Schuldhulpverlening (budgetteren)

Schuldhulpverlening (budgetteren)

p co yr

Schuldhulpverlening (budgetteren) De methode Factor-E Welzijn is bedoeld voor de opleidingen Maatschappelijke zorg, Pedagogisch werk en Sociaal werk niveau 3 en 4. In de methode staan kennis, vaardigheden en het samenwerken aan grote opdrachten centraal. Kennis wordt verkregen in de leereenheid Cursus. Hierin wordt de theorie verwerkt door middel van een diversiteit aan verwerkingsopdrachten. In de leereenheid Training worden vaardigheden aangeleerd en geoefend door de student.

Samenwerken staat centraal in de diverse Projecten die bij de methode zijn ontwikkeld.

ig

Met deze Cursus krijg je kennis van de trajecten met betrekking tot schuldhulpverlening, de taak en rol van het bedrijfsleven en andere partijen. Ook leer je welke factoren een rol spelen bij het ontstaan van schulden en wat jouw taak als sociaal werker inhoudt.

ht

Edu’Actief maakt werk van onderwijs Edu’Actief wil jongeren helpen zich te ontwikkelen tot echte vakmensen. Om werk te maken van onderwijs, zoeken we de samenwerking op met docenten, studenten en het bedrijfsleven.

Dankzij dat netwerk kunnen we vernieuwende leermiddelen maken die aansluiten op de behoefte van de beroepspraktijk.

9 789037 241600

FE_9789037241600_SMD_cr_v1.indd 1

Profieldeel sociaal maatschappelijk dienstverlener

04-04-16 16:10

Cursus

ig

yr

p co

Schuldhulpverlening (budgetteren)

ht

Colofon Uitgeverij: Edu’Actief b.v.

0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Annyttsje Pruim Inhoudelijke redactie: Floortje Vissers Titel: Schuldhulpverlening (budgetteren)

p co ISBN: 978 90 3724 160 0 ©

Edu’Actief b.v. 2018

Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

yr

Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in compilatiewerken op grond van artikel 16 Auteurswet kan men zich wenden tot de Stichting PRO (www.stichting-pro.nl).

De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.

ig

Door het gebruik van deze uitgave verklaart u kennis te hebben genomen van en akkoord te gaan met de specifieke productvoorwaarden en algemene voorwaarden van Edu’Actief, te vinden op www.edu-actief.nl.

ht

Inhoudsopgave Over deze cursus Oriëntatie

4

7

Risico’s op het ontstaan van schulden Wet- en regelgeving bij schulden De partijen die schuld verhalen

14 20

p co De schuldhulpverlenende partijen

8

23

Bedrijfsleven en financiële dienstverlening Schuldhulptrajecten Reflecteren

28

32

38

Theoriebron Risico’s op het ontstaan van schulden Theoriebron Wet- en regelgeving bij schulden

42

Theoriebron De partijen die schulden verhalen

45

39

yr

Theoriebron De schuldhulpverlenende partijen

48

Theoriebron Bedrijfsleven en financiële dienstverlening Theoriebron Schuldhulptrajecten

51

54

ig

ht 3

Over deze cursus

Over deze cursus Inleiding Met deze cursus krijg je kennis van de trajecten schuldhulpverlening, de taak en rol van het bedrijfsleven en andere partijen. Ook ga je begrijpen welke factoren een rol spelen bij het ontstaan van schulden en wat jouw taak als sociaal werker inhoudt.

Leerdoelen

p co

Je hebt kennis van: • het ontstaan en oplopen van diverse vormen van schulden • de wet- en regelgeving over schulden en schuldsanering • de sociale kaart van betrokken partijen die de schuld verhalen • de sociale kaart van betrokken partijen die de schuldenaar helpen • de partijen die zakelijk betrokken zijn bij schulden • trajecten van schuldhulp.

Beoordelingsformulier <

4

ht

Beoordeling

ig

yr Oplopen van schulden.

Aan het eind van de cursus wordt je parate kennis beoordeeld met een toets. Je praktische beheersing van de leerdoelen wordt getoetst met een beroepsproduct. Dit wordt op inhoud (producteisen) en uitvoering (processtappen) beoordeeld. Ander belangrijke punten bij de beoordeling zijn: actieve deelname aan de lessen, nette uitwerking van de opdrachten in correct Nederlands. Je vindt ze bij elkaar in het beoordelingsformulier.

Over deze cursus

Planning Planningsformulier <

Een beroepsproduct maken kost tijd. Daarom moet je dit goed plannen. Lees eerst de opdracht van het beroepsproduct goed door en vul het planningsformulier in. Neem ook de andere opdrachten van deze cursus op in je totale planning. Zo voorkom je dat je in tijdnood komt.

Beroepsproduct: Pleidooi aan de gemeente Je schrijft met je groep een pleidooi voor de gemeente.

p co

Werkmodel Brainstorm <

Casus:

De gemeente doet wat ze door de Wgs (Wet schuldhulpverlening) verplicht is uit te voeren, maar er vallen veel mensen tussen de wal en het schip. Je wilt de gemeente verzoeken om meer aandacht te besteden aan deze mensen. Ook wil je laten weten dat het sociaal werk een rol kan vervullen bij de integrale schuldhulpverlening. Om te laten zien dat je weet waar je het over hebt, geef je in het pleidooi ook algemene informatie over het ontstaan van schulden, schuldhulpverlening, de betrokken partijen, de rol van het bedrijfsleven en over de verschillende trajecten.

Plan voor jezelf een datum waarop je dit beroepsproduct inlevert. Vul deze datum in op je planningsformulier.

yr

Eisen aan de uitvoering • • •

• • •

ig

• •

Maak een planning en een taakverdeling.

Zoek uit wat een pleidooi inhoudt.

Bepaal de zes hoofdstuktitels en maak de samenvattingen, steeds na het afronden van een opdrachtenset. Zie opdrachten hierna.

Voeg de samenvattingen in, achter de zes hoofdstuktitels.

Doe een brainstorm met het Werkmodel Brainstorm over de rol en taak van het sociaal werk in de schuldhulpverlening.

Zoek naar voorbeelden op internet van projecten door het sociaal werk.

Bepaal met elkaar welke rol en taak van het sociaal werk je aan de gemeente wilt voorleggen.

Schrijf het uiteindelijke pleidooi in hoofdstuk 7.

ht

Laat elke processtap goedkeuren door je docent, voordat je begint aan de volgende processtap.

Eisen aan het beroepsproduct • • •

Zes hoofdstukken, gekoppeld aan de zes opdrachtensets.

Het zevende hoofdstuk, het pleidooi, geeft blijk van een realistische kijk op de rol van het sociaal werk en is een realistisch uitvoerbare taak.

Het pleidooi laat zien dat de studenten hebben begrepen hoe mensen in de problemen raken, wat er wettelijk geregeld is, welke partijen betrokken zijn en wat er nog onvoldoende is geregeld bij het ontstaan van schulden.

5

Over deze cursus

Opdracht Hoofdstuk 1 beroepsproduct Maak een samenvatting van de lesstof en wat je leerde in de opdrachten.

Geef aan wat problematische schulden zijn en hoe ze ontstaan. Benoem de risicoâ&#x20AC;&#x2122;s en risicogroepen en geef aan wat preventie is en waarom preventie belangrijk is.

Opdracht Hoofdstuk 2 beroepsproduct Maak een samenvatting van de lesstof en wat je leerde in de opdrachten. Besteed in dit hoofdstuk aandacht aan de schuldeiser en de schuldenaar, het wettelijk kader. Leg uit wat schuldsanering is en wat de voorlopige voorziening en het moratorium inhouden.

p co

Opdracht Hoofdstuk 3 beroepsproduct Maak een samenvatting van de lesstof en wat je leerde in de opdrachten. Maak een opsomming van de zes partijen die schulden verhalen en geef een samenvatting van hun functie en taak.

Opdracht Hoofdstuk 4 beroepsproduct Maak een samenvatting van de lesstof en wat je leerde in de opdrachten. Maak een opsomming van de zeven partijen die hulp bieden bij schulden en geef een samenvatting van hun functie en taak.

yr

Opdracht Hoofdstuk 5 beroepsproduct

Maak een samenvatting van de lesstof en wat je leerde in de opdrachten. Besteed aandacht aan de financiele dienstverlening en de verantwoordelijkheid van het bedrijfsleven.

ig

Opdracht Hoofdstuk 6 beroepsproduct

Maak een samenvatting van de lesstof en wat je leerde in de opdrachten. Besteed aandacht aan het integrale traject, het vrijwillige en de formele trajecten.

ht 6

Oriëntatie

Oriëntatie Opdracht 1

Boodschappenlijstje Het onderwerp is schuldhulpverlening.

Iedereen krijgt een kladbladje en schrijft bovenaan het woord dat op het bord staat over (met een streep eronder).

p co

Onder de streep schijf je nu een woord/feit dat bij het onderwerp hoort.

Je geeft je kladblaadje door naar links.

Op het kladblaadje dat je nu voor je hebt liggen schrijf je weer een woord/feit.

Daarna geef je het kladblaadje weer door naar links.

Dit gaat zo door tot je je eigen kladblaadje weer terughebt, of de docent zegt dat je moet stoppen.

Er mogen geen dubbele woorden of feiten op de kladblaadjes komen te staan; als je echt niks nieuws weet toe te voegen zet je een kruisje op het kladblaadje.

Wist je veel woorden/feiten bij het onderwerp te bedenken?

Welke nieuwe dingen heb je erbij geleerd?

Opdracht 2

Heb je ervaring met?

ig

yr

Heb jij ervaring met schulden? Beschrijf je ervaring in een kort verslag met behulp van onderstaande vragen: • Waar heb je de ervaring opgedaan?

• Hoe kwam je in aanraking met schulden?

• Heb je ondersteuning geboden?

• Kwam je problemen tegen en hoe heb je die eventueel opgelost?

Ik denk dat ik dit moet leren omdat?

ht

Opdracht 3

Vul onderstaande zin aan: Ik denk dat ik moet leren over schuldhulpverlening omdat …

7

Risico’s op het ontstaan van schulden

Risico’s op het ontstaan van schulden Inleiding Mensen lopen kans op het maken van schulden door omstandigheden en persoonskenmerken.

Schulden veroorzaken veel leed en er is kans op herhaling, daarom is het van belang voor sociale werkers om te weten welke soorten schulden en welke risico’s en oorzaken er zijn.

p co Leerdoelen • • • • •

Je kunt de betekenis van het begrip schuld uitleggen.

Je kent negen vormen van schulden.

Je kunt uitleggen hoe schulden (opnieuw) ontstaan en oplopen.

Je kunt uitleggen welke risicofactoren er zijn voor het ontstaan van schulden.

Je kunt aangeven welke risicogroepen er zijn.

ig

yr Wat als er geen geld meer uit de pinautomaat komt?

Theoriebron Risico’s op het ontstaan van schulden <

Opdracht 5

Schuld!

ht

Opdracht 4

Geef in je eigen woorden aan wat een problematische schuld is. Gebruik hierbij Theoriebron Risico’s op het ontstaan van schulden. Gebruik bij je beschrijving de volgende woorden: betalingsverplichtingen, hoger dan, aflossen.

Associëren Waar denk je aan bij het woord schuld? De eerste student schrijft de eerste associatie op en de tweede vult aan, daarna is de derde student aan de beurt. Blijf doorgaan met rouleren totdat geen van drieën nog een associatie weet.

8

Risico’s op het ontstaan van schulden

Rubriceer jullie antwoorden. Bedenk in welke categorieën je de antwoorden kunt verdelen en plaats de antwoorden in deze categorieën.

Opdracht 6

Negen vormen van schulden

p co Website Geldvertrouwen <

Gebruik onderstaande link om op de site van het Nibud informatie te vinden over de negen meest voorkomende schulden en beantwoord daarna de vragen. a. Zet de negen soorten schulden op een rijtje.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

yr 8.

9.

b. Voor wie zet het Nibud deze informatie op haar site?

ig

c. Waarom zet het NIBUD deze informatie op haar site?

Opdracht 7

Geef van ieder van de negen soorten schulden aan wat er kenmerkend is aan deze schuld.

De informatie kun je vinden op sites over schuldhulpverlening, zoals het Nibud.

ht

Website Geldvertrouwen <

Negen vormen van schulden

9

Risicoâ&#x20AC;&#x2122;s op het ontstaan van schulden

Verdeel de taken onderling, iedere student zoekt informatie op over drie soorten schulden.

ig

yr

p co

ht 10

Risico’s op het ontstaan van schulden

Opdracht 8

Soorten schulden Zoek de volgende woordenreeksen bij elkaar. Maak gebruik van de Theoriebron Risico’s op het ontstaan van schulden.

Overlevingsschuld

Emoties en gevoelens beïnvloeden besteding.

Aanpassingsschuld

Balans door omstandigheden verstoord.

p co Opdracht 9

Compensatieschuld

Er komt genoeg binnen, maar besteding te ruim.

Bestedingsschuld

Er komt te weinig geld binnen.

Persoon of omstandigheden

Er zijn vier soorten schulden: overlevingsschuld, aanpassingsschuld, compensatieschuld en bestedingsschuld.

ig

yr

Beschrijf van iedere soort schuld in je eigen woorden waarom deze schuld ontstaat. Benoem ook of het een schuld is die ontstaat door persoonskenmerken of omstandigheden. Maak een gezamenlijk overzicht van de gevonden informatie. Maak gebruik van de Theoriebron Risico’s op het ontstaan van schulden.

ht Opdracht 10 Filmpje Een berg schulden <

Hoe loop je schulden op?

Als er eenmaal schulden zijn lopen deze soms gemakkelijk op. Het meisje uit het filmpje ‘Een berg schulden’ weet hier alles van.

11

Risico’s op het ontstaan van schulden

a. Bekijk individueel het filmpje en noteer tijdens het kijken hoe het meisje steeds verder in de schulden kwam. Kies het juiste antwoord. boetes rentes over de schulden slechte bewindvoerder allochtone moeder Bekijk het filmpje nog eens. Er komen ook andere jongeren aan het woord en een deskundige. b. Verdeel de taken, waarbij de ene al kijkend drie oorzaken (=wat is de reden voor het ontstaan van de schulden), de tweede drie risicofactoren (=welke zaken in de geschiedenis van het meisje veroorzaken een hoger risico) en de derde drie oplossingen (=hoe kan het oplopen van schulden voorkomen worden) noteert.

p co Opdracht 11 Werkmodel Woordspin <

Rapport Kans op financiële problemen <

Maak een woordspin met behulp van het Werkmodel Woordspin.

Lees de Theoriebron Risico’s op het ontstaan van schulden aandachtig door en noteer de woorden die te maken hebben met de risico’s die mensen lopen op het ontstaan van schulden.

Schrijf het woord risico’s in het midden en noteer de risico’s die je hebt gevonden in de theoriebron.

Profiel

Wie van de volgende mensen heeft een grotere kans op schulden?

Maak voor je antwoord gebruik van de Theoriebron Risico’s op het ontstaan van schulden.

Als je meer informatie nodig hebt voor je antwoord kun je het rapport ‘Kans op financiële problemen’ van het Nibud lezen. Let op: soms zijn beide opties goed! a. b. c.

12

ht

Opdracht 12

Kop in ‘t zand

ig

yr

c. Leg wat ieder van jullie heeft gevonden naast elkaar, en vul elkaar aan en noteer de aanvullingen.

man, 30 jaar, gezin, in loondienst man, 20 jaar, alleenstaand, uitkering vrouw, moeite met lezen, huurwoning vrouw, koopwoning, hoog opgeleid huishouden dat vaak rood staat en een hypotheek heeft huishouden dat liever spaart dan leent en bovengemiddeld inkomen heeft

Risico’s op het ontstaan van schulden

d.

persoon met psychische problemen en verslavingsgedrag persoon met gemiddelde opleiding en een hypotheek jonge man met veel zakgeld jonge vrouw die graag geld uitgeeft vrouw, gescheiden en kleine kinderen man, geen problemen met roodstaan

e. f.

Opdracht 13

Jongeren hebben een groter risico op schulden. Lees de tekst en beantwoord de vraag.

Welke houding van jongeren vergroot de kans op schulden? Benoem drie houdingsaspecten.

p co

Pagina Jongeren en schulden via Nibud.nl <

Risicogroep jongeren

Opdracht 14

Pagina Studie naar verband tussen slechte taalbeheersing en schulden op Onderzoek.hu.nl <

Risicogroep taalbeheersing

Een minder goede taalbeheersing kan voor veel problemen zorgen. Lees de pagina ‘Studie naar verband tussen slechte taalbeheersing een schulden’ op de website van de Hogeschool Utrecht.

Beantwoord de volgende vragen. a. Een op de

mensen in Nederland heeft een probleem met taalbeheersing.

b. Voor deze mensen zijn drie zaken heel moeilijk: 1.

yr 2.

3.

c. Er wordt door de onderzoekers gedacht aan twee manieren om schulden bij deze mensen te voorkomen: 1.

ig

2.

ht 13

Wet- en regelgeving bij schulden

Wet- en regelgeving bij schulden Inleiding Mensen met schulden kunnen te maken krijgen met twee belangrijke wetten en twee trajecten. Daarnaast komen mensen in aanraking met schuldhulpverleners en budgetcoaches.

De schuld kan gesaneerd worden of bemiddeld.

p co Leerdoelen

Je kunt: • de betekenis van het minnelijk traject uitleggen • de betekenis van het wettelijk traject uitleggen • de WSNP globaal uitleggen • de Wgs globaal uitleggen • het begrip schuldsanering uitleggen • het begrip voorlopige voorziening uitleggen • het begrip schuldbegeleiding uitleggen.

ig

yr Opdracht 15 Theoriebron Weten regelgeving bij schulden < Theoriebron Schuldhulptrajecten < Website RDVS-SBA.nl <

14

Schuldbegeleiding

ht

In het burgerlijk wetboek staan alle wetten, die gelden voor de Nederlandse bevolking.

Schuldbegeleiding wordt uitgevoerd door winstmakende bedrijven. Kijk op de site van zo’n bedrijf, bijvoorbeeld RDVS Schuldbegeleiding en -advies. a. Welke diensten mag een bedrijf voor schuldbegeleiding leveren? schuldbegeleiding en advies op maat schuldbegeleiding en bewindvoering b. Motiveer je antwoord.

Wet- en regelgeving bij schulden

Opdracht 16 Website NVVK.eu <

NVVK betrouwbaar?

Een cliënt overweegt om schuldbegeleiding te accepteren. Het bedrijf dat hij op het oog heeft is lid van de NVVK. Hij vraagt aan jou om advies. Je cliënt wil weten of het verstandig is om een bedrijf te kiezen dat aangesloten is bij de NVVK? a. Jij zoekt voor hem uit wat de NVVK voor organisatie is. Beschrijf wat je de cliënt wilt vertellen over de NVVK.

b. Vind je het verstandig om een bedrijf te kiezen dat is aangesloten bij de NVVK?

p co Opdracht 17

Het minnelijk traject

Verdiep je in het minnelijk traject. Maak gebruik van de Theoriebronnen Wet- en regelgeving bij schulden en Schuldhulptrajecten.

Omschrijf in je eigen woorden wat het minnelijk traject is.

yr

Opdracht 18

Het wettelijk traject

Verdiep je in het wettelijk traject. Maak gebruik van de Theoriebronnen Wet- en regelgeving bij schulden en Schuldhulptrajecten.

Omschrijf in je eigen woorden wat het wettelijk traject is.

In een schema

ig

Opdracht 19

Vul onderstaand schema in.

Minnelijk traject

Naam van de betreffende wet

Naam van de begeleider in het traject

Betrokken instantie

ht

Duur van het traject

Wettelijk traject

15