SARRERA ARTE BERRI BATEN SORRERA 1. Aurrerapen industriala eta gizartearen modernizazioa 2. Industrial iraultza eta iraultza teknologikoa: Gizarteak makina, normaltzat hartzen du eta aurrerapen teknologikoak egunerokotasunaren atalean bihurtzen dira. Esperimentaziorako joku handia ematen duen garaia, artistak ez dira kanpoan geldituko. Burgesiak bere lekua egin du gizartean eta kapitalismoak ezartzen dituen balioetan oinarritzen da. Industrializazioaren iraultza politiko eta sozialak, teknologikoarekin batera aldaketa izpiritualak ekarriko ditu eta honek eragin zuzena izango du kultura eta artean 3. Beste maila batean XIX .mendearen amaiera hiritar eta kosmopolita da. ď Ž
Arte plastikoetan eduki, espresio bide eta hizkuntza berriak sortuko dira. Artista, artelana eta ikuslearen arteko harremanak balio berritzaileak jorratuko dituzte eta bertan ezarriko dira XX mendean zehar iraungo duten ezaugarriak. Ikusleak, orain arte ia garrantzirik izan ez duen atalak(Arte sormenetik urrutien egoteagatik), gero eta protagonismo handiagoa hartzen du. Artistak, hirian bi gizarte ezberdinen aurrean lan egin behar du: Burges kapitalistak eta herritar- baserritar izan eta hiritar bihurtu diren langileak. Erreakzio bezala sortzen da artista bohemioaren figura: ordenetik kanpo gelditzen dena eta bere antzeko ideiak dituzte beste artista batzukin identifikatzen dena. Era honetan, ikertu, aztertu eta aurretik zegoenari aurre egingo diote estetika parametro edo neurgarri berriak sortuz. XX.mendeko artearen bereizgarririk nabarmenena: Hizkuntza plastiko berria. Artista askoren eskuetan egongo den historia, hain zuzen ere.
EZAUGARRIAK Arkitekturan erabateko aldaketa ematen da zenbait faktorek eraginda: Material berrien erabilera (burdina, kristala, zementoa, hormigoia…)orain eskala handi eta erabateko domeinuaz erabiltzen dena.. - Teknika berriak: aurrekoaren ondorio zuzen bezala. - Forma berriak, sinpletasuna nagusituz, soiltasuna eraikuntzan. Azken urteetan forma ausartagoak, originalagoak burutuko dira Burdina, protagonista nagusia nahiz eta badituen zenbait “arazo”: - dilatazioa: bero/ hotz= pitzadurak. - oxidazioa edo herdoilketa: hezetasuna/ lehortzea= hausturak. Desabantaila hauegatik burdina ordezkatua izango da batzuetan eta beste materiale batzuekin nahastua= hormigoia (burdina + zementoa) Abantailak: - Ekonomikoagoa, merkeagoa. - Enkofratu sistemari esker, moldetan eraiki proportzio berdinean dilatatzen dira bai zementoa eta burdina ere= ( ez pitzadura ez haustura).
Era honetan hezurdura-itxurako eraikuntza handiak egin ahal izango dira Eraikinak, estruktura mailan kaiola itxuran sinplifikatzen da. Pilare eta estalkiek,elkarrekin lan egiten dute,elkar lotuta baitaude. Horma,betegarri bat besterik ez da, eraikinaren atal txiki bat,tartean hutsune eta baho handiak egiten direlako argiztapen eta bentilazio sistemarako (Bizitza modernoaren eskaeretako bi) Beste ezugarri batzuk: -
Altuera txikiko eraikinak azpimarrazten dira Leihoak apaisatuak ,etzanak dira Eraikinaren alde guztiak baloratzen dira ez bakarrik aurrealdea Konposizioak sarri asimetrikoak dira eta solairu askekoak(lur sailaren arabera) Erabilpen eta praktikotasun ezaugarrika, funtzionala, zerbaitetarako balio Eraikinak, era anitzetakoak dira. Dekorazioa, sumea da.. Bi joera emango dira: A) -Arkitektura razionalista. B) -Arkitektura organikoa.
A) ARKITEKTURA RAZIONALISTA: Gerra arteko garaian emango da, helburu nagusia artisten eskaerak momentuko behar praktiko eta ekonomikoekin bateratzea izango da Arrazionalistek bolumenen arteko bateragarritasuna(simultaneidad) aurkitu nahi dute, mugen barruan eta horretarako
a) Alde guztiak baloratzen dituzte. b) Barrualde zein kanpoaldea, plano guztiak baloratzen c) Bolumenak nahastu egiten dira, bata bestearengan sartuz(Incrustar) d) Forma bertikalak horizontalekin tartekatzen dira eta kristalaren erabileraz,barrualdeko espaziora ere sar daiteke. Bauhaus –a edo “Casa de la Construcción de Weimar”, Alemania; WALTER GROPIUSek egina; alemaniar arkitektu eta urbanista (Berlín, 1883 - Boston, 1969); arkitektura arrazional honen 1º manifestazioa eta arkitektura mota honen adierazle garbia da arrazoi hauengatik:
ď Ž
Vista general del edificio. La Bauhaus.
Bauhauseko eraikina
Aurrealdea.Fatxada nagusia 364.orrialdean iruzkina
-
Aspa itxurako eraikina horizontaltasuna, erdialdeko gorputz bertikalarekin nahasten da Plano beteak(macizo) kristalarekin tartekatzen dira,barrualdeko espazioa ikusten uzten du eta era honetan euskarriak direnak ikus daitezke. Bauhaus ak arkitektutik sortzaile bat egin nahi du, horregatik marrazketa akademikoa irudimenezko marrazketagatik ordezkatuko da. Eraikin berean badago marrazketa abstrakturako atala, arkitekturaren zerbitzura, Paul Klee edo W. Kandinsky bezalako pintore garrantzitsuekin. Talde lana proposatzen du, arkitektuaren izenean sinatuta badago ere eraikinak soziologo,elektrizist,‌kin kontatu beharra dauka. Teknologia berria erabiliko du, kristalari garrantzia emango dio eta leiho tarte handiak erabiliko ditu, 60.hamarkadako krisialdirarte (kalefakzio, bentilazio ete hozte sistema oso potenteak behar zirelako,garbitasuna,..)
Gropiusek nazismoareki EEBBtara ihes egin beharko du(judutarra) eta bertan Harvardko Arkitektura unibertsitateko zuzendari izendatuko dute. Ondorengo generazioendako emaitz ezin hobeak emanez. Lantegiak leku atsegin bezala sortuak izan behar zireneko ideia zabalduko du. Mies Van der Rohe azken zuzendariarekin batera 50 eta 60.urteetan administrazio eta korporazio ezagunenen eraikinak eraiki zituzten.
Diversos módulos distribuidos asimétricamente (juego en alzado de planos verticales y horizontales) que se interrelacionan . Estructura en forma de doble L o aspa
Zona creativa (bloque de aulas
Zona administrativa (Puente)
Zona de trabajo Espacio social Espacio privado talleres (sala de reuniones apartamentos y cafetería)
Características generales: formas puras, líneas rectas, ausencia de decoración, amplios acristalamientos, adaptación a función, nuevos materiales (cemento armado, acero y vidrio), etc.
Integrada en espacio urbano: paralela a una carretera y atravesada por otra
Escuela de la Bauhaus Walter Gropius Edificio de la Bauhaus (aérea)
Por debajo circula carretera
cantina
Pasillo aĂŠreo Escuela de la Bauhaus Walter Gropius Interior Bauhaus
Pureza de formas, diafanidad de espacios
talleres
Características generales de la arquitectura racionalista
Eliminación de elementos decorativos
Empleo de nuevos materiales: vidrio, hierro, hormigón armado, etc. Con nuevas técnicas (prefabricados)
Esqueleto interno permite Ruptura con Predominio de Adaptación del sustitución del muro con cualquier referencia formas geométricas edificio a su función sustentante a estilos del pasado puras (líneas función por muro cortina rectas) (planta libre)
acristalados Supresión del pilar de la esquina por ventanas lo dotan de gran ligereza (fachada flotante)
Equilibrio, proporción, ritmo armónico Amplios ventanales acristalados formados por retículas de listones de hierro con delgadas columnas de acero como elementos portantes (dotan de gran luminosidad)
Cristales funcionan simultáneamente de cierre y de apertura al exterior.
Escuela de la Bauhaus Walter Gropius Fábrica Fagus
Eraikin motak.
MIES VAN DER ROHE,
alemaniar arkitektua (1886-1969). Gropiusen arrazoi berdinengatik exiliatu behar izan zuen EEBB tara
Hasiera batean Gropiusen eraginpean, bertsio pertsonal berri eta puroa garatu zuen. 1929 ko EXPO rako egindako alemaniar pabeloia nabarmentzen da bertan marmola, materiale naturala, modu delikatuan ezarriko du “menos es mĂĄsâ€? bere esaldi famatua,hemen espazioaren,planoaren eta proportzioaren purutasunera eramanda, dena esentziara laburtuta ulertu behar da Begia barrualdeko espazioetatik kanpoaldekoetara giratzen da,suabe,plano arteko mugimenduak jarraituz,bidrioak bereizten dituenak. Marmola, hormigoia, ura, kromoa eta aireak harmonia osatzen dute
Juego de formas ortogonales (perpendiculares entre muros y entre muros y tejado) Tejado de extremada planitud, avanza en saledizo generando un espacio intermedio exterior-interior
Reconstruido en 1986
Elementos de unión (soldaduras) ocultos
Muros de roca (mármol, travertino,ónice) o cristal se distribuyen libremente, separados de pilares, definiendo el espacio
Estanque potencia sensación de espacios Indefinidos, donde no se sabe qué es interior y qué exterior
Escuela de la Bauhaus Mies Van der Rohe Pabellón alemán en Exposición Universal de Barcelona de 1929
Cortina roja, alfombra negraa y muro dorado recrean bandera alemana
Diseño de todos los elementos (silla Barcelona de estructura tubular hueca)
Distribución libre de pantallas acristaladas y muros que no llegan a unirse, creando espacios diferentes pero sin estar totalmente aislados unos de otros
Escuela de la Bauhaus Mies Van der Rohe Pabellón alemán en Exposición Universal de Barcelona de 1929 interior
1927 Colonia de Weissenhoff. Stuttgart. Oinplano aske. Tabiques m贸viles
Farnsworth. Etxea 1946-51 Liburuan iruzkin laburra: 367.orrialdean
Chicagoko etxe orratza
Formas geométricas simples y puras (rectangular)
Treinta y ocho plantas con ventanales corridos de suelo a techo de bronce y vidrio gris (aumenta sensación de verticalidad) Ejemplo de “arte total” diseñó los elementos interiores
Estructura de “huesos y piel”: Esqueleto sustentante de pilares con divisiones y cerramientos de muros mamparas y muros cortinas
Edificio retranqueado
Escuela de la Bauhaus Mies Van der Rohe Seagram building
Villa Saboya.365.orrialdean
LE CORBUSIER, pintore eta
arkitektu suizo-frantseza (1887- 1965). Berak arkitektura �.Bolumenen arteko joku eder eta inteligentea,argiari esker batuta� ulertzen zuen. Wright ekin lehiatuko du XX mendeko arkitekturaren formakuntzaren lidertzan . XX. Lehen ataleko lan nagusia, Villa Saboya Poissyn, Frantzia izango da . Euskarri zilindriko batetan jarritako prisma bat da (Hezetasuna sahiesteko) eta leiho jarraia, ez du beheko solairua duenik ematen Errealitatean bada bat, 2.solairuan gordea. Bere etxeak barruan bizitzeko makinak bezala izendatu zituen eta aproposagoa ezin izan izen aukeraketa‌ Elektrizitatearen instalazioa kromatua den instalazio luze batean doa etxean zehar.
Características generales
Empleo de pilotes que aíslan edificio del suelo
Techos planos que permiten terraza jardín
Planta libre (pilares separados de muros) de estructura racional
Multiplicación de ventanales (en este caso ventanales corridos horizontales)
Fachada libre Estructuras para abrir los de hormigón e hierro huecos que se deseen
Cuatro lados similares (se rompe organización jerárquica en torno a una fachada principal
Situada en centro de jardín, permite a través de ventanas deslizantes contemplar los cuatro ángulos
Contraste entre formas cúbicas de primera planta y pared ondulada de azotea
Edificio sostenido por pilares de hierro cilíndricos
Efectos de claroscuro provocado por retranqueo de planta baja
Le Corbusier Villa Saboya
Edificio organizado en torno a rampas y escaleras
Sal贸n principal y habitaciones conectan con patio con puertas correderas diluyendo frontera interior-exterior
Patio de primera planta y azotea como jard铆n y solarium
Planta baja retranqueada, en forma de U con cocheras
Le Corbusier Villa Saboya plano
Le Corbusierren arkitekturaren 5 oinarriak : - Pilote gainean eraikia,orubeko zorua libre. -oin askea.Antolaera zurruna -Aurrealde-fatxada librea,euskarri funtzio gabea -Leiho jarraikia,horizontalean garatua -Lorategi estalkia,estalki makurtuen ordez
Etxebizitza-eraikin kontzeptu berri bat plazaratu . Pilote lodien gaineean bermaturik goratzen da blokea: hamahiru solairu ditu eta 135m luzeran goratzen da Komunitate haietako biztanleen premia guztiak asetzeko,taxu eta neurri bereko beste bloke batzuk eraikitzea pentsatu zuten hasieran.Zazpigarren solairuan, horretarako transitu kale komertziala bideratu zen(Dendak,eta hotel bat egokitzeko)…ideia hark porrot egin zuen, dendetako bezeroak eraikineko biztanleak baizik ez zirelako eta merkantzien garraioa oso aldrebesa zelako Hiru solairuen behin alderik alde transitu bat (etxebizitzen sarrera) Duplexak ziren etxebizitza guztiak eta neurri guztietakoak.Bikoteen premiei bezala familia ugarienei ere egoki erantzuteko. Neurri eta proportzioetan “Modulor” delakoa bideratzen zen etxebizitzetan(Canona) Terrazan,haurtzaindegia,haurrentzako igerilekua,gimnasio bat eta hormigoi gordinean landuriko tximiniak zeuden.
Unidad de Habitación de Marsella 365.orrialdean
Aplicación de su ideal de emplear la arquitectura para beneficio social de la comunidad (reconstrucción tras 2ª Guerra Mundial)
Concebido como una ciudad en pequeño (337 viviendas de tipologías diferentes con pasillos-calles interiores)
Construcción adaptada a la escala humana. Crea, partiendo de la proporción áurea, el “Modulor”: un canon en torno al metro ochenta, adaptando toda la obra a ese tamaño para que fuese cómodo vivir en ella
Último piso y terraza dedicado a zona infantil y de deportes y ocio
Empleo de colores primarios para dotarlo de mayor valor estético
A media altura dos plantas dedicadas a funciones comerciales y de servicio
Ventanales retranqueados
Viviendas ensambladas de dos en dos a lo largo de un pasillo que hace de calle interior Alzado sobre pilotes que permiten circular por debajo y también sirven de aparcamientos
Deja a la vista el hormigón concebido como elemento bello (nuevo brutalismo)
Utilización de formas básicas: cuadrados para plantas y cubos y cilindros en el alzado
Le Corbusier Unité d´habitation Marsella
Organizismoaren aurrekari
Arkitektura organizistaren aurrekari izan zen Le Corbusier. Alde batera utziko ditu forma zuzenak eta Ronchampeko eliza ,eraikiko du 1951an. Soila eta originala. Oinplanora irregular, formek bide harrigarriak hartzen dituzte, izate organiko eta biziduna balitz bezala (Animali bimaskorduna) Hormigoi enkofratuaren erabilpena.Beira leihoek zulatuta Eskultura irudia,arkitektura multzo honek eskaintzen duena. Erlijio eraikina
Enorme tejado curvo que avanza en saledizo e incorpora espacio exterior (permite celebrar misa en el exterior)
Concepción escultórica
Abandona buena parte de sus preceptos racionalistas
Bóveda invertida (parte central más baja)
Contraste cromático paramentos blanco y bóveda de hormigón visto
Sensación de dinamismo
Le Corbusier Capilla Notre Dame Du Haut De Rochamp
Ausencia de organizaci贸n jerarquizada
Planta irregular y ondulante
Multitud de ventanas distribuidas libremente, con vidrios de colores, concentran luz en zonas concretas del suelo
Le Corbusier Aldea de Chandigarth Interior
B) ARKITEKTURA ORGANIKOA: Eraikina organismo bizitzat hartzen da, barrutik kanpora hazten dena eta bertako biztanleen beharrekin osatuz doana, horregatik kanpo aldea barrualdera egokitzen da,eta beti kontutan hartuko da gizakiaren jakintza ; arkitektoak beraz hauexek izan behar ditu kontutan -Kokapen geografikoa. -Ingurune klimatikoa. -Kolore arteko harmonia. -Argia -Akustika (soinua beti gorantz hedatzen da). Arkitektuak espezialistak diren teknikoekin batera lan egingo du (Aurrekari, Gropius) M. ﾃ］gel eta Vasarik hitz egiten zuten (XV-XVI) gorputzarekiko proportzio organikoaren arkitekturaz F.LL.Wright: organizismo garaiko arkitektu eta teoriko bikaina Lanik handiena etxebizitzaren barrualdeko espazioaren aurkikuntzan egon zen; hori nahikoa ez eta gainera etxea paisaiarekin egokitzea nahi du (Adaptar) ez bakarrik forma aldetik baita materiale mailan, lurrekoak izan behar baitute,ahalik eta egoera naturalenean erabiliak Estalki itzelak eraikitzen ditu, galeria erraldoiak, naturarekin harreman zuzenagoan egon ahal izateko,etxebizitza naturarekin bat eginez(Batzutan barrura sartu arte) Lurraren desberdintasunak ere errespetatu egin behar dira
Erromatar garaiko sistemak erabiliko ditu etxea berotzeko (Bajo el pavimento). Tximiniei leku garrantzitsua ematen die, espazioa banatzeko erabiltzeaz gain , beroa emango dute eta goxoagoak dira. .Sistema modernoagoak sahiesten ditu, gehiegi berotzen zutelako eta sarri lana oztopatzen zutelako.. Hasierako lanek japoniar eragin nabarmena agertzen dute, Chicagon ospatu zen 1893ko EXPOaren eraginez. Etxebizitza hauetan ez dago naturarekiko eten sentsaziorik, espazioa jarraia da. Etxearen altuera gizakiaren proportziora egokitu behar da. Robie etxea. Chicago, 1909
Caracter铆sticas generales: integraci贸n entorno, estructura cruciforme, distribuci贸n libre, etc.
Perspectivas en diferentes direcciones Tres plantas escalonadas para adaptarse a desniveles del terreno
Terrazas de hormig贸n en enorme saledizo incorporan arroyo
Base chimenea excavada en la roca
Frank Lloyd Wright Casa Kaufmann o Casa de la Cascada
Planta cruciforme: contraste verticalidad y uso de piedra natural, con cristaleras con estructura metálica roja
Amplios ventanales que integran exterior en interior
Tendencia a la expansión a partir del núcleo central
Disposición libre del interior, con creación de distintos ambientes Ruptura con el edificio caja (supresión de límites, de simetrías y de perspectivas)
Frank Lloyd Wright Casa Kaufmann o Casa de la Cascada (maqueta)
Forma helicoidal que se corresponde con el interior Empleo del hormig贸n
Formas curvas que contrastan con espacio circundante ( formas rectas de rascacielos de Manhattan)
Zona lateral destinada a biblioteca y oficinas tiene formas c煤bicas
Frank Lloyd Wright Museo Guggenheim
Espacio continuo, sin interrupciones
Seis plantas unidas por una rampa helicoidal
Enorme cúpula traslúcida que ilumina el interior
El suelo de cada planta sirve de techo de la anterior y permite que la luz del lucernario central llegue pero de forma indirecta para que no provoque reflejos en los cuadros
Planta dinámica, con formas orgánicas (predominio de las curvas)
Frank Lloyd Wright Museo Guggenheim interior
Casa Kaufmann (Cascada). Pensilvania, 1936
Forma zuzenetatik kurbatuetara igarotzen da Estetika eta erabilgarritasuna batzen ditu
Guggenheim museoa, Nueva York