Het ongelukkige huwelijk van Catharina de Grote en Peter III van Rusland

vrije, zwarte boeren ontstaan waar nu ongeveer Washington Square Park is. Toen na veertig jaar de Engelsen in 1664 Nieuw-Amsterdam overnamen en hernoemde naar New York bestond de bevolking voor ongeveer twintig procent uit tot slaaf gemaakten. Met het Engelse bestuur kwamen ook nieuwe, strengere regels voor de slavernij. Het is dan ook dit deel van de zwarte bladzijde dat vaker benadrukt wordt in monumenten en andere gedenkplaatsen. Vanuit hier gaan we dan ook uptown, naar wat hedendaagse New Yorkers zullen aanduiden als Upper Manhattan. Hier komen we aan in de wijk Harlem. Deze vandaag de dag roemruchte wijk werd in 1658 gesticht door Peter Stuyvesant als Nieuw-Haarlem. Gedurende de koloniale periode was het grondgebied dunbevolkt en niet veel meer dan een formele uitbreiding van een broodnodige verdedigingslinie tegen de Engelsen, die zich tot dat moment vooral bevonden in de noordelijk gelegen stad die nu bekend is als Boston. Vandaag de dag is Harlem met name bekend als de broeinest van veel Afro-Amerikaanse cultuur. Jazz-grootheden als Louis Armstrong en John Coltrane, maar ook dichters als Langston Hughes , schrijfsters als Zora Neal Hurston en activisten als Malcolm X maakten er door de decennia heen vlieguren en furore in allerlei tenten. Van de Lenox Lounge tot het befaamde Apollo Theater. Daarnaast is een ogenschijnlijk doodgewoon flatgebouw aan Sedgewick Avenue officieel erkend als de geboorteplaats van Hip Hop. De geschiedenis is er springlevend, maar Harlem heeft weinig meer van doen met zijn naamgenoot aan de Spaarne. Dan is het tijd om de brug over te gaan. Of een veerschip, want de wereldberoemde Brooklyn Bridge werd pas voltooid in 1883. Wie onderweg naar rechts kijkt ziet in de verte Staten Island, ofwel ‘Staaten Eylandt’ dat in 1609 ontdekt en vernoemd werd naar de Nederlandse Staten-Generaal door Henry Hudson, die in dienst voer van de Nederlandse VOC. Onze tocht gaat echter naar Long Island, ofwel het ‘lange eiland’. Hoewel de Nederlandse kolonie Nieuw-Amsterdam haar wortels heeft op het eiland Manhattan is de historische invloed met name onmiskenbaar in de geografische namen in het stadsdeel Brooklyn. De huidige borough dankt zijn naam aan de door Nederlanders gestichte nederzetting ‘Breuckelen’, vernoemd naar de Nederlandse stad Breukelen. Naast Breuckelen besloot de WIC al snel dat er meerdere gebieden opgeëist dienden te worden. Iets ten noorden ontstond op deze manier het dorp Flushing in het hedendaagse stadsdeel Queens, vernoemd naar de Nederlandse havenstad Vlissingen. Meer in het zuiden ontstonden al snel, de inmiddels verengelste, parochies Gravesend (’s-Gravensande), Flatbush (‘Midwout’), Bushwick (‘Boswijk’) en Flatwood (ooit gesticht als ‘Nieuw-Amersfoort). Nog verder naar het zuiden in Brooklyn loopt men het Little Italy van Brooklyn binnen. Het gaat hier om de wijk Bensonhurst. Wereldberoemd doordat John Travolta in de openingsscène van de film Saturday Night Fever (1977) de aldaar gelegen, en nog altijd actieve, pizzatent Lenny’s Pizza aandoet. Wat weinigen weten is dat de omliggende wijk ooit is gesticht als ‘Nieuw-Utrecht’. Nota bene op land dat in de eerste plaats is opgekocht door de zoon van een Nederlandse piraat en zijn Marokkaanse vrouw. Aanknopingspunten alom, maar het omstreden, Nederlandse verleden lijkt geen concreet punt van aandacht in het nieuwe ‘Nieuw-Amsterdam’. Een van de mogelijke verklaringen hiervoor is de relatief korte ´regeerperiode´ van de Nederlanders. Na veertig jaar kwamen de Engelsen en werd Nieuw-Amsterdam New York. Vanaf dat moment werden de door Nederlanders gestichte plaatsen en hun naamgenoten al snel twee werelden op zich. Zo is de officiële vlag van de stad New York nog altijd een gekantelde versie van de in Prinsensvlag (orange-blanc-blue). Doodgewoon in ‘Nieuw-Amsterdam’, inmiddels omstreden in Nederland. Iets neutraler is dan de officiële, maar nauwelijks bekende en gebruikte, vlag van het stadsdeel Brooklyn. Een simpele witte vlag met een logo waarin te lezen valt: ‘Een Draght Mackt Maght’. Toch een leuk idee voor wie hem ziet wapperen op de attractieboulevard van Coney Island en over de Atlantische Oceaan staart naar Nederland. Of nee, het was toch Konijneneiland? Het zijn hoe dan ook vooral grappige herinneringen aan de Nederlandse geschiedenis van the Big Apple. d

Het ongelukkige huwelijk van Catharina de Grote en Peter III van Rusland

PetRA cSelényi - Minnaars en haat. Zo zag het huwelijk van Catharina de Grote en Peter III er voornamelijk uit. Wie de televisieserie The Great gezien heeft, gebaseerd op het huwelijk van deze heersers, zal dit artikel weinig nieuws bevatten. In de serie is te zien hoe Peter en Catharina elkaar steeds proberen uit te schakelen en hoe Catharina de weg vrijmaakt voor verlicht absolutisme in Rusland. Maar hoe zag hun huwelijk er echt uit? En hoe eindigde het?

Catharina de Grote werd geboren op 2 mei 1729 in het voormalige Stettin, Duitsland (nu te vinden in Polen) als Sophia Augusta Frederika von Anhalt-Zerbst-Dornburg. Peter III was op 21 februari 1728 geboren in Kiel, Duitsland. In 1744 besloot de Russische tsarina Elizabeth I om Peter met Sophia te laten trouwen. Hierna moest Sophia zich russificeren, bijvoorbeeld haar naam veranderen naar Catharina en zich aansluiten bij de Russisch-Orthodoxe kerk. Uiteindelijk trouwden zij op 21 augustus 1745 toen Peter zeventien jaar oud was en Catharina nog maar zestien. Helaas was het huwelijk allesbehalve gelukkig. Als snel bleek dat Catharina en Peter niet bij elkaar hoorden. Peter was altijd dronken en druk met militaire expedities. Bovendien had hij hier en daar affaires met hofdames. Volgens sommige bronnen werd Catharina zelfs openlijk beledigd door Peter tijdens feesten of vergaderingen. Catharina was het tegenovergestelde. Zij wordt beschreven als intelligent en eerzuchtig. In haar vrije tijd verdiepte zij zich liever in Russische geschiedenis en las graag boeken van Cicero, Plato en Tacitus. Bovendien was ze geïnteresseerd in Franse verlichtingsliteratuur zoals Denis Diderot en Montesquieu. Maar hoe vonden zij geluk ondanks dit huwelijk? Het was bekend dat Peter vreemdging met de dames aan het hof, maar hoe zat het met Catharina? Zo zou ook Catharina minnaars hebben gehad tijdens haar huwelijk met Peter. Maar ook hierin verschilde zij van Peter. Ze had namelijk niet meerdere minnaars tegelijkertijd, zoals Peter, maar er was sprake van een “seriële monogamie” waarbij de minnaars elkaar opvolgden. Volgens bepaalde bronnen was haar favoriete minnaar een Russische prins, maarschalk en staatsman genaamd Grigori Aleksandrovitsj Potjomkin. Dit is geen toeval, omdat veel van haar minnaars belangrijke posities vervulden aan het hof. Uiteindelijk tussen al die minnaars en minnaressen door, kregen Peter en Catharina na negen jaar huwelijk een zoon, Paul I . Toch is het tot op de dag van vandaag onduidelijk of Peter de biologische vader van Paul I was. In de maanden voor de geboorte van Paul, had Catharina namelijk een minnaar genaamd Sergej Saltykov. Bovendien beweerde Catharina zelf in haar memoires dat Sergej de biologische vader van Paul was en dat haar huwelijk met Peter nooit was geconsumeerd. Acht jaar later, in 1762, kreeg Catharina nog een zoontje, dit keer duidelijk van haar minnaar Grigori Orlov: Aleksej Bobrinski. Maar in de loop van de jaren, was het voor Catharina genoeg. Zij wilde de troon en af van Peter. Nadat tsarina Elisabeth, moeder van Peter, in 1761 overleed besteeg Peter de Russische troon. Vanaf 25 december 1761 was hij officieel de tsaar van Rusland. Maar Catharina had niet stil gezeten, al sinds 1758 was zij een coup aan het plannen. Uiteindelijk was 9 juni 1762 de laatste druppel. Tijdens een diner beledigde Peter Catharina voor de zoveelste keer en wilde hij haar laten arresteren. De arrestatie werd voorkomen door anderen. Deze dag vormde het startschot voor de coup van Catharina. Zij werd geholpen door de graaf Kirill Razoemkovski, hofdocent Nikita Panin, baron Nikolaj Korf, kapitein Pjotr Passek, vorstin Jekaterina Dasjkova en de vijf broers Orlov, onder wie Catharina’s minnaar Grigori. 27 juni 1762 was de dag van overwinning voor Catharina. Nadat kapitein Pjotr Passek was gearresteerd door Peter, was de leger bereid om Catharina te helpen. Zo kon Catharina een staatsgreep plegen waarbij Peter in de cel belandde. Peter had geen keuze en tekende zijn troonsafstand. De regeerperiode van Catharina de Grote begon en de menigte juichte de nieuwe vorstin toe. Een week later werd Peter III gewurgd door een officier. Zo eindigde het huwelijk van Catharina de Grote en Peter III. Zo eindigde zeventien jaar huwelijk vol met vreemdgaan, belediging en haat voor Catharina op de troon en voor Peter in het graf. De daaropvolgende 33 jaar onder Catharina betekende een verandering van Rusland. Ook in deze periode hield Catharina er nog steeds minnaars op na, sommige bronnen vertellen ons zelfs dat hoe ouder Catharina werd, hoe jonger haar minnaars waren. d

Op dit portret van het koninklijke paar lijken Catharina en Peter het goed met elkaar te kunnen vinden, maar niets was minder waar.