Profieldeel Helpende Zorg & Welzijn - Thema 1 Ondersteunen bij wonen by Boom beroepsonderwijs

IJ S

D ER W

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

ONDERSTEUNEN BIJ WONEN

COLOFON Boom Beroepsonderwijs info@boomberoepsonderwijs.nl www.boomberoepsonderwijs.nl

IJ S

Auteur(s): Richard Prins Inhoudelijke redactie: Daphne Ariaens

D ER W

Titel: Profieldeel Helpende Zorg & Welzijn ISBN: 978 90 372 1e druk/ 1e oplage

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

©2024 Boom Beroepsonderwijs | Boom Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van een (of meerdere) gedeelte(n) uit deze uitgave in bijvoorbeeld een (digitale) leeromgeving of een reader in het onderwijs (op grond van artikel 16, Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot Stichting Uitgeversorganisatie voor Onderwijslicenties (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.stichting-uvo.nl).

De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.

Door het gebruik van deze uitgave verklaart u kennis te hebben genomen van en akkoord te gaan met de specifieke productvoorwaarden en algemene voorwaarden van Boom Beroepsonderwijs, te vinden op www.boomberoepsonderwijs.nl.

INHOUD Voorwoord .............................................................................................................................. 5 Hoe werk je met dit thema? .................................................................................................... 6

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

D ER W

IJ S

Ondersteunen-bij-wonen ..................................................................................................... 8 Inleiding ................................................................................................................................... 8 Methodisch-werken ............................................................................................................... 11 Takenpakket-van-een-helpende .......................................................................................... 13 Volgorde-van-werkzaamheden ............................................................................................ 17 Technologische-hulpmiddelen-bij-wonen,-zorg-en-welzijn ............................................... 19 Technologische-hulpmiddelen-in-zorginstellingen ............................................................ 22 E-Health ................................................................................................................................. 24 Huishoudelijke-werkzaamheden .......................................................................................... 25 Schoonmaakmaterialen ....................................................................................................... 26 Schoonmaakmiddelen .......................................................................................................... 28 Etiketten ................................................................................................................................. 30 Gevaarsymbolen .................................................................................................................... 31 Veiligheid ................................................................................................................................ 35 Hulpmiddelen ........................................................................................................................ 38 Verzorgen-van-planten-en-dieren ........................................................................................ 39 Verzorgen-van-de-was .......................................................................................................... 43 Handwas-of-machinewas? .................................................................................................... 45 Hoeveel-was-en-wasmiddel? ................................................................................................ 46 Hardheid-van-het-water ....................................................................................................... 48 Drogen-en-opruimen-van-de-was ........................................................................................ 49 Wasmiddelen/wasverzachters .............................................................................................. 52 Poeder-of-vloeibaar .............................................................................................................. 53 Milieu ...................................................................................................................................... 54 Textiellabel ............................................................................................................................ 54 Grondstoffen-en-vezels ......................................................................................................... 57 Textiel-verzorgen ................................................................................................................... 59 Bed-verschonen-en-opmaken .............................................................................................. 61 Volgorde-bed-verschonen .................................................................................................... 63 Kussens-schikken .................................................................................................................. 64 Soorten-bedden-en-matrassen ............................................................................................ 65 Bed-opmaken-voor-cliënten-met-complicaties .................................................................. 66 Onderhoud-apparatuur ........................................................................................................ 68 Regelmatig-onderhoud ......................................................................................................... 72 Een-reparatie-uitvoeren ........................................................................................................ 73 Kleine-reparaties ................................................................................................................... 74 Rapporteren ........................................................................................................................... 77 Privacy-en-beroepsgeheim ................................................................................................... 79 Respect ................................................................................................................................... 82 Omgangsvormen ................................................................................................................... 85 Waarden-en-normen ............................................................................................................. 85 Cultuur ................................................................................................................................... 86 Project .................................................................................................................................... 89 Praktijktoets .......................................................................................................................... 93 Terugkijken ............................................................................................................................ 96

Thema 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 1.9 1.10 1.11 1.12 1.13 1.14 1.15 1.16 1.17 1.18 1.19 1.20 1.21 1.22 1.23 1.24 1.25 1.26 1.27 1.28 1.29 1.30 1.31 1.32 1.33 1.34 1.35 1.36 1.37 1.38 1.39 1.40 1.41 1.42 1.43 1.44

1.45

Begrippen ............................................................................................................................... 97

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

D ER W

IJ S

Index .................................................................................................................................... 100

VOORWOORD Angerenstein Dienstverlening is een complete serie leermiddelen voor het kwalificatiedossier Dienstverlening 2024. Angerenstein Dienstverlening bestaat uit leerwerkboekjes met schrijflijnen waarbij elk thema een werkproces omvat.

Dienstverlening

Basisdelen

Helpende Zorg en Welzijn (HZW)

D ER W

Niveau 2

IJ S

De leerwerkboekjes worden in sets gebundeld:

Profielen

Medewerker sport en recreatie

Helpende Zorg en Welzijn (HZW)

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Niveau 2

Medewerker sport en recreatie

Medewerker facilitaire dienstverlening

HOE WERK JE MET DIT THEMA?

Die opdrachten herken je aan:

Opdrachten waarmee je actief aan het werk moet herken je aan:

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

•

D ER W

IJ S

Dit thema bestaat uit: • Leerdoelen Die staan in een kader na de inleiding. Je ziet wat je moet kunnen en kennen. En je ziet waarop je beoordeeld wordt tijdens de theorie- en praktijktoets. Aan het einde van elk thema vind je een opdracht waarbij je terugkijkt op de leerdoelen. • Themaintroductie: praktijkvoorbeeld en een inleidende opdracht. Tijdens de introductie in dit thema maak je opdrachten bij de leerdoelen, het praktijkvoorbeeld en bij de inleidende opdracht aan de hand van een filmpje. Het praktijkvoorbeeld bestaat meestal uit een situatie waar je tegenaan kan lopen in de beroepspraktijk. Hetzelfde geldt voor de inleidende opdracht. • Vakkennis, opdrachten en het project Wanneer je de vakkennis leert en de opdrachten doet, leer je over de beroepspraktijk en oefent ermee. Ieder thema wordt afgesloten met een grote opdracht: het project. Een aantal opdrachten kan in een portfolio opgenomen worden, tenminste als er met een portfolio gewerkt wordt.

• Praktijktoets, oefentoets en eindtoets Aan het einde van elk thema vind je een praktijktoets, een oefentoets en een eindtoets. Wanneer en waar je deze toetsen aflegt, overleg je met de docent. • Digitale leeromgeving In de digitale leeromgeving vind je allerlei lesmateriaal, zoals filmpjes en toetsen. Voordat je de digitale leeromgeving kunt gebruiken, moet je je licentie activeren: – Overleg met je docent welk type account je gebruikt. – Ga naar www.boomberoepsonderwijs.nl/licentie. – Bekijk de instructiefilm of lees het stappenplan. – Volg de stappen. – Daarna kun je aan de slag!

Daarna kun je aan de slag! Opdrachten waarbij je de digitale leeromgeving nodig hebt herken je aan:

IJ S

D ER W

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

THEMA 1 ONDERSTEUNEN BIJ WONEN 1.1 Inleiding

D ER W

IJ S

Dit thema gaat over methodisch werken. En over welke technologische hulpmiddelen er zijn en hoe je deze kunt gebruiken. Je leert welke huishoudelijke schoonmaakwerkzaamheden er zijn, hoe je eenvoudig onderhoud aan apparatuur kunt uitvoeren en hoe je een cliënt kunt ondersteunen hierbij.

Leerdoelen

Je hebt basiskennis van methodisch werken in de sector Zorg en Welzijn. Je hebt basiskennis van technologische hulpmiddelen op het gebied van wonen, welzijn en zorg. Je hebt basiskennis van huishoudelijke schoonmaakwerkzaamheden. Je kunt een cliënt ondersteunen bij huishoudelijke schoonmaakwerkzaamheden. Je hebt basiskennis van textiel en bedden opmaken. Je kunt een cliënt ondersteunen bij het verzorgen van textiel. Je kunt eenvoudig onderhoud aan apparatuur, materialen en middelen uitvoeren. Je hebt basiskennis van overdracht van gegevens. Je kunt informatie over huishoudelijke werkzaamheden uit het zorg- of ondersteuningsplan van de cliënt halen. 10. Je kunt met een cliënt en betrokkenen afspraken maken over wie wat doet. 11. Je kunt gegevens overdragen over werkzaamheden die volgens plan verlopen zijn aan directe en indirecte collega’s.

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

Opdracht 1 Voorbereiden

Bekijk de leerdoelen hiervoor. Je ziet wat je moet kunnen en kennen om te ondersteunen bij wonen. En je ziet waarop je beoordeeld wordt tijdens de theorie- en praktijktoets. a. Welk leerdoel lijkt jou uitdagend? Leg uit waarom.

b. Waar zie je tegenop? Leg uit waarom.

c. Welke ervaringen heb je al met deze leerdoelen?

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

d. Waar denk je dat je deze leerdoelen tegenkomt in je werk?

Opdracht 2 Praktijkvoorbeeld

IJ S

Vacature Huishoudelijke Hulp (thuiszorg)

D ER W

Thuiszorg organisatie VITEA is op zoek naar medewerkers voor in de huishouding. Sta jij graag voor anderen klaar en wil jij iets betekenen voor ouderen? Dan zijn wij op zoek naar jou! Dankzij de ondersteuning die wij bieden aan onze cliënten, zorgen we ervoor dat ze langer zelfstandig thuis kunnen wonen.

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Functie-inhoud • Je biedt ondersteuning bij de huishoudelijke taken die onze cliënten zelf niet meer kunnen. • Als huishoudelijke hulp werk je via thuiszorg VITEA bij cliënten thuis. • De werkzaamheden verschillen per cliënt. Je voert werkzaamheden uit zoals: stofzuigen, dweilen, bed verschonen, schoonmaken van de badkamer, toilet, keuken en andere ruimten. Ook het doen van de was of het halen van boodschappen kan een taak zijn. • Je hebt een signalerende en sociale functie, onze cliënten vinden het fijn een praatje te maken. Waarom jij het verschil kunt maken!

Je werkt voornamelijk bij ouderen thuis. Jouw cliënten genieten van een schoon huis en uiteraard ook van je aanwezigheid. Jij betekent echt iets voor hen. Je maakt niet alleen schoon maar biedt ook een luisterend oor waar nodig.

Wat vragen we van je? • Ervaring met diverse huishoudelijke taken; • kennis van schoonmaakmethoden en gevaarsymbolen; • Kunnen werken volgens protocol; • Zelfstandig kunnen werken; • Communicatief vaardig; • Sociale vaardigheden zoals respectvol omgaan met de cliënt; • Integer en betrouwbaar; • Digitale vaardigheden. Niet alleen voor het bekijken van de planning en registreren van gewerkte uren, maar ook voor de ondersteuning van cliënten in het gebruik van e-health en domotica; • Leeftijd vanaf 18 jaar; • Een afgeronde opleiding Helpende zorg en welzijn. Wat bieden we? • Een gezellige en informele werkomgeving; • Flexibiliteit in werktijden op basis van jouw beschikbaarheid; • Een afwisselende (bij) baan die veel voldoening geeft, cliënten waarderen jouw inzet enorm. • Een contract voor bepaalde tijd (met mogelijkheid tot verlenging); • Arbeidsvoorwaarden volgens CAO VVT; • Bruto uurloon van minimaal € 12,79 per uur; • Reiskostenregeling; • 8% vakantiegeld;

• 8,33% eindejaarsuitkering; • Pensioenregeling bij pensioenfonds Zorg en Welzijn; • Een baan bij een goede werkgever (al zeggen we het zelf). Belangstelling?

IJ S

Solliciteer dan nu door een mail te sturen aan: sollicitatie@vitea.zorg

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

D ER W

Wij zien je sollicitatie graag tegemoet!

a. Bespreek met een medestudent de woorden die je niet begrijpt of zoek ze op. b. Waarom denk je dat dit praktijkvoorbeeld bij dit thema gekozen is?

c. Vorm samen met twee medestudenten een groep. Samen bereiden jullie de sollicitatie naar deze functie voor: • Bespreek de vacature. • Maak samen een lijst met vaardigheden die je moet beheersen om deze functie uit te kunnen voeren. • Maak samen een lijst van de benodigde kennis om deze functie uit te kunnen voeren.

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

IJ S

Bepaal nu voor jezelf of deze vacature bij jou past: • Maak voor jezelf een overzicht van de vaardigheden en kennis die je goed beheerst. • Geef aan hoe je aan kunt tonen dat je deze onderdelen goed beheerst. • Maak voor jezelf een overzicht van de vaardigheden en kennis die je minder goed beheerst. • Aan welke kennis en vaardigheden die je minder goed beheerst ga je in dit thema werken? • Aan welke kennis en vaardigheden uit dit thema wil je graag werken?

D ER W

d. Wat leer jij van dit praktijkvoorbeeld?

Opdracht 3 Voorbereidende / Samenwerkingsopdracht

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Deze opdracht doe je met twee medestudenten. Bespreek met je docent om eventueel de opdracht digitaal te maken. Gebruik dan het stappenplan Mindmap.

Maak de mindmap: 1. Zorg dat jullie allemaal een pen hebben. 2. Leg in het midden van het groepje een groot wit vel papier en schrijf in het midden 'Ondersteunen bij huishouden'. 3. Denk in je groepje na over de vraag: waaraan denk je aan als het gaat over het ondersteunen bij huishouden? Schrijf allemaal op een eigen papier woorden die je belangrijk vindt. 4. Bespreek de woorden met elkaar, waarom vind je ze belangrijk? Kies samen welke woorden je in de mindmap wil schrijven en of je erbij wil tekenen. 5. Maak samen de mindmap.

1.2 Methodisch werken

Als helpende wil je graag een zo goed mogelijk resultaat zien. Je wilt bijvoorbeeld een bewoner ondersteunen bij de persoonlijke zorg, maar laat hem veel zelf doen. Of je begeleidt een groep kinderen bij een sportmiddag. Dan moet jij zorgen dat bij elk spel de juiste materialen aanwezig zijn, de begeleiders op de juiste plek staan, de kinderen in groepjes verdeeld worden, enzovoort. Om een zo goed mogelijk resultaat te behalen, werk je methodisch. Methodisch werken is een vaste manier van handelen met een bepaald doel. Dit gebeurt volgens de cyclus: voorbereiden, uitvoeren, evalueren, bijstellen. Ook binnen de thuiszorg wordt methodisch gewerkt. Dit gebeurt met protocollen. Een protocol is een stappenplan waarin beschreven staat wie wat wanneer doet. De voordelen van methodisch werken: • Je weet waarom je iets doet. • Er is een logische volgorde. • Er is een tijdsplanning. • Je kunt evalueren. • Het is gemakkelijk over te dragen aan een ander of over te nemen van een ander.

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

D ER W

IJ S

• Het biedt houvast voor jezelf en voor de cliënt.

Voorbeeld Martine werkt als helpende Zorg en Welzijn bij een zorgcentrum. Ze werkt op een afdeling voor kleinschalig wonen. Ze heeft bedacht om vanmiddag met een paar bewoners koekjes te gaan bakken. Voordat ze begint heeft ze goed nagedacht over wat ze precies wil doen. Het kneden van het deeg zou mevrouw Janssen goed kunnen doen. Mevrouw Zaria en mevrouw Roekx kunnen niet meer kneden, maar zij kunnen wel met de vormpjes koekjes maken. Om 15.00 uur gaat Martine met de activiteit beginnen. Mevrouw Janssen begint met het kneden van het deeg. De andere twee dames bekijken aandachtig alle vormpjes en zoeken uit welke ze willen gebruiken. Meneer Graafsma maakt de bakplaten klaar en legt er bakpapier op. Martine houdt alles in de gaten, ze hoeft nauwelijks aanwijzingen te geven. Ze zet op de achtergrond een muziekje op. De koekjes zijn klaar en kunnen de oven in. Ondertussen ruimt Martine de spullen op. Bij een kopje thee proeven ze de koekjes en Martine vraagt of ze het leuk vonden. De bewoners vonden het gezellig. Mevrouw Zaria zegt dat ze de volgende keer de koekjes graag zou versieren. Martine noteert dat ze een volgende keer ook wat versiersels erbij kan gebruiken.

Je ziet dat Martine methodisch werkt. Haar doel is: het bakken van koekjes met een paar bewoners. Ze werkt doelgericht. Wanneer ze zomaar ineens iets zou gaan doen, zou het een rommeltje worden en zouden bewoners niet weten wat ze moeten doen.

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

D ER W

IJ S

Martine werkt volgens de vier stappen bij methodisch werken: • De voorbereiding Martine bedenkt wat ze gaat doen, welke spullen ze wil gebruiken, hoeveel tijd ze nodig heeft en hoe ze de taken gaat verdelen. • De uitvoering Martine bakt samen met de bewoners de koekjes. • De evaluatie Martine vraagt hoe de bewoners het vonden. Ze kijkt naar wat er goed ging en wat er eventueel beter kan. Martine noteert wat ze moet behouden en wat verbeterpunten zijn. • Het bijstellen Martine verwerkt de verbeterpunten in haar planning voor een volgende keer.

Opdracht 4 Methodisch werken 1

a. Waar denk je aan bij het woord methode?

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

b. Kan een vrijwilliger ook methodisch te werk gaan of moet je daar per se voor betaald worden?

c. Kan iemand met een verstandelijke beperking methodisch werken? Waarom wel of niet?

Opdracht 5 Methodisch werken 2

a. Wanneer je schoenen poetst van cliënten moet je methodisch werken. Geef aan hoe je dit aanpakt volgens de cyclus van voorbereiden, uitvoeren en evalueren.

b. Bedenk zelf een taak bij het ondersteunen van wonen, waarbij methodisch werken belangrijk is en geef aan hoe je het volgens de cyclus zou aanpakken.

1.3 Takenpakket van een helpende Een helpende ondersteunt mensen bij dingen die zij niet (meer) zelfstandig kunnen. Dit kan binnen zorginstellingen en welzijnsinstellingen, maar ook bij mensen thuis. In zorginstellingen ondersteunt de helpende bij wonen, huishouden en ADL (algemene dagelijkse levensverrichtingen).

In welzijnsinstellingen ligt de nadruk op het begeleiden, bijvoorbeeld spullen klaarzetten, schoonmaken, opruimen en ondersteunen bij activiteiten.

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

D ER W

IJ S

Bij mensen thuis is het vaak een combinatie van ondersteunen en begeleiden. Tijdens je ondersteuning en begeleiding, stimuleer je de zelfredzaamheid van de cliënt. Zelfredzaamheid is het vermogen van mensen om zichzelf te redden op alle levensterreinen, met zo min mogelijk professionele ondersteuning en zorg.

Samen met de cliënt de afwas doen, stimuleert de zelfredzaamheid.

Als helpende werk je onder begeleiding van iemand anders. Soms werk je samen, maar je werkt ook regelmatig alleen, bijvoorbeeld bij iemand thuis of als je gedurende de dag cliënten ondersteunt.

Taken helpende Als helpende heb je huishoudelijke, verzorgende en begeleidende taken. • huishoudelijke taken Bijvoorbeeld: schoonmaken, opruimen, maaltijden klaarzetten en afruimen, koffie- en theezetten, de was verzorgen. • verzorgende taken Bijvoorbeeld: wassen, assisteren bij aan- en uitkleden, naar bed brengen, eten geven. • begeleidende taken Bijvoorbeeld: stimuleren om deel te nemen aan activiteiten, toezien op veiligheid. Ook bied je mensen een luisterend oor. Je zorgt voor een prettige sfeer en een fijne leefomgeving.

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Punten die in een zorg- of ondersteuningsplan staan: • wat de cliënt zelf wil doen. • waar hij hulp bij wil. • hoe die hulp geboden wordt (bijvoorbeeld hoe laat en hoe vaak) • hoe de zorgverlener de privacy van de cliënt kan respecteren. • welke hulp de familie of anderen kunnen geven. • welke doelen de zorg of ondersteuning heeft.

D ER W

IJ S

Werken met het zorg- of ondersteuningsplan Als helpende ondersteun je mensen om zelfstandig te functioneren. De geboden zorg en ondersteuning wordt beschreven in zorg- of ondersteuningsplan van de cliënt. In de praktijk worden verschillende namen gebruikt voor het zorg- of ondersteuningsplan, zoals, zorgplan, zorgleefplan, persoonlijk plan of begeleidingsplan. Al deze plannen hebben gemeen dat het documenten zijn waarin informatie over een cliënt wordt verzameld. Dit plan is belangrijk voor de cliënt en iedereen die betrokken is bij de zorg en begeleiding van de cliënt. In het zorgplan of het ondersteuningsplan van de cliënt kun je lezen welke zorg en/of ondersteuning de cliënt nodig heeft. Het zorg- of ondersteuningsplan wordt zoveel mogelijk samen met de cliënt en/of zijn sociale netwerk opgesteld. Hierbij wordt rekening gehouden met de wensen en mogelijkheden van de cliënt en de instelling. Na het uitvoeren van je taken beschrijf je per cliënt welke taken je hebt uitgevoerd.

Opdracht 6 Stage

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

D ER W

IJ S

Jij loopt of liep stage. Maak een lijst van alle taken die je op je stage hebt uitgevoerd. Geef per taak aan of je deze zelfstandig hebt uitgevoerd of onder begeleiding. Geef ook aan of het een taak voor een helpende is of niet. Zo niet, leg dan uit waarom.

Opdracht 7 Het zorgen ondersteuningsplan

Je werkt als helpende in de thuiszorg. Vandaag ga je op bezoek bij mevrouw Dalstra. Mevrouw is 82 jaar en sinds vijf jaar weduwe. Ze heeft door een val van de trap zo'n tien jaar geleden haar gebroken. Deze is gelukkig genezen, maar door de val loopt mevrouw moeizaam en moet ze gebruik maken van een rollator. Lang staan kan mevrouw niet, dit geeft pijnklachten. Als helpende bied je mevrouw ondersteuning in het huishouden. Voordat je naar mevrouw gaat, lees je eerst het zorgen ondersteuningsplan van mevrouw. Je leest het volgende:

Mevrouw vindt het fijn als ze van nut kan zijn tijdens het uitvoeren van de huishoudelijke ondersteuning die haar wordt geboden. Ze wil graag helpen waar kan.

Vandaag ga je de volgende werkzaamheden uitvoeren: • Schoonmaken van de koelkast • Afwassen • Stofzuigen en stoffen van de woonkamer

Bij welke werkzaamheden en op welke manier kan mevrouw jou helpen bij het uitvoeren van de huishoudelijke taken?

Opdracht 8 Meneer Van der Meijden Doe deze opdracht met een medestudent. Bekijk het zorgen ondersteuningsplan van meneer Van der Meijden. a. Wat kan deze cliënt zelf?

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

b. Wat kan hij echt niet meer?

IJ S

c. Zijn er dingen die je opvallen?

D ER W

d. Welke vragen kun je stellen aan de cliënt als je wilt weten welke ondersteuning hij nodig heeft?

1.4 Volgorde van werkzaamheden

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Voorbeeld

Erik heeft zijn werkrooster gekregen voor de komende twee weken. Hij weet nu wanneer hij moet werken. Zijn werkdag voor woensdag 2 april ziet er zo uit: • tot ongeveer 9.30: bewoners van de kamers 10, 12 en 14 helpen met opstaan en helpen bij het ontbijt • van 9.30 tot 10.00: bewoners naar de huiskamer brengen • 10.00: koffiepauze • 10.30: met meneer Louwers mee naar de fysiotherapie • ongeveer 12.00: terug, tafeldekken • 12.30 tot 13.30: spullen van de warme maaltijd opruimen, bewoners die een middagdutje willen doen in bed helpen • 14.00: bij mevrouw Druss langsgaan om te vragen wat de huisarts gezegd heeft • 14.30: samen met cliënten en collega's een uurtje wandelen • 15.45: bijzonderheden rapporteren, overdracht.

Wat doe je wanneer? Als helpende voer je meerdere werkzaamheden uit op een dag of in een week. Als je goed naar het lijstje van Erik kijkt, dan zie je dat de klok voor een groot deel de volgorde van de taken bepaalt. Ontbijten doe je niet om 14.00 uur en een middagdutje niet om 11.00 uur. Een groot gedeelte van je taken op een dag ligt vast, maar niet alles: Erik wil om 14.00 uur bij mevrouw Druss langsgaan om te vragen wat de huisarts heeft gezegd. Dat kan pas als de huisarts is geweest. Deze afspraak staat gepland om 13.30 uur. Je ziet dat er tussen 14.00 uur en 14.30 uur niets gepland staat. Maar dat betekent niet dat er niets te doen is. Een dag verloopt zelden zoals je 's morgens in je hoofd had. Bijna altijd gebeurt er wel iets onverwachts.

Opdracht 9 De goede volgorde Doe deze opdracht met een medestudent. Maak een overzicht van allerlei voorkomende werkzaamheden in het huishouden. Per taak noteer je: • dagelijks, wekelijks of maandelijks • tijdsduur • materialen/middelen • bijzonderheden

• wat moet er eerst (bijvoorbeeld stoffen voordat je gaat dweilen). Zet een 1 bij wat er eerst moet, een 2 bij wat daarna komt, enzovoort. Vul de tabel in. Dagelijks/ wekelijks of maandelijks

Tijdsduur

Materialen/middelen Bijzonderheden Wat moet er eerst

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Opdracht 10 Thuiszorg

D ER W

IJ S

Taak

Je loopt stage in de thuiszorg. Vandaag bezoek je de familie Van Wissum. Meneer is redelijk goed ter been maar is doof en bijna blind aan het rechteroog. Mevrouw heeft chronische bronchitis, waardoor ze vaak benauwd en kortademig is. Je ondersteunt hen bij het huishouden. Er ligt veel vuile was, de tafel ligt vol met bankafschriften en belastingpapieren, het is erg stoffig en het aanrecht staat vol met vuile vaat.

a. Welke taken voer jij uit bij deze familie?

b. Zet ze in de juiste volgorde. Wat doe je eerst en wat erna?

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

1.5 Technologische hulpmiddelen bij wonen, zorg en welzijn

IJ S

Technologie gebruiken we dagelijks. Je gebruikt internet voor het vinden van informatie, het bestellen van de boodschappen of het kopen van die nieuwe sneakers. Social media hebben we voor het contact met onze vrienden en familie en onze smartwatch gebruikien we bij het monitoren van onze gezondheid. Ook in zorg en welzijn zie je steeds meer technologie verschijnen. Er worden steeds meer hulpmiddelen ontwikkeld voor verbetering van de zorg en om de kwaliteit van het leven van de cliënt te verbeteren. Een voorbeeld hiervan is een medicijnbox of een systeem dat automatisch gordijnen opent en sluit.

D ER W

Technologische hulpmiddelen bij zelfstandig wonen Technologische hulpmiddelen die zorgen voor een betere kwaliteit van wonen en leven, heten domotica. Deze zijn onder andere ontwikkeld om ouderen zo lang mogelijk zelfstandig te laten wonen. Hier zie je een aantal voorbeelden.

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Personenalarmering Dit is ontwikkeld om 24 uur per dag hulp te kunnen inschakelen. De cliënten dragen vaak een ketting waaraan een alarmknop zit. Zo kunnen ze elk moment gebruikmaken van noodhulp.

Met een personenalarmering kan de cliënt hulp vragen in geval van nood. Medicijndispenser Een medicijndispenser is een apparaat dat voorkomt dat een cliënt medicijnen vergeet in te nemen, of te vroeg of te laat medicijnen inneemt. Het geeft een signaal wanneer het tijd is om de medicijnen in te nemen. In de dispenser zit een medicatierol die bestaat uit zakjes met de medicatie voor een bepaald tijdstip op de dag. Op het moment dat iemand medicijnen moet innemen, komt er uit het kastje een zakje met de juiste hoeveelheid medicijnen. Wanneer de cliënt niet op de knop drukt, gaat er een melding naar de thuiszorg. Er zal dan iemand bij de cliënt langs moeten gaan.

IJ S D ER W N O O (C M O BE N R C O EP E T) PS

De medicijndispencer geeft een zakje met medicatie vrij.

Automatische gordijnen Er zijn gordijnen die automatisch openen dichtgaan, bijvoorbeeld wanneer het licht of donker wordt. Met een afstandsbediening kunnen cliënten ook zelf bepalen wanneer de gordijnen open of dicht moeten.

Sleutelkluisje Een sleutelkluisje hangt buiten bij de voor- of achterdeur. De thuiszorg of mantelzorgers kunnen deze kluis openmaken met een code, zodat ze binnen kunnen komen. Het voordeel hiervan is dat niet iedereen een sleutel van het huis hoeft te hebben. Hierdoor raken er minder sleutels verloren en is de kans op inbraak kleiner.

Sensortechnologie Met sensoren kun je bijvoorbeeld beweging detecteren. Deze sensoren kunnen deuren automatisch openen of het licht aandoen. Als het licht automatisch 's nachts aangaat wanneer een oudere uit bed stapt, is dit veiliger en kan dit vallen voorkomen.

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

D ER W

IJ S

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

Een sensor op het nachtkastje kan het licht aandoen als de oudere uit bed stapt.

Opdracht 11 Hulpmiddelen

Zoek op internet naar nog vijf technologische hulpmiddelen. Beschrijf waar ze voor dienen en zoek er een afbeelding bij.

Opdracht 12 Leefstijlmonitoring

IJ S

In de thuiszorg wordt steeds vaker leefstijlmonitoring ingezet. Leefstijlmonitoring geeft inzicht in langzame veranderingen in het dagelijkse leefpatroon van alleenwonende mensen. Door signalen van sensoren in de woning krijgt de mantelzorger of de thuiszorg informatie over het functioneren van de cliënt die alleen thuis woont. De sensoren bevinden zich in alle ruimtes van de woning waar de oudere vaak aanwezig is. De sensoren registreren de activiteiten van de bewoner en signaleren veranderingen.

D ER W

Welke veranderingen kan leefstijlmonitoring registreren?

1.6 Technologische hulpmiddelen in zorginstellingen

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Er zijn veel verschillende technologische hulpmiddelen die gebruikt worden in zorginstellingen. Voorbeelden: Paro de zeehond, Joyk-pop en een douchetoilet. Paro de zeehond Paro is een sociale robotzeehond. Hij is ontwikkeld in Japan. Paro heeft een zachte, witte vacht en ziet er lief uit. Hij reageert op aanraking en herkent stemmen van mensen die vaker met hem spelen. Paro ziet eruit als een gewone knuffel, maar zit vol technologie. Zelfs in zijn snorharen zitten sensoren, zodat hij reageert als ze worden aangeraakt. Hij reageert door te bewegen, piepgeluiden te maken, zijn kop op te richten, te knorren en boos te worden als iemand hem slaat.

Uit onderzoek is gebleken dat dementerenden veel hebben aan een huisdier. Het werkt stressverlagend. Maar ze kunnen niet meer zorgen voor een huisdier, zoals eten geven en uitlaten. Bij Paro is dat ook niet nodig.

Joyk-pop

Paro

Joyk-pop Dit is een levensechte pop die je altijd aankijkt. De poppen zijn verzwaard aan de onderkant, zodat ze als een echte baby aanvoelen. Hierdoor kunnen ze zelfstandig zitten. De poppen zijn aaibaar en hebben zo realistisch mogelijke details. Je kunt ze ook aan- en uitkleden. Het doel is dat de cliënten van de poppen gaan houden en ervoor gaan zorgen.

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

D ER W

IJ S

Douchetoilet Een douchetoilet is een toilet die de cliënt na ieder toiletbezoek reinigt en verzorgt. Dit gebeurt door het gebruik van warm water en een droogfunctie (handmatig of automatisch). De cliënt kan het toilet bedienen met de hand, elleboog of voet. De douche werkt alleen als de cliënt op de bril zit. Na het indrukken van de startknop begint het douchen en daarna het föhnen.

Een douchetoilet reinigt de billen met een waterstraal.

Opdracht 13 Hulpmiddelen

Naast Paro de zeehond, Joyk en de toiletdouche zijn er nog meer hulpmiddelen. Zoek:

• een hulpmiddel dat bijdraagt aan veiligheid • een hulpmiddel dat zorgt voor ontspanning • een hulpmiddel dat ondersteunt bij bewegen.

Geef per hulpmiddel een beschrijving.

1. 2. 3.

1.7 E-Health Bij e-health gaat het over het aanbieden van zorg via internet. Cliënten wonen tegenwoordig langer zelfstandig thuis. Ze willen zo veel mogelijk zelf bepalen wat er gebeurt. Ook moet er binnen de zorg regelmatig bezuinigd worden. Met minder middelen moet dezelfde of meer zorg gegeven worden aan de cliënten. Zorgorganisaties zoeken naar manieren waarop dat mogelijk is. Hulpmiddelen die werken met internet kunnen daarbij helpen zoals een tablet of tv-scherm voor de cliënt.

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

D ER W

IJ S

Tablet Met een tablet kan er via een website contact onderhouden worden met familie en medewerkers van de thuiszorg. Via beeldbellen kunnen cliënten contact maken, waardoor zorg op afstand mogelijk is. Het helpt tegen eenzaamheid, omdat er veel ruimte is voor persoonlijke aandacht. Zo'n website kan voor nog meer zaken gebruikt worden. Bijvoorbeeld: • agenda voor afspraken • beeldbellen met sociaal netwerk • spelletjes, alleen of met anderen • belangrijke info en nieuws (algemeen en lokaal) • tv-gids • toegang tot de thuiszorgwinkel.

E-health via tablet.

Met de tablet kunnen cliënten foto's maken. Bij wondverzorging en het nemen van medicatie kan dit handig zijn. De tablet kun je meenemen bij gesprekken met bijvoorbeeld artsen en fysiotherapeuten. Het gesprek wordt dan opgenomen of er worden aantekeningen gemaakt. Na afloop is het nog eens terug te luisteren.

Opdracht 14 Project e-health Zoek op internet twee voorbeelden van e-health. Schrijf op: wat er gedaan wordt, wat de voor- en nadelen zijn, wat cliënten ervan vinden. Voorbeeld e-health

Dit wordt er gedaan

Voordelen

Nadelen

Mening cliënten

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

1.8 Huishoudelijke werkzaamheden

IJ S

Binnen je werk kom je veel cliënten tegen die niet, of niet meer zo goed, voor hun eigen huishouden kunnen zorgen. Bijvoorbeeld cliënten die nog thuis wonen en thuiszorg nodig hebben. Of cliënten die in een instelling wonen of een project voor kleinschalig wonen. Het kost mensen die ziek zijn of een beperking hebben veel moeite om de was te doen, ramen te wassen, boodschappen te doen en te koken. Er zijn veel huishoudelijke werkzaamheden waar je de cliënten bij kunt betrekken. Natuurlijk moet je wel in elke situatie afzonderlijk beoordelen: wat kan wel en wat niet?

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

D ER W

Leefruimte Een schone, opgeruimde en gezellige leefruimte is prettig voor de cliënten. In zo’n ruimte slingeren geen schoenen, boeken, lege glazen en kleren rond. Natuurlijk mag er op tafel een tijdschrift of een krant liggen. Je kunt een cliënt vragen om een stapel te maken van de tijdschriften. Ook kun je vragen of hij de vieze glazen in de keuken wil zetten. De ruimte moet schoon zijn. Hoe vaak je moet stofzuigen of dweilen is een kwestie van afspraken maken en vastleggen. Iedere instelling heeft zijn eigen regels. In de thuiszorg heb je te maken met de eigen methodes van de cliënten voor het huishouden. Je past je hierin aan, voor zover mogelijk. Kruimels die er liggen moet je natuurlijk opzuigen, ook als er eigenlijk pas over twee dagen gestofzuigd hoeft te worden. Ook gezelligheid in de leefruimte is belangrijk. Betrek de cliënten hierbij. Het gaat er niet om wat jíj gezellig vindt, maar wat zíj leuk en gezellig vinden.

Sanitair Sanitair moet je zorgvuldig schoonmaken. In een vochtige omgeving voelen bacteriën zich namelijk thuis en kunnen ze zich snel vermeerderen. Bij het sanitair horen: douches, badruimtes en toiletten.

Badruimte. Keuken In een keuken heb je te maken met voedingswaren. Bacteriën op voedingswaren kunnen schadelijk voor de gezondheid zijn. Een koelkast moet regelmatig schoongemaakt worden, omdat die vol staat met levensmiddelen. Levensmiddelen kunnen bederven en er kunnen kleine restjes achterblijven. Deze restjes zorgen ervoor dat nieuwe, verse producten sneller bederven. Afwassen en de schone vaat opruimen zijn taken waar cliënten goed bij kunnen helpen. Iemand die in een rolstoel zit, kan zittend bij het aanrecht afdrogen. Kinderen kunnen helpen bij het afdrogen van

het bestek (let op met messen). Bij het in- en uitruimen van een vaatwasser kunnen cliënten ook prima helpen. Laat hen bijvoorbeeld dingen dragen die niet kunnen breken. Dat geldt ook voor het dekken en afruimen van de tafel.

Opdracht 15 Nieuwe cliënt

D ER W

IJ S

Je werkt in de thuiszorg. Vandaag is er een nieuwe cliënt bij wie je gaat helpen, mevrouw Witteman van tachtig jaar. Ze komt vandaag uit het ziekenhuis na een heupoperatie en moet voorlopig nog rustig aan doen. Mevrouw woont alleen en haar dochter woont in het buitenland. Een buurvrouw brengt de boodschappen voor haar mee. Verder is ze volledig afhankelijk van de thuiszorg.

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Beschrijf hoe jij kennis maakt met deze nieuwe cliënt. Leg uit waarom je dat op deze manier doet. Beschrijf ook welke afspraken je met haar gaat maken over de hulp en zorg die jij gaat bieden. Welke huishoudelijke schoonmaakwerkzaamheden ga jij uitvoeren? Bij welke schoonmaakwerkzaamheden zou mevrouw kunnen ondersteunen?

1.9 Schoonmaakmaterialen

Om je werk goed te kunnen doen heb je allerlei soorten materialen nodig. Als je in de thuiszorg werkt, moet je het doen met de materialen en middelen die de cliënt in huis heeft. Wanneer bijvoorbeeld de stofzuiger niet goed werkt, kun je niet even om een nieuwe vragen. Werk je in een instelling, dan gebruik je de materialen en middelen waar de instelling voor gekozen heeft. Vaak zie je dat dit andere middelen en materialen zijn dan thuis. Ze worden veel intensiever gebruikt in een instelling. Deze middelen en materialen worden in grote hoeveelheden ingekocht.

Materialen en middelen in de thuiszorg

Materialen en middelen in een instellling

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

Materialen Bij huishoudelijk werk heb je materialen nodig. Die zijn er in allerlei soorten en maten. Dit is een algemeen lijstje van materialen die je nodig zou kunnen hebben: Voor nat werk:

Voor droog werk:

• • • • • • • •

• • • • • •

Opdracht 16 Theedoeken

IJ S

stofdoek stofzuiger kruimeldief plumeau veger en blik ragebol.

D ER W

emmer spons/zeem raamwisser vloerwisser dweil of mop microvezeldoekje afwasborstel vaatdoekje.

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

In de keuken van mevrouw Witteman staat een grote berg afwas. Er is geen vaatwasmachine. Je begint met de afwas. Dan heb je tenminste wat ruimte in de keuken. Je zoekt in de keukenkastjes naar een theedoek. Je kunt er nergens een vinden. Er staat wel een afdruiprek in het gootsteenkastje. Je vraagt aan mevrouw waar de theedoeken liggen. Ze zegt dat ze die niet heeft, omdat ze dat maar onzin vindt. Ze laat de natte vaat in het afdruiprek staan totdat het droog is. Je vindt dat wel een beetje raar. Je vraagt aan haar of ze een paar theedoeken wil kopen. Ze zegt dat ze erover na zal denken.

Niet iedereen doet op dezelfde manier de afwas. Als helpende zul je je moeten aanpassen aan de manier van werken van de cliënt. Je kunt wel vragen om een paar theedoeken, maar je kunt deze niet eisen. Stel dat je de volgende keer weer bij haar bent en dat ze geen theedoeken heeft gekocht: hoe ga je reageren en wat ga jij doen?

Opdracht 17 Verschil in materialen

Welke verschillen zijn er tussen materialen die een cliënt thuis gebruikt en materialen van een instelling?

Opdracht 18 Schoonmaakmaterialen Zoek op internet vijf afbeeldingen van schoonmaakmaterialen. Beschrijf steeds wat het is, waar je het voor gebruikt en waar je het kunt kopen.

1.10 Schoonmaakmiddelen Schoonmaakmiddelen heb je in allerlei soorten en maten. Er zijn natuurlijke schoonmaakmiddelen zoals soda, groene zeep en azijn. Er zijn ook synthetische schoonmaakmiddelen. Deze worden in een fabriek gemaakt met behulp van aardolie.

D ER W

IJ S

Middelen Een allesreiniger kun je gebruiken bij alle natte werkzaamheden. Vetoplossers kun je goed gebruiken in de keuken, bijvoorbeeld bij het reinigen van een kookplaat. Kalkoplossers zijn er om kalkresten in de douche of het bad te verwijderen. Ook kun je ze gebruiken bij het reinigen van wastafels. Toiletreinigers zijn speciaal bedoeld om toiletpotten schoon te maken. In een instelling gebruik je vaak andere middelen dan in de thuiszorg. Voor het gebruik van die middelen gelden weer andere voorschriften.

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Spray Als in het voorschrift staat dat je een schoonmaakspray moet gebruiken, dan doe je dat. Je gebruikt het middel dat de instelling voorschrijft. Je kunt niet je eigen schoonmaakspray meebrengen. Je weet namelijk niet of jouw product wel samengaat met de producten die de instelling gebruikt. Misschien is jouw product wel schadelijk voor de cliënten, de meubels of het milieu. Gebruik de hoeveelheid die staat aangegeven. De gedachte 'hoe meer, hoe beter' is fout. De spray maakt niet beter schoon als je de dubbele hoeveelheid gebruikt. Bovendien werk je dan niet kostenbewust en milieuvriendelijk.

Schoonmaakspray

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

Opdracht 19 Instructies Bekijk het filmpje.

IJ S

a. Wat voor instructies vind je op een schoonmaakmiddel?

D ER W

b. Op schoonmaakmiddelen staan de gebruiksaanwijzing en symbolen. Zoek op internet of in de winkel vijf schoonmaakmiddelen. Beschrijf per middel welke symbolen er op de verpakking staan en hoe het gebruikt moet worden. 1.

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

4. 5.

Opdracht 20 Bij jou thuis

Schrijf op wat er allemaal gedaan wordt om jouw woonkamer en keuken schoon en netjes te houden en vertel wie daarvoor welke werkzaamheden/taken doet. Dagelijks

Schoonmaakmiddelen

Tijd die het Wie doet kost het?

Schoonmaakmiddelen

Tijd die het Wie doet kost het?

Taken/werkzaamheden Materialen

Wekelijks

Taken/werkzaamheden Materialen

Maandelijks Schoonmaakmiddelen

Tijd die het Wie doet kost het?

D ER W

IJ S

Taken/werkzaamheden Materialen

Opdracht 21 Koelkast

1.11 Etiketten

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

d. Maak foto's van voor en na.

a. Kijk thuis of op school de koelkast na. Check de producten op datum en kijk of er restjes in de koelkast zijn achtergebleven. b. Maak de koelkast schoon. c. Gebruik stappenplan Koelkast schoonmaken.

Soms is het lastig om te bepalen welk middel je moet gebruiken. Overleg ook altijd met de cliënt. Lees het etiket zorgvuldig. Er staan soms symbolen op die je iets vertellen over het gebruik. Het etiket op schoonmaakmiddelen moet in het Nederlands geschreven zijn. Zo kan iedereen de informatie goed begrijpen. Staat de tekst er alleen in andere talen op, dan mag het middel niet in Nederland verkocht worden.

Op het etiket staat: • waarvoor je het schoonmaakmiddel gebruikt • hoe je het gebruikt • welke gevaarsymbolen, pictogrammen en kleurcodes van toepassing zijn • waar je de verpakking moet weggooien • wat je moet doen wanneer je iets van het schoonmaakmiddel hebt binnengekregen.

Lees het etiket dus goed door voordat je het schoonmaakmiddel gebruikt. Werk je bij mensen thuis, of in een instelling, neem dan de tijd om dit te doen. Het is belangrijk dat je een middel op de juiste manier gebruikt. Neem het ook door als je met nieuwe, onbekende middelen gaat werken.

Opdracht 22 Lees het etiket a. Kijk op de verpakking van drie verschillende schoonmaakmiddelen. b. Voor welke schoonmaakklussen kun je dit middel gebruiken? 1. 2. 3.

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

c. Hoe moet je het gebruiken? 1. 2. 3.

IJ S

d. Staan er aanwijzingen op het etiket hoe je het middel veilig gebruikt? Welke? 1.

D ER W

2. 3.

1.12 Gevaarsymbolen

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Voordat je een schoonmaakmiddel gebruikt, kijk je naar de gevaarsymbolen op het etiket. Wanneer er schadelijke stoffen in een schoonmaakmiddel zitten, dan is het verplicht om deze gevaarsymbolen op het middel te zetten. Er moet ook bij het symbool staan wat precies het risico is. Kijk goed naar de symbolen voordat je het product gaat gebruiken.

Veelgebruikte symbolen op schoonmaakmiddelen zijn:

IJ S D ER W

Opdracht 23 Gevaarsymbolen

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Op etiketten van schoonmaakmiddelen staan symbolen. Schrijf onder elk symbool waarvoor het waarschuwt.

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

D ER W

IJ S

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

Opdracht 24 Etiket lezen 1

a. Welke gevaarsymbolen lees je op het etiket?

b. Wat betekenen deze symbolen?

c. Is het schoonmaakmiddel gevaarlijk voor het milieu?

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

D ER W

IJ S

Opdracht 25 Etiket lezen 2

a. Waarvoor gebruik je dit schoonmaakmiddel?

b. Hoe moet het worden gebruikt?

c. Staat er een gevaarsymbool op? Zo ja, wat betekent het?

d. Wat betekenen de andere symbolen?

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

e. Welke stoffen zitten er in het schoonmaakmiddel?

Opdracht 26 Gevaarlijke stoffen

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

1.13 Veiligheid

D ER W

IJ S

Maak een overzicht op een groot vel papier. Zoek op je werkplek, je stageplek, op school of thuis naar schoonmaakmiddelen met gevaarsymbolen. Maak een foto van de hele verpakking en van het etiket. Zorg dat je goed kunt zien welk schoonmaakmiddel het is en dat je het etiket goed kunt lezen. Zorg er ook voor dat je alle gevarensymbolen op de foto hebt. Schrijf bij de foto's van ieder schoonmaakmiddel: • welk schoonmaakmiddel het is • twee voorbeelden van schoonmaakklussen waarvoor je het middel kunt gebruiken • welke gevarensymbolen je ziet en wat ze betekenen • welke andere symbolen je ziet en wat ze betekenen • hoe het schoonmaakmiddel bewaard wordt en of het op een veilige plek staat • drie tips hoe je veilig met dit middel kunt omgaan.

Als je aan het schoonmaken bent in een ruimte waar ook cliënten komen, zorg dan dat er niets kan gebeuren. Zet schoonmaakmiddelen op een veilige plek en draai doppen goed dicht. Zorg ervoor dat cliënten, met name kinderen, niet bij het middel kunnen komen. Dit geldt ook voor dementerenden en mensen met een verstandelijke beperking.

Let ook op valgevaar bij bijvoorbeeld het dweilen van de vloer. Plaats een waarschuwingsbord en laat je materialen niet rondslingeren.

Plaats een waarschuwingsbord om vallen te voorkomen.

In en om het huis gebeuren jaarlijks veel ongelukken. Vaak kun je dit voorkomen door maatregelen te nemen. Huishoudelijke apparaten Gebruik deze waarvoor ze bedoeld zijn. Zorg dat stekkers en snoeren in orde zijn. Controleer regelmatig of stekkers en snoeren niet beschadigd zijn.

D ER W

IJ S

Ventilatie Zorg voor een goede ventilatie. Werk je met chemische stoffen of schoonmaakmiddelen, zorg dan voor voldoende ventilatie door het openzetten van een raam of deur. Huishoudtrap Zorg ervoor dat de trap goed en stevig staat als je ermee gaat werken. Gebruik niet een stoel of tafel als alternatief!

Opdracht 27 Veiligheid

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Als je aan het schoonmaken bent in een ruimte waar ook cliënten komen, zorg dan dat er niets kan gebeuren. Hoe kun je ervoor zorgen dat er niets kan gebeuren? Waar moet je aan denken?

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

Opdracht 28 Casus

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

D ER W

IJ S

"Veilig werken"

https://www.shutterstock.com/image-photo/happy-caretaker-assisting-senior-man-home-2262758405

Fatima werkt als helpende in een project voor kleinschalig wonen voor ouderen. De ouderen die hier wonen, hebben ondersteuning nodig bij hun lichamelijke verzorging. Daarnaast zijn een aantal bewoners licht dementerend. Op de afdeling waar Fatima werkt, wonen twaalf bewoners. Ze hebben elk een eigen kamer met daarin een bed, een kleine keuken en een eigen douche. Veel bewoners op de afdeling waar Fatima werkt zijn minder mobiel. Ze maken gebruik van een rollator of rolstoel. Na de lunch is het vaak erg rustig op de afdeling. De bewoners doen dan een middagdutje. Alleen meneer Veenstra niet. Hij gaat vaak even puzzelen op zijn kamer. Fatima gaat dan meestal even langs bij meneer Veenstra om even te kletsen.

Als helpende heeft ze naast haar taken in de ADL ook taken als het gaat om de huishouding. Na het helpen bij de ADL taken in de ochtend, gaat Fatima aan de slag met het uitvoeren van de huishoudelijke taken. Ze gaat eerst de keuken in de gezamenlijke woonkamer schoonmaken. Deze keuken wordt gebruikt om samen met de bewoners een maaltijd te bereiden. Het is een open keuken, waardoor de bewoners hier ook kunnen komen. Na het schoonmaken van de keuken gaat Fatima de vloeren van de gang dweilen en stofzuigen in de kamers van de bewoners. Bij het dweilen en stofzuigen houdt ze rekening met de veiligheid van bewoners en haar collega's. Fatima heeft veel plezier in haar werk en de dagen gaan dan ook snel voorbij.

D ER W

IJ S

a. De keuken in de gezamenlijke woonkamer is open en ook bewoners kunnen hier komen. Welke gevaren zie jij als je denkt aan deze keuken en welke veiligheidsmaatregelen kunnen Fatima en haar collega's nemen om de keuken veilig te houden voor de bewoners?

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

b. Als Fatima gaat dweilen en stofzuigen, houdt ze rekening met de veiligheid van bewoners en haar collega's. Verzin zoveel mogelijk voorbeelden van manieren waarop Fatima rekening kan houden met de veiligheid.

1.14 Hulpmiddelen

Voor het huishouden zijn veel verschillende hulpmiddelen verkrijgbaar. Zo kunnen ouderen langer zelfstandig het huishouden blijven doen. Enkele voorbeelden van huishoudelijke hulpmiddelen zijn: • afstandsbedieningen voor huishoudelijke apparaten • afwasborstels met een zuignap (als de cliënt maar één hand kan gebruiken) • kookplaten met een tijdschakelaar (als de cliënt vergeetachtig is) • stoffers en blikken met lange steel (als de cliënt niet kan bukken) • elektrische blikopeners • greepaanpassingen, bijvoorbeeld op keukenkastjes.

Elektrische blikopener.

Opdracht 29 Hoe werkt het nou? Zoek twee andere voorbeelden van hulpmiddelen. Zoek uit hoe ze werken. Geef ook aan waarvoor deze hulpmiddelen een oplossing bieden.

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

Opdracht 30 Hulpmiddel 2.0 Er zijn veel hulpmiddelen te krijgen. Maar helaas hebben de hulpmiddelen vaak een saai uiterlijk. Aan jou de vraag om een bestaand hulpmiddel (bijvoorbeeld bestek, grijptang, veger en blik) te pimpen. Dit kun je doen door er een tekening of knutselwerk van te maken. Zorg ervoor dat het hulpmiddel nog aantrekkelijker wordt om te gebruiken.

IJ S

Opdracht 31 Hulpmiddel

D ER W

Mevrouw Jansson zit met een brede glimlach aan de keukentafel. Ik groet haar en zeg dat ze er erg vrolijk uitziet. Ze glundert en laat vol trots aan mij zien dat ze een blik en veger heeft met een lange steel. Ook heeft ze een grijpstok op tafel liggen. ‘Nu kan ik je helpen in het huishouden’, zegt ze.

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Hoe reageer jij? Beschrijf wat je met haar bespreekt.

1.15 Verzorgen van planten en dieren

Bij het schoonhouden en opruimen van de leefomgeving kan ook het verzorgen van de planten en dieren horen. Dit is vaak een beperkte taak van de helpende, want eerst wordt gekeken of een mantelzorger dit kan doen.

Planten Groeifactoren zorgen ervoor dat bloemen en planten goed bloeien en groeien. Groeifactoren zijn: • licht Een plant maakt uit licht groeistoffen waardoor ze groeit. • lucht Het moet niet te droog zijn in de omgeving van de plant. Hierdoor groeit de plant niet optimaal. • water Door water kunnen de planten de voedingsstoffen uit de bodem halen. Maar te veel water is niet goed, dan kunnen de wortels wegrotten. • temperatuur De meeste planten houden niet van een koude omgeving. • voedingsstoffen Als er in de grond niet genoeg voedingsstoffen zitten, kun je bijmesten met plantenvoeding.

Bloemen blijven langer mooi wanneer je ze als volgt verzorgt: • een schone vaas gebruiken • dagelijks schoon water in de vaas doen • niet te weinig, maar ook niet teveel water gebruiken • water verversen als het vies of troebel wordt • eventueel snijbloemenvoeding toevoegen • de bloemstelen schuin afsnijden • bloemen niet in de zon, bij de verwarming of op de tocht zetten.

Dieren Huisdieren van zorgvragers moeten ook worden verzorgd. Dit kost meer tijd en aandacht dan planten verzorgen. Als helpende kan je gevraagd worden te helpen met de verzorging. Soms hoef je de zorgvrager er alleen maar aan te herinneren of te assisteren. Huisdieren zijn belangrijk voor zorgvragers, omdat ze echt een maatje zijn om mee te praten en te knuffelen. Ze brengen verantwoordelijkheden met zich mee zoals het zorgen voor eten, drinken, de verzorging en aandacht geven. Ze zorgen ook voor lichaamsbeweging, bijvoorbeeld door het uitlaten van een hond.

D ER W

IJ S

Elk huisdier is anders, dus het is belangrijk om de aanwijzingen van de zorgvrager te volgen. De zorgvrager weet vaak het beste wat wel en niet kan. Houd er rekening mee dat loslopende huisdieren, zoals katten en honden, onverwacht kunnen reageren bij een verkeerde behandeling.

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Aandachtspunten bij het verzorgen van dieren: • Blikken geopend voer moet je goed afsluiten als je deze in de koelkast moet bewaren. • Een kattenbak verschoon je meermalen per week. Het verschonen doe je met handschoenen aan. Sommige katten hebben namelijk toxoplasmose bij zich. Dit is een parasiet die via ontlasting overgedragen kan worden. • Bakken voor eten en drinken moeten dagelijks goed schoongemaakt worden. • Vogelkooien en knaagdierverblijven moeten ook eenmaal per week gereinigd worden. • Honden en katten kunnen last hebben van vlooien. Je moet ze dan behandelen met een antivlooienmiddel. Lees altijd goed de handleiding en was je handen grondig na de behandeling.

Opdracht 32 Plantverzorging

Voor de inrichting van de gezamenlijke woonkamer in het verpleeghuis, zijn nog planten nodig. Zoek drie verschillende soorten kamerplanten uit die je in de woonkamer gaat neerzetten. Zoek van elke plant een afbeelding en beschrijf hoe de plant verzorgd moet worden. Per plant maak je een verzorgingskaartje. Lamineer de kaartjes zodat ze voor een langere tijd gebruikt kunnen worden.

Opdracht 33 Help, vlooien!

Je werkt als helpende in de thuiszorg. Een van je cliënten heeft een hondje als huisdier. Helaas heeft de cliënt gemerkt dat het beestje last heeft van vlooien. Ze vraagt jou wat ze het beste kan doen. Zoek op internet informatie over de bestrijding van vlooien. Welke tips kan je mevrouw geven?

Opdracht 34 Mevrouw Veenstra

Mevrouw Veenstra is 85 jaar en woont zelfstandig in een seniorenflat. Ze woont hier samen met haar hondje Max en poes Pip. Na het verlies van haar man, zijn beide dieren erg belangrijk voor haar. Ze bieden haar troost en geven aandacht. Het uitlaten van hondje Max, doet mevrouw één keer per dag. Ze doet dit 's morgens na het ontbijt. Ze gaat dan met de lift naar beneden en maakt een klein ommetje in de buurt. De rest van de dag kan Max zijn behoefte doen op het balkon. Poes Pip blijft binnen en komt niet buiten. Het verschonen van de kattenbak kan mevrouw niet meer goed zelf. Ze heeft namelijk in de loop van de tijd twee nieuwe knieën gekregen en kan hierdoor maar moeizaam bukken, daarnaast heeft mevrouw al tien jaar een ingezakte rug en pijnklachten door botontkalking. Twee jaar geleden heeft zij een rugoperatie ondergaan die geen verbetering heeft gebracht. Haar rechterbeen functioneert slecht, waardoor zij slecht loopt en een rollator gebruikt voor binnen en buiten. Verder wordt haar gehoor minder en gebruikt zij twee gehoorapparaten. Het huis van mevrouw Veenstra staat vol met

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

D ER W

IJ S

groene planten. Ze is namelijk gek op de natuur. Mevrouw Veenstra heeft huishoudelijke hulp voor het schoonhouden van het huis en het doen van de was. Zij heeft persoonlijke alarmering via een organisatie die de hulp van buren gebruikt als achtervang. Ze bezit een taxipas voor taxivervoer via de Regiotaxi. Mevrouw gaat regelmatig naar fysiotherapie. Ze heeft ook regelmatig contact met de huisarts.

https://www.shutterstock.com/image-photo/senior-woman-sitting-on-coach-her-1872411601

Maak gebruik van de stappenplannen: • stof wissen • stofzuigen • ramen wassen • koelkast schoonmaken • toilet schoonmaken. a. Doe deze opdracht met een medestudent. Bekijk de stappenplannen en lees de casus. Overleg met elkaar welke taken mevrouw Veenstra zelf zou kunnen doen. Wat kan de cliënt zelf?

b. Wat kan de cliënt zeker niet? Probeer aan te geven waarom niet.

IJ S

c. Wat zijn de wensen en behoeften van de cliënt?

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

D ER W

d. Hoe kun je de cliënt stimuleren om dingen zelf te doen?

e. Mevrouw Veenstra vraagt je om voor haar vier groene kamerplanten mee te nemen. Zoek op internet vier verschillende groene kamerplanten die makkelijk in de verzorging zijn. Maak van deze vier planten een collage en beschrijf per plant hoe je deze moet verzorgen.

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

1.16 Verzorgen van de was Als helpende ondersteun je bij het huishouden. Daarbij krijg je te maken met het verzorgen van de was.

D ER W

IJ S

Bij de was verzorgen hoort: • wasgoed voorbereiden • wasgoed sorteren • handwas • bepalen of er voorwas nodig is • juiste wasprogramma kiezen • zorgen dat je de wasmachine niet te vol doet • wasmiddel kiezen en toevoegen • drogen van de was • strijken en opruimen van de was.

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Wasgoed voorbereiden Kijk welk wasgoed er in de wasmand ligt. Er mag geen nat wasgoed tussen liggen. Als dat wel zo is, geef je de cliënt daar advies over. Nat wasgoed kan vlekken (schimmelvorming) veroorzaken in droog wasgoed. Hang nat wasgoed zoals washandjes, theedoeken en werkdoekjes altijd eerst uit om te laten drogen. Controleer het wasgoed. Zijn alle zakken leeg? Zitten er geen vreemde voorwerpen in? Een broekzak met bijvoorbeeld een spijker of sleutel kan de was beschadigen of schade veroorzaken aan de wasmachine. Het nakijken van de zakken is mogelijk een taak die je de cliënt zelf kunt laten uitvoeren.

Kijk ook of er mouwen of broekspijpen zijn opgerold. Die moet je eerst ‘ontrollen’ en dan pas het kledingstuk in de wasmachine doen. Spijkerbroeken keer je binnenstebuiten om streepvorming te voorkomen. Ook kledingstukken met een opdruk keer je binnenstebuiten. Dit voorkomt dat de opdruk lelijk wordt of verdwijnt. Sluit alle ritssluitingen, knopen en touwtjes. Dit voorkomt schade aan de wasmachine en het overige wasgoed. Als het wasgoed erg vuil is, moet je het eerst voorbehandelen.

Wasgoed voorsorteren Wasgoed moet je eerst sorteren. Je maakt stapeltjes die bij elkaar horen. Het etiket in het kledingstuk is hierbij een handig hulpmiddel. Hierop staat van welke soort textiel het kledingstuk is gemaakt en er staan wassymbolen op, waaraan je kunt zien hoe het gewassen moet worden.

Hier let je op als je wasgoed gaat sorteren: • Kan ik het zelf wassen of moet het naar de stomerij? • Bij was die ik zelf kan wassen: Is het handwas of machinewas? • Is het bonte was, donkere was, witte was of fijne was? • Hoe vuil is het wasgoed? Wasgoed dat erg vuil is moet je apart wassen, anders kan het vuil neerslaan op het schonere wasgoed. • Welke textielsoort is het? Wollen kleding was je altijd apart. • Op welke temperatuur moet het gewassen worden? Was nooit heter dan op het wassymbool vermeld staat. • Hoe snel mag de was centrifugeren? Als er een streep staat onder het wassymbool, dan gebruik je een lagere centrifugeersnelheid.

IJ S D ER W N O O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Samen met de cliënt de was doen.

Opdracht 35 Kleding wassen

Welke handelingen moet je uitvoeren om vuile was weer schoon en gestreken in de kast te krijgen?

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

Opdracht 36 Was sorteren

D ER W

IJ S

a. Noteer de zeven stappen die horen bij het sorteren van de was. Geef per stap aan of en op welke manier de cliënt hierbij kan assisteren.

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

b. Welke stap gaat vooraf aan het sorteren van de was?

Opdracht 37 Kleur afgeven

a. Sommige kleding kan kleur afgeven, vooral nieuwe kleren. Hoe ga je hiermee om? Zoek eventueel informatie op internet.

b. Hoe kun je testen of kleur afgeeft bij een nieuw kledingstuk? Zoek eventueel informatie op internet.

1.17 Handwas of machinewas?

Juiste wasprogramma kiezen Het wasgoed is gesorteerd. Dit betekent dat al het wasgoed van het stapeltje bij elkaar in de wasmachine kan. Kies nu het juiste wasprogramma. Welk programma dit is, kun je op het etiket aflezen.

Handwas Sommige kledingstukken kun je beter met de hand wassen. Redenen waarom je wasgoed met de hand gaat wassen: • Het (nieuwe) kledingstuk kan kleur afgeven. • Je hebt niet voldoende wasgoed voor een volle wasmachine (er zijn wasmachines die speciale programma's hebben voor een kleine hoeveelheid was). • Op het behandelingsetiket staat dat het kledingstuk niet in de wasmachine mag. Bij de handwas is het erg belangrijk dat je op de temperatuur let. Gebruik altijd handwarm water. Bij te heet water kun je er niet met je handen in en het wasgoed kan gaan krimpen. Gebruik voor de handwas een speciaal wasmiddel, zoals een fijnwasmiddel. Los eerst het wasmiddel op in het water en dompel daarna pas het kledingstuk onder in het sop. Bij de handwas moet je er steeds voor zorgen dat het kledingstuk onder water en in beweging blijft. Je

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

D ER W

IJ S

houdt het wasgoed in beweging door het te kneden. Beweeg het van links naar rechts door het water. Haal niet steeds het wasgoed uit het water om het daarna weer onder te dompelen, hierdoor kan het wasgoed gaan uitrekken.

Handwas.

Voorwas Bij kledingstukken die erg vuil zijn, laat je het programma van de wasmachine een voorwas draaien. Het wasprogramma van de wasmachine zal dan eerst de voorwas doen en daarna automatisch overgaan op de hoofdwas. Voordat je een kledingstuk in de wasmachine doet, kun je op de lastige vlekken een vlekkenmiddel doen of een waskrachtversterker aan het wasmiddel toevoegen. Gebruik je een vlekkenmiddel, dan kun je de voorwas van de wasmachine overslaan, tenzij de vlekken hardnekkig zijn.

Opdracht 38 Wassen bij de cliënt

a. Je gaat de was doen bij meneer Dirkx. Hij geeft aan je graag te willen helpen. Hij kan niet lang staan en hij zit aan tafel. Wat zou je Meneer Dirkx kunnen laten doen?

b. De was van meneer Dirkx bestaat uit de volgende onderdelen: zes witte katoenen onderbroeken, 2 bruine sokken, 4 witte handdoeken, een nat wit washandje, een wollen trui, een nieuw rood overhemd, een wit katoenen hemd. Hoe verzorg en sorteer je deze was?

1.18 Hoeveel was en wasmiddel? Een correct beladen wasmachine is erg belangrijk. Als er te veel of te weinig wasgoed in de wasmachine is, dan wast de wasmachine niet goed schoon. Wanneer er teveel was in de machine zit is er te weinig beweging in de wasmachine. De wasmachine kan het wasmiddel niet goed verdelen en niet helemaal uitspoelen waardoor er wasmiddel in het wasgoed achterblijft. Wanneer er te weinig was in de machine zit verspil je elektriciteit en water. Er kan te veel schuim in de wasmachine ontstaan waardoor het wasgoed niet schoon wordt. Veel wasmachines hebben tegenwoordig een spaarprogramma voor kleine hoeveelheden wasgoed.

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

Ook bestaan er wasmachines die het wasgoed wegen en daarna zelf het juiste programma bepalen. Ook is het belangrijk dat je de juiste hoeveelheid wasmiddel toevoegt. Teveel wasmiddel kan achterblijven op de was. Bij te weinig wasmiddel wordt de was niet goed schoon. Gebeurt dat een paar keer, dan wordt het wasgoed grauw.

D ER W

IJ S

Zorgen voor een correcte belading Hoeveel wasgoed je in de wasmachine mag doen, hangt af van het gekozen wasprogramma. • Witte was: De machine mag vol. • Bonte was: De machine mag vol. • Kreukherstellende was: De machine mag driekwart vol. • Fijne was: De machine mag driekwart vol. • Wolwas: De machine mag half vol.

Bij een volle wasmachine kun je in de trommel nog een hand boven het wasgoed heen en weer bewegen.

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Hoeveelheid wasmiddel Hoeveel wasmiddel je moet toevoegen, staat op de verpakking. Je kunt het op verschillende manieren toevoegen. • In het spoelbakje Nadeel is dat er wasmiddel kan achterblijven in de afvoer en dan komt niet al het wasmiddel bij de was terecht. • Met was een wascapsule Een wascapsule, ook wel waspods genoemd, is een capsule gemaakt van materiaal dat oplost in water. In de capsule zit een hoeveelheid wasmiddel die voldoende is voor een wasbeurt. • In een doseerbol Het wasmiddel doe je in een bol en die leg je boven op het wasgoed in de trommel.

Wassen met een wascapsule.

Opdracht 39 De was doen Doe thuis, op school of op stage de was. Maak hiervan een verslag waarin alle stappen die je moet uitvoeren duidelijk naar voren komen. Per stap voeg je een foto toe. Bespreek met je docent hoe je het verslag maakt.

1.19 Hardheid van het water

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

D ER W

IJ S

In water uit de kraan zitten allerlei stoffen, zoals calcium en magnesium. Deze stoffen bepalen de hardheid van het water. Hoe meer calcium en magnesium in het water, hoe harder het water. Als de waterhardheid te hoog is, kan snel kalkvorming ontstaan. Dit is niet schadelijk voor de mens, maar het zorgt er wel voor dat het waspoeder minder goed werkt. De hardheid verschilt per gebied en wordt uitgedrukt in Duitse hardheid (dH). In Nederland ligt de gemiddelde waterhardheid tussen de 8 en 12 dH. • 0-4 dH: zeer zacht water • 4-8 dH: zacht water • 8-12 dH: gemiddelde waterhardheid • 12-18 dH: vrij hard water • 18-30 dH: hard water. Een waterhardheid tussen de 5,5 en 8,5 dH is ideaal.

Let bij de dosering van het wasmiddel op de hardheid van het water(dH). Bij hard water is meer wasmiddel nodig dan bij zacht water. Op de verpakking van je wasmiddel vind je de aanbevolen hoeveelheid. Het zorgt ervoor dat het wasmiddel de was goed schoon maakt. Aan het eind van de was kun je ook wasverzachter toevoegen. Hoeveel je moet toevoegen, lees je op de verpakking. Je doet het middel in het wasverzachterbakje, dan wordt het vanzelf toegevoegd aan het laatste spoelwater.

De juiste hoeveelheid wasmiddel voorkomt ook dat er na verloop van tijd kalkaanslag op het verwarmingselement in de wasmachine komt. Hierdoor functioneert het verwarmingselement minder goed. Wanneer er kalkaanslag op het verwarmingselement zit, wordt het water niet meer goed warm.

Opdracht 40 Kalkvorming

a. Zoek uit wat de hardheid van het water is bij jou thuis, op school of op je stageplek.

b. Kalkvorming zorgt niet alleen voor een minder goede werking van het wasmiddel. Wat kan nog een gevolg zijn van kalkvorming?

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

Opdracht 41 Wasverzachter a. Waarom voegen mensen wasverzachter toe aan de was?

IJ S

b. Kun je wasverzachter aan alle soorten textiel toevoegen?

D ER W

c. Is wasverzachter milieuvriendelijk?

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

1.20 Drogen en opruimen van de was

d. Vind jij wasverzachter nodig? Leg je antwoord uit.

Het programma van de wasmachine is afgelopen en de was is schoon. Haal nu meteen het wasgoed uit de wasmachine om het te laten drogen. Als je dit niet doet, kunnen er vieze geurtjes of schimmel op je wasgoed ontstaan.

Direct het wasgoed uit de machine halen.

Drogen van de was Je kunt het wasgoed in een droger drogen of aan de waslijn. Het is belangrijk om het wasgoed eerst goed uit te kloppen. Zo droogt het sneller en is het later makkelijker te strijken.

D ER W

IJ S

Niet ieder kledingstuk kan in de droger. Let daarom goed op het behandelingsetiket. Doe je het wasgoed in de droogtrommel om te drogen, dan heb je veel tijdwinst. Bij het drogen van het wasgoed in een droogtrommel komen pluizen vrij. De pluizen worden opgevangen in het pluizenfilter. Die moet je elke keer na gebruik reinigen. Je stopt maximaal één lading wasgoed vanuit de wasmachine in de droogtrommel. Je haalt het wasgoed direct uit de droogtrommel als het droog is. Dit voorkomt kreukvorming. Het gebruik van de droogtrommel kost veel energie.

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Drogen aan de waslijn kost geen energie en is dus goedkoper. Ook een voordeel van drogen aan de waslijn is dat het wasgoed minder kreukt. Zorg ervoor dat de waslijn droog en schoon is voordat je het wasgoed aan de waslijn ophangt. Broeken kun je aan de broekspijpen ophangen en T-shirts aan de onderkant. Zorg ervoor dat je het wasgoed een klein stukje om de waslijn heen hangt. Dit voorkomt dat je punten aan het wasgoed krijgt. Drogen aan de waslijn kan zowel binnen als buiten.

Strijken van de was Is het wasgoed schoon en droog, dan moet het meestal opgevouwen of gestreken worden. • Strijk eerst het wasgoed dat op een lage temperatuur gestreken moet worden, daarna het wasgoed dat heter gestreken moet worden. • Strijk wasgoed met opdruk binnenstebuiten. Anders plakt de opdruk aan het strijkijzer. • Wanneer het wasgoed een beetje vochtig is, is het makkelijker te strijken. • Synthetische stoffen kunnen smelten als je ze te heet strijkt. • Zorg voor een juiste werkhouding door de strijkplank op de juiste hoogte in te stellen. • Voorkom ongelukken met het strijkijzer. Zet de strijkplank op een stabiele ondergrond en laat kinderen nooit alleen in de buurt van een heet strijkijzer.

Opruimen van de was Als de was droog, gestreken en opgevouwen is, moet je het opruimen. Er zijn verschillende manieren om wasgoed op te ruimen. Vraag je cliënt wat zijn wensen zijn. De cliënt kan je hier ook bij helpen. Laat hem bijvoorbeeld de juiste sokken bij elkaar zoeken. Handdoeken vouwen is een taak die veel cliënten prima kunnen uitvoeren.

Enkele praktische tips: • Wanneer het wasgoed klaar is om te worden opgeruimd, kun je het sorteren op de ruimte waar het thuishoort. Vraag eerst aan de cliënt in welke kamers en kasten het wasgoed ligt of hangt. Het is handig om vaatdoekjes, theedoeken en keukendoeken bij elkaar te leggen, bijvoorbeeld in een keukenkastje. • Badhanddoeken en washandjes leg je bij elkaar, zodat je die in de badkamer kunt opbergen of in een kast die daarvoor bestemd is. • Kleding kun je per kamer sorteren, zodat je de kleding ook per kamer kunt opruimen. Kleding die opgehangen kan worden, kun je op een hanger doen tijdens het sorteren. Zo kun je de kleding direct in de kast ophangen. • Kleding die gestreken moet worden, kun je op een aparte stapel leggen in de ruimte waar je gaat strijken.

D ER W

IJ S

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Maak een mindmap over het drogen van de was.

Opdracht 42 Was drogen

Kleding opruimen.

Opdracht 43 Strijken

Je moet veilig werken met een strijkijzer. Waar moet je op letten?

Opdracht 44 Instructiekaart Maak een instructiekaart over het verzorgen van de was met de volgende punten: 1. het sorteren van de was 2. het wassen 3. welke wasmiddelen er worden gebruikt 4. het drogen 5. het strijken en opruimen Zet dit op een A4’tje. Lamineer het en hang het bij de wasmachine.

1.21 Wasmiddelen/wasverzachters Om het vuil uit het wasgoed te verwijderen, heb je een wasmiddel nodig. Water alleen is meestal niet voldoende. Niet ieder wasmiddel is geschikt voor alle soorten wasgoed. Op de verpakking kun je lezen voor welke was het wasmiddel bedoeld is, hoeveel wasmiddel je moet gebruiken en wat de ingrediënten van het wasmiddel zijn.

IJ S

De belangrijkste stof in een wasmiddel zijn de wasactieve stoffen. Die zorgen ervoor dat het vuil wordt verwijderd.

D ER W

Soorten wasmiddelen Er zijn verschillende soorten wasmiddelen, die je kunt onderverdelen in drie hoofdgroepen: • hoofdwasmiddelen (of totaalwasmiddelen) • kleurwasmiddelen • wol- en fijnwasmiddelen.

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Fijnwasmiddelen zijn alleen verkrijgbaar in vloeibare vorm. De overige wasmiddelen zijn er als waspoeder en als vloeibaar wasmiddel.

Soorten wasmiddel.

Totaalwasmiddelen Er zijn totaalwasmiddelen voor witte en voor gekleurde was bij temperaturen van 40 of 60 ºC. Totaalwasmiddelen voor de witte was bevatten vaak optische witmiddelen. Totaalwasmiddelen zijn bijzonder geschikt om kleurstofhoudende vlekken te verwijderen. Ze bevatten een zuurstofbleekmiddel om lastige vlekken uit de was te verwijderen. Kleurwasmiddelen Kleurwasmiddelen zijn speciaal ontworpen om de kleuren van het wasgoed te beschermen bij temperaturen van 30 ºC en 40 ºC. Aan deze wasmiddelen worden meestal geen bleekmiddelen en optische witmiddelen toegevoegd. Aan een kleurwasmiddel is een kleurbeschermer toegevoegd. Deze stof voorkomt dat losgelaten kleurdeeltjes zich opnieuw aan het textiel hechten, waardoor het textiel kan verkleuren.

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

Wol- en fijnwasmiddelen Wol- en fijnwasmiddelen bevatten geen optische witmiddelen en bleekmiddelen, en zijn daardoor geschikt voor wollen truien, of fijne synthetische stoffen en fijne gekleurde was. De samenstelling van fijnwasmiddelen lijkt sterk op die van poedervormige kleurwasmiddelen. Maar door hun specifieke samenstelling zijn wol- en fijnwasmiddelen zachter voor het textiel.

Opdracht 45 De werking van wasmiddelen

D ER W

IJ S

In wasmiddelen zitten stoffen met een specifieke werking: • enzymen • wasverzachters • bleekmiddel • waterontharder • optische witmiddelen.

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Zoek op wat de werking is van deze stoffen.

Opdracht 46 Wie gebruikt wat?

Onderzoek samen met een medestudent welke soorten wasmiddelen er gebruikt worden door bekenden, familieleden en collega's. Bijvoorbeeld leerkrachten, ouders, ooms/tantes, collega's op stage. Jullie maken ten minste vier vragen die gaan over het gebruik van wasmiddelen. Je stelt de vragen aan minimaal tien personen . Wanneer je alle antwoorden hebt verzameld, ga je kijken wat de overeenkomsten en verschillen zijn. Maak een presentatie van de resultaten en presenteer dit aan de groep.

1.22 Poeder of vloeibaar

Naast vele merken en soorten wasmiddel, heb je ook nog de keuze uit poeder en vloeibaar. Waspoeders Waspoeders zijn onder te verdelen in hoofd- en fijnwasmiddelen. Voor het doseren van het waspoeder gebruik je het maatschepje. Dit is meestal meegeleverd in de verpakking of is opvraagbaar bij de fabrikant. Tegenwoordig zijn er ook wastabletten op de markt, die eenvoudig zijn te doseren. Vloeibare wasmiddelen Vloeibare wasmiddelen zijn bij uitstek geschikt om te gebruiken bij lage temperaturen (30 °C tot en met 40 °C). Ze zijn eenvoudig te doseren. Een vloeibaar wasmiddel verspreidt zich sneller in water dan een waspoeder. Dat betekent dat de oppervlakteactieve stoffen direct met hun werk kunnen beginnen, zodra de machine draait. Omdat een vloeibaar wasmiddel veel meer oppervlakteactieve stoffen bevat

dan een poeder, is het extra efficiënt voor vet vuil. Vloeibare wasmiddelen worden bij voorkeur in een wasbol op het wasgoed geplaatst. De wasbol voorkomt dat een gedeelte van het wasmiddel ongebruikt in de afvoer verdwijnt. Er zijn ook vloeibare wasmiddelen in tabletvorm te koop voor eenvoudige dosering.

Opdracht 47 Poeder of vloeibaar?

IJ S

Welk wasmiddel gebruik jij liever : poeder of vloeibaar? Leg je antwoord uit.

D ER W

1.23 Milieu

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Tijdens het wassen komt het spoelwater met het wasmiddel in het rioolwater terecht. Fabrikanten van wasmiddelen onderzoeken continu of het wasmiddel schadelijk is voor het milieu. Zelf kun je ook aan het milieu denken door op het volgende te letten: • Gebruik de wasmachine alleen wanneer de machine minstens halfvol is. Ook bij een halfvolle wasmachine wordt er veel water en stroom gebruikt. Denk dan aan het spaarprogramma voor kleine hoeveelheden wasgoed. Heb je een enkel kledingstuk, dan is het beter om dat met de hand te wassen. • Volg de dosering op die op de verpakking staat. Te veel wasmiddel is niet goed voor het milieu. • Laat de wasmachine draaien op de laagst aanbevolen temperatuur. Bij hoge temperaturen verbruikt de wasmachine meer energie dan bij lage temperaturen. • Koop navulverpakkingen en doe de kartonnen verpakkingen bij het oud papier. Kartonnen verpakkingen worden gerecycled. Plastic verpakkingen kun je bij het plastic afval doen. Dat wordt ook gerecycled.

Opdracht 48 Meest milieuvriendelijke wasmachine

De techniek van de wasmachines verandert snel. Ga op zoek op internet of stap een witgoedwinkel binnen en vraag naar de nieuwste, meest milieuvriendelijke wasmachine.

Maak een flyer van dit apparaat op een A4’tje. Zorg dat duidelijk is wat deze wasmachine zo milieuvriendelijk maakt.

Opdracht 49 Milieu

Je wilt bij het wassen graag rekening houden met het milieu. Wat doe jij al? En wat doe je nog niet? Leg uit waarom je dat niet doet.

1.24 Textiellabel Iedereen wil lang plezier van zijn kleding hebben. Het textiellabel of etiket geeft veel informatie over het kledingstuk. Deze informatie kan bijvoorbeeld op het label staan: • waar het kledingstuk van is gemaakt • het wassymbool dat bij het kledingstuk hoort • of het kledingstuk apart gewassen moet worden.

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

Er zijn twee verschillende soorten labels: het samenstellingslabel en het waslabel. Het samenstellingslabel Hierop kun je lezen uit wat voor vezels (bijvoorbeeld wol of katoen) het kledingstuk bestaat. Het is verplicht om in kleding een samenstellingslabel op te nemen. Hierdoor kan bijvoorbeeld iemand met een allergie voor wol gelijk zien of er ook wol in het kledingstuk aanwezig is.

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

D ER W

IJ S

Het waslabel De verschillende vezel moeten verschillend worden behandeld. Je ziet op het waslabel meerdere symbolen waaraan je kunt aflezen hoe je het kledingstuk op de beste manier kunt behandelen: hoe het moet worden gewassen, gedroogd en gestreken. De symbolen zijn internationaal. Dit wil zeggen dat in elk land het symbool dezelfde betekenis heeft. Er zijn vijf verschillende symbolen en elk symbool heeft weer meerdere variaties.

Wassymbolen.

Opdracht 50 Textiellabel Noteer bij elk label hoe het gewassen moet worden. Schrijf op: 1. Hoe moet het gewassen worden? 2. Waarvan is het kledingstuk gemaakt? 3. Mag het kledingstuk gebleekt worden? 4. Mag het kledingstuk in de droogtrommel? 5. Op welke temperatuur mag het gestreken worden?

IJ S

D ER W

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

Opdracht 51 Eigen kleding Ga in tweetallen bij elkaars kleding na hoe het gewassen moet worden en waar het van gemaakt is. Denk aan je jas, broek, shirt, vest of trui.

IJ S

1.25 Grondstoffen en vezels

D ER W

De grondstof waaruit textiel gemaakt wordt zijn vezels. Alle textielsoorten bestaan uit vezels. De grondstoffen die voor het textiel gebruikt worden, kun je verdelen in vier verschillende soorten vezels: • dierlijke vezels • plantaardige vezels • synthetische vezel • mengvezels.

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Dierlijke vezels Voorbeelden van dierlijke vezels zijn wol en zijde. Dierlijke vezels zijn erg kwetsbaar. De meest gebruikte soorten wol zijn afkomstig van de vacht van schapen en lammeren. Zijde is afkomstig van de cocon van zijderupsen. Zijde heeft lange vezels en die geven de zijde een mooie glans. Plantaardige vezels Voorbeelden van plantaardige vezels zijn katoen en linnen. Katoen is afkomstig van katoenplanten, die groeien in tropische streken. Linnen komt van de vlasplant. Synthetische vezels Voorbeelden van synthetische vezels zijn: acryl, fleece en polyester. Synthetische vezels worden gemaakt uit aardolie. Dit zijn niet-natuurlijke vezels.

Mengvezels Bij mengvezels zijn er meerdere grondstoffen. Mengvezels ontstaan door verschillende vezels door elkaar te mengen. Dit gebeurt in de fabriek. In een lap stof zitten dan meerdere soorten vezels. Hier wordt een kledingstuk of iets anders van gemaakt, bijvoorbeeld een trui gemaakt van een combinatie van wol en katoen. Het kan ook een combinatie zijn van natuurlijke en synthetische vezels.

Eigenschappen van vezels Vezels hebben verschillende eigenschappen. In het schema is te zien wat verschillende soorten vezels doen. Zo kan wol bijvoorbeeld heel goed warmte vasthouden en zijde juist niet.

Katoen

Linnen

Synthetisch

Brandbaarheid Zelfdovend

Niet dovend

Smelt weg

Vochtopname Langzaam, neemt veel op

Neemt veel op

Snel, neemt weinig op

Neemt weinig op

Neemt vrijwel niets op

Warmte vasthouden

Heel goed

Niet

Weinig

Lucht doorlatend

Goed

Weinig

Goed

Slecht

Sterkte

Matig sterk

Niet sterk

Sterk

Heel sterk

Matig

Goed

Niet

Hittebestendig Matig

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Opdracht 52 Vezels a. Noem twee verschillen tussen dierlijke en plantaardige vezels.

IJ S

Zijde

D ER W

Wol

b. Er wordt in de kledingindustrie steeds meer gebruik gemaakt van synthetische stoffen. Wat is het nadeel van synthetische stoffen? En wat is het voordeel?

c. Wat is de meest geschikte grondstof voor het maken van kinderkleding? Leg je antwoord uit.

Opdracht 53 Was verzorgen 1

Tessa vindt sommige taken niet leuk om te doen. Ze zegt: "ik heb een gloeiende hekel aan het verzorgen van de was bij de cliënten. Het lijkt soms alsof het nooit ophoudt. De laatste broek ligt nog niet gestreken in de kast of de wasmand ligt alweer vol. De bewoners gooien elke dag hun kleren in de was. Ik vraag me af of dat echt nodig is."

a. Hoe kan Tessa haar probleem bespreekbaar maken?

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

b. Welke oplossingen kun je aandragen?

IJ S

Opdracht 54 Was verzorgen 2

D ER W

Doe deze opdracht met een medestudent. a. Voor de opdracht maak je gebruik van de stappenplannen: • wasgoed machinaal wassen • wasgoed drogen aan de waslijn • wasgoed drogen in de droogtrommel • strijken en vouwen van een overhemd

Feedbackschema

Ik sorteer de was goed.

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

b. Bekijk de stappenplannen. Voer de stappenplannen uit. Spreek met je docent af waar je dat gaat doen. Heb je vragen over de stappenplannen, stel ze dan aan je docent. Bespreek na afloop hoe het is gegaan. c. Vul voor jezelf het feedbackschema in.

Ik behandel de was voor als dat nodig is.

Ik gebruik het juiste wasmiddel in de juiste hoeveelheid.

Ik stel de wasmachine in op het juiste wasprogramma. Ik droog de was op de juiste manier.

Als ik met een droger werk, stel ik hem goed in.

Ik strijk overhemden kreukloos.

Ik vouw de was netjes op.

Tips:

Tops:

1.26 Textiel verzorgen Naast het wasgoed heb je nog andere soorten textiel, bijvoorbeeld een stoffen of leren bank, een tapijt of gordijnen. Je hoeft deze niet zo vaak te reinigen als wasgoed. Een stoffen bank kun je regelmatig stofzuigen. Vlekken kun je behandelen met speciale vlekkenreinigers voor banken/stoelen. Wanneer je een bank koopt, krijg je hier een onderhoudsinstructie bij. Hierin kun je ook terugvinden hoe je een bank kunt reinigen of vlekken kunt behandelen. Een leren bank kun je ook stofzuigen, maar zorg er dan voor dat je er geen krassen op maakt. Ook kun je een leren bank onderhouden met speciale was of olie.

IJ S D ER W N O O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Vlekken in de bank kun je behandelen met een speciale vlekkenspray

Tapijt reinigen Een tapijt kun je gemakkelijk stofzuigen. Vlekken moet je op de juiste manier behandelen. Welke manier dat is, kun je terugvinden in de gebruiksaanwijzing of op internet, of navragen bij de winkel/fabrikant.

Kaarsvet op tapijt: laat het kaarsvet opdrogen. Verwarm het strijkijzer tot halfwarm. Leg keuken- of bakpapier tussen de vlek en het strijkijzer en strijk voorzichtig over de vlek. Kijk uit dat het strijkijzer niet te warm is, anders loop je kans op schade aan de vloerbedekking. Bloedvlekken op tapijt: gebruik nooit warm of heet water. Dit zorgt ervoor dat bloed zich aan het materiaal hecht. Koud water is de beste oplossing. Dep de vlek met een vochtige doek. Krijg je niet alles weg, gebruik dan azijn om de laatste restjes weg te nemen. Kauwgom in tapijt: kauwgom laat zich het beste verwijderen als het bevroren is. Gebruik vrieselementen of ijsblokjes om de kauwgom te bevriezen. Gebruik daarna een mes om de kauwgom los te schrapen.

Opdracht 55 Vlekken

Zoek op internet hoe je deze vlekken kunt behandelen: 1. een rodewijnvlek op een stoffen bank 2. blauwe inkt op een witleren bank.

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

Opdracht 56 Tapijt Bekijk de website.

D ER W

IJ S

Waar moet je op letten bij voor het behandelen van vlekken op tapijten?

1.27 Bed verschonen en opmaken

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Een van je werkzaamheden als helpende is het opmaken van bedden. Bedden zijn er in verschillende soorten en maten. Gebruikt de cliënt een laken en deken of een dekbed? Wil de cliënt een of meerdere kussens? Allemaal zaken die je je moet afvragen of die je met de cliënt moet bespreken. Onder het verschonen van een bed wordt het afhalen en opmaken van het bed verstaan. Het lijkt zo eenvoudig, bedden verschonen, maar er komt best veel bij kijken. Het is voor een cliënt heel vervelend om in een bed te liggen dat niet goed opgemaakt is. Het is bijvoorbeeld belangrijk om het onderlaken goed strak te trekken. Plooien kunnen irriteren en op den duur kunnen cliënten er zelfs doorligplekken van krijgen.

Voor het opmaken van een bed heb je nodig: • een matras • een matrasbeschermer • een molton • een hoeslaken • kussens en kussenslopen • een dekbed met dekbedhoes of een laken, deken en sprei • eventueel ook een celstof onderlegger.

Bed verschonen.

Protocol bed verschonen Iedere instelling heeft protocollen voor het verschonen van bedden. Daarin staat precies hoe je een bed op moet maken. Er zijn protocollen voor het bed opmaken met en zonder cliënt in het bed. Sommige cliënten zijn bedlegerig en kunnen hun bed niet uit. Dan moet je het bed opmaken terwijl de cliënt erin ligt. Vaak werk je in zo’n situatie samen met een collega. Volg altijd het protocol van de instelling. Na een paar keer oefenen zul je zien dat het een stuk makkelijker gaat.

D ER W

IJ S

Zorg bij het opmaken van het bed voor een goede voorbereiding. Overleg van tevoren met de cliënt over zijn wensen en gewoontes. Pas je daarbij zo veel mogelijk aan. Als hij bijvoorbeeld het ondereind van het dekbed niet ingestopt wil hebben, doe je dat ook niet. Leg schoon beddengoed klaar, dan hoef je niet onnodig heen en weer te lopen.

Opdracht 57 Bed verschonen

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

b. Wat ligt er allemaal op jouw bed?

a. Hoe vaak verschoon jij je bed?

c. Gaat alles in de was? Leg je antwoord uit.

d. Wat doe je met wat er niet in de was gaat?

e. Als je bedden verschoont en weer opmaakt, gaat alles van het bed. Wat doe je ermee voor het er weer op gaat? Schrijf op hoe het hoort. Gaat dit in de was?

Niet in de was? Wat doe je ermee?

Wat ligt er op bed?

Opdracht 58 Bed verschonen volgens protocol

Bekijk het filmpje.

Maak samen met een medestudent een stappenplan voor het verschonen van een bed volgens het protocol in het filmpje.

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

1.28 Volgorde bed verschonen

IJ S

Bij het verschonen van een bed houd je altijd een vaste volgorde aan: 1. Haal de slopen van de kussens. 2. Haal de dekbedhoes van het dekbed. Dat doe je door de flappen bij de opening van de dekbedhoes over de rest van het dekbed naar je toe te trekken. 3. Haal het onderlaken of hoeslaken van het bed. 4. Haal eventueel de molton van het bed. 5. Laat kussens en dekbed luchten als dat kan. 6. Draai eventueel het matras om.

D ER W

Bij een cliënt die bedlegerig is, is er geen tijd om de kussens en het dekbed te laten luchten. Het is niet altijd nodig om de molton van het bed te halen en te wassen. Dat doe je alleen als hij vuil is of muf ruikt. Verschoon hem in ieder geval elke twee weken. Niet elk matras hoeft regelmatig gekeerd te worden. Een matras van een waterbed of een antidecubitusmatras hoef je niet te keren. Op de meeste matrassen staat dat aangegeven.

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Hygiëne bij bed opmaken Het is belangrijk dat je hygiënisch werkt bij het opmaken van het bed. Zo voorkom je besmetting. Was altijd je handen voor en na het opmaken van het bed. Doe sieraden af. In instellingen is het soms nodig om handschoenen aan te trekken, bijvoorbeeld als iemand een besmettelijke ziekte heeft of zijn bed bevuild heeft. Als je een bed in een instelling opmaakt, neem je een verrijdbare waszak of wasmand mee. Daar kun je het vuile beddengoed direct indoen. Als je in de thuiszorg werkt, doe je het vuile beddengoed in de wasmand. Zorg er wel voor dat je nat of vochtig beddengoed eerst laat drogen, voordat je het in de wasmand doet. Natte of vochtige was bij de droge was geeft schimmelvlekken in het wasgoed.

Opdracht 59 De juiste volgorde

Zet de handelingen in de juiste volgorde:

Draai eventueel het matras om.

Haal de sloop van het kussen.

Laat het dekbed en kussen luchten. Haal eventueel de molton van het bed. Haal de dekbedhoes binnenstebuiten van het dekbed af. Zet het raam eventueel open. Haal het onderlaken van het bed.

Opdracht 60 Wensen van de cliënten

IJ S

Het is 10.00 uur in de ochtend. Je gaat bij mevrouw Salam thuis het bed verschonen. Je ziet dat het bed ernstig bevuild is. Je verschoont het bed. Het vuile beddengoed neem je mee naar beneden. Je zegt dat je het meteen even in de wasmachine zal stoppen, zodat het weer schoon wordt. Mevrouw zegt dat ze dat pas vanavond wil doen, want na 21.00 uur geldt het daltarief voor stroom.

D ER W

Hoe reageer je?

1.29 Kussens schikken

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Als een cliënt graag wat hoger ligt, heb je meer kussens nodig. Je kunt de kussens in het bed van een cliënt op verschillende manieren neerleggen. 1. Als er een ruggensteun aanwezig is, kun je kussens verticaal tegen de ruggensteun zetten en ze dakpansgewijs over elkaar leggen. Leg aan de bovenkant een kussen horizontaal neer. Op deze manier kan de zorgvrager rechtop in bed zitten. 2. Als de zorgvrager iets minder rechtop in bed wil, kun je de kussens horizontaal, dakpansgewijs op elkaar stapelen. Het eerste kussen leg je een stukje van het hoofdeind af. Het volgende kussen leg je bovenop het eerste, iets meer naar het hoofdeind toe. Het volgende kussen leg je nog iets meer naar het hoofdeind toe, bovenop het tweede. Als de cliënt goed ligt, moet het bovenste kussen goed in de nek aansluiten. 3. De manier van het huisje is voor veel mensen erg prettig. Leg twee kussens schuin bij het hoofdeind, met de bovenste hoeken over elkaar heen. Leg aan de bovenkant (dus over de over elkaar liggende hoeken) horizontaal een kussen. Het bovenste kussen moet goed in de nek aansluiten.

Dakpansgewijs.

Opdracht 61 Kussens schikken Je kunt kussens op verschillende manieren schikken. Maak van elk van de drie manieren een tekening.

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

1.30 Soorten bedden en matrassen Er zijn verschillende soorten bedden en matrassen. Sommige mensen hebben een waterbed: het matras is dan gevuld met water. Het water wordt steeds op dezelfde temperatuur gehouden. Oudere mensen hebben soms een seniorenbed. Dat is een bed dat hoger is, zodat je er gemakkelijker uit kunt stappen. Ook een hoog-laagbed is een bekende variant. Dit bed kun je in hoogte verstellen. Je kunt het ook verrijden. Stel het bed op de juiste werkhoogte in als je het gaat opmaken en zet het daarna weer lager.

D ER W

IJ S

Tegenwoordig zie je veel drukverlagende matrassen zoals Tempur-matrassen. Deze matras is eerst hard, maar als je erop gaat liggen, wordt hij door de warmte van je lichaam zachter. Je zakt er in en hij vormt zich naar je lichaam.

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Er zijn ook speciale antidecubitusmatrassen. Als je op dit matras ligt, is er minder druk op de wond. Bij ernstige decubitus worden er speciale luchtmatrassen gebruikt.

Hoog-laagbed met antidecubitusmatras.

Opdracht 62 Soorten bedden

Er zijn verschillende soorten bedden en matrassen. Geef per soort aan wat er bijzonder aan is en voor welke cliënt dit bed/matras geschikt zou zijn. Voor welke cliënt?

Wat is er bijzonder aan?

Soort bed

Waterbed

Drukverlagend matras Hoog-laag bed

Opdracht 63 Waar of niet waar Waar of niet waar? Waar

Niet waar

Bij het opmaken van het bed houd je rekening met de wensen van de cliënten. Als je het bed opmaakt, zet je altijd een raam open.

Waar

Niet waar

Als je het bed opmaakt, verschoon je de molton altijd. Als je het bed verschoont, leg je de kussens en het dekbed altijd buiten om te luchten.

1.31 Bed opmaken voor cliënten met complicaties

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

D ER W

Papegaai Een papegaai is een handgreep die boven het bed hangt, waaraan een cliënt zich op kan trekken. Hij zit vast aan een standaard en je kunt hem in hoogte verstellen. De handgreep moet boven de borst van de cliënt hangen, zodat de cliënt er makkelijk bij kan. Met een papegaai kan een cliënt zich in het bed verplaatsen, bijvoorbeeld een stukje verschuiven of omdraaien.

IJ S

Er zijn verschillende hulpmiddelen die je bij het bed kunt gebruiken voor cliënten met complicaties. Ze helpen om het voor de cliënt zo comfortabel mogelijk te maken.

Papegaai.

Hoofdsteun/rugsteun Bij veel bedden kun je het hoofdeinde (en voeteneinde) omhoog zetten. Als dat niet kan, kun je voor het hoofd en de rug een hoofd-/rugsteun gebruiken. Deze steun zorgt ervoor dat het bovenste deel van de rug en het hoofd hoger liggen. Dat is vooral prettig voor mensen die hartklachten of een aandoening aan de luchtwegen hebben. Als ze wat hoger liggen, hebben ze het minder benauwd.

Dekenboog Een cliënt die een wond aan zijn been heeft, kan de druk van een dekbed op zijn benen soms niet verdragen. Je kunt dan een dekenboog gebruiken. Het onderste deel van de dekenboog schuif je aan het voeteneind onder het matras. Daarna leg je een extra deken of dekbed dwars over de dekenboog. Zo voorkom je dat de benen koud worden.

Dekenboog.

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

Kussentjes Voor sommige cliënten is het moeilijk om hun armen en benen goed in bed neer te leggen omdat ze geen of te weinig controle over hun spieren hebben. Dat is bijvoorbeeld het geval bij mensen die halfzijdig verlamd zijn of bij mensen met spasmen (het ongecontroleerd samentrekken van de spieren). Je kunt dan met kussentjes de arm of hand ondersteunen. Een zandzakje kun je gebruiken om te voorkomen dat een voet naar buiten of naar binnen geklapt komt te liggen. Zo voorkom je vergroeiingen (ook wel contracturen genoemd).

D ER W

IJ S

Andere hulpmiddelen Een bedtafeltje kan over het bed heen worden gedraaid. De cliënt kan dan bijvoorbeeld zittend in bed eten. Bedhekken voorkomen dat de cliënt uit bed valt. Er is een alarmsysteem om iemand van de verpleging te waarschuwen. Om cliënten uit bed te tillen, is er een bedcarrier of tillift. De cliënt hangt in deze lift en wordt zo uit het bed getild.

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Bedtextiel In een ziekenhuis worden meestal lakens en dekens gebruikt. Thuis hebben mensen vaak dekbedden. Bij een langdurig bedlegerige cliënt is het fris om het dekbed regelmatig te wassen. Een synthetisch dekbed is dan beter dan een donzen dekbed. Een donzen dekbed moet naar een stomerij en dat kost tijd en geld. Cliënten met bijvoorbeeld een allergie voor huisstofmijt of met astmatische klachten kunnen een donzen dekbed meestal niet verdragen: het verergert hun klachten.

Dekbedden zijn er in een zomer- en een wintervariant. Met klittenband of drukkers kan er een extra dekbed worden vastgemaakt aan een bestaande. Dit dubbele dekbed is het winterdekbed, het enkele dekbed het zomerdekbed.

Dekbed.

Opdracht 64 Cliënt in coma a. Een cliënt ligt in coma. Welke hulpmiddelen rond het bed zijn dan handig?

b. Wat heb je nog meer nodig als een cliënt een dekenboog heeft? een extra kussen een extra deken een extra laken

Opdracht 65 Dekbedovertrek

IJ S

Jan zegt: "Bedden opmaken vind ik echt niet leuk. Altijd dat gedoe met het dekbedovertrek, het lukte me nooit om dat ding fatsoenlijk over het dekbed heen te krijgen. Tot gisteren! Een collega zag me stoeien bij het verschonen van het bed. Ze moest wel lachen toen ze me bezig zag. Ze heeft me wat tips gegeven."

D ER W

a. Welke tips zou de collega Jan gegeven kunnen hebben?

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Opdracht 66 Bed verschonen

b. Wie verschoont thuis de bedden en hoe doet diegene dat?

Doe deze opdracht met een medestudent. Tijdens je werk als helpende zul je regelmatig een bed voor een cliënt op moeten maken. Bij het opmaken van een bed houd je rekening met de wensen en behoeftes van de cliënt. Het is belangrijk dat de cliënt comfortabel ligt, want hij brengt veel uren in bed door. Het kan ook voorkomen dat je een bed op moet maken terwijl de cliënt erin ligt. a. Voor deze training heb je deze stappenplannen nodig: • bed afhalen • bed opmaken • bed opmaken en verschonen met cliënt in bed.

b. Bekijk de stappenplannen en voer ze uit. Overleg met je docent waar je dat gaat doen. Heb je vragen over de stappenplannen, stel ze dan aan je docent. c. Bed afhalen en opmaken Maak een bed op terwijl de cliënt er niet in ligt. Dat doe je samen met een medestudent. Jij maakt het bed op, de ander observeert. Draai na afloop de rollen om. Bespreek samen hoe het opmaken van het bed ging. Wat ging goed en wat kon beter? Je krijgt hiervoor een uur de tijd. d. Bed opmaken met cliënt erin Maak een bed op met een cliënt erin. Dat doe je samen met twee medestudenten. De ene student speelt de cliënt en de anderen maken het bed op. Bespreek na afloop met elkaar hoe het opmaken van het bed ging. Wat ging goed en wat kon beter? Je krijgt hiervoor een uur de tijd. e. Snel en efficiënt Haal een bed eerst af en maak het daarna weer op, terwijl je erop let dat je snel en efficiënt werkt. Je krijgt hiervoor tien minuten.

1.32 Onderhoud apparatuur Apparatuur heeft onderhoud nodig. Apparaten die niet of niet goed onderhouden worden, kunnen kapotgaan. Kalkaanslag Apparaten kunnen bijvoorbeeld kapotgaan door kalkaanslag. In leidingwater zit kalk. Die kalk zet zich af op alles wat met water in aanraking komt. Je kunt dat bijvoorbeeld zien aan witte aanslag op kranen. Dit gebeurt ook bij apparatuur waar water doorheen stroomt, zoals wasmachines, vaatwassers of

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

Ontkalkingsmiddel.

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

D ER W

IJ S

koffiemachines. Door het afzetten van kalk op leidingen kan het apparaat kapotgaan. Dat kun je voorkomen door regelmatig te ontkalken. Ontkalken kan op verschillende manieren. Kleine apparaten zoals een koffiezetapparaat kun je ontkalken met azijn. Azijn lost de kalk op. Kijk eerst in de gebruiksaanwijzing of dit wel mag in verband met de garantie. Moderne koffiemachines geven in het display aan wanneer ze ontkalkt moeten worden. Daar zijn speciale ontkalkingsmiddelen voor. Ook voor wasmachines en vaatwassers zijn speciale ontkalkingsmiddelen. Deze middelen worden in een professionele organisatie gebruikt. Je kunt het apparaat een keer met dit middel laten draaien, dan lost de kalkaanslag op. Lees altijd eerst de gebruiksaanwijzing. Zo voorkom je dat je de apparatuur beschadigt.

Onderhoudsschema In een professionele organisatie is meer apparatuur aanwezig die onderhouden moet worden. Dat gebeurt volgens een onderhoudsschema. Elk apparaat wordt regelmatig onderhouden, bijvoorbeeld elke drie maanden. Dit onderhoud wordt bijgehouden in een logboek of op de computer. Er wordt dan vastgelegd dat het onderhoud is uitgevoerd en wat er precies gedaan is.

Opdracht 67 Kalkaanslag

Leg in je eigen woorden uit hoe kalkaanslag ontstaat.

Opdracht 68 Waarom ontkalk je Soms lijkt het wel alsof je van alle markten thuis moet zijn. Zo was Ellis laatst bij mevrouw Jaspers aan het werk. Mevrouw Jaspers klaagde erover dat haar koffiezetapparaat zo slecht werkte. Er kwam nog maar een dun straaltje water uit en het duurde heel lang voordat de koffie klaar was.

a. Wat kan er aan de hand zijn?

b. Wat kan Ellis doen? Schrijf de verschillende stappen op.

a. Gebruik Stappenplan Apparaat ontkalken.

D ER W

b. Lees de instructie voor het ontkalken van een koffiezetapparaat. Bij punt 3 staat: Zet het apparaat uit en laat het ongeveer een half uur staan.

IJ S

Opdracht 69 Koffiezetapparaat

Waarom is dat, denk je?

Opdracht 70 Gebruiksaanwijzing koffieapparaat 1

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

In de gebruiksaanwijzing van een volautomatisch koffieapparaat staat:

U moet het apparaat regelmatig ontkalken. Alleen dan kan de automaat optimaal functioneren. Om u daaraan te herinneren, is het apparaat voorzien van een speciale controlefunctie. Als u nog 100 kopjes kunt bereiden, verschijnt op het display de melding: ‘Ontkalken na 100’. Deze melding zal vanaf nu regelmatig verschijnen. Als u nog ongeveer 30 kopjes kunt bereiden, verschijnt de melding na elk kopje. Als tot 0 is afgeteld, wordt het apparaat geblokkeerd en verschijnt er op het display de melding: ‘Ontkalken’.

a. Waarom verschijnt de melding ‘Ontkalken’ al als je nog 100 kopjes kunt bereiden?

b. Je kunt nog 30 kopjes bereiden. Wat gebeurt er dan? Je krijgt nog één keer een melding. Je krijgt bij ieder kopje een melding. Je krijgt geen melding.

c. Er is afgeteld tot 0. Wat gebeurt er dan? Je krijgt een melding ‘Ontkalken’, maar kunt die gewoon negeren. Je krijgt een melding ‘Ontkalken’ en kunt geen koffie meer zetten. Niets. d. Wat gebeurt er als je het apparaat nooit ontkalkt?

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

Opdracht 71 Gebruiksaanwijzing koffieapparaat 2 In de gebruiksaanwijzing van het koffieapparaat staat:

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

D ER W

IJ S

Afhankelijk van het vetgehalte van de gebruikte koffiesoort kan de verwarmingsunit verstopt raken. Reinig de verwarmingsunit daarom indien nodig (in elk geval na ongeveer 500 kopjes) met een van de bijgeleverde reinigingstabletten. Na ongeveer 500 kopjes knippert in het display de melding ‘Reinigingscyclus’. De melding knippert net zo lang tot de reinigingscyclus is uitgevoerd.

Verwarmingsunit.

Toen je gisteren het koffieapparaat gebruikte, verscheen opeens de melding ‘Reinigingscyclus’. Je had daar toen geen tijd voor. Vandaag zet je het apparaat weer aan. Wat gebeurt er? Je krijgt dezelfde melding. Je krijgt geen melding. Je kunt geen koffie meer zetten.

Opdracht 72 Onderhoud oven

De bovenkant van de binnenruimte van een oven is erg vies. Je maakt die schoon. Boven in de oven zit een verwarmingselement voor het grillen. a. Zet de werkzaamheden in de juiste volgorde. Nummer van 1 tot en met 4. Klap het verwarmingselement weer naar boven totdat het vastklikt. Laat het verwarmingselement afkoelen. Laat het verwarmingselement zakken. Trek de bevestigingsknop naar beneden. Maak het verwarmingselement schoon. b. Je maakt de oven nooit schoon. De bovenkant, waar het verwarmingselement zit, wordt steeds viezer. Welk gevaar ontstaat er dan?

c. Waar maak je de oven mee schoon?

Opdracht 73 Glazen bodemplaat

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

D ER W

IJ S

In een magnetron zit een glazen bodemplaat. Die kun je verwijderen als je schoonmaakt.

Zet de werkzaamheden in de juiste volgorde. Nummer van 1 tot en met 4. Reinig de glazen bodemplaat.

Til de glazen bodemplaat voorzichtig op. Trek de glazen bodemplaat eruit.

Plaats je hand tussen de glazen bodemplaat en de rand van de magnetron.

1.33 Regelmatig onderhoud

Apparaten die je goed onderhoudt, gaan langer mee. Je hoeft minder snel een nieuw apparaat aan te schaffen. Veel apparaten hebben periodiek onderhoud nodig. Dat wil zeggen: regelmatig onderhoud, steeds na een bepaalde periode, bijvoorbeeld na een maand of een half jaar. Je rapporteert over dat onderhoud in een logboek of in de computer. Hoe je een apparaat onderhoudt lees je in de gebruiksaanwijzing. Het is belangrijk om het onderhoud duurzaam uit te voeren, want dat is beter voor het milieu. Kies bijvoorbeeld voor een milieuvriendelijk schoonmaakmiddel als de instelling of de client dat goed vindt. Zo help je mee om het milieu te sparen.

Leasesysteem Tegenwoordig zijn er ook leasesystemen voor apparaten. Als een apparaat ouder wordt, heeft het meer onderhoud nodig en wordt het te duur. Bij een leasesysteem wordt het apparaat dan vervangen door een nieuw apparaat. Fabrikanten gebruiken onderdelen uit deze oude apparaten weer voor het maken van nieuwe apparaten.

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

Opdracht 74 Duurzaam Als je apparaten goed onderhoudt, werk je duurzaam.

De stelling is juist / onjuist, omdat

IJ S

1.34 Een reparatie uitvoeren

D ER W

Als er iets kapot is, is het fijn als het direct gerepareerd kan worden. Allereerst controleer je het apparaat om te zien wat er aan de hand is. In de gebruiksaanwijzing van apparaten staan vaak aanwijzingen: wat kun je doen als er kleine storingen zijn? Als het display van een apparaat bijvoorbeeld donker is, kijk je of de stekker er wel goed in zit. Met behulp van de aanwijzingen in de gebruiksaanwijzing probeer je de storing te verhelpen. Als dat niet lukt, moet je hulp inschakelen. Ga niet zelf allerlei dingen uitproberen. Dat kost niet alleen onnodig veel tijd, maar je kunt ook schade aan het apparaat aanbrengen. Je moet niet alleen weten wat je kunt, maar ook wat je niet kunt!

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Controleer na je reparatie altijd of het apparaat nu goed functioneert!

Gebruiksaanwijzing.

Opdracht 75 Storing koffieapparaat

Je werkt in een woonvoorziening voor mensen met een verstandelijke beperking. Het koffieapparaat is kapot, het ging opeens uit. Je kijkt in de gebruiksaanwijzing voor aanwijzingen. In de gebruiksaanwijzing staat: • Controleer of de deur gesloten is. • Mogelijk is de watertemperatuur te hoog. Het apparaat wordt dan enige tijd geblokkeerd, totdat het water minder heet is. • Mogelijk zitten er steentjes tussen de koffiebonen. Het apparaat wordt dan na uiterlijk twintig seconden automatisch uitgeschakeld om schade te voorkomen. Neem contact op met de technische dienst.

Wat moet je doen? even wachten om te kijken of het apparaat het toch weer gaat doen. direct de technische dienst bellen. het apparaat weer aanzetten.

Opdracht 76 Ontluchten koffieapparaat

D ER W

IJ S

Het koffieapparaat van de sportkantine geeft de melding ‘Ontluchten’. In de gebruiksaanwijzing staat:

In de toevoerleidingen zit lucht. Het apparaat is geblokkeerd.

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Oplossing: Controleer of het gevulde waterreservoir zich in het apparaat bevindt. Draai de keuzeknop op ‘Aan met verlichting’. Zet een bakje onder de heetwatertap en de stoomsproeier. Druk op de heetwatertoets en draai de stoomknop naar links. Laat er zo veel heet water door stromen tot de stralen rustig en gelijkmatig zijn. Druk opnieuw op de heetwatertoets en draai de stoomknop naar rechts om de watertoevoer te onderbreken.

a. Zet de foto's in de goede volgorde. Nummer van 1 tot 5.

foto 1. Zet Laat draai Controleer een van er dezo bakje iemand stoomknop veelof onder heet het die water gevulde een de naar heetwatertap automatisch rechts door waterreservoir stromen om de koffieapparaat enwatertoevoer tot de stoomsproeier. de zichstralen in het reinigt terustig apparaat onderbreken. 4. op en Druk het gelijkmatig bevindt. werk. op deStap heetwatertoets 2. Draai zijn. 3 uit 5.de de Druk keuzeknop volgede opnieuw en draai stappen op op de ‘Aan de stoomknop isheetwatertoets duidelijk met verlichting’. naar zichtbaar: links. en3. foto 1. Zet Laat draai Controleer een van er dezo bakje iemand stoomknop veelof onder heet het die water gevulde een de naar heetwatertap automatisch rechts door waterreservoir stromen om de koffieapparaat enwatertoevoer tot de stoomsproeier. de zichstralen in het reinigt terustig apparaat onderbreken. 4. op en Druk het gelijkmatig bevindt. werk. op deStap heetwatertoets 2. Draai zijn. 4 uit 5.de de Druk keuzeknop volgede opnieuw en draai stappen op op de ‘Aan de stoomknop isheetwatertoets duidelijk met verlichting’. naar zichtbaar: links. en3. foto 1. Zet Laat draai Controleer een van er dezo bakje iemand stoomknop veelof onder heet het die water gevulde een de naar heetwatertap automatisch rechts door waterreservoir stromen om de koffieapparaat enwatertoevoer tot de stoomsproeier. de zichstralen in het reinigt terustig apparaat onderbreken. 4. op en Druk het gelijkmatig bevindt. werk. op deStap heetwatertoets 2. Draai zijn. 2 uit 5.de de Druk keuzeknop volgede opnieuw en draai stappen op op de ‘Aan de stoomknop isheetwatertoets duidelijk met verlichting’. naar zichtbaar: links. en3. foto 1. Zet Laat draai Controleer een van er dezo bakje iemand stoomknop veelof onder heet het die water gevulde een de naar heetwatertap automatisch rechts door waterreservoir stromen om de koffieapparaat enwatertoevoer tot de stoomsproeier. de zichstralen in het reinigt terustig apparaat onderbreken. 4. op en Druk het gelijkmatig bevindt. werk. op deStap heetwatertoets 2. Draai zijn. 1 uit 5.de de Druk keuzeknop volgede opnieuw en draai stappen op op de ‘Aan de stoomknop isheetwatertoets duidelijk met verlichting’. naar zichtbaar: links. en3.

b. Gisteren heeft Jari bij meneer van Haren het koffieapparaat ontkalkt. Als Jari binnenkomt klaagt meneer van Haren dat het apparaat niet werkt. Hij heeft gisteren geen koffie meer kunnen zetten.

Graag nieuwe foto's laten maken bij de opdracht waarbij duidelijk verschil tussen stap 4 en 5.

Wat is er mis gegaan?

1.35 Kleine reparaties Op je werk moet je soms kleine reparaties verrichten. Wordt het ingewikkeld, dan haal je er een professional bij. Maar vaak kun je zelf ook kleine problemen oplossen. Voorbeelden • De verlichting werkt niet, je moet een lamp vervangen. • Het computerscherm valt uit, je moet een losse kabel opnieuw vastmaken.

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

Gereedschappen Onderhoud en storingen verhelpen doe je met goed gereedschap. Je kiest voor iedere klus passend gereedschap. Voordat je aan het werk begint, kijk je welke gereedschappen en materialen je nodig hebt. Die leg je klaar. Als je gereedschappen kent en weet welke je moet gebruiken, helpt dat je tijdens je werk.

D ER W N O

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Sleutels Een sleutel gebruik je om bouten en moeren vast en los te draaien. Er zijn verschillende soorten sleutels. Bijvoorbeeld steeksleutels, ringsleutels, dopsleutels en inbussleutels.

IJ S

Hamers Met een gewone hamer sla je spijkers in hout of metaal. Een klauwhamer gebruik je om spijkers ergens uit te trekken. Een rubberen hamer gebruik je bij het leggen van tegels.

Boren Er zijn verschillende boren, elk voor een ander soort materiaal. Gebruik altijd de boor die hoort bij het materiaal waarin je boort. Want een metaal- en een houtboor zijn meteen bot als ze beton raken. Je zet de goede boor in de boorkop van je boormachine. Er zijn houtboren, metaalboren en betonboren.

Tangen Er zijn verschillende soorten tangen. Bijvoorbeeld: Nijptang Die gebruik je om spijkers uit hout te trekken.

Waterpomptang Die gebruik je om iets mee vast te pakken dat je los wilt draaien.

D ER W N O

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Meetgereedschap Soms moet je iets opmeten. Dan gebruik je een rolmaat of een duimstok.

IJ S

Combinatietang Deze tang kun je gebruiken om dingen te buigen, om kleine dingen mee vast te houden, om ijzer- en koperdraad mee te knippen.

Schroeven en pluggen Schroeven kunnen verschillende koppen hebben.

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

D ER W

IJ S

Schroevendraaier Met een schroevendraaier maak je schroeven los of vast. Let erop dat de kop van de schroevendraaier goed past bij de kop van de schroef. Anders slijt je schroevendraaier en je beschadigt de kop van de schroef. En als die beschadigd is, kun je hem niet meer goed los- of vastdraaien. Als je veel schroeven los of vast moet draaien, kun je een accuboormachine of een elektrische boormachine gebruiken.

Opdracht 77 Reparaties

Gereedschappen opbergen Als je klaar bent, ruim je je gereedschap op. Je zorgt ervoor dat alles schoon is en op de vaste plaats ligt, zodat je het de volgende keer kunt terugvinden.

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

a. Hier zie je reparaties die op jouw stage of werkplek uitgevoerd worden. Zet een kruisje bij de reparaties die jij al hebt verricht. stekker vervangen een kraan, douchekop of doucheslang schoonmaken of vervangen een afvoer of gootsteen ontstoppen een slot in een deur vervangen een meubel in elkaar zetten anders, namelijk:

b. Geef bij die reparaties een tip voor een nieuwe collega. Waar moet hij of zij op letten?

1.36 Rapporteren

Wanneer je werkt in de zorg of thuiszorg krijg je met verschillende cliënten en collega's te maken. Het is dan belangrijk dat je als collega's van elkaars werkzaamheden op de hoogte bent. Jij verschoont bijvoorbeeld op maandag het bed en maakt hier geen notitie van. Je collega verschoont het bed op dinsdag en een derde collega doet het op woensdag nog een keer. Je kunt je voorstellen dat dit allemaal onnodig werk is geweest. Bovendien levert het extra was op, die ook onnodig is. Wanneer je je werkzaamheden opschrijft, kan een collega in een oogopslag zien wat er al gebeurd is. Zo voorkom je onnodig werk. Rapporteren is het geven van informatie aan anderen. Je kunt binnen je werk informatie geven over iets dat je meegemaakt, gezien of geobserveerd hebt. Je kunt mondeling en schriftelijk rapporteren.

Mondeling rapporteren Stel dat je op je afdeling opmerkt dat mevrouw Woudstra voortdurend op en neer loopt tussen haar kamer en de woonkamer. Je hebt haar al gevraagd of er iets aan de hand is. Mevrouw zegt dat het druk in haar hoofd is. Je besluit vanmiddag een stukje met haar te gaan wandelen. Je geeft dit door aan je collega. Hier is sprake van mondeling rapporteren: je hebt iets gezien of meegemaakt en vertelt dit aan een collega of een leidinggevende. Voordelen van deze manier zijn dat het snel gaat en dat iemand meteen kan reageren. Een nadeel kan zijn dat het niet op papier staat en dus niet terug te lezen is.

D ER W

IJ S

Schriftelijk rapporteren Soms is de informatie die je moet geven ingewikkeld. Of de informatie die je wilt geven is belangrijk voor iedereen. Dan is het slim om te kiezen voor schriftelijke rapportage. Je kunt een schriftelijk rapportage altijd teruglezen. Tijdens een vergadering of bespreking kun je erop terugkomen. Nadeel

Mondeling

• Snel • Direct reageren

• Niet nog eens na te lezen

Schriftelijk

• Nog eens na te lezen • Terugkomen op iets • Bewaren

• Minder snel

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Voordeel

Als helpende zul je vaak mondeling rapporteren. Het kan voorkomen dat je gevraagd wordt om iets te noteren. Bedenk dan dat de cliënt en zijn naaste familie altijd de schriftelijke rapportage mogen inzien. Het is belangrijk om goed na te denken hoe je zaken opschrijft.

Voorbeeld van een rapportageformulier.

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

Rapportageformulieren Rapportageformulieren zijn voorbedrukte formulieren. Hierop staan de onderwerpen al vermeld. Zo’n formulier kan handig zijn, want je weet dan precies waarover je moet rapporteren. Tegenwoordig worden deze formulieren vaak digitaal ingevuld. Ze zijn er in allerlei soorten en maten. Welke formulieren je gebruikt, hangt af van de instelling waar je voor werkt.

IJ S

Opdracht 78 Hoe moet het?

D ER W

Vandaag was het weer een ontzettende puinzooi. Meneer Dirkx ging als een gek tekeer tegen Sofie, hij smeet zijn incontinentieluier naar haar hoofd. Mevrouw Esser ging zich er ook nog eens mee bemoeien. Dat doet ze echt elke keer als er wat aan de hand is. Sofie werd boos en is zich gaan omkleden. Nou, toen heb ik meneer Dirkx maar even onder handen genomen. Die blijft vandaag maar lekker op zijn kamer. Sofie wordt de laatste tijd wel erg snel boos, vind je niet? Zal vast iets zijn …, ruzie met haar vriend of zo ….‘Oh ja, de leggers zijn op, moet je effe bestellen.’ Nou toedels, ik ben vanavond op stap, effe lekker pilsen!! Doei, Gerdie

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Dit is een voorbeeld van een overdracht. De manier waarop deze geschreven is, is niet correct. Hoe moet het wel? Herschrijf de overdracht.

1.37 Privacy en beroepsgeheim

Voor jou als helpende is het belangrijk om respect te tonen voor de persoonlijke vrijheid van de cliënt. De bescherming van de privacy is ook vastgelegd in de Nederlandse wet. Jij hebt geheimhoudingsplicht: jij mag als helpende niet zomaar vertrouwelijke informatie van de cliënten doorvertellen. Niet iedereen heeft dezelfde behoefte aan privacy. De ene cliënt vindt het geen enkel probleem als je zonder te kloppen de kamer binnenloopt. Een andere cliënt wil bij het douchen altijd de deur op slot. Je mag nooit namen noemen van de cliënten waar jij mee werkt. Een cliënt moet ervan uit kunnen gaan dat je vertrouwelijk omgaat met zijn gegevens. Je kunt als helpende niet met een vriendin of je moeder het dossier van een cliënt bespreken. Dan schend je zijn privacy. Soms heb je de behoefte om zaken te bespreken. Dit kun je doen met je collega's of met je leidinggevende. In je privésituatie noem je nooit namen en ga je heel zorgvuldig om met informatie van je cliënten.

Opdracht 79 Privacy 1

IJ S

Noem, naast je eigen werk als helpende, nog vier beroepen die te maken hebben met privacy/geheimhoudingsplicht.

D ER W

Opdracht 80 Privacy 2

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Janna werkt als helpende. Ze moet vandaag meneer Secic helpen met douchen. Haar directe collega is ziek. Janna mag het douchen van meneer vandaag alleen doen. Janna loopt naar boven. Ze opent de kamerdeur en ziet dat meneer nog in bed ligt. ‘Goedemorgen meneer Secic. Heeft u lekker geslapen?’, zegt Janna. Meneer Secic is verrast dat Janna zomaar de kamer binnen komt gelopen. Hij zegt: ‘De andere zusters kloppen altijd eerst, dan kom ik uit bed en maak ik de deur open.’ Oh jee, denkt Janna, dat was niet handig. Ik had moeten aankloppen. Janna verontschuldigt zich. Ze vraagt of ze meneer Secic zal helpen met het uitkleden en het douchen. Meneer Secic zegt dat hij zichzelf uitkleedt en op de douchestoel gaat zitten. Dan pas wordt hij geholpen bij het douchen. Hij vraagt of ze hem wat privacy wil geven tijdens het uitkleden. Janna loopt naar de woonkamer, terwijl meneer naar de badkamer loopt om zich uit te kleden. In de woonkamer staan heel veel foto's op het dressoir. De kamer ziet er heel netjes en opgeruimd uit. Ze loopt verder naar het keukentje en trekt een aantal kastjes open. Alle servies staat keurig netjes in de kastjes. Dan hoort ze meneer Secic roepen dat hij klaar is. Ze loopt naar de badkamer. Meneer zit klaar op de douchestoel. Janna draait de kraan open en begint meneer te wassen. Ze zegt tegen hem dat zijn kamer er opgeruimd en netjes uitziet. Er verschijnt een glimlach op het gezicht van meneer Secic. Ze maakt een praatje met meneer tijdens het douchen.

Janna kan een paar dingen anders aanpakken. Beschrijf wat ze verkeerd heeft gedaan en hoe ze het anders zou kunnen aanpakken. Beschrijf ook de dingen die ze goed doet.

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

Opdracht 81 Respect tonen

Wel doen

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Niet doen

D ER W

IJ S

Wat zeg/doe je wel en wat niet? Maak een lijst met dingen die je in de praktijk wel moet doen en met dingen die je niet moet doen. Kies uit: • cliënt aankijken • slecht luisteren ouderen met 'jij' aanspreken • geduldig zijn • cliënt laten meebeslissen • slordig omgaan met privégegevens • kloppen voordat je een kamer binnengaat • goed luisteren • beleefd zijn • je koptelefoon met muziek ophouden • beslissingen nemen voor de cliënt • complimenten geven • cliënt niet aankijken • slecht luisteren • aan eigendommen van cliënten zitten.

Opdracht 82 Mevrouw Zijwer

Miriam loopt de keuken binnen bij mevrouw Zijwer. Ze merkt dat mevrouw een beetje kribbig is. Tijdens haar werkzaamheden merkt ze dat er op het kastje in de woonkamer een aantal fotolijstjes mist. Ook ziet ze dat de planten er een beetje slap bij hangen. Omdat mevrouw wel humor heeft, maakt ze een grapje over de levenloze plant. Maar mevrouw wordt boos en begint te huilen. Miriam schrikt en gaat naast haar zitten om te vragen wat er aan de hand is. Ze vertelt haar dat de poes is overreden door een auto, drie dagen geleden. Ze is erg verdrietig.

IJ S D ER W N O O (C M O BE N R C O EP E T) PS

https://www.shutterstock.com/image-photo/sad-woman-home-grieving-loss-her-1926698957

a. Hoe reageer je als helpende op deze situatie?

b. Hoe voorkom je dat zoiets gebeurt?

1.38 Respect Binnen je werk als helpende is communicatie erg belangrijk. Je komt de hele dag door in aanraking met verschillende cliënten, hun familie, maar ook met collega's. Belangrijk is dan dat je op een correcte manier kunt communiceren. Respect De cliënten die je tegenkomt in je werk hebben ondersteuning nodig, de ene wat meer dan de andere. Dat doe je altijd op een respectvolle manier. Respect betekent: eerbied, ontzag of achting. Respect tonen betekent iemand in zijn waarde laten, iemand accepteren zoals hij is.

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

Respect kun je tonen door de manier waarop je iets zegt. Je geeft een cliënt bijvoorbeeld een compliment. Respect kun je ook tonen door de manier waarop je iets doet, bijvoorbeeld een klopje op de schouder.

D ER W

IJ S

Communiceren als helpende Binnen je werk toon je respect voor de manier waarop de cliënt de werkzaamheden uitgevoerd wil hebben. Je voert de huishoudelijke werkzaamheden zo veel mogelijk uit volgens de wensen van de cliënt. Stel vragen als iets niet duidelijk is. Bij cliënten met een migratieachtergrond kan de taal lastig zijn. Zorg dat je hierop voorbereid bent. Informeer bij je leidinggevende of collega, of er bijzonderheden zijn waar je zeker rekening mee moet houden. Zo kan het bijvoorbeeld zijn dat de was gedaan wordt door een familielid: de cliënt schaamt zich en wil niet dat jij de vuile was aanraakt. Ook kan het zijn dat een cliënt niet wil dat alles gepland wordt van dag tot dag. Probeer hier op een goede manier mee om te gaan. Zorg er altijd voor dat je de naam van de cliënt goed kunt uitspreken, oefen hierop. In sommige gevallen is het wenselijk om een tolk in te schakelen. Dit kan een familielid zijn, maar ook een professionele tolk is een optie. Via een tolkcentrale is er altijd een tolk beschikbaar.

Opdracht 83 Respect 1

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Scott loopt stage op een afdeling voor licht dementerenden. Vandaag gaat hij samen met collega Frank meneer Basting verzorgen. Meneer is licht dementerend en 81 jaar. Frank begroet meneer Basting bij binnenkomst en vraagt of hij goed geslapen heeft. Meneer zegt dat hij veel last heeft van zijn knieën en dat hij vaak wakker is geworden vannacht. Samen helpen ze meneer overeind. Frank informeert naar de klachten van meneer.

Terwijl meneer op de bedrand zit, doet hij zelf zijn pyjamajas uit. Frank geeft hem een compliment. Frank benadrukt dat meneer nog een mooie volle haardos heeft. Meneer glimlacht en zegt dat hij er erg trots op is. Ze helpen meneer met wassen. Frank heeft gevraagd welke kleren meneer graag aan wil vandaag. Hij wil er graag goed gekleed bij zitten. Hij kiest zelf zijn kleding uit. Frank geeft hem een compliment.

IJ S

Wat vind je van de houding van Frank? Benoem wat je goed vindt en wat je zelf eventueel anders zou doen?

Opdracht 84 Respect 2

D ER W

a. Wat betekent het woord respect voor jou?

b. Voor wie heb jij respect?

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

c. Denk je dat het woord respect voor iedereen in jouw groep hetzelfde betekent? Leg je antwoord uit.

d. Typ het woord respect eens in bij Google. Schrijf vier verschillende betekenissen op.

Opdracht 85 Mevrouw Lemster

Mevrouw Lemster is 82 jaar. Ze is weduwe en woont in een seniorenwoning. Zij heeft de ziekte van Alzheimer en erge artrose. Mevrouw heeft drie kinderen waarvan er een in dezelfde plaats woont en twee op een afstand van zo’n 20 tot 30 min rijden. Mevrouw krijgt dagelijks hulp bij ADL, eten/drinken en medicijnen. Op zaterdag rond het middaguur komt de helpende bij mevrouw Lemster. Mevrouw heeft erge pijn in haar knieën. De helpende belt daarom, na overleg met de leidinggevende, de dienstdoende huisarts. Zij belt ook de schoondochter. De huisarts komt en schrijft medicijnen voor. De helpende blijft bij mevrouw tot de schoondochter komt en vraagt de familie om de medicijnen op te halen. Ook vraagt ze of de familie bij mevrouw wil blijven omdat zij erg ziek is van de pijn, niets kan en in bed ligt. De zoon en schoondochter hebben 's middags een feest en kunnen de medicijnen niet ophalen of blijven. De andere zoon werkt en kan de medicijnen na het werk ophalen. Hij probeert wel eerder naar huis te gaan. Een derde zoon woont op 30 minuten rijden maar heeft geen auto. Ook de bussen rijden niet. Hij zou op de fiets kunnen komen, maar hij stelt dit zelf niet voor.

a. Hoe pak je dit aan?

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

b. Waar ligt jouw verantwoordelijkheid en waar die van de familie?

IJ S

1.39 Omgangsvormen

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

D ER W

In je werk als helpende is het gebruikelijk dat je een oudere cliënt met ‘u’ aanspreekt. Dat heeft te maken met het leeftijdsverschil, maar ook met je beroep als helpende. Er zijn verschillen in omgangsvormen, maar als je je houdt aan deze richtlijnen dan kan er weinig misgaan: • wees beleefd • wees vriendelijk • toon respect • wees positief • heb geduld • toon belangstelling • luister.

Opdracht 86 Respectvolle omgang

a. Geef met twee voorbeelden uit je stage aan hoe jij op een respectvolle manier omgaat met de cliënt. Welke omgangsvormen gebruik je? Geef je complimenten? Zo ja, welke?

b. Welke punten zou je kunnen verbeteren en hoe zou je dat kunnen doen?

1.40 Waarden en normen

Waarden en normen horen bij elkaar. Maar wat zijn het nou eigenlijk? Waarden zijn opvattingen over wat goed of slecht is, of mooi of lelijk. Normen zijn verwachtingen die we hebben over het gedrag van mensen. Bijvoorbeeld, bij de norm ‘je spreekt ouderen aan met u’ hoort de waarde ‘respect’. En wanneer je bijvoorbeeld iets van iemand leent, dan geef je het na gebruik terug. De waarde die hierbij hoort is ‘verantwoordelijkheid’.

In je werk als helpende kom je mensen tegen met verschillende normen en waarden. Soms hebben mensen dezelfde normen en waarden als jij, soms zijn ze heel verschillend. Normen en waarden hebben te maken met de opvoeding en de cultuur waarmee iemand opgroeit. Als helpende heb je respect voor de normen en waarden van de cliënt.

Opdracht 87 Wat hoort waarbij? Zet de juiste waarde bij de normen, kies uit: eerlijkheid - beleefdheid - behulpzaamheid - privacy veiligheid. Normen

Waarden

Wanneer iemand voor je in de rij bij de kassa aan het pinnen is, houd je gepaste afstand.

Normen

Waarden

Als iemand zijn portemonnee verliest, dan zeg je dat tegen die persoon. Als er na jou nog meer mensen door een deur moeten, houd je de deur even open. Als iemand je om hulp vraagt, dan bied je hulp.

D ER W

IJ S

Als iemand met de auto wil invoegen, dan geef je hem de ruimte.

1.41 Cultuur

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Binnen de Nederlandse samenleving zijn er verschillende culturen. Bij je werk als helpende kun je hier mee te maken krijgen. Een cultuur is niet aangeboren. Een cultuur ‘leer’ je als je opgroeit. Denk aan taal, religie, feesten, kleding en gewoonten. Ouders, familie, vrienden en school dragen allemaal bij aan de cultuur. Alle verschillende culturen hebben hun eigen gebruiken en gewoontes. Bijvoorbeeld het vieren van het Suikerfeest, het dragen van een hoofddoekje bij moslims of het eten van oosterse gerechten door Indische of Chinese Nederlanders. In Italië nemen mensen veel tijd om te genieten van het eten en in Nederland eten we beschuit met muisjes bij de geboorte.

https://stock.edu-actief.nl/mediafiler/start/mediabank?view=preview&fuid=img71/23767%20afbeelding%2022.jpg

Beschuit met muisjes is een Nederlandse gewoonte

Meneer Arsla is 75 jaar en van Turkse komaf. Sinds drie weken woont hij in het verpleeghuis. Zelfstandig wonen ging niet langer. Hij at slecht en verzorgde zichzelf niet goed meer. Hij is dementerend. In het verpleeghuis eet hij sinds een week heel erg slecht. Het enige dat hij wil eten zijn boterhammen die hij

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

zelf gemaakt heeft. De familie en het personeel van het verpleeghuis maken zich zorgen. De verzorgende vroeg aan hem waarom hij alleen maar boterhammen eet. Hij antwoordde dat hij had gezien dat zijn vlees op de schaal bij het onreine vlees lag. Samen met meneer is er een gesprek en een rondleiding in de keuken geweest. Er is afgesproken dat zijn eten apart wordt opgediend. Dit heeft ervoor gezorgd dat meneer weer is gaan eten.

IJ S

Opdracht 88 Culturen

D ER W

Zoek voor vier verschillende culturen op welke gebruiken typisch zijn. Bijvoorbeeld: kenmerken, voorschriften voor eten en drinken, hygiëne, manieren van schoonmaken, rituelen enzovoort. Per cultuur gebruik je minimaal een half A4’tje. Voor één cultuur verzamel je de informatie door middel van een interview.

Opdracht 89 Begrippen

Gebruik stappenplan Interview voorbereiden en houden.

c. Privacy schenden

d. Omgangsvormen

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

a. Geef de juiste betekenis van onderstaande begrippen door ze in je eigen woorden te formuleren en een voorbeeld te geven waarin je het toepast. b. Respect

e. Geheimhoudingsplicht

f. Gewoontes

Opdracht 90 Cultuur

Voor deze opdracht moet je vier foto’s of voorwerpen meenemen die jouw cultuur laten zien. De hele groep legt de voorwerpen op een tafel. Die ligt dus vol met allerlei voorwerpen en/of foto’s van voorwerpen die te maken hebben met diverse culturen. Je kiest een voorwerp uit waar je een vraag bij hebt. Je pakt het voorwerp of de foto, noteert je vraag erbij en legt het op een andere tafel. Beantwoord samen de vragen waar direct een antwoord op te geven is. De vragen waar niet direct een antwoord op is, worden verdeeld. Spreek af wie het antwoord opzoekt. Je kunt antwoorden krijgen via een cliënt, een familielid, een collega, een vriend/vriendin of door te zoeken op internet of in de bibliotheek.

Opdracht 91 Een situatie naspelen a. Speel de situatie na. Je docent speelt een cliënt en jij bent helpende.

D ER W

IJ S

Mevrouw Sanders is 80 jaar en woont nog zelfstandig. Ze heeft reuma in haar handen. Ook begint ze een beetje vergeetachtig te worden. Meestal is mevrouw Sanders vrolijk. Haar dochter woont in de buurt en doet de boodschappen. Zij komt dagelijks even op visite bij haar moeder. Mevrouw heeft hulp nodig bij de dagelijkse huishoudelijke taken. Ze krijgt elke dag thuiszorg in de ochtenden, tussen 8.30 en 11.00 uur. De ene dag heeft ze meer hulp nodig dan de andere. Dit is onder andere afhankelijk van haar reuma. Gisteren heeft ze meegeholpen met de afwas, ze heeft zittend aan de keukentafel afgedroogd. Ook heeft ze meegeholpen bij het opruimen in de woonkamer, ze heeft de tijdschriftenbak gesorteerd.

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Mevrouw is vandaag een beetje humeurig. Je bespreekt de taken die gisteren zijn uitgevoerd. Je benoemt waar ze bij geholpen heeft. Je bespreekt wat er vandaag moet gebeuren en vraagt haar of ze kan en wil helpen. Mevrouw reageert kribbig en zegt dat ze vandaag echt niks gaat doen! Er ligt een map op de keukentafel waarin de taken per dag staan genoteerd. Jij moet aan het einde van je dienst noteren wat er is gebeurd en waar je mevrouw bij geholpen hebt. Zo is duidelijk voor collega's welke werkzaamheden zijn gedaan en waar mevrouw hulp bij heeft gehad. Ook noteer je in de map de materialen en middelen die aangeschaft moeten worden. De dochter komt dagelijks langs en zo is zij op de hoogte van eventuele spullen die aangeschaft moeten worden.

Dit zijn de taken die je als helpende uitvoert: • ontbijtboel afruimen • afwassen/vaatwasser in- en uitruimen • stoffen/stofzuigen • bed opmaken/bed verschonen. • was sorteren en wasmachine aanzetten • stofzuigen • opruimen • planten water geven.

Voorbereiden

b. Bereid je voor. Bedenk: • Hoe begroet je de cliënt? • Hoe reageer je op het gedrag van de cliënt? • Wat zeg en doe je? • Hoe kom je erachter of er iets aan de hand is? • Hoe stimuleer je haar om mee te helpen? • Wat doe je als ze echt niet wil meewerken? • Waar zou ze bij kunnen helpen? • Wat schrijf je in de map? Maak een praatje, neem de map door, bespreek wat er de dag ervoor aan werkzaamheden gebeurd is.

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

Uitvoeren c. Speel de situatie na. De rest van de groep gaat in tweetallen zitten en observeert het rollenspel. Jullie noteren welke werkzaamheden zijn uitgevoerd. Beschrijf ook of er werkzaamheden niet zijn uitgevoerd en waarom niet. Beschrijf het gedrag van mevrouw Sanders.

d. Wissel je beschrijving uit en bespreek de overeenkomsten en verschillen.

D ER W

Feedbackschema

IJ S

Terugkijken

Ik begroet de cliënt.

Ik vraag door.

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Ik stimuleer de cliënt om te helpen.

Ik reageer op het gedrag van de cliënt.

Ik rapporteer bijzonderheden. Tips: Tops:

1.42 Project

Doe dit project in een tweetal. In dit project maak je een overzicht van werkzaamheden in de thuiszorg. Lees eerst de casus en maak daarna samen het ontwerp. Aan het einde presenteren jullie het aan je docent en/of medestudent. In dit project word je beoordeeld op het product dat je oplevert en op de samenwerking tijdens het project.

De opdrachtgever Jouw stageplek, thuiszorgorganisatie VITEA, zoekt een manier om de huishoudelijke werkzaamheden in kaart te brengen die alle betrokkenen uitvoeren bij een cliënt. Bij enkele cliënten zijn, naast de thuiszorg, ook mantelzorgers actief. Helaas komt het te vaak voor dat er werkzaamheden dubbel gebeuren of juist helemaal niet uitgevoerd worden. VITEA wil graag dat er efficiënter gewerkt gaat worden.

De directeur van VITEA heeft jullie gevraagd om een duidelijk overzicht te maken, waardoor in één oogopslag duidelijk wordt wie wat wanneer doet. Hij wil graag weten welke ideeën en oplossingen jullie kunnen bedenken. Hij geeft jullie een casus die je als uitgangspunt mag gebruiken. Je bent vrij om er zaken aan toe te voegen. Jullie presenteren uiteindelijk je product aan de directeur.

Meneer Jansma

IJ S

Meneer Jansma is 82 jaar. Zijn vrouw is recentelijk overleden een hartstilstand. Meneer Jansma heeft zijn hele leven in Veghel gewoond, samen met zijn vrouw. Hij heeft drie kinderen, twee zonen, een dochter en zes kleinkinderen. Een van de zonen woont in Veghel, de andere kinderen wonen in een dorp vijf kilometer verderop. Meneer heeft veel contact met zijn kinderen. Hij is altijd postbezorger geweest en een bekend figuur in het dorp, ook omdat hij graag een praatje maakt met de mensen.

D ER W

Meneer Jansma heeft reuma sinds zijn zestigste. Met medicatie functioneert hij goed, al is de beweeglijkheid van zijn gewrichten steeds slechter geworden. Staan lukt nog wel, maar lopen is erg pijnlijk. Hij is ook bang dat hij valt. Bij meneer Jansma is op zeventigjarige leeftijd blaaskanker gediagnosticeerd. Hierdoor kan hij niet op de gewone manier urineren en heeft hij een katheter. Deze katheter verzorgde hij tot vier jaar geleden zelf. Door de reuma werd dit echter steeds lastiger. Hij heeft toen de thuiszorg ingeschakeld en ook zijn vrouw hielp hem.

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Een van zijn hobby's is het verzamelen van oude grammofoonplaten met Nederlandstalige muziek. Zijn gehoor is achteruitgegaan, daarom draagt hij een hoortoestel. Een andere hobby was zijn tuintje: hij kweekte zelf groente en bloemen. Daarnaast heeft hij veel foto's van Veghel vroeger. Een aantal hangen er in huis en hij kan smakelijk vertellen over die foto's. Meneer Jansma is een zeer sociale man. Hij is graag onder de mensen, gaat regelmatig buurten bij zijn zoon of pakt de bus om zijn andere kinderen te bezoeken. Ook zijn vrouw reed hem vaak daarheen.

Nu mevrouw is overleden, redt hij het niet meer alleen thuis. Door de reuma lukt het steeds minder om dingen zelfstandig te doen. 's Morgens heeft hij hulp nodig bij het wassen en aankleden, overdag bij de toiletgang en bij het inschenken van koffie en thee, en 's avonds bij het uitkleden. Eten lukt wel, als het klaargemaakt wordt. Ook de andere huishoudelijke werkzaamheden kosten hem veel moeite. Door zijn reuma gaat het de ene dag beter dan de andere.

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

De opdracht Je levert per tweetal aan: • een mindmap • een duidelijk overzicht van werkzaamheden • een presentatie • een pakkende naam voor je ontwerp.

a. Met wie werk je samen?

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Opdracht 92 Voorbereiden

D ER W

IJ S

Producteisen Het ontwerp voor een overzicht van werkzaamheden in de thuiszorg moet voldoen aan deze eisen: • De mindmap is compleet. • Er is een duidelijk overzicht van de huishoudelijke taken. • Er is een duidelijk overzicht van welke mantelzorgers actief betrokken zijn en op welke momenten. • Er wordt rekening gehouden met de wensen van de zorgvrager. • Er is een duidelijke omschrijving van de huishoudelijke taken. • Er is een duidelijke omschrijving van de materialen en middelen die gebruikt worden. • Er is een duidelijk overzicht van welke taken de thuiszorg uitvoert op welke tijdstippen. • Er is een duidelijk totaaloverzicht wie wat wanneer uitvoert.

b. Waarom heeft de opdrachtgever jullie deze opdracht gegeven?

c. Wat wil de opdrachtgever precies?

d. Voor een project moet er veel gebeuren. Zorg dat je de taken goed verdeelt. Maak een actielijst. Wie?

Wat heb je nodig? Wanneer klaar?

Check

Voorbereidende actie

e. Bespreek met elkaar welke informatie en materialen je nodig hebt. Verzamel alle informatie en materialen. f. Denk ook aan de mindmap die je moet maken. Gebruik bijvoorbeeld deze vragen voor de mindmap. • Welke mensen gaan gebruikmaken van het ontwerp? Welke leeftijd hebben ze? • Aan welke eisen moet het ontwerp voldoen? • Welke middelen en materialen worden er gebruikt? • Zijn er nog vragen waarop je een antwoord moet hebben voordat je kunt beginnen?

Opdracht 93 Uitvoeren a. Maak het ontwerp, let op de gestelde eisen. Kies voor een papieren of een digitale variant. b. Nu is het tijd om jullie ontwerp te presenteren. Bespreek van tevoren hoe je dit gaat doen. Wie presenteert? Op welke manier? Welke informatie wil je overbrengen? Welke vragen kun je verwachten?

Opdracht 94 Evalueren

Toelichting

D ER W

Vraag Hoe verliep de samenwerking?

Tips: Tops:

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Heb je je gehouden aan de planning?

Wat vind je van het eindresultaat?

Wat vind je van je eigen bijdrage?

Opdracht 95 Beoordeling project

Het ontwerp omvat inhoudelijk de volgende onderdelen: • de mindmap is compleet; • er is een duidelijk overzicht van de huishoudelijke taken; • er is een duidelijk overzicht van welke mantelzorgers actief betrokken zijn en op welke momenten; • er wordt rekening gehouden met de wensen van de zorgvrager; • er is een duidelijke omschrijving van de huishoudelijke taken; • er is een duidelijke omschrijving van de materialen en middelen die gebruikt worden; • er is een duidelijk overzicht van welke taken de thuiszorg uitvoert op welke tijdstippen; • er is een duidelijk totaaloverzicht wie wat wanneer uitvoert.

a. 1

Beoordelingscriteria

IJ S

Evalueer het project met de volgende vragen. Zet een kruisje in de tabel. 1 is onvoldoende 5 is goed. Geef een korte toelichting.

Het ontwerp is op tijd ingeleverd.

De oplevering van het ontwerp gebeurt als tweetal.

Samenwerken: Ik vraag om hulp als ik dat nodig heb.

Samenwerken: Ik vraag anderen om hun mening over mijn werk.

Samenwerken: Ik doe mee aan werkbesprekingen.

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

Samenwerken: We luisteren naar elkaar.

Samenwerken: Ik luister naar de mening van een ander.

Samenwerken: Ik deel mijn kennis en ideeën met anderen.

Samenwerken: Ik draag bij aan een goede sfeer in de groep.

Samenwerken: We verdelen samen de taken.

Samenwerken: Ik houd me aan mijn afspraken.

D ER W

IJ S

Beoordelingscriteria

b. Bespreek de beoordeling van dit project met je docent en/of praktijkbegeleider. Als jullie het samen eens zijn, tekenen jullie beiden voor akkoord.

Akkoord of gezien? Datum: Naam student: Handtekening: Akkoord of gezien? Datum:

1.43 Praktijktoets

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Handtekening:

Naam docent en/of praktijkopleider:

In deze praktijktoets laat je zien dat je kunt ondersteunen bij wonen en huishouden. De praktijktoets kun je uitvoeren op school, op stage of op de werkplek. Je doet deze praktijktoets individueel of in een groep. Overleg met je docent waar je de toets doet.

Opdracht 96 Praktijktoets

Werksituatie Je moet huishoudelijke werkzaamheden uitvoeren.

Voorbereiden Bekijk de leerdoelen van dit thema. Beantwoord de vragen hierna. Overleg wanneer je deze opdracht in een groep uitvoert. Sommige dingen verzin je zelf, waarbij je rekening houdt met de situatie op school, je werk- of stageplek. Op welke werkplek ben je? Welke ruimte moetje schoonmaken?

IJ S

Welke werkzaamheden moet je uitvoeren? (de was doen, strijken, bed verschonen, schoonmaken enz.)

D ER W

Welke protocollen moet je toepassen? Hoe zorg je dat je methodisch werkt? Hoe zorg je dat je hygiënisch werkt?

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Hoe zorg je dat je ergonomisch werkt?

Welke schoonmaakmiddelen en schoonmaakmaterialen heb je nodig?

Moet je iets rapporteren? Zo ja, wat?

Hoe ga je respectvol om met de cliënt?

Verzamel wat je nodig hebt en bereid je werk voor. Oefen eerst. Bekijk het beoordelingsformulier. Laat jij alles zien en doe je alles wat er van je verwacht wordt? Uitvoeren Als jullie vinden dat je er klaar voor bent, dan voer je de praktijktoets uit.

Tips

• Gebruik de juiste materialen en middelen en let op je houding. • Ga respectvol om met de cliënt.

Terugkijken Je docent of praktijkbegeleider beoordeelt je.

Met je docent en/of je praktijkbegeleider heb je een evaluatiegesprek. Gebruik daarbij het beoordelingsformulier in je werkboek.

Opdracht 97 Beoordeling praktijktoets

a. Vul de beoordeling in. Beoordelen

Je hebt basiskennis van methodisch werken in de sector Zorg en Welzijn.

Je hebt basiskennis van technologische hulpmiddelen op het gebied van wonen, welzijn en zorg.

Je hebt basiskennis van huishoudelijke schoonmaakwerkzaamheden.

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

Je kunt een cliënt ondersteunen bij huishoudelijke schoonmaakwerkzaamheden.

Je hebt basiskennis van textiel en bedden opmaken.

Je kunt een cliënt ondersteunen bij het verzorgen van textiel.

Je kunt eenvoudig onderhoud aan apparatuur, materialen en middelen uitvoeren.

Je hebt basiskennis van overdracht van gegevens.

Je kunt informatie over huishoudelijke werkzaamheden uit het zorg- of ondersteuningsplan van de cliënt halen.

10.

Je kunt met een cliënt en betrokkenen afspraken maken over wie wat doet.

11.

Je kunt gegevens overdragen over werkzaamheden die volgens plan verlopen zijn aan directe en indirecte collega’s.

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

D ER W

IJ S

Beoordelen

Beoordeel jezelf

b. Noem twee dingen waarover je tevreden bent. 1. 2.

c. Noem twee dingen die je de volgende keer anders zou willen doen.

d. TIP

Opmerkingen van de docent of praktijkbegeleider die beoordeelt

D ER W

IJ S

e. TOP

Akkoord of gezien? Datum: Naam student: Handtekening: Akkoord of gezien?

Datum:

Handtekening:

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Naam docent en/of praktijkopleider:

f. Bespreek de beoordeling van deze praktijktoets met je docent en/of praktijkbegeleider. Als jullie het samen eens zijn, tekenen jullie beiden voor akkoord.

1.44 Terugkijken

Opdracht 98 Leerdoelen

a. Kijk naar de leerdoelen van dit thema. Beschrijf kort of je de leerdoelen bereikt hebt. Als je niet alle leerdoelen volledig bereikt hebt, geef dan aan op welke manier je dit alsnog kunt doen.

b. Vul de beoordeling in.

Beoordelen

Je hebt basiskennis van methodisch werken in de sector Zorg en Welzijn.

Je hebt basiskennis van technologische hulpmiddelen op het gebied van wonen, welzijn en zorg.

Je hebt basiskennis van huishoudelijke schoonmaakwerkzaamheden.

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

Je kunt een cliënt ondersteunen bij huishoudelijke schoonmaakwerkzaamheden.

Je hebt basiskennis van textiel en bedden opmaken.

Je kunt een cliënt ondersteunen bij het verzorgen van textiel.

Je kunt eenvoudig onderhoud aan apparatuur, materialen en middelen uitvoeren.

Je hebt basiskennis van overdracht van gegevens.

Je kunt informatie over huishoudelijke werkzaamheden uit het zorg- of ondersteuningsplan van de cliënt halen.

10.

Je kunt met een cliënt en betrokkenen afspraken maken over wie wat doet.

11.

Je kunt gegevens overdragen over werkzaamheden die volgens plan verlopen zijn aan directe en indirecte collega’s.

1.45 Begrippen

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

D ER W

IJ S

Beoordelen

ADL Algemene dagelijkse levensverrichtingen. Antidecubitusmatras Matras tegen doorligwonden.

Centrifugeren Wasgoed op hoge snelheid ronddraaien, zodat het droger wordt.

Cultuur De gewoontes van een bepaalde groep mensen.

Cyclus Periode, tijdkring.

Decubitus Doorligwond.

Domotica Alle apparaten in en rond woningen die meten, sturen en programmeren voor bewoners en dienstverleners. Doseerbol Plastic bol waar je wasmiddel in afmeet. Duurzaam Het milieu wordt zo min mogelijk belast en het gaat lang mee. E-health Gebruik van internet om de gezondheid te verbeteren.

Evaluatie Achteraf bespreken om ervan te leren. Gevarensymbool Tekening die aangeeft wat voor soort gevaar het middel op kan leveren.

IJ S

Kalkaanslag Aanslag veroorzaakt door kalk in leidingwater.

D ER W

Kostenbewust Goed nadenken wat iets kost voordat je iets gebruikt. Methodisch werken Vaste manier van handelen met een bepaald doel.

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Molton Beschermhoes voor om het matras.

Milieuvriendelijk Niet schadelijk voor het milieu.

Omgangsvormen Manieren van omgaan met andere mensen.

Ondersteuningsplan Dossier waarin afspraken over de ondersteuning van de cliënt worden vastgelegd.

Privacy De mogelijkheid om persoonlijke zaken voor jezelf te houden.

Protocol Vastgelegde regels en afspraken.

Rapporteren Melden wat er gebeurd is.

Respect Eerbied en waardering.

Samenstellingslabel Geeft aan waarvan het kledingstuk gemaakt is. Sanitair Douches, baden, wastafels en toiletten. Social media Online platforms waar gebruikers zelf voor de inhoud zorgen. Symbolen Tekens.

Thema 1 Ondersteunen bij wonen

Synthetische schoonmaakmiddelen Kunstmatige schoonmaakmiddelen. Textiel Geweven stof.

IJ S

Toxoplasmose Ziekte die veroorzaakt wordt door een parasiet

D ER W

Vezel Grondstof van textiel. Waslabel Geeft aan hoe je het kledingstuk moet wassen, strijken en drogen.

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

Zelfredzaamheid Het vermogen van mensen om zichzelf te redden op alle levensterreinen, met zo min mogelijk professionele ondersteuning en zorg.

Zorgplan Dossier waarin afspraken over de verzorging van de cliënt worden vastgelegd.

INDEX

IJ S

W Waslabel ............................................................ 55 Z Zelfredzaamheid ............................................... 14 Zorgdossier ........................................................ 15

O (C M O BE N R C O EP E T) PS

E E-Health ............................................................. 24 Evaluatie ............................................................ 11

V Vezels ................................................................. 55

D ER W

D Decubitus ........................................................... 65 Domotica ........................................................... 19 Doseerbol .......................................................... 47 Duurzaam .......................................................... 72

T Textiel ................................................................ 43 Toxoplasmose ................................................... 40

C Centrifugeren .................................................... 43 Cultuur ............................................................... 85 Cyclus ................................................................. 11

Synthetische schoonmaakmiddelen ............... 28

A ADL ..................................................................... 13 Antidecubitusmatras ........................................ 63

G Gevaarsymbolen ............................................... 31

K Kalkaanslag ....................................................... 68 Kostenbewust ................................................... 28

M Methodisch werken ........................................... 11 Milieuvriendelijk ................................................ 28 Molton ................................................................ 61

O Omgangsvormen ............................................... 85 Ondersteuningsplan ......................................... 15

P Privacy ............................................................... 79 Protocol ............................................................. 11

R Rapporteren ...................................................... 77 Respect .............................................................. 79 S Samenstellingslabel ......................................... 55 Sanitair .............................................................. 25 Social media ...................................................... 19 Symbolen .......................................................... 30

100