nr 111 (62) marzec-kwiecień 2022 r.
EDUKACJA POMORSKA
Spotkania przyrody i sztuki – okiem biologa Magdalena Urbaś, nauczyciel konsultant CEN ds. biologii i przyrody
Spotkania przyrody i sztuki często wymagają zanurzenia się w obcym, ale jakże fascynującym świecie, zetknięcia z innym językiem, wyprawy na obcą, ciekawą planetę. A jednak tym dziedzinom ludzkiej aktywności jest bliżej do siebie niż mogłoby nam się początkowo wydawać. Taka przygoda stała się i moim udziałem jako biologa.
E
fektem tej podróży na pogranicza biologii są zdalne warsztaty dla nauczycieli biologii i przyrody Między biologią a sztuką, czyli na tropie ósmej kompetencji, przeprowadzone w Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku. Pierwsza edycja już za nami, a kolejna – odbędzie się jeszcze w tym roku, w kwietniu. Poznawanie świata poprzez naukę oraz odczytywanie, interpretowanie i tworzenie go przez sztukę to elektryzujące spotkania. Podejście takie pojawiło się w szkolnej edukacji w ostatnich latach dzięki idei STEAM. Za pomocą tego akronimu wyrażana jest myśl łączenia elementów następujących dziedzin: Science (nauki przyrodnicze), Technology (technika), Engineering (elementy inżynierii), Art (sztuka), Mathematics (matematyka). Podejście to zostało wyczerpująco opisane w 2015 r. w raporcie autorstwa Ellen Hazelkorn: Uczenie się o nauce poprzez inne dziedziny i uczenie się o innych dyscyplinach poprzez naukę. Tak szeroka i interdyscyplinarna edukacja nie może być realizowana tylko w przestrzeni szkolnej. Stąd zalecenie otwierania się szkoły – uczynienia z niej miejsca spotkania uczniów z przedstawicielami nauki, sztuki czy biznesu. Nauczycielami stają się inni ludzie, którzy włączają się w proces edukacyjny – rodzice, aktywiści, artyści. (Hazelkorrn, 2015). W Zaleceniach Rady Europy (2018) dotyczących rozwijania kompetencji kluczowych czytamy: Aby zachęcić większą liczbę młodych ludzi do wybierania zawodów związanych z naukami przyrodniczymi, technologią, inżynierią i matematyką (STEM), w inicjatywach w całej Europie zaczęto ściślej łączyć kształcenie w zakresie nauk przyrodniczych ze sztuką i innymi dziedzinami, z wykorzystaniem pedagogiki opartej na samodzielnych poszukiwaniach i przy zaangażowaniu szerokiego spektrum podmiotów społecznych i branż. Chociaż z biegiem lat definicja tych kompetencji nie uległa wielkim zmianom, wspomaganie rozwoju kompetencji w STEM staje się coraz ważniejsze, co powinno zostać odzwierciedlone
Gdzie szukać inspiracji? W Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych CERN pod Genewą spotkanie świata nauki i sztuki odbywa się w ramach programów realizowanych pod wspólnym hasłem Sztuka w CERN (Arts at CERN), prezentowanych na stronie internetowej: https://arts.cern. Jedną z takich inicjatyw jest program Connect (https:// arts.cern/programme/connect). We wdrażaniu STEM i STEAM w szkole zastosowanie znajduje metoda projektów. Strona internetowa Centrum Nauki Kopernik (www. kopernik.org.pl) proponuje wiele aktywności STEAMowych. Warto m.in. zapoznać się z zestawami scenariuszy i filmów przygotowanymi w ramach programu ESERO (https://esero.kopernik.org.pl/materialy-edukacyjne). W znalezieniu odpowiedniego scenariusza pomoże wygodna wyszukiwarka, która uwzględnia poziom edukacyjny i przedmiot. Baza materiałów edukacyjnych zawiera wiele scenariuszy interdyscyplinarnych. w niniejszym zaleceniu. Dzięki STEAM mamy do czynienia z interdyscyplinarnością z prawdziwego zdarzenia. Zanurzenie się w świecie powiaząń nauki i sztuki może przypominać podróż. Podróż o wielu możliwych kierunkach i wymiarach. Oto kilka przykładów kierunków, w których możemy podążyć. Kierunek 1: Nauka w służbie sztuki. Przystanek 1: Datowanie dzieł sztuki. Przystanek 2: Badanie dzieł sztuki. Kierunek 2: Sztuka jako źródło informacji (także naukowej). Szczegółowe informacje o pierwszych dwóch kierunkach znajdziemy w publikacji Przyroda i Sztuka, który jest VII tomem z serii publikacji tworzących Program innowacyjnego nauczania przyrody dla szkół ponadgimnazjalnych z obudową dydaktyczną1. Opracowanie w formie elektronicznej jest dostępne w zasobach sieciowych.
1 Potyrała K., Bokwa A. i in., Program innowacyjnego nauczania przyrody dla szkół ponadgimnazjalnych z obudową dydaktyczną, T 7 Nauka i sztuka, Uniwersytet Jagielloński, Kraków 2015.
5
