Wy v konspekt nr 5 do kolokwium nr 1 procesy poznawcze

Uczenie się proste Procesy warunkowania I. warunkowanie klasyczne (I. Pawłow), paradygmat, warunki, pojęcia: bodziec bezwarunkowy, bodziec warunkowy, reakcja bezwarunkowa, reakcja warunkowa. Procesy warunkowania.

II. Warunkowanie instrumentalne (B. Skinner): reakcje funkcjonalne: wzmocnienie pozytywne (każda konsekwencja zachowania X, która powoduje wzrost prawdopodobieństwa powtórzenia reakcji), wzmocnienie negatywne (albo brak wzm. poz. przy wygaszaniu reakcji, albo zachowanie które pozwala uniknąć negatywnych, awersyjnych konsekwencji, a w istocie sprzyja pojawieniu się zachowania w przyszłości, np. bieg aby uniknąć szoku elektr., powtarzane jest zachowanie: bieg), kara (zmniejsza prawdopodobieństwo wystąpienia X zachowania w przyszłości), pomijanie (nie pojawiają się konsekwencje, które wystąpiłyby w przypadku powstrzymania się od reakcji, czyli wzmacnianie innych zachowań).

Mechanizmy warunkowania Metoda przybliżeń, Rozkłady wzmocnień Pamięć Definicja, pamięć jako zdolność zróżnicowana u ludzi, która można doskonalić, oraz jako proces.

Pamięć jest zdolnością do przechowywania informacji i składają się na nią różne systemy i różne procesy. Wyróżnia się dwa główne systemy pamięci.

TYPY PAMIĘCI Pamięć deklaratywna/niedeklaratywna A/ Pamięć deklaratywna/jawna (ang. declarative/explicite memory) – system pamięciowy, w jakim przechowywane informacje są łatwe do uświadomienia, łatwe do werbalizacji lub wizualizacji. Z perspektywy neurobiologicznej, ten system pamięciowy jest związany z funkcjonowaniem hipokampa – struktury znajdującej się w przyśrodkowej części płata skroniowego mózgu.

I I.I. pamięć semantyczna – dotyczy faktów które nie mają wyraźnego osadzenia autobiograficznego, ogólnej wiedzy pozbawionej kontekstu; w węższym rozumieniu: znaczenie słów i zdań.

II.II epizodyczna epizodyczna – dotyczy zdarzeń mających określone umiejscowienie w czasie i przestrzeni, osadzonych w kontekście autobiograficznym.

A. pamięć świeża (ang. recent memory) – pojęcie odnosi się do zawartości pamięci epizodycznej i określa wspomnienia z okresu minionej godziny, dnia, czy kilku 1

tygodni. Stosowane w medycynie w odniesieniu do badania zdolności do zapamiętywnia nowych informacji, często niesłusznie utożsamiane z pojęciem „pamięci krótkotrwałej” B. pamięć dawna (ang. remote memory) – pojęcie odnosi się do zawartości pamięci epizodycznej i określa wspomnienia sięgające daleko wstecz, do okresu dzieciństwa, dawno dobrze utrwalone. Najczęściej jest stosowane w medycynie, w związku z pojęciem pamięci „świeżej”.

I pamięć kontekstualna (ang. contextual memory), pamięć źródła (ang. source memory) – dotyczy kontekstu nabywanych informacji, pamięci o tym, jak i gdzie przyswojono dane informacje (wówczas pamięć dotycząca treści owej informacji określana jest jako item memory).

Kryterium: czas trwania informacji A/Pamięć sensoryczna (ang. sensory memory) – jest zjawiskiem bardziej percepcyjnym niż pamięciowym, związanym z rejestracją bodźca danej modalności; pamięć sensoryczna przechowuje niewielką ilość informacji w bardzo krótkim czasie.

– pamięć ikoniczna, związana z modalnością wzrokową – pamięć echoiczna, – związana z modalnością słuchową Inaczej „Pamięć przemijająca” – przechowuje niewielką ilość informacji przez krótki czas.

B/Pamięć krótkotrwała (STM), pamięć natychmiastowa, bezpośrednia (ang. immediate memory); pamięć robocza, operacyjna (ang. working memory) – terminologia zależy od konkretnej teorii – dotyczy przechowywania niewielkiej ilości informacji werbalnych bądź niewerbalnych, jakie są aktualnie używane. Zapamiętywanie jest szybkie, przebiega automatycznie i nie wymaga wysiłku. Czas przechowywania wynosi kilkanaście sekund do kilku lub kilkunastu minut. System ten charakteryzuje się brakiem trwałości, wrażliwość na zapominanie jest duża, tj. informacje zapomniane znikają bezpowrotnie. Pojemność tego systemu określa tzw. magiczna liczba Millera 7+/-2. Teoria pamięci roboczej wiąże procesy pamięci z funkcjami wykonawczymi i uwagą.

C/ Pamięć długotrwała (ang. long-term memory, LTM) – dotyczy informacji zapamiętanych trwale, skonsolidowanych. Fazy, lub procesy, lub czynności pamięciowe: zapisywaniu informacji w pamięci, zapamiętywaniu, kodowaniu, przechowywaniu informacji w pamięci, wydobywaniu, przywoływaniu informacji z pamięci, „odpamiętywanie.

Inna jeszcze Pamięć prospektywna (ang. prospective memory) – dotyczy odraczania reakcji, pamiętania o czymś, co ma być wykonane w przyszłości w określonym miejscu i czasie; stanowi jak gdyby połączenie pamięci epizodycznej i funkcji wykonawczych.

Typy odpamiętywania: a) przypominanie – aktywny proces samodzielnego uzyskania dostępu do danej informacji a) swobodne przypominanie) lub b) z pomocą jakiejś wskazówki, podpowiedzi – przypominanie z podpowiedzią). Przypominanie wymaga użycia 2

specyficznych strategii przeszukiwania informacji w pamięci. Niektóre teorie wiążą te strategie z funkcjami wykonawczymi. b) rozpoznawanie lub pamięć rozpoznawcza – proces mniej obciążający system poznawczy w porównaniu do swobodnego przypominania, polegający na zidentyfikowaniu napływającej informacji z narządów zmysłu jako już znanej.

B/ pamięć niedeklaratywna/utajona Pamięć niedeklaratywna/utajona/niejawna (ang. nondeclarative/implicite memory) – system pamięciowy, w jakim przechowywane informacje nie poddają się łatwo werbalizacji czy wizualizacji, ujawniają się raczej poprzez zachowanie i nie zawsze muszą być uświadamiane.

Obejmuje: zdolności proceduralne (np. percepcyjne, motoryczne), torowanie (percepcyjne, semantyczne), warunkowanie, nieświadoma habituacja, czy sensytyzacja).

Modele pamięci: 1. Blokowe modele (Atkinson & Shiffrin, 1971), modułowość, trzy moduły (sensoryczny, STM, LTM), 2. Procesualne modele, teoria poziomów przetwarzania Craika i Lockharta, Modele pamięci roboczej: 1. Pamięć robocza: model aktywacyjny Cowana Pamięć robocza uaktywnia się dzięki uwadze i pamięci długotrwałej. Proces utrzymywania informacji w dostępie, aktywacja pamięci trwałej, ale tylko wybierany bodziec który znajduje się w ognisku uwagi, wolicjonalne skierowanie uwagi umożliwia utrzymanie informacji.

Dwie drogi sterowania; kontrolowane, automatyczne, pojemność ogniska (3-4 elementy).

Systemy pamięci przemijającej: Sensoryczna (ikoniczna, echoiczna) Krótkotrwała, 2. Model pamięci roboczej Badeleya Pierwszą funkcją jest bieżące przetwarzanie informacji. Koordynacja buforów, trzecia funkcja to kontrola nad przetwarzaniem informacji. Pętla fonologiczna odpowiada za krótkotrwałe przechowywanie informacji: pasywne bądź aktywne, szkicownik wzrokowo-przestrzenny odpowiada za przechowywanie materiału wzrokowego, bufor epizodyczny przechowuje zintegrowane epizody.

Systemy pamięci długotrwałej: 1. Model długotrwałej pamięci Ericssona & Kintscha Rozszerzony model pamięci roboczej uwzględniający przechowywanie informacji długotrwałych.

Fazy przetwarzania informacji w procesach pamięciowych

3

4