NR 3 (24) MARZEC 2014 CENA: 19,90 ZŁ (W TYM 5% VAT)
29649X
ROZMOWA Z HARRYM VERHAAREM I MARKIEM HUZAREWICZEM Z KONCERNU PHILIPS
Innowacyjne oświetlenie to mniejszy popyt na energię i mniej zanieczyszczeń Reni Jusis – ekologiczna mama
ODDAŁAM SIĘ MACIERZYŃSTWU W ZGODZIE Z NATURĄ ORAZ WŁASNĄ INTUICJĄ
Przyjazne zielone biura TAŃSZE W EKSPLOATACJI, Z PRESTIŻOWYM CERTYFIKATEM JAKOŚCI PROJEKTU
www.ekorynek.com
Spis treści
Spis treści
OZE 42
Y 14 W DAR NIA ZE
Publiczne samochody
WYDARZENIA
8 Oświetlenie LED-owe zmniejsza zużycie energii o 40 proc. Rozmowa z Harrym Verhaarem, head of global public & government affairs w Philips Lighting i Markiem Huzarewiczem, prezesem zarządu Philips Lighting Poland 12 Wielka zmiana zaczyna się od małych kroków. Rozmowa z Dominiką Kulczyk, założycielką i wiceprezesem polskiego oddziału międzynarodowej organizacji Green Cross 14 Publiczne samochody usprawnią transport
Kłopotliwe
UNIJNE WSPARCIE
CSR
USPRAWNIĄ TRANSPORT
18 Rzemieślnicy i wirtuozi CSR
ZIELONE IT
YSŁ M E
FINANSE I PRAWO
PR
IT
Z
ZIELONE
22 Nowe ekożycie firmowych dokumentów. Rozmowa z Maciejem Nuckowskim, dyrektorem działu usług w Xerox Polska 25 Rewolucja mobilności
25
30 Wiatrak po polsku to dominanta krajobrazowa 33 KAWKA zyskała wsparcie edukacyjne 36 Sporna sztuka pojenia zwierząt
50
SAMORZĄD
38 Autobusy z panelami fotowoltaicznymi
OZE
42 Kłopotliwe unijne wsparcie
4
www.ekorynek.com
WOLNA AMERYKANKA
O
30
Łupkowa
ŚRODOW
SE I PR A N A
Rewolucja mobilności
W
FIN
AGROBIZNES
Wiatrak po polsku TO DOMINANTA KRAJOBRAZOWA
3 (24) | 2014
Gdzie będzie RADIOAKTYWNY ŚMIETNIK
3 (24) | 2014
O K S I
46 Spór o ekożywność. Rozmowa z prof. dr hab. Ewą Rembiałkowską, kierownikiem Katedry Żywności Funkcjonalnej, Ekologicznej i Towaroznawstwa na SGGW, wiceprezesem międzynarodowego Stowarzyszenia Jakości Żywności i Zdrowia (FQH) oraz prezesem polskiego Stowarzyszenia Forum Rolnictwa Ekologicznego im. M. Górnego
PRZEMYSŁ
50 Łupkowa wolna amerykanka 54 Kopalniane hałdy są ciągle groźne 58 Polskie porty stawiają na kontenery 62 Zielone biurowce opanowują miasta 65 Galerie sztuki oszczędzania
ŚRODOWISKO
72
68 Reni Jusis: Pozytywnie zakręcona 72 Gdzie będzie radioaktywny śmietnik
EKOMOTO
76 Auta będą wypychane z miast
www.ekorynek.com
5
Od Redakcji
W
W NASTĘPNYM NUMERZE: OSZCZĘDNE SILNIKI POLSKĄ SPECJALNOŚCIĄ Oszczędności i ochrona środowiska wyznaczają dziś kierunki rozwoju przemysłu samochodowego. Jednym z głównych celów jest redukcja zużycia paliwa, co zmusza koncerny motoryzacyjne do konstruowania coraz sprawniejszych, przyjaznych dla środowiska silników. W produkcji takich jednostek Polska już dołącza do grona europejskich liderów. BEZPŁATNE LEŚNE ŚMIETNISKO Dla jednych lasy to miejsc spacerów i rekreacji, dla innych nadal bezpłatne wysypisko śmieci. Nowa ustawa o utrzymaniu porządku w gminach, zwana powszechnie śmieciową miała ucywilizować system zbiórki odpadów. Niestety śmieci w wielu przypadkach trafiają tam gdzie wcześniej, czyli do lasu. TANI WĘGIEL OSŁABIA KONDYCJĘ GÓRNICTWA Polskie górnictwo wkracza w trudny okres. Słabnący popyt na węgiel i spadek jego cen pogarszają kondycję spółek górniczych, zatrudniających dziesiątki tysięcy osób. Słabe wyniki, jakie branża uzyskała w ubiegłym roku mogą zapowiadać pogłębianie problemów w nadchodzących miesiącach.
ADRES REDAKCJI Ekologia i Rynek ul. Łotewska 9 a 03-918 Warszawa
Małgorzata Pietkiewicz, Krzysztof Polak, Urszula Stokowska, Joanna Wiśniewska
www.ekorynek.com
WSPÓŁPRACOWNICY Paweł Barnik, Małgorzata Biernacka, Robert Krzemiński, Iwona Jackowska, Stanisław Dojs, Jacek Dymowski, Julian Kamiński, Jerzy Kwiatkowski, Michał Moroz, Agnieszka Pabiańska, Antoni Wesołowski, Elżbieta Zocłońska
BIURO Tel.: 22 429 41 17 biuro@ekorynek.com REDAKTOR NACZELNY Zbigniew Biskupski tel.: 536 897 536 z.biskupski@ekorynek.com ZASTĘPCA REDAKTORA NACZELNEGO Robert Olesiński tel.: 22 429 43 28 r.olesinski@ekorynek.com ZESPÓŁ REDAKCYJNY Tomasz Cudowski, Stanisław Koczot, Joanna Kosmalska,
6
praktyce życia gospodarczego nie da się uciec od polityki, nad czym ubolewają nie tylko ortodoksyjni liberałowie. Jak pokazuje starsza i najnowsza historia, co najwyżej można tę okoliczność, nie pozostającą bez wpływu na mechanizmy wolnego rynku, w mniejszym lub w większym stopniu zneutralizować. W naszym kraju, niestety, po ucieczce od socjalistycznej gospodarki niedoboru, która była całkowicie podporządkowana interesom reżimu, nie potrafimy wciąż uwolnić gospodarki od polityki, przynajmniej w rozsądnych granicach. Najświeższym i bardzo spektakularnym tego przykładem jest energia, z jaką rząd powrócił do procesu legislacyjnego, którego celem jest stworzenie infrastruktury prawnej dla eksploatacji łupków; zbieżność z zaostrzeniem się sytuacji międzynarodowej w związku z konfliktem rosyjsko-ukraińskim nie jest wszak przypadkowa. Nie wiadomo jednak czy ta okoliczność stanie się dostatecznym katalizatorem, a szczególnie – czy ostudzi spory między ambasadorami tradycyjnej energetyki a adwokatami surowych norm ochrony środowiska. Przynajmniej w samych kręgach rządzących i do tego stopnia, że nowe prawo uda się przyjąć nie tylko szybko, ale i będzie ono sojusznikiem – i to na serio, a nie w wymiarze martwych i nieżyciowych norm – gotowych zainwestować w energetykę łupkową w Polsce. Na szczęście gospodarka w odsłonie konkretnych firm, a nawet branż – zwłaszcza tych bez domieszki sektora państwowego – potrafi skutecznie bronić się przed wpływami, które zakłócają działanie mechanizmów wolnorynkowych. Najlepszym tego przykładem jest z kolei praktyka wdrażania w życie idei zrównoważonego rozwoju. Miło jest obserwować, że sytuacja – wyłącznie na lepsze – zmienia się pod tym względem w Polsce niemal z miesiąca na miesiąc. Ujmując rzec hasłowo można by stwierdzić, że jedno eko – ekonomiczne, nie wyklucza drugiego eko – ekologicznego. I praktyka działania polskich firm pokazuje, że działanie w duchu zrównoważonego rozwoju, a więc z poszanowaniem obu eko, jest biznesem. Dającym zyski wcale nie mniejsze niż dzięki maksymalizacji standardowymi metodami, mobilizującym do innowacyjności, a tym samym budującym przewagę konkurencyjną i pozwalającym podbijać rynek. Ten proces dotyczy zresztą w równym stopniu wielkich firm o stabilnych podstawach finansowych, jak i przedsiębiorstw stosunkowo małych, w tym stawiających pierwsze kroki na rynku. Cieszy też fakt, iż firmy te traktują ideę społecznej odpowiedzialności biznesu nie jako modne i budujące dobry PR hasło, ale okoliczność niezwykle ważną dla dobrej, zdrowej i przyszłościowej strategii swojego działania. Widzą one bowiem, że działanie jednocześnie ekonomiczne i ekologiczne to prawdziwa przepustka do przodujących dziedzin biznesu XXI wieku, bo tylko w oparciu o takie parametry można budować działalność mającą mocne fundamenty, a więc taką, która daje zyski nie tylko tu i teraz, ale przede wszystkim dobrze rokuje na przyszłość. Także na łamach naszego miesięcznika chcemy takie firmy promować, a przede wszystkim poprzez przykłady ich modeli biznesowych pomagać innym w zbudowaniu własnych reguł działalności eko & eko. Zbigniew Biskupski
www.ekorynek.com
REKLAMA Kluczowi klienci Tomasz Kargul Tel.: 536 884 534 t.kargul@ekorynek.com Projekty specjalne Piotr Ługowski Tel.: 536 884 532 p.lugowski@ekorynek.com Tomasz Roman Tel.: 503 458 302 t.roman@ekorynek.com
Rozwój i Innowacje Tomasz Śpiewak Tel.: 536 884 537 t.spiewak@ekorynek.com Agnieszka Jarosińska Tel.: 22 429 40 92 Tel. kom. 501 350 234 a.jarosinska@ekorynek.com PROJEKT I SKŁAD Łukasz Pawlak info@requiem-records.com WYDAWCA New Business Look Sp. z o.o. ul. Łotewska 9 a 03-918 Warszawa NIP 113-286-16-91 ZARZĄD SPÓŁKI Prezes: Jacek Szczęsny Wiceprezes: Marcin Hołubiec Członek zarządu: Zbigniew Biskupski
PROMOCJA I PR Aleksandra Karpińska Tel.: 22 429 43 32 Tel. kom. 660 404 051 a.karpinska@ekorynek.com DRUK Mdruk Sp. z o.o. Sp. k. ul. Jagiellońska 82 03-301 Warszawa Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych, zastrzega sobie prawo skracania artykułów, a także zmiany ich tytułów. Przedruk artykułów lub ich fragmentów wymaga zgody wydawcy. Artykuły nie zawsze odzwierciedlają poglądy redakcji. Treść ogłoszenia jest zamieszczana na odpowiedzialność zamawiających. Redakcja zastrzega sobie możliwość odmówienia zamieszczenia ogłoszenia niezgodnego z interesem wydawcy. Nakład: 10 000 egz.
3 (24) | 2014
Chcesz wspierać działania na rzecz edukacji ekologicznej? Pragniesz propagować ideę zrównoważonego rozwoju? Zagraj w naszym zespole! „Ekologia i Rynek” zatrudni
Wybrane osoby włączą się w działania na rzecz promocji wydawnictwa oraz eventów organizowanych przez jego redakcję. Do ich zadań należeć będzie monitoring polskiego rynku EKO oraz rozwój portfolio partnerów biznesowych i instytucjonalnych miesięcznika, a także portalu www.ekorynek.com.
- ciekawą i inspirującą pracę w cenionym i opiniotwórczym miesięczniku biznesowym poświęconym tematyce EKO/CSR - możliwość wszechstronnego rozwoju zawodowego - okazją zdobycia ciekawej wiedzy oraz wielu nowych kontaktów biznesowych i środowiskowych - przyjazną atmosferę pracy i motywujący system wynagrodzenia.
- masz ukończone studia wyższe (mile widziane kierunki takie jak np: ochrona środowiska, PR) - jesteś osobą komunikatywną, lubisz kontakty z ludźmi, cechuje Cię energia w działaniu - interesujesz się tematyką ochrony środowiska, ekologii oraz CSR
Swoją aplikację zawierającą CV oraz list motywacyjny prześlij na adres e-mail: p.lugowski@ekorynek.com W temacie wiadomości wpisz hasło „Praca-Absolwent”. W treści korespondencji załącz klauzulę zawierającą zgodę na przetwarzanie danych osobowych na potrzeby rekrutacji.
Wydarzenia
Wydarzenia
Oświetlenie LED-owe
ZMNIEJSZA ZUŻYCIE ENERGII O 40 PROC.
FOT. MATERIAŁY PRASOWE
Co łączy efektywność energetyczną ze zrównoważonym rozwojem i odpowiedzialnością biznesu?
Harry Verhaar: w rezygnacji z nieefektywnych energetycznie rozwiązań kryje się ogromny kapitał oszczędności. Warto podjąć wysiłek, by po ten kapitał sięgnąć, zwłaszcza, że alternatywa jest dostępna.
8
www.ekorynek.com
Harry Verhaar (HV): Te trzy obszary się zazębiają. Efektywne energetycznie rozwiązania napędzają jednocześnie rozwój gospodarczy, działania na rzecz środowiska i wychodzenie naprzeciw potrzebom społecznym. W naszym przypadku takimi rozwiązaniami są produkty o zmniejszonym zużyciu energii. Ich zastosowanie przekłada się zarazem na ekonomicznie odczuwalne zmniejszenie kosztów, na tworzenie nowych miejsc pracy, np. w budownictwie czy uzyskanie szybszego zwrotu z inwestycji. Z kolei po ich wdrożeniu gospodarstwa domowe zmniejszają wydatki związane z konsumpcją energii. Podobnie spadają wydatki w budżetach władz
3 (24) | 2014
nej w 2006 roku. Philips szacuje, że do roku 2020 konsumpcja energii na oświetlenie spadnie w całym świecie o 30 proc., w porównaniu do roku 2006. Nasze wyliczenia współgrają z prognozami ONZ. Oznacza to redukcję emisji CO2 o 515 mln ton. Istnieje ogromna rezerwa energii, którą możemy oszczędzić. Odpowiada ona energetycznej produkcji 640 średnich elektrowni, których budowa pochłonęłaby około 1 bilion euro. Zaoszczędzenie takiej sumy nie jest obojętne dla światowej gospodarki. Przejście na oświet-
lenie LED we wszystkich instalacjach oświetleniowych na świecie ograniczyłoby zużycie energii o 40 proc. i natychmiast przyniosło około 128 mld euro oszczędności. W ten sposób świat prawie wypełniłby cele ustalone na Konferencji Klimatycznej w Kioto w 1999 roku. Podczas warszawskiej Konferencji Klimatycznej COP19, w listopadzie 2013 roku, m.in. uaktualnialiśmy dane odzwierciedlające sytuację klimatyczną, co pozwoliło nam spostrzec, że zachodzą szybkie zmiany i są one nieobojętne dla gospodarki. Cały czas
Oszczędne oświetlenie jest zazwyczaj kilka razy droższe od tradycyjnego… HV: Często można spotkać się z podejściem, w myśl którego „nie mogę nic zrobić dla środowiska i poprawy klimatu, bo mnie na to nie stać”. My odpowiadamy: to zrezygnuj z nieefektywnych rozwiązań, a w ten sposób osiągniesz oszczędności, które są w zasięgu ręki! W rezygnacji z nieefektywnych energetycznie rozwiązań kryje się ogromny kapitał oszczędności. Warto podjąć wysiłek, by po ten kapitał sięgnąć, zwłaszcza, że alternatywa jest dostępna. Dlatego do 2020 roku Komisja Europejska kładzie silny nacisk na dokonanie zwrotu ku innowacyjnym rozwiązaniom i oczekuje nie tyle ich wynalezienia, co bardziej zastosowania innowacji, które już wypracowano. Jaki wpływ może mieć upowszechnienie efektywnego energetycznie oświetlenia na gospodarkę? HV: Ten wpływ mierzymy biorąc za podstawę dane o użytkowaniu oświetlenia w domach, w przedsiębiorstwach, w przestrzeni publicz-
3 (24) | 2014
FOT. MATERIAŁY PRASOWE
Rozmowa z Harrym Verhaarem, head of global public & government affairs w Philips Lighting i Markiem Huzarewiczem, prezesem zarządu Philips Lighting Poland
miast i administracji publicznej całych krajów – często jest to 50 proc. budżetowych wydatków na oświetlenie. Europa wydaje co roku 4 proc. unijnego PKB na import paliw kopalnych. Wdrożenie najbardziej energooszczędnego półprzewodnikowego oświetlenia (LED) zmniejszy to zapotrzebowanie. Ponadto ograniczy w Europie emisję CO2 o 100 tys. ton rocznie i przyniesie 3,5 mld euro oszczędności, co przekłada się na 600 euro oszczędności dla każdego Europejczyka. Będzie też oznaczać korzyści środowiskowe: mniejszy popyt na energię – to mniejsza jej produkcja i mniej zanieczyszczeń. Wdrażanie tego rodzaju innowacji pomaga podwyższać jakość usług związanych z oświetleniem, co ma też wartość z punktu widzenia konsumentów i społeczeństwa.
Marek Huzarewicz: wymiana tradycyjnego oświetlenia na oświetlenie LED w polskich miastach wyeliminowałaby konieczność realizowania projektów nowych elektrowni o mocy ok. 2 GW, których budowa pochłonie wydatki rzędu 12,8 mld zł.
www.ekorynek.com
9
Wydarzenia musimy mieć na uwadze ogromny potencjał oszczędności, jakie można zyskać przez pracę nad rozwojem innowacji w oświetleniu i potem nad ich wdrażaniem. 2/3 społeczeństwa popiera nas w tej pracy, ale zarazem pyta: jakie wynikną z niej korzyści dla nas? Tymi korzyściami są bezpieczniejsze miasta, wyższa efektywność energetyczna, poprawa produktywności w biurach i lepszy nastrój w domu. Jaką rolę ma do odegrania w miastach oszczędne oświetlenie? HV: Oświetlenie odpowiada za około 50 proc. zużycia energii elektrycznej w miastach. Z tego połowę pochłania oświetlanie domów, mieszkań, biur, sklepów, hoteli. Projekty zmian zakładają, że zużycie to można znacząco ograniczyć. Możliwe jest obniżenie kosztów energii elektrycznej od 50 proc. do 80 proc. w porównaniu do stanu wyjściowego. Innowacyjność projektów wymiany oświetlenia polega na tym, że mogą być w części kredytowane przez dostawcę rozwiązań, który w ten sposób zachęca do ich realizacji. Przez to są dostępne, szybko wdrażane i – co najważniejsze – dostosowane do ograniczonych możliwości budżetu miasta, obciążonego troską o edukację, ochronę zdrowia, itd. Oczekujemy, że do roku 2020 miasta odważniej niż dotąd zdecydują się na instalacje efektywnego oświetlenia. Marek Huzarewicz (MH): Wymiana tradycyjnego oświetlenia na oświetlenie LED w polskich miastach wyeliminowałaby konieczność realizowania projektów nowych elektrowni o mocy ok. 2 GW, których budowa pochłonie wydatki rzędu 12,8 mld zł. Z analiz opublikowanych w Raporcie Niskoemisyjna Polska 2050 wynika, że inwestycja w innowacyjne oświetlenie LED jest jedną z najbardziej ekonomicznych – zapewnia znaczący zwrot z inwestycji przy stosunkowo niewielkich nakładach kapitałowych. Zmniejszenie emisji CO2 o 1 tonę w wyniku moderniza-
10
www.ekorynek.com
cji oświetlenia, przynosi oszczędności netto ponad 800 zł/t. W czwartym kwartale 2013 r. oddano do użytku największą instalację oświetlenia drogowego LED w Warszawie – na Moście Poniatowskiego. W miejsce dotychczasowych lamp sodowych świecących na żółto, zastosowano 120 opraw oświetlenia drogowego, dających białe światło. Dzięki nim moc elektryczna instalacji oświetlającej most zmniejszyła się z ponad 32 kW do niespełna 8 kW, aż o 76 proc. Efektem będzie roczna redukcja emisji CO2 o ponad 78 proc., z 28,9 ton do 6,23 tony. Ten projekt to dowód, że modernizacja powszechnych w Polsce instalacji oświetlenia drogowego opartego na lampach sodowych, uważanych słusznie za energooszczędne i zamiana ich na oświetlenie LED ma sens ekonomiczny i ekologiczny, przy okazji znacząco poprawiając jakość światła. Zastępujemy przecież brzydkie światło żółte – białym, które w pełni oddaje naturalne kolory oświetlonych obiektów. A jakie oszczędności finansowe można uzyskać w następstwie instalacji efektywnego oświetlenia? HV: Oświetlenie pochłania 19 proc. energii elektrycznej zużywanej na całym świecie. To nie może dziwić, gdy zauważymy, że ponad 30 proc. dróg na świecie oświetlonych jest przestarzałymi rozwiązaniami rodem z lat 60. poprzedniego wieku. W 2012 roku zaledwie 10 proc. oświetlenia ulicznego na świecie wykorzystywało LED. Tymczasem montaż LED-owego oświetlenia na ulicach miast może przynieść 10 mld euro oszczędności rocznie w skali świata. Doświadczenia z wdrożeń efektywnego oświetlenia dowodzą, że możliwa jest redukcja kosztów o 40 proc., ale w niektórych projektach sięga ona 80 proc. MH: W minionym roku, mazowiecka gmina Przytyk zainstalowała ponad 1 tys. energooszczędnych opraw
LED, w miejsce żółtych lamp sodowych. W ten sposób została największą gminą w Polsce, oświetloną wyłącznie LED-owo. Dzięki tej inwestycji zużycie energii elektrycznej w Przytyku spadło o ok. 60 proc., a obliczona według obowiązujących norm redukcja emisji CO2 wyniesie 550 ton na rok. Przed inwestycją gmina wydawała około 0,5 mln zł rocznie na oświetlenie. Po jej zrealizowaniu wydatki te spadną do 128 tys. zł. Oznacza to redukcję wydatków sięgającą prawie 75 proc. Czy przepisy obowiązującego prawa wystarczająco zachęcają do tego rodzaju inwestycji? A może zobowiązują, by je podjąć? HV: Z reguły do wyobraźni lepiej przemawia perspektywa wymiernych korzyści związanych z określoną inwestycją. Tu wzorem są dla nas zmiany zachodzące na rynku nowych technologii, np. pojawienie się komputerów z lepszą grafiką, z większą mocą obliczeniową, czy bardziej kompaktowych niż dotychczas stosunkowo szybko przekłada się na zmianę – stare urządzenia odchodzą do historii, a ich miejsce zajmują nowe, lepsze jakościowo. Branża oświetleniowa jest bardzo innowacyjna, ale w użytkowaniu oświetlenia zmiany zachodzą jednak z większymi oporami. Zobowiązania prawne to ostateczność, ale bywa też, że stają się koniecznością. W jakiej sytuacji? Gdy uznaje się, że określona zmiana powinna być zrealizowana całościowo i dotyczyć wszystkich. Nie nastawiamy się na to, że prawo będzie nas wyręczać w działalności biznesowej. Raczej staramy się dawać rynkowi argumenty, by sięgać po nasze rozwiązania – przekonywać, że warto to zrobić. Dopiero drugoplanowo próbujemy wpływać na przyjęcie takich przepisów, które zobowiązują do osiągania poprawy efektywności energetycznej. Trzecim elementem działań marketingowych jest ułatwianie, szczególnie finansowe, po-
3 (24) | 2014