ELECTRIC
ENERGY
LIGHTING
MACHINERY
AUTOMATION
Yıl / Year: 10 | Sayı / Issue: 84 | Ocak / January 2019 | Türkçe / İngilizce - Turkish / English
MAGAZINE
electricityturkey.com
ﻋﺎﻣﺎ ﻣﻦ اﻟﺨﱪة35
35 ans d'expérience 35 Años de experiencia www.gemta.com.tr
35 Années d'experience
35 Летний Опыт
35 Years Experience
BAZEN BİR FİKİR, HER ŞEYİ DEĞİŞTİRİR! Türk kablo sektörünün en köklü kablo üreticilerinden ÖREN KABLO olarak, aklın sınırlarını zorlamadıkça geleceğe ulaşılamayacağını çok iyi biliyoruz. Bu yüzden her ürünümüze ve her çözümümüze önce akıl katıyoruz. Konusunda uzman kadromuzla da daima müşterilerimizi düşünüyor, onları en iyiye yönlendiriyoruz.
Yenilikçi fikirlerle teknolojide fark yaratmak için çalışıyoruz. SOMETIMES ONE IDEA CAN CHANGE EVERYTHING /orencable
www.orenkablo.com
Harici Telefon Kabloları
Fiber Optik Kablolar
Sinyal Kabloları
Yangın Alarm Kabloları Kumanda Kabloları
Dahili Telefon Kabloları
Data/LAN Kabloları
Yangına Dayanıklı Enstrümantasyon Kablolar Kabloları
Koaksiyel Kablolar
CCTV Kabloları
İletişimin her noktasında.
2014, 2015 ve 2016 Zayıf Akım ve Telekomünikasyon Kabloları İhracatı İkincilik Ödülü
www.etkkablo.com
“your reliable solution partner„
w w w.temp a p a n o.com
GELECEĞE BAĞLANIN CONNECTING THE FUTURE
DATA / LAN KABLOLARI
DATA / LAN CABLES
KOAKSIYEL KABLOLAR
COAXIAL CABLES
ENSTRUMAN KABLOLARI
INSTRUMENTATION CABLES
HABERLEŞME KABLOLARI
COMMUNICATION CABLES
SINYAL KONTROL KABLOLARI
SIGNAL CONTROL CABLES
SILIKON & YANGINA DAYANIKLI KABLOLAR
SILICONE & FIRE RESISTANT CABLES
SES & GÖRÜNTÜ KABLOLARI
AUDIO & VIDEO CABLES
SOLAR KABLOLAR
PHOTOVOLTAIC CABLES
GEMI & YAT KABLOLARI
SHIP BUILDING & MARINE CABLES
KASTRO KABLO SAN. TIC. A.Ş. OSMANGAZI MAHALLESI 2647. SOKAK NO. 27 / 2 KIRAÇ, ESENYURT / ISTANBUL - TÜRKIYE Tel.: (+90) 212 - 886 69 07 - 08 - 09 Fax: (+90) 212 - 886 69 05 www.kastrokablo.com - info@kastrokablo.com - satis@kastrokablo.com
YEAR: 2019 - ISSUE: 84
IN THIS ISSUE | bu sayımızda CONTENTS | içindekiler
Aylık Süreli Yayın | Monthly Published
İMTİYAZ SAHİBİ Yükseliş Yayıncılık, Tek. İletişim Hiz. Paz. Org. San. Tic. Ltd. Adına Sorumlu Yazı İşleri Müdürü (Editoral Director ) Mustafa ATEŞOĞLU mates@electricityturkey.com GENEL KOORDİNATÖR Coordinator
İbrahim ATEŞOĞLU iatesoglu@electricityturkey.com
HABER KOORDİNATÖR News Coordinator
Yusuf HIZARCIOĞLU yusuf@electricityturkey.com
GRAFİK TASARIM Graphic Design
Mustafa Cenk Deniz grafik@electricityturkey.com
WEB EDİTÖRÜ Web Editor
Hasan KAHRİMANOĞLU grafik@electricityturkey.com
DIŞ İLİŞKİLER MÜDÜRÜ F. Relations Manager
Osman ÜZÜMCÜ osman@electricityturkey.com
EGE ANADOLU BÖLGE TEMSİLCİSİ
Ertuğrul GÜMÜŞ Tel : +90 542 453 97 79
BASKI TESİSİ Print House
Yenidevir Basımevi Tel : +90 212 697 10 00 MERKEZ OFİS / Head Office
Mehmet Akif Mh. 2070 Sk. Topuzlar Mavera No:40 D:16 Esenyurt - İstanbul / TURKEY Tel : +90 212 652 41 68 Fax :+90 212 452 92 19 Haber Bültenleri İçin Reklam Çalışmaları İçin
14
Turkey Drafts Regulation on Electricity Storage Türkiye Elektrik Depolamada Büyük bir Adım Atıyor
16
Foreign Investor is in Close Follow Up for Energy Yabancı Yatırımcı Enerjide Yakın Takipte
editor@electricityturkey.com reklam@electricityturkey.com
www.electricityturkey.com
AKADEMİK HAKEM KURULU ( Academic Referee Committee ) Doç. Dr. Bülent ORAL
(Marmara Üniversitesi)
Doç. Dr. Gökhan GÖKMEN
(Marmara Üniversitesi)
Doç. Dr. Güven KÖMÜRGÖZ
(İstanbul Teknik Üniversitesi)
Prof. Dr. Necibe Füsun SERTELLER
(Marmara Üniversitesi)
Doç. Dr. Sezai TAŞKIN
(Celal Bayar Üniversitesi)
Doç. Dr. Tahir Çetin AKINCI
(İstanbul Teknik Üniversitesi)
Doç. Dr. Fırat KAÇAR
(İstanbul Üniversitesi)
Yrd. Doç. Dr. Aysel ERSOY
(İstanbul Üniversitesi)
Yrd. Doç. Dr. Gökhan KOÇYİĞİT
(Trakya Üniversitesi)
Doç. Dr. İsmail KIYAK
(Marmara Üniversitesi)
Yrd. Doç. Dr. Niyazi KILIÇ
(İstanbul Üniversitesi)
Yrd. Doç. Dr. Sertaç GÖRGÜLÜ
(M. Akif Ersoy Üniversitesi)
Yrd. Doç. Dr. Süreyya KOCABEY
(Kırklareli Üniversitesi)
Yrd. Doç.Dr. İbrahim GÜNEŞ
(İstanbul Üniversitesi)
Yrd. Doç. Dr.
(İstanbul Üniversitesi)
Mahmut YALÇIN
Dr. Müh. Cengiz Polat UZUNOĞLU
(İstanbul Üniversitesi)
* Electricity Turkey Dergisi’nin bütün yayın hakları (Yükseliş Yayıncılık, Tekstil İletişim Hiz. Paz. Org. San. Tic. Ltd. şirketine) aittir. * Yayınlanan ilanların sorumluluğu ilan sahiplerine, makale ve fikir yazıları yazarlara aittir. * Electricity Turkey Dergisi’nde yayınlanan haber ve makaleler kaynak gösterilerek yayınlanabilir. * Electricity Turkey Dergisi basın yayın ilkelerine uymayı haahhüt etmiştir.
24
Analysis: Energy transition in Turkey Analiz: Türkiye'de Enerji Geçişi
30
Leading Renewable Energy Markets Cautious Amid Geopolitical Uncertainty and Technology Disruption Yenilenebilir Enerji Yatırımlarına Jeopolitik Belirsizlikler ve Yeni Teknolojiler Yön Veriyor
* Articies and new may be reproduced by stating Electricity Turkey as the source. * Electricity Turkey is published monthly. * Advertisements responsibilities published in our magazine pertain to advertisers.
36
48
R&M Cabling Company Took Part in Istanbul Airport Project with a Special Team and A Special Product R&M Kablolama Firması, İstanbul Havalimanı Projesinde Özel Bir Ekip ve Özel bir Ürünle Yer Aldı
ABB Sells Power Transformer Business to Hitachi
ABB Güç Trafo Bölümünü Hitachi'ye sattı
53
Siemens Develops Eco-friendly Mobile Substation Siemens, Çevre Dostu Mobil Trafo Merkezi Geliştirdi
58
Siemens Sion Serisi Vakum Kesiciler 7,2kV – 24kV
78
82
86
Turkish İndustry Collaborates with Sweden, the World Leader in Energy Efficiency Türk Sanayisi Enerji Verimliliğinde Dünya Lideri İsveç’le İşbirliğinde
Mitsubishi Electric’s New Energy-management Technology Uses Electric Vehicles as Storage Batteries Elektrikli Araçlar Akü Olarak Kullanıldı
The Estap EcoLine Plus Series is Ready to Carry the Entire Burden of Your Information Network Demonte ve Montajlı Seçenekleriyle Estap’tan EcoLine Plus
90
Dragonfly 2020 Pro 3D Printer Revolutionizing Its Electronic Production attracted great attention Elektronik Üretiminde Devrim Yapan Dragonfly 2020 Pro 3D Yazıcı Büyük İlgi Gördü
January 2019
OCAK 2019
IN THIS ISSUE | bu sayımızda CONTENTS | içindekiler
NEWS | HABER
Turkey Drafts Regulation on Electricity Storage Draft regulation sees storage as a market operation and aims a more balanced grid Turkey's
newly
prepared
regulation
on electricity storage, which will be an exposure draft, enables the country use more renewable resources and increase energy security, according to the draft seen. Energy Market Regulatory Authority (EMRA) experts prepared the regulation draft
by
analyzing
energy
storage
storage facilities are established, surplus
Türkiye Elektrik Depolamada Büyük bir Adım Atıyor
electricity, particularly from renewable
Türkiye'de kurulacak tesislerde elektriğin depolanması ve şebekeye entegrasyonunu
technologies and practices worldwide. When the regulation is implemented and
düzenleyecek mevzuatta sona gelindi.
energy resources, will be stored. This will enable Turkey to meet its electricity demand via storage facilities during peak hours; thus, the share
Türkiye'de
elektriğin
depolanabileceği
tesislerin
kurulması,
işletilmesi
ve
DEPOLAMA YENİ BİR PİYASA FAALİYETİ OLACAK
of renewable energy resources in the
şebekeye entegrasyonunu düzenleyecek
Mevzuat ile depolama tesislerinin elektrik
country's energy mix will rise.
mevzuatta sona gelindi. Elektrik depolama
şebekesine entegrasyonu düzenlenerek
Turkey had 7,000 megawatts of installed
mevzuatı taslağının kamuoyu ve sektörün
elektrik depolama bir piyasa faaliyeti
wind power, 5,000 megawatts of installed
görüşüne
Enerji
olarak tanımlanacak ve piyasa kuralları
solar and 1,260 megawatts of installed
Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK)
çerçevesinde işlem görecek. Böylece
geothermal capacity by the end of
yetkililerinden alınan bilgiye göre, kurum
depolama
2018. The country aims to increase its
uzmanları dünyadaki elektrik depolama
veya
renewable energy capacity in the next
teknolojisi ve uygulamalarını inceleyerek,
işletmecilerinin elektrik şebekesini güvenli
söz
Türkiye'de
ve kaliteli bir biçimde işletmesine olanak
decade with 10,000 megawatts of wind and 10,000 megawatts of solar energy capacity. When the surplus of other electricity generation sources is stored, this also will boost energy security in Turkey. It is also projected that the storage facilities will help create a more balanced grid operation. According to the draft regulation, electricity storage will be a market operation and will be implemented in line with the market rules.
açılması
konusu
uygulanması
bekleniyor.
sistemlerin için
gerekli
faaliyeti,
dağıtım
elektrik
şirketleri
gibi
iletim şebeke
mevzuat
sağlayacak. Nükleer enerji santralleri gibi
çalışmalarını tamamladı. Düzenlemenin
baz yük santralleriyle yenilenebilir enerji
hayata geçmesiyle EPDK, ilgili kanunda
kaynaklarının fazla üretimleri depolanacak
yer alan elektrik depolamada piyasa
ve elektrik tüketiminin yoğun olduğu
faaliyetlerinin
saatlerde depolanan elektrik şebekeye
limit
ve
esaslarını
belirleme görevi uyarınca depolamayla
verilecek.
ilgili mevzuat boşluğuna son verecek. Depolama tesislerinin kurulmasıyla yerli
"ENERJİ VERİMLİLİĞİMİZ ARTACAK"
ve yenilenebilir kaynaklardan üretilen
EPDK
elektriğin fazlası depolanacak. Elektrik
konuya ilişkin yaptığı açıklamada, EPDK
Başkanı
Mustafa
Yılmaz
da
said
talebinin yükseldiği dönemlerde tüketim
uzmanlarının yoğun çalışmalar yürüterek
the authority's experts prepared the
bu kaynaklardan karşılanarak yerlilik
mevzuat taslağını hazırladığını ifade etti.
draft after intensive, detailed work. He
payı artırılabilecek. İthal kaynaklardan
Elektrik
said electricity regulation is of great
üretilerek
ise
sektörü için çok önemli olduğuna işaret
importance for the energy sector. "Storage
enerji
arz
güçlendirilecek.
eden Yılmaz, "Depolama tesisleri sadece
facilities will not only contribute to our
Ayrıca
kurulacak
energy security but also increase energy
tesisleriyle
efficiency. We will put the draft into a final
katkıda bulunulacak ve elektrikte yük
açtıktan
dengelemesi sağlanarak güvenilir şebeke
sağlayacağı katkıyla mevzuata son şeklini
işletimi gerçekleştirilecek.
vereceğiz." dedi.
EMRA
Head
Mustafa
Yılmaz
form after we get contributions from the sector," Yılmaz concluded
14
depolanan
elektrikle
güvenliği enerji
elektrik arz
depolama
konusunun
enerji
depolama
arz güvenliğimize katkı sağlamayacak,
güvenliğine
enerji verimliliğini de artıracak. Görüşe
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
sonra
sektörümüzün
de
SFA-RM 36
designed by SFA ELECTRIC
Gözetleme Penceresi (YENİ) Düşük SF6 Gaz Basıncı (1.05 bar)
info.sfa@sfaelectric.com
Toprak Bıçağı KAPALI
1.OSB 5.Kısım Oğuz Caddesi No:52 Sincan Ankara / Turkey
www.sfaelectric.com
(+90) 312 267 1576
NEWS | HABER
Foreign Investor is in Close Follow Up for Energy Foreign investor is in close follow-up in energy. Deloitte Türkiye Enerji ve Doğal Kaynaklar Endüstrisi (Turkey Energy and Natural Resources Industry) Elif Düşmez Tek stated: With the devaluation of the Turkish lira, we can say that the energy sector assets are attractive for foreign investors and many foreign investors follow the market. We consider that investors from the Far East and the Middle East are closely following gas and renewable power plants and electricity distribution regions. We expect the sale of some assets in the sector come to fore in 2019 due to exchange rate stabilization. With the possible stabilization in the exchange rates, we expect a dollar-based tariff to re- implement in the production plants from the second half of 2019 onwards.. Deloitte
Türkiye
Enerji
ve
Doğal
Kaynaklar Endüstrisi (Turkey Energy and Natural Resources Industry) Elif Düşmez Tek stated, the exchange rate in the second half of the year thanks to the increase in the assets of the energy sector has become attractive to foreign investors, and said: "We consider that investors from the Far East and the Middle East are closely following gas and renewable power plants and electricity distribution regions. We expect the sale of some assets come to the fore in the sector in 2019 due to exchange rate stabilization." Tek evaluated the energy sector in 2018 and the possible developments
Yabancı Yatırımcı Enerjide Yakın Takipte
in 2019 to AA reporter. Stating that there is a slowdown in electricity and gas consumption this year, Tek stated that the installed power in the supply side
reached
88
thousand
400
megawatts by the end of November and this capacity will reach 90 thousand megawatts with the power plants that have reached the end of the construction. Tek who foresees that electricity will continue to face downward pressure
Yabancı yatırımcı enerjide yakın takipte. Deloitte Türkiye Enerji ve Doğal Kaynaklar Endüstrisi Lideri Elif Düşmez Tek: "Türk lirasının değer kaybıyla enerji sektörü varlıklarının yabancı yatırımcılar için cazip hale geldiğini ve birçok yabancı yatırımcının piyasayı takip ettiğini söyleyebiliriz. Özellikle Uzak Doğu ve Orta Doğu'dan yatırımcıların gaz ve yenilenebilir enerji santralleri ile elektrik dağıtım bölgelerini yakından takip ettiğini görüyoruz. Kur stabilizasyonu ile 2019'da sektörde bazı varlıkların satışının gündeme gelmesini bekliyoruz. Döviz kurlarındaki olası stabilizasyon ile birlikte 2019 yılının ikinci yarısından itibaren üretim santrallerine dolar bazlı bir tarifenin tekrar gelebileceğini öngörüyoruz." açıklamalarında bulundu.
because excess supply has been occured during the last 10 years
DELOİTTE Türkiye
told that; There was a serious risk of
Kaynaklar
contraction in the electricity markets,
Düşmez Tek, kurda yılın ikinci yarısında
Orta Doğu'dan yatırımcıların gaz ve
especially when large consumers in
yaşanan
artışıyla enerji
yenilenebilir enerji santralleri ile elektrik
the industrial sector wanted to switch
sektörü varlıklarının yabancı
dağıtım bölgelerini yakından takip ettiğini
16
Enerji
Endüstrisi değer
ve
Doğal
Lideri Elif
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
yatırımcı açısından cazip hale geldiğini belirterek,
"Özellikle
Uzak
Doğu
ve
MONOBLOK BETON KÖŞKLER Monoblock Concrete Substations
METAL MAHFAZALI MODÜLER HÜCRELER Metal Enclosed Cubicles
36 kV 1600 kVA’ ya Kadar Up to 36 kV 1600 kVA 2.5 m den 7.5 m’ ye hadar From 2.5 m to 7.5 m
24kV 630-1250A 20kA 36kV 630-1250A 16kA
MOBİL TRAFO VE DAĞITIM MERKEZLERİ Mobile Transformer & Distribution Substations 36/0,4kV 1600kVA 33/11kV 31,5MVA 132/33-11kV 45MVA
SAC TRAFO VE DAĞITIM MERKEZLERI Metal Sheet Transformer & Distribution Substations İstenilen Ölçülerde İmalat
EVA ELEKTROMEKANİK SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. DAĞYAKA MAH. 2008. CAD. NO:5 KAHRAMANKAZAN, ANKARA, TÜRKİYE +90 312 811 27 27 +90 312 811 27 28 www.evaelektromekanik.com eva@evaelektromekanik.com
With optional dimensions
NEWS | HABER
"15 BİN MEGAVATLIK KAPASİTE İLE DAĞITIM BÖLGELERİ SIKINTIDA" Spot
piyasalardaki
fiyat
artışları, dolar kuru ve uluslararası petrol fiyatlarının etkisiyle bu yıl elektrik ve gaz tarifeleri ile Türkiye'nin gaz tüketiminin yüzde 30'undan fazlasını gerçekleştiren gaz
yakıtlı
elektrik
santrallerine
uygulanan tarifenin de yüzde 100'ün üzerinde arttığını dile getiren Tek, şöyle konuştu: "Bu
yükselişe
fiyatlarındaki
rağmen
artışın
elektrik
daha
yavaş
gerçekleşmesiyle kar marjının olumsuz etkilendiğini ve özellikle yabancı para cinsinden kredi
ödemesi
olan
bu
santrallerin artan döviz kuruyla borçlarını ödeme
konusunda
yaşadıklarını
ciddi
biliyoruz.
sıkıntılar
Uzun
vadeli
finansmanların dolar/avro bazlı yapılması to regulated tariffs. And in order to
görüyoruz. Kur stabilizasyonu ile 2019'da
prevent this, the Last Source Supply
sektörde bazı varlıkların satışının gündeme
Tariff was put into operation as of
gelmesini bekliyoruz." dedi. enerji
sektöründe
2018'de
"DISTRIBUTION REGIONS WITH 15
yaşananları ve 2019'daki olası gelişmeleri
THOUSAND MEGAWATT CAPACITY
değerlendirdi. Bu yıl elektrik ve gaz
ARE IN TROUBLE "
tüketiminde
yavaşlama
yaşandığını
belirten Tek, arz tarafında elektrikte Tek said that the tariffs applied to
kurulu gücünün kasım sonu itibarıyla 88
gas-fired power plants with the
bin 400 megavat seviyesine ulaştığını
effect of Price increases in spot
ve inşasında sona gelinen santrallerle
markets and dollar exchange rate
bu
and international petrol prices which
yaklaşacağını kaydetti.
realized more than 30 percent of
Turkey's
with
Elektrikte son 10 yılda arz fazlası oluştuğu
electricity and gas tariffs, increased
için elektrik fiyatlarındaki aşağı yönlü
by more than 100 percent this year:
baskının devam edeceğini öngördüklerini
aktaran Tek, özellikle sanayi sektöründeki
"In spite of this increase, we realize
büyük tüketicilerin de regüle tarifelere
that the profit margin is adversely
geçmek istemesiyle elektrik piyasalarında
affected by the increase in electricity
ciddi bir daralma riski doğduğunu ve
prices and that these power plants,
bunun önlenmesi amacıyla nisan ayı
in particular with foreign currency
itibarıyla Son Kaynak Tedarik Tarifesi'nin
denominated loans, are experiencing
devreye alındığını anlattı.
18
gas
consumption
kapasitenin
90
bin
döviz
kurundaki
artışın
etkisinin sadece gaz santralleri değil kömür, yenilenebilir gibi diğer elektrik üretim santrallerini ve elektrik dağıtım
April. Tek,
nedeniyle,
megavata
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
şirketlerini de ciddi şekilde etkilediğini söyleyebiliriz. Her ne kadar, yatırım bazında finansman detayları halka açık olmasa da 15 bin megavatın üzerinde kurulu gücün ve birçok dağıtım bölgesinin 2018 yılında finansal sıkıntı yaşadığını tahmin ediyoruz." Kömür ve gaz santrallerini desteklemek amacıyla
devreye
mekanizması
alınan
kapasite
kapsamında
20
bin
megavatlık santrale 2018 için ayrılan 1,4 milyar liralık bütçenin tamamının dağıtılabileceğini de aktaran Tek, "Bu mekanizma
hidroelektrik
santraller
için de genişletilerek 2019'da da devam edecek. 21 bin megavatı termik, bin 600
megavatı
hidroelektrik
olmak
üzere 39 santral mekanizmaya dahil. 2019'da
kapasite
kadarlık
bütçe
mekanizmasına
ayrıldığını
ne
bilmemekle
birlikte destek ihtiyacının artarak devam
NEWS | HABER
serious difficulties in paying their
etmesi sebebiyle bu yılın bütçesinin
edilmediği durumda bir arz meselesine
debts
üzerinde
evrilme ihtimalini de göz ardı etmemek
with
increasing
exchange
rates. Due to the fact that long-term
gerçekleşmesini
bekliyoruz."
değerlendirmesinde bulundu.
gerekir. Bu sebeple konuya finansal zorluk içinde olan yatırımcıların meselesi
financing is based on the dollar / euro basis, we can say that the effect of
"ÖNCELİK FİNANSAL SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK"
olarak değil, hepimizin meselesi olarak
the increase in the exchange rate
Yeni yılda sektörde bazı varlık satışlarının
bakmak gerekir."
affects not only gas plants but also
da gündeme gelebileceğini bildiren Tek,
Tek, büyüyen ve gelişen Türkiye'nin enerji
other electricity generation plants
şöyle devam etti:
ihtiyacıyla birlikte sektör varlıklarının
such as coal, renewable energy and
"Türk lirasının değer kaybıyla enerji
değerinin de artmaya devam edeceğini
electricity distribution companies.
sektörü varlıklarının yabancı yatırımcılar
belirterek, "Sistemdeki likidite ihtiyacının
için cazip hale geldiğini ve birçok yabancı
sağlanması için öngörülebilirlik unsurunun
Although the details of financing on
yatırımcının
sağlanması, olmazsa olmaz bir unsur.
investment basis are not publicly
söyleyebiliriz.
available,
we
estimate
that
piyasayı
takip
ettiğini
Sektörün regülasyona tabi bir sektör
the
installed capacity of 15 thousand
Özellikle Uzak Doğu ve Orta Doğu'dan
olması
megawatts and many distribution
yatırımcıların gaz ve yenilenebilir enerji
tüm unsurlarıyla işler olması, değer
regions suffer from financial problems
santralleri ile elektrik dağıtım bölgelerini
zincirinin
in 2018."
yakından takip ettiğini görüyoruz. Kur
bazlı fiyatlandırmanın taviz vermeden
sebebiyle tüm
piyasa
kurallarının
halkalarında
maliyet
stabilizasyonu ile 2019'da Türkiye'de bazı
uygulanması ve bu sayede piyasaya
Within the scope of the capacity
varlıkların satışının gündeme gelmesini
duyulan güvenin pekiştirilmesi, alınması
mechanism commissioned in order to
bekliyoruz.
gereken en temel önlem." ifadelerini kullandı.
support coal and gas power plants, Tekin said that all of the budget
Diğer
of 1.4 billion TL allocated for 2018
tarafında
taraftan
mevcut
yatırımcılar
will be distributed to 20 thousand
yapılandırılması, portföy optimizasyonu
DÖNEBİLİR"
megawatts plant, said:
ve maliyet kontrolüne ilişkin önlemlerin
BOTAŞ'ın elektrik üretim santrallerine
borçların
yeniden
"BOTAŞ, 2019'DA DOLAR BAZLI TARİFEYE
şirketlerin gündemlerinde ön sıralarda
sattığı gaz için 2019 itibarıyla yeni
This mechanism will continue to
olmaya devam edeceğini öngörüyoruz.
bir model uygulayacağını bildiren Tek,
expand in 2019 for hydroelectric
Yeni yılda da yatırımcıların gündemindeki
BOTAŞ'ın elektrik santrallerine çeyreklik
power plants. Including a total of 39
en önemli konu finansal sürdürülebilirlik
ve
power plants, including 21 thousand
olacak.
geçeceğini söyledi.
iki
kademeli
bir
gaz
tarifesine
megavat thermal and 600 megavat hydroelectric power plants. In 2019,
Şu anda, ulaştığımız arz yeterliliği ve
Tek, BOTAŞ'ın ayrıca ağustos başında
we do not know how much budget is
fazlası karşısında finansal sürdürülebilirlik
santrallere uygulamaya başladığı dolar
allocated to the capacity mechanism,
meselesiyle
Mevcut
bazlı tarifeyi kur artışı nedeniyle tekrar
but we expect the budget to be higher
enerji sektörü yatırımcılarının birçoğunu
lira bazına döndürdüğünü hatırlatarak,
than this year due to the increasing
etkileyen
sürdürülebilirlik
"Döviz kurlarındaki olası stabilizasyon ile
need for support.
sorununun makul bir şekilde bertaraf
2019'un ikinci yarısından itibaren üretim
karşı
karşıyayız.
finansal
santrallerine dolar bazlı bir tarifenin tekrar gelebileceğini öngörüyoruz." dedi. Tek, yerli kömürde ise şubat 2019'da Eskişehir'deki Alpu sahası için ihale gerçekleştirilmesini Yenilenebilir
Enerji
beklediklerini, Kaynak
Alanları
ihalelerinin gelecek yılın önemli gelişmeleri arasında yer aldığını sözlerine ekledi.
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
19
Elektroteknik ve elektronik ürünlerde
yerli, kaliteli, ekonomik çözümler Kumanda Butonları
Sinyal Lambaları
Kumanda Kutuları
Pedallar
Sınır Şalterler
Sensörler
Asal Siviçler
Pako Şalterler ve Pako Kutuları
Endüstriyel Fiş ve Prizler
Işıklı İkazlar
Motor Koruma Şalterleri
Seviye Kontrol Flatörleri
Kontaktörler
Endüstriyel Röleler ve Soketler
Elektronik Ürünler
Vinç Grubu Ürünler
Asansör Grubu Ürünler
Hareketli Kablo Taşıma Kanalı
18 grupta 3500 çeşit, %100 yerli ürün, 65’ten fazla ülkeye ihracat Türkiye’nin yükselen markası
www.emasas.com.tr | 444 4 969
NEWS | HABER
Turkey's Wind Energy Capacity to Reach 8 GW in 2019 Turkish wind energy installed capacity is expected to reach 8 gigawatts with an addition of 600 megawatts (MW) in 2019, Turkish Wind Energy Association (TÜREB) head said on Jan. 4. TÜREB President Mustafa Serdar Ataseven said Turkey’s wind energy installed capacity was boosted last year despite the financial difficulties that beset the country, while adding that there is potential to increase this capacity further this year. Although the association has not yet released wind energy data,
investor
data furnished from TÜREB shows that Turkey’s wind energy is due to be around 7,400 megawatts by the end of 2018. Ataseven said 2018 was a year for preparation, installation and construction of new windprojects that had been licensed in 2017. He said that despite Turkey’s economic challenges in 2018, the Renewable Energy Resource Zone Project (YEKA) 1 announced
assigned in Turkey’s Marmara region - 406
Türkiye’nin 2019’da rüzgar enerjisi kapasitesi 8 GW’a çıkacak
MW in Kirklareli and 294 MW in Edirne. In
Türkiye’nin kurulu gücünün 2019’da ilave 600 MW olması bekleniyor…
new wind energy zones on Sept. 29. YEKA 1 wind energy projects have been
addition, 160 MW and 90 MW will be located
Türkiye Rüzgar Enerjisi Birliği (TUREB)
ayarlanmış 50 MW ile Sivas’ta 160 MW ve
başkanı, Türkiye’nin kurulu rüzgar enerjisi
90 MW ayrı ayrı konumlandırılacaktır.
kapasitesinin 2019 yılında 600 megawatt
Bu YEKA rüzgar projeleri için ön lisanslar,
(MW) ilavesiyle 8 gigawatt’a ulaşması
bu yılın sonunda üç yıl içinde faaliyete
bekleniyor.
geçme planları ile sonuçlanacak. İkincil
operational in three year’s time.
TUREB Başkanı Mustafa Serdar Ataseven,
rüzgar
He noted that secondary wind potential
ülkeyi sarsan mali sıkıntılara rağmen,
önce ihalelerde verilmeyen, gelecekte de
areas, not previously awarded in tenders,
Türkiye’nin bu yılki rüzgar enerjisi kurulu
devreye gireceğini belirtti.
would also come into play in the future.
kapasitesinin artırıldığını ve 2019 yılında
2.130 megawatt’lık rüzgar enerjisi ön
Wind energy pre-licenses
daha da artırılabileceğini söyledi.
lisansları, 25 Aralık’ta başlayan beş
megawatts were finalized over a five-day
Dernek henüz rüzgar enerjisi verilerini
günlük bir süre içinde tamamlandı. Bu
period starting on Dec. 25. These pre-license
yayınlamamasına
ön lisans ihaleleri, Türkiye genelinde dört
tenders were issued to 32 different projects
elde edilen yatırımcı verileri, Türkiye’nin
in four regions throughout Turkey. Based on
rüzgar enerjisinin 2018 sonuna kadar
the success of Turkey’s first YEKA, which
yaklaşık
separately in Sivas with 50 MW set for construction in Eskişehir. The
pre-licenses
for
these
YEKA wind projects will be finalized by the end of this year, with plans to become
of
2,130
launched the wind energy tenders in Turkey, Ataseven disclosed that construction would start for a wind turbine factory in the Aegean region to meet growing domestic and international demand. A
Siemens
Kalyon
Gamesa
consortium
-
Türkerler
won
the
first
1,000-megawatt windtender offered by Turkey’s
Renewable
Energy
Resources
Zone Project in August 2017.
7.400
rağmen,
TUREB’den
megawatt
civarında
potansiyeli
alanlarının,
daha
bölgede 32 farklı projeye verildi. Türkiye’nin
rüzgar
enerjisi
ihalelerini
olduğunu gösteriyor. Ataseven, 2018’in
başlatan
2017’de
dayanarak, Ataseven, Ege Bölgesi’ndeki
lisanslanan
projelerinin
yeni
hazırlanması,
rüzgar
montajı
ve
ilk
YEKA’nın
başarısına
bir rüzgar türbini fabrikası için artan
inşaatı için bir yıl olduğunu söyledi.
yurtiçi ve uluslararası talebi karşılamak
Türkiye’nin
için inşaatın başlayacağını açıkladı.
2018’deki
ekonomik
zorluklarına rağmen, Yenilenebilir Enerji
Siemens Gamesa - Turkerler - Kalyon
Kaynakları Bölgesi Projesi’nin (YEKA-1)
konsorsiyumu,
29 Eylül’de yeni rüzgar enerji bölgelerini
Türkiye’nin Yenilenebilir Enerji Kaynakları
açıkladığını söyledi.
Bölgesi Projesi tarafından sunulan ilk 1000
The tender stipulated that the winning
YEKA-1
rüzgar
enerjisi
projeleri,
bölgesinde
2017’de
megavatlık rüzgar ihalesini kazandı. İhale,
consortium would construct a wind turbine
Türkiye’nin
-
kazanan konsorsiyumun önümüzdeki 21
factory in Turkey in the following 21 months,
Kırklareli’nde 406 MW, Edirne’de 294
ay içinde Türkiye’de bir rüzgar türbini
following the signing of the agreement.
MW olacak. Ayrıca Eskişehir’de inşaat için
fabrikası kurmasını öngördü.
22
Marmara
Ağustos
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
NEWS | HABER
Analysis: Energy transition in Turkey
Analiz: Türkiye'de Enerji Geçişi
In tandem with the global energy transitions, Turkey has gone through a major transition since 2002, which I
Türkiye'nin enerji sektörünü son onbeş
değildi, ancak güçlü politik taahhüt,
refer to as Transition 1.0. Opening the
yılda yeniden yapılandırma çabaları, hızla
vizyon
market to competition while meeting
artan enerji ihtiyacını ve büyüyen bir
kıldı. 2017 yılında, ilk geçiş dönemini
the increasing demand was not an
ekonomi için enerji güvenliğini sağlayan
takip eden 16 yıl sonra, Enerji ve Tabii
easy process, but strong political
unsurlar,
commitment, vision, and stability made
dayanmaktadır.
birbirine
bağlı
önlemlere
ve
istikrar
mümkün
Kaynaklar Bakanlığı , Türkiye enerji piyasasının ikinci
it possible. In 2017, 16 years following
bunu
geçiş
dönemini
belirleyen Geçiş 2.0 olan Ulusal Enerji ve
the first transition period, the Ministry
Türkiye,
of Energy and Natural Resources
ekonomik
announced its National Energy and
başlattığından 2001'den bu yana, ülke
Arz güvenliğini sağlamak için altyapıya
Mining Policy (NEMP), which marks
devlete ait, dikey olarak bütünleşmiş bir
yatırım yapmak esastır. Türkiye, enerji
the
of
modelden ayrıldı ve tamamen elektrik
pazarındaki altyapı yatırımları için hem
the Turkish energy market, Transition
dağıtımını özelleştirdi, çığır açan elektrik
iletim hem de dağıtım seviyelerinde
2.0. Based on detailed analyses, NEMP
ve doğal gaz piyasasını, yenilenebilir
elektrik
was established based on three main
enerji ve enerji verimliliği mevzuatına
yapmaktadır.
pillars: security of supply, localization,
geçti; yeni düzenleyici kurumlar kurdu; iyi
Gaz
and predictability in the markets.
işleyen bir elektrik piyasası oluşturdu; ve
gaz şebekelerini ve ilgili tesisleri en
fiyat reformunu başarıyla yürüttü.
düşük maliyetle herhangi bir yönde
second
Investment
transition
in
period
infrastructure
enerji krize
piyasası
reformunu
cevap
Madencilik Politikasını (NEMP) açıkladı.
olarak
is
şebekelerine
piyasasına
yoğun
gelince,
asıl
yatırım amaç,
daha fazla gaz verebilecek kapasitede
essential to maintain security of
Küresel enerji geçişlerine paralel olarak,
kılmaktır. Enerji sektöründeki yatırımlar
supply. For infrastructure investment
Türkiye 2002'den bu yana, geçiş 1.0
artan enerji talebini karşılamaya devam
in the energy market, Turkey is
olarak adlandırılan büyük bir süreçten
etmeli ve sürdürülebilir bir enerji geleceği
investing
geçti. Artan talebi karşılarken piyasayı
sağlamalıdır. Bu amaç doğrultusunda,
rekabete
önümüzdeki dönemde enerji sektörü için
grids
both
24
extensively at
the
in
power
transmission
açmak
kolay
bir
süreç
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
NEWS | HABER
RE-ZONE modeli ile hem yenilenebilir kaynaklardan yararlanmayı hem de yerel olarak üretilen içerik gereksinimiyle cari işlemler açığımını azaltmayı hedefliyor. Bunu açıklamak için, her biri 1.000 MW değerinde iki RE-ZONE güneş ve rüzgar ihalesi, düşük fiyatlarla tamamlandı. Hidro hariç, yenilenebilir enerji kaynaklarının kurulu gücü, toplam kurulu kapasitenin yüzde 15'ini temsil eden 13328 MW'a ulaşmıştır. RE-ZONE projelerinin hayata geçirilmesiyle
Türkiye,
bölge
ülkeler
için yenilenebilir enerji teknolojileri ve ekipmanı tedarikçilerinden biri olacaktır. and
distribution
levels.
When
it
önemli üç öncelik vardır - sürdürülebilir
comes to the gas market, the main
bir
objective is to make gas networks
olan
and relevant facilities capable of
sürdürülebilirlik ve kapsayıcılık.
delivering more gas in any direction
Türkiye,
with the least cost. Investments in
sayesinde
the energy sector must continue to
rekabetçi
meet growing energy demand and
yatırımcılar için doğru fiyat sinyallerini
ensure a sustainable energy future.
oluşturmayı
In line with this goal, there are three
fiyat sinyalleri, haneler, ticari sektör ve
priorities
sanayi için uygun fiyatlı enerji fiyatlarına
for
the
energy
sector
yatırım
ortamının
finansal
kilit
sürdürülebilirlik,
piyasalardaki enerji bir
unsurları politik
öngörülebilirlik
sektöründe
yapı
daha
oluşturmayı
ve
hedeflemektedir. Doğru
in the upcoming period—financial
çevrilme
güçlerinden
dolayı
çok
sustainability, political sustainability,
önemlidir. Sektörümüze uygun fiyatlar
and inclusiveness—which are the
sunmak, buna bağlı olarak, sektörün
key elements of a viable investment
küresel arenada daha rekabetçi olmasını
environment.
sağlayacaktır.
ithalatçısı olduğu için, son politikaların hidrokarbon odaklanması
aramalarına
özel
bir
gerekmektedir. Doğu
Akdeniz,
son
petrol
keşiflerini
dikkate
alan
ve
doğalgaz
umut
verici
bir bölgedir. Herhangi bir petrol veya gaz rezervi bulunması Türkiye enerji güvenliğini destekleyecek ve önemli bir rezerv elde edilmesi durumunda, bu bölge için bir oyun değiştirici olacaktır. Araştırma faaliyetlerinin yanı sıra, Türkiye, doğal gaz altyapısında önemli genişlemeler yaptı. Şu anda Silivri ve Tuz Gölü'nde toplam 3,3 bcm kapasiteli iki adet yeraltı depolama tesisim bulunmaktadır. Türkiye,
Through predictability in the markets, Turkey aims to achieve a more
NEMP'nin
competitive structure in the energy
yerelleştirmedir. Türkiye, temiz kömür
sector and create the right price
teknolojileri sayesinde yerli kömürün
signals for investors. Right price
enerji karışımındaki nispeten düşük payını
signals are crucial due to their power
arttırmaktadır. Bu bağlamda, Türkiye,
to translate into affordable energy
yenilenebilir enerji yatırımlarını yeni bir
prices for households, the commercial
strateji ile tetikledikten sonra yenilenebilir
sector, and the industry. Delivering
kaynakları başarıyla kullanmıştır.
affordable prices to our industry
Bu, yatırımcıları sadece enerji santralleri
would, in turn, enable the sector to
inşa etmek için değil aynı zamanda
become more competitive in the
Türkiye'de yenilenebilir enerji ekipmanı
global arena.
üretmeye
The third dimension of NEMP is
enerji kaynak bölgesi (RE-ZONE) rekabet
localization. Turkey is increasing the
mekanizması” gerektirir. Yeni kurulan
26
Türkiye net bir petrol ve doğal gaz
üçüncü
teşvik
eden
boyutu
“yenilenebilir
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
doğal gaz depolama kapasitesini yıllık tüketiminin en az yüzde 20'sine çıkarmayı
NEWS | HABER
da hedefliyor. Türk enerji piyasası geçiş
relatively low share of domestic coal
policies
in its energy mix through clean coal
on
technologies. In this regard, Turkey
The
is
piyasa reformlarına öncelikle rekabet
has successfully utilized renewable
a
considering
açısından bir olgunluk kazanmıştır. Bu
sources after triggering renewable
recent oil and gas discoveries. Any
nedenle, LNG, nükleer, doğal gaz veya
energy investments through a new
finding of oil or gas reserves would
yenilenebilir
strategy. This entails a “renewable
support Turkishenergy security and
piyasaya girmeyi planlayan yeni bir
energy resource zone (RE-ZONE)
in case of reaching a significant
oyuncu rekabetçi olmalıdır. Ek olarak,
competition
reserve, this would be a game-
gaz tedarik sözleşmelerimizin bir kısmı
changer for the region.
2020'de sona eriyor. Bu nedenle, rekabetçi
mechanism,”
which
encourages investors not only to build
have
a
particular
hydrocarbon Eastern promising
focus
exploration.
Mediterranean region
in
energy
Turkey.
Through
equipment our
newly
gerçekleştirilen
enerji
başarılı
projeleri
yoluyla
şartlarda yeniden sözleşme yapmak için
power plants but also to manufacture renewable
dönemlerinde
Apart from the exploration activities,
önemli bir aşamada bulunuyor.
Turkey made important enlargements to its natural gas infrastructure. We
Sonuç
olarak,
are aiming to both utilize renewable
currently
underground
enerji
satın
resources, and at the same time
storage facilities, Silivri and Tuz
devlet
garantileri
reduce our current account deficit
Gölü, with a total capacity of 3.3
31.000 MW'lık pazar tabanlı elektrik
with locally manufactured content
bcm. Turkey also aims to increase
üretim kapasitesi ekledi; 800'den fazla
requirement.
its natural gas storage capacity
katılımcıya sahip bir elektrik piyasası
to at least 20 percent of its annual
geliştirilmiştir; yatırımcılar 2008 ve 2013
established
RE-ZONE
model,
we
have
two
Türkiye alma
uzun
vadeli
anlaşmaları olmadan
ve
yaklaşık
consumption.
yılları arasında tüm elektrik dağıtım
competitions of solar and wind for
The Turkish energy market has
sistemini
1,000 MW each were completed
gained a lot of maturity in terms of
enerji kaynakları ve elektrik piyasasının
with historic low prices. The installed
competitiveness
gelişmesi için düzenleyici çerçeve, 2001-
capacity of renewable energy sources
successful market reforms carried out
2014
excluding hydro has reached 13,328
during transition periods. Therefore,
kaynaklarına dayalı 16.000 MW üretim
MW, representing 15 percent of the
any new player planning to enter
kapasitesi eklemeyi kolaylaştırmıştır. Ülke,
total installed capacity by the end of
the market, whether through an LNG,
ülkenin artan ihtiyaçlarını karşılamak için
August 2018. With the realization of
nuclear, natural gas or renewables
yeterli tedarikle birlikte, iyi işleyen ve
RE-ZONE projects, Turkey will be one
project
tamamen gelişmiş bir elektrik piyasasına
of the renewable energy technologies
Additionally, some of our gas supply
and equipment supplier countries in
contracts are expiring in 2020. Thus,
its region.
we are at a very important stage to
Türkiye pazar odaklı enerji reformlarını
Additionally, as Turkey is a net
renegotiate or make new contracts
geliştirme ve uygulamadaki başarılarının
oil
on competitive terms.
yanı sıra, ileriye dönük seçilmiş temel
To
illustrate
and
this,
gas
two
RE-ZONE
importer,
recent
should
primarily
be
due
to
competitive.
devraldılar; ve
döneminde
yenilenebilir
yenilenebilir
enerji
geçiş yapmıştır.
reform
zorluklarını
da
tam
olarak
sunmaktadır. Reform kilometre taşları açısından, raporun ana odak noktası, petrol sektöründeki enerji fiyatlandırması ve sübvansiyonlara rağmen, elektrik enerjisi ve doğal gaz sektörleridir. Gelecekteki zorluklar açısından, raporda elektrik ve gaz piyasalarının süregelen ve tamamlanmamış serbestleşmesinin yanı sıra, enerji sektöründe yönetim dahil olmak üzere gerekli devlet desteği tartışılmaktadır.
28
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
NEWS | HABER
Leading Renewable Energy Markets Cautious Amid Geopolitical Uncertainty and Technology Disruption China and US hold top positions on renewables index as trade disputes play out. Brexit deal apprehension sees decline in UK renewables investment. Argentina reaches top 10 for first time as less mature markets make bold moves
Yenilenebilir Enerji Yatırımlarına Jeopolitik Belirsizlikler ve Yeni Teknolojiler Yön Veriyor
The latest EY Renewable energy country attractiveness index (RECAI) sees little movement among the top 10 markets, as governments and industry players continue to bide their time amid ongoing geopolitical instability. China and the US remain
Uluslararası danışmanlık ve denetim şirketi EY’nin Yenilenebilir Enerji Ülke Çekiciliği
at
Endeksi’ne göre; yenilebilir enerjide önde gelen ülkeler jeopolitik belirsizlikler ve teknolojik
first
and
second
positions
respectively on the top 40 ranking,
dönüşüm dolayısıyla ihtiyatlı bir tutum sergiliyor.
while the UK falls one place to eighth position as concerns grow around the
Ticaret ile ilgili anlaşmazlıkları devam
Ülke Çekiciliği Endeksi (RECAI) sonuçlarını
outcome of Brexit.
eden Çin ve ABD endekste ilk iki sıradaki
açıkladı. 40 ülkenin yenilenebilir enerji
yerlerini
koruyor.
endişeleri,
yatırımları
endekste
sekizinci
gerileyen
endekste, Çin ve ABD ilk iki sıradaki
Trade and
tensions the
US,
between including
China the
US
Government’s introduction of 30%
Birleşik
tariffs
yatırımlarındaki
on
solar
panel
imports,
Krallık’ın
Brexit sıraya
yenilenebilir
düşüşte
enerji
etkili
bakımından
sıralandığı
yerlerini koruyor.
oldu.
culminated in the top two markets
Arjantin
yenilenebilir
Yılda iki kez açıklanan endeks sonuçlarına
retaining their positions on the Index.
enerjiye destek vermesi ile endekste ilk
göre; ilk on ülke sıralamasında büyük
Little movement among the other top
kez ilk ona girmeyi başardı.
bir değişim yaşanmazken, durağanlıkta
10 RECAI markets also reflects this
Lider
denetim
hükümetlerin ve sektör liderlerinin devam
trend. Although India climbs one place
şirketlerinden EY, 52. Yenilenebilir Enerji
eden jeopolitik istikrarsızlık dolayısıyla
30
ise
hükümetin
danışmanlık
ve
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
NEWS | HABER
Ulaşım ve ısıtma sektörlerinde yenilebilir enerji talebi artıyor EY Türkiye Enerji Sektör Lideri Erkan Baykuş, endeks sonuçları ile ilgili yaptığı değerlendirmede şunları söyledi: “ABD ile Çin arasındaki devam eden ticaret uyuşmazlıkları başta olmak üzere global politik ortamın belirsizlikler barındırması ve hükümetlerin temiz enerjiye sağladığı destek
ödeneklerinin
tüm
dünyada
kesintilere maruz kalması yenilenebilir enerji sektörünü olumsuz yönde etkiliyor. Böyle bir tabloda kısa-orta vadede yenilenebilir enerji fiyatlarında rekabetin to third position, progress toward the
beklemede kalmaları etkili oldu. Brexit
country’s 100GW solar target has
endişeleri,
been hampered recently by trade
gerileyerek sekizinci sıraya gelen Birleşik
uncertainty, including a 25% tariff on
Krallık’ın yenilenebilir enerji yatırımlarında
solar cell imports. And in the UK, Q3
düşüşe yol açtı. Türkiye ise on sekizinci
renewables investment fell 46% year-
sırada bulunuyor.
endekste
bir
basamak
how the outcome of Brexit will impact
Belirsizlikler yenilenebilir enerji sektörünü
power exports to the European Union
olumsuz etkiliyor
and the price of imported equipment.
ABD hükümetinin ithal edilen güneş
Ben Warren, EY Global Power &
panellerine
Utilities Corporate Finance Leader
vergisi uygulaması da dâhil olmak üzere
and RECAI Chief Editor, says:
Çin ve ABD arasında yaşanan ticaret
“An uncertain political climate –
anlaşmazlıkları devam ediyor.
particularly
the
continuing
oranında
gümrük
disputes between the US and China,
Öte yandan endekste bir basamak
among others – compounded by
yükselerek
the increasing scarcity of subsidies,
Hindistan’ın, 100GW’lık güneş enerjisi
presents
hedefine
a
challenging
backdrop
ulaşması
sıraya ticaret
yerleşen ile
ilgili
to the maturity of the renewables
belirsizlikler ve güneş pili ithalatına %25
sector.
gümrük vergisi getirilmesi ile birlikte güç
However,
oversupply
will
provide a short- to medium-term
görünüyor.
renewables, and is also likely to drive
Birleşik Krallık’ın üçüncü çeyrek dönem
some consolidation upstream. In the
yenilebilir enerji yatırımları bir önceki
longer-term, increasing demand for
yılın aynı dönemine göre %46 geriledi.
power from the mobility and heating
Söz konusu gerilemede Birleşik Krallık’ın
sectors provides something other
Avrupa
than trade disputes for policymakers
(Brexit), enerji ihracatı ve ithal ekipman
to focus on.”
fiyatları üzerindeki olası yansımaları etkili
Conversely, the latest RECAI indicates
oldu.
32
hareket
yaşanabileceğini
öngörüyoruz. Daha uzun vadede ise ulaşım ve ısıtma sektörlerinin yenilenebilir enerji
talepleri
giderek
yükseliyor
ve politika yapıcılar ticaret ile ilgili odaklanacaklardır.” Cesur adımlar atan ülkeler endekste yükseliyor Öte yandan endeks sonuçları, yenilenebilir enerji alanında gelişmekte olan ülkelerin daha cesur adımlar attığına işaret ediyor. destek vermesi ile endekste ilk kez ilk on ülke sıralamasına yer aldı. Toplam rüzgar enerjisi kapasitesini 2027 yılına kadar 3.3GW yükseltmesi beklenen Mısır, beş basamak birden yükselerek on beşinci sıraya geldi. Hükümetin 2020 yılına kadar %18’lik bir yenilenebilir
boost to the price competitiveness of
Birliği’nden
bir
Arjantin, hükümetin yenilenebilir enerjiye
trade üçüncü
yönlü
anlaşmazlıkları geride bırakarak bu alana
on-year amid speculation around
%30
artacağını ve konsolidasyonlar da yukarı
çıkma
sürecinin
enerji hedefine ulaşmaya çalışması ile birlikte Yunanistan ise otuz dörtten yirmi sekizinci sıraya yükseldi. Diğer taraftan İsveç on basamak gerileyerek otuz ikinci sıraya düştü. Endeks
sonuçları,
başta
elektrikli
araçlar olmak üzere yenilenebilir enerji teknolojilerinin yatırımcıların ihtiyatlı bir
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
NEWS | HABER
that less mature markets are more
tutum sergilemesinde belirleyici olduğuna
incelediğimizde, ülkemizin kurulu gücünün
comfortable making bolder changes.
işaret ediyor. 2025 yılında elektrikli
2000 yılında 27.000 MW civarında olduğu
Argentina enters the top 10 for the
araçların içten yanmalı motorlar ile
ve yenilebilir enerjinin toplam kurulu
first
Government
fiyat performans paritesine ulaşmasının
gücünün Türkiye’nin toplam kurulu gücü
demonstrating political support for
beklenmesi, yatırımcıları yeni teknolojilere
içerisinde payının yaklaşık %41 olduğunu
renewable energy; Egypt climbs five
yönelik pozisyonlarını hedge etmeye
görüyoruz.
places to 15, with total wind capacity
yönlendiriyor.
time,
with
the
Ayrıca 2000 yılında toplam yenilenebilir
expected to expand by 3.3GW by 2027; and Greece rises from 34th to 28th
Türkiye’de rüzgâr, güneş ve jeotermal
kaynaklı kurulu gücün ise tamamına
position, as the Government aims to
kaynaklı kurulu güçte sıçrama yaşandı
yakını hidroelektrik enerji kaynaklarından
reach its target of 18% renewables
“Yenilenebilir
oluşuyordu.
by 2020. Meanwhile, Sweden falls 10
ölçekteki gelişime paralel olarak ülkemizde
places from 22nd to 32nd position,
de benzer bir gelişim yaşandığını ve
2017 yılı verilerine baktığımız zaman
as a large supply of onshore wind
hala dönüşüm sürecinde olduğumuzu
ise Türkiye’nin toplam kurulu gücünün
caused future prices in power and
söyleyebiliriz” diyen EY Türkiye Enerji
85.200,0 MW’a, yenilebilir enerjinin toplam
green certificates to decline.
Sektör
kurulu
Lideri
enerji
alanında
Erkan
Baykuş
küresel
şöyle
gücünün
Türkiye’nin
toplam
konuştu:
kurulu gücü içerisinde payının da %45,5’e
The RECAI Index further highlights
“Bir önceki endekste 17. sırada olan
yükseldiğini görüyoruz. Geçtiğimiz yıl
how
Türkiye,
geçmesine
toplam yenilenebilir kurulu gücün ise
the rise of electric vehicles (EVs) in
rağmen Mısır’ın rüzgar enerjisi atağı ve
%70’inin hidroelektrik, %17’sinin rüzgâr,
particular, is playing into market
İspanya’nın vergi teşviklerini devreye
%9’unun güneş, %3’ünün jeotermal ve
caution. With EVs set to reach price
sokmasıyla genel sıralamada bir basamak
%1’inin biokütle enerjisinden oluştuğu
and performance parity with internal
gerileyerek 18. sırada yer aldı.
göze çarpıyor.
renewables
combustion
technology,
engine
vehicles
and
İtalya’nın
önüne
from
research,
Buna rağmen yaşadığımız dönüşümü
2000 yılından itibaren başta rüzgâr olmak
investors are hedging their bets on
yenilenebilir kaynaklı kurulu güç tablosuna
üzere güneş ve jeotermal kaynaklı kurulu
new technology. However, this has
baktığımızda
görebiliyoruz.
güçte önemli bir sıçrayış olduğunu ve
given rise to considerable uncertainty,
Yenilenebilir kaynaklı kurulu gücün Türkiye
son yıllarda Türkiye’nin kurulu gücünde
not
quickly
toplam kurulu gücü içindeki payının 2000
meydana gelen artışta lokomotif olduğu
EVs displace internal combustion
- 2017 yılları arasında gelişimi tablosunu
değerlendirmesini yapabiliriz.”
2025
according
only
to EY
regarding
how
daha
net
engine vehicles, but also around how charging infrastructure will evolve. Warren says: “The promise of an all-electric
future
opportunities
presents
and
new
challenges,
particularly in relation to charging infrastructure.
Investors
are
responding to the risk that overinvestment could lead to heavy losses if utilization falls short of expectations – or if the market changes direction, leaving
investments
stranded.
Those players who take steps to mitigate the risks and test the value hypothesis of new business models, will gain a competitive edge.”
34
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
ARTICLE | Makale
R&M Cabling Company Took Part in Istanbul Airport Project with a Special Team and A Special Product When we started this project, we created a special group called "super project". In our back office, we have assigned a friend with a coordination of logistics, finance and technical aspects. Our goal is to get a responsible person for R & M (Reichle & De-Massari AG) and the questions are answered as soon as possible. In addition, we have assigned an engineer friend for field work. We had three meetings a week. As a result, we established a special unit both in our head office and in the field to carry out our work. After receiving the project, we updated our products in Switzerland for some tests according to our customer's request. Re-drawings were made, prototypes were produced and applied in the field. As a result of the satisfaction, we have seen that these studies have become widespread in other countries as a solution proposal. We talked with Mr. Suleyman Tokmak, R & M Turkey Manager, who made statements above about the Turkey structuring and success in Istanbul airport. Süleyman Tokmak
Could you please provide information
R&M Türkiye Genel Müdür
about R & M and your services? R & M is one of the first three players in the world to operate in the field of structured cabling. As this is her main job, she is not interested in other jobs and is focused on being the best in this field. Structural wiring (office wiring) is the easiest job for us in vertical look. R & M builds broad data paths with copper and fiber optic cables to meet the demand for bandwidth. Investments in data transfer systems in airports, hospitals, finance sector, shopping malls, hotels, logistics sector and transportation have a great importance. We have specific solutions for different sectors. The industry, hospital and automotive sectors are the leading ones. At the head of the industrial solutions, you can also install special modules (both fiber and copper) that can be installed on the DIN rail in the electrical enclosures of the special connectors, IP 20 to IP 67. The most important solutions we offer for hospitals are the antibacterial products that distinguish the current
R&M Kablolama Firması, İstanbul Havalimanı Projesinde Özel Bir Ekip ve Özel bir Ürünle Yer Aldı Bu projeye başlarken “süper proje” adı altında özel bir grup oluşturduk. Back ofisimizde bir arkadaşımızı lojistik, finans, teknik açıdan bir koordinasyonla görevlendirdik. Amacımız R&M (Reichle& De-Massari AG) ile ilgili sorumlu bir kişi olsun ve sorular en kısa sürede cevaplandırılsın. Bunun dışında saha çalışmaları için bir mühendis arkadaşımızı görevlendirdik. Haftada üç defa sahada toplantılar düzenledik. Sonuç olarak hem merkez ofisimizde hem de sahadaki çalışmalarımızı yürütmek adına özel birim kurduk. Projeyi aldıktan sonra bazı testler için İsviçre’de müşterimizin isteğine göre ürünlerimizi güncelledik. Yeniden çizimler yapıldı, prototip üretildi ve sahada uygulandı. Memnuniyet sonucunda bu çalışmaların çözüm önerisi olarak başka ülkelerde de yaygınlaştığını gördük. Şeklinde açıklamalarda bulunan R&M Türkiye Müdürü Sn Süleyman Tokmak ile hem firmanın Türkiye yapılanmasını hem de İstanbul Havalimanındaki başarısını konuştuk.
from the special devices attached to
R&M ve hizmetleriniz hakkında bilgi verir
Çünkü İsviçre’deki şirketlerin %85’i aile
the patients. In short, R & M is a brand
misiniz?
şirketi ve bu durum başarının kaynağı
that can offer end-to-end solutions.
R&M, merkezi Zürih’te bulunan bir İsviçre
olarak nitelendiriliyor. Firma olarak büyük
At which stage do you position
firması. Aynı zamanda bir aile şirketi ve
finans şirketleri gibi sadece rakamlara
yourself as a company in Turkey?
en büyük avantajı da buradan geliyor.
bakmakla yetinmiyorlar. Öyle ki şirketlerini
36
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
ARTICLE | Makale
We started our activities in Turkey
kendi
yapılması
ve fiber optik sistemlerle dünya çapında
with a person in the beginning
gereken Ar-Ge ve hamleleri zamanında
optimum işlevsellik sunmaya ve en yüksek
-contact person- and now we serve
hızla gerçekleştiriyorlar. Buna bağlı olarak
kalite kriterlerini karşılamaya odaklanıyor.
without technical team (Technical-
R&M satış gelirinin yüzde 5’ini Ar-Ge’ye
R&M tüm kurulum ve bakım süreçlerinde
Sales-Management)
yönlendiriyor.
kullanım kolaylığı sağlıyor.
for
three
persons. Turkey is a very important market for us. In addition to the young population, there are plenty of opportunities, but a pure, tight and aggressive market. In accordance with the conditions here, we increase our investment and work capacity. What is the awareness and privilege R & M provided in Turkey? Can you evaluate? “We are one of the 3 biggest players in the world market and we moved the Swiss quality to Turkey. With the solutions we offer to the corporate firms in vertical markets, we carry
çocukları
gibi
görüp
R&M yapısal kablolama alanında faaliyet
Başlangıçta bir kişi ile -irtibat ofisiyle-
gösteren dünyada ki ilk üç oyuncudan
başladığımız Türkiye faaliyetlerimize şimdi
bir tanesi. Ana işi bu olduğu için de
yerleşik şirketimizde üç kişilik teknik
diğer işlerle ilgilenmeyip bu alanda en
ekibimizle (Teknik-Satış-Yönetim) hizmet
iyi olmaya odaklanmış durumda. Dikey
vermekteyiz. Türkiye bizim için çok önemli
olarak bakarsak yapısal kablolama (ofis
bir
kablolama) bizim için en kolay iş.
fırsatları da bol olmakla beraber saf, sıkı ve
pazar.
Genç
nüfusunun
yanında
agresif bir pazar. Buranın şartlarına uygun R&M bant genişliği talebini karşılamak için
olarak biz de hem yatırımımızı hem de iş
bakır ve fiber optik kablolarla geniş veri
kapasitemizi artırıyoruz.
yolları inşa ediyor. Havaalanları, hastaneler, finans sektörü, AVM’ler, oteller, lojistik sektörü ve taşımacılıkta veri transfer
R&M’in
sistemlerine yatırım yapmak büyük önem
farkındalık ve ayrıcalık ne olmuştur?
taşıyor.
Değerlendirir misiniz? Dünya
Türkiye
piyasasına
pazarında
3
sağladığı
büyük
oyuncu
the most advanced technology to our
Farklı sektörler için spesifik çözümlerimiz
arasında yer alıyoruz ve İsviçre kalitesini
country in physical infrastructures.
bulunuyor.
Türkiye’ye
R & M has a unique product portfolio
hastane ve otomotiv sektörleri geliyor.
dikey pazarlarda sunduğumuz çözümlerle
in Turkey. R & M's high-tech and
Endüstriyel alandaki çözümlerin başında,
fiziksel altyapılarda en ileri teknolojiyi
cost-effective physical infrastructure
IP 20’den IP 67’ye kadar korumalı housingli
ülkemize taşıyoruz.
solutions offer modular plug-and-
özel konnektorler, elektrik panolarının içinde
play ease for data centers. R & M
DIN raya takabileceğimiz özel modülleri
R&M’in Türkiye pazarına sağladığı benzersiz
cable technologies provide superior
(hem fiber hem bakır) konnektorlere de
ürün portföyünün sunduğu avantajlar
data transfer and cost savings.”
getirip takabilirsiniz.
var. R&M’in ileri teknoloji ürünü ve uygun
Bunların
başında
endüstri,
taşıdık.
Kurumsal
firmalara
maliyetli fiziksel altyapı çözümleri, veri
How do you manage to exist with a team of three in such a large and comprehensive market?? As I mentioned earlier, we have 7 regions in Zurich, Switzerland. Eastern Europe, Western Europe. We are connected to Dubai as Turkey. We have a back office there. We have technical friends here and there. Whenever technical support is needed from Switzerland or Dubai, our friends always solve the problem as soon as possible. Our local friends here provide technical support in the field. however, we receive our support from the larger project design stage.
Hastaneler için sunduğumuz en önemli
merkezleri
çözümler
özel
kolaylığı sunuyor. R&M kablo teknolojileri
cihazlardaki akımları ayıran antibakteriyel
bağlantılarında üstün veri transferi ve
ürünlerdir. Kısacası R&M uçtan uca bütün
maliyet tasarrufu sağlıyor.”
ise,
hastalara
takılan
için
modüler
“tak–çalıştır”
çözümleri sunabilecek bir marka. Piyasada birçok üretici var. R&M de Firma olarak kendinizi Türkiye de hangi
bunlardan bir tanesi. Neden bizi seçiyorlar,
aşamada konumlandırıyorsunuz?
niçin tercih sebebi biziz? Sorusunun
Bugün R&M ana odağı olan veri merkezleri,
cevabını şu şekilde özetleyebiliriz: Öncelikle,
telekom sektörü ve kurumsal iletişim ağları
ürünlerimiz
için lider kablo sistemleri sağlayıcısıdır.
performans farklılığı ise bize; sahada
R&M tüm segmentlerde en güvenilir ve
oluşabilecek
kaliteli çözümleri sunuyor.
yapan
standartların (kullanıcı
insanlardan
ya
üstünde. da
bu
Bu işi
kaynaklanabilecek)
hataları tolere etme imkânı sunuyor. R&M yüksek kaliteli iletişim ağlarına
Çünkü yeni ürünlerle teknolojiyi sürekli
pasif
yönlendirebiliyoruz.
kablo
çözümleri
sağlayan
lider
üreticilerden biri. Şirket sunduğu bakır
Şu
anda
yoğunlukta fiber platformuna sahibiz.
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
37
UHD
ARTICLE | Makale
bulunmaya çalışıyoruz. Biz en basitinden en karmaşığına kadar bütün alanlarda varız. Ayrıca basit kablolama da yapmaktayız. Bir binanın, bir iş yerinin, plazanın, ofisin kablolamasını da yapabilmekteyiz. Bunlar işin basit kısımları ama biz daha çok performans gerektiren yerlerde ön plana çıkmayı tercih ediyoruz. Bunlar data centarler ve telekomünikasyonun olduğu yerler. Özellikle buralarda çok avantajlıyız. Bu
işlerin
uygulama
safhasını
nasıl
yönetiyorsunuz? Türkiye’de
uygulama
safhasında
partnerlerimiz var. Bunun yanında eğitim
How
do
the
Bizim mevcut üreticilerden ayrıldığımız
implementation phase of these jobs??
bir diğer nokta; biz, sadece raftan ürün
We have partners in Turkey during
satmıyoruz.
the implementation phase. Besides,
Onların
we
ve ürünlerimizi isterlerse –onlara göre-
have
you
an
manage
academy
providing
Müşterimizi
gerçek
ihtiyaçlarını
dinliyoruz. anlıyoruz
uyarlıyoruz.
education. training to our partners as well as
Böylesine büyük ve geniş kapsamlı bir
providing training for our customers.
piyasada Üç kişilik bir ekiple anlatmayı
We give way for our partners to have
nasıl başarıyorsunuz?
internationally recognized certificates
Daha önce de belirttiğim gibi merkez
in order to be able to use our products,
İsviçre’nin Zürih kentinde,7 tane bölgeye
provide
sahibiz. Doğu Avrupa, Batı Avrupa. Biz
25-year
performance
guarantee or a lifetime warranty on these products. Our partners, who have received this certificate from us, can do this in Dubai in Switzerland and in Germany.
goals in Turkey? Turkey is especially important for us in terms of logistics. We have centers
Orada bir back ofisimiz var. Hem burada hem de o ofisimizde teknik arkadaşlarımız Her
zaman
in
different
countries. In the short term, we would like to continue to be present in these countries (Bulgaria, Poland, Switzerland, etc.). Turkey is one of the countries that we want to invest in the long term and maybe produce.
duyulduğunda sürede
için
İsviçre’den
ya
arkadaşlarımız
sorunu
en
çözüyorlar.
kısa
Yerelde
buradaki arkadaşlarımız sahada teknik desteği sağlıyorlar ancak daha büyük çaplı proje dizaynı aşamasındaki desteklerimizi yurt dışından alıyoruz. Ağırlıklı olarak önceliğinizin hangi sektörlere yönelik olduğunu söyleyebilirsiniz? R&M üst segmentte bir marka olduğu için öncelikli çözümleri de biraz daha performans gerekli olan yerlere yönelik
We want to make permanent works in
diyebiliriz. Finans, Telekom, havalimanı vb.
every sense - in terms of investment,
kesintilerin olmaması gereken yerlerde
38
ilgili eğitim verdiğimiz gibi partnerlerimize de eğitim veriyoruz. Bizim ürünlerimizi kullanabilme, bu ürünlerle ilgili 25 yıl performans garantisi ya da ömür boyu partnerlerimize
uluslararası
geçerliliği
olan sertifikalara sahip olmalarının yolunu açıyoruz.
Bizden
bu
sertifikayı
alan
partnerlerimiz Dubai’de de İsviçre’de de Almanya’da da bu işi yapabiliyorlar. Türkiye’deki
kısa
ve
uzun
vadedeki
hedefleriniz nelerdir?
da Dubai’den teknik desteğe ihtiyaç
What are your short and long term
production
Türkiye olarak Dubai’ye bağlıyız.
var.
QPP diyoruz. Biz müşterilerimizi işimizle
garanti verebilmeyi sağlama açısından
We call it the QPP. We provide
a
veren bir akademiye sahibiz. Biz buna
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
Türkiye özellikle lojistik açısından bizim için önemli bir konumda. Farklı ülkelerde de üretim merkezlerine sahibiz. Kısa vadede bu ülkelerde (Bulgaristan, Polonya, İsviçre vb.) bulunmaya devam etmek istiyoruz. Türkiye ise bizim uzun vadede yatırım yapmak ve belki de üretim yapmak istediğimiz ülkelerden biri. Burada her anlamda
-yatırım,
üretim
ve
ülkeye
sağlayacağı katma değer açısından- kalıcı işler yapmak istiyoruz. Türkiye’de
mevcut
piyasa
şartlarını
hem sektörel hem de marka bazında değerlendirir misiniz? Türkiye fırsatlar açısından büyük bir ülke ve büyük projelere sahip. Marjlarımız diğer ülkelere göre düşük görünse de volümdeki hedeflerimizi iyi yaparak kaliteden ödün
COMPANY NEWS | Firma Haberi
vermeden
kalıcılığımızı
sağlamlaştırmak
izinlerimizi de sağladık. Akıllı sistemleri
istiyoruz. Gerek sektörel açıdan gerekse
tamamlayıp teslim ettik.
marka
İş emri oluşturma, kimin nerede ne iş
değeri
açısından
kendimize
güveniyoruz ve gelecekten de ümitliyiz.
yapacağının belli olması, sahadaki uçlar için ana binadaki her yerde bulunan
Markanızın bilinirliği ve tanınırlığı hangi
RC45 portlarını da mevcut sistemlerini
durumdadır?
görebilmeleri için bir akıllı sistemin -varlık
3-4 yıl öncesine kadar belki bunları
yönetimi açısından- olması çok önemli.
konuşabilirdik ama bugün için bunlar
Bu kadar büyük bir projede değerlerin
söz konusu değil. Bizim IGA ile yapmış
görünmesi, nerede ne olduğunun bilinmesi,
olduğumuz proje olsun kamuda yaptığımız
kişilere bağlı olmayan, oturmuş ve düzenli
projeler
bir sistem çok büyük bir önem arz ediyor.
olsun
marka
değerimizi
ve
tanınırlığımızı artırdı. İnsanlar artık bizimle
production and value added to the country. Can you tell us how the process of proving yourself from a technical
çalışmak, proje yapmak ya da bizden
Projede özel bir ekip çalışmasına ihtiyaç
çözüme
duydunuz mu?
yönelik
projeler
sunmamızı
istiyorlar. Bu da bizim tanınırlığımızın bir
Bu
göstergesi.
“süper proje” adı altında özel bir grup
projeye
başlarken
back
ofiste
oluşturduk. Orada bir arkadaşımızı lojistik, İstanbul havalimanı, Dünya çapında (Akıllı
finans, teknik açıdan bir koordinasyonla
ve de dijital olmasının yanında) altyapı ve
görevlendirdik.
project?
güvenlik açısından da çok dikkat çekici bir
sorumlu bir kişi olsun ve sorunlar en
In this study, the IT team gave priority
özelliğe sahip. Böylesine önemli bir projede
kısa
to find competitively high-performing
teknik açıdan kendinizi kabul ettirme
dışında saha çalışmaları için bir mühendis
firms. They gave us our consent to
sürecinin
arkadaşımızı görevlendirdik. Haftada üç
participate in this competition. We
mısınız?
defa sahada toplantılar düzenledik. Sonuç
organized many meetings until the
IT ekibi bu çalışmada geçmişte başarılı
olarak hem merkez ofisimizde hem de
presentation phase and the tender
çalışmalara imza atmış, rekabet gücü
sahadaki çalışmalarımızı yürütmek adına
process. In the end, we had the
yüksek firmaların bulunmasına öncelik
özel birimler kurduk.
tender in consequence of our efforts.
veriyordu. Bizim de bu rekabetin içinde
Because we were sure of ourselves
bulunmamıza
onay
verdiler.
and our work.
aşaması
ihale
sürecine
birçok toplantı düzenledik. Nihayetinde
IGA Projesinde 100 bin RC45, 6 milyon
Did you need a special team work in
emeklerimizin karşılığı olarak da ihale
metrenin üzerinde bakır kablo, 2 milyon
bizde kaldı. Çünkü biz kendimizden ve
metrenin üzerinde fiber kablo kullandık. Bu
çalışmalarımızdan emindik.
rakamlar hâlen artmakta, sipariş almaya
point of view in such an important
the project? While
starting
this
project,
we
created a special group called "super project" in the back office. There we have assigned a friend with a coordination of logistics, finance and technical aspects. Our goal is to get a person responsible for R & M and the problems are answered as soon as possible. In addition, we have assigned an engineer friend for field work. We had three meetings a week.
nasıl
ve
gerçekleştiğini
anlatır
Sunum kadar
Amacımız R&M ile ilgili
sürede
cevaplandırılsın.
Bunun
R&M IGA Projesinde kaç çeşit ürün kullanıldı?
devam
ediyoruz.
Rakamların
sürekli
Projeye özel ürün ya da çözüm öneriniz
büyüdüğünü ve devasa boyutlara ulaştığını
oldu mu?
görmekteyiz.
Evet, projeyi aldıktan sonra bazı testler için
İsviçre’de
müşterimizin
isteğine
Son olarak neler söylemek istersiniz?
göre ürünlerimizi güncelledik. Yeniden
Biz müşterilerimizi kalbimize koyuyoruz.
çizimler yapıldı, prototip üretildi ve sahada
Öncelikli olarak onları dinliyoruz. Çünkü
uygulandı. Memnuniyet sonucunda bu
onların sıkıntısı bizim sıkıntımız, onların
çalışmaların çözüm önerisi olarak başka
başarısı
ülkelerde
rakamlarla değerlendirmek yerine, insan
de
yaygınlaştığını
gördük.
bizim
başarımız.
Her
şeyi
Bunun yanında tanıtımını yeni yaptığımız
merkezli
“Netscale” dediğimiz Ultra HD bir ürünümüz
units both in our head office and in
hedefliyoruz. Türkiye açısından da uzun
var. Henüz proje aşamasındayken bu
soluklu yatırımlarla bu ülkeye hizmet
the field to carry out our work.
projenin sonuçlanmasına yönelik karşılıklı
etmek istiyoruz.
As a result, we established special
40
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
ve
güven
odaklı
çalışmaları
ARTICLE | Makale
Alçak Gerilim Kompanzasyon Sistemi Uygulamaları Alçak(Ürünler Gerilim Kompanzasyon Sistemi Uygulamaları ve Uygulamada Dikkat Edilmesi Gereken Konular) Dr. H.Dikkat Murat UÇAREdilmesi Gereken Konular) (Ürünler ve Uygulamada Murat.ucar@epkom.com EPKOM Dr.Elektronik H. Murat UÇAR Murat.ucar@epkom.com - EPKOM Elektronik
ÖZET: Bu çalışmada, alçak gerilim Kompanzasyon sistemlerinde kullanılan temel elemanlar, kondansatör, harmonik filtre reaktörleri, kondansatör kontaktörleri ve otomatik çalışma için kullanılan reaktif kontrol rölelerinin temel özellikleri incelenmiş ve uygulamada karşılaşılabilecek sorunlar ve dikkat edilmesi gereken noktalar incelenmiştir. Kondansatör anahtarlamasında kullanılan kontaktörlerin, ortam sıcaklıkları ve anahtarlama sayılarının cihaz ömürleri üzerine etkileri tartışılmıştır. Ayrıca reaktif güç ihtiyacının hızlı değiştiği kaynak makineleri, vinç ve benzeri uygulamalarda kullanılabilecek tristörlü Kompanzasyon sistemleri konusunda uygulama örnekleri incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Kompanzasyon, Harmonik Filtre, Kompanzasyon Kontaktörü.
Alçak Gerilim Kondansatörler: Kompanzasyon sistemlerindeki en temel eleman olan kondansatörlerde dielektrik malzeme olarak polipropilen film kullanılmaktadır. Bu malzemenin belirtilen sıcaklık değerlerinin üzerine çıkılması durumunda kondansatör ömrü önemli oranda azalmaktadır. Kondansatörlerde sıcaklık sınıfı ortam sıcaklığının en yüksek, 24 saatlik ortalama ve 1 yıllık ortalama değerleri için farklı değerlere karşılık gelen sınıflara göre gruplanır. Her sınıf birbirini takip eden bir numara ve harf ile anılır. Numara kondansatörün çalışabileceği en düşük. Sıcaklık değerini temsil eder. Üst seviye sınırı ise harf ile belirtilir. Kompanzasyon sistemlerinde soğutma doğru bir şekilde yapılmalıdır. Aksi takdirde katalogda belirtilen ömür süresi azalacaktır. Panel tasarımı yaparken kondansatörlerin, diğer elemanların ortaya çıkardığı ısıdan etkilenmeyecek şekilde monte edildiğine dikkat edilmesi gerekir. Kondansatörlerin, reaktörler üzerine montajı kesinlikle tavsiye edilmemektedir. Sistemdeki ayırıcıların yukarda verilen sıcaklık değerlerine göre ayarlanması ve sistemin bu şekilde güvence altına alınması gerekir.
42
Şekil 1. Alçak Gerilim Güç Kondansatörü
Tablo 1: Kondansatörlerin Sıcaklık Sınıfları
İzin verilen en büyük akım değeri:
Geçici ani yükselmeler hariç tutularak ölçülen akım Ir, ölçülen gerilim Vr ve frekans Hz’dir. Kondansatörler için izin verilen maksimum akım değeri kondansatör özel ürün kataloglarında belirtilmiştir. Kondansatörlerin sürekli olarak aşırı akım altında çalışması, aşırı ısınmasına ve ömür-saat sürelerinin azalmasına yol açar. Aşırı akım için verilen değerler; harmonikler aşırı gerilime bağlı artış ve kapasite toleransı gibi durumların tümü hesaba katılarak ortaya çıkartılmıştır. IEC standartlarına göre müsaade edilen maksimum akım 1,3 x Ir’dir. İzin verilen en büyük gerilim değeri:
IEC 60831 standardına göre imal edilmiş güç kondansatörleri tablo 2’de belirtilmiş olan gerilim seviyelerinde çalışmaya uygundur. 1,15 x Vr üzerindeki gerilim seviyeleri kondansatörlerin ömrünü kısaltır, aynı zamanda bu durum 200’den fazla sayıda oluşmamalıdır. 1,3xVr değerini aşan gerilim yükselmeleri asla oluşmamalıdır.
Tablo 2: En yüksek Gerilim Dayanımları
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
1. YE R 2. MİL Lİ L 3. UZ İ MAN
KALİTE KONTROL
KALİTE
İNOVASYON
YENİ DÖNÜŞÜM ARGE
MA
RKALAŞMA
türkİye’de üreten dünya’ya hİzmet veren Yunus Emre Mah. Yenidoğan Yolu Cad. No 30/A Sancaktepe 34792 İstanbul / Türkiye
+90 216 430 09 00 www.sigmaelektrik.com
Sigma Elektrik bir
markasıdır.
ARTICLE | Makale
Ürün ömrü:
Kataloglarda verilen ömür değerleri normal şartlar altındaki çalışma koşulları için verilmiştir. Bu şartların dışında kalan uygulamalarda, kondansatörlerin ömürleri aşağıda listelenen faktörlerin durumuna bağlı olarak değişir: - Aşırı Yüklenme süresi - Ortam sıcaklığı ve buna bağlı kutu sıcaklığı - En büyük etkin değer akımı ve buna bağlı kutu sıcaklığı - Gerilim yükselmesi ve süresi Sigorta koruması:
Güç kondansatörleri kısa devrelere karşı kesinlikle sigortalar ile korunmalıdır. Gecikmeli tip ve yüksek açma kapasiteli (HRC) tip sigortalar kullanılmalıdır. Sigorta değerleri kondansatör anma akımlarının 1,6 ya da 1,8 katı oranında seçilmelidir. Manyetik kısa devre röleleri 9 ile 12 kat fazla anma akımına göre ayarlanmalıdır. UL 810 standartlarına göre izin verilen maksimum hata akımı 10.000 A’dir. HRC sigortalar anahtarlama için kullanılmamalıdır. Oluşacak elektrik arkları ölüme sebebiyet verebilir. Kondansatörlerin
devreye alınması: Kondansatörler alternatif akım sistemlerinde devreye alındıklarında oluşacak yüksek devreye girme akımlarını engellemek için özel kompanzasyon kontaktörleri kullanılmalıdır. IEC 60831 standartlarına göre yıllık maksimum 5000 anahtarlamaya müsaade edilir. Deşarj süresi:
Kondansatörler tekrar devreye alınmadan önce gerilim seviyelerinin %10’a kadar deşarj edilmelidir. Kondansatörlerin deşarj edilmesi, darbe akımı boşalmalarını engelleyerek kondansatörlerin ömürlerini uzatır ve aynı zamanda oluşabilecek elektrik şok’ları da engellenmiş olur. Deşarj modülleri ile kondansatörler arasında koruma amaçlı hiçbir devre ayırıcı eleman bulunmamalıdır. Kondansatörler 75 V ya da altına 3 dakikadan az bir sürede düşürülmelidir. Kondansatörlere temas etmeden önce kısa devre yaparak deşarj ediniz. Harmonikler:
Günümüzde endüstriyel sektörde güç elektroniği devreleri içeren elektrik cihazlarının kullanımı hızla artmaktadır. Bu cihazlar akım dalga şekillerinin bozulmasına dolayısı ile Harmoniklerin üretilmesine yol açar. Doğrusal
44
olmayan yükler (elektronik hız kontrol cihazları, ark ocakları, redresörler, kaynak makineleri, UPS) harmonik oluşmasına sebep olurlar. 3 fazlı güç sistemleri genellikle tek sıralı harmoniklerden oluşur. Harmonik bileşenlerin frekansları, temel harmonik frekanslarının katları şeklindedir. Sistemde harmoniklerin oluşması ile birlikte efektif akım değeri de artar. Artan akım ile birlikte sistemdeki kablolarda, transformatör sargılarında ve elektrik makineleri sargılarında ısınmalar gözlenir. Kompanzasyon sisteminde yalnız kondansatörlerin kullanıldığı tesislerde çoğunluğu ise harmonik akımlarının kondansatörler üzerine yönelir. Aşırı yüklenen kondansatörlerde ısınma, tahribat ve ömür azalması kaçınılmazdır. Kondansatörler doğrusal yük olduklarından harmonik üretmezler ancak şebekede var olan harmoniklerin genliklerini arttırırlar. Endüktif karakteristikteki şebekeye paralel bağlanan kondansatörler, paralel rezonansa sebep olurlar. Harmonik kirlenmelerin olduğu sistemlerde harmonik filtreli reaktörlü kompanzasyon uygulamaları yapılmalıdır. Reaktörler belli bir rezonans frekansına ayarlanarak L-C seri devresi oluşturulmak sureti ile seri rezonans yaratılarak rezonans frekansındaki ve üzerindeki frekans değerlerinin oluşturduğu harmonik spektrumunda empedans artışı önlenir. Sonuçta empedans artışının sebep olduğu harmonik gerilimlerdeki genlik artışı engellenir. Bu şekilde toplam harmonik bozulmada iyileşme sağlanır ve harmoniklerin kondansatörler üzerindeki etkileri azaltılmış olur. Birçok uluslararası standart’a göre Toplam Gerilim Bozulması (THD V) için sınır değer % 5’tir. Kondansatörlerin harmonik kirlenmelerin olduğu sistemlerden negatif etkilenmemesi için doğru filtre uygulamalarının yapılması gerekir.
Harmonik Filtre Reaktörleri Çalışma esnasında bu ürünün tüm sarım, nüve, sigorta ya da elektronik komponentleri elektrik şoku tehlikesi içermektedir. Bu bölümleri koruyan kapaklar asla açılmamalıdır. Bakım esnasında enerji kesilmelidir. Bu uyarılara kesinlikle uyulmalıdır, aksi takdirde ölümle sonuçlanabilecek kazalar ortaya çıkabilir. Müsaade edilmeyen sıcaklık değerlerine ulaşmamak için aşağıda belirtilen noktaların ayrıca sağlanması gerekir; 1.
Sadece ürün kataloglarında açıklanmış koruma elemanları kullanılmalıdır. (Sigortalar ve motor koruma elemanları)
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
ARTICLE | Makale
Sıcaklık algılayıcıları gibi sıcaklığa duyarlı elemanların bağlantısı montaj açıklamalarına uygun bir şekilde yapılmalıdır.
Dinamik kompanzasyon uygulamalarında deşarj reaktörleri kullanılmamalıdır. Dinamik kompanzasyon uygulamalarında akım sınırlama (BD–100) reaktörleri kullanılmalıdır. Kısa devre koruması için hızlı tip elektronik sigortalar kullanılmalıdır.
Kondansatör kontaktörü Yardımcı kontakların, deşarj dirençlerini anahtarlama amaçlı kullanılması durumunda, deşarj dirençlerinin üzerinden akan akımın yardımcı kontak akımlarından fazla olmadığına dikkat edilmelidir.
Şekil 2. Filtre Reaktörü
2.
Ürünlerin yüzeyinde çalışma esnasında yüksek ısılar meydana gelebilir. Özellikle aşırı yüklenme esnasında, sıcaklık sınıfına bağlı olarak 260 C kadar çıkabilir. Bu ürünlere bağlı diğer ürünlerinde bu sıcaklık artışından etkileneceği gözden kaçırılmamalıdır.
3.
Montaj şekli soğutma açısından çok önemlidir. Ürünler soğutma ve hava dolaşımını engelleyecek şekilde monte edilmemelidir.
4. En büyük yalıtım gerilimi, belirtilen teknik verilerin üzerine çıkmamalıdır. Yukarıdaki açıklamalara uyulmaması tehlikeli kazalara ve yangına sebep olabilir.
Tristör Modülleri
Şekil 4. Kondansatör Kontaktörü
Kompanzasyon kontaktörlerinin yakınında ısıya dayanıklı ürünlerin olduğuna emin olun, deşarj dirençleri normalüstü ısı yayabilir.
Reaktif Güç Kompanzasyon Röleleri Kompanzasyon sistemlerinde, kondansatörlerin devreye gereksiz girip-çıkması istenmez. Bu sebeple ihtiyaca göre hedeflenen güç katsayısına ulaşılacak şekilde kademeleri devreye alıp çıkaran röleler kullanılır. Röle seçiminde dikkat edilmesi gereken uygulamaya uygun çıkışlara (tranzistör ve/veya röle çıkışlı) sahip röle olması, kademe sayısı, besleme gerilimidir.
Şekil 3. Tristör Modülü
46
Ürünün üzerine çalışma esnasında dokunulmamalıdır. Ana şalter açıldıktan sonra en az 10 dakika beklenmelidir. Reaktif Güç kompanzasyonu sistemlerinde uyarı işaretleri kesinlikle bulunmalıdır. TSM uygulamalarında EW-22 tipi deşarj dirençleri kullanılmalıdır.
Şekil 5. Reaktif Güç Kontrolü
Kaynak: EPCOS Reaktif Güç Kompanzasyonu Ürün Kataloğu – 2009
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
COMPANY NEWS | Firma Haberi
ABB Sells Power Transformer Business to Hitachi Hitachi, Ltd. has announced that it has decided to acquire the power grids business from ABB Ltd. and has signed an agreement with ABB. Part of the deal is the segment “High Voltage Products”, which includes power and distribution transformers, transaction transformers for railways and Gas Insulated Switchgear. Hitachi plans to initially acquire an 80.1% stake in the Power Grids business and expects to close the acquisition in the first half of 2020, making Power Grids a consolidated subsidiary. Hitachi has entered into a pu rchase option to acquire the remaining 19.9% stake in Power Grids, making Power Grids a wholly-owned subsidiary “ABB has been driving industrial
As a result of our Next Level strategy,
ABB Güç Trafo Bölümünü Hitachi'ye sattı
all of our businesses are today number
Hitachi, Ltd. elektrik şebekeleri işini ABB Ltd.'den almaya karar verdiğini ve ABB ile bir
1 or 2 in their respective markets. To
anlaşma imzaladığını açıkladı.
change for more than a century as a global pioneering technology leader.
support our customers in a world of unprecedented technological change and digitalization, we must focus, simplify and shape our business for leadership. Today’s actions will create a new ABB, a leader focused in digital industries,” said ABB CEO, Ulrich Spiesshofer. “Power Grids will strengthen Hitachi as global leader in energy infrastructure and Hitachi will strengthen Power Grids’ position as a global leader in power grids. With this transaction, we are realizing the value we have built through the transformation of Power Grids over the last four years. Our shareholders will directly benefit through the return of the proceeds of the divestment.
48
Anlaşmanın kapsamı, güç ve dağıtım
ABB, bir yüzyıldan fazla bir süredir
trafoları, demiryolları için işlem trafoları ve
endüstriyel öncü teknoloji lideri olarak
Gaz Yalıtımlı Şalt sistemini içeren “Yüksek
endüstriyel değişimini sürdürmektedir.
Gerilim Ürünleri” segmentini kapsıyor.
Gelecek
dönem
stratejilerimizin
sonucu
olarak,
tüm
Hitachi,
başlangıçta
Power
Grids
bir
işletmelerimiz
bugün kendi pazarlarında 1 veya 2
işinde% 80,1 hisseye sahip olmayı ve
numaradır. Müşterilerimizi
devralma sürecinin 2020'nin ilk yarısında
görülmemiş bir teknolojik değişim ve
bitirmeyi ve Power Grids'ı konsolide
dijitalleşme dünyasında desteklemek için,
edilen bir yan kuruluş haline getirmesini
işine liderlik için odaklamalı, basitleştirmeli
bekliyor. Hitachi, Power Grids'ın% 19,9
ve şekillendirmeliyiz.
benzeri
hissesini geri almak için Power Izgaraları tamamen sahip olduğu bir iştiraki haline
Güç trafoları bölümü, enerji altyapısında
getirmek için bir satın alma seçeneğine
dünya lideri olarak Hitachi'yi güçlendirecek
girdi.
ve Hitachinin, Güç Trafolarının enerji şebekelerinde dünya lideri konumunu
“ABB CEO'su Ulrich Spiesshofer, bugünün
güçlendirecektir. Bu işlemle, son dört yılda
eylemleri dijital endüstrilere odaklanan
Güç Şebekeleri'nin dönüşümüyle elde
bir lider olarak yeni bir ABB oluşturmak
ettiğimiz değeri gerçekleştiriyoruz.
olacaktır dedi.
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
Siemens Jeneratör Vakum Kesicileri Ürün Tanıtımı Hazırlayan : Levent Ünsal - Orta Gerilim Komponentler Siemens Sanayi ve Ticaret A.Ş. Dünya üzerindeki enerji ihtiyacı son
kapasiteli bu vakum kesicilerin içinde
yıllarda büyük bir artış göstermiş olup
Siemens in geliştirerek üretmekte
önümüzdeki yıllarda da bu ihtiyacın
olduğu
artması kaçınılmaz olacaktır.
kullanılmaktadır.
Buna bağlı olarak enerji üretiminde ve
Yüksek
endüstride daha yüksek akım taşıma
yüksek ısıl ve mekanik yüklere maruz
kapasitesine
kaldığından uzun çalışma ömrü ve
sahip
anahtalama
ürünlerine ihtiyaç artmaktadır.
hermetik
akım
vakum
tüpleri
kapasiteli
kesiciler
düşük bakım maliyeti kullanıcılar için öne çıkmaktadır. 3AH37 ve 3AH38
Bu
ihtiyacı
Siemens
karşılamak
yüksek
akım
amacıyla
serisi vakum kesiciler IEC 62271-100
kapasiteli
standardına göre tip testleri yapılmış
vakum kesiciler ve jeneratör vakum
olup bakım gerektirmezler.
kesicileri
Modüler iç yapısı, ana kontaklardaki
ile
ilgili
teknolojisini
geliştirmeye devam etmektedir.
düşük
Siemens 3AH37 ve 3AH38 serisi
dayanıklılığı, dikey ve yatay montaja
vakum kesicilerini enerji dağıtımında
uygunluğu, ilave soğutma gereksinimi
ve endüstride yüksek akım değerleri
olmaması sayesinde her türlü yüksek
için üretmektedir. 24kV, 72kA, 6300A
akım
(cebri
işlerinde güvenle kullanılabilir.
havalandırma
ile
8.000A)
direnç
değeri,
uygulamalarında
mekanik
ve
retrofit
COMPANY NEWS | Firma Haberi
Energy Investments Heroes of Offshore to Expand Offshore Operations will fly with Energy Investments The world's largest offshore wind power plant, which will be established in Turkey, is expanding with huge investments and enlarging the operations areas of helicopters providing sea transportation services. Kaan Air General Manager Kemal Süler pointed out that the offshore operations in our seas would increase with the investment that will be established in Turkey and will be the biggest sea-based wind power plant in the world. The helicopter AW109, AW169, AW139 and AW189 of the Italian helicopter manufacturer Leonardo Helicopters, which we are exclusive distributor of, is the most preferred model in offshore operations worldwide. As Kaan Air, we serve with the strongest heroes of the sea transport. Our current investments enable us to respond quickly to the demands of open maritime transport of companies and institutions in
Turkey,
which
accelerates
energy
exploration and search activities. As Kaan Air, we provide service on 7 days / 24 hours basis with two AW139 type helicopters located at Antalya Airport with a team of
Enerji Yatırımları Offshore Operasyonlarını Genişletecek Offshore’un Kahramanları Enerji Yatırımlarıyla Uçacak Türkiye'de kurulacak olan dünyanın en büyük deniz üstü (offshore) rüzgar enerji santrali gibi dev yatırımlarla genişleyen enerji faaliyetleri, deniz üstü taşımacılık hizmeti veren helikopterlerin de operasyon alanlarını genişletiyor
experienced pilots and technical team for offshore operations.” “The airway is much safer than the sea
Enerjide dışa bağımlılığı azaltmaya yönelik
enerji arama ve keşif faaliyetlerine hız
olarak denizlerimizde kaynak arayışları
veren Türkiye’deki şirketlerin ve kurumların
way”
artıyor.
da
açık deniz taşımacılığı taleplerine hızlıca
Kaan Air General Manager Kemal Süler
yıldızları olan Offshore helikopterleri enerji
yanıt vermemizi sağlıyor. Kaan Air olarak,
said that, “In offshore operations, rather
faaliyetlerindeki operasyonların da eşsiz
Offshore
than the transportation cost, it is essential
kahramanları olarak hizmet veriyor.
pilotlar ve teknik ekipten oluşan bir kadro
that the personnel are delivered safely to
Türkiye'de
en
ile Antalya Havalimanı’nda konuşlanmış olan
the platform in the shortest time. Personnel
büyük deniz üstü rüzgar enerji santrali
iki adet AW139 tipi helikopter ile 7 gün/24
arriving at the airport and coming from
olma özelliğini taşıyacak yatırımla birlikte
saat esasına göre hizmet veriyoruz” dedi.
most foreign countries are gathered at one
denizlerimizdeki Offshore operasyonlarının
point and transferred to the platform in a
da artacağına dikkat çeken Kaan Air
emniyetli”
very short time. Activities such as berthing
Genel Müdürü Kemal Süler, “Münhasır
Kaan Air Genel Müdürü M. Kemal Süler,
by the sea, transportation to the platform,
distribütörlüğünü
“Offshore
loading of personnel and loads are often
helikopter üreticisi Leonardo Helicopters’in
maliyetinden ziyade personelin en kısa
not possible due to the waves, there is a
AW109,
tipi
zamanda en emniyetli biçimde platforma
serious injury resulting from death by sea
helikopterleri
Offshore
ulaştırılması esas unsurlar olarak öne
transport and even death. It is revealed that
operasyonlarında en çok tercih edilen
çıkıyor. Hava alanına ulaşan ve çoğu
the airway is much safer when the events
modeller.Kaan
üstü
yabancı ülkeden gelen personel tek noktada
in air transfers and sea transportation are
taşımacılığının en güçlü kahramanlarıyla
toplanarak çok kısa bir zamanda platforma
compared.”
hizmet veriyoruz.Hali hazırdaki yatırımlarımız,
transfer ediliyor.” diye ekledi.
50
Deniz
üstü
kurulacak
ve
dünyanın
yürüttüğümüz
AW169,AW139 dünya Air
taşımacılığının
ve
AW189
çapında olarak,
İtalyan
deniz
operasyonları
için
deneyimli
“Hava yolu deniz yolundan çok daha
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
operasyonlarında
ulaşım
IME ile Enerjiniz Kontrol Altında Enerji Ölçümünde 70 Yıllık Tecrübe Legrand Grup markaları arasına katılan İtalyan enerji ölçüm ve izleme firması IME, yeni nesil enerji ölçüm ve izleme ürünleriyle Türkiye pazarında da fark oluşturmaya devam ediyor. Enerji tüketimlerin görüntülenmesinden, kullanım alışkanlıklarının tespit edilmesine kadar şirketlerin enerji planlamasını ortaya çıkartan IME ile Legrand, güç ölçer, enerji analizörleri, akım trafoları ve kaçak akım koruma ürünleriyle sektördeki gücünü katlıyor.
IME ürünleri güç panoları, otomasyon/ MCC, dağıtım panolarının yanı sıra Otel, AVM ve ticari binalar için enerji ölçüm ve izleme alanında yenilikçi çözümler sunarak sürdürülebilir dünyaya katkı sağlamasına da yardımcı oluyor.
Enerji ölçüm ve izleme ürünlerindeki ürünleriyle adından söz ettiren İtalyan enerji ölçüm ve izleme firması IME, Türkiye’deki varlığına Legrand Grup çatısı altında devam ediyor.
Enerji
tüketimlerin
görüntülenmesinden alışkanlıkların
tespit
kullanım edilmesine
kadar şirketlerin enerji yol haritasını ortaya çıkartan IME ile Legrand, güç ölçer, enerji analizörleri, akım trafoları ve kaçak akım koruma ürünleriyle sektördeki gücünü katlıyor.
COMPANY NEWS | Firma Haberi
Bakımı Yapılmayan Rüzgar Türbini 2. Yılda Alarm Veriyor Rüzgar türbinlerindeki bakım ve onarım eksiklikleri, maksimum enerji verimini etkileyen temel nedenlerden biri olarak karşımıza çıkıyor. Türkiye ve çevre coğrafyadaki rüzgar enerjisi yatırımlarına yönelik işletme ve bakım hizmetleri sunan Ülke Enerji’nin Genel Müdürü Ali Aydın, rüzgar santrallerinden en yüksek verimin alınması için düzenli kanat bakımı ile türbin servis ömrünün uzatılmasının şart olduğunu belirtiyor. Ali Aydın
Ülke Enerji Genel Müdür
Dondurucu soğuk, fırtına, yağış, yıldırım
Buna karşılık, rüzgar türbinlerinin
türbinleri, düzenli bakımların ihmal
çarpması gibi hava koşulları; kurulum,
en
edilmesi nedeniyle2 yıl içerisinde bile
taşıma,
süreçlerindeki
bile zarar görmesi türbinin genel
yorgunluğu
verimini azaltarak büyük oranlarda
nedeniyle rüzgar türbinlerinde oluşan
kayıplar yaratırken, bakımızamanında
“Rüzgar Türbinlerinin Kanat Ömrünü
hasarlar, rüzgar enerjisantrallerinin
yapılmamış pek çok türbin, zamanla
En Üst Düzeye Çıkartıyoruz”
verimini azaltarak enerji üretimde
tamamen
kesintilere yol açabiliyor.
duyarak operasyonel zarar dışında
Rüzgar
maddi zararın da oluşmasına sebep
oranda operasyonel ve finansal fayda
oluyor.
sağlayabilmesi için eğitimli teknisyen,
kaldırma
ihmaller
vemetal
Rüzgar
enerjisine
yönelik
hızla
küçük
bileşenlerinden
değiştirilmeye
birinin
ihtiyaç
artan beklentinin karşılanması için rüzgar
türbini
bakımlarına
önemingösterilmesi
azami
dışarıdan
maksimum
görülemeyen
araya geldiği bir bakım hizmetinin türbinlere
mutlaka
uygulanması
gerektiğini
belirten
Ülke
gerektiğini
hasarların
tespit
edilememesi
nedeniyle
rüzgar
santrallerinde
Ali Aydın, verimin ancak kontrol,
zamanla
hasar tespit ve onarım hizmetlerinin
karşılaşılmaması
sertifikalı
ve
santrallerinin
teknoloji ve ileri düzey ekipmanın bir Özellikle
vurgulayan Ülke Enerji Genel Müdürü
teknisyen
alarm verebiliyor.
büyük
Enerji
sorunlarla
Genel Müdürü Ali Aydın, “Yıllardan
türbinin
beri edindiğimiz tecrübe ile, değişik
adına
uzman
hem iç hem dış yapısında detaylı
tiplerdeki türbin kanadı hasarlarına
teknoloji eşliğinde, düzenli ve detaylı
çalışmaların yapılması gerekiyor. İlk
karşı farklı kanat bakım ve onarım
bir şekilde yapılarak sağlanabileceğini
başta performansı pek etkilemediği
hizmetleri veriyoruz.
dile getiriyor.
için önemsenmeyen bir çizik, türbinin
Bu hasarların doğasını inceleyerek
durmasından
doğru
kanadın
türbinden
onarımın
hangi
şekilde
tespit
ediyor
ve
sertifikalı,
eğitimli
çalışan
Kanattaki En Küçük Sorun, Türbin
ayrılmasına kadar pek çok soruna yol
yapılacağını
Ömrünü 2 Yıla Düşürebiliyor
açabiliyor.
onarımı
Rüzgar
santrali
bakım
hizmetleri
bu
uzmanlığı, gelişmiş ekipman ve Kanat
Dünya için gitgide daha önemli hale
ile ilgili yapılan bir çalışma, rüzgar
Erişim
gelen yenilenebilir enerji kaynaklarının
santralleri çalışanlarının özellikle bir
skyclimber) birleştirerek uyguluyoruz.
başında rüzgar enerjisi geliyor. Türkiye
santralin ilk 5 yılında kanat bakımını
Böylece türbinlerin servis hayatını
Rüzgar Enerjisi Birliği’nin Temmuz
göz
eğilimli
en üst seviyeye çıkartarak enerji
2018 tarihli istatistikleri, Türkiye’nin
olduğunu gösteriyor. Buna karşılık,
kaybı ihtimalini en aza indiriyoruz.”
toplam kurulu rüzgar enerjisi gücünün
düzenli bakım ile ömrünü ortalama
sözleriyle türbin bakımının önemini ve
7
25 yıla kadar çıkartabilen rüzgar
inceliklerini dile getiriyor.
bin
MW’yi
52
aştığını
gösteriyor.
ardı
etmeye
daha
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
teknolojileriyle
(platform,
Siemens Develops Siemens, Çevre Dostu Mobil Trafo Eco-friendly Mobile Substation Merkezi Geliştirdi Siemens has developed a mobile substation using natural ester oil at its plant in Wuhan, China.
Siemens, Çin'in Wuhan kentinde bulunan
The new mobile substation has been
Yeni mobil trafo merkezi Siemens'in şebeke
developed as part of Siemens’ grid
esnekliği konsepti Pretact'ın bir parçası
resilience
olarak geliştirildi ve şu anda yalnızca Çin
concept,
Pretact®
and
is currently only available for the
doğal ester yağını kullanarak bir mobil trafo merkezi geliştirdi.
pazarında kullanılabiliyor.
Chinese market. developed mobile
Yeni geliştirilen mobil alt istasyon ,
substation combines the resilience-
Pretact® konseptinin esneklik odağını,
focus of the Pretact® concept with
dijital olarak bağlanmış transformatörlerin
the latest innovation of digitally
en son inovasyonu ile birleştiriyor - doğal
connected transformers – a 40 MVA
ester yağı ile doldurulmuş bir 40 MVA / 110
/ 110 kV Sensformer® filled with
kV Sensformer®. Ayrıca 126 kV yüksek
natural ester oil. It also includes a
derecede entegre şalt, 126 kV parafudr ve
126 kV highly integrated switchgear,
12 kV gaz yalıtımlı şalt (GIS) içerir.
The
newly
a 126 kV surge arrester and a 12 kV gas-insulated switchgear (GIS).
Ester yağı biyolojik olarak parçalanabilir ve
The ester oil is biodegradable, and
bu nedenle çevre dostudur ve mineral yağın
therefore
friendly,
iki katı bir parlama ve yanma noktasına
and has a flash and fire point twice
sahiptir. Bu, yanmaz sistem eksikliği
that of mineral oil. This overcomes
sorununu ortadan kaldırmaktadır.
the issue of the lack of fireproof
Trafo merkezi önceden imal edilmiş, ön
systems. The substation is pre-
devreye alınmış ve gereken az sayıda
fabricated,
environmentally
and
yerinde çalışma ile son derece hızlı bir
has a compact design meaning that
şekilde taşınabileceği ve kurulabileceği
it can be transported and installed
anlamına gelen kompakt bir tasarıma
extremely quickly with little on-site
sahiptir.
pre-commissioned
work needed.
NEWS | HABER
Panasonic’ten Hayata Değer Katan Enerji Verimliliği Projesi,
7 Yılda 620 Bin Öğrenci
Panasonic Eco Solutions Türkiye,enerji verimliliği konusundaki en duyarlı kuruluşlar arasında yer alıyor. Güçlü kuruluş, 2012 yılından bu yana sürdürdüğü ‘Aydınlık Bir Gelecek İçin Okullarda Enerji Verimliliği’ projesi kapsamında oluşturulan VİKO by Panasonic Çocuk Tiyatrosu ekibi ile ilkokul çağındaki öğrencilere enerji verimliliği, doğal kaynakların korunması, geri dönüşüm ve elektrikli ev kazalarına karşı korunma konularında bilinç kazandırmak üzere ücretsiz oyunlar sergiliyor. Hedef, 1 milyon öğrenciye ulaşmak… Her geçen gün tükenen doğal kaynaklar ve kirlenen çevre, dünyamızın ve insanlığın geleceğini tehlikeye atıyor. Enerji için ödenen bedeller ise sürekli olarak artıyor. Bu bağlamda geleceğimizin teminatı olan çocuklarımızın enerji kullanımı ve tüketimi konusunda bilinçlendirilmesi büyük önem taşıyor. Kurumsal sosyal sorumluluk alanındaki örnek projeleri ile tanınan Panasonic Eco Solutions Türkiye’nin oluşturduğuVİKO by Panasonic Çocuk Tiyatrosu,teması enerji verimliliği olan ‘Aydınlık Bir Gelecek’ isimli oyununu sergileyerek çocukları bu konuda bilinçlendiriyor. Panasonic Eco Solutions Türkiye,İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü ile birlikte yürütülen ‘Aydınlık Bir Gelecek İçin Okullarda Enerji Verimliliği’ projesinde yaklaşık 7 yılda 620 bin ilkokul öğrencisine ulaşarak bir rekora imza attı. Büyük hedef ise 1 milyon öğrenciye ulaşmak. “Doğal
kaynakların
bilinçli
tüketimi
konularında daha sorumlu yaklaşımlar sergilemeliyiz…” Enerji verimliliğinin önemine vurgu yapan Kurumsal Marka Yönetiminden Sorumlu Genel
MüdürAysel
bulunduğumuz
Özaltınok“İçinde
dönemde,
gelecek
kuşaklara daha yaşanabilir bir dünya bırakmak hepimizin ortak sorumluluğu. Hepinizin bildiği gibi doğal kaynaklarımız tükeniyor, küresel ısınma giderek daha büyük bir tehdit haline geliyor, çevre
54
kirleniyor. Ülke olarak enerjinin büyük
amaçlıyor. Okullarda gerçekleştirilen proje
bir bölümünü ithal ettiğimizi de özellikle
uygulamalarının pekişmesi için farkındalık
belirtmek istiyorum. Ve tüm bu nedenlerle
afişleri ve tüm elektrik anahtarlarına
toplumun tüm kesimleri olarak enerji
‘Gereksizse Kapat, Geleceği Aydınlat’
verimliliği ve doğal kaynakların bilinçli
uyarı yazısı asılıyor. Öğrencilerin projeye
tüketimi
sorumlu
etkin katılımlarını sağlamak amacı ile
sergilemeliyiz.”şeklindeki
oluşturulan Enerji Verimliliği Kulüpleri’nde
sözleri ile projeye verdikleri önemi ifade
görev alan öğrenciler, öğretmenleri ile
ediyor.
birlikte enerji verimliliği konularında birçok
konularında
yaklaşımlar
daha
çalışma yapıyor. Her öğretim yılı sonunda Gereksizse Kapat, Geleceği Aydınlat…
ise projeye katılan okullar arasında
Panasonic Eco Solutions Türkiye bu
düzenlenen yarışma ile projedeki örnek
proje kapsamında ayrıca, öğretmenlerin
okullar ödüllendirilirken, diğer okulların da
de projeye katılım ve desteğini sağlamak
özendirilmesi sağlanıyor.
amacıyla
‘Okul
Enerji
Yöneticisi’
eğitimigerçekleştiriyor. Enerji verimliliği konusundaki sorumluluğun, kalıcı bir bilinç haline gelmesi için her yıl okullarda uygulanan proje, önümüzdeki süreçte de İstanbul’daki ilk ve ortaokulların enerji tüketiminde anlamlı bir azalma sağlanmasına
katkıda
bulunmayı
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
53. Year
Kablotel
“Enerjide Esneklik”
BRAIDED COPPER CONNECTORS
Örgülü Bakır Baralar
BRAIDED COPPER TAPES
Örgülü Bakır Bantlar
STRANDED COPPER CABLES
Bükülü Bakır Kablolar
SHIELDING FOR CABLES
Kablo Üzeri Ekranlama
BRAID ON HOSE
Hortum Üzeri Örgü
SPECIAL PRODUCTION
Özel Parça İmalatı
COPPER LAYER CONDUCTERS
Yaprak Bakır Baralar
AIR COOLING CABLES
Hava Sogutmali Kablolar
WATER COOLING CABLES
Su Sogutmalı Kablolar
30 Ağustos Caddesi Hızır Reis Sokak No: 9 Cevizli Maltepe - İstanbul / TÜRKİYE
Phone : +90 216 442 63 11 Fax : +90 216 442 63 12
info@kablotel.com www.kablotel.com
NEWS | HABER
Dijital dönüşümdeilklerin şirketi Limak Enerji Limak Enerji, teknolojinin hızlı gelişimi ile birlikte müşterilerine abonelik, borç sorgulama, fatura ödeme, güvence bedeli iadesi gibi alanlarda zamandan tasarruf eden uygulamaları sunuyor.Türkiye’nin online işlem merkezi vee-Devlet üzerinden işlem kolaylığı sunan ilk şirketi olan Limak Enerji, fastPay uygulamasıyla elektrik faturası indirimli ödeme dönemini de geçtiğimiz aylarda başlattı. Aytac, “Bugüne kadar fastPay üzerinden 8 milyon TL’lik bir ödeme aldık.” Müşterilerine özel olarak sunulan bu çalışma
ile
ilgili
görüşlerini
belirten
Limak Enerji Uludağ Elektrik Genel Müdürü olarak
Ali
Erman
müşterilerimize
ulaşılabilir
ek
Aytac;
“Şirket
yenilikçi,
hizmetler
ile
hızlı, hayatı
kolaylaştıran
uygulamalar
sunmayı
önemsiyoruz.
Önceliğimizi
koşulsuz
müşteri memnuniyeti olarak belirledik ve müşterilerimize bu kapsamda kaliteli ve yenilikçi hizmetler sunmaya devam ediyoruz. Ülkemiz ve dünyamız büyük bir teknolojik gelişim içerisinde. Buna paralel
ilk olarak Limak Enerji müşterilerine
kurum ödemelerini de biriken tutarlar ile
olarak tüm sektörlerde de bir dijital
sunduğumuz fastPay uygulaması ile
gerçekleştirebiliyorlar. Otomatik ödeme
dönüşüm gözlemekteyiz. Bu dönüşümde
kredi kartına komisyonsuz ve indirimli
talimatı olan müşteriler de, son ödeme
birlikte
ödeme
tarihine en geç bir gün kala ödemelerini
hareket
ettiğimiz
Denizbank
seçeneği,
ciddi
kullanım
fastPay mobil uygulamasıyla elektrik
oranlarına ulaştı. Müşterilerimizden gelen
fastPay
faturasını ödeyenlere %10 az ödeme
ciddi talepler sonucu uygulamanın indirim
indirimden
imkanı sunuyor ve fatura ödemelerinde
oranını 2019 yılı boyunca %10’a yükselttik.
başına maksimum iade tutarı ise 10 TL
kazandıran dönemin 2. evresine geçmiş
Uygulamanın Limak Enerji’nin hizmet
olarak belirlendi.
bulunuyoruz. Daha önce müşterilerimize
verdiği tüm müşterilere hayırlı olmasını
%5 indirim sunan uygulamanın başladığı
diliyorum.”
üzerinden
gerçekleştirirlerse,
faydalanabiliyorlar.
Fatura
“Kişiye özel karekod”
tarih olan 1 Mayıs’tan itibaren fastPay
Limak Enerji müşterileri faturalarındaki
üzerinden yaklaşık 8 milyon TL’lik bir
“1 Ocak itibarı ile indirim oranı %10’a
QR kodu okutup fastPay uygulamasını
ödeme aldık. 1 Ocak itibarı ile indirim
çıkacak”
yükleyebiliyorlar.
oranını %10’a çıkaracağız. Sunduğumuz
Limak
fastPay
tasarlanan karekod ile abone bilgileri
az ödeme imkanı ile müşterilerimizin aile
hesabından ya da diledikleri herhangi
ve fatura tutarı uygulamanın içerisinde
bütçesine de katkı sağlayacağız. fastPay
bir kredi kartıyla bu sistem üzerinden
otomatik olarak görüntüleniyor.
uygulaması hem güvenilir olması, hem de
ödemelerini
gerçekleştirebiliyorlar.
kredi kartına komisyonsuz bir seçenek
Elektrik
tutarının
sunmasıyla
açısından
fastPay aracılığıyla gerçekleştiren elektrik
kanallarında da öncü”
oldukça avantajlı bir ödeme yöntemi. Bu
aboneleri yüzde 10 indirim kazanırken;
2016 yılında müşterilerine yönelik Esnek
işbirliği kapsamında Denizbank’a tekrar
söz konusu indirim tutarı, kullanıcının
Fatura
teşekkür etmek istiyorum.” dedi.
fastPay bakiyesine yükleniyor.
Enerji, müşterilerinin ödeme tarihlerini
Denizbank Dijital Ödeme Sistemleri Satış
Müşteriler indirimlerini fastPay hesabında
2016 yılında gerçekleştirilen Yetkili İşlem
Grup Müdürü Lütfi Akbulut ise iş birliği ile
biriktirerek,
ATM’den
Merkezi (YİM) hamlesi ile beraber müşteri
ilgili olarak şunları belirtti: “Limak Enerji
çekebilecekleri gibi farklı faturalarını ödeme
işlem merkezi noktalarını 2 katına çıkaran
ile Türkiye’de heyecan uyandıran bir
imkanına da kavuşuyor. Ayrıca müşteriler,
şirketin,
kampanya başlattık. Enerji sektöründe
uygulama
bulunuyor.
müşterilerimiz
Enerji
müşterileri,
fatura
ödemesini
“Limak
Enerji,
Kişiye
özel
geleneksel
uygulamasını
sunan
olarak
ödeme
Limak
kendilerinin belirlemesine olanak sunuyor.
56
nakit
içindeki
olarak
diğer
anlaşmalı
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
100’e
yakın
işlem
merkezi
NEWS | HABER
Siemens Sion Serisi Vakum Kesiciler 7,2kV – 24kV Ürün Tanıtımı Hazırlayan : Levent Ünsal - Orta Gerilim Komponentler - Siemens Sanayi ve Ticaret A.Ş. tasarımında önemli avantajlar sağlamaktadır. IEC 62271-1 (IEC 62271-100) standardını gerekliliği olan 10.000 açma kapama sayısına sahiptir. Mekaniksel dayanım, elektriksel dayanım ve kapasitif akım kesme ile ilgili darbe olasılığını tanımlayan Dayanım Sınıfı C2, E2, M2 dir. Teknik avantajlarının yanı sıra SION vakum kesicilerin karbon ayakizi azaltılmış olup, ekolojik denge göz önünde bulundurularak çevreye daha da duyarlı bir haline getirilmiştir. Kesicinin genel görünüşü ve mekanik detayları aşağıdaki gibidir. Enerji
dağıtımının
verimli,
kesintisiz
sağlanması
ve
gerektiğinde sorunsuz bir şekilde akımın kesilebilmesi için güvenilir şekilde açma kapama yapan anahtarlama ekipmanlarına ihtiyaç vardır. Orta gerilim vakum kesiciler bu anahtarlama ekipmanlarının başında gelirler. Kesicilerin içinde bulunan kontakların birbirinden ayrılması esnasında oluşan arkın vakum teknolojisi ile söndürülmesi en güvenilir yöntemlerden biridir. Siemens, geliştirerek üretmekte olduğu hermetic vakum tüpleri ile son kırk yılda vakum anahtarlama teknolojisinde öncü olmuştur. SION 3AE1 ve SION M 3AE5 serisi orta gerilim vakum kesicileri Siemens vakum tüpleri kullanılarak farklı kutuplar arası ve farklı alt, üst kontak arası mesafe değerlerinde, 7,2kV - 24kV aralığında, maksimum 40kA – 3.150 A ‘e kadar üretilmektedir. Önden mekanizmalı sabit ve çekmeceli tipleri ile hava izoleli orta gerilim pano imalatında, mevcut panoların yenilenmesinde, enerji dağıtım hatlarında, endüstride, kablo, trafo ve jeneratör uygulamalarında kullanılmak üzere geliştirilmiştir. 1- Ön kapak
9- Montaj plakası
SION vakum kesicileri çok çeşitli aksesuarlara sahiptir.
2- Kontrol bölümü
10- Yardımcı kontak
Standart bir kesicide açma ve kapama bobini, trip ihbar
3- Separatör
11- 1. Açtırma
sinyali, 12NA+12NK kontağı, 64 pin fiş-priz bağlantısı,
4- Üst bağlantı
12- Klemensler
mekanik kilitleme mevcut olup ihtiyaca bağlı olarak düşük
5- Vakum Tüp
13- Motor
gerilim bobini, çekmece ünitesi, kontak kolları ve kontaklar
6- Kutup koruyucu
14- Kapama Bobini
ayrıca ilave edilebilmektedir. Ayrıca AC veya DC olarak
7- Alt Bağlantı
15- Kapama yayı
farklı yardımcı gerilim değerleri uygulanabilmektedir.
8- İzolasyon parçası
16- Dişli mekanizması
Kompakt
yapısı,
uzun
işletme
ömrü
ve
bakım
gerektirmeyen özelliği sayesinde orta gerilim panolarının
58
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
17- Açma yayı
COMPANY NEWS | Firma Haberi
AKIM TAŞIMA KAPASİTESİ
Grafik-2
Grafik -1
DİELEKTRİK DAYANIMI
C
Hava izolasyonunun dielektrik dayanımı montaj yapılacak
M
Kesicilerin panoya monte edilmeksizin +40 C ortam
yerin denizden yüksekliğinin artışı ile azalmaktadır.
Y
sıcaklığındaki akım taşıma kapasitesi IEC 62271-100
IEC62271-1 standartına göre tanımlanmış olan yıldırım
CM
standartına göre yukarıdaki Grafik -1 ‘de gösterilmektedir.
darbe dayanım değerleri deniz seviyesinden 1000
MY
metre ve üzeri için aşağıdaki tabloda verilmektedir. Eğri 1 = Nominal akım 800 A
Projelendirme
sırasında
bu
Eğri 2 = Nominal akım 1250 A
bulundurmak gerekmektedir.
değerleri
göz
önünde
Eğri 3 = Nominal akım 2000 A Eğri 4 = Nominal akım 2500 A
Örnek vermek gerekirse (Grafik-2);
Eğri 5 = Nominal akım 3150 A
U >= U0 x Ka U : Normal şartlarda nominal dayanım gerilimi. U0 : Montaj yapılacak yerdeki nominal dayanım gerilimi. Ka : Yükseklik düzeltme katsayısı İhtiyaç duyulan yıldırım darbe dayanım gerilimi 75 kV ise yükseklik 2.500m. olması halinde gerekli olan minimum gerilim değeri: 90 kV >= 75 kV x 1.2 Levent Ünsal Siemens Sanayi ve Ticaret A.Ş.
60
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
CY
CMY
K
COMPANY NEWS | Firma Haberi
Schneider Electric: Yeni Nesil Yazılımlarla Operasyonel ve Mühendislik Alanında Sezgisel Çalışma Dönemi Başlıyor SchneiderElectric, mühendislik ve endüstriyel yazılımlarının üretim ilişkilerini değiştirdiğini vurguluyor. Dünyaya zarar vermeden üretim yapmayı mümkün kılan yeni nesil yazılım teknolojileriyle sezgisel çalışma dinamiği doğuyor. Enerji
yönetimi
otomasyonda çapında
ve
dünya
uzman
olan
Schneider Electric,yeni nesil
yazılımlarla
mühendislik
ve
operasyonel faaliyetlerin pürüzsüz
bir
birbirine
şekilde
bağlanarak
sürdürülebilir bir çalışma ortamı yaratılabileceğine dikkat çekiyor. Böylece
yazılım
geliştirme araçları esnek Elden ele geçen ve oldukça karmaşık
Ayrıca, o tasarım aracının çıktısı tesisin
çalışanların da iş yapış biçimi daha
olan
bir
interaktif bir hal alıyor ve tesislerdeki
kullanıcıya
teslim
işlevler yalınlaşıyor.
Böyle
süreçte
bir
yapı
kazanırken,
bir
süreç
bir
sonunda
da
son
“dijital
gösterimi”
olarak
işlev
gerçekleşiyordu.
görüyor. Tesis çevrimiçi olduğunda
yaşanabilecek
dijital gösterim fiziksel tesis tarafından
sorunlarda en son dokümantasyona
üretilen
Bunların sonucunda ise tüm araçların
erişmek başlı başına bir problem
etkileşime giriyor.
çok daha verimli kullanımı söz konusu.
olarak ortaya çıkıyordu. Tesis sahibinin
Artık
zamanlı
verilerle
tesisi,operasyonel
verimliliğini
vermeksizin ve arka planda olup
kârlılığını
etmeye
biten tüm ayrıntıları anlama gereği
çalışmaları ise yine aynı sebepten
aynen yansıtabilen bir “dijital ikize”
olmaksızın daha sezgisel bir şekilde
başarısızlıkla sonuçlanabiliyordu.
dönüştürebiliyor.
insanların
dünyaya
zarar
optimize
ve
gerçek
dönük
Böylece
yazılım
“dijital
gösterimi”
fiziksel
tesiste
olup
bitenleri
ekipmanla çalıştığını görmek mümkün. Bu
noktada
mühendislik
ve
Bununla
birlikte,
Daha etkin ve daha hızlı kararlar
operasyonel yazılımların birleştirilmesi
kadar,
Sektör
endüstri
kullanançalışanlar,
lideri
Schneider
Electric,
açısından
büyük
avantaj
kilit
yakın
tesis
zamana
sistemlerini genellikle
mühendislik ve endüstriyel yazılımlar
sağlıyor. Çünkü artık tesisi inşa eden
yazılımların
sayesinde yaşanan değişimleri anlattı.
bir kişiye devretmek gerekmiyor.
yalnızca bir kısmını kullanabilirdi.
Buna göre endüstriyel ortamlardaki
Tüm bu işlemler kişilerin tesisi inşa
Görselleştirme karmaşıktı ve işlevleri
mühendislik ve operasyon disiplinleri
etmesini sağlayan ve kontrol sistemini
öğrenmek zordu. Artık daha gelişmiş
yıllarca birbirinden tamamen kopuktu.
otomatik olarak programlayan tasarım
ve
Bu nedenle de bir tesisin tasarım, inşa
yazılımıyla
şekilde
sayesinde görevler karmaşık arka plan
ve
arayüz oluşturan yazılım aracılığıyla
ayrıntılarının tümünü anlamaya gerek
yapılıyor.
olmaksızın yerine getirebiliyorlar.
işletme
süreci
mühendislerden
mühendislere bir dizi devir içeriyordu.
62
profesyonel
bir
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
sezgisel
sunduğuişlevselliğinin
operasyonel
yazılımlar
“ Our business,
adding value to copper
�
Our manufacturing process that had begun back in the year 1974 with an annual production of 40 tonnes of enamelled copper wire in Istanbul has now reached an annual capacity of 4,200 tonnes.
We renew our machinery park and our quality control laboratory with up-to-date technologies, and increase our activity across international markets day by day.
www.emtel.com.tr
EMTEL
Enamelled Wire & Cable Inc.
NEWS | HABER
Otomatik Sigortalar Ve Kaçak Akım Koruma Şalterleri İle İlgili Sıkça Karşılaşılan Sorular Elektrik, günümüzde en çok kullandığımız enerji çeşididir. Bugünkü yaşam standartlarımızda hemen hemen tüm ihtiyaçlarımız elektrik enerjisine bağımlı hale gelmiştir. Elektriğin hayatı kolaylaştırması, insanlara konfor sağlaması gibi faydaları olmasına karşın tehlikeli bir tarafı vardır. Elektrik çarpması ve elektrik arızasından kaynaklı maddi kayıplar oluşabilmektedir. Unutmayalım ki otomatik sigortalar aşırı akıma ve kısa devreye karşı
Otomatik sigortaların başlıca açma nedenleri nelerdir?
tesisatınızı korumakla görevlidir, kaçak akım koruma şalteri ise, toprak
Otomatik sigortanızın sürekli veya ara ara açması devrede aşırı
kaçağına karşı koruyacaktır. Bu nedenle evinizde uygun değerde ve tipte
yüklenme olduğu veya tesisatınızın herhangi bir noktasında kısa devrenin
kaçak akım şalterinin takılı ve çalışır durumda olduğundan emin olmalı ve
gerçekleştiğini gösterir. Otomatik sigortaların en çok karşılaştığımız
bazı basit bilgilere de sahip olmalısınız.
açma nedenleri aşağıda sıralanmıştır. Unutmayın ki otomatik sigortalar doğrudan sizi değil, elektrik tesisatınızı
Otomatik Sigorta tipleri ve açma (devreyi açma) nedenleri nelerdir?
korumakla sorumludurlar.
Kullanım alanları hangi kriterlere göre belirlenir?
Öncelikli olarak otomatik sigortanın hangi koruma sebebi ile devreye
Otomatik sigortalar bağlı bulundukları elektrik tesisatını aşırı akıma ve
girdiğini anlamanız önemlidir. Bunu anlamanın en kısa yolu; otomatik
kısa devreye karşı korumak için kullanılırlar. Nominal (beyan edilen)
sigortayı tekrar devreye aldığınızda ısınma olmadan hemen tekrar
akımlarının üzerindeki aşırı akımlarda veya herhangi bir kısa devre
açıyorsa manyetik (kısa devre), bir süre sonra açıyorsa termik (nominal
esnasında içinde bulundurdukları termik ve manyetik koruma özelliği
akım değerinin üzerinde) sebep olarak özetleyebiliriz.
sayesinde devreyi otomatik olarak açarlar.
Termik veya manyetik sebep
ile açan ürünlerin öncelikle bakılması
gereken konular aşağıdaki gibidir; B,C ve D tipi otomatik sigortalar arasındaki temel farklar nelerdir?
- Yüksek akım çeken cihazların aynı anda çalışması ve otomatik
Neden kullanım alanları değişiklik göstermektedir?
sigortanın üzerinden nominal akımının üzerinde bir akım geçmesi,
B tipi otomatik sigortalar genellikle
otomatik
evlerde akkor flamanlı ev
sigortaların açmasında en çok bilinen ve ilk akla gelen
aydınlatması ve elektrikli ısıtıcılar gibi anahtarlama sırasında ani aşırı
termik sebeptir. Bu gibi problemlerin önüne geçmek için daireniz için
akımların oluşmadığı aydınlatma ve priz devrelerinin korumasında
hesaplanmış talep güç ve kurulu güç doğrultusunda belirlenen otomatik
kullanılır. C ve D tipi otomatik sigortalar ise genellikle anahtarlama veya
sigorta amper değerini teyit edebilirsiniz. Talep güç, tesisat projesinde
devreye girme anında ani aşırı akımların oluştuğu endüktif karakterli
linyeler çekilirken evde bulunan ve bulunması öngörülen tüm cihazların
devrelerin, transformatörlerin, klimaların, buzdolaplarının ve çok sayıda
aynı anda çalışır pozisyonda olduğu zamanki toplam güçtür. Otomatik
floresan lambanın korunmasında kullanılır.
sigortanın ve linye hattınızın talep gücü karşılamadığını düşünüyorsanız
Genel olarak belirtmek gerekirse;
linyeleri ayırarak
⁃ B tipi otomatik sigortalar konutlarda,
otomatik sigorta sayısını artırmalısınız.
⁃ C tipi
- Bir diğer termik açma sebebi de, yeterince sıkılmayan gevşek
otomatik sigortalar hem konutlardaki bazı cihazların
talep gücünü
tekrar orantılı şekilde dağıtmalı ve
korunmasında hem de endüstriyel alanlarda,
bağlantılar nedeniyle otomatik sigortanın aşırı ısınmasıdır.
⁃ D tipi sigortalar ise sadece endüstriyel alanlarda kullanılmaktadır.
-Manyetik (ani açma) açmaların genel sebepleri ise izolasyon sorunları
B tipi otomatik sigortaların ani akıma karşı manyetik açma katsayıları C
ağırlıklıdır. Mesela mutfak ve banyolarda buhar oluşması ve prizlere su
ve D tiplerine göre daha düşüktür.
sızması sonucu otomatik sigorta açabilmektedir. Bu durumun önlenmesi için bu alanlarda etanş ( nemliyer) priz kullanılması tavsiye edilir.
Örnek olarak B tipi 16A bir otomatik sigorta 48A ila 80A arasındaki
-Duvar yüzeyine çakacağımız bir çivi veya matkap ile duvara açılan
bir aşırı akımda gecikmesiz olarak açarken, C tipi 16A otomatik sigorta
bir delik otomatik sigortanın açmasına sebep olabilir. Çünkü priz ve
80A ila 160A arasında, D tipi 16A otomatik sigorta ise 160A ila 320A
anahtara giden elektrik kabloları duvardan geçer. Özellikle priz, buat ve
arasındaki bir akım değerinde gecikmesiz olarak devreyi açarlar.
anahtarların çevresine, yan ve üst hizalarını takip eden doğru üzerine çivi çakılmamalı ve herhangi bir delik açılmamalıdır.
Karakteristik B C D
-Buatlardaki bağlantı noktaları iyi izole edilmemiş olabilir.
I1 (t>1h)
1.13xIn 1.13xIn 1.13xIn
-Priz ve anahtarların yerinden oynamasıyla zaman zaman çıplak uçların
I2 (t<1h)
1.45xIn 1.45xIn 1.45xIn
birbirine temaz etmesi otomatik sigortanın açmasına sebeb olabilir.
I3 (t>0.1s)
3xIn
5xIn
10xIn
-Otomatik sigortanız mekanik olarak bozulmuş olabilir.
I4 (t<0.1s)
5xIn
10xIn
20xIn
-Bozuk bir cihazın prize takılmasından dolayı da açma gerçekleşebilir.
Tablo 1: B,C,D tipi otomatik sigortaların açma değerler
Genellikle cihaz içinde oluşan bir tasarım ya da yalıtım hatası kaynaklı
(In:Beyan akımı)
faz-nötr ya da faz faz kısa devreler sebebiyle otomatik sigortanın açtığı görülebilir.
64
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
INSULATION VARNISH
1 K50
Air Drying
www.emtel.com.tr
Oven Drying
EMTEL
Enamelled Wire & Cable Inc.
ARTICLE | Makale
Otomatik sigortanız sürekli açıyor ve otomatik sigortanızı nominal akım
Kaçak akım koruma şalterimi seçerken nelere dikkat etmeliyim?
değeri daha yüksek olanla değiştirmek mi istiyorsunuz?
Görsel 2: 4 Kutuplu Kaçak Akım Koruma Şalteri
Otomatik sigortanızın yeni, tesisatınızın da kullanılabilir düzeyde
1) Şalterin Çalışma Prensibi
olduğunu düşünüyorsanız bir de bu konuya otomatik sigortaların sahip
Kaçak akım koruma şalteri seçiminde öncelikle dikkat edilmesi gereken
olduğu koruma özelliklerinin bize sunduğu ipuçları üzerinden bakarak
nokta şalterin elektronik değil elektromekanik olmasıdır. Elektronik
sorununuzun kaynağına erişebilirsiniz.
kaçak akım koruma şalterlerinin en önemli farkı koruma fonksiyonunun gerilime bağımlı olmasıdır. Gerilim değerinin belirli limitlerin dışına çıkması
Bu konu ele alınırken özellikle otomatik sigortanızın açma süresini
veya gerilimin kesilmesi durumunda elektronik kaçak akım koruma
dikkate almanız gerekmektedir. Otomatik sigortanız açtıktan sonra
şalteri işlevsiz hale gelecek ve insan hayatı için tehlikeye sebebiyet
tekrar kapatıyor ve aynı şartlar altında ortalama bir süre sonra devreyi
verecektir. Bu bakımdan herhangi bir gerilime ihtiyaç duymayan
açıyorsa üzerinden aşırı akım geçtiği ve ısınmadan kaynaklı termik
elektromekanik kaçak akım koruma şalterlerinin kullanımı daha
koruma yaptığı söylenebilir. Eğer mevcut ise otomatik pensampermetre
avantajlıdır. Elektromekanik kaçak akım koruma şalterlerinde elektronik
ile otomatik sigortadan geçen akımı ölçebilirsiniz. Eğer ölçtüğünüz akım,
kart olmadığından devrede oluşabilecek darbe gerilimlerine daha
otomatik sigortanın nominal akımından yüksek ise sigortanın beslediği
dayanıklıdırlar ve gerilim dalgalanmalarından etkilenmezler. Yardımcı
hatlardaki yüklerin/cihazların bir kısmını diğer sigortalara dağıtmak
gerilim olmadan ve nötr hattı kopukluğunda dahi koruma fonksiyonunu
çözüm olacaktır. Bu değişiklik yapılırken diğer sigortaların da nominal
yerine getirebilirler. Otomatik sigortalar gibi herhangi bir termik -
akımlarından fazla akım çekmeyeceğinden emin olunmalıdır. Yükleri/
manyetik koruma yapmayıp sadece faz ve nötr hatlarından geçen
cihazları diğer otomatik sigortalara dağıtma seçeneğini göz ardı edip ilk
akımlar arasındaki fark akımını (toptağa akan kaçak akımı) algılayarak
çözüm olarak devreye daha yüksek nominal akım değerinde bir otomatik
devreyi açma görevini yerine getirmektedirler.
sigorta bağlamak tesisatınızın iletkenini aşırı akımlara karşı savunmasız bırakabilir. Tesisat iletkenlerinin kesitleri ve otomatik sigortalar
2) Kutup Sayısı
projelendirme sırasında bulundukları devreden geçecek en yüksek
Kullanılacak kaçak akım koruma şalteri seçiminde belirleyici olan ilk
akıma göre seçilirler. Eğer devredeki cihazlar aynı anda kullanılmaya
kriter kutup sayısıdır. Kaçak akım koruma şalterleri 2 veya 4 kutuplu
devam edecek ise iletkenin ve sigortanın birlikte değiştirilmesi en doğru
olarak ikiye ayrılırlar. Monofaze şebekelerde 2 kutuplu ( 1 faz, 1 nötr)
çözümdür.
ve trifaze şebekelerde ise 4 kutuplu ( 3 faz, 1 nötr) kaçak akım koruma şalterleri tercih edilmektedir.
Otomatik sigortanız açma yaptıktan sonra hiç beklemeden tekrar
3) Kaçak Akım Koruma Şalterinin Kullanım Amacına Göre Hassasiyeti
kapatıyor ve kapatır kapatmaz ani olarak devreyi tekrar açıyorsa
Belirleyici olan 2. kriter ise kaçak akım koruma şalterinin hassasiyetinin
manyetik korumanın devreye girdiğini söyleyebiliriz. Ani akım çeken
saptanmasıdır. Kaçak akım koruma şalterlerinin hassasiyetleri yangın
cihazların birlikte kullanılması ya da kısa devre bu duruma sebep
koruma ve hayat koruma olarak ikiye ayrılırlar. Yangın koruma
olabilmektedir. Cihazlar tek tek devreye alındığında ani açma yapmıyor
hassasiyetindeki kaçak akım değeri 300 mA iken hayat koruma
ise devrede kısa devre olmadığını düşünebiliriz. Böyle bir durumda
hassasiyetindeki kaçak akım değeri 30 mA’ dir. Yangın koruma için
otomatik sigorta ani açma akımı daha yüksek olan bir tip ile ( B ise C, C
kullanılan kaçak akım koruma şalterleri olası izolasyon hataları ve
ise D tipi ile) değiştirilerek ilk devreye girme anındaki kısa süreli yüksek
buna benzer hataların neden olabileceği yangın çıkma riskine karşın
akımlardaki açma sınırının artması sağlanabilir.
endüstriyel tesislerde ve çok konutlu binaların girişinde kullanılırlar.
Tüm bu kontrol ve bakım işlerinin yetkili, bilgili kişiler tarafından
Hayat koruma kaçak akım değerine sahip olan kaçak akım koruma
yapılması önem arz etmektedir.
şalterlerinin ise kullanım alanları genellikle tekli konutlar olmakla beraber makina ve tezgahlarda oluşabilecek izalasyon hatalarına karşı
TESİSATI OTOMATİK SİGORTA İLE KORUDUK, PEKİ KENDİMİZİ NASIL
endüsttriyel tesislerde de kullanılırlar.
KORUYACAĞIZ?
4) Nominal Akım Değeri
Elektrik enerjisinden elde edilen faydalar sayılmayacak kadar fazla
Kaçak akım koruma şalteri seçiminde belirleyici olan son kriter ise
iken bir yalıtım hatasında meydana gelebilecek kazaların etkileri
nominal akım değerinin belirlenmesidir. Kaçak akım koruma şalterlerinde
oldukça büyüktür. Her yıl birçok kişi elektrik kaçağı kaynaklı kazalar
standart nominal akım değeri; 25, 40, 63, 80, 100 ve 125 amperdir. Kaçak
ile karşılaşmakta ve yangınların %40’ ı elektrik tesisatındaki hatalardan
akım koruma şalterlerinin üzerinde belirtilen nominal akım değeri koruma
dolayı meydana gelmektedir. Bu yüzden birçok ülkede ve ülkemizde
düzeyi ile ilgili değildir. Bu nominal akım değeri ürünün sürekli olarak
kaçak akım koruma şalterlerinin kullanımı zorunlu hale getirilmiştir.
taşıyabileceği akım değerini göstermektedir .Nominal akım değeri seçimi
Kullanıcılar özellikle kaçak akım koruma şalterlerinin seçiminde
kaçak akım koruma şalterinin kendisinden sonraki devreye göre değil,
tereddütler yaşamaktadır. Aşağıdaki yazımızda kaçak akım koruma
kendisinden önceki termik-manyetik koruma yapan devre kesiciye göre
şalterlerinin seçiminde belirleyici olan kriterler ve hakkında en çok soru
yapılmalıdır. En az kendinden önceki devre kesici ile aynı nominal akımda
işareti olan kaçak akım koruma şalterlerinin hangi durumlarda koruma
olmalı, yüksek nominal akımda seçilmesi ise daha uygun olacaktır.
yapacağı ile ilgili sorulara yanıt verilmiştir.
Yukarıda verilen kriterleri baz alarak tesisata uygun bir kaçak akım
66
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
ARTICLE | Makale
koruma şalteri seçtik. Peki devreye nasıl bağlayacağız?
Kaçak akım koruma şalterim sürekli açıyor diyorsanız aşağıda belirtilen
Kaçak Akım Koruma Şalterinin Bağlantı Yapısı
kaçak akım koruma şalterlerinin açma sebeplerini inceleyebilirsiniz.
- Eğer tesisatın elektrik kaynağı trifaze (3 fazlı) ise buna uygun olan
Kaçak akım koruma şalterlerinin açma sebeplerini tek bir çatı altında
trifaze kaçak akım koruma şalteri kullanılmalıdır. Eğer bir dükkan veya
toplamak yanlış bilgi edinilmesine sebep olacaktır. Kaçak akım koruma
asansör gibi bir tesisatta kullanılacaksa kaçak akım koruma şalteri
şalterinin açmasının sebebi tesisata bağlanacağı gibi kullanılan cihazlara
trifaze olarak takılır. Bu şalterde 4’ü giriş 4’ü çıkış olmak üzere toplam
da bağlanabilir.
8 bağlantı noktası bulunur. Burada N ile ifade edilen noktalar nötr giriş ve çıkışlarıdır. 1, 3 ve 5 ile ifade edilen bağlantı noktaları ise ana elektrik
Kaçak akım koruma şalterinin açma sebeplerinden bir kısmı aşağıda
şebekesinin bağlandığı noktadır. 2 ,4 ve 6 ise elektrik tesisatına bağlanan
belirtilmiştir.
çıkış noktalarıdır.
- Kullanılan kaçak koruma şalterlerinin akım taşıma kapasitesinin
Görsel 3: Trifaz Kaçak Akım Koruma Şalter
kendisinden önce devreye bağlanan otomatik sigortadan düşük olması
- Eğer tesisatın elektrik kaynağı monafaze (tek fazlı) ise kullanılması
dolayısıyla ürünün deforme olması.
gereken kaçak akım koruma şalteri monafaze olmalıdır. Bu şalterde ise
- Konutlarda kullanılan elektrikli aletlerin ve kabloların deforme olması
4 bağlantı noktası vardır. Bunlardan 2 tanesi giriş 2 tanesi çıkıştır. Burada
sonucu izolasyon kaçağı oluşması.
da N ile ifade edilen bağlantı nötr giriş ve çıkışlarıdır. 1 ile ifade edilen
- Mutfakta kullanılan su ısıtıcısı gibi malzemelerin elektrikli bölgelerine su
bağlantı noktası fazın girişini 2 ise fazın çıkışını yani tesisata bağlanan
kaçması ve kullanım sırasında kaçak akım oluşması.
noktayı gösterir.
- Prizlerin içlerinde oluşan nemler fişle bağlantı esnasında faz-toprak arası kaçak akıma yol açabilir. Bu durumla banyo vb. yerlerde sıkça
Görsel 4: Monofaze Kaçak Akım Koruma Şalteri
rastlanabilir.
Tesisatıma kaçak akım koruma şalteri bağladıktan sonra uzun vadede kendimi güvende hissedebilir miyim?
Yıldırım düşmelerinde kaçak akım koruma şalteri neden açar?
Standarda göre kaçak akım koruma şalterlerinin kaçak akım beyan
Bir tesisatta besleme girişi ve geri dönüşü olmak üzere her iki iletken
değerinin %50 si ile %100 arasında bir akım değerinde açması istenir.
de kaçak akım koruma şalteri içindeki bir algılama bobini içerisinden
Yani 30mA lik bir hayat koruma şalteri 15-30mA arasındaki bir kaçak
geçirilir. Giden akım ile gelen akım arasında herhangi bir fark oluşup
akım değerinde devreyi açacaktır. Kaçak akım değeri 30 mA olan kaçak
dengesizlik algılandığı zaman aygıt dengesizliği algılar ve röle kontağını
akım şalterlerinin görevi insan sağlığını korumaktır. İnsan vucudundan
açar. Şimşek ve yıldırım oluşması sebebiyle, genellikle havayi hatlarda ve
geçen akım akım belirli bir değere ulaştığında insanlara ciddi zararlar
toprakta büyük voltaj darbeleri oluşur. Kablolama ve bağlı cihazlardaki
verebilir veya öldürebilir. Aşağıdaki Görsel-5 deki eğri ve Tablo-2 bu
kaçak kapasiteler nedeniyle, bu voltaj geçişlerinin oluşturduğu akımlar,
durumu açıklamaktadır.
kaçak akım şalterine önemli dengesiz akım darbeleri olarak görünebilir. Bu akım darbeleri sebebiyle kaçak akım şalteri açabilmektedir. Yıldırımın
Görsel 5: İnsan vücudundan akan kaçak akım şiddetinin, akımın geçiş
çok olduğu bölgelerde bu açmaları engellemek için kaçak akım koruma
sürecine göre etki eğrisi
şalteri bulunan sisteme Parafudr ilave edilmesi önerilmektedir.
Tablo-2: İnsan vücudundan geçen alternatif akımın etkileri
Kaçak Akım koruma şalterleri nötr toprak kısa devresinde açması mı
Elektrik tesisatınızda kaçak akım koruma şalteri bulunsa dahi can
açmaması mı gerekir?
ve mal güvenliğinizin tam anlamıyla korunabilmesi için şalterinizin
Bu konu hakkında net olarak bir ifade kullanmak yanlış bilgi aktarımına
çalışıp çalışmadığı kontrol edilmeli ve düzenli olarak bakımları
sebep olacaktır. Nötr hattı ve toprak hattı arasındaki gerilim farkı kaçak
gerçekleştirilmelidir.
akım koruma şalterinin atmasına yetecek seviyede kaçak akım geçişi
Kullanıcı açısından en basit test yöntemi; kaçak akım koruma şalteri
oluyorsa, böyle bir durumun gerçekleşmesi mümkündür. Ancak aksi
üzerindeki “TEST” butonuna basarak gerçekleştirilen periyodik test ile
durumlarda kaçak akım koruma şalteri açmayacaktır. Dolayısıyla nötr ve
açmanın sağlanmasıdır.
toprak hattının birbirine bağlı olduğu her durumda kaçak akım koruma
İdeal olan kaçak akım koruma şalterlerinizi ayda bir test butonu ile test
şalteri devreyi açacak diye bir genelleme yapılamamaktadır.
etmektir. Bu test işlemi ile kaçak akım koruma şalterinin dış etkilerden en az şekilde etkilenmesini sağlayabilirsiniz.
Son olarak yapılan tanım ve karşılaştımalar ele alındığında, tesisatta
Bir kaçak akım koruma şalterine Kaç Linye Bağlamalıyız?
oluşabilecek kısa devre ve aşırı akımlara karşı korumayı yalnızca
Bir kaçak akım koruma şalterine bağlanacak linye sayısı; kullanılacak
otomatik sigortanın yaptığı görülmektedir. Kaçak akım şalterinden kısa
yüklerin çekeceği akım miktarına,
bağlanacak cihazların kendi ve
devre ve aşırı akıma karşı bir koruma beklenmemelidir. Oluşabilecek can
kablo bağlantı noktalarındaki izolasyon problemlerinden kaynaklı
ve mal kayıplarının önlenmesi için otomatik sigorta ile beraber mutlaka
kaçak akımların toplamına göre belirlenir. Her linyede ortalama 2-3
kaçak akım koruma şalteri de kullanılmalıdır. Hayat koruma amacıyla 30
mA izolasyon kaçağı olabilmektedir. Buna bağlı olarak her 5 linyeye bir
mA kaçak akım koruma şalterleri, yangın koruma amacıyla da 300mA
kaçak akım bağlanması tavsiye edilir.
kaçak akım koruma şalterleri kullanılmalıdır.
68
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
ARTICLE | Makale
Bakır Telekom, Fiber Optik ve Enstrümantasyon Kabloları ve Rumuzlandırmaları Zekeriya ŞİRİN, Can ALTINGÖZ Türk Prysmian Kablo ve Sistemleri A.Ş. Ömerbeymah. Bursa Asfaltı Cad. No: 51 16941 Mudanya/BURSA Tel: + 90 224 2703132 Faks: + 90 224 270 3029 e-posta:zekeriya.sirin@prysmiangroup.com can.altingoz@prysmiangroup.com Telekomünikasyon sektörü, hiç kuşkusuz son yılların en gözde sektörlerinden biridir. Haberleşmenin önemi, tartışılmaz bir boyut almış ve insanlar için vazgeçilmez bir özgürlük halinegelmiştir. Günlük
hayatın
her
alanına
giren
Günden
güne
ilerleyen
teknoloji
ile
teknolojinin altyapısında, kablo sektörünün
birlikte, telekom şebekeleri de, teknolojinin
rolü oldukça önemlidir. Haberleşme kabloları
paralelinde gelişimini sürdürmektedir.
koşullara dayanıklı, özel kablolardır. Bu kablolar genellikle, petrol ve gaz
genel anlamda bakır ve fiber optik kablolar Telekom
olarakayrılabilir.
Enstrümantasyon kabloları; zorlu endüstriyel
şebekelerindeki
gelişim,
kablo
sektöründe kullanılmaktadır.
sektörünü de tetiklemiş ve çözüm fiber optik kablolar ile gelmiştir. Fiber optik
İzolasyon malzemesi (PVC, PE, XLPE LSZH...),
kablolar; geniş bant aralığı, düşük kayıp,
kablonun ekranlı/zırhlı olup olmadığı, dış kılıf
elektromanyetik bağışıklık, küçük boyut ve
malzemesi (PVC, PE, LSOH...), fiber optik
hafiflik gibi birçok özelliğiyle bakır kablolara
kablonun öz yapısı, kullanılan fiberin cinsi
üstünlüksağlamaktadır.
gibi birçok önemli bilgi ve kablo rumuzları yardımıyla tarif edilebilmektedir. Kablo yapısının yanında, farklı ülke ve üreticilere
Resim 1: Telekom kablo üretim Bakır
kablolar;
dahili/harici
göre,
kablo
isimlendirmeleri
çeşitlilik göstermektedir.
telefon
kabloları, sinyal ve kumanda kabloları, anten kabloları, tesisat kabloları, data
Aşağıda bakır telekom, fiber optik ve
kabloları, endüstriyel haberleşme kabloları,
enstrümantasyon kablolarının rumuzları ile ilgili ayrıntılı bilgi, örnekleriyle verilmiştir.
demiryolları sinyalizasyon kabloları şeklinde Resim 2: Fiber elyaf görünüm
sınıflandırılabilir.
HABERLEŞME / SİNYAL KABLOLARI RUMUZLANDIRMA STANDARTLARI DIN&VDE Kod Anlam
Kod
Anlam
AGJJELI, Li
Dış Ortam Kabloları Maden Kabloları Kanal Kabloları Endüstriyel Kanal Kabloları İnce Tellerden Bükülü İletken
02Y 2Y 2YV,2Yv 3Y 4Y 5Y 6Y 7Y H P Y YV,Yv
Köpüklü polietilen Polietilen Kalınlaştırılmış PE kılıf Polistrol Poliamid PTFE FEP ETFE Aleve dayanıklı, düşük duman yoğunluklu Halojensiz kablolar Kağıt izolasyon PVC Kalınlaştırılmış PVC kılıf
B,b C (C) D (D) E F
Zırh Bakır tel örgülü ekran Eğrilmiş eleman üzerinde bakır tel örgülü ekran Bakır tel ekran Eğrilmiş element üzerinde bakır tel ekran Gömülü plastik bantlı bileşik Yassı örgülü kablo
Kablo Tipi/Uygulama
olarıRumuzlandırma
İzolasyon ve Kılıf Malzemesi
Zorunlu Elemanlar
70
Dizayn ve Özellikler St I St III
F(L)2Y (K) L Li LD (L)2Y (L)H (L)Y M MZ,mz W Q T (ST),(St) VS,vs VZN,vzn (Z) (ZG),(Zg)
Alüminyum bant sarılmış dolgulu öz üzerine polietilen kılıf Boylamasına uygulanmış bakır bant ekran Alüminyum bant Çok telli iletken Koruge Alüminyum kılıf Alüminyum laminasyonlu PE kılıf Alüminyum laminasyonlu kılıf, halojensiz Alüminyum laminasyonlu PVC kılıf Kurşun kılıf Sertliği artırılmış kurşun kılıf Koruge çelik kılıf Çelik tel örgü zırh Taşıyıcı eleman Alüminyum/Bakır Ekran Gümüş kaplamalı bakır iletken Kalaylı bakır iletken PVC iç kılıf üzerine çelik tel örgü Cam ipliklerden oluşan taşıyıcı eleman
BD, Bd DM F FE LG,Lg PIMF/ PiMF S St
Demet eğirme Çoklu – Dörtlü Eğirme Demiryollarında kullanılan, yıldız dörtlü telekomünikasyon kablosu Yangın durumunda akım iletme Kat eğirme Ekranlı çift Sinyal ve kontrol kablosu Yıldız dörtlü
Dizayn ve Özellikler
DIN&VDE
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
Yıldız dörtlü, Şehirlerarası kablolar Yıldız dörtlü, Lokal/abone kabloları
Kablo Tipi/Uygulama
F(L)2Y
Alüminyum bant sarılmış dolgulu öz üzerine polietilen kılıf
(L)H (K) Alüminyum laminasyonlu kılıf, halojensiz Dış Ortam Kabloları Boylamasına uygulanmış bakır bant ekran Köpüklü polietilen (L)Y L Alüminyum PVC kılıf GMaden Kabloları Alüminyum laminasyonlu bant JKanal Kabloları Li Çok telli Polietilen M Kurşun kılıfiletken JEEndüstriyel Kanal Kabloları LD Koruge Alüminyum kılıf Kalınlaştırılmış PE MZ,mz (L)2Y Sertliği artırılmış kurşun LI, Likılıf İnce Tellerden Bükülü İletken Alüminyum laminasyonlu PE kılıf kılıf Polistrol W Koruge çeliklaminasyonlu kılıf (L)H Alüminyum kılıf, halojensiz İzolasyon ve Kılıf Malzemesi 02Y Köpüklü polietilen (L)Y Alüminyum PVC kılıf Poliamid Q Çelik tel örgülaminasyonlu zırh 2Y Polietilen M Kurşun kılıf PTFE T 2YV,2Yv Kalınlaştırılmış PE kılıf MZ,mz Taşıyıcı Sertliğieleman artırılmış kurşun kılıf FEP (ST),(St)W Alüminyum/Bakır 3Y Polistrol Koruge çelik kılıf Ekran 4Y Poliamid Çelik tel örgü zırh bakır iletken ETFE VS,vs Q Gümüş kaplamalı 5Y PTFE T Taşıyıcı eleman Aleve dayanıklı,6Ydüşük duman VZN,vzn(ST),(St) Kalaylı bakır iletken FEP yoğunluklu Halojensiz kablolar Alüminyum/Bakır Ekran ETFE VS,vs PVCGümüş bakır iletken Kağıt izolasyon 7Y (Z) iç kılıfkaplamalı üzerine çelik tel örgü H Aleve dayanıklı, düşük duman yoğunluklu Halojensiz kablolar VZN,vzn bakır iletken PVC (ZG),(Zg) CamKalaylı ipliklerden oluşan taşıyıcı eleman P Kağıt izolasyon (Z) PVC iç kılıf üzerine çelik tel örgü Kalınlaştırılmış PVC kılıf PVC Dizayn(ZG),(Zg) ve Özellikler Y Cam ipliklerden oluşan taşıyıcı eleman YV,Yv Kalınlaştırılmış PVC kılıf Özellikler BD, Bd Dizayn ve Demet eğirme Zorunlu Elemanlar BD, Bd Demet eğirme Zorunlu Elemanlar B,b Zırh DM DM Çoklu – Dörtlü Eğirme B,b Zırh Çoklu – Dörtlü Eğirme C Bakır tel örgülüCekran Bakır tel örgülü ekran F Demiryollarında kullanılan, dörtlü telekomünikasyon kablosu F Demiryollarında kullanılan, yıldızyıldız dörtlü telekomünikasyon kablosu eleman üzerinde bakır tel örgülü ekran FE Yangın durumunda akım iletme (C) Eğrilmiş eleman(C)üzerinde Eğrilmiş bakır tel örgülü ekran FE Yangın durumunda akım iletme D Bakır tel ekran LG,Lg Kat eğirme D Bakır tel ekran (D) LG,Lg PIMF/ PiMF Kat Ekranlı eğirme Eğrilmiş element üzerinde bakır tel ekran çift (D) Eğrilmiş element bakırplastik tel ekran PIMF/ PiMF Ekranlı E üzerindeGömülü bantlı bileşik S Sinyalçift ve kontrol kablosu Yassı örgülü kablo St Yıldızve dörtlü E Gömülü plastik Fbantlı bileşik S Sinyal kontrol kablosu F Yassı örgülü kablo St Yıldız dörtlü 02Y 2Y 2YV,2Yv 3Y 4Y 5Y 6Y 7Y H P Y YV,Yv
Anlam
K P D F A -A
Dizayn ve Özellikler
Dizayn ve St I St III TF Z
St I St III TF Özellikler Z
DIN&VDE
Kod
Anlam
K P D F A -A
Anlam
TÜRK TELEKOM
Köpüklü Polietilen izolasyon/kılıf Dörtlü Dolgulu Alüminyum Bant Askı teli
FİBER OPTİK KABLO RUMUZLANDIRMA STANDARTLARI DRAKA UC FİBER Kod Anlam
Marka 6. pozisyon Kılıf Malzemesi Evrensel fiber kablo LSHF-FR Halojensiz, düşük duman yoğunluklu, alev geciktirici özellikli Kurulum Ortamı LSHF Halojensiz, düşük duman yoğunluklu Bina içi PE Polietilen Bina içi/Dış ortam PUR Poliüretan Dış ortam PA Polyamid Yapı 7. pozisyon Çekme Kuvveti, Boyut ve Fiber Sayısı Tek fiber kablo X kN Çekme kuvveti, CT ve ST tipler için FİBERn.n OPTİK KABLO RUMUZLANDIRMA STANDARTLARI Twin fiber kablo, Askı telli kablo ya da zipcord kablo mm Kablo çapı ya da kablo boyutu (mm), S, T, FL ve B tipleri için DRAKA UC FİBER Ortak kılıflı yassı kablo Xxn X = eleman sayısı, N= fiber sayısı Dağıtım kablosu Kod 8. pozisyon Fiber Tipi Anlam Kod Anlam Break-out kablo 1. pozisyon Marka MM61 “OM1 62.5/125μm 6. pozisyon Kılıf Malzemesi UCFIBRE Evrensel fiber kablo LSHF-FR Halojensiz, düşük duman yoğunluklu, alev geciktirici özellikli Merkez tüplü kablo, OM2B MaxCap-BB-OM2 fiber 2. pozisyon Kurulum Ortamı LSHF Halojensiz, düşük duman yoğunluklu Eğrilmiş gevşek tüplü kablo OM3B MaxCap-BB-OM3 fiber I Bina içi PE fiber Polietilen Su bloklama OM4B MaxCap-BB-OM4 Bina içi/Dış ortam PUR Kuru, su sızdırmaz I/O MM51 OM2 50/125 μm 500/500 Poliüretan Dış ortam PA600/1200 Polyamid Su sızdırmazlık yokO MM52 OM2 50/125 μm 3. pozisyon Yapı 7. G652.D pozisyon Çekme Kuvveti, Boyut ve Fiber Sayısı Zırh SM2D Tek modlu 9/125 S Tek fiber kablo X kN Çekme kuvveti, CT ve ST tipler için Dielektrik zırh SM2D.P Tek modlu 9/125 G652.D patch cords T Twin fiber kablo, Askı telli kablo yaSM7B da zipcord kablo n.n modlu mm G657.A2 Kablo çapı ya da kablo boyutu (mm), S, T, FL ve B tipleri için Metalik zırh BendBright XS tek FL Ortak kılıflı yassı kablo Xxn X = eleman sayısı, N= fiber sayısı DI Dağıtım kablosu 8. pozisyon Fiber Tipi B Break-out kablo MM61 “OM1 62.5/125μm DIN&VDE CT Merkez tüplü kablo, OM2B MaxCap-BB-OM2 fiber ST Eğrilmiş gevşek tüplü kablo OM3B MaxCap-BB-OM3 fiber Kod Anlam Kod Anlam OM4B MaxCap-BB-OM4 fiber ADış ortam kablosu4. pozisyon Su bloklama Fiber Sayıları D Kuru, su sızdırmaz MM51 OM2 50/125 μm 500/500 Jİç ortam kablosu n Fiber sayısı N Su sızdırmazlık yok MM52 OM2 50/125 μm 600/1200 UEvrensel I/O Kablo nxm Tüp sayısı x her tüpteki fiber sayısı 5. pozisyon Zırh SM2D Tek modlu 9/125 G652.D Buffering(Tamponlama) Fiber Tipleri ve Transmisyon Özellikleri DA Dielektrik zırh SM2D.P Tek modlu 9/125 G652.D patch cords V Tight buffer E Tek modlu fiber MA Metalik zırh SM7B BendBright XS tek modlu G657.A2 W Dolgulu gevşek tüplü (tek fiberli) G Çok modlu fiber D Dolgulu gevşek tüplü (çok fiberli) nn Single mode fiberler için mod alan çapı (μm) F Jel dolgulu öz /mmm Fiber öz kaplama (μm) Q Kuru öz ooo Zayıflama katsayısı (dB/km) S Kablo özündeki metalik eleman B 850 nm çok modlu fiberler için F 1300 nm çok modlu fiberler için Kılıf (ZN) Güçlendirme Elemanı F 1310 nm tek modlu fiberler için (L) Alüminyum bant H 1550 nm tek modlu fiberler için B Zırh Dalgaboyu MHz x 1 km çok modlu fiberler için; pp (SR) Koruge çelik zırh Dağılma (bozulma) ps/(nm.km) tek modlu fiberler için Değişkenler Y PVC kılıf TÜRK TELEKOM 2Y PE kılıf Anlam LG Katmanlar halinde eğirme Kod K PA kılıf Köpüklü 4Y rr Kılıf rengi P Polietilen izolasyon/kılıf 9Y DPP kılıf Dörtlü F PUR kılıfDolgulu 11Y A Alüminyum Bant H alev geciktirici kılıf -AHalojensiz, Askı teli
Kod
1. pozisyon UCFIBRE 2. pozisyon I I/O O 3. pozisyon S T FL DI B CT ST 4. pozisyon D N 5. pozisyon DA
Anlam
FİBER OPTİK KABLO RUMUZLANDIRMA STANDARTLARI DRAKA UC FİBER Kod Anlam
Marka Evrensel fiber kablo Kurulum Ortamı Bina içi Bina içi/Dış ortam Dış ortam Yapı Tek fiber kablo Twin fiber kablo, Askı telli kablo ya da zipcord kablo Ortak kılıflı yassı kablo Dağıtım kablosu Break-out kablo Merkez tüplü kablo, Eğrilmiş gevşek tüplü kablo Su bloklama Kuru, su sızdırmaz Su sızdırmazlık yok Zırh Dielektrik zırh
6. pozisyon LSHF-FR LSHF PE PUR PA 7. pozisyon X kN n.n mm Xxn 8. pozisyon MM61 OM2B OM3B OM4B MM51 MM52 SM2D SM2D.P
ablolarıRumuzlandırma
1. pozisyon UCFIBRE 2. pozisyon I I/O O 3. pozisyon S T FL DI B CT ST 4. pozisyon D N 5. pozisyon DA MA
ARTICLE | Makale
DIN&VDE
Yıldız dörtlü, Şehirlerarası kablolar Yıldız dörtlü, Lokal/abone kabloları Frekans taşıyıcı kablolar için yıldız dörtlü Numaralı helisel baskı
Kod
TÜRK TELEKOM
Köpüklü Polietilen izolasyon/kılıf Dörtlü Dolgulu Alüminyum Bant Askı teli
Yıldız dörtlü, Şehirlerarası kablolar Yıldız dörtlü, Lokal/abone kabloları Frekans taşıyıcı kablolar için yıldız dörtlü Numaralı helisel baskı
Fiber OptikKablolarıRumuzlandırma
Fiber OptikKablolarıRumuzlandırma Telekom KablolarıRumuzlandırma Fiber OptikKablolarıRumuzlandırma
Kod
Fiber OptikKablolarıRumuzlandırma
Telekom KablolarıRumuzlandırma
İzolasyon ve Kılıf Malzemesi A-
Kılıf Malzemesi Halojensiz, düşük duman yoğunluklu, alev geciktirici özellikli Halojensiz, düşük duman yoğunluklu Polietilen Poliüretan Polyamid Çekme Kuvveti, Boyut ve Fiber Sayısı Çekme kuvveti, CT ve ST tipler için Kablo çapı ya da kablo boyutu (mm), S, T, FL ve B tipleri için X = eleman sayısı, N= fiber sayısı Fiber Tipi “OM1 62.5/125μm MaxCap-BB-OM2 fiber MaxCap-BB-OM3 fiber MaxCap-BB-OM4 fiber OM2 50/125 μm 500/500 OM2 50/125 μm 600/1200 Tek modlu 9/125 G652.D Tek modlu 9/125 G652.D patch cords
Kod
Anlam
ADış ortam kablosu Jİç ortam kablosu UEvrensel I/O Kablo Buffering(Tamponlama) V Tight buffer W Dolgulu gevşek tüplü (tek fiberli) D Dolgulu gevşek tüplü (çok fiberli) F Jel dolgulu öz Q Kuru öz S Kablo özündeki metalik eleman Kılıf
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
DIN&VDE Kod
Anlam
Fiber Sayıları n Fiber sayısı nxm Tüp sayısı x her tüpteki fiber sayısı Fiber Tipleri ve Transmisyon Özellikleri E Tek modlu fiber G Çok modlu fiber nn Single mode fiberler için mod alan çapı (μm) /mmm Fiber öz kaplama (μm) ooo Zayıflama katsayısı (dB/km) B 850 nm çok modlu fiberler için F 1300 nm çok modlu fiberler için
71
Kod RE c1 ç iç KLY Y 2Y 2X H
M T3 F5 A5 G E8
Anlam
LSZH kılıf Gevşek, tek tüplü PRYSMIAN Kod Mika bant Anlam Havai uygulamalar için gevşek, çok tüplü Koruge çelik bant FTL4Gevşek, çokAnlam tüplü Kod Anlam Kod Havai uygulamalar için gevşek, tek tüplü Alüminyum bant FTL1tüplü FTL4Gevşek, çok tüplü M Gevşek, tekLSZH kılıf Aramid iplik Cam iplik FAL4için gevşek, çok tüplü FTL1Gevşek, tek tüplü T3 Havai uygulamalar Mika bant PE kılıf Askı Telli kılıf FAL1için gevşek, FAL4Havai uygulamalar için gevşek, çok tüplü F5 Havai uygulamalar Koruge çelik bant tek tüplü K PRYSMIAN DIN&VDE FAL1Havai uygulamalar için gevşek, tek tüplü A5 Aramid iplik Alüminyum bant EAnlam G PE kılıf Kod KKod Anlam Aramid Kod Cam iplik Anlamiplik Kod Anlam ADış ortam kablosu Fiber Sayıları EFTL4PE kılıf E8 Askı Gevşek, çok tüplü M LSZHTelli kılıfkılıf
Fiber OptikveEnstrümantasyonKablolarıRumuzlandırma Fiber OptikveEnstrümantasyonKablolarıRumuzlandırma
Fiber OptikKablolarıRumuzlandırma
FTL4FTL1FAL4FAL1K E
PRYSMIAN Kod
Anlam ARTICLE Gevşek, çok tüplü| Makale
OptikveEnstrümantasyonKablolarıRumuzlandırma FiberFiber OptikveEnstrümantasyonKablolarıRumuzlandırma
Kod
Jİç ortam kablosu FTL1tek tüplü UEvrensel I/OGevşek, Kablo Buffering(Tamponlama) FAL4Havai uygulamalar için gevşek, çok tüplü V Tight buffer Havai uygulamalar için gevşek, tek tüplü FAL1W Dolgulu gevşek tüplü (tek fiberli) K Aramid iplik D Dolgulu gevşek tüplü (çok fiberli) E Jel dolgulu özPE kılıf F Q Kuru öz S Kablo özündeki metalik eleman Kılıf (ZN) Güçlendirme Elemanı (L) Alüminyum bant B Zırh F Koruge çelik zırh Fiber (SR) Y kılıf O PVC Optik 2Y PE kılıf Y PA kılıf Yeraltı 4Y 9Y PP kılıf F Fiber H Havai 11Y PUR kılıf O kılıf Optik H Halojensiz, alev geciktirici
Kod
Anlam Kod
Y HKod F O Y H
n Fiber sayısı Anlam Kod T3 tüpteki fiber sayısı Mika bant nxm Tüp sayısı x her FTL4Gevşek, çok tüplü Fiber Tipleri ve Transmisyon Özellikleri Koruge çelik bant F5 FTL1Gevşek, tek tüplü E Tek modlu fiber A5 Alüminyum bantçok tüplü FAL4Havai uygulamalar için gevşek, G Çok modlu fiber G Cam iplik FAL1Havai için uygulamalar için(μm) gevşek, tek tüplü nn Single mode fiberler mod alan çapı E8 KFiber öz kaplama Aramid /mmm (μm) iplik Askı Telli kılıf EZayıflama katsayısı PE kılıf ooo (dB/km) B 850 nm çok modlu fiberler için F 1300 nm çok modlu fiberler için F 1310 nm tek modlu fiberler için H 1550 nm tek modlu fiberler için Dalgaboyu MHz x 1 km çok modlu fiberler için; pp Dağılma (bozulma) ps/(nm.km) tek modlu fiberler için Değişkenler LG Katmanlar halinde eğirme F Fiber rr Kılıf rengi
PRYSMIAN Kod
M T3 F5 A5 G E8
M T3 F5 A5 G E8
Anlam
LSZH kılıf Mika bant Koruge çelik b Alüminyum ba Cam iplik Askı Telli kılıf
Anlam
LSZH kılıf Mika bant Koruge çelik bant Alüminyum bant Cam iplik Askı Telli kılıf
TÜRK TELEKOM
Anlam
Yeraltı Havai Anlam Fiber Optik Yeraltı Havai
TÜRK TELEKOM
Kod
Anlam
TÜRK TELEKOM
O Y H
Optik Yeraltı Havai
Kod F O Y H
Anlam
TÜRK TELEKOM
TÜRK TELEKOM
Fiber Optik Yeraltı Havai
ENSTRÜMANTASYON KABLO RUMUZLANDIRMA STANDARDI Kod Anlam
Anlam
PRYSMIAN Kod
Enstrümantasyon kablosu 2G Silikon izolasyon ENSTRÜMANTASYON KABLO RUMUZLANDIRMA STAN Bakır, sınıf 1 St Genel ekran ENSTRÜMANTASYON KABLO RUMUZLANDIRMA STANDARDI Kod Anlam Kod Anlam Bakır, sınıf 2 R Galvanizli çelik tel zırh RE Kod Enstrümantasyon kablosu 2G Silikon izolasyon Kod Anlam Anlam Bakır, sınıf 5 GSWB Galvanizli çelik tel örgü c1 sınıf 1 izolasyon St Genel ekran Enstrümantasyon kablosu 2GfolyeBakır, Silikon KalaylıRE bakır Pimf Metalik kaplı çiftler ç sınıf R Galvanizli çelik te Bakır, sınıf 1 St folyeBakır, Genel2 ekran PVC c1 Timf Metalik kaplı üçlüler iç Bakır, sınıf 5 GSWB Galvanizli çelik te ENSTRÜMANTASYON KABLO RUMUZLANDIRMA STANDARDI ç Bakır, sınıf 2 R Galvanizli çelik tel zırh PE Qimf Metalik folye kaplı dörtlüler KLY GSWBAnlam KalaylıGalvanizli bakır Pimf AnlamMetalik folye kap Bakır, sınıf 5 çelik tel örgü Kod Kod XLPE iç FE 180 Alev altında 180 dk fonksiyonunu devam ettirme ENSTRÜMANTASYON KABLO RUMUZLANDIRMA STANDARDI Y PVC Metalik folye Timf Silikon izolasyon Metalik folye kap Kalaylı bakır Pimf Enstrümantasyon kaplı çiftler RE kablosu 2G LSOH KLY Kod Anlam Kod Anlam 2Y PE Qimf Genel ekran Metalik folye kap c1 1 St Y PVC Timf Bakır, sınıf Metalik folye kaplı üçlüler RE Enstrümantasyon kablosu 2G Bakır, Silikon izolasyon XLPEsınıf FE 180GalvanizliAlev ç2X 2 R çelikaltında tel zırh180 2Y PE Qimf Metalik folye kaplı dörtlüler c1 Bakır, sınıf 1 St 180Bakır, Genel ekran180 dk fonksiyonunu devam ettirme GSWB LSOHsınıf içH 5 altında Galvanizli çelik tel örgü 2X XLPE FE Alev Bakır, sınıf 2 R Kalaylı bakır Galvanizli çelik tel zırh KLY Pimf Metalik folye kaplı çiftler Hç LSOH iç Bakır, sınıf 5 GSWB Galvanizli çelik tel örgü Y PVC Timf Metalik folye kaplı üçlüler 2Y Qimf Metalik folye kaplı dörtlüle KLY Kalaylı bakır Pimf PE Metalik folye kaplı çiftler 2X FE 180 Alev altında 180 dk fonksiy Y PVC Timf XLPE Metalik folye kaplı üçlüler H 2Y PE QimfLSOH Metalik folye kaplı dörtlüler 2X XLPE FE 180 Alev altında 180 dk fonksiyonunu devam ettirme H LSOH
72
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
COMPANY NEWS | Firma Haberi
Offering Optimum Solution for Markets from Pelsan New LED Linear Armature Series “Multiline” One of the most important factors that should be paid attention as decoration of a supermarket and shelving is lighting. Choosing the right level of in-market lighting allows customers to shop in a comfortable environment while extending their presence time in the store.
Customers are directed to products highlighted with correct lighting. As much as the negative environment caused by low light, too much light also creates a negative impact on the environment. Under excess light, customers and employees will be uncomfortable, due to unnecessary light bursts, the products remain in the background. For all these reasons, choosing the right light in the market lighting has become a performance-enhancing criterion.
Pelsan’ dan Marketler için Optimum Çözüm Sunan Yeni LED Lineer Armatür Serisi “Multiline”
C
Bir süpermarketin dekorasyonu, raf yerleşimi kadar dikkat edilmesi gereken en önemli faktörlerden biri de aydınlatmadır. Market içi aydınlatma seviyesinin doğru seçilmesi müşterilerin
Y
konforlu bir ortamda alışveriş yapmasını sağlarken, mağazada bulunma süresini uzatır. Doğru
CM
aydınlatma ile vurgulanan ürünlere müşteriler yönlendirilir. Az ışığın oluşturduğu olumsuz ortam
MY
kadar, fazla ışık da ortam üzerinde olumsuz bir etki yaratır. Fazla ışık altında müşteriler ve
CY
çalışanlar rahatsız olur, gereksiz ışık patlamaları sebebi ile ürünler geri planda kalır. Tüm bu
CMY
sebeplerden dolayı market aydınlatmasında doğru ışığı seçmek performans arttırıcı bir kriter
K
haline dönüşmüştür.
Designed specifically by Pelsan R&D
tarafından
ve canlı bir görünüm kazandırır. Ürünlerin rafta
özel olarak tasarlanan Multiline LED Lineer
bulunması kolaylaşırken, raf aralarında istenen
Armatür serisi, bir süpermarket aydınlatması
aydınlığı sağlar.Optik mühendisleri tarafından
technology products that have authentic
için gereken tüm detayları bünyesinde
tasarlanmış bu özel hareketli kanatlar ve
design incorporating all the details
bulundurarak tasarlanmış özgün dizayna
reflektörü sayesinde farklı raf yükseklikleri
required for a supermarket lighting.
sahip son teknoloji ürünlerdir.
için optimum çözüm sunar.
engineers, the Multiline LED Linear Luminaire series are state-of-the-art
Multiline
LED
linear
luminaire
with
its moving wing system and modern industrial design that ensures the light to be transmitted in the desired direction provides suitable lighting not just for supermarkets but also for all types of retail and wholesale stores, warehouses and offices.
Pelsan
AR-GE
mühendisleri
Multiline LED lineer armatür ışığın istenen yöne iletilmesini sağlayan hareketli kanat
Multiline kamaşma kontrollü özel difüzöre
sistemi ve modern endüstriyel tasarımı ile
sahiptir.Bu özel difüzör uzun süreli, rahatlatıcı
sadece süpermarket değil, aynı zamanda her
bir ambiyans oluşturur. Ofis ve yönetim
türlü perakende ve toptan satış mağazaları,
alanlarında
sarkıt
depolar ve ofisler için de uygun aydınlatma
Multiline’ın
yönlendirilebilir
sağlar. Müşteri ihtiyaçları dikkate alınarak tasarlanmış 7 kademeli yönlendirilebilir kanatları ile (0°
With
its
blades
-115°arası) ışığı istediği noktaya yönlendirebilir.
(between 0 ° -115 °) designed according
Bu özelliği ile perakende ve toptan satış
to customer needs, it can direct the light
mağazalarında bulunan raf ve reyonlara taze
74
7-stage
steerable
M
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
olarak
kullanılabilen kanatları
7.
COMPANY NEWS | Firma Haberi
kademede endirekt aydınlatma sağlayarak, göz konforunu maksimum seviyeye ulaştırır ve verimli bir çalışma ortamı oluşturur. Multiline armatürler, lineer bağlantıya uygun tasarlanmış modern yapısı ile kesintisiz ışık sunar. Bu sayede sürekli lineer aydınlatma
to the desired point. With this feature, it
color rendering index. Foods with accurate
gives the shelves and stall displays in
lighting look fresher, colors are brighter,
retail and wholesale stores a fresh and
products appear more attractive, and the
vibrant look.
quality of the products is highlighted. For
While the products are easy to find on the
this reason, the light source to be used
shelf, it provides the desired illumination
must have high rendering efficiency.
between
by
Multiline linear armatures with CRI>90
optical engineers, these special moving
option help you to highlight products in
blades
your stores.
the and
shelves. reflectors
Designed provide
the
sağlayarak
ray
aydınlatma
elde
boyunca
kesintisiz
edebilirsiniz.
bir
Hareketli
kanatları ile her bir armatürü istediğiniz yöne yönlendirerek vurgulamak istediğiniz ürünlerin bulunduğu rafları ön plana çıkartabilirsiniz. Süpermarketlerde doğru aydınlatma için dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta da renksel geri verim indeksidir. Doğru aydınlatma ile yiyecekler daha taze, renkler daha parlak, ürünler daha çekici görünür ve ürünlerin kalitesi vurgulanır. Bu sebeple kullanılacak ışık
optimum solution for different rack
kaynağının yüksek geri verime sahip olması
heights. Multiline has a special diffuser
Another important point for businesses
gerekmektedir. Multiline lineer armatürler
with glare control.
is to control energy costs. Multiline is the
CRI>90 opsiyonu ile mağalarınızda ürünleri ön
optimal solution for retrofit applications
plana çıkarmanıza yardımcı olur
This special diffuser creates a long-
with up to 57% energy savings compared
lasting, relaxing ambience. Multiline’s
to T5 fluorescent lamps. With Multiline
steerable blades, which can be used as
you can derive profit in your business
stalactites in the office and management
with its luminaire efficiency exceeding
areas, by providing indirect lighting
110lm / W and low depreciation period.
at level 7, maximizes eye comfort and
In addition to all of these, it has 2.5 times
creates an efficient working environment.
more lifetime than traditional market
Multiline luminaires offer uninterrupted
fixtures.
İşletmeler için önemli olan bir diğer nokta da enerji giderlerini kontrol etmektir. Multiline, T5 floresan lambalara göre %57’ye varan enerji tasarrufu ile retrofit uygulamalar için en uygun çözümdür. 110lm/W’ı aşan armatür verimliliği ve düşük amortisman süresi sayesinde Multiline ile işletmenize kazanç sağlayabilirsiniz. Tüm bunlara ek olarak,
light with its modern structure designed
geleneksel market armatürlerine göre 2,5 kat
to fit the linear connection. In this way,
Thanks to its long-lasting, European-
daha fazla ömre sahiptir. 50.000 saati aşan
you can achieve continuous illumination
origin
uzun ömürlü, Avrupa menşeili komponentleri
throughout
the
providing
50,000 hours, it is maintenance-free
sayesinde
continuous
linear
With
its
and contributes to lower operating
giderlerini düşürmeye katkı sağlar.
movable wings, you can orient each
costs. 2-piece modular body design
armature in the direction you want to
makes it easy to install the product.
highlight the shelves where you want to
During installation, it saves both time and
highlight the products on these shelves.
can be assembled individually and this
Another point to be considered for the
makes the installation costs low. With
correct lighting in supermarkets is the
its jack structure designed for electrical
rail
by
lighting.
components
that
exceed
connection, it reduces the errors caused by the installation to zero. Multiline
76
bakım
gerektirmez,
işletme
2 parçadan oluşan modüler gövde tasarımı ile ürünün montajı oldukça kolaydır. Montaj esnasında hem zaman kazandırır, hem de tek kişi monte edebilecek yapıda olduğu içi montaj maliyetleri düşük olur.Elektriksel bağlantı için tasarlanmış jaklı yapısı ile montajdan kaynaklanan hataları sıfıra düşürür.
LED linear luminaires with high light
Yüksek ışık kalitesine sahip Multiline LED
quality are modern luminaires that have
lineer armatürler, market aydınlatması için
professional proficiency designed for
tasarlamış
market lighting.
modern armatürlerdir.
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
profesyonel
yetkinliğe
sahip
NEWS | HABER
Turkish İndustry Collaborates with Sweden, the World Leader in Energy Efficiency The platform that allows Turkish industrialists to hold bilateral meetings with the Swedish companies, which are the world leader in energy efficiency, has helped the companies of the two countries to develop joint projects. Sweden-Turkey trade volume is 2.7 billion dollars Reminding
that
successful
trade
relations between Turkey and Sweden lasted for many years, Swedish Consul General Therese Hydén stated that there are more than 150 active Swedish origin companies in Turkey, and that more than 30 Swedish origin companies offered their products to export market and domestic market which they manufactured in their own facilities both in domestic market and in Turkey. And they contributed to the national economy. The total trade volume between
Türk Sanayisi Enerji Verimliliğinde Dünya Lideri İsveç’le İşbirliğinde
the two countries, which was $ 3.2 billion in 2017, was $ 2.7 billion in JanuaryOctober 2018, according to Hyden's data from TUIK (Turkish Statistical Institute).
İsveç Konsolosluğu ve İsveç Ticaret Ofisi Business Sweden işbirliğiyle düzenlenen Hydén
stated
that
trade
relations
Sanayide Enerji Verimliliği toplantısı, Türkiye’de faaliyet gösteren İsveçli firmalarla
between Sweden and Turkey were strong
Türk sanayicileri bir araya getirdi. Enerji verimliliği alanında dünya lideri olan İsveçli
and Systemair HSK, which operates
firmalarla Türk sanayicilerin ikili toplantılar yapmalarını sağlayan platform, iki ülke
in the air-conditioning sector of the
şirketlerinin ortak projeler geliştirmelerine aracı oldu.
companies participating in the event, realized that the new factory investment
Enerji verimliliğine büyük önem veren
firmalar ile öncü Türk sanayi şirketlerini
of 15 million Euro in Turkey and completed
İsveç, bu yöndeki çalışmalarını Türk
ve enerji verimliliği danışmanlık şirketlerini
this factory then opened in 2018.
sanayisiyle
buluşturarak
projelerin
paylaşmak
ve
geliştirilmesine amacıyla
katkıda
fikir
bire
alışverişlerini
bir
toplantılarla
sağlayan
İsveç
Arlight’s production line investment in
bulunmak
Enerji
Başkonsolosluğu ile İsveç Ticaret Ofisi
the field of lighting fixtures, the company
Verimliliği başlıklı bir etkinlik düzenledi.
Business Sweden, toplantılar sonunda
plans to expand the production of 10
Bu
faaliyet
yeni işbirliklerinin doğduğunu ve pek çok
thousand m2 in Ankara, and the company
gösteren ve yatırımlarına devam eden
şirketin enerji verimliliği alanında ortak
will expand to 18 thousand m2.
ABB, Atlas Copco, Arlight, Nederman,
projeler gerçekleştirmek üzere harekete
SKF ve Systemair HSK firmalarından
geçtiklerini müjdeledi.
kapsamda
Sanayide
ortak
Türkiye’de
Sweden shares its experiences
yetkililer, faaliyetleriyle ilgili sunumlar
Swedish Consul General Therese Hydén,
yaparak katılımcı Türk sanayicilerle bir
İsveç-Türkiye ticaret hacmi 2.7 milyar
who noted that Sweden was conducting
araya geldi.
dolar
energy efficiency studies to protect the
Enerji verimliliği konusunda çözümler
Türkiye ve İsveç arasındaki başarılı
environment, in addition to aiming to be
sunan ve teknolojileriyle öne çıkan İsveçli
ticari ilişkilerin uzun yıllara dayandığını
78
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
NEWS | HABER
more competitive globally by providing
hatırlatan İsveç Başkonsolosu Therese
energy efficiency in the industry, also
Hydén, Türkiye’de 150’den fazla aktif
talked about Sweden's experiences in
İsveç menşeli şirket bulunduğunu, 30’dan
the field of energy efficiency. Hydén
fazla İsveç kökenli şirketin Türkiye’de
stated that Sweden is one of the
kendi tesislerinde ürettikleri ürünlerin
exemplary countries in the world with
hem iç pazara sunulduğunu hem de
its investments and works in this field,
ihracat yoluyla ülke ekonomisine katkı
Said “With the agreement made in 2016,
sağladığını belirtti.
it is aimed to use 50% more energy in Sweden in 2030 than in 2005 levels.
Hydén’ın
Sweden aims to produce 100% renewable
verdiği bilgiye göre, 2017 yılında 3.2 milyar
TÜİK
verilerine
dayanarak
energy in 2040.”
dolar seviyesinde olan iki ülke arasındaki toplam ticaret hacmi Ocak-Ekim 2018
Cooperation opportunities identified
döneminde, 2.7 milyar dolar olarak
Özlem Özden, Country Manager for
gerçekleşti.
Business Sweden, said that the National
İşbirliği fırsatları belirlendi
Energy Efficiency Action Plan aimed
İsveç ve Türkiye arasındaki ticari ilişkilerin
Business Sweden Ülke Müdür Vekili
to reduce Turkey's primary energy
güçlü
Hydén,
Özlem Özden ise Ulusal Enerji Verimliliği
consumption by 20% in 2023.
etkinliğe katılan firmalardan iklimlendirme
Eylem Planı’nda 2023 yılında Türkiye’nin
olduğunu
ifade
eden
sektöründe faaliyet gösteren Systemair
birincil enerji tüketiminin %14 seviyesinde
55 actions in different sectors related to
HSK’nın, Türkiye’de 15 milyon Euro
azaltılmasının
energy efficiency defined in the plan that
değerindeki yeni fabrika yatırımının 2018
Enerji verimliliğiyle ilgili farklı sektörlerde
the amount of investment for this purpose
yılında tamamlanarak açılışının yapıldığını,
55 aksiyon tanımlanan planda bu amaca
is about 11 billion dollars, Özden said: In
aydınlatma armatürleri alanında çalışan
ilişkin yatırım miktarının yaklaşık 11
this respect, we have brought together
Arlight’ın planladığı üretim hattı yatırımıyla
milyar dolar olduğunu ifade eden Özden,
Swedish
Turkish
ise şirketin Ankara’da 10 bin m2 alanda
“Biz de bu doğrultuda, enerji verimliliği
energy
gerçekleştirdiği üretimin, 18 bin m2’ye
konusunda oldukça tecrübeli ve yetkin
genişleyeceğini belirtti.
olan İsveçli şirketleri, öncü Türk sanayi
companies,
industrial
leading
organizations
and
efficiency consultancy companies, who are highly experienced and competent in
belirtti.
kuruluşları ve enerji verimliliği danışmanlık İsveç deneyimlerini paylaşıyor
energy efficiency.
hedeflendiğini
şirketlerini bir araya getirdik.
İsveç’in çevrenin korunmasına yönelik ABB company participated in our event
enerji
verimliliği
in the field of automation and power;
buna
ek
enerji
otomasyon
Arlight in the field of lighting; Atlas
verimliliğini sağlayarak global anlamda
aydınlatma;
Copco,
daha
amaçladığını
kompresör ve endüstriyel el aletleri,
hand tools, Nederman metal processing
kaydeden İsveç Başkonsolosu Therese
Nederman metal işleme ve proses, SKF
and machining, SKF company rotary
Hydén,
firması döner ekipmanlar;
equipment;
alanındaki deneyimlerinden de bahsetti.
compressors
and
industrial
çalışmaları
olarak
rekabetçi İsveç’in
yaptığını,
sanayide
olmayı enerji
verimliliği
Etkinliğimize
katılan ve
güç;
Atlas
ABB
firması
Arlight
firması
Copco
firması
the
İsveç’in bu alanda yaptığı yatırımlar ve
Systemair
firması
solutions and application examples that
çalışmalarla dünyadaki örnek ülkelerden
teknolojileri
alanlarında
will provide energy efficiency in the
biri olduğunu ifade eden Hydén, “2016
sağlayacak
çözüm
fields of air-conditioning technologies
yılında gerçekleşen mutabakatla İsveç’te
örneklerini
Türk
in bilateral meetings and identified
2030 yılında enerjinin 2005 seviyelerine
görüşmelerle sundu ve işbirliği fırsatları
opportunities for cooperation. We are
göre %50 daha verimli kullanılması
belirlendi. Etkinliğimizin Türk sanayisinde
pleased that our event will provide
hedefleniyor. İsveç, 2040 yılında ise %100
enerji verimliliğine katkıda bulunacak
cooperation
oranında
işbirliklerini sağlamasından memnuniyet
Systemair
company
in
presented
Turkish
industry
contribute to energy efficiency.
to
yenilenebilir
enerji
amacını taşıyor.” şeklinde konuştu.
üretme
iklimlendirme enerji ve
şirketlerine
duyuyoruz” dedi.
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
verimi
uygulama
79
ikili
s i h i r l i
• • • •
d o k u n u ş . . .
300 W No F l i c ke r ( k ı r pış m a y a pm a z ) L ED L a m b a l ar l a U y u m l u Mavi L E D
TOURAN L E D
D i m m e r
w w w . n i l s o n . c o m . t r
s i h i r l i
d o k u n u ş . . .
• 2 2 0 V Ça lı şma Ger ilimi • 10 - 2 0 sn Ge cikme Sür esi • M avi LE D
TOURAN E n e r g y
S a v e r
COMPANY NEWS | Firma Haberi
Mitsubishi Electric’s New Energy-management Technology Uses Electric Vehicles as Storage Batteries Lowers electric power costs by optimizing EV charging and discharging
discharging their power back into the company, as well as optimizing the operation
Elektrikli Araçlar Akü Olarak Kullanıldı
of PV and other power-generation systems according to the fluctuating unit price of
Mitsubishi Electric yeni enerji yönetimi
electricity sold on the grid, Mitsubishi Electric’s new system enables companies to
teknolojisi ile elektrikli araç şarjını ve
reduce their electric-power costs.
deşarjını
Mitsubishi Electric Corporation announced that it has developed a technology for efficiently managing photovoltaic (PV) and other power-generation expand its energy related systems and also the charging/discharging of electric vehicles (EVs) parked on company campuses. By optimizing the schedules for not only charging EVs but also
optimize
ederek
şirketlerin
elektrik enerjisi maliyetlerini azaltıyor This November, Mitsubishi Electric and its affiliate Mitsubishi Electric (China) Co., Ltd. will conduct a jointdemonstration test of the new technology at the factory of
Teknoloji
Mitsubishi Electric Automotive (China) Co., Ltd.
fotovoltaik ve diğer elektrik üretimi
öncüsü
sistemlerinin
Mitsubishi
verimli
Electric,
bir
şekilde
in Changshu in China, where the use of EVs is expected to advance rapidly. Going
yönetilmesi ve şirket tesislerinde park
forward, Mitsubishi Electric will continue research and development of its new energy-
halinde bulunan elektrikli araçların şarjı
management technology aiming for even higher efficiency and performance. Further,
ve deşarjı için enerji yönetimi teknolojisi
by combining the technology with the company’s energy management systems it
geliştirdi.
expects to continuously business.
sistemi, şirketlerde güç koşullandırma
Mitsubishi
Electric’in
yeni
sistemine bağlanan ya da çıkarılan elektrikli araçların durumunu düzenli olarak izliyor, bağlanan elektrikli araçları akü olarak kullanarak enerji maliyetlerini azaltıyor ve şarj/deşarj programını birkaç dakikada bir güncelliyor. Sistem tüm bu çalışmalar sonucunda beklenmedik elektrikli
araç
kullanımlarından
kaynaklanan enerji maliyeti artışlarını minimum düzeye indiriyor. Aynı zamanda Features
şebekeden sağlanan elektrik enerjisi
1) Reduces users’ electric power costs by 5% by optimizing EV charging/discharging
fiyatlarındaki
schedules
fotovoltaik ve diğer elektrik üretimi sistemlerinin
Mitsubishi Electric’s new solution uses a multi-directional power conditioning system
dalgalanmalara devreye
göre
alınmasını
da
kontrol ediyor.
(PCS) to reduce or shift the use of grid power during peak hours by calculating minimized power costs, coordinating the charging/discharging of EVs parked at
Mitsubishi
Electric’in
the user’s company with the use of PV and other power-generation systems, and
yeni
yönetimi
forecasting power demand and PV power generation.
kullanılan çok yönlü güç koşullandırma
enerji
geliştirdiği teknolojisinde
sistemi, pik saatlerde şebeke elektriği A mathematical programming embedding a proprietary model is used to calculate an
kullanımını
optimized plan for on-site power generation and EV charging/discharging based on
kaynaklara yönlendirmek için minimum
inputs such as contracted power from the grid, electricity unit prices, power demand
elektrik maliyetlerini hesaplıyor. Ayrıca
82
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
azaltmak
ya
da
başka
COMPANY NEWS | Firma Haberi
and expected use of EVs in the fleet under the constraints of the received-power
fotovoltaik ve diğer elektrik üretimi
capacity, supply-demand balance, and the maximum and minimum charge/discharge
sistemleri
levels of EVs and on-site storage batteries (Fig. 2).
park halinde bulunan elektrikli araçların
ile
kullanıcının
şirketinde
şarj/deşarj işlemlerini koordine ediyor, Conventional energy-management systems set a threshold to prevent the user’s
elektrik ihtiyacına ve fotovoltaik elektrik
power demand from exceeding its contracted power from the grid. EVs are charged
üretim kapasitesine ilişkin tahminler
in advance, allowing them to be discharged if power demand exceeds the threshold.
yürütüyor. Tescilli modelin matematiksel
However, if a number of EVs must be used off-site unexpectedly, this can result in the
programlama özelliği sayesinde alınan
need to charge EVs when the electricity unit price is still relatively high.
elektrik kapasitesi, arz-talep dengesi ve elektrikli araçlar ile sahadaki akülerin
In simulations using a scaled-down 1:10 model of a 1,000-employee factory, typical
maksimum
ve
minimum
şarj/deşarj
power demand, and EV usage, power costs in the case of using 10 EVs were found to
seviyeleri şeklindeki sınırlamalar dikkate
be 5 percent less than in the case of using no energy-management system.
alındığında, şebekeden temin edilecek enerji miktarı, elektrik birim fiyatları, filodaki
elektrikli
araçların
elektrik
ihtiyacı ve öngörülen kullanım seviyesi gibi
bilgilere
dayalı
olarak
sahada
elektrik üretimi ve elektrikli araç şarj/ deşarj işlemleri için optimum bir plan hazırlanıyor. Geleneksel enerji yönetimi sistemlerinde kullanıcının enerji talebinin şebekeden temin edilecek enerji miktarını aşmasını önlemek için bir eşik belirleniyor. Elektrikli araçlar önceden şarj edildiği için enerji talebinin eşik değeri aşması durumunda deşarj edilmeleri mümkün oluyor. Ancak beklenmedik bir şekilde birçok elektrikli aracın saha dışında kullanılması halinde 2) Uses multi-step control to minimize electric power cost increases in case of
elektrik birim fiyatı görece yüksekken
unexpected EV usage
elektrikli araçları şarj etmek gerekebiliyor. Bin çalışanın bulunduğu bir fabrikanın 1:10
The EV operation plan and charge/discharge schedule are regularly optimized through
olarak ölçeklendiği bir modelin kullanıldığı
the use of a “oneday plan” that is calculated several times each day to establish the
simülasyonlarda,
charge/discharge schedule for the next 24 hours, a “correction plan” calculated every
kullanıldığında ortaya çıkan genel enerji
several minutes to refine plans for the next several hours, and a “control command”
talebinin ve elektrikli araç kullanımından
calculated every several seconds (Fig. 3). Concurrently, the system continuously
kaynaklanan enerji maliyetinin enerji
monitors the amount of electricity purchased from the grid and the state of charge of
yönetim sistemi kullanılmaması halinde
EVs parked on the company’s campus.
ortaya çıkacak maliyetten yüzde 5 daha
10
elektrikli
araç
az olduğu tespit edildi. Conventional energy-management systems correct plans when PV power generation or power demand deviate significantly from the projected one-day plan. However,
Elektrik maliyetindeki artışları minimize
since these systems do not make allowances for factors such as delays in EVs
etmek için çok aşamalı kontrol
arriving at the company or undercharged EVs, purchasing power during peak hours
Elektrikli araçların operasyon planının ve
sometimes becomes unavoidable, resulting in higher costs to the company.
şarj/deşarj programının optimizasyonu amacıyla sonraki 24 saat için şarj/deşarj
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
83
COMPANY NEWS | Firma Haberi
Mitsubishi Electric’s system regularly monitors the status of EVs connected to or
programını belirlemek üzere günde birkaç
disconnected from the PCS, minimizes power costs by using connected EVs as
kez hesaplanan “günlük plan”, sonraki
storage batteries, and refines the charge/discharge schedule every few minutes,
birkaç
thereby minimizing power-cost increases due to any unexpected use of EVs.
geliştirmek amacıyla birkaç dakikada bir
saat
için
hazırlanan
planları
hesaplanan “düzeltme planı” ve birkaç saniyede bir hesaplanan “kontrol komutu” kullanılıyor.
Eşzamanlı
olarak
sistem,
şebekeden alınan elektrik miktarını ve şirkette park halinde duran elektrikli araçların
şarj
durumunu
izlemeye
devam ediyor. Geleneksel enerji yönetimi sistemlerinde fotovoltaik elektrik üretimi veya enerji talebi öngörülen günlük plandan ciddi ölçüde sapma gösterdiğinde planlarda
düzeltme
yapılıyor.
Ancak
bu sistemler elektrikli araçların şirkete geç varması veya şarjı biten elektrikli araçlar gibi faktörleri dikkate almadığı için zaman zaman pik saatlerde enerji alınması kaçınılmaz oluyor ve bu da As shown in the example in Fig. 4, EV1 arrives late at 9:00, preventing it from being
şirketin
discharged as originally scheduled between 8:00 and 9:00. Because the unit price
açıyor. Mitsubishi Electric’in geliştirdiği
maliyetlerinin
of electricity from the grid is high between 8:00 and 12:00, the discharge amounts
sistem,
from EV3 and EV4 are increased between 8:00 to 9:00 to avoid having to purchase
bağlanan
expensive grid power. After EV1 arrives at 9:00, it is discharged beyond the originally
araçların durumunu düzenli olarak izliyor,
scheduled amount, EV3 and EV4 discharges are decreased accordingly, and EV2
bağlanan elektrikli araçları akü olarak
which arrives as originally scheduled also discharges, thereby avoiding the use of
kullanarak enerji maliyetlerini azaltıyor
peak grid power by flexibly adjusting each vehicle’s discharge schedule.
ve şarj/deşarj programını birkaç dakikada
güç
artmasına
koşullandırma
ya
da
yol
sistemine
çıkarılan
elektrikli
bir güncelliyor. Sistem tüm bu çalışmalar sonucunda beklenmedik elektrikli araç kullanımlarından maliyeti
kaynaklanan
artışlarını
minimum
enerji düzeye
indiriyor. Enerji alanındaki ticari hacmini arttırmayı hedefliyor Gelecekte daha yüksek verimlilik ve performans elde etmek amacıyla yeni enerji
yönetimi
teknolojisine
yönelik
araştırma ve geliştirme çalışmalarına devam edecek olan Mitsubishi Electric, yeni teknolojinin şirketin enerji yönetimi sistemleriyle birleştirilmesi sonucunda enerji alanındaki ticari hacmini arttırmayı hedefliyor.
84
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
COMPANY NEWS | Firma Haberi
The Estap EcoLine Plus Series is Ready to Carry the Entire Burden of Your Information Network Designed by Estap engineers using state-of-the-art technology, the new generation EcoLine wall cabinet series eases the user's work with stylish design, advanced features and ease of use. With a carrying capacity of up to 65 kilograms, the series that can carry all the power of your information network is the perfect solution for multiple cables in public spaces. Estap, the first company to be approved by the Turkish Standards Institute (TSE) in the Turkish cabinet sector, reveals the difference in the sector with its EcoLine wall cabinet series developed using the latest technology. Superiority in EcoLine and EcoLine Plus The new EcoLine wall cabinet series eases the user's work with stylish design, advanced features and ease of use. The EcoLine series, which is ready to carry the entire burden of your information network with a carrying capacity of 65 kilograms, has many features for a more effective ventilation system. With a circulation system that ensures optimal air circulation within the cabinet, the series now allows for more efficient and safe use of the devices, proving that it is the perfect solution for a large number of cable networks with its pre-opened broken cable entries from 3 different points.
Demonte ve Montajlı Seçenekleriyle Estap’tan EcoLine Plus Türkiye kabinet sektöründe Türk Standartları Enstitüsü’nün (TSE) onaylandığı ilk firma olan Estap, son teknoloji kullanarak geliştirdiği EcoLine duvar tipi kabinet serisi ile sektördeki farkını ortaya koyuyor.
EcoLine Plus, with side flap opening, brings the user to the flatpack option
Legrand
tarafından
kullanılmasına olanak tanıyan seri, 3
with 50% less space.
tasarlanan EcoLine duvar tipi kabinet
farklı noktadan önceden açılmış kırılabilir
serisi, şık tasarımı, gelişmiş özellikleri ve
kablo girişleriyle de çok miktardaki kablo
kullanım rahatlığıyla kullanıcısının işini
ağı için mükemmel bir çözüm olduğunu
kolaylaştırıyor. 65 kilograma varan taşıma
kanıtlıyor.
kapasitesiyle bilgi ağınızın tüm yükünü
Açılabilir
taşımaya hazır olan EcoLine serisi, daha
Plus ve EcoLine, yüzde 50 daha az yer
etkili bir havalandırma sistemi için birçok
kaplayan Demonte (Flatpack) ambalajı ve
özelliği de bünyesinde barındırıyor.
300 mm x 50 mm ebatlarında üst, alt ve
mühendisleri
yan
kapaklarıyla
EcoLine
arka kablo giriş noktası ve kırılan noktalar
86
Kabin içinde optimum hava sirkülasyonu
için toz girişini önleyen fırçalı kablo giriş
sağlayan dolaşım sistemiyle cihazların
aksesuar seçeneğiyle de kullanıcısıyla
artık
buluşuyor.
daha
verimli
ve
güvenli
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
COMPANY NEWS | Firma Haberi
“Prysmian Cables inspirit to Istanbul Airport” PrysmianKablo's latest technology cables worth 100 million TL inspirits Istanbul Airport one of the most important projects of Turkey. Istanbul Airport, which was opened on October 29th, stands out among the projects that have attracted the attention of the world.
Türkiye’nin Dünyaya Açılan Kapısı “İstanbul Havalimanı”na Prysmian Kabloları hayat veriyor Türkiye'nin en önemli projelerinden olan İstanbul Havalimanı’na, Prysmian Kablo’nun Prysmian power cables supplied by authorized dealers, with a total amount of approximately 100 million TL and state-of-the-art technology,are halogenfree, have low smoke density and are resistant to fire. Istanbul Airport, which was opened on October 29th, is among the world's largest airports with an annual capacity of over 90 million passengers and is planned to fly to more than 300 destinations. Prysmian Cable supports the slogan "We connect Turkey to the future" with the service it provided to ”Istanbul Airport" which is known as one of the most important aviation centers of Europe and the world. Emphasizing that they will continue to invest in Turkey's future by taking part in important projects such as "Istanbul Airport" project, PrysmianKablo CEO ErkanAydoğdu said, While developing techniques in the construction sector in Turkey, we continue to develop our product range by adapting to new trends. As Prysmian Cable, we are proud of proving our achievements in the field of cables that require special production in many projects. We believe that we have demonstrated our difference by taking part in the Istanbul Airport project, which demonstrates
Turkey's
broad
vision.
Aydoğdu who mentioned that the total amount of Prysmian cables used at the Istanbul Airport, which are equipped with the latest technology, is approximately 100 million TL.
88
değeri yaklaşık 100 milyon TL tutarındaki son teknolojiye sahip kabloları hayat veriyor. 29 Ekim’de açılışı gerçekleştirilen “İstanbul Havalimanı”, dünya kamuoyunda ses getiren projeler arasında öne çıkıyor. Dünya çapında enerji ve telekomünikasyon
vurgulayan
kabloları sektörünün lideri Prysmian
Erkan Aydoğdu, “Türkiye’de her gün
Group'un Türkiye operasyonu Prysmian
büyüyen inşaat sektöründe teknikler
Kablo, “İstanbul Havalimanı” projesine
gelişirken, biz de yeni trendlere uyum
enerji ve zayıf akım kablolarıyla hayat
sağlayarak ürün yelpazemizi geliştirmeyi
veriyor. Prysmian Kablo’nun ve yetkili
sürdürüyoruz. Prysmian Kablo olarak
satıcılarının tedarik ettiği, toplam tutarı
özel üretim gerektiren kablolar alanındaki
yaklaşık 100 milyon TL’yi bulan ve
başarılarımızı birçok projede kanıtlamış
son teknolojiye sahip Prysmian enerji
olmaktan da gurur duyuyoruz. Türkiye’nin
kabloları, halojenden arındırılmış, düşük
geniş vizyonunu ortaya koyan “İstanbul
duman yoğunluklu ve yangına dayanıklı
Havalimanı” projesinde yer alarak farkımızı
olma özellikleri ile öne çıkıyor.
ortaya koyduğumuzu düşünüyoruz.” dedi.
Prysmian
Kablo
CEO’su
İstanbul Havalimanı’nda kullandıkları, son Güvenlik için, Prysmian Kablo
teknoloji ile donatılan Prysmian kabloların
Türkiye’nin geleceği için büyük öneme
toplam tutarının yaklaşık 100 milyon TL
sahip ve alanının en prestijli projesi olan
olduğunu belirten Aydoğdu, havalimanı
“İstanbul Havalimanı” için tercih edilen
için
Prysmian Kablo, Türk Kablo Sektörüne
yaklaşık 4.200.000 m. olduğunu söyledi.
kullanılan
kablo
miktarının
ise
de öncülük etmeye devam ediyor. 29 Ekim’de açılışı gerçekleştirilen “İstanbul
29 Ekim 2018'de tüm dünyaya armağan
Havalimanı”, yıllık 90 milyonun üzerinde
edilen, tasarımı ve geliştirdiği projeleri
yolcu kapasitesiyle dünyanın en büyük
ile henüz açılmadan ödülleri toplamaya
havalimanları arasında yer alıyor ve
başlayan “İstanbul Havalimanı”, "dünyanın
300’den fazla noktaya uçuş yapılması
sıfırdan inşa edilen en büyük havalimanı"
planlanıyor.
olarak Türkiye'nin adını havacılık tarihine altın harflerle yazdırıyor.
Prysmian Kablo, Avrupa’nın ve dünyanın en önemli havacılık merkezlerinden biri
Sadece seyahat değil ticarette de aksın
olarak anılan “İstanbul Havalimanı”na
Asya-Pasifik bölgesine kayması “İstanbul
verdiği hizmet ile “Türkiye’yi yarınlara
Havalimanı”nı kargoda da güçlü kılacak.
bağlıyoruz” sloganını destekliyor. “İstanbul
“İstanbul Havalimanı”nın ilk açıldığında 4
Havalimanı” projesi gibi önemli projelerde
milyon ton olan kargo kapasitesi, tüm
yer
fazları tamamlandığında ise 5,5 milyon
alarak
yatırım
Türkiye’nin
yapmayı
geleceğine
sürdüreceklerini
tona ulaşacak.
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
COMPANY NEWS | Firma Haberi
Dragonfly 2020 Pro 3D Printer Revolutionizing Its Electronic Production attracted great attention Dragonfly 2020 Pro 3D printer, which provides the opportunity to see the result of the design in a short time by reducing the prototype production process which lasts for weeksprovides the transition from 2D to 3D thinking in the design of electronic products in many sectors from automotive to health, from aviation to telecommunication, from consumer electronics to defense industry. İbrahim
Göğüş,
Technology
CDT's
Business
Information Development
Manager, explained the multi-layered production approaches of the DragonFly 2020 Pro3D printer in the field of electronic design automation: “The design of all electronic devices in our lives was imprisoned in certain molds due to the fact that the printed circuit boards in them were flat. The DragonFly 2020 Pro 3D printer offers the ability to produce PCBs in any way, and these prejudices could be eliminated and can be taken out of the designs we get accustomed.” In addition to the unlimited imaginative capability offered to the design process, the production and control of the PCB prototype the reduction, reproduction of the faults are reduced to hours and speeding up the production process by decreasing costs. The use of 3D printer (layered production technology) has now become mature in mechanical applications, and has become available
Elektronik Üretiminde Devrim Yapan Dragonfly 2020 Pro 3D Yazıcı Büyük İlgi Gördü Elektronik tasarım ve üretim otomasyonu alanının lider firması CDT Bilgi Teknolojileri;Türkiye, Ortadoğu ve Orta Asya pazarı temsilciliğini üstlendiği, elektronik sektöründe dünyanın önde gelen üç boyutlu yazıcı üreticilerinden Nano Dimension tarafından üretilen,katmanlı üretim yoluyla elektronik ürünler geliştirebilmenin yolunu açan DragonFly 2020 Pro 3D yazıcıyı Dubai’de düzenlenen GITEX Fuarı katılımcılarına tanıttı. Haftaları bulan prototip üretim sürecini
öğretim kurumlarının yanı sıra elektronik
saatlere indirerek tasarımın sonucunu kısa
sektörünün öncü kuruluşlarındaki Ar-
sürede görebilme imkanı sunan Dragonfly
Geve inovasyon merkezlerine ulaşarak
2020 Pro 3D yazıcı, otomotivden sağlığa,
sektörde fark sağlayacak projelere imza
havacılıktan telekomünikasyona, tüketici
atmayı hedefleyen CDT, DragonFly 2020
elektroniğinden
sanayiine
Pro 3D yazıcının prototip üretiminde
pek çok sektörde elektronik ürünlerin
savunma
sağladığı faydaları GITEX 2018’e katılan
tasarımda 2 boyutlu düşünceden 3 boyutlu
sektör profesyonelleri ile paylaştı.
düşünceye geçiş sağlıyor. Ortadoğu’daki yüksek
90
teknoloji
enstitüleri,
yüksek
Tüm dünyada birçok inovasyon ödülüne
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
COMPANY NEWS | Firma Haberi
tüm
elektronik
cihazların
tasarımı
içlerindeki baskı devre kartların düz olması zorunluluğundan dolayı belirli kalıplara hapsolmuş idi. DragonFly 2020 Pro 3D yazıcının sunduğu her şekilde PCB üretebilme imkânıyla bu kalıplar kırılabilecek
ve
görmeye
alıştığımız
tasarımların dışına çıkılabilecek. Tasarım sürecine sunduğu sınırsız hayal gücü imkânının yanı sıra PCB prototipinin üretilip kontrollerinin yapılması ve bir hata varsa giderilip yeniden üretilmesi aşamalarının saatler bazına indirilmesi de
üretim
ve
sürecini
maliyetleri
hızlandırıyor
düşürüyor.3D
kullanımı(katmanlı
üretim
yazıcı
teknolojisi)
mekanik uygulamalarda artık olgunlaştı, seri üretim ve son tüketici ürünlerinin for mass production and personalization
değer görülen DragonFly 2020 Pro
kişiselleştirilmesi için kullanılabilir hale
of
In
3D yazıcınınelektronik bileşen tasarım,
geldi.
electronics, this development could not
prototip oluşturma ve üretme sırasında
malzemelerinileri
be experienced due to the technology
karşılaşılan
nedeniyle bu gelişim yaşanamamıştı. Nano
needs of the materials to be used. Nano
anahtar
belirten
Dimension bu alandaki açığı kapatarak
Dimension closed the gap in this area
CDT Bilgi Teknolojileri Genel Müdürü
önemli bir gelişme yaşanmasının öncüsü
and pioneered significant development.”
Alpay Göğüş, müşterilerinin tüm ürün
oldu.”
İbrahim Göğüş added that he was pleased
geliştirme döngülerini kontrol edebilme,
to introduce the DragonFly 2020 Pro 3D
verimliliklerini arttırma ve piyasaya giriş
İbrahim Göğüş, karmaşık geometrilerde
printer at GITEX 2018, which provides
sürelerini hızlandırma olanağı sunacakları
tasarımlar hazırlayabilme ve deneme
added value such as the freedom to
için mutlu olduklarını belirtti ve GITEX
yapabilme özgürlüğü, farklı şekil, boyut
design
complex
2018’de yer alma amaçlarıyla ilgili şunları
ve
geometries, to produce according to the
söyledi: “GITEX 2018 Teknoloji Haftası’na
yapabilme,
need in different shapes, dimensions and
katılarak
sunabilme gibi katma değer sağlayan
flexibility and to offer faster products to
portföyünü
the market.
öncü
end-consumer
and
products.
experiment
in
zorlukların çözüm
aşılmasında
olduğunu
zengin
ürün
Ortadoğu’nun
şirketlerine
ve
hizmet
sektöründe
tanıtmayı,
mevcut
müşteri ve iş ortağı ağını genişletmeyi
Elektronikte
esneklikte
DragonFly
ise
kullanılacak
teknoloji
ihtiyaca
pazara 2020
daha Pro
ihtiyacı
göre hızlı 3D
teknolojilerinde
çağ
memnuniyeti de sözlerine ekledi.
açan
DragonFly Pro2020 Pro 3D yazıcısını da bölgenin inovasyon odaklı kurumlarıyla buluşturma fırsatı sağladı.” CDT Bilgi Teknolojileri İş Geliştirme Yöneticisi İbrahim Göğüş iseDragonFly 2020 Pro3D yazıcının elektronik tasarım otomasyonu çok
katmanlı
alanında üretim
ürün yazıcıyı
GITEX 2018’de tanıtmaktan duydukları
hedefledik ve GITEX bize, elektronik üretim
üretim
yaşatacağı yaklaşımlarını
şöyle anlattı: “Hayatımızda yer alan
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
91
ARTICLE | Makale
Kablo ve Makara Kullanımı Türk Prysmian Kablo ve Sistemleri A.Ş. Gamze KEÇECİ Ömerbey Mah. Bursa Asfaltı Cad. No:51 Mudanya 16941 – Bursa Tel: +90 224 270 31 55 Fax: +90 0224 270 30 24 e-posta: HYPERLINK "mailto:gamze.kececi@prysmiangroup.com" gamze.kececi@prysmiangroup.com GİRİŞ
1.2. Yükleme
Enerjiyi ya da sinyali bir noktadan
Makaralar, sadece ortalarındaki delik
başka bir noktaya iletmek ya da
veya demir çubuktan tutularak ya
taşımak üzere kullandığımız kabloların
da orta delikten geçirilen bir zincir
işlevlerini, tam performans ve en uzun
yardımı
süre ile yerine getirebilmeleri için
kullanırken,
tasarım, üretim ve test süreçleri kadar,
yanakları arasında boşluk bırakmaya
kullanımı, nakliyesi ve depolanması da
dikkat edilmelidir. Çapı 1,2m’den büyük
çok ciddi önem arz etmektedir.
makaralar söz konusu olduğunda, birden
Bilindiği üzere, kabloları fabrikadan
ile
kaldırılmalıdır. zincir
fazla
ile
makara
Zincir
makaranın
aynı
anda
1.5. Yuvarlama Makaralar, sadece kısa mesafeler
kaldırılmamalıdır.
son kullanıcıya taşımanın en yaygın
için
ve güvenli yolu, makara kullanımıdır.
yüzey, düzgün ve pürüzsüz olmalıdır.
yuvarlanmalı;
yuvarlanacak
Makaraların
ve
Makara, yanaklarında bulunan ok
depolama şartları ne kadar doğru
yönünün tersi yönde yuvarlanmalıdır.
olursa, kablolar kurulum aşamasında,
Eğer makara üzerinde ok işareti
fabrikadan çıktığı hallerine o kadar
yoksa, kablonun makara üzerinde
kullanımı,
nakliye
1.3. Boşaltma
gevşemesine
nakliyesi,
Makaraları araçtan (kamyon, gemi,
makara,
depolanması ve kullanılması sırasında
vagon vb.) indirirken, doğru makineler
yuvarlanmalıdır.
meydana
(forklift,
yakın
ve
yazımız,
problemsiz makaraların gelebilecek
olurlar.
kaza
Bu
ve
vinç
vb.)
izin
kablo
vermemek sarım
için
yönünde
kullanılmalıdır.
kayıpları en aza indirmek için, alınması
Makaralar kesinlikle atılmamalı ve
gereken önlemler ve kabloların daha
yüksekten bırakılmamalıdır.
verimli ve uzun ömürlü kullanılmaları için, yapılması gereken uygulamaları içeren tavsiyelerden oluşmaktadır. 1. MAKARALARIN KULLANILMASI 1.1. Makara Pozisyonu Makaralar tutulmalı,
sadece
dik
yanakları
durumda 1.6. Kablo Sağma
üzerinde
Kabloyu makaradan açarken;
bırakılmamalıdır. 1.4. Forklift Kullanımı Forklift
kullanılacaksa,
Kablo alt ucu serbest bırakılmalıdır.
forkliftin
Kablo gerdirilmeden, taahhüt edilen
çatalları, makaranın iki yanağına da
maksimum çekme kuvvetini aşmadan
temas etmelidir. Makara, kesinlikle
ve
yanaklar arasındaki çakım tahtaları
açılmalıdır.
üzerinde kaldırılmamalıdır.
Kablonun minimum bükme yarıçapı,
yanaklarından
94
makara,
kaldırılmalı;
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
sadece
makara
döndürülerek
ARTICLE | Makale
kablo çapının 15 katına eşit veya daha
yanakları arasına değil, yanakların
2.5. Makaraların Bağlanması
büyük olmalıdır.
altına yerleştirilmelidir. Takoz yerine,
Makaraların
kesinlikle taş kullanılmamalıdır. Özel
yapılmalı; halatlar, makaranın orta
dikkat gösterilmesi gereken yüklerin
deliğinden geçirilerek bağlanmalıdır.
taşınmasına izin verilmeden önce, tüm
Kesinlikle
önlemlerin uygun şekilde alındığından
üzerinden bağlama yapılmamalıdır.
bağlanması
makaranın
halatlarla
yanakları
emin olunuz.
2.6.
Birden
Fazla
Makaranın
Yüklenmesi 2.3. Çivi Kullanılması Makaraların çivi
Birden fazla makaranın yükleneceği
sabitlenmesi
kullanıldığında,
çivi
amacıyla
durumlarda
boyunun,
yüklemelerde),
(bir
makara yanak kalınlığından küçük
yanak
yanağa
olmasına dikkat edilmelidir.
dikkat
edilmelidir.
veya
iki
katlı
makaraların temas Bir
etmesine makaranın
yanaklarının, diğer makaraların çakım tahtaları üzerine gelmemesine dikkat edilmelidir. 2. NAKLİYE KOŞULLARI 2.1. Makara Pozisyonu Makaralar
sadece
tutulmalı;
dik
durumda
yanakları
taşınmamalıdır.
Yetkili
kişilerin
herhangi
kaldırma
ya
da
üzerinde olmayan
bir
mekanik
taşıma
cihazını
kullanmasına izin verilmemelidir.
2.4. Büyük Makaralar Çapı 1,6m’den büyük olan makaraların sabitlenmesi
için,
mutlaka
takoz
3. DEPOLAMA ŞARTLARI
kullanılmalı ve takozların üzerindeki makara, aracın tabanına değmemelidir.
3.1.
Kaldırma ve taşıma araçlarında izin
Isı
verilen kapasitenin üzerinde ağırlıktaki
depolanmamalıdır.
kaynaklarının
yakınında
yükler kesinlikle taşınmamalıdır.
2.2. Makaraların Sabitlenmesi Makaraları sabitlemek için, takozlar kullanılmalıdır.
Takozlar,
makara
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
95
ARTICLE | Makale
3.2.
3.4.
Yüksek
titreşim
ve
sarsıntının
olabileceği yerlerde (gemi
motor
Yumuşak yüzeyli yerlerde depolama yapılmamalıdır.
odası
vb.)
depolanmamalıdır.
3.6. Uzun süreli depolamalarda, (6 ay ve fazlası) makaralar, güneş, yağmur 3.5.
gibi etkenlerden korunacak şekilde
Suya maruz kalabilecek mekanlarda
depolanmalıdır.
depolama yapılmamalıdır. Tüm kablo sonları, su girişini engellemek amacıyla, 3.3.
her zaman kapalı tutulmalıdır.
Düzensiz
ve
depolanmamalıdır.
pürüzlü
yerlerde Makaraları paletler ya da değişik destekler depolamak
ile
yerden
tercih
yüksekte
edilebilir.
Nemli
yerlerde, makaralar arasında 8cm bırakmak,
hava
dolaşımına
imkân
vermesi nedeniyle tavsiye edilir.
96
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
COMPANY NEWS | Firma Haberi
Ekonomi Bakanlığı Hannover Messe’ye Yerli ve Milli Üretimle Katılan Türk Markalarını Destekleyecek Dünyanın en büyük sanayi fuarı Hannover Messe,2019 yılı ana temasını “Entegre Endüstri – Endüstriyel Zeka” olarak belirledi.200’ü aşkın Türk markasının da katılacağı fuar öncesi Ekonomi Bakanlığı’ndan önemli bir duyuru yapıldı. Bakanlık, yerli ve milli üretim yapan ve fuara katılacak olan firmalara, metrekare bazında 1.264 TL’lik destek sunacak. Bakanlık, bu girişimi ile ihracatın arttırılmasına katkı sunmayı amaçlıyor. Hannover Messe 2019, 1 -5 Nisan tarihleri arasında Hannover’de yapılacak. Dünyanın önde gelen sanayi kuruluşlarının
eğitiminin; enerji verimliliği ve kullanımı
Almanya’da buluştuğu “Hannover Messe”
ile otonom üretim süreçleri dâhil olmak
fuarı, “Entegre Endüstri – Endüstriyel
üzere, üretim ve enerji sektörlerinde artan
Zeka” ana temasıyla kapılarını açmaya
önemine vurgu yapacak.Fuarda ayrıca
hazırlanıyor.
ara yüz, protokol ve güvenlik açısından
teknolojide
Her bir
yıl
sonraki
endüstriyel ne
yaşanan zorluklar ele alınacak. Yapay
olacağına odaklanan fuar, 2019 yılında
adımın
zekâ ve endüstri sektörlerinin düşünce
IAMD–Entegre Otomasyon, Hareket ve
liderleri,
Kuvvet, Dijital Fabrika, Enerji, Endüstriyel
gelerek geleceğin çözümlerini geliştirecek.
HannoverMesse’de
bir
araya
Tedarik, ComVac, Araştırma & Teknoloji bölümlerinden
İhtiyaç
Duyar”
ve
“Elektrikli
Taşıt Altyapısı” fuarın en dikkat çeken ve
Endüstriyel
“Entegre Otomasyon ve Hareketli Sürücü
merakla
teknolojilerin entegrasyonu, dijitalleşmesi,
Sistemleri” (IAMD) için, “Hannover Messe”
olarak ön plana çıkıyor.
birbiriyle bağlantısı ve dünyadaki üretim
bünyesinde 14 sergi salonu ayrıldı. Fabrika ve
endüstrileri için fuarda önemli bir alan ayrıldı.
proses otomasyon sistemleri, endüstriyel BT,
Hidrojen,
robotik, akıllı sürücü sistemleri, akıllı hidrolik
tartışılacak!
Ekonomi Bakanlığı fuara katılan Türk
ve pnömatik sistemleri başta olmak üzere
Avrupa kıtasında türünün lider etkinliği
markalara teşvik vereceğini duyurdu
geleceğin fabrikaları için tam kapsamlı ürün ve
konumundaki "Hidrojen ve Yakıt Hücreleri
Dünyanın önde gelen sanayi kuruluşlarının
çözümler bu özel alanın içeriğini oluşturacak.
Avrupa"
Almanya’da
oluşacak.
Enerjiye
buluştuğu
“Hannover
Messe” fuarına Türkiye’den yerli ve milli markalarıyla
beklenen
dijital
özel
konferans
enerji,
başlıkları
entegre
gösteriminde
enerji
gündem
yenilenebilir kaynaklardan türetilen enerji Akıllı makinelere akıllı enerji sistemleri…
için bir depolama ortamı olarak hidrojen
olan
firmalara
Akıllı enerji teknolojilerini her yıl kapsamlı
olacak.
teşvik
vereceği
bir şekilde ele alan Hannover Messe,
Enerji verimliliğini arttırırken maliyetini
duyuruldu. Fuara katılacak olan Türk
enerjinin tüm bileşenlerini 1100’ün üzerinde
düşüren yapay zeka teknolojileri "Dijital
markalara bakanlığın metrekare bazında
katılımcı firmayla, "Entegre Enerji" başlığı
Enerji" özel bölümünde ele alınacak. Bu
vereceği teşvikin bedeli ise 1.264 TL olarak
altında bir araya getirecek. Katılım üretim,
alanda enerji altyapısının sayısallaştırılması,
belirlendi.
iletim, depolama, akıllı dağıtımı, dijital enerji
özellikle de enerji akışlarının dijital kontrolü
Endüstri alanında ürün ve çözümler sunan
yönetimi ve mobilite çözümlerini kapsayan
ve takibine odaklanılacak.
fuara, 2018 yılında 200’ü Türk olmak üzere
"Entegre Enerji", elektrik enerjisi ve termal
Ziyaretçilere merkezi bir bilgi kaynağı
5000’i aşkın firma katılmıştı. 75 ülkeden 210
enerjinin makineler arası entegrasyonuna
sunabilmek
bin sektör profesyoneli ise yeni işbirlikleri
odaklanacak.
"Entegre Enerji Plazası" ve "Hayat Enerjiye
Ekonomi
katılacak
Bakanlığı’nın
yakalama amacıyla fuarı ziyaret edilmişti. Türkiye
sanayisinin
ihtiyaç
duyduğu
amacıyla
hayata
geçirilen
İhtiyaç Duyar" forumlarında endüstriden, 5 günde 90’ı aşkın konferans ve forum
bilimden ve siyasetten uzmanlar bir araya
düzenlenecek
gelerek yarının enerji sistemlerini ve dijital
teknoloji bu fuarda
Bütün
Türkiye sanayisinde en çok tartışılan
ziyaretçilerin
konuları arasında yer alan Endüstri 4.0’ın
beklediği
üretim alanında geleceğini şekillendiren
ve forum programı ise bütün ihtiyaçlara
otonom
yeni nesil teknolojiler Hannover Messe
cevap verecek biçimde hazırlandı. Fuar
sistemlerine ve alternatif mobilite ve
2019’da sahne alacak. Türkiye sanayisinde
programında 90’dan fazla konferans ve
taşıma
teknolojiye yatırım yapmayı hedefleyen
forum yer alıyor.
sergiye eşlik edecek forumda önde gelen
200’ün
de
“Hidrojen ve Yakıt Hücreleri Avrupa”, “Dijital
uzmanlar yarının mobilite sistemlerinin ön
katılacağı fuar, yapay zeka ve makine
Enerji”, “Entegre Enerji Plazası”, “Hayat
şartlarını ele alacak.
üzerinde
98
önemli
şirketin
bir
yıl
boyunca
ve
fabrikalarda güvenilir enerji çözümlerine
bir
merakla
olay ihtiyacı tartışacaklar. "Elektrikli Taşıt
Messe,
konferans
Altyapısı" sergisinde, şarj teknolojisine,
büyük
Hannover
firmaların
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
sürüşe, çözümlerine
yeni
faturalama
odaklanılacak.
Bu
Industrial Energy Systems EURASIA Uluslararası Enerji, Elektrik ve Elektronik Teknolojileri Fuarı
14 - 17 Mart 2019 Tüyap Fuar ve Kongre Merkezi İstanbul win-eurasia.com
#wineurasia
Online ! İçinom t ı y a K urasia.c
win-e
Organizer Hannover Fairs Turkey Fuarcılık A.Ş. Tel. 0212 334 69 00 Faks 0212 334 69 34 info@hf-turkey.com www.hmist.com.tr
Destekleyenler
Resmi Havayolu
Resmi Seyahat Acentesi
Destekleyen Dernekler
AKDER
AKIŞKAN GÜCÜ DERNEĞİ
‘’ Türk Endüstrisinin İtici Gücü ’’
BU FUARLAR 5174 SAYILI KANUN GEREĞİNCE TOBB (TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ) DENETİMİNDE DÜZENLENMEKTEDİR.
COMPANY NEWS | Firma Haberi
Günsan’ın Hedef Ülke Pazarları Afrika, Ortadoğu ve Rusya Yenilikçi ürünleriyle anahtar ve priz sektörüne ilkleri kazandıran Günsan Elektrik, üretiminde yeni teknolojilergeliştirdiği2018 yılını yüzde 20 büyümeylekapatmayı hedefliyor.2019 yılında akıllı yeni ürün gruplarıyla Afrika, Ortadoğu ve Rusya pazarlarına ağırlık vermeyi planlayan Günsan,ihracat yaptığı ülke sayısını artırmayı planlıyor. Anahtar ve priz sektörüne yenilikçi
artıyor. Firma olarak sektör ortalamasının
farklılaşmamızı sağlıyor. Akıllı yeni ürün
yaklaşım getiren Günsan, kaliteli ve
üzerinde
gruplarımızla yenicoğrafyalara ulaşmayı
ekonomik ürün gamıyla 2018 yılını yüzde
haneli büyümeyi hedefliyoruz. Bu hedefe
hedefliyoruz.
20büyümeyle
kapatmayı
hedefliyor.
ilerliyoruz.
2019
yılındaçift
Afrika
ve
Ortadoğu
ulaşmak adına kapasitemizi artıracak
yakındantakip ettiğimiz pazarlar. 2019
Anahtar priz, grup prizler, aksesuarlar,
yatırımlarımız2019
yılında özellikle Rusya pazarında da aktif
sigorta kutuları, şalt grubu, kauçuk fiş
edecek.Referans proje çalışmalarımızla
ve prizler ile kablo kategorilerindetoplam
iç pazardaki payımızı korumakla birlikte
17 bin parçalık ürün portföyü ve 50
ihracatta
milyon
İhracat
anahtar
üretim
kapasitesi
yılında
büyümeye
da
devam
olmak istiyoruz.”
odaklanacağız.
kanalımızda
faaliyette
bulunan Günsan, iç pazarın yanı sıra
bulunduğumuz ülke sayısını 70’in üzerine
akıllı ürün gruplarını yeni coğrafyalarla
çıkarmayı hedefliyoruz”dedi.
buluşturacak. Yeni pazarlara odaklandı Son 3 yılda yüzde 60’dan fazla büyüme
Yeni
göstererek Türkiye pazarından yüzde 20
çalışmalarına
pay aldıklarını belirten Günsan Elektrik
bir
Ceo’su Francisco Gil Garcia; konut
Garcia,inovasyon ve Ar-Geyatırımlarını
piyasası ve son kullanıcıların değişen
yüzde 50 daha artırmayı hedeflediklerini
ihtiyaçları doğrultusunda inovatif fikirler
dile getirdi. Garcia,“Yüksek teknolojiye
geliştirmeye devam edeceklerini söyledi.
uyumlu,kullanıcılarımızın
ürün pay
100
sektörün
ayırdıklarını
kolaylaştıran Garcia;“Üretim kapasitemiz her geçen yıl
geliştirmede
ve
Ar-Ge üzerinde
daifade
eden
hayatını
kişiselleştirilebilen
ürünlerimizinrekabetçi yapıları sektörde
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
COMPANY NEWS | Firma Haberi
CDT, Dijital Dönüşüm Alanında 2019 Yılına da İddialı Girdi Yılların bilgi birimi ile sektöre yenilikçi hizmetler üreten ve yerel kaynaklarla hem ülkemizde hem de uluslararası arenada elektronik tasarım otomasyonu konusunda öncü olmaya devam eden CDT, 2018 yılını çalışma bölgesini ve ekibini genişleterek kapattı. Yerli sanayiimizin yenilikçi çabalarına elektronik yönelik
tasarım
çözümleri
hizmetleri
otomasyonuna ve
danışmanlık
iledestek
veren
CDT,
araştırma ve geliştirmede Türkiye’ye sağladığı
katma
değerli
bilgi
ve
hizmetlerini ihraç için hız kesmeden çalışıyor. CDT 2018 yılında, firmaların dijital dönüşümlerine destek olmanın yanı sıra elektronik bileşen tasarım, prototip
yaratma
karşılaştıkları
ve
üretiminde
zorlukları
konusunda
aşma
yepyeni
çözümleri
Valor
çözümlerini
sunduk.
bünyesine kattı.
müşterilerimize
Elektronik
baskı
devre
Göğüş yeni yıl hedeflerini aktararak sözlerini şöyle tamamladı:
üretimi yapılan bir fabrikanın ‘Akıllı Akıllı Fabrika Dönüşümlerini Sağladık!
Fabrika’ya
sağlayan
“Karmaşık geometrilerde tasarımlar
Çalışma bölgesini Ortadoğu ve Kuzey
Valor çözümleriyle PCB tasarım ve
hazırlayabilme ve deneme yapabilme
Afrika’ya kadar genişleterek ekibine
üretiminin her aşamasında geleneksel
özgürlüğü,
farklı
kattığı yeni çalışma arkadaşlarıyla
kurumsal
esneklikte
ihtiyaca
geçen seneye göre %20 büyüdüklerini
üretim-yönetim sistemlerinin yetersiz
yapabilme, pazara daha hızlı ürün
belirten
MüdürüAlpay
kaldığı noktalarda devreye girerek bu
sunabilme
Göğüş, bu gelişmeler kapsamında yılı
sistemlerin yerel kaynaklarla daha
sağlayan
şöyle değerlendirdi:
etkin bir biçimde kullanılabilmesini
3D ile 2019’da sektör için faydalı
sağladık.”
çalışmalar
CDTGenel
dönüşümünü
kaynak
planlama
ve
şekil,
gibi
boyut
göre
katma
DragonFly
ve
üretim değerler
2020
Pro
gerçekleştireceğiz.
Firmaların öncelikleri doğrultusunda,
“25 yılı aşkın bir süredir ülkemizin yenilikçilik çabalarına tanık olarak
Elektronik
doğrudan
vermenin
Düşünceden 3 Boyutlu Düşünceye
geçişin
Dünyanın
Geçiş…
entegrasyon olan Valor çözümlerinin
destek
mutluluğunu
yaşıyoruz.
önde
markalarıyla
gelen
içinde
olduğumuz
tasarım
ve
otomasyonu
işbirliği
elektronik konusunda
CDT,
Tasarımda
elektronik
dünyanın
önde
üreticilerinden
Nano
PCB
üretimi
için
temelini
Endüstri oluşturacak
4.0’a bir
sektöründe
modüler yapısı sayesinde bu süreçte
3D
de adım adım yanlarında olmaya
yazıcı
Dimension
devam
edeceğiz.Müşterilerimize
toplam çözüm sunabilen tecrübeli
gerçekleştirdikleri
sunduğumuzçözümlere bunca yıldır
ekibimizle çok sayıda başarılı proje
işbirliğiyle DragonFly 2020 Pro 3D
edindiğimiz deneyimlerle sağladığımız
gerçekleştirdiğimiz
daha
yazıcının Türkiye, Ortadoğu ve Orta
bilgi birikimi de ekleyerek yüksek
geride bırakırken uluslararası arenada
Asya pazarı temsilciliğini üstlendi.
kalite
varlık
Bu
çalışmalarımızı
göstermenin
yılı
mutluluğunu
içinde
Boyutlu
ile
bir
yıl
gelen
2
işbirliğiylemüşterilerinin
tüm
hizmet
sunmak
amacıyla
sürdürüyoruz.
Yerel
yaşıyoruz. Dijital dönüşüm çağına
ürün geliştirme döngülerini kontrol
kaynaklarla ürettiğimiz hizmetlerimizi
hızlı
2018’de
edebilme, verimliliklerini arttırma ve
hem
hem sektörde kullanılan pek çok
piyasaya giriş sürelerini hızlandırma
bölgemize ihraç etmek ve devamında
donanım ve yazılımın entegrasyonunu
olanağı sunmaya başladıklarını da
kaliteli işler ortaya çıktığını izlemek
sağlamaya
bir
belirten Alpay Göğüş, ülkemizdeilk
bizi fazlasıyla memnun ediyor. 2019
platform sunan hem de IoT, ortak
kez katmanlı üretim yoluyla elektronik
yılınında da aynı çizgide ilerleyerek
veri paylaşımı ve analitik yetenekler
ürünler
yükseldiğimiz
yardımıyla sağlam bir altyapı olan
açtıklarını
bir
102
giriş
yaptığımız
yönelik
hazır
geliştirebilmenin sözlerine
yolunu
ekledi.Alpay
ülkemize
umuyoruz.”
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
sunmak
bir
yıl
hem
de
olmasını
ARTICLE | Makale
TÜRKİYE VE DÜNYADA ELEKTRİK MOTORLARI ENERJİ TÜKETİMİ VE İLGİLİ TEKNİK MEVZUAT
Türkiye Ve Dünyada Elektrik Motorları Enerji Tüketimi VeGüvenir İlgiliKaanTeknik Mevzuat ESEN Türk Standardları Enstitüsü Güvenir Kaan Gebze ESEN Müdürlüğü Elektroteknik Laboratuvarı Gebze / KOCAELİ Türk Standardları Enstitüsü Elektroteknikgkesen@tse.org.tr Laboratuvarı Gebze Müdürlüğü Gebze / KOCAELİ - gkesen@tse.org.tr
ÖZET Enerjide arz güvenliğinin sanayide, sanayide sürdürülebilirliğinin ve büyümenin ise kalkınmada oldukça önem taşıdığı günümüzde saklı enerji kaynağı sayılabilecek olan verimlilik hususu önem arz etmektedir. TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) verilerine göre Türkiye elektrik enerjisinin 2013 yılı itibariyle %47,1’si sanayi sektöründe tüketilmektedir. Sanayide kullanılan elektrik motorları ise bu sektörde tüketilen elektrik enerjisinin yaklaşık %70’ini teşkil etmektedir. Bu veriler enerji verimliliğinde hedeflenmesi gereken noktaların başında sanayi sektörünün olduğunu sanayide de elektrik motorlarının olduğunu göstermektedir. Sanayinin büyümeye ve son yıllardaki ar-ge desteklerine endeksli olarak gelişmesi, otomasyon sistemleri ile daha teknoloji yoğun olma yolunda ilerlemesi her yıl Türkiye piyasasına 1 milyon adedin üzerinde elektrik motoru arz edilmesine neden olmaktadır. Türkiye’de BSTB (Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı) tarafından AB (Avrupa Birliği) mevzuatı ile uyumlu hale getirilen yerel mevzuat, söz konusu elektrik motorları için enerji verimlilik endeksi beyanını ve bulunması gereken en düşük seviyeyi zorunlu kılmaktadır. Bu çalışma ile dünyada ve Türkiye’de elektrik motorlarının sektörel ve sınıfsal açıdan enerji tüketimi irdelenmekte; ayrıca Türkiye pazarına arz edilen yerli ve yabancı menşeili elektrik motorlarının piyasa gözetim ve denetimi faaliyetlerinin hukuki dayanağı ve gelişim süreci aktarılmaktadır. Çalışma neticesinde düşük verimli elektrik motorlarının yüksek verimli olanlar ile değiştirilmesi yoluyla Türkiye’de yaklaşık yılda 2500 GWh’lik enerji tasarrufu sağlanabileceği sonucuna varılmıştır. Anahtar Kelimeler: Elektrik Motorları, Sincap Kafesli Asenkron Motorlar, Enerji Verimliliği, Enerji Etiketlemesi
1. GİRİŞ Elektrik motorlarında verimlilik üzerine kurulan ilk oluşum, tüketiciyi korumak ve haksız rekabeti önlemek için 1998 yılında CEMEP (Avrupa Elektrik Makinaları ve Güç Elektroniği İmalatçıları Komitesi) tarafından kabul edilen ve tamamen ihtiyari olan elektrik motorlarını, EFF3, EFF2 ve EFF1 olmak üzere verimlilik değerlerine göre sınıflandıran uygulamadır. 1,1-90 kW motorları kapsayan bu uygulamada EFF3 en düşük verimlilik sınıfı, EFF1 en yüksek verimlilik sınıfı olarak belirlenmiştir.[1] Verimlilik sınıflarına ise 2008 yılında IEC tarafından yayımlanan ve 2009 yılında CENELEC ile Avrupa Normu haline gelen ve 2010 yılında ise TSE
104
tarafından kabul edilen TS EN 60034-30 standardı, verimlilik sınıflarına IE1, IE2, IE3, IE4 şeklinde yeni bir tanımlama getirilmiştir. Bu yeni tanımlamaya göre IE1 EEF2’nin, IE2 EFF1’in karşılığı olup, IE1 Standard verimli, IE2 Yüksek verimli, IE3 Çok Yüksek Verimli Motorlar ve IE4 Süper Çok Yüksek Verimli Motorlar olarak tanımlanmıştır. [2] İlk olarak 2/4/6 kutuplu anma gerilimi 1000V aşmayan ve 0,75 ila 375 kW güç aralığında sincap kafesli asenkron motorları kapsayan TS EN 60034-30 standardı, 2014 yılında doğrudan şebekeden beslenen motorlar ve değişken hız sürücülü motorlar olmak üzere iki kısma ayrılmıştır. Şebeke tarafından doğrudan beslenen motorlar için verimlilik sınıflarını tayin eden TS EN 60034-30-1 standardı
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
HANNOVER MESSE
S A N AY İ LİDERLERİNİN MERKEZİ 1 – 5 Nisan 2019 Hannover ▪ Almanya hannovermesse.com #HM19 İsveç PARTNER ÜLKE 2019
ARTICLE | Makale
yayımlanmıştır. TS EN 60034-30-2 ise taslak halindedir. TS EN 60034-30-1 standardı farklı olarak 0,12 ila 1000 kW güç aralığını kapsamakta ve IE4 verimlilik sınıfını tanımlarken IE5 verimlilik sınıfının ileride yayımlanacağını bildirmektedir. Ayrıca 8 kutuplu motorlar da bu değişiklik ile kapsama dâhil olmuş bulunmaktadır. [3,4]
4703 Sayılı Kanun 2009/125/AT Eko Tasarım Yönetmeliği SGM-2012/2 Çevreye Duyarlı Tasarım Gereklerine Dair Tebliğ İlgili Standardlar (TS EN 60034 Serisi Std.)
100 90
Şekil 1 Elektrik Motorlarında Doğrudan Etkili Yasal Düzenlemeler [5]
80
Tebliğde göze çarpan en önemli husus zorunlu uygulamaya dair düzenlemelerdir. Tebliğ 02.04.2012 tarihi itibariye IE1 verimlilik sınıfı motorların piyasaya arz edilmesini yasaklamakta ve diğer verimlilik sınıfları için süreç tanımlamaktadır. Bunun dışında 01.01.2015 tarihinden itibaren, anma çıkış gücü 7,5 kW ile 375 kW arasında olan motorların veriminin, IE3 verim seviyesinden düşük olmayacağını veya piyasaya arz edilen motorların IE2 verim seviyesini karşılayacak ve değişken hızlı tahrikle teçhiz edilmesi gerektiğini bildirmektedir.[6]
70 60
0,12
2,4 IE1
48 IE2
IE3
960
50
IE4
Grafik 1 TS EN 60034-30-1 Standardına Göre Verimlilik Sınıfları [3]
2. MEVZUAT Elektrik motorları hususunda ilk yasal düzenleme Avrupa Birliğinin Elektrik Motorları ile İlgili Çevreye Duyarlı Tasarım Gereklerine Dair EC/640/2009 sayılı tüzüğüdür. Beraberinde, 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanunun 14 üncü maddesine dayanılarak hazırlanan Enerji ile İlgili Ürünlerin Çevreye Duyarlı Tasarımına İlişkin Yönetmelik 2010 yılında yürürlüğe girmiştir. Daha sonra 2012 yılında EC/640/2009 referans alınarak hazırlanan ve uyumlaştırılan SGM2012/2 Elektrik Motorları İle İlgili Çevreye Duyarlı Tasarım Gereklerine Dair Tebliğ yayımlanarak ulusal mevzuata kazandırılmıştır. [5] Yasal düzenlemeler ile elektrik motorlarına dair mevzuat, piyasa gözetim ve denetim faaliyetlerini de uygulanabilir kılmıştır. SGM-2012/2 sayılı tebliğ ile 2, 4, 6 kutuplu, anma gerilimi (UN) en fazla 1000 V olan, anma çıkış gücü (PN) 0,75 kW ile 375 kW arasında olan ve sürekli çalışacak şekilde tasarlanmış tek hızlı, 3 fazlı, 50 Hz veya 50/60 Hz sincap kafesli endüksiyon motorları denetim kapsama alınmış bulunmaktadır.[6]
106
Tablo 1 Türkiye'de zorunlu uygulamaya geçiş süreci [6] Sınıfı
Açıklama
Zorunlu Yürürlük Tarihi
(İstisnalar)
IE1 02.04.2012
2 Nisan 2012 tarihinden itibaren piyasaya sürülmesi yasaklanmıştır.
IE2 02.04.2012
01.01.2015 tarihine kadar kullanılabilecektir.
01.01.2015
Değişken hızlı tahrikle teçhiz edilmesi halinde IE2 verim seviyesi kullanılabilecek. (7,5 kW 375 kW)
IE3 IE3
Değişken hızlı tahrikle teçhiz edilmesi halinde 01.01.2017 IE2 verim seviyesi kullanılabilecek. (0,75 kW 375 kW)
Sürecin devamında ise 01.01.2017 tarihinden itibaren, anma çıkış gücü 0,75 kW ile 375 kW arasında olan motorların verimi, IE3 verim seviyesinden düşük olmamalı veya piyasaya arz edilen motorların IE2 verim seviyesini karşılaması ve değişken hızlı tahrikle teçhiz edilmesi zorunludur. [6] Tablo 2 Başlıca ülkelerin verimlilik sınıfı uygulama tarihleri[7] BÖLGE
IE1
IE2
IE3
ABD
-
1998
2011 2015
AB
-
2011
PRC
2006
2011
2015
TÜRKİYE
-
2012
2015
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ
ARTICLE | Makale
1998 yılından 2011 yılına kadar ABD’de en az IE2 verimlilik sınıfında motorların, 2011 yılından itibaren ise en az IE3 sınıfı motorların tesis edilmesine müsaade edilmektedir. AB ve Çin’de ise 2011-2015 yılları arası IE2 sınıf motorlar, 2015 sonrası ise en IE3 sınıf motorların kullanılması zorunlu hale gelmiştir. Türkiye’de ise bir yıl gecikme ile IE2 sınıfı ve AB ve Çin’e paralel olarak IE3 sınıfı zorunlu uygulamaya geçmiş bulunmaktadır. [7]
3. TÜRKİYE’DE VE DÜNYADA ELEKTRİK MOTORLARI ENERJİ TÜKETİMİ 47,1
20,0
Elektrik Motorların Sektörel Tüketimi TWh/Yıl
Sektörün Toplam Enerji Tüketimi TWh/Yıl
Sanayi
46
68 20
Ticaret
14
Mesken
8
35
Diğer
1
20
Toplam
69
144
80%
67%
60%
32%
0%
4,1
1,9
5,2
24% 20% 14% 14% 12% 10% 6% 1% 0,5%
Sanayi
18,9
10,0
48%
48%
20%
40,0 22,7
Sektör
40%
50,0 30,0
Tablo 3 Türkiye 2006 yılı Elektrik Motorlarının Sektörlere Göre Tüketimi [9]
Ticaret Mesken
Diğer
Toplam
Motorların Sektörel Enerji Tüketim Oranı % Sektör Toplam Enerji Arz Payı %
0,0
Motorların Sektördeki Toplam Tüketim Oranı % Grafik 4 Türkiye'de Elektrik Motorlarının Sektörlere Göre Enerji Tüketim Oranı [9]
80,0% 60,0% 40,0%
68,9%
60% 38%
25%
46% 25%
20,0% 100,00%
0,0%
89,66%
68,00%
80,00% 60,00% 40,00% 9,00%
20,00%
Grafik 3 Elektrik Motorlarının Sektörlere Göre Enerji Kullanım Oranı [9]
Söz konusu araştırmada Türkiye’ye ait 2006 yılı verileri kullanılmış olup Tablo 3’te sektörlere göre elektrik motorlarının enerji tüketimleri verilmiştir.
0,00%
23,00%
10,33%
...-0,75 kW
0,03%
0,75-375
Pazar Payı
375-...
Tüketim Payı
Grafik 5 Elektrik Motorları Küresel Pazar ve Enerji Tüketim Payı Oranları [10] Tablo 4 Elektrik Motorlarının Türlerine Göre Pazar Dağılımı [10]
108
Tipi DERGİSİ ELECTRICITY TURKEY DC Motor ve Generatörler AC Tek Fazlı Motorlar
≤ 750 W
0,75 - 375 kW
> 375 kW
56%
21%
5%
29%
30%
-
25
20 15 10 5 0 0,12 0,25 0,55 1,5 4
2013 yılı TÜİK verilerine göre Türkiye’de toplam 198.045 GWh Elektrik Enerjisi Tüketilmiştir Türkiye nihai enerji tüketiminin sektörlere göre dağılımı Grafik 2’de görülmektedir. 2013 yılında 93.280 GWh elektrik sanayi sektöründe tüketilmiş bulunmaktadır. [8] Uluslararası Enerji Ajansı tarafından 2011 yılında yayımlanan ve 29 ülke üzerinde yapılan çalışma neticesinde elektrik motorlarının, arz edilen tüm elektrik enerjisinin yaklaşık %46’sını, sanayi sektöründe ise %69’unu tüketmektedir. [9]
Türkiye’de elektrik motorlarının toplam arz ve sanayide kullanım oranı Grafik 3’de verilen 29 ülke ortalaması ile örtüştüğünü söyleyebiliriz.[9] Elektrik motorlarının enerji tüketiminde sektörel durumunun yanı sıra motorların sınıflandırması hususu da enerji verimliliği çalışmalarının hedefi açısından oldukça önem taşımaktadır. Dünyada işletmede olan elektrik motorlarının, 2,23 milyar adet olduğu tahmin edilmektedir. Bu motorların yaklaşık 2 milyar adedinin 0,75 kW ve altında güce sahip olduğu düşünülmektedir. Ancak bu rakam enerji tüketimi açısından %9 seviyesinde kalmaktadır. Adet bazında toplamın yaklaşık %11’i seviyesinde kalan 0,75-375 kW aralığı ise toplam enerji tüketiminde %68’lik orana sahiptir. 375 kW ve üzeri motorların adet bazında %1’den az olmasına rağmen enerji tüketiminin ise %23 seviyesinde kalmaktadır.[10] IE1 ile IE4 Arasındaki Verim Farkı %
Grafik 2 Türkiye Nihai Enerji Tüketiminin Sektörlere Göre Payları 2013 [8]
Mo
Grafik 6 IE1 ile IE4 Sınıfları aras
Tablo 5 IE4 ile IE1 Arasındaki O [3] Güç Aralığı 0,12-0,75 kW
I
AC Üç Fazlı Motorlar
Tüketim Payı
5%
5%
30%
-
49%
95%
Grafik 5 Elektrik Motorları Küresel Pazar ve Enerji Tüketim 10% Payı Oranları [10]
0 Güç Aralığı
Ayrıca Tablo 4’de gösterildiği gibi 0,75-375 kW güç Tablo 4 Elektrik Motorlarının Türlerine Göre Pazar %80’i aralığında bulunan motorların yaklaşık Dağılımı [10] asenkron motorlardan oluşmaktadır. [10] Sonuç olarak ≤ 750 0,75 - 375 eldeki veriler Tipi ışığında Türkiye’de elektrik >enerjisinin 375 kW W kW %47,1’i sanayide, sanayide tüketilen elektrik DC Motor ve 56% 21% 5% enerjisinin Generatörler %67’si motorlarda, motorlarda tüketilen elektrik %91’i 0,75-1000 kW- güç AC Tek Fazlıenerjisinin Motorlar 29% 30% aralığındaki motorlarda tüketilmekte ve bu motorların AC Üç Fazlı Motorlar 5% 49% 95% %87’sinin asenkron motorlar Bu Diğer 10% olduğu - söylenebilir. değerler sanayide kullanılan gibi asenkron motorların Ayrıca Tablo 4’de gösterildiği 0,75-375 kW güç toplam tüketiminin aralığında enerji bulunan motorların yaklaşık yaklaşık %25’ini %80’i kapsadığını göstermektedir.[8,9,10] Mevcut yasal asenkron motorlardan oluşmaktadır. [10] Sonuç olarak düzenlemeler ışığında hedeflenen enerji verimlilik eldeki veriler ışığında Türkiye’de elektrik enerjisinin sınıfı IE4 ile standardın sanayide belirlediği en düşük verimlilik %47,1’i sanayide, tüketilen elektrik sınıfı IE1 arasında Grafik 6’de verilen yüzde cinsinden enerjisinin %67’si motorlarda, motorlarda tüketilen fark mevcuttur. 90 kW ve üzeri güç seviyelerinde elektrik enerjisinin %91’i 0,75-1000 kW güç ortalama fark yaklaşık %3 seviyesindedir. kW ve aralığındaki motorlarda tüketilmekte ve bu0,75 motorların daha düşük güç seviyelerinde verim farkı ortalama %87’sinin asenkron motorlar olduğu söylenebilir. Bu %17 seviyelerinde olsa da bu değerinmotorların toplam değerler sanayide kullanılan asenkron tüketimin yaklaşıktüketiminin %9’unu ancak adet %25’ini bazında toplam enerji yaklaşık yaklaşık %90’ını kapsadığı göz önüne alınırsa güç Mevcut buyasal kapsadığını göstermektedir.[8,9,10] aralığında bulunan motorların verimli olanlara düzenlemeler ışığında hedeflenen enerji verimlilik dönüşümünün oldukça belirlediği fazla maliyet zaman sınıfı IE4 ile standardın en düşükveverimlilik gerektireceği düşünülmelidir. 0,75 ile 7,5 kW arasında sınıfı IE1 arasında Grafik 6’de verilen yüzde cinsinden ortalama verim farkı yaklaşık %10,güç7,5seviyelerinde ile 90 kW fark mevcuttur. 90 kW ve üzeri aralığında ise ortalama verim farkı %5 seviyesindedir. ortalama fark yaklaşık %3 seviyesindedir. 0,75 kW ve [3,10] daha düşük güç seviyelerinde verim farkı ortalama
23,00% 0,03%
5
375-...
im Payı
25
20 15 10 5 0 0,12 0,25 0,55 1,5 4 11 22 45 90 160 315 450
0%
IE1 ile IE4 Arasındaki Verim Farkı %
%17 seviyelerinde olsa da bu değerin toplam tüketimin yaklaşık %9’unu ancak adet bazında yaklaşık %90’ını kapsadığı göz önüne alınırsa bu güç aralığında bulunan motorların verimli olanlara dönüşümünün oldukça fazla maliyet ve zaman gerektireceği düşünülmelidir. 0,75 ile 7,5 kW arasında ortalama verim farkı yaklaşık %10, 7,5 ile 90 kW aralığında ise ortalama verim farkı %5 seviyesindedir. [3,10]
Motor Gücü
azar ve Enerji Tüketim
Grafik 6 IE1 ile IE4 Sınıfları arası fark (%) [3]
ne Göre Pazar
5 - 375 kW
21%
> 375 kW 5%
Tablo 5 IE4 ile IE1 Arasındaki Ortalama verim farkı (%) [3] Güç Aralığı
Ortalama IE1 - IE4 verim Farkı (%)
30%
-
0,12-0,75 kW
17
49%
95%
0,75-7,5 kW
10
-
-
7,5-90 kW
5
90-1000 kW
3
bi 0,75-375 kW güç yaklaşık %80’i r. [10] Sonuç olarak elektrik enerjisinin tüketilen elektrik motorlarda tüketilen 75-1000 kW güç
0,12-0,75 kW 0,75-7,5 kW
Diğer
IE1 - IE4 verim Farkı (%)
0,12 0,25 0,55 1,5 4 11 22 45 90 160 315 450
21%
IE1 il
DC Motor ve 56% Generatörler Pazar Payı AC Tek Fazlı Motorlar 29%
17
Motor Gücü 10
7,5-90 kW
5
ARTICLE | Makale
kW Grafik 6 IE1 ile90-1000 IE4 Sınıfları arası fark3 (%) [3]
Tablo 5 IE4 ile IE1 Arasındaki Ortalama verim farkı (%) [3]
SGM-2012/2 tebliğinin de kapsamının 2015-2017 arası için 7,5-375 kW ve 2017Ortalama sonrası için 0,75-375 Güç Aralığı IE1 - IE4 verim kW olduğu göz önüne alınırsa,Farkı adet(%) bazında yaklaşık %11 olan 0,75-375 kW güç aralığındaki motorlar 0,12-0,75 kW 17 verimlilik çalışması açısından anlamlı görünmektedir. 0,75-7,5 kW
10
4. PİYASA GÖZETİM VE5DENETİMİ 7,5-90 kW
90-1000 kW
3
Nisan 2012 tarihinden sonra Türkiye’de üretilerek veya ithal olarak piyasaya arz edilen, 2, 4, 6 kutuplu, SGM-2012/2 tebliğinin de 1000 kapsamının 2015-2017 anma gerilimi (UN) en fazla V olan, anma çıkış arası için kW ile ve 375 2017kW sonrası için 0,75-375 gücü (PN)7,5-375 0,75 kW arasında olan ve kW olduğu göz önüne adet tek bazında sürekli çalışacak şekildealınırsa, tasarlanmış hızlı,yaklaşık 3 fazlı, %11 olan 0,75-375 kW güç aralığındaki motorlar 50 Hz veya 50/60 Hz sincap kafesli endüksiyon verimlilik çalışması açısından anlamlı görünmektedir. motorlarının, SGM-2012/2 tebliğinin gereklerini karşılayıp karşılamadığını kontrol etmek amacıyla 4. PİYASA GÖZETİM VE DENETİMİ BSTB tarafından piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetleri gerçekleştirilmektedir. Bu Nisan 2012 tarihinden sonra Türkiye’de denetimler üretilerek esnasında olduğu tespit edilen veya ithal yasal olarakmevzuata piyasaya aykırı arz edilen, 2, 4, 6 kutuplu, ürünlerin üreticileri, ithalatçıları veya satıcıları anma gerilimi (UN) en fazla 1000 V olan, anma çıkış hakkında işletilmekte ve olan gerek gücü (PN) hukuki 0,75 kWsüreç ile 375 kW arasında ve duyulduğu takdirde TSE Elektrik Motoru sürekli çalışacak şekilde tasarlanmış tek hızlı, 3 fazlı, Laboratuvarında TS Hz EN 60034-2-1 standardı 50 Hz veya 50/60 sincap kafesli endüksiyon kapsamında test ve muayene gereklerini işlemleri motorlarının, SGM-2012/2 tebliğinin gerçekleştirilmektedir. Söz konusu laboratuvar TS EN karşılayıp karşılamadığını kontrol etmek amacıyla 17025 Deney ve Kalibrasyon Laboratuvarlarının BSTB tarafından piyasa gözetimi ve denetimi Yeterliliği Genel Şartlar standardı faaliyetleri için gerçekleştirilmektedir. Bu kapsamında denetimler faaliyet gösteren ve BSTB tarafından onaylanmış esnasında yasal mevzuata aykırı olduğu tespit edilen 0,75-90 güç aralığında test ve muayene ürünlerinkWüreticileri, ithalatçıları veya işlemleri satıcıları gerçekleştirebilecek bağımsız test laboratuvarıdır. hakkında hukuki tek süreç işletilmekte ve gerek [6,11] duyulduğu takdirde TSE Elektrik Motoru Test ve muayene işlemleri numune alma aşamasından Laboratuvarında TS EN 60034-2-1 standardı raporlama süreçleri ileişlemleri SGMkapsamındaaşamasına test kadar ve tüm muayene 2012/2 sayılı tebliğde gözetim ve denetim, gerçekleştirilmektedir. Söz konusu laboratuvar TS EN faaliyetlerinde doğrulama prosedürü adı 17025 Deney uygulanacak ve Kalibrasyon Laboratuvarlarının altında tanımlamaktadır. Enerjistandardı Verimliliği ile ilgili Yeterliliği için Genel Şartlar kapsamında diğer yasal düzenlemelerde olduğu gibi elektrik faaliyet gösteren ve BSTB tarafından onaylanmış motorlarında da numune alma işleminde 1+3 usulü 0,75-90 kW güç aralığında test ve muayene işlemleri geçerlidir. Bu usule göre öncelikle bir numune gerçekleştirebilecek tek bağımsız test laboratuvarıdır. alınması ve test edilmesi gereklidir. Test edilen [6,11] numune için Nominal motor veriminde (η), kayıplar (1-η); SGM 2012/2 sayılı Tebliğ Ek-I’de belirtilen değerlerden, 0,75 – 150 kW güç aralığında %15’den, 150 – 375 kW güç aralığında ise %10’dan daha farklı değil ise söz konusu numune, tebliğin hükümlerine uygun kabul edilir. [6] Test sonuçları uygun çıkmadığı takdirde yılda beş adetten az sayıda üretilen motorlar hariç, ilave üç ünite daha test edilir ve yine aynı kriterlere göre 3 numunenin nominal verimi (η) ortalaması değerlendirilir. Uygunsuzluğun devam etmesi halinde Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı 4703 sayılı kanunun ilgili maddeleri gereğince söz konusu ürünlerin piyasadan toplatılmasına ek müteselsilen ilgililere 4703 sayılı kanunun öngördüğü cezai müeyyideleri uygulamaktadır. [6] Grafik 7’de elektrik motorlarının kullanım yerine göre
SGM-2012/2 tebliğinin de kapsamının 2015-2017 dağılım oranları belirtilmekledir.[12] Bu dağılım ise arası için 7,5-375 kW ve 2017 sonrası için 0,75-375 ELECTRICITY 109ve piyasaTURKEY gözetim DERGİSİ ve denetim faaliyetlerinde üreticiler kW olduğu göz önüne alınırsa, adet bazında yaklaşık ithalatçılar dışında ara üretici konumunda olan fan, %11 olan 0,75-375 kW güç aralığındaki motorlar
kompresör,
pompa,
ısıtma
soğutma
sistemleri
literatürde bir çal (Elektrik İşleri (Yenilenebilir En 2008 yılında EN yapılan geniş kat ila 15 milyon düşünülmektedir. kapsam ve katılım neticesinde daha s
Yapılan değerlen enerjisinin yakla motorlarının, veri önem arz ettiği 1000 kW güç ara motorların yerin motorların kullan sağlanacağı söy verilerine göre y tasarrufu sağlana Birecik Barajının başka deyişle Keb yarısı kadar bir en
Ayrıca elektrik m çalışmaları sade olanlarla değiştir motor seçimi, değ zamanında bak desteklendiği takd tasarruf potansiye
arz ettiği düşünülmektedir. Bu noktada adetten sayıda üretilen motorlar hariç, ilave üç ünite önem sağlanacağı söylenebilir. Bu sayede 2013 0,75yılı değil iseazsöz konusu numune, tebliğin hükümlerine Test ve muayene işlemleri numune alma aşamasından literatürde bir çalışmaya rastlanmamıştır. Ancak EİEİ 1000 kW güç aralığında düşük verimli IE1 asenkron daha kabul test edilir ve yine aynı kriterlere göre 3 verilerine göre yaklaşık yılda 2500 GWh’lik enerji uygun edilir.raporlama [6] aşamasına kadar tüm süreçleri ile SGM- (Elektrik İşleri Etüt İdaresi) yeni adıyla YEGM yerine yüksek verimli IE4 asenkron 2012/2 sayılı tebliğde (η)gözetim ve denetim, motorların (Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü) tarafından numunenin nominal verimi ortalaması tasarrufu sağlanabilecektir. 2500 GWh’lik enerji, faaliyetlerinde uygulanacak doğrulama prosedürü adı 2008 yılında ENVER motor hareketi kapsamında Test sonuçları uygun çıkmadığıdevam takdirde yılda beş motorların kullanımı ile yaklaşık enerji %5’lik bir kazanç değerlendirilir. etmesi halinde Barajının ARTICLE | Makale Uygunsuzluğun altında tanımlamaktadır. Enerji Verimliliği ile ilgili Birecik yapılan geniş katılımlı yıllık olmayan ürettiği anket neticesinde 10ile ya da bir adetten sayıdaveüretilen motorlar hariç, ilave üçgibi ünite Bu yıllık sayede 2013 yılı diğer yasal düzenlemelerde olduğu elektriksağlanacağı ila 15deyişle milyonsöylenebilir. arası motorun işletmede olduğu Bilim az Sanayi Teknoloji Bakanlığı 4703 sayılı başka Keban Barajının ürettiği enerjinin motorlarında da numune alma işleminde 1+33usulüverilerine düşünülmektedir. 2015 yılı içerisinde BSTB’den geniş daha test edilir ve yine aynı kriterlere göre göre yaklaşık yılda 2500 GWh’lik enerji kanunun ilgili maddeleri gereğince öncelikle söz konusu yarısı kadarkatılım bir enerji ile özdeştir.[13,14] geçerlidir. verimi Bu usule göre bir numune tasarrufu kapsam ve sağlanabilecektir. ile düzenleyeceği 2500 anket çalışması numunenin nominal (η) müteselsilen ortalaması GWh’lik enerji, ürünlerin piyasadan toplatılmasına alınması ve test edilmesiekgereklidir. Test edilen neticesinde daha sağlıklı veriler beklenmektedir. Ayrıca elektrik motorlarında yapılabilecek verimlilik değerlendirilir. Uygunsuzluğun devam etmesi halinde Birecik Barajının yıllık ürettiği enerji ile ya da bir numune için Nominal motor veriminde (η), kayıplar ilgililere 4703 sayılı kanunun öngördüğü cezai Yapılan değerlendirme neticesinde Türkiye elektrik (1-η); SGM 2012/2 sayılı Tebliğ Ek-I’de belirtilen başka çalışmaları sadece verimli motorların verimsiz Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı 4703 sayılı deyişle Keban Barajının yıllık ürettiği enerjinin müeyyideleri uygulamaktadır. değerlerden, 0,75[6] – 150 kW güç aralığında %15’den, enerjisinin yaklaşık %25’inin tüketildiği elektrik olanlarla değil; bunun dışında doğru kanunun ilgili maddeleri gereğince söz konusu yarısı kadardeğiştirilmesi bir enerji ile özdeştir.[13,14] 150 – 375 kW güç aralığında ise %10’dan daha farklı motorlarının, verimlilik ve denetim açısından oldukça önem arz ettiği düşünülmektedir. noktada 0,75Grafik 7’de elektrik motorlarının yerinehükümlerine göre motor seçimi, değişken hızBusürücüsü ile tahrik etme, ürünlerin piyasadan toplatılmasına ek müteselsilen değil ise söz konusukullanım numune, tebliğin 1000 kW güç aralığında düşük verimli IE1 asenkron elektrik motorlarında yapılabilecek verimlilik uygun kabul edilir. [6] öngördüğü dağılım oranları belirtilmekledir.[12] Bu dağılım ise Ayrıca zamanında bakım yapılması gibi hususlarla ilgililere 4703 sayılı kanunun cezai motorların yerine yüksek verimli IE4 asenkron çalışmaları sadece verimli motorların verimsiz piyasa gözetim ve Test denetim faaliyetlerinde ve beş desteklendiği sonuçları uygun takdirde yılda motorların kullanımı ile yaklaşık bir kazanç takdirde tüm %5’lik dünyada %10’a yakın bir müeyyideleri uygulamaktadır. [6] çıkmadığıüreticiler olanlarla değiştirilmesi değil; bunun dışında doğru sayıda üretilen motorlar hariç, ilavefan, üç ünite sağlanacağı söylenebilir. Bu sayede 2013 yılı ithalatçılar dışındaadetten ara azüretici konumunda olan tasarruf potansiyeli öngörülmektedir. [12] daha test edilir vekullanım yine aynıyerine kriterlere göre 3 motor verilerine göre yaklaşık yıldahız 2500sürücüsü GWh’lik enerji Grafik 7’de elektrik motorlarının göre seçimi, değişken ile tahrik etme, kompresör, pompa, ısıtma soğutma sistemleri numunenin nominal verimi (η) ortalaması tasarrufu sağlanabilecektir. 2500 GWh’lik enerji, dağılım oranlarıdebelirtilmekledir.[12] Bu devam dağılım üreticilerinin kapsamda olması gerektiğini bakım yapılması gibi değerlendirilir. Uygunsuzluğun etmesiise halinde zamanında Birecik Barajının yıllık ürettiği enerji ile ya da bir 3; 3%hususlarla 6; 6% Doğru Çalıştırma piyasa gözetim ve denetim faaliyetlerinde üreticiler Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı 4703vesayılı desteklendiği başka deyişle Keban Barajının yıllıkdünyada ürettiği enerjinin göstermektedir. takdirde tüm %10’a yakın bir 5; 5% ilgili maddeleri gereğince konusu yarısı kadar bir enerji ile özdeştir.[13,14] ithalatçılar dışındakanunun ara üretici konumunda olansözfan, tasarruf potansiyeli Doğru Bakım öngörülmektedir. [12] ürünlerin piyasadan toplatılmasına ek müteselsilen kompresör, pompa, ısıtma soğutma sistemleri yapılabilecek verimlilik Kompresörler ilgililere 4703 sayılı kanunun öngördüğü cezai Ayrıca elektrik motorlarında 13; çalışmaları sadece verimli motorların verimsiz üreticilerinin de müeyyideleri kapsamda olması[6] gerektiğini Elektronik Kontrol uygulamaktadır. 13% 6; 6% 3; 3% 30% olanlarla dışında doğru Doğrudeğiştirilmesi Çalıştırma değil; bunun göstermektedir. Grafik 7’de 32% Fanlar 3; elektrik motorlarının kullanım yerine göre motor seçimi, değişken hız sürücüsü ile tahrik etme,
alma aşamasından reçleri ile SGMm ve denetim, ma prosedürü adı rimliliği ile ilgili ğu gibi elektrik minde 1+3 usulü kle bir numune idir. Test edilen inde (η), kayıplar Ek-I’de belirtilen alığında %15’den, 10’dan daha farklı iğin hükümlerine
akdirde yılda beş ariç, ilave üç ünite kriterlere göre 3 (η) ortalaması am etmesi halinde nlığı 4703 sayılı nce söz konusu ek müteselsilen öngördüğü cezai
lanım yerine göre 2] Bu dağılım ise rinde üreticiler ve
30%
19%
dağılım oranları belirtilmekledir.[12] Bu dağılım ise piyasa gözetim ve denetim faaliyetlerinde Kompresörler Pompalar üreticiler ve ithalatçılar dışında ara üretici konumunda olan fan, kompresör, pompa, ısıtma soğutma sistemleri 32% üreticilerinin de kapsamda olması gerektiğini Fanlar Hareket göstermektedir.
19%
30%
Sistemleri PompalarKompresörler
32%
Fanlar Grafik 7 Elektrik Motorlarının Kullanım Yerine Göre Hareket Dağılım19% Oranları [12] Sistemleri Pompalar 19%
Daha Verimli Motor 5; 5%
70; 70%
zamanında bakım yapılması 3 gibi hususlarla Doğru Bakım desteklendiği takdirde tüm dünyada %10’a yakın bir % 13; Sistem tasarımı tasarruf potansiyeli öngörülmektedir. [12] Elektronik Kontrol
13% Diğer 3; 3; 3% DoğruVerimli ÇalıştırmaMotor 6; 6% Daha 70; 70% 5; 5% 3 Doğru Bakım % Sistem tasarımı Grafik 8 Elektrik Motorlarında Verimlilik Çalışma Alanları 13; Elektronik Kontrol 13% [12] 3; Diğer Daha Verimli Motor 70; 70% 3 6. KAYNAKLAR % Sistem tasarımı
SGM 2012/2 tebliğinin 1. maddesi “motorların ayrı Grafik 8 Elektrik Çalışma Alanları Diğer [1] Electric MotorsMotorlarında and VariableVerimlilik Speed Drives: Standards and Hareket [12] 19% takılı halde olarak ve başka ürünlere piyasaya arz Sistemleri 19% legal requirements for the energy efficiency of low-voltage threeGrafik 7 Elektrik Motorlarının Kullanım Yerine Göre Grafik 8 Elektrik Motorlarında Verimlilik Çalışma Alanları edilmesi ve hizmete alınması” ifadesi ile ara üreticileri Dağılım Oranları [12] phase motors. 2011 http://www.cemep.org/ [12] 6. KAYNAKLAR Grafik 7 bulunmaktadır. Elektrik Motorlarının Kullanım de kapsama dâhil etmiş [6] Yerine Göre Dağılım Oranları [12] KAYNAKLAR SGM 2012/2 tebliğinin 1. maddesi “motorların ayrı [1] EN 60034-30 [2]6.Electric Türk Standardları Motors andEnstitüsüVariable 27.12.2012, Speed Drives:TSStandards and SGM 2012/2 tebliğinin 1. maddesi “motorların ayrı 5. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME olarak ve başka ürünlere takılı halde piyasaya arz legal [1] Electric Motors and Variable- Speed Drives: Standards and Döner elektrik makinaları Bölüm 30: Tek hız kademeli, fazlı for the energy efficiency of low-voltageüç threeolarak ve başka ürünlere takılı halde piyasaya arz legalrequirements requirements for the energy efficiency of low-voltage threeedilmesi ve hizmeteedilmesi alınması” ifadesi ile ifadesi ara üreticileri kafeslimotors. endüksiyon motorlarının verimlilik sınıfları (IE kodu) ve hizmete alınması” ile ara üreticileri phase http://www.cemep.org/ 2011 http://www.cemep.org/ phase motors. 2011 Çalışma içerisindedeaktarılan veriler ışığında dünyada kapsama dâhil etmiş bulunmaktadır. [6] de kapsama dâhil etmiş bulunmaktadır. [6] ve Türkiye’de elektrik motoru sektörünün oldukça [2] Türk Standardları Enstitüsü- 27.12.2012, TS EN 60034-30 EN 60034-30-1 [3][2]Türk Türk Standardları 27.12.2012, TS TS EN 60034-30 Standardları EnstitüsüEnstitüsü- 30.10.2014, 5. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME Döner elektrik makinaları - Bölüm 30: Tek hız kademeli, üç fazlı önemli olduğu görülmektedir. Dünyada 2,23 milyar Döner elektrik makineleri Bölüm 30-1: Şebeke tarafından beslenen 5. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME Döner - Bölüm 30:(IETek kafeslielektrik endüksiyonmakinaları motorlarının verimlilik sınıfları kodu)hız kademeli, üç fazlı Çalışma içerisinde aktarılan veriler ışığında dünyada motorun işletmede olduğu tahmin edilmektedir[9]. a.a motorlar için verimlilik sınıfları (IE kodu) endüksiyon verimlilik (IE kodu) veaktarılan Türkiye’de veriler elektrik motoru sektörünün oldukça kafesli TS ENsınıfları 60034-30-1 [3] Türk Standardlarımotorlarının Enstitüsü- 30.10.2014, Çalışma içerisinde ışığında dünyada Türkiye’de tesis edilmiş motorların sayısı hakkında önemli olduğu görülmektedir. Dünyada 2,23 milyar Döner elektrik makineleri - Bölüm 30-1: Şebeke tarafından beslenen ve Türkiye’de elektrik sektörünün oldukça Standardları Enstitüsümotorun motoru işletmede olduğu tahmin edilmektedir[9]. motorlar için verimlilik sınıfları (IE kodu)30.10.2014, TS EN 60034-30-1 literatürde bir çalışmaya rastlanmamıştır. Ancak EİEİ [3] a.aTürk Türkiye’de tesis edilmiş motorların sayısı hakkındaDöner elektrik makineleri - Bölüm 30-1: Şebeke tarafından beslenen önemli olduğu görülmektedir. Dünyada 2,23 milyar (Elektrik İşleri Etüt İdaresi) yeni adıyla YEGM [4] International Electrotechnical Commission- (draft,) IEC 60034motorun işletmede edilmektedir[9]. motorlar verimlilik TS Ed.1:için Rotating electrical sınıfları machines - (IE Part kodu) 30-2: Efficiency (Yenilenebilir Enerjiolduğu Genel tahmin Müdürlüğü) tarafından a.a30-2 classes of variable speed AC motors (IE-code) Türkiye’de tesis edilmiş motorların sayısı hakkında 2008 yılında ENVER motor hareketi kapsamında [5] T.C. Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel yapılan geniş katılımlı olmayan anket neticesinde 10 Müdürlüğü, “Mevzuat Bilgi Sistemi”, www.mevzuat.gov.tr ila 15 milyon arası motorun işletmede olduğu [6] Elektrik Motorları İle İlgili Çevreye Duyarlı Tasarım Gereklerine Dair Tebliğ, 7 Şubat 2012 tarih ve 28197 sayılı Resmi düşünülmektedir. 2015 yılı içerisinde BSTB’den geniş Gazete kapsam ve katılım ile düzenleyeceği anket çalışması [7] Brunner et al. 2011, Harmonized Standards for Motors and Systems Global progress report and Outlook neticesinde daha sağlıklı veriler beklenmektedir. Yapılan değerlendirme neticesinde Türkiye elektrik enerjisinin yaklaşık %25’inin tüketildiği elektrik motorlarının, verimlilik ve denetim açısından oldukça önem arz ettiği düşünülmektedir. Bu noktada 0,751000 kW güç aralığında düşük verimli IE1 asenkron motorların yerine yüksek verimli IE4 asenkron motorların kullanımı ile yaklaşık %5’lik bir kazanç sağlanacağı söylenebilir. Bu sayede 2013 yılı verilerine göre yaklaşık yılda 2500 GWh’lik enerji tasarrufu sağlanabilecektir. 2500 GWh’lik enerji, Birecik Barajının yıllık ürettiği enerji ile ya da bir başka deyişle Keban Barajının yıllık ürettiği enerjinin yarısı kadar bir enerji ile özdeştir.[13,14]
[8] Türkiye İstatistik Kurumu, Net Elektrik Tüketiminin Sektörlere Göre Dağılımı 2013, http://www.tuik.gov.tr/
[9] Waide, P. & Brunner, C.U., 2011. Energy-Efficiency Policy Opportunities for Electric Motor-Driven Systems. Internationale energy agency [10] Almeida, A. De et al., 2008. Ecodesign of Electric Motors and Drives – The EuP Lot 30 Preparatory Study [11] Türk Standardları Enstitüsü- 24.12.2014, TS EN 60034-2-1 Döner elektrik makineleri - Bölüm 2-1: Kayıplar ve verimin deneylerle belirlenmesinde kullanılan yöntemler (cer taşıtları için kullanılan makineler hariç) [12] Policy, E.E. & Pricing, C., 2011. Walkıng The Torque Proposed work plan for energy-efficiency policy opportunities for electric motor-driven systems. Internationale energy agency, Energy Eff [13] Birecik Baraj ve Hidroelektrik Santralı Tesis ve İşletme A.Ş. http://www.birecik.com/ ,2015 [14] Keban Barajı ve Hidroelektrik Santrali. http://www.dsi.gov.tr/projeler/keban-barajı,2015
Ayrıca elektrik motorlarında yapılabilecek verimlilik çalışmaları sadece verimli motorların verimsiz olanlarla değiştirilmesi değil; bunun dışında doğru ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ 110 seçimi, değişken hız sürücüsü ile tahrik motor etme, zamanında bakım yapılması gibi hususlarla desteklendiği takdirde tüm dünyada %10’a yakın bir
Mehmet Akif Mh. 2070 Sk. No:40 D.16 Esenyurt / İstanbul / Türkiye Tel. : +90 212 452 92 19 +90 212 652 41 68 Web: www.electricityturkey.com TURKISH/ENGLISH
ELECTRIC
ENERGY
LIGHTING
MACHINERY
MAGAZINE
AUTOMATION
www.electricityturkey.com
E-mail: abone@electricityturkey.com
LIGHTING | Aydınlatma
112
ELECTRICITY TURKEY DERGİSİ