10997 nvdo vam 2017 3 ilr by Elma Media

nr. 03 / 2017

Vakblad V kbl d A Asset Management M

Veilig Werken

â&#x20AC;&#x2DC;We werken Veilig of nietâ&#x20AC;&#x2122; Demissionair minister Asscher aan het woord Interview Shin-Etsu Veilig Werken met Binne Visser, Maintenance Manager van het Jaar!

Na het wereldwijde succes van VDM:

Tijd voor vernieuwing Wat is de toekomst van onze verouderende industrie, die niet vervangen kan worden, maar wel moet concurreren met jonge fabrieken uit opkomende landen? Het antwoord is Value Driven Maintenance & Asset Management, kortweg VDM XL. Wilt u weten wat VDM XL voor u kan betekenen? Bestel het nieuwe boek van Mark Haarman en Guy Delahay.

www.mainnovation.com

2 juli 2017

3 Hoi

nr. 03 / 2017

Colofon VAM is het vakblad voor Asset Management in Nederland. Concept en realisatie Elma Media B.V. Keizelbos 1, 1721 PJ Broek op Langedijk 0226 33 16 00 www.elma.nl Art Director Kim Speleman Martijn van der Wielen Hoofdredacteur Ellen den Broeder-Ooijevaar, Verenigings Manager NVDO VAM is een uitgave van de NVDO ing voor Nederlandse Vereniging d Doelmatig Onderhoud Lange Schaft 7G Postbus 138 3990 DC Houten www.nvdo.nl info@nvdo.nl Auteurs u Pieter Pulleman (Continu bij de les blijven tijdens shutdown) aar Ellen den Broeder-Ooijevaar en Evi Husson (Veiliger werken met telerobotica en exoskeletten) Genevieve Smaling Maxime van Amersfoort (Veilig Werken met Binne Visser, Maintenance Manager van het Jaar!) Redactie; Roy van Uffelen (Ultimo Software Solutions), André Moons (TNO), NVDO Platform Materiaalkunde Druk Elma Media B.V. Advertentie-exploitatie Elma Media B.V. Silvèr Snoek - Sales Manager 0226 33 16 67 s.snoek@elma.nl

VOORWOORD <

Ik zag hem regelmatig bij ons in het dorp, eigenlijk meer dan regelmatig. Als je hem aankeek bij het passeren, zei hij altijd Hoi. Ik verbeeldde me dat de man met de kabouterbaard dat speciale Hoi alleen voor mij had, maar waarschijnlijk groette hij iedereen op die manier. Naar mijn mening was Chriet Titulaer meer dan een verstrooide professor, of misschien zelfs de “Plaatselijke Dorpsgek”, want raar was hij wel een beetje. De combinatie van een beetje raar met heel veel visie, intellect en een briljant voorspellend vermogen, maakte Titulaer one of a kind.

‘Niets dan goeds over de doden’ Een aantal voorspellingen die Titulaer in de jaren tachtig deed op het gebied van techniek en samenleving bleek zo’n dertig jaar later goeddeels te zijn uitgekomen. Wij hebben thuis sinds een jaar of vier glasvezel, Titulaer voorspelde dat al ruim 30 jaar geleden. Er zouden themakanalen, beeldtelefoons en diensten zoals telewinkelen komen en zie vandaag; we shoppen alleen nog maar online. Over hoe veilig alle ontwikkelingen zouden zijn, deed Titulaer nooit een uitspraak. Misschien dat zijn lange termijnvisie nog briljanter was geweest als hij niet alleen de harde techniek voorzag, maar ook de mogelijke problemen die het met zich mee zou brengen. Want informatiebeveiliging is het gevolg van alle nieuwe techniek die Titulaer bijna 40 jaar geleden al zag aankomen. In de vroegere dagen van informatiebeveiliging was de focus consequent op de begrippen beschikbaarheid, exclusiviteit en integriteit van de informatievoorziening. Deze begrippen zijn nog steeds van toepassing, maar, alleen in de technische laag. Dat had Titulaer echt moeten voorzien vind ik. Cyber security gaat over het beveiligen van computers, van digitale informatie en van diensten die door computers mogelijk gemaakt worden. Dit laatste gaat veel verder dan je misschien beseft! Zo zijn het betalingsverkeer, de stroom- en drinkwatervoorziening, en procesbesturing in de industrie in toenemende mate afhankelijk van ICT en de beveiliging hiervan is cruciaal. Bijna dagelijks zijn er nieuwsberichten over geslaagde digitale aanvallen, uitgelekte databases met persoonsgegevens en nieuwe kwetsbaarheden. En in plaats van door amateuristische hackers worden deze aanvallen steeds vaker uitgevoerd door goedgeorganiseerde criminele hackers of zelfs buitenlandse mogendheden. Cyber security experts behoren dan ook tot de meest gevraagde specialisten, nu bedrijven en overheden zich steeds meer beseffen hoe belangrijk computer security en privacy bescherming is. Volgens het Nationaal Cyber Security Centrum zijn er het afgelopen jaar veel digitale aanvallen waargenomen op bedrijven in Nederland, waarbij het motief economische spionage was. Spionage met een economisch oogmerk is schadelijk voor de concurrentiepositie van Nederland. Deze aanvallen richtten zich op het verkrijgen van technologie die zijn marktwaarde soms nog moet bewijzen. Twee derde van de getroffen bedrijven had deze aanvallen niet zelf waargenomen. Ik zou zo graag Chriet Titulaer nog een keer Hoi horen zeggen. Dan zou ik stoppen en vragen of hij misschien een techniek of een technische oplossing kan bedenken om de problemen rondom zijn visie uit de jaren ’80 op te lossen. Ellen den Broeder-Ooijevaar, Verenigings Manager NVDO 3

VAN DE VOORZITTER <

Safety voor iedereen Een gezond en veilig werkklimaat in het bedrijf leidt tot gezonde werknemers, die goed in hun vel zitten. Deze werknemers zijn minder vaak ziek of arbeidsongeschikt en ze presteren doorgaans beter. Dit komt het resultaat en imago van uw bedrijf of organisatie ten goede. En er zijn ook maatschappelijke baten. Er wordt minder een beroep gedaan op de zorgkosten en er zijn meer belastingopbrengsten. Een uiterst actueel thema waar de gehele BV Nederland mee gebaat is.

Deze editie van ons Vakblad Asset Management staat geheel in het teken van Veilig Werken. We bekijken het thema vanuit diverse invalshoeken, want veilig werken is niet alleen een kwestie van het klakkeloos opvolgen van weten regelgeving. Sterker nog, alle protocollen ten spijt, weten regelgeving kan in sommige gevallen misschien zelfs een onveilige werksituatie veroorzaken. En ik weet als geen ander wat de gevolgen zijn van incidenten. Niet alleen kennen grote incidenten verschrikkelijke persoonlijke gevolgen, het werkt ook jarenlang door in het imago van een organisatie.

‘Veiliger machines, veiliger arbeidsmiddelen’ 4 juli 2017

Ik zie twee belangrijke speerpunten voor de toekomst. Ten eerste; Veilig werken begint bij veilig leren werken. De NVDO wil eraan bijdragen dat veilig en gezond werken in beroepsopleidingen steviger verankerd wordt. Het gaat daarbij om het stimuleren van ‘veilig vakmanschap’ en competenties bij jonge mensen in opleiding om professioneel en met de juiste kennis en kunde om te kunnen gaan met risicosituaties en zoveel mogelijk preventief te handelen. Immers, de jongeren van nu zijn onze collega’s van de toekomst, en daar moeten we zuinig op zijn! Ten tweede; kennis delen en krachten bundelen om blijvend te werken aan het verbeteren veiligheid. Zo doet onze vereniging bijvoorbeeld mee in Veiligheid Voorop en werken we graag samen met OSHA. In het besef dat er in Nederland nog te veel arbeidsongevallen plaatsvinden, rijst de vraag, hoe we ongevallen effectiever kunnen voorkomen en hoe we de arbeidsveiligheid op de werkvloer kunnen versterken. Wetenschappelijke inzichten tonen aan dat het gaat om drie thema’s. Verbeteringen in de ‘hardware’: veiliger machines, veiliger arbeidsmiddelen. Technologische ontwikkelingen zorgen voor een continue verbetering zodat materieel veiliger en duurzamer wordt, ergonomischer in gebruik, economisch in gebruik en met een hoog beschermingsniveau. Hier gaan innovatie, productie en veiligheid samen. Verbeteringen in de organisatie van het werk: hoe is het geregeld op de werkvloer, de werkprocessen, afspraken, arbeidstijden, protocollen bijvoorbeeld over wat er wel/niet moet gebeuren tijdens onverwachte storingen in het productieproces en (niet onbelangrijk) hoe is het toezicht geregeld. Verbeteringen in gedrag en mentaliteit op de werkvloer; werken aan veiligheidsbewustzijn. Is het gebruikelijk dat er in uw bedrijf over veilig werken wordt gesproken? Of wordt het doodgezwegen? Geeft u zelf het goede voorbeeld? Hoe serieus neemt u veiligheid en op welke manier is dat terug te zien in uw bedrijf? Er kunnen nog zoveel procedures, regels of veilige machines of procesinstallaties zijn, het is uiteindelijk de werkende mens die ermee om moet gaan. En dit is tegelijkertijd de meest lastig te beïnvloeden factor. Ik wens u een veilige en stimulerende werkomgeving! Bas Kimpel Voorzitter NVDO

Inhoud 03 Voorwoord 04 Van de voorzitter

08 Continu bij de les blijven tijdens shutdown > Dit voorjaar vond bij Shin-Etsu in Rotterdam-Botlek de vierjaarlijkse onderhoudsstop plaats.

12 Kort

18 Cursuskalender

34 Veilig Werken met Binne Visser, Maintenance Manager van het Jaar! > Philips Drachten is ĂŠĂŠn van de

26 Material talk

grootste ontwikkelen productiecentra in Europa op het gebied van consumer Lifestyle producten.

37 Kort

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40

06 Ontmoet Ellis Deelen > Met ruim 25 jaar ervaring bij Dow Chemical, is Deelen een ervaren topprofessional.

14 Veiligheid en Voortgang maximaal waarborgen > Veiligheid en werken op hoogte zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.

Kort

Veilige werkplek voor iedereen

Veiligheid en Asset Management gaan hand in hand 27 Veiliger werken met telerobotica exoskeletten

Gezond werk voor alle leeftijden

Kort

Lastoorts Extractor: Veilig en Gezond werken > Op lange termijn en bij zware blootstelling, kunnen vrijgekomen dampen en gassen bij het lassen van met name roestvast staal kanker veroorzaken.

38 5

Wie Ellis Deelen

Wat Executive Vice President Integrated Supply Chain Industrial Chemicals bij AkzoNobel

Ellis Deelen. Foto: AkzoNobel

6 juli 2017

ONTMOET Ellis Deelen <

Met ruim 25 jaar ervaring bij Dow Chemical, is Deelen een ervaren topprofessional. Je kunt haar alles vragen en ze gaat de dialoog met plezier aan en heeft kennisuitwisseling hoog in het vaandel. En kennis heeft ze, want in de verschillende functies die ze heeft uitgevoerd, van labsupervisor via plantmanager, site maintenance manager naar business manufacturing director, heeft ze alle aspecten van het werken in chemische installaties leren kennen. Dit zowel in Nederland als ook in het buitenland.

Vakblad Asset Management spreekt Deelen in het nieuwe AkzoNobel Hoofdkantoor, Amsterdam. Want het is alweer 4 jaar geleden dat ze de Dow-organisatie verliet om bij AkzoNobel de volledige operationele verantwoordelijkheid te nemen voor de Business Unit Industrial Chemicals. Het kersverse NVDO-Bestuurslid is een echte teamspeler en een charismatisch leider. Ze denkt en handelt graag out of the box. Ze geeft daarbij een voorbeeld “De maintenancesector is op weg naar volledig voorspellend onderhoud. Dat zien we in de versnelling van sensortechnologie en robotisering. Omdat onze sector van oorsprong een vrij traditionele sector is, moet je ervoor waken het wiel opnieuw uit te vinden. Daarom is het goed om gewoon eens te kijken hoe ze dat bijvoorbeeld in de zorgsector doen”.

‘In je eentje kom je niet ver’

Alle aktiviteiten van AkzoNobel rusten op 3 kernprincipes: Veiligheid, Integriteit en Duurzaamheid. Het waarborgen van veiligheid voor mens en omgeving is essentieel bij elke activiteit in een manufacturing organisatie. Naast de aanwezigheid van een professionele, goed getrainde, geinstrueerde en veiligheidsbewuste organisatie, is het garanderen van de integriteit van assets essentieel. “De ontwikkeling die ik zie, is dat we met steeds ouder wordend equipment te maken hebben. Veel van onze installaties dateren van de jaren tachtig. Dat betekent dat we extra inspanningen moeten leveren om betrouwbaarheid en veiligheid te kunnen blijven garanderen. Zoals veel andere chemische bedrijven verschuift AkzoNobel de maintenance activiteiten van correctief naar preventief. Maar daarbij gaat het niet blijven: beter en efficienter is het om een verdere stap te zetten in de richting van predictief onderhoud. Dat betekent, dat je met slimme sensoren op je kritische assets al een voorspelling gaat doen wanneer onderhoud nodig is”. Predictief onderhoud leidt niet alleen tot een efficientere maar ook tot een veiligere manier van onderhoud. Efficienter omdat je het onderhoud volledig baseert op actuele data, ipv op ervaring uit het verleden. Veiliger omdat je, in tegenstelling tot correctief onderhoud waarbij je reeds ontstane schade aan het herstellen bent met alle risicos van dien, je tijdig schade aan het voorkomen bent. Tijdens de NVDO Jaarvergadering op 24 november a.s. wordt de leden gevraagd in te stemmen met de benoeming van Deelen tot NVDO Bestuurder. Ze kijkt hier vol vertrouwen naar uit. De uitdaging van het waarborgen van integriteit van ouder wordende assets is groot. Tijd dringt. Als Asset owner kom je daar in je eentje niet uit. Ook als service provider niet. Een gecombineerde aanpak waarbij kennis- en ervaring delen essentieel is, kan door de NVDO geweldig goed gefaciliteerd worden. “Ik kijk echt uit naar het vervullen van een rol bij deze mooie taak.” <

INTERVIEW Shin-Etsu <

Continu bij de les blijven tijdens

Dit voorjaar vond bij Shin-Etsu in Rotterdam-Botlek de vierjaarlijkse onderhoudsstop plaats. Onderdeel van de stop was het inspecteren en onderhouden van de totale E-infrastructuur. Zes transformatoren, acht hoogspanningskabels, een hoogspanningsmotor en 54 verdelers. Veilig werken is altijd belangrijk, maar tijdens een shutdown vraagt het onderwerp extra aandacht.

Drie aspecten zijn van belang als het gaat om de elektrische installatie, zegt Technical Specialist Electrical Ruud Schutte van het chemiebedrijf. “Is de technische installatie veilig, voor de wet en voor jezelf? Het tweede is de betrouwbaarheid en de beschikbaarheid ervan. Dat is van enorm belang voor de fabriek en een 1:1 relatie. Je wilt geen stilstand door problemen met de elektriciteit. En je wilt inzicht krijgen in het verouderingsproces, zodat je toekomstig onderhoud beter kunt voorspellen”.

> Voorbereiding. De voorbereiding van een inspectie start met het bepalen van de omvang en intensiteit van de inspectie, legt hij uit. “Om welke technische details gaat het? En zijn er nog openstaande werkzaamheden die je alleen kan doen als de verdeler af staat”? Technisch commercieel adviseur Ruud Springvloet van Bakker Sliedrecht, het bedrijf dat een groot deel van de werkzaamheden uitvoerde: “Een stop als deze is zo veelomvattend. Als je ziet waar je tegenaan kunt lopen; het gaat om honderden items. We ontvingen alle technische tekeningen al in het voortraject. We hebben een projectteam samengesteld en een interne kick-off gedaan om de beste aanpak vast te stellen, de hele inspectie gedigitaliseerd. Maar het gaat ook om dingen als een paar dagen voor de stop even inventariseren waar alle equipement precies staat, de standaard poortinstructies en de stop-instructies alvast doornemen en weten wat je op welke dag moet veiligstellen. Zo voorkom je dat je voor de gewone zaken al moet improviseren”.

8 juli 2017

> Veilig stellen. De Shin-Etsu-plant in Botlek bevindt zich op het bedrijvenpark Botlek waarop meerdere bedrijven tegelijkertijd een shutdown hadden. De middenspanningsinstallatie op het terrein wordt door een ander bedrijf beheerd. “Wij zijn dus afnemers”, zegt Schutte. “In zo’n situatie heb je veel extra afstemming nodig”. Het veilig stellen van de eigen elektrische installaties vraagt sowieso het nodige voorwerk. Shin-Etsu maakte hiervoor speciaal twee personen ‘vrij’: een installatie-verantwoordelijke en een werkverantwoordelijke. Schutte is installatieverantwoordelijke en schrijft voor elke installatie een zogenoemde schakelprocedure. Dit document beschrijft alle omstandigheden van een installatie die in bedrijf is en alle handelingen die nodig zijn om veilig af te schakelen. Schutte: “Mijn collega controleert als werkverantwoordelijke vervolgens of het document volledig is. Daarna is er nog overleg over de schakelprocedure met de subcontractor”. Springvloet signaleert dat dit soort zaken bij de grotere bedrijven als Shin-Etsu meestal wel onder controle is. “Bij kleinere organisaties schort het hier wel eens aan. Juist dan kunnen wij toegevoegde waarde leveren”.

> Risico’s inventariseren. Schutte vindt dat grondige kennis van en ervaring met de installatie een must is voor het opstellen van de schakelprocedure. “Het zijn allemaal hoogvermogende installaties. Die moet je beveiligen tegen inschakeling, zodat iemand niet per ongeluk de boel weer kan aanzetten. Bepaalde verdeelinstallaties hebben meer dan één voeding waardoor extra risico’s

Door de isolatieweerstand te meten kan de veiligheid van een installatie worden gewaarborgd. Foto: Bakker Repair

ontstaan, zoals stuur-stroomspanning, tegenstroom of terugvoeding. Of het opladen van kabels bij middenspanning. Dit soort risico’s moesten we inventariseren en afvangen met de schakelprocedures”. De installatie wordt altijd vanaf de voedende zijde afgeschakeld. De zekering wordt eruit genomen en de installatie krijgt een label tegen opnieuw inschakelen. Er worden ook sloten aangebracht: een van Shin-Etsu en een van Bakker Sliedrecht.

> Meetprocedure. Bakker Sliedrecht controleert als uitvoerder van de werkzaamheden de schakelprocedure en is ook getuige van het daadwerkelijk uitvoeren van het afschakelen van de installatie. Om te voorkomen dat een installatie onterecht spanningsloos wordt verklaard, is er een meetprocedure vastgesteld. Eerst wordt het meetapparaat getest op een correcte werking, daarna wordt de veiliggestelde installatie gemeten en vervolgens wordt een werkende installatie gemeten. Schutte: “Daarna geven we de installatie pas vrij en tekent de werkverantwoordelijke van de contractor af voor de spanningsloze overname”. > Informatiebeschikbaarheid. Het model uitdenken en implementeren vraagt om het maken van keuzes vooraf tot op systeemniveau en om het vooraf inrichten van de supply chain. Uitgangspunt is de overeengekomen MRO-strategie (intern versus extern) en de drie niveaus van samenwerking. “Cruciaal voor de toekomstige beschikbaarheid van onderdelen is de beschikbare informatie zoals

‘Gestructureerd werken draagt bij aan een veilige werkplek’ speciﬁcaties, tekeningen normen, et cetera. Dit geldt nog veel meer voor de onderdelen die we intern willen repareren/reviseren. Het is dan ook zaak om nu, tijdens de bouwfase, er voor te zorgen dat je de benodigde informatie binnenhaalt. De treinenbouwer is nu nog bereidwillig om je te helpen. Dus niet wachten met het ophalen van informatie, of je beseffen dat je iets mist op het moment dat de informatie echt nodig is, als de trein uit zijn algemene garantieperiode is. De treinenbouwer is dan al lang weer bezig met een nieuw project voor een andere klant en heeft dan weinig aandacht voor je. De andere kant van de medaille is, doordat we zo vroeg zijn, je in >

Conditiebewaking Veiligheid Maintenance Expertise - Techniek Netwerk en?

aan! e j d l Me o.nl d v n . w ww schap at

> lidma

Deel kennis en ervaring >> word lid! Ervaar netwerken in groter verband De Nederlandse Vereniging voor Doelmatig Onderhoud

houdsprofessionals biedt de NVDO een ongeëvenaard

(NVDO) is de toonaangevende branchevereniging op het

netwerk van branchegenoten. De NVDO kent diverse bran-

gebied van onderhoud. Het overdragen van kennis en het

che- en aspectgerichte secties en regionale kringen. De

realiseren en in stand houden van het grootste onder-

vereniging draagt bij aan (wetenschappelijk) on-

houdsnetwerk van Europa, ziet de NVDO als belangrijke

derzoek en brengt trends, ontwikkelingen en visies

doelstelling. Met een groeiend aantal leden van onder-

binnen de branche in kaart.

Lidmaatschap van de NVDO biedt vele voordelen • • • • • • • • • •

Professioneel netwerk op het gebied van onderhoud Kringbijeenkomsten en seminars over speciﬁeke thema’s Cursussen over onderhoudsmanagement Studiedagen met actuele thema’s Secties en werkgroepen gericht op speciﬁeke onderhoudsaspecten Vacaturebank Lidmaatschap van de NVDO Group op LinkedIn (wetenschappelijke) Onderzoeken NVDO Corrosie Helpdesk Jongerenboard

• • • •

NVDO Onderhoudskompas Platform Materiaalkunde (wetenschappelijke) publicaties, waaronder Visiedocumenten Kortingen op ons cursusaanbod van de NVDO Maintenance Academy • Korting op NVDO-studiedagen • (gratis) abonnement op de vakbladen iMaintain/MaintNL en MaintWorld Asset Management, Duurzaamheid en Veiligheid zijn belangrijke thema’s waaraan de NVDO regelmatig en in breder verband aandacht besteedt!

Ga naar www.nvdo.nl en meld je aan... NVDO - Lange Schaft 7G - 3991 AP Houten | Postbus 138 - 3990 DC Houten Telefoon 030 - 634 60 40 | Fax 030 - 634 60 41 | E-mail info@nvdo.nl | www.nvdo.nl

10 juli 2017

> een voortdurend dilemma zit met engineering: onderhoudsdocumentatie komt in een project relatief laat beschikbaar terwijl wij al willen starten. Je hebt veel informatie nodig van engineering; het ontwerp moet echter vast staan voordat de onderhoudsdocumentatie opgesteld kan worden. En deze is weer nodig om de juiste onderdelen te bestellen. En als de eerste trein komt, wil je wel de onderdelen op de plank hebben.”

> Praktisch. Elke dag was er voor de aanvang van de werkzaamheden een kort overleg met alle betrokkenen. Schutte: “Ook kijkt er een veiligheidskundige mee bij het verstrekken van de werkvergunning”. Netjes en gestructureerd werken draagt bij aan een veilige werkplek. “Gewoon praktisch; apparatuur schoonhouden, geen spullen in het looppad. En aan het einde van de werkdag alles opruimen en terugzetten op de vaste plaats”. Op elektrisch gebied is de plant verdeeld in een A en een B zone. Als A ‘er uit ligt’ worden er extra kabels vanuit B naar A gelegd, en andersom. Daarnaast zijn er generatoren ingehuurd. “Je moet de noodzakelijke utilities in bedrijf houden; verlichting, werkstopcontacten voor werkverlichting en gereedschappen. Je wilt ook niet dat mensen die in een vat of toren aan het werk zijn ineens in het donker staan”. NEN-3140 “We volgen de weten regelgeving zoals onder andere is uitgewerkt in de NEN-3140 norm. Maar dat zijn normdoelstellingen en je moet dat vervolgens zelf in detail uitwerken. Dat wij de schakelbrief laten controleren door de installateur, overstijgt de norm, maar is wat mij betreft wel aan te raden”. Als een subcontractor aanvullende veiligheidsmaatregelen wil, is dat voor Schutte absoluut geen probleem. Ook niet als die maatregel strikt genomen niet nodig is. “Op verzoek van Bakker Sliedrecht brachten we een extra aarding aan terwijl dat volgens de norm niet nodig was. Maar als dat het gevoel van veiligheid versterkt, vind ik dat prima. Je moet sowieso elkaars veiligheidsregels respecteren”. Springvloet: “Iedere medewerker van Bakker Sliedrecht heeft mandaat om zijn werk neer te leggen als hij of zij vindt dat de veiligheid niet is gewaarborgd. Natuurlijk is er dan eerst overleg met de klant, maar ook als de klant het er niet mee

eens is, mag hij het werk stil leggen”. Hij benadrukt dat zo’n situatie zich tijdens de Shin-Etsu-stop niet voordeed. Daarnaast heeft Bakker Sliedrecht een app ontwikkeld om veiligheidsissues eenvoudig en laagdrempelig te melden. “Zo proberen we continu de veiligheidscultuur te bevorderen”.

> Volgorde aanpassen. Doordat er tijdens de shutdown bij andere bedrijven op het bedrijvenpark zaken veranderden, moest Schutte de volgorde van bepaalde werkzaamheden aanpassen. “En dan moet je goed nadenken over de gevolgen voor de veiligheid. In de tweede week moest ik vijftien schakelbrieven opnieuw doen”. Andere complicerende factoren zijn de onverwachte werkzaamheden die tussendoor komen uit onderhoud of uit projecten, zoals het vervangen van een motor. Schutte: “Ook die moesten allemaal via die ene werkverantwoordelijke, zodat het uit- en aanzetten van de installatie was geborgd”. Daarnaast komen er richting het einde van de stop de functietesten bij. “Hiervoor moet er stuurspanning aanwezig zijn. Door goed met elkaar te blijven communiceren en consequent de schakelprocedure te volgen is dit uitstekend verlopen”. > Tijdwinst. Een ander punt was dat Bakker Sliedrecht soms sneller ging dan de planning. Schutte: “Tijdwinst is mooi, het geeft ook wat ruimte om eventuele tegenslagen op te vangen. Maar, ook dan moet je nadenken over de gevolgen voor de veiligheid: kan ik die extra verdeler al veilig stellen en/of heeft dat gevolgen voor ‘buiten’”? De tijdwinst kwam vooral dankzij de tablets waarmee de monteurs van Bakker Sliedrecht werkten. Springvloet: “Deze hele shutdown is in het voortraject gedigitaliseerd. Alle te inspecteren onderdelen hebben een eigen tabblad gekregen en zijn geïnspecteerd volgens een standaardlijst die de inspecteur vervolgens afvinkt. Je kunt dus niets vergeten, je hebt alle informatie direct beschikbaar, voor jezelf en voor je klant. Schrijffouten of onleesbare tekst komen niet meer voor; kortom het is efficiënter”. Monteurs van Bakker Sliedrecht werkten al met ATEX-gecertificeerde tablets, licht hij toe. “Maar nog niet eerder op deze schaal. Het kostte de nodige inspanning in de voorbereiding, maar dat verdiende zichzelf terug tijdens de werkzaamheden”. > Geen incidenten. Er zijn geen incidenten geweest en de onderlinge samenwerking was goed, blikt Schutte terug. “We hebben consequenter dan vroeger altijd vanuit dezelfde positie gewerkt en daarbij de installateur betrokken. Voorheen werd niet elke verdeler op dezelfde manier geïnspecteerd. Nu wel, en daardoor kan je efficiënter werken en dingen met elkaar vergelijken”.

Onverwachte stilstand van een productieproces kan worden voorkomen door een goed preventief onderhoudsprogramma. Foto: Bakker Repair

Uit de inspecties kwamen weinig issues naar voren: enkele schakelaars die niet ‘meegaan’, een paar defecte afschermkappen en een afwijking in de verwachte meetresultaten van een motor control center. Schutte: “We moesten hierdoor meerdere metingen doen en hiervoor de zijpanelen afnemen. Dan heb je vervolgens te maken met openstaande delen die onder spanning staan tijdens de meting en moet je dus de omgeving afzetten. Dat geeft niet; daar inspecteer je voor en je moet continu inspelen op de actuele situatie. Door deze inspectie- en onderhoudsstop aan de E-infrastructuur, brengen we alles weer op het gewenste niveau en zorgen we ervoor dat ook de mensen in de fabriek veilig kunnen blijven werken”. <

Kort Handreiking Heldere Afspraken Veiligheid in de Keten De, op initiatief van Veiligheid Voorop ontwikkelde handreiking Heldere Afspraken, heeft tot doel om te bevorderen dat opdrachtgever en opdrachtnemer met elkaar het gesprek aan gaan over gezond en veilig werken en daarover heldere afspraken maken. Onder veel belangstelling vond onlangs de Ceremonie overhandiging Handreiking plaats.

Veiligheid op de agenda Voor het maken van heldere afspraken is het allereerst nodig dat het onderwerp veiligheid bij alle schakels in de keten op de agenda staat. Veiligheid is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van ketenpartners, in alle fases van een opdracht. Zet daarom het onderwerp veiligheid steeds opnieuw op de agenda, in overleg met medewerkers én in gesprekken met toeleveranciers, transporteurs en logistieke dienstverleners en contractors.

Evenwichtige relatie tussen partners Ook al hebben opdrachtgevers en opdrachtnemers een fundamenteel andere positie, voor gezond en veilig werken is het cruciaal dat ketenpartners vanuit gelijkwaardigheid met elkaar spreken. Wanneer één partner zich onvrij voelt om risico’s te benoemen of grenzen te stellen, heeft dat immers gevolgen voor de veiligheid van allen. Pas als alle ketenpartners zich op dezelfde manier daarvoor inzetten, kan er veilig en gezond gewerkt worden. Alle diensten (toelevering grondstoffen, transport, opslag en uitvoeren installatie, onderhoud en reparaties) en producten van derden hebben effect op de werkomgeving en kunnen de veiligheid en gezondheid van het personeel

Dow President Anton van Beek lanceert ‘Handreiking heldere afspraken’ Foto: Veiligheid Voorop

beïnvloeden. Daarom is het van belang dat alle ketenpartners zich bewust zijn van het belang van gelijkwaardigheid.

Open communicatie, elkaar durven aanspreken Om de doelstelling van ‘nul incidenten’ te realiseren, is samenwerking tussen partijen in de keten nodig. In de relatie tussen ketenpartners is sprake van wederzijdse afhankelijkheid. Om gezond en veilig te kunnen werken in de keten is het noodzakelijk dat opdrachtgever en opdrachtnemer onderling afstemmen hoe zij op het gebied van gezondheid en veiligheid te werk gaan. Dat veronderstelt

‘Veiligheid is een gezamenlijke verantwoordelijkheid’ 12 juli 2017

Uitgangspunten Om invulling te geven aan de goede samenwerking tussen opdrachtgever en opdrachtnemer, is het van belang dat er heldere afspraken worden gemaakt die gezamenlijk zijn opgesteld. Bij het opstellen van deze afspraken zijn de volgende vijf uitgangspunten nuttig: 1. Zet veiligheid op de agenda 2. Creëer een gelijkwaardige verhouding tussen opdrachtgever en opdrachtnemer 3. Schep voorwaarden voor open communicatie en spreek elkaar aan op gezond en veilig werken 4. Stimuleer het melden en leren van incidenten en near misses 5. Zorg dat werken onder tijdsdruk niet ten koste gaat van veiligheid Deze uitgangspunten worden in de handreiking verder uitgewerkt en aangevuld met concrete tips. Waarom is dit belangrijk in de samenwerking tussen opdrachtgever en opdrachtnemer? Wat is er nodig om dit voor elkaar te krijgen? En hoe organiseer je dit, zijn er goede voorbeelden?

dat beiden partijen open staan om hierover in gesprek te gaan in alle fases van het project en aanspreekbaar zijn.

Eerste Kamer akkoord met wijziging Arbowet Het wetsvoorstel voor de vernieuwde Arbeidsomstandighedenwet heet ofﬁcieel “Wetsvoorstel tot wijziging van de Arbeidsomstandighedenwet in verband met de versterking van de betrokkenheid van de werkgevers en werknemers bij de arbodienstverlening, de preventie in het bedrijf of de inrichting van de werkgever, en de randvoorwaarden voor het handelen van de bedrijfsarts”. Het wetsvoorstel wordt vaak afgekort tot de gewijzigde of nieuwe Arbowet. Met de aanpassing van de wet wil het kabinet het functioneren van de bedrijfsgezondheidszorg voor werknemers en werkgevers verbeteren. De belangrijkste wetwijzigingen heeft VAM voor u op een rijtje gezet;

Benut incidenten en near misses Het melden en leren van incidenten in de relatie tussen ketenpartners is belangrijk om te zorgen dat de oorzaken van incidenten en near misses structureel worden onderzocht. Met de uitkomsten kan een duurzaam veiligere werkomgeving ontstaan. Het delen van deze ervaringen is nuttig en noodzakelijk om gezamenlijk te leren van de reeds opgedane ervaringen en te kunnen blijven verbeteren. Herhaling van incidenten wordt zo voorkomen. Het gezamenlijk onderzoeken en bespreken van incidenten en near misses is van belang omdat daardoor een gezamenlijke standaard van veiligheid en veiligheidsbewustzijn van alle betrokken partijen wordt ontwikkeld.

Tijdsdruk Bij uitvoering van werkzaamheden wordt in veel gevallen tijdsdruk ervaren. Het risico bestaat dat door deze tijdsdruk gezond en veilig werken onder de druk komt te staan. Juist in ‘even snel iets afmaken of aﬂeveren’ schuilt veel gevaar. De kans bestaat dat de belangen van opdrachtgevers en opdrachtnemers uiteenlopen en dat veiligheid daarmee lager op de agenda komt. Bijvoorbeeld wanneer opdrachtgever wil de werkzaamheden graag snel afronden, de opdrachtnemer wil geen kosten maken door uitloop van de werkzaamheden. Het is van belang dat ketenpartners hierover het gesprek aangaan en gezamenlijk uit te spreken dat tijdsdruk nooit mag leiden tot concessies op het gebied van veiligheid en gezondheid.

Over Veiligheid Voorop Veiligheid Voorop richt zich op het verbeteren van de veiligheidscultuur, dat wil zeggen de houding van directie en werknemers ten opzichte van veiligheid. Kenmerkend voor de veiligheidscultuur is dat deze zich niet door wetten en regels laat afdwingen, maar dat het vooral een zaak van ‘hearts and minds’ is van de betrokkenen. <

1. Verbeteren randvoorwaarden handelen bedrijfsarts (knelpunten waren dat de bedrijfsarts onvoldoende als onafhankelijk wordt gezien en er werkgevers zijn zonder overeenkomst) Bij de bedrijfsarts moet het contract speciﬁek ingaan op: De bedrijfsarts kan elke werkplek bezoeken en heeft een klachtenprocedure. De bedrijfsarts moet nauw samenwerken met de preventiemedewerker en de OR, personeelsvertegenwoordiging of belanghebbende werknemers en honoreert in beginsel het verzoek om een second opinion. De bedrijfsarts adviseert over preventieve maatregelen en meldt beroepsziekten aan het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten 2. Versterking betrokkenheid werkgevers en werknemers; Invoering instemmingsrecht medezeggenschap bij persoon en positionering preventiemedewerker. Verplichting voor de arbodienstverlener om nauw samen te werken met de medezeggenschap 3. Beter onderkennen en melden beroepsziekten 4. Meer preventie. Een aantal maatregelen in het wetsvoorstel zal tot meer aandacht voor preventie in bedrijven leiden 5. Handhaving: Inspectie SZW gaat handhaven op aanwezigheid basiscontract. De elementen van het contract zijn ook handhaafbaar gemaakt. Eventuele invoering van een boete bij niet melden van beroepsziekten Deze samenvatting dient ter voorlichting en is niet juridisch bindend. Via arboportaal houdt u zich op de hoogte van het Wetsvoorstel en de Memorie van Toelichting.. <

ACHTERGROND <

Veiligheid en Voortgang

maximaal

waarborgen

Veiligheid en werken op hoogte zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Daarom zijn vooral in deze bedrijfstak onderricht, ervaring, de juiste middelen én een actief betrokken management, essentieel om een cultuur te genereren waarin al deze factoren en aspecten elkaar ontmoeten en complementeren. Sander Momberg (Manager Rope Access) en Mark Wijering (Technical Authority) faciliteren en professionaliseren al het werk op hoogte binnen de MME Group B.V. (IRATA gecertiﬁceerd) en houden zich daarom dagelijks bezig met deze ‘cultuursomslag’.

Medio 2016 werd MME Group benaderd door KWS Infra/Aquavia Roosendaal om mee te denken over een grootschalig renovatieproject waarbij werk op hoogte een cruciale rol speelt. Aquavia had de opdracht gekregen om structurele aanpassingen te realiseren voor een aantal civiel infrastructurele objecten. Hierbij dienden ballustraden, trappen en leuningen aangepast te worden aan de hedendaagse wetgeving en normering. Momberg: “Vanaf de ontwerpfase zijn alle partijen actief betrokken geweest bij deze aanpassingen. Door het beleggen van meerdere bijeenkomsten konden de werkzaamheden op die manier efﬁciënt op elkaar worden afgestemd”.

Wijering: “De eerste stap van een Method Statement is om alle werkzaamheden op hoogte te toetsen aan de zogenaamde ‘hierarchy of risk’ om de best mogelijke toegangstechniek te bepalen. Hierbij wordt gekeken naar alle eisen, risico’s en invloeden. De Nederlandse wetgeving en de werkmethode van IRATA zijn hierbij het uitgangspunt, maar ook de klanten locatie speciﬁeke factoren spelen hierin een belangrijke rol. De eigenaar van het object eistte in dit geval dat de functionaliteit behouden moest blijven, met andere woorden; de brug moest in gebruik blijven, hier moesten wij dus ook rekening mee houden.”

> Basculekelder. Eén van de werklocaties was de basculekelder van een brug in de regio Zuid-Holland. Ook hier dienden de ballustraden en trappen te worden aangepast. “In eerste instantie was het de bedoeling dat MME Group alleen werkplekrestrictie zou verzorgen en incidenteel assistentie zou verlenen op het moment dat de ballustraden vervangen zouden worden. Echter, na een risico inventarisatie werd duidelijk dat het werk veel veiliger en efﬁciënter uitgevoerd zou kunnen worden op het moment dat wij een aantal andere werkzaamheden over zouden nemen”, aldus Momberg.

> Werken op hoogte voorkomen? Allereerst werd gekeken of het werken op hoogte kon worden voorkomen. Door het niveauverschil op de verschillende werkplekken, was hiervan geen sprake. Vervolgens werd bepaald of collectieve beveiliging met behulp van steigers een praktische en economisch haalbare optie was. De arbeidshygiënische strategie (artikel 7.23 van het Arbeidsomstandighedenbesluit) geeft voorrang aan collectieve bescherming. Doordat de brug in bedrijf bleef (en dus open kon gaan), was het creëren van een tijdelijke werkvloer onmogelijk. Momberg geeft daarbij aan dat

14 juli 2017

Positionering- en riggingtechnieken combineren. Foto: MME Group

vaak over het hoofd gezien wordt, dat men voor de realisatie van collectieve bescherming, een steiger in dit geval, alsnog terugvalt op individuele (val)bescherming; een onnodig kostbare en vaak minder veilige oplossing dan men zou vermoeden. “We hebben vervolgens samen gekeken naar de mogelijkheid om hoogwerkers in te zetten. Vanwege de beperkte toegang tot de werkplek in de brugkelder was dit echter ook onhaalbaar. De drie bovenstaande methodieken waren dus uitgesloten waardoor wij gezamenlijk voor positionering met behulp van persoonlijke beschermingsmiddelen (in dit geval kortweg Rope Access) als meest veilige methode hebben gekozen”. Fase 1 was het lossen en vervoeren van de onderdelen naar de juiste locatie op de werkplek. Wijering: “De te installeren delen werden door een werkschip bij de pijler van de brug aangeleverd. Door gebruik te maken van touwtechnieken konden we in één dag de onderdelen vanaf het werkschip lossen. Vervolgens konden we met een mobiele hijsinstallatie de onderdelen binnen een minuut, naar de juiste werkplekken in de brugkelder verplaatsen. Totaal hebben we 15 ton materiaal verplaatst, in uiteenlopende gewichten en formaten, de ene keer één >

‘Met innovatieve technieken de veiligheid van mensen en het efﬁciënte gebruik van middelen en materialen maximaliseren’ 15

7&3#0/%&/ .&5 68 "44&54 Â&#x2DC; Â&#x2DC; Â&#x2DC; Â&#x2DC; Â&#x2DC; Â&#x2DC; Â&#x2DC;

+'6g '5647%6+'( 0&'4<1' 12' %%'55 #6*1&+5%*' '5%*'4/+0) #$14#614+7/ #4+6+'/' 748';5

#4$+0)'4 1')#0)55;56'/'0 4#+0+0)'0

A Longer Life

16 juli 2017

rope-access.mme-group.com

Gebruik van innovatieve technieken. Foto: MME Group

> verdieping omhoog, de andere keer door een hoogteverschil van 25 meter en afstanden tot 50 meter te overbruggen. Dit allemaal zónder de functionaliteit van de brug te belemmeren”. Voor fase 2 was het nodig om de bestaande trappen te vervangen voor een nieuwe constructie. Dit was niet alleen een logistieke en infrastructurele uitdaging omdat het weghalen van trappen de toegankelijkheid van site aanzienlijk veranderde, maar ook omdat er een breed scala Rope Access technieken toegepast moesten; Werkplaatsbeperking, Positionering, Valbeveiliging en Hijstechnieken. “In de Method Statement van deze klus kwamen deze verschillende technieken samen. Hierdoor hebben we ervoor gekozen om een uitgebreide risicoanalyse te maken en deze door te spreken met alle betrokken partijen. Op deze manier hebben we de veiligheid en de voortgang van de klus maximaal kunnen waarborgen”, aldus Wijering.

> Hijsplan. Niet alleen de trappen die moesten worden verwijderd, maar ook de trappen die waren geplaatst, hadden een aanzienlijk gewicht. Voor de toegang tot de werkplek en om de hijsmiddelen te kunnen riggen werden eerst een aantal verwijderbare ankers

geplaatst. Deze zijn vervolgens getest en uiteraard na goedkeuring voorzien van een certiﬁcaat. Wijering zegt daarover “Hoewel de ankers ruim boven de norm overgedimensioneerd waren, hebben we er uit standaard veiligheidsoverweging voor gekozen om de last op de touwen niet meer dan 100 kilo te laten bedragen. Tevens hebben we voor het inhijsen en positioneren van de trap een apart hijsplan geschreven. Door het gebruik van high strength katrollen, gemotoriseerde takels (zogenaamde touwbrommers) en Bluetooth loadcells waren we in staat om de last per punt niet boven deze door ons zelf opgelegde grens uit te laten komen”. Daarnaast werden de oude trapdelen on site tot handzame stukken gezaagd en afgevoerd. Het gebruik van touwtechnieken is hiervoor onmisbaar. Niet alleen voor het verplaatsten van materiaal, maar ook om mensen te kunnen evacueren in geval van nood. De doorlooptijd van het project werd met ruim 60% verkort door te kiezen voor het gebruik van positioneringstechnieken in plaats van conventionele toepassingen. Daarmee werd het aantal uur waarbij personen aan risico worden blootgesteld verkleind met ruim 40%. <

CursusKalender 5 september; Storingsanalyse, maar dan Anders! De NVDO cursus “Storingsanalyse, maar dan Anders!” biedt deelnemers een complete aanpak voor het effectief en efficiënt oplossen van storingen. Enkele honderden onderhoudsprofessionals zijn reeds opgeleid. In één dag wordt geleerd: • hoe een samenloop van omstandigheden of vaag probleem kan worden verduidelijkt tot een kernachtige omschrijving van storingsmelding(en) • hoe alle informatie over een storing nauwkeurig beschreven kan worden, zodanig dat onderscheid wordt gemaakt tussen geruchten en feiten • hoe op een zo efficiënt mogelijke wijze de oorzaak van de storing kan worden bepaald • hoe de juiste maatregelen kunnen worden gekozen • hoe de samenwerking en de communicatie tussen de (interne) klant en de “storingsoplosser” kan worden verbeterd. Denk bijvoorbeeld aan de relatie tussen TD-Productie Resultaat: storingen worden sneller en definitief opgelost. Door betere samenwerking ontstaat een hogere beschikbaarheid van productie-installaties met lagere onderhoudskosten tot gevolg.

Doel Deelnemers worden getraind in een stap voor stap aanpak, een systematische manier van denken voor het analyseren en oplossen van storingen. De deelnemer krijgt daarbij antwoord op de volgende vragen:

In company mogelijk

• Hoe meld ik storingen duidelijk en welke vragen moet ik (mezelf ) stellen om ervoor te zorgen dat ik alle relevante informatie verzamel die nodig is voor het oplossen van de storing? • Op welke wijze kan ik alle gegevens met betrekking tot een storing het beste (visueel) vastleggen, zodat de feiten door iedereen eenvoudig begrepen worden? • Hoe kan ik een nog niet opgeloste storing zorgvuldig overdragen aan een collega, zodanig dat hij direct met de analyse kan beginnen? • Hoe pak ik de analyse van de storing efﬁciënt en effectief wijze aan, zonder voorbarige conclusies te trekken? • Hoe bepaal ik op basis van de beschikbare informatie de juiste storingsoorzaak, zonder te vervallen in een aanpak van “trial and error”? • Hoe bepaal ik de beste maatregelen om de storingsoorzaak weg te nemen.

Onderwerpen Tijdens deze eendaagse cursus worden eigen ervaringen uitgewisseld. De deelnemers krijgen een beeld van hun huidige werkwijze bij het analyseren van storingen. Vervolgens wordt stap voor stap een systematische aanpak voor storingsanalyse getraind. Daarbij worden korte stukken theorie steeds afgewisseld met vele praktische voorbeelden en oefeningen om vaardigheid te ontwikkelen in een kritische aanpak. Deelnemers ontvangen tijdens de cursus een syllabus. Voor toepassing van de methoden in het eigen bedrijf worden tevens digitale werkbladen beschikbaar gesteld.

7 september; Start Leergang Conditiemeting BOEI De Leergang Conditiemeting NEN 2767 / BOEI wordt georganiseerd vanuit een samenwerking tussen de Nederlandse Vereniging voor Doelmatig Onderhoud (NVDO) en Hogeschool Utrecht. Binnen deze opleiding worden deelnemers opgeleid tot professionele inspecteurs en/of adviseurs, die een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan verbetering van de staat van de assets.

De Inspecteur Kan op een objectieve en betrouwbare manier inspecties binnen zijn specialisatie Bouwkunde, Klimaat-/Transportinstallaties, Elektrotechnische installaties, Infra of Monumenten uitvoeren

18 juli 2017

conform de NEN 2767-1 (versie december 2016). Kan aanvullende inspecties uitvoeren voor onderdelen brandveiligheid, Energie en Inzicht in voldoen aan weten regelgeving Vormt een team met de adviseur, kan de uitkomsten van de inspecties overleggen aan de Adviseur enis ondersteunend aan de adviseur in zijn besluitvorming.

De Adviseur Kan het inspectierapport, aangeleverd door de inspecteur, op de juiste manier interpreteren. Kan binnen zijn eigen specialisatie een advies uitbrengen op grond van een NEN 2767 inspectie + aanvullende inspectieitems Kan speciﬁeke wensen van gebruiker / eigenaar en strategische doelen van het geïnspecteerde object vertalen naar een advies.

11, 12 september; Organisatie van Onderhoud Tijdens deze intensieve tweedaagse cursus leert u een goed inzicht te krijgen in de belangrijkste aspecten van en methoden/technieken voor het betrouwbaar organiseren van onderhoud. Gezamenlijk wordt een visie ontwikkeld en u kunt vervolgens in uw bedrijf op een systematische manier aan de slag met uw eigen organisatie en de tijdens de cursus geïdentiﬁceerde verbetermogelijkheden.

Onderwerpen • Visie op onderhoud en High Reliability Organisaties • Overzicht van belangrijke concepten (bijvoorbeeld: RCM, TPM, 6Sigma, ISO 5500x, PAS 55) en hun toepasbaarheid • Installatiestructuur als ruggengraat voor onderhoudsbeheersing • Relatie tussen onderhoud en bedrijfsresultaten (ROI, RONA, EBIT, Cashﬂow) • Samenwerking Onderhoud, Productie en Engineering • Soorten Onderhoud en relatie met budget en registratie

In company mogelijk

• Hoe kunnen kritieke installaties en delen daarvan geïdentiﬁceerd worden? • Onderzoeken van storingen en oorzaken • Systematieken om betrouwbaar onderhoud te faciliteren • Opstellen van een onderhoudsplan • De verschillende functies en functionarissen in Onderhoud • Functietyperingen en functieomschrijvingen • Onderhoud door Productie • Ontwerpen van een betrouwbare Organisatiestructuur • Kenmerken van een betrouwbare organisatie en de weg daar naar toe

Bestemd voor De cursus Organisatie van Onderhoud is bestemd voor productie- en onderhoudsmanagers, asset managers, reliability engineers, maintenance engineers, medewerkers bedrijfsbureau, werkvoorbereiders en iedereen die zich verder wil bekwamen in betrouwbaar organiseren van onderhoud.

Uitbesteding van Werk met Asset Management Een grote internationale vervoerder had de ambitie een groot deel van de beheer- en onderhoudsactiviteiten tot op tactisch beheerniveau duurzaam uit te besteden aan de markt. Dit vereiste een strategie die leidde tot een organisatie die kan worden gekenmerkt als een professioneel opdrachtgever die de capaciteiten en competenties kreeg om een regievoerende rol te kunnen vervullen.

Doelverklaring Het ontwikkelen, toepassen en borgen van nieuw beleid en procedures ten aanzien van contractbeheer en contractmanagement, waarbij de eigen organisatie vooral op strategisch- en tactisch beheerniveau haar rol als professioneel opdrachtgever optimaal en kosteneffectief kan vervullen.

Proces Conform de ISO 55000 Asset Management richtlijn, is een inventarisatie uitgevoerd op de huidige kwaliteit en inrichting van het beheer en onderhoud voor alle bedrijfsmiddelen, het onderhoudsbeleid, de bedrijfsprocessen, informatievoorziening, organisatie en onderhouds-beheersysteem. Het resultaat heeft inzicht gegeven op welke onderdelen aanpassingen, c.q. verbeteringen moesten worden doorgevoerd, behorend bij de kwalificatie van professioneel opdrachtgeverschap. De vervoerder stond voor de uitdaging om de reeds uitbestede beheer- en onderhoudstaken binnen de context van Asset Management, gefaseerd te transformeren van prestatiecontracten naar (installatie)beheercontracten. Hierbij is het uitgangspunt gehanteerd gezamenlijk vanuit een partnership door te groeien naar een hoog prestatieniveau op het gebied van processen, organisatie en assets. De methodiek Asset Management vormt voor deze ontwikkeling het bestuurlijk en toetsend kader. Toepassing van Asset Management vraagt op alle beheerniveaus bij zowel de vervoerder als de contractpartijen, een duidelijke verandering in denken en handelen. Het vraagt van de vervoerder en alle daaraan rapporterende en ondersteunende afdelingen een procesaanpak die is gericht op het ontwikkelen en borgen van een procesgeoriënteerde organisatie die vanuit een life cycle filosofie stuurt op optimale kosteneffectiviteit en veiligheid van alle bedrijfsmiddelen. Om deze procesaanpak adequaat en effectief te kunnen (aan) sturen, is voor opdrachtgever en opdrachtnemer een organisatieontwikkeling vereist die leidt naar een volwassenheidsniveau waarop professioneel, kundig en vaardig wordt samengewerkt. De klassieke klant-leverancierrelatie wordt een partnershiprelatie, waarbij de op-

20 juli 2017

drachtgever de regievoerende rol in relatie naar de opdrachtnemer uitvoert. Dit vereist aanpassing van focus en mindset. Realisatie omzet/winst op korte termijn moet worden omgebogen naar resultaat, continuïteit en duurzame samenwerking.

Resultaat De vervoerder heeft aan de hand van zijn herijkte Asset Management beleidsstrategie en implementatieprogramma talrijke aanpassingen en verbeteringen in de organisatie doorgevoerd. De klant als professioneel opdrachtgever, maar ook de contractpartij als professioneel opdracht-nemer hebben: • hun bedrijfsprocessen gestroomlijnd conform de Asset Management principes • rollen en verantwoordelijkheden belegd • gezamenlijk de klassieke onderhoudsplannen omgezet naar risicogebaseerde onderhoudsconcepten • data- en informatiemanagement efﬁciënter laten aansluiten op de informatiebehoefte • met toepassing van prestatie-indicatoren sturing gerealiseerd op de vastgestelde asset prestatie eisen tegen geaccepteerde risico’s en kosten • overleg en rapportagestructuren ingericht

Op 11 oktober a.s. start de Leergang Asset Management! Het 7-daagse programma bestaat uit drie modules van elk twee aaneengesloten dagen en een round up dag. Technisch bedrijfskundige onderwerpen worden afgewisseld met onderwerpen ter versterking van de sociale aspecten, die een belangrijke rol spelen bij de implementatie en borging van Asset Management binnen de organisatie. De leergang is vanuit het “action learning” principe opgezet, de onderwezen theorie wordt met oefeningen en praktijkcases ondersteund. Resultaat van deze opdracht vormt aan het eind van de leergang een leidraad die kan fungeren voor invoering en borging van Asset Management binnen uw eigen bedrijf. Het totale programma, kosten een aanmelden; www.nvdo.nl Maintenance Academy

Foto: NVDO

Gebruiksvriendelijke & ﬂexibele maintenance management software

Met de Ultimo software brengt u meer structuur aan in uw onderhoudswerkzaamheden, werkt u efficiënter en creëert u ruimte om te besparen. Bovendien toont u met de inzet van de software eenvoudiger aan dat u aan belangrijke weten regelgeving voldoet. Heldere dashboards en rapporten verschaffen u en uw stakeholders meer inzicht in de prestaties.

MET ULTIMO IS MEER MOGELIJK: + Een uitgebreide HSE-suite voor ondersteuning op het gebied van Health, Safety & Environment. + Mobiel werken met de app Ultimo Go. + Standaard software, die eenvoudig op maat kan worden gesneden. + Een vrij instelbare, persoonlijke startpagina met ruimte voor grafieken, dashboards en andere overzichten. + Diverse standaard interfaces, bijv. met ERP-systemen. + Starten met Ultimo Lite, een eenvoudig, maar toch compleet systeem voor de kleine TD of als instapmodel.

VEILIGHEID <

Veiligheid door het borgen van smeerpunten Een risicovol smeerpunt (RSP) is een machineonderdeel dat bij lekkage of overmatig smeren direct het gevaar oplevert dat het smeermiddel zich vermengt met het (eind-) product. Voorbeelden van RSPâ&#x20AC;&#x2122;s zijn de aandrijving van het roerwerk van een menger, tandwielkasten boven transportbanden of vul- en clinchfelsmachines.

22 juli 2017

Juist voor deze machineonderdelen is het extra belangrijk dat de risico’s tijdens het smeertechnisch onderhoud volledig geborgd zijn. Van Meeuwen Services hanteert daarvoor de Plan-Do-Check-Act-kwaliteitscirkel, een hulpmiddel voor kwaliteitsmanagement, probleemoplossing en permanente borging en veiligheid.

pakt ten opzichte van de gemaakte plannen, doelstellingen, normen en resultaten. De verschillen worden geëvalueerd en de oorzaken worden achterhaald. Met het dynamische beheer van het smeerschema wordt het onderhouds- en productieproces en de score op de PI’s continu verbeterd.

PLAN

ACT

Van Meeuwen heeft voor elke RSP beheersmaatregelen opgesteld om de (voedsel-) veiligheid te borgen. Deze maatregelen worden ook als basis vastgelegd in het smeerschema waarmee de smeertechnische werkzaamheden vanaf deze fase zijn gepland en geborgd.

In de vorige fase zijn de scores op de PI’s geanalyseerd en besproken. In deze fase wordt besloten of maatregelen of plannen moeten worden bijgestuurd om beoogde resultaten alsnog te behalen. Met de RSP-formulieren worden productieprocessen nog veiliger gemaakt en blijven risico’s tijdens het smeertechnisch onderhoud continu geborgd. Zo ontstaat een systeem dat waarde toevoegt aan de kwaliteit en veiligheid van het bedrijfsproces.

DO Hier worden de vastgelegde beheersmaatregelen in detail op het RSPformulier vastgelegd. Op deze manier worden risico’s in kaart gebracht en gewogen. Deze registraties zijn een extra handleiding voor de werkzaamheden in het smeerschema. Hiermee kunnen vastgestelde prestatie-indicatoren (PI’s) permanent worden gemeten om continue borging te garanderen.

Met dit model heeft u een middel in handen om tijdens (externe) audits aan te tonen dat u er alles aan heeft gedaan om de voedselveiligheid tijdens het produceren te garanderen.

CHECK In deze fase wordt aan de hand van alle uitgevoerde acties in het smeerschema geanalyseerd hoe het smeertechnisch onderhoud uit-

VISIE <

Veilige werkplek voor

iedereen

Een gezond en veilig werkklimaat in het bedrijf leidt tot gezonde werknemers, die goed in hun vel zitten. Deze werknemers zijn minder vaak ziek, overspannen of arbeidsongeschikt en ze presteren doorgaans beter. Werkgevers besparen zich hierdoor de vaak onnodig hoge ziekte- en vervangingskosten en verzekeringspremies, om nog maar niet te spreken van forse juridische schadeclaims, die steeds vaker en met succes worden ingediend. Dit op zijn beurt komt het resultaat en imago van de organisatie niet ten goede. En er zijn ook maatschappelijke baten. Er wordt minder een beroep gedaan op de zorgkosten, er zijn meer belastingopbrengsten. Een uiterst actueel thema waar de gehele BV Nederland mee gebaat is. Demissionair Minister Lodwijk Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is onder meer verantwoordelijk voor de arbeidsomstandigheden en inspectie in ons land. Hij vindt initiatieven bij brancheverenigingen als het gaat om het verhogen van het niveau van Veilig Werken van groot belang. “Veiligheid is zeker niet alleen een taak van de Overheid. Er zijn vele partijen die een bijdrage kunnen, en wat mij betreft ook moeten, leveren. Samen werken voor een veilige en gezonde werkplek is wat mij betreft een cruciaal motto voor elke onderneming. Daar waar het onderhoudsorganisaties betreft, is het belang misschien nog wel groter dan in bijvoorbeeld een kantooromgeving”.

> Arbeidsomstandigheden. Op grond van de Arbeidsomstandighedenwet zijn werkgevers verantwoordelijk voor het gezond en veilig werken van hun personeel en dienen zij een beleid te voeren dat gericht is op zo goed mogelijke arbeidsomstandigheden. Maar ook opdrachtgevers kunnen een grote invloed hebben op de mogelijkheden om gezond en veilig te werken. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om situaties waarin opdrachtgevers werkmethoden voorschrijven, arbeidsmiddelen aanbieden of waarbij op een locatie van de opdrachtgever wordt gewerkt.

> Verplichtingen. Asscher geeft aan dat opdrachtgevers in het geval van de bouw bijvoorbeeld op grond van de bouwprocesbepalingen uit het Arbobesluit ook wettelijke verplichtingen hebben. In een kamerbrief over de stimulering van verantwoord

24 juli 2017

opdrachtgeverschap benadrukt de minister dan ook het belang van een sterke rol en verantwoordelijkheid van de opdrachtgevers voor gezond en veilig werken. Asscher zegt daarover; “Opdrachtgevers kunnen bijvoorbeeld een bijdrage leveren aan gezond en veilig werken door gebruik te maken van de invloed die ze hierop hebben in de ontwerpfase van een opdracht. Werkgevers zijn weliswaar verantwoordelijk voor de veiligheid en gezondheid van werknemers,

‘Invloed in de ontwerpfase van een opdracht’

Demissionair Minister Lodwijk Asscher. Foto: Rijksoverheid

maar in de praktijk zijn zij vaak niet betrokken in de ontwerpfase, waarin randvoorwaarden voor veilig en gezond werken kunnen worden bepaald. Opdrachtgevers kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan het beleidsdoel van gezond en veilig werken door bewust aandacht te besteden aan gezond en veilig werken in contracten met

opdrachtnemers en in de randvoorwaarden die zij bieden voor het uitvoeren van een opdracht”. Hoewel werkgevers verantwoordelijk blijven en werknemers ook de verantwoordelijkheid hebben voor hun eigen veiligheid en die van hun collega’s, is hier dus een duidelijke rol weggelegd voor opdrachtgevers, meent Asscher. <

Ontwerp-/aanloopfase van een opdracht

Verantwoord opdrachtgeverschap

Als een opdrachtgever (meer) aandacht zou hebben voor gezond en veilig werken in de ontwerpfase, zou dit volgens de demissionair minister de kans op arbeidsongevallen en uitval op de werkvloer verkleinen. “Opdrachtgevers blijken diverse maatregelen te nemen om veilig, gezond en duurzaam werken te realiseren of bevorderen in de uitvoeringsfase”. Eerstgenoemd zijn ‘het opstellen van duidelijke regels over gewenst gedrag’, ‘werkenden aanspreken op de werkvloer over ongewenst of onveilig gedrag’, ‘zelf toezien op de werkvloer’ en ‘veilig en gezond werken op de agenda zetten’.

In hoeverre is verantwoord opdrachtgeverschap een bekend begrip bij onderhoudsoganisaties, en welk beeld hebben zij van verantwoord opdrachtgeverschap? Uit de resultaten van TNO’s “Monitor Verantwoord Opdrachtgeverschap Gezond en Veilig Werken” blijkt dat minder dan de helft (45%) van de opdrachtnemers bekend is met het begrip ‘verantwoord opdrachtgeverschap’. Het begrip blijkt iets minder bekend bij zzp’ers en meer bekend bij bedrijven van vijf werknemers of meer. Het beeld dat opdrachtnemers hebben van een verantwoord opdrachtgever, bestaat voornamelijk uit een opdrachtgever die maatregelen neemt om gezond, veilig en duurzaam werken mogelijk te maken en aandacht heeft voor tijdsdruk en planning.

ATEX OMGEVING <

Veilig werken mét materialen en door materialen; beiden van groot belang. Zo is de juiste omgang met bepaalde materialen noodzakelijk voor de veiligheid van werknemers. Denk aan het werken met asbest of bepaalde verven en/of coatings. Daarnaast is ook de keuze van de juiste materialen, voor bijvoorbeeld een productieruimte, van invloed op de veiligheid.

Material

We moeten er niet aan denken dat er iemand uitglijdt en valt door een te gladde vloer (vallen wordt genoemd als meest voorkomende oorzaak bij een arbeidsongeval). Of dat er in een high care omgeving in de levensmiddelenindustrie micro-organismen een feestje gaan vieren in een piepklein scheurtje in de vloer? En in een ATEX (Explosieve atmosfeer) omgeving is een anti-statische vloer ook best een uitkomst. Of liever gezegd; noodzakelijk.

> Grote gevolgen. In een ATEX omgeving kan het kleinste beetje spanning al grote gevolgen hebben. Om de risico’s zoveel mogelijk te beperken, gelden strenge richtlijnen voor de materialen van en in de omgeving. Zo moet men gebruik maken van vonkvrij gereedschap. Vonkvrije gereedschappen zijn vervaardigd uit de legeringen Aluminium-Brons of Beryllium-Koper en, zoals de naam al doet vermoeden, veroorzaken geen vonken. In het Arbobesluit wordt dit aangeduid met ‘arbeidsmiddelen’; Alle apparaten, machines, gereedschappen en installaties die op de arbeidsplaats worden

Talk

gebruikt. De werkgever heeft de wettelijke verplichting om ervoor te zorgen dat arbeidsmiddelen zodanig zijn uitgerust en worden gebruikt, dat de veiligheid en de gezondheid van de werknemer tijdens het gebruik geen gevaar lopen. Ook installaties en machines mogen geen vonken en/of wrijving veroorzaken. Wanneer er sprake is van gevaar voor brand en/of explosie worden vonkvrije gereedschappen gebruikt en arbeidsmiddelen toegepast die voldoen aan de eisen neergelegd in het op de Wet op de gevaarlijke werktuigen gebaseerde Besluit explosieveilig materieel.

> Kleding net zo belangrijk. Daarnaast moeten werknemers, werkzaam in een ATEX omgeving, goedgekeurde werkkleding dragen. Dit is gemaakt van antistatisch materiaal, dat ook noodzakelijk is voor het schoeisel. Het meest ideale antistatische materiaal bestaat uit geleidende en niet geleidende isolerende materialen. Eventueel voorkomende statische lading wordt dan geleidelijk afgevloeid voordat het een gevaarlijke hoeveelheid wordt. Dit geldt ook voor de vloeren en wanden. Niet alleen het materiaal, maar ook de juiste omgang hiermee is erg belangrijk. Wanneer je het materiaal op een onjuiste manier reinigt, kan de antistatische werking verminderen. > Nog meer gevaar. Naast elektrische lading en vonken, kunnen te hete oppervlakken en slechte ventilatie (te veel stof in de ruimte) ook voor gevaar zorgen. Met name het laatstgenoemde is gevaarlijk. Een ATEX omgeving vinden we niet alleen bij (petro) chemische bedrijven, maar ook in de voedingsmiddelenindustrie (melkpoeder, meel, suiker) en houtzagerijen dreigt gevaar. Hier vormen stofexplosies een grote bedreiging en deze zijn vaak veel krachtiger dan een gasexplosie. Door de druk van een eerste explosie dwarrelt er nieuw stof omhoog dat ook weer explodeert. Zo kan deze explosie zich voortzetten door het hele bedrijf. Voor het ontstaan van een explosie is echter een combinatie van drie factoren nodig; zuurstof, brandstof en een ontstekingsbron. Op deze laatste factor hebben we de meeste invloed. Door het juist in kaart brengen van de voorkomende stoffen en/of gassen en de daar bijbehorende risico’s kunnen de juiste maatregelen worden getroffen. En daarbij spelen de juiste materialen dus een hele beFoto: NVDO < langrijke rol!

‘Gebruik juiste materialen cruciaal in een veilige werkomgeving’

26 juli mei 2017 2017

UP-TO-DATE <

Veiligheid en Asset Management gaan hand hand

Onderhoud is essentieel voor een gezonde maar ook veilige werkomgeving. Bovendien draagt goed onderhoud bij aan waardecreatie in de Nederlandse industrie. Veilige, efﬁciënte en beschikbare gebouwen, installaties, processen en infrastructuur zorgen er dagelijks voor dat er geld wordt verdiend in Nederland. In de meeste van de negen Topsectoren is veilig en efﬁciënt onderhoud een sterke schakel in de waardeketen. De rode draad wordt echter steeds helderder: “Het voldoen aan de weten regelgeving is niet meer voldoende, de asset owner dient zelf te zorgen voor een goede risicobeheersing.” Het besef dat er veilig gewerkt moet worden wint de laatste jaren dus aan terrein.

> Functionaliteiten. Naast weten regelgeving vormt ook de toegepaste techniek een belangrijke bouwsteen in het creëren van een gezondere en veilige werkplek. Technieken die reeds jaren beschikbaar zijn en die een bijdrage aan (veilig) onderhoud kunnen leveren, zijn tegenwoordig toegankelijk geworden voor een breder publiek. Uiteraard wordt er ook steeds doorontwikkeld. Nieuwe materialen maken producten onderhoudsarm en apparatuur wordt intelligenter, beter hanteerbaar en naar verhouding veel goedkoper dan vroeger. De stand van de techniek maakt het mogelijk op basis van conditiemeting de frequentie van onderhoudsintervallen te verlagen.

Vijf mogelijke processen om te borgen 1. HSE-incidentenregistratie (borging van het proces van melding, behandeling en evaluatie van HSE-incidenten op het gebied van veiligheid, kwaliteit, gezondheid en milieu) 2. Werkvergunningen (beheren en uitgeven van werkvergunningen) 3. Lockout Tagout (voorkomen van arbeidsongevallen en schade aan installaties of apparaten) 4. Wachtoverdracht (een digitaal logboek, waarin de communicatie tussen operators van assets en andere belanghebbenden wordt uitgewisseld) 5. Management of Change (modiﬁcaties gestructureerd en volgens nodige weten regelgeving borgen)

van de voorlopers in dit traject betrof Maasvlakte Olie Terminal. “De terminal in het Rotterdamse havengebied hecht veel waarde aan het verbeteren van de prestaties van installaties tegen minimale kosten en vergat de veiligheid op de werkvloer daarbij niet. Mede door de strenge BRZO-controles wordt het Asset Management systeem ook gebruikt voor het vastleggen van veiligheidsprotocollen en standaard werkinstructies. Ook ondersteunt het systeem bij het toepassen van Management of Change, het registreren van (bijna-)incidenten en het bijhouden van kritische informatie tijdens de wachtoverdrachten”. Tegenwoordig is het klantenpanel nog steeds actief en bestaat naast Maasvlakte Olie Terminal onder meer uit Kisuma Chemicals, Eska, Simadan/Biodiesel Amsterdam, Veco Precision Metal, Synbra Technology, ARN en COVRA. <

Gelukkig zijn steeds meer mogelijkheden beschikbaar om de veiligheid binnen organisaties te verbeteren. En dat gaat over meer dan alleen PBM’s, toolboxes en gedrag. Zo is het mogelijk om het Asset Management systeem uit te breiden met functionaliteiten op het gebied van HSE (Health, Safety & Environment).

> Asset Management & HSE in één systeem. Vakblad Asset Management (VAM) ging op zoek naar de functionele mogelijkheden op het gebied van safety in een hedendaags Asset Management systeem“We zijn in een periode van incidenten in de Nederlandse Industrie gestart met het samenstellen van een klantenpanel om de ontwikkeling aan te laten sluiten bij de wensen uit de praktijk”, aldus Bas Wammes, adviseur van Ultimo Software Solutions. Eén Foto: Ultimo 27

INTERVIEW TNO en UT <

Veiliger werken met en TNO en Universiteit Twente hebben hun krachten gebundeld op het gebied van robotica. In juni 2016 tekenden deze partijen een Memorandum van overeenstemming. Dit was het ofﬁciële startpunt voor het open innovatiecentrum i-Botics, een nieuw opgericht Joint Innovation Center for Interaction Robotics die focus wil aanbrengen in de valorisatie-activiteiten voor exoskeletten en telerobotica. Doel is om deze onderzoeks-lijnen, met in het bijzonder het gebruik ervan voor inspectie en onderhoud, een boost te geven en de contacten met het bedrijfsleven nauwer aan te halen. Dit soort robotica kan bovendien een enorme bijdrage leveren aan veiliger werken.

Robots kunnen worden ingezet voor gevaarlijke en ingewikkelde taken. Voordat ze klaar zijn voor gebruik op de werkvloer, moeten ze worden getest in gecontroleerde en realistische omgevingen. Recentelijk demonstreerden TNO en Universiteit Twente (UT) in Enschede de eerste belangrijke resultaten rond nieuwe robottechnologieën, ontwikkeld in het Joint Innovation Centre’ i-Botics. Doel is uiteindelijk om samen met industriële- en overheidsorganisaties het concurrentievermogen van de partners te vergroten en om kennis binnen het vakgebied gezamenlijk te ontwikkelen.

> Twee onderzoekslijnen. i-Botics, wat staat voor Interaction Robotics, werkt aan de ontwikkeling van praktisch gerobotiseerde innovaties en applicaties met een kortere time-to-market. ‘Een eerste onderzoekslijn waar het joint innovation centre zich mee bezighoudt, is telerobotica. Het gaat daarbij om robots die op moeilijk toegankelijke locaties, vaak met een verhoogd veiligheidsrisico voor werknemers, kunnen worden ingezet voor bijvoorbeeld onderhoud, reparatie en verbetering van inspectiemethoden. De telerobot wordt daarbij aangestuurd door een operator die elders in een veilige, comfortabele omgeving staat, legt Douwe Dresscher uit. Hij geeft de concrete activiteiten en projecten rond i-Botics vanuit UTwente vorm

28 juli 2017

en ondersteunt daarbij Stefano Stramigioli, hoogleraar Advanced Robotics bij de UT, en wetenschappelijk directeur van i-Botics. Dresscher: “De technologie is zodanig ontwikkeld, dat het de operator in staat stelt om complexe bewerkingen op afstand uit te voeren. Om dit mogelijk te maken, maken we gebruik van de handigheid van de mens. Door middel van krachtterugkoppeling is het mogelijk dat de bestuurder van de robot kan voelen wat hij op locatie aan het doen is, wat belangrijk is om zo’n taak goed en speciﬁek uit te kunnen uitvoeren. Een tweede gebied dat we verder ontwikkelen, heeft betrekking op de perceptie, oftewel het beoordelingsvermogen van de mens. Hij moet zich bewust zijn van de remote omgeving waarin hij aan het werk is”. i-Botics wil met andere woorden, de menselijke operator het gevoel geven dat hij op de plek waar de werkzaamheden plaatsvinden, aanwezig is terwijl hij de situatie via de robot volledig intuïtief en sensitief kan besturen. “Een belangrijk voordeel van deze aanpak van telerobotica is dat er optimaal wordt geproﬁteerd van het combineren van het cognitieve vermogen van de menselijke operator en het besturen van de robot op afstand. Dit brengt echter ook uitdagingen met zich mee, zoals ‘situational awareness’ van de menselijke operator, ‘robot sensing’ en `gedeeltelijke autonomie ter ondersteuning van de werkzaamheden”.

> Verder onderzoek. “Eén van de zaken die we verder onderzoeken heeft betrekking op intuïtie”, geeft Dresscher aan. “Hoe kunnen we de technologie zodanig ontwikkelen dat de operator niet hoeft na te denken over de manier waarop hij het apparaat moet bedienen. De technologie moet op een natuurlijke manier aansluiten op de manier van werken van de operator”.

de robots in het risicogebied de werkzaamheden uitvoeren. Dit kan gaan om grote hoogtes, grote dieptes onder water, een pijpleidingennetwerk, gevaarlijke omgevingen zoals bijvoorbeeld een instabiele kerncentrale, enzoverder. De toepassingsdomeinen zijn te vinden in onder andere chemische industrie, offshore, gezondheidszorg en defensie”.

TNO en UT hebben uitgebreide kennis, expertise en technologie opgedaan om deze uitdagingen te beheersen en in i-Botics worden deze verder ontwikkeld en op een veilige manier geïmplementeerd in nieuwe robottoepassingen. Dresscher; “We zijn bijvoorbeeld bezig met het verder ontwikkelen van Virtual Reality-technologie, zoals bekend van Oculus Rift. De wereld die je ziet is niet de wereld waar je daadwerkelijk zit, maar de wereld waar de robot zit”.

> Communicatie. Eén van de projectvoorstellen waar i-Botics

> Toepassingsgebieden. VDe belangrijkste toepassingsgebieden waar i-Botics zich op dit moment op richt zijn inspectie, onderhoud en bijvoorbeeld ook decommissioning of ontmanteling van boorplatforms op zee. “Met telerobotica wordt het mogelijk om fysieke aanwezigheid van de mens in de omgeving waarin de onderhoudswerkzaamheden plaatsvinden, te vermijden. Dit biedt het voordeel dat operators in een veilige omgeving opereren, terwijl

al meer concreet mee aan de slag is, is deep sea toepassingen en het ontmantelen van olie- en gasinstallaties op zee. “Deze werkzaamheden gebeuren op kilometers diepte, wat voor menselijke duikers niet meer mogelijk is, tenzij gebruik gemaakt wordt van een soort onderzeeër. Ook dit is geen ideaal scenario. Telerobotica zou hier een ideale oplossing zijn die, naar we verwachten, economisch gezien eveneens veel kan opleveren. Er zal bijvoorbeeld met veel minder mensen offshore moeten worden gewerkt, wat zorgt voor >

‘Veiligheid van de operator heeft altijd de hoogste prioriteit’

Een exoskelet voor de benen. Foto: TNO

ling snel gebeurt. Welke snelheid bij welke toepassing is vereist, om te allen tijde te zorgen voor een veilige situatie, moeten we nog verder onderzoeken”.

> Veiligheid operator. De intrinsieke veiligheid van de operator krijgt vanaf het ontwerp van de mechanische constructie van het exoskeleton sowieso veel aandacht, geeft Dresscher aan. “De software die de bewegingen ondersteunt, moet bijvoorbeeld uitvoerig zijn getest. Je wilt niet afhankelijk zijn van een foutje in software waardoor de actuatoren die de menselijke spieren ondersteunen, een eigen leven gaan leiden en oncontroleerbare bewegingen vooroorzaken, wat voor een onveilige situatie kan zorgen. Met dat soort zaken wordt in het ontwerp en de ontwikkeling expliciet rekening gehouden, evenals ergonomie. De veiligheid van de operator heeft altijd de hoogste prioriteit”.

Robot die via een rails gezonden kan worden voor inspecties. Foto: UT/TNO

een kostenbesparing. Tegelijkertijd betekent minder mankracht ook minder kans op ongelukken en een verhoogde veiligheid”. Deep sea telerobotica is echter niet vanzelfsprekend. “Een grote uitdaging bij dit project is onderwatercommunicatie, de communicatie tussen de telerobot en de operator. Het ideale scenario is om maximale bewegingsvrijheid te bewerkstelligen; een telerobot zonder kabelverbinding, wat de communicatie beperkt tot draadloos. Hoge kwaliteit onderwater communicatie is moeilijk te realiseren en een gebrekkige communicatieverbinding maakt het moeilijk voor de operator om de taak goed uit te voeren. Daar zullen we tijdens de projectuitwerking nog extra aandacht aan moeten besteden”.

> Exoskeletten. Een tweede grote onderzoekslijn is onderzoek naar exoskeletten. “Een exoskelet is een draagbare gebruikersgeleide robot die in meerdere toepassingen kan worden gebruikt. Een ervan is om de werkzaamheden van de operator die het exoskelet draagt, lichter te maken. Het is een soort mechanisch pak dat voorzien is van bijvoorbeeld pneumatische of elektronische aandrijving (actuatoren) dat ervoor zorgt dat de menselijke spieren worden ondersteund zodra de operator bijvoorbeeld iets zwaars optilt. De belasting voor diegene die het exoskelet draagt, wordt omlaag gebracht, wat niet alleen goed is voor de ergonomie, maar het draagt daarnaast bij aan veilig werken”. Een tweede toepassing van het exoskelet is telepresence: complexe manipulaties worden uitgevoerd door een persoon die het exoskelet (arm-hand) draagt, terwijl de robot op een afstand de taken effectief uitvoert. Ondanks de grote interesse in exoskeletten vanuit de medische, militaire en industriële wereld, is er een aantal technologische uitdagingen die nog moeten worden uitgekristalliseerd, om te zorgen voor een brede acceptatie en het gebruik. De ambitie van i-Botics is om exoskeletten een belangrijke stap voorwaarts te maken door ze ﬂexibel, snel en comfortabel te maken en te zorgen voor nuttige en aanvaardbare toepassingen. “Om de robot op afstand exacte dezelfde handelingen te laten uitvoeren maken we ook gebruik van Virtual Reality. Juister is de term Remote Reality. De operator ziet en hoort wat de robot ziet. Belangrijk is daarbij dat hij niet alleen een juiste en nauwkeurige weergave krijgt van wat er op afstand gebeurt, maar ook dat de terugkoppe30 juli 2017

> Combineren. Het onderzoeksteam werkt voornamelijk met al bestaande technologieën. “Opnieuw het wiel uitvinden voor diverse deelaspecten hoeft niet. Er is al ontzettend veel mogelijk qua inspecteren en waarnemen. En ook de ontwikkelingen rond Virtual Reality volgen elkaar razendsnel op. Meerdere technologieën hebben zich al bewezen. Voor ons is het daarom belangrijk die technologieën te verbeteren, met elkaar te combineren en te integreren tot een totaaloplossing. Dat is er momenteel niet. Nóg niet. Op het moment dat we met onze eerste projecten erin slagen om de telepresence te realiseren en operators op een natuurlijke manier complexe handelingen kunnen laten uitvoeren met een robot op afstand, zal dit behoorlijk wat teweegbrengen. Toepassings-gebieden zullen groeien en operators zullen geleidelijk aan minder in kleine of enge ruimtes, moeilijk bereikbare, risicovolle omgevingen moeten werken. Ook de nauwkeurigheid van de werkzaamheden zal wellicht steeds verder toenemen”.

> Toekomst. Samen met bedrijven en andere stakeholders zijn de onderzoekslijnen en applicaties vormgegeven. “In de komende periode zullen we met deze stakeholders meer projecten opstarten die een positieve impact hebben op de maatschappij en economische resultaten opleveren voor bedrijven en overheid. Projecten in verschillende applicatiegebieden worden momenteel opgestart waarbij we nieuwe partners graag verwelkomen”. Daarvoor kan contact worden opgenomen met i-Botics Zakelijk Director Arjen de Jong, via www.i-Botics.com. <

i-Botics onderzoekt onder meer de mogelijkheden van Remote Reality-technologie. Foto: TNO

Interested in innovative Inspection and Maintenance Robotics? Contact us!

T M E

+31 (0)88 866 24 56 +31 (0)65 280 37 48 info@i-botics.com

an initiative of

and

Applus+ RTD Training en Opleiding

Opleiden en certificeren in Niet Destructief Onderzoek en Stralingsbescherming Om veilig te kunnen werken en procesuitval te voorkomen bij bedrijven in de olie, gas, chemie en proces industrie wordt regelmatig niet destructief onderzoek en inspecties uitgevoerd. Applus+ RTD organiseert cursussen in niet destructief onderzoek, materiaal onderzoek en stralingsbescherming. De NDO cursussen voldoen aan de eisen van de ISO 9712 en de cursussen op gebied van stralingsveiligheid zijn erkend door de Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming (ANVS). Meer weten over cursussen van Applus+ RTD? Kijk op de vernieuwde website en schrijf u direct in!

www.applusRTD.nl Opleidingen@applusrtd.com

NDO cursussen - volgens ISO 9712 r )LOPOH]HQ QLYHDX r 0DJQHWLVFK RQGHU]RHN QLYHDX W RQGHU]RHN QLYHDX r 3HQHWUDQW RQGHU]RHN QLYHDX LVFK RQGHU] U RHN QLYHDX r 5DGLRJUDILVFK RQGHU]RHN QLYHDX DX r 7R)' QLYHDX UUD\ QLYHDX r 3KDVHG $UUD\ QLYHDX RQ QGHU]RHN QLYH Y DX r 8OWUDVRRQ RQGHU]RHN QLYHDX GHU]RHN QLYHDX r 9LVXHHO RQGHU]RHN QLYHDX escherming n GRRU GH $196 HUNHQG Stralingsbescherming GRRU GH $196 HUNHQG GH VWUDOLQJ QLYHDX $ HQ % r ,RQLVHUHQGH VWUDOLQJ QLYHDX $ HQ % r ,RQLVHUHQGH VWUDOLQJ YRRU PHWDDO HQ VFKURRWKDQGHO GH VWUDOLQJ YRRU PHWDDO HQ VFKURRWKDQGHO r %LM HQ QDVFKROLQJ YRRU VWUDOLQJVGHVNXQGLJHQ VFKROLQJ YRRU VWUDOLQJVGHVNXQGLJHQ Overige cursussen rsussen r 3UDNWLVFKH PDWHULDDONXQGH H PDWHULDDONXQGH r )HUULHW PHWHQ HWHQ r +DUGKHLG PHWHQ PHWHQ r 3RVLYLWH DOOR\ 0DWHULDO ,GHQWLILFDWLRQ DOOOR\ 0DWHULDO ,GHQWLILFDWLRQ r 0DWHULDOHQNHQQLV ELM KHW ODVVHQ QNH N QQLV ELMLM KHW ODVVHQ

EXTRA <

Gezond werk

voor alle leeftijden Het Europees Agentschap voor Veiligheid en Gezondheid op het Werk is een netwerkorganisatie die beschikt over een 'focal point' in elke EU-lidstaat en in de kandidaat- en potentiële kandidaatlidstaten en in de lidstaten van de Europese Vrijhandelsassociatie (EVA). Op die manier kan EU-OSHA met meer succes bijdragen tot de totstandbrenging van gezondere, veiligere en productievere werkplekken doordat informatie op grotere schaal kan worden verspreid. De focal points worden door de nationale regeringen aangeduid als ofﬁciële vertegenwoordiger van EU-OSHA in dat land. Gewoonlijk gaat het om de bevoegde nationale instantie voor veiligheid en gezondheid op het werk. De focal points leveren een fundamentele bijdrage tot de realisatie van de werkprogramma's van EU-OSHA.

> Waardevolle Campagnes. NVDO-Leden kennen de EU-OSHA, omdat de branchevereniging uit Houten al vele jaren verbonden is aan de campagnes en materialen betreffende die campagnes beschikbaar stelt. Enige tijd geleden werd zelfs in gezamenlijkheid een publicatie uitgebracht waarin de visie op Veilig Werken werd verwoord. Op www.nvdo.nl worden regelmatig publicaties gedeeld in het tabblad Veilig Werken.

> Gebruik het materiaal. Vanaf de officiële start is er veel materiaal beschikbaar op de speciale campagnewebsite op www.healthy-workplaces.eu, zoals verslagen en casestudy's over veiligheid en gezondheid op de werkplek met het oog op een verouderende beroepsbevolking. Maar u kunt ook gebruik maken van de praktische e-gids voor het beheren van veiligheid en gezondheid op het werk in het licht van een verouderende beroepsbevolking. Er zijn PowerPoint-presentaties, folders, posters en ander campagnemateriaal. En maak gebruik van infographics en tekenfilms. > Napo is de held. Deze editie van het Vakblad Asset Management staat in het teken van Veilig Werken. In dat kader stelt het Nederlandse Focal Point campagnemateriaal beschikbaar dat bij dit derde VAM-nummer 2017 is bijgevoegd. Napo is de held van een reeks bewustzijnsverhogende tekenfilms over veiligheid en gezondheid op het werk. Deze films zijn ideaal om de basisbeginselen van veiligheid en gezondheid op het werk op een aantrekkelijke en informele manier over te brengen. Alle films van de reeks zijn zonder gesproken woord en ondertitels en kunnen dus door iedereen worden begrepen. VAM tip: deel het in uw werkoverleg of tijdens een van uw toolbox-meetings! De Napo-film, waarin verschillende aspecten van veiligheid en gezondheid op het werk in de context van een vergrijzende beroepsbevolking aan bod komen, laat zien hoe een werknemer daarmee te maken kan krijgen en erop kan reageren. Zoals in alle films van de reeks helpt Napo risico's aan te wijzen en draagt hij praktische oplossingen en suggesties voor < verbetering aan.

> Gezond ouder worden. Veilige en gezonde arbeidsomstandigheden gedurende het gehele beroepsleven zijn goed voor het personeel, het bedrijf en de samenleving als geheel. Dat is de belangrijkste boodschap van de campagne voor gezonde werkplekken met de volgende vier doelstellingen; 1. Bevordering van duurzaam werk en gezond ouder worden vanaf het begin van het beroepsleven 2. Preventie van gezondheidsproblemen tijdens het gehele beroepsleven 3. Aanbieden van manieren waarop werkgevers en werknemers veiligheid en gezondheid op het werk kunnen beheren in het licht van een verouderende beroepsbevolking 4. Bevordering van de uitwisseling van informatie en goede praktijken Foto: Naponet; Napo is de held

32 juli 2017

Kort

jaar zonder verzuimongeval

Bij Mourik vieren ze een feestje. Niet vanwege een jubileum of iemands verjaardag, maar omdat er al dertien (13!!) jaar wordt gewerkt zonder verzuimongeval op de locatie Gunvor Petroleum Rotterdam. De prestatie was op zich al mooi, maar Mourik levert daarmee ook een bijdrage aan nog een ander veiligheidsrecord. Gunvor Petroleum Rotterdam behaalde namelijk zelf, met alle aannemers, de mijlpaal van 5 miljoen uur zonder verzuimongeval. De deﬁnitie van een arbeidsongeval luidt: een ongeval of voorval dat door of tijdens het werk plaatsvindt, waardoor iemand lichamelijk letsel of geestelijke schade heeft opgelopen. Met “tijdens het werk” wordt bedoeld “terwijl de betrokkene bezig was met beroepsarbeid of gedurende de op het werk doorgebrachte tijd”. Deze deﬁnitie omvat ook ongevallen in het wegverkeer tijdens het werk. Woon-werkverkeer wordt niet meegerekend. Sinds 2011 geldt er een Europese verordening voor het monitoren van arbeidsongevallen. Hierin is vastgesteld dat de EU-lidstaten jaarlijks gegevens over arbeidsongevallen aan Eurostat dienen op te leveren: de European Statistics on Accidents at Work (ESAW). Eurostat publiceert uitsluitend over ongevallen die hebben geleid tot minimaal vier kalenderdagen verzuim.

Geen vanzelfsprekendheid Jan Hof, Operationeel Directeur Mourik Services, noemt het behalen van een veiligheidsmijlpaal geen vanzelfsprekendheid. “Je kunt, zoals Mourik, nóg zo veel veiligheidsprijzen winnen, als je niet zorgt dat je op alle fronten 100% blijft scoren, dan gaat het een keer mis. Een 100% score bereik je alleen met een goede samenhang tussen drie essentiële elementen”. Hij doelt daarmee op Gedrag, Procedures en Organisatie, Veilig equipment & gereedschap. Hof geeft als voorbeeld een situatie bij een andere opdrachtgever waar Mourik ook een zeer lange trackrecord van veilig werken had. “Toch ging het vorig jaar mis en raakte een van onze medewerkers gewond. Dit had een grote impact; in de eerste plaats op deze medewerker en zijn gezin, maar ook op zijn naaste collega’s en ons bedrijf. Na grondige analyse bleek dat we het bij die betreffende opdrachtgever toch niet op alle fronten op orde hadden. Intussen gaat het gelukkig weer beter met de collega en hebben we verstrekkende maatregelen genomen op die locatie. De lessons learned voeren we uiteraard door naar alle andere locaties waar Mourik werkzaam is”.

Hydra, een nieuwe standaard in bundelreiniging. Foto: Hydra

Nog meer redenen voor een feestje 13 jaar zonder verzuimongeval is niet niks en dat dit gevierd moet worden, is duidelijk. Maar daar blijft het niet bij, want Mourik Services viert dubbel feest. Tijdens de jaarlijkse uitreiking van de SIR Awards heeft Mourik Services de tweede plaats behaald met Hydra Robotic Cleaning. Volgens de jury weet Mourik met deze autonome inwendige bundelreiniger een hoger veiligheidsniveau te bereiken in de industriële reinigingsbranche. Bovendien heeft Mourik met deze innovatieve volautomatische reinigingsmethode opnieuw een nieuwe standaard in de reinigingsbranche geïntroduceerd. Eenmaal ingesteld, voert Hydra de cleaning geheel zelfstandig uit, er komt geen mensenhand aan te pas. Mourik is een innovatief familiebedrijf dat traditionele menselijke waarden combineert met modern ondernemerschap, hoogwaardige technieken, inspirerend leiderschap en een proactieve instelling. De kernactiviteiten zijn: infrastructuur, industrie- en utiliteitsbouw, industriële services, catalysthandling, milieutechniek en projectontwikkeling. <

De trotse medewerkers van Mourik bij Gunvor Petroleum Rotterdam. Foto: Mourik

INTERVIEW Binne Visser <

Veilig Werken met

Maintenance Manager van het Jaar! Philips Drachten is één van de grootste ontwikkelen productiecentra in Europa op het gebied van consumer Lifestyle producten. De vestiging in Drachten ontwikkelt tal van innovatieve producten zoals scheerapparaten, baardtrimmers, haardrogers, epileerapparaten, stofzuigers, SENSEO® kofﬁemachines en Wake-up Lights. Tevens ontwikkelt én produceert Philips Drachten scheerhoofden en scheerapparaten voor het hoge- en middensegment. Er werken 2000 medewerkers, waaronder 600 ontwikkelaars van 35 verschillende nationaliteiten.

En dat is de werkplek van Binne Visser, die door de NVDO werd benoemd tot Maintenance Manager van het Jaar 2017. Visser is een zeer gemotiveerde professional met meer dan 20 jaar ervaring in onder meer engineering, projectmanagement, supply chain management en R&D. De kersverse titelhouder heeft het vermogen om alle kanten van een zaak te bekijken en te kunnen herkaderen. “Je wint het nooit met verdedigen” is zijn volle overtuiging en hij leert zijn mensen altijd 2 stappen vooruit te denken. Visser heeft plezier in het technisch inhoudelijk gesprek in Drachten en "the money talk" richting Amsterdam. Door zijn innovatie achtergrond weet hij de onderhoudsmensen uit hun slachtofferrol te krijgen en werkt hij aan het voorspelbaar maken van Maintenance.

> Wereldwijde erkenning. Hij beschikt over uitgebreide kennis en ervaring van alle aspecten van de productie-activiteiten, waaronder het beheer, de kwaliteit / procesverbetering, Lean, Six Sigma

34 juli 2017

en TPM- methodologieën. Omdat projecten en maintenance onder één afdeling vallen, wordt er invulling gegeven aan asset optimalisatie en life cycle costing. Voor de Philips organisatie is het een zegen dat Visser lid is van het MT, want in combinatie met zijn kennis en persoonlijke eigenschappen, geeft hem dat de mogelijkheid om alle kruisjes in de bekende strategietabel naar rechts te duwen en maintenance optimaal te positioneren. Maar ook buiten zijn standplaats Drachten, krijgt Visser world wide steeds meer erkenning voor zijn visie, werkwijze en resultaten binnen de Philipsorganisatie. De titel ging vooral naar de Philipsmanager vanwege zijn vermogen tot het voorspelbaar maken van Maintenance binnen de keten van Asset Management, het optimaal positioneren van Maintenance in de organisatie, zijn visie, werkwijze en de behaalde resultaten. Deze worden binnen de organisatie breed gedragen door medewerkers, leidinggevenden en staf.

Binne Visser pakt titel Maintenance Manager van het Jaar. Foto: NVDO

> Met veilig werken ben je nooit klaar. Als we Visser vragen naar zijn visie op Veilig Werken, is hij daar duidelijk in. ‘‘Veiligheid staat op één en met werken aan een veilige werksituatie ben je nooit klaar’. Daarbij benadrukt hij dat veiligheid een omgeving is die door en voor iedereen is. “Houdt het tot elkaars doel om iedereen veilig naar huis te laten gaan en om iedereen erbij te betrekken. Zowel vanuit het management, onderhoud en productengineering hoor je hierin een voorbeeld te zijn.’’ Ondanks alle voorzorgsmaatregelen en de hoge mate van zelfstandig werken van zijn medewerkers, zijn er altijd risico’s op de werkvloer. Door opgeleid personeel zoals engineers en monteurs van hoge kwaliteit aan te nemen, verkleinen de risico’s. Toch zullen de gevaren tot letsel volgens Visser groter zijn bij een werknemer die al vele jaren hetzelfde werk heeft gedaan op een andere werkvloer. ‘‘Ondanks, of zelfs als gevolg van, zijn ruime ervaring zal deze vakbekwame monteur niet meer elke dag bezig zijn met veiligheid en zicht hebben op de risico’s die bij zijn werkzaamheden horen”. Naast het gebruiken van de LEAN methode, zit voor de kersverse Maintenance Manager van het Jaar de start voor het vinden van remisses in het bespreekbaar maken van veiligheid onder al het personeel. Bij de start-up-meeting van de dag wordt zowel safety als persoonlijke gesteldheid besproken. ‘‘Het vraagt betrokkenheid om elkaar aan te kunnen spreken op gedrag’. En in het kader van “de beste stuurlui staan aan wal”, vindt hij dat de safety ﬂashes twee richtingen op horen te werken. ‘‘Iedereen hoort volwaardig mee te kunnen denken bij het verminderen van gevaren. Dit tekent zich ook in de oplossingen, die vaak door de jongens en meisjes op de werkvloer bedacht of geopperd worden. Het management team stuurt Safety ﬂashes uit zowel wanneer er iets is gebeurd, als ook wanneer een onveilige situatie is voorkomen of als de mensen zelfstandig een situatie hebben opgelost”. Volgens Visser is juist het tonen van het succes van groot belang in het vergroten van de bewustwording. Het leren van

elkaars oplossingen is, in een grote fabriek als die van Philips, een gezonde trigger tot het vinden van meer soortgelijke verbeteringen in andere processen.

> Doorgevoerde TPM-methodiek. Naast de brede draagkracht van persoonlijke betrokkenheid, is een andere belangrijke factor in het bijdragen aan de resultaten met betrekking tot veilig werken, de ver doorgevoerde TPM-methodiek. Enthousiast vertelt Visser over de enorme groei van remisses. Voor hem vormt het opnieuw bestuderen van de werking van een machine een belangrijk onderdeel van deze methodiek. Met name het autonome onderhouden hiervan. ‘‘De operators komen dan bij slijpstenen, warm water en dus dicht bij het gevaar. Zij leren tijdens dit onderhoud de veiligheid rond de machines veel beter kennen. Daar waar ze normaal >

‘Iedereen weer veilig naar huis’ 35

De vijf tips van Binne Visser: Hoe verhoog je het niveau van Veilig werken 1. Near miss hunting (remisses) zowel bespreken met het team in de overdrachten als het sturen van Safety ﬂashes, als het bespreken hiervan met comcell team 2. Verantwoordelijkheid daar leggen waar het invloed heeft en ze tot oplossingen kunnen komen 3. Bewust maken van gedrag. Lead by example en spreek elkaar aan op onveilig gedrag 4. Veiligheidsbescherming en het juiste gereedschap beschikbaar stellen 5. Tijdig bij ontwerp van de machine betrokken zijn

gesproken de machines kunnen bedienen, leren ze nu de risico’s die hierbij horen’. Met total pin-out sessies laat Visser operators met engineers samenwerken. Dit levert volgens hem tig situaties op waar remisses verholpen kunnen worden. ‘‘Daar waar we voor de TPMmethodiek geen of weinig remisses vonden, ontdekten we stroom aan verborgen risico’s’. Trots vertelt hij dat als resultaat van deze methodiek het laatste incident een jaar geleden voorviel.

> Iedereen op hetzelfde veiligheidsniveau. Safety moet een werkomgeving zijn en niet een onderdeel ervan vormen, stelt de Maintenance Manager van het Jaar. ‘‘Het is een gemeenschappelijk goed en niet iets dat alleen bij de teamleider hoort te liggen’.

Niet alleen worden nieuwe medewerkers opgeleid en krijgen zij een reeks audits. Het management heeft hierin een voorbeeldfunctie. Dit uit zich in de betrokkenheid van het MT bij zowel de audits en trainingen als het deelnemen aan de safety meetings. ‘‘Bij ons zit de kracht in de verantwoordelijkheid die met iedereen gedeeld en door iedereen gedragen wordt. Wij willen dat de ander ook veilig naar huis kan gaan’”. Gedrag is volgens hem het belangrijkste in het vergroten van veiligheid op de werkvloer en zijn LEAN en TPM tools om tot inzichten en verbeteringen te komen. Gezamenlijk zorgt dit voor een vermindering van risico’s. Iedereen op hetzelfde veiligheidsniveau krijgen, blijft een belangrijk onderdeel van het werken aan safety. ‘‘Last minute risk assistment is hiervoor een gemakkelijk inzetbare tool voor engineers en monteurs waarin je een risico-inventarisatie doet voordat je aan de klus begint”. Visser vertelt dat het invoeren hiervan voor verbaasde blikken zorgde, iedereen weet immers wat ze moeten doen. ‘‘Hieruit zijn toch punten uit gekomen, zelfs bij werknemers die het werk al 20 jaar doen”. Wanneer een machine te goed wordt afgeschermd, kan hij ook als schijnveilig worden gezien. ‘‘Een moeilijk geplaatst luikje willen openen kan leidingen tot een beknelling bijvoorbeeld.’’ Een goede oplossing is hier volgens hem te vinden door direct bij het ontwerp en de bouw van de machine al na te denken over veiligheid tijdens het onderhoud ervan. Tijdens dit ontwerpproces horen vragen over simpel monteerbare en veilig te repareren onderdelen worden mee genomen. Dit is ook de reden waarom ze bij Philips de monteurs mee nemen in het ontwerpen van de machines. ‘‘Zo komt de constructeur achter punten waar hij rekening mee dient te houden”. Naast een groot aanbod aan trainingen, zijn er bij de Philips fabriek in Drachten ook vele audits. ‘‘Een aantal mensen is geauditeerd en opgeleid en die auditeren de hele fabriek op dezelfde manier’.’ Door veel audits te doen, verwatert de training niet en houd je de blik op veiligheid levend. Naast de eigen toolboxen worden ook andere (standaard) toolboxen zoals die van de Arbo aangehouden.

> Gemeenschappelijk goed. De Philips fa-

Assemblage scheerunit. Foto: Philips Drachten

36 juli 2017

briek in Drachten telt een groot aantal assemblagerobots, spuitgietmachines en vele andere geautomatiseerde risicovolle processen. Deze dragen allen bij aan het veilig werken. Toch waarschuwt Visser voor de hoge risico’s die werken met deze productielijnen met zich mee brengt. ‘‘Hoog automatische processen zorgen voor meer scherpte op veiligheid. Er zijn meer bewegende onderdelen en de werkvloer moet dus veel meer weten over deze machines en de bijbehorende gevaren”. Het is dus van groot belang om de processen nauw in de gaten te houden en te analyseren op gevaren, zodat men altijd kan werken aan een veilige werksituatie. ‘‘Veiligheid is een gemeenschappelijk goed en door zowel in het trainingsprogramma, het dagelijkse werk en de vernieuwing van de machines samen te werken, kan iedereen veilig naar huis”. <

Kort Aanspreken op Gedrag Rob Eisink is als Service Manager binnen SKF Benelux verantwoordelijk voor alle operationele services waaronder Asset Management, Field Maintenance en Condition Based Maintenance. In zijn werkomgeving spreken mensen elkaar aan op (onveilig) gedrag om zodoende in een veilige werkomgeving te kunnen blijven. Het gaat dus niet alleen om tools en middelen, maar medewerkers moeten ook Nee durven zeggen. Maar wanneer komt veilig werken volgens Eisink eigenlijk in gevaar? “Als toonaangevend knowledge engineering bedrijf stellen we alles in het werk om onze klanten te ondersteunen met de meest geavanceerde oplossingen voor uiteenlopende toepassingen, onder andere van windmolenparken en offshore olieplatformen tot de proces-, papier- & metaalindustrie. Onze 46.000 werknemers in 130 landen krijgen uitzonderlijke carrièrekansen en werken in interculturele teams samen in een sterk gevarieerde professionele omgeving, waar alles gericht is op het leveren van sterke operationele en EHS voordelen”. Dat daar een veilige werkomgeving bij hoort is evident volgens Eisink. “Cultuur, leiderschap en veiligheid op de werkvloer is ons doel. Onze medewerkers hebben vrijheden, maar niet als het gaat om veilig werken”. Hij geeft daarbij aan dat het bedrijf tools heeft ingericht die laten zien dat ook anderen worden beoordeeld. “Dit is waardevol, zonder dat we elkaars auditor worden, dat is het doel niet. Met deze toevoeging op onze werkprocessen heeft de Human Factor een toegevoegde dimensie gekregen”.

Foto: SKF

Continue leren van incidenten en near misses. Foto; Veiligheid Voorop

Ongevallen Bij SKF zijn ze trots op het feit dat zich al jarenlang geen ongevallen voor hebben gedaan. Maar, vindt Eisink “het meest trots zijn we als opdrachtgevers ons erkenning geven voor ons gedrag als het gaat om het niveau van veiligheid, daar doen we het ten slotte voor”. Hij geeft als voorbeeld Shell Moerdijk. “Indien onze medewerkers een onveilige situatie tegen komen, bijvoorbeeld een onveilige machine, dan prefereert veilig werken en leggen we het werk stil”. Eisink is zelf zoveel mogelijk op locatie aanwezig. “Dan beleef ik persoonlijk wat er bij onze mensen en de opdrachtgever leeft. Het draait niet alleen om vertrouwen, maar als we elkaar niet durven aanspreken op onveilige situaties of verbetervoorstellen durven doen, zullen we nooit meer een erkenning van een opdrachtgever krijgen”.

Door de bomen het bos nog zien Hoewel er overal wel VCA nodig is, is er in de verschillende sectorwerkgebieden ook eigen speciﬁeke weten regelgeving. “Dat is best ingewikkeld” geeft Eisink toe. Aan al die verschillende richtlijnen moet zijn organisatie voldoen. “De basis zijn onze eigen activiteitenstandaarden Beheersmaatregelen, zoals Risico Inventarisatie en –evaluatie. Zowel wetgeving uit eigen land als normen en richtlijnen opgesteld door de EU zorgen voor een constante druk op bedrijven. Met name de EU heeft de afgelopen jaren veel wetgeving ingesteld waar bedrijven aan moeten voldoen en dat heeft zijn ingewikkelde weerslag op toeleveranciers, dus ook op ons”.

‘Omgeving moet veilig zijn’ We zien ook dat veel bedrijven een verouderde asset base hebben. Dit kan nieuwe problemen op het gebied van compliance tot gevolg hebben. Ook de juridisering van de maatschappij leeft in de onderhoudssector. Dit maakt de noodzaak tot compliance sterker. De overheid focust met name ook op de procesindustrie om te zorgen dat veiligheids- en klimaatregels gehandhaafd worden. De weten regelgeving zorgt voor minder vrijheid in het gebruik van de assets, maar waarborgen daarmee ook de veiligheid van werknemers en burgers. “En daar doen we bij SKF alles aan mee om te gaan, om aan te voldoen en onze mensen op hun gemak in een veilige omge< ving hun werk te laten doen”.

Lastoorts Extractor: Veilig en Gezond werken

OPGELEVERD <

Op lange termijn en bij zware blootstelling, kunnen vrijgekomen dampen en gassen bij het lassen van met name roestvast staal kanker veroorzaken. Voor verschillende partijen, waaronder TNO, was dit mede aanleiding om lastoortsen te ontwikkelen die de lasrook direct bij de bron afzuigen. Daarmee kan in de praktijk blootstelling aan gassen, dampen en nevels nog verder beperkt worden. Basismateriaal, toevoegmateriaal en eventuele bekleding bevatten elementen (zoals chroom, nikkel, mangaan en molybdeen) die bij het lasproces de schadelijke elementen van lasrook vormen. Alleen al ijzeroxide maakt tot 50% van de lasrook uit en tast de longen aan (siderosis). Te hoge concentraties mangaan en mangaanoxiden tasten zelfs het centrale zenuwstelsel aan en kunnen leiden tot aandoeningen die lijken op de ziekte van Parkinson. Daarnaast kunnen de vrijgekomen gassen inwerken op de algehele gezondheid van de lasser. Afzuigen van lasrook bij de bron blijkt een veilige oplossing, omdat schadelijke lasrook dan niet direct in de omgevingslucht van de werknemer terechtkomt.

> Stap Voorwaarts. De introductie van de Extractor lastoorts betekent een grote stap voorwaarts in het streven naar een gezonde werkomgeving. Niet alleen voor kleine, gesloten werkruimten zoals opslagtanks en scheepsruimen, maar ook voor alle medewerkers en de hele werkruimte. Bij testen in een ‘worst case ruimte’ bij TNO, is een reductie van de lasrook gemeten van 90-95% in verschillende lasposities. Om meer dan 90 procent van de deeltjes en de lasrook direct bij de bron weg te kunnen nemen, is de Extractor voorzien van een conische gaskop met zuigopeningen waardoor de lasrook wordt weggezogen. Door de conische vorm van de gaskop stroomt het beschermgas met een hogere snelheid uit en bereikt het lasbad zonder weggezogen te worden. Daarmee wordt een hoge laskwaliteit gegarandeerd. De conische vorm geeft ook een beter zicht op het smeltbad en zorgt voor een optimale bereikbaarheid van het werkstuk.

> Prestaties lastoorts niet verloren. André Moons van TNO: “Om te voorkomen dat afzuiging direct boven het smeltbad niet ten koste gaat van de prestaties van een lastoorts, hebben we veel onderzoek gedaan naar de vorm en grootte van de zuigopeningen in de conische gaskop. De lasrook wordt via die zuigopeningen met 55 m3/uur zo dicht mogelijk bij het smeltbad weggezogen. Om te

38 juli 2017

zorgen dat het bescherm gas het smeltbad bereikt zonder te worden afgezogen, zijn de uitstroomopeningen in de laskop verkleind. Daardoor ontstaat er een soort stuurstroom waardoor het beschermgas de uitstroomopeningen verlaat met een hogere snelheid (5 m/sec in plaats van 1 m/sec). De afmetingen van de uitstroomopeningen zijn zowel in stroommodellen als in testmodellen getest”. Daarnaast heeft TNO de afzuigtoorts onder alle lasposities getest, waarbij de afzuiging ook bij de bovenhandse positie door TNO als effectief is beoordeeld.

> Onderhoud. Lasuitrusting moet regelmatig onderhouden worden voor optimale prestaties, kostenbesparingen op de lange termijn en wat nog belangrijker is, veilige werkomstandigheden. “De Extractor lastoorts is voor de Onderhoudsprofessional gemakkelijk in het gebruik”, aldus de trotse Moons. “Het totale systeem bestaat uit een lastoorts met geïntegreerde afzuigmodule in combinatie met een professionele stofzuiger of een hoog vacuüm (centraal) afzuigsysteem. De gebruiker krijgt een goed werkend systeem en hoeft het systeem niet voortdurend opnieuw in te regelen. De bronafzuiging van de Extractor is zeer effectief en maakt andere afzuigsystemen (afzuigarmen, ruimtelijke ventilatie) minder noodzakelijk of zelfs overbodig”. Hij voegt er nog aan toe dat het uiteraard ook kosten bespaart.

> Veilig Werken. Goed preventief onderhoud aan lasapparatuur verhoogt de productiviteit en voorkomt ongevallen. Keuring van lasapparatuur (en in het algemeen periodieke inspectie van elektrische arbeidsmiddelen) moet volgens de Arbowet en Europese norm NENEN 50110-1 en de Nederlandse NEN3140 regelmatig plaatsvinden. Goedgekeurde apparatuur wordt voorzien van een keuringsrapport (en sticker). In dit kader legt Moons uit hoe dat zit met de Extractor lastoorts. “De effectiviteit van de Extractor lastoorts wordt gemeten in de TNO Worst Case Room. De meetresultaten worden vermeld op de website stofvrijwerken.tno.nl. Het geteste gereedschap (lastoorts) wordt, afhankelijk van de testresultaten, voorzien van een label 1 tot 8 uur. Dit betekent dat de lastoorts 1–8 uur per dag kan worden gebruikt zonder dat de wettelijke grenswaarden van lasrook, zeswaardig chroom worden overschreden. De werkgevers en werknemers krijgen hierdoor informatie over de mate van bescherming van hun veiligheid/ gezondheid. De lasser hoeft geen aandacht te besteden aan het afregelen, laten functioneren van het afzuigsysteem. Het werkt. Hij kan alle André Moons, TNO aandacht besteden aan zijn feitelijke werkFoto: Moons zaamheden, het lassen”. <

KENNIS MOET JE OOK ONDERHOUDEN. t )PFWFFM POEFSIPVE JT KVJTU HFOPFH t ,VOOFO XF NFU EF POEFSIPVETGVODUJF HFME WFSEJFOFO t )PFWFFM LBO POEFSIPVE CJKESBHFO BBO IFU CFESJKGTSFTVMUBBU t 8BU JT &YDFMMFOU 0OEFSIPVE FO IPF HFFG JL EJU WPSN

DEZE OPLEIDIN ZIJN IN TE BRE GEN NG IN DE BACHEL EN WERKTUIGBOU OR WKUNDE DEELTIJD.

INFORMEER!

MAATWERK MOGELIJK IN ET COMBINATIE M NT GEME PROJECTMANA

INFORMEER!

8""3%&$3&"5*& %003 (0&% 0/%&3)06% Een onderhoudsopleiding bij Hogeschool Utrecht helpt u in uw eigen bedrijf de antwoorden te vinden op deze vragen. In de afgelopen jaren zijn vele mooie resultaten en forse besparingen bereikt bij de deelnemende bedrijven. Door de brede scope op zowel Materiaalkunde, Engineering, Inspectie als Onderhoud bieden onze opleidingen op het gebied van Onderhoud precies die (integrale) kennis die nodig is om verder te kunnen kijken dan het eigen vakgebied, en daardoor aantoonbaar betere resultaten te boeken. t 1PTU .#0 0OEFSIPVETUFDIOJFL 05, t 1PTU )#0 0OEFSIPVETUFDIOPMPHJF 05 t 1PTU )#0 0OEFSIPVE FO .BOBHFNFOU 0. t .BTUFS PG &OHJOFFSJOH JO .BJOUFOBODF "TTFU .BOBHFNFOU

4UBSU PLUPCFS 4UBSU PLUPCFS 4UBSU PLUPCFS 4UBSU GFCSVBSJ TFQUFNCFS

Alle genoemde opleidingen kunnen naar wens in-company (op maat) verzorgd worden. Informeer naar de mogelijkheden. Meer weten? Bel 088 481 88 88, mail naar info@cvnt.nl of kijk op XXX DWOU OM.

&3 7"-5 /0( (&/0&( 5& -&3&/

BÄł ons draait het allemaal om besparing Het kleinste drupje olie op precies de goede plek. Minder storingsminuten door de juiste smering. Een hoger rendement van machines door beter gekwaliďŹ ceerde handen. Een hogere productiecapaciteit en lagere Total Cost of Ownership (TCO). Handige hulpmiddelen om het smeertechnisch onderhoud veilig uit te voeren. Zomaar een paar voorbeelden van tastbare effecten van onze expertise in smeermiddelen en smeersystemen. Voor uiteenlopende markten en toepassingen. Voor optimale prestaties van uw productiemiddelen, uw assets.

lubrication

services

systems

chemicals

education

The Netherlands T +31 (0)294 494 494 % Belgium T +32 (0)53 76 76 00 % info@vanmeeuwen.com % www.vanmeeuwen.com