Kunstkiezers - De geschiedenis van het veilinghuis

lauRen HeRmanS - De kunstveiling zoals we die vandaag de dag kennen is pas ontstaan in de 18e eeuw. Het fenomeen, veiling, is echter al vele duizenden jaren ouder. Al sinds de oudheden werden verschillende soorten goederen geveild. De eerste persoon die ooit een veiling beschreef was de Griekse historicus Herodotus. Hij schrijft hoe in 500 v.Chr. in Babylon vrouwen van huwbare leeftijd verkocht werden aan de hoogste bieder. Het was toen zelfs verboden om op een andere manier je huwbare dochter te ‘verkopen’. Gelukkig houden veilinghuizen zich tegenwoordig enkel bezig met de verkoop van minder controversiële goederen, zoals bijvoorbeeld kunst. Het verhandelen van kunst is een serious business, en de bedragen die geboden worden in veilinghuizen zijn geen kattenpis. Zo werd in 2017 het hoogste bedrag voor een kunstwerk tijdens een veiling ooit geboden. Het bedroeg het werk Salvator Mundi van Leonardo da Vinci, dat voor 383 miljoen euro geveild werd. Opvallend genoeg waren kunsthistorici en kenners het er niet over eens of de maker van het werk wel Leonardo da Vinci was. Na de veiling zou het werk spoorloos verdwenen zijn. Genoeg mysterie en gekkigheid is er dus in de veilinghuizen. Maar hoe is het allemaal begonnen en hoe hebben kunstveilingen zich door de eeuwen heen ontwikkelt?

In het oude Rome werd nog weleens de oorlogsbuit in Rome geveild, maar opvallend genoeg zijn er sinds dat moment tot aan de 18e eeuw in Europa geen voorbeelden bekend van kunstveilingen. In de 18e eeuw kwam het consumentisme en de kend staan. Vanaf dat moment begon er ook competitie te ontstaan met het op dat moment grootste veilinghuis, Christie’s in London. Langzamerhand begon Sotheby’s Christie’s in te halen. Tegenwoordig halen ze jaarlijks recordbedragen van ongeveer 6 miljard euro op vraag naar nieuwigheden heel erg op en zulke kunstveilingen waren dan ook erg in trek. Catalogi en advertenties over deze veilingen waren wijdverspreid en allerlei soorten mensen kwamen op deze veilingen af. Het oudste internationale – en een van de bekendste – veilinghuis is het in New York gevestigde Sotheby’s. Het veilinghuis werd opgericht in 1744 door Samuel Baker. Hij begon met de verkoop van zeldzame en kostbare boeken uit de privébibliotheek van Sir John Stanley, een Britse politicus. Ze bleven jaren de verkoop van zulke kostbare boeken doorzetten en dit zorgde voor hun enorme doorbraak en bekendheid. Het duurde echter nog vrij lang totdat Sotheby’s zich ook ging richten op het veilen van kunst, een feit waar ze nu juist om been hebben ze 90 vestigingen in 40 landen. Hoewel het idee van een veilinghuis tegenwoordig een elitestatus met zich meebrengt, werden de kunstveilingen tegen het einde van de 18e eeuw ‘gewoon’ in koffiehuizen en herbergen of kroegen gehouden. De wereldoorlogen hebben een grote impact gehad op de kunstmarkt. Voor die tijd werden er geen recordbedragen neergelegd in veilinghuizen. Vanaf de jaren ’50 was er ineens veel meer interesse in kunst en ontstond een grote kunstmarkt, met name voor abstracte werken. Ondertussen is de cirkel eigenlijk weer rond. Het internet maakt het bijwonen van een veilinghuis stukken toegankelijker, temeer omdat omdat alle informatie en het aanbod online beschikbaar is. Zo ging in 2014 het

Advertentie

bekende Sotheby’s een samenwerking aan met eBay, wat je eigenlijk ook een veilinghuis zou kunnen noemen, maar dan online. Samen organiseren ze onlineveilingen, zodat vanuit de hele wereld direct geboden kan worden en de rijksten onder ons niet allemaal het vliegtuig in te hoeven stappen om naar de veiling te komen. Heel milieuvriendelijk eigenlijk, democratischer en bovendien zeer coronaproof. Ze waren voor dit jaar in ieder geval al goed voorbereid. Op kleinere schaal zijn er ook genoeg voorbeelden die laten zien hoe een kunstveiling minder elitair kan, en zelfs een goed doel kan dienen. Zo werd er vorige maand nog een veiling georganiseerd, speciaal voor en door kunstenaarsinitiatief W139 in Amsterdam. Een van de nog weinige echte – en gratis - kunstenaarsinitiatieven in het centrum van Amsterdam. Zij verloren dit jaar hun subsidie van de gemeente en dreigden daardoor failliet te gaan. Om hun eigen voortbestaan te redden organiseerden ze op Valentijnsdag een acht uur durende livestream onder de naam Love for sale vanuit hun pand, waarbij ze interessante discussies en interviews hadden over het belang van de hedendaagse kunstwereld, en de veranderingen die deze doormaakt op het moment. Zo verklaarden ze op die dag niet alleen de liefde aan W139, maar ook aan de kunst- en cultuursector van Amsterdam. Iets wat in deze moeilijke coronatijd zeker welkom is. Aan het einde van de livestream werd 2 uur lang een kunstveiling georganiseerd en live gestreamed, waarbij werk van nog redelijk onbekende kunstenaars en enkele grote namen verkocht werd. De naam van de kunstenaar werd echter niet bekend gemaakt aan de bieders en het startbod was een zeer toegankelijke prijs van 50 euro. Het idee hierachter kwam van het kunstveilingsinitatief Dead Darlings, die niet geloven in het ‘kopen met je oren’-principe’. Oftewel, enkel een kunstwerk kopen omdat de kunstenaar een grote naam is. Op deze manier krijgen jonge en/of onbekende kunstenaars ook een kans. Zo blijkt maar weer dat hoewel men bij een kunstveiling vaak denkt aan de miljoenenbedragen die bij Christie’s en Sotheby’s uitgegeven worden, een kunstveiling ook heel toegankelijk en ‘goedkoop’ kan zijn. Net zoals kunst zelf, kent een kunstveiling vele gezichten en eindeloze mogelijkheden. d

Trump Tower in New York: een groot ego dus een grote toren? Of eerder ter compensatie?