Ruch w obrazie czy obraz w ruchu?
Podczas lekcji uczniowie stworzą instalację multimedialną inspirowaną obrazem Tadeusza Kantora „Cholernie spadam!”. Wykorzystają w tym celu własną wiedzę i doświadczenia, a także bliskie im teksty kultury (fragmenty utworów muzycznych, filmów, obrazów). Ruch zawarty w tytule obrazu będzie punktem wyjścia do stworzenia ruchomego dzieła i „wprawienia w ruch” Kantorowskiego motywu, poprzez odniesienie go do współczesności.
• •
• • •
Cele lekcji: Uczeń rozpoznaje obraz Tadeusza Kantora Cholernie spadam!(17); Uczeń zna pojęcie „intermedialność”. Wie, że dzieła sztuki mogą powstawać poprzez wykorzystanie i łączenie ze sobą różnych mediów (muzyki, obrazu, rysunku, własnego ciała). Rozumie pojęcie „intertekstualność”. Wie, że wszelkie wytwory artystyczne mogą być postrzegane jako tekst i można odnaleźć w nich punkty odniesienia, referencje do innych wytworów kultury; Uczeń potrafi wyjaśnić, czym jest instalacja; Uczeń rozwija kreatywność i postawy twórcze oraz umiejętność pracy w zespole; Uczeń wykazuje otwartość na odmienne od własnej interpretacje tego samego dzieła/wytworu kultury.
Przebieg lekcji: 1 Nauczyciel wyświetla za pomocą projektora reprodukcję obrazu Tadeusza Kantora Cholernie spadam! i podaje jego tytuł oraz nazwisko autora. Pyta uczniów, co dzieje się na obrazie i jakie emocje ich zdaniem wyraża. Następnie pyta uczniów, jak sądzą, co oznacza stwierdzenie „Cholernie spadam!” i czym różni się od zwykłego spadania. Prosi uczniów o podanie przykładowych sytuacji, problemów, które może napotkać na swojej drodze osoba w ich wieku, a którym towarzyszy stan emocjonalny dający się opisać słowami „Cholernie spadam!” (przykładowe sytuacje: lęk związany z wejściem w nowe środowisko, utrata bliskiej osoby). Nauczyciel zapisuje przykładowe sytuacje na tablicy. Nauczyciel informuje uczniów, że ich zadaniem jest wykonanie multimedialnej instalacji, która będzie ich własną interpretacją motywu Kantora i stwierdzenia „Cholernie spadam!”. Nauczyciel wyjaśnia pojęcie instalacji i wypisuje
45 min
Metody aktywizujące i formy pracy: • Techniki plastyczne i parateatralne; • Dyskusja; • Praca zespołowa.
• • • • • • • • •
Materiały potrzebne do lekcji: Sznurek; Klamerki do suszenia bielizny; Reprodukcja obrazu Cholernie spadam!; Arkusze papieru pakowego (20 szt.); Nożyczki, taśmy klejące; Koperty (2 szt.); Projektor i komputer z dostępem do internetu; Głośniki z możliwością podłączenia do komputera lub innego urządzenia (odtwarzacza mp3). uwaga: W sali, w której odbywają się zajęcia, powinna być możliwość częściowego (a najlepiej całkowitego) zaciemnienia. Przed rozpoczęciem lekcji na sali powinny zostać rozwieszone sznurki (w poziomie, od jednego do drugiego narożnika, lub od jednej do drugiej ściany, na wysokości ok. 1,50 m lub wyżej).
•
• • •
na tablicy elementy, z których powinna się składać instalacja uczniów: Elementy wycięte lub uformowane z papieru pakowego zawieszone na sznurkach na całej przestrzeni sali za pomocą klamerek do suszenia bielizny; Obrazy wyświetlane za pomocą projektora na przestrzeni instalacji; Ciała uczestników oraz wykonywane przez nich ruchy; Muzyka. Nauczyciel zaznacza, że instalacja nie jest spektaklem, nie ma zatem fabuły. Jeżeli zawiera ruch i dźwięk, to występują one raczej w krótkich, zapętlonych sekwencjach. Kluczowym pojęciem dla instalacji jest zatem przestrzeń, a nie czas. 5 minut
2 Uczniowie dzielą się na dwa zespoły. Od tej pory zespoły pracują oddzielnie. Każdy z nich jako inspirację dla swojej pracy wybiera jedną z wypisanych wcześniej na tablicy sytuacji (pkt 1) lub inną – podobną, zapisuje ją na kartce i umieszcza w kopercie (nie zdradzając na razie drugiej grupie, co to za sytuacja). Każdy zespół ma za zadanie przygotować elementy z papieru, odnaleźć przez internet obrazy (ewentualnie filmy), które wykorzysta w instalacji, odnaleźć (na telefonach, odtwarzaczach mp3) motywy muzyczne
i ustalić, w jaki sposób umiejscowieni będą w przestrzeni instalacji bądź jak będą się poruszać członkowie grupy. Rolą nauczyciela jest wspieranie obu grup, informowanie o czasie, który pozostał na realizację zadania, naprowadzanie uczniów na nowe skojarzenia, zachęcanie do traktowania tematu mniej dosłownie oraz kontrolowanie, by każda grupa miała tyle samo czasu na dostęp do komputera. 25 minut
3 Grupy prezentują kolejno swoje prace, łącząc wszystkie elementy. Kształty z papieru uczniowie zawieszają na sznurkach za pomocą klamerek do suszenia bielizny. Wyświetlają za pomocą projektora obrazy, które sami odnaleźli w internecie.
Wprowadzają motyw muzyczny, który wybrali, i uzupełniają dzieło o przygotowaną przez siebie choreografię. 10 minut
4 Podsumowanie. Uczniowie dzielą się odczuciami i skojarzeniami towarzyszącymi oglądaniu pracy grupy przeciwnej. Ujawniają zawartość kopert (sytuacje, które przedstawiały). Nauczyciel wprowadza pojęcia intermedialności i intertekstualności w kontekście dzieł wykonanych przez uczniów. Zwraca uwagę na
fakt, że odbiorca niekoniecznie musi postrzegać dzieło zgodnie z intencją twórcy, może „czytać je” na własny sposób, opierając się na własnych doświadczeniach. 5 minut
Instalacja – dzieło sztuki, które powstaje z kilku oddzielnych elementów ułożonych w relacji względem siebie w określonej przestrzeni. Elementy instalacji mogą być dziełem artysty, może on również wykorzystać gotowe, już istniejące przedmioty