Opleiding verzorgende-IG
Werken zoals
je wilt: digitaal, papier of een combi!
n: K er U at S T e t k TI DS gi di A F lo In GR OO tho H a EF op O ch PR Psy
Nieuw verzorgende-IG lesmateriaal
Ik ben verzorgende-IG. Wat is jouw superkracht? Samen maken we het beter #followangerenstein Bekijk het materiaal in de online leeromgeving met jouw licentiecode.
2
Angerenstein | Verzorgende-IG
Voorwoord Beste docent, Elke dag zet jij je in om jouw studenten op te leiden tot superhelden binnen de zorg! Met veel passie en gedrevenheid zorg je ervoor dat jouw studenten zo goed mogelijk worden voorbereid op hun start als verzorgendeIG en daar komt veel bij kijken. Graag willen wij jou en jouw collega’s hierbij ondersteunen met uitdagend en actueel lesmateriaal, zodat jij je daar geen zorgen over hoeft te maken. Angerenstein Zorg & Welzijn verzorgende-IG sluit aan op het laatste kwalificatiedossier en heeft extra aandacht voor de agogische aspecten. De verwerkingsopdrachten staan online. De theorie wordt uitgegeven op papier en kan tevens online worden geraadpleegd. De verzorgende-IG maakt het verschil door met echte aandacht te werken en echt contact te maken met de zorgvrager. Om dit proces te ondersteunen bieden wij een speciale lesbundel aan die extra aandacht besteedt aan deze onderwerpen door de toevoeging van twee bijzondere uitgaven. Deze uitgaven helpen de studenten om fysieke overbelasting tegen te gaan en het gedrag van zorgvragers zorgvuldig te analyseren en er adequaat op te kunnen reageren, met als gevolg dat de zorgvrager zich begrepen voelt en de zorg respectvoller wordt verleend. Voor je ligt het nieuwe lesmateriaal van de serie leermiddelen van de methode Angerenstein Zorg & Welzijn. Onze methode biedt al een complete serie leermiddelen aan voor de drie kwalificatiedossiers binnen het domein welzijn en daar voegen we met veel plezier verzorgende-IG aan toe. Veel plezier met het doornemen van het materiaal en wij zijn nieuwsgierig naar jullie reactie! Samen maken we het beter!
Met energieke groet, Marwin van Veen Adjunct-uitgever
Verzorgende-IG | Angerenstein
3
Ons verhaal Met hart en ziel Wanneer je kwetsbaar bent door ouderdom, ziekte of beperking is het fijn om iemand om je heen te hebben die je vertrouwt en die je kan helpen beter te worden. Of om, wanneer beter worden niet meer gaat, ervoor te zorgen dat je met ondersteuning van de verzorgende-IG bekijkt wat nog wel mogelijk is om te blijven functioneren en deelnemen aan de maatschappij. Een verzorgende-IG is vaak nauw betrokken bij de zorgvrager en is een eerste aanspreekpunt voor familie of mantelzorgers. Verzorgenden-IG zien mensen op de meest kwetsbare momenten tijdens het verlenen van dagelijkse zorg. Zij ondersteunen de zorgvrager met hart en ziel en zetten vaak nét dat stapje extra om hun zorgvrager een glimlach te bezorgen. Ze verplaatsen zich in de belevingswereld van de zorgvrager om wensen en behoeften om te zetten naar de juiste zorg en ondersteuning op het juiste moment. Hierdoor bevorderen zij het zelfbeeld en eigenwaarde en zorgen verzorgenden-IG ervoor dat de zorgvrager de regie blijft voeren over het eigen leven. Maar als professional moeten de verzorgenden-IG ook steeds de balans zien te vinden tussen dagelijkse praktijk, de organisatie, wet- en regelgeving en ethische vraagstukken. In een interprofessionele samenwerking werken ze samen met mantelzorgers, vrijwilligers en andere disciplines in de zorg vanuit één zorgplan, waarin de zorgvrager en zijn omgeving centraal staan. In de lesmethode verzorgende-IG van Angerenstein Zorg & Welzijn zijn de kennis en vaardigheden gebundeld om de zorgprofessional van morgen voor te bereiden op zijn of haar toekomst. Door kennis op te doen vanuit de uitgebreide theorie, maar ook door te leren hoe te handelen tijdens – en voorbereid te zijn op – kritische beroepssituaties. Zo geven we zorgprofessionals de juiste kennis en vaardigheden om in hun beroepspraktijk zelfverzekerd en met gevoel voor verantwoordelijkheid te kunnen handelen. Angerenstein Zorg & Welzijn
Samen maken we het beter!
4
Angerenstein | Verzorgende-IG
Inhoud Waarom kiezen voor Angerenstein?...............................7 Proefhoofdstuk.......................................................................9 De zorgvrager centraal..................................................... 29 Digitale leeromgeving.......................................................30 Opbouw van de methode................................................31 De praktijk van de verzorgende-IG.............................. 33 Titellijst verzorgende-IG................................................... 37 Contactgegevens................................................................ 39
Zorg is waar vakmanschap en passie samenkomen. Samen maken we het beter #followangerenstein
6
Angerenstein | Verzorgende-IG
Waarom kiezen voor Angerenstein? De zorg staat nooit stil Al meer dan 15 jaar bundelt de lesmethode Angerenstein Zorg & Welzijn theorie en praktijk om welzijns- en zorgprofessionals voor te bereiden op hun beroepspraktijk. Het lesmateriaal is steeds doorontwikkeld en getoetst aan de beroepspraktijk van vandaag de dag. Want de zorg staat nooit stil. Door de ontwikkeling van nieuwe technieken en materialen, door resultaten uit wetenschappelijk onderzoek en door maatschappelijke veranderingen staat ook het leerproces van een zorgprofessional nooit stil. Door onze samenwerking met ervaren zorgprofessionals en de inzet van deze professionals als auteurs wéten we hoe de dagelijkse zorgpraktijk eruitziet en welke beroepssituaties er zich op een werkdag kunnen voordoen. Daarom vinden we het belangrijk juist deze kritische beroepssituaties in ons lesmateriaal de ruimte te geven. Want door casussen en kritische beroepssituaties te oefenen en te weten hoe te handelen tijdens een dergelijke situatie is een student optimaal voorbereid op zijn of haar beroepspraktijk. Ons lesmateriaal bevat naast de theorie en kritische beroepssituaties een grote verscheidenheid aan werkvormen, waaronder verwerkingsopdrachten en uitdagingen. Daarnaast is er extra aandacht voor de koppeling tussen de theorie en praktijk. Door de optimale bundeling van kennis en vaardigheden zorgen wij ervoor dat studenten zich zelfverzekerd voelen in iedere situatie. Angerenstein bevat: • Theorie - boeken op basis van thema’s • Elk thema bestaat uit een basisdeel en een verdieping in de praktijk • Bronnenboeken • Verwerkingsopdrachten • Kritische beroepssituaties • Uitdagingen • Digitale leeromgeving.
Verzorgende-IG | Angerenstein
7
Misschien vergeten ze je naam. Maar ze vergeten nooit jouw goede zorg. Samen maken we het beter #followangerenstein
8
Angerenstein | Verzorgende-IG
GRATIS proefhoofdstuk Hierna volgt een gratis proefhoofdstuk uit het boek Anatomie, fysiologie, pathologie en psychologie. Het hoofdstuk is een inleiding in de psychopathologie, een onderwerp waar de verzorgende-IG steeds meer mee te maken krijgt.
Verzorgende-IG | Angerenstein
9
THEMA 19 PSYCHOPATHOLOGIE I Je zult vast weleens een slechte dag hebben, dat je nergens zin in hebt en het liefst de hele dag in je bed blijft liggen. Ook zul je ongetwijfeld wel eens zo vrolijk zijn dat je juist alles aan wilt pakken wat op je pad komt. Dat zijn hele normale gedachten, gevoelens en gedragingen. Maar wanneer dit soort gedachten, gevoelens en gedragingen altijd aanwezig zijn en je hier last van hebt, dan valt dan onder psychopathologie. Je zou dan te maken kunnen hebben met een psychische stoornis. In het classificatiesysteem de DSM-5 wordt psychopathologie ondergebracht in diverse psychische stoornissen. Twee categorieën komen in dit thema al aan bod; de schizofreniespectrumstoornissen en stemmingsstoornissen. Overige psychische stoornissen zijn in de hierop volgende thema’s omschreven.
10
Angerenstein | Verzorgende-IG
Inhoud thema • • • • • •
Psychopathologie, psychologie en psychiatrie DSM-5 Schizofreniespectrumstoornissen Stemmingsstoornissen Zelfmoord Verdieping in de praktijk
19.1 Psychopathologie, psychologie en psychiatrie Soms denken, voelen en gedragen zorgvragers zich op een andere manier dan dat je zou verwachten. Uiteraard is niet iedereen die een andere mening heeft, zich een dagje ellendig voelt of een keer op de tafel danst, afwijkend. Je spreekt pas van afwijkend gedrag wanneer het denken, de gevoelens of gedragingen zodanig verstoord zijn, dat de persoon en/of diens omgeving hieronder lijden. Bovendien belemmeren deze gedachten, gevoelens en gedragingen het dagelijks functioneren. Het heeft invloed op het goed kunnen uitvoeren van werkzaamheden en sociale bezigheden en vrijetijdsactiviteiten worden erdoor verstoord. In dat geval spreek je van psychopathologie. Psychopathologie Psychopathologie is het vakgebied dat zich bezighoudt met afwijkende gedachten, gevoelens en gedragingen. Het onderzoekt daarbij de ontwikkeling en uitingen van psychisch lijden. Ook richt het zich op vragen als ‘Waarom verschilt het gedrag van mensen?’, ‘Waarom vertonen mensen onaangepast, schadelijk of moeilijk te bevatten gedrag?’ en ‘Hoe komt het dat mensen plots onvoorspelbaar worden in hun gedrag?’ Je gebruikt de term psychopathologie dus om aan te geven dat het denken, de gevoelens en/of het gedrag van een persoon afwijken van een bepaalde norm. Van dat wat wij als normaal beschouwen. Afhankelijk van de soort en ernst daarvan, komt de persoon terecht bij een psycholoog of psychiater. Afwijkend gedrag wordt namelijk zowel door psychologen als door psychiaters onderzocht en behandeld. Psycholoog Een psycholoog is een hulpverlener waar je terechtkunt met psychische klachten en milde vormen van psychopathologie. Je praat met een psycholoog over je gevoelens en problemen. Het doel van een behandeling bij een
Verzorgende-IG | Angerenstein
11
psycholoog is om psychopathologie hanteerbaar te maken of om ervan te genezen. Zodat de zorgvrager zijn leven kan inrichten zoals hij dat wil, zonder (of zo weinig mogelijk) beperkingen en belemmeringen te ervaren. De behandeling kan op diverse manieren vorm krijgen. Maar de basis is altijd hetzelfde: een psycholoog voert gesprekken met de zorgvrager. De psycholoog stelt daarbij vragen, zet de zorgvrager aan het denken of laat hem opdrachten uitvoeren. Een psycholoog heeft een vierjarige wetenschappelijke psychologie-opleiding gevolgd. Daarna heeft hij zich vier jaar binnen het werkveld gespecialiseerd, bijvoorbeeld in de jeugdpsychologie of gezondheidszorgpsychologie. Psychiater Als de psychopathologie ernstig is en er medicatie noodzakelijk is om de problemen onder controle te krijgen, zal de zorgvrager door een psychiater behandeld worden. Een psychiater komt vaker in aanraking met onbehandelbare psychopathologie, medicatie wordt dan ingezet om de klachten af te laten nemen. Een psycholoog mag geen medicatie voorschrijven, een psychiater wel. Dat komt omdat deze zes jaar geneeskunde heeft gestudeerd en dus is opgeleid tot arts-assistent. Vervolgens heeft hij zich 4,5 jaar gespecialiseerd in de psychiatrie.
Een psychiater mag medicatie voorschrijven, een psycholoog niet.
12
Angerenstein | Verzorgende-IG
19 Psychopathologie I
Een psychiater heeft dus een meer medische aanpak van de psychopathologie, maar kan net als een psycholoog ook behandelen zonder medicatie voor te schrijven. Vooral zorgvragers die ingewikkelde, langdurige problemen ervaren waarbij intensieve medische behandeling noodzakelijk is komen terecht bij een psychiater. Ook als er een combinatie is van psychische en lichamelijke problemen komen zorgvragers bij een psychiater terecht.
19.2 DSM-5 Om gemakkelijker met elkaar te kunnen communiceren over de verschillende vormen van psychopathologie, is de DSM opgesteld. De DSM is een diagnostisch en statistisch handboek van psychische stoornissen (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders). De 5 betekent dat het de vijfde versie is. Inzichten zijn in de loop van de tijd nogal veranderd, daarom wordt de DSM regelmatig herschreven. In de DSM worden de symptomen van de diverse vormen van psychopathologie met elkaar in verband gebracht en ondergebracht bij een psychische stoornis. Het is een groot boek met ruim 1200 pagina’s. De DSM maakt het voor psychologen en psychiaters makkelijker om vast te stellen wat er met een zorgvrager aan de hand is. En om daarover te communiceren en te bepalen welke behandeling aansluit. Inmiddels wordt de DSM gebruikt door Nederlandse zorgverzekeraars en zorgverleners om te bepalen of een behandeling vergoed wordt. Binnen de DSM wordt gesproken van een psychische stoornis wanneer afwijkende gedachten, gevoelens en gedragingen zorgen voor psychisch lijden (bij zichzelf of de omgeving) én voor beperkingen in het sociale en beroepsmatige functioneren. Je kunt bijvoorbeeld best denken dat je Napoleon bent en hier heel gelukkig mee zijn. Je hoeft daar psychisch niet onder te lijden. Maar als je gaat solliciteren voor een baan en je je voordoet als Napoleon is de kans klein dat je wordt aangenomen. Ook je vrienden zullen er niet heel gelukkig mee zijn als je tijdens een etentje uitgebreid verslag doet over je persoonlijke overwinningen als Napoleon. Het is maar de vraag of ze je nog een keer uitnodigen. Of stel dat een zorgvrager constant agressief reageert, ook dan lijdt zijn omgeving hieronder. Aan de andere kant kan de zorgvrager vooral zelf psychisch lijden, zonder zijn omgeving daarmee lastig te vallen. Denk maar aan een zorgvrager die van binnen diep ongelukkig is en hele dagen in bed doorbrengt.
Verzorgende-IG | Angerenstein
13
In de DSM-5 staan alle psychische stoornissen. Kanttekeningen bij DSM De DSM biedt een aantal voordelen. Het vergemakkelijkt de communicatie tussen de verschillende zorgverleners. Ook heeft het een belangrijke rol gespeeld bij de ontwikkeling van behandelprotocollen. Door de DSM is er een eenduidig systeem ontstaan over de benaming en kenmerken van verschillende psychische stoornissen. Hierdoor konden psychologen, psychiaters en wetenschappers van over de hele wereld gericht gaan samenwerken. Ze konden gaan uitzoeken welke behandeling aansloot bij de verschillende psychische stoornissen. Dat is natuurlijk een goede ontwikkeling geweest, want zo ontstonden er effectieve behandelingen. Er kleeft echter ook een groot nadeel aan; deze behandelrichtlijnen zorgen ervoor dat bij een specifieke psychische stoornis, een specifieke behandeling hoort, waar niet van wordt afgeweken. In Nederland levert dat in ieder geval problemen op, omdat zorgverzekeraars alleen de behandeling vergoeden die hoort bij de specifieke psychische stoornis. De DSM gaat er namelijk vanuit dat je een stoornis hebt óf niet. Dit wordt onder meer bepaald door het aantal symptomen dat je ervaart. Maar je kunt ook ernstige beperkingen ervaren in je dagelijkse functioneren, als je nét niet aan alle symptomen voldoet. Je behandeling wordt dan niet vergoed. Ook komt het in de praktijk zeer geregeld
14
Angerenstein | Verzorgende-IG
19 Psychopathologie I
voor dat symptomen van verschillende psychische stoornissen naast en door elkaar heen bestaan. En dus niet onder te brengen zijn binnen één bepaalde categorie.
Bauke Bauke (51) voelt zich somber. Hij heeft geen zin meer om naar zijn werk te gaan en kan geen energie opbrengen om te sporten. Ook zijn vrienden laat hij links liggen. Maar vooral het extreme piekeren zit hem in de weg. Bauke piekert namelijk veel. Een psycholoog stelt vast dat Bauke een depressieve stoornis heeft. Op basis van de behandelrichtlijnen geeft hij Bauke psycho-educatie, persoonlijke adviezen en houdt hij het verloop in de gaten. Bauke heeft echter veel meer behoefte aan een anti-pieker-training. Maar piekeren is geen symptoom dat binnen de DSM bij een depressieve stoornis hoort. En dat terwijl veel zorgvragers met een depressieve stoornis overmatig piekeren. Voor sommigen is een anti-piekertraining dus een veel logischere keuze om van de klachten af te komen. Deze training wordt niet vergoed en net als vele zorgvragers, heeft ook Bauke niet de financiële middelen om de training zelf te betalen.
Hieronder en in de volgende thema’s worden verschillende stoornissen uit de DSM uiteengezet. Het is belangrijk dat je tijdens het lezen continu bedenkt dat de DSM slechts een poging is om symptomen en stoornissen in te delen. Het is geen vaststaande waarheid. In de loop van de jaren worden psychische stoornissen bijgesteld, aangevuld en soms zelfs geschrapt. Wist je bijvoorbeeld dat tot 1973 ‘homoseksualiteit’ ook in de DSM stond omdat dat gezien werd als een psychische stoornis? Vergeet ook niet dat de DSM soms leidt tot een heel beperkte kijk op psychische problemen van mensen. Het gaat voorbij aan de ervaringen van een persoon zelf. Iedereen is immers anders. En niet altijd staat een psychische stoornis op de voorgrond, maar is er een wisselwerking tussen verschillende symptomen die maken dat een persoon lijdt of beperkt wordt in zijn functioneren in specifieke situaties. Zonder dat hier de naam van een psychische stoornis bij past.
Verzorgende-IG | Angerenstein
15
19.3 Schizofreniespectrumstoornissen Schizofreniespectrumstoornissen worden gekenmerkt door het met wisselende regelmaat optreden van psychoses. Tijdens een psychose is er een veranderde beleving van de werkelijkheid die het waarnemen, denken en de emoties beïnvloedt. Schizofreniespectrumstoornissen worden dan ook wel psychotische stoornissen genoemd. Een schizofreniespectrumstoornis dringt diep door in de persoonlijkheid van de zorgvrager. Het functioneren kan dan ook ernstig belemmerd worden. De partnerrelatie wordt beïnvloed, sociale contacten worden vermeden en/of werk kan niet uitgevoerd worden. Sommige zorgvragers hebben zelfs blijvende ondersteuning nodig bij het dagelijkse functioneren. Medicatie kan de symptomen verminderen en therapie helpt de zorgvrager een psychose te voorkomen of vroegtijdig te signaleren. Ook is er vaak aandacht voor sociale vaardigheden en het vinden en behouden van aangepast werk. Lotgenotencontact kan de zorgvrager helpen de stoornis te accepteren. Zorgvragers die allemaal een schizofreniespectrumstoornis hebben, onderhouden in zo een geval contact met elkaar, praten over hun stoornis, wisselen adviezen uit en/of trekken met elkaar op. Symptomen Bij een schizofreniespectrumstoornis kunnen zich verschillende symptomen voordoen; wanen, hallucinaties, gedesorganiseerd denken en spreken, ernstig gedesorganiseerde of abnormale psychomotoriek en negatieve symptomen. Wanen zijn vaststaande overtuigingen, waar de zorgvrager niet vanaf is te brengen is, ook al spreken alle feiten deze overtuigingen tegen. De zorgvrager is er dus volledig van overtuigd dat iets de waarheid is. Hij denkt bijvoorbeeld dat hij achtervolgd wordt door buitenaardse wezens, dat hij Napoleon is of dat reclame op televisie een verborgen boodschap bevat, speciaal aan hem gericht. Bij hallucinaties beleeft de zorgvrager zintuiglijke ervaringen die niet overeenkomen met de werkelijkheid. De zorgvrager ziet, hoort, ruikt, proeft of voelt dingen die er in werkelijkheid dus niet zijn. Bijvoorbeeld stemmen van buitenaf horen, terwijl niemand anders deze hoort. Bij een waan gaat het dus om een gedachte, de zorgvrager denkt bijvoorbeeld dat iedereen verliefd op hem is. Bij een hallucinatie gaat het om de beleving. De zorgvrager ziet verschillende mensen voor zich staan die verliefd op hem zijn, terwijl hij in werkelijkheid in een lege kamer zit.
16
Angerenstein | Verzorgende-IG
19 Psychopathologie I
Bij hallucinaties ziet de zorgvrager dingen die er in werkelijkheid niet zijn. Met gedesorganiseerd denken en spreken wordt bedoeld dat de zorgvrager onnavolgbaar is in wat hij zegt en denkt. De zorgvrager verandert bijvoorbeeld constant van onderwerp. Of het antwoord dat hij geeft op een vraag, heeft niets met de vraag te maken. In ernstige gevallen valt er totaal niet meer te begrijpen wat de zorgvrager bedoelt. Met psychomotoriek worden alle bewuste, vanuit de hersenen gestuurde bewegingen bedoeld. Bij een ernstig gedesorganiseerde of abnormale psychomotoriek verlopen de bewegingen dus anders of zijn ze verstoord. Het lichaam maakt onvoorspelbare bewegingen, de ledematen zijn onrustig of de zorgvrager maakt hele kinderlijke bewegingen. Ook katatoon gedrag komt voor; de zorgvrager reageert dan niet meer op de omgeving zoals hij eerst deed. Hij praat anderen steeds na, of maakt herhalende bewegingen. Katalepsie komt ook voor, hierbij neemt de zorgvrager ongewone of ongepaste lichaamshoudingen aan, die hij lang volhoudt. Deze ernstig gedesorganiseerde of abnormale psychomotoriek verstoort duidelijk de dagelijkse bezigheden. Onder negatieve symptomen vallen affectieve vervlakking en initiatiefverlies. Affectieve vervlakking houdt in dat er een vermindering is in de uiting van emoties. De zorgvrager komt hierdoor heel vlak over. Hij laat bijvoorbeeld geen gezichtsuitdrukkingen meer zien en spreekt op dezelfde vlakke toon. Als
Verzorgende-IG | Angerenstein
17
een zorgvrager geen interesse meer heeft in doelgerichte activiteiten, noem je dat initiatiefverlies. Hij zit stil, zonder iets te doen en is niet gemotiveerd om ergens aan deel te nemen. Negatieve symptomen doen zich voorafgaand aan een psychose voor. Verschillende stoornissen Binnen het schizofreniespectrum kun je een aantal verschillende stoornissen onderscheiden, die oplopen in ernst. De waanstoornis zorgt voor de minst ernstige beperkingen. De zorgvrager heeft hier alleen last van wanen. Bij het ontbreken van wanen functioneert de zorgvrager vaak normaal. Daarna volgt de kortdurende psychotische stoornis. Daarbij komen alle symptomen voor, alleen de negatieve symptomen ontbreken. Vaak is er toezicht nodig om ervoor te zorgen dat de zorgvrager goed voor zichzelf zorgt en niet in vervelende of gevaarlijke situaties terechtkomt. De psychotische toestand duurt een dag tot hooguit een maand. Daarna functioneren zorgvragers weer als vanouds. Vervolgens komt de schizofreniforme stoornis. Daarbij komen alle beschreven symptomen voor. Deze symptomen duren minimaal een maand en maximaal een halfjaar. Aan het einde van het spectrum staat schizofrenie, waarbij ook alle symptomen aanwezig zijn, maar dan langer dan een half jaar. Bij schizofrenie wordt het dagelijks functioneren het sterkst beïnvloed. Ook is de kans op zelfmoord hierbij het grootst.
18
Omschrijving
Het doormaken van psychoses; een veranderde beleving van de werkelijkheid die het waarnemen, denken en de emoties beïnvloedt
Observatiepunten
Wanen, hallucinaties, gedesorganiseerd denken en spreken, ernstig gedesorganiseerde of abnormale psychomotoriek, negatieve symptomen
Behandeling
Medicatie en therapie, trainen sociale vaardigheden, vinden en behouden aangepast werk, lotgenoten contact
Verloop
Schizofrenie chronisch
Gevolgen
Van invloed op partnerrelatie, sociale isolatie, werk kan niet uitgevoerd worden, toezicht nodig, verstoring dagelijkse bezigheden, blijvende ondersteuning nodig in dagelijkse leven, zelfmoord
Angerenstein | Verzorgende-IG
19 Psychopathologie I
19.4 Stemmingsstoornissen Bij een stemmingsstoornis is de stemming verstoord. Je kunt twee verschillende stemmingsstoornissen onderscheiden. De depressieve stemmingsstoornis en de bipolaire stemmingsstoornis. Depressieve stemmingsstoornis Bij een depressieve stemmingsstoornis heeft de zorgvrager last van hevige neerslachtigheid. Dit uit zich onder andere in: • sombere stemming • weinig plezier en interesse in activiteiten, zoals werk, hobby, sport of sociale bezigheden • vermoeidheid, slecht of veel slapen • weinig of geen energie • weinig of geen initiatief nemen • zich waardeloos, hopeloos en verdrietig voelen • prikkelbaar • onterechte schuldgevoelens ervaren • een verminderd vermogen tot concentreren en nadenken • geremdheid, trager denken en bewegen • negatieve gedachten over zichzelf en de wereld • besluiteloosheid • nadenken over de dood • overwegen om einde aan leven te maken, of hier daadwerkelijk plannen voor hebben. Als de bovenstaande klachten minimaal twee weken aanhouden, is er sprake van een depressieve stoornis. Indien de zorgvrager eenmaal een depressieve periode heeft doorgemaakt, is de kans groot dat dit nog eens zal gebeuren. Toch herstellen de meeste zorgvragers met een depressieve stoornis binnen een jaar. Dit gebeurt spontaan of na een psychologische behandeling. Wanneer de klachten langer dan twee jaar aanwezig zijn, heet dat een chronische depressieve stoornis. De beperkingen die een zorgvrager vanwege een depressieve stemmingsstoornis ervaart kunnen licht zijn, maar ook zorgen voor een volledig onvermogen om te functioneren. Zowel sociaal als beroepsmatig. De zorgvrager is dan zelfs niet meer in staat om voor zichzelf te zorgen. De kans op zelfmoord is altijd aanwezig bij een depressieve stemmingsstoornis.
Verzorgende-IG | Angerenstein
19
Bij een depressieve stemmingsstoornis is een zorgvrager aanhoudend neerslachtig. Omschrijving
Hevige neerslachtigheid
Observatiepunten
Somber, weinig plezier, vermoeidheid, geen energie, verdrietig, geremdheid, prikkelbaar, zelfmoordgedachten
Behandeling
Psychologische behandeling, spontaan herstel ook mogelijk
Verloop
Van twee weken tot langdurig (langer dan twee jaar)
Gevolgen
Sociale en beroepsmatige beperkingen, niet in staat voor zichzelf te zorgen, zelfmoord
Bipolaire stemmingsstoornis Bij een bipolaire stemmingsstoornis zijn er ook periodes van neerslachtigheid, maar deze worden afgewisseld met manische periodes. Bij een manie is er juist sprake van een verhoogde activiteit en energie. De zorgvrager heeft dan een verminderde slaapbehoefte, hij is spraakzamer en houdt zich bezig met doelgerichte activiteiten rondom werk en sociale contacten. Ook is er vaak sprake van een opgeblazen gevoel van eigenwaarde. In veel gevallen is de
20
Angerenstein | Verzorgende-IG
19 Psychopathologie I
zorgvrager onbezonnen en neemt hij in deze manische periode ondoordachte besluiten. Dit kan leiden tot bijvoorbeeld financiële problemen of een seksueel overdraagbare aandoening. Periodes van depressie en manie wisselen elkaar af, maar hier bestaat veel variatie in. De ene zorgvrager maakt vooral depressieve perioden door, de andere vooral manische. Ook de tijd die tussen de verschillende perioden inzit kan verschillen. In de periodes zonder depressie en manie kunnen sommige zorgvragers prima functioneren. Beperkingen doen zich vaak voor op het gebied van werk. Vanwege hun bipolaire stemmingsstoornis hebben ze doorgaans een lagere sociaaleconomische positie. Ook komt langdurige werkeloosheid vaak voor. Het risico op zelfmoord is bovendien groot. Ongeveer 33% van alle mensen met een bipolaire stemmingsstoornis doet vroeg of laat een zelfmoordpoging. Omdat een bipolaire stemmingsstoornis chronisch is, ligt de nadruk tijdens de behandeling op het leren omgaan met de stoornis. Vaak in combinatie met medicatie.
Depressieve en manische periodes.
Verzorgende-IG | Angerenstein
21
Joshua Joshua (23) leeft van het ene uiterste naar het andere uiterste. Soms gaan er maanden voorbij waarin hij nergens puf voor heeft, iedere avond op de bank zit en amper de deur uitkomt. Hij is dan heel erg somber en verdrietig en denkt er soms aan een einde aan zijn leven te maken. Maar er zijn ook periodes waarin Joshua het leven helemaal ziet zitten. Hij wil dan iedere avond op pad, heeft allerlei wilde plannen voor avontuurlijke vakanties. Of voor het opzetten van een eigen onderneming. Hiervoor schaft hij dan allerlei benodigdheden aan die hij eigenlijk helemaal niet kan betalen. Ook wisselt hij dan zeer geregeld van vriendin. Maar er zijn ook zeker periodes waarin Joshua zich stabiel voelt. Alles gaat dan zijn gangetje zonder heftige ups of downs.
Omschrijving
Periodes van neerslachtigheid, afgewisseld met manische periodes
Observatiepunten
Onbezonnenheid of juist somber, passieve periodes afgewisseld met actieve periodes
Behandeling
Leren omgaan met symptomen en gevolgen, medicatie
Verloop
Chronisch
Gevolgen
Ondoordachte besluiten met alle gevolgen van dien (schulden, soa), lage sociaaleconomische positie, werkeloosheid
19.5 Zelfmoord Een stemmingsstoornis en een schizofreniespectrumstoornis kunnen iemand ertoe aanzetten om zelfmoord, ofwel suïcide te plegen. Ook enkele andere psychische stoornissen, die verderop omschreven zullen worden, vergroten de kans op suïcide. Zoals de aanpassingsstoornis, de posttraumatische-stressstoornis, anorexia nervosa, de paniekstoornis, agorafobie en enkele persoonlijkheidsstoornissen in cluster B. Met een suïcidepoging wordt bedoeld dat de zorgvrager een aantal handelingen uitvoert, waarbij hij verwacht dat deze zullen leiden tot zijn eigen dood. Dit kunnen verschillende handelingen zijn. Zoals van een hoog gebouw afspringen, de eigen polsen doorsnijden, verhanging, een schotwond
22
Angerenstein | Verzorgende-IG
19 Psychopathologie I
toebrengen, een overdosis van een bepaald middel. De suïcidepoging kan heel impulsief tot stand komen, maar ook van tevoren zorgvuldig gepland zijn. Als de poging mislukt en de zorgvrager dus niet is overleden, dan is er vaak sprake van ernstig lichamelijk letsel. Het soort letsel is uiteraard afhankelijk van de gebruikte methode. Als de poging wel gelukt is, overlijdt een persoon en spreek je dus van zelfmoord of suïcide.
Verschillende handelingen kunnen leiden tot de eigen dood. Het is niet gemakkelijk om te bepalen of een zorgvrager de intentie heeft om zijn leven te beëindigen. Hij kan zijn intenties ontkennen omdat hij bang is in een instelling te belanden. Of hij wil zijn naasten niet verdrietig maken met zijn gedachten over zelfmoord. Toch zijn er signalen waar je alert op kunt zijn: • dreigen met zelfmoord en uitspraken in die richting doen, zoals ‘Ik wou dat ik dood was’, ‘Ik kan maar beter dood zijn, ik zie geen andere uitweg’ • voorbereidingen op zelfmoord, zoals op zoek gaan naar een wapen, medicatie verzamelen • plots een testament opstellen, afscheidsbrieven schrijven, persoonlijk afscheid nemen van dierbaren • uitingen over de dood, zoals in tekeningen, gedichten, verhalen of muziek.
Verzorgende-IG | Angerenstein
23
Als je deze signalen opmerkt, is het van belang dat je direct de verpleegkundige of arts hiervan op de hoogte stelt, zodat deze professionele hulp kan inschakelen. Ook andere signalen kunnen erop wijzen dat een zorgvrager van plan is om zelfmoord te plegen. Zoals somberheid, hopeloosheid, slaapproblemen, gevoelloosheid, afzondering, zichzelf verwaarlozen en roekeloosheid. Deze signalen zijn alleen minder duidelijk en kunnen ook andere onderliggende problemen aangeven. Neem ze wel altijd serieus. Er bestaat ook een speciale zelfmoordpreventie dienst; 113. Je kunt daar dag en nacht anoniem gebruik van maken, door te bellen met 0800-0113. Het is een online en telefonische hulpverlening waar mensen met suïcidale gedachten of gevoelens en hun naasten terechtkunnen voor ondersteuning. In crisissituaties kun je altijd de huisarts bellen. Deze verwijst je direct door naar een crisisdienst, die je bij zal komen staan. Stel je open en luister naar de wanhoop die de zorgvrager op dat moment ervaart. Geef geen preek of adviezen en beloof niets wat je niet waar kunt maken, maar wacht af totdat professionals het van je overnemen.
19.6 Kritische beroepssituatie
Beroepsbeoefenaar Cindy (21) werkt als verzorgende IG in de thuiszorg. Ze ondersteunt vooral ouderen binnen hun thuissituatie. Bijvoorbeeld bij het spuiten van insuline in het geval van diabetes. Ook ondersteunt ze ouderen geregeld bij het wassen, of het aantrekken van hun steunkousen. Casus Cindy komt nu al een halfjaar, drie keer per week bij meneer Oudevaart thuis (78 jaar). Hij is vanwege een aantal ouderdomsbeperkingen niet in staat zich zelfstandig te wassen. Cindy ondersteunt hem hierbij. Ze merkt de laatste tijd dat meneer Oudevaart wat minder energie heeft dan anders. Hij moppert ook wat meer dan eerst en wordt sneller boos als Cindy per ongeluk iets te hard zijn bovenlijf insopt. Eerst maakte hij dan nog wel eens een grapje, maar nu reageert hij gelijk geïrriteerd. Ook waste hij zijn handen en armen altijd zelf, Cindy deed dan de rest. Maar ook dit doet hij ineens niet meer. Ze vraagt zich af wat er aan de hand is, ze kan ook niet goed aanwijzen wanneer meneer
24
Angerenstein | Verzorgende-IG
19 Psychopathologie I
Oudevaarts stemming precies veranderde. Het lijkt er langzaam ingeslopen te zijn. Cindy maakt zich toch wat zorgen. Ze wil nog een wasbeurt aankijken of haar zorgen terecht zijn. Op basis daarvan zal ze besluiten of ze de verpleegkundige inlicht over de stemming van meneer Oudevaart. Ze wil niet te snel aan de bel trekken, maar wil al helemaal niet te laat zijn met het aankaarten van zorgwekkende signalen. Dilemma Cindy komt bij meneer Oudevaart om hem weer te wassen. Ze heeft zich voorgenomen om extra goed op de stemming van meneer Oudevaart te letten. Tot haar schrik zegt meneer Oudevaart tijdens het wassen: 'Het leven is toch ook waardeloos, niet dan? Wat vind jij?' Cindy zou hier graag direct de verpleegkundige over willen inlichten, want dit is nogal een uitspraak. Maar meneer Oudevaart lijkt ook op een persoonlijke reactie op zijn vraag te wachten. Wat doet Cindy? 1. Ze zegt tegen meneer Oudevaart dat ze direct de verpleegkundige in zal lichten en dat deze hem hier verder bij kan helpen. 2. Ze stelt zich open voor het verhaal van meneer Oudevaart en vraagt hem: 'Wat bedoelt u precies?'
19.7 Verdieping in de praktijk Kennis over psychopathologie stelt je als verzorgende IG in staat om te communiceren over psychische stoornissen bij zorgvragers. Zo weet je welke klachten een zorgvrager heeft, wanneer de verpleegkundige of behandelend arts aangeven dat hij met een specifieke psychische stoornis kampt. Ook biedt het je de mogelijkheid om te letten op signalen die kunnen wijzen in de richting van een psychische stoornis. Wellicht is de zorgvrager zelf of de verpleegkundige of behandelend arts (nog) niet op de hoogte van de mogelijke aanwezigheid van een psychische stoornis. Door te letten op de signalen die passen bij de verschillende psychische stoornissen, kun je de zorgvrager ondersteunen. Je kaart de signalen aan en de verpleegkundige of behandelend arts zal vervolgens actie ondernemen.
Verzorgende-IG | Angerenstein
25
Cultuurverschillen kunnen ervoor zorgen dat een stoornis anders ervaren en/of geuit wordt. De standaardsignalen, zoals ze zijn beschreven in de DSM, zijn dan ook niet altijd van toepassing. In de ene cultuur spreken zorgvragers bijvoorbeeld over ‘knagende gevoelens, alsof er wormen in het lijf zitten’ om aan te geven dat ze slecht in hun vel zitten. Terwijl in de andere cultuur de DSM precies van toepassing lijkt. En binnen de ene cultuur is het gebruikelijk om kort en bondig, zonder een woord te veel te zeggen, psychische klachten te uiten. In een andere cultuur wordt hier juist uitgebreid over gesproken. En binnen weer een andere cultuur is het gebruikelijk om helemaal niet te praten over psychische klachten. Vaak zie je dan dat de psychische klachten vertaald worden naar lichamelijke klachten. Wees dus ook alert op andere opvallende signalen die doen denken aan psychische problemen. En let op opvallende gedragsveranderingen. Kaart ook deze aan bij de verpleegkundige of arts. De beschreven stoornissen in dit thema hebben een behoorlijke impact op het dagelijkse leven van de zorgvrager. Ze staan normaal functioneren voor korte of langere tijd flink in de weg. Daarbij dien je ook nog eens alert te zijn op zelfmoordgedachten.
Loes Loes (62) werkt als kraamverzorgster. Momenteel ondersteunt ze het gezin De Lier. Vader Remco en moeder Tinka hebben zojuist een tweeling gekregen. Loes richt zich veelal op de zorg van Tinka en de twee kinderen. Maar ook Remco probeert ze te betrekken bij de verzorging. Hij zit namelijk al een tijdje thuis van zijn werk. Loes weet niet waarom dat is, maar komt hier al snel achter. Remco toont totaal geen initiatief, hij doet niks in het huishouden, verzorgt zichzelf en zijn kinderen niet en zit vooral wat passief op de bank voor zich uit te staren. Hij reageert ook helemaal niet enthousiast op de tweeling. Soms ziet Loes hem zelfs huilen. Tinka vertelt Loes dat Remco een depressieve stoornis heeft. En dat hij daarvoor in behandeling is. In eerste instantie laat ze Remco maar begaan en richt ze zich op Tinka en de tweeling. Maar als ze Remco in zichzelf hoort mompelen: ‘Waar zou ik het nog voor doen? De tweeling is beter af zonder mij’ en heel toevallig een brief ziet liggen met daarin verontrustende boodschappen, besluit ze toch de verpleegkundige op de hoogte te stellen.
26
Angerenstein | Verzorgende-IG
INDEX A Affectieve vervlakking .................. 17 Afwijkend gedrag .......................... 11 B Bipolaire stemmingsstoornis ....... 20 C Chronische depressieve stoornis .. 19 D Depressieve stemmingsstoornis .. 19 Depressieve stoornis .................... 19 DSM ............................................... 13 E Ernstig gedesorganiseerde of abnormale psychomotoriek ........ 17 G Gedesorganiseerd denken en spreken .......................................... 17
N Negatieve symptomen ................. 17 P Psychiater ..................................... 12 Psychische stoornis ...................... 13 Psycholoog ................................... 11 Psychomotoriek ........................... 17 Psychopathologie ........................ 11 Psychose ....................................... 16 S Schizofrenie .................................. 18 Schizofreniespectrumstoornis .... 16 Schizofreniforme stoornis ........... 18 Stemmingsstoornis ...................... 19 Suïcidepoging ............................... 22 W Waanstoornis ................................ 18 Wanen ........................................... 16
H Hallucinaties ................................. 16 I Initiatiefverlies .............................. 18 K Katalepsie ..................................... 17 Katatoon gedrag ........................... 17 Kortdurende psychotische stoornis ......................................... 18
Verzorgende-IG | Angerenstein
27
Jij bent een held, op makkelijke schoenen. Samen maken we het beter #followangerenstein
28
Angerenstein | Verzorgende-IG
De zorgvrager centraal De zorgvrager en zijn of haar zorgvraag staat tijdens het werk van de verzorgende centraal. Met behulp van de uitgangspunten van ‘de Positieve Gezondheid’ gaat de verzorgende-IG met de zorgvrager in gesprek om te wegen welke ondersteuning voor de zorgvrager belangrijk is. Uitgangspunt hierbij is dat de zorgvrager zo veel mogelijk de regie blijft behouden over zijn of haar eigen leven. De ondersteuning komt in de eerste plaats vanuit de eigen leefomgeving (interprofessioneel) en in de tweede plaats vanuit de professional(s).
Verzorgende-IG | Angerenstein
29
WERKWIJZE DIGITALE LEEROMGEVING
Eigentijds leren
MAAK KENNIS MET DE DIGITALE LEEROMGEVING UITDAGENDE MOGELIJKHEDEN Via de digitale leeromgeving van Boom beroepsonderwijs kunnen docenten en studenten altijd en overal bij ons lesmateriaal, opdrachten en toetsen. Daarnaast biedt deze leeromgeving ten allen tijde inzicht in de voortgang en resultaten. Het enige dat je nodig hebt, is een pc, laptop, tablet of mobiele telefoon waarmee je toegang hebt tot het internet. De combinatie van interactief lesmateriaal en functionaliteiten die optimaal afgestemd zijn op de persoonlijke leerbehoeften, leidt tot een optimaal werken leerrendement.
30
Angerenstein | Verzorgende-IG
Als docent materiaal of opdrachten toevoegen, zelf teksten of een samenvatting toevoegen en opdrachten nakijken.
GRATIS DEMOLICENTIE Je vindt deze voorin dit katern.
Opbouw van de methode Theorie In de theorie wordt gewerkt aan de hand van meerdere thema’s. Bij elk thema worden opdrachten aangeboden. Dit materiaal is gevarieerd en noemen wij verwerkingsopdrachten, kritische beroepssituaties en uitdagingen.
Verwerkingsopdrachten Bij elk thema horen verwerkingsopdrachten. Verwerkingsopdrachten hebben een vaste opbouw die beginnen met een prikkelende en uitdagende groepsopdracht die voorkennis activeert en het thema introduceert.
Kritische beroepssituaties Hoe te handelen bij een dilemma? Bij elk thema is er een kritische beroepssituatie geschreven. Een kritische beroepssituatie start met een aanleiding en vervolgens de beschrijving van de kritische beroepssituatie (casus), waarna de student wordt geconfronteerd met een realistisch probleem of dilemma.
Groepsopdracht De groepsopdracht is een klassikale les die, zoals hierboven genoemd, ter ‘Opwarming & Orientatie’ wordt gebruikt bij de eerste verwerkingsopdracht van een thema. In de verwerkingsopdrachten die hierna volgen worden individuele opdrachten afgewisseld met groepsopdrachten. Bij deze groepsopdrachten gaat het om bestaande kennis te verdiepen of te verbreden. Analyseren en toepassen van het geleerde staat hierbij centraal.
De uitdaging Welke verbanden zijn relevant? De uitdaging is één grote (eind)opdracht waarbij een beroep gedaan wordt op de samenwerkingsvaardigheden en creativiteit van de student. Een uitdaging heeft altijd betrekking op meerdere thema’s uit een boek met als doel de verschillende thema’s betekenisvol met elkaar te verbinden. Elk boek heeft vijf uitdagingen en elke uitdaging heeft een ‘keuzeonderdeel’. Hier kan de student kiezen voor een deelproduct dat het beste past bij zijn leerbehoefte.
Voorbereiding op de praktijk Elk thema bevat aan het einde het onderdeel ‘Verdieping in de praktijk’. Dit onderdeel beschrijft het belang van de eerder beschreven theorie en op welke wijze de verzorgende-IG dit toepast in de praktijk.
Verzorgende-IG | Angerenstein
31
Werken in de zorg is werken vanuit je hart. Samen maken we het beter #followangerenstein
32
Angerenstein | Verzorgende-IG
De praktijk van de verzorgende-IG Voor verzorgende-IG is een leven lang leren noodzakelijk om de veranderingen in de zorg bij te houden zodat zij kwalitiatief goede zorg kunnen blijven bieden. De veranderingen in de zorg worden o.a. veroorzaakt door de ontwikkeling van nieuwe technieken en materialen, door resultaten uit wetenschappelijk onderzoek en door maatschappelijke veranderingen.
Een professional is (over het algemeen) werkzaam vanuit competenties en rollen van de CanMEDS en past deze integraal toe bij al zijn werkzaamheden. Daarbij handelt hij/zij vanuit de wettelijke- en kwaliteitskaders en respecteert hij/zij de eigen mogelijkheden en grenzen. Dit kan er voor zorgen dat de verzorgende-IG met tegenstrijdige belangen en ethische dilemma’s te maken krijgt die gewogen moeten worden om een keuze te maken in hoe te handelen zodat alle betrokkenen (zorgvrager, omgeving, (inter-)professionele ondersteuners)-zich daarin kunnen vinden en duurzame ondersteuning geboden kan worden aan de zorgdrager.
Verzorgende-IG | Angerenstein
33
INHOUDSOPGAVE OPLEIDING VERZORGENDE-IG
Anatomie, fysiologie, pathologie en psychologie
Verpleegtechnische handelingen en calamiteiten
Dagelijks functioneren
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23
1 2 3 4 5
1 2 3
Anatomie, fysiologie en pathologie Het menselijk lichaam Zintuigen en huid Pijn Zenuwstelsel Hormoonstelsel Spijsverteringsstelsel Ademhalingsstelsel Hart- en vaatstelsel Urinewegstelsel Voortplantingsstelsel vrouw Voortplantingsstelsel man Bewegingsstelsel Bloed, immuniteit en lymfestelsel Infectieziekten Psychologie Ontwikkelingspsychologie Leren en motivatie Psychopathologie I Psychopathologie II Psychopathologie III Psychopathologie IV Stoornissen ontstaan in de kindertijd 24 Neurocognitieve stoornissen 25 Comorbiditeit
34
Angerenstein | Verzorgende-IG
6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17
Verpleegtechnische handelingen Medicatie Injecteren Wondzorg Compressie zwachtelen en stompverband Stomazorg Zuurstoftoediening en tracheazorg Katheteriseren, blaas en- katheterspoelen Sondevoeding Partus assistentie Opvangen van monsters voor onderzoek Eerste hulp Basic life support Breuken, verstuikingen en verzwikkingen Kleine ongevallen Lichaamstemperatuur beïnvloeden Handelen bij calamiteiten
4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23
Begeleiden bij dagelijkse activiteiten Begeleiden in de ouderenzorg Begeleiden bij verstandelijke beperkingen Begeleiden in de geestelijke gezondheidszorg Begeleiden van seksualiteit en kinderwens Preventief werken Kostenbewust en milieubewust werken Ondersteunen bij de persoonlijke zorg Ondersteunen bij de uiterlijke zorg Zorg voor een pasgeborene Zorg voor een kraamvrouw Ondersteunen bij mobiliteit Voorkomen van bedrustcomplicaties Ondersteunen bij eten en drinken Ondersteunen bij de uitscheiding Ondersteunen van het slaap- en waakpatroon Palliatieve zorg Ondersteunen bij het huishouden Ondersteunen bij het bereiden van maaltijden Ondersteunen bij de administratie Inzetten van technologie Dagbesteding Basistechnieken voor activiteiten
Titeloverzicht opleiding verzorgende-IG Er zijn vijf titels beschikbaar voor de opleiding verzorgende-IG. De inhoudsopgave staat hieronder per boek weergegeven. De nieuwe titels voor verzorgende-IG zijn goed te combineren met de serie voor medewerker maatschappelijke zorg voor de combi-opleiding verzorgende-IG & medewerker maatschappelijke zorg.
Integraal functioneren
Professioneel werken voor verzorgende-IG
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
1 2 3 4 5 6 7
14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
Functioneren in een samenleving Diversiteit Socialisatie Sociale problematiek Vorming en ontwikkeling van groepen Kwaliteit van leven en zingeving Levensgericht ondersteunen Coping, omgaan met transities Omgaan met verlies Sociaal netwerk Communicatie (Inter-)culturele communicatie Communicatie afstemmen op de zorgvrager Gesprekken voeren Specifieke gesprekken Onderhandelen Motiverende gespreksvoering Psycho-educatie, voorlichting en advies geven Instructie geven Overleggen op het werk Grensoverschrijdend gedrag De-escalerend werken Omgaan met agressie Onvrijwillige zorg
8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
Methodisch werken Gegevens verzamelen Classificatiesystemen Klinisch redeneren Gezondheid Signaleren en observeren Ondersteunings- en/of zorgvragen en doelen Activiteiten vaststellen en uitvoeren Rapporteren, evalueren en bijstellen Overdracht en ontslag Informele zorg Samenwerken met andere professionals Meldcodes, wet- en regelgeving Organisatie van zorg Woonvormen Visie en beleid Protocollen, richtlijnen en standaarden Patiëntveiligheid Kwaliteit van zorg verbeteren Professionaliteit Bevorderen van eigen deskundigheid Feedback Je staande houden Ethiek
Extra verdiepingsmateriaal Door stil te staan kom je verder Geert Bettinger Het boek ‘Door stil te staan kom je verder’ van Geert Bettinger geeft professionals in de maatschappelijke zorg een extra handvat tijdens hun stage maar ook zeker in hun verdere professionele carrière.
Verzorgende-IG | Angerenstein
35
Extra verdiepingsmateriaal ‘Basisboek verplaatsingstechnieken voor zorgverleners’ van Tinie Hake en ‘Door stil te staan kom je verder’ van Geert Bettinger. Deze twee titels geven de toekomstig professionals in de zorg een extra handvat tijdens hun stages maar ook zeker in hun verdere professionele carrière. Bij afname van alle titels ontvang je deze twee boeken cadeau. Neem hiervoor contact op met een van onze adviseurs.
GRATIS Boek 1 00 t.w.v. €13,
GRATIS Boek 2 00 t.w.v. €26,
Basisboek verplaatsingstechnieken voor zorgverleners
Door stil te staan kom je verder
Er is veel uitval in de zorg door fysieke overbelasting. Zorgpersoneel langdurig behouden is dan ook een actueel thema, waarin opleiders een belangrijke taak hebben. Gemiddeld 70% van de zorgverleners ervaart werkgerelateerde fysieke klachten. Vaak wordt gedacht dat dit bij het beroep hoort, maar niets is minder waar. In dit boek staan nieuwe inzichten en werkwijzen waardoor alle zorg (zeker de geplande zorg) fysiek veilig en respectvol verleend kan worden: ‘werken zonder kracht’. Hoe?
‘De zorg wordt steeds zwaarder, en we hebben minder tijd voor de mensen met wie we werken.’ Deze opmerking, zelfs waarschuwing, horen we meer en meer binnen de zorg voor mensen met dementie, mensen met een verstandelijke beperking en binnen de psychiatrie. Het zijn begrijpelijke en invoelbare zorgen, die vanuit het werkveld worden geuit.
Door te werken volgens het concept van de drie pijlers: • De werkhouding op een aantal punten aanpassen • Handelingen en transfers uitvoeren zonder kracht te zetten en zonder hurken en knielen (voor hurken en knielen bestaan simpele alternatieven) • Haptonomie Via de haptonomie geeft de zorgverlener richting aan de natuurlijke beweging, waardoor de zorgvrager wordt uitgenodigd om naar vermogen mee te werken. Belangrijk daarbij is om met aandacht te werken en contact te maken: stilstaan bij bewegen om vervolgens samen te bewegen. Leer grenzen stellen en maak bewuste keuzes in de uitvoering van de zorg, zonder het eigen lichaam als hulpmiddel in te zetten. Hiermee verdwijnt de fysieke overbelasting en wordt de zorg respectvoller gegeven. De zorgvrager voelt zich gezien en gehoord. Dit is toch waar zorg verlenen om gaat?
En dan nu een boekje waarin de titel aangeeft juist meer stil te gaan staan, meer tijd te nemen. Hoe kan dit? Veel zogenoemd onbegrepen gedrag, probleemgedrag of moeilijk verklaarbaar gedrag is op te vatten als een signaal van de zorgvrager dat er wat mis is. Denk aan die zorgvrager die schreeuwt, die wegloopt, die onze hulp negeert, die niet doet wat we graag willen dat hij doet, die agressief is: hij laat ons een signaal zien. Door wat meer tijd te nemen, wat langer stil te staan bij dit signaalgedrag zul je tijd winnen. En wat eigenlijk vele malen belangrijker is: de zorgvrager, die zich begrepen voelt, zal gelukkiger zijn. En dat is uiteindelijk ons aller doel binnen de zorg. Geert Bettinger Trainer, coach van teams binnen zorg- en welzijnsinstellingen en hij leert medewerkers anders te kijken naar ‘probleemgedrag’.
Tinie Hake Tinie geeft trainingen aan verzorgenden en verpleegkundigen, waarin ze veelvuldig deelnemers met lichamelijke klachten treft.
36
Angerenstein | Verzorgende-IG
T inie Hake
Geer t Bettinger
Titellijst nieuw lesmateriaal verzorgende-IG Combipakket Een combipakket is één boek en licentie voor de digitale leeromgeving.
Anatomie, fysiologie, pathologie en psychologie ISBN 9789037258660
€ 67,75*
Verpleegtechnische handelingen en calamiteiten ISBN 9789037258776
€ 67,75*
Dagelijks functioneren ISBN 9789037258820
€ 67,75*
Integraal functioneren ISBN 9789037258844
€ 67,75*
Professioneel werken voor verzorgende-IG ISBN 9789037258868
€ 67,75*
Door stil te staan kom je verder - Angerenstein editie ISBN 9789037261981
€ 26,00*
* Dit zijn de prijzen van 2022. Prijswijzigingen onder voorbehoud.
Verzorgende-IG | Angerenstein
37
VOOR ELKE ONDERWIJSSITUATIE VOLLEDIG
DIGITAAL & PAPIER: WERKEN ZOALS JE WILT
HET IDEALE NASLAGMATERIAAL
UITGEBREID AANBOD AAN KRITISCHE BEROEPSSITUATIES
Contactgegevens Aan de slag met Angerenstein Zorg & Welzijn Ben je enthousiast geworden na het lezen van het eerste proefhoofdstuk? En wil je aan de slag met het lesmateriaal Angerenstein Zorg & Welzijn in jouw klas? Of wil je een persoonlijk advies over het inzetten van het lesmateriaal? Maak een vrijblijvende (virtuele) afspraak met een van onze educatief adviseurs Zorg & Welzijn. Wij zijn telefonisch bereikbaar maar ook online via Microsoft Teams.
Charlie Schuurman Educatief adviseur | Regio West c.schuurman@boom.nl 06 53681282
Ron Ruizendaal Educatief adviseur | Regio Oost r.ruizendaal@boom.nl 06 21575574 Contactgegevens Boom beroepsonderwijs B.V. Stationsweg 66 7941 HG Meppel E-mailadres: service@boomberoepsonderwijs.nl Klantenservice: 0522 235 235 WhatsApp: 06 466 744 42 (alleen voor tekstberichten) Bereikbaar op werkdagen tussen 8:00 – 17:00
Verzorgende-IG | Angerenstein
39
Over Boom beroepsonderwijs Stel je voor. Een Nederland zonder juridisch- en administratief medewerkers, verzorgenden of beveiligers. Zonder onderwijsassistenten, koks of detaillisten. Zo’n wereld is toch niet voor te stellen? Zonder deze beroepen en zonder deze mensen zou ons dagelijks leven niet bestaan. Dit zijn de helden die zorgen dat onze economie blijft draaien. Daarom verdient de beroepsgerichte generatie van de toekomst het allerbeste. Wij zijn Boom beroepsonderwijs. Wij zijn er voor deze doeners en makers. Al meer dan 30 jaar maken wij lesmateriaal voor het praktijkonderwijs, vmbo en mbo, waarmee wij jongeren helpen uit te blinken in dát waar ze goed in zijn. En dat maakt ons trots! Dit doen wij niet alleen, maar in samenwerking met docenten, auteurs, studenten en het werkveld. Wij geloven in samen doen, samen leren, elkaar uitdagen en samen groeien. Want als wij ons werk goed doen, werkt Nederland net dat stukje beter.
Wij zijn Boom beroepsonderwijs. Samen maken wij werk van onderwijs. Succesvol onderwijs begint bij de docent. Een vak leren wordt pas leuk wanneer de docent enthousiast en bevlogen is. We hebben dat allemaal ervaren. De meeste mensen krijgen een glimlach op het gezicht als iemand ze vraagt naar hun favoriete leraar van vroeger. Lesmateriaal versterkt de docent bij het lesgeven en helpt om zijn vak goed over te brengen. Dat maakt leren en lesgeven leuker en makkelijker én verhoogt het leerrendement. Zodat niet alleen docenten en ouders, maar ook jongeren trots kunnen zijn op zichzelf en hun talenten.
Beroepsonderwijs, voor nu én in de toekomst We begrijpen als geen ander dat de docent zijn vak zo goed mogelijk wil overbrengen. We weten ook dat beroepsgerichte jongeren het beste leren door te ervaren. Daarom sluiten onze leermiddelen en professionele ondersteuning volledig aan bij de belevingswereld van docent én student. Wij bieden leermiddelen die docenten kunnen verbinden met hun eigen lesprogramma’s. Onze leerstof is praktijkgericht, uitdagend en bereidt studenten/leerlingen voor op een toekomstige carrière.
Online en offline service, wij staan altijd voor je klaar Advies nodig over de keuze en de inzet van ons lesmateriaal? Vragen over onze leermiddelen? Of hulp nodig bij de toegang tot onze digitale producten? Dan doen wij ons uiterste best om jou een passende oplossing aan te reiken. Direct en persoonlijk. Ons team staat voor je klaar via WhatsApp, telefoon of direct op locatie. Service die in elk onderzoek hoog gewaardeerd wordt en die je van ons gewend bent.
0522 235 235 service@boomberoepsonderwijs.nl boomberoepsonderwijs.nl