LEGT DE PRAKTISCHE BASIS
StruX Basisdeel Entree-opleiding
StruX
BASISDEEL ENTREE-OPLEIDING
Werknemersvaardigheden
entree
Werknemersvaardigheden
Werknemersvaardigheden Dit boek behandelt kerntaak 1: Werkt als assistent in een arbeidsorganisatie, van het kwaliďŹ catiedossier van de Entree-opleiding. Maak samen werk van onderwijs Boom beroepsonderwijs wil jongeren helpen zich te ontwikkelen tot echte vakmensen. Wij zijn er voor de doeners en de makers. Om samen werk te maken van onderwijs verbinden wij docenten, studenten en het bedrijfsleven met elkaar. Zo zorgen we ervoor dat jongeren het beste uit zichzelf halen. Met inspirerend lesmateriaal voor een wereld die continu verandert. Dat maakt ons trots!
NAAM:
9 789037 251890
Hoe werk je met StruX Entree? Elk hoofdstuk bestaat uit: 1. de leerdoelen Die staan in een tabel. Je ziet wat je moet kunnen en kennen. 2. vakkennis en opdrachten Bij een aantal opdrachten werk je aan bewijzen voor je portfolio, dat herken je aan:
Opdrachten waarmee je actief aan het werk moet herken je aan:
3.
de vaktaal De belangrijkste woorden uit het thema. Deze woorden moet je kennen.
1
Inhoud 1 2 3 4 5 6 7 8
2
Jezelf presenteren ..................................................................................................................................................... 3 Werken in een bedrijf ............................................................................................................................................. 20 Werken in een team ................................................................................................................................................ 41 Je werk goed doen ................................................................................................................................................. 69 Je werk plannen ....................................................................................................................................................... 80 Veilig en milieubewust werken ....................................................................................................................... 100 Communiceren ....................................................................................................................................................... 127 Eindopdracht ........................................................................................................................................................... 154
1
JEZELF PRESENTEREN
Jezelf presenteren doe je iedere dag op heel veel momenten. Op school en op je werk. Het is belangrijk dat je jezelf goed presenteert. Want je laat een eerste indruk achter. En je wilt dat die indruk goed is. Oefen zo veel mogelijk tijdens je stage, op je werkplek of op school. LEERDOELEN Mezelf presenteren 1.
Je kunt jezelf voorstellen.
2.
Je kunt iets rustig en duidelijk vertellen.
3.
Je gebruikt je lichaam op de goede manier als je iets vertelt of als je naar iemand luistert.
4.
Je kijkt de ander aan als je met hem praat.
5.
Je ziet er verzorgd uit.
6.
Je bent vriendelijk en beleefd.
Leren 7.
Je staat open voor nieuwe informatie.
8.
Je toont interesse in nieuwe dingen.
9.
Je staat open voor feedback.
10.
Je probeert de dingen anders te doen door de feedback die je krijgt.
OPDRACHT 1 JEZELF PRESENTEREN Waar denk jij aan bij jezelf presenteren? Vul het woordweb in.
JEZELF PRESENTEREN Jezelf presenteren is jezelf zo goed mogelijk laten zien zoals jij bent. Je maakt een eerste indruk. De eerste indruk = het eerste wat mensen van jou zien. Dan bedenken ze meteen wie je bent en wat je kunt. De eerste indruk die je maakt, is heel belangrijk. Eigenlijk hebben de mensen dan al een oordeel over jou. Zo’n eerste oordeel is niet zo makkelijk meer te veranderen. Daarom bedenk je vanaf het begin: • Wat wil ik laten zien? • Wat wil ik dat zij van mij vinden? Jezelf presenteren doe je altijd en overal. Telkens als andere mensen jou zien krijgen ze een indruk van je. Dat kan op je werk of stage zijn. Maar ook op school of op straat.
3
OPDRACHT 2 SITUATIES Wanneer presenteer je jezelf? Schrijf vier situaties op. 1. 2. 3. 4. Welke situatie vind je leuk? Welke situatie vind jij het lastigst? Waarom vind je die situatie lastig?
OPDRACHT 3 KENNISMAKEN Als je met iemand kennismaakt, waar let jij dan als eerste op?
Bekijk de drie foto’s. Schrijf op wat jouw eerste indruk is van deze personen.
Kijk naar de antwoorden van een andere student. Hebben jullie dezelfde eerste indruk opgeschreven bij de personen? ja / nee
4
JEZELF PRESENTEREN
OPDRACHT 4 LATEN ZIEN Wat wil jij laten zien als jij jezelf presenteert?
Wat wil jij dat anderen van jou vinden als jij jezelf presenteert?
Maak een foto van jezelf zoals jij jezelf graag presenteert aan anderen. Met de foto geef jij de eerste indruk die jij graag wilt. Plak de foto hier.
5
OPDRACHT 5 JEZELF Doe deze opdracht in een groep van drie. Denk terug aan een situatie waarin jij jezelf presenteerde. Schrijf die situatie op.
Vertel aan de anderen: • welke situatie het was • wat je wilde laten zien • wat je wilde dat de anderen van jou dachten • hoe het ging: is gelukt wat je wilde? Luister naar elkaar. Geef elkaar tops en tips. Tops zijn dingen die heel goed gaan. Tips zijn dingen die beter kunnen. Welke tops kreeg jij?
Welke tips kreeg jij?
OPDRACHT 6 PRESENTEER JEZELF Vertel iets meer over jezelf. Presenteer jezelf. Daardoor weten jouw klasgenoten straks meer van jou dan ze tot nu toe wisten. Want jezelf presenteren doe je met hoe je eruitziet. Maar ook met wat je zegt.
VOORBEREIDEN Bedenk een onderwerp waardoor de anderen jou straks (iets) beter kennen. Dat kan door te vertellen over: • je hobby • je familie • jouw leven • jouw toekomstdroom. Ieder onderwerp is goed, als het maar echt over jou gaat. Mijn onderwerp is: Bedenk wat je wilt zeggen. Schrijf dat in steekwoorden op een apart blad. Steekwoorden = de belangrijkste woorden (geen zinnen) waar je aan denkt bij jouw onderwerp. Je gebruikt dat blad als je je verhaal vertelt. En je even niet meer weet wat je ook alweer wilde vertellen.
6
JEZELF PRESENTEREN
UITVOEREN Vertel aan je klasgenoten over jezelf. Ga staan als je vertelt en kijk je klasgenoten aan. Luister naar de verhalen van je klasgenoten.
TERUGKIJKEN Hoe vond je het om over jezelf te vertellen voor de groep?
Hoe vond je dat jij jezelf hebt gepresenteerd? goed / niet zo goed Leg je antwoord uit.
NON-VERBALE COMMUNICATIE Non-verbale communicatie is wat je zegt zonder woorden te gebruiken. Iemand die met jou praat, luistert naar je. Maar hij kijkt ook vooral. Je zegt iets met: • je uiterlijke verzorging • je houding • je gebaren • je gezichtsuitdrukking (de manier waarop je kijkt). Non = niet Verbaal = met woorden
OPDRACHT 7 NON-VERBAAL Wat is non-verbale communicatie?
Naar welke vier dingen kijkt iemand die met jou praat? 1. 2. 3. 4. Kijk naar je klasgenoten. Welke voorbeelden van non-verbale communicatie zie je? Schrijf er vier op. 1. 2. 3. 4.
7
Vergelijk jouw antwoorden met die van een klasgenoot. Zagen jullie dezelfde dingen? Of andere dingen?
JE UITERLIJKE VERZORGING Het eerste dat iemand van je ziet, is je uiterlijk. Je moet er verzorgd uitzien: • Je haar is gewassen en netjes. • Je bent geschoren of hebt een nette baard. • Je gebruikt weinig make-up. • Je hebt schone handen en nagels. • Je hebt gepoetste tanden en een frisse adem. • Je kleding is netjes. • Je bent schoon en ruikt fris. Je gebruik deodorant.
OPDRACHT 8 JE UITERLIJKE VERZORGING Waar let je op als je er verzorgd uit wilt zien? 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Zie jij er verzorgd uit? ja / nee Als je nee hebt geantwoord, wat kan er beter?
8
JEZELF PRESENTEREN
OPDRACHT 9 UITERLIJKE VERZORGING Wat vind jij van de uiterlijke verzorging van deze personen? Schrijf het bij de foto.
OPDRACHT 10 LAAT JEZELF ZIEN Presenteer jezelf in een presentatie. Gebruik bijvoorbeeld Prezi of PowerPoint. Laat zien wie jij bent.
VOORBEREIDEN Bedenk: • Wat wil ik vertellen? • Wat wil ik laten zien? • Wat wil ik dat iemand van mij vindt als hij naar de presentatie kijkt? Gebruik woorden, maar gebruik ook foto’s van jezelf. Zorg ervoor dat je uiterlijke verzorging goed is. Maak vijf dia’s.
UITVOEREN Maak je presentatie. Gebruik stappenplan Presentatie voorbereiden en maken.
9
TERUGKIJKEN Laat je presentatie aan je klasgenoten zien. Geef elkaar tops en tips. Vul de tabel in.
Ik heb vooraf bedacht wat ik wilde vertellen. Ik heb vooraf bedacht wat ik wilde laten zien. Ik heb vooraf bedacht wat ik wil dat iemand van mij vindt als hij naar mijn presentatie kijkt. Ik gebruik woorden. Ik gebruik foto’s van mezelf. Mijn uiterlijke verzorging op de foto’s is goed. Ik heb vijf dia’s gemaakt. Tops die ik kreeg:
Tips die ik kreeg:
HOUDING Je houding • Ga staan als je voor een groep spreekt. • Sta rechtop. • Haal rustig adem. • Kijk de mensen aan. Vind je het moeilijk om mensen recht aan te kijken? Kijk dan nét boven hun hoofd. Je gebaren Gebruik je handen en armen om te laten zien wat je zegt. Want dat maakt je verhaal interessanter. Je gezichtsuitdrukking Kijk mensen aan. Kijk vriendelijk als je mensen aanspreekt. Je laat met je houding, je gebaren en je gezichtsuitdrukking zien dat je echt in jezelf en in je verhaal gelooft.
10
JEZELF PRESENTEREN
OPDRACHT 11 HOUDING Op welke vier dingen let je voor een goede houding? 1. 2. 3. 4. Waarom is het belangrijk dat je je handen en armen gebruikt als je iets zegt?
Waarom kijk je de ander aan in een gesprek?
OPDRACHT 12 DE ANDER Wat denk jij als iemand tijdens een gesprek met jou: zijn schouders laat hangen? zijn armen over elkaar heeft? staat te wiebelen op zijn voeten? zijn armen op zijn rug houdt? tegen een muur geleund staat? zijn hoofd laat hangen?
op zijn telefoon kijkt?
11
OPDRACHT 13 NON-VERBALE COMMUNICATIE Bekijk de foto’s. Wat kun je zeggen over de non-verbale communicatie?
OPDRACHT 14 TIPS
Geef deze jongen drie tips om te zorgen dat hij een goede eerste indruk maakt. 1. 2. 3.
12
JEZELF PRESENTEREN
OPDRACHT 15 MINIPOSTER Maak een miniposter over non-verbale communicatie. Op je miniposter geef je tips voor een goede non-verbale communicatie.
VOORBEREIDEN Bedenk wat je wilt laten zien op de miniposter. Schrijf dat op een apart blad. Zoek er plaatjes bij, of maak foto’s of tekeningen. Geef in ieder geval tips over: • de uiterlijke verzorging • de houding • de gebaren • de gezichtsuitdrukking.
UITVOEREN Maak je miniposter. Gebruik woorden en plaatjes, foto’s of tekeningen.
13
TERUGKIJKEN Laat je miniposter zien aan je klasgenoten. Geef elkaar tops en tips. Vul de tabel in.
Ik heb vooraf op een apart blad opgeschreven wat ik op de miniposter wilde laten zien. Ik geef tips over uiterlijke verzorging. Ik geef tips over houding. Ik geef tips over gebaren. Ik geef tips over gezichtsuitdrukking. Ik gebruik woorden en plaatjes, foto’s of tekeningen. Tops die ik kreeg:
Tips die ik kreeg:
VERBALE COMMUNICATIE Verbale communicatie is wat je zegt met woorden. Het is belangrijk wát je zegt. En hóe je het zegt. Je stem • Praat rustig. • Laat horen dat je meent wat je zegt. • Praat niet te zacht. Zo komt jouw verhaal goed over.
OPDRACHT 16 VERBALE COMMUNICATIE Wat is verbale communicatie?
Waarom is het belangrijk dat je rustig en niet te zacht spreekt?
14
JEZELF PRESENTEREN
OPDRACHT 17 OEFENEN Doe deze opdracht met een klasgenoot. Persoon 1 spreekt een zin uit. Kies daarbij uit: je laat horen dat je meent wat je zegt. Of: je laat horen dat je niet meent wat je zegt. Persoon 2 raadt of je het meent of niet. Wissel van rol en kies een nieuwe zin. Ga door tot je alle zinnen gezegd hebt. Zeg deze zinnen: • ‘Goedemorgen mevrouw, kan ik u helpen?’ • ‘Ik voel me vandaag wat moe. Ik ga vanavond op tijd naar bed.’ • ‘Sorry dat ik te laat ben. Dat zal niet meer gebeuren.’ • ‘Ik kan niet bij die afspraak aanwezig zijn. Ik moet naar de dokter.’ Vond je het moeilijk om de zinnen uit te spreken zoals je wilde? ja / nee Kon jij raden of je klasgenoot de zinnen meende of niet? ja / nee
VRIENDELIJK EN BELEEFD ZIJN Als je vriendelijk bent, geef je anderen het gevoel dat ze welkom zijn. Bijvoorbeeld klanten op je werk. Maar ook collega’s. Of klasgenoten. Je laat zien dat je vriendelijk bent door: • te glimlachen • op een hartelijke manier te praten tegen iemand • beleefd te zijn, bijvoorbeeld door iemand aan te spreken met ‘u’ of ‘meneer’ of ‘mevrouw’.
OPDRACHT 18 VRIENDELIJK Waarom is het belangrijk dat je vriendelijk bent?
Waarom is het belangrijk dat je beleefd bent?
OPDRACHT 19 WAT ZEG JE? Wat zeg jij als je een mevrouw begroet die je niet kent?
Wat zeg je tegen je leidinggevende als je voor het eerst op je stageplek komt?
Wat zeg je als je jezelf aan een nieuwe klas voorstelt?
15
OPDRACHT 20 VOORSTELLEN Op een feestje van je vriend word je voorgesteld aan zijn moeder. Zij is de directeur van het bedrijf waar jij graag wilt werken. Presenteer jezelf op zo’n manier dat je een geweldige indruk achterlaat. Maak een filmpje van je presentatie.
VOORBEREIDEN Bedenk wat je wilt zeggen. Schrijf dat op een apart blad. Bedenk hoe jij eruit wilt zien in je filmpje. Denk aan je uiterlijke verzorging. Maar ook aan je houding, gebaren en gezichtsuitdrukking. Bedenk ook hoe je je stem wilt gebruiken. Zorg dat je goed te verstaan bent. En dat je beleefd en vriendelijk bent. Oefen je presentatie. Oefen net zo lang totdat je tevreden bent.
UITVOEREN Zorg voor een goede uiterlijke verzorging. Maak een filmpje van je presentatie.
TERUGKIJKEN Laat het filmpje zien aan je klasgenoten. Geef elkaar tops en tips. Vul de tabel in.
Ik heb mijn presentatie goed voorbereid. Ik zeg wat ik wil zeggen. Mijn uiterlijke verzorging is goed. Mijn houding is goed. Ik gebruik goede gebaren. Ik heb een goede gezichtsuitdrukking. Ik gebruik mijn stem goed. Ik ben vriendelijk en beleefd. Ik laat een geweldige indruk achter. Tops die ik kreeg:
Tips die ik kreeg:
16
JEZELF PRESENTEREN
OPDRACHT 21 PRESENTEREN Doe deze opdracht met de hele klas. Presenteer jezelf. Je speelt een situatie na. Speel geen toneel. Je bent gewoon jezelf.
VOORBEREIDEN Kies een situatie: • Je bent voor het eerst op je stage. • Je gaat op sollicitatiegesprek. • Je ontmoet voor de eerste keer de vader van je nieuwe vriend(in). • Bij een restaurant hangt een briefje op de deur. Ze zoeken een afwashulp. Je loopt naar binnen om meer informatie te krijgen. Bedenk: • wat je zegt • de manier waarop je het zegt: gebruik je stem goed en wees vriendelijk en beleefd • je uiterlijke verzorging • je houding • je gebaren • je gezichtsuitdrukking. Schrijf wat je wilt zeggen op een apart blad. Oefen wat je wilt zeggen. Oefen net zo lang totdat je het uit je hoofd kunt. Oefen totdat je tevreden bent. Zorg ervoor dat je alles op orde hebt voordat je jezelf presenteert. Denk aan je uiterlijk.
UITVOEREN Vertel de klas welke situatie jij hebt gekozen. Presenteer jezelf voor de klas. Vraag om tops en tips.
TERUGKIJKEN Geef elkaar tops en tips. Vul de tabel in.
Ik heb me goed voorbereid. Ik zeg wat ik wil zeggen. Mijn uiterlijke verzorging is goed. Mijn houding is goed. Ik gebruik goede gebaren. Ik heb een goede gezichtsuitdrukking. Ik gebruik mijn stem goed.
17
Ik ben vriendelijk. Ik ben beleefd Tops die ik kreeg:
Tips die ik kreeg:
OPDRACHT 22 TERUGKIJKEN Dit hoofdstuk ging over jezelf presenteren. Beoordeel jezelf.
Mezelf presenteren 1.
Ik kan mezelf voorstellen.
2.
Ik kan iets rustig en duidelijk vertellen.
3.
Ik gebruik mijn lichaam op de goede manier als ik iets vertel of als ik naar iemand luister.
4.
Ik kijk de ander aan als ik met hem praat.
5.
Ik zie er verzorgd uit.
6.
Ik ben vriendelijk en beleefd.
Leren 7.
Ik sta open voor nieuwe informatie.
8.
Ik toon interesse in nieuwe dingen.
9.
Ik sta open voor feedback.
10.
Ik probeer de dingen anders te doen door de feedback die ik krijg.
Hier moet ik nog aan werken:
18
JEZELF PRESENTEREN
VAKTAAL Eerste indruk Het eerste wat mensen van jou zien. Non-verbale communicatie Iets zeggen zonder woorden te gebruiken. Verbale communicatie Iets zeggen met woorden.
19