Eugeniusz gerlach - galeria PRYZMAT Kraków

EUGENIUSZ

GE RL ACH

ALCHEMIA KOLORU

www.art-gerlach.com

EUGENIUSZ

GE RL ACH

ALCHEMIA KOLORU

Krak贸w 2015 1

EUGENIUSZ GERLACH BIOGRAFIA *1941, mieszka i pracuje w Krakowie. Absolwent Wydziału Malarstwa i Grafiki krakowskiej ASP (1966). Od roku 1966 należy do Związku Polskich Artystów Plastyków. W swoim dorobku ma ponad 30 wystaw indywidualnych i udział w ponad 50 wystawach zbiorowych. Jego obrazy znajdują się w kolekcjach muzealnych, zbiorach prywatnych w Polsce i zagranicą, m.in. w Kanadzie, USA, Francji, Szwecji, Niemczech i RPA. Dwukrotnie otrzymuje Stypendium Ministra Kultury i Sztuki.

WYSTAWY

1961 - Klub AGH Kraków / 1962 - Klub „Carcassonne” Paczków / 1967 - Wystawa Malarstwa Współczesnego - BWA Kraków / 1969 - BWA Tarnów / 1969 - Wystawa Malarstwa Krakowskiego Okręgu ZPAP BWA Kraków (Dyplom Honorowy ZPAP) / 1969 - wystawy malarstwa Krakowskiego Okręgu ZPAP - Bytom, Opole, Zielona Góra / 1969 - VII Ogólnopolska Wystawa Malarstwa „Bielska Jesień” - BWA Bielsko-Biała / 1970 - wystawa pokonkursowa malarstwa „Kraków - Ludzie, Okolice” - Kraków (nagroda Wydziału Kultury i wyróżnienie ZPAP) / 1970 - wystawa Krakowskiego Okręgu ZPAP „Malarze i Obrazy” - BWA Kraków i BWA Tarnów / 1970 - Ogólnopolski Festiwal „Opolska Wiosna” - BWA Opole / 1970 - ogólnopolski konkurs na obraz - Łódź (3 dyplomy honorowe ZPAP) / 1973 - ogólnopolska wystawa malarstwa „Kopernik - Kosmos” - Muzeum Okręgowe - Toruń / 1973 - X Ogólnopolska Wystawa Malarstwa „Bielska Jesień” - BWA Bielsko -Biała / 1974 - II Targi plastyki Współczesnej - Warszawa / 1975 - „Salon Wiosenny”, „Salon Jesienny” BWA Kraków / 1976 - ogólnopolska wystawa malarstwa „Piękno Ziemi Bułgarskiej” - Bułgarski Ośrodek Kultury - Warszawa / 1976 - ogólnopolska wystawa konkursowa „Sport w Sztuce” - BWA Katowice / 1976 - wystawa indywidualna malarstwa „Przemyśl i Okolice” - Muzeum Okręgowe - Przemyśl / 1977 - Doroczny Salon 2

Malarstwa Krakowskiego „Wyspiańskiemu w Hołdzie” - Pałac Sztuki - Kraków / 1977 - XV Ogólnopolska Wystawa Malarstwa „Bielska Jesień” - BWA Bielsko-Biała / 1978 - wystawa malarstwa „Kwiaty Polskie” - BWA Tarnów / 1985 - wystawa „Krakowscy Malarze i Graficy” - BWA Kraków / 1985 - wystawa pokonkursowa „Kraków w Malarstwie i Grafice” - Muzeum Historyczne Miasta Krakowa - Kraków / 1988 - Srebrna Odznaka „Za Zasługi dla Ziemi Krakowskiej” - w uznaniu za cykl obrazów o tematyce krakowskiej / 1993 - „Aukcja Kolekcji BWA Kraków” - BWA Kraków / 1996 - indywidualna wystawa malarstwa - Galeria PIK - Kraków / 1999 - „Nowohucki Salon Sztuki” - Galeria CENTRUM NCK - Kraków / 2001 - indywidualna wystawa malarstwa - Ośrodek Kultury im. C. K. Norwida - Kraków / 2004 - wystawa malarstwa krakowskiego „Salon Zimowy” - Galeria CENTRUM NCK - Kraków / 2005 - Galeria PEGAZ - Kraków / 2006 - „Malarstwo industrialne” - Galeria M - Kraków / 2006 - Galeria „Kocioł Artystyczny” - Kraków / 2007 - Galeria „Turlej” - Kraków / 2008 - Galeria „Zamek” - Przemyśl / 2009 - Nowohucki Salon Sztuki - Galeria CENTRUM NCK - Kraków / 2009 - wystawa „Malarstwo współczesne z Krakowa” - Ratusz - Frankfurt n.Menem (Niemcy) / 2010 Galeria „Na Żywo” - Katowice / 2010 - Galeria „STYL” - Głogówek / 2011 - „Sport w malarstwie” - Muzeum Sportu i Turystyki w Warszawie / 2011 - wystawa „Salon 100-lecia ZPAP Okręgu Krakowskiego” - Kraków / 2011 - „Malarstwo” - TPSP Kraków - Górny Pałac Sztuki / 2012 - „Malarstwo” - Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów - Gorlice / 2012 - „Malarstwo” - Galeria „Na Piętrze” - ZPAP Łódź / 2012 - ZMYSŁY SZTUKI - Muzeum Pałac w Wilanowie - Warszawa / 2012 - SPORT W SZTUCE - Muzeum Miasta Łodzi - Łódź / 2012 - OBRAZY MISTRZÓW - Ośrodek Kultury w Będzinie / 2013 - Galeria ALTUS - Katowice / 2013 - Galeria CENTRUM NCK - Kraków / 2013 - Pastels Salon International - Saint-Aulae (France) / 2013 - Galeria ARSENAŁ - Muzeum Ziemi Prudnickiej - Prudnik / 2013 - IMPRESJE PIŁKARSKIE - PGE Arena - Gdańsk / 2013 - CZTERY OBLICZA TWÓRCZOŚCI - Galeria DAP 3 - OW ZPAP - Warszawa / 2013 - VI Międzynarodowe Biennale Pasteli - BWA Nowy Sącz / 2013 - spotkanie autorskie - ARTYŚCI W ŁAZIENKACH - Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie / 2013-2014 - MUZYCZNE INSPIRACJE - Europejska Galeria Sztuki MILLENIUM HALL - Rzeszów / 2013-2014 - wystawa przedaukcyjna BLIŹNIEMU SWEMU - Muzeum Miasta Wrocławia, Galeria Narodowa Zachęta w Warszawie, Muzeum Miasta Gdańska, Galeria Sztuki Współczesnej - BWA Katowice, Europejska Galeria Sztuki Millenium Hall w Rzeszowie / 2014 - LINIA I KOLOR - Galeria OG ZPAP - Gdańsk / 2014 - GEOMETRIA I EKSPRESJA KOLORU - Pałac Pod Baranami - Kraków /2015 - otwarcie Galerii Sztuki Współczesnej POD 2 BASZTAMI - Muzeum Ziemi Prudnickiej - Prudnik / 2015 - MUZYCZNE INSPIRACJE Centrum Kultury ZAMEK - Galeria PROFIL - Poznań / 2015 - MUZYCZNOŚĆ SZTUKI - Galeria PANORAMA - Dwór w Tomaszowicach /2015-2016 – BIENNALE BLIŹNIEMU SWEMU - Muzeum Miasta Wrocławia, Galeria Narodowa Zachęta w Warszawie, Muzeum Miasta Gdańska, Galeria Sztuki Współczesnej - BWA Katowice, Filharmonia w Rzeszowie /

www.art-gerlach.com 3

POMIEDZY LINIA A KOLOREM

Malarstwo Eugeniusza Gerlacha zanurzone jest głęboko w poszukiwaniach artystycznych europejskiej i polskiej awangardy z pierwszych dekad XX wieku, stanowi własną, w pełni autonomiczną, oryginalną wypowiedź artysty współczesnego, zaskakująco prawdziwą. Mamy do czynienia z dobitnym potwierdzeniem, że sztuka to obszar, w którym klasyczne operowanie tabliczką mnożenia nie musi przynosić wyników do jakich jesteśmy przyzwyczajeni, terenem gdzie paradoks jest piękny i interesujący. „Na płótnach Eugeniusza Gerlacha prowadzone jest jakaś gra, intryga wyższej, artystycznej kategorii.

Na pewno chodzi o porządkujące zdyscyplinowanie obrazu, tak, aby motyw był klarowny i jednocześnie by był raczej czysto plastyczną rozgrywką na temat człowieka i natury” – napisał niedawno Stanisław Tabisz.

Wie co pisze, wszak sam jest malarzem. A my, publiczność sal wystawowych, gdy przyjrzymy się bliżej obrazom Gerlacha, gdy poobcujemy z nimi dłużej niż przez chwilę, odnajdziemy w nich (także w tych, które zbliżyły się do abstrakcji tak dalece, że stanęły na jej progu) w zasadzie wszystkie klasyczne tematy malarskie: pejzaż, martwą naturę, akt, portret, szerokie spektrum tzw. scen rodzajowych. Jedne „na wierzchu”, inne ukryte w materii obrazu, a wszystkie – bez względu na to – jak zostały potraktowane – zdają się być przede wszystkim pretekstem do kreowania dyskursu pomiędzy malarskimi wartościami, środkami, celami.

Linia i kolor – podstawowe środki malarskie – bywają u Gerlacha podnoszone do rangi tytułu wystawy, co może oznaczać, że artysta podrzuca nam trop, że chce zwrócić uwagę na rolę, jaką pełnią w jego obrazach. A jest to rola szczególna.

Picasso powiedział, że „tylko linia nie jest naśladownictwem”. Eugeniusz Gerlach, mądrzejszy o doświadczenia kubistów, konstruktywistów, o cały wiek XX przefiltrowany przez własną osobowość, wie co można zrobić z linią w obrazie, jak operować nią, by podkreślić konstrukcję formy, jak rytmizować i dynamizować. No i jak zespolić ją równoprawnie z kolorem. W tę wiedzę wyposażyła go krakowska Akademia; uczeń Wacława Taranczewskiego wiedział jak równolegle działać linią i płaszczyzną barwną już wówczas gdy malował obrazy na dyplom. A potem były własne doświadczenia, przemyślenia, działania: pół wieku mniej więcej. Można powiedzieć, że Eugeniusz Gerlach jest cierpliwym, skutecznym trenerem linii i magiem koloru.

Linia i kolor osiągają wyjątkowe współbrzmienie w obrazach Gerlacha określanych jako witrażowe, uznawanych za najbardziej „Gerlachowe” i stanowiących znaczną (nie tylko ilościowo) część dorobku artysty. Budowane wyrazistymi liniami konturowymi i cieńszymi, delikatnie spinającymi obraz , czasem tworzą4

cymi kotary, czy przesłony przesuwające namalowane przedmioty w głąb obrazu, z płaszczyznami koloru opisującego przedmiot mają jeszcze jeden ważny akcent malarski: światło. Światło, często dyskretne, starannie rozkładane podkreśla charakter obrazu i zaprasza do wycieczek wyobraźni. Uwodzi nawet wytrawnych krytyków tak dalece, że pozwalają sobie na emocjonalność uwag i opinii. Można – udając się w trop za nimi – przyjąć, że w Sali wystawowej stoimy przed witrażami, które patrzą na nas. Ale dopuszczalne i uprawnione jest także inne zobaczenie obrazu, ba, nawet najdosłowniej odwrotne. To my stoimy przed witrażem i przez wypełnione kolorem kwatery wyglądamy na świat ograniczany, dzielony, rozczłonkowywany bujną geometrią linii. Podejmujemy trud scalania autonomicznych elementów żyjących własnym życiem, albo zadawalamy się rejestrowaniem ich istnienia. Aż do chwili gdy dotrze do nas szczególna podstępność malarstwa. Bo najbardziej witrażowe obrazy są tymi, które nie pozwolą przenieść się na szkło bez istotnych strat malarskich. Są nieprzekładalne, podobnie, podobnie zresztą jak prace z wcześniejszego o parę lat cyklu „Kompozycji kilimowych”; najbieglejsza tkaczka dostałaby ciężkiej nerwicy i trwałej niechęci do krosna próbując przenieść w sploty wełny te rytmiczne kompozycje abstrakcyjne. Bo Eugeniusza Gerlacha nie interesuje szkło, ani wełna. Przynajmniej – nie tym razem. On maluje obrazy wiodąc nas szlakami malarskiej iluzji. Tworzy malarstwo wyrafinowane o niezwykle czystej, precyzyjnej konstrukcji. Niech nas nie zwiedzie pozorna plątanina linii; one są pod kontrolą, maszerują karnie jak żołnierze z kompanii honorowej, tylko z daleko większym przydziałem fantazji.

Kiedyś, lat temu czterdzieści i kilka, Gerlach miał swoją pierwszą w Krakowie wystawę indywidualną.

Podczas wernisażu w galerii dziennikarz zapytał artystę co chciałby robić w bliższej i dalszej przyszłości.

– Chciałbym namalować dużo dobrych obrazów – powiedział młody malarz. Nie wiadomo już czy była to noc spadających gwiazd, ale życzenie spełniło się. Ma w dorobku dużo rzeczywiście dobrych obrazów, a przed sobą następne. Dobre, bo przecież innych nie warto malować.

Jolanta Antecka

5

Kompozycja symfoniczna, 2009, olej, płótno /115 x 170 cm/ 6

Kompozycja dynamiczna, 2009, olej, płótno /115 x 170 cm/ 7

Kompozycja II/93, 1993, olej, płótno /161,5 x112 cm/ 8

Kompozycja futurystyczna, 2008, olej, płótno /150 x 150 cm/ 9

Tukany, 2001, olej, płótno /150 x116,5 cm/ 10

Akt kosmiczny, 2001, olej, płótno /210 x 100 cm/

Wędrowiec, 2002, olej, płótno /210 x 100 cm/ 11

Akt futurystyczny, 2009, olej płótno /200 x 115 cm/ 12

Zbuntowane Anioły 94, 1994, olej , płótno /150 x 150 cm/ 13

Helena i Parys 08/1, 2008, olej, płótno /150 x 150 cm/ 14

Szermierze - 09, 2009, olej, płótno /115 x 170 cm/ 15

Trzej mędrcy, 2001, olej, płótno /150 x 115 cm/ 16

Przyjaciółki 01, 2001, olej,płótno /149 x 141 cm/ 17

Duet 2011, 2011, olej, płótno /150 x 150 cm/ 18

Kompozycja organowa, 2014,olej, płótno /150 x 150 cm/ 19

Duet 81, 1981, olej, płótno /215 x 115 cm/ 20

Baletnica, 2003, olej, płótno /198 x 100 cm/

Upadły Anioł, 2003, olej, płótno /210 x100 cm/ 21

Ikar, 1986, olej, płótno /150 x 100 cm/ 22

Kompozycja syntetyczna, 2005, olej, pl贸tno /120 x 100 cm/ 23

Kompozycja osiowa - Postać, 2014, olej, płótno /180 x 110 cm/ 24

Kompozycja - 014, 2014, olej, płótno /150 x 150 cm/ 25

Jesienny Akt, 2002, olej, płótno /180 x 110 cm/ 26

Kwartet - 09, 2009, olej, płótno, /116,5 x 150 cm/ 27

Egzotyczne ptaki - 012, 2012, olej, płótno /116,5 x 160 cm/ 28

Kompozycja syntetyczna - zieleń i czerń, 2014, olej, płótno /150 x 116,5 cm/ 29

Wiolonczelistka - 012, 2012, olej, płótno /116,5 x 150 cm/ 30

Walka kogutów - 012, 2012, olej, płótno /116,5 x 160 cm/ 31

Księżniczki, 2011, olej, płótno /150 x 100 cm/ 32

Kompozycja kilimowa - 012, 2012, olej,płótno /116,5 x 150 cm/ 33

Duet 06, 2006, olej, płótno /150 x 100 cm/ 34

Kompozycja błękitna - 06, 2016, olej, płótno /150 x 100 cm/ 35

Organizator: Związek Polskich Artystów Plastyków Okręg Krakowski Kurator wystawy: Joanna Warchoł /Prezes Zarządu OK ZPAP/ Kierownik biura OK ZPAP: Grażyna Skowron Tekst: Jolanta Antecka Aranżacja wystawy, fotgrafie: Stanisław Gerlach Opracowanie graficzne katalogu: Agnieszka Wilk Druk: Drukarnia Towarzystwa Słowaków w Polsce

Kraków 2015 ISBN 978-83-7490-881-8 36

EUGENIUSZ

GE RL ACH

ALCHEMIA KOLORU

www.art-gerlach.com