWVERSIE

Devrouwengroepenbiedenvaakvormenvanzelfhulpenpersoonlijkleiderschapop allerleiterreinen.Zoalseducatie,meedoenaandesamenleving,welzijnsondersteuning, beweging,praktischehulp,juridischehulpenbudgethulp.Somsisereenbetaalde coördinator,bijvoorkeuruitdedoelgroep.

Dewerkwijzeheeftkenmerkenvanzelfhulpenzelforganisatie.Dekennisenervaringen vandegroepzelfwordenimmersingezetomelkaartehelpen.Iederedeelnemerzet zijntalentenin,eniederedeelnemerdraagtverantwoordelijkheidvoorhetgeheel.Er wordenexternedeskundigenbinnengehaaldvoordeonderwerpenwaaroverdegroep geenkennisheeft.Waarprofessionelehulpnodigis,wordteendeelnemergestimuleerd omdezehulptezoeken.

Activiteit migrantenvrouwen

NadatSafijahtijdenshaarvluchtuitNamibiëinhandenkwamvanmensensmokkelaars wachttehaareenzwaretijd.Zewerdalsseksslaafingezet,ennaveleomzwervingen konzeinNederlanduithunhandenontsnappenmetbehulpvandeinternationale organisatieJusticeMission.Zestartteeenasielprocedureenkreegeenverblijfsstatus. AlsalleenstaandevrouwineenmiddelgrotestadinNederland,meteenbaaninde schoonmaakheeftzeeenbeterbestaandanInNamibië,enzekerdaninhaarjaren alsseksslaaf.Zeisblijmetwatzenuheeft,maarmisthaarfamilieendegebruikenen traditiesuithaarvaderland.Ookiszenogsteedsbangdatdeslavenhandelaarhaar weervindt.EencollegavanSafijahweeshaarophetinternationalevrouwencentrum inhaarstad.Daarvindtzeeenluisterendoorvoorhaarproblemeneniszeophaar beurtvanbetekenisvooranderevrouwendieonderdrukkinghebbenmeegemaakt enontheemdzijngeraakt.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Rolsociaalwerker

Ondersteuningaaneeninternationalevrouwengroepdooreensociaalwerkerisvooral vraaggestuurdenkangaanoveraanvragenvansubsidie,vergadertechnieken,hulp bijhetorganiserenvanhetnetwerkofpraktischeondersteuning.Degroepenhaar aanbodkennenisvooreensociaalwerkervanbelangomerpersonen/organisaties vanopdehoogtetekunnenbrengen.

13.3 LerenBalanceren

LerenBalancereniseeninterventiegerichtopvrouwenmeteenniet-westerse achtergronddiealsmantelzorgermoetenbalancerentussendraaglastendraagkracht. Inveelculturennemenvrouwendezorgvoorziekeofkwetsbarefamilieledenopzich. Insommigeniet-westerseculturenisheteentaboeomondersteuningtevragenbij anderefamilieledenofprofessionals,datlaatstevooralbijpsychischeproblemen.De mantelzorgerwilnietalleenvoldoenaandewensenvandezorgbehoevende,maar ookaandievandehelegemeenschapendeeigenbehoefteomtehelpen.Onder anderehierdoorkunnennietwestersevrouwelijkemantelzorgersnogsnelleroverbelast rakendananderemantelzorgers.

PREVIEWVERSIE

Demethode

Deinterventieiseencursusvoordemantelzorgersvanzesbijeenkomsten,waarinze zichbewustwordenvandepositieveennegatievekantenvanhunzorgtaak.De bijeenkomstenomvattendevolgendethema’s:

• persoonlijkeinventarisatie

• willenenmoetenzorgen

• balanstussendraagkrachtendraaglast

• mogelijkhedenengrenzen

• obstakelsomhulptevragen

• sterkepunten.

Persoonlijkeinventarisatie

Dedeelnemersmakenbijditthemakennismetdepositieveennegatievekantenvan dezorgdiezijbieden.Enerzijdsbiedtdemantelzorghenvoldoeningenanderzijds zijneraspectenaandemantelzorgdiezijzwaarvinden.Dedeelnemersonderzoeken welkeaspectenvandemantelzorghunenergiegevenenwelkeaspectenhunjuist energiekosten.

Willenenmoetenzorgen

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Bijditthemaonderzoekendedeelnemershuneigengrenzen.Veelmensenwetenniet goedonderscheidtemakentussenmoetenenwillen.Omditonderscheidteleren herkennensteltdetrainerdevraag‘Waaromzorgenwij?’Daarnaastlerende deelnemersomteidentificerenwanneerzeietswelofnietwillen,doorhetdoenvan lichaamsoefeningen.Detrainerdoetdaneenverzoekendedeelnemersmoeten bepalenofzijdezewelofnietwillenuitvoeren,doortevoelenwelkesignalenhun lichaamhengeeft.

Balanstussendraagkrachtendraaglast

Bijditthemalerendedeelnemerszichbewusttewordenvanhundraaglastenomdit uittespreken.Detrainergebruikthierbijeenaantalvragenenstellingen.Daarnalegt detraineruitdatjeoverbelastingkuntherkennenaanbepaaldelichamelijkeen emotionelesignalenengedragsveranderingen.Eengedragsveranderingisbijvoorbeeld geprikkeldreagerenopiemandbijwiejedatnormaalniethebt.Omdezedraaglast teverminderenvraagtdetraineraandedeelnemerswelkeactiviteitenhenontspannen ofjuistenergiegeven.Devrouwenlerendathetbelangrijkisomoverbelastingte voorkomendoorregelmatigditsoortontspanningsactiviteitenuittevoeren.

Mogelijkhedenengrenzen

PREVIEWVERSIE

Bijditthemaonderzoekendedeelnemerswathunmogelijkhedenzijnomnaasthun zorgtakendetijdtenemenvoorontspanning.Demantelzorgersmakenvoorzichzelf eenoverzichtvandetijddiezijbestedenaanzorgtaken,werkenvrijetijd.Daarna gevenzeaanwatzijzelfvandezetijdsindelingvinden.Hebbenzeteweinigtijdomte ontspannenofvindenzedezetijdsindelingprima?Daarnamoedigtdetrainerde deelnemersaanomhunwensenhelderteformuleren.Bijvoorbeeld:‘Ikwilvanaf volgendeweekelkeweektweeuurdetijdnemenomteontspannen.’Omdezewensen uittekunnenvoerenleertdetrainerdedeelnemershoezehungrenzenkunnen aangeven.

Mantelzorg

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Eriseenaantalredenenwaaromeenmantelzorgernietomhulpvraagt.Ditkanmet decultureleachtergrondtemakenhebbenofmeteenlaaggevoelvaneigenwaarde, ofmettrots.Omdemantelzorgershierbewustvantemakenvraagtdetrainerhen eenlijstoptestellenmetredenendiezijhebbenombepaaldedingenniettebespreken metdefamilie.Daarnaoefenendedeelnemersmeteenrollenspelinhetvragenvan hulp.

Sterkepunten

PREVIEWVERSIE

Dedeelnemershebbenzichzelfendeanderenindezecursusgoedlerenkennen.Het laatstethemageeftdedeelnemerseenzetjerichtingeengroterzelfvertrouwendoor hendeeigensterkepuntentelatenbenoemenenelkaaropsterkepuntentewijzen.

Rolsociaalwerker

Desociaalwerkerkandezecursusorganiserenenlatenuitvoereninheteigen werkgebied,ofzelfuitvoerenalsdesociaalwerkerhiertoeistoegerust.

13.4 AssertiviteitAllochtoneMannen

DeinterventieAssertiviteitAllochtoneManneniseenassertiviteitstrainingvoor mannenmeteenmigratieachtergrond.Assertiviteitisdeeigenschapomoptekomen voorjeeigenmeningenbehoeftenzonderdatjedaarbijanderemensenkwetst.Mensen dienietgoedwetenhoezevoorzichzelfopmoetenkomenkunnenpassiefofagressief reageren.Ditkanvoorgezinsledenergfrustrerendzijn,omdatzijnietwetenwathun

manofvaderwil.Doormiddelvaneenassertiviteitstrainingleertdedeelnemermeer openenheldertecommunicerenwaardoorzijnzelfvertrouwenvergroot.Mannendie geenbaanhebbenofhetgevoelhebbendegripophetgezinverliezen,kunnenlast hebbenvaneenlaaggevoelvaneigenwaarde.Mannenmeteenmigratieachtergrond zienhetvaakalshuntaakomhetgezinteonderhoudenenervoortezorgendathun kinderenzichnietmisdragen.Alszedezetaaknietkunnenvolbrengenomdatzegeen baanhebbenofhetgevoelhebbendegripophetgezinteverliezen,krijgenzehet gevoeltehebbengefaald.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Elkaar ondersteunen.

Aspectenvandetraining

PREVIEWVERSIE

Deassertiviteitstrainingvoormannenmeteenniet-westersemigratieachtergrond bestaatuitdevolgendeaspecten:

• winnenvanvertrouwen

• identiteitenbewustwording

• krachtvanverscheidenheid

• herkenningingroepsverband

• steunenvanelkaar

• zelfwerkzaamheidenzelfoplossendvermogen

• werkenaanweerstanden.

Winnenvanvertrouwen

Deelnemerskunnenermoeitemeehebbenomhunproblementedelenmetdetrainer. Detrainermoetdanlatenziendathijbegripenrespectheeftvoordeachtergrondvan dedeelnemerendathijzijnproblemenerkent.Doorelkemanhetgevoeltegevendat hijenzijnverhaalermogenzijn,krijgtiedereenderuimtezijnpersoonlijkeverhaalte doen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Identiteitenbewustwording

Iemandsidentiteithangtvaaksamenmetzijnsocialeencultureleachtergrondende roldiehijvervult.Datkanderolbinnenhetgezinzijnalsvader,zoonofechtgenoot, ofderoldieiemandinzijnwerkofreligievervult.Bewustwordingvandeeigenidentiteit isvanbelangomdatdepersoondaardoorkanlerenbegrijpenwaaromhijonzeker wordtalszijnouderolnietmeervanzelfsprekendisineenanderecultuur.Iemand meteenanderecultureleachtergrondkanbijvoorbeeldmindergoedvragendurven stellenaaneenleidinggevende,terwijleenleidinggevendemeteenNederlandse achtergrondditwelvanzijnmedewerkersverwacht.

Krachtvanverscheidenheid

Elkedeelnemerheeftzijneigenachtergrond,zijneigenverhaalenzijneigenervaringen. Indetrainingiserruimtevoordedeelnemersomvanelkaarservaringenteleren. Iemandanderskunnenhelpenmetjeeigenervaringisgoedvoordeeigenwaardeen hetscheptookeenpositieveverbindingmetdeander.

Herkenningingroepsverband

Dedeelnemerszullenenkeleaspectenvandeervaringenvananderenherkennen, doordatzijzelfietssoortgelijkshebbenmeegemaakt.Dezeherkenningzorgtervoor datdemannenervarendatzenietdeenigenzijnmetbepaaldeervaringen.Ditversnelt hetprocesvanbewustwording.

Steunenvanelkaar

Indetrainingkrijgendedeelnemersdegelegenheidomelkaaromadviesenom feedbacktevragen.Omdatdedeelnemersvaakinvergelijkbaresituatieszitten,kunnen zenuttigadviesgeven.Detrainerleteropdatdefeedbackconstructiefisengrijptin alsfeedbackonnodigofvervelendisvoordeontvanger.

PREVIEWVERSIE

Zelfwerkzaamheidenzelfoplossendvermogen

Methuiswerkopdrachtenlerendemannenzelfstandigdingenaantepakken.Hierdoor lerendemannenhunsterkekwaliteitenkennen,wathunzelfvertrouwenvergroot.

Werkenaanweerstanden

Weerstandiseennormaalaspectbinnenhetproces.Vannaturewileenmensliever nietveranderen.Weuitenweerstanddoortelatenmerkendatwededingenlieverbij hetoudewillenlaten.Alsjealstrainerweerstandopmerkt,kanhetzijndatde veranderingtesnelgaatofdatertegrotestappenwordengenomen.Hetisgoedom jehieralstrainervanbewusttezijn,zodatjedetenemenstappenkuntverkleinen.

Beoogderesultaten

Dedeelnemershebbennahetvolgenvandetrainingdecompetentiesomassertiever inhetleventestaan.Nadetrainingbeschikkendemannenoverdevolgende vaardigheden:

• reflecterenopheteigendoenendenken

• aangevenwatzewelennietwillen(grenzenstellen)

• keuzesmaken.

Dedeelnemerszijnzichnaafloopvandetrainingookbewustervandevolgendezaken:

• deinvloeddiedeomgevingophenheeft

• watzewelennietinhunomgevingenhunlevenwillenveranderen

• tegenwelkehindernissenzeinhetdagelijkslevenaanlopenenhoezedezekunnen overwinnen.

Rolsociaalwerker

Desociaalwerkerkandetrainingzelfgeven,alshijhiervoortoegerustis.Eenandere optieisdezeinsamenwerkingmeteenanderelokaleorganisatieorganiserenofgeven.

13.5 Manactief

COPYRIGHTBOOM

DeinterventiemethodeManactiefisgerichtopdeemancipatievanmannenmeteen niet-westersemigratieachtergrond.Tijdenseentrainingrichtendedeelnemerszich ophunindividueleontwikkelingenhunrolbinnenhetgezinendemaatschappij.De trainingisbedoeldvoormannendiegeenwerkofvrijwilligerswerkhebbenendaardoor eenteruggetrokkenbestaanleiden.Overhetalgemeenhebbenzijdeneigingzich steedsverderterugtetrekkenbinnenhuneigenkleinenetwerk.Zo’nisolementkan voorproblemenzorgen,waaronderdeaantastingvaneigenwaardeeneengevoelvan afstandtussendeeigengemeenschapenderestvandemaatschappij.Vanuiteen isolementontwikkelenmensennamelijkeenaantalnegatieveaannamesoveranderen indemaatschappij,diezedoorgebrekaanpositieveervaringennietkunnen ontkrachten.Zokanereensterkgevoelontstaandatzegediscrimineerdworden,en kunnenmensensegregeren.Segregatieishetomgekeerdevanintegratie: bevolkingsgroepenstaanmetderugnaarelkaarenlevenlangselkaarheen.

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

PREVIEWVERSIE

Mannen helpen elkaar

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Onzekerheidontstaatookdoordatmannenmeteenniet-westerseachtergrondzich verplichtkunnenvoelenalskostwinnervoorhetgezintezorgen.Alshetvindenvan eenbetaaldebaandannietlukt,kandittotgevoelensvanonmachtenfrustratieleiden. Ditkanuiteindelijkzelfsuitmondeninpsychischoflichamelijkgeweldbinnenhet gezin.Daarnaastishetvooreenmandienietmeedraaitindemaatschappijsoms moeilijktebegrijpendatzijnvrouwofdochterswillenemanciperen.Voorvrouwen diezichwillenontplooieniseenongeëmancipeerdemanbinnenhetgezineengrote hindernis.

TijdenseentrainingvandeinterventieManactiefbehandeltdetrainerdevolgende achtthema’s:

• hetstellenvanpersoonlijkedoelen

Watwildedeelnemerbereiken?Bijvoorbeeldeenbaanvinden,eenopleiding volgenofwerkervaringopdoenmetvrijwilligerswerk.

PREVIEWVERSIE

• identiteitencultuur

Bewustwordingvandeideeënenaannamesvanhetbegripsuccesvanuitdeeigen cultuur.

• identiteitensamenleving

Debewustwordingvandepositieindesamenlevingenwelkaandeeldemanhier zelfinheeft.Hijwordtgewezenopzijneigenverantwoordelijkheid.

• man-zijn

Man-zijninniet-westerseculturenheeftvaakeenanderebetekenisdaninde huidigeNederlandsecultuur.Welkeeisensteltdedeelnemeraanzichzelfom zichzelfmantekunnennoemen?Dezeeisennoemjeookwel mannelijkheidscoderingen.

• hetgezin

Hierbijkomtdehoudingenhetgedragvandedeelnemerbinnenzijngezinaan bod.Hoegedraagthijzichenwatzijndaarvandegevolgen?Hetonderwerphuiselijk geweldkomtinditthematersprake.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

• religie

Detrainervraagtdedeelnemerswelkerolhetgeloofspeeltinhundagelijksleven enhunverwachttebeeldvanhunpositieindemaatschappij.

• gezondheid

Detrainerdaagtdedeelnemersuitnatedenkenoverhunpersoonlijkegezondheid enomdaarverantwoordelijkheidintenemen.

• arbeid

Detrainerlaatdedeelnemersactiefnadenkenovermaatschappelijkactiefzijnen welkevoordelenditmetzichmeebrengtvoorzichzelfenvoorhundirecteomgeving.

Mannelijkheidscoderingen

Omdemannentehelpenbijhunemancipatieishetbesprekenvan mannelijkheidscoderingeneenvandebelangrijksteelementenvandezeinterventie. Dedeelnemershebbeneenbeeldvanman-zijnwaaraanzevanzichzelfmoeten voldoen.Voorbeeldenvanditsoortcoderingenzijn:‘Ikhebgeenhulpnodig’,‘Ikmoet dekostwinnerzijn’,‘Alsmanishetbelangrijkomveelsekstehebben’en‘Ikmoet beterzijndananderen’.Indetrainingishetbelangrijkomdeze mannelijkheidscoderingenteerkennenomdatdedeelnemershieraanveelwaarde hechten.Tegelijkertijdisbewustwordingvandezepersoonlijkecoderingenbelangrijk omdatzededeelnemerskunnentegenhoudenomzichzelftemogenzijn.Enomdat zehunvrouwenmogelijkbeperkeninhunemancipatieproces.Denkaandesituatie dateenechtgenotemeerverdientdanhaarman.Zijisdankostwinnaarenindeogen vanhaarmanmisschienwel‘beter’danhij.Zodrademanzijn mannelijkheidscoderingenkanloslaten,kanhijdesituatieaccepterenenhoefthijzijn vrouwniettebeperken.

Rolsociaalwerker

PREVIEWVERSIE

Bijdezemethodezijngesprekstechniekenuitdehulpverleningwenselijk,omdatdeze trainingmeerdandeandereinterventiesmogelijkeschadeentraumavande deelnemersraakt.Eensociaalwerkeralsco-traineriswelhaalbaar,metnamevoor depraktischevertalingenkennisvandeplaatselijkesituatie.Totslotkandesociaal werkerdetrainingorganiserenofaanbevelen.

13.6 Begrippen

AssertiviteitAllochtoneMannen Eenassertiviteitstrainingvoormannenmeteenmigratieachtergrond.

Interculturelecompetenties Competentieswaarmeejijmensenuiteenanderetaal-,encultureleachtergrondmet eenopenblikkuntbegeleiden.

LerenBalanceren

Eeninterventiegerichtopvrouwenmeteenniet-westerseachtergronddieals mantelzorgermoetenbalancerentussendraaglastendraagkracht.

Manactief

Interventiemethodegerichtopdeemancipatievanmannenmeteenniet-westerse migratieachtergrond.

Mannelijkheidscoderingen

Deeisendiededeelnemeraanzichzelfsteltomzichzelfmantekunnennoemen.

13.7 Bronnen

DeHaas,H.(2023). Hoe migratie echt werkt (1ste druk). Spectrumboeken Kenis,P,&Cambre,B,(2019).Organisatienetwerken. De organisatievorm van de toekomst PelckmansPro MeetladderDiversiteitInterventiesstudievanVerweyJonkerinstituut.Geraadpleegd op11-februari2024,van

https://www.nji.nl/sites/default/files/2021-06/Integratie_van_de_Meetladder_Diversiteit_Interventies_in_het_Erkenningstraject_Interventies.pdf

Kitlyn,T.&ZwaanD.I.(2023). Beschermjassen transculturele hulp aan families (1ste druk)UitgeverijKoninlijkeVanGorcum Interculturele vrouwengroepen | Vrouwencentrum Jasmijn te Groningen.(z.d.).Jasmijn. Geraadpleegdop23februari2024,van

https://www.jasmijn.info/interculturele-vrouwengroepen

Verschoor,W.(2010). Methodebeschrijving Man actief. Databank Effectieve sociale interventies . Movisie.Geraadpleegdop23februari2024,van

https://www.movisie.nl/sites/movisie.nl/files/2018-03/Methodebeschrijving-man-actief.pdf

Verschoor,W.,Utlu,P.(2009). Man actief. Activering van allochtone mannen in een kwetsbare positie. Movisie.Geraadpleegdop22februari2024,van

https://www.movisie.nl/sites/movisie.nl/files/publication-attachment/Man%20actief%20-%20methodiek%20%5BMOV-223867-0.3%5D.pdf

Poel,Y.T.(2013). Handleiding Korte interventie Methode.Geraadpleegdop23februari 2024,van

https://hbo-kennisbank.nl/details/sharekit_fontys:oai:surfsharekit.nl:665904af-b01e-4260-b38a-4004e6fff82d

PREVIEWVERSIE

Thema14

Ondersteunenbijeen verstandelijkebeperking

PREVIEWVERSIE

Inhoudthema

• Deterugvraagmethode

• Geefmede5

• GentleTeaching

• TripleC

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS

• Eigeninitatief

• ActiveSupport

CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

• Ontwikkelingsgerichtbegeleiden

• Jouwrolalssociaalwerker

• Begrippen

Eriseengrootaanbodvanerkendeenindepraktijkbewezenmethodenen benaderingswijzenvoorhetondersteunenvanmensenmeteenverstandelijke beperking.Sommigemethodenzijnspeciaalontwikkeldvoormensenmeteen verstandelijkebeperking.Dieblijkendanlaterookgoedbruikbaarvoormensenmet eenautismespectrumstoornis(hiernaverdergenoemdmetdeafkortingASS)ofeen neurocognitievestoornis.Ookhetomgekeerdegebeurt:ontwikkeldvoorASS,maar ookgoedbruikbaarbijeenverstandelijkebeperking.Welkemethodejetoepast,hangt afvandebehoefteenwensenvandecliënt.Diezijnpercliëntverschillend.Hetkan ookzijndateenmethodevoordeenecliëntnietwerktenvooreenanderevergelijkbare cliëntwelgoed.Hetisookeenkwestievanproberen.Alsdeenemethodenietwerkt, probeerjeeenandere.Wisselechterniettevaak,wantjuistdezedoelgroepheeft behoefteaanduidelijkheidenstructuur.Inditthemamaakjekennismetenkeleveel gebruiktemethodenenbenaderingswijzendiejekuntinzettenbijmensenmeteen (lichte)verstandelijkebeperking,ASSenanderecognitievebeperkingen.

14.1 Deterugvraagmethode

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Cliëntenlukthetnietaltijdgoedominformatieopdejuistemanierteverwerkenen tebegrijpen,terwijldatbijbelangrijkeinformatieenadviezenwelvanbelangis.Om twijfelwegtenemenentecheckenofdecliëntdeinformatiegoedbegrepenheeft,is deterugvraagmethodeontwikkeld.Deterugvraagmethode,ookterugvertelmethode ofinhetEngelsTeach-backgenoemd,iseenmethodeomnategaanofeencliënteen belangrijkadviesofbelangrijkeinformatiegoedbegrepenheeft.Oorspronkelijkisde methodeontwikkeldvoorcommunicatietussenartsenpatiënt,maaralsnelbleek datdemethodegoedbruikbaarisinheelveelanderesituaties.Uitonderzoekvan Porter(2016)bleekdatmensenmetbeperktegezondheidsvaardighedenmindervaak decorrecteenvolledigeinformatieherhaaldendanmensenmethogere gezondheidsvaardigheden.Jekuntdemethodegebruikenvooriedereeninsituaties waarinjenietzekerweetofjeboodschapgoedisovergekomen.Inhetbijzonderisde methodenuttigbijmensen:

• meteenverstandelijkebeperking

• dielaaggeletterdzijn

• dienietgoedNederlandsspreken.

PREVIEWVERSIE

Maardeterugvraagmethodeisnietalleennuttigvoordezedoelgroepen.Bijvoorbeeld bijslecht-nieuwsgesprekkentreedteenvormvanaandachtsvernauwingop.Cliënten focussenzichophetslechtenieuwsenvanderestvanhetgesprekdringtweinigdoor.

Dekernvandemethode

Demethodebestaatuitdriebelangrijkeuitgangspunten:

• Kieseengoedestartvraag.

• Herhaaleventueeljeboodschap.

• Vulaanmetschriftelijkeinformatie.

Eengoedestartvraag

Eengoedestartvraagisbijhetterugvragenessentieel.Weknietdeindrukdatjede anderwiltcontroleren.Zegdusniet:‘Ikwilgraagcontrolerenofjemegoedbegrepen hebt.Wiljenogeensherhalenwatiknetgezegdheb?’.Steldevraagvanuitjezelf, bijvoorbeeld:‘Ikwilgraagwetenofikhetgoedhebuitgelegd.Wiljenogeensinje eigenwoordenvertellenwatikhebgezegd?’.

Herhaaleventueeljeboodschap

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Alsjetussentijdsmerktdatdeanderjenietbegrijptofalsdatblijktnahetterugvragen, herhaaljejeboodschap.Maarherhaaldanwelopeenandere,eenvoudigeremanier. Alsprofessionalziejedecliëntvaker.Jekuntdanbijvoorbeeldnaeenpaardagennog eensterugvragenalsjevermoedtdatdecliëntjenietgoedbegrepenheeft.Alsjemerkt datdeboodschaptecomplexis,kunjedieopsplitsenintweeofmeerdelenwaarbij jeperdeelterugvraagt.

Vulaanmetschriftelijkeinformatie

Jekuntjeboodschapaanvullenmetschriftelijkeinformatiediedecliëntnogeenskan nalezen.Datkantekstzijn,pictogrammenofeencombinatie.Afhankelijkvanhet onderwerpendebetreffendepersoonkunjeookverwijzennaarinternetofbijvoorbeeld eenfilmpje.

Terugvraagtips

• Terugvragenlijktmakkelijkerdanhetis.Terugvragenkomtalsnelkinderachtig over.Probeerdemethodeeerstuitmetiemandzonderbeperkingen,bijvoorbeeld eenvriendofcollega.

• Oefenvaakzodatterugvragenonderdeelwordtvanjeberoepsroutine.

• Alshetomeenhandelinggaat,kunjebijterugvragenookvragenofdeanderde handelingvoorwildoen.

Indepraktijk

PREVIEWVERSIE

SociaalwerkerSjoerdheefteenafspraakmetEsther.Zeheefteenontwikkelingsleeftijd vanca.12jaarenwoontbegeleidzelfstandig.Zewilgraaglerenomzelfhaarwaste doen.Sjoerdheeftzijnuitlegintweeëngesplitst,omdathetandersteveelinformatie tegelijkisvoorEsther.Eerstheefthijuitgelegddatjedewasmoetsorteren:opkleur, opwastemperatuur(labelslezen),optextielsoort.NaterugvragenblijktEstherdat goedbegrepentehebben.Nuisdewasmachineaandebeurt.Sjoerdverteltdestappen:

1. Doedegesorteerdewasindemachineensluitdedeur.

2. Draaidekraanvandewatertoevoeropen.

3. Kiesmetdedraaiknop(oftiptoetsen)detemperatuurenhetprogramma.

4. Voeghetwasmiddeltoe.

5. Drukopdeaan-knop.

NatweekeeruitleggenenterugvragenlijktEstherhetbegrepentehebben.Sjoerd vraagthaarnuomhetzelftedoen.Hijblijfterwelbijomtekijkenofhetechtgoed gaat.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Uitgebreidereinformatieoverdeterugvraagmethodekunjeonderanderevindenop dewebsitevanPharos. Deterugvraagmethode

14.2 Geefmede5

Deinterventiegeefmede5verduidelijktdeomgevingvooriemandmeteen autismespectrumstoornis(ASS)doordezevoorhemzovoorspelbaarenduidelijk mogelijktemaken.Demethodeisgebaseerdopdehulpvraagdieallemensenmet eenASShebben:“GeefmeduidelijkheidoverWAT,HOE,WAAR,WANNEERenWIE”. Demethodeisin2009ontwikkelddoorprofessionalenervaringsdeskundigeColette deBruin.

DeBruinintroduceertbijdezemethodedetermCASS.CASSiseenalgemeneterm vooriemandmeteenASSomaantegevendatdedoelgroepvandezecliëntenbreed is:cliëntenvanalleleeftijdenenmètofzondereenverstandelijkebeperking.Hetdoel vanGeefmede5isdatCASSzijnlevenleertleveninplaatsvanoverleven.Deinformatie uitdeomgevingkomtbijCASSvaakinpuzzelstukjesbinnen.Hierdoorheeftdecliënt meteenASSeenbeperktoverzichtoverallelosseonderdelenendesamenhangen wordtdewereldonvoorspelbaar,onduidelijkenhierdoorvaakookonveilig.Decliënt heeftmoeiteomhetgeheelteoverzien,metplannenenorganiseren,hetbegrijpen vangedragvanzichzelfenvananderen.Hetgedragvandecliëntwordtveroorzaakt doorhet‘nietkunnen,nietwetenofnietbegrijpen’.Waardecliëntdelijm(samenhang) mist,biedtGeefmede5dezeaan.DemethodeGeefmede5kunjezienalsvijf puzzelstukjesdiesamenééngeheelvormen:wat,hoe,waar,wanneerenwie.

PREVIEWVERSIE

Schematische weergave van Geef me de 5

Auti-communicatieenAutibril

PREVIEWVERSIE

DemanierwaaropjecommuniceertmetCASS,noemjeAuti-communicatie.Hierbij isalleseropgerichtomsamenhangaantebrengenvoorCASSenstemjeditafopzijn maniervandenken.JekijktdoordezogenoemdeAutibrilnaarCASS.Ditbetekentdat jejezoveelmogelijkinleeftinhetwaarnemenendenkenvanCASS.Hijheeftbovenal behoefteaanduidelijkheid.Zijnwereldwordtmeerbegrijpelijkenhijvertoontminder ongewenstgedragalshijdepuzzelstukjes‘watmoetikdoen,hoemoetikditdoen, waargaathetplaatsvindenenwanneerishet’metelkaarkancombinerenenopelkaar kanafstemmen.Doorinzijneigenleefwereldstructuuraantebrengenengebruikte makenvanAuti-communicatieisCASSsteedsmeerinstaatzijneigenleventeleven.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Praktischaandegang

Demethodeziejesteedsmeerterugindepraktijk,vooralomdatjeermeteenheel praktischmeeaandegangkuntgaan.Geefmede5kunjegebruikenvoormensen meteenverstandelijkebeperkingenASS,maarisookbruikbaarvoormensenmet dementieofniet-aangeborenhersenletsel.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

OpYouTubekunjeeenverzamelingvideo’senpodcastsvindenoverGeefmede5. VideoenpodcastsoverGeefmede5.

14.3 GentleTeaching

Erzijnveelbenaderingendieoorspronkelijkzijnontwikkeldvoormensenmeteen verstandelijkebeperking.Laterblijktdebenaderingnetzogoedtewerkenbijmensen zonderbeperkingofbijmensenmetdementie.Ditisookhetgevalbijgentleteaching.

GentleTeachingeenbegeleidingsinterventievoormensenmeteenverstandelijke beperkingenernstigegedragsproblemen.DeeerstepublicatieoverGentleTeaching verscheeneindvorigeeeuwonderdetitel‘GentleTeaching:Anon-aversiveapproach tohelpingpersonswithmentalretardation’(McGeeetal,1987).

GentleTeachingisopgenomenindedatabankerkendeinterventiesvanVilans. Databankerkendeinterventies:GentleTeaching.

Companionship

HetisbijGentleTeachingnietdebedoelinghetprobleemgedragtebeheersen.De nadrukligtopdezakendiehetgedragveroorzaken:hetgemisvaneenwederkerige, warme,diepebandmetanderemensen.DitisvolgensGentleTeachingde hoofdoorzaakvoorprobleemgedrag.Gentleteachingverlangtvanbegeleidersdatze zo’nbandmetdecliëntaangaanenvandaaruitdecliëntleren–gentleteachen–hoe zezelfzo’nwederzijdsebandkunnenopbouwenenonderhouden.Hetsleutelwoord voordebegeleidingiscompanionship:vriendschap,kameraadschap.Alsdiebander is,verminderenangstenwantrouwenenversterkjepositiefgedrag.

Vierpijlers

PREVIEWVERSIE

Deberoepshoudingvandebegeleiderinderelatiemetdecliëntisgebaseerdopvier pijlers:

• veiligheid:afwezigheidvanangst,jeopjegemakvoelen

• geliefdzijn:wetendatermensenzijn,diejenooitpijndoenenhetbestevoorje willen

• liefdetonen:zorgendatdeanderzichblijennieteenzaamvoelt,deanderwillen helpen

• verbondenheid:samenmetanderenwillenzijn,dingenwillendelen.

14.4 Triple-C

Triple-Ciseeninterventiewaarbijjemensenmeteenverstandelijkebeperkingen gedragsproblemenofpsychischeproblemenzobegeleidt,datzeeennormaalleven kunnenleiden.Triple-CstaatvoordedrieC’s:cliënt(cliënt),coach,competentie.Voor dedoelgroepiseengewoonlevennietvanzelfsprekend.DeTriple-Cmethodebiedt zedemogelijkheidhetgewoneleventeervaren.Deaandachtgaatdannietuitnaar hetprobleemgedrag,maardebegeleideronderzoekthoedecliënthetnormaleleven kanherstellen.Probleemgedragisalseentopjevandeijsberg:deuitingvangrotere onderliggendeproblemen.Deinterventieisineenzorginstellingontwikkeldinde jarennegentigvandevorigeeeuw.Daarnaisdeinterventienogverschillendekeren bijgesteld.

UitgangspuntenTriple-C Triple-Ckentvieruitgangspuntendieervoorzorgendatzowelstressals probleemgedragafnemen:

• Alsbegeleidergajeuitvandemenselijkebehoeftenvandecliënt.

• Jebiedtonvoorwaardelijkeondersteuning.

• Jewerktsamenaaneenbetekenisvolledaginvulling.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

PREVIEWVERSIE

• Jekijktandersnaarprobleemgedragenpaktdeoorzakenvanhetprobleemgedrag aan.

De cliënt krijgt bij Triple-C onvoorwaardelijke ondersteuning van zijn begeleiders.

Menselijkebehoeften

PREVIEWVERSIE

HetbelangrijksteuitgangspuntvandeTriple-Cmethodeisdatmensenmeteen psychiatrischestoornisofverstandelijkebeperkingóókmensenzijnendusook menselijkebehoeftenhebben.Debegeleidingvancliëntenisdaaromgerichtophet vervullenvanhunbehoeften.

Onvoorwaardelijkeondersteuning

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

AlleprofessionalsennaastendiemetTriple-Cwerken,bouwenmetdecliënteen relatieopmetonvoorwaardelijkeondersteuning.Decliëntmoetonvoorwaardelijkde directeomgevingkunnenvertrouwenendeomgevingondersteuntdecliënt onvoorwaardelijk.Hetisvoorcliëntenheelbelangrijkdatzehetgevoelhebbenaltijd tekunnenterugvallenopdeomgeving–waterookgebeurt.Doordie onvoorwaardelijkerelatiekrijgtdecliëntmeerzelfvertrouwen.

Betekenisvolledaginvulling

Eenbetekenisvolledaginvullingbestaatuitactiviteitenuithetgewoneleven:voor jezelfzorgen,vrijetijdsinvulling,werkenofscholing.BijbegeleidingvolgensdeTriple-C methodezorgendebegeleidersvooreendaginvullingdiezoveelmogelijklijktophet gewoneleven.Decliëntenkrijgentaken,verantwoordelijkhedenenuitdagingen,zodat zehunvaardighedenversterkenenmeerervaringenopdoen.Bijelkeactiviteitkrijgt decliëntvoldoendeondersteuningvandebegeleider.

Anderskijkennaarprobleemgedrag

ProblematischgedragisvolgensdevisievanTriple-Chetgevolgvanonvervulde menselijkebehoeften.Wanneerjeprobleemgedragafstraft,bijvoorbeelddoorde cliëntaparttezetten,raaktdecliëntalleenmaarverderverwijderdvanhetgewone levenenvanzijnmenselijkebehoeften.Debegeleidersonderzoekendaaromwelke menselijkebehoeftenvandecliëntonvervuldzijnenproberendaaropintespelen.

BekijkhetfilmpjeoverTriple-Cindepraktijk. Triple-C.

Uitgebreideinformatieenonderzoek

OpdewebsitevanhetCentrumvoorConsultatieenExpertise(CCE),vindjeuitgebreide informatieoverTriple-C.Ookkunjeereenproefschriftdownloadenmetalstitel ‘UnderstandingTripleC’(Tournier,2021).

COPYRIGHTBOOM

UitgebreideinformatieoverTriple-C.

14.5 Eigeninitiatief

PREVIEWVERSIE

HetEigeninitiatiefmodel(EIM)iseenbegeleidingsinterventieomdezelfredzaamheid vanmensenmeteenlichteverstandelijkebeperkingtevergroten.Hetgevoelvan afhankelijkheidspeelteengroterolbijmensenmeteenverstandelijkebeperking.Een kindmeteenbeperkingzietdathijniethetzelfdekanalszijnleeftijdgenotenenvraagt danomhulp.Alsverzorgersdantehulpschietenofinplaatsvanhelpengaanzorgen, danwordtdeafhankelijkheidvandecliëntalsmaargroter.Dieleertdangeen vaardigheden,maarontwikkelt‘aangeleerdehulpeloosheid’.Zoontstaateenvicieuze cirkel.Mantelzorgersenbegeleiderskrijgendaardooreenbevestigingdatdecliënt weldegelijkbehoefteheeftaanhunhulpenzorg.HetdoelvanEIMisomdezevicieuze cirkeltedoorbrekendoordecliëntnieuwevaardighedenteleren.Zowordthijminder afhankelijkvanhulpvananderen.

UitgangspuntenvanhetEIM

HetEIMgaatuitvandrieuitgangspunten,dieeraanbijdragendatmensenmeteen verstandelijkebeperkingmoeitehebbenmethetaanlerenvannieuwevaardigheden.

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

• uitgangspunt1

Mensenmeteenverstandelijkebeperkinghebbeneengebrekaanleerervaringen.

• uitgangspunt2

Mensenmeteenverstandelijkebeperkinghebbenmoeitemetgeneraliserenenzullen ditdusmoetenleren.Generaliserenhoudtinditgevalindatjeeenbepaalde vaardigheidhebtgeleerdendiekuntdoortrekkeninverschillendeanderesituaties.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Tandenpoetsen

Eencliëntheeftgeleerdhoejethuisvoordespiegeljetandenkuntpoetsen.Alshij ergensgaatlogerenenerisgeenspiegel,heefthijgeenideehoejedattandenpoetsen moetaanpakken.Hetlerendoorgeneraliserenbetekentdathijleertnadenkenover hoejedevaardighedenookkuntinzetteninverschillendeandereenalledaagse situaties.

• uitgangspunt3

Veelouders,begeleidersenanderenhebbenhetideedatmensenmeteen verstandelijkebeperkingnietzelfkunnennadenken.Zeblijvendeproblemenvoorde cliëntenoplossen.Enzohoudenzedeaangeleerdehulpeloosheidinstand.Bijhet EIMishetdaarombelangrijkdatjealsbegeleiderdecliëntondersteuntinhetzelf bedenkenvanoplossingen.

EIM is niet alle problemen voor de cliënt oplossen, maar die ook zelf oplossingen laten bedenken.

Werkenmeteenstoplicht

Bijhetaanlerenvaneennieuwevaardigheidlaatjedecliënteentaakuitvoerenindrie stappen.Hetgebruikvandestoplichtkleurenhelptalsezelsbruggetje.

• stap1:rood

Stop:denkeerstnavoordatjebegintenmaakingedachteneenplan.Watgajedoen? Hoepakjedataan?

• stap2:oranje

PREVIEWVERSIE

Evencontrolerenofallesnoggoedgaat.

• stap3:groen

Detaakisklaar.Steljezelfdevraagofallesgoedisgegaan.Kanietsdevolgendekeer beter?

Folderssorteren

Susanheefteenontwikkelingsleeftijdvan12jaar.Zewerktbijeenverspreidingsdienst vanreclamefolders.Zemoetvanverschillendefolderssetjesmaken,zodatde verspreidersdezesetjesmakkelijkkunnenrondbrengen.VoordatSusanhierkwam werkenheeftzeeentraininggehadinhetwerkenmetdestoplichtmethode.Dedrie stappenheeftzegoedonderdeknie.Elkeweekalsernieuwefoldersbinnenkomen, onderzoektzeeersthoeveelfolderserzijnenbedenktzehoezedeverschillende stapelsfoldersgaatneerzetten,zodatzedezemakkelijkvandeverschillendestapels kanafpakken.Alszeeenmaalbezigis,letzegoedopdathaarsetjescompleetzijn.Als ereenstapelmetverzameldesetjesfoldersomvalt,omdatdezetehoogisopgestapeld, maaktzeertweelossestapelsvan.Zodraeenvandefoldersopis,stoptSusanmet stapelen.Ditbetekentdatzeklaarismethaartaak.Zedenkteventerughoehetging enbedenktdatzevolgendekeernietnogeenszohoogmoetstapelen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Kritiekpunten

DekritiekophetEIMisdatdeinterventiekanwordenoverschateningezetwordtvoor doelgroepenwaardeinterventienietvoorbedoeldis.Deinterventiewerktvoorcliënten meteenlichteverstandelijkebeperking,maardeeffectiviteitneemtafnaarmatede beperkingernstigerwordt.Eenanderkritiekpuntbijdetoepassingisdatprofessionals teweinigondersteunenbijhetgebruikvandeinterventie.Danwordterteveelverwacht vandecliëntenenwordendoelengestelddienietreëelzijn(Timmer,2011).

14.6 ActiveSupport

PREVIEWVERSIE

ActiveSupportiseenbegeleidingsmethodeomervoortezorgendatmensenmeteen verstandelijkebeperkingzelfmeerbetekenisvolledagelijksehandelingenverrichten. Dezemensenzijnvaakafhankelijkvangoedeondersteuning.Dekwaliteitvanhun levenhangtdaaromookergafvanhunmantelzorgersenvandeprofessioneel ondersteuners.Vaakhebbenprofessionalsnietgenoegtijdomdezecliëntentehulp teschieten.Hetgevolgisdatdezemenseneengrootdeelvandedaghelemaalniks doenennauwelijkssocialecontactenhebben.DeActiveSupportmethodeisontwikkeld omdecliëntenactieverensocialertemakenenomhenmeerhetgevoeltegevendat zecontrolehebbenoverhunleven.Demethoderichtzichopiedereendiemetmensen meteenverstandelijkebeperkingwerkt:ouders,professionals,vrijwilligers, mantelzorgers.InstellingendieervoorkiezenommetActiveSupporttewerken,kunnen hiervooreenprofessioneletrainingvolgen.

Vijfstappen

DemethodeActiveSupportbestaatuitvijfpraktischestappendiejealsprofessional metdecliëntdoorloopt.

• talentenposter

Indezestapmaakjemetdecliënteenpostermetdetalentenvandecliënt.Omdat cliëntennietaltijdbewustzijnvanhuneigentalenten,ishetvaakzinvolom mantelzorgers,anderebegeleidersenmensenuithetsocialenetwerktelaten meedenken.

• positievebeeldvorming

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Jemaaktindezestapeenlijstjevandevoorkeuren,interesses,positieveeigenschappen envaardigheden.Ookbijdezestapkunjehetsocialenetwerkvandecliëntbetrekken. Begeleidersenmantelzorgerskunnendecliëntdanaanvullen.

• activiteitenplan

Jemaakteeninventarisatievandeactiviteitendiedebegeleidingenmantelzorgers opditmomentvoordecliëntdoen.Vanaldezeactiviteitengaanjullienawelkede cliëntgraagzelfzouwillenovernemenenwelkedecliëntsamenmeteenbegeleider zoukunnendoen.Jemaakteendagplanningvandeactiviteitenencontroleertofer genoegafwisselingistusseninspanningenontspanning.

• instrueren

Jegeeftstapsgewijzeinstructiesbijhetuitvoerenvandeactiviteitendiedecliëntzelf wildoen.Jelaatbijvoorbeeldzienhoejeaardappelsschilt.Jelaathetdecliëntdaarna zelfdoen,terwijljeaanwijzingengeeft.Stapvoorstaplaatjedecliëntsteedsmeer activiteitenzelfdoen.

• evalueren

Jij,jecollega’sennaastenhoudengoedbijhoedeactiviteitenendewekelijkseplanning vandecliëntverloopt.Alshetgoedgaat,kunjemeercliëntenookgezamenlijkeklusjes latendoen,zoalsschoonmakenofgrasmaaien.Opdezemanierkomendecliënten meermetelkaarincontact.Samenklusjesdoenschepteenband.

Deeffecten

PREVIEWVERSIE

Mensenmeteenverstandelijkebeperkingdiedezevormvanbegeleidinghebben gehad,hebbenmeerhetgevoelcontroletehebbenoverhunleven.Eenopvallende uitkomstvanhetonderzoeknaardezebegeleidingsvormisdatdecliëntenna begeleidingbeterzijninhetmakenvankeuzes.Ennatuurlijkzijndezecliëntenactiever inhetdoenvanhuishoudelijkeklusjes.Ditleiddeooktotmeercontacten.Eénvande ontwikkelaarsvanditmodel,JimMansell,geeftaandatditsysteemgoedtegebruiken isincombinatiemetanderebegeleidingsinterventies.HijzegtookdatActiveSupport geenwonderenzalverrichten,alsditdeenigebegeleidingisdiejetoepast.

MeerinformatieenwerkmateriaalkunjevindenopdewebsitevanActiveSupport Nederland.

InformatieenwerkmateriaalvoorActiveSupport.

14.7 Begrippen

ActiveSupport

Eenbegeleidingsmethodeomervoortezorgendatmensenmeteenverstandelijke beperkingzelfmeerbetekenisvolledagelijksehandelingenverrichten.

Auti-communicatie

DemanierwaaropjecommuniceertmetCASS,waarbijalleseropgerichtisom samenhangaantebrengenvoorCASSenstemjeditafopzijnmaniervandenken.

Autibril

nDitbetekentdatjejezoveelmogelijkinleeftinhetwaarnemenendenkenvanCASS.

CASS

EenalgemenetermvooriemandmeteenASSomaantegevendatdedoelgroepvan dezecliëntenbreedis:cliëntenvanalleleeftijdenenmètofzondereenverstandelijke beperking.

Eigeninitiatiefmodel(EIM)

Eenbegeleidingsinterventieomdezelfredzaamheidvanmensenmeteenlichte verstandelijkebeperkingtevergroten.

GentleTeaching

COPYRIGHTBOOM

Eenbegeleidingsinterventievoormensenmeteenverstandelijkebeperkingenernstige gedragsproblemen.

Triple-C

Eeninterventiewaarbijjemensenmeteenverstandelijkebeperkingen gedragsproblemenofpsychischeproblemenzobegeleidt,datzeeennormaalleven kunnenleiden.

Geefmede5

Verduidelijktdeomgevingvooriemandmeteenautismespectrumstoornis(ASS)door dezevoorhemzovoorspelbaarenduidelijkmogelijktemaken.

PREVIEWVERSIE

Terugvraagmethode

Eenmethodeomnategaanofeencliënteenbelangrijkadviesofbelangrijkeinformatie goedbegrepenheeft.

14.8 Bronnen

KennispleinGehandicaptensector. Methode Geef me de 5 (12augustus2019). Geraadpleegdop12maart2024van https://www.kennispleingehandicaptensector.nl/ernstige-meervoudige-beperkingen/emb-methode-geef-me-de-5-eiv

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

CommunicatiemethodenEMB. Gentle Teaching (z.d.).Geraadpleegdop12maart2024 van:

https://www.communicatiemethodenemb.nl/methoden/overige-methoden/gentle-teaching/ KennispleinGehandicaptensector. Een beetje Triple-C werkt niet (23september2021). Geraadpleegdop13maart2024

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

vanhttps://www.kennispleingehandicaptensector.nl/vakmanschap/triple-c-begeleiding-lvb-probleemgedrag-bc Movisie. Eigen Initiatief Model (z.d.)Geraadpleegdop13maart2024

vanhttps://www.movisie.nl/praktijkvoorbeeld/eigen-initiatief-model Vlaskamp,C.,Poppes,P.&Zijlstra,H.P.(2005). ‘Een programma van jezelf’. Een opvoedingsprogramma voor kinderen met zeer ernstige verstandelijke en meervoudige beperkingen. Assen:VanGorcum.

Mansell,J.(2012) Active Support. Enabling and Empowering People with Intellectual Disabilities.InternationalJournalofDisability,DevelopmentandEducation,63(1), pp.148–149.

Thema15

Ondersteunenbijpsychische problematiekenverslaving

PREVIEWVERSIE

Inhoudthema

• 12stappenMinnesotamethode

• Communityreinforcementapproach

• Opeigenbenen

• Herstelondersteunendebegeleiding

• Individuelerehabilitatiebenadering

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

• Communitysupport

• AssertiveCommunityTreatment

• Kritischeberoepssituatie

• Begrippen

Alsjealssociaalwerkermetmensenmetpsychischeproblematiekenverslavingwerkt, benjenietbelastmethunbehandeling.Jehebtweleenbelangrijkeondersteunende rolinhetprocesvandebetrokkene.Omalssociaalwerkergoedeondersteuningte kunnenbiedenishetvanbelangkennistehebbenvandeverschillende begeleidingsmethoden.Inditthemakomenzevenbelangrijkebehandelmethoden aanbod,netalsdeinvloedvandeomgevingenderolvandesociaalwerkerindit proces.

15.1 12stappenMinnesotamethode

De12stappenMinnesotamethodewordtgebruiktbijmensenmeteenverslaving. VolgensJellinek(z.d.)isdeMinnesotamethodegebaseerdopdewaardenhoop, respect,eerlijkheid,openheidenverbondenheid.‘Stoppendoejezelf,maarnietalleen’ isdaarbijdeachterliggendegedachte.Dooreenverslavingisoleerteenpersoonzich vanzijnomgeving,deMinnesotamethodeiseropgerichtditisolementtedoorbreken dooreenbandoptebouwenmetanderemensen.Hetisdanookeen groepsbehandelingwaarindepersoonervaarthoehetisomgevoelenstedelenen steuntekrijgeninplaatsvanzichaftezonderenenzichteschamen.Saamhorigheid geeftdekrachtomteherstellen.Daarnaastleertdepersoonwatzijnvalkuilenzijnen welkekeuzeshijhetbestkanmaken,inhetbelangvanzijngezondheid.Hetdoelvan deMinnesotamethodeisomvolledigtestoppenmetdrugs,alcoholofgokken.Wanneer jeditnietzoudoen,houdje,volgensdemethode,deverslavinginstandenloopjehet risicoookverslaafdterakenaaneenandermiddelofaanandergedrag.

COPYRIGHTBOOM

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

PREVIEWVERSIE

COPYRIGHTBOOM

Wanneer je niet volledig stopt loop je het risico ook verslaafd te raken aan een ander middel.

BinnendeMinnesotamethodedoorloopje12stappen,dezezijngebaseerdopde stappenvandeAnoniemeAlcoholisten,maarkunnenbijiedereverslavingdoorlopen worden.De12stappenvandeMinnesotamethode(endeAnoniemeAlcoholisten)die wordendoorlopenzijn:

1. Jeerkentdatjenietmetdrankofdrugsomkuntgaan.

2. Jegeefttoedatjehulpnodighebt.

3. Jeaanvaardtdehulpdiejegebodenwordt.

4. Jemaaktdebalansopvanje(verzopenofgedrogeerde)leven.

5. Jespreektjezelfuitnaareenvertrouwenspersoon.

PREVIEWVERSIE

6. Jekijktnaarjeaandeelinwatismisgegaanenjeonderzoektdat.

7. Jeuitjebereidheidomtewerkenaanjegedragenjedoetdatook.

8. Jeuitjebereidheidomdeschadeteherstellendiejehebtveroorzaakt.

9. Jebekentkleurenjemaakthet–waarmogelijkenzogoedmogelijk–goedmet dezemensen.

10. Jedoetaanzelfonderzoekenjehoudtopdiemaniereenvingeraandepols.

11. Jecreëertstilteinjelevendoormiddelvangebed,meditatieofanderszins.

12. Jegeefthetgeenjehebtgeleerdweerdooraaneenlotgenoot.

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

15.2 Communityreinforcementapproach

Communityreinforcementapproach(CRA)iseencognitief-gedragstherapeutische behandelmethodediezichrichtopmensendienaastproblematischmiddelengebruik ookkampenmetbijkomendeproblematiek,zoalspsychische,somatischeof bijvoorbeeldforensischeproblemen(Jellinek,2015).CRArichtzichophetdoenlaten afnemenvanhetverslavingsgedrag,aandehandvanzelfcontroletechniekenen terugvalpreventiemaatregelen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Terugval

PREVIEWVERSIE

met gevoelens van schaamte en wanhoop.

Daarnaastiseraandachtvoorhetontwikkelenvanniet-verslavingsgebondenalternatief gedrag.Erwordtaandiversebehandeldoelengewerktenmenbegintbijdemeest haalbaredoelen,zodaterzoveelmogelijksucceservaringenwordenopgebouwd.De clientraaktdangemotiveerdomineenlaterstadiumookaanmoeilijkeredoelente werken,zoalshetverminderenvanhetmiddelengebruik.CRAbetekentookhetvolgen vanvaardigheidstrainingen.Defocusligtophet‘doen’enhetbelonenvangewenst gedragénerisveelaandachtvoordeomgevingvandeclient,zoalsgezin,werk, vriendenetcetera.

15.3 Opeigenbenen

Opeigenbeneniseenmethodewaarbijjedebetrokkenebegeleidtvanuitdefocus opcompetenties:kracht,aanlegentalent.Demethodegeeftdeclientinzichtinzijn competentiesenleertvaardighedenaandiebijhempassen.Hetdoelvandemethode

gaat vaak samen

isdatdeclientopeengegevenmoment‘opeigenbenen’kanstaan.Devaardigheden zijnhetuitgangspuntvandebegeleiding.Opgrondvanzijnvaardighedenkandeclient kiezenwathijnogmeerwilleren.Demethodeisaanvankelijkbedoeldvoormoeilijk lerendejongeren,maarbleekookgoedinzetbaarvoormensenmetpsychiatrische problemen,dak-enthuislozen,mensenmeteenverstandelijkebeperkingenouderen. DemaniervanbegeleidenvanOpeigenbenenzetaantotzelfsturingenzelfontplooiing.

Visieopdebegeleiding

AlssociaalwerkerbegeleidtjemetOpeigenbenenvanuitdevolgendewaarden:

• gelijkwaardigheid

• respect

• optimisme

• hoop

• vertrouwen

• erkenningvandeeigenheidvaniedermens.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Bijdezemethodemoetdeclientzelftotnieuweinzichteneneigenoplossingenkomen. Alsbegeleiderdraagjedusgeenoplossingenaan.Jeondersteuntdeclientbijhet vindenvanzijneigenoplossing.Dezelfstandigheidvanmensengroeitimmersalshun probleemoplossendvermogentoeneemt.Doorregelmatighuneigenproblemenop telossen,krijgencliëntenmeerzelfvertrouwenengaanzezichzelfbeterwaarderen. Doordezevormvanbegeleidingontwikkelencliëntenduseigenwaarde.

Meetinstrumenten

Omdezelfredzaamheidvandeclientinkaarttebrengen,isereenmeetinstrument ontwikkeld:INVRA.HetINVRA-meetinstrumentstaatvoorInventarisatieVan RedzaamheidsAspecten.Hetiseenvragenlijstdiedekwaliteitenen ontwikkelingsmogelijkhedenvandeclientweergeeft.Totnutoebestaande instrumentenINVRA-Wonen,INVRA-ArbeidenINVRA-Ouderschap.INVRA-Wonengaat overzelfstandigwonenenleven.INVRA-Arbeidgaatoverwerk.INVRA-Ouderschapis gerichtopoudersdieonderbegeleidinghunkindopvoeden.INVRA-Wonengeeft114 competentiesweer,diejenodighebtomtekunnendeelnemenaandesamenleving. Deze114competentieszijnverdeeldincategorieën:

• Zelfverzorgingengezondheid:dezecompetentiesgaanoverjepersoonlijke verzorgingenhygiëne.

PREVIEWVERSIE

• Huishoudelijkecompetenties:dezecompetentiesgaanoverhetkunnenbijhouden vanjeeigenhuishouden,dewaskunnendoen,hetbedopmaken,kokenenzovoort.

• Cognitievecompetenties:dezecompetentiesgaanoverhetbegrijpenvanzaken alstijd,geld,plannenenhetomgaanmetdevicesenandereapparaten.

• Maatschappelijkecompetenties:dezecompetentiesgaanoverjezelfkunnenredden buitenshuis.Denkaanhetgebruikvanhetopenbaarvervoer,boekenleneninde bibliotheek,boodschappendoenenjezelfreddenopvakantie.

• Omgaanmetanderen:ditzijnvooraldesocialevaardighedenwaarmeejeinstaat bentmetanderenomtegaanenwaarbijjeookvoorjezelfkuntopkomenofjuist ietsvooranderenkuntdoen.

• Eigenwaarde:dezecompetentiesgaanoverhethebbenvan(realistische)kennis, vertrouwenenwaarderingoverjezelf.Eenrealistischekijkopjezelfgeeftjede mogelijkheidomjezelfbijtesturenindiennodigenookomjezelftehelpen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

15.4 Herstelondersteunendebegeleiding

Herstelondersteunendebegeleidingisbegeleidinggerichtophetpersoonlijken maatschappelijkherstelvaneenclientmetpsychischeproblematiek.Bijde herstelondersteunendezorgisnietdediagnoseleidend,maardemanierwaarop sociaalwerkersmetdecliëntomgaan.Hetherstelmoetplaatsvindenvanuitde mogelijkhedenendekrachtvandeclient.Ennietvanuitdebeperkingendieiemand meteenpsychischestoornisheeft.Onderdeelvandezemethodeishetlerenleven meteenaandoening,beperkingofkwetsbaarheid.

Zowerktdeherstelondersteunendebegeleiding

Omherstelondersteunendebegeleidingtebieden,richtjejenietopdestoornisvan declient,maaropzijnherstel.Hiervoormoetenallebegeleiderseenhoopvolleen optimistischehoudingaannemen.Omdezeherstelondersteunendebegeleidingte latenwerken,ishetbelangrijkdatdeorganisatieeenherstelvisieopstelt.Diemoet deorganisatieuitdragennaarallebegeleiders,betrokkensociaalwerkers,vrijwilligers, clientenennaastbetrokkenen–metcommunicatie,houdingentrainingen.Zijkunnen dezevisieophunbeurtdanweeruitdragenaandeclienten.

Houdingvandesociaalwerker

Hetbiedenvangoedeherstelondersteunendebegeleidingzitvooralindehouding vandebegeleiders.Injecontactmetdeclientmoetjedevolgendekenmerkenhebben:

• Houdingvanhoopenoptimisme:eenbegeleiderdiedeclienthetvertrouwenkan gevendatdetoekomstrooskleurigis(inplaatsvantedenkendatdeclienteeuwig lastblijfthoudenvanzijnstoornis),ondersteunthetherstel.

• Aanwezigzijn:jebentmetjevolleaandachtbijdeclient.

• Aandachtvooreigenkracht:jestimuleerthetbenuttenvandeeigenkrachtvande client.Ditdoejedoorzijnpositieveeigenschappen,talentenenvaardighedenin kaarttebrengenenhemtevragenhoehijdezekrachtenkangebruikenomzijn doeltebehalen.

PREVIEWVERSIE

• Aandachtvoorervaringskennis:jeerkentdatdeclientdoorzijneigenervaringen veelkennisheeftopgedaanoverzichzelfenzijnstoornis.Jebenutdeze ervaringskennisinjegesprekkenenstimuleertdeclientomzijneigen ervaringskennisteontwikkelen.

• Autonomiebieden:jebentgerichtophetvergrotenvandeeigenregievandeclient.

Eengelijkwaardigeband

Paulaverblijftalzesmaandenmeteendepressieopdepsychiatrischeafdelingvan eenziekenhuis.Zeheefthetgevoeldatdehulpverlenershaardagindelingen begeleidingsplanbepalen.Dehulpverlenersgevenhaarhetgevoeldatzijbeterweten watgoedisvoorhaardanzijzelf.Paulaheefthierdoorniethetgevoeldatzeeen vertrouwelijke,gelijkwaardigebandheeftmetdehulpverleners.Ditverandertalser eennieuwebegeleiderkomt,dieletterlijkenfiguurlijknaasthaargaatzittenenvraagt hoehetmetPaulagaatenwatzezelfwilbereiken.DezejongevrouwgeeftPaulahet gevoeldatzezelfinstaatisomhaarpersoonlijkedoelentebereiken.Dehoudingvan dezehulpverlenergeeftPaulahoop.

Herstelbevorderen

Herstelbevorderendeenbelemmerendefactoren

Bevorderendefactoren

BEROEPSONDERWIJS

Belemmerendefactoren

Hetisbelangrijkdatjejebewustbentvanfactorendiehetherstelbevorderenenvan factorendiehetbelemmeren.Indetabelziejedezefactoren.Jebegeleidingiserop gerichtsamenmetdeclientennaastbetrokkenendebevorderendefactorente stimulerenenvasttehouden.Debelemmerendefactorenprobeerjeteverbeterenof deinvloedervanzoveelmogelijktebeperken.

COPYRIGHTBOOM

Vervullenvankleinebehoeften

Goedeopvangbijcrisimomenten

Aanwezigheidenondersteuningvan iemanddiebegripttoont

Verkeerdeondersteuning,bijvoorbeeld dooreenverkeerdediagnose

Ontbrekenvanprimaire levensvoorzieningen,zoalsgeldeneen woning.

Verslaving

Traumatischeervaring Hoop

PREVIEWVERSIE

Nietrespectvolwordenbehandeld Acceptatievandeziekteofbeperking

Mechanismenomgoedomtegaanmet problemenenstress

Zelfzorgvaardigheden

Dewilenmoedomrisico'stenemen

CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Goedebegeleidingophetwerkofbijde opleiding

Wantrouwennaarmensentoedie belangrijkzijnbijhetherstel (behandelaar,partner,ouder)

Geensteunbijbelangrijkemenseninje omgeving

Gebrekaanzelfvertrouwen

Geenofweinigvoorlichtingover copingmechanismen

Bevorderendefactoren

Bevredigendwerk

Gevoelvanverbindingmetanderen

Verschillenderollenwaarindecliëntzich gewaardeerdvoelt(bijvoorbeeld werknemer,partner,zoonofdochter)

Spiritualiteitofzingeving

Belemmerendefactoren

Gebrekaankansenomeen maatschappelijkeroltevervullen(zoals geenkansopeenbaan)

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Stigma,denegatievestempeldatmensen krijgenbijhundiagnose

Schaamtevoorziekteofbeperking

15.5 Individuelerehabilitatiebenadering

Rehabilitatieisindepsychiatrieeenvormvanondersteuningvaneenclientmet ernstigeoflangdurigepsychiatrischeproblematiek,waarbijhijzelfpersoonlijkedoelen behaalt.Hetwoord'rehabilitatie'komtvanhetEngelserehabilitation,datzowel revalidatiealseerherstelbetekent.Erzijnverschillenderehabilitatiemethoden ontwikkeld.EendaarvanisdeIndividueleRehabilitatieBenadering(IRB) Dezeheeft alsdoelcliententeondersteunenbijhuneigenparticipatiedoelen.Participatiedoelen zijndoelenomsuccesvoldeeltekunnennemenaandemaatschappij–denkaan wonen,werken,dagbesteding,vrijetijdsbesteding,persoonlijkeontwikkelingensociaal contactmetfamilie,vriendenenkennissen.Hoemeerparticipatiedoelendeclient bereikt,hoeminderprofessionelehulphijnodigheeft.Demethodeisbedoeldvoor mensenmeteenbeperking,diedaardoormindergoedkunnenparticipereninde maatschappij.DeIRBwordtingezetindepsychiatrie,verslavingszorg, gehandicaptenzorgendak-enthuislozenzorg.

DetheorieachterIRB

PREVIEWVERSIE

DeIndividueleRehabilitatieBenaderinggaatervanuitdatiedereclient groeimogelijkhedenheeft.Hoopiseenbelangrijkelementindebegeleiding.Declient moetjezienalseenvolwaardigpersoonendezemoetzoveelmogelijkzelfregiekrijgen. DezevisievanIRBisontstaandoorverschillendetheorieëntecombineren:

• client-centeredpsychotherapie

• teachingastreatment

• revalidatiepsychologie.

Client-centeredpsychotherapie

Declient-centeredpsychotherapieiseentheoriedieervanuitgaatdatjedeclient moetlatenreflecterenopzijneigengevoelensenemoties,dooractiefteluisteren. Client-centeredpsychotherapienoemjeookwelRogeriaansepsychotherapie.Deze theorieisin1961ontwikkelddoordepsycholoogCarlRogers.Jeprobeertdeclient niettesturen,maarbehandelthemmetempathie,waardoorhijzichveiligvoelt. Uitgangspuntisdatdeclientbeterweetwatermethemaandehandis.Alsbegeleider helpjedeclientteherstellendoorhemenzijnproblemenonvoorwaardelijkte

aanvaarden.Jeaccepteertduswiehijis,metalzijngebreken.Debegeleiderlaatzien dathijvertrouwtopdegroei-enontwikkelingsmogelijkhedenvandeclientenheeft eengelijkwaardigerelatiemethem.Uiteindelijkzaldeclientdanzijneigenproblemen moetenkunnenoplossen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Teachingastreatment

Teachingastreatmentbetekent'lerenalsbehandeling'.RobertCarkhuffwasin1976 eenvandeontwikkelaarsvandezetherapieenhadveelgeleerdvanzijnsamenwerking metCarlRogers.DeIRBgebruiktteachingastreatmentbijhetstellenvandoelen.De clientleerthoejeeendoelsteltdoorditonderbegeleidingindepraktijktoetepassen. Opeengegevenmomentzaldeclienthetzelfkunnenzonderbegeleiding.

Revalidatiepsychologie

Derevalidatiepsychologieisgerichtophetherstelvanclientenmeteeningrijpende aandoeningenophetlerenomgaanmetdegevolgenensymptomenvaneen aandoening.Jegaatuitvanhetindividu,zijnmogelijkhedenendedoelenvande client.

DeaanpakvanIRB

DeIndividueleRehabilitatieBenaderingbestaatvooraluitgesprekkenmetdeclient: overdestappendiehijheeftgezetenoverdestappendiehijnogwilzettenomzijn participatiedoelentehalen.Daarhorenwerkbladenbij,diedeclientmoetinvullen. Tegenwoordiggebeurtditookvaakdigitaal,waarbijeengroeneindicatorverschijnt alseendoelbehaaldis.Hetgaatdanomstappenvoorhetvindenvaneenwoning, baan,opleidingofsocialecontacten.Dezegesprekkenwordeneensperweekofper tweewekengevoerd.Deverwachteduurvaneenrehabilitatietrajectisééntotanderhalf jaar.ClientenontvangendeIRBzoweltijdenseenextramuralealsintramurale behandeling–dusthuisofineenkliniek.

Fasenvanderehabilitatie

Hetprocesvanrehabilitatiebestaatuitverschillendefasen.Jeondersteuntdeclient bijhetafrondenvandeenefaseenhetstartenmetdenieuwefase.Erzijnvierfasen:

1. Verkennen:

PREVIEWVERSIE

declientweetindezefasenognietzogoedwathijwil.Hetkanzijndathijeen bepaaldgevoelvanonvredeervaartofeenvagewensheeftomietsteveranderen. Alsdeclientwildaterietsverandert,maarhijweetnognietwat,danishetlastig omeendoelteformuleren.Dooropenvragentestellen,komjeerachterofde cliëntietswilveranderenophetgebiedvandagbesteding,socialecontactenof omgeving(woonwensen).

2. Kiezen:

indezefaseweetdeclientopwelkgebiedhijeendoelwilstellen.Hijheeft bijvoorbeeldontdektdathijgeenpleziermeerhaaltuitzijnvrijwilligerswerken wilhierinveranderingbrengen.Hijmoetdankiezen.Jebrengtmetdeclientde verschillendemogelijkhedeninkaart.Alsereenkeuzeisgemaakt,bijvoorbeeld hetvindenvanandervrijwilligerswerk,dankandeclienteendoelformuleren.

3. Verkrijgen:

indezefasevoertdeclientpraktischehandelingenuitomzijndoeltehalen.Denk aanhetzoekenvanvacaturesvoorvrijwilligerswerkensolliciteren.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

4. Behouden:

indezefaseheeftdeclientzijndoelbereikt.Samenverkenjedanwelke vaardighedennodigzijnomdebehaaldedoelenvasttehouden.

Eeneigenthuis

Mirawerktbijeeninstellingvoordak-enthuislozen.Eenvandecliënten,Hugo,is thuisloos.Hijheeftverschillendelogeeradressen,geeneigenwoning.Hijziethet thuislooszijnnietalseenprobleem:hijhoudtjuistvandievrijheid.Tochheefthijwel hetideedaterietsinzijnlevenmoetveranderen.Hijmisteenbepaaldestabiliteiten zekerheid.Miradenkttewetenwaarditaanligt,maarzewilgraagdatHugozelftot inzichtkomt.OmHugohierbijteondersteunen,steltzeopenenreflectievevragen. DaarnaastlaatzeHugoalshuiswerkwerkbladeninvullenomtotinzichttekomenwat hijgraaginzijnlevenzouwillenveranderen.HugovindtdevragenvanMiraprettigen haarreflectieveopmerkingensomsconfronterend.Dezegesprekkenendewerkbladen gevenhemnieuweinzichten.NaeenpaarwekenvertelthijMiradathijtochwelop zoekwilgaannaareenwoningenvraagtofMirahemerbijwilhelpen.

StappenvandeIRB

Bijjeondersteuningvolgjetijdenselkeontwikkelingsfaseverschillendestappen:

1. Scheppenvaneenband:Techniekenomeenbandtescheppenmetdeclient: aandachtigluisteren,begriptonen,jezelflatenzienendebegeleidingsbehoefte inschatten(encontrolerenofdezeklopt).

2. Beoordelenenbesprekenvandoelvaardigheid:Jeevalueertinhoeverredeclient erklaarvoorisomeendoeltestellen.

3. Ontwikkelenvandoelvaardigheid:Jeondersteuntdeclientbijhetstellenvan concreteenuitvoerbaredoelen.

PREVIEWVERSIE

4. Functionelediagnostiekenhulpbrondiagnostiek:Jeondersteuntdeclientbijhet onderzoekenofhijdejuistevaardighedenenhulpbronnenheeftomzijndoelte bereikenentebehouden.Hulpbronnenzijnhulpmiddelenenmenseninje omgevingdiejekunnenondersteunen.Denkaaneenvoorbeeld-cveniemand diedatvoorjewilnakijken.

5. Planning:Inprincipebepaaltdeclientdeplanning.Jezieteroptoedatdie planninghaalbaaris.Eensuccesvolleplanninggeeftdeclientmeerzelfvertrouwen.

6. Vaardigheidslesenstappenplanvaardigheidstoepassing:Jeondersteuntde clientenbijhetlerenvannieuwevaardighedendiezenodighebbenbijhet bereikenenbehoudenvanhundoel.Daarnaastleerjedeclientopwelke momentenhijdezenieuwevaardigheidbeterwelennietkantoepassen.Alsde clientnamelijkassertiviteitalsvaardigheidheeftaangeleerd,moethijookweten inwelkesocialesituatieshijdezebeternietkangebruiken.

7. Creëren,verkrijgenengebruikenvanhulpbronnen:Jestimuleertdeclientom hulpbronnenteverkrijgenentegebruiken.Hetkanvoorhemnamelijkengzijn omiemanduitzijnomgevingomhulptevragen.Jeondersteunthemhierbijdoor openvragentestellen.Endooraantegevenwelkevoordelenhetheeftom anderenomhulptevragen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

15.6 Communitysupport

Communitysupportiseenbegeleidingsinterventiewaarbijgebruikwordtgemaakt vandesterkekantenvandeclientendesteunvanzijnsocialenetwerk.Hetdoelvan dezemethodeishetvergrotenvandezelfredzaamheid.Doormeersteuntezoeken bijzijnsocialenetwerk,kandeclientzelfz’nproblemenoplossen.Om(zelf)stigmate voorkomen,ligtdenadrukopdetalentenvandeclienten.Dediagnoseisdusbijzaak. Hetsocialenetwerkvandeclientspeelteenbelangrijkerolindebegeleiding.Je verbondenvoelenmetanderenenonderdeelzijnvaneengroep–dathoudjegelukkig engezond.Ergensbijhorenvergrootjegevoelvaneigenwaarde.

Je verbonden voelen met anderen en onderdeel zijn van een groep – dat houd je gelukkig en gezond.

BegeleidingmetCommunitysupport

PREVIEWVERSIE

AlsjeeenclientgaatbegeleidenmetCommunitysupport,vraagjewelke maatschappelijkerolhijkanenwilspelen.Watwilhijbereiken?Wilhijeeneigenbedrijf beginnen?Wilhijeengezinstichten?Ofwilhijeenbeterevaderzijnvoorzijnkinderen? Ofwilhijjuistzijnsocialenetwerkvergroten?Alssociaalwerkerkijkjenaardeclient, vooralalslidvandemaatschappij:betrokkengezinslid,enthousiastvrijwilliger, betekenisvollewerknemerofalsindividudatwattebiedenheeft.Dediagnosevande clientbiedtgoedeachtergrondinformatie,maariszekernietleidendbijdebegeleiding. BijhetbegeleidenmetCommunitysupportmoetjebeschikkenoververschillende vaardigheden:

• demogelijkhedenvandeclientherkennenenbenoemen

• latenziendatjehoopvolenoptimistischbentoverdemogelijkheden,talentenen toekomstvandeclient.

• gevoelensvanhoop,optimismeenanderepositievegevoelensontwikkelenbijde client.

Desupportcyclus

Communitysupportbestaatuithetvolgenvandesupportcyclus,dieuitvieronderdelen bestaat:

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

1. bepalenvanrichting

2. coaching

3. netwerkanalyse

4. vastleggenvanondersteuning.

Dezeonderdelenvoerjenietstapvoorstapuit,maarzekunnennaastelkaarlopen.

Bepalenvanderichting

Jebepaaltinvierstappenwelkerichtingdecliëntopwil:

• Stap1Waardegebiedenbepalen:jevraagtdeclientwelkewaardenendoelenhij heeft.‘Watkunjebetekenenvooranderen?’Of:‘Wiljeeenliefdevollerelatie vinden?’Ditsoortwaardenendoelenplaatsjeinverschillendewaardegebieden, zoalsfamilie,werk,opleiding,relatie,woonomgeving,persoonlijkeontwikkeling enfinanciëlezekerheid.

• Stap2Eigenkrachtvaststellen:doordesterkekantenvandeclientinkaartte brengen,weethijwelketalentenhijkaninzettenbijhetbereikenvanzijndoelen.

• Stap3Verwachtingenvananderenbepalen:naastenvandeclienthebbenvaak bepaaldeverwachtingenvanhem.Dezeverwachtingenhebbenbewustofonbewust invloedopdekeuzevanderichtingvandeclienten.Brengdeverwachtingenvan invloedrijkeandereninkaart.Dankandeclientbewustkiezenhoesterkhijdeze verwachtingenlaatmeewegeninhetbepalenvanzijnrichting.

• Stap4Deinvloedvanleefstijlbepalen:iemandsleefstijlheeftinvloedopde mogelijkhedenomietstebereiken.Alsjehetbijvoorbeeldbijzonderwaardeert omtekunnenuitslapen,iseenbaanwaarbijjevroegopmoetmindergeschikt.En alsjegraaginlandelijkgebiedwoont,danzijnjemogelijkhedenvoorhetvinden vanwerkindeomgevingbeperkter.

Coaching

Jeondersteuntdeclientbijhetbereikenvanzijndoel(en).Ditdoejedoorsamente bepalenwelkeactiviteitendeclientmoetondernemenomhetdoeltebereiken.Maar ookdoorcontinuteevaluerenwatgoedgaatenwatmindergoedging.

PREVIEWVERSIE

Netwerkanalyse

Bijdenetwerkanalysebrengjeeersthetsocialenetwerkvandeclientinkaart.Erzijn verschillendemanierenenformulierenwaarmeejedatkuntdoen.Jekuntdesociale contactenindelenopdemanierwaaropdeclientdecontactenheeftlerenkennen (familie,hobby,sport,opleiding,werkenzovoort).Ofjekijktnaarinwelkematede clientzichverbondenvoeltmetiemanduitzijnnetwerk.Zokandeclientaljarengeen contacthebbenmetzijnfamilie,maarweleenhechtebandhebbenmettwee vriendinnen.Wanneerjehetsocialenetwerkinkaarthebt,bepaaljemetdeclientaan wiehijondersteuningkanenwilvragenbijhetbehalenvanzijndoelen.Declientkan dezemensenpersoonlijkomhulpvragen.Eenanderemaniervoorhetvragenvan ondersteuningishetorganiserenvaneensupportbijeenkomst.Declientnodigthier

zijnsocialenetwerkvooruit.Tijdensdebijeenkomstlegtdeclientuitwathijgraag wilbereiken.Hijvraagtwiehemhierbijkanenwilhelpen.Jeondersteuntdeclientbij hetorganiserenvanzo’nsupportbijeenkomst.Ookbegeleidjehetgesprek.

Vastleggenvandeondersteuning

Tenslottelegjeditvast:

• welkerichtingdeclientopwil

• welkedoelenensubdoelendeclientwilbereiken

• wiedeclientgaanondersteunenbijhetbereikenvandezedoelen

• hoedeclient,metzijnondersteuners,dezedoelengaatbereiken.

15.7 AssertiveCommunityTreatment

COPYRIGHTBOOM

Doordezezakenvastteleggen,kandeclientmakkelijkbijhoudenwelkedoelenhijal bereiktheeftenwelkehijnogmoetbereiken.

KenmerkenvanACTzijn:

BEROEPSONDERWIJS

Vaakgebeurthetdatiemandmetpsychiatrischeproblematiekmetgoedgevolg behandeldwordtineeninstelling.Vervolgensgaathetmisalsdeclienteenmaalweer thuisis.Omdattevoorkomen,isAssertiveCommunityTreatment(ACT)ontwikkeld.

ACTiseenintensievevormvanbegeleidingindethuissituatiedooreenmultidisciplinair teamvanprofessionalsdieondersteuningbiedenoppsychischen sociaal-maatschappelijkgebied.Dedoelgroepbestaatuitmensenmeternstige psychiatrischeproblematiekvoorwiehetmoeilijkisomindemaatschappijte functioneren.

• eenvastmultidisciplinairteamzonderdatverderebegeleidinguitbesteedmoet worden

• eenactievebenaderingvandecliëntinzijneigenomgeving

• beschikbaarheidvaneen24uurscrisisdienst

• frequentecontactmomenten:minimaalcircavierkeerperweek.

PREVIEWVERSIE

ACTwerktintweerichtingen:enerzijdsomeenclienttebegeleidenalsdieweer thuiskomtnabehandelingineeninstelling,anderzijdsproactiefomtevoorkomen datiemandmoetwordenopgenomen.EenACT-teamkanbestaanuitdevolgende professionals:

• psychiaterofklinischpsycholoog

• maatschappelijkwerker

• psycholoog

• ambulante(sociaal)psychiatrischeverpleegkundige

• woon-en/oftrajectbegeleider

• ervaringsdeskundige

• zonodigeenverslavingsdeskundige.

CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

FACT

ACTiservoorcrisissituatiesmeteenvastbegeleidingspakketencontactmomenten. Alsdecrisiseenmaalgestabiliseerdis,schakelthetteamoveropeenmeerflexibele vormvanbegeleiding.Ditisafhankelijkvandebehoeftenvandeclient.Ookde begeleidingwordtteruggeschaaldnaaréénvastebegeleider.DezevormvanACTheet FlexibleAssertiveCommunityTreatment(FACT).

RACT

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

EenderdevormvanACTisdezogenoemdeResourcegroupAssertiveCommunity Treatment(RACT).RACTisnetalsFACTeenflexibelevorm.Deresourcegroupbestaat uitmensenuitdeeigenomgevingvandeclientdiekunnenhelpenbijhetrealiseren vandezelfgekozenherstel-enparticipatiedoelen.Declientkiestdeledenvande resourcegroupzelf.Ditkunnenfamilieledenofvriendenzijn,woonbegeleiders, Wmo-begeleiders,sportcoachesenzovoort.EenkenmerkvanRACTisdatdeclient zelfdevolledigeregievoertinhetrealiserenvandoelenendegenendiehemdaarbij kunnenhelpen.

15.8 Begrippen

AssertiveCommunityTreatment(ACT)

Eenintensievevormvanbegeleidingindethuissituatiedooreenmultidisciplinair teamvanprofessionalsdieondersteuningbiedenoppsychischen sociaal-maatschappelijkgebied.

Communityreinforcementapproach(CRA)

Eencognitief-gedragstherapeutischebehandelmethodediezichrichtopmensendie naastproblematischmiddelengebruikookkampenmetbijkomendeproblematiek.

Communitysupport

Eenbegeleidingsinterventiewaarbijgebruikwordtgemaaktvandesterkekantenvan declientendesteunvanzijnsocialenetwerk

FlexibleAssertiveCommunityTreatment(FACT)

EenvormvanACTwaarbijhetteamoverschakeltopeenmeerflexibelevormvan begeleiding,dieafhankelijkisvandebehoeftenvandeclient.

PREVIEWVERSIE

Herstelondersteunendebegeleiding

Begeleidingdiegerichtisophetpersoonlijkenmaatschappelijkherstelvaneencliënt metpsychischeproblematiek.

INVRA-meetinstrument

Eenvragenlijstdiedekwaliteitenenontwikkelingsmogelijkhedenvandeclient weergeeft.

IndividueleRehabilitatieBenadering(IRB)

Eenmethodediealsdoelheeft,decliententeondersteunenbijhuneigen participatiedoelen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Minnesotamethode

Eengroepsbehandelingwaarindepersoonmeteenverslavingervaarthoehetisom gevoelenstedelenensteuntekrijgeninplaatsvanzichaftezonderenenzichte schamen.

Opeigenbenen

Eenmethodewaarbijjedebetrokkenebegeleidtvanuitdefocusopcompetenties: kracht,aanlegentalent.Demethodegeeftdeclientinzichtinzijncompetentiesen leertvaardighedenaandiebijhempassen.

Participatiedoelen

Doelenomsuccesvoldeeltekunnennemenaandemaatschappij.

ResourcegroupAssertiveCommunityTreatment(RACT)

EenvormvanACTwaarbijdeclientzelfdevolledigeregievoertinhetrealiserenvan doelenendegenendiehemdaarbijkunnenhelpen.

Teachingastreatment

Lerenalsbehandeling,declientleerthoejeeendoelsteltdoorditonderbegeleiding indepraktijktoetepassen.

Client-centeredpsychotherapie

Eentheoriedieervanuitgaatdatjedeclientmoetlatenreflecterenopzijneigen gevoelensenemoties,dooractiefteluisteren.

Netwerkanalyse

Hetsocialenetwerkvandeclientinkaartbrengen.

Revalidatiepsychologie

PREVIEWVERSIE

Gerichtophetherstelvanclientenmeteeningrijpendeaandoeningenophetleren omgaanmetdegevolgenensymptomenvaneenaandoening.

15.9 Bronnen

Thema16

Ondersteunenbij(financiële)

administratieenbudgetteren

PREVIEWVERSIE

Inhoudthema

• Administratie

• Financiëleadministratie

• Financiëlevaardigheden

• Budgetteren

• Inzettenvrijwilligers

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

• Kritischeberoepssituatie

• Verdieping

• Begrippen

etbijhoudenvanadministratiekanvoorbepaaldemenseneenbehoorlijkeuitdaging vormen.Ditkanverschillendeoorzakenhebben,variërendvaneengebrekaaneerdere ervaringtotbelemmeringenzoalslaaggeletterdheid,eenverstandelijkebeperking, ofpsychischeproblemen.Alssociaalwerkerkunjeeenbelangrijkerolspeleninhet ondersteunenvanmensenbijhetorganiserenvanhunthuisadministratie.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

16.1 Administratie

Eenadministratieishetopeenéénduidigewijzevastleggenenverzamelenvan gegevens.Eengoedopgezetteadministratiezorgtvooroverzicht.Sommigemensen zijnhetoverzichtkwijtofhebbenthuishunadministratienietoporde.Erzijntalvan redenenwaaromsommigemensengeengoedoverzichthebbenvanhuneigen administratie.Denkaanpsychischeinstabiliteit,ADHD,eenverstandelijkebeperking, laaggeletterdheidofeenburn-out.

Thuisadministratie

thuisadministratieomvatallerleitakendiegerichtzijnophetorganiserenvan persoonlijkezaken.Eenvandeeerstestappenishetregelmatigopenenensorteren vandepost.Dithelptombelangrijkedocumenten,zoalsrekeningenencorrespondentie vaninstanties,optijdteherkennenentebehandelen.Vervolgensishetbijhouden vanafsprakenvanbelang.Ofhetnugaatommedischeafspraken,vergaderingenof anderebelangrijkeontmoetingen,veelmensengebruikenhiervooreen(digitale) agendaofplanner.

PREVIEWVERSIE

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Een van de eerste stappen binnen de thuisadministratie is het regelmatig openen en sorteren van (digitale) post.

Daarnaastishetvanbelangomtijdigtereagerenopbrievenvaninstanties, verzekeringenenandereorganisaties.Doorsneltereagerenendegevraagdeinformatie teverstrekken,kunnenproblemenwordenvoorkomen.Verderomvat thuisadministratieookhetschrijvenvanberichten,zoalse-mailsofbrieven,enhet afsluitenvancontractenmetbijvoorbeeldenergieleveranciersofhetafsluitenvan eentelefoonabonnement.

PREVIEWVERSIE

Onderthuisadministratievallenookhetaanvragenvanvoorzieningenentoeslagen, zoalshuurtoeslagofzorgtoeslag,doorformulierenintevullenendebenodigde documententeverstrekken.Verdermoetenookoptijdbelastingformulierenworden ingevuldomeventueleproblementevoorkomen.Totslotkanhetvoordeadministratie nodigzijnomcontactoptenemenmetverschillendeinstantiesendienstverleners omvragentestellen,problemenoptelossenofinformatieteverkrijgen.

Formeleaanvragen

Bijhetopordebrengenenhoudenvandeadministratiemoetjesomsbijinstanties formeleaanvragendoen:officiëleverzoekendieaanbepaaldevoorwaardenvoldoen. Bijvoorbeeldeenaanvraagvoorbijzonderebijstandofeentegemoetkomingin schoolkostenvoorkinderen.Somskandattelefonisch,maarvaakmoetiemand formuliereninvullenofeenbriefopstellen.

Juridischedocumenten

Ookhetomgaanmetenafhandelenvanjuridischeproceduresenproblemenkaneen onderdeelzijnvandethuisadministratie.Bijjuridischeproceduresenproblemenis hetbelangrijkomopdejuistemaniertehandelen.Eenbetrokkeneheeftbijvoorbeeld eenklachtovereensocialehuurwoningdienietaanhemistoegewezen.Insommige situatiesvolstaathetschrijvenvaneenklachtenbriefwaarindeaanleidingendeklacht duidelijkbeschrevenworden,netalsdegewensteofmogelijkeoplossing.Alseen persooneenformeleuitspraakheeftgekregenovereenkwestie,iseraltijdeen mogelijkheidomeenbezwaarschriftintedienen:eenofficiëlebriefwaarindepersoon aangeeftdathijtegeneenbesluitinberoepgaat.Ditmoetbinnendebezwaartermijn, deperiodewaarbinneniemandbezwaarkanaantekenen(meestalzesweken).Indie briefmoetiemandheelduidelijkuitleggenwaaromhijhetergensnietmeeeensis. Bijvoorbeeldomdateraltelangopeenwoningwordtgewacht,ofomdaterspeciale redenenzijnwaaromiemandeenwoningnodigheeft.Alsiemandmeertijdnodig heeftomallesopeenrijtjetezetten,kanhijeersteenvoorlopigbezwaarschriftsturen: eenbezwaarschriftdatinhoudelijknognietcompleetis,maardatwordtingediend ominelkgevalbinnendebezwaartermijnbezwaaraantetekenen.Eendefinitief bezwaarschriftbevatalleinhoudelijkeargumentendievantoepassingzijnophet bezwaar.

Ondersteuningsvraag

PREVIEWVERSIE

Alsiemandondersteuningnodigheeftbijzijnthuisadministratieenhetopordehouden vandehuishoudfinanciën,ishetbelangrijkomeerstinzichttekrijgeninde dienstverleningsvraag,deondersteuningsvraag.Watkandepersoonzelf,watkost moeiteenwaargaathetmisschienmis?Bijdeenepersoonzalhetsamenordenen vandeadministratieoflichteadministratieveondersteuningvoldoendezijn,bijde anderishetwellichtnoodzakelijkdatdethuisadministratiehelemaalovergenomen wordt.Erisdusinzichtnodigindematewaariniemandzelfredzaamisomzowelop dekortealsdelangetermijnzijneigenadministratiebijtehouden.Inallegevallen geldt:laatdepersoonzoveelmogelijkzelfdoenenlaatdeverantwoordelijkheiden debeslissingenoverdetenemenstappenbijdepersoon.Neemdeze verantwoordelijkheidnietover.Laatiemandbijvoorbeeldzelfbellennaareen betrokkeninstantieenbiedtdaarbijondersteuningindiennodig.Blijfopdeachtergrond aanwezigofzetdetelefoonopdeluidspreker.Vulsamenformuliereninofstelsamen brievenop,maardoedataltijduitnaamvandepersoonenlaatiemandaltijdzelf ondertekenen.Deverantwoordelijkheidvoorhetnakomenvanafsprakenblijftdan bijdepersoon.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Laat iemand zo veel mogelijk zelf doen en laat de verantwoordelijkheid en de beslissingen over de te nemen stappen bij de persoon.

16.2 Financiëlevaardigheden

HetNibud,hetNationaalInstituutvoorBudgetvoorlichting(eenonafhankelijkkennisenadviescentrumophetgebiedvanhuishoudfinanciën),onderscheidtverschillende vaardighedendierelevantzijnvoorfinanciëleadministratie.Eencliënthoeftnietalle vaardighedenvolledigzelftebeheersen,hijkansomsookhulpinroepenvanhet socialenetwerkalsietsmindergoedgaat.Devolgendevaardighedenwordendoor hetNibudonderscheiden:

• voldoendeinkomstenverwervenomvanteleven

PREVIEWVERSIE

• jegeldzakenorganiseren,zodateroverzichtis

• verantwoordbesteden,passendbijhetbudget

• voorbereidzijnop(on)voorzienegebeurtenissen.

Voldoendeinkomstenverwervenomvanteleven

Hethebbenvanvoldoendeinkomenstaatgelijkaanhetsociaalminimum.Hetsociaal minimumishetminimalebedragdatjenodighebtominjelevensonderhoudte kunnenvoorzien.Somsishetinkomenuitwerkofeenuitkeringhiervoornietgenoeg enkaniemandooksubsidiesentoeslagenaanvragen.Naasthetinkomenhebben cliëntenookplichtenzoalsbelastingaangiftedoen.Hetisnietnoodzakelijkdatde cliëntditzelfkan,hetnetwerkofprofessionele(betaalde)hulpinschakelenisook mogelijk.

Naast het inkomen hebben cliënten ook plichten zoals belastingaangifte doen.

Jegeldzakenorganiseren

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Binnendezecompetentiemoetiemandinstaatzijnomeenoverzichttehebbenvan zijninkomstenenuitgaven,eenadministratiebijtehoudenennietmeeruittegeven dandaterbinnenkomt.Teneerstemoeteencliëntbetalingengoedenveiligkunnen uitvoeren.Doordatsteedsmeerbetalingenonlineverlopenisditvoorsommigecliënten lastig.Daarnaastzijnersteedsmeervormenvanonlineoplichtingwaarbijergoed moetwordenopgeletofbijvoorbeeldeenwebwinkelwelechtbestaat.Tentweedeis hetnoodzakelijkombrievenene-mailsrondomfinanciëntelezenenhieropactiete ondernemen.Alsiemandmetmeermensenineenhuishoudenwoont,danishetnodig omonderlingoverfinanciëntepratenenzakenopelkaaraftestemmen.

PREVIEWVERSIE

Verantwoordbesteden

Mensenkunneninfinanciëleproblemenkomenalszemeergelduitgevendandatze daadwerkelijkhebben.Ditwordtoverbestedinggenoemd.Vaakgaathetomspullen diemensennietnodighebbenzoalsmerkkledingenduretelefoons.Bijverantwoorde bestedinghoudtiemandrekeningmetzijnbudgetenmaaktdaarjuistekeuzesin. Daarnaastwordterrekeninggehoudenmetonverwachteuitgaveszoalseen wasmachinedieplotselingkapotgaat.Ookhetweerstaanvanverleidingenzoals reclameisonderdeelvandezecompetentie.Hetlaatsteonderdeelbinnendeze competentieisdatiemandinstaatisomverantwoordtelenen.Bijhetaangaanvan eenleningmoetkritischgekekenwordennaardevoorwaardenenofditpastbinnen definanciëlehuishouding.

Voorbereidzijnop(on)voorzienegebeurtenissen

Dezecompetentiedraaitomhetkunnenomgaanmetlifeevents.Lifeeventszijn gebeurtenissendieeengroteimpacthebbenoponsleveneneenrolkunnenspelen binnenfinanciëleproblemen.Lifeeventskunnenleukzijnzoalstrouwen,hetkopen vaneenhuisen/ofhetkrijgenvaneenkind.Daarnaastkunnenlifeeventsook onverwachtskomenenmoeilijkzijn,zoalshetoverlijdenvanjepartnerofhetverliezen vanjebaan.Iemandkanhiermeerekeninghoudendoorbijvoorbeeldtesparenofna tedenkenoverhoemetzulkesituatiesomtegaan,denkhierbijaanhetafsluitenvan eenuitvaartverzekering.

Indepraktijk

Maartjewerktalssociaalwerkerbinnenhetwijkteam.Zeraakt,buitenhaarwerkom, ingesprekmetCindy,eenjongemoedermettweekleinekinderen.Haarmanleed aankankerenisvorigjaaroverleden.Erwasgeenuitvaartverzekeringenaangezien haarmaneengrotefamilieenvriendengroephadwarendekostenvandeuitvaart ronddevijfduizendeuro.MomenteelheeftCindymoeitemethetbetalenvande rekeningen.Zelooptaltweemaandenachtermetdehuurvanhethuisennieuwe klerenvoordekinderenkanzenietbetalen.Zekrijgenhulpvandevoedselbankmaar echtgezondetenzeniet.Maartjevraagtdevolgendedagaanhaarteamcoachofze evenmetelkaaringesprekkunnen,wanthetverhaalvanCindyraakthaarenzewil graagietsvoorhaarbetekenen.

COPYRIGHTBOOM

Financiëleeducatie

PREVIEWVERSIE

Hetlerenomgaanmetgeldbegintalindekindertijd.Derestvanhetlevenzullen mensenzichfinancieelmoetenblijvenbekwamendoornieuweontwikkelingen. Kinderenzijnronddeleeftijdvanvierjaaralinstaatomeenvoudigefinanciële vraagstukkentebegrijpen.Indeontwikkelingvanhetlerenomgaanmetgeldzijn financiëlesocialisatieenexposurenodig.Financiëlesocialisatievindtvooralplaats binnenhetgezin.Normen,waardenenovertuigingenovergeldwordentijdensdeze socialisatieovergedragenengevormd.Exposureishetzelfopdoenvanervaringen doorbijvoorbeeldhetkrijgenvanzakgeldenditlerenuittegeven.Kinderendieal vroeglerenomgaanmetgeldkunnenhieroplatereleeftijdprofijtvanhebben.

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Het leren omgaan met geld begint al in de kindertijd.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Ookbijvolwassenenwordtfinanciëleeducatietoegepastdoorbijvoorbeeldeen budgetcursusvoormensendiehetlastigvindenommetgeldomtegaan.Binneneen budgetcursusleertiemandhoehijbegrotingenmaakt,regelingenensubsidies aanvraagtenverstandigefinanciëlekeuzesmaakt.Uitonderzoekblijktdatdezeaanpak succesheeftendat90%vandedeelnemersnaeenlangeperiodehetaangeleerde nogsteedstoepastbinnenheteigenleven(Madernetal,2019).

16.3 Budgetteren

PREVIEWVERSIE

Budgetterenishetprocesvanhetplannenenbeherenvanjegeld.Hethoudtindat jebewustbeslisthoejejeinkomenwiltverdelenoververschillendeuitgavenposten, zoalshuur,boodschappen,rekeningen,spareneneventueleschuldenaflossingen. Hetopstellenvaneenbudgetbegintmeestalmethetidentificerenvanalje inkomstenbronnenenhetbepalenvanjevastelasten.Vervolgensverdeeljejeinkomen overdezeverschillendecategorieën,waarbijjerekeninghoudtmetjefinanciëledoelen enprioriteiten.Hetdoelvanbudgetterenisomervoortezorgendatjenietmeer uitgeeftdandaterbinnenkomtendatjejegeldopeendoordachtemaniergebruikt omjedoelentebereiken.Veelmensenhebbengeenoverzichtvanhuninkomstenen uitgaven.Budgetadviesenbudgetbegeleidinghelpthenommeergriptekrijgenop hunpersoonlijkebudgetenhunuitgaven.

Budgetadvies

Budgetadviesishetgevenvanadviesoverdebalanstusseninkomstenenuitgaven. Mensenkunnenadviesinwinnenbijparticulierebudgetadviseurs,bijjoualssociaal werkerofmetbehulpvandebudgetadvies-toolvanhetNibud.Dezetoolgeeftmensen inzichtinhunuitgavenenopwelkeuitgavenzekunnenbesparen.Hetiseenvragenlijst opdewebsitevanhetNibudendoordezevragenlijstintevullenkrijgtiemandinzicht inzijnpersoonlijkeuitgaven.Nahetinvullenvandevragenlijstgeeftdewebsitetips opwelkezakeniemandzoukunnenbesparen.VervolgenswijsthetNibudopde volgendetool:hetbespaarplan.Dezetoolhelptominzichtelijktemakenwaarop iemandkanbesparenenwaarophijwelofjuistlievernietwilbesparen.Dithelptbij hetmakenvankeuzesinbesparingen.Daarnaasthelptdetoolomdoelentestellen, zodatinzichtelijkwordtopwelkezakeniemanddekomendemaandengaatbesparen enhoehijdataanpakt.Eenvoorbeeldis:‘Ikkoopalleennogmaarhuismerkproducten ofproductendieindeaanbiedingzijn.’

Budgetbegeleiding

Mensendiehetinzichtinhuneigeninkomstenenuitgavenkwijtzijn,kunje ondersteunenmetbehulpvanbudgetbegeleiding.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Voorveelmensenisheteenuitdagingomzelfstandigdetool‘budgetadvies’vanhet Nibudintevullen,jekunthendaarbijondersteunen.

Nibud-Persoonlijkbudgetadvies

Bijbudgetbegeleiding:

• creëerjesamenmetdepersooneenoverzichtinzijnadministratie

• ondersteunjedepersoonbijhetinvullenvanhetbudgetadviesopdewebsitevan hetNibud

• neemjesamenmetdepersoondetipsdoordiehetNibudaandehandvanhet ingevuldebudgetadviesgeeft

• ondersteunjedepersoonbijhetopstellenvanzijneigenbespaarplan

• ondersteunjedepersoonbijhetaanvragenvantoeslagenenuitkeringen

• coachjedepersoonbijhetuitvoerenvanzijnbespaarplandoorregelmatigafte sprekenomdeknelpuntenensuccessendoortenemen.

PREVIEWVERSIE

Bijdebudgetbegeleidinglaatjedecliëntzoveelmogelijkzelfuitvoeren,zodathijin detoekomstdevaardighedenheeftomzijneigenfinanciënopordetehouden.Je complimenteerthemoverdedingendiegoedgaan,zodatiemandzichgesterktvoelt omdezezakenzelfstandigaantepakken.

16.4 Inzettenvrijwilligers

Alssociaalwerkerwerkjeerzoveelmogelijknaartoedatmensenzelfstandighun thuisadministratiekunnenorganiseren.Maarsomskomjetotdeconclusiedatiemand voorlangeretijdondersteuningnodigheeft.Dielangdurigeondersteuningkunjeals professionalnietaltijdbieden.Deindicatievoorondersteuningkanbijvoorbeeldmaar

kortdurendzijnofjekuntiemandwellangeretijdondersteunen,maarjebentbeperkt inhetaantaluren.Indergelijkesituatieskandeinzetvanvrijwilligersheelwaardevol zijn.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Vrijwilligersorganisaties

Erzijnveelvrijwilligersorganisatiesdiemensentijdelijkondersteuningbiedenbijhun thuisadministratieenfinanciën.DemeestbekendeisHumanitas.Datiseengrote, landelijkeverenigingdieinheelveelgemeentenhulpbijthuisadministratiebiedt.Een anderelandelijkwerkendevrijwilligersorganisatieisSchuldhulpmaatjeNederland. Schuldhulpmaatjeiseeninitiatiefvanverschillendekerken.Devrijwilligersbieden mensenbegeleidingenondersteuningalszijschuldenhebben,maarrichtenzichook ophetvoorkomenvanschulden.OokvrijwilligersvanhetLegerdesHeilskunnen ondersteuningbiedenalsmensenhulpbijhunadministratienodighebben.Naast dezelandelijkeorganisatieszijnerinveelgemeentenlokalevrijwilligersorganisaties actief.Alsprofessionalishetdusbelangrijkdatjedesocialekaartvaneengemeente goedkent,zodatjeweetwaargeschiktevrijwilligerstevindenzijn.Daarnaastbiedt hetLandelijkStimuleringsnetwerkThuisadministratieopinterneteenzeeruitgebreid overzichtvanlokalevrijwilligersorganisatiesophetgebiedvanthuisadministratie.

David

Zainabiseensociaalwerkerbinnendegemeente.Zegaatregelmatigingesprekmet David,eenalleenstaandemanmeteenfysiekebeperking.Davidheeftmoeiteomzijn financiëntebeherenenheeftregelmatighulpnodigbijhetbetalenvanrekeningen enhetbijhoudenvanzijnadministratie.

AlssociaalwerkerheeftZainabechterbeperktetijdomaanDavidtebestedenvanwege anderecliëntenenverplichtingen.Daaromoverweegtzedeinzetvanvrijwilligers.Ze werftentrainteengroepvrijwilligersdiebereidzijnomregelmatigmetDavidsamen tekomenomhemteondersteunenbijzijnfinanciëletaken.

Samenwerkingmetvrijwilligers

PREVIEWVERSIE

Watvoorjoualsprofessionalgeldt,geldtookvoorvrijwilligers:hulpbij thuisadministratieisniethetovernemenvaniemandsadministratie,maarhetsamen zoekennaaroplossingenenhetaanlerenvanvaardigheden.Metalsdoeldatiemand hetuiteindelijkzelf(weer)kanofdatereenanderestructureleoplossingwordt gevonden.Alsjesamenmeteenvrijwilligereenpersoonbegeleidt,ishet vanzelfsprekendbelangrijkdaterduidelijkeafsprakenzijnoverdetaakverdelingen datdezevastgelegdzijn.Demeestevrijwilligersorganisatieshebbeneencoördinator dieditsoortzakenregelt.Eenvrijwilligerheeftinprincipegeeninzageinde voortgangsrapportagesofdossiersvaneenpersoon.Spreekdusgoedafhoejeelkaar opdehoogtehoudtvandevoortgang.CheckookofeenvrijwilligereenVerklaring OmtrentGedrag(VOG)heeft.Iedereendieinzageheeftindefinanciënvaneenpersoon moetnatuurlijkvoorhonderdprocenttevertrouwenzijn.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Hulp bij thuisadministratie is het samen zoeken naar oplossingen en het aanleren van vaardigheden.

16.5 Begrippen

Budgetadvies

Hetgevenvanadviesoverdebalanstusseninkomstenenuitgaven.

Budgetteren

PREVIEWVERSIE

Hetprocesvanhetplannenenbeherenvanjegeld.Hethoudtindatjebewustbeslist hoejejeinkomenwiltverdelenoververschillendeuitgavenposten,zoalshuur, boodschappen,rekeningen,spareneneventueleschuldenaflossingen.

Exposure

Hetzelfopdoenvanervaringendoorbijvoorbeeldhetkrijgenvanzakgeldenditleren uittegeven.

Financiëlesocialisatie

Normen,waardenenovertuigingenovergeldwordentijdensbinnenhetgezin overgedragenengevormd.

Lifeevents

Datzijngebeurtenissendieeengroteimpacthebbenoponsleveneneenrolkunnen spelenbinnenfinanciëleproblemen.

Administratie

Hetopeenéénduidigewijzevastleggenenverzamelenvangegevens.

Bezwaarschrift

Eenofficiëlebriefwaarindepersoonaangeeftdathijtegeneenbesluitinberoepgaat.

Budgetbegeleiding

Begeleidingwaarbijjemenseninzichtgeeftinhuneigeninkomstenenuitgaven.

Budgetcursus

Eencursuswaarbijiemandleerthoehijbegrotingenmaakt,regelingenensubsidies aanvraagtenverstandigefinanciëlekeuzesmaakt.

Formeleaanvragen

Officiëleverzoekendieaanbepaaldevoorwaardenvoldoen.

Overbesteding

Mensenkunneninfinanciëleproblemenkomenalszemeergelduitgevendandatze daadwerkelijkhebben.

Sociaalminimum

COPYRIGHTBOOM

Ookwelbestaansminimumgenoemd,ishetminimalebedragdatjenodighebtom indeprimairelevensbehoeftentevoorzien.

Thuisadministratie

Omvatallerleitakendiegerichtzijnophetorganiserenvanpersoonlijkezaken

Voorlopigbezwaarschrift

Eenbezwaarschriftdatinhoudelijknognietcompleetis,maardatwordtingediend ominelkgevalbinnendebezwaartermijnbezwaaraantetekenen.

PREVIEWVERSIE

16.6 Bronnen

Nibud(2024) Verantwoord beleggen: neem geen onnodig risico - Nibud Geraadpleegd op20maart2024via:https://www.nibud.nl/onderwerpen/sparen/beleggen/ Reynolds-Tylus,T.(2019). Psychological Reactance and Persuasive Health Communication: A review of the literature. Geraadpleegdop20maart2024via: https://www.researchgate.net/publication/336918330_Psychological_Reactance_and_Persuasive_Health_Communication_A_Review_of_the_Literature VanGurp,S.,&Liebregts,M.(2022). Materiële hulpverlening: werken met armoede en schulden.BoomUitgeversAmsterdam.

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

COPYRIGHTBOOM

BEROEPSONDERWIJS

Thema17

Schuldhulpverlening

Inhoudthema

PREVIEWVERSIE

• Schulden

• Incassomaatregelen

• Gemeentelijkeschuldhulpverlening

• WetSchuldsaneringNatuurlijkePersonen

• Verdieping

• Begrippen

CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Schuldhulpverleningiseenproceswaarbijmensenmeternstigefinanciëleproblemen wordenondersteundbijhetoplossenvanhunschulden.Hetdoelvan schuldhulpverleningisommensentehelpenhunfinanciëlesituatieweeropordete krijgeneneennieuwestarttemaken.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

17.1 Schulden

Schuldenhoudtindatjegeldaaniemandandersmoetbetalenomdatjeietshebt gekochtofeendiensthebtgebruikt,maarhetgeldnietmeteenhad.Bijvoorbeeld,als jeeenleninghebtafgeslotenvooreenautoofalsjegeldhebtgeleendvaneenvriend. Schuldenkunnenontstaanalsjemeergelduitgeeftdandatjehebt,ofalser onverwachtekostenzijnwaarjenietopwasvoorbereid,zoalsmedischerekeningen.

Betalingsverplichting

Eenbetalingsverplichtingiseenjuridischetermenbetekentdatjeverplichtbentom eenbepaaldbedragtebetalenaaneenanderepersoon,bedrijfoforganisatie.Ditkan voortkomenuitverschillendesituaties,zoalshetkopenvangoederenofdiensten,het hurenvaneenwoning,hetafsluitenvaneenabonnement,hetaangaanvaneenlening, ofhetontvangenvaneenfactuurvoorgeleverdeproductenofverrichtediensten.

Wanneerjeeenproductkooptineenwinkelofonline,gajeeenbetalingsverplichting aan.Jebeloofttebetalenvoorhetproductdatjehebtontvangen.Hetzelfdegeldt voorhethurenvaneenhuis;jeverbindtjeertoeomperiodiekhuurtebetalenaande eigenaarofverhuurder.Hetbetalenvanrekeningenvoornutsvoorzieningenzoals elektriciteit,watereninternetisookeenvormvanbetalingsverplichting,omdatje gebruikmaaktvandezedienstenendaarvoormoetbetalen.

Eenbetalingsverplichtingkanookvoortkomenuitleningenoffinanciëleafspraken waarbijjegeldleentenbeloofthetlaterterugtebetalen,vaakmetrente.Hetkanook betrekkinghebbenopabonnementenwaarvoorjeregelmatigeenvastbedragbetaalt voortoegangtotbepaaldediensten,zoalsstreamingplatforms,tijdschriftenof sportscholen.

Betalingsachterstand

PREVIEWVERSIE

Eenbetalingsachterstandbetekentdateenbetalingnietoptijdwordtvoldaan.Stel jevoordateenpersooneenwasmachineheeftgekochtbijeenwebwinkelenervoor heeftgekozenomlatertebetalen.Iemandkrijgtmeestaleenbepaaldeperiode, bijvoorbeeld14dagen,omdebetalingtedoen.Alserbinnendieperiodenietisbetaald, isersprakevaneenbetalingsachterstand,inplaatsvanalleeneen betalingsverplichting.Hetzelfdegeldtalsiemandbijvoorbeeldeenpremiemoet betalenvoordeeerstevandemaand,maarnognietheeftbetaald,ofalsiemandeen paardagentelaatismethetbetalenvandehuur.

Hetkangebeurendateenpersooneenrekeningvergeettebetalen,eneen betalingsachterstandisdanooknietmeteeneengrootprobleem.Departijaanwie iemandhetgeldverschuldigdis,zaljemeestaleenherinneringsturen.Alsde

betrokkenevervolgensdebetalingsverplichtingalsnognakomt,zijnermeestalgeen verdereconsequenties.Mochtiemandmeerderebetalingsachterstandenhebbenof nietaandeverplichtingenvanterugbetalenkunnenvoldoen,dankanersprakezijn vanrisicovolleschulden.

Risicovolleschulden

Eenrisicovolleschuldontstaatwanneerhetnogmogelijkisomdeschuldenzelfop telossen,maarditkanbehoorlijkingewikkeldzijn.Erzijnverschillendeindicatoren diekunnenwijzenopeenrisicovolleschuld:

1. Hethebbenvanmeerdandriesoortenachterstalligerekeningenvanwege financiëleredenen.

2. Hethebbenvanéénofmeerachterstalligerekeningenincategorieënzoals hypotheek,huur,elektriciteit,gas,water,ziektekostenverzekering, leningafbetalingenen/ofafbetalingsregelingenvanwegefinanciëleredenen.

3. Hettotalebedragvandeachterstalligerekeningenismeerdan€500.

4. Regelmatigofmeestalroodstaanvoormeerdan€500permaand.

5. Eencreditcardschuldhebbenvanmeerdan€500(VanOmmeren,DeRuig& Vroonhof,2009).

COPYRIGHTBOOM

Voorcliëntenmetrisicovolleschuldenkandesituatiealbehoorlijklastigzijnomte overzien.Voorprofessionalsishetmeestalnogwelredelijkoverzichtelijk.Hetisdaarom belangrijkdatmensenmetrisicovolleschuldensnelondersteuningkrijgenwanneer ditnodigis.Vooralomdatfinanciëleproblemenzeldenopzichzelfstaan; levensgebeurtenissen,beperkingenofcomplexegezinssituatieskunnenookeenrol spelen.Alsrisicovolleschuldenniettijdigofadequaatwordenaangepakt,kunnenze snelescalerentotproblematischeschulden.

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

PREVIEWVERSIE

Voor cliënten met risicovolle schulden kan de situatie al behoorlijk lastig zijn om te overzien

Problematischeschulden

17.2 Incassomaatregelen

PREVIEWVERSIE

Erwordtgesprokenvanproblematischeschuldenalseenpersoonnietinstaatisom binnen36maandenalzijnschuldenaftelossen.Ditstaatduslosvandeomvangen hetontstaanvanschulden,maargaatoverdemogelijkhedendieiemandheeftom schuldentekunnenafbetalen.

Mochtenschuldennietbetaaldworden,dankandeschuldeiser(depersonen,bedrijven en/oforganisatieswaarbijdecliëntschuldenheeftopenstaan)ervoorkiezenomeen incassobureauofdeurwaarderinteschakelen.Eenincassobureaueneendeurwaarder zijnbeidebelangrijkespelersophetgebiedvanhetinnenvanopenstaandeschulden, maarzehebbenverschillenderollenenbevoegdheden.

Schuldeiser

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS

Deoorspronkelijkeschuldeiserishetstartpuntvandeschuld.Wanneerjeeen betalingsverplichtingaangaatendezenietnakomt,ontstaatereenschuld. Communicatieoverdezeschuldverlooptdirecttussendebetrokkeneendeschuldeiser. Ditbetekentdateventueleherinneringen,aanmaningenofanderecommunicatie rechtstreeksvandeschuldeiserafkomstigzijn.Wanneerhetgaatomhetaflossenvan deschuld,wordtdebetalingookrechtstreeksaandeoorspronkelijkeschuldeiser gedaan.Ditkanbijvoorbeeldgebeurenviabankoverschrijving,contantebetalingof

CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

eenandereovereengekomenbetaalmethode.Hetisbelangrijkdatdebetrokkene tijdigenvolledigaandebetalingsverplichtingenvoldoetomverdereproblemente voorkomen,zoalsextrakosten,renteofzelfsjuridischestappenvandeschuldeiser.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Incassotraject

Wanneereenbetalingtelaatbinnenkomt,zaldeschuldeisermeestaléénoftwee herinneringensturen.Deeersteherinneringisdoorgaansvriendelijkvantoonengeeft aandatdefactuurmogelijkoverhethoofdisgezien,methetverzoekomalsnogbinnen eenbepaaldetermijntebetalen.Bijeventuelevervolgherinneringenwordtdetoon vaakdwingender.Herinneringenkunnenzowelschriftelijkalstelefonischworden verstuurd.Eenstapverderdandeherinneringisdeaanmaning.Hierinwordtduidelijker benadruktdaterbetaalddientteworden,waarbijookmeldingwordtgemaaktvan deincassokostendiezullenwordentoegevoegdbijniet-betaling.Hetcorrect aankondigenvandezeincassokosteniseenvereisteomzelaterookdaadwerkelijkin rekeningtemogenbrengen.Wanneereenschuldenaarzijnbetalingsverplichtingen nogsteedsnietnakomt,zijnervervolgensverschillendeproceduresvoorhetinnen vanschulden,elkmethuneigenkenmerkenenstappen.Zowelhetbuitengerechtelijke alshetgerechtelijkeincassotrajectbiedenmogelijkhedenvoorschuldeisersom openstaandebedragenteinnen.

Buitengerechtelijkincassotraject

Hetbuitengerechtelijkincassotrajectbegintwanneerdeschuldeiserdeschuldenaar aanschrijftomdeopenstaandeschuldtebetalen.Alsreactiehieropkandeschuldenaar besluitenomdeschuldtebetalen,eenbetalingsregelingtetreffen,ofbezwaarte makentegendevordering.Alsergeenbetalingplaatsvindt,kandeschuldeisereen incassobureauinschakelen.Hetincassobureauzalproberendeschuldteinnendoor middelvanverderecorrespondentie,telefoongesprekkenenonderhandelingenmet deschuldenaar.

PREVIEWVERSIE

Eenincassobureauiseenorganisatiedieisgespecialiseerdinhetinnenvan openstaandeschuldennamenshunopdrachtgevers.Dezeopdrachtgeverskunnen variërenvanparticulierentotbedrijvenenoverheidsinstellingen.Hetprimairedoel vaneenincassobureauisombetalingsachterstandenteinnenvandebiteuren,ditzijn mensenofbedrijvendiegeldverschuldigdzijnaandeopdrachtgevervanhet incassobureau.Hetincassobureauopereertbinnendegrenzenvandewetenmoet zichhoudenaanderegelszoalsvastgesteldindeNederlandsewetgeving,metname deWetIncassokosten(WIK)endeGedragscodeIncasso.Dezeregelsbeschermende rechtenvandedebiteurenenstelleneisenaandemanierwaarophetincassobureau tewerkgaat.

Gerechtelijkincassotraject

Alshetbuitengerechtelijketrajectniettotbetalingleidt,kandeschuldeiserervoor kiezenomeengerechtelijkeproceduretestarten.Ditbegintmethetuitbrengenvan eendagvaardingaandeschuldenaar,waarinwordtgevraagdomvoorderechterte verschijnen.Derechterzaldezaakbeoordeleneneenuitspraakdoen.Alsde

schuldenaarwordtveroordeeldtotbetaling,moethijdeschuldvoldoenvolgenshet vonnisvanderechter.Eendeurwaarderkanwordeningeschakeldomhetvonnisvan derechtertenuitvoerteleggen.

Dwangmiddelen

Eendeurwaarder(ookwelgerechtsdeurwaardergenoemd)iseenpersoondiedoor derechtbankisaangesteldomtehelpenbijhetinnenvanschulden.Dezeheeftspeciale bevoegdheden,zoalshetbetekenenvangerechtelijkedocumenten(hetpersoonlijk overhandigenvaneenvonnisaanveroordeeldeopzijnwoon-ofzakelijkadres)enhet leggenvanbeslagopeigendommenvanmensendiehunschuldennietbetalen. Deurwaarderswordenvaakingeschakeldalslaatsteredmiddel,wanneerandere manierenomeenschuldteinnenniethebbengewerkt.

Beslagleggingdooreendeurwaarderiseenjuridischeprocedurediewordtingezet wanneeriemandeenschuldnietvrijwilligbetaalt,zelfsnadatereengerechtelijkvonnis isverkregen.Hetiseenserieusdwangmiddelomcrediteurentehelpenhungeldte krijgen.Onderstaandemiddelenkunnendaarbijwordeningezet,oplopendinernst:

1. Loonbeslag:Ditiseenveelvoorkomendevormvanbeslagleggingwaarbijeen deelvanhetsalarisvandedebiteurrechtstreekswordtingehoudendoorde werkgeverenwordtovergemaaktnaardegerechtsdeurwaarder.Ditgaatdoor totdatdeschuldisvoldaan.

COPYRIGHTBOOM

BEROEPSONDERWIJS

2. Bankbeslag:Alsdedebiteurgeldheeftopzijnbankrekening,kandedeurwaarder beslagleggenopdatgeld.Debankwordtverplichtomhetbedragovertemaken naardedeurwaarderomdeschuldtevoldoen.

3. Beslagopeigendommen:Ditomvatbeslagleggingoppersoonlijkebezittingen vandedebiteur,zoalsauto's,sieraden,meubels,enzovoort.Dedeurwaarderkan dezegoedereninbeslagnemenenverkopenomdeschuldaftelossen.

4. Beslagoponroerendgoed:Inernstigegevallenkandedeurwaarderbeslagleggen ophethuisofandervastgoedvandedebiteur.Ditkanleidentoteengedwongen verkoopvanhetonroerendgoedomdeschuldaftelossen.

5. Executieverkoop:Alslaatsteredmiddelkandedeurwaarderbesluitenomdein beslaggenomeneigendommenteverkopenopeenopenbareveiling.Deopbrengst vandeverkoopwordtgebruiktomdeschuldaftelossen.

PREVIEWVERSIE

Hetisbelangrijkoptemerkendatbeslagleggingzorgvuldigwordtgereguleerddoor dewetendaterspecifiekeregelszijnwaaraandedeurwaarderzichmoethouden. Hetdoelvanbeslagleggingisomdeschuldteinnenennietomdedebiteurte benadelen.Daaromzijnergrenzenaanwatinbeslagkanwordengenomenenzijner regelsdiededebiteurbeschermentegenmisbruikvanditdwangmiddel.

CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Indepraktijk

Peterstaatonderdruknazijnplotselingescheiding.Hijworsteltmetdeemotionele enfinanciëlenasleepvandebreukenvoeltzichoverweldigddoorzijnnieuwesituatie. Ondankszijninspanningenomzijnlevenopordetekrijgen,heefthijmoeiteomzijn financiëntebeheren.DoordatPeterhetoverzichtoverzijnlopenderekeningenniet meerheeft,ontstaanerachterstalligebetalingenopzijnhypotheekencreditcards. Alsdedruktoeneemtendeaanmaningenvanschuldeisersbinnenstromen,vermijdt Peterhetopenenvanzijnpostennegeerttelefoontjesvanonbekendenummers,in dehoopdatzijnproblemenvanzelfzullenverdwijnen.Ditvermijdingsgedragverergert echteralleenmaarzijnsituatie,waardoorhijuiteindelijkwordtgeconfronteerdmet eendeurwaarderdiebeslaglegtopzijnbezittingen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

PREVIEWVERSIE

IndezemoeilijketijdkomtsociaalwerkerAishainbeeld.Aishaisverbondenaaneen lokalehulporganisatieenhoortvanPeterssituatie.Zeneemtcontactmethemopen biedthaarhulpaan.MetbegripluistertzenaarPetersverhaalenbiedtzehem emotionelesteun.AishahelptPeteromzijnfinanciëleproblemenonderogentezien ensteltsamenmethemeenrealistischplanopomzijnschuldenaantepakken.

In ernstige gevallen kan de gerechtsdeurwaarder beslag leggen op het huis van de debiteur.

Malafidepraktijken

Malafideincassobureausen(nep-)deurwaardersvormeneenzorgwekkendprobleem binnendeincassobranche.Dezebedrijvenopererenvaakzonderdevereiste vergunningenenovertredenregelmatigdewetdoorgebruiktemakenvanagressieve enillegalepraktijkenomschuldenteinnen.Eenvandemeestvoorkomendetactieken vanmalafideincassobureausendeurwaardersishetintimiderenenbedreigenvan schuldenaren.Zekunnendreigenmetgewelddadigeacties,zoalshuisuitzettingenof hetinbeslagnemenvaneigendommen,zelfsalsditnietwettelijkistoegestaan.Dit soortintimidatiekaneenenormeemotioneletoleisenvandeschuldenarenenhen onderdrukzettenomtebetalen,zelfsalszedatfinancieelnietkunnen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Daarnaastrekenenmalafideincassobureausendeurwaardersvaakhogekostenen rente,waardoordeschuldvandepersoonsnelgroterwordt.Zeverstrekkensomsook valseofmisleidendeinformatieoverderechtenvandebetrokkene,waardoordeze zichgedwongenvoeltomtebetalen,zelfsalsditonterechtis.Hetisvanbelangdat cliëntenzichtnietlatenintimiderendoorincassobureausendeurwaardersenweten wathunrechtenzijn.Hetisverstandigomverdachtepraktijkentemeldenbijde autoriteiten,zoalsdeAutoriteitConsumentenMarkt(ACM)ofdeAutoriteitFinanciële Markten(AFM),zodateractiekanwordenondernomentegendezemalafidebedrijven. Iedereofficiëledeurwaarderstaatbovendiengeregistreerdineenregister.Jekunt duscontrolerenofjemeteenechtedeurwaarderofeenoplichtertemakenhebt.

Informeelincasseren

Wanneerjegeldvaniemandleentuitjesocialenetwerk,verwachtdezepersoonover hetalgemeendathijzijnuitgeleendegeldookweerterugkrijgt.Alsjeeenbeetjelater bentmetterugbetalen,hebbendemeestemensendaarnogwelbegripvoor.Maarals jeherhaaldelijkwordtgevraagdomtebetalenenjedoethetnogsteedsniet,ofals mensenjeherhaaldelijkuitdebrandmoetenhelpen,danraakthungeduldvaakop. Dezeschuldeisersgaanvaaknietdirectnaarofficiëleinstantiesomhungeldterugte vorderen.Ditkanspanningenveroorzakeninrelatiesenkanhetsocialenetwerkvan depersoononderdrukzetten.

PREVIEWVERSIE

Eenanderegroepschuldeisersdienietdenormalewegvolgtomhungeldterugte krijgen,zijnschuldeisersuithetcriminelecircuit,zoalsdrugsdealers.Alsdecliëntgeld schuldigisaandezegroep,zuljenietsneleenincassobureauzienverschijnen.Deze schuldenwordenopeenheleanderemaniergeïnd,vaakmetintimidatieengeweld omhetgeldterugtekrijgen.Alssociaalprofessionalishetbelangrijkomookaandacht tebestedenaandeze'informele'schulden.Deimpactervanophetlevenvan betrokkenekannamelijkenormzijn.

David

Davidiseenzelfstandigondernemerdieeenkleineautogarageheeft.Hijbegon financiëleproblementeervarentoenzijngaragetemakenkreegmetonverwachte reparatiekosteneneenafnamevanklanten,alsgevolgvaneennieuweconcurrentin debuurt.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Omzijnbedrijfdraaiendetehouden,begonDavidinformeleleningenaantegaanbij vriendenenfamilieleden.Hijverzweegdewareomvangvanzijnfinanciëleproblemen enhetfeitdatzijnbedrijfinzwaarweerverkeerde,omzijnimagoalssuccesvolle ondernemertebehouden.Destressvanzijnfinanciëlesituatiebegonzijntolteeisen opDavidsgezondheidenpersoonlijkerelaties.Hijsliepslecht,ervoerconstanteangst enwasnietinstaatomzichteconcentrerenopzijnwerk.OpeendagbesefteDavid dathijnietlangeralleenkonblijvenworstelenmetzijnfinanciëleproblemen.Hijmaakt eenafspraakbijdegemeenteomdaarmeteensociaalwerkertekijkennaarzijn financiëlesituatie.

17.3 Gemeentelijkeschuldhulpverlening bron

Schuldhulpverleningstaatvooralletrajectendiezichfocussenophetvoorkomenof oplossenvanbestaandeschulden.

Vroegsignalering

PREVIEWVERSIE

Op1januari2021isdeWetgemeentelijkeschuldhulpverlening(Wgs)inwerking getreden.Dezewetlegtdeverantwoordelijkheidvanvroegsignaleringvanschulden bijgemeentenneer.Doorineenvroegstadiumschuldentesignalerenenhulpte bieden,kunnenproblemenzoalseenhuisuitzettingwordenvoorkomen.Gemeenten zijnverantwoordelijkomsamenmetdeschuldeisersvanvastelasten(bijvoorbeeld dezorgverzekeraar,woningcorporatieenleveranciersgas/water/elektriciteit)actie teondernemen.Daarnaastmoetendeschuldeisersvanvastelastenaandeslagmet betalingsachterstanden,zodatproblematischeschuldenvoorkomenkunnenworden. Eengemeentekannaeensignaalvanbijvoorbeeldeenwoningcorporatiezelfiemand metschuldproblemenuitnodigenvooreengesprek(MinisterievanSocialeZakenen Werkgelegenheid,2021).

Wetgemeentelijkeschuldhulpverlening

DoordeWetgemeentelijkeschuldhulpverleningkiestdegemeentezelfhoeze schuldhulpverleningwilaanbiedenaandeinwoners.Hierdoorzijnerbinnengemeenten groteverschilleninwatmogelijkis.Eentrajectbinnendegemeentewordtookwel schuldhulpverleningen/ofhetminnelijktrajectgenoemd.

Intakegesprek

Binnenveelgemeentenvindtbinnenvierwekennaaanmeldingeenintakegesprek plaats.Binnenditgesprekwordtgekekenofersprakeisvanproblematischeschulden enofereenregelingmogelijkismetdeschuldeisers.Alsersprakeisvaneendirecte crisissituatiedanvindthetintakegesprekbinnendriedagenplaats.Alsblijktdater geenproblematischeschuldenzijn,danwordtmetbehulpvanbudgetcoachinggekeken hoedeschuldenaangepaktkunnenworden.Alserwelsprakeisvanproblematische schuldendanwordtgekekenofdecliëntgenoegmotivatieheeftomeentrajectte startenenofhetjuridischmogelijkisomeenschuldregelingoptezetten.

Schuldregeling

PREVIEWVERSIE

COPYRIGHTBOOM

BEROEPSONDERWIJS

Bijhetopzettenvaneenschuldregelingwordtgekekenbijwelkepartijeniemand schuldenheeftopenstaan.Metdezeschuldeiserswordtcontactopgenomenomte kijkenhoehoogdeschuldenzijn.Hiernawordteenvoorstelgeschrevenwaarbijwordt gekekenhoeveelschuldendecliëntbinnenanderhalfjaarzoukunnenaflossen.Als alleschuldeisersakkoordzijn,kaneenvoorsteluitgewerktwordenenwordtbekeken hoeveeldecliëntbinnendeperiodevanschuldhulpverleningzoukunnenafbetalen. Sinds1juli2023isdezeperiodevastgesteldopanderhalfjaar.Tot1juli2023wasdeze periodedriejaar.

Bij het opzetten van een schuldregeling wordt gekeken bij welke partijen iemand schulden heeft openstaan.

CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Saneringskrediet

Alseerstekandeorganisatiediedeschuldhulpverleningregelteensaneringskrediet verstrekken.Ditiseenleningvananderhalfjaarwaarmeedeschuldenworden gesaneerd.Bijsanerenwordteenvoorstelgedaanaandeschuldeisersvoorhet gedeeltelijkterugbetalenvandeschulden,waarbijhetrestbedragwordtkwijtscholden ennietbetaaldhoeftteworden.

Schuldbemiddeling

Ookbijschuldbemiddelingwordtgekekenwelkbedragdecliëntbinnenanderhalf jaarzoukunnenaflossen.Inplaatsvaneenleningwaarmeedeschuldineenswordt gesaneerd,spaartdeschuldhulpverleningsorganisatiehetbedragdatkanworden afgelost.Naanderhalfjaarwordendeschuldenaandeschuldeisersterugbetaaldmet hetbedragdatisgespaard.Hetrestbedragwordtookhierkwijtgescholdenenhoeft nietbetaaldnietworden.

Smal moratorium

Hetstabiliserenvanschuldeneneenregelingopzettenkanveeltijdkosten.Mochtde cliëntineensituatiezittenwaarinbijvoorbeeldhuisuitzettingdreigt,danishet ingewikkeldomnogeenregelingtetreffen.Opdatmomentkaneensmalmoratorium wordeningezetzodatdecliëntbinnenhetminnelijketrajectderuimtekrijgtomeen oplossingtevinden.Bijeensmalmoratoriumbepaaltderechterdatdeschuldeiser vooreenbepaaldeperiodegeenpogingenmagdoenomzijngeldtekrijgen.Hetsmal moratoriumkanalleenwordeningezetindevolgendedriesituaties:

COPYRIGHTBOOM

• gedwongenwoningontruiming

• afsluitingvangas,elektraofwater

• opzeggingofontbindingvandezorgverzekering.

Hetsmalmoratoriumkanalleenwordeningezetbijeenverhuurder,energieleverancier enzorgverzekeraar.Decliëntkanbijderechterzelfeenaanvraagdoenvooreensmal moratorium.

Breed moratorium

PREVIEWVERSIE

Eenbreedmoratoriumkanwordeningezetalshetnietluktomdeschuldenvande cliënttestabiliseren.Hetbreedmoratoriumhoudtindateenschuldhulpverlenerbij derechtereenverzoekdoetomtijdelijk(maximaal6maanden)debevoegdhedenvan schuldeisersopteschorten.Bijeenbreedmoratoriumhoefterinvergelijkingmeteen smalmoratoriumnoggeenschuldregelingtezijnopgezetenhoeftergeensprakete zijnvaneendreigendesituatie,waardoordezemakkelijkeringezetkanworden.Een breedmoratoriumkanwordeningezetbijdiverseschuldeisers.Alleendegemeente kaneenbreedmoratoriumaanvragen.

Dwangakkoord

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Eendwangakkoordkanwordeningezetalserschuldeiserszijndieweigerenmeete werkenaandeschuldregeling.Meteendwangakkoordkanderechterdezepartijen verplichtenommeetewerken.Hierdooriseenminnelijktrajectmogelijkenhoefteen cliëntniethetwettelijktrajectin.Bijdeaanvraagvaneendwangakkoordwordtook

altijdeenaanvraagvoordeWsnpgedaan.Mochtderechterhetdwangakkkoordniet goedkeurendankandecliëntdaarnaeventueelgebruikmakenvandeWsnp.DeWsnp komtindevolgendeparagraafaanbod.

Integralehulpverlening

Deschuldhulpverleningmoetonderdeelzijnvaneenintegraalhulpverleningstraject.

Integralehulpverleningwilzeggendatjenietéénprobleemvandepersoonaanpakt, maarjuistookaandachtgeeftaandeonderliggendeproblemen.Geldproblemenzijn vaakgeenopzichzelfstaandeproblemen.Eenvrouwkanbijvoorbeeldhetideehebben datzegeengoedemoederisenomdattecompenserenkooptzecontinudurecadeaus voorhaarzoontje.Dezevrouwheeftondersteuningnodiginhetvindenvan zelfvertrouwenalsopvoeder.Alsschuldhulpverlenerishetdaarombelangrijkdatje samenwerktmetketenpartners,zodatjemensenkuntdoorverwijzennaardejuiste instantie.Ketenpartnerszijninstantiesbinnendeintegralehulpverleningdieiemand kunnenondersteunen.

17.4 WetSchuldsaneringNatuurlijkePersonen

Mochteenschuldhulpverleningstrajectbijdegemeentenietlukkenomdatbijvoorbeeld nietalleschuldeiserswillenmeewerken,daniserdemogelijkheidtotdeWet schuldsaneringnatuurlijkepersonen(Wsnp).Ditwordtookhetwettelijketraject genoemd.Ermoetaltijdeerstgeprobeerdzijneentrajectbinnendegemeentete startenvoordatdecliëntgebruikkanmakenvandeWsnp.

Toelating

COPYRIGHTBOOM

BijtoelatingtotdeWsnpkrijgteencliënteenrechter-commissariseneen bewindvoerdertoegewezen.Derechter-commissarisneemtbeslissingenzoalshet moetenverkopenvanspullenvanwaarde.Daarnaasthoudtderechter-commissaris toezichtophetwerkvandebewindvoerderbinnendeWsnp.Debewindvoerderbinnen deWsnphoudttoezichtopdefinanciënvandecliënt,bekijktofafsprakenworden nagekomenenberekenthetvrijtelatenbedrag.Hetvrijtelatenbedragishetdeel vanhetinkomendatdecliëntnodigheeftomzijnvastelastentebetalenenhet voorzieninhetnormalelevensonderhoudzoalsboodschappen.

Controle

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

PREVIEWVERSIE

Decliëntmagzelfbeslissingenmaken,maarmoetmetdebewindvoerderoverleggen alshijfinanciëlekeuzeswilmakendievaninvloedkunnenzijnophettraject.Mocht decliëntditdoenzonderoverlegdankandebewindvoerderditnietigverklaren.De cliëntmagverdergeennieuweschuldenaangaanzolangdeWsnploopt.Omditte controlerenwordtereenpostblokkadeingesteld.Bijeenpostblokkadeontvangtde bewindvoerderallepostvandecliëntenkanopdezemanierzienofernieuweschulden wordengemaakten/oferschuldenzijndiemennogniethadmeegenomenbinnen hettraject.HettrajectvandeWsnpduurtnormaal18maandenmaarkaneventueel verlengdwordentotvijfjaar.Alsdecliënthettrajectgoedafsluitvolgteenschonelei. EenschoneleiwilzeggendatalleschuldendienadeWsnpnogopenstaanworden kwijtgescholden.

Bij een postblokkade ontvangt de bewindvoerder alle post van de cliënt.

Afloscapaciteit

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

TijdensdeWsnplegtdebewindvoerderdeafloscapaciteitvandecliëntapart.De afloscapaciteitishetinkomenexclusiefhetvrijtelatenbedrag.Na18maanden verdeeltdebewindvoerderhettotalebedragonderdeschuldeisers.Mochternogeen restschuldzijn,danmoetendeschuldeisersdezekwijtscheldenenhoeftdecliëntdit nietmeertebetalen.SchuldeiserszijnbinnendeWsnpverplichtommeetewerken, terwijlzebinnendegemeentelijkeschuldhulpverleninghetvoorstelvoorhetaflossen vandeschuldenmogenweigeren.

Toelatingseisen

PREVIEWVERSIE

Detoelatingseisenvoorhetwettelijketrajectzijn:

• Depersoonkanzijnschuldennietmeerbetalen.

• Hijheeftgeprobeerdzijnschuldenaftelossenmethulpvandegemeentelijke schuldhulpverlening,maardatisnietgelukt.Hijheefthiervooreenverklaring.

• Depersoonisdeafgelopendriejaartegoedertrouwgeweestbijhetontstaanen nietbetalenvanzijnschulden.Hijheeftgeenschuldengemaaktdoorbijvoorbeeld onnodigeleningenaftesluitenenheeftzijnbestgedaanomalleschuldenafte lossen.

• Alsersprakeisvanverslavingsproblemenofpsychosocialeproblemen,kande persoonalleenwordentoegelatenalseenhulpverlenerkanbevestigendatdeze problemenminstenséénjaarondercontrolezijn.

• Depersoonheeftindeafgelopenvijfjaargeenschuldengehaddiezijnontstaan doorhetplegenvanmisdrijven.

• HijzalzichaandeverplichtingenvandeWsnphoudenenzijnbestdoenomzoveel mogelijkgeldteverdienenomzijnschuldenaftebetalen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

17.5 Verdieping:Financiëlebeschermingsmaatregelen

Hetkanvoorkomendathetverstandigerisdatiemandandersdandecliëntde financiëlebeslissingenneemtofdateriemandmeekijktnaardefinanciëlehuishouding. Denkhierbijaanmensenmetverslavingsproblematiekofeenverstandelijkebeperking.

Beschermingsbewind

Beschermingsbewindkanbijderechteraangevraagdwordenalserbijvoorbeeld sprakeisvanverslavingsproblematiekofeenverstandelijkebeperking.Eencliëntkan hierdoorzijneigenfinanciënnietmeerregelenoferissprakevanproblematische schulden.Eenbeschermingsbewindvoerderregeltdefinanciënvandecliëntendoet elkjaarverslagbijderechter.Alsdecliëntzelffinanciëlebeslissingenneemtdanzijn dezeongeldig.Eenbeschermingsbewindkanwordenbeëindigddoordeuitspraak vanderechterwanneeriemandweerinstaatisomzijneigenfinanciëntedoenener geenschuldenmeerzijn.

Mentorschap

Bijmentorschapkunnenmensenhunpersoonlijkebelangennietmeerbehartigen. Denkhierbijaanmensenmetdementieofeenlichtverstandelijkebeperking.Een mentorkandansamenmetdecliëntbeslissingennemenoverdagelijksezaken.

Curatele

Alsmensenhunpersoonlijkeenfinanciëlebelangennietmeerkunnenbehartigen, kanereenondercuratelestellingwordenuitgesprokendoorderechter.Denkhierbij aanmensenmetheftigepsychiatrischeproblemenofeenzwareverstandelijke beperking.Decliëntkandanzelfgeenkeuzesmaken.Bijondercuratelestellingkan eencliëntnietmeerzondertoestemmingzelfstandigrechtshandelingenverrichten.

PREVIEWVERSIE

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Als mensen hun persoonlijke en financiële belangen niet meer kunnen behartigen, kan er een ondercuratelestelling worden uitgesproken door de rechter.

Budgetbeheer

Budgetbeheerisnietvastgelegdindewet.Eenschuldhulpverlenerbekijktofhet verstandigisofhetovernemenvandefinanciënnodigisomfinanciëleproblemenop telossenofproblementevoorkomen.

Budgetcoaching

PREVIEWVERSIE

Hetdoelvanbudgetcoachingisomdefinanciëlezelfredzaamheidvandecliëntte vergroten.Ditgebeurtmeestaldoorindividuelebegeleiding.Alseerstewordenalle inkomsteninkaartgebrachtenwordtgekekenwelkeuitgavenerzijn.Daarnaastwordt verwachtdatdecliëntallepostopenteneenoverzichtheeftvanallerekeningendie moetenwordenbetaald.Doorhetvoerenvaneenfinanciëleadministratieheeftde cliëntmeeroverzichtoverzijnfinanciënenkanerbeterrekeningwordengehouden meteventueleonverwachteuitgavenzoalseenkapottewasmachine(Madernetal., 2015).

17.6 Begrippen

Bankbeslag

Alsdedebiteurgeldheeftopzijnbankrekening,kandedeurwaarderbeslagleggen opdatgeld.

Beschermingsbewind

Kanbijderechteraangevraagdwordenalserbijvoorbeeldsprakeisvan verslavingsproblematiekofeenverstandelijkebeperking.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Beslagopeigendommen

Beslagleggingoppersoonlijkebezittingenvandedebiteur.

Beslagoponroerendgoed

Beslagleggingophethuisofandervastgoedvandedebiteur.

Budgetbeheer

Eenschuldhulpverlenerbekijktofhetverstandigisofhetovernemenvandefinanciën nodigisomfinanciëleproblemenoptelossenofproblementevoorkomen.

Executieverkoop

Verkoopvandeinbeslaggenomeneigendommenopeenopenbareveiling.

Loonbeslag

Eenvormvanbeslagleggingwaarbijeendeelvanhetsalarisvandedebiteur rechtstreekswordtingehoudendoordewerkgeverenwordtovergemaaktnaarde gerechtsdeurwaarder.

Schuldhulpverlening

Alletrajectendiezichfocussenophetvoorkomenofoplossenvanbestaandeschulden.

Wetgemeentelijkeschuldhulpverlening(Wgs)

Wetdiedeverantwoordelijkheidvanvroegsignaleringvanschuldenbijgemeenten neerlegt.

Wetschuldsaneringnatuurlijkepersonen(Wsnp)

Eenwettelijktrajectdieingezetwordtomdathetschuldhulpverleningstrajectniet lukt,waarbijdeclienteenrechter-commissariseneenbewindvoerdertoegewezen krijgt.

PREVIEWVERSIE

Aanmaning

Hierinwordtduidelijkbenadruktdaterbetaalddientteworden,waarbijookmelding wordtgemaaktvandeincassokostendiezullenwordentoegevoegdbijniet-betaling.

Afloscapaciteit

Hetinkomenexclusiefhetvrijtelatenbedrag.

Betalingsachterstand

Eenbetalingdienietoptijdwordtvoldaan.

Betalingsverplichting

Eenjuridischetermenbetekentdatjeverplichtbentomeenbepaaldbedragtebetalen aaneenanderepersoon,bedrijfoforganisatie.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

BewindvoerderbinnendeWsnp

Persoondietoezichthoudtopdefinanciënvandecliënt,bekijktofafsprakenworden nagekomenenberekenthetvrijtelatenbedrag.

Breedmoratorium

Eenschuldhulpverlenerdoetbijderechtereenverzoekomtijdelijkdebevoegdheden vanschuldeisersopteschorten.

Budgetcoaching

Heeftalsdoeldefinanciëlezelfredzaamheidvandecliënttevergroten.

Deurwaarder

Eenpersoondiedoorderechtbankisaangesteldomtehelpenbijhetinnenvan schulden.

Dwangakkoord

Derechterverplichtdeschuldeisersommeetewerkenaandeschuldregeling.

Incassobureau

Eenorganisatiedieisgespecialiseerdinhetinnenvanopenstaandeschuldennamens hunopdrachtgevers.

Mentorschap

Hierbijkunnenmensenhunpersoonlijkebelangennietmeerbehartigen.

Ondercuratelestelling

Kanwordenuitgesprokendoorderechteralsmensenhunpersoonlijkeenfinanciële belangennietmeerkunnenbehartigen.

Postblokkade

PREVIEWVERSIE

Hierbijontvangtdebewindvoerderallepostvandecliëntenkanopdezemanierzien ofernieuweschuldenwordengemaakten/oferschuldenzijndiemennogniethad meegenomenbinnenhettraject.

Problematischeschulden

Alseenpersoonnietinstaatisombinnen36maandenalzijnschuldenaftelossen.

Risicovolleschuld

Ontstaatwanneerhetnogmogelijkisomdeschuldenzelfoptelossen,maarditkan behoorlijkingewikkeldzijn.

Saneren

Hierbijwordteenvoorstelgedaanaandeschuldeisersvoorhetgedeeltelijk terugbetalenvandeschulden,waarbijhetrestbedragwordtkwijtscholdenenniet betaaldhoeftteworden.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Saneringskrediet

Eenleningvananderhalfjaarwaarmeedeschuldenwordengesaneerd.

Schonelei

AlleschuldendienadeWsnpnogopenstaanwordenkwijtgescholden.

Schuldbemiddeling

Hierbijwordtgekekenwelkbedragdecliëntbinnenanderhalfjaarzoukunnenaflossen.

Schuldeiser

Depersonen,bedrijvenen/oforganisatieswaarbijdecliëntschuldenheeftopenstaan.

Schuldregeling

Proceswaarbijdehoogtevandeschuldenwordtbepaald,waarbijvervolgensin onderhandelingmetdeschuldeiserseenvoorstelwordtgemaaktoverwanneerde clientdeschuldenafbetaald.

Smalmoratorium

Hierbijbepaaltderechterdatdeschuldeiservooreenbepaaldeperiodegeenpogingen magdoenomzijngeldtekrijgen.

Vrijtelatenbedrag

Hetdeelvanhetinkomendatdecliëntnodigheeftomzijnvastelastentebetalenen hetvoorzieninhetnormalelevensonderhoudzoalsboodschappen.

17.7 Bronnen

PREVIEWVERSIE

Jungman,N,Wesdorp,P&Schruer,E.(2017).Deeindjesaanelkaarknopen:cruciale vragenbijfinanciëleproblematiekindewijk,deupdate.Platform31.

Madern,T.,Bruijn,E.,de,MeulenB.Vander&Maussen,E.(2019). Effectiviteit van de budgetcursus; eindrapport.LectoraatSchuldenenincasso

Madern,T.,Hartogh,J.den,Kerckhaert,A.,Werf,M.vander&Weijers,M.(2015). Budgetcoaching:monitorenvandevoortgang.Handreikingprestatie-indicatoren budgetcoaching.NibudenStimulansz.

MinisterievanSocialeZakenenWerkgelegenheid.(2021,1juni). Gemeenten: sneller signaleren van schulden.Schulden|Rijksoverheid.nl.Geraadpleegdop7september 2022,van

https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/schulden/gemeenten-sneller-signaleren-van-schulden VanGurp,S.,&Liebregts,M.(2022). Materiële hulpverlening: werken met armoede en schulden.BoomUitgeversAmsterdam.

Thema18

Ondersteunenbijwerken dagbesteding

PREVIEWVERSIE

Inhoudthema

• Onderwijs

• Werk

• Ondersteunenbijwerk

• Dagbesteding

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS

• Verdieping

• Begrippen

CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Onderwijs,werken/ofeenanderevormvandagbestedingisessentieeliniemands bestaan.Onderwijszorgtvoorontwikkelingenwerklevertnatuurlijkeeninkomen op.Maarzezorgenookvooreenvastritmeengevenbetekenisaanhetdagelijkse leven.Hetgeeftzelfvertrouwen,hetgevoeldatjeietsnuttigsdoetenonderdeelbent vandemaatschappij.Voorsommigemensenisbetaaldwerkniet(direct)haalbaar, terwijlhetvoorhennetzobelangrijkisomdedagopeenzinvolleenbevredigende maniertebesteden.Dagbestedingiseenalternatiefvoorbetaaldwerkenbetekent eenzinvolledaginvullingvoorkwetsbaredoelgroepen,zoalsouderenofmensenmet eenbeperking,ziekteen/ofpsychiatrischeproblemen.Alssociaalwerkerishetjouw taakommensenteondersteunenbijhetvindenenbehoudenvaneenpassende opleiding,werk-ofdagbestedingsplek.

18.1 Onderwijs

Voordatmensenkunnenwerkenofnaardagbestedinggaan,volgenzijeersteentraject inhetonderwijs.Binnenhetonderwijsvindjeuiteraardveelalkinderenenjongeren. Maarookvolwassenenkunnenzichlatenbijscholenofomscholen.

Onderwijskinderenenjongeren

COPYRIGHTBOOM

InNederlandzijnallekinderenvanvijftotzestienjaarleerplichtig.Ditgeldtookvoor kinderenmeteenanderenationaliteitenvoorkinderenvanasielzoekersen vreemdelingen.Kinderengaanmeestalalnaarschoolalszevierzijn,maarzijvallen nognietonderleerplicht.Leerplichtbegintopdeeerstedagvandenieuwemaand nadathetkindvijfisgeworden.Jongerentussendezestienenachttienjaardie(nog) geenstartkwalificatiehebbenbehaaldzijnkwalificatieplichtig.Eenstartkwalificatie is(minimaal)eendiplomavanhetMBO(niveautweeofhoger),HAVOofVWO.Een startkwalificatieplichtgeldtnietvoorjongerenuithetpraktijkonderwijsenjongeren dieonderwijshebbengevolgdindeuitstroomprofielenarbeidsmarktgerichtof dagbestedingophetvoorgezetspeciaalonderwijs(MinisterievanAlgemeneZaken, 2023).

Primaironderwijs

Debasisschoolvaltonderhetprimaironderwijs(po)enkentverschillendevormen:

PREVIEWVERSIE

• Hetregulierbasisonderwijs,waarkinderentussendevijfentwaalfjaarleswordt gegeveninvakkenalstaalenrekenen.

• Hetspeciaalbasisonderwijs(sbo).Ditisvoorkinderendienietkunnenmeekomen inhetregulierebasisonderwijsdoorleerachterstand(en)ofgedrags-en opvoedingsproblemen.Deleerdoelenzijnhetzelfdealsopeenregulierebasisschool, maarlesstofwordtopeenanderemanieraangeboden.

• Speciaalonderwijs.Voorkinderendievanwegeheftigeproblematiekgeenpassende plekkunnenvindenbinnendeanderevormenonderwijs,bestaaterspeciaal onderwijs.Denkaanzeermoeilijklerendekinderenenkinderenmeteen verstandelijkeoflichamelijkebeperking.

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

• Voortgezetspeciaalonderwijs(vso):voorkinderendievanuithetspeciaalonderwijs zijndoorgestroomd.Hoewelleerlingenophetvsoevenoudzijnalsdeleerlingen opdehetvoortgezetonderwijs(vo),valthetvsoonderdeparaplutermvoorhet primaironderwijs.Kindereninhetvsokunneneenvmbodiplomahalenen eventueelnogeenopleidingvolgen,ofzegaanovernaardagbesteding.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Samen leren, samen spelen, samen werken behoort ook tot het onderwijs

Voortgezetonderwijs(vo)

Kinderengaannagroepachtvandebasisschoolnaarhetvoorgezetonderwijs(vo), ookwelmiddelbareschoolgenoemd.Leerlingenophetvozijngemiddeldtussende twaalfenachttienjaaroud.Hetvowordtopverschillendeniveau'saangeboden:

PREVIEWVERSIE

• Praktijkonderwijs(pro):leerlingenwordenopgeleidvooreenplekopde arbeidsmarkt.Erwordenreguliereonderbouwvakkenaangebodenendaarnaast praktijkvakkenzoalszorgenwelzijnofverkoop.

• Voorbereidendmiddelbaarberoepsonderwijs(vmbo):leerlingenwordenineen vierjarigeopleidingvoorbereidtophetmboofeendoorstroomnaardehavo.Er zijnvierleerwegeninhetvmbo,namelijkdebasisberoepsgerichteleerweg,de kaderberoepsgerichteleerweg,degemengdeleerwegendetheoretischeleerweg.

– Leerwegondersteundendonderwijs(lwoo)isaanvullendonderwijsaan vmbo-leerlingenvandebasisensomsvandekaderberoepsgerichteleerweg. Hetbiedtleerlingenmeteenleerachterstandextraondersteuning.

• Hogeralgemeenvoortgezetonderwijs(havo).Havobiedtmeerruimtevoor verdiepingvandelesstofdanophetvmboendeleerlingenmoetenmeerzelfstandig werken.

• Voorbereidendwetenschappelijkonderwijs(vwo).Inhetvwoisernogmeerruimte voorverdieping.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Vervolgopleidingen

Nademiddelbareschoolkandejongereeenvervolgopleidingdoen.Zoals:

• Middelbaarberoepsonderwijs(mbo).Onderwijsdatleerlingenvoorbereidtopeen specifiekvakofberoep.Hetmbokentvierniveau's.

• Hogerberoepsonderwijs(hbo)isgerichtopeenberoepspraktijkenisingedeeld volgenshetbachelor-masterstel.

• Wetenschappelijkonderwijs(wo)iseenopleidingaandeuniversiteitwaarinde nadruknietligtophetvoorbereidenopdeberoepspraktijk,maarophetaanleren vanonderzoeksvaardigheden.Leerlingenlerenkritischenanalytischmetlesstof omtegaan.

Volwassenenonderwijs

Nietalleenkinderenenjongerenvolgenonderwijs,ookvolwassenenkunnenhunhele levenblijvenleren.Steldateenvolwassene,dooromstandighedengeenmiddelbare schooldiplomaheeft,maardezealsnogwilhalen,dankanhijvolwassenonderwijs volgen.Hetvoortgezetalgemeenvolwassenenonderwijs(vavo)biedtvolwassenende mogelijkheideenvmbo-theoretischeleerweg-,have-ofvwodiplomaofdeelcertificaten voorbepaaldeschoolvakkentehalen.

Omscholenenbijscholen

Bijscholenenomscholenzijnbelangrijkommeetekunnenkomenmetdesnelle ontwikkelingenopdewerkvloer.Zoblijvenmensengoedinzetbaaropdewerkvloer. Mensendiealwerkzaamzijnbinneneenorganisatiekrijgeninternvaakdemogelijkheid omtrainingen,cursussenofopleidingentevolgen.Demeesteorganisatieshebben eenscholingsbudgetwaarmedewerkersgebruikvankunnenmaken.Mensendieniet werkzaamzijn,ofzichwillenontwikkelenineenanderesector,kunnenzelfopzoek gaannaareenpassendeopleidingofcursus.

PREVIEWVERSIE

Opleidingcursusoftraining

Afhankelijkvanwatiemandwilbereiken,devooropleidingenhoeveeltijdiemandwil investeren,kanergekozenwordentusseneenopleiding,cursusoftraining.Hierin wordtonderscheidgemaakttussenhetbehalenvaneenwettelijkerkenddiplomaof eendiploma,certificaatofgetuigschriftdiedoordebranchewordterkent.Mensen kunnenervoorkiezenomeenvoltijdofduaalopleidingtevolgenwaarzijklassikaal wordenonderwezen.Maarerzijnookveelmogelijkhedenomonlinetestuderen,met ofzonderbegeleidingvaneendocent.EenaantalvoorbeeldenzijndeNTI,NHA thuisstudieofLaudius.

Financieringsvormen

Hetvolgenvanonderwijsbrengtkostenmetzichmee.Eeninternebijscholingwordt volledigofgedeeltelijkdoordeorganisatievergoedt.Volwassenendiedeze mogelijkheidniethebbenenonderwijswillenvolgen,betalenditzelf.Zijkunnenook onderzoekenofzeinaanmerkingkomenvoorfinanciëlesteunvanuitdeoverheid.Er zijnveelsubsidies,beurzenenregelingen(meerdan300)diespeciaalbedoeldzijn voorlerenenontwikkelen.Bijvoorbeeldeensubsidievandegemeente,eenbeursvan desectorwaariemandwerkzaamisofeensubsidieofkredietvandeRijksoverheid. Erzijnspecialewebsiteswaarinformatiewordtgegevenoverdeverschillende regelingenenwaaruitgezochtkanwordenofiemandinaanmerkingkomtvoor financiëleondersteuning(Leeroverzicht,2024).

18.2 Werk

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Werkishetverrichtenvanlichamelijkeen/ofpsychischearbeidomietsteproduceren ofeendienstteleveren.Erzijnverschillendesoortenwerk,bijvoorbeeldbetaalden onbetaaldwerkofgeschooldenongeschooldwerk.Ookzijnerverschillendefuncties zoalseenleidinggevendefunctieofeenuitvoerendefunctie.

Betaaldwerk

PREVIEWVERSIE

Mensenwerkenomzichtekunnenvoorzienvanhunlevensbehoud,dusvoorinkomen. Maarnaasthetgenererenvaninkomeniswerkookbelangrijkvooreenritme,sociaal contactenvoegtdepersoonietstoeaandemaatschappij.Hetietskunnentoevoegen aandemaatschappijgeeftdemenshetgevoelvannuttezijn.Danzijnmensenzinvol bezig.Mensenervarenplezier,uitdagingenverbindingwanneerzijzinvolbezigzijn enditisbevorderendvoordegezondheid.Mensendiezinvolbezigzijn,hebbenminder vaaklichamelijkeklachten.Zingevingwordtmeestalervarendooreenwerknemerals devisievandeorganisatieaansluitbijdepersoonlijkewaardenvandepersoonende functieaansluitbijzijnambitities.Alsmensenwerkuitvoerendatgoedbijhemofhaar alspersoonpastenerisruimteomzichzelfteontplooien,danisdekansgroterdat detakensuccesvolenproductiefwordenuitgevoerd.Omgekeerdheefthetdezelfde werking.Mensendienietzinvolbezigzijn,mensendiewerkenvooreenorganisatie dieniet(meer)aansluitbijdepersoonenzijnambities,ervarenmeerstress.Zijhebben eengroterrisicoopuitvalopdewerkvloerdoordatzijgezondheidsproblematiek kunnenontwikkelen.

Vrijwilligerswerk

Vrijwilligerswerkiswerkdatmensenonbetaaldenonverplichtdoen.Mensendoen ditvooranderenofvoordesamenleving.Bijvoorbeelddoorietstedoenvooreen sportclub,vooreendierenasielofvooriemanddieeenzaamis.Vrijwilligerswerkkomt nietindeplaatsvooreenbetaaldebaanenhetisnietbedoeldomwinsttemaken. Mensendievooranderemensenzorgenisgeenvormvanvrijwilligerswerk,ditvalt ondermantelzorg.Vrijwilligerskunnenookwerkzoekendenzijndieopdezemanier werkervaringwillenopdoen,zokunnenzijonderzoekenwelkewerkzaamhedenbij henpassen.AlsiemandeenuitkeringontvangtvanhetUWVdanmogenwerkzoekenden

welvrijwilligerswerkverrichten,maaralleenalsditwordtgoedgekeurddoorhetUWV. Ermoetwelwordenvoldaanaanbepaaldevoorwaardenenhetmagdekansopbetaald werknietbelemmeren.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Beschutwerk

Beschutwerkisarbeidsmatigedagbestedingvoormensenmeteenarbeidsbeperking ofafstandtotdearbeidsmarkt,waarbijersprakeisvaneendienstbetrekkingmet salaris.Hetsalarisistenminstehetwettelijkminimumloon.

PREVIEWVERSIE

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Beschut werk gaat om werk in een beschutte omgeving onder aangepaste omstandigheden

Degemeenteisverantwoordelijkommensenmeteenarbeidsbeperkingtevoorzien ineenbetaaldebaan,ineenaangepastewerkomgeving.Dewerknemerkanindienst zijnbijdegemeente,eensociaalontwikkelbedrijfofbijeenanderewerkgever.De werkgeverkomtdanvaakinaanmerkingvoorloonkostensubsidievandegemeente. Dewerknemerkanookvia detacheringaanhetwerkbijeenanderewerkgever,de werknemerwordtdantijdelijk"uitgeleend"aaneenanderewerkgevermaarblijftin dienstbijdehuidigewerkgever.Beschutwerkkanindebuitenluchtplaatsvinden zoalsinhetgroen,hetkaneenvoudiginpakwerkzijn,maarookhoogwaardigproductie werkzoalsbijvoorbeeldhetmakenvanprintplaten.

18.3 Ondersteunenbijwerk

Ambities

COPYRIGHTBOOM

BEROEPSONDERWIJS

Sociaalwerkershelpenburgersbijhetzoeken,vindenenbehoudenvanpassendwerk. Vooreengeslaagdeparticipatieopdearbeidsvloerishetbelangrijkomtebeginnen meteenuitgebreideintake.Indezeintakeonderzoekjewelkeambities,vaardigheden enkennisiemandheeftenjevraagtnaarafgerondeennietafgerondeopleidingen, cursussenentrainingen.

Wanneeriemandondersteuningnodigheeftbijhetvindenvanpassendwerk, onderzoekjeeerstwelkeambitiesiemandheeft.Iemanddiealsdoelheeftomhet milieutebeschermen,zalminderopzijnplekzijnineengaswinningsbedrijfofeen niet-biologischhamburgerrestaurant.Alsiemandzijnambitiesenlevensdoelenvoor ogenheeft,ishetmakkelijkeromtebepalenofeenfunctieofactiviteitzingeving oplevert.Maariemanddiedezekennisnognietoverzichzelfheeft,kanondersteuning gebruikenomdittegaanontdekken.Sociaalwerkerskunnenmensenondersteunen bijhetontdekkenvandeambitiesenlevensdoelendoorvragentestellenaandehand vandevolgendecategorieën:

• kennis:Iemandwilbijdragenaanvermeerderingvankennis.Bijvoorbeelddoor zichbezigtehoudenmeteducatie,voorlichtingofonderzoek.

PREVIEWVERSIE

• gezondheid:Iemandwildegezondheidvanmensenbevorderen.Bijvoorbeeld doorgezondemaaltijdentebereidenineenrestaurantofvrijwilligloopmaatjete zijn.

• schoonheid:Iemandwildewereldmooiermaken.Denkhierbijaankunst, architectuurenookaanafvalverwerking.

• welzijn:Iemandwilzichinzettenvoorhetpersoonlijkegelukvanmensen. Bijvoorbeeldineenverpleeghuisofactiviteitencentrum.

• rechtvaardigheid:Iemandwilbijdragenaanmeerrechtvaardigheidindewereld. Hierbijpassenbijvoorbeeldactiviteitenenfunctiesindejuridischesectorofpolitiek.

• spiritualiteit:Iemandwilmensenincontactbrengenmethunspiritualiteit.Denk aaneenmindfulness-docent,yogaleraar,dominee,imamofvrijwilligkerkkoorlid.

CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

• amusement:Iemandwilvermaakbieden,zodatmensenhumorenafleidingervaren. Denkhierbijaantheaterentv-productiesofaanstraatmuzikant.

• bezit:Iemandwilmensenhelpenaanpraktische,handigeenmooievoorwerpen, doordezebijvoorbeeldteontwerpen,makenofverkopen.

• milieu:Iemandwildeaardebeschermentegenmilieuschade.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Iemand die de aarde wil beschermen, kan als vrijwilliger helpen de buurt afvalvrij te maken.

Kennisenvaardigheden

Jeonderzoektvervolgenswelkekennisenvaardighedeniemandalheeftenbeheerst enoferambitieszijnomnieuwevaardighedenteontwikkelen.Deaangeleerde vaardighedenkunnenwordengenoteerdopdecv.Alsiemandnogzoekendeiswat hijzouwillen,kunjeondersteuningbiedenaandehandvandevolgendetips:

PREVIEWVERSIE

• Laatdewerkzoekendeeenonlinevaardighedentestmaken

• Laatdewerkzoekendeeenonlinecompetentietestmaken

• laatdewerkzoekendeeenberoepenkeuzetestmaken

• Laatdewerkzoekendeophetinternetvoorbeeldenvanvaardighedenzoeken,de leukstevaardighedenuittezoekenenhiereentop5tevanmaken.Onderzoek vervolgenssamenhoeiemanddevaardighedenkanaanleren,bijvoorbeeldvia eencursus,zelfstudieofvrijwilligerswerk.

Ondersteundebetrokkenedoorsameneenplanvanaanpaktemakenwaarinhijzelf deregieheeft.

Werknemersvaardigheden

Alsiemandeenbepaalderichtingheeftgekozendanishetbelangrijkomsamente kijkenwelkewerknemersvaardighedenerwordengevraagdenofdewerkzoekende aandezeeisenvoldoet.Werknemersvaardighedenzijndevaardighedendieiemand moetbeheersenomgoedtekunnenfunctionerenbinneneenbedrijf,instellingof organisatiebijvoorbeeld:

• Goedkunnensamenwerken

• Optijdkomen

• Voldoendekwaliteitkunnenleveren

• Kunnenvoldoenaanhetwerktempo

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Dealgemeneenspecifiekewerknemersvaardighedenwordenbeschrevenineen vacacture.Jekijktsamenmetdewerkzoekendeofhijaandevereiste werknemersvaardighedenvoldoetofdezekanaanleren.Denkbijvoorbeeldaan'op tijdkomen'.Datlijktmisschieneensimpelevaardigheid,maarerkomttochnogeen hoopbijkijken.Zovereisthetineersteinstantieplanningsvaardigheden.Jemoet ervoorzorgendatjewekkerafgaat,datjedaarnavoldoendetijdhebtomjeaante kledenenteontbijtenenoptijdvanhuistevertekken.Jemoetflexibelzijn;wanneer jedoorjewekkerheenslaapt,pasjejeochtendritueelzodanigaandatjetochnogop tijdkomt.Ookishetnoodzakelijkomopdehoogtetezijnvanactuelefilesof treinvertragingen,zodatjehierrekeningmeekanhoudenvoorjereistijd.Wanneer debetrokkenemoeiteheeftmetoptijdkomen,kunjedusuitzoekenwatde achterliggendeoorzakendaarvanzijnenvaardighedenhiervooraanleren.

Vacatureszoeken

PREVIEWVERSIE

Werkzoekenkanmetbehulpvanverschillendeorganisatieseninstanties,ofzelfstandig, bijvoorbeeldviahetinternet.Desociaalwerkerkanhierinondersteuningbiedendoor samenvacaturestezoekenofdewerkzoekendeincontacttebrengenmeteen bemiddelingsbureau.Erzijnspecialevacaturesitesmetalgemenevacatureszoals IndeedendeNationaleVacaturebank.Erzijnookspecifiekerevacaturesiteszoals zorgpleinnoordvoorvacaturesindezorg-enwelzijnsector.Dewerkzoekendekanook viaLinkedIneenprofielmakenenactiefopzoekgaannaarwerk.Ditiseengroot professioneelnetwerkophetinternetwaarbanenenstageplaatsenworden aangeboden.MensenkunnenviaLinkedInookconnectiesaangaanmetandere professionelerelatiesenopdezemanierincontactkomenmetmensendiede werkzoekendeverderkunnenhelpen.ViaLinkedInwordenwerkzoekendensoms benaderddoorrecruiters.Zijreagerendanophetprofielvandewerkzoekendeen proberendanincontacttekomen.Desociaalwerkerkanondersteuningbiedenbij hetmakenvaneenLinkedInprofiel.Alseenwerkzoekendeeenfunctiebijeenspecifieke organisatiezoekt,kanhijviadewebsitevandeorganisatiezoekennaarvacatures. Alsergeenvacatureszijndankandewerkzoekendeervoorkiezeneen open-sollicitatiebriefmetcvteversturenzodatdeorganisatieweetdatde werkzoekendegeïnteresseerdis.Somshoudenorganisatiesdesollicitatiein portefeuille.Hiermoetdeorganisatietoestemmingvoorvragen,desollicitatiemag maximaaleenjaarbewaardworden,daarnamoeteropnieuwtoestemminggevraagd worden(Kennemerland,2019).

Arbeidsbemiddeling

Arbeidsbemiddelingishetincontactbrengenvaneenwerkzoekendeeneenwerkgever omdewerkzoekendeaaneenbaantehelpenendewerkgevertehelpenaaneen arbeidskracht.Bemiddelingsbureaus,zoalshetUWV,detacherings-ofuitzendbureaus enre-integratiebureau'shelpenwerkgeversenwerkzoekendenhiermee.HetUWVis hetUitvoeringsinstituutWerknemersverzekeringenenbrengtmensendiezichhebben ingeschrevenvooreenuitkeringeninstaatzijnom(deels)tewerken,incontactmet werkgevers.MensendieeenuitkeringontvangenvanhetUWVofdegemeenteen langetijdgeenwerkhebbengehad,krijgeneenre-integratietrajectvergoed.Mensen diegeenrechthebbenopeenuitkeringmoetendittrajectzelfbekostigen.Eriseen onderscheidtussenvraaggerichtearbeidsbemiddelingenaanbodgerichte arbeidsbemiddeling.

Vraaggerichtearbeidsbemiddeling

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Bijvraaggerichtearbeidsbemiddelingstaandebehoeftenvandewerkgevercentraal. Dezezijndanduidelijkgeformuleerdalsfunctie-eisenineenvacature.Een bemiddelingsbureauzaldaneenkandidaataandewerkgeverpresenterendiehet bestebijdevacaturepast.

Aanbodgerichtearbeidsbemiddeling

Bijaanbodgerichtearbeidsbemiddelingstaandecompetentiesenambitiesvande werkzoekendecentraal.Dearbeidsbemiddelaargaatindatgevalopzoeknaareen functieenwerkgeverdiehetbestebijdewerkzoekendepassen.Een arbeidsbemiddelaardiebijhetUWVwerktnoemjeookweleenwerkcoach.

Solliciteren

Zodradewerkzoekendeeenpassendevacatureheeftgevondenkanhijdevolgende stapzetten,namelijksolliciteren.Sociaalwerkerskunnenondersteuningbiedenin ditproces,afhankelijkvandeondersteuningsbehoeftevandebetrokkene.Hetisaan desociaalwerkeromteonderzoekenofereenondersteuningsbehoefteligtenhierop aantesluiten.

Sollicitatiebriefencv

PREVIEWVERSIE

Waardeéénzondermoeiteeenprachtigebriefofcvschrijft,looptdeanderhierin vast.Onderzoeksamenwaardeuitdagingligtinhetschrijvenvaneenbriefofeencv:

• Beheerstdepersooncomputervaardigheden?

• Heeftdepersoonkennisoverhoejeeensollicitatiebriefeneencvopstelt?

• Kandepersoondeinhoudvandebriefencvonderwoordenbrengen?

Afhankelijkvandeondersteuningsbehoeftekunjehetvolgendeadviserenofaanreiken:

• Eentrainingvolgenincomputervaardigheden

• Reikeenvoorbeeldbriefofcvaanoflaatiemandzelfvoorbeeldbrievenofcv's opzoeken

• Helpiemandopwegbijdeinhoudvandebriefofcvdoorhemtelatenreflecteren oppersoonlijkekwaliteiten,kennisenvaardighedenenhoedezeverwoordkunnen wordenindebriefofcv,zodatdewerkgevergeïnteresseerdraakt.

• Maakgebruikvandecvwizard(eenonlinetoolwaarmeejeeenvoudigensneleen cvmaakt).

Hetsollicitatiegesprek Klammehanden,nagelsbijten,hartkloppingen.Hetzijnverschijnselenvanzenuwen diemensenervarenalszeeensollicitatiegesprekhebben.Somskunnenmensen ondersteuninggebruikeninhetvoorbereidenvanhetsollicitatiegesprek.Eengoede voorbereidingkandespanningietsverminderen.Sociaalwerkerskunnenmensen ondersteunenindevoorbereidingvanhetgesprek:

• Zoekvoorbeeldvragenophetinternetdietijdenseensollicitatiegesprekvaak gesteldwordenoflaatdewerkzoekendedezezelfopzoeken.Laatdewerkzoekende vervolgensnadenkenoverdeantwoordenopdezevragen.

• Laatdewerkzoekendenadenkenovervragendiehijzelfzouwillenstellentijdens hetsollicitatiegesprek.

• Speeleenrollenspelwaarindesociaalwerkerendewerkzoekendehetgesprek gaanvoeren.Draaiderollenom.Laatdewerkzoekendederolvanwerkgever aannemenendesociaalwerkerderolvandewerkzoekende.Opdezemanierdenkt dewerkzoekendenaoverdevragendiedewerkgeverzoukunnenstellenenkan desociaalwerkereengoedvoorbeeldgeveninhoudingencommunicatieve vaardigheden.

• Ganaofdewerkzoekendevoldoendekennisheeftoverhetbedrijfendefunctie waarhijgaatsolliciteren.Stelkritischeinhoudelijkevragen.

COPYRIGHTBOOM

• Laatdewerkzoekendenadenkenoverhoehijrepresentatiefkanoverkomen.Geef informatieoverhetbelangvaneenverzorgduiterlijkendejuistekleding.Ganaof iemanddemiddelenheeftomrepresentatiefovertekomen.Erzijnintstanties waarmensenmetweinigfinanciëlemogelijkhedenkledingkunnenlenenofkrijgen vooreensollicitatiegesprek:

– Dressforsucces

– KledingbankeninNederland

• Bespreekpraktischezakenzoalshetvervoerenoptijdaanwezigzijn.Jekuntindien nodigondersteuningbiedendooreenplanningtemakenofuittezoekenhoe iemandmethetopenbaarvervoeropdejuistelocatiekankomen.

• Jekunteeninfographicmakenomalleinformatiesamentevattenendeze meegevenzodatallepraktischetipsnogeensdoorgelezenkunnenworden.

PREVIEWVERSIE

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Indepraktijk

PREVIEWVERSIE

Een goede voorbereiding kan de spanning tijdens een sollicitatiegesprek iets verminderen.

MelissabegeleidtalssociaalwerkerStefan,diealheelwatsollicitatiegesprekken achterderugheeft,maarnognooitisaangenomen.ZevindtStefanereigenlijk onverzorgduitzienenzedenktdatditeenvanderedenenisdathijnietwordt aangenomen.Zebesluitvooreenvolgendeafspraakeeninfographictemakenmet praktischetipsvooreengoedevoorbereidingopeensollicitatiegesprek.Zevertelt datzedezemethemwildoornemenzodathijzekerweetdathijerallesaanheeft gedaanomdeafspraakgoedvoortebereiden.Bijelkpuntvraagtzehoehijdaarmee bijdevoorgaandesollicitatiegesprekkenisomgegaan.HierdoormerktzedatStefan zichnognietvanallepuntenbewustwasdatditbelangrijkkanzijnvooreenwerkgever. Hijgeeftaandathijdetipsprettigvondenvraagtofhijdeinfographicmagmeenemen.

Aanhetwerk

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS

Indemeestegevallenzitjouwondersteuningeropzodradewerkzoekendeis aangenomen.Ditisechternietaltijdhetgeval.Somsiserookbegeleidingopde werkvloernodig,bijvoorbeeldwanneermensenbeschutwerkdoen,ofalsdesituatie vandebetrokkeneomaanpassingenvraagt.Jeprobeertdaneventuelebelemmeringen opdewerkvloerwegtenemen,zodatdebetrokkenezijnwerknaarbehorenkan uitvoeren.Denkaaneenaangepaste,lagewerkplekwanneeriemandineenrolstoel zit,ofjeleertdebetrokkenespecifiekevaardighedenaandievanbelangzijnomte

CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

kunnenfunctionerenopdezespecifiekewerkplek.Watkaneenpersoonmeteen autismespectrumstoornisbijvoorbeelddoenalshijoverprikkeldraakt?Isereenruimte waarhijzichtijdelijkterugkantrekken?Alssociaalwerkerhebjeeensturendeen coachenderolinhetproceswaarindebetokkeneendewerkomgevingopelkaar afgesteldworden.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Ookkanjeaanwezigzijnbijbesprekingenofjeondersteunttijdensdeinwerkperiode. Jekanbijvoorbeeldeenpersoonlijkehandleidingmakenvoordewerkzaamhedendie uitgevoerdmoetenworden.Uiteindelijkishetdebedoelingdatdebetrokkene zelfstandigkanwerken.Jezalwelbereikbaarblijvenalserproblemenzijnofalszaken onduidelijkzijn.

18.4 Dagbesteding

Voorkwetsbaredoelgroepen,zoalsouderenofmensenmeteenbeperking,ziekte en/ofpsychiatrischprobleemwaarvoorbetaaldwerkniethaalbaaris,isdagbesteding beschikbaar.Hetdoelvandagbestedingisdatmensenmeteenbeperkingdedagook opeenbevredigendeenzinvollemanierkunnenbesteden.Dagbestedingkaneen alternatiefzijnvoorbetaaldwerk,eenmanieromeenzaamheidonderouderente verminderenofommantelzorgersteontlasten.Erzijnverschillendevormenvan dagbestedingontwikkeldvoorverschillendedoelgroepenwaarinonderscheidwordt gemaaktindezorgenondersteuningsbehoeftevanmensen.

Dagbestedingenindicatie

Alsiemandvoordagbestedinginaanmerkingwilkomendanishiereenindicatievoor nodig.EenindicatievoordagbestedingwordtaangevraagdenafgegevenviadeWmo ofviahetCentrumIndicatiestellingZorg(CIZ).Hetisafhankelijkvandeleeftijdende ernstvandebeperking(en)onderwelkewetgevingiemandvaltenwordtaltijd individueelbepaald.Erzijnverschillendefinancieringsvormen:

• Persoonsgebondenbudget(PGB)

• Wetmaatschappelijkeondersteuning(Wmo)

• Jeugdwet

• Wetlangdurigezorg(Wlz)

PREVIEWVERSIE

Dagbestedingzoeken

Tijdensdeintakeonderzoekjedeondersteuningsbehoeftevandepersoondie dagbestedingzoekt.Vraagtijdenshetintakegespreknaoferaleenindicatievoor dagbestedingisafgegeven,omwelkeindicatieditgaatenomhoeveeldagdelendit gaat.Indienergeenindicatieisafgegevendanisdeeerstestapdatereenindicatie wordtaangevraagd.Zonderindicatiekanergeendagopvangplaatsvinden.Tijdens deintakevraagjenaariemand'smogelijkheden,beperkingenenwaariemandzingeving uithaalt.

Dagbestedingzoeken

MeneerBosiseendementerendemanvan79jaar.Hijwoontsamenmetzijnvrouw ineenseniorenwoning.MeneerBosisbijnazijnhelelevenlangboergeweestmaarhij moestdeboerderijverkopentoenzijngezondheidverslechterde.Eenseniorenwoning wasdebesteoptie.MaarmeneerBosmistzijnuitzichtopdelanderijenende scharrelendekippenopzijnerf.ZijnechtgenotedraagtzorgvoormeneerBos.Hetvalt haarzwaardatzehemnietzolangalleenkanlaten.Hetwordtmoeilijkeromonbezorgd boodschappentedoenofopbezoektegaanbijeenvriendin.Meneerenmevrouw Boszoekeneenpassendedagbestedingvoortweedagdelenperweek.Desociaal werkerdiehenhierinondersteuningbiedt,informeerthetechtpaaroverde verschillendevormenvandagbestedingbinnendegemeente.Erisbijvoorbeeldeen zorginstellingvoormensenmetdementiewaarmeneerBoskandeelnemenaan sociale-enknutselactiviteiten.Maardoorhetgesprekoverhetgemisvanhetuitzicht overdelanderijenendescharrelendekippenkomtdesociaalwerkermeteenveel passenderidee.NugaatmeneerBossindskorttweedagdelenperweeknaareen zorgboerderijvoormensenmetdementie.Hijkijktweeruitoverdelanderijenenhij zorgtsamenmetdebegeleiderssamenvoordescharrelendekippen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Erzijnverschillendevormenvandagbestedingenhierinwordtonderscheidgemaakt indeverschillendedoelgroepen.Erzijnbijvoorbeeldzorgboerderijenvoormensen zoalsmeneerBos,metdementie.Maarookvoorbijvoorbeeldvolwassenenmet psychiatrischeproblematiekofjongerenmetverslavingsproblematiek.Erzijn zorginstellingenwaardagbestedingafgenomenkanwordenenwaarverzorgingen verpleginggebodenkanworden,bijvoorbeeldvoormensenmeteenernstige lichamelijkebeperking.Enerisdagbestedingindevormvanwerk,namelijk arbeidsmatigedagbesteding.

Arbeidsmatigedagbesteding

PREVIEWVERSIE

Arbeidsmatigedagbestedingbestaatuitarbeidsmatigeactiviteitenvoormensenmet een(verstandelijke)beperkingofchronische,psychischeofpsychosocialeproblemen waarbegeleidingbijnodigis.Zijhebbeneenindicatievoorbegeleidingindegroep vanuitdeWmo,Wlzofjeugdwetenontvangengeensalarismaareenuitkering.

Voorbeeldenhiervanzijn:

• Werkenopeentuinderij,

• Werkenineenkantine,

• Werkenopeentimmerwerkplaats.

• Werkenineeneetcafé.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Arbeidsmatige dagbesteding biedt structuur, voldoening, sociaal contact en zingeving.

Werkenopdagbesteding

Sociaalwerkerskunnenookactiefzijnbinneneenorganisatiediemensenvan dagbestedingvoorziet.Derolenfunctiedieeensociaalwerkerheeftisafhankelijk vandeorganisatieendedoelgroep.Sociaalwerkersrichtenzichzowelopdeindividuele behoeftenalsophetgroepsproces.Hetbiedenvaneenveiligeplek,ritmeenregelmaat zijndebasisvooriederedagbesteding.Activiteitenkunnenvarierenvan snoezelactiviteitenvoormensenmeteenernstigeverstandelijkebeperkingtothet producerenvanhoogwaardigeproductenmetmensendieeenarbeidsbeperking hebben.

18.5 Verdieping:Participerenopdewerkvloerjongeren

PREVIEWVERSIE

Demeestejongerenslagenerinomzelfeenpassendeopleidingenbaantevinden, maareriseengroepjongereninNederlanddiezichineenkwetsbarepositiebevinden. Zevolgengeenonderwijsmeer,maarhebbenookgeenpassendebaanenworstelen metcomplexeproblemen.Sociaalwerkersspeleneenbelangrijkerolindeparticipatie vanjongerenopdearbeidsmarkt.

Dropout's

Erzijnverschillenderedenenwaaromjongerensomstevroegvanschoolgaan,vaak betreftheteencombinatievanfactoren:

• Lieverwillenwerken

• Persoonlijkeenmentaleproblemen

• Eenverkeerdestudiekeuze

Dedropoutiseenleerlingdiehetonderwijszonderstartkwalificatieverlaatofdreigt teverlaten.Drop-outleerlingenzijnonderpresteerders.Zepresterengemiddeldof lagerenzijhebbenvaakbaatbijalternatieveleerervaringen(Talentstimuleren.nl, z.d.).Erligteenpreventievetaakbinnenhetonderwijsomtevoorkomendatleerlingen hetonderwijsverlaten.Hierinspelensociaalwerkerseenbelangrijkerol.Sociaal werkershebbencontactmetdejongeren,metmensenuitdeomgeving,metmensen inhetonderwijs,degemeenteenoverigehulpinstanties.Zijhebben(vroegtijdig) gesprekkenmetleerlingendiesignalenvertonendieeropwijzendatzijhetonderwijs vroegtijdigzullenverlaten.Signalenzijn:

• Leerlingendieregelmatigspijbelen,

• Leerlingendielagerpresterendanzijzoudenkunnen

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

• Jongerenmetpsychischeproblemenofproblemeninhunthuissituatieenjongeren diefysiekaanwezigzijnmaargeenbetrokkenheidtonen.

Sociaalwerkersgaaningesprekmetdejongereoverdeverschillendefactorendie hunleerprestatiesbeïnvloedenenspelenhieropin.Sociaalwerkerslatenjongeren reflecterenophuneigengedragendekeuzesdiezijmaken.Maarookopwaarzij zingevinguithalen.Samengaanzeopzoeknaarwatdejongerenodigheeftomtoch eenstartkwalificatietebehalen:

• Haalbelemmeringenwegdoordejongereeersttehelpenandereproblemenop telossenalshiersprakevanis.Bijvoorbeeldproblemenmetvervoer,onderdakof kinderdagopvang.

• Jongerendievroegtijdigdeopleidingverlatendoordatzijkampenmetpersoonlijkeofpyschicheproblematiekhebbeneenluisterendoornodig.Iemanddie onbevooroordeeldwilluisterennaarhunverhaalendieondersteuningkanbieden bijeendoorverwijzingnaarprofessioneleondersteuning.

• Jongerendieaangevenlievertewillenwerkenzijngebaatbijvoorlichtingover werkenleertrajecten.

• Jongerendieeenverkeerdestudiekeuzehebbengemaakt,hebbenondersteuning nodigbijhetzoekennaareenjuistestudiekeuze.Gasamenmetdejongereopzoek naarwathenzingevingoplevert.Onderzoekwelkedromenenwensenzijhebben. Vraagnaarvoorbeeldfiguren.Laatdejongereeenberoepskeuzetestmakenenlaat hemeenopen-dagbezoekenengaindiengewenstmee.

PREVIEWVERSIE

Sociaalwerkersgevenjongereninformatieenvoorlichtingoverderisico'sdiejongeren lopenalszijhetonderwijsvroegtijdigverlaten.Bijvoorbeelddoorinzichtelijktemaken wathetverschilisinhetinkomendatzijkunnengenererenalszijeenopleiding afmaken.Ditkunjedoendoorsamenopzoektegaannaarhetinkomenvaniemand diewerktzonderdiplomaeniemanddieergenswerkzaamismetdiploma.Hetis belangrijkomjongerenperspectieftebiedenentelatenziendater keuzemogelijkhedenzijnentezoekennaareenalternatiefdathetbestbijhenpast eneenbetertoekomstperspectiefbiedt.Hetaanbodvandesociaalwerkerisafhankelijk vandebehoeftevandejongeren.Dejongerekrijgtzoveelmogelijkdeeigenregieen ismedeverantwoordelijkvoorzijneigenproces.

Gevolgenwerkloosheidopjongeleeftijd

Alsjongerengeenondersteuningkrijgenbijhetvindenvanwerk,danisereengroot risicooplangdurigewerkloosheid,armoede,dakloosheid,schulden,sociaalisolement enpsychischeproblematiek.Dekansisgrootdatdezejongerenafglijdennaar criminaliteitofgaanradicaliseren.Deafstandtotdearbeidsmarktwordtsteedsgroter naarmatedejongerelangerthuisblijft.Naastdenegatievegevolgenvoordejongere zelf,zijnerooknegatievegevolgenvoordesamenleving.Hetopstraatrondhangen, baldadiggedragvertonen,gebruikvanalcoholofdrugsopstraat,vandalisme,pestrijen encrimineelgedragzetdeleefbaarheidindebuurtonderdrukenbrengtkostenmet zichmee.Omjongerendeeltelatennemenaandesamenlevingishetbelangrijkom tewetenwaarzijwaardeaanhechten.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS

Vandalisme wordt meestal gepleegd door jongeren tussen de 10 en 20 jaar

Succesvolleparticipatieopdearbeidsmarkt

PREVIEWVERSIE

Eensuccesvolleparticipatieonderjongerenhangtonderandere,netalsbij volwassenen,samenmetzingeving.DejongerenvangeneratieZ(12-26jaar)vinden hetbelangrijkdathunwerkeenpositieveimpactheeftopdewereldomhenheen, datzenuttigwerkdoenvoordesamenlevingendatzesociale,maatschappelijkeof milieuproblemenkunnenoplossen.Eengoedloonisbelangrijk,maarook baanzekerheidmagnietontbreken.Jongerenwillenzichvaakgraagverder ontwikkelen,eenopleidingsbudgetdatzenaareigeninzichtkunnengebruikenwordt alswaardevolbeschouwd.Jongerenzijnvaakinitiatiefrijk,kunnenzelfstandigwerken, maarwerkenookgraagsamen.Multidisciplinaireteamsengroteinternationale projectenzijnpopulaironderdejongeren.Zijwillenhetverschilmakenenuitblinken inhuneigenexpertise.Expertiseisvoorhendebasisvanhiërarchieinplaatsvan hiërarchieopbasisvanhetaantalwerkjaren.Jongerenvandezegeneratiezoeken

CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

vaakwerkdatflexibelkanwordeningedeeldenvooralaansluitbijhunpassie.Ze ontleneneengedeeltevanhunidentiteitaanhetwerk,dusdeorganisatieendebaan moetpassenbijhunstandpunten,persoonlijkheidengewenstestatus.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Alternatieveopleidingstrajecten

Erzijnverschillendetrajectenontwikkeldomdrop-out'senanderejongereneenplek opdearbeidsmarkttekunnengevenenerzijnmogelijkhedenvoorfinanciële ondersteuningvoorjongerendie(nog)geenwerkhebben.

BeroepsBegeleidendeLeerweg

EenBeroepsBegeleidendeLeerweg(BBL)iseenleervormbinnenhetMBOwaarin leerlingenvanaf16jaarkunnenwerkenenleren.Zijgaanééndagperweeknaarschool envierdagenindeweekdoenzijpraktijkervaringopdoortewerken.Zijontvangen een(laag)inkomenenhebbengeenrechtopeenstudiefinanciering.

Routearbeid

VoordekwetsbarejongerenuitbijvoorbeeldhetPraktijkonderwijsenhetVoortgezet speciaalonderwijsishettrajectRoutearbeidontwikkeld,waarvrijwelalle onderwijsinstellingenvoordezedoelgroepengemeentenaanmeewerken.Route arbeidbetekentbegeleidingnaarhetwerkvoor14-27jarigenwaarindejongerenzich kunnenvoorbereidenopbetaaldwerkinverschillendebranches.Erwordenstages enwerkplekkenaangebodenenerwordenleerprojectenontwikkeldonderdenoemer 'niemandopdebank'.

Leerbanen

Opdewebsitevanleerbanenmarktstaanduizendenvacaturesvoorleerbanenbij erkendebedrijven.Eenleerbaanisnietalleenoptioneelvoorjongeren,ookvoor volwassenendiezichgraagverderwillenontwikkelen.Hetisinteressantomopinternet tezoekeninwelkeberoepenerveelwerkisendandaarineenopleidingtevolgenop MBO-niveau,HBO-niveauofaandeuniversiteit.Meteenstageofleerbaandoenmensen kennisenervaringopwaardoorzijmeerkansmakenopeenbaan.

Startersbeurs

PREVIEWVERSIE

Voormensenjongerdan27jaardie(bijna)klaarzijnmethunopleidingmaargeen baankunnenvinden,isereenstartersbeurs.Eenstartersbeursgeefthende mogelijkheidomzesmaandenervaringoptedoenbijeenbedrijfnaarkeuze.Zij ontvangenvandewerkgevereenvergoedingvan500europermaand.De praktijkervaringdiezijopdoen,helpthenweerbijhetvindenvaneenbaan.Voor werkgeversisdittrajectfinancieelaantrekkelijkendaardoormakenjongerenmeer kansomeenbaantekrijgen.

Jongerenbegeleiden

Zodradejongereeenvervolgtrajectheeftgevondendatbijhempast,kunnener vervolgstappenondernomenworden.Dejongeredientzichinteschrijvenvooreen opleidingofgaatsolliciteren.Hierinkandesociaalwerkerondersteuningbieden.De sociaalwerkeronderzoektmetdejongerewaardeondersteuningsbehoefteligt:

• Ondersteunenbijhetinvullenvaninschrijfformulieren

• Ondersteunenbijhetschrijvenvaneensollicitatiebriefeneencv

• Ondersteuningbiedenbijgesprekkenopschool

• Ondersteuningbiedenbijhetinzichtelijkkrijgenvanhetcuriculumente onderzoekenwaareventueelextrahulpbijnodigis

• Voorbereidendeactiviteitentreffenvooreensollicitatiegesprek,zoalssamenhet sollicitatiegesprekvoorbereidenenditteoefenen

• Ondersteuningbiedenbijhetplannenenorganiserenvanhetdagelijkslevenwaarin denieuweopleidingofhetwerkwordtgeïntegreerd

18.6 Begrippen

Arbeidsbemiddeling

Arbeidsmatigedagbesteding

Zodradejongereisgestartmetdenieuweopleidingofgaatwerken,ishetbelangrijk omcontacttebehouden.Evalueerregelmatighoehetmetdejongeregaatenofer een(nieuwe)ondersteuningsbehoefteligt.Indezefaseisersprakevanmonitoren, vroegsignaleringenpreventiefhandelenomdekansdatdejongerezijnopleiding afmaaktofwerkbehoudttevergroten.

Hetincontactbrengenvaneenwerkzoekendeeneenwerkgeveromdewerkzoekende aaneenbaantehelpenendewerkgevertehelpenaaneenarbeidskracht.

BeroepsBegeleidendeLeerweg

Beschutwerk

Bestaatuitarbeidsmatigeactiviteitenvoormensenmeteen(verstandelijke)beperking ofchronische,psychischeofpsychosocialeproblemenwaarbegeleidingbijnodigis.

EenleervormbinnenhetMBOwaarinleerlingenvanaf16jaarkunnenwerkenenleren.

Arbeidsmatigedagbestedingvoormensenmeteenarbeidsbeperkingofafstandtot dearbeidsmarkt,waarbijersprakeisvaneendienstbetrekkingmetsalaris.

Dagbesteding

PREVIEWVERSIE

Voorkwetsbaredoelgroepen,waarvoorbetaaldwerkniethaalbaaris,hetdoelisdat mensenmeteenbeperkingdedagookopeenbevredigendeenzinvollemanierkunnen besteden.

UWV

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS

Brengtmensendiezichhebbeningeschrevenvooreenuitkeringeninstaatzijnom tewerken,incontactmetwerkgevers.

CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Werk

Hetverrichtenvanlichamelijkeen/ofpsychischearbeidomietsteproducerenofeen dienstteleveren.

Werknemersvaardigheden

Vaardighedendieiemandmoetbeheersenomgoedtekunnenfunctionerenbinnen eenbedrijf,instellingoforganisatie.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Aanbodgerichtearbeidsbemiddeling

Decompetentiesenambitiesvandewerkzoekendestaancentraal.

Dropout

Eenleerlingdiehetonderwijszonderstartkwalificatieverlaatofdreigtteverlaten.

Startersbeurs

Geeftmensenjongerdan27jaardie(bijna)klaarzijnmethunopleidingmaargeen baankunnenvinden,demogelijkheidomzesmaandenervaringoptedoenbijeen bedrijfnaarkeuzewaarbijzijvandewerkgevereenvergoedingvan500europermaand krijgen.

Startkwalificatie

EendiplomavanhetMBO,HAVOofVWO.

Vraaggerichtearbeidsbemiddeling

Debehoeftenvandewerkgeverstaancentraal.

Werkcoach

EenarbeidsbemiddelaardiebijhetUWVwerkt.

18.7 Bronnen

CAK.(z.d.).Overons.Geraadpleegdop5januari2024,van

https://www.hetcak.nl/over/over-ons/ Communicatie-Expert,R.A.|.N.&.(z.d.). Storytelling betekenis, tips, methode, model, uitleg & voorbeelden.Geraadpleegdop5januari2024,van

https://hetnlpcollege.nl/storytelling-tips/ Gentleteaching.(z.d.)Genthleteachting.Geraadpleegdop5januari2024,van

PREVIEWVERSIE

https://www.gentleteaching.nl/gentle/nl/gentleteaching Het Nederlandse onderwijssysteem .(z.d.).Hoezithetnederlandseonderwijssysteem inelkaar.Geraadpleegdop28december2023,van

https://www.onderwijsloket.com/kennisbank/artikel-archief/hoe-zit-het-nederlandse-onderwijssysteem-in-elkaar/ Kennemerland,V.(14oktober2019). Werving en selectie Lokalewet-enregelgeving. Geraadpleegdop4januari2024,van

https://lokaleregelgeving.overheid.nl/CVDR628998#:~:text=Als%20de%20vacaturehouder%20een%20sollicitant,een%20maximum%20van%20%C3%A9%C3%A9n%20jaar.&text=Externe%20sollicitanten%2C%20die%20na%20een,telefonisch%20ge%C3%AFnformeerd%20door%20de%20vacaturehouder. Leeroverzicht.(z.d.).Overleren.Geraadpleegdop26januari2024,van

https://www.leeroverzicht.nl/leren/over

MinisterievanAlgemeneZaken.(6november2023). Aanpak voortijdig schoolverlaten. Geraadpleegd 2 februari 2024 van,

https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/vsv/aanpak-voortijdig-schoolverlaten-vsv

MinisterievanAlgemeneZaken.(31mei2023). Leerplicht en kwalificatieplicht. Geraadpleegdop28december2023,van

https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/leerplicht/leerplicht-en-kwalificatieplicht#:~:text=Leerlingen%20van%205%20tot%2016,(niveau%202%20of%20hoger). MinisterievanSocialeZakenenWerkgelegenheid.(31juli2023). Beschut werk voor mensen met een arbeidsbeperking.Werkenmetarbeidsbeperking|Rijksoverheid.nl. Geraadpleegdop4januari,van

https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/werken-met-arbeidsbeperking/beschut-werk-voor-mensen-met-arbeidsbeperking MinisterievanVolksgezondheidWelzijnenSport.(z.d.).Watisjeugdwet.Geraadpleegd op5januari2024,vanhttps://www.regelhulp.nl/onderwerpen/jeugdwet/wat-is Movisie,kennisenaanpakvansocialevraagstukken.April2019.Watwerktbijhet succesvoltoeleidenvanjongerennaarwerk.Geraadpleegdop5januari2024,van

https://www.movisie.nl/sites/movisie.nl/files/2019-04/Wat-werkt-bij-het-succesvol-toeleiden-van-jongeren-naar-werk.pdf Opleidingen.(11november2023).BOL-&BBLopleidingen.Geraadpleegdop3februari 2024van,https://opleiding.com/informatie/alles-over-bol-en-bbl/ Randstad.(z.d.).Opbouwvaneensollicitatiebrief:ditzijnde10delen.Geraadpleegd op29december2023,van

https://www.randstad.nl/ontwikkelen/solliciteren/opbouw-sollicitatiebrief Rijksoverheid.(z.d.)Welkeregelsgeldenervoordebijstandvoorjongeren. Geraadpleegdop4januari2024,van

https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/bijstand/vraag-en-antwoord/welke-regels-gelden-er-voor-de-bijstand-voor-jongeren UWV.(z.d.).IkbenarbeidsbeperktParticipatiewet.Geraadpleegdop4januari2024, van

COPYRIGHTBOOM

https://www.uwv.nl/particulieren/arbeidsbeperkt/?friendlyurl=/particulieren/wajong/index.aspx UWV.(27februari2023)9tipsomjongerentevindenentebinden.Geraadpleegdop 2januari2024,van

https://www.werk.nl/arbeidsmarktinformatie/specifieke-groepen/jeugd/9-tips-om-jongeren-te-vinden-en-binden

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

PREVIEWVERSIE

Thema19

Activiteiteninzetten

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Inhoudthema

PREVIEWVERSIE

• Activiteiten

• Verschillendeactiviteiten

• Planning

• Activiteitenontwerpen

• Passendeactiviteiten

• Derolvandesociaalwerkerbijactiviteiten

• Begrippen

Bijhetwoord‘activiteiten’denkjealsnelaanknutselen,sportenofpuzzelen.Maar eenwandelingdoorhetparkofhetuitvoerenvanhuishoudelijketakenvallenook onder‘activiteiten’.Activiteitenonderneemjedagelijksendatisnietvoorniets.Ze zijnbelangrijkvoordepersoonlijkeensocialeontwikkelingenzebiedenstructuur. Samenofalleenactiefbezigzijn,houdtmensenmentaalenfysiekfitenhetisnogleuk ook.Alssociaalwerkermaakjegebruikvancultureleenmaatschappelijkeactiviteiten ophetgebiedvansport,spel,dans,drama,beeldend,muziekennatuur.Hetisvan belangdatjealsprofessionalweetwatvooreffecteenactiviteitkanhebbenenwelk middeljekuntinzettenvoorwelkedoelgroep.Actieveencultureleactiviteitenspelen eenbelangrijkerolindesamenlevingendragenbijaanwelzijn.

19.1 Activiteiten

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Eenactiviteitiseenmiddelofeeninstrumentommensenopeenjuistemanierte ondersteunen,zodatdoelenbereiktworden.Activiteitenbrengenstructuurindedag, hetcreëertvastemomentenomteeten,teontspannen,bezigtezijnenterusten.Die momentenheeftiedereennodig.Inhetsocialedomeiniserveelaandachtvoor activiteitenmetgroepen,maarookindividuenwordendoorprofessionalsbegeleid bijactiviteiten,bijvoorbeeldophetgebiedvaneducatieenvorming.Denkdaarbijaan hetlerenomgaanmetgeld,taalondersteuning,seksueleenculturelediversiteit,sociale vaardigheden,duurzaamheidengezondheid.

Doorhetinzettenvanactiviteitenversterkensociaalwerkersdemaatschappij,ze bevorderenbetrokkenheidenverbindingmetanderen.Zehelpenbijdagelijkse problemenenlevereneenbijdrageaanhetwelzijnvanindividuenendeleefomgeving. Binnenhetsociaalwerkligtdefocusmetnameopculturele,maatschappelijkeof socialeactiviteiten.

Activiteitenbinnensociaalwerk

Activiteiteninhetsociaalwerkhebbenvaakeenontwikkelingsgerichteenvormende functie.Zedragenbijaandecultureleenmaatschappelijkevorming.Hierbijworden vaardighedenvergroot,devrijetijdsbestedinggeoptimaliseerdenhetdraagtbijaan participatie,burgerschapensamenleving.

PREVIEWVERSIE

Deregelsdiebijactiviteitenhoren,biedenvaardigheden,controle,feedbacken overzicht.Zezorgenvoorconcentratieenbetrokkenheid.Helemaalwanneerdeze losstaanvanhetdagelijksleven.Spelencreativiteithebbenalsdoelomeeneigen werkelijkheidtescheppen,daarbijishetvanbelangdathetindividuinvloedeneigen inbrengkanhebben.

Samenofalleen

Jekuntactiviteitenaanbiedendiepassenbijgroepenofindividuen.Individuele activiteitenrichtenzichoppersoonlijkebehoeften,terwijlcollectieveen groepsactiviteitenzichrichtenophetbevorderenvandesocialecohesieenhetwelzijn vangroepen.individueleactiviteitenhebbenalsdoelompersoonlijkeondersteuning en/ofhulpverleningtebieden.Jekunthierbijdenkenaanindividuelecoaching,

bijvoorbeeldopsociaalofpsychischvlak.collectieveactiviteitenrichtenzichopeen gezamenlijkeaanpakvanproblemenofhetbevorderenvanwelzijnineengemeente, wijkofbuurt.Denkhierbijaanbuurtbijeenkomsten,trainingenofactiviteitenten behoevevangezamenlijkeprojecten,zoalseencultureelevenementofbuurtmoestuin. groepsactiviteitenzijngerichtophetversterkenvanrelatiesbinnengroepenenhet bevorderenvansocialeinteractiezoalsworkshopsingroepsverband,sportteams, groepsactiviteitenvoormensenmeteenzelfdeproblematiek,zoalsseniorengroepen diesamenkomenomeenzaamheidteverminderen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Een groepsactiviteit is gericht op het versterken van relaties en het bevorderen van sociale interactie.

PREVIEWVERSIE

Activiteitenvoorjongemoeders

StichtingJAMbiedtindividuelebegeleidingaanjongemoedersdiehulpnodighebben bijhetverzorgenenopvoedenvanhunkinderen.Zehelpenbijhetbereikenvan persoonlijkedoelen,zoalshetvindenvanwerkofeenopleiding,hetbudgetterenen ordenenvanschulden,hetvindenvanhuisvesting,enhetopbouwenvaneennetwerk. StichtingJAMbiedtookpraktischehulpopverschillendeleefgebieden,zoals ondersteuningbijopvoedingenhetaccepterenvanenhetlerenomgaanmethet (alleenstaande)jongemoederschap.NaastdeindividuelebegeleidingbiedtStichting JAMelkeweektrainingenenontmoetingenaan.

Muzisch-agogischeactiviteiten

Muzisch-agogischeactiviteitenzijnactiviteitendiegerichtzijnopontwikkelingenhet welzijnvanhetindividuofdegroep,jezetermetcreatievemiddelenontwikkelingen meeingang.Dezeactiviteitenhebbenineersteinstantiealsdoelomontspannenen recreatiefbezigtezijn,waarvanuitvervolgensontwikkelingenkunnenplaatsvinden. Bijvoorbeeldophetgebiedvandepersoonlijkeidentiteit,creativiteiten/of bewustwordingvandeeigenbelevingen,gevoelensengedachtenenopsociaalen/of maatschappelijkvlak.Denkhierbijaanbeweging,film,beeld,taalofmuziek.Het agogischhandelenvandesociaalwerkerishierbijvanbelang.Agogischhandelenis eenmanierdieeensociaalwerkergebruiktomveranderingbijdedoelgroepingang tezettenofteondersteunen.Hethelptmensenomzichbetertekunnenuitenenaan deslagtegaanmethunpersoonlijkeontwikkeling.Muzisch-agogischeactiviteiten kunnenwordeningezetalseeninterventieomeenpersoonweeropwegtehelpenof tebegeleidennaarzijndoelen.

Variatieinactiviteiten

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Jekanonderscheidmakeninsoortenactiviteiten,dezekunjeonderverdelenin verschillendecategorieën.Demogelijkhedenzijneindeloosenerkomenooksteeds nieuweactiviteitenbij.Raadpleegdaaromhetinternet,boeken,vaktijdschriftenen professionals:allemaalbronnenvoorinspiratie.Ondereenactiviteitencategorie vallenalleactiviteitendieeenzelfdedoelnastrevenenwaarbijvandezelfdesoort middelengebruikwordtgemaakt.

Categorie:

1.Kunstzinnigeencultureleactiviteiten

2.Muziek-endansactiviteiten

3.Drama-activiteiten

4.Creatieveactiviteiten

Voorbeelden:

Uitjesnaarmusea,theater,film

Muziekmaken,dansen,bewegenop muziekofritme

Toneel,poppenkast,schminken, verkleden,filmen,vloggen

Schilderen,kleien,kerststukjesmaken, cupcakesversieren

PREVIEWVERSIE

5.Natuurgerichteactiviteiten

6.Bewegingsspel,sportenspelactiviteiten

7.Gezelschapsspellen

8.Bouw-enconstructie-activiteiten

Tuinieren,wandelen,kinderboerderij, dierenverzorgen

Teamsport,competitiespel,zwemmen, interactievegames

Kaarten,bordspellen,kringspellen

Eententofhutbouwen,timmeren, metaalbewerking

9.Leer-entaalactiviteiten

10.Arbeidsmatigeactiviteiten

Flow

Nederlandsoefenenvoormensenuithet buitenland,leesoefeningenvoor laaggeletterden,rekenactiviteiten,poëzie, literatuur

Leer-werkplekken,waarjeonder begeleidingwerkzaamhedenverricht: bijvoorbeeldineenactiviteitencentrum, restaurant,kinderboerderij,atelierof supermarkt

Wanneeriemandbijhetuitvoerenvaneenactiviteitheelgemotiveerdisenopgaatin zijnactiviteitnoemjedatflow.Hetiseengeestelijketoestandwaariniemandgeniet, hetlijktalsofdeactiviteitvanzelfgaatentegelijkertijdiserdiepeconcentratie.De AmerikaansepsycholoogMihalyCsikszentmihalyi,éénvandegrondleggersvande positievepsychologie,bedachtdezeterm.Steljevoordatiemandpassieheeftvoor schildereneneennieuwschilderijgaatmaken.Terwijlzeaanhetschilderenis,merkt zenietdatdetijdvoorbijvliegtenzegaathelemaalopinhetcreatieveproces.

Vrijetijdsbeleid

COPYRIGHTBOOM

Wanneerjehetvrijetijdsbeleidvandeoverheidvolgt,kandathelpenomdoelente stellen;zoalshetverbeterenvandekwaliteitvanleven,verbindingtussengroepen mensenenhetbevorderenvangezondheid.Tevensstimuleerthetdeontwikkeling vantalenten,kennisenvaardigheden,maarookintegratievangroepeninde samenleving.Vrijetijdsbeleidbeschrijftdevisievande(lokale)overheidopvrijetijd enheeftvanuitderijksoverheid,diesubsidiesverleent,devolgende aandachtsgebieden:

• recreatieenontmoeting

• vrijwilligerswerk

• sportenbewegen

• vakanties

• lezenenbibliotheken

• kunstencultuur

PREVIEWVERSIE

• mediaenpubliekeomroep

• interculturelesamenwerking:samenwerkingtussenverschillendeculturen

• emancipatievanLHBTQIA+.Dezelettersstaanvoorlesbisch,homoseksueel, biseksueel,transgender,intersekse,queer,aseksueelenalleanderenietnader genoemdevormen.

• gendergelijkheid:gelijkerechtenvoormensenmetverschillendgeslacht,gender ofseksuelegeaardheid

• cultureelerfgoed:sporenuithetverledeninhetheden;voorwerpenengebruiken, verhalenengewoonten

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

• kansspelen

• TweedeWereldoorlog

Bevrijdingsdag

JeugdwerkerAliceorganiseertop5meieenactiviteitvoorschoolkindereninhet wijkcentrum.Dezeactiviteitheefthetthema'vrijheid'.Kinderenmogeneenkunststuk makendatmetvrijheidtemakenheeft.'smiddagszullendekunststukkenineen tentoonstellingwordengepresenteerdaanbuurtbewoners.Hetdoelvandeactiviteit isomdekinderennatelatendenkenoverwatvrijheidvoorhenbetekent,enomeen verbindingtemakentussenjongenoud.DegeschiedenisvandeTweedeWereldoorlog endeimpactervaninNederlandstaatdaarbijcentraal.Daarnaastkunnendekinderen huntalentontwikkelen,creativiteitontplooienenzichverbindenaanactuele oorlogssituatiesindewereld,welkevoorveelkinderendieinNederlandwoneneen groterolinhunlevenspeeltofheeftgespeelt.

19.2 Verschillendeactiviteiten

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Erzijndiversesituatieswaarbijjesamenmeteengroepofindividuactiviteitenbedenkt enuitvoert.Zokunjemeteenindividueleclientdagelijkseactiviteitenuitvoerenen wiljemeteennieuwegroepeerstevenkennismaken,hiervoorzetje kennismakingsactiviteitenin.Enookmuziek-endansactiviteitenensport-enspel activiteitenziejeveelterugkomenbinnenhetsociaalwerk.

Dagelijkseactiviteiten dagelijkseactiviteitenzijnactiviteitenalsjezelfwassenenboodschappendoen.Je kuntdagelijkseactiviteitenintweesoortenonderverdelen:algemeendagelijkse levensverrichtingen(ADL)enhuishoudelijkeendagelijkselevensverrichtingen(HDL). Algemeendagelijkselevensverrichtingenzijndehandelingendiemenseninhetgewone levendagelijksdoen.Denkaaneten,aankleden,tandenpoetsen,douchen.Voor sommigen,zoalsmensenmetpsychischeproblematiek,zijnditnietaltijd vanzelfsprekendezaken,voorhenisondersteuningwenselijkofzelfsnoodzakelijk. Huishoudelijkelevensverrichtingenzijnactiviteitenalswassen,koken,schoonmaken etc.

PREVIEWVERSIE

Hulpbijdagelijkseverzorging

Ricardozitsindskortindeopvangvoorthuis-endaklozemensenenkrijgthulpbij zijnhygiënischeverzorgingenhetoptijdinnemenvanzijnmedicatie.

Ontwikkelingsactiviteiten Iedereenleertbijenontwikkeltzichsteedsverder.Eigenlijkraakjenooit‘uitgeleerd’. Ontwikkelingsactiviteitenzorgenervoordatjepersoonlijkemogelijkhedentot ontplooiingbrengt,diejeoefentmetactiviteiten.Denkmaareensaanouderendie lerenhoeeensmartphoneoftabletwerktofeenschoolkinddatcircuskunstenleert

zoalsjonglerenofkoorddansen.Dezeactiviteitenpassenbijdewensenvanhetindividu enkunneneenontwikkeldoelhebben,maardaarnaastkunnendoelenbinnensociaal contact,ontmoetingenverbindingookeenrolspelen.

Loopbaanontwikkeling

MirnabegeleidtwerkzoekendenbijhaarwerkbinnenhetUWV.Mensendieeen loopbaannastrevenwaarvoorzenogweinigcompetentieshebben,willenzich ontwikkelen.Samenmetdiemensengaatzeopzoeknaardejuiste ontwikkelingsactiviteiten.Voordeéénbestaatdituiteenkortetraining,voordeander uiteenstage.Somskiesteenpersoonervooreennieuweopleidingtestartenwaarbij ookverschillendestageshoren.

Thema-activiteiten

COPYRIGHTBOOM

Thema-activiteitensluitenaanbijeenonderwerpenkunneneensymbolischewaarde hebben,watdebetrokkenheidofenthousiasmevergroot.Zekunnenvooreenlangere periodecentraalstaaninhetwerkmetdedoelgroepofindividu.Bijthematischwerken informeerjededoelgroepvoorafoverhetprogrammaenthema.Thema’szijnvaak gekoppeldaanseizoenen,maatschappelijkeen/ofsocialeontwikkelingofeengoed doel.Zezijnsomsnietalleenvooreenspecifiekedoelgroep,maaroverstijgendover groepenheen.Bijhetwerkenmeteenthemaziejeditvaakgoeduitgwerktin aankledingenmaterialen.Dedoelgroepkandaarprimabijbetrokkenwordendoor materialenenbijvoorbeeldkledingmeetenemenentedragen.

Vakantieactiviteiten

Gedurendevakantiewekenontwikkelenallerleiorganisatiesprogramma'smet aantrekkelijkeactiviteitenvoorverschillendedoelgroepen.Inhetsociaalwerkworden vaakactiviteitenvoorkinderenenjongerengeorganiseerd.Denkhierbijaanuitstapjes ofthemaweken.Scoutingsorganiseren(zeil)kampenenvooralleenstaandenzijner bijvoorbeeldspecialesinglereizen.

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

PREVIEWVERSIE

Aantrekkelijke vakantieactiviteiten voor kinderen

Vrijetijdsactiviteiten

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Injevrijetijdonderneemjevanallesennogwat.Vrijetijdsactiviteitenzijnaldiedingen diejenaastjewerkendegewonedagelijkseactiviteitenonderneemt.Eriseengroot aanbodvanditsoortactiviteiten.Jezietzevaakinprogramma’sbinnen welzijnsorganisaties.Ookhierishetafstemmenmetdedoelgroepoverdeactiviteiten belangrijk.Voorbeeldenvanvrijetijdsactiviteitenzijn:filmkijken,hobby'sbeoefenen, musea,concertoffestivalbezoeken,naarparkenofrecreatieterreinengaan,uiteten gaanoffamilie/vriendenbezoeken.Dezeactiviteitenvragenvoorsommigeindividuen ofdoelgroepenextrabegeleidingofondersteuningmetvervoerofquaorganisatie.

Arbeidsmatigeactiviteiten

PREVIEWVERSIE

Arbeidsmatigeactiviteitenzijnbezighedendiewerkvervangenofmakkelijkertoegang geventotdearbeidsmarkt.Dezeactiviteitengevenmensenhetgevoeldatzijhun steentjebijdragenaandemaatschappij.Indegrondrechtenvanmensenmeteen beperkingisditrechtoparbeidsmatigeactiviteitenookvastgelegd.Dezearbeidsmatige activiteitenwordenookaangebodenaanmensenmetchronischepsychischeklachten enmensendielangetijduitderunningzijnenmoeitehebbenmethetvindenvan werk.

Kennismakingsactiviteiten

Eenkennismakingsactiviteitzetjeinalsereennieuwegroepgevormdwordtdievoor langereperiodemetelkaargaatsamenwerkenofverblijven.Denkaaneennieuwe woongroep,ofeengroepdiewekelijksofdagelijksdeelgaatnemenaandezelfde ontwikkelingsgerichte,arbeidsmatigeofontspanningsactiviteiten.Ookalseraleen

bestaandegroepisenereennieuwgroepslidbijzalkomen,kunje kennismakingsactiviteitenorganiseren.Ofdenkaanjouweerstewerkdag,jebent nieuwengaatsamenwerkenmeteengroepmensenmeteenondersteuningsvraag, bijvoorbeeldbinnendemaatschappelijkeopvang.Personenmeteen ondersteuningsvraagwillenmeestalwetenwie‘dienieuwbegeleider’preciesis. Zomaarbinnenlopenenaanhetwerkgaanisdanookeenbeetjevreemd.Meteen kennismakingsactiviteitkunjehetijsbreken,hetisnamelijkbestspannendom allemaalnieuwineengroeptezijn.Eenactiviteitgeefthouvastofietsomhandenom metdezesituatieomtegaan.Jekuntbijvoorbeeldmetzijnallenineenkringgaan zittenenmeteenzachtebalnaarelkaargooien.Degenediedebalheeftnoemtzijn naam,verteltietsoverzochzelfengooitdebalnaareenander.

Feest-ofvieringsactiviteiten

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Feest-ofvieringsactiviteitenzijnfeestelijkeactiviteitenwaarbijeenbepaalde gebeurtenis,dagofpersooncentraalstaat.Denkaanverjaardagen,jubileaen feestdagenzoalskerst,SinterklaasenhetSuikerfeest.Feestjeszijnervooralvoorhet plezier,maardatmaaktzenietminderbelangrijk.Samenplezierhebben,maakthet hoofdleeg.Iedereenisevenwegvanzijndagelijksebezighedenenkanzich ontspannen.Jecreëertmetfeestenenvieringenbovendienookleukeenpositieve gezamenlijkeherinneringen.

Sport,spelenbewegingsactiviteiten

Bewegenisbelangrijkvoordegeestelijkeenlichamelijkegezondheid,hetdraagtbij aanhetwelzijnenverbinding.Binnenhetsociaaldomeinwordensport,spelof bewegingingezetalsmiddelofdoelenzijnmetnamegerichtopgroepen,persoonlijke ontwikkelingenvrijetijdsbesteding.Bewegenisvoorjongenoud.Hetbevorderenvan samenwerking,socialevaardigheden,lerenomgaanmetregels,verantwoordelijkheid enzelfvertrouwenzijnenkeledoelenvansportenspel.Zakendienodigzijnineen maatschappijomgoedtekunnenfunctioneren.

Sport

PREVIEWVERSIE

Mensendievoldoendesporten,hebbenmindergezondheidsklachten.Hetisinhet belangvandemaatschappijdatmensenzichgezondengoedvoelen.Bijsporthoort ookprestatie.Presterenisbelangrijkvooriedereen,jeprobeerttebereikenwatinje mogelijkhedenligtenleertdoorzetten.Sportenheeftookeenbelangrijksociaalaspect. Jetegenspelerisjemedespeler,jehebtelkaarnodig,ookalsjeelkaarsconcurrent bent.

Sportisookeenmiddelomenergiekwijttekunnenopeenmanierdievoorde samenlevingnietschadelijkis.Vandalismeisdatbijvoorbeeldwel.Sportheeftinvloed opdeeconomie,toerisme,internationalecontactenenwerkgelegenheid.Bijvoorbeeld doordatmensenwillenbetalenvoorhetkijkennaarsportofdoordaterprofessionele trainersenbegeleidersnodigzijn.

Spel

Spelendoenwevankindsafaan,hetiseennatuurlijkproceswaarbijjejeuitleeftin deeigenfantasie.Vrijspelgeeftdemogelijkheidtoteigeninitiatieven,ontwikkeling, ontdekkenencreativiteit.Georganiseerdspelleertmensenomgaanmetgezamenlijke regels,isdoelgerichtenbevordertpositieveinteractie.Tijdensspelbenjeactiefbezig, hebjeplezierenwordentaal,zintuigen,motoriek,kennis,socialevaardighedenen emotiesverderontwikkeld.Erzijnverschillendesoortenspelen,jekuntzealsvolgt indelen:

Spelindeling

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Voorbeeld

Materiaal

Activiteit

Doelen

Ontwikkeling

Deelnemers

Sporthal,lokaal,bos-,zand-,waterspel

Verstoppen,rollen,tikkertje,energiek, rustig

Locatie Bal,bord,poppen,constructie,blokken

competitief,niet-competitief, samenwerking,inspannend,ontspannend

Concentratie,strategie,puzzel,fantasie, taal

Individueel,groep,duo

Buitenspelenenbuitenzijnisheelbelangrijkvoormensen.Zewordenerslimmer, socialerengezondervan.Zoblijktdatkinderendieveelbuitenspelengezonderen evenwichtigeropgroeien.Zehebbenminderkansopongevallenenherstellensneller bijziekte.Voorstadskinderenisbuitenspelenmindervanzelfsprekend.Overhedenen organisatieswerkenaanveiligebuitenspeelruimtes.Eenveiligeopenbareruimteis ookprettigvoorvolwassenendieerkunnensportenofbewegen.Natuureducatieen natuurlijkespeelomgevingenzijnbelangrijkomineenstedelijkeomgevingmensen dekanstegeventebewegen,teontspannenentotrusttekomen.

Tuin-ennatuuractiviteiten

PREVIEWVERSIE

Desociaalwerkerstimuleertjongenoudinnatuur-enmilieuactiviteiten.Hetrespectvol (leren)omgaanmetdenatuur,stimulerenvangezondgedragenhetbevorderenvan welzijnspelenstaanhierbijcentraal.

Buitenactiviteitenkunjeookinzettenalsmiddelvoorontmoeting,recreatieen persoonlijkeontwikkeling.Natuur-enmilieu-educatiestaatinhettekenvan duurzaamheid,verwervenvankenniseninzichtoverhetklimaat,waterhuishouding, voedselproductieendierenwelzijn.Voorbeeldenvanbuitenactiviteitenzijn;een picknick,huttenbouw,kampvuurofschaatsenopnatuurijs.

Kinderen die veel buitenspelen groeien gezonder en evenwichtiger op

COPYRIGHTBOOM

Groeien,proeven,ervarenenbelevenstaancentraalinsocialetuinen.Denkaan pluktuinenofsocialemoestuinen,maarookaankinderboerderijenen natuurspeeltuinen.Hetbelangvangroenindestadwordtsteedsmeergezien.Hierdoor ontstaanvrijwilligersinitiatievenzoalsGuerrillaGardeningmetalsmotto;‘Gewapend metgieter,schopenplantentoverenwedestadomineengroeneoase’.Alssociaal werkerbenjeondersteunervandergelijkevrijwilligersinitiatievenencontactpersoon metdelokaleoverheid.

Muziek-endansactiviteiten

PREVIEWVERSIE

Deelnameaanmuziek-endansactiviteitenwekteengeluksgevoelop.Muziekkan troost,hoopenverlichtingbiedenenervoorzorgendatmensenzichrustigervoelen. Muziekendanshelpenomgevoelensteverwerkenenemotiesteuiten.Muziekblijkt ookeenkrachtigverbindendmiddeltezijn,watbijactiviteiteningezetkanworden. Benefietconcertenbijvoorbeeldgeveneengevoelvansaamhorigheid.Onderlinge waarderingenverbondenheidwordenondersteuntdoormuziek,dansenrituelen. Hetsamendelenhelptommeerbegripvoorelkaartekrijgen.Socialeenpersoonlijke versterkingpassengoedbinnendedoelenvoorhetsociaalwerkenmuziekendans kunnendaarineenrolspelen.

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Dansiseenonderdeelvandemotorischeontwikkeling,elkedoelgroepheeftandere bewegingenenmogelijkheden,hierhoudjerekeningmeealsjeeendansactiviteit aanbiedt.Doordanskunnenmensenopeenspeelsemanierhunlichaamsoepeler

makenenwerkenaaneenbeterelichaamshouding.Hetkanzelfvertrouwenvergroten ensocialevaardighedenstimuleren.Dansenineengroepkanbijdragenaanhet opbouwenvancontactenenhetversterkenvanrelaties..Daarnaastisdans ontspannendengeefthetplezier.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Activiteitenvoordramaenbeeldendeexpressie

Dramaenbeeldendeexpressiedragenbijaanhetontwikkelenvancreativiteiten talenten,zerichtenzichopverbeeldingenrecreatie.Ookzijnhetmiddelenvoor persoonlijkevorming,ondersteuningenontwikkeling.Creativiteitsontwikkelingheeft alsdoelomkritischtelerendenken,goedtelerensamenwerkenenhetgeeftvrijheid enzelfstandigheid.Indramaenexpressiemagelkmensuitproberen,oplossingen bedenken,foutenmakenenlerenreflecteren.

Drama

Metdrama,jeuitendoorwoordengebaar,kunjejezelflatenzien,denkjenaoverwie jebent,watjevoelt,denktenvindt.Dedoelenvandrama-activiteitenzijn bewustwordingvanheteigenlichaam,stimulerenvandesociaal-emotionele, zintuiglijkeentaalontwikkelingsgebiedenenaandachtvoororiëntatieintijdenruimte. Verbeeldingiseenbelangrijkkenmerk;dramagaatoverfantasieen voorstellingsvermogen.Daarnaastzijndehandelingenbelangrijk.Eendramaspeler gebruiktzijneigenlichaam,stem,gevoelenverstand.Hiermeekanhijuitdrukking gevenaanzijnfantasie.Speliseenderdekenmerk;omsamentekunnenspelenzijn regelsenafsprakenbelangrijk.Toeschouwersgevendespelerseenextrauitdaging; jezelflatenzien.

Beeldendeexpressie

Beeldendeexpressieiseenmanieromjeteuitenennatedenkenoverwiejebent. Hiervooriscreativiteiteenvoorwaarde.Bijbeeldendeexpressiekunjejezelfuitenvia beelden.Datkandoorbijvoorbeeldfotografie,schilderenentekenen,schrijvenen dichtenofbeeldhouwen.Hetoplossenvanproblemenendaarovernadenkeniseen belangrijkonderdeelvandebeeldendevorming.Tijdenshetbeeldendeprocesnemen mensenbeslissingenenmakenzekeuzes.

Cultureleactiviteiten

PREVIEWVERSIE

Cultureleactiviteitenlatenjekennismakenmetdeeigencultuurendievananderen. Hetkennismakenmetculturenheeftalsdoelwelzijnenintegratiebevorderen, kennisnemenvanenrespectontwikkelenvoorcultureelerfgoedwaardoorjeelkaar beterbegrijpt.Cultureleactiviteitenbevorderendecommunicatie,hetuitenvan gevoelens,taal,kennisvangeschiedenis,feestenenrituelen.Hetbelevenenervaren vandepositievekanten,demogelijkhedenenverschillentussenmensenspelenhierbij eenrol.

CommunityArt

CommunityArtiseenmiddelomonderwerpenzoalseenzaamheid,participatieen socialeactiveringvanbewonersineenwijkofstadmetelkaarbespreekbaartemaken. Communityartisdeverbindingdiegemaaktwordttussenkunstenmaatschappelijke

vraagstukken.Omdatcommunityartnietdenadruklegtopverschillentussenmensen kanhetwordeningezetomnieuweverbindingentussenmensentelatenontstaan. Hetpastuitstekendinhetsociaalwerk;elkaarinspirerenstaatcentraal.Bijcommunity artkunjedenkenaanhetgezamenlijkbeschilderenvaneenmuuronderleidingvan eenkunstenaar.Maarookgedichtenoffoto’sovertoenennuvanbuurtbewonersdie zichverspreidenindewijkofeentheaterrouteindestad.Uitonderzoekblijktdat kunstineenwijkeenpositieveuitwerkingheeftopsaamhorigheidenopdeeconomie.

COPYRIGHTBOOM

Community Art

19.3 Planning

PREVIEWVERSIE

Doorhetinzettenvanactiviteitenversterkensociaalwerkersdemaatschappij,ze bevorderenbetrokkenheidenverbindingmetanderen.Eensociaalwerkerhelptbij dagelijkseproblemenenleverteenbijdrageaanhetwelzijnvanindividuenende leefomgeving.Omtekomentoteenactiviteitenhetbereikenvangewensteeffecten moetereerstnogveelgebeuren.Eengoedeplanningisvanbelang,maarookeen sterkontwerpvandeactiviteitenzorgtervoordatdoelenbehaaldworden.

Activiteitenorganiseren

Hetorganiserenvaneenactiviteitbinnenhetsociaalwerkvraagtomeenaantal stappen.Ditzieteralsvolgtuit:

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

1. Doelbepaling

2. Doelgroepomschrijving

3. Activiteitbeschrijving

4. Taakomschrijving

5. Promotievandeactiviteit

6. Evaluatie

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Indezestappenstaatdoelbepalingbovenaan.Hetkanzijndatereenanderevolgorde nodigis,waarbijbijvoorbeelddedoelgroepbovenaanstaat,ditisafhankelijkvande activiteitendedoelgroep.

Doelbepaling

Doeleninhetsociaalwerkrichtenzichophetbiedenvanhulpenondersteuning.Denk aanmensensamenbrengenofeenzaamheidverminderen.Doelenzijnlaagdrempelig entoegankelijkzodatzevooriedereenhaalbaarkunnenzijn.Erzijnverschillende doelenwaareensociaalwerkermetdedoelgroepaankanwerken,dezesluitenaan bijonderdelenuithetdagelijkslevenzoalssocialeontmoetingen,onderwijs,opvoeding, werk,financiën,gezondheid,wonen,bewegen,zingeving,cultuurenveiligheid.Doelen wordenaltijdSMARTomschreven.Hoespecifiekerhetdoelhoemakkelijkerde uitvoeringvaltteorganiseren.Hetdoelvandeactiviteitisbepalendvoordeinhoud endevormervan.Eendoelvooreenactiviteitkanbijvoorbeeldzijn:'Naafloopvan devoorlichtingsavond'SocialeMediaenGamen'kan80%vandeaanwezigeouders vieraandachtspuntenbeschrijvenwaarzeopmoetenlettenalszehunkinderen begeleidenbijhetomgaanmetsocialemediaentijdenshetgamen'.

Doelgroepomschrijving

Wanneerdoelenbepaaldzijn,ishetnodigomdedoelgroeptespecificiëren.Wiewil jebereikenmetdeactiviteit?Jongeren,ouderen,kinderenofeenheleanderespecifieke doelgroep?Bijhetorganiserenvandeactiviteithoudtdesociaalwerkerrekeningmet dewensenenbehoeftenvandedeelnemers.Hetkennenvandedoelgroepenhet sprekenvanhun'taal'zijneenvereisteomverbindingtemaken.Wanneersociaal werkerswetenwatdedeelnemersnodighebbenkunnenzedaaropinspelenvoor, tijdensennadeactiviteit.Eenspecifiekebeschrijvingisdusvanbelang.Iedereenmoet meekunnendoenendaardenkjevantevorengoedoverna.Voorafnadenkenover hoeervoorgezorgdwordtdatelkedeelnemerzichechtgezienengehoordvoelten welkezakenerspelenbijdedoelgroep,zorgenvoorduidelijkheidenvoorkomt problemen.

PREVIEWVERSIE

Activiteitbeschrijving

Debeschrijvingvandeactiviteitverteltwaardeactiviteitovergaatenwatervoor nodigis.Deinhoudisafgestemdophetdoelendewensenenbehoeftenvande doelgroep.Deactiviteitkaneenspelzijn,ofeenworkshopofmisschienweleen voorlichtingsavond.Indebeschrijvingkomtnaarvorenwaterpreciesgaatgebeuren enwaarmee.Hierkaneentijdspadhandigbijzijn,waarinvanminuut-tot-minuut aangegevenwordtwatertijdensdeactiviteitgaatgebeuren.Hetkanookeen omschrijvingzijnvandeduurvaneenactiviteit;bijvoorbeeld:'hetspelduurteenhalf uur'.Uiteraardwordenookdebenodigdematerialen,middelen,ruimteen randvoorwaardenomschreven.Opdezemanierkaneensociaalwerkersnelzien,wat erwaarklaargezetmoetwordenvoordeactiviteitstart.Ookkandeactiviteit-indien

nodig-makkelijkwordenovergedragenalsditgoedisuitgewerkt.Hetbeschrijven vandekostenvoordematerialenofdeopbergplekvandematerialenbehoortookbij ditonderdeel.Indezestaplegjeooktijdstipenplaatsvanuitvoeringvast.

Taakomschrijving

Inditonderdeelwordtbeschrevenwelketakenenrollenerzijnbijdeuitvoeringvan deactiviteit.Isereenprofessionaldieietskomtvertellenofeendocentdiekennis komtoverdragen.Watisdetaakvandesociaalwerkerenhoeverhoudendezetaken zichnaastelkaar?Wanneerersamengewerktwordtmetandereprofessionalsdan wordtindezestapgewerktaanafspraken,dezewordensamenmetcontactgegevens opgenomenindeuitwerking.

Promotievandeactiviteit

Deactiviteitisinkaartgebracht,dedoelenendoelgroepzijnbekendenbetrokken medewerkerszijnopdehoogte.Danishettijdomdeactiviteitonderdedoelgroep eneventueeltewervenvrijwilligersbekendtemaken.Ermoetnagedachtworden welkevormdaarvoorhetmeestgeschiktis;ditkanviasocialemedia,dekrant,flyers enpostersofbijvoorbeeldviadirectcontact.Duidelijkecommunicatieishierbijvan belang.Plaats,tijdeninhoudvandeactiviteit,maarookhetvermeldenvoorwelke doelgroepzijndeaandachtspuntendiedaarinmeegenomenmoetenworden.

COPYRIGHTBOOM

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

PREVIEWVERSIE

COPYRIGHTBOOM

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Een poster wordt ingezet om de activiteiten bekend te maken onder de doelgroep

Evaluatie

Wanneerdeactiviteitisafgelopen,isevaluerenvanbelang.Tochbestedenprofessionals daarvoorafalaandachtaan.Hetuitsprekenvanverwachtingennaardedoelgroepen medewerkersspeeltdaarbijeenrol.Tevenswordenvoorafalvragenopgestelddie achterafbeantwoordgaanworden.Deuiteindelijkeevaluatievindtplaatsnade activiteit.Hierbijmaakteensociaalwerkergebruikvandeinputvandeelnemers,eigen observatiesenreactiesvanoverigebetrokkenen.Opdezemanierkanhetaanbieden vanactiviteitensteedsbeterwordengeorganiseerdenuitgevoerd.

19.4 Activiteitenontwerpen

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Bijhetontwerpenvanactiviteitenwordeneerdergenoemdestappenaangehouden. Hierbijwordtgebruikgemaaktvanvoorgaandeverbetervoorstellen,kennisvande doelgroepennatuurlijkdedoelstellingen.Omheteffectvanactiviteitenbinnenhet sociaalwerktebereikenishetnodigomgoednatedenkenoverhoejeeenactiviteit vormgeeft.Denkaandetegebruikenmethodeenmiddelen,maarookaanbijvoorbeeld derandvoorwaarden,veiligheidenhetbudget.

Methoden

Omdedoelgroepopdejuistemaniertebedieneniseenpassendemethodeof benaderingswijzenuttig.Eensociaalwerkermaaktzijnkeuzedieaansluitbijde doelstellingenendedoelgroep.Hetversterkenvandeeigenregieisdaareenvoorbeeld van.Hetkunnenvoerenvaneigenregieisbelangrijkvoormensenvanjongtotoud, elkopeigenniveau.Hetmaaktdatmensenhunlevenkunnenleidenzoalszijdat willen,ookinsituatieswaarindatniethelemaalzelfstandigmogelijkis.Alssociaal werkerdraagjedaaraanbijdoormiddelvanactiviteitendiesamenmetdedeelnemers wordenbedacht.

Structuur

Wanneerjeeenactiviteitontwerptiseenduidelijkestructuurvanbelang.Inde beschrijvingiseenduidelijkestart,middeneneindeweergegeven.Maakgebruikvan schema'sentabellenomalleshelderinbeeldtekrijgen.Overzichtelijkenduidelijk vooriedereendiebetrokkenis.

PREVIEWVERSIE

Uitgangspunten

Decontextwaarineenactiviteitplaatsvindtinbeeldbrengen,geefthouvastvoorde temakenkeuzes.Eensociaalwerkerheefttemakenmetregelsenprotocollen.Bij hetplannenvanactiviteitenhoudenzedaarrekeningmee.Meestalorganiseertde professionalindienstvandegemeenteofeenstichting.Jedientdaaromaltijddevisie vandezeorganisatieofoverheidalsuitgangspuntmeetenemen,zodatdeactiviteit binnendejuistecontextpast.Daarbijneemjedewerkwijzevandeorganisatieover ennieuwevormenenaandachtspuntenbespreekjeeerstintern.Bijhetopzettenvan activiteitenhoudteenprofessionalrekeningmetdevolgendepunten

1. Isdezeactiviteithaalbaar?

2. Isdezeactiviteitduurzaam?

3. Isdezeactiviteitbetaalbaar?

Materialen

Tijdenshetontwerpenvaneenactiviteitishetnodigomallebenodigdematerialen, gereedschappenen(hulp)middelengoedinkaarttebrengenenvoortebereiden. Hierondervaltalleswathelptomdeactiviteitgoedtelatenverlopen.Middelenen materialenzoudenvooriedereenbeschikbaarmoetenzijn,hierinmaakjegeen onderscheidinachtergrond,beperkingenofsociaal-economischestatus.Bijhet organiserenhoudtjeerdusrekeningmeedatiedereenmeezoumoetenkunnendoen, ofdateenactiviteitdaaropkanwordenaangepast.Jegebruiktvormgevende, ongevormdeofvormendematerialen,constructie-enbouwmaterialen,materialen voordrama-activiteitenensport-,spel-enspeel/leermateriaal.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Vormgevendeenongevormdeengevormdematerialen Vormgevendematerialenkunjeveranderenof‘vervormen’.Datveranderendoeje metgereedschapofjehanden.Omverf‘vorm’tegeven,gebruikjekwasten,stokjes, vingersofspatels.Kleiveranderjemetjehandenofmetspeciaalgereedschap.Papier veranderjedoorteknippen,scheurenofplakken.Debekendsteenmeestgebruikte vormgevendematerialenzijnklei,tekenspullen,schilderbenodigdheden,papier, materiaaluitdenatuurenrestmateriaal,zoalseierdozenenmelkpakken.Zanden waterzijnvoorbeeldenvanongevormdematerialen.Zehetenzo,omdatzegeen vastevormhebbenensteedsveranderen.Eenongevormdmateriaalalszandbiedt eentactielesensatie-hetvoelen,ervarenenhanterenvanhetmateriaal.Meubels, pannen,speeldierenenauto’szijnallemaalgevormdematerialen Zehebbeneen vastevorm,dienietteveranderenis.Aanhetmateriaalistezienwathetvoorstelten welkebetekenishetheeft.

Waterspel

Yuriheefteenautismespectrumstoornisenisgeobsedeerddoorhetspelvanvallend water.Hijbouwt‘waterbanen’,waarbijhetwaterdooreensoortvanhindernisbaan gaatenuiteindelijkweerwordtopgepomptomopnieuwvandewaterbaanaftegaan. Zijnwaterbanenwordensteedscomplexerenzijnechtekunstwerken.

PREVIEWVERSIE

Constructie-enbouwmateriaal

Materialenwaarbijdedeelnemersaandeslaggaanomietstemakenmetelkaarnoem jeconstructie-enbouwmateriaal.Denkhierbijaanhettimmerenvanhutten, lego-challenges,maarookmaterialenomruimtesmeeteontwerpeneninrichten.

Bouwmateriaal

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

PREVIEWVERSIE

Materiaalvoordrama

Verkleedklerenenhandpoppenzijngeschiktmateriaalvoordrama-activiteiten.Bij poppenkastspel,spreekjemetanderestemmenenneemjeeenbepaalderolaan. Metdramakunnenmenseneenkantvanzichzelflatenziendiezeopanderemomenten nietdurventelatenzien.Dramadraagtookbijaanverwerkingvansituaties,datzie jeterugbijjongekinderendieveelrollenspelenspelen.Jekunthierbijdanook alledaagsematerialengebruiken;denkdanaaneentelefoon,eentafeleneenstoel ofeenspiegelofeenkoffer.

Sport-enspelmaterialen

Bijsport-enspelmaterialenhorendematerialendiebewegingenactieuitlokken. Denkaanfietsen,ballen,stapstenenentennisrackets.Maarookhesjesofshirts waarmeeteamsherkenbaarzijn,pionnenenlintenomstukkenvanderuimtete kunnenafzetten.Jekunterzelfvastnogveelmeerverzinnenalsprofessional.

Speel-leermaterialen

Bijspeel-leermaterialenkunjedenkenaanbord-engezelschapsspellenengames. Gezelschapsspellenhebbenalsdoeldathetmensengezelligheidbiedt.Mensenzitten samenaaneentafelenhebbenpersoonlijkcontact.Tegenwoordigzijnerookgames diejehelpeninjeontwikkeling;Smartgames.Zokunjemetjesmartphone verschillendetalenleren.Daarnaastzijnervormendematerialendiegebruiktworden omdedoelgroepietsaanteleren.Ditiszeeruiteenlopendvanfotocamera'sentablets tothetwerkenmetpictogrammen,vanpuzzelsenboekentotaanspecifieke hulpmiddelenwaariemandmeeommoetlerengaan,maarookkookgerei, dramamateriaalofsportmateriaalkanonderspeel/leermateriaalvallen.

Budget

COPYRIGHTBOOM

Eensociaalwerkerheeftvaakdetaakomhetbudgetvandeactiviteitentebeheren. Jezorgtvooreenduidelijkoverzichtvaninkomstenenuitgaven.Vaakiservooreen bepaaldeterugkerendeactiviteiteenvastbudget.Hethelderinbeeldbrengenvan hetbudgetbehoortbijdetaken.Hoeveelisertebestedenenwaargajeditaanuit geven?Vooreenmaligeopzichzelfstaandeactiviteitenzalermogelijkeerstbudget moetenwordengeorganiseerd.Deprofessionalgaathiervooropzoeknaarsponsors ensubsidieverstrekkers.Allereerstwordtereenbegrotingvandeactiviteitgemaakt. Hoeveelverwachtjenodigtehebbenenwaardenkjediekostentegaanverhalen? Wanneerdeactiviteitisafgerond,wordtereeneindafrekeningopgemaakt.Dezemaakt inzichtelijkwatermethetbudgetisgedaanenwateroverblijftoftekortis.Tekorten zijnnietwenselijk,wantdatbetekentdatergeldbijmoet,watinprincipenietbegroot is.Hierhoudteensociaalwerkernatuurlijkrekeningmee,tijdensdevoorbereiding enuitvoeringhoudtdezegoedindegatenwaterbinnenkomtenwateruitgaat.

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

PREVIEWVERSIE

Voor een activiteit maak je eerst een begroting.

Ruimte

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

PREVIEWVERSIE

Vaakiseensociaalwerkerafhankelijkvanbeschikbareruimtes.Meestalzijnervanuit deorganisatieruimtesbeschikbaar,somsmoeterzelfopzoekgegaanwordennaar eenruimteofomgeving.Belangrijkisdatderuimtegeschikt,veiligenvooriedereen toegankelijkis,ermoetrekeningwordengehoudenmetkosten,bereikbaarheid, veiligheidenvoorzieningenvoormensenmeteenbeperking.Uiteraardishetbelangrijk tekijkenofdesoortactiviteitpassendisbijdelocatieofruimte.Sportactiviteiten organiseerjenueenmaalnietineenvergaderzaalenvooreenkookactiviteitiseen keukennatuurlijkeenmust.Daarnaastmoeterwordennagedachtover (brand)veiligheidenhetaantaldeelnemerswatinderuimtepast.Eenaantrekkelijk ingerichteruimtedraagtbijaandebelevingvandeactiviteit.

Randvoorwaarden

Randvoorwaardenzijnvoorafvastgesteldeeisenwaaraaneenbepaaldeactiviteit moetvoldoenomhettekunnenuitvoeren.Zegevengrenzeneneenduidelijkebasis aandeactiviteit,zodatdedoelenmetsuccesbehaaldkunnenworden.Jezou randvoorwaardenookkunnenomschrijvenalsexternebeperkingenwaarmeejebij hetorganiserenvaneenactiviteitrekeningmeemoethouden.Inhetalgemeenhoud jebijactiviteitenrekeningmetdevolgenderandvoorwaarden:

• Financiën,zoalseenvoorafvastgesteldbudgetofeenbepaaldebijdragevande deelnemers

• Techniek,zoalsdebeschikbaarheidvanapparatuuroftechnologie

• Wet-enregelgeving,denkhierbijaanAVG,vergunningenenveiligheidsvoorschriften

• Tijd,zoalsdeduurvandeactiviteit,ofdetermijnwaarbinnendeactiviteitplaats vindt

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

• Kwaliteit,denkhierbijaandekwaliteitseisenzoalsdeorganisatiedezeheeftgesteld

• Organisatorisch,zoalsbeschikbaarheidvanpersoneel,samenwerkingmetderden, plaatsvanuitvoering,gebruikvanmaterialen

• Veiligheid.Hetgaatomhetgebruikvanveiligematerialen,passendbijdedoelgroep, ofhetveiliginrichtenvanderuimte,brandweervoorschriftenenbeschikbaarheid vanEHBO.Hetgaatdaarnaastnietalleenomlichamelijkeveiligheidmaarookom socialeveiligheid.

Veiligheid

Werkaltijdmetschoneenhelematerialen.Letopdatniemandzichkanbezeren. Gebruikpasscherpgereedschapalsjezekerweetdatdedeelnemerdataankan.

Gebruikbijvoorbeeldgeenkleinenscherpmateriaalbijmensendiehetgevaarnog nietzienalszehetinhunmondstoppen.Neemookhygiënischemaatregelen.Voor hetkokenwastiedereenzijnhandenbijvoorbeeld.Debegeleidervandeactiviteiten attendeertdedeelnemersophetnalevenvandeveiligheidsregelsenhoudtzichzelf erookaan.Ditmoetvoorafduidelijkinbeeldgebrachtworden.Tijdensdeactiviteit isereenBHV'eren/ofEHBO'eraanwezigenprotocollenenregelswordenopgevolgd ennageleefd.Naastdefysiekeveiligheidsteljealsprofessionalookdeemotioneleen socialeveiligheidcentraal.Jehoudtindegatenofiedereenzichveiligvoeltendraagt hiermeebijaanzelfvertrouwenenmotivatievandedeelnemers.Bijontwerpenvan deactiviteitdenkjehieralvastoverna.

Uitvoering

PREVIEWVERSIE

Voordeuitvoeringvaneenactiviteitkunjevrijwilligersenprofessionalsinzetten.Je kuntookzelfeenactieverolspelen.Afhankelijkvandegroottevandeactiviteitbeschrijf jehoeveelmensen,materialen,middelenentijdernodigzijn.Naafrondingvande activiteitcheckjebijallebetrokkenenhoezedeactiviteithebbenervaren.Ditkan doorhetinzettenvaneenenquête,maarookdooreenpersoonlijkofgroepsgesprek. Jeevalueertnietalleenmetdedeelnemersmaarookmetvrijwilligersenprofessionals. Uitdeevaluatiesteljevastofjedoelenhebtbehaaldenoferverbeterpuntenliggen vooreenherhalingvandeactiviteitofeennieuwteorganiserenactiviteitmetdezelfde mensen.

Activiteitenplan

Jekunteenactiviteitverwerkenineenactiviteitenplanofdraaiboek. Eenactiviteitenplaniseenplandatweergeeftwelkeactiviteitenerwordenuitgevoerd omeenbepaalddoeltebereiken.Inhetplanstaatbeschrevenwelkeactiviteitener plaatsvinden,wieerbijbetrokkenzijn,welkedoelenerzijnenhoedevoortgangen hetresultaatwordtbijgehoudenengemeten.Eenactiviteitenplangeeftdestructuur endeplanningvanmeerdereactiviteitenweer.Ditwordtvaakgebruiktinsociale werkplaatsen,doelgroepvoorzieningenofgemeenschapsprojecten.Verdereuitwerking

vandeuitvoeringvanspecifiekeactiviteitengebeurdineendraaiboekDitgaatdieper inoptijd,subdoelen,methodiek,debeschrijvingvandeactiviteit,materiaalbeschrijving endeverdelingvantakentijdensvoorbereidingenuitvoeringvandeactiviteit.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

19.5 Passendeactiviteiten

Hetmeedoenaanactiviteitenbetekentvooriedereenwatanders.Voordeéénkan heteenaangenameafleidingzijn.Vooreenandergeefthetritmeenregelmaat.Bij hetorganiserenvanactiviteitenishetbelangrijkomrekeningtehoudenmetdewensen enbehoeftenvandedoelgroep.Eensociaalwerkermoetgoedinbeeldhebbenvoor wiedeactiviteitbedoeldis,enwaarjerekeningmeemoethoudenbijdezegroepof individuen.

Hetbelangvanactiviteiten

Activiteitendragenbijaaneengezondeenevenwichtigelevensstijlopzowelfysiek alsmentaalniveau.Hetbelangvanactiviteitenkanvoorelkindividuverschillenenis afhankelijkvandepersoonlijkebehoeften,leeftijd,interessesengezondheidstoestand. Hetonderzoekenvandemeerwaardedieeendeelnemerofdoelgroepervaartbijeen activiteitisvangrootbelangvoorhetslagenvandeactiviteitendieeensociaalwerker opzetenuitvoert.Omdoelentebehalenmoeteenactiviteitduspassenbijdedoelgroep enofindividueledeelnemers.Doorpassendeactiviteitenuittevoerenkunje veranderingbevorderenenmensenbekrachtigen.

Appélwaarde

PREVIEWVERSIE

Appélwaardegaatoverdeaantrekkelijkheid,prikkelsenuitdagingdieeendeelnemer ervaartbijeenactiviteit.Deaantrekkelijkheidvanderuimte,ookwel dimensioneelappélgenoemd,heefttemakenmetdeindeling,debelevingenis daarmeesterkverbondenmetdewaardedieeendeelnemeraandeactiviteitgeeft. sensopathischappélgaatoverdeaantrekkingendebelevingvanhetmateriaalen thematischappélheefttemakenmetdesymbolischebetekenisvandeactiviteit. Wanneerereenhogeappèlwaardeiszullendeelnemerseerderflowervaren,zezijn meerbetrokkenenbereidomdedoelentehalen.Wanneerdedoelgroepactiviteiten, middelenofmaterialenminderaantrekkelijk,stimulerendofuitdagendvinden,merk jedanookeenlageappèlwaarde.Hetisdusenormbelangrijkdateenruimte,maar ookmaterialenenmiddelenendeaansluitingbijeenthemapassendzijnbijdebeleving vandedoelgroep.Eensociaalwerkerhoudtdaarrekeningmeebijhetorganiseren vanzijnactiviteitendoorzijnofhaarkennisvandedoelgroep,keuzevoordejuiste activiteit,deinzetvanbepaaldematerialenenmiddelenenhetwerkenmeteen passendthema.Hetevaluerenenbijstellenvangeorganiseerdeactiviteitenaande handvanfeedbackenobservatiespeeltdaareengroterolinenbevordertdekwaliteit.

Bij een hoge appelwaarde wordt een activiteit als meer waardevol en aantrekkelijk ervaren.

Doelgroepenenactiviteiten

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Hetsocialedomeinisbreedendatbetekentdatjebijhetaanbiedenvanactiviteiten goedrekeningdienttehoudenmetdeindividuelewensenenbehoeftenvande specifiekedoelgroep.Denkdaarbijaancultureleachtergrond,ontwikkelingsniveau enbenodigdeondersteuning.

Cultureleachtergrond

PREVIEWVERSIE

Bijhetorganiserenvanactiviteitenishetgoedomtewetenwelkecultureleachtergrond dedoelgroepheeft.Mogelijkzijnermeerdereculturenindedoelgroepbetrokkenen ishetbelangrijktewetenhoedezezichverhoudentenopzichtevanelkaar.Verbinding staatdanvaakcentraalalsdoel.Levensbeschouwelijkeofcultureleachtergronden kunjebenaderenalsverschillen,maarjeversterkteenactiviteitjuistmeerdoorinte gaanopovereenkomsten.Dialoogvoerenblijftbijdergelijkeactiviteitenbelangrijk, zodatmensenlerennaarelkaarteluisterenenelkaarbeterlerenkennenenbegrijpen.

HermanWijffelsineeninterviewoverNederlandin

Dialoog:

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

“Dialoog beschouw ik als de methode van de toekomst. Het is een methode die verbinding legt en waarvan luisteren naar de ander misschien wel het meest essentiële element is. Veel meer dan via discussie en debat, waar veelal het eigen gelijk voorop staat, kan met dialoog gewerkt worden aan gedeelde opvattingen en draagvlak voor de grote maatschappelijke veranderingen die nu aan de orde zijn.”

NederlandinDialoog

NederlandinDialoog–geschiedenisvaneenmaatschappelijkebeweging

Ontwikkelingsniveau

Hetkennenvanontwikkelingsniveausiseenvoorwaardeomactiviteitenteontwikkelen enuittevoeren.Elkontwikkelingsniveaukentzijneigenbehoeftenenvaardigheden endaarhorenpassendeactiviteitenbij.Hiervoorkunjedeontwikkelingsfasenals uitgangspuntnemenvanbabytotoudere.Nietalleindividuensluitenaanbij gemiddeldeontwikkelingsfase,denkmaaraaniemandmeteenverstandelijke beperkingdielichamelijkindefasevaneenvolwasseneis,maarcognitiefnogop kleuterniveau.Ditvraagtomaanpassingvandeactiviteit.Wanneereenactiviteitvoor iedereentoegankelijkis,ishetnodigombijvoorbeeldaangepastematerialentehebben voorspecifiekedeelnemers.

Benodigdeondersteuning

PREVIEWVERSIE

Mensenmeteenbeperkingkunnennietautomatischoveralaanmeedoen.Activiteiten moetenhieropwordenaangepast.Activiteitendienennamelijkvooriedereen toegankelijktezijn,enerwordtrekeninggehoudenmetdemaniervanbegeleidenen ondersteunen.Inhetsocialedomeiniserextraaandachtvoormensendiekwetsbaar zijn,denkaanmensendiemantelzorgerzijn,mensenmetlangdurigegeldproblemen, mensendiezicheenzaamvoelen,mensenmetverslavingsproblematiek,dakloze mensenenkinderenenjongerendieineenmoeilijkesituatieopgroeien.Voordeze groepenisdemaatschappijingewikkeldenhetkanvoorhenmoeilijkerzijnom aansluitingtevinden.Dooractiviteitenaantebiedenkunnenzetijdelijkoflangdurig wordenondersteundmetalsresultaatversterkteindividuenengemeenschappen.

Inclusieveactiviteiten

Deprofessionalzorgtervoordatiedereenkanmeedoenbinnendemaatschappij.

Inclusieveactiviteitenhebbenalsdoelomeenomgevingtescheppenwaariedereen zichthuisenbetrokkenvoelt.Achtergrond,leeftijd,geslacht,beperkingenenoverige zakenzoudenhiergeenrolmogenspelen.Hetzichthoudenopdewensenen behoeften,persoonlijkeaandachtgevenenverbindenvangroepenenindividuen speeltdaareengroterolin.Dooractiviteitenkunnendeelnemerssocialecontacten opdoen,zichontwikkelenalsvrijwilliger,netwerkenuitbreidenenzichzelfontplooien. Doorhetorganiserenvanactiviteitenwerkjedoelgerichtaanverbindingtussenmensen

enhunleefomgevingenverminderenvansocialeuitsluiting.Desociaalwerkeris daarindeverbindendeschakel,brengtmensenbijelkaarendraagtdaardoorbijaan eenkrachtigesamenlevingvooriedereen.

Hetorganiserenvaninclusieveactiviteitenisnietaltijdmakkelijk.Initiatievenzijn vaaknietgerichtopmeerderedoelgroepen,somsishetnodigomeerstactiviteiten meteengedeeldeachtergrondoflevensfasebijelkaartebrengenentelatenbonden voordatereenbrugkanwordengemaaktnaareenanderedoelgroep.Eensociaal werkerhoudtoverzichtoverhettotaalplaatjeineenwijkofgemeenschap.Activiteiten mogenbestvoorspecifiekedoelgroepenzijn,binneneenomgevingwaaroverbrugging plaatsvindt.Denkaaneenbuurtcentrumwaareengroepouderenelkewoensdagavond klaverjasavondheeft,eneengroepjongerensamenkomtomtesporten.Indepauzes ontmoetenzeelkaarzondernadrukeniserruimtevoorcontactenverbinding.Ook grotereactiviteitenzoalsbuurtfeesten,culturelefestivalsensportevenementenkunnen zorgenvooreenplekwaarincontactkanwordengelegd,maarwaarookruimteisvoor deindividuelebehoeftenvandoelgroepenendeelnemers.

19.6 Derolvandesociaalwerkerbijactiviteiten

COPYRIGHTBOOM

Deprofessionelevaardighedenvaneensociaalwerkervariërenvancoördinatietot begeleidenenzorgdragenvoordedoelgroep.Sociaalwerkerswerkensamenmet andereprofessionals,verschillendeorganisatiesennatuurlijkdedoelgroepenhun socialeomgeving.Bijhetorganiserenenuitvoerenvanactiviteitenkunjeeen onderverdelingmakenindepersonendiehierbijbetrokkenzijn.

• Deelnemers

• Vrijwilligers

• Opdrachtgever(s)bijvoorbeelddegemeente

• Derden:Denkhierbijaan:woningcorporaties,jeugdzorg,huisarts,GGD, zorginstellingen,geestelijkegezondheidszorg,politieenonderwijs.

• Verhuurdersvanlocatiesenruimtesdiejegebruikt

• Professionalsmetkennisvandeuittevoerenactiviteit

PREVIEWVERSIE

Elkvandezegroepenvraagteeneigenmaniervancommunicerenenmotiveren.Van professionalsmagjeeenmeeractievehoudingverwachtendanvanbijvoorbeeld deelnemersofvrijwilligers.Alssociaalwerkerbenjeeentussenpersoonenmaakje deactiviteitmogelijk.

Samenwerkenmetbetrokkenen

Jehebtcontactmetdeverhuurdervaneengymzaal,enregeltsubsidiezodateen groepjongerendeelkannemenaaneensocialedansactiviteit.Hiervoorhebjeeen professionalingehuurdalsdansdocentenhebjevrijwilligersgevraagdomtezorgen daterindepauzeietstedrinkengeregeldwordtvoordejongeren.Metjecollega,die ooksociaalwerkeris,hebjevantevorendeactiviteitvoorbereidenuitgewerkt,hijis

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

contactpersoonvooreenjeugdzorginstellingindebuurtenheeftdaarookjongeren enthousiastwetentemakenomdeeltenemenaandeactiviteit.Hiermeezorgenjullie voorverbindingonderjongerenendragenjulliebijaaneenpositievevormvan vrijetijdsbestedingenpersoonlijkeontwikkeling.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Rollenvandesociaalwerker

Bijhetorganiserenenuitvoerenvanactiviteitenheeftdesociaalwerkereenaantal rollen.Derolvanaanjager,facilitator,organisatoren/ofuitvoerder.

Aanjager

Desociaalwerkerisdeaanjagerdieingaatopinitiatievenvangroepenenindividuen, adviesgeeftaandoelgroepen,overheidofandereprofessionalsenpassende activiteiteninlaatzettenoforganiseert.Hetenthousiasmevandesociaalwerker stimuleertenmotiveertdemensenwaarmeewordtgewerkt.Alsjijuitstraaltdatjede activiteitleukvindt,danheeftdateffectopdemotivatievananderen.Jetrekthiermee deelnemersofvrijwilligersaan,maarookandereprofessionalsdiemetjewillensamen werken.

Facilitator

Alsfacilitatorisdesociaalwerkerverantwoordelijkvoorhetplannenenhetingoede banenleidenvanactiviteiten.Eenfacilitatorwerktinsamenwerkingmetandere professionalsofvrijwilligers.Takendiehorenbijderolvanfacilitatorzijn:

• Zorgdragenvooreensociaalveiligeenontwikkelingsgerichteomgeving

• Groepsprocessenbegeleidenenervoorzorgendateractievebetrokkenheidis

• Deelnemershelpenomdoelentebereikenofproblemenoptelossen

• Procesentijdsschema'sbewaken

• Samenvattenvanbelangrijkeconclusiesendezemetresultatenpresenterenaan debetrokkenen.

Vaardighedendiehorenbijeengoedefacilitatorzijn;objectiefblijven,goedkunnen luisteren,kunnensamenvattenengesprekkenleiden.

PREVIEWVERSIE

Organisator

Hetorganiserenvaneenactiviteitvraagtveelvoorbereiding.Nahetanalyserenvan dedoelgroep,hetuitwerkenvandoelenenhetontwerpenvandeactiviteit,gaatde organisatoraandeslagmetplannen.Hierbijhoudtdeorganisatorrekeningmet mogelijkhedenenrandvoorwaardent.o.v.devolgendepunten:

• gebruikvanderuimte

• gebruikvanmaterialen

• groepsindeling

• materiaal

• budget

• tijdsplanning

• begeleiders

Vooreenorganisatorisoverzichtkunnenhoudenenflexibiliteitvangrootbelang.Een organisatorkanflexibelomgaanmetalleswaterrondomactiviteitgebeurt.Doorhet samenwerkenmetzowelprofessionals,vrijwilligersendeelnemershebjeeencentrale rolalssociaalwerkerindevoorbereiding,uitvoeringenbijdeafrondingvanactiviteiten. Ookmoeteenorganisatorgoedkunnencommunicerenenafstemmen.Hoemeer mensenerbijbetrokkenzijn,hoemeerhetvraagtvanjouw communicatievaardigheden.Dejuistemensenmoetenophetjuistemomentaanwezig zijnenwetenwathuntaakis.Ditlegjevastineenactiviteitenplanofdraaiboek.Zodat iedereenweetwaarhijofzijaantoeisenwatervanzeverwachtwordt.

Uitvoerder

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS

• Introducerenenkennismaken/voorstellen

• Uitlegvandeactiviteitenhetbeoogdedoel

• Regelsuitleggenenafsprakenmaken

• Aansturenenbegeleiden

• Observerenensignaleren

• Waarderinguiten

• Afrondenenevalueren

PREVIEWVERSIE

Desociaalwerkerdiederolvanuitvoerdertoepastisbijvoorbeelddebegeleidervan eengroepsactiviteitofdecoachbijeenindividueleactiviteit.Erzijnverschillende takenaandezerollengekoppeld,zoalshetbiedenvanhulp,hetstellenvanvragen, hetgevenvaninformatieenuitleg,hetgevenvaneenworkshopofhetbegeleidenen aansturenvaneenrecreatieve,sportieveofcultureleactiviteit.Dezeprofessionele werkzaamhedenwordenaltijduitgevoerdvolgensafsprakenenrichtlijnenvande organisatieofgemeente.Erwordtdoelgerichteneffectiefgewerkt.Hetstimulerenen motiverenvandedeelnemerstaatcentraal.Hetpersoonlijkcontactmetdedoelgroep isbelangrijkendaargeefjetijdenshetuitvoerenvandeactiviteitdanookaandacht aan.Alsjealssociaalwerkeruitstraaltdatjededeelnemerechtziet,datjebereidt benteenbandoptebouwen,isdekansdatjejedoelbehaaltgroter.Doorsamen activiteitenteondernemenensamendingentedoenleerjeelkaarbeterkennenen kunjesteedsbeterinspelenopdebehoeftenvandeander.Hetisdaarombelangrijk ombetrokkentezijnbijdeactiviteitenvandedoelgroep.Hetuitvoerenvaneen activiteitbouwjealsvolgtop:

Professionelevaardighedenbijactiviteiten

Verbinden,bekrachtigen,stimulerenenmotiverenzijnvaardighedendiedooreen sociaalwerkerwordeningezetbijhetopzettenenuitvoerenvanactiviteiten.Inhet werkenmetbetrokkenenzettensociaalwerkersverschillendevaardighedenen methodesinbijhetaanbiedenvanactiviteiten

Coördinerenenleidinggeven

Bijhetorganiserenvanactiviteitenheefteensociaalwerkervaakdeleiding.Hieronder valthetaansturenvanencontroleuitoefenenoverhetwerkdatmensenuitvoeren. Denkdaarbijaanvrijwilligersofprofessionals.Alsleidinggevendebenje eindverantwoordelijkvoordegeheleactiviteitofhetactiviteitenprogramma.Alsje

CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

coördineertdandeeljetakenuit,houdtjedeplanningbijenstemjeafmet betrokkenen.Jestemtookdemiddelenopdeactiviteitaf.Eensociaalwerkerdie coördineertgeeftrichtingaan.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Empowerment

Empowermentiseenmanieromindividuenengroepenteversterkenzodatze zelfstandigkunnendeelnemenaandesamenleving.Hetuitgangspuntvan empowermentiseigenkrachtomeigenbelangentebehartigen.Doorditprocestijdens activiteitenaandachttegevenvergrooteensociaalwerkerhetzelfvertrouwen, zelfbewustzijnenhetkritischbewustzijn.Hetversterktmensenzodatzegripkrijgen ophunleven,situatieofomgeving.Tijdensactiviteitengeefjealsprofessional deelnemersdanookveelcontroleenbeslissingsmogelijkheden.Jebetrektdeelnemers indevoorbereidingenhetplannenvandeactiviteit,maarookinhetmakenvan afsprakenenstimuleerttothetnemenvaneigenverantwoordelijkheid.Datbetekent datactiviteiteninhetsociaalwerknietopeenpresenteerblaadjewordenaangeboden, maardatervandeelnemerseenactievehoudingenbijdragewordtverwacht.Ditkun jedoendoorzezelfmaterialentelatenverzorgenofzemeetelatendenkenoverde financieringofhetinzettenvanhunpersoonlijknetwerk.Bijvoorbeeldalsdeoomvan éénvandejongereneensupermarktheeftendejongerekanregelendathijappels enflesjeswatersponsortvoornahetsporten,ofalsdegroepbesluiteenrommelmarkt teorganiseren,zodatergeldbeschikbaarkomtombenodigdematerialenaante schaffen.Alssociaalwerker,helpjedegroepofhetindividuomdergelijkeactiviteiten optepakkenenondersteuntzemetadvies,organisatie,uitvoerendoffacilitair.

Ondersteuningbieden

Specifiekedoelgroepen,zoalskinderen,jongerenofouderenhebbenvaakextra begeleidingnodigbijactiviteiten.Daaromzetjealssociaalwerkertijdensactiviteiten inopemotioneleondersteuning.Denkhierbijaanhetversterkenvanhetgevoelvan eigenwaarde.Hierdoorkrijgendeelnemersmeervertrouwenineigenmogelijkheden enzullenzeuiteindelijkmeerdurven.Hiervoorkunjeonderstaandeaandachtspunten inoverwegingnemen:

• Hebaandachtvooracceptatieenrespect

• Spreekvertrouwenuit

PREVIEWVERSIE

• Hebweinigaandachtvoordingendiemisgaan,maarveelaandachtvoorwater goedgaat.

• Geefconcretefeedbackopdeuitvoeringvanendebetrokkenheidbijeenactiviteit

• Stelredelijkeeisen,welkepassenbijhetniveau.Zorgvoorsucceservaringen

• Foutenmakenmag,probeer(samen)oplossingentevinden.

• Viersuccessen

• beloonpositiefgedragofresultaatmetbijvoorbeeldcomplimentenof aanmoediging

• Stimuleeromuitdagingenaantegaan,misschieneerststapjevoorstapje,enlaat steedseenbeetjemeerlos.

Belonenenaanmoedigen

Oleksanderneemtdeelaaneenactiviteitinhetwijkcentrum.Hijvindtheterglastig omcontacttemakenmetdeanderedeelnemers,omdathijvindtdathijdeNederlandse taalnognietgoedbeheerst.Hijhoudtzichopdeachtergrond,halverwegedeactiviteit merktsociaalwerkerAnnedathijsteedsmeeractiefdeelneemt,zichmeeropzijn

gemakvoeltenookeenbeetjecontactmaaktdeanderedeelnemers.Annesteekt haarduimopengeeftOleksandereenglimlach.Daarbijzegtze;“Ikbentrotsopje, watknapdatjejezelfopensteltvoornieuweervaringen.Jebenteenvoorbeeldvoor anderen!"Oleksanderglimlachtterug,hijvoeltzichtrotsennogmeergemotiveerd.

Regelsenstructuurbieden

COPYRIGHTBOOM

Structuurengrenzenzijnbelangrijkvoorallebetrokkenenvaneenactiviteit.Zoals hetaangevenvantijdenplaatszodatiedereenoptijdaanwezigkanzijn,de uitgangspuntenenvisieheldermakenzodateenprofessionalzichdaaraankan conformerenengrenzenaangevendoormiddelvanstructuurenregels.Een terugkerendestructuurvanactiviteitenbinneneenactiviteitenprogrammaofinstelling geefteengevoelvanveiligheidenhouvast.Betrokkenenwetenopdezemanierwaar zeaantoezijn.Ookdraagteensociaalwerkerzorgvoordestructuurinderuimte; spullenhebbeneenvasteplek,aantrekkelijkenlogischgeorganiseerdenopgeruimd. Regelshorenerbijalsjemetgroepenofindividuenwerkt.Hetgeeftduidelijkheid. Iedereenweethierdoorwaterverwachtwordtenbinnenwelkekaderszekunnen bewegen.Regelsmoetenerzijnvoorzoweldesocialealsdefysiekeveiligheid.Wanneer jeregelsopsteltinoverlegmetdedeelnemers,wordenzenogmeereigenen makkelijkeromnateleven.Stelregelsaltijdopinpositievezin.Bijvoorbeeld'inde ganglopenwerustig'inplaatsvan'jemagnietrennenindegang'.Eenteveelaan regelsenstructuurkanweerbelemmerendwerken.

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

PREVIEWVERSIE

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Voordat je een activiteit begint, leg je eerst de regels uit.

Activiteitenuitleggen

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Bijdeuitvoeringvanactiviteitenishetgoedomvoordedoelgroepduidelijkekaders aantegeven.Opdezemanierweetiedereenwaarhijofzijaantoeis.Deuitlegvan eenactiviteitwordtvaakvolgenshet'praatje,plaatje,daadje'principeopgebouwd.

Deuitlegbegintmeteenpraatje,eeninleidingvandeactiviteit.Naamvandeactiviteit endoelenwordenomschreven.Afsprakenwordengemaakt.Danwordthetplaatje ingezet,hierbijwordteenbeeldgeschetstvanhetbeoogderesultaat,eenvoorbeeld wordtgetoonddooreenvoorafgemaaktitem,eenfotoofeenfilmpje,deruimteen materialenwordengetoond.Totslotdoetdebegeleidervoorwaterverwachtwordt, materialenwordentoegepastendegroepofindividuweetnuprecieswatzekunnen gaandoenenwaarmee.

Stimulerenenmotiveren

Omtezorgendatdeelnemersgemotiveerdzijnomnaareenactiviteittekomen,zorgt eensociaalwerkerdathijweetwatdedeelnemersaantrekkelijkvindenineenactiviteit endatdezeisafgestemdopbeschikbaretijdenfinanciëlemiddelen.Eenactiviteitis aantrekkelijkalshetaansluitbijdewensenenbehoeften.Maakhierbijgebruikvan creatieveeninnovatieveideeën,zoalshetorganiserenvanspellen,wedstrijdenen andereaansprekendeenvernieuwendeactiviteiten.Veelmensenkomennaareen activiteitwanneerzijdaarandereleukemensentreffen.Datkanookmotiverend werken.Daarnaastspeeltdebetrokkenheidvandebegeleiderseenstimulerenderol. Doorpositieftezijnenenthousiasttezijnoverdeactiviteitkunjealssociaalwerker dedeelnemersaanzettentotactieenontwikkeling.

Communiceren

PREVIEWVERSIE

Communicerenmetbetrokkenenisergbelangrijkomvooraf,tijdensenachteraf duidelijkheidtegevenoverdeactiviteit.Eensociaalwerkerbevraagtdeelnemers, netwerk,professionalsencollega'soverdeactiviteitzodatdezesteedskanworden bijgesteldomdekwaliteitteverbeteren.Activiteitenmaakjesamen.Inde voorbereidingcommuniceerjeovertijd,plaatseninvulling.Indeuitvoeringstelje vragenoverhetprocesenhetdoelzoals'hoezoujenuverderwillen?'of'watwasje doeltoenjehieraanbegon?'.'Watzoudenjulliegraaghiernawillendoen?'iseenmooie vraagomindeafrondingvaneenactiviteittepeilenoferbehoefteisaaneenvervolg. Jekuntdezevragenmondelingmaarookschriftelijkstellenenhiermeemeteende tevredenheidovereenactiviteittesten.Hetgeeftjeinformatieoverdeervaringenvan dedeelnemersenhetbevorderthetpersoonlijkecontact.Daarnaastishetvoorde doelgroepwaardevolomzelfookterugteblikkenopwatzewaardevolenbelangrijke vinden.Hetgeefthuneenstemenhelptzeinhunpersoonlijkeontwikkeling.Desociaal werkerpresenteertwensenenbehoeftenenbehaalderesultatenaanbetrokkenen zoalsdegemeente,sponsorsofsubsidieverstrekkers.Communicerengebeurtdus heelbreedeniseenbelangrijkevaardigheid.

Netwerkinzetten

Alsjeactiviteitengaatorganiserenkunjeeenberoepdoenopjeprofessionelenetwerk. Jekuntjebestaandenetwerkbenaderenofzijeenactiviteitkunnenuitvoeren,ofdat jeeenruimtemaggebruikenenofereensamenwerkingmogelijkis,maarjekuntook gebruikmakenvandeBeroepsverenigingvanprofessionalsinsociaalwerk(BPSW).

Opditonlineplatformkunnenprofessionalservaringendelen,maarookincontact komenmetandereorganisatiesofprofessionalsdieinhetsociaalwerkeenrolspelen.

PREVIEWVERSIE

Als sociaal werker kun je voor activiteiten een beroep doen op je professionele netwerk.

Uiteraardkunjeookeenaanspraakdoenopjenetwerkvanvrijwilligersenhetnetwerk vandedoelgroep.Eensociaalwerkerkanmensenuithetnetwerkinzettenalsdocent, coach,begeleiderofvrijwilligerenbijvoorbeeldfamilieledenvandedoelgroepvoor hand-enspandiensten,vervoer,verzorgenvanetenoftedrinken.Ofdenkaanhet gebruikmakenvanplaatselijkeverenigingenenwinkels,voorsponsoringofdeverhuur vanruimtes.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS

Eensociaalwerkermotiveertdedoelgroepomzelfverbindingenaantegaaneneen netwerkoptebouwen.Doorhiereenvoorbeeldrolinaantenemen,toontde professionalheteffectenhetnutvaneennetwerkinprofessionelemaarook persoonlijkesituaties.

CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

19.7 Begrippen

Agogischhandelen

Eenmanierdieeensociaalwerkergebruiktomveranderingbijdedoelgroepingang tezettenofteondersteunen.

Appélwaarde

Deaantrekkelijkheid,prikkelsenuitdagingdieeendeelnemerervaartbijeenactiviteit.

Arbeidsmatigeactiviteiten

Bezighedendiewerkvervangenofmakkelijkertoeganggeventotdearbeidsmarkt.

Beeldendeexpressie

Eenmanieromjeteuitenennatedenkenoverwiejebent,jekuntjezelfuitenvia beelden.

CommunityArt

Deverbindingdiegemaaktwordttussenkunstenmaatschappelijkevraagstukken, hetiseenmiddelomonderwerpenzoalseenzaamheid,participatieensocialeactivering vanbewonersineenwijkofstadmetelkaarbespreekbaartemaken.

Eenactiviteitenplan

COPYRIGHTBOOM

Eenplandatweergeeftwelkeactiviteitenerwordenuitgevoerdomeenbepaalddoel tebereiken.

Empowerment

Eenmanieromindividuenengroepenteversterkenzodatzezelfstandigkunnen deelnemenaandesamenleving.

Feest-ofvieringsactiviteiten

Feestelijkeactiviteitenwaarbijeenbepaaldegebeurtenis,dagofpersooncentraal staat.

Georganiseerdspel

PREVIEWVERSIE

Leertmensenomgaanmetgezamenlijkeregels,isdoelgerichtenbevordertpositieve interactie.

Inclusieveactiviteiten

Hebbenalsdoelomeenomgevingtescheppenwaariedereenzichthuisenbetrokken voelt.

Muzisch-agogischeactiviteiten

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Activiteitendiegerichtzijnopontwikkelingenhetwelzijnvanhetindividuofdegroep, jezetermetcreatievemiddelenontwikkelingenmeeingang.

Thema-activiteiten

Activiteitendiezichaansluitenbijeenonderwerpendieeensymbolischewaarde kunnenhebben,watdebetrokkenheidofenthousiasmevergroot.

Vormgevendematerialen

Materialendiejekuntveranderenof‘vervormen’.

Vrijspel

Geeftdemogelijkheidtoteigeninitiatieven,ontwikkeling,ontdekkenencreativiteit.

Vrijetijdsactiviteiten

Alledingendiejenaastjewerkendegewonedagelijkseactiviteitenonderneemt.

Activiteit

Eenmiddelofeeninstrumentommensenopeenjuistemanierteondersteunen,zodat doelenbereiktworden

Activiteitencategorie

Eencategoriewaaralleactiviteitendieeenzelfdedoelnastrevenondervallenen waarbijvandezelfdesoortmiddelengebruikwordtgemaakt.

Collectieveactiviteiten

COPYRIGHTBOOM

Richtenzichopeengezamenlijkeaanpakvanproblemenofhetbevorderenvanwelzijn ineengemeente,wijkofbuurt.

Dagelijkseactiviteiten

Activiteitenalsjezelfwassenenboodschappendoen.

Dimensioneelappél

Deaantrekkelijkheidvanderuimte,ditheefttemakenmetdeindeling,debeleving enisdaarmeesterkverbondenmetdewaardedieeendeelnemeraandeactiviteit geeft.

Draaiboek

PREVIEWVERSIE

Hieringebeurteenverdereuitwerkingvandeuitvoeringvanspecifiekeactiviteiten.

Drama

Jeuitendoorwoordengebaar,waarbijjejezelfkuntlatenzien,jenadenktoverwie jebent,watjevoelt,denktenvindt.

Flow

Eengeestelijketoestandwaariniemandgeniet,hetlijktalsofdeactiviteitvanzelfgaat entegelijkertijdiserdiepeconcentratie.

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Gevormdematerialen

Materialendieeenvastevormhebben,dienietteveranderenis.

Groepsactiviteiten

Activiteitendiegerichtzijnophetversterkenvanrelatiesbinnengroepenenhet bevorderenvansocialeinteractievoormensenmeteenzelfdeproblematiek.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Individueleactiviteiten

Hebbenalsdoelompersoonlijkeondersteuningen/ofhulpverleningtebieden.

Kennismakingsactiviteit

Wordtingezetalsereennieuwegroepgevormdwordtdievoorlangereperiodemet elkaargaatsamenwerkenofverblijven.

Ongevormdematerialen

Materialediegeenvastevormhebbenensteedsveranderen.

Sensopathischappél

Deaantrekkingendebelevingvanhetmateriaal.

Thematischappél

Heefttemakenmetdesymbolischebetekenisvandeactiviteit.

19.8 Bronnen

5Dok. De relevantie van MAM binnen de SPH, geraadpleegdop9januari2024,

https://5dok.net/article/methodisch-handelen-muzisch-agogische-methodiek.qvl1w59d Attune. Wat is het verschil tussen een facilitator en een moderator? Geraadpleegdop9 januari2024,

https://attune.nl/wat-is-het-verschil-tussen-een-facilitator-en-een-moderator/ Beaks.Competentiecoördineren.Geraadpleegdop29januari2024,

https://www.beaks.nl/coordineren/ BoomManagement. Niet loslaten maar anders vastpakken. Geraadpleegdop9januari 2024,

PREVIEWVERSIE

https://boommanagement.nl/artikel/organiseren-in-en-met-netwerken-niet-loslaten-maar-anders-vastpakken/ BPSW Beroepsvereniging van professionals in sociaal werk.Geraadpleegdop9januari 2024,https://www.bpsw.nl/ Groepsmaatschappelijkwerk. Individuele begeleiding. Geraadpleegdop9januari2024

https://www.groepsmaatschappelijkwerk.nl/page/individuele-begeleiding HogeschoolUtrecht. Op zoek naar balans tussen individuele en collectieve benaderingen in de wijk Geraadpleegdop9januari2024,

https://husite.nl/kus/wp-content/uploads/sites/208/2018/07/Op-zoek-naar-balans-tussen-individuele-en-collectieve-benaderingen-in-de-wijk-2016-JB-def-1-2016.pdf InnovatiebureauFridayoutoftheBox. Wat doet een facilitator? Geraadpleegdop9 januari2024,

https://www.fridayoutofthebox.nl/facilitator-wat-doet-een/ InnovationQuarter. Waar blijft de technologische innovatie in het sociaal domein? Geraadpleegdop20januari2024,

https://www.innovationquarter.nl/item/waar-blijft-de-technologische-innovatie-in-het-sociaal-domein/

KoningBamboe. Levenslang Leren: Het Belang van Educatie op Volwassen Leeftijd Geraadpleegdop9januari2024,

https://www.koningbamboe.nl/nl/blogs/algemeen/levenslang-leren-het-belang-van-educatie-op-volwas/ Kennispleingehandicaptensector. 4 Tips om dagactiviteiten op te zetten, geraadpleegd op20januari2024,

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

https://www.kennispleingehandicaptensector.nl/tips-tools/tips/4-tips-om-dagactiviteiten-op-te-zetten KristelenSimonvanPerformatory. 6 Inspirerende voorbeelden van social innovation, geraadpleegdop20januari2024,

https://www.kunstlocbrabant.nl/kennis-inspiratie/6-inspirerende-voorbeelden-van-social-innovation-3579-51847 Leiderschapsdomeinen. Zelfregie stimuleer je met deze 5 vragen. Geraadpleegdop9 januari2024,https://www.leiderschapsdomeinen.nl/zelfregie-stimuleren/ Leren.nl. Plannen en organiseren: middelen, mensen en bevoegdheden. Geraadpleegd op9januari2024,

https://www.leren.nl/cursus/management/plannen-organiseren/benodigdheden.html Movisie. Eigen regie: Wat weten we en waar staan we? Geraadpleegdop9januari2024,

https://www.movisie.nl/artikel/eigen-regie-wat-weten-we-waar-staan-we Movisie. Met passie, engagement en strategie maken sociaal werkers het verschil. Geraadpleegdop9januari2024,

https://www.movisie.nl/artikel/passie-engagement-strategie-maken-sociaal-werkers-verschil Movisie.Zonderempowermentgeenparticipatiesamenleving.Geraadpleegdop29 januari2024,

https://www.movisie.nl/artikel/zonder-empowerment-geen-participatiesamenleving#:~:text=Volgens%20Rensen%20vormt%20empowerment%20een,een%20deel%20van%20de%20oplossing. NederlandsJeugdinstituut(nji.nl). Wat betekent lhbtqia+? Geraadpleegdop9januari 2024,

https://www.nji.nl/seksualiteit-en-gender/meer-informatie-en-advies-over-lhbtiqa#:~:text=Lhbtqia%2B%20is%20een%20afkorting.,%3A%20daar%20staat%20de%20%2B%20voor. PMC-online. Activiteitenplan & planning. geraadpleegdop9januari2024,

https://pmc-online.nl/structuur/activiteitenplan/ Psychologiemagazine. Waarom we zo verlangen naar erkenning. Geraadpleegdop9 januari2024,

https://www.psychologiemagazine.nl/artikel/verlangen-naar-erkenning/ Rijksoverheid. Leven Lang Ontwikkelen.Geraadpleegdop9januari2024,

https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/leven-lang-ontwikkelen SociaalDomeinOnline. Empathische communicatie: lukt jou dat? Geraadpleegdop9 januari2024,

PREVIEWVERSIE

https://sociaaldomeinonline.nl/empathische-communicatie-lukt-jou-dat/ DeSociaal-EconomischeRaad(SER). Werkenden stimuleren om zelf de regie te nemen over hun loopbaan: zo doe je dat! Geraadpleegdop9januari2024,

https://www.ser.nl/nl/Publicaties/regie-loopbaan SociaalWerkNederland. Over Sociaal werk. Geraadpleegdop9januari2024,

https://www.sociaalwerknederland.nl/over-ons/over-sociaal-werk SociaalWerkNederland,JaninavanderZande. Sociaal werk voor een sterke sociale basis. Geraadpleegdop9januari2024,

https://www.sociaalwerknederland.nl/actueel/nieuws/6049-sociaal-werk-voor-een-sterke-sociale-basis Sociaalwerk-werkt. Wat doet een sociaal werker? geraadpleegdop9januari2024,

https://www.sociaalwerk-werkt.nl/werknemers/gids-beroepsontwikkeling/ik-wil-sociaal-werker-worden/wat-doet-een-sociaal-werker

StichtingJam. Individuele begeleiding,geraadpleegdop18januari2024, https://stichtingjam.com/aanbod/individuele-begeleiding/ WAP. Randvoorwaarden als verlanglijstje.geraadpleegdop9januari2024, https://werkenaanprogrammas.nl/besturen/randvoorwaarden-als-verlanglijstje/ Zorg+Welzijn. Sociale wijkteams: van individueel naar collectief werken, maar hoe? Geraadpleegdop9januari2024, https://www.zorgwelzijn.nl/sociale-wijkteams-van-individueel-naar-collectief-werken-maar-hoe/

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

PREVIEWVERSIE

Thema20

Projectenopzetten

Inhoudthema

PREVIEWVERSIE

• Projecten

• Projectenorganiseren

• Projectmanagement

• Projectfinanciëring

• ProjectStart-UP

• Begrippen

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Jezultinhetsociaalwerkregelmatigtemakenkrijgenmetprojecten.Hiervoormoet jeovervaardighedenbeschikkenrondomhetorganiserenvanprojecten.Zohoudje onderanderedeuitgavenvaneenprojectbijenmaakjegebruikvan managementvaardigheden.Leidinggeventijdenseenprojectenhetvoor-ennawerk daarvaniseveneenseenbelangrijkevaardigheid.Uiteraardmoetjegoedkunnen plannenengoedzichthoudenopdevoortgangvaneenproject.Totslotishet belangrijkomjecommunicatievevaardighedenintezettenenoogtehebbenvoor betrokkenen,ofditnudeelnemers,vrijwilligersofbijdragerszijn.

20.1 Projecten

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Eensociaalwerkerorganiseertregelmatigprojecten.Hetisdanookgoedomteweten wateenprojectpreciesinhoudt,waterallemaalbijkomtkijkenenwatjetakenen verantwoordelijkhedenzijn.

Project

Eenprojectiseenproceswaarbijeenmaligbinneneenbepaaldetijdwordttoegewerkt naareengestelddoel.Eenprojecteneenactiviteitlijkeningrotelijnenhetzelfde.De woordenwordenookdoorelkaargebruikt.Alsjetocheenverschilwiltaangeven,dan kunjenaardeomvangendetijdsduurkijken.Alsjeervoorzorgtdatvierlangdurig werklozeneendagjemeelopenbijeenbedrijf,isdateenactiviteit.Alsjehetzelfde doetvoorhonderdlangdurigewerklozenbijvijftienbedrijven,dankunjesprekenvan eenproject.Netalsbijeenactiviteitiserbijeenprojectsprakevanhetwerkenmet doelen.Voorjeaaneenprojectbegint,denkjenaovereendoelensteljedithelder op.Bijeenprojecthebjemeestaleenduidelijkbegineneindenhetisvaakcomplexer daneenactiviteit.Eenactiviteitkanonderdeeluitmakenvaneenproject.

Wie,wat,waar,wanneer

Hetorganiserenvaneenprojectiseenuitdaging.Erkomtbehoorlijkwatbijkijken.Je wiltnatuurlijkdatideeëngoedwordenuitgevoerd.Hetisduidelijkdathetstellenvan hetdoeldusergbelangrijkis.Verdermoetjeeengoedbeeldhebbenvanverschillende zaken:

• Voorwieishetprojectbedoeld?

• Wathebjeallemaalnodigomhetprojectteorganiseren?

PREVIEWVERSIE

• Hoekomjeaangeldenwatvoormaterialenhebjenodig?

• Waargaathetprojectplaatsvinden?Kandatzomaar?

• Moetereenstraatafgezetworden?Eenvergunningwordenaangevraagd?

• Wanneervindtdeactiviteitplaats?

• Zijndedatumenhettijdstipgoedgekozen? Allemaalvragenwaarjeeerstantwoordopmoethebben,voorjedaadwerkelijkverder gaatmetorganiseren.

Hetprocesvanplannen,organiseren,uitvoeren,controlerenenafrondenvaneen projectnoemjeprojectmanagement.Gestructureerdwerkenhelptomdevooraf bepaaldedoelenvaneenprojecttebereikenbinnendegestelderichtlijnenzoalstijd, budgetenmiddelen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Spininhetweb

Jewerktvaakmeteenprojectteamdatkanbestaanuitverschillendedisciplines. Meestalisereenprojectmanager(ookwelprojectcoördinatorgenoemd)die verantwoordelijkisvoordeplanning,coördinatieenbeheervanhetproject.Ditiseen taakdiegoedbijdesociaalwerkerzoukunnenpassen.

Jebentneteenspinineenwebalsjeeenprojectorganiseert.Jehebtmetveelmensen enorganisatiescontact.Voorhetorganiserenvaneengoedprojectisinformatievan betrokkenenbelangrijk,alsjeprojectnietaansluitbijdedoelgroepdanzalhetproject weinigkansvanslagenhebben.Deprojectmanagerkentallebetrokkenen,waaronder dedoelgroependeopdrachtgever.Deprojectmanagerheefteengoedoverzichtover hetprojectendeomgeving.Alsprojectmanagerhebjeeenveelzijdigeenproactieve rol,gerichtopeeneffectievesamenwerking.Hiervoormoetjegoedkunnen communiceren,organiserenenmulti-tasken.

Hetkanuiteraardookzozijn,datdesociaalwerkeronderdeelisvanhetprojectteam enerbijgevraagdisomzijnofhaarkennisenvaardigheden.

20.2 Projectenorganiseren

Eenprojectorganiserenbegintmethetstellenvaneendoel.Datdoelontstaatvanuit eenaanleiding.Alsjeeendoelopgesteldhebt,bedenkjehoejehetkunthalen.Daar hebjeideeën,mensenenmiddelenvoornodig.Jekuntdaneenprojectplangaan opstellen.Ditiseenplanvanaanpakwaarinjedeaanleiding,voorbereidingenen uitvoeringvanhetprojectbeschrijft.Jehoeftdeopzetvanzo'nplannietzelfte bedenken.Opinternetvindjeveelvoorbeelden.

Dezesfasenvaneenproject

PREVIEWVERSIE

Ineenprojectishetgebruikelijkomtewerkeninopeenvolgendefasen,omzoeen goedoverzichttehoudenentewakenoverdehaalbaarheidenderisico's.Dezesfasen vaneenprojectzijn:

• initiatieffase:eenprojectofactiviteitorganiserenbegintmeteenaanleiding:een probleem,vraagofidee

• definitiefase:jesteltsamenmetdedoelgroephetdoelop(wat?)

• ontwerpfase:jebedenkthoejehetdoelkuntbehalen(hoe?)

• voorbereidingsfase:jemaakteenplanvanaanpakendraaiboek

• realisatiefase:jevoerthetprojectuit

• nazorgfase:instandhoudenvanhetproject(resultaat).

Initiatieffase

Eenprojectofactiviteitheefteenaanleiding.Hetisnietdebedoelingdatjijmethet geldvandegemeentezomaareengezelligebuurtbarbecueorganiseert.Ditkanwel, maardanmoetereenaanleidingzijn.Dezevindjedoorjeogenenorenopentehouden. Watiserbijvoorbeeldnodigineenwijk?Moetdeveiligheidverbeterdworden?Iser overlastvanhangjongeren?Zijnerveeleenzameouderen?Iserveelsprakevan schuldproblematiek?Dieinformatiekrijgjevanverschillendekanalen.Viadebewoners, doormetzetepraten.Ofdoorgesprekkentevoerenmeteenwijkmanagerofmensen dieeencentralerolindewijkhebben.

COPYRIGHTBOOM

Hangjongeren kunnen een gevoel van onveiligheid oproepen. Dit kan een aanleiding voor een activiteit zijn.

PREVIEWVERSIE

Ideeënbus

Peterwoontineenoudewijkvaneenstad.Alshijeenkeeropstraatloopt,merkthij dathijbijnaniemandmeerkentindewijk.Erzijnveelnieuwegezinnenkomenwonen vanverschillendekomaf.Hijlooptnaarhetwijkgebouwvooreenkopjekoffie.Tegen debeheerderzegtPeterwathijheeftopgemerkt.DebeheerderschrijftopwatPeter verteltendoetdenotitieindeideeën-envragenbusdieerhangt.

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Definitiefase

Jehebteenaanleidingvooreenprojectgevonden.Dansteljehetdoelop.Indatdoel schrijfjewatjewiltbereikenmethetproject.Eendoelisbijvoorbeelddehuidige beoordelingvandesocialeveiligheidindewijkdoordebewonersvaneen6,5verhogen toteen7ineenperiodevaneenjaar.Hetopstellenvaneendoelisbestlastigenmoet goedgebeuren.JekuntdaarvoordeSMART-methodegebruiken.Enletop:jebeschrijft nogniethoejehetdoelwiltbereiken.Metbehulpvanhetdoelkunjeachterafmeten ofjeprojectgeslaagdis,wanthetbeschrijftheteindresultaat.Meteenaanleidingen eendoeloppapier,gajenadenkenoverhoejehetdoelkuntbehalen.Pasnubegint jeprojectvormtekrijgen.Jeideeënsluitenaanbijhetdoel.Alsjeouderenuithun isolementwilthalen,organiseerjegeennachtelijkdanceevent.Maarmisschienwel yogalessenofeensocialemediacursus.Alsjemensenwiltinformerenoverdehulp enondersteuningdiezekunnenkrijgeninhetkadervandeWetmaatschappelijke ondersteuning(Wmo)organiseerjebijvoorbeeldeeninformatiebijeenkomst.

Ontwerpfase

Indeontwerpfasedenkjenaoverhoejededoelenkuntbehalenenwatdaarvoor nodigis.

Middelen

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

PREVIEWVERSIE

Middelenzijndematerialen,mensen,vergunningenenhetgelddatjenodighebtvoor hetprojectofdeactiviteit.Jebentsteedsbezigmethetopzettenvaneennetwerk, zodatjemakkelijkdemiddelenvooreenactiviteitkuntregelen.Jehebtbijvoorbeeld dranghekkennodigomeengebiedaftezetten.Danbeljedebetreffende verantwoordelijkevandegemeente.Datgeldtookvoorhetaanvragenvan vergunningenofsubsidies.Hetisnodigomdewegtewetenbinnengemeentelijke organisatiesenindewijk.Eengoederelatiemetdebeheerdervanhetbuurthuisis handigalsjeafentoeeenruimtenodighebt.

Risico's Risicobeheer,ofmeteenanderwoordrisicomanagement,helptjeomervoorte zorgendaterzoweinigmogelijkmiskangaan.Jekunthierbijdenkenaanfinanciële zaken,maarookaanordeenveiligheidofhetweer.Hetisdaaromverstandigom zowelinjebegrotingalsinjeplaneenpunt'onvoorzien'teverwerken.Onvoorziene omstandighedeninjeplankunnengaanoverEHBO,slechtweeroftechnische storingen.Erzijnveelfactorendieeenprojectkunnenbedreigen.Ookkaneenproject mislukkenomdathetnietvoldoendebegrensdisofnietaanwettenofregelsvoldoet. Daaromdenkjevoorafnaovervragenals:hoekanikdeveiligheidvaniedereen garanderen,metwelkewet-enregelgevingmoetikrekeninghoudenenwatzijnde beperkingenintijdeninwatmensenfysiekenmentaalaankunnen?Jebetrekthierbij dewettenenregelsrondomveiligheidenEHBO.Hoehoudjerekeningmet brandveiligheidenvluchtroutes,voorhetgevalzicheennoodsituatievoordoet?Hoe gaatdeorganisatieommetiemanddiegewondraakt?Zijndematerialendiejegebruikt veilig?Watzijndebevoegdhedenvandevrijwilligers?Hetisbelangrijkdatiedereen opdehoogteisvandeafsprakenhierover,zodatergeenverwarringenonveilige situatieskunnenontstaan.Hetisverstandigomallerisico'sdiejekuntbedenkente

noterenineeninventarisatielijst.Alsjedaneenflinkelijsthebtopgesteld,kijkjewelke risico'sechtserieuszijn.Bepaalindiegevallenalternatieveacties.Eenbuitenactiviteit kanbehoorlijkverpestwordendoorstormenhagel.Danishetnoodzakelijkdatjeals planBeenbinnenruimteregelt.Eenprojectwilnogweleensmislukkenomdaterniet goedisnagedachtovermogelijkerisico's.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Voorbereidingsfase

Deideeën,mensenenmiddelendiejenodighebt,werkjeuitineenplanvanaanpak. Hierinbeschrijfjedeaanleiding,devoorbereiding,wiewelkeactiesonderneemt, welkesamenwerkingmetanderennodigisendebeoogderesultaten.

Jehebtnueenduidelijkerbeeldvanhetprojectenkuntbeginnenaande projectplanning.Deprojectplanninggeefteenduidelijkoverzichtvanalleactiviteiten, middelen,taken,tijdenkosten.Dezeverzamelingvanalleprojectonderdelenvormen debasisvanjeplan.Hierbijhoorteentijdlijn.Dezegeeftvanbegintoteindaanwat ermoetgebeurenvoordevoorbereiding,uitvoeringenafrondingvanhetproject. Iedereendiebijdeorganisatiebetrokkenis,moetwetenwatervanhemverwacht wordt.Ineendraaiboeklegjetotindetaildeorganisatievast.Iedereendieeentaak heeft,kaninhetdraaiboeklezenwathijwanneer,waarenmetwiemoetdoen.De opstellinghiervanvraagttijdenenergie.Maaralshetafis,zorgthetdraaiboekervoor datdeorganisatiegoedverloopt.Hetplanvanaanpakmaaktonderdeeluitvanhet draaiboek.

Realisatiefase

Indezefasevoerjeeenprojectplanuitenbewaakjedevoortgangervan.De afzonderlijkeactiviteitenwordenuitgevoerdbinnendegeplandetijd,hetbeschikbare budget,kortomvolgenshetdraaiboek.Aanheteindevanderealisatiefasewordthet projectresultaatopgeleverdaandeopdrachtgever.

Nazorgfase

PREVIEWVERSIE

Hetprojectisbeëindigd.Hetresultaatmagerzijn!Datiseenmooimomentvooreen feestje.Indenazorgfasegaathetnaastafrondenomevalueren.Aanhetbeginvanje projecthebjeeenbepaalddoelgesteld.Bijdeevaluatieishetbelangrijkomterugte kijken,hebjehetdoelbehaaldenwaardoorisditwelofnietgelukt.Hetdoelhebje voorafzobeschrevendathetklinktalsofjehetalbehaaldhebt.Bijvoorbeeld;'na afrondingvanhetprojectbeoordelendewijkbewonershunsocialeveiligheidinde wijkhogerdanvoordeuitvoeringvanhetproject.'Jehebtdanvoorafweleen beoordelingnodigvandewijkbewonersendezemoetjedanachterafookweertoetsen. Ditkunjebijvoorbeelddoendooreenenquêteintezetten.Opdezemanierkunje controlerenofjejedoelbehaaldhebt.Bijeenevaluatiezijndevolgendevragenvan belang:

• Heeftdeopdrachtgevergekregenwathijverwachtte?

• Heefthijdesamenwerkingalsprettigervaren?

• Zijnernogverbeterpunten?

• Hoehebbendedeelnemershetprojectervaren?

• Ishetdoelbereikt?

• Hebbendeteamledendesamenwerkingalsprettigervaren?

• Wiljevooreenvolgendprojectweermethensamenwerken?Enandersom?

Hetresultaatvanhetprojecthoortbijhetdoeldatjegesteldhebt.Alshetgemiddelde resultaathogerbecijferdwordt,hebjejedoelbereikt.Alsditnietzois,zuljemoeten nadenkenovereenvervolg.Totslotbedankjedeteamledennatuurlijkvoorhuninzet.

20.3 Projectmanagement

Bijprojectenwerkjesamenmetmensen.Jewerktmetdedoelgroep,vrijwilligers, collega'senandereprofessionals.Samenwerkenjullieaandegesteldedoelen.Werken metmensengeeftenergieenzorgtervoordatjesteedsweernieuweinzichtenkrijgt. Maarhetwerkenmetmensenkanooklastigzijn.Bijvoorbeeldalserbijnaniemand aanhetprojectmeedoetofalsdemensenmetwiejewerktandereideeënhebben. Alsjeeenprojectorganiseert,zuljejedaaropinmoetenstellen.Jeovertuigtmensen vanjeideeënenmotiveertmensenaanhetprojectdeeltenemen.

Communicatie

COPYRIGHTBOOM

Wanneerjeeenprojectorganiseertencoördineert,verwachtenmensenvanjoudat jedeleidingneemt.Lastigebeslissingenneemjijenjezorgtervoordatallematerialen enmensenophetjuistemomentopdejuisteplaatszijn.Tijdensdeuitvoeringvan hetprojectstuurjemensenaanenneemjedeleiding.Communicerenishierbijvan grootbelang.Jevoorzietbetrokkenenvaninformatie.Demensendiedeelnemenaan hetprojectmoetenwetenhoelaatenwaarzeverwachtworden.Daarvoorgebruikje eenduidelijkeuitnodiging.Daarnaasthebjeeeninformerenderolnaar geïnteresseerdenenbetrokkenbijhetproject.Degemeentebijvoorbeeld,of wijkorganisaties,maarookdebrandweer,omwonendenofoudersvankinderenen jongerendiedeelnemenaanhetproject.Meteenhelderecommunicatievoorkomje veelproblemen.

Digitalemedia

PREVIEWVERSIE

Voordecommunicatierondomhetprojectofactiviteitkunjeprimadigitalemedia inzetten.Communicerenmetmensenmethetprojectteamverlooptsnelenhandig viaprojectmanagement-appsofe-mail.Socialemediazijnheelhandigvoorhet mobiliseren,activerenenmotiverenvan(mogelijke)deelnemers.Jekuntgrotegroepen mensenopeeneenvoudigemanierbereiken.Erklevenooknadelenaan.Jeweetniet wiejeberichtopsocialemedialeestenhetisbelangrijkomtewetenwelkesociale mediajedoelgroepgebruikt.Vooralbijjongereniseenappvandaaghotenmorgen 'not'.

Mobiliseren,activerenenmotiveren

Mensenhebbenallemaalhuneigenideeënendrijfveren.Bewonershebbenmisschien helemaalgeenzinindeelnameaaneenproject.Jijbentconstantbezigmethet mobiliseren,activerenenmotiverenvanmensen.Mensendiejewiltbereiken,of

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

mensendiehelpenmetdeorganisatie.Hoejedatdoet,verschiltperkeer.Somsmoet jemensenduidelijkaanspreken,devolgendekeerluisterjevooral.Hetisgoedomna tedenkenoverhoejejouwdoelgroephetbestekuntbereikenenbenaderen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Aansturenenleidinggeven

Demensendiesamenmetjouhetprojectorganiserenenuitvoerenmoetenweten watenwanneerervanhenverwachtwordt.Hiervoorgebruikjehetdraaiboek.Als leidinggevendehoujeoverzichtentoezichtinhettaakbeheer.Taakbeheerishet proceswaarbijdetakenvaneenprojectvanhetbegintoteindwordenbewaakt.

Leiderschapsstijlen

Alsjetijdenseenprojectdeleidinghebt,kijktiedereennaarjou.Hetaansturenvan mensenenleidinggevenkanopverschillendemanieren.Somsmoetjedeenemanier kiezenensomsdeanderemanier.Hiernavolgendeviermeestgebruikte leiderschapsstijlen,diejekunttoepassenbijeenproject.

Autoritair leiderschap

Autoritairleiderschaphoudtindatjealleszelfindehandwilhouden.Jeneemtalle beslissingen.Medewerkers,vrijwilligersenbijvoorbeeldbuurtbewonersmoetenalle beslissingendiezenemenaanjouvoorleggen.Eennadeelvandeautoritaire leiderschapsstijlisdatdemensenmetwiejewerktgeeneigenverantwoordelijkheid nemen.Zewachtenvaakaf,ooktijdensdeuitvoeringvanhetproject.

Indepraktijk

SociaalwerkerLeonorganiseerteenprojectvoorjongerenovervakantiebanenen bijbanen.Eenvandevrijwilligersvanhetbuurthuiswiltijdenseeninformatieavond graagwatkomenvertellenoverdetijddathijeenvakantiebaantjehad.Leonvindt hetgeengoedidee,omdathetnietstoevoegtvoordejongerenendeinformatieavond niettelangmoetduren.Leonprobeertditeenpaarkeervoorzichtigtebespreken, maardemanblijftbijzijnidee.Leonzegtvervolgensdathetzijnprojectisendathij besluitdatdemannietmagspreken.Devrijwilligerlooptkwaaddedeuruit.

PREVIEWVERSIE

Laissez faire

Laissezfairewilzeggendatalleledenvanhetprojectteamzelfvrijzijnomtebedenken watzijgaandoen.Alsjemeteenkleingroepjemensensamenwerkteniedereenheeft dekwaliteitendienodigzijnomhetprojectteorganiseren,kunjemensenloslaten. Jevertrouwteropdatzijdejuistebeslissingennemen.Jehoeftalsprojectmanager nietoverelkdetailtebeslissen.

Democratisch leiderschap

Democratischleiderschapgeeftruimteaanmedewerkersvaneenprojectomzelfmet ideeëntekomen.Ditisvaakeeneffectieveleiderschapsstijlomdatiedereenecht invloedkanuitoefenenophetproject.Tijdensdeuitvoeringvaneenprojectishet echtersomsnodigomdirecteenbesluittenemen,zonderdatjedaarindemeningen vandemedewerkersmeeneemt.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Coachend leiderschap

BijCoachendleiderschapgajeuitvandeprofessionaliteitenvakmanschapvanhet projectteamenstajemeernaastdanbovenze.Dezeleiderschapsstijlkunjegebruiken alsjedemensenmetwiejewerktvertrouwt.Jegaatervanuitdatzedejuistebesluiten nemenendatzedeactiviteitofhetprojectopdejuistemanieruitvoeren.Meteen coachendeleiderschapsstijlwiljenietalleeneengoedprojectorganiseren,jewilt mensenooklatengroeieninhunontwikkeling.

Hetprojectteam

Hetprojectteamwaarjemeewerktbestaatvaakuitverschillendebetrokkenen.Eris daarineenverschiltussenhetwerkenmetvrijwilligersencollega'sofanderebetrokken professionals.Jewerktvaaksamenmetburgersaaneenproject,zijkunnendaarin ookderolvanvrijwilligervervullen.Vrijwilligersverdienenmeestalgeensalarismaar zijnvaakzeerbetrokkenbijhetproject.Zewillendusgraaginbrenghebben.Daarnaast kunnenzezomaarstoppenmethunwerkzaamhedenalshetnietgaatzoalszijgraag willen.Jehoudtalsprojectmanagerhetdoelvoorogenenprobeertmensendaarin meetenemen.Datdoejedoorgebruiktemakenvandeverschillende leiderschapsstijlen.Vrijwilligerszijnregelmatigookdeinitiatiefnemersdiebijjou aankloppenvoorjouwexpertise,vaardigheden,kennisennetwerkomeenprojectte kunnenorganiseren,vanwegeeenhogebetrokkenheidbijhetprojectalsburgerof deelnemer.Indiesituatieiseencoachendestijlvanleidinggevengewenst,waarbij jegoedluistertnaardewensenenbehoeftenenwaarbijjealsprofessionalsteedshet doelcentraalblijftstellen.

PREVIEWVERSIE

Een projectteam bestaat uit verschillende betrokkenen.

Ondersteunenbijeigeninitiatieven

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Alssociaalwerkerstimuleerjehetzelfinitiërendvermogenvanburgers.Ditgaatom eenkernkwaliteitwaarbijdeburgerhetvermogenheeftomzelfactieteondernemen ofietsingangtezetten.Projectendieopeigeninitiatiefontstaanhebbenvaakeen grotebetrokkenheidengroterekansvanslagen.Hetverbeterenvandeleefomgeving isbijvoorbeeldeenuitgangspuntvoorburgersommeeaandeslagtegaan.Denk hierbijaanprojectenwaarbijbuurtbewonerseengezamenlijketuinonderhouden,of samenwerkenaanhetweeraantrekkelijkmakenvandewijkdoormiddelvan kunstprojecten.

PREVIEWVERSIE

Jegeeftalssociaalwerkerondersteuningbijhetorganiserenenjeadviseertgericht ophetplannenendemaniervanuitvoeren.Ookkunjetrainingenofcoaching aanbiedenommeerzelfstandigheidbinnenprojectentestimuleren.Jegeeftdaarbij aandachtaanzelfvertrouwen,participatie,hetontwikkelenvanvisieeneenveilige, vertrouwdesfeer.Daarnaastinventariseerjeverschillendeinitiatievenenkoppelje mensenofprojectenaanelkaar.Jestimuleertsamenwerkingofgesprektussen meerderepartijenmetdezelfdeinteressesenondersteuningsbehoeften.Het ondersteunenvaninitiatievenkanopdezemaniereenprojectopzichzelfzijn.

20.4 Projectfinanciering

Eenapartonderdeelvanhetorganiserenvaneenprojectisdefinanciering.Vaak wordenprojectenbetaalddoordegemeenteofeenanderesubsidieverstrekker.Dat betekentdatjemoetkunnenverantwoordenwaaraanhetgeldwordtuitgegeven.Je bentalsprojectmanagerverantwoordelijkvoorhetbudget.Deinkomstenenuitgaven moetjebijhoudeneninzichtelijkmaken.

Projectbegroting

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

PREVIEWVERSIE

Voorjemetdeorganisatiebegint,steljeeenprojectbegrotingop.Ineen projectbegrotingstaanalleverwachteuitgavenvoorhetproject.Iedereenmetwie jesamenwerktaanhetprojectkanopdezemanierzienwaaraanhetgeldwordt uitgegeven.Eengoedebegrotinggeefthelderoverzichtoverhetgeldbijdeorganisatie vanhetproject.Vaakmaakjeindebegrotingeenschemawaarinjeenerzijdsdekosten enanderzijdsdeinkomstennoteert.Ditzoudanbijelkaaropgeteldopnulmoeten uitkomen,wanneerjegeenwinstvoorogenhebt.Alseenbepaaldonderdeelmeer geldkostdanjehebtbegroot,kunjeinhetoverzichtdirectzienwaarjekunt bezuinigen.Alsjegeenbegrotinghebt,kunnenuitgavenuitdehandlopen.Inde projectbegrotingneemjemeestaleenpost'onvoorzien'opvan5-10procentvande totalekosten,zodatjegeldapartzetvooronvoorzieneomstandigheden.

Een voorbeeld van hoe een begroting er uit kan zien

Zorgenvoorbudget

Alsjeeenhelderbeeldhebtvanhetprojectdatjewiltorganiseren,kunjeopzoek gaannaarbudget.Wanneerergeensprakeisvaneenvoorafvastgesteldbudgetvanuit deorganisatiekunjehiervoordegemeente,bedrijfslevenofwelzijnsorganisaties benaderen.Jezameltgeldinvooreenprojectdoormiddelvansubsidie,goededoelen, donatiesofsponsoring.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Jekuntpersonendirectaanspreken,maarookgebruikmakenvaninzamelacties, onlinecrowdfunding,sponsorsbenaderen,ofactiviteitenorganiserenomaangeld tekomenzoalseensponsorloop.Jekuntdaarééniemandverantwoordelijkmaken, maarditkanookinsamenwerkingmeteenteamvrijwilligers.

Fondsenwerving

JekuntparticulierefondsenzoalshetOranjefondsofJantjeBetonaanschrijvenom tevragenofzeeendonatiewillendoenvoorhetproject.Indatgevaldoejeaan fundraising,ditnoemjeookwelfondsenwerving.Fondsenwervingrichtzichmet nameopnon-profitorganisatiesenprojecten.Wanneerjefondsenwerft,houdjeje bezigmethetzoekennaarsponsorenendonateursvoorhetproject.Passendefondsen kunjevindeninhetjaarlijksuitgegevenFondsenboek,watzoweloppapieralsonline tevindenis.Hethelptjeomopeeneenvoudigemanierdoelgerichteenprojectaanvraag intedienenbijeenfondsdataansluitbijjouwdoelen.

Crowdfunding

Crowdfundingiseenmanierwaarbijjegeldinzameltviasocialemediabijhetpubliek ofdedoelgroep.Veelmensenvindenhetfijnomeenbijdrageteleverenaanverbetering vandemaatschappij.Ditmaakthunleveneenbeetjezinvoller.Naastdatjedusgeld ontvangt,hebjehenookietstebieden.Jebiedtiemanddemogelijkheidombijte dragenaaneengoeddoel,endaarbijwordtervaaknogietsextra'sgebodenwatde geldgeverbelangrijkofleukvindt.Vaakafhankelijkvandegroottevanhetbedrag. Denkhierbijbijvoorbeeldaantoegangskaartjes.

Sponsoring

PREVIEWVERSIE

Sponsoringhoudtindatbedrijvengeldofmiddelengevenaaneenprojectinruilvoor bijvoorbeeldnaamsbekendheidofvrijkaarten.Dooranderentehelpenkrijgthetbedrijf meerbekendheid.Werkenmetsponsorsgaatnietalleenomhetvragenenontvangen vangeld.Hetisbelangrijkdatjewerktaaneenbandmetsponsorsenhetcreërenvan betrokkenheid.Jeneemtdesponsormeeinhetprojectendedoelenenmaaktduidelijk waaromenhoejemethetprojectwiltbijdragenaaneenbeterewereld.Alsditaansluit bijdewaardenvaneenorganisatieofbedrijf,zullenzijzichmakkelijkeraanjewillen binden.Wanneerjeconcreetcommuniceertmaakthetvoorsponsorsnog aantrekkelijkeromtedoneren.Bijvoorbeeld:meteengiftvan25eurohelpjeéén deelnemeraaneenplekjeinhetproject.Hetistotslotbelangrijkomsponsorente bedankenvoorhungiften,bijvoorkeuropeenpersoonlijkemanierenmeteen terugkoppelingnaarhetresultaatvanhetproject.

PPS

Tenslotteisernogdepublieke-privatesamenwerking(PSS).Hierbijwerkenbedrijven samenmetoverheidofmaatschappelijkeorganisatiesaaneenproject.Datkaneen financiëlesamenwerkingzijn,maarookeeninhoudelijkesamenwerkingwaarbijkennis ennetwerkenwordengedeeld.Hetmaatschappelijkedoel,maarookeencommercieel doelkrijgenhierbijaandacht.Jekuntmeteenprojectaanspraakmakenopfinanciële middelenvanbijvoorbeelddegemeente.Hierbijwordtvaakgewerktmet aanbestedingen.Erkunnendusookandereorganisatiesuitzijnopdefinanciële middelen.Hiervoormoetjevaakeenuitgewerktplanindienen.Deoverheidzaldan besluitenaanwiedeaanbestedingwordttoegekend.Bijeenopenbareaanbesteding komtdeoverheidmeteisenvoordeuitvoering.BijPPSzaldeoverheidzichniet bemoeienmetdeinhoud.

Baristatraining

JongerenwerkerMichaelheefteenprojectopgezetwaarbijhijjongerentraintomin dehorecatekunnengaanwerken.Hijorganiseerteenbaristatrainingwaarbijde jongerenlerenomechtegoedekoffiestemakendieerooknogeensmooiuitzien.De gemeenteondersteunthetprojectfinancieel.Eenplaatselijkehoreca-ondernemer wordtdaarmeeingezet.Zijkomendetraininggeven,enkunnendejongerenadviseren overhetwerkenindehoreca.

COPYRIGHTBOOM

Betalingen

Voorafbeslisjewiebetalingsbevoegdis,meestalisdatéénpersoon,diedaarmeeook goedbinnenhetbudgetkanblijven.Wanneermeermensendezerolkrijgen,hebje mindercontroleopdeuitgaven.Jekunterookvoorkiezenombudgettenperonderdeel temaken,endaarvoormensenapartaantestellen.Elkeuitgavemoetworden bijgehoudenmeteenbonwaardoorjekanziendatergeenmisbruikvanhetgeld gemaaktis.

Registrerenenrapporteren

PREVIEWVERSIE

Registrereniseenbelangrijkonderdeelvanbudgetteren.Jebedenktvoorafhoeje opschrijftwelkebetalingenzijngedaan,hoejebonnenbewaartenhoejenaardie bonnenverwijst.Iemanddiederegistratiebekijkt,moetdebonnendiebijeenbetaling horensnelkunnenvinden.Iedereendiebetalingendoet,moetelkeuitgegeveneuro kunnenverantwoordenmeteenbon.Alsjedatnietkunt,kunjebijvoorbeeldworden verdachtvanfraude.Doordefinanciëleadministratiegoedbijtehoudenkunje makkelijkerbijsturenalsjeteveeluitgeeft.Ookkunjeaanheteindeengoedoverzicht vandeuitgavenmaken.Belanghebbenden,zoalsdegemeenteraadoforganisaties waarmeejesamenwerkt,zijndaarnamelijkzeeringeïnteresseerd.Datbetekentdat jeeenrapportagemoetmakenwaarinjeverantwoordingaflegtoverdeuitgaven.Voor mensendienietsmethetprojecttemakenhebbengehad,moetdatoverzichtduidelijk zijn.Veelgemeenteshebbeneenstandaardprogrammawaarinjedeuitgavenkunt bijhouden.

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

20.5 ProjectStart-Up

Eengoedbeginishethalvewerk!Zorgbijdestartvanhetprojectvoorduidelijkheid metbehulpvaneenProjectStart-Up(PSU).EenProjectStart-Upbestaatuitéénof meerdereeerstebijeenkomsten,waarinjemetbetrokkenenhetprojectuitdenkten afsprakenmaakt.Hetgaateromdatvooriedereenduidelijkwordtwatdeopdracht is,hoederollenentakenverdeeldworden,watdebesteaanpakisenwiebeslisten meepraatopwelkmoment.Erwordtindezebijeenkomstgebrainstormdoveralle aspectenvanhetproject,zoalshetprojectplan,deelopdrachten,communicatie, haalbaarheid,risico's,tijd,geldenzovoort.Hetdocumentalsresultaatvandeze bijeenkomstheetmeestalookeenPSU.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

PREVIEWVERSIE

Bij een PSU kom je met betrokkenen bij elkaar om een project uit de denken en om afspraken te maken.

Wienodigjeuit

WiejevoordePSUuitnodigthangtafvandeaanleidingtothetproject,hetbeoogde resultaatendemaatschappelijkesituatierondomhetproject.Naastdeprojectleider kunje,afhankelijkvanhetprojectdoel,denkenaandeopdrachtgever,dewijkmanager, ambtenarendieopdehoogtezijnvandeinhoud,vertegenwoordigingvande wijkbewoners,collega's,andereprofessionalsenvrijwilligers.

VoordelenProjectStart-Up

DoormiddelvaneenPSUkunjedecreativiteitendekwaliteitenvandebetrokkenen optimaalbenuttenbijhettotstandbrengenvanhetproject.OokkaneenPSUervoor zorgendat:

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

• onzekerhedenwordenweggenomen

• deelnemersenergiekrijgenommeetewerken

• erdraagvlakontstaat

• ermindertijdrovendediscussieszijntijdenshetproject

• iedereenbeseftwaarhetprojecteindigt.

Hetprojectresultaatwordtsnellerbehaaldomdatiedereenweetwatermoetgebeuren.

Aandachtspunten

DevormenopzetvandePSUhangenafvanhetsoortproject.Onlinekunje verschillendewerkvormenenstappenplannenvoorPSU'svinden.OmdatdePSUaan destartvanhetprojectplaatsvindt,iskennismakingmethetprojectteamaltijdvan belang:dithelptbijdeontwikkelingvanhetgroepsproces.Deelnemerskunje vertrouwengevendoorteluisteren,naarhunervaringentevragen,tedenkenin kwaliteitenendooropen,eerlijkennieuwsgierigtezijn.Eenopengesprekoverde voordelenennadelenvanhetprojectisookvanbelangvoordegroepssfeer.

20.6 Begrippen

Autoritairleiderschap

Houdtindatjealleszelfindehandwilhouden,jeneemtallebeslissingen

Coachendleiderschap

Hierbijgajeuitvandeprofessionaliteitenvakmanschapvanhetprojectteamensta jemeernaastdanbovenze.

Crowdfunding

Eenmanierwaarbijjegeldinzameltviasocialemediabijhetpubliekofdedoelgroep.

Democratischleiderschap

PREVIEWVERSIE

Geeftruimteaanmedewerkersvaneenprojectomzelfmetideeëntekomen.

Laissezfaire

Alleledenvanhetprojectteamzijnzelfvrijomtebedenkenwatzijgaandoen.

ProjectStart-Up

Bestaatuitéénofmeerdereeerstebijeenkomsten,waarinjemetbetrokkenenhet projectuitdenktenafsprakenmaakt.

Risicobeheer

Helptjeomervoortezorgendaterzoweinigmogelijkmiskangaan.

Sponsoring

Bedrijvengevengeldofmiddelenaaneenprojectinruilvoorbijvoorbeeld naamsbekendheidofvrijkaarten.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Taakbeheer

Hetproceswaarbijdetakenvaneenprojectvanhetbegintoteindwordenbewaakt.

Fondsenwerving

Hetzoekennaarsponsorenendonateursvoorhetproject.

Projectbegroting

Hierinstaanalleverwachteuitgavenvoorhetproject.

Projectmanagement

Hetprocesvanplannen,organiseren,uitvoeren,controlerenenafrondenvaneen project.

Projectplan

Ditiseenplanvanaanpakwaarinjedeaanleiding,voorbereidingenenuitvoeringvan hetprojectbeschrijft.

Projectplanning

Geefteenduidelijkoverzichtvanalleactiviteiten,middelen,taken,tijdenkosten.

Publieke-privatesamenwerking(PSS)

Hierbijwerkenbedrijvensamenmetoverheidofmaatschappelijkeorganisatiesaan eenproject.

Tijdlijn

Geeftvanbegintoteindaanwatermoetgebeurenvoordevoorbereiding,uitvoering enafrondingvanhetproject.

Zelfinitiërendvermogen

PREVIEWVERSIE

Eenkernkwaliteitwaarbijdeburgerhetvermogenheeftomzelfactieteondernemen ofietsingangtezetten.

20.7 Bronnen

CrowdfundingNL.Watiscrowdfunding?Geraadpleegdop14december2023,van https://www.crowdfunding.nl/wat-is-crowdfunding-2/ EuropaDecentraal.PPSenaanbesteden.Geraadpleegdop14december2023,van MicrosoftWord-aanbesteden.doc(europadecentraal.nl)

ForTheBetter.Watisfondsenwervingenhoekanikermeeaandeslag?Geraadpleegd op14december2023vanWatisfondsenwervingenhoekanikermeeaandeslag?

-ForTheBetter

Kennisbankfilantropie.Voorwiegoedwildoen.Geraadpleegdop14december2023, van

http://www.kennisbankfilantropie.nl/diensten/lokaal-goed-doen#:~:text=Financi%C3%ABle%20steun%20zoeken%20voor%20uw,project)aanvragen%20bij%20fondsen%20mogelijk .

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Ondernemersplein.NietsinhetsociaaldomeiniszopraktischalsPPS.Geraadpleegd op14december2023,van https://ondernemersplein.kvk.nl/publiek-private-samenwerking-pps/ Ondernemersplein.Publiek-private-samenwerking.Geraadpleegdop14december 2023,vanhttps://ondernemersplein.kvk.nl/publiek-private-samenwerking-pps/ RIVM.Stappenplansuccescolleinwonerparticipatie.Geraandpleegdop14december 2023,van

https://www.rivm.nl/sites/default/files/2022-02/Stappenplan-succesvolle-inwonerparticipatie.pdf

PREVIEWVERSIE

Thema21

Inhoudthema

PREVIEWVERSIE

• Onlinemedia

Ondersteunenbijmediagebruik

• Voordelenvanonlinemedia

• Nadelenengevarenonlinemedia

• Begeleidingbijonlinemedia

• Digitaleoverheid

• Verdieping

• Begrippen

COPYRIGHTBOOM

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Onlinemediazijnnietmeerwegtedenken.Vrijweliedereengebruiktze.Datgeldtook voordecliëntenwaarmeejealsprofessionalwerkt.Zijgebruikenhuntelefoonom allerleiinformatieoptezoekenofomtechatten.Onlinemediakunnenookgevaren opleverenvoorcliënten.Doorhunachtergrondofvanwegehunkwetsbaarheidkunnen cliëntenbijvoorbeeldeerderonlineindeproblemenkomen.Indebegeleidingvan cliëntenhebjehierdanookaandachtvoor.

21.1 Onlinemedia

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Onlinemediazijnhelemaalingeburgerd.(Vrijwel)niemandkanmeerzonder.Dekrant leesjedigitaalopeenscherm,jehoudtcontactmetvriendenviasocialemediaen informatiezoekjeopophetinternet.

Begriponlinemedia

onlinebetekenteenactieveverbindingmeteeninternetnetwerk.offlinebetekent datergeenverbindingis.Voorbeeldenvanonlinemediazijninformatiebronnenop internetenooksocialemedia.socialemediazijnonlineplatformenwaarmensen contactmetelkaarleggenenonderhouden.Opsocialemediakaniedereeninhoud plaatsen.Erisgeentussenkomstvaneenprofessioneleredactie,zoalsbijeen(online) krantofeentelevisieprogramma.Berichtendiemensenonlinepostenwordencontent genoemd.DitiseigenlijkeenEngelsetermvoor'inhoud'.Contentisnietalleentekst, maarookbeeldenvideo.Infeitealleswatjeplaatstopeenonlineplatform.

Vormenvansocialemedia

InNederlandzijnongeveer14miljoenmensenactiefopsocialemedia.Demeest gebruiktevormenzijn:

• TikTok:delenvanvideo's

• X,eerderTwitter:korte(nieuws)berichten

• Facebook:delenvanvooralprivéberichten

• Instagram:delenvanfoto'senvideo

• LinkedIn:zakelijknetwerk

• YouTube:delenvanvideo's

• Pinterest:digitaalplakboek,verzamelenvanfoto'soponderwerp

• Whatsapp:metelkaarchatten

PREVIEWVERSIE

• Snapchat:foto's(vaakbewerkt)diesnelverdwijnen

• Threads:delennieuwsberichten,onderdeelvanInstagram

• Tinder:eendatingapp

Op TikTok delen vooral jongeren filmpjes van zichzelf en hun bezigheden.

PREVIEWVERSIE

Socialemediaontwikkelenzichrazendsnel.Watvandaagpopulairis,kanmorgenveel minderingebruikzijn.Hetisgoedomjeterealiserendathetgebruikvansocialemedia vaakhoortbijbepaaldedoelgroepen.ZozijnjongerenvaakactiefopTikToken Instagram.HunoudersengrootoudersvindjeeerderterugopFacebook.LinkedInis eennetwerkdatgebruiktwordtominformatieoverstudieofwerktedelen,ditisveel meereenzakelijknetwerk.Whatsappisergpopulairvoorhetdelenvanberichten.

Hetgebruikvansocialemediakanvanlandtotlandverschillen.InNederlandgebruiken veelmensenWhatsapp,maarerzijnookmensendieWhatsappnietvertrouwenen anderechatdienstengebruikenzoalsSignal.InZwedenisWhatsappweerveelminder populair.EninChinazijnerveleanderevormenvansocialemediaingebruik.

Ontwikkelingenencijfersonlinemedia

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS

Onlinemediazijnernognietzolang.Misschienkunjehetjehaastnietvoorstellen, maarzo'ndertigjaargeledenzochtjeinformatieopineenencyclopedie.Omde vertrektijdenvandebusendetreinoptezoekenkeekjeineenspoor-ofbusboekje. Omcontactenteonderhoudenbeldejeelkaarenschreefjebrieven.Deeerstevormen vansocialemediaontstondenrond2000.Rond2010starttendemeerbekendesociale media.InNederlandwasHyvestoenergpopulair.LaterkwamendaarFacebook, TwitterenLinkedInbij.

CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Toenonlinemediaopkwamenzagmenerveelvoordelenin.Zoalshetsnelenzelf delenvannieuwsenhetonderhoudenvancontacten.ZowerdTwitterindeeerste jarenvooralgebruiktdoorjournalistenomnieuwsoptehalenentedelen.Steeds meermensengingensocialemediagebruiken.Ookkwamdecommercieerbinnen. ZokrijgjeopFacebookveeladvertentiestezien,diepassenbijjeinteresses

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Gebruiksocialemedia

Socialemediaontwikkelenzichsnel.Zoookmensen.Jezultzelfervarendatjeniet meerdezelfdesocialemediagebruiktals10jaargeleden.Jehebtandereinteresses gekregen,jebentineenanderelevensfaseenjedoelenomsocialemediategebruiken zijnveranderd.Jarengeledenwildejemisschiencontactmakenonline.Nuzoekje naarinformatievooreenmooievakantiebestemmingofnaarvacatures.

Ditgeldtookvoordecliëntenwaarmeejewerkt.Huninteressesveranderenendaarbij hetsocialemediagebruik.Voorjoualssociaalwerkerishetbelangrijkom ontwikkelingenbijtehouden,zodatjeookweetwaterspeeltbijdemensenwaarmee jewerkt.Jekunthenerdanopeengoedemanierbijbegeleiden.

Bijblijven

Hasan(59)werktmetjongerenindebuurt.Hijmoetnietzoveelhebbenvansociale media.ZelfishijwelwatactiefopFacebook,hieronderhoudthijcontactenmetfamilie enschoolvrienden.Dagelijkswerkthijmetjongeren,diegebruikmakenvanalle modernemedia.Hasanvindthetbelangrijkommeertewetenoverdezemedia.Daarom praathijregelmatigmetjongerecollega'senjongerenoverdenieuwsteontwikkelingen ophetgebiedvansocialemedia.Hassanzegtdan:"MagikweerTikTok-les?".Ook kijktHassanregelmatigopdewebsitevanFrankwatchingombijteblijven. Frankwatchingiseenonlineplatform,waarmensenkennis,ervaringenen ontwikkelingenoversocialemediadelen.

PREVIEWVERSIE

Ominzichttekrijgeninwelkedoelgroepengebruikmakenvanwelkesocialemedia, zijnerhandigesites.WebsiteFrankwatchinggeeftregelmatigeenoverzichtoverhet gebruikvansocialemedia.Daarleesjedelaatsteontwikkelingenophetgebiedvan socialemedia,zoals:

• Gebruiksocialemedia

• Welkesocialemediazijner

• Tijdsbestedingopsocialemedia

• Welkegroepengebruikenwelkesocialemedia

• Trendsenontwikkelingen

Manofvrouw,leeftijd,opleidingsniveauenberoepsgroepzijnonderanderevaninvloed ophetgebruikvansocialemedia.Zozijnhetvooralvrouwen,diePinterestgebruiken. Laaggeletterdenzijnveelminderopsocialemediaactief(IpsosI&O,2020).Mensen

meteenhogeropleidingsniveauziejeveelterugopLinkedIn.Jongeouderswaren eerdervooraltevindenopFacebook.TegenwoordigzijnzijookveelopInstagramte vinden.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Socialemediaincijfers

Veelmensengebruikensocialemedia.Daardoorhebbendezeinvloedopmensenen opdesamenleving.Enkelecijfersoverhetgebruikvansocialemedia:

• Opdewereldzijnongeveer8miljardbewoners.Hiervangebruiktdehelft,4,7 miljardmensen,socialemedia.Bedenkhierbijdatlangnietiedereenopdewereld dagelijkstoegangheefttotinternetofeentelefoon.InNederlandheeftvrijwel iedereenditwel.

• InNederlandleven17,8miljoenmensen.14,3miljoenNederlanderszijnactiefop éénofmeersocialemedia.Gemiddeldgenomenbesteedtmenhiertweeuurper dagaan.Hetgebruikvansocialemediagroeitnogaltijd.

• Overhetalgemeengebruiktiemandongeveerzevenvormenvansocialemedia.

• 62%vandejongerenindeleeftijd15-30jaargeeftaanverslaafdtezijnaansociale media(StichtingBeroepseer,2023).

21.2 Voordelenvanonlinemedia

Omdatzoveelmensengebruikmakenvanonlinemedia,dusookdecliëntenwaarjij meetemakenkrijgt,ishetvanbelangomtewetenwatdevoordelenhiervanzijn. Voorcliëntengeldtnamelijkdatonlinemediaeenprimahulpmiddelkunnenzijnom (meer)zelfstandigtefunctioneren.

Contactenleggenenonderhouden

Cliëntenkunnenwaarzeookzijnenopiedertijdstipvandedagcontactenleggenen onderhoudenviasocialemedia.Vaakisdatmetfamilieenvrienden.Maarhetisook mogelijkdatzijnieuwecontactenleggen.Ofdatzijcontactonderhoudenmeteen begeleiderviasocialemedia.BijvoorbeelddoorhetchattenopWhatsapp.Activiteiten, waarcliëntengraagaanmeedoen,hebbenvaakeenaankondigingoponlinemedia. Hetbuurtteamkondigtbijvoorbeeldophunsiteofsocialemediaeenwandelactiviteit ofinformatieavondaan.Cliëntenkunnenhunwereldopdezemanierenormvergroten.

PREVIEWVERSIE

Bronvaninformatie

Onlinemediazijneenbelangrijkebronvaninformatie.Jeleesternieuws,informatie overiederdenkbaaronderwerpenwaterspeeltindesamenleving.Vanwegede snelheidvaninternetishetnieuwsdatjeleestoponlinemediaookvrijwelaltijdhet laatstenieuws.

Cliëntenkunneninformatieophalenviaonlinemedia,bijvoorbeeldoverallerlei verenigingenindebuurt,zoalsdevoetbalclubofhetbuurthuis.Ofvanorganisaties, waarzijinformatieofhulpwillenvragen.Ookkunnenzijalgemeneinformatieover allerleiuiteenlopendeonderwerpenvindenbijorganisatiesdiezijvolgenopsociale media.

Internet is een bron van informatie

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Helaasgesloten

Jineanebezoektwekelijkseengroepinhetbuurthuis.Hiergaatzijheenomhaar netwerkuittebreidenenomweerinbewegingtekomennaeenmoeilijkeperiode. Vandaagstaatzealklaaromnaarhetbuurthuistegaan,alszeopFacebookeenbericht ziet.Helaasishetbuurthuisgesloten,omdatdeverwarmingkapotis.Welishetmogelijk ommetelkaareenwandelingtemaken.OpgewektgaatImketochoppad,ditkeer metwandelschoenenaan.

PREVIEWVERSIE

Lotgenotencontact

Viasocialemediakunnenlotgenotenelkaarsteungevenenhulpvragen.Zijkunnen elkaarmakkelijkvinden,informatieuitwisselenenelkaarsteunen.Ookanoniem.Zo zijnerveelgroepenopFacebookmetlotgenotenvooruiteenlopendeproblemenen aandoeningen.EengreepuitdegroepenopFacebook:

• Zelfhulpgroepslaaploosheid

• OudersvanPubers

• GroepvoormensenmetziektevanLyme

• VolwassenenmetADHD

• Ex-verslaafdenenhunfamilie

• Alcohol-endrugsverslaafden

• Hulpvoorstatushouders

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Onlinezelfhulpgroepenhebbeneenlageredrempeldancontactmeteenprofessional, voorveelmensen.'sAvondsopdebankkunjegemakkelijkeenslezenofchattenover eenprobleemdatspeeltinjeleven.Datisheeltoegankelijk.Hetkanvaakalprettig zijnomteziendatermeermensenzijnmetdezelfdeproblemen.Datgeeftherkenning.

Vergrotenleefwereld

Dewereldligtletterlijkaanjevoetendooronlinemedia.Informatieismakkelijkte vinden.Jekuntcontactleggenmetanderen.Enviawebcamszelfseenvoudigmeekijken metallerleigebeurtenissenofevenementen.Hierdoorkaniedereendeeigenleefwereld vergroten.Eenpositiefgevolghiervanisdatcliëntenzichkunnenontwikkelenenmeer kansenkunnenpakken.

21.3 Nadelenengevarenonlinemedia

Onlinemediabiedennaastvoordelenookrisico'svoorcliënten.Mensendiecontacten bijvoorbeeldnietopdejuistewaardeinschatten,kunnenhierdooringevaarkomen. Zokaneencliëntslachtofferwordenvanoplichtingofvankinderlokken.Dezegevaren zijnerofflineook.Zezijnzodoendenietnieuw.Welishetzodateencliëntoponline mediamakkelijkerensnelleringevaarkankomen.

Foutecontacten

Metsocialemediakunjemakkelijkcontactleggenmetoudeennieuwekennissenen vrienden.Daarinschuiltookdirecteengevaar.Wanneerjemenseninhetechteleven tegenkomt,kunjejeeenveelcompleterbeeldvanhenvormen,danonline.Mensen kunnenzichonlineleukerofmooiervoordoendanzijinwerkelijkzijn.Zodoende kunnenmensenmetslechtebedoelingenmakkelijkcontactleggen.

Schermversuseengesprek

PREVIEWVERSIE

EenberichtviaemailofWhatsappkanandersoverkomendanineengesprek.Wanneer jeeengesprekmetelkaarvoert,daniseraltijddemogelijkheidomvragentestellen entereageren.Ookkrijgjeineengesprekdenon-verbalecommunicatiemee.Dat misjeinberichtenviahetscherm.Datkancommunicatieooklastigermaken.Wanneer hetgaatompraktischeinformatie,bijvoorbeeldhoelaatjethuisbent,danisdatgeen probleem.Maareenruzieuitpratenofeenlastigonderwerpbespreken,datluktniet goedviaWhatsappofopFacebook.

Verslaving

Socialemediazijnaltijdenoveralbijdehand.Insocialemediazittenelementendie makendatjeblijftkijkenenscrollen.Dezebeloningsmechanismenzorgenervoordat dopamineindehersenenvrijkomt.Datstofjegeefteenplezieriggevoel.Ditgebeurt bijvoorbeeldookalsjelikeskrijgtopeenbericht,datjezelfhebtgeplaatst.Jevoelt daneveneensnelleerkenning.Alsdetelefooneensignaalgeeftdatjeeenmelding hebt,dangajevaakdirectkijken.Dekansopeenverslavingligtopdeloer.

Anderezakendiemeespelenbijsocialemediaverslavingzijn:

• Hetiseenmakkelijkeontsnappingaanvervelingofstress.Jekuntzoeenpaaruur scrollenopsocialemedia.Dietijdkunjeookvoornuttigerzakengebruiken.

• Bijeengebrekkigsociaalleveneneenzaamheidkunnensocialemediaeenoplossing vormen.Opzichisditnietverkeerd,hetwordtechterproblematischalsiemand alleennogmaarviasocialemediacontactkanleggenenonderhouden.

• Blijvenzoekennaarerkenningenbevestiging.Iemandplaatststeedsfoto'svan zijnoutfitofsportprestaties.Inplaatsvanzelftevredentezijndaarmee,wilje steedsdiebevestigingvanbuitenafkrijgen.

• FearofMissingOut,FOMO,jebentbangomietstemissen.Daardoorblijfjescrollen enrondkijken.

• Deenepersoonisgevoeligervooreenverslavingdandeandere.

Jebentverslaafdaansocialemediaalsjeernietmeerzonderkuntenalshetjedagelijks levennegatiefbeïnvloedt.Hetkostjemoeiteomjetelefoonwegteleggenofjekunt nietwegblijvenvanjetabletofcomputer(Afkickkliniekwijzer,z.d.).

Janneke

COPYRIGHTBOOM

Jannekevindthetlastigomvriendentemaken.Zeisergverlegenenweetnietgoed hoezedataanmoetpakken.Ophaarwerkheeftzedanooknauwelijkscontacten.Als zethuiskomtvanhaarwerkgaaterechtereenanderewereldvoorhaaropen.Zepakt haartelefoonenchatmetallerleimensen,diezevanFacebookenTikTokkent.Ze voeltzichhierhelemaalhappybij.Zemaaktmakkelijkcontact.Enalszecontactheeft metiemand,dienietaardigtegenhaardoet,danverwijdertzedezedirect.Janneke zitzodoendeurenopdebanktechatten.Ook'savondslegtzedetelefoonmoeilijk weg.Daardoorgaatzevaaktelaatnaarbed.Devolgendedagiszeophetwerkniet tegenieten.Haarcollega'smijdenhaarbijdekoffie.

PREVIEWVERSIE

Financiëlerisico's Cliëntenkunnenmakkelijkslachtofferwordenvanoplichtingviasocialemedia.Online kanmenzichandersvoordoen,eenmooierofzieligerverhaalschrijvenenmakkelijk mensenbenaderen.Iemanddiejeonlinekent,kunjelastigerofnietcontroleren,dan iemanddiejeinjedagelijksleventegenkomt.Eenvoorbeeldishetfinancieeluitbuiten vanmensenviaFacebook.Eerstlegtdedadercontactenzijnerleukegesprekken.Na eentijdjebegintdedaderfinanciëleverzoekentedoenmeteenzieligverhaalover ziekteoftegenslag.Hetslachtofferisdangeneigdomgeldovertemaken,omdathij denktdatersprakeisvaneenserieuzeonderlingerelatie.Ditfinancieeluitbuitenkan enormoplopen.Somsgaathetommeerdan100.000euro.

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

phishingiseenvormvaninternetfraude.Bijphishingwordjenaareensitegelokt, dezelijktsterkopdeechtesite,bijvoorbeeldvanjebank.Zokunnenmensenmet kwadebedoelingenaanjegegevenskomenoftoegangkrijgentotjebankrekening. Phishingdoetzichinallerleigedaantesvoor.SomsinemailberichtenofviaWhats

app.Maarookviaeentelefoontjeofeenchatbericht.Vaakkrijgjeeenbericht,waarop jemetspoedmoetreageren.Bijvoorbeeldomdateenfamilielidomgeldvraagtof omdatje'bank'dringendinformatienodigheeft.Criminelenwordensteedsslimmer inphishing.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Cyberpesten

Pestenopinternetheetcyberpesten.Vooralonderscholierenkomtditveelvoor. Vormenvancyberpestenzijn:

• Anderenuitsluitenvanwhatsappgroepen

• Roddelenoverelkaarviasocialemedia

• Delenvanbeeldenofpersoonsgegevensmetdebedoelingomdeanderte benadelen

Cyberpesten schaadt het zelfvertouwen.

Nepnieuws

PREVIEWVERSIE

Iedereenkancontentplaatsenoponlinemedia.Vanafjetelefoonoftoetsenbord, binnenenkeleminuten.Professionelemedia,zoalskrantenofnieuwsredactiesoptv, doenaltijdaanbronnenonderzoekvoordatzijnieuwsplaatsen.Datbetekentdatzij nagaanofhetnieuwswelechtklopt.Ookstellenzijvragenaanverschillendemensen. Zowillenzijeenzoobjectiefmogelijkbeeldkrijgenvaneensituatie.Daarmeeishet nieuwsindekrantofoptvbetrouwbaar.

Maarveelcontentdieopinternetrondgaat,islangnietaltijdofmeestalniet gecontroleerd.Daarmeeishetnietbetrouwbaaralsbron.Bijeenruzieofeenmisdrijf kunnengetuigenbijvoorbeeldeeneenzijdigbeeldschetsenmetonlinefilmpjes.Een gevolghiervankanzijndatmenseneenonjuistbeeldkrijgenovereensituatieen bijvoorbeeldvooreigenrechtergaanspelen.

Indeafgelopenjarenisduidelijkgewordenhoenepnieuwseenrolkanspelenbij verkiezingen.BijdeAmerikaansepresidentsverkiezingenisbewusteenpoginggedaan omhetpubliekmetnepnieuwstebeïnvloeden.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Nepnieuwsiserinvelevormenenmaten.Debedoelingerachterkanookwisselend zijn:

• Bedrijvendelenadvertentiesals1aprilgrapviasocialemedia

• Eenfotowordtzogeplaatstdatheteenverkeerdbeeldgeeft

• Metopzetgeeftmenverkeerdeinformatie

• Een'oudbeeld'wordtopnieuwopsocialemediagedeeldalszijndeactueelnieuws

(Frankwatching,2022).

Idols

Donaldwerktalsjongerenwerkerineenbuurthuis.Hijorganiseertjaarlijks'Idols'voor debuurt.Jongemuzikanten,ineengroepjeofalleen,kunnenhierhuntalentenlaten zien.Voorwaardeisdatzijeigenmuzieklatenhoren.Dewinnaarkrijgteenjaarlang begeleidingvaneenbekendeartiest,omzichverderteontwikkeleninhetmuziekvak. Verschillendemuzikantenuitdebuurtbereidenzichvooropdeavond.Tweeweken voorIdolsverschijnenerberichtenopsocialemedia.Eenvandemuzikantenzoude muzieknietzelfschrijven,maarzichlatenhelpendooreenartiestuitdebuurtomde prijsbinnentehalen.Deberichten,waarofnietwaar,beïnvloedendestemmingbij Idols.

ArtificialIntelligence

PREVIEWVERSIE

ArtificialIntelligencebetekentkunstmatigeintelligentie.Softwareinapparatenen machineskan'zelfnadenken'enredeneren.Enhiermeehandelingenuitvoerenof informatiegeven.Denkmaareensaandevirtueleassistentineensmartphone.Deze kunjeopdrachtengeven.Omeenrouteoptezoekenofeenberichttetikken.Deze assistentdenkteenbeetjemetjemee.Eenandervoorbeeldisdesuggestiesdieje krijgtbijjestreamingdienst.Desoftware'weet'welkefilmsenseriesjeleukvindt,en geeftjeaandehanddaarvanmogelijkhedenvooranderetitels.Indezorgzijnerook toepassingen:robotsdieröntgenfoto'skunnenlezen;apps,diejeherinnerenaan medicijngebruikofprogramma'sdieplanningenenroostersmaken.

Desoftwarevoorartificialintelligencewordtingesteldmetdata.Datzijngegevens waarmeejedesoftwareopvoedt.Jelaatbijvoorbeeldveelplaatjesvaneenkatzien. Daarnakandesoftwareeenkatherkennen.Hierinschuiltookeenrisico.Laatjede softwarealleenmaarlangharigekattenzien,dankentdesoftwarealleenmaardie katten.

Artificialintelligencespeelteenrolaandeachterkantvansocialemedia.Opgrond vanjegebruikvansocialemedia,'weet'hetwatjeleukvindt.Jekijktbijvoorbeeld veelnaarfilmpjesvansportwedstrijden,dankrijgjedezeooksteedstezieninjetijdlijn. Jehebtgezochtnaarinformatieovereenvakantie,dankrijgtjesteedsadvertenties vanreisbureaustezien.Ditbetekentdatjeopsocialemediaberichtenziet,dieopjou vantoepassingzijn.Ookalhebjehiernietzelfzovoorgekozen.Zokunjeongemerkt eenbepaalderichtinginwordengeduwd.

Deepfake

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Eenvormvanartificialintelligenceisdeepfake.Deepfakeiseentechniekwaarmeeje bestaandebeeldenkancombineren.Metdezesoftwarekanjemensenietslaten zeggen,datzijinhetechtnietzoudenzeggen.Datkanleukoflolligzijn.Je'laat' bijvoorbeeldeenpoliticuseenliedzingen.Ofeenfamilielidopeenschermeenspeech houdenbijeenfeestje.Kwalijkerishetwanneeropdezemaniernepnieuwswordt verspreid.Bijvoorbeelddoordateenpoliticusnieuwsofeenmeningverkondigt,die nietbijhemofhaarhoort.Hiermeekaniemandhetnieuwsenontwikkelingeninde wereldopeenverkeerdemanierbeïnvloeden.

Erzijnookgoedeenpraktischevormenvandeepfake.Zoishetmogelijkomiemand ietstelatenzeggeninveelverschillendetalen.

Alsjevermoedtdaterineenvideodeepfakewordtgebruikt,doorloopdan onderstaandeaandachtpunten:

• Kijkgoednaardevideo.Ziejevreemdebewegingenvandemond?Ofietsanders, kloppenverbaleennon-verbalecommunicatie?

• Wieisdebronvandevideo?Isditeenbekendebron,zoalseenNederlandse nieuwszenderofkrant?Ofeenvreemdebron?

• Wordthetnieuwsgedeelddoorbekendeenbetrouwbarenieuwsbronnen?

Opruiing

PREVIEWVERSIE

Opruiingishetoproepentotietsdatstrafbaaris.Ditisbijvoorbeeldhetgevalalsje viasocialemediamensenoproeptomietstedoenwatbijwetverbodenis.Bijvoorbeeld omtegaanrellenofomergenszondertoestemmingtedemonstreren.Ofomeen politicuslastigtevallen.Ookhet'alleenmaar'doorsturenvanberichtenmeteen oproepisstrafbaar.

Voetbalrellen

Hetisbijnazover.Komendweekendspelentweegrotevoetbalclubstegenelkaar.Het iseenvoetbalwedstrijddiegepaardgaatmetveelspanning,vechtpartijenenrellen. Zowelinalsbuitenhetstadion.Indewekenvoordewedstrijdverschijnenberichten opsocialemediaommensenopteroepenommeetedoenmetongeregeldheden. Kees(26)isfanatiekaanhangervaneenvandeclubs.Hijiswatnaïefenwilechtbijde supportersgroephoren.Alshemviasocialemediagevraagdwordtomoproepenom

terellentedeleninzijneigennetwerk,dandoethijdatookmeteen.Hijvoegtnogtoe: "Neemaljevuurwerkmee!".Erontstaanflinkerellen,metveelvernielingen.Eenpaar dagennadevoetbalwedstrijdwordtKeesopgepakt.Hijheeftdanwelzelfhetbericht nietgemaakt,maarwelgedeeld.Ditwordtgezienalsopruiing.

Meningenenhalvewaarheden

TikTokgezondheidsadviezen

Doxing

Opsocialemediaverschijnenregelmatiggezondheidsadviezen.MetnameopTikTok verkondigeninfluencersallerleimeningenzondereengoedewetenschappelijke ondergrond.Dezefilmpjeszienervaakleukenhipuit.Daardoorzijnmensensneller geneigdomtegelovenwatmenhiervertelt.

Hamida(22)wilmeerwetenoveranticonceptie.Zijheefteenaantaljarendepil gebruikt.Sindseenjaarheeftzijeenvasterelatie.Zijvoeltzichnietmeerzoprettig bijhetgebruikvandepil.OpTikTokzietzijregelmatigvideo's,waarinjongevrouwen 'natuurlijkeanticonceptie'propageren.Hamidaenhaarvriendzijnnogniettoeaan kinderen.HamidaweetnietofzedeinformatieopTikTokkanvertrouwen.Zijbesluit omdittebesprekenmethaarhuisarts.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS

PREVIEWVERSIE

doxingiseennieuwbegrip.Hetbetekentdatpersoonlijkeinformatieopsocialemedia wordtgedeeldmetkwadebedoelingen.Jebenthetbijvoorbeeldnieteensmeteen politicus.Ofjehebtruziemeteencollega.Jeplaatstdanpersoonlijkeinformatievan dezepersoonopsocialemedia.Hetdoelisomiemandteintimiderenentebedreigen. Ditheeftveelgevolgenvoorhetslachtoffer.Menkannietmeergoedfunctioneren,of voeltzichnietmeerveiligindeeigenomgeving.Doxingkanzovergaan,datookde familievanhetslachtoffererondertelijdenheeft.

Doxingissinds1januari2024strafbaargesteld.

Harmen

Harmenheeftpasgeledeneenparkeerkaartbijdegemeenteaangevraagd.Dezekrijgt hijniet.Harmenishethiernietmeeeens,hijvindtdathijerrechtopheeft.Harmen kentdenaamvandeambtenaar.Viainternetvindthijdepersoonsgegevens,omdat dezevermeldstaanopeensitevandevoetbalclub,waardeambtenaarinzijnvrije tijdactiefis.Harmenbesluitomhetheleverhaaloverdeaanvraagenafwijzingop Facebookteplaatsen.Daarbijnoemthijdenaamenhettelefoonnummervande

CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

ambtenaar.Hetgevolgisdatdeambtenaarpersoonlijkebedreigingenkrijgt.Harmen krijgtnaeenpaardagendewijkagentaandedeuromdathijeenstrafbaarfeitheeft gepleegd.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Groomingensexting groomingisdigitaalkinderlokken.Viasocialemediazoektdedadercontactmeteen slachtoffer.Vaakdoetdedaderzichandersvoordanhijofzijinwerkelijkheidis.Op socialemediaisdateenvoudig.Eenmanvan54kanzichmeteenfotovaneen jongemanmakkelijkvoordoenalseentwintiger.Alshetcontactisontstaanviasociale media,vindteropeengegevenmomenteenliveafspraakplaats.Metalsmogelijk gevolgseksueelmisbruikofontvoeringvanhetslachtoffer.

sextingishetdigitaalversturenvanseksueelgetintecontent.Denkhierbijaanfoto's vannaaktemensenofvideo'svaneenvrijpartij.Veelmensendelendezebeeldenmet elkaar.Inprincipeisditgeenprobleem.Hetprobleemontstaatwanneerseksueel getintebeeldenviainternetwordengedeeld,waarbijnietallebetrokkenenhiervoor toestemminggeven.Bijvoorbeeldomelkaardwarstezittennahetverbrekenvaneen relatie.Ofomtedreigendittedoen,bijvoorbeeldalschantage.

PREVIEWVERSIE

Sexting hoeft geen probleem te zijn, maar kan dit wel worden als seksueel getinte beelden over heel internet gaan.

Slachtofferendader

Mensenkunnenzowelslachtofferalsdaderzijnbijdenadeligekantenvansociale media.Ditgeldtookvoorcliënten.(Sommige)cliëntenkunnendoorhunachtergrond contactenlastigerinschattenenhebbenminderoogvoorgevolgenvanhundaden. Indebegeleidingvancliëntenhebjehieroogvoorenwijsjehenopmogelijkegevaren.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

21.4 Begeleidingbijonlinemedia

Alsprofessionalinhetsociaalwerk,kunjetemakenkrijgenmetdebegeleidingvan cliëntenbijhetgebruikvanonlinemedia.Eencliëntvraagtjoubijvoorbeeldomte helpenbijhetinstellenvaneenapp.Ofjemerktdateencliëntheelveelenintensief opzijntelefoonbezigisenhierdoormindergoedfunctioneert.

Doelgroepenenbehoeftes

Zoveelmensen,zoveelwensen.Datgeldtookvoordebehoeftes,dieverschillende doelgroepenhebbenbijhetgebruikvanonlinemedia.

Kinderen

Veelkinderenbestedentegenwoordigtijdachtereenscherm.Voorjongekinderenis hetlastigomdedigitalewereldtekunnenonderscheidenvandeechtewereld.Ze gelovenalsneldathoedewerelderopTikTokuitzietdatdatinhetechtookzois. Daarinschuilenookdegevarenvoorkinderen.Zokunnenzijinformatienietopwaarde schatten.Ofnietgoedonderkennendatiemandverkeerdebedoelingenheeftom contacttezoeken.Kinderenhebbengerichtebegeleidingnodigbijhetgebruikvan onlinemedia.Oudersenverzorgershebbenhierbijeenbelangrijkerol.Zijmaken afsprakenmethunkinderenoverhetgebruikvanbijvoorbeeldsocialemediaen monitorendatgebruik.Diebegeleidingisvooreenkindvanzesjaarweeranders,dan vooreenkinddatnaardemiddelbareschoolgaat.

Jongeren

PREVIEWVERSIE

Bijjongekindereniserdooroudersnogenigecontroleophetgebruikvanonline media.Wanneerzijindetienerleeftijdkomen,wordtditsteedsminder.Vrijwelalle jongerenhebbendaneeneigentelefoon.Zijbestedenmeerenmeertijdmetvrienden enopzichzelf(zonderouders).Jongerenzijnerggevoeligvoorgroepsdruk.Allerlei trends,dieopsocialemediarondgaan,willenzijvolgen.Waarjongerenvroeger urenlangaandetelefoonhingenmetvrienden,kunnenzijnueindelooschatten.Zij hebbenbehoefteaanhetonderhoudenvancontactenmetvriendenenklasgenoten. Hetbreinvanjongerenisnogniethelemaalontwikkeld.Daardoorkunnenzijsociale situatiesenrisico'snietaltijdgoedinschatten.Zozijnzijgevoeligvoorallerlei challenges,dieopsocialemediarondgaan.

Jongeren brengen veel tijd door op sociale media

MensenmeteenLVB

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Cliëntenmeteenlichtverstandelijkebeperkingkunnenviasocialemediacontacten onderhoudenmetvriendenenfamilie.Welishetzodatbijhenenkelerisico'sspelen. Zohebbenzijdoorgaansmeermoeitemethetjuistinschattenvan(nieuwe)contacten enhetopwaardeschattenvanberichten.Ookspeeltimpulscontrolebijdezedoelgroep somseenrol.Hetisopsocialemediaheelmakkelijkomsneltereagerenopberichten enomopeenongezoutenmanierjemeningtegevenofteschelden.Ditblijftechter altijdzichtbaarenkaniemandlangblijvenachtervolgen(Kennisplein Gehandicaptensector,2022).

Kooplust

PREVIEWVERSIE

Samirais25jaarenheefteenlichtverstandelijkebeperking.Zewoontzelfstandigen krijgteenpaarkeerperweekbegeleiding.SamirabrengtveeltijddooropFacebook. Daarzietzijopplaatselijkeverkoophoekenvaakkoopjeslangskomen.Zereageert directdooreenbodtedoenofdooreenberichttesturen.Somsopachtdingentegelijk. Alsdeverkoperdaaropreageert,weetSamiranietmeerwatzemoetdoen.Vaakisze danalnietmeergeïnteresseerdinhetartikel.Samiralaatdanmaarnietsmeervan zichhoren.DitgebeurtnuzovaakdatzeopFacebookeen'slechtenaam'heeft gekregen.Mensenwaarschuwenelkaarvoorhaar.OokheeftSamiraaleenseenkwade verkoperuitdebuurtaandedeurgehad.

Laaggeletterden

Cliënten,dienietgoedkunnenlezenofschrijven,hebbenookmoeiteomdeinformatie viaonlinemediagoedtebegrijpen.Zijkunnenmindergoedofnietbegrijpenwater geschrevenis.Daarnaasthebbenzijookmoeiteomappsopeenveiligemanierte gebruikenenintestellen.Overhetalgemeenmakenlaaggeletterdendanookminder gebruikvansocialemedia.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Tweevinkjes

Mobegeleidtcliëntenindewijk.Hijvoertgesprekkenmethenenbiedtactiviteiten aanomzeteactiverenenaanhundoelentewerken.Pasgeledenkwamhijingesprek metKees,eenouderebewoneruitdebuurt.Keesgafaandathijweleensverderwil pratenmetMoengafzijntelefoonnummer.Monodigdehemuitvooreengesprekvia Whatsapp.OphetafgesprokentijdstipkwamKeesnietopdagen,ookniettoenMo hemnogeenseenberichtjestuurde.MointerpreteerdehetgedragvanKeesals'niet geïnteresseerd'.HijkonziendathetberichtwelwasaangekomenbijKees,doordat ertweevinkjesverschenen.EenpaarmaandenlaterkomenMoenKeeselkaartegen opdemarkt.DanblijktdatKeeseigenlijknietgoedkanlezenenschrijvenenzodoende deberichtenvanMonietheeftbegrepen.Daarnabellenzeelkaaromafsprakente maken.

Kwetsbaremensen

Naastbovengenoemdegroepenzijnernoganderegroepenofmensen,diekwetsbaar zijnvoordeminderprettigekantenvanonlinemedia.Denkbijvoorbeeldaan:

• Mensenmetfinanciëleproblemen.Zijzijneerdergeneigdomintegaanop verkeerdefinanciëlevoorstellenviasocialemedia.Zokunnenzijongewild bijvoorbeeldmeewerkenaanhetwitwassenvangeld.

• Mensenmeteenpsychischeaandoening.Vooralcliëntendiegevoeligzijnvoor psychoseskunnennadeligeinvloedondervindenvanonlinemedia.Zijkunnen bijvoorbeeldmindergoedomgaanmetnepnieuws(Spillemaeckers,2022).

PREVIEWVERSIE

• Nieuwkomers.Zijzijnvaakwelbekendmetsocialemediaenzijgebruikendezein huneigenlanden/ofinhuneigentaal.Doordatzijnognietgoeddewegweten wanneerzijnetinNederlandkomen,kunnenzijnietallesituatiesopsocialemedia goedinschatten.Ookzijnzijdetaalmindergoedmachtig.

Houdingprofessional

Alssociaalwerkerkrijgjedirectofindirecttemakenmetdebegeleidingvancliënten bijonlinemedia.Maatwerkishierbijhetsleutelwoord.Iederecliëntheefteenandere achtergrondeneenanderebehoefte.Vergelijkditnietmetjezelf.Vooraljongerenen jongvolwassenenzijnenormactiefopsocialemediaenhierinbedreven.Voorouderen envoorcliëntenkanditveellastigerzijn.Weesgeduldig!

Checkdigitalevaardigheden

Tussencliënteninhetsociaalwerkzijngroteverschillen.Hierbovenhebjeeenindeling kunnenlezenvandoelgroepenenkenmerken,dieeerderindeproblemenkunnen komenvanwegeofoponlinemedia.Ooktussendezemensenkunnengroteverschillen bestaan.Bijdebegeleidingvancliëntenbijhetgebruikvansocialemedia,ishet zodoendebelangrijkomeerstgoednategaanwateencliëntkanenwilmetsociale media.Ditkunjedoenaandehandvanonderstaandevragenenonderwerpen:

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

• Isdecliënttechnischvaardigmetapparaten,zoalseensmartphoneofeentablet. Kanhijofzijdezebedienen?

• Kandecliëntveiliggebruikmakenvansocialemedia?Denkbijvoorbeeldaanhet gebruikvanwachtwoorden.

• Zijndesocialemedia,waarvandecliëntgebruikwilmakengebruiksvriendelijken makkelijktebegrijpen?

• Hoeverwerktdecliëntinformatie?Kanhijdezegoedinschattenenplaatsen?

• Hoereageertdecliëntopanderen?Heefthijimpulscontrole?

• Waaromwildecliëntsocialemediagebruiken?Metwelkdoel?Enisditpassend bijdecliënt?

• Welkesocialemediazijnpassendbijhetdoelvandecliënt?

• Kentdecliëntomgangsvormenopsocialemedia?Weetdecliëntwelkeinformatie hijwelofnietmagenkandelen?

• Draagthetgebruikvansocialemediabijaandedoelenwaaraandecliëntwerkt?

• Hoestaathetnetwerkvandecliënthiertegenover?

• Isdecliëntinstaatomhulptevragenbijhetgebruikvansocialemedia?

• Isdecliëntminderjarigofvolwassen?Kanenmagdecliëntzelfstandigbeslissingen nemen?

• Watishetbeleidvandeinstellingwaardecliëntverblijft?

(Hoezomediawijs,z.d.)

Aanlerendigitalevaardigheden Wanneerjeinkaarthebtgebrachtwaaromdecliëntopsocialemediawilenvanwelke platformshijgebruikwilmaken,dankunjestapsgewijsdevaardighedenhiervoor aanleren.

PREVIEWVERSIE

Metdeaandachtspuntenhierbovenhebjedirecteenchecklistvanwelkepunteneen cliëntalwelofnognietbeheerst.Isdecliëntindeproblemengekomendoorhet gebruikvansocialemedia,dankanditookhetbeginpuntzijnvoorjebegeleiding.Hoe zijndeproblemenontstaan?Enwelkevaardighedenmoetdecliëntnogontwikkelen?

Jekuntwerkenvolgensonderstaandeaandachtspunten:

1. Voorbereiding:welkekennisenvaardighedenzijnvereistvandecliënt?Watis hethuidigeniveau?

2. Participatie:watkandecliëntzelfdoen?Watadviseerje?

3. Aansluiten:hoesluitjeaanbijhetniveauvandecliënt?

4. Eigenkennis:waarmoetjejezelfinverdiepenvoordatjeondersteuningkunt bieden?

Hetsoortondersteuningeninstructiehangtvervolgensafvandebegeleidingdieje aandecliëntbiedt.Dezekaninhetsociaalwerkzeerverschillendzijn.Werkjeineen instellingwaarjejongerenbegeleidt,danhebjetemakenmetregelsvandeinstelling endeverantwoordelijkheidvoorminderjarigen.Hebjetemakenmetdebegeleiding vanvolwassencliënten,dankanhetgaanomeeneenmaligadvies.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Watzegtdewet?

Bijdebegeleidingvancliëntenbijsocialemediakrijgjeooktemakenmetwathierover indewetisvastgelegd.Houdrekeningmetonderstaandezaken:

• Alssociaalwerkerhebje,zondertoestemmingvandecliënt(ofzijn vertegenwoordiger)geentoegangtotdesocialemediaaccountsvandecliënt.

• Indepraktijkkanhetvoorkomendatjevermoedtdatdecliëntalsdaderofals slachtofferrisicolooptbijhetgebruikopsocialemedia.Danbespreekjediteerst metcollega'sofleidinggevendeengrijpjeeventueelin,omergertevoorkomen.

• Cliëntenenmedewerkersmogenzondertoestemminggeenfoto'senfilmpjes delenopsocialemedia.Ditgeldtookvoorfamilieledenvancliënten.

• Persoonsgegevensmagjenietopenbaarmakenopsocialemedia.

21.5 Digitaleoverheid

Deonlinecommunicatietussenburgers,bedrijvenenoverheidwordtdedigitale overheidgenoemd.Papierendocumentenalsformulierenzijnveranderdinonline documenten.Deprocessenvandeoverheidzijndaarnaastooksteedsmeeronline ingericht.Jestuurtnietmeereenformuliermetdepost,maarjevultgegevensonline in.Cliëntenkrijgenhierookmeetemaken,datisnietvooriedereeneenvoudig.Je kuntzehierbijondersteunen.

Onlineofoppapier

PREVIEWVERSIE

Bijnaallezakenzijntegenwoordigonlineteregelen.Voorwiehandigismetinternet endetelefoonisditergplezierig.Sociaalwerkerswetenalsgeenanderdatniet iedereendaarmeeomkangaan.Somswillenmensenprincipieelgeenzakenregelen viainternet.Zijwillendepostvandeoverheid,zoalsdeBelastingdienstjuistgraagop papierkrijgen.Mensenkunnenhierallerleiredenenvoorhebben.Bijvoorbeeldomdat zenietgoedkunnenlezenvaneenapparaatofmobieletelefoon.Ofomdatzede overheidwantrouwen.Ookkomthetvoordatiemanddatwathijregeltmetde overheid,oppapierwilhebbenalsbewijsvoorzichzelf.

Deoverheidis(opditmoment)verplichtombepaaldepost,zoalsberichtenvande Belastingdienst,oppapiertoetesturen.Datstaatindewet.Indetoekomstkan iedereenkiezenhoezedepostvandeoverheidwillenkrijgen.Bijvoorbeeldeenenvelop opdedeurmat.Ofviaeenmailofviadeberichtenboxvandeoverheid.

Dienstenvandedigitaleoverheid

IedereeninNederlandheefttemakenmetdedigitaleoverheid.Zoookcliënten.Inje werkkunjetemakenkrijgenmethetbegeleidenbijhetgebruikvandedigitale overheid.Bijvoorbeelddoorhieruitlegovertegeveninindividueelcontactofineen groepsvoorlichting.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Cliëntenkunnenvooraltemakenhebbenmetonderstaandediensten:

• Aanvraagvantoeslagen

• Belastingen

• Betalenvanboetes

• Aanvragenvankwijtscheldingvoorgemeentelijkebelastingen

• RegelenvaneenuitkeringbijUWV

• Regelenvaneenuitkeringofandertegemoetkomingbijdegemeente

• Aangiftevangeboorte,overlijden,trouwen

• Rijbewijs,IDkaart

• Verblijfsvergunningaanvragenofverlengen

• Studiefinanciering

• AanvraagAOW

• AanvraagWMO

• Incoronatijdhetregelenvaneentestofeenvaccinatie

Zakendiejeregeltbijdeoverheidverlopenaltijdviawebsitesvandeoverheid.Allerlei aanvragenvoortoeslagenenuitkeringenzijnaltijdgratis.Datisnietzovoorhet aanvragenvaneenrijbewijs,IDkaartofverblijfsvergunning.Hierzijnkostenaan verbonden.

Ookhierbijzijnoplichtersactief.Zijbelovenbijvoorbeeldomeenaanvraagvoor toeslagenteregelen,waarvoorjemoetbetalen.Cliëntenkunnenhiervoorgevoelig zijn,hetlijktdanmakkelijkalseenanderallesvoorzeregelt,maarhetiseenvorm vanoplichting.

Toegangtotdigitaleoverheid

PREVIEWVERSIE

Nietiedereenisdigitaalvaardigofregeltzijneigenzaken.InNederlandstaanongeveer 275.000mensenonderbewind.Ditbetekentdateenbewindvoerderallerleizaken voorhenregelt.Ruim2,5miljoenmensenzijndigitaalnietvaardig,doordatzijniet goedkunnenlezenenschrijven.

Wanneerjijdezecliëntenpraktischwilhelpenmethetregelenvanzakenmetde overheid,dankrijgjetemakenmetofficiëleregelsoverdetoegangtotdesystemen. Wettelijkvertegenwoordigersengemachtigdenondervindenmoeilijkhedenmetde toegangtotdegegevensvancliëntenofnaasten.Natuurlijkishetmakkelijkomdan maardeDigiDvandecliëntzelftegebruiken,maarditisformeelniettoegestaan.De cliëntzaldewettelijkvertegenwoordigereerstopdejuistemaniertoegangmoeten geven(NationaleOmbudsman,2023).

Gebruikdigitaleoverheid

Omdingentekunnenregelenviadedigitaleoverheid,zijneenaantalzaken noodzakelijk.Praktischgezienmoetjetoeganghebbentotinternet.Enjemoettoegang hebbengeregeldviaeenDigiD.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Computeroftelefoon

Eenmobieletelefoon,computeroftabletmeteeninternetverbindingisnodigom zakentedoenmetdedigitaleoverheid.Nietiedereenheefteentelefoonofheeft toegangtoteeninternetverbinding.Bijvoorbeeldomdatergeengeldisofomdat iemandopstraatleeft.Ookkanhetzijndateencliënteenmotorischeofvisuele beperkingheeft.Daardoorishijnietofslechtinstaatomomtegaanmetapparaten.

DigiD

MeteenDigiDregeljezakenmetdeoverheid.Hiermeekunjelatenzienwiejebent. EenDigiDisnietverplicht.HeeftiemandgeenDigiD,danishetmogelijkomoppapier zakenteregelenmetoverheidsinstanties.Vraagdanbijdeorganisatienahoedat mogelijkis.

VoordeaanvraagvaneenDigiDishetnodigdatjeeenBurgerservicenummer(BSN) hebteneeninschrijvingindeadministratievandegemeente.Kinderenkunnenook eenDigiDhebben,danvragendeoudersofverzorgersdezeaan.

DeDigiDkunjegebruikenvoortoegangtotwebsites.DeDigiDappzetjeopjetelefoon. Hiermeekunjemakkelijkeencodegenererenwaarmeejetoegangkrijgttoteen websitevandeoverheid.Bijvoorbeeldalsjejerijbewijswiltverlengenofeentoeslag wilaanvragen.

PREVIEWVERSIE

Een DigiD is nodig om online zaken te doen met de overheid

MijnOverheid

MijnOverheid.nliseenwebsitewaaropjekanzienwelkegegevensbekendoverjezijn bijdeoverheid.ElkeNederlandervan14jaarofouderheefteenaccountop MijnOverheid.Dezemoetjeweleerstactiveren.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

OpMijnOverheidvindjegegevensover:

• Persoonsgegevensvandeburgerlijkestand

• Werkeninkomen

• Opgebouwdpensioen

• Kentekensdieopnaamvandeburgerstaan

• Verkeersboetes

AanMijnOverheidiseenberichtenboxgekoppeld.Hierinkomen(digitale)brievenvan deoverheid.Bijvoorbeeldoverdebelastingaangifte.Ofeenmeldingomoptijdeen afspraakvoordeAPKvandeautotemaken(Mijnoverheid,z.d.).

Isa'spensioen

IsakomtvandaagenigszinsinpaniekbijMaudophetspreekuur.Isais55jaarenheeft deafgelopentijdwatverhalenuithaaromgevinggehoordvanmensendieeenlaag pensioenkrijgen.Isaheeftaltijdwelgewerktinlaagbetaaldebanen.Opeensovervalt hethaar.Heeftzijstrakswelgenoeginkomenomnogeenleukpensioentehebben?

Maudhelptcliëntenbijbudgettering.MaudvraagtallereerstofIsadecorrespondentie vandepensioenfondsenheeft.DatweetIsaniet.DanwijstMaudIsaopdemogelijkheid omviaMijnOverheidnatekijkenwatIsaaanpensioenenAOWstrakskanverwachten.

Wachtwoordgebruik

Bijhetinloggenbijdeoverheidiseenwachtwoordverplicht.Somsmeteenextra controleviaeenSMSofviadeDigiDapp.Algemeenbekendisdathetbelangrijkisom sterkewachtwoordentemaken.Tochdoetlangnietiedereendat.Erzijnnogsteeds mensendie'Welkom'alswachtwoordgebruiken.Ofdiehetzelfdewachtwoordvoor meerderesitesgebruiken.Ditheeteenhergebruiktwachtwoord.

PREVIEWVERSIE

Voorcliëntenkanhetlastigzijnomgoedomtegaanmetwachtwoorden.Hetaanmaken vaneengoedwachtwoordisnodig,maarbestingewikkeld.Daarnaastkanhetopslaan vandewachtwoordeneenprobleemvormen.

Ditzijneenaantaltips:

• Gebruikeensterkwachtwoord.Maakeencombinatievan(minimaal12)letters, hoofdletters,cijfersentekens.

• Gebruikeenwachtwoordvoor1site.

• StelinloggeninmeteenextracontroleviaSMSoftelefoon.

• Maakeenwachtwoordzin

• Gebruikeenwachtwoordmanager.Dezekanwachtwoordenbedenkenenopslaan. Dewachtwoordmanagervultdanautomatischeenwachtwoordin.Vanzelfsprekend isditalleenwenselijkopapparatendiealleendoordecliëntwordengebruikt, zoalseentelefoonmeteeninlogcode.

(DigitalTrustCenter,z.d.)

Lekkermakkelijk

Badouisactiefopveelwebsites.Zoshoptzijregelmatigonlineeniszijactiefopallerlei socialemedia.Aldatinloggenmetwachtwoordenvindtzemaareenhoopgedoe.Ze heefteensterkwachtwoordbedacht,datzegoedkanonthouden.Zegebruiktdat sterkewachtwoordvoorbijnaalhaarinlogs.MethetsterkewachtwoorddenktBadou datzeveiligzit.MaaropeendagzijnhaarInstagramenFacebookaccountgehackt. Daarnablijktdateenonlineshop,waarBadouweleensietskocht,nietzozorgvuldig omgingmetdeinlogsvanklanten.Degegevenszijngehackt.Criminelenhebben daarnametdegestolengegevensgeprobeerdominteloggenopanderesitesvan gebruikers.HethergebruikvanhetwachtwoordwasdusvoorBadoulekkermakkelijk, maarookvoordecriminelen.

Begeleidingcliëntendigitaleoverheid

COPYRIGHTBOOM

Erzijnverschillendehulpmiddelenomcliëntentehelpenbijhetomgaanmetde digitaleoverheid.

Bibliotheek

InveelopenbarebibliothekeniseenInformatiepuntdigitaleoverheid.Hierkaniedereen hulpkrijgenbijhetomgaanmetdedigitaleoverheid.Bijvoorbeeldbijhetaanvragen vaneenDigiDofhetinvullenvandigitaleformulieren.Getraindevrijwilligersbemensen dezeinformatiepunten.

Steffie

PREVIEWVERSIE

Steffie.nliseenwebsitemetuitlegoverallerleionderwerpenineenvoudigetaal.Vaak incombinatiemetfilmpjesenbeelden.Zoiserveeltelezenovergezondheidenwonen, maarookoveronderwerpendietemakenhebbenmetdedigitaleoverheid. BijvoorbeeldhoejeeenDigiDaanvraagtofuitlegovertoeslagen.

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Op Steffie.nl staat uitleg over allerlei onderwerpen in eenvoudige taal

Seniorweb

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Seniroweb.nliseenwebsitemetveelpraktischeinformatieoverhetgebruikvan internet.Eindvorigeeeuwontstondseniorwebalshulpbijhetomgaanmetcomputers. Datwastoennognieuwvoorveelmensen.Seniorwebismetdetijdmeegegaanen geeftnuookveelinformatieoverhetomgaanmetinternet,metappsenmetdedigitale overheid.ZovindjeerinstructiesoverhetaanvragenvaneenDigiD,maarook informatieoverhoejeoplichtersopinternetkanherkennen.Vaakineenvoudigetaal, aandehandvanfilmpjes,uitgelegd.

PREVIEWVERSIE

Digitaletoegankelijkheidwebsites digitaletoegankelijkheidbetekentdatdeinhoudvanwebsitesvooriedereengoedte begrijpenis.Dusookvoormensen,dieslechtzienoflaaggeletterdzijn.Websitesvan deoverheidmoetenhieraanvoldoenenwordenhieropgetest.Zomoeterrekening wordengehoudenmetdesoftware,diemensenmeteenvisuelebeperkinggebruiken. OokishettaalgebruikeenvoudigenbegrijpelijkopB1niveau.Deindelingvan webpagina'sisoverzichtelijk.Envideo'smoeteneenondertitelinghebben.

Overheidzelf

Veelzaken,diejeregeltmetdeoverheidverlopenviadedigitaleweg.Daarnaastis hetnogaltijdmogelijkombijeenoverheidsinstantieeenafspraaktemaken.

Bijvoorbeeldoverdeaangiftevoordebelastingdienstofvoordeaanvraagvaneen

uitkering.Sommigecliëntenvindenditprettigerdandeanoniemedigitaleweg.Bekijk samenmethenwatdemogelijkhedenzijnomeenafspraaktemakenofomnaareen spreekuurtegaan.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Jijalssociaalwerker

Alssociaalwerkerkunjecliëntenookverderhelpenbijdedigitaleoverheid.Natuurlijk hangtditafvanjefunctie.Veelinstellingengevenworkshopsoverhetomgaanmet internet,hetinrichtenvansocialemediaofhetomgaanmetdedigitaleoverheid.Vaak gevengeschooldevrijwilligersditsoorthulpoftrainingen.Alssociaalwerkerhebje eenrolbijhetverwijzenvancliëntennaardezemogelijkhedenenbijhetorganiseren vandezetrainingen.Inindividuelegesprekkenmetcliëntenkunnenvragenoverhet gebruikvansocialemediaendigitaleoverheidnaarvorenkomen.Geefadviesvoor zoverjehetzelfgoedweet.Zorgervoordatjeopdehoogtebentvanactuele ontwikkelingen.Doenavraagofverwijscliëntenbijvragen,waaropjehetantwoord nietkent.

21.6 Verdieping:Technologischehulpmiddelen

Internetenelektronicakunnenhetlevenmakkelijkermaken,zoalsindevormvan technologischehulpmiddelen.Sommigecliëntenzijnhierextrabijgebaat,denkaan domotica,E-helath,ofdenkaanverschillende(gezondheids)apps.Jekuntclienten wijzenophetbestaanvandezetechnologischehulpmiddelenenzeondersteunenbij hetimplementerenofhetgebruikervan.

Domotica

domotica,ookwelhuisautomatiseringgenoemd,zijnallerleielektronische toepassingeninenomhethuis.Dezezorgenvoorgemakenveiligheid.Ouderenkunnen hierdoorlangerzelfstandigthuiswonen.Maarzelfmaakjemisschienookwelgebruik vandomotica.Erzijnenormveelvormenvandomotica.Demeestbekendezijn:

• Beeldbellen.

• Camera'sterobservatie.

• Alarmknoppen/Alarmsystemen/kettingen.

• Automatischeverlichting(bewegingssensorofbijschemering).

• Bedieningvangordijnen

PREVIEWVERSIE

• Thermostaatbediening(Slimmemeter).

• Medicijnengevenopdejuistetijd.

• Keukenapparatuurmeteentimer

• Opafstandverlichtingbedienenviadetelefoon

• Deurbelmetcamera

• Zorgrobot

Eindvorigeeeuwwarenerdeeerstevormenvandomotica.Vaaktoegepastinkantoren ofindeindustrie.Voormensenmeteenbeperkingwarenerenigemogelijkheden, zoalsdebedieningvanhetlichtvanuitderolstoel.Indeafgelopenjarenhebben domoticazichverderontwikkeld.

Veel vormen van domotica zijn te bedienen via het wifinetwerk in huis.

Voor-ennadelen

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Devoordelenvandomoticazijngemakenveiligheid.Cliëntenmeteenbeperkingof ouderenkunnenzodoende(langer)zelfstandigfunctioneren.Zehebbenzodoende meerregieoverheteigenleven.Daarnaastbesparendomoticatijdenkosten.Een cliënt,dieinderolstoelzitofopbedligtkanzelfveelbedienen,zonderdatdaarvoor iemandlangsmoetkomen.Methetoogoptekortenindezorgisditeengoede oplossing.Hetmonitorenvancliëntenopafstand,viaeencamera,verhoogthetgevoel vanveiligheid.

Erzijnooknadelenaanhetgebruikvandomotica.

PREVIEWVERSIE

• Privégegevensvancliëntenofmedewerkerskunnenlekken,alssystemenniet waterdichtzijn.Denkhierbijaancamerabeelden.

• Eriseenwildgroeiaannieuwesystemenentoepassingen.Nietallesystemen voldoenaankwaliteitseisenofzijnbetrouwbaar.

• Somswordtertesnelgekozenvoordomotica,terwijlernieteengoedplanis gemaakt.

• Domoticakunnennietallemenselijkecontactvervangen.Hetisfijnalsbepaalde takenwordenovergenomen,maarcontactmetanderenblijftbelangrijken waardevol.

E-health

OnderE-healthvallenallerleidigitaletoepassingenindezorg.Vaakgaathetomhet delenvaninformatieofhetcommunicerenviadedigitaleweg.Denkmaareensaan hetdelenvanpatientengegevensineenelektronischdossier.Zokandeeneartsinzien waterbijeenandereartsisbesprokenofbehandeld.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

EenvormvanE-healthisE-mentalhealth.Cliëntenmetpsychischeklachtenkunnen hiergebruikvanmaken.Zokunnenzijmeteenhulpverlenercontacthebbenvia video-bellen.Ofprogramma'singroepenvolgen.Daarnaastvindterondersteuning plaatsviaprogramma'sinapps.Hetmeesteffectiefiseencombinatievanonline contactenlivecontactmeteenhulpverlener.

HetgrotevoordeelvanE-mentalhealthisdathetaltijdenoveralbeschikbaarisvoor decliënt.Ditmaakthetveeltoegankelijker.Wetenschappelijkisbewezendatditook daadwerkelijkhelpt.

Apps

Appiseenafkortingvoorapplicatie.Datbetekenttoepassing.Determappispopulair gewordendoorhetgebruikvansmartphones.Iedereenheefterweleenaantalin gebruik.

Appskunnenjehelpenmetbijnaallesinhetdagelijksleven.Zekunnenhelpenbijhet zelfstandigfunctionerenenbijhetoverzichthoudenoverallerleizaken.Bekendzijn destandaardappsopsmartphoneszoalseenagenda,adresboekenwekker.Denk daarnaastaanappsmetdezefuncties:

• Bijhoudenvanmedicijngebruik

• Noterenvanhoejejevoeltopeendag

• Overzichthoudenoverfinanciën

• Reisinformatie

• Videobellenmethulpverlener

• Noterengewicht,bloeddrukenanderegezondheidsgegevens

• Gamesomgeheugentetrainen

• Boodschappenbestellenenlatenbezorgen

• GebruikDigiDenberichtenboxvandeoverheid

PREVIEWVERSIE

• Overzichthoudenoververbruikenergieentelefoon

• Checkenhoeveelenwatjeeet

• Rekenfuncties

• Sportprestatiesbijhouden

Eennadeelvanappsisafhankelijkheid.Alsjezoveelgegevensbijkanhouden,dan werktditsomsverslavend.Jegaatnietmeerwandelenomdatditontspannenden goedvoorjegezondheidis,maaromdatjepuntenhiervoorkrijgtinjeapp.Ditkan somshelpenomjetemotiveren,maarmoetnieteendoelopzichzijn.Eenander nadeelisdatsommigeappsgeldkosten.Vaakisereensimpeleversiebeschikbaar. Wiljemeerfuncties,dankostdateeneenmaligofmaandelijksbedrag.

Totslotkanprivacyeenprobleemzijn.Iniedereapplaatjegegevensvanjezelfachter. Zoalsjebankgegevens.Ofjegezondheidsgegevens.Hoeveiligzijndeze?Kunnenze makkelijk'lekken'naarmensen,dieernietsmeetemakenhebben?Ofwordenje gegevenstochergensgebruiktofverkocht?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Appskunnencliëntenmeerregiegevenoverhunleven.Hetvraagtwelvanzedatze ommoetenkunnengaanmeteensmartphone.Ookhierishettechnischgebruiken goedgebruikvanwachtwoordenbelangrijk.Alssociaalwerkerkanjehenhierbij begeleiden.Bijvoorbeelddoorsamenteonderzoekenwelkeappeengoedehulpkan zijnendoordezesamenintestellen.

Voorleesfunctie

Opsteedsmeerwebsitesziejeeenvoorleesfunctie.Meteendrukopdezeknopkun jedeinformatievandewebpaginalatenvoorlezen.Metdevoorleesfunctieopwebsites zijndezetoegankelijk(er)voormensenmeteenvisuelebeperkingenlaaggeletterden. Hetisnietverplichtomdezefunctieopeenwebsitetehebben.Welzijnersteedsmeer sitesdieditaanbieden.Deknopvoorhetvoorlezenzitvaakbovenaandewebpagina. Jekunteencliënthieropwijzenensamenhiermeeoefenen.

Ookishetmogelijkomeenpaginaopinternetvoortelatenlezenmetvoorleessoftware, ofmetfunctiesopeenmobieletelefoon.Dezevindjeondertoegankelijkheidsfuncties vandesmartphone.

21.7 Begrippen

App

Afkortingvoorapplicatie.

ArtificialIntelligence Softwareinapparatenenmachineskan'zelfnadenken'enredeneren.

Deepfake

Eentechniekwaarmeejebestaandebeeldenkuntcombineren.

DigiD

PREVIEWVERSIE

Hiermeeregeljezakenmetdeoverheid.

E-health

Hierondervallenallerleidigitaletoepassingenindezorg.

E-mentalhealth

EenvormvanE-healthwaarbijcliëntenmetpsychischeklachtencontactkunnen hebbenmeteenhulpverlenerviavideobellen.

FearofMissingOut,FOMO Jebentbangomietstemissen.

Opruiing

Hetoproepentotietsdatstrafbaaris.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Content

Berichtendiemensenonlineposten.

Cyberpesten

Pestenophetinternet.

Digitaletoegankelijkheid

Deinhoudvanwebsitesisvooriedereengoedtebegrijpen.

Domotica

Elektronischetoepassingeninenomhethuis.

Dopamine

Eenstofjedateenplezieriggevoelgeeft.

Doxing

Persoonlijkeinformatiewordtopsocialemediagedeeldmetkwadebedoelingen.

Grooming

Digitaalkinderlokken.

Offline

Erisgeenverbinding.

Online

Eenactieveverbindingmeteeninternetnetwerk.

Phishing

Eenvormvaninternetfraudewaarbijjenaareeneensitegelokt,diesterklijktopde echtesite.

Sexting

PREVIEWVERSIE

Hetdigitaalversturenvanseksueelgetintecontent.

Socialemedia

Onlineplatformenwaarmensencontactmetelkaarleggenenonderhouden.

Voorleesfunctie

Eenknopopeenwebpaginawaarmeejedeinformatieopdezewebpaginekuntlaten voorlezen.

21.8 Bronnen

Afkickkliniekwijzer(z.d.). Social media verslaving: Oorzaken, kenmerken en behandeling Geraadpleegdop5maart2024,van

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

https://www.afkickkliniekwijzer.nl/gedragsverslaving/social-media DigitalTrustCenter(z.d.). Zo gebruik je veilig je wachtwoorden Geraadpleegdop5 maart2024,

vanhttps://www.digitaltrustcenter.nl/informatie-advies/zo-gebruik-je-veilig-je-wachtwoorden Frankwatching(2022,5april). Tuin er niet in: 7 soorten nepnieuws & voorbeelden. Geraadpleegdop5maart2024,van

https://www.frankwatching.com/archive/2022/04/05/soorten-nepnieuws-herkennen/ Hoezomediawijs(z.d.). Leuk, veilig en slim gebruik van internet en (sociale) mediavanaf 10 jaar.Gerdaapleegdop5maart2024,vanhttps://www.hoezomediawijs.nl/ IpsosI&O(2020,13mei). Laaggeletterden minder op Facebook.Geraadpleegdop5 maart2024,van

https://www.ioresearch.nl/actueel/laaggeleterden-minder-op-facebook/ KennispleinGehandicaptensector(2022,20juni). Tips voor LVB-jeugd en de risico’s van sociale media.Geraadpleegdop5maart2024,van

https://www.kennispleingehandicaptensector.nl/tips-tools/tools/tips-lvb-jeugd-sociale-media MijnOverheid(z.d.). Wat is MijnOverheid - ik ben nieuw .Geraadpleegdop5maart2024, vanhttps://mijn.overheid.nl/wat-is-mijnoverheid/ NationaleOmbudsman(2023,12december). Digitale toegang overheid niet goed geregeld voor wettelijk vertegenwoordigers.Geraadpleegdop5maart2024, vanhttps://www.nationaleombudsman.nl/nieuws/artikel/2023/digitale-toegang-overheid-niet-goed-geregeld-voor-wettelijk-vertegenwoordigers Spillemaeckers,F.(2022,21november). De link tussen sociale media en psychische kwetsbaarheid.Geraadpleegdop5maart2024,van

https://www.psychosenet.be/de-link-tussen-sociale-media-en-psychische-kwetsbaarheid/ StichtingBeroepseer(2023,juli12). Rapport ‘Jongerenonderzoek 2023’: 62 procent van jongeren 15 – 35 jaar is verslaafd aan sociale media. Geraadpleegdop5maart2024, van

https://beroepseer.nl/blogs/rapport-jongerenonderzoek-2023-62-procent-van-jongeren-15-35-jaar-is-verslaafd-aan-sociale-media/#:~:text=Ruim%2062%20procent%20van%20de,tot%20en%20met%2021%20jaar.

PREVIEWVERSIE

Thema22

COPYRIGHTBOOM

BEROEPSONDERWIJS

TAALREDACTIE

Ondersteunenbijeigen

initiatieven

PREVIEWVERSIE

Inhoudthema

• Zelfhulp

• Onlinezelfhulp

• Zelforganisatieinhetsocialedomein

• Verdieping

• Begrippen

CONCEPT ZONDER BEELD-EN

Mensennemengraagzelfhetheftinhandenomeenprobleemoptelossenvoordat zeprofessionelehulpinroepen.Eenindividueleburgerkan(online)zelfhulpinzetten alshijzichafvraagtofeenbepaaldediagnoseophemvantoepassingzoukunnenzijn. Daarnaastkanhijgebruikmakenvanlotgenotencontactofhulpstartenindevorm vaneentrainingofonlinebegeleiding.

OveralinNederlandwerkenburgersdaarnaastsameninburgerinitiatieven,om collectieveonderwerpenaantepakken.Dezeburgersorganiserenzichrondeenthema ofprobleemenpakkenditzelfaan,metofzonderhulpvanoverheid,bedrijvenen instanties.

Alseenpersoonzelfaandeslagwilmeteenprobleemofburgerswillenzelfaaneen maatschappelijkrelevantonderwerpwerken,watisdanderolvandesociaalwerker?

22.1 Zelfhulp

COPYRIGHTBOOM

Eenprobleemkanlichamelijk,psychischofsociaalzijn.Alsjeactiviteitenonderneemt omeenprobleemaantepakkendiegerichtzijnophetherstel,hetbeheersbaarmaken ofhetoverwinnenvanhetprobleem,spreekjeoverzelfhulp.Jekunteenprobleem danzelfofsamenmetlotgenotenaanpakken.Zelfhulpiseropgerichtiemandbewuster temakenvanzijnervaringenofemotiesenhiervoorbegriptecreëren.Hetuitwisselen vanervaringenmetlotgenotenkaniemandbijvoorbeeldondersteuneninhet herkennenvanzijneigenemotiesofervaringenenhelpendezeeenplaatstegeven. Erisonlineenfysiekezelfhulpenerzijnorganisatiesdiezelfhulpgroepenondersteunen. Zelfhulpkunjeeenprocesvanversterkingnoemen,waarbijeenpersoongripkrijgt opdeeigensituatieenomgeving.Ditwordtbereiktdoorhetstimulerenvan zelfbewustzijneneenkritischeblik.Ditproceswordtookwelempowermentgenoemd.

Chatten

PREVIEWVERSIE

Sanne(11jaar)wordtopdebasisschoolgepest.Zewordtuitgescholden,uitgesloten enhaarspullenwordenafgepakt.Oppestwebvondzeinformatieenzechatnuonline metanderekinderendieookgepestworden.Hetchattenhelpthaar,zevoeltzich minderalleenstaan.Detipsuitdeinformatiehelpenhaarweerbaarderteworden.

Geschiedeniszelfhulp

Degeschiedenisvandehuidigezelfhulpvoertonsterugvervoordejaartelling.Toen alwerdenziekennaardemarktgebrachtommetelkaartepratenenervaringenuit tewisselen.Vaaknogvoordatdedokterwerdgeraadpleegd. Eenbekendvoorbeeldvanzelfhulpisontstaantoendr.BobSmithenBilWilsonelkaar ontmoettenin1935.DeaanalcoholverslaafdeAmerikaanseartsendezakenmandie zijnalcoholverslavinghadoverwonnenontdektendateroverpratenhielp.Samen startenzijeenzelfhulpgroepwaarbijuitwisselenvanervaringenenelkaarmotiveren

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

enondersteunencentraalstonden.DegroepwerdbekendalsAnoniemeAlcoholisten (AA).Dankzijdepubliciteitdiedegroepkreeg,isdeAAuitgegroeidtot‘swerelds grootstezelfhulporganisatie.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Alleenofmeteengroep

Eenpersoonkanalleenwerkenaanhetoplossenvanzijnprobleemzondercontact metprofessionalsoflotgenoten.Hiervoorkanhijzelfhulpboekenraadplegen,websites bezoeken,zelftestendoenofchatboxenoponlineforums.

Eenzelfhulpgroepmaaktgebruikvandekrachtvandeervaringendekennisvande groep.Mensengevenelkaarsteunenfeedback,stimulerenelkaaromdoortezetten enwisselenervaringenuit.Lotgenotencontactiseenbelangrijkonderdeelvaneen zelfhulpgroep.

PREVIEWVERSIE

Een zelfhulpgroep

Thema's

InmiddelszijnerinNederlandmeerdanvijftigthema’sbekendwaarvoor zelfhulpgroepenzijn.Dezethema’skunjeverdeleninhoofdgroepen:

• verslaving

• geestelijkegezondheid

• gezondheid

• familieennabestaanden

• cultuur

• seksualiteit

Dekrachtengebundeld

Zelfhulpgroepenverzamelenzichregelmatiginzelfhulpnetwerken.Dekrachtenworden gebundeldwaardooradministratie,werkruimtes,verbeterenvandeondersteuning encommunicatiecentraal,dooreenhoofdkantoor,wordengeregeld.Zelfhulpgroepen zijngeorganiseerdrondomeenprobleem,zoalsborderlineofparkinson,ofperregio. EenvoorbeeldvanditlaatsteisdeStichtingZelfhulpNetwerkZuidoostBrabant.Door eenregionalezelfhulpsiteteraadplegenkaneenhulpzoekerofeenprofessionalzien welkegroepenindebuurtactiefzijn.

Nietgeschikt

Zelfhulpbiedtgeenuitkomstaanmensendiedooreenziekteofaandoeningacute behandelingnodighebben.Ookineencrisissituatieiszelfhulpongeschikt.Omzelfhulp effectieftelatenzijn,moetenmensenbeschikkenovereenreflectiefvermogen.Om jezelftekunnenhelpen,moetjenamelijkkunnenkijkennaarjeeigenhandelenende invloedvananderenenomgevingsfactorenopjegedrag.Alsjeditkunt,kunjeleren jegedragaantepassenenbijtesturen.

Professionals

COPYRIGHTBOOM

Langetijdnamenprofessionalsindienst-enhulpverleningzelfhulpnietzoserieus. Nuwordtzelfhulpgezienalseenwelkomeaanvulling.Regelmatignemenorganisaties deelnameaanzelfhulpgroepenopinhunprofessioneleaanbod.Professionals,zoals huisartsen,psychologen,coachesensociaalwerkerswijzenmensenophet zelfhulpaanbod.

22.2 Onlinezelfhulp

PREVIEWVERSIE

Onderonlinehulpverleningvaltdehulpvaninstellingenbijpsychische,socialeof maatschappelijkeproblemen,waarbijgebruikwordtgemaaktvaninternet.Alsjedit combineertmethetbegripzelfhulp,kunjeonlinezelfhulpzienalsalleactiviteitendie eenpersoonviainternetzelfonderneemtomeenpsychisch,sociaalofmaatschappelijk probleemaantepakken,gerichtophetherstellen,beheersenofoverwinnenervan.

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Online zelfhulp

Instrumentenvooronlinezelfhulp

Onlinezelfhulpkunjeindeleninviergroepeninstrumenten

• psycho-educatievewebsites.

Dezebiedeninformatieoverdiversepsychischeonderwerpen.

• onlinezelfhulpcursussen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Dezehebbenvaakeenpreventiefkarakter,ofhelpenomterugvaltevoorkomen.

Mensenkrijgengripophunlevenenlerenomgaanmethunprobleemof aandoening.Vaakzijnerervaringsdeskundigenenhulpverlenersbijbetrokken.

PREVIEWVERSIE

• onlinelotgenotengroepenbiedenmogelijkhedenomstellingentebespreken,te discussiëren,vragentestellenofevenbijtepraten.Bijbepaaldevormenvanonline lotgenotencontactmoetjelidwordenvaneengroep.

• modulesonlinezelfhulpverlening.

Viainternetsiteskomjeincontactmeteenhulpverleneroflotgenoot.Door praktijkenvoorgeestelijkegezondheidwordtditinstrumentwelingezetommensen dieopdewachtlijststaantochperspectieftebieden.Eenvoorbeeldhiervanisvan psychologenpraktijkPsy-qo,dieopdewebsiteonderhetkopjeWachten!Ennu? tipsgeeftomdewachtijdteoverbruggenmetappsenwebsiteszoalsstopjeangst.nl enbibbers.nl.

Testen

Erzijnsiteswaaropeenpersoonkantestenofonlinezelfhulpbijhempast.Zoals wijzijnmind.nl,dezelftestdepressieopwww.depressie.nlofZelftestVeteranenloket. Zulkesiteszijnontwikkeldvoormensendiewillenwetenofzelfhulpietsvoorhenzelf ofeennaasteis.Naeentestkrijgtdepersooneenadviesofeenonlinezelfhulpcursus voorhemgeschiktis.Ofdepersoonkrijgteenindicatieofhetprobleemofdeziekte mogelijkaandeordeis,waarnadepersooneendiagnosetrajectkanaanvragen. Daarnaastzijnersiteszoalswww.zelfhulpwijzer.nl.Dergelijkesitesrichtenzichop verwijzerszoalsdehuisartsofbehandelaars.Doelisomdigitaletoepassingenvan hulpverleningvoorzoveelmogelijkmensenbeschikbaartekrijgen.

Voor-ennadelen

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Onlinezelfhulpisflexibelen24uurperdagbeschikbaarenerisgeenwachtlijst.Het islaagdrempeligenanoniem.Iedereenmeteendevicemetinternet,kanopzoekgaan naarzelfhulpsitesengroepen.Daarnaastkaneenonlinetoolkostenentijdbesparen. Denkaandereistijdendereiskostendiejeermeeuitspaart.Maarerzijnooknadelen. Zokannietiedereenmetcomputersoverweg.Sommigemensenmissenhet face-to-facecontact.Ookmoetjedetaalbeheersenomgebruiktekunnenmakenvan eenonlinezelfhulptool.Onlinezelfhulpheefteenvrijblijvendkarakter.Mensenkunnen ermakkelijkmeestoppen,wanterisniemanddiehenaanspreektophunkeuze.Het isbovendienmoeilijkertemetenofdezelfhulpeffectheeftgehad.

Rolsociaalwerk

Desociaalwerkerkanlotgenotencontactopzettenofondersteunen.Ookkanhij mensenhelpendewachttijdvooranderevormenvanhulpvereningvoltehouden doorhentestimulerenzelfaandeslagtegaan.Totslotkanhijmensenwegwijsmaken bijalleoptiesdieerdigitaaltevindenzijn.

22.3 Zelforganisatieinhetsocialedomein

PREVIEWVERSIE

Zelforganisatieinhetsocialedomeinstaatvoordiesituatiewaarinburgerszelfhet heftinhandennemenopterreinenwaarvoornormaalgesprokenoverhedenof institutiesverantwoordelijkwordengeacht.Zelforganisatieinhetsocialedomeinkun jeookburgerinitiatiefnoemen.Maarditbegripwordtookdooroverhedengebruikt. Daniseenburgerinitiatiefeenvoorstelvanburgers,ondersteunddoor40.000 handtekeningen,waardooreenbepaaldonderwerpdoorburgersopdeagendavan deTweedeKamerkanwordengeplaatst.Eenburgerinitiatiefinhetsocialedomenis actiefburgerschap,ofwelzelforganisatie.

Zelforganisatie

Zelforganisatie

PREVIEWVERSIE

Zelforganisatiekomtvoortuitdepersoonlijkemotivatievanmensenomzélfinvloed uitteoefenenopallerleisocialethema’s.Mensenwillengripophunwerk,gezondheid enhetverbeterenvanhunleefomgeving.Hiervoorwillenzenietaltijdafhankelijkzijn vangrote,loggeenanoniemeorganisaties.Zewillenjuistsamenwerkenbinnenkleine, overzichtelijkegroepen.Zelforganisatieswerkenmetindividuendievanuithuneigen doelenhetcontactaangaanmetanderendierelevantkunnenzijnvoorhetrealiseren vandezedoelen.Dedeelnemersbinnenzo’nzelforganisatiegebruikenhuneigen creativiteitomactiviteitenoptezettenwaarmeezehundoelenwillenbehalen. Zelforganisatiesdiebehoeftehebbenaanondersteuning–bijvoorbeeldbijhetmaken vaneenplanvanaanpakofhetwervenvanvrijwilligers–kunnenterechtbijdesociale professionalsindewijk.Aldoendewordenercoöperaties,verenigingenofstichtingen gestartomdeidealenvormtegeven.Denkaaneenbuurtcomitedatineenspecifiek gebiedwerktaandiversedoelenonderdevlagvaneenwijkraadofdorpsvereniging.

Landbouw

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

BurgersvindendathetmetdelandbouwinNederlandnietgoedgaat.Bedrijven (boeren)endeoverheden(landelijk,provinciaalengemeentelijk)pakkendeproblemen nietaanopdemanierdiedezeburgersvoorstaan.Zeslaandehandenineenen

beginneneencoöperatiedielandopkooptvanboeren,waarnadezeverpachtworden aanboerendieopeenduurzameremanierhetlandwillenbewerken.Deburgersvan decoöperatieLandvanOnswordenzoeigenaarvanlandbouwgrondenveranderen delandbouw,terwijldeboerenendeoverhedenernogoverblijvendebatteren.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Eenzelforganisatiegeeftzeggenschapeninvloedaanmensen,inplaatsvandat besturenendirectiesallesvoorhenbeslissen.Hierinisookruimtevoornieuwe, creatieve,totdantoeongebruikelijkeoplossingen.Demethodeheeftookalsdoeldat ambtenaren,adviescommissiesenbeleidsmakersmeerbuitendekadersgaandenken (‘outofthebox’).

Producten

Carolinevoeltzichsteedsminderprettigbijdeproductendiezeindesupermarktkan kopen.Zevertrouwtvaaknietwaterinziteniszichbewustvanhetfeitdatveel productenwelzo’n2.500kilometerafleggenvoordatzeindewinkelliggen.Metalle milieuvervuilingvandien.Carolinemobiliseertdaaromboerenentuindersinhaar directeomgevingommethaarsamentewerkenineencoöperatie,diederegiogaat voorzienvanlokaalgeproduceerd,eerlijkvoedsel.

Publiekewaarde

Doorzelforganisatieinhetsocialedomeinvoegenburgersdoorburgerkrachtpublieke waardetoe,metanderewoorden:datgenewatweindesamenlevingwaardevol vinden.Vaakuitongenoegenoverhoeoverhedenofbedrijvenhetdoen,somsdoor eengoedideezelfvormtewillengeven.Hetiseenbewegingvanonderop,doorburgers diehetverschilmaken.Burgersgaandaarbijzelfaandeslag.Bijnaaltijdop beleidsdomeinenvandeoverheidofgemeente.Voorbeeldenhiervanzijn:

• DeactiegroepExtinctionrebelliondiein86landenmet1206groepeneen veranderingwilafdwingenophetgebiedvanklimaatrechtvaardigheid.

PREVIEWVERSIE

• Energiecoöperatiesdielosvandegroteenergiebedrijvenineenbepaaldgebied energiegenererenvoordebevolkinginhetgebied.

• Stadslandbouwwaarbijburgersvoedselproducerendatgezondengoedkoopis eneengeringeecologischevoetafdrukheeft.

• Buurtcomite'sdieallerleizakenindewijkenendorpenopzetten.

• Socialeondernemersdie(wijk)bedrijvenopzettenombijvoorbeeldlokalezorgop tezetten.

Changemakers

Degroepenburgersensocialeondernemers,diedevoorhoedevormenvan veranderingenindesamenlevingdieloggeoverhedenengrotebedrijvenniet gemakkelijkvoorelkaarkrijgen,noemjechangemakers.Changemakerszijnde

doe-het-zelversindesamenleving.Eentikjedwars,autonoomensomsanarchistisch enactivistisch.Hetzijngroepenmensendiedecompetenties,demotivatieenhet geldhebbenomveranderingeningangtebrengentenbehoevevandesamenleving.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Hulp

Changemakerskunnennietzonderhulpvaninstituties.Openigmomentkomende initiatiefnemersdegemeenteenbedrijventegen.Letterlijk,alsbijvoorbeelddeoverheid zeggenschapheeftoverhetthemaennietmeewerkt.Maarookalsmogelijke samenwerkingspartners.Gemeenteenbedrijvenzijnnodigomdekaderstestellen, financiënenkennisbeschikbaartestellenenomruimtetegevenaandevernieuwingen diechangemakersvoorstaan.

Taakvandesociaalwerker

Desociaalwerkerwerktinwijkenendorpenmetchangemakers.Zijnopdrachtis hierbijomaangemeenschapsontwikkelingtewerken,datwilzeggendieveranderingen indesamenlevingdiezorgenvoorsamenwerkingenverbeteringenvoorde gemeenschap.

Derollendiehijhierbijheeftzijn:

• Adviseur.

Hijisopdehoogtevanplaatselijkelijnenenvoorhetdoelbelangrijkepersonen

• Begeleider.

Hijkanzorgdragenvoordevoorwaardenwaarondergroepenkunnengedijen

• Pleitbezorger.

Hijbrengthetstandpuntvandegroepnaarvorenenkanovertuigenopplaatsen waardegroep(nog)geentoegangheeft

• Mobilisator.

Hijkanmensenenorganisatiesbijeenbrengenrondeenthema

• Specialist.

Hijbegrijpthoemachtenonmachtwerkenenhelptdegroephierinkeuzeste maken

• Ontwikkelaar.

Hijcoördineertenbewaaktdeuitvoeringvaninitiatieven

• Bemiddelaar.

PREVIEWVERSIE

Hijbrengtpartijenbijelkaar,ookalserconflictenzoudenontstaan.

Indepraktijk

OpdejaarvergaderinghoortsociaalwerkerSamirdatdedorpsraadhetideeheeft opgevatomkleinschaligezorginhetdorpteorganiseren,maardathetbestuurzich ereerstnogeensinmoetverdiepen.Samirkomtnaardevolgendebestuursvergadering omtevragenofhijietsvoorhenkanbetekenen.Debestuursledenzeggenhulpte zoekenbijhunzoektocht.Kentdesociaalwerkervoorbeeldenvanzorgindebuurt? Samirbrengtvervolgenshetbestuurincontactmeteenzorginitiatiefineenandere

gemeentezodatzijkunnengaanuitwisselen,enbrengtdegroepopdehoogtevan 'NederlandZorgtVoorElkaar'waarveelinformatieenhulptevindenis.Degroep bedanktSamirvoorzijnadvies.Samirgeeftaanhengraagtewillenhelpenalszenog eensvraagaanhemhebben.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

22.4 Verdieping

Burgerinitiatieven,aangejaagddoorchangemakers,werkenbinnendekadersvande wetten,takenenverantwoordelijkhedenvangemeentes.Openigmomentkomteen burgerinitiatiefdegemeentetegen.Bijvoorbeeldalsdegroepeensubsidieaanvraag wildoen,alsdegroepzelfeenlocatievoorouderenzorgwiloprichtenofalseen initiatiefgroepeenbraakliggendterreintjewilherinrichten.Eerderwasdegemeente danaanzet,enkreegdegroepeenafwijzingofgoedkeuring.Nudeoverheidwildat burgerszelfredzamerzijnenburgerinitiatievenduswordentoegejuicht,ontstaaner nieuwemanierenvanmetelkaaromgaan,waarbijdegemeentenieuwerollenkrijgt. Dedoe-democratieisinontwikkeling;deburgerwerktmee.

Takengemeente

Gemeenteshebbenlokaletakenenverantwoordelijkhedenophetgebiedvan huisvesting,verkeerenonderwijsentakenophetgebiedvanhetdemocratischbestel. Daarnaastvoerengemeentemedetakenuitvoorderijksoverheid,denkhierbijaan ruimtelijkeordening,jeugdzorg,langdurigezorg,maarookaanhetverstrekkenvan paspoortenenhetuitvoerenvandeWMO.Ookwerktdegemeentesamenmetburgers enbedrijvensamenaaneenveiligeengezondeleefomgeving.Ditheetde maatschappelijkezorgplicht,vastgelegdindeOmgevingswet.

Erligtnogalwatophetbordjevandegemeente,envanuitderijksoverheidverschuiven ersteedsmeertakennaardelokaleoverheid.Zozorgthetuitvoerenvanhetasielrecht momenteelvoorveelextrawerkvoorgemeentes.Enalsofdatnietgenoegis,verandert derelatiemetburgersooknogeensaanzienlijk.

PREVIEWVERSIE

Positieenrolburgers

Rond1980haddenburgersalleenmaarinspraakrechtbijdeplannendiedelokale overheid,hetopenbaarbestuur,maakte.Rond1990ontstondhetvooroverlegen haddenburgersmeerbetrokkenheidbijhettotstandkomenvandeplannendiede gemeentemaakte.Rond2005ontstondendeeersteburgerinitiatieven.Burgerszijn eennieuwespelergewordenophetgebiedvanplannenmakenenuitvoeren.

TinedeMoor,alshoogleraarverbondenaandeErasmusUniversiteitteRotterdam, schreefin2013denotitieHomoCooperans.Hieringeeftzeeenantwoordopdevraag waaromburgerseenanderepositieenrolkrijgenindeNederlandseenBelgische samenleving.Zesteltdatburgersalsindsdemiddeleeuweninspringenbijeen terugtrekkendeoverheid,eninperiodesvaneenslechtefinanciëlemarkt.Opvallend inhaarnotitieisdatzesteltdatburgerseengrotereroltoebedeeldkrijgeninperiodes

vansocialeeneconomischeproblemenvandeoverheid,endaterdangelijkertijd meeractieveburgersopstaan.Eentop-downeneenbottum-upbewegingtegelijkertijd dus.

Doe-democratie

Hetbegripdoe-democratiestaatvooreensamenlevingwaarinsamendoen,denken enbeslissenmogelijkworden.Hetbegripkomtuitdenotauit2013vanderijksoverheid metdezenaam.Hiermeewildedeoverheidvormgevenaandegewensteomslagbij overheidenburgersomburgersechtmeetelatendoenenmeetelatenbeslissen,en dewensvandeoverheidomburgerstefaciliterenbijburgerinitiatieven.

Tegenoverdedoe-democratiestaathetbegripparticipatiesamenleving.Ditiseen begripdatWillemAlexandervoorheteerstgebruikteineentroonredein2013.Dit begripisdaarnagaanstaanvooreensamenlevingwaarinburgersmeer verantwoordelijkheidmoetennemenvoorheteigenlevenendatvanhunnaasten. Ookvoordegroteproblemeninonsland,metnamedepoblemenwaardezorg tegenaanloopt,zoektdeoverheiddeoplossingbijdeburgers.Inditconceptontbreekt echterdesamenwerkingtussenburgersenoverheden.

Deoverheden,bedrijvenenchangemakerslerennustukjebijbeetjeommetelkaar samentewerken.Zoonstaatereendoe-democratiewaarinsamendoen,denkenen beslissenmogelijkworden.

Samenoptrekken

COPYRIGHTBOOM

KlausOvermeyerintroduceerdein2013demetaforenvandemercedessterenhet spiegeleiomhetverschiltussendeoudeendenieuwemaniervansamenwerking tussenburgerseninstituties,zoalsdegemeente,aantegeven.

Demercedessterstaatvooreenwerkwijzewaarbijoverheden,bedrijvenenburgers afzonderlijkvanelkaarzijngeorganiseerdmetiedereigenregelsen verantwoordelijkheden:inapartepuntenvandester.

PREVIEWVERSIE

Hetspiegeimeteenzachtedooierstaatvoordenieuwesamenwerking.Heteiwitblijft, erwordtgeenroereigemaakt,enstaatvoordeverschillendedomeineneninstituties, dieblijvenbestaanenhuneigenverantwoordelijkhedenhebben.Heteigeelinhet middenstaatvoorhetgemeenschappelijkeenontdekkende.Hierwordenzakenop eenanderemaniergeregeld,enwordennieuwevormenvanafstemmenbepaalden onderhandeld.Heteiwitisgestoldenligtvast.Deeierdooierisbijnavloeibaarenkan allekantenopbewegen.

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Nieuwerelatieburgersengemeentes

PREVIEWVERSIE

Omburgerinitiatievenpodiumtegevenisruimtenodigvandeoverheid:mogelijk maken,regelsombuigen,voorwaardenscheppen,ruimtemaken.Degemeentekan nietlangerdegenezijndiebepaalt,maarwordtdepartijdieburgerinitiatievenmogelijk maakt.Aanburgersuitleggenwatwelennietmag,wordtmeedenken,ondersteunen ensamenwerken.

IvoNienhuisschreefinzijnpromotieonderzoekoverdenieuwerelatietussenburgers engemeentes.ErverscheeneenvertalinghiervanindeSpectrumpublicatie"Hetwiel opnieuwuitvinden".Hijgafprofessionalsengemeentesvierankerpuntenoverde bemoeienismetburgerinitiatieven.Hijgebruiktdaarbijdetermenbereidenbekwaam omaantegevenwaarhetburgerinitiatiefstaat.Bereidwilzeggendatburgersde motivatiehebbenomverantwoordelijkheidtekunnenenwillennemen.Bekwaam wilzeggendatburgersdejuistekennis,houdingenvaardighedenhebben.In onderstaandetabelziejewelkeactieprofessionalsengemeentenkunnenondernemen, bijdeverschillendepositiesvanburgers.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS

CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Samen optrekken

Nietbereid bereid bekwaam

faciliterendoor"steviglos telaten"(degroepredtzich wel)

Motiveren,proberende energievoorhet onderwerpaanteboren/op tekrikken

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Nietbekwaam

Ondersteunenwaardoor burgersvoldoende toegerustzijn

gemeente/profpaktoverof doetniets

Ooksociaalwerkerskunnendezematrixgebruikenbijhunkeuzeofhunbetrokkenheid bijeenburgerinitiatiefnodigofwenselijkis.Zokunnenzeeengroepburgersmotiveren omeenthemaopdepakken,dooruittedagenenhetgezamenlijkbelangboventafel tebrengen.Ofdoorburgersteondersteunenalscoach,sparringspartnerofadviseur. Metdezerollenkandesociaalwerkerburgersenchangemakershelpen.

22.5 Begrippen

Zelfhulp

Hetondernemenvanactiviteitenomeenprobleemaantepakkendiegerichtzijnop hetherstel,hetbeheersbaarmakenofhetoverwinnenvanhetprobleem.

22.6 Bronnen

Socialevraagstukken(z.d.). Burgers nemen het over. Geraadpleegdop1maart2024, van

https://www.socialevraagstukken.nl/dossiers/burgers-nemen-het-over/ Movisie(2014,april). Inwonerskracht en de rol van de lokale overheid. Wat kunnen gemeenten doen om inwonerskracht te stimuleren? Geraadpleegdop1maart2024 van

PREVIEWVERSIE

https://www.movisie.nl/sites/movisie.nl/files/publication-attachment/Inwonerskrachtenderolvandelokaleoverheid%20%5BMOV-3946514-1.0%5D.pdf Rijksoverheid(z.d.). Taken van een gemeente. Geraadpleegdop23januari2024,van https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/gemeenten/taken-gemeente Decisio(2017,10maart). Is Nederland een doe decmocratie? Geraadpleegdop18 februari2024,vanhttps://decisio.nl/is-nederland-een-doe-democratie/ Niehuis,I.(2015,19januari). Burgers nemen het over. Buurtbewoners kunnen veel zelf, maar gemeenten moeten wel de voorwaarden creëren.Geraadpleegdop16januari 2024,vanhttps://www.socialevraagstukken.nl/author/ivo-nienhuis/ Movisie(2014,mei). Gesteund door zelfhulp Geraadpleegdop15februari2024,van https://www.movisie.nl/sites/movisie.nl/files/publication-attachment/Gesteund-door-zelfhulp%20%5BMOV-2939854-1.0%5D.pdf TrimbosInstituut(z.d.). Online zelfhulp. Geraadpleegdop11februari2024,van https://www.trimbos.nl/kennis/zorg-en-participatie/poh-ggz/online-zelfhulp/ Visser,E.(2021). Altijd nieuw gedoe (2deeditie).Pumbo.

DeMonnick,H.(2016). De Gereedschapskist van de sociaal werker. (5deeditie).Bohn StafleuvanLoghum.

Spierts,M.&Spierings,F.(2020). Basisboek sociaal werk. Activeren, ondersteunen en verbinden. Boom.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

PREVIEWVERSIE

A

aanbodgerichtearbeidsbemiddeling324

aanmaning300

ABCD-methode102,185

ActiveSupport265

activeringsplan67

activiteit337

activiteitencategorie339

activiteitenplan66

administratie285

afloscapaciteit308

Agogischhandelen339

algemeendoel53

algemenerapportage115

App416

Appélwaarde358

Arbeidsbemiddeling324

Arbeidsmatigeactiviteiten343

Arbeidsmatigedagbesteding328

ArtificialIntelligence400

AssertiveCommunityTreatment (ACT)281

AssertiviteitAllochtoneMannen248

Auti-communicatie259

Autibril259

Autoritairleiderschap381

autoritairebegeleidingsstijl138

autoritatievebegeleidingsstijl139

B

balansmodel34

Bankbeslag301

Beeldendeexpressie347

begeleiden131

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

bewindvoerderbinnendeWsnp307

bezwaarschrift287

bredewijkanalyse177

breedmoratorium306

PREVIEWVERSIE

begeleidingsstijl137

BeroepsBegeleidendeLeerweg332

Beschermingsbewind309

Beschutwerk319

Beslagopeigendommen301

Beslagoponroerendgoed301

betalingsachterstand297

betalingsverplichting297

Budgetadvies292

budgetbegeleiding292

Budgetbeheer310

budgetcoaching310

budgetcursus291

Budgetteren291

C

CASS258

client-centeredpsychotherapie276

cliëntdossier110

Co-creatie169

Coachendleiderschap382

Collectieveactiviteiten338

CommunityArt347

Communityreinforcementapproach (CRA)272

Communitysupport279

Contactladder202

content392 contextueleobservatie40

Crisisinterventie160

Crowdfunding385

Cultureleenmaatschappelijke vorming166

cyberpesten399

cyclischproces17

D

Dagbesteding327

Dagelijkseactiviteiten341

Dekringen208

Deepfake401

Democratischleiderschap382

detachering321

deurwaarder301

DigiD410

Digitaletoegankelijkheid413

dimensioneelappél358

doelgerichthandelen14

Domotica414

dopamine397

dorpsplan184

Doxing402

draagkracht34

draaglast34

draaiboek75

draaiboek.358

drama347

drop-out330

dwangakkoord306

E

E-health416

E-mentalhealth416

Echtheid135

ecogram202

Educatie164

Eenactiviteitenplan357

Eentaalerbij237

Eigeninitiatiefmodel(EIM)263

EigenKracht-Conferentie217

eindevaluatie82

Empathie136

Empowerment364

evaluatiecriteria84

Evalueren81

Executieverkoop301

Exposure290

externobserveren39

Externrapporteren113

F

F-ACT153

formeleaanvragen286

FutsalChabbab192

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

G

PREVIEWVERSIE

familiegroepsplan217

familieopstelling235

FamiliesFirst229

FearofMissingOut,FOMO398

Feest-ofvieringsactiviteiten344

Financiëlesocialisatie290

FlexibleAssertiveCommunityTreatment (FACT)282

flow340

fondsenwerving385

gedwongeninterventies158

Geefmede5258

genogram203

GentleTeaching260

Georganiseerdspel345

gestructureerdeobservatie39

gestructureerderapportage120

gevormdematerialen353

Gezinscoaching233

gezinstherapie235

Groepsactiviteiten338

groepsrapportage115

Grooming403

Groslijst201

H

halo-effect41

handeltbewust16

herstel155

herstelbenadering155

Herstelondersteunendebegeleiding274

Home-Start232

horn-effect41

I

incassobureau300

Inclusieveactiviteiten360

individualisering200

Individueleactiviteiten337

individuelerapportage114

IndividueleRehabilitatieBenadering (IRB)276

integralevraaganalyse33

Integralewijkontwikkeling168,185

IntensievePedagogischeThuishulp225

Interculturelecompetenties243

internobserveren38

Internrapporteren113

intervalobservatie40

interventie148

intervisie97

INVRA-meetinstrument273

Join

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

kring207

Kulturhuske194 L

Leren

Life

Loonbeslag301

maatjesproject193

maatjesprojecten

Mannelijkheidscoderingen252

Meetup

Mondeling

Muzisch-agogische

PREVIEWVERSIE

Niet-participerend

Resource

restoratievecirkels237

revalidatiepsychologie277

Risicobeheer378

risicovolleschuld298

RUMBA-methode59

S

saneren306

saneringskrediet306

schonelei307

Schriftelijkrapporteren116

schuldbemiddeling306

schuldeiser299

Schuldhulpverlening304

schuldregeling305

Secundairegegevens36

selffulfillingprophecy41

sensitiviteit136

sensopathischappèl358

Sexting403

signaleren37

Situationeelbegeleiden140 smalmoratorium306

smallewijkanalyse177

COPYRIGHTBOOM

SOAP-methode125

sociaalminimum288

Socialcasework149

Socialgroupwork163

socialeactivering157

Socialemedia392

SocialeNetwerkStrategieën216

spiraalmodelvanKorthagen100

Sponsoring385

STARRT-methode103

Teachingastreatment277

Telefooncirkel208

terugvraagmethode256

Thema-activiteiten342

thematischappèl358

Thuisadministratie285

tijdlijn379

trajectplan67

Triple-C261

tussentijdseevaluatie82

U

UWV324

V

Video-hometraining233

VijfSterrenDorpen193

voorleesfunctie417

voorlopigbezwaarschrift287

Vormgevendematerialen353

vraaggerichtearbeidsbemiddeling324

Vriendenkring207

Vrijspel345

vrijtelatenbedrag307

vrijeobservatie39

Vrijetijdsactiviteiten343

W

W-vragen69

Werk318

werkcoach324

Werknemersvaardigheden323 werkplan74

PREVIEWVERSIE

startersbeurs332

startkwalificatie315

Studiekring208

Subdoelen53

Subjectievegegevens35

supervisie97

systeemgerichtebenadering162

systematischhandelen15

T

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE

Taakbeheer381

taakgerichtebenadering151

Wetgemeentelijkeschuldhulpverlening (Wgs)304

Wetschuldsaneringnatuurlijke personen(Wsnp)307

WieisWie201

WijkenPsychiatrie195

wijkanalyse176

WijkgerichteIntensieve Gezinsbegeleiding227

Wijkkring208

wijkplan184

woonplan68

Z

zelfinitiërendvermogen383

zelfhulp421

zelfreflectie97

zorgmijders152

zorgmissers152

PREVIEWVERSIE

COPYRIGHTBOOM

BEROEPSONDERWIJS CONCEPT ZONDER BEELD-EN TAALREDACTIE