Centrum Kultury ZAMEK Poznań – MUZYCZNE INSPIRACJE

kurator: aranżacja wystawy: projekt katalogu: WALDEMAR IDZIKOWSKI zdjęcia: AUTORSKIE

skład komputerowy: EWA HEJNOWICZ

wydawca: GALERIA SZTUKI WSPÓŁCZESNEJ „PROFIL” CENTRUM KULTURY ZAMEK UL. ŚWIĘTY MARCIN 80/82 61-809 POZNAŃ TEL. 61 6465321, 61 6465320 e-mail: profil@ckzamek.pl WYSTAWA CZYNNA 13 maja – 6 czerwca 2015 NA OKŁADCE Wiolonczelistka ol/pł. 150 x 116 cm, 2001 ISBN 978-83-61090-70-0

LINIA I KOLOR

Eugeniusz Gerlach związany jest od czasu swoich studiów, które ukończył dyplomem w 1966 roku w Akademii Sztuk Pięknych, z Krakowem. Związek z tym szczególnym dla polskiego malarstwa miastem nie sprowadza się rzecz jasna wyłącznie do zamieszkania w jego obszarze, ale ugruntowany jest nade wszystko w wielkiej malarskiej tradycji wytworzonej przez krakowskich artystów na przestrzeni ostatnich stuleci. Eugeniusz Gerlach poznawał ją i artystycznie przyswajał podczas swoich studiów w tamtejszej akademii w pracowni prof. Wacława Taranczewskiego, wybitnego reprezentanta polskiego koloryzmu, członka ugrupowania Pryzmat utworzonego w 1930 roku w artystycznym środowisku Feliksa Kowarskiego, współzałożyciela innej jeszcze kolorystycznej formacji: Cechu Artystów Plastyków „Jednoróg”.

Podobnie jak dla krakowskich malarzy zgrupowanych w Cechu Artystów Plastyków „Jednoróg”, Zrzeszeniu Artystów Plastyków „Zwornik” oraz kapistów, problematyka wyrazowej funkcji barwy stała się podłożem twórczych poszukiwań Eugeniusza Gerlacha, choć – analogicznie do twórczości swojego akademickiego mistrza Wacława Taranczewskiego i w stylistycznym związku z artystycznymi poszukiwaniami krakowskich formistów, zwłaszcza zaś Leona Chwistka – w zasadniczym zespoleniu z problematyką konstrukcji. Wyrazowa relacja między tymi dwoma aspektami malarskiego języka stanowiła dotąd i stanowi nadal zasadniczą płaszczyznę poszukiwań artystycznych malarza, a stopień zależności między nimi opisuje zaś jego poszczególne dzieła. Jak bowiem wykazuje już choćby wstępna analiza poszczególnych malarskich prac wykonanych przez Eugeniusza Gerlacha w ciągu jednego roku, różnią się one językiem wyrazowym, zasadniczo oscylującym między figuratywizmem a abstrakcjonizmem, zawsze jednak cechują się wykorzystaniem ekspresjonistycznej narracji.

Podstawowe środki malarskie: linia i barwa, zyskują w malarskich realizacjach krakowskiego artysty znaczną autonomię, nawet wówczas, kiedy określają kształty mające swoje desygnaty w realności. Malując postać ludzką, różnego rodzaju przedmioty czy pejzaż Gerlach nadaje im status jedynie pretekstu do tworzenia linearno-chromatycznych konstrukcji, one są bowiem zasadniczym tematem jego malarstwa – niekiedy wyłącznym.

Należy podkreślić, iż malarstwo Eugeniusza Gerlacha uzyskuje artystyczną tożsamość w perspektywie przeobrażeń europejskiej sztuki pierwszej połowy dwudziestego wieku, zwłaszcza zaś w kontekście formalistycznych poszukiwań krakowskich środowisk awangardowych dwudziestolecia międzywojennego. Mimo tych afiliacji twórczość krakowskiego malarza pozostaje autonomiczna; wyróżnia się emocjonalnością ujęcia, co osadza ją we współczesnych tendencjach ekspresjonistycznych, a jednocześnie, ze względu na par excellence malarskie rozumienie dzieła sztuki przez Gerlacha, sytuuje w przestrzeni współczesnej sztuki nonkonformistycznej, dalekiej od modnego obecnie pseudoawangardyzmu i sztuki efemerycznej. dr Janusz Janowski, [prezes Zarządu Głównego Związku Polskich Artystów Plastyków] Gdańsk 2014

RYTM

Jakże już rzadko zdarza się nam obcować z malarstwem wyrafinowanym formalnie, świadomym dawnej i niedawnej tradycji, malarstwem tradycję ową podporządkowującym własnej potrzebie i dykcji, które atuty owe objawiając niosłoby zarazem energiczną, rześką radość obcowania ze sztuką dynamiczną i niewykoncypowaną. EUGENIUSZ GERLACH należy do pokolenia twórców, którym los nie poskąpił zarówno dramatycznych wydarzeń historycznych jak i doznań duchowych najwyższej próby.

Gerlach maluje w natchnieniu. Tworzenie obrazu jest dla niego na początku kontemplacją i maksymalnym skupieniem. To trochę jak cisza przed burzą, kiedy wsłuchuje się w pierwszą plamę, bada jej energię i „intencje”. Zastanawia w jakim kierunku chce wybuchnąć. A potem zaczyna się ten dziwny i na poły alchemiczny proces. Z jednej strony podążanie za intuicją, przeczuciem, za „nie wiem” /w sensie racjonalnie definiowanego sposobu i celu/, z drugiej zaś precyzyjne przemyślenia kolorystyczne, ścisłe zestawienia barw, konsekwentna dyscyplina paradoksalnie rozwibrowanych, „dowolnych” linii. W malarstwie Gerlacha ożywają właściwie wszystkie klasyczne motywy i tematy, akt, portret, martwa natura, sceny mitologiczne, instrumenty i tańce, wszystko jednak ujęte w natychmiast rozpoznawalną, „gerlachowską” formę.

Forma tych płócien w sposób jawny nawiązuje do abstrakcji. Kubistyczne inspiracje, ale także informel i konstrukcje ekspresjonistyczne są niejako „na wierzchu”. Co jednak sprawia, że patrząc nie mamy wątpliwości: to nie żadna kolejna woda po Braque’u, Picassie, Kandinskym, ale samoswoja i czysta jakość w sztuce ? Odpowiedź precyzyjna brzmiałaby najlepiej: ”jak zawsze tajemnica”. Można jednak, za cenę mocnego uogólnienia, dopowiedzieć: Gerlach połączył w swoim malarstwie /i to w sposób perfekcyjny/ żywioł i dyscyplinę. Jego obrazy najczęściej wybiegają w kierunku abstrakcji, ale zatrzymują się na jej progu. Tutaj eksperymenty kompozycyjne ujęte zostają w szlachetną i harmonijną strukturę. To rytm linii i sprzymierzony z nim nieomal muzycznie dialog barw sprawiają, że wrażenie chaosu ustępuje miejsca ładowi i jakiejś zdumiewającej konieczności.

Maciej Szczawiński, Katowice 2010 [publicysta kulturalny, krytyk literacki, pisarz – redaktor i prezenter Radia Katowice]

EKSPRESJA – KOLOR – LINIA Eugeniusz Gerlach należy do artystów, których twórczość zwykło się określać mianem „osobnej”. Świadomie pozostając obok aktualnych trendów, kontynuuje i rozwija on kierunek obrany na początku drogi artystycznej, oferując odbiorcy spójną wizję malarskiego świata. Eugeniusz Gerlach nawiązuje dialog z największymi osiągnięciami sztuki początków XX wieku, testuje możliwości warsztatu, prowadzi rodzaj praktycznej teorii sztuki przy jednoczesnym zachowaniu ciężaru materii malarskiej, bo też formalne zagadnienia komponowania przestrzeni zdają się pełnić tutaj rolę pierwszoplanową. Przeszłość jest dla artysty stale aktualnym punktem odniesienia.Tematy i motywy pojawiające się wielokrotnie na przestrzeni kilkudziesięciu lat przedstawiane są w rozmaitych konfiguracjach kompozycyjnych i kolorystycznych, by w kolejnych odsłonach ukazywać bogactwo form i precyzję operowania środkami malarskimi.

Ciągłe doskonalenie dostępnych środków wyrazu doprowadziło do wypracowania świadomego i przez to rozpoznawalnego autorskiego stylu. Konsekwencja w budowaniu dorobku artystycznego przywodzi na myśl etos pracy niemal benedyktyńskiej, jednak zawsze pełnej twórczej energii i entuzjazmu. Potwierdzeniem tego zdają się być słowa samego artysty, gdy zapytany o plany na przyszłość mówi, że wciąż chciałby trzymać się reguły, wedle której: „Nie ma dnia bez postawienia choćby jednej kreski, choćby jednej plamy, choćby jednego śladu pędzla”. Tak jest od ponad pięćdziesięciu lat.

Małgorzata Devosges-Cuber, Głogówek 2013 [historyk sztuki]

Muzykanci, 2014 olej, płótno, 150 x 150 cm

Kompozycja organowa, 2014 olej, płótno, 150 x 150 cm

Balet, 1992 olej, płótno, 150 x 150 cm

Wiolonczelistka 01, 2001 olej, płótno, 150 x 116 cm

Kobieta z mandoliną, 1975 olej, płótno, 150 x 100 cm

Pianistka 06/II, 2006 olej, płótno, 150 x 100 cm

Traktowanie obrazu jako pretekstu do bogatej rozgrywki kolorystycznej wiąże Eugeniusza Gerlacha z żywą tradycją koloryzmu, który istnieje w sztuce polskiej, a zwłaszcza krakowskiej. Ale trzeba przyznać, że koloryzm także z temperamentu odpowiada Gerlachowi. Jego wyczucie koloru, umiejętność budowania obrazu w różnych gamach barwnych, zawsze działa czysto i mocno.

W swych obrazach Eugeniusz Gerlach nigdy nie traci kontaktu z przedmiotem, pejzażem czy martwą naturą, które są zawsze jednoznaczne i czytelne. Wyczyszcza tylko i porządkuje formy, ujmuje je często grubym, czarnym konturem. Kontur ten odgrywa w jego kompozycjach rolę zasadniczą, decyduje o rytmicznej współzależności form, a jego przebieg nadaje często rytmiczną, dynamiczną wymowę tym obrazom.”

Maciej Gutowski, Kraków 1969 [historyk, teoretyk i krytyk sztuki]

Kompozycja futurystyczna, 2008 olej, płótno, 150 x 150 cm

Trzy Gracje, 2007 olej, płótno, 125 x 125 cm

Eugeniusz Gerlach urodził się w roku 1941 w Bieniawie k. Tarnopola (na Kresach Wschodnich – terytorium II Rzeczpospolitej Polskiej). Na ziemie odzyskane przybył w roku 1946 zamieszkując w Paczkowie (powiat Nysa). Tam też uczęszczał do szkoły podstawowej w latach 1949-1955. W latach 1955-1960 uczęszczał do Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych we Wrocławiu. W latach 1960-1966 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, na Wydziale Malarstwa i Grafiki. Malarstwo sztalugowe i architektoniczne studiował w pracowni prof. Wacława Taranczewskiego, natomiast grafikę warsztatową u prof. Mieczysława Wejmana. Dyplom z wyróżnieniem uzyskał w 1966 roku. Promotorami jego pracy dyplomowej byli m.in. Wacław Taranczewski, Czesław Rzepiński, Jonasz Stern i Hanna Rudzka-Cybisowa. Mieszka i pracuje w Krakowie.

Od roku 1966 jest członkiem Związku Polskich Artystów Plastyków. W swoim dorobku ma ponad 50 wystaw indywidualnych i udział w ok. 70 wystawach zbiorowych, na których zdobywał nagrody i wyróżnienia.

Wystawy: 1961 - indywidualna wystawa malarstwa i grafiki - Klub AGH Kraków 1962 - indywidualna wystawa malarstwa i grafiki - Klub „Carcassonne” Paczków 1967 - Wystawa Malarstwa Współczesnego - Kraków 1969 - wystawa indywidualna malarstwa - BWA Tarnów - Wystawa Malarstwa Krakowskiego Okręgu ZPAP - BWA Kraków (Dyplom Honorowy ZPAP) - wystawy malarstwa Krakowskiego Okręgu ZPAP - Bytom, Opole, Zielona Góra - VII Ogólnopolska Wystawa Malarstwa „Bielska Jesień” - Bielsko-Biała 1970 - wystawa „Kraków - Ludzie, Okolice” - Kraków (nagroda Wydziału Kultury i wyróżnienie ZPAP) - wystawa Krakowskiego Okręgu ZPAP „Malarze i Obrazy” - BWA Kraków i BWA Tarnów - Ogólnopolski Festiwal „Opolska Wiosna” - BWA Opole - ogólnopolski konkurs na obraz - Łódź (3 dyplomy honorowe ZPAP) 1973 - ogólnopolska wystawa malarstwa „Kopernik - Kosmos” - Muzeum Okręgowe - Toruń - X Ogólnopolska Wystawa Malarstwa „Bielska Jesień” - BWA Bielsko-Biała 1974 - II Targi plastyki Współczesnej - Warszawa 1975 - „Salon Wiosenny”, „Salon Jesienny” BWA Kraków 1976 - ogólnopolska wystawa konkursowa „Sport w Sztuce” - BWA Katowice - wystawa indywidualna malarstwa „Przemyśl i Okolice” - Muzeum Okręgowe - Przemyśl 1977 - Doroczny Salon Malarstwa Krakowskiego „Wyspiańskiemu w Hołdzie” - Pałac Sztuki - Kraków - XV Ogólnopolska Wystawa Malarstwa „Bielska Jesień” - Bielsko-Biała 1978 - wystawa malarstwa „Kwiaty Polskie” - BWA Tarnów 1985 - wystawa „Krakowscy Malarze i Graficy” - BWA Kraków - „Kraków w Malarstwie i Grafice” - Muzeum Historyczne Miasta Krakowa - Kraków 1988 - Srebrna Odznaka „Za Zasługi dla Ziemi Krakowskiej” - za cykl obrazów o tematyce krakowskiej 1993 - „Aukcja Kolekcji BWA Kraków” - BWA - Kraków 1996 - indywidualna wystawa malarstwa - Galeria „PIK” - Kraków 1999 - „Nowohucki Salon Sztuki”- Galeria „Centrum”- Kraków 2001 - indywidualna wystawa malarstwa - Ośrodek Kultury im. C. K. Norwida - Kraków 2004 - wystawa malarstwa krakowskiego „Salon Zimowy” - galeria „Centrum” - Kraków 2005 - wystawa indywidualna malarstwa - hotel PEGAZ - Kraków 2006 - wystawa indywidualna malarstwa - Galeria „Kocioł Artystyczny” - Kraków 2007 - wystawa indywidualna malarstwa - Galeria „Turlej” - Kraków 2008 - wystawa indywidualna malarstwa - Galeria „Zamek” - Przemyśl 2009 - Nowohucki Salon Sztuki - Galeria „NCK” - wystawa „Malarstwo współczesne z Krakowa” - Frankfurt n.Menem - Ratusz 2010 - wystawa indywidualna malarstwa - Galeria „Na Żywo” - Radio Katowice - wystawa indywidualna malarstwa - Galeria „STYL” - Głogówek 2011 - wystawa indywidualna malarstwa - „Sport w malarstwie” - Muzeum Sportu i Turystyki w Warszawie - wystawa „Salon 100-lecia ZPAP Okręgu Krakowskiego” - Kraków - wystawa indywidualna malarstwa - „Malarstwo” - TPSP Kraków - Górny Pałac Sztuki 2012 - wystawa indywidualna malarstwa - „Malarstwo” - Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów, Gorlice - wystawa indywidualna malarstwa - „Malarstwo” - Galeria „Na Piętrze” - ZPAP Łódż” - wystawa malarstwa - ZMYSŁY SZTUKI - Muzeum Pałac w Wilanowie, Warszawa - wystawa indywidualna malarstwa - SPORT W SZTUCE - Muzeum Miasta Łodzi, Łódź - wystawa indywidualna malarstwa - OBRAZY MISTRZÓW - Ośrodek Kultury w Będzinie 2013 - wystawa indywidualna malarstwa - Galeria ALTUS – Katowice - wystawa indywidualna malarstwa - Galeria CANTRUM NCK - Kraków - wystawa indywidualna malarstwa - Muzeum Ziemi Prudnickiej - Galeria ARSENAŁ, Prudnik - wystawa indywidualna malarstwa - SPORT A SZTUKA - OsiR Tarnowo Podgórne - wystawa indywidualna malarstwa - KCRiS OAZA - Kórnik - wystawa indywidualna malarstwa - Galeria DAP OW ZPAP - Warszawa - spotkanie autorskie – ARTYŚCI W ŁAZIENKACH – Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie 2013 / 2014 – wystawa indywidualna - MUZYCZNE INSPIRACJE - Europejska Galeria Sztuki MILLENIUM HALL, Rzeszów 2014 - wystawa indywidualna malarstwa - LINIA I KOLOR - Galeria OG ZPAP – Gdańsk - wystawa indywidualna malarstwa - GEOMETRIA I EKSPRESJA KOLORU - Pałac Pod Baranami, Kraków 2015 - wystawa indywidualna malarstwa - MUZYCZNE INSPIRACJE - Galeria Sztuki Współczesnej PROFIL, Poznań Trzykrotnie otrzymuje Stypendium Ministra Kultury i Sztuki.

Obrazy autorstwa Eugeniusza Gerlacha znajdują się w wielu muzeach i instytucjach, a także w zbiorach prywatnych w kraju i zagranicą (m.in. w Kanadzie, USA, Francji, Niemczech, Szwecji, Austrii, RPA).

Oficjalna strona internetowa artysty: www.gerlach-art.com