Schrijnwerker
Driemaandelijks vakblad
Uitgave van Embuild Connect
21 OKT 2025
Stel je product voor aan meer dan 4.000 bouwprofessionals tijdens: dagvandeafwerking.be
• Zichtbaarheid: Dag van de Afwerking is een gevestigde waarde in de sector waar je niet kan ontbreken
• Snel en efficiënt: op één dag ontmoet je meer dan 4000 professionals uit de sector
• Bereik beide landsgedeelten, de beurs is makkelijk bereikbaar vanuit Vlaanderen en Wallonië.
De vakbeurs voor schrijnwerkers, schilders, stukadoors, glazeniers, vloerders en andere afwerkingsberoepen.
• Betaalbaar: dankzij het trussensysteem hoef je geen zware investeringen te doen om je stand aan te kleden
• Boek voordelig een bijkomende demostand en demonstreer je product in de praktijk.
Meer informatie via de QR code of steve.caufriez@ embuild.be
organisatie: initiatief van:
8 ● EUDR komt eraan
De houtsector krijgt nog één jaar extra om zich voor te bereiden op nieuwe Europese ontbossingsverordening.
5 ● Edito
Door Willy Simoens
6 ● Prikbord
8 ● Europa
Houtsector krijgt extra tijd om zich voor te bereiden op EUDR
10 ● Buitenschrijnwerk
Stelkaders van Fast Forward Frames
14 ● Ondernemings- en contractenrecht
Modellen van onderaannemingscontracten van Embuild
16 ● De Vlaamse Houtproef 2025
Blijft gratis dankzij de sponsors
10 ● Fast Forward Frames
Ramen efficiënter plaatsen met behulp van een houten stelkader dat in de ruwbouw geplaatst wordt.
18 ● Tijdelijke werkloosheid
Verplicht gebruik elektronische controlekaart
20 ● Productnieuws
Provix maakt komaf met lange levertijden voor ramen en deuren
22 ● Onderwijs
Wood Skills 2025 wil jongeren motiveren en inspireren
24 ● Beursnieuws
Ontdek de nieuwste trends op het gebied van hout op LIGNA in Hannover
26 ● Buildwise
Ontwerp en uitvoering van een scheurvrij keukenblad
28 ● AI in de bouw
Spotable introduceert offertesoftware op maat van de bouw op basis van AI
Embuild Vlaamse Schrijnwerkers
Kunstlaan 20, 1000 Brussel www.vlaamseschrijnwerkers.be
Verantwoordelijke Uitgever
Filip Coveliers
Kunstlaan 20, 1000 Brussel filip.coveliers@embuild.be
Administratie en redactie
Bram Schittecatte bram.schittecatte@embuild.be
Advertentieverantwoordelijke
Steve Caufriez
GSM: +32 (0)486 58 71 91 steve.caufriez@embuild.be
14 ● Modeldocumenten voor onderaanneming
Wie onderaannemingscontracten erop naleest, komt de soms vreemdste clausules tegen.
PARKET
32 ● Edito
Door Johan Vandenbergh
Parkethandel
33 ● Anti-dumpingheffingen op Chinees samengesteld parket
34 ● Lamett-CEO Bruno Descamps reageert: “Zeer drastische beslissing, die gevolgen gaat hebben voor de hele sector”
36 ● Sectornieuws
TINTT verenigt liefde voor parket en passie voor kleur
38 ● Vakkennis
Workcamp Parquet trekt dit jaar naar Oostenrijk
Vormgeving Nikka Cuypers nikka.cuypers@embuild.be
Drukwerk
Graphius
Vorsprung durch Technik
Willy Simoens
Voorzitter Embuild
Vlaamse Schrijnwerkers
Beste collega,
Bovenstaande titel doet u misschien aan een Duits automerk denken, maar hij is meer dan ooit ook van toepassing op ons beroep.
Voor de buitenwereld heeft de schrijnwerkerij soms een traditioneel imago. We gebruiken in onze sector nu eenmaal een traditioneel product als hout en we gebruiken ook nog steeds handgereedschappen die honderd jaar geleden ook al bestonden.
Maar wie meer voeling heeft met de bouw, weet dat ook in onze branche de tijd niet stilstaat. Zo kan u verderop in dit blad lezen hoe twee Limburgse broers het gebruik van stelkaders voor de plaatsing van ramen trachten te promoten. In Vlaanderen zijn we niet gewoon van op die manier te werken, maar er zitten ongetwijfeld enkele voordelen aan vast. We brengen in dit nummer ook een artikel over een start-up onderneming die een software ontwikkelt die ‘predictieve offertes’ maakt met behulp van AI.
Onze maatschappij digitaliseert in razend tempo, en je moet dezer dagen al flink zoeken om nog iemand te vinden die geen smartphone op zak heeft. Het is dus niet verwonderlijk dat we sinds dit jaar ook verplicht worden om met een elektronische controlekaart of eC3.2 voor de tijdelijke werkloosheid te werken.
Tal van nieuwigheden en ontwikkelingen dus! De kunst bestaat er zoals steeds in om uit het aanbod aan nieuwe producten en diensten die zaken te filteren die je als aannemer een voorsprong opleveren. In die optiek zou ik collega’s zeker ook aanraden om de opleiding “Duurzaam Schrijnwerk” te volgen. Voorschrijvers gaan hier immers steeds vaker naar vragen. Eind deze maand wordt ook het certificaat ‘Duurzaam Schrijnwerk 2.0’ gelanceerd, maar meer daarover in het volgend nummer.
Collegiale groet
Batibouw veert terug op, aantal bezoekers stijgt opnieuw
Batibouw heeft enkele moeilijke jaren achter de rug met een teruglopend aantal exposanten en dalende bezoekersaantallen. Maar de tijdens de voorbije editie leek het tij gekeerd. Er kwamen meer bezoekers dan tijdens de voorbije edities en ook de exposanten waren na afloop positief.
Terugval en herstel
Er zijn meerdere redenen voor de terugval van het aantal bezoekers en exposanten in voorgaande jaren: de impact van COVID-19, concurrentie van online platformen of de weersomstandigheden.
Ook de bouw zelf heeft moeilijke jaren achter de rug met de materialencrisis, de hogere rentevoeten en de lange vertragingen als gevolg van de vele regen. Maar als Batibouw een barometer is van de bouwconjunctuur, dan lijkt er opnieuw beterschap in zicht.
Cijfers en reacties
De voorbije editie trok ruim 200.000 bezoekers verspreid over negen dagen. Hoewel dit aantal lager ligt dan tijdens piekjaren, was de beurs onmiskenbaar beter gevuld dan in recente edities. Ook de exposanten reageerden positiever.
JOAN CONDIJTS, CEO van Deficom (namens organisator FISA): “Voor veel exposanten blijft Batibouw de belangrijkste bouwbeurs, waar sommigen tot 30% van hun jaaromzet realiseren. Wij spelen een sleutelrol in het
besluitvormingsproces: we verbinden bouwers en verbouwers met de juiste partners. Dit zijn vaak grote investeringen, en vertrouwen is cruciaal. Onze aanbiedingen en netwerkmogelijkheden bevorderen offertes, samenwerkingen en verkopen – iets waar we trots op zijn.”
Volgende editie
De 67e editie van Batibouw vindt plaats van 7 tot 15 februari 2026 in Brussels Expo.
Meer weten?
www.batibouw.com
De hallen van Brussels Expo waren opnieuw goed gevuld.
De EUDR wil een antwoord bieden op de wereldwijde ontbossing.
Eerst het goede nieuws: voor de meeste schrijnwerkerijen, meubelmakers en parketplaatsers, die met hout werken dat al op de EU markt is gebracht, zal de nieuwe regelgeving vooral administratieve verplichtingen invoeren.
De gevolgen zijn groter voor wie hout als eerste op de EU markt brengt (inclusief hout dat uit Europese bossen afkomstig is), maar die verplichtingen liggen in het verlengde van de EUTR-regels, die al sinds 2013 gelden.
Wat is de EUDR?
De nieuwe Regulation on Deforestation and Forest Degradation (EUDR) is de opvolger van de EU Timber Regulation (EUTR), de Europese houtverordening uit 2013. Die verbiedt het op de markt
Houtsector krijgt nog één
jaar extra om zich voor te bereiden op nieuwe Europese ontbossingsverordening
brengen van hout en houtproducten afkomstig van illegale houtkap in Europa. Maar volgens de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) is landbouw verantwoordelijk voor 90% van de wereldwijde ontbossing, en landbouw viel niet onder het toepassingsgebied van die EUTR.
Breder toepassingsgebied
Daarom heeft de nieuwe EUDR-verordening een veel breder toepassingsgebied dan de houtverordening. Niet alleen hout, maar ook bijvoorbeeld rubber, rundvlees, cacao, koffie, palmolie en soja én de producten die van deze grondstoffen zijn afgeleid zoals papier, leder, chocolade en meubels vallen onder de nieuwe regelgeving. De lijst met grondstoffen kan bovendien
Normaal gezien ging de European Regulation on Deforestation and Forest Degradation (EUDR) op 30 december 2024 in werking treden, maar de Europese lidstaten kwamen vorig najaar overeen om de implementatie van de EUDR met een jaar uit te stellen. Zo krijgen de Europese ondernemingen meer tijd om zich voor te bereiden op de nieuwe regelgeving.
de volgende jaren nog worden uitgebreid.
De EUDR verbiedt de verkoop van, de invoer naar en invoer uit de EU van hout rubber, runderen, cacao, koffie, palmolie, soja en afgeleide producten (zoals papier) behalve als ze:
● ontbossingsvrij zijn,
● in overeenstemming zijn met de lokale wetgeving,
● en vergezeld zijn van een zorgvuldigheidsverklaring (Due Diligence Statement).
De EUTR uit 2013 focuste voornamelijk op de legaliteit van de houtkap. Onder de EUDR verschuift de focus nu naar duurzaamheid. Het is immers perfect mogelijk dat een volledig bos legaal gekapt wordt als de wetgeving
in een land dat toelaat, maar duurzaam is het allerminst. De EUDR wil dus een beter antwoord bieden op de wereldwijde problematiek van ontbossing dan de houtverordening.
Belangrijkste verplichtingen
De houtverordening uit 2013 (EUTR) verplicht de ondernemingen die hout voor het eerst op de markt brengen in de EU al om een ‘due dililigence’ of ‘zorgvuldigheidsprocedure’ te doorlopen. Ze moeten daarbij onder andere nagaan of de houtkap- en handel niet strijdig is met de wetgeving van het land van herkomst. Vandaar dat veel houtimporteurs zich gespecialiseerd hebben in import uit een beperkt aantal landen. Die due dililigence procedure verplicht de importeur ook om het risico te beoordelen dat het om illegaal hout zou gaan. Indien uit die analyse blijkt dat er een hoog risico bestaat, dan worden bijkomende regels opgelegd.
Dat basisprincipe blijft in de nieuwe EUDR behouden. Wie als eerste hout op de EU markt brengt of exporteert, zal nog steeds zo’n due diligenceprocedure moeten doorlopen én een
zorgvuldigheidsverklaring moeten opstellen. De EUDR voert wel een nieuwe verplichting in ten opzichte van de EUTR: de importeurs zullen onder de EUDR ook de geografische coördinaten moeten verzamelen van de stukken grond waarop hun grondstoffen worden geproduceerd (geolocalisatie).
De zorgvuldigheidsverklaring (due diligence statement) zal dan samen met het referentienummer moeten doorgegeven worden aan de volgende klanten in de keten.
Referentienummer grootste wijziging
Voor de meeste schrijnwerkers, meubelmakers en parketplaatsers zullen de gevolgen van de nieuwe regelgeving dus beperkt zijn. Wanneer ze hout aankopen bij een verkoper uit de EU, zullen ze het referentienummer van het aangekochte lot hout moeten opvragen en bewaren, zodat zij de herkomst van hun hout kunnen aantonen.
Indien je als vakman in onderaanneming werkt, zal je ook het referentienummer van het gebruikte hout aan je
hoofdaannemer moeten kunnen doorgeven.
De verplichtingen voor houthandelaren en ondernemers die hout voor het eerst op de EU op de markt willen brengen, zijn wel een stuk strenger en complexer. Aangezien deze regels niet van toepassing zijn op het merendeel van de aannemers, bespreken we ze niet in dit artikel.
Wat bij niet-naleving?
De EUDR niet naleven, kan zware gevolgen hebben. Ondernemingen riskeren enerzijds boetes, die kunnen oplopen tot 4 % van hun jaaromzet, andere mogelijke sancties zijn inbeslagname van producten, uitsluiting van openbare aanbestedingen en schrapping van eventuele overheidsfinanciering.
Timing
Normaal gezien zou de EUDR eind 2024 in werking treden, maar de Europese Commissie heeft in de laatste weken van 2024 een uitstel goedgekeurd. Daardoor zullen de nieuwe regels pas in werking treden op 31 december 2025.
Hout onder vergrootglas
Dat uitstel zal mogelijk wel gevolgen hebben voor de houtsector. De inspectiediensten hebben het afgelopen jaar al extra inspecteurs ingelijfd zich voor te bereiden op de EUDR. Normaal gezien moesten vanaf 2025 immers ook de import van producten als rubber, rundvlees, cacao, koffie, palmolie en soja én de producten die van deze grondstoffen zijn afgeleid, gecontroleerd worden. Het aantal bevoegde inspecteurs is daardoor in België in de voorbije maanden ongeveer verdrievoudigd.
Door het uitstel zullen deze inspecteurs tot eind 2025 enkel de EUTR kunnen en mogen controleren. Wellicht zullen bedrijven die hout en houten producten voor het eerst op de EU markt brengen, dus in 2025 een veel grotere kans lopen om een inspecteur over de vloer te krijgen.
Sneller bouwen, efficiëntere werfplanningen en betere details met de stelkaders van Fast Forward Frames
Een houten stelkader dat in de raamopening geplaatst wordt, waardoor men een zeer kwalitatief standaard detail creëert, de ruwbouw al vroeg in het bouwproces wind, water- en luchtdicht is en het bouwproces efficiënter loopt. Dat is het concept waarmee de Limburgse broers Jim en Jo Wuyts de markt op trekken. Het gebruik van hun Fast Forward Frames heeft volgens de broers immers heel wat voordelen. En niet alleen voor de fabrikant of plaatser van de ramen!
“Het “Het idee achter Fast Forward Frames is eigenlijk ontstaan in Nederland,” legt Managing Director JIM WUYTS uit. “Samen met mijn broer Jo run ik sinds 2014 het bedrijf Innoceal, waarmee we gevels wind- en waterdicht maken, voornamelijk in de hoogbouw, en de luchtdichting van deze gebouwen verzorgen. We werken zowel in België als in Nederland, waar de manier van bouwen natuurlijk helemaal anders is.
Nederland is een heel gestandaardiseerde markt, waardoor alle aansluitingen min of meer dezelfde zijn. Voor het plaatsen van het buitenschrijnwerk gebruikt men zo altijd houten “stelkozijnen” die tegen het binnenspouwblad geschroefd worden of in prefabwanden worden ingebouwd. Dit maakt alles maatvast en het buitenschrijnwerk kan steeds op voorhand besteld worden.
Bij ons gaat het er helemaal anders aan toe. Of men gaat aan de slag met theoretische maten en men hangt het buitenschrijnwerk al tegen het binnenspouwblad, waarrond de buitengevel dan opgebouwd wordt, met alle risico’s van dien. In het andere geval moeten opmeters ter plaatse op de werf de raamopeningen gaan opmeten en heeft
men lange wachttijden en stilstand.
Aansluitingsdetails verschillen ook vaak. Elke werf en elk gebouw is telkens verschillend, waardoor de architect, hoofdaannemer en ramenman alles nauwkeurig moeten overlopen, bespreken en weer heruitvinden. Voor de plaatsers is het hier dus veel ingewikkelder dan in Nederland. Hierdoor is het allemaal zeer foutengevoelig en is het vaak een hele puzzel om een gebouw wind- en water- en luchtdicht te krijgen.
Van idee naar future proof standaard
Dat bracht ons op het idee om de Nederlandse stelkozijnen aan te passen aan de Belgische markt en onze manier van bouwen (lees: achter de slag). En we hebben daarbij meteen ook enkele verbeteringen aangebracht ten opzichte van het systeem dat men in Nederland gebruikt. Hun methode heeft namelijk twee grote nadelen. Ten eerste werken zij tegen het binnenspouwblad, waardoor ze met de bijhorende afwijkingen rekening moeten houden die in de ruwbouw nog veelal voorkomen. Wij wilden dit vergemakkelijken. En anderzijds plaatst men bij onze Noorderburen de ramen ook steeds langs de buitenzijde in het stelkozijn, waardoor het zeer ge-
Dankzij het mechanische kliksysteem zitten de ramen meteen vast.
voelig is voor lekkages. Ook dat wilden wij anders.
Maandenlang hebben we gesleuteld en gewerkt aan onze oplossing, tot we er helemaal tevreden over waren. We deden dat in het grootste geheim in het atelier van Innoceal; ook onze medewerkers mochten er niets van merken. Uiteindelijk hebben we onze Frames in 2021 in België gepatenteerd en een jaar later ook op Europees niveau.
Zo laten onze Fast Forward Frames nu toe om èlk type buitenschrijnwerk (aluminium, PVC, hout, staal) van èlke leverancier op een gestandaardiseerde manier – losmaakbaar – te plaatsen, en dat in èlk type gevel. Ze zorgen daarbij voor de best mogelijke bouwknoop,
In het frame kan een tijdelijke afdichting geplaatst worden die het gebouw water- en winddicht maakt in afwachting van de ramen.
De Fast Forward Frames kunnen ook gebruikt worden voor grotere ramen en zelfs schuiframen.
Forward Frames is dat ze toelaten om de ramen (later) heel eenvoudig weer uit de gevel te halen, ook bij gebouwen met buitengevelisolatie (ETICS). Het volstaat om de ramen los te schroeven en ze los te klikken. Voor renovatie-intensieve gebouwen (sociale woningen, studentenkoten, hotels…) die om de zoveel jaar opnieuw moeten gerenoveerd worden is dit een zeer interessante eigenschap, met impact op de TCO.
Jo Wuyts: “We bieden ook oplossingen op maat aan voor de dagkantafwerking, zodat die net zoals de ramen ook losmaakbaar is. Zo moet men bij vervanging of renovatie niet meer slopen, maar kan men hergebruiken.”
Toekomst
makkelijker en efficiënter is dan het plaatsen van een raam zelf. Het kost minder moeite, tijd en dus ook geld,” licht JO WUYTS toe.
Het plaatsen van het buitenschrijnwerk achteraf is dan weer supersimpel. De ramen klikken er als het ware in en het raam zit onmiddellijk wind- en waterdicht op de juiste positie. Enkel nog vastschroeven en het glas plaatsen. Veel minder lichamelijk belastend dus.
“De totale tijd die men nodig heeft voor het monteren van de Frames in de ruwbouw, en dan later voor het plaatsen van het buitenschrijnwerk samen is bovendien niet meer dan de tijd en het aantal manuren dat men spendeert voor het traditioneel plaatsen van ramen. Tel daar nog bij dat men schades en vervuiling maximaal vermijdt, maar ook minder moet terugkomen voor fouten, afwijkingen, ontbrekende montagematerialen of foutief geplaatste arduinen dorpels (deze worden bij de Frames pas achteraf geplaatst), etc.”, benadrukt Jo Wuyts nog eens.
Minder verdoken kosten
Een hele hoop te vermijden en verdoken kosten dus, voor iedereen in de
ketting, waardoor de totale uitgaven voor iedereen dalen.
“Er zit uiteraard een kostenplaatje aan onze Frames, maar die kost wordt ruimschoots gecompenseerd door tijd en geld dat uitgespaard wordt. Niet enkel door een efficiëntere werfplanning en een kortere werfduur, met alle kostenposten die hieraan vasthangen (denk bvb. ook aan overheadkosten, financieringskosten), maar ook door het vermijden van schadegevallen en nazorgkosten, die vaak over het hoofd gezien worden.
Wat daarin meespeelt is dat herstellingen en nazorg vaak niet op projectniveau ingeboekt worden, maar wel op bedrijfsniveau. Door met onze Frames te werken, kan een bouwbedrijf dus ook flink bezuinigen op deze verdoken kosten, die vaak onder de radar blijven,” vervolgt Jo Wuyts. “Bekijk onze Frames dus niet als losstaande extra kostenpost, want ze hebben door de rechtstreekse impact op het totale bouwproces een duidelijk terugverdieneffect. En dat vanaf het ontwerp bij de architect tot de oplevering bij de aannemer.”
Circulair en ecologisch
Een bijkomend voordeel van de Fast
Jim Wuyts: “We zijn volop bezig om meer aannemers te overtuigen van de voordelen van onze Frames en om op een andere manier te gaan werken. Ook uit Nederland krijgen we nu zeer positieve reacties. Niet in eerste instantie omwille van de snelheid, die hebben ze met hun huidig stelkozijn al, maar wel omdat we een kwalitatief betere oplossing bieden.
Naast de aannemers kijken we ook naar partners, zoals ramenbedrijven of gevelbouwers, die de natuurlijke partij zijn om de Frames te gaan plaatsen. Onze focus zal liggen op de productie van de Frames en het ontwikkelen van bijhorende oplossingen, die moeten toelaten om het volledige raamdetail eenvoudig en losmaakbaar te plaatsen.”
We hopen in de nabije toekomst bedrijven uit de bouw te overtuigen om met onze frames aan de slag te gaan. Wij zouden dan de frames produceren op basis van de planmaten, maar de plaatsing ervan zouden we aan de klant of eventueel een derde partij overlaten. Onze focus ligt dus duidelijk op de productie van de frames.”
Meer weten?
fastforwardframes.com
“Met modellen van onderaannemingscontracten van Embuild is aannemer verzekerd van evenwichtig en kwalitatief contract”
Advocaat Steven Menten van advocatenkantoor Adlex advocaten & bemiddelaars heeft zich gespecialiseerd in ondernemings- en contractenrecht in de bouwsector. Hij werkte mee aan de typecontracten voor onderaanneming die Embuild aan zijn leden aanbiedt. “Als aannemer kan je erop vertrouwen dat ze kwalitatief goed in elkaar zitten en een correct evenwicht bewaren tussen de belangen en risico’s van de contractanten.”
Meester STEVEN MENTEN kreeg de liefde voor de bouwsector met de paplepel ingegoten. “Mijn ouders hadden namelijk een interieurbedrijf,” legt de 48-jarige specialist in contracten- en bouwrecht uit. “Ze maakten hoofdzakelijk interieurs voor horecagelegenheden. Ik kom dus uit een zelfstandigennest. Ik heb mijn ouders mijn hele jeugd lang keihard zien werken, ook ’s avonds en in de weekends.
Zelf heb ik resoluut gekozen voor een loopbaan in de advocatuur. Via mijn stage ben ik in het contracten- en ondernemingsrecht beland en ondertussen houd ik me al meer dan twintig jaar in hoofdzaak bezig met het ondernemings- en contractenrecht in de bouwsector.
Door ervaring en mijn vele contacten met bedrijven in de bouw ken ik ondertussen ook goed de gevoeligheden van de sector. Ik weet met welke blik hoofd- en onderaannemers naar een contract kijken en hoe zij hun belangen in dat contract weerspiegeld willen zien. Ik treed ook vaak op in geschillen voor de aannemer en doe regelmatig bouwexpertises.”
Veranderend speelveld
Als aannemer is het niet altijd eenvoudig om je weg te vinden in de vele regels en eisen die de wetgever oplegt, dat beseft ook Steven Menten.
“Ik moet toegeven dat het er voor onze aannemers de voorbije decennia niet eenvoudiger op geworden is. De overheid voert steeds meer verplichtingen en verantwoordelijkheden in, en die druppelen dan via de keten van onderaanneming door. Denk maar aan de recente Europese bepalingen inzake duurzaamheid of de regels om illegale dumping en zwartwerk tegen te gaan.
Dat brengt onbedoeld ook een verzwaring mee van de administratieve lasten. Voor een aannemer die wel een goede vakman is, maar juridisch niet erg onderlegd is, is dit geen goede evolutie. Die mensen moeten ofwel hun lot in handen leggen van de opsteller van het contract, of zich telkens laten bijstaan door een jurist, waar uiteraard een prijskaartje aan vastzit.
De juridische realiteit wordt almaar complexer, met ook steeds meer valkuilen en mogelijkheden tot aansprakelijkheid, dus dat maakt het noodzakelijk om goede contracten te gebruiken.”
Samenraapsel van clausules
Nochtans gaan bouwbedrijven soms (te) licht over de contracten die ze ondertekenen of zelf opstellen.
Steven Menten: “Ik weet dat bouwbedrijven soms paragrafen overnemen uit eerdere contracten, waardoor een
samenraapsel ontstaat van clausules uit vroegere contracten, clausules die men op een studiedag tegengekomen is, enzovoort. Niet alles is dan upto-date of op elkaar afgestemd. Dat brengt natuurlijk risico’s met zich mee wanneer er een geschil ontstaat.
Je kan je niet voorstellen wat we soms tegenkomen in contracten. Dan krijg je bijvoorbeeld een onderaannemingscontract van 100.000 euro in handen, waarin een verzekering gevraagd wordt van 5 miljoen euro. Zoiets is dan letterlijk gekopieerd uit een vroeger document. Of opleveringswijzen en -tijdstippen die totaal niet op elkaar afgestemd zijn, of sancties die compleet buitenproportioneel zijn.
In de B2B-wetgeving bestaan er lijsten van onrechtmatige bedingen die niet mogen opgenomen worden in contracten, omdat één van de partijen zo eenzijdig hun machtspositie contractueel zou doorduwen. Regelmatig kom je dergelijke zaken wél nog tegen in contracten. Heel wat aannemers zijn zich niet bewust van het bestaan van deze zwarte, witte en grijze lijsten met onrechtmatige bedingen.”
Contractueel onevenwicht
Deze slordig opgestelde contracten leiden tot onevenwichtige verhoudin-
gen tussen de contractanten en dus ook vaak tot netelige situaties.
Steven Menten: “Denk bijvoorbeeld aan het ogenblik van de oplevering. Soms bepaalt het contract dat de oplevering van de onderaannemer nooit kan plaatsvinden voor de oplevering van de hoofdaannemer. Dan krijg je situaties waarbij een onderaannemer bijvoorbeeld werken gedaan heeft aan de buitenschil van het gebouw, maar pas maanden later kan opleveren wanneer ook de binneninrichting afgerond is, omdat dat nu eenmaal zo contractueel vastgelegd is. Maar door alle andere werken die in die resterende periode nog plaatsvinden, is het uiteraard niet ondenkbaar dat er nog schade optreedt aan de buitenschil en de onderaannemer verplicht wordt om die te herstellen.
Of bijvoorbeeld een situatie die we vaak zien in het privaat bouwrecht, waarbij in de hoofdopdracht tussen de opdrachtgever en de hoofdaannemer een prijsherziening is toegekend, maar de hoofdaannemer die prijsherziening uitsluit in zijn onderaannemingscontracten.
Ook zien we soms problemen met de termijnen in het kader van opleveringen. Wanneer de datum van de
oplevering van de onderaannemer niet gelijkloopt met de oplevering van de hoofdaannemer, dan krijg je twee verschillende termijnen en einddata van tienjarige aansprakelijkheid. Als er zich een probleem voordoet net in de periode tussen beide einddata, dan heeft dat natuurlijk zeer vervelende gevolgen. Een degelijk, evenwichtig contract voorkomt dit soort onwenselijke situaties.”
Typecontracten
Daarom biedt Embuild zijn leden verschillende typecontracten aan.
“Met die typecontracten van Embuild heb je een zekere kwaliteitsgarantie. Aangezien ze opgesteld zijn door mensen uit de sector en door de handen gegaan zijn van heel wat advocaten en specialisten uit de sector, mag je er van uitgaan dat ze het contractuele evenwicht bewaren en de rechten van beide partijen veiligstellen.
De grotere bedrijven hebben meestal wel een bedrijfsjurist, maar als aannemer uit de afwerkingssector heb je vaak die luxe niet. En wanneer ik de vuistdikke contracten zie die sommige hoofdaannemers opstellen, dan kan ik me voorstellen dat het voor veel kmo’s en eenmansbedrijven geen evidentie is om zich daar door te worstelen.
Met de modelcontracten krijg je een praktisch bruikbaar en allesomvattend document, dat het evenwicht tussen de partijen bewaakt.”
De juiste balans zoeken
“Ik heb het altijd bijzonder boeiend gevonden om te zien hoe aannemers via hun contracten een evenwicht trachten te vinden tussen enerzijds juridisch sterk staan en anderzijds het commerciële aspect. Langs de ene kant wil je juridisch zo goed mogelijk ingedekt zijn tegen alle mogelijke risico’s, maar anderzijds moet je ook commercieel nog wel een interessante partner blijven. De overlap tussen die werelden vind ik bijzonder fascinerend,” besluit de gepassioneerde jurist.
adlex.be
DE MODELDOCUMENTEN VOOR ONDERAANNEMING
DIE EMBUILD LEDEN KUNNEN DOWNLOADEN VIA HET
LEDENGEDEELTE OP DE WEBSITE:
OFFERTE
● Clausules met betrekking tot basisveiligheidsopleiding in het kader van onderaanneming - Model van clausule te vermelden op verzoek tot offerte
CONTRACT VAN ONDERAANNEMING
● Voorwoord modelcontract van onderaanneming
● Modelcontract van onderaanneming private opdrachten
● Modelcontract van onderaanneming overheidsopdrachten
● Clausules m.b.t. basisveiligheidsopleiding in het kader van onderaannemingClausule te integreren in de modellen van onderaannemingscontracten
● Voorbeelden van specifieke contractuele bepalingen m.b.t. de instructies die kunnen worden gegeven aan de werknemers van de onderaannemer
● Hoofdelijke aansprakelijkheid rechtstreekse contractant voor de betaling van het loon: clausule en verklaring
RAAMCONTRACT VAN ONDERAANNEMING
● Raamcontract van onderaanneming
● Opdracht in het kader van een raamcontract van onderaanneming
BUITENCONTRACTUELE AANSPRAKELIJKHEID: CONTRACTUELE
CLAUSULES BOEK 6 BW
● Begeleidende nota contractuele clausules Boek 6 BW
● Modelclausules - Boek 6 BW - Buitencontractuele aansprakelijkheid
Zie het groot. Ook voor je spaargeld. 2,60% bruto gewaarborgd, 3 jaar lang *
*Iedere beslissing tot intekening moet gebaseerd zijn op een uitgebreid onderzoek van het Essentiële-Informatiedocument, de productfiche en de algemene voorwaarden. Je vindt deze documenten op www.federale.be/nl/nova-invest-3y-2025. Meer info op federale.be
Federale Verzekering – Stoofstraat 12 – 1000 Brussel Vereniging van Onderlinge Levensverzekeringen – RPR Brussel 0408.183.324. V.U. : Tom De Troch. www.federale.be. Nova Invest 3Y FR paysage 185x130mm.indd 1
Meer weten?
ALTIJD MEE, PRO EN PRIVÉ
Vlaamse Houtproef blijft gratis voor de deelnemende scholen dankzij de steun van onze sponsors
Op donderdag 24 april 2025 vindt de 24e editie plaats van De Vlaamse Houtproef, de grootste schrijnwerkerswedstrijd van het land. Dit jaar hebben zich al 650 leerlingen uit 45 scholen uit alle hoeken van Vlaanderen ingeschreven. Een evenement van deze omvang is alleen mogelijk dankzij de steun van een aantal trouwe sponsors, die ervoor zorgen dat de deelname voor scholen volledig gratis blijft.
www.houtproef.be Meer weten?
Het is geen geheim dat het onderwijs vaak met beperkte budgetten moet werken. Om ervoor te zorgen dat initiatieven zoals de Vlaamse Houtproef toegankelijk blijven voor àlle scholen, is het essentieel dat er geen financiële drempels zijn. Als organisator vinden we het dan ook cruciaal dat scholen kosteloos kunnen deelnemen. Op die manier kan het kostenplaatje nooit een belemmering vormen voor deelname.
Sponsors maken het mogelijk
Elk jaar doet Embuild Vlaamse Schrijnwerkers een beroep op fabrikanten en bedrijven uit de schrijnwerkerswereld om de Vlaamse Houtproef te ondersteunen. Dankzij hun steun kunnen we al 24 edities lang de wedstrijd gratis aanbieden aan scholen.
Bovendien zorgen deze sponsors ook voor de prijzen voor de laureaten. Het doel van de Vlaamse Houtproef is immers om vakmanschap en handvaardigheid te promoten, en daarom willen
we de winnaars prijzen geven waarmee ze hun vaardigheden verder kunnen aanscherpen en blijven oefenen.
Wie doet wat?
● Hout – Bois van Steenberge en Decospan zorgen voor het hout dat tijdens de wedstrijd wordt gebruikt.
● Rectavit, een vaste lijmsponsor, voorziet alle scholen van een royale hoeveelheid houtlijm.
● Snickers Workwear schenkt elke deelnemer een gratis t-shirt, dat ze tijdens de wedstrijd kunnen dragen en achteraf kunnen bewaren als aandenken.
Daarnaast dragen ook DEWALT, Festool, Stanley, TopSolid, Bahco, Hettich, Rubio Monocoat, Van Hoecke, Leitz, Wood-You, Robaco, Solid Gear Footwear en Bona hun steentje bij. Zij zorgen voor de prijzen voor de laureaten en voorzien elke deelnemer van een goed gevulde goodiebag met werkmaterialen en tools die hen kunnen ondersteunen in hun toekomstige loopbaan als houtbewerker.
Verplicht gebruik elektronische controlekaart
Sinds 1 januari 2025 moeten werknemers verplicht gebruik maken van de elektronische controlekaart of eC3.2 voor de tijdelijke werkloosheid. Misschien is in uw bedrijf de overstap naar de digitale controlekaart probleemloos verlopen of wordt er nog verder gebruik gemaakt van papieren controlekaarten zolang de voorziene overgangsperiode loopt. In dit artikel zetten we nog eens alles op een rijtje over de eC3.2.
Sinds 1 september 2023 kon elke werknemer vrijwillig (mits akkoord van de werkgever) al overstappen naar de elektronische controlekaart. Vanaf dit jaar is het gebruik van de eC3.2 evenwel verplicht. De regelgeving voorziet wel een overgangsperiode (tot 30 juni 2025) waarin zowel werkgever als werknemer nog een uitzondering kunnen vragen op het verplicht gebruik van de eC3.2. De overgangsperiode kan nog eenmaal verlengd worden tot eind 2025 door een beslissing van de RVA.
Veel voordelen, maar ook hinderpalen
De elektronische kaart biedt ongetwijfeld heel wat voordelen. Voor de werkgever valt de administratie weg van de verdeling van de papieren kaarten. De eC3.2 kan niet verloren gaan, zodat men ook geen formaliteiten meer moet vervullen voor de vervanging van een kaart. Het belangrijkste pluspunt is misschien dat er steeds wijzigingen kunnen aangebracht worden zolang de kaart niet verzonden is. Als een werknemer zich vergist bij het invullen, kan hij de situatie nog wijzigen, mits het ingeven van een toelichting waar nodig. Bij de papieren kaart was het veel minder evident om vergissingen te laten rechtzetten.
Wanneer de controlekaart op de bouwplaats wordt ingevuld kunnen er hinderpalen opduiken zoals een gebrekkige internetconnectie. Dit moet evenwel gerelativeerd worden. Zo nodig kan de werknemer op die problemen anticiperen en de kaart op voorhand invullen. Als hij op de werf vaststelt dat hij toch niet kan werken wegens het slechte weer, dan kan hij
de kaart nog wijzigen mits het geven van de nodige toelichting.
De groep van werknemers die niet of moeilijk overweg kunnen met elektronische toepassingen is niet te verwaarlozen. Maar er is geen andere weg. Als de overgangsperiode verstreken is, zullen ook zij de eC3.2 moeten gebruiken willen zij nog uitkeringen ontvangen. Als werkgever kan je hen begeleiden in de overstap of zien hoe collega’s hen daarbij kunnen helpen.
App op de smartphone of invullen via PC
Om de elektronische controlekaart te gebruiken, kan de werknemer de eC3.2-app downloaden op zijn smartphone (via Google Play of App Store).
De controlekaart is ook toegankelijk via de website van de sociale zekerheid (www.socialsecurity.be) en kan dus altijd ook via de PC worden ingevuld.
Inloggen gebeurt via ItsMe, eID of een andere digitale sleutel bekomen bij CSAM. Werknemers van buitenlandse nationaliteit kunnen echter geen gebruik maken van ItsMe en moeten dus een andere methode gebruiken. Werknemers met de nationaliteit van landen aangesloten op eIDAS (Electronic Identification And Trust Services) kunnen zich aanmelden met het elektronisch identificatiemiddel uit hun land van herkomst. Dit is het geval voor de meeste ons omringende landen, met uitzondering van Frankrijk. Als er geen elektronisch identificatiemiddel erkend op Europees niveau beschikbaar is, moet de werknemer een afspraak maken met de RVA. Hij zal zich dan fysiek moeten aanmelden om een digitale sleutel te bekomen.
TIP: werknemers vinken best het onthouden van hun inloggegevens aan. Zo vermijden ze dat ze zich telkens opnieuw moeten aanmelden bij het gebruik van de eC3.2-app.
Verantwoordelijkheid
De elektronische controlekaart is een werknemerstoepassing. Dit betekent dat de verantwoordelijkheid voor het tijdig en correct invullen van de kaart volledig bij de werknemer ligt. Het betekent ook dat de werknemers zelf moeten zorgen voor een elektronisch apparaat (smartphone of PC) om de eC3.2 te kunnen invullen. De werkgever kan de werknemer wel begeleiden en coachen in de overstap naar en het gebruik van de eC3.2, maar het is niet de bedoeling (en ook wettelijk niet verplicht) om een toestel ter beschikking te stellen.
Nu de eC3.2 reglementair verplicht is, moet het gebruik ervan niet meer geregeld worden in een individuele overeenkomst, het arbeidsreglement of cao.
Invullen en versturen controlekaart
De eC3.2-app is gebruiksvriendelijk en het invullen van de controlekaart gebeurt zeer eenvoudig. Voor het invullen gelden dezelfde regels als voor de papieren kaart. De werknemer duidt voor elke dag de toepasselijke situatie aan en slaat die op. In geval van werkloosheid moet niks ingevuld worden. Als op het einde van de maand de kaart volledig is ingevuld, klikt de werknemer op 'controlekaart verzenden' om ze op die manier aan zijn uitbetalingsinstelling te bezorgen. Hij moet zich dus niet meer verplaatsen om zijn controlekaart binnen te brengen.
Voor de arbeiders PC 124 blijft de verplichting behouden om de kaart altijd in te vullen voor de volledige maand, ook al is er geen tijdelijke werkloosheid.
We kregen veel vragen over de controle door de RVA. Elke wijziging wordt nu opgeslagen in de app en dus ook tijdstip. De RVA verzekerde ons dat het geenszins de bedoeling is om een heksenjacht te openen op toeval-
lige vergissingen of vergetelheden die te goeder trouw door de werknemer worden begaan. De controlekaart is en blijft een instrument om fraude op te sporen. Wie systematisch in de fout gaat, riskeert natuurlijk wel daarop aangesproken te worden met mogelijks vervolging als er fraudepatronen aanwezig zouden zijn.
BELANGRIJK: de werknemer moet op de bouwplaats niet in het bezit zijn van zijn smartphone of andere toestel waarop de eC3.2 is ingevuld. De inspecteurs kunnen bij controle zelf de status van de controlekaart nagaan. De werknemer moet dus niet op zijn smartphone kunnen tonen dat zijn kaart is ingevuld.
Problemen bij het gebruik
In geval van problemen bij het aanmelden kan de werknemer zich richten tot het contactcenter van de sociale zekerheid (02/545 50 70). Heeft hij, eens aangemeld, problemen met het gebruik van de applicatie, dan is zijn uitbetalingsinstelling het eerste aanspreekpunt (contactgegevens beschikbaar in de app). Wie niet tijdig arbeid kan vermelden op de controlekaart, verwittigt de RVA hetzij telefonisch (02/515 44 44), hetzij via het contactformulier op de RVA-website. Zo is de werknemer gedekt bij eventuele controle.
Alle info over de eC3.2 alsook over de overgangsregeling om tijdelijk nog papieren formulieren te gebruiken, vind je op de website van de RVA: https://www.rva.be/bladzijde/ec3.2werknemer
Of contacteer je lokale Embuild. Onze adviseurs helpen je graag verder.
Meer weten?
Levering vanaf 5 werkdagen
Aannemers bestellen hun ramen supersnel online bij
De scherpste prijzen
Besteld op maat
Ruim aanbod materialen & afwerking
Het gemak van de online configurator zorgde ervoor dat we snel en eenvoudig de ramen konden samenstellen en meteen konden bespreken met onze klant. De snelle en betrouwbare levering was echt een pluspunt.
Poppelaars Totaalbouw
Bestel supersnel ramen
Wood Skills 2025 wil jongeren motiveren en inspireren voor een toekomstbestendige loopbaan in de houtverwerkende sector
Dit schooljaar vindt de derde editie van het onderwijsproject Wood Skills plaats. Aan de hand van 4 uitdagende challenges -aangepast aan de gekozen houtopleidingwordt de passie voor hout omgetoverd tot excellent vakmanschap, beroepsfierheid en een performante, succesvol toekomstverhaal.
Dit schooljaar vindt de derde editie van het onderwijsproject Wood Skills plaats. Aan de hand van 4 uitdagende challenges -aangepast aan de gekozen houtopleiding- wordt de passie voor hout omgetoverd tot excellent vakmanschap, beroepsfierheid en een performante, succesvol toekomstverhaal.
Wood Skills werd drie jaar geleden gelanceerd door het Regionaal Technisch Centrum van West – Vlaanderen (RTC) en Embuild West-Vlaanderen dit in samenwerking met Constructiv, Fedustria, Woodwize en Cobot. Ook Katholiek Onderwijs Vlaanderen, GO! (Gemeenschapsonderwijs Vlaanderen) zijn betrokken. Wat begon als een West-Vlaams initiatief, is met behulp van het excellentiefonds uitgebreid naar Oost-Vlaanderen, waar nu ook scholen deelnemen.
Technische vaardigheden heropwaarderen
Wood Skills is ontstaan vanuit het besef dat de houtverwerkende sector de grootste moeite heeft om bekwame mensen te vinden. De wedstrijd heeft als doel de technische opleidingen in het onderwijs te promoten, de competenties van derdegraadsleerlingen te vergroten en hen te motiveren voor een toekomst in de houtsector.
Het maken en afwerken van een realisatie is het sluitstuk van Wood Skills, maar daaraan gaat een maandenlang traject vooraf waarin de leerlingen kennis maken met verschillende facetten van de sector, inspiratie opdoen en geprikkeld worden ook na te denken over de toepassingen van hout
in productieprocessen en het dagelijks leven.
Breed traject met diepgang
Projectcoördinator GLENN VANDERBEKE van RTC West-Vlaanderen licht het Wood Skills-traject toe: “Het competitieve aspect van het maken van een houtproject motiveert de leerlingen, maar het is slechts één onderdeel van het programma. Wood Skills loopt het hele schooljaar, van idee tot eindproduct. De werkvoorbereiding, eigenaarschap van de leerling en het teamwork vinden wij minstens even belangrijk, al is de realisatie natuurlijk de blikvanger voor de buitenwereld.”
Bij aanvang van de challenge orga-
Wood SKills breidt dit jaar ook uit naar Oost-Vlaanderen.
De werkstukken vormen het meest zichtbare deel van Wood Skills, maar het voortraject en denkproces zijn minstens even belangrijk.
niseert Wood Skills een Inspiration Day, een interactieve beurs waar leerlingen kennis maken met producten, materialen en technieken van innovatieve bedrijven uit de sector. Leerlingen kunnen zelf aan de slag met elektrische gereedschappen, afwerkingsproducten, techniek workshops en innovatieve leermiddelen zoals XR toepassingen. “Zo ervaren ze hoe het is om met deze materialen en gereedschappen te werken en worden ze geprikkeld met frisse ideeën en inzichten voor de verdere uitwerking van hun challenge,” aldus Vanderbeke. “Voor leerkrachten is het naast een netwerkmoment met de standhouders een kans om hun vakexpertise en vakdidactiek uit te breiden, want de tools en technieken in de sector evolueren razendsnel.”
Proeven van productontwikkeling
Tijdens de Inspiration Day gaf een lokale productontwerper een workshop over industriële productontwikkeling. Hij liet de leerlingen kennismaken met de onbegrensde mogelijkheden van hout en deelde verbindingsprincipes en – methodes. Op hetzelfde moment ging in de Howest een workshop
door vanuit de bachelor richting Industrieel productontwerpen (IPO). Dit gaf de leerlingen inzicht in het design thinking proces, het maken van functionele verbindingen met textiel, het combineren van materialen en andere technische aspecten.
Begeleiding en praktijkervaring
Gedurende het traject worden de leerlingen opgevolgd door middel van gesprekken en plaatsbezoeken, ze houden een digitaal dagboek van hun vorderingen nauwgezet bij. Elk team wordt bovendien gekoppeld aan een peterbedrijf, waar de leerlingen terechtkunnen voor advies, feedback en praktische tips en tricks.
“De samenwerking met de peterbedrijven is cruciaal,” benadrukt Vanderbeke. “Leerlingen leren zo niet alleen technische vaardigheden, maar ook professionele attitudes. Veel leerlingen redeneren immers dat 60% goed genoeg is om te slagen op school. Dat klopt ook, maar wanneer je werkt voor een klant, dan moet het eindresultaat 100% af zijn! Dat proberen we hen via de peterbedrijven bij te brengen”
Bovendien krijgen leerlingen de kans om hun plannen en ideeën te bespreken met ervaren vakmensen. “Ze horen en zien hoe een schrijnwerkerij of interieurbedrijf zo’n project zou aanpakken. Hun eigen beheersingsniveau als vakman wordt als het ware op een realistische manier afgetoetst aan de arbeidsmarkt. Het brengt hen in contact met de praktijk en motiveert hen hopelijk om te kiezen voor een carrière in onze veelzijdige sector met veel toekomstmogelijkheden”. aldus Vanderbeke.
Meer weten?
https://woodskills.vlaanderen/ Wil je als onderneming een rol vervullen in WOOD SKILLS?
Peterbedrijven en partners zijn altijd welkom! Indien interesse of vragen info@woodskills.vlaanderen.
Ontdek hoe het eraan toe ging tijdens de voorbije Inspiration Day.
Ontwerp en uitvoering van een scheurvrij keukenblad
De sterkte van een keukenblad is een essentieel aspect waarmee rekening gehouden moet worden bij het ontwerp. Deze hangt rechtstreeks af van de materiaalkeuze, de dikte van het werkblad en de gebruikte draagstructuur. Het is belangrijk om te beoordelen of het werkblad versterkt of ondersteund moet worden in functie van de dikte van het gekozen materiaal. Daarnaast moet er ook toegezien worden op de correcte uitvoering van de uitsparingen om scheuren en breuken te vermijden en op de naleving van de aanbevolen afstanden tussen de uitsparingen en de randen. Auteur: D. Nicaise, Buildwise
Dikte van het werkblad
De dikte van het werkblad speelt een centrale rol in de sterkte, esthetiek en duurzaamheid ervan. Over het algemeen zijn werkbladen uit natuursteen 3 cm dik en die uit composiet en keramiek 2 cm dik. Andere diktes kunnen overwogen worden in functie van het gewenste design, de technische beperkingen of het budget. Dunner materiaal is weliswaar lichter en vaak goedkoper, maar heeft een groter risico op scheuren.
Wanneer voor een dunner werkblad gekozen wordt dan de aanbevolen dikte, is het essentieel om het werkblad te versterken door een kader of draagplaat. Deze voorzorgsmaatregel wordt nog belangrijker als het werkblad grote oppervlakken beslaat of veel uitsparingen bevat, zoals voor een gootsteen of kookplaat. De aanbevolen dikte van het geheel werkblad en kader of werkblad en draagplaat bedraagt voor natuursteen en compo-
siet dan respectievelijk 40 en 30 mm (zie tabel A). Bij dikkere werkbladen dan de aanbevolen waarden kan een versteviging nodig zijn om de stabiliteit te garanderen.
Draagstructuur
Een geschikte ondersteuning is essentieel om de duurzaamheid van het werkblad te waarborgen. Dit blad mag nooit als draagstructuur gebruikt worden. Een fundamenteel principe bij de installatie is om ervoor te zorgen dat de onderliggende kast dienstdoet als draagstructuur en een perfect vlak oppervlak vormt. Onvoldoende ondersteuning kan de duurzaamheid en kwaliteit van het werkblad op lange termijn in het gedrang brengen.
Uitsparingen en hoekradius
Uitsparingen voor gootstenen, kookplaten of andere toestellen verzwakken de structuur van het werkblad. Een foute uitvoering van deze uitspa-
ringen kan leiden tot scheuren, breuken of een gebrekkige installatie.
Voor fragiele materialen, zoals marmer of keramiek, is het sterk aangeraden om snijmachines met hoge precisie te gebruiken, zoals snijmachines met waterstraal of computergestuurde machines (of CNC voor Computer Numerical Control). Met dit gereedschap kunnen zorgvuldige uitsparingen gemaakt worden, waardoor de kans op beschadiging afneemt en een nauwkeurige afwerking gegarandeerd wordt.
Scherpe hoeken, met name in uitsparingen, zijn zwakke punten, omdat de spanningen daar samenkomen en scheuren doen ontstaan. Daarom is het essentieel om de hoeken af te ronden. Hiertoe is het aangeraden om vóór de uitvoering van de uitsparingen in elke hoek een gat te boren met een geschikte radius, zodat er een natuurlijke afronding ontstaat (zie afbeelding
Tabel A: DOORGAANS AANBEVOLEN DIKTE VAN HET WERKBLAD IN FUNCTIE VAN HET GEKOZEN MATERIAAL.
Tabel B: AANBEVOLEN
MINIMALE RADIUS VOOR ELK TYPE UITSPARING, ONGEACHT HET MATERIAAL.
1). Deze techniek elimineert scherpe hoeken en verhoogt de sterkte van het werkblad. Tabel B geeft de aanbevolen minimale radius voor elk type uitsparing, ongeacht het materiaal.
Er moet opgemerkt worden dat hoe
groter de radius is, hoe beter de spanningen over het volledige werkblad verdeeld worden.
Afstanden tussen de uitsparingen
De afstand tussen de uitsparingen is cruciaal voor de sterkte van het werkblad. Elke uitsparing vermindert de totale sterkte van de steen. Naarmate het aantal of de omvang van de uitsparingen toeneemt, groeit ook het belang van de ondersteuning van het werkblad. Uitsparingen die te dicht bij de randen of in niet-ondersteunde zones uitgevoerd worden, kunnen het werkblad verzwakken en scheuren veroorzaken. Een zorgvuldige en doordachte plaatsing van de uitsparingen is dus essentieel om zwakke plekken te voorkomen.
Voor ingebouwde gootstenen en
kookplaten is het aangeraden voldoende materiaal rond de uitsparingen te laten om de sterkte van het werkblad te vrijwaren.
Overkraging
De overkragingen van een keukenblad verwijzen naar de delen van het werkblad die uitsteken ten opzichte van de kasten of de onderliggende structuur. Ze bieden een bijkomende werkruimte of tafel, maar zijn ook een punt waar spanningen kunnen samenkomen door het gewicht van het materiaal en het dagelijks gebruik. Een overkraging mag nooit groter zijn dan een derde van de totale zijlengte of een derde van de breedte van het werkblad. Is de overkraging toch groter, dan is het cruciaal om het materiaal te ondersteunen met bijvoorbeeld poten of een verstevigingsplaat.
Uitvoering van een uitsparing door in elke hoek een gat te boren.
Drimm Spotable introduceert offertesoftware op maat van de bouw op basis van AI
Sneller en efficiënter offertes opmaken, die bovendien ook leiden tot een hoger percentage effectieve opdrachten. Dat is wat de Gentse startup Spotable wil doen. Hoe ze dat realiseren? Door gebruik te maken van een zelfgemaakte AItoepassing, specifiek op maat van de bouw.
Wanneer het gaat over AI-toepassingen voor de bouwsector komen een aantal reacties steeds terug. “Allemaal goed en wel, maar AI gaat geen huizen bouwen”, of “De bouw is mensenwerk en dat zal AI nooit kunnen vervangen”. Nochtans bestaan er op vandaag al een aantal heel concrete AI-toepassingen die een meerwaarde bieden voor bouwbedrijven. Spotable is daar een voorbeeld van. De Gentse startup ontwikkelde een softwarepakket specifiek op maat voor dakenbedrijven, maar in de nabije toekomst zal hun product ook uitgebreid worden naar verschillende andere bouwberoepen.
Efficiënter offertes opmaken
“Spotable is ontstaan vanuit het besef dat veel bouwbedrijven nog op een heel traditionele manier werken voor het opstellen van hun offertes, legt Sebastien Vandendriessche- founder van Spotable- uit. “Iemand -vaak is dat de zaakvoerder- gaat ter plaat-
se bij de klant, doet de nodige opmetingen en noteert die op een blaadje papier. Vervolgens rijdt diezelfde persoon terug naar kantoor, waar hij of zij de maten ingeeft in de computer en overzet naar de ERP-software. Daarmee wordt dan een offerte opgemaakt, waarmee dezelfde persoon weer naar de klant trekt. Dat is al bij al een heel tijdrovend proces!
We weten dat er gemiddeld zo’n 6 à 7 uur kruipt in één offerte. Daar zit dan het bezoek aan de klant in, het verwerken van de data en het opmaken van de offerte zelf. Mocht je al die manuren optellen, dan zou je zien dat er dat op jaarbasis enorm veel tijd gaat naar offerteaanvragen en het uitwerken van offertes.
We weten ook dat doorgaans maar een kwart van de offertes effectief een contract oplevert, de allerbeste bedrijven halen een conversiegraad
van 30%. Er kruipt dus heel veel tijd en energie in offertes die uiteindelijk nooit iets opleveren.
Met Spotable willen wij enerzijds het aantal binnengehaalde opdrachten verhogen en anderzijds het opmaken van de offertes sneller en efficiënter maken. De gebruiker boekt op die manier dus twee keer winst. We hebben bovendien ook getracht om onze software in een gebruiksvriendelijk programma te gieten, met een eenvoudige bediening, zodat iedereen ermee overweg kan.”
AI gecombineerd met computervisiemodel
De Software van Spotable maakt gebruik van een AI-model dat verschillende parameters combineert en analyseert en op basis daarvan berekent hoe groot de kans is dat de aannemer de opdracht zal binnenhalen. Dat geeft de gebruiker de mogelijkheid om
Spotable berekent automatisch de afmetingen van gevels en daken en zet die om in een 3D-model.
Alle relevante data over het gebouw worden verzameld in het Spotable platform en helpen de aannemer op weg bij het maken van een offerte.
uit alle offerteaanvragen de meest interessante en winstgevende projecten te filteren en daarop te focussen. Het is immers niet zinvol om tijd en energie te steken in gedetailleerde offertes voor opdrachten die je hoogst waarschijnlijk toch niet zal binnenhalen.
Het AI-model maakt daarvoor gebruik van data die het uit satellietbeelden kan halen. “Zo kunnen we op basis van satellietbeelden heel accuraat de dakoppervlakte berekenen,” vervolgt Sebastien, “Maar onze software weet ook automatisch of het om platte of hellende daken gaat, we kunnen het soort dakbedekking bepalen, wanneer de EPC-score ooit online heeft gestaan, dan wordt die ook meteen toegevoegd, we zien of er mos op ligt, of het vermoedelijk om een asbestdak gaat,… al die parameters verschijnen automatisch in het systeem.
Op basis van Lidar-technologie (Light Detection and Ranging) kunnen we ook automatisch de nokhoogte bepalen. We weten zo ook de afstand van het dak tot de straat, zodat de aannemer weet welk type kraan er nodig
is. Kortom van zodra je een adres opgeeft, verzamelt ons platform meteen een schat aan relevante informatie die je nodig hebt bij het opmaken van de offerte.
De automatisch gegenereerde maten van het gebouw worden tegelijkertijd ook omgezet in een 3D-weergave van het gebouw, dat de gebruiker langs alle kanten kan bekijken en roteren. Daar krijgen we heel positieve reacties op, veel aannemers vinden dit een grote meerwaarde.
Maar de AI vergelijkt de data van de werf ook met offerteaanvragen uit het verleden en met de gegevens uit de CRM van de gebruiker om een inschatting te maken van de waarschijnlijkheid dat hij het project zal binnenhalen. En dat is heel waardevolle informatie,” aldus Sebastien. “Het biedt de gebruiker zo de mogelijkheid om een keuze te maken uit de offerteaanvragen en de interessantste te prioriteren.”
Extra toepassingen
Daarnaast hebben de mensen achter Spotable nog verschillende andere
functionaliteiten toegevoegd aan het systeem.
“Zo detecteert het systeem automatisch de premies waar de klant recht op heeft, die kan je eveneens gebruiken in je verkoopgesprek. Ook kan je rechtstreeks via Spotable een parkeerverbod opvragen. We willen de aannemers immers niet alleen helpen bij de offerte, maar ook bij de volledige voorbereiding van de werf.
De software bepaalt ook automatisch ‘lookalikes’, gelijkaardige projecten die de gebruiker in het verleden gerealiseerd heeft. Zo kan je in het gesprek met de klant meteen enkele voorbeelden tonen van gelijkaardige werven die je uitgevoerd hebt. Dat toont professionalisme en vergroot de kans dat je de klant binnenhaalt. Uiteraard kan je ook voor ieder project foto’s toevoegen, die kan je dan ook tevoorschijn toveren tijdens het verkoopgesprek.”
Predictieve offertes
Verder bevat Spotable een module die een handgetekend plannetje met opmetingen en notities over de werf au-
tomatisch kan omzetten en toevoegen aan het dossier.
“Daarmee hopen we binnenkort ‘predictieve offertes’ te gaan opmaken. Waarbij ons programma automatisch een offerte genereert op basis van de gegevens op het plannetje en de data uit offertes die in het verleden werden opgemaakt. Die toepassing is zo goed als klaar en we gaan die heel binnenkort lanceren. Je zal dan op klantenbezoek kunnen gaan, ter plaatse een kleine schets maken en twee uur laten ontvangt de klant al een gedetailleerde en professioneel opgemaakte offerte.
Onze software kan ook integreren met alle courante CRM- en facturatiepakketten en we willen op korte termijn ook een integratie voorzien met de grote bouwgroothandels, zodat offertes via Spotable automatisch ook de recentste prijzen gebruiken,” aldus Sebastien. Door al deze data te combineren, krijgt elke dakwerker hun eigen uniek AI-model.
Verschillende mogelijkheden
Aannemers kunnen Spotable dus op verschillende manieren gebruiken. Het is een uitstekende tool om snel een eerste inschatting te maken om te zien of een offerteaanvraag interessant zou kunnen zijn. Maar Spotable kan ook helpen om data te verzamelen die nodig zijn voor de offerte. Zo kan je via het systeem standaardformulieren versturen naar de potentiële klant, met de vraag om extra gegevens in te vullen, foto’s toe te voegen en de projectaanvraag gedetailleerd te beschrijven.
Toekomstplannen
“Spotable is een gloednieuw bedrijf. We zijn pas eind 2024 van start gegaan met het aanbieden van onze diensten. Dat betekent dus dat we nog volop aan het uittesten zijn en ons platform regelmatig bijsturen op basis van de feedback van de gebruiker.
Spotable helpt niet alleen bij de offerte, maar ook bij de voorbereiding van de werf.
Maar daarnaast werken we ook aan een reeks geplande uitbreidingen en nieuwe toepassingen aan ons systeem. Zo hopen we dit jaar onze diensten ook te kunnen uitbreiden naar gevels. Nu ligt onze focus nog op daken, maar ons systeem kan ook perfect de oppervlakte van de gevels berekenen. Daarmee kunnen we dan andere bouwberoepen bereiken, waar de focus vaak nog veel meer op de vierkante meterprijzen ligt, waardoor zij dus ook gedwongen worden om efficiënt te zijn in hun klantenbezoeken en het opmaken van de offertes. Andere mogelijke doelgroepen zijn de tuinaannemers en bedrijven die opritten aanleggen.
Ook werken we momenteel enkel in Vlaanderen, we hebben nog geen Franstalige medewerkers in dienst, maar ook daar komt in de loop van dit jaar nog verandering in.”
“Klantenbezoek blijft essentieel”
“We zijn ons bewust van het feit dat een klantenbezoek altijd cruciaal zal blijven. Met Spotable willen we het klantenbezoek ook niet vervangen,
maar door efficiënt gebruik te maken van de beschikbare data en AI los te laten op de offertes en klantengegevens uit het verleden, kan je heel relevante informatie verkrijgen, die je als aannemer helpt om efficiënter offertes op te maken en de juiste leads te selecteren.
Sneller offertes opmaken en de slaagkans vergroten, dat is dus wat we met Spotable willen doen. Dat leidt ertoe dat de zaakvoerder minder tijd moet steken in de offertes en meer tijd krijgt om zijn bedrijf te runnen,” besluit Sebastien.
ANTI DUMPINGHEFFINGEN
Driemaandelijks vakblad Uitgave van Embuild Connect Kunstlaan 20, 1000 Brussel
Een pakje friet wordt nooit goedkoper
Johan Vandenbergh
Voorzitter Embuild
Dé Parketplaatsers
De bouwsector zit al een tijdje in een sukkelstraatje en de eerste maanden van het jaar hebben nog niet veel beterschap gebracht. Bedrijfsleiders uit de bouwsector getuigden in de media over de veranderingen waarmee ze af te rekenen hadden. Zowat alle bedrijfsleiders hadden de voorbije maanden het werkvolume zien dalen en de wachttijden voor de opdrachtgevers waren ook flink geslonken. Van een heropleving van de sector was duidelijk nog geen sprake. Zou het nieuws dat de prijzen van heel wat bouwmaterialen zoals hout en staal flink wat goedkoper geworden zijn, de sector de broodnodige zuurstof kunnen bezorgen? In een ideale wereld zou bouwen of verbouwen dan uiteindelijk goedkoper moeten worden voor de bouwheren. De invoerheffingen op Chinese producten zorgden alvast voor stevige prijsstijgingen. Het is nog wachten op de nieuwe prijslijsten waarin hopelijk de lagere prijzen vermeld zullen staan. Ik zeg wel hopelijk, want ik vrees er wat voor. Heel wat bedrijven hebben de rentabiliteit tot bijna nul zien herleid worden. Een nieuwe prijsstijging vermijden, lijkt het beste wat er uit de brand kan gesleept worden. Is het niet hetzelfde verhaal als dat van de prijsstijging van een pakje friet na een tegenvallende aardappeloogst? Ook al spreekt men het jaar daarop van een recordopbrengst, de prijzen voor een pakje nationale trots blijven nagenoeg ongewijzigd.
Gelukkig werken we dagelijks met een product dat heel wat mogelijkheden biedt. Hout is duurzaam en kan gemakkelijk een tweede leven krijgen. Meestal volstaat een flinke schuurbeurt voor een compleet nieuwe look. Ontbrekende of beschadigde parketelementen kunnen vrij gemakkelijk vervangen worden. De vele mogelijkheden van renovatie en restauratie komen ongetwijfeld aan bod tijdens de nieuwste editie van Workcamp Parquet. Parketplaatsers uit verschillende landen verzamelen dit jaar in Oostenrijk waar ze weer een historische houten vloer onderhanden zullen nemen.
Zoals jullie al gemerkt hebben zit het vakblad van Dé Parketplaatsers voortaan als apart katern in de Vlaamse Schrijnwerker. Ook hier laat de crisis zich voelen. De advertentiebudgetten van onze trouwe partners stonden al een tijdje onder druk en de reclameinkomsten gingen daardoor flink achteruit. Dankzij de samenwerking met de Vlaamse Schrijnwerker hoef je je favoriete vakblad niet te missen. We blijven zorgen voor informatie en bijscholing.
Veel leesplezier!
Lamett-CEO Bruno Descamps: “Zeer drastische beslissing, die gevolgen gaat hebben voor de hele sector”
Een bedrijf dat direct getroffen wordt door de antidumpingheffingen is het Belgische Lamett. We vroegen aan CEO Bruno Descamps wat de impact van deze beslissing zal zijn op Lamett en de rest van de sector. Zijn conclusie is duidelijk: “We gaan hier allemaal de gevolgen van voelen”.
Het West-Vlaamse Lamett is altijd open geweest over het feit dat een deel van hun producten uit China komt.
“Van bij de start van Lamett in 2008 hebben we zaken gedaan met China,” legt de 56-jarige CEO uit. “We hebben daar een netwerk van zeer degelijke partners, waar we altijd goed hebben mee samengewerkt. Daarnaast hebben we ook productiefaciliteiten in Europa: in Mechelen en in een fabriek met 150 werknemers in Tsjechië. China is voor ons echter altijd een interessante partner geweest vanwege het economische model, dat sterk verschilt van dat in Europa. Hierdoor kunnen zij samengesteld parket goedkoper produceren dan wij.
Van zodra de Europese Commissie het antidumpingonderzoek opgestart heeft, hebben wij ons aangemeld als ‘witness’. Lamett is de enige Europese parketfabrikant die dat gedaan heeft.
We hebben onze zaak bepleit en onze inkoop- en verkoopprijzen gedeeld, maar het heeft niet mogen baten. De Commissie heeft een zeer drastische -en naar mijn oordeel verkeerde- beslissing genomen door die zware antidumpingheffingen op te leggen.
De gevolgen daarvan zijn nu al voelbaar. Als ik louter naar onszelf kijk, dan hebben wij op minder dan een maand tijd al 300.000 euro betaald aan importheffingen op containers die nog onderweg waren toen deze maatregel gepubliceerd werd.”
Verkeerde analyse
Volgens Bruno Descamps heeft de Europese Commissie een verkeerde analyse gemaakt van de economische situatie. Hij vergelijkt de Europese en Chinese economie aan de hand van een boutade.
“Bekijk het alsof je in één straat twee beenhouwers hebt, waarbij de ene een
flink stuk goedkoper is dan de andere. Maar die goedkope slager verkoopt enkel koteletten, terwijl de duurdere een waaier aan vleeswaren aanbiedt. Van biefstuk tot charcuterie. Wel zo zie ik de verhouding tussen de Europese en Chinese producenten.
De Chinezen kunnen veel goedkoper produceren doordat het economisch model er helemaal ander is. Werknemers tonen een sterke werkethiek en toewijding, vergelijkbaar met die van de West-Vlamingen veertig jaar geleden. Deze inzet en discipline resulteren in een hoge productiviteit binnen ondernemingen.
Ze hanteren ook een andere volume-
visie. Als wij in China samengesteld parket afnemen, dan gebeurt dat per container. Wanneer een fabrikant daar een bepaalde referentie produceert, dan maakt hij 2.500m² in één keer. Hier maken de fabrikanten van elke kleur slechts drie palletjes. Daardoor lopen ze veel schaalvoordelen mis. Maar de Chinezen hebben ook de juiste machines, de juiste competenties en de juiste ketting van grondstoffen, waardoor ze heel efficiënt kunnen produceren.
Tot slot gebruiken de Chinese fabrikanten ook de volledige stam, inclusief het spinthout. Hier in Europa is dat heiligschennis! Onze fabriek in Tsjechië gebruikt het spinthout bijvoorbeeld enkel om briketten voor
houtkachels mee te maken. De Chinese fabrikanten maken er zeer rustieke, goedkope planken (Grade F of G) mee en blijkbaar is daar ook een markt voor,” aldus Descamps.
“Inflatie op alle niveaus”
Door de antidumpingheffingen is Lamett nu gedwongen om buiten China naar nieuwe leveranciers te zoeken
“De heffingen maken samenwerking met Chinese fabrikanten onmogelijk,” aldus Descamps. “We kijken nu naar andere Aziatische landen, zoals Maleisië en Vietnam, waar ook kwalitatief parket te vinden is, maar hun toevoer van grondstoffen is minder efficiënt dan in China, waardoor ze 15 à 25 % duurder zijn.
Volgens mij gaat deze beslissing van Europa als gevolg hebben dat de prijzen overal gaan stijgen. Sowieso bij de fabrikanten die voordien importeerden uit China, maar we hebben ook gezien dat de andere Europese fabrikanten meteen na de bekendmaking van de maatregel hun prijzen hebben verhoogd. Ik verwacht dus dat de prijzen globaal gaan stijgen.
Mondiaal zullen de volumes die geproduceerd worden dalen, het aandeel van de Europese parketproductie zal groter worden, en een kleine groep van Europese fabrikanten zal daar wel bij varen. Maar voor de consument zal het vooral leiden tot hogere prijzen.
Parket bevond zich altijd al in het hogere prijzensegment van de vloerbekledingen. Nu wordt het nog ietsje duurder, waardoor ook het prijsverschil met de goedkopere vloerbedekkingen toeneemt. Ik verwacht dan ook dat we in de toekomst gaan zien dat de kloof tussen parket en de goedkopere vloerbedekkingen zal ingevuld worden door nieuwe producten.”
Meer weten? www.lamett.be
TINTT verenigt liefde voor parket en passie voor kleur
Parketteurs die eind vorig jaar Prowood bezochten, hebben ongetwijfeld ook de stand van TINTT opgemerkt. Een sobere, maar elegant aangeklede stand met houten panelen in een waaier aan kleuren en afwerkingen. Wat is TINTT en wie gaat er achter het bedrijf schuil? Een kennismaking.
De man achter TINTT Wood Finishing, zoals de volledige naam luidt, is West-Vlaming Joeri Verbrugghe. En die is geen onbekende in de parketsector. Met zijn parketbedrijf Parket Line is hij namelijk al 25 jaar een gevestigde waarde in de parketwereld. Maar met TINTT wil hij een andere weg inslaan.
Passie voor kleuren
“Dat is een gevolg van mijn passie en feeling voor kleuren,” legt JOERI VERBRUGGHE uit. “Ik ben op mijn 17 jaar beginnen werken in de parketwereld. Op 22-jarige leeftijd ben ik zelfstandig mijn zaak begonnen, en dat bedrijf is uiteindelijk uitgegroeid tot Parket Line. Aanvankelijk werkten wij uitsluitend met massief parket, we stonden vooral bekend om onze lange, brede planken die we plaatsten, ook op vloerverwarming! We waren een van de eersten die dat deden en aangezien sommige van die vloeren er vijfentwintig jaar later nog steeds liggen, denk ik dat we mogen zeggen dat we goed werk geleverd hebben.
Ik heb lang de boot van samengesteld parket afgehouden, want aanvankelijk vond ik de kwaliteit ervan ondermaats. Maar na verloop van tijd verbeterde dat en kwamen er ook kwalitatieve samengestelde vloeren op de markt en ben ik ze ook gaan gebruiken.
Zo zijn we begonnen met de samengestelde planken voor onze eigen klanten op voorhand handmatig af te werken. We kleurden, structureerden en verouderden de planken vooraf in het atelier, zodat we ter plaatse enkel nog een afwerkingslaag moesten aanbrengen. Niet alleen is dat voordeliger omdat je veel minder verplaatsingen naar de werf moet maken, de kans op over-
lappingen bij het kleuren is bovendien ook veel kleiner, waardoor je verzekerd bent van een mooi resultaat.
Na verloop van tijd begon ik van collega’s ook de vraag te krijgen of ik ook voor hen planken kon kleuren. Ik heb dat af en toe wel gedaan, maar Parket Line was en is in de eerste plaats een plaatsingsbedrijf, en dat wilde ik zo houden. Ik hield dus meestal die boot af.”
Kleurenexpert
Toch bleef het idee om zich meer te gaan richten op de afwerking van planken altijd spelen in Joeri’s achterhoofd.
Joeri Verbrugghe tijdens de voorbije editie van Prowood.
Workcamp Parquet trekt dit jaar naar Oostenrijk
Workcamp Parquet, het internationale initiatief dat parketteurs uit heel Europa samenbrengt om gedurende een week samen te werken aan de restauratie van een historische parketvloer, trekt dit jaar naar Oostenrijk. Het delen van kennis over ambachtelijke parketwerken en historische technieken staat opnieuw centraal. Gedurende vier dagen zullen de deelnemers hun krachten bundelen om een historische parketvloer te restaureren en tegelijk hun kennis en vakmanschap aan elkaar door te geven.
Workcamp Parquet, een in oorsprong Tsjechisch initiatief, heeft als doel het behouden en doorgeven van ambachtelijke kennis over traditionele parketwerken. Door parketteurs uit verschillende Europese landen samen te brengen, ontstaat er een levendige uitwisseling van technieken, kennis en vaardigheden. De expertise die vaak binnen landsgrenzen blijft, kan zich zo verspreiden door heel Europa.
Het kloppend hart van deze editie wordt het Slot Esterházy, een voormalige koninklijke residentie in Eisenstadt, gelegen in het oosten van
Oostenrijk. De oorsprong van het kasteel gaat terug tot de 13e eeuw, maar het grootste deel van het interieur dateert uit de jaren 1650.
Focus op restauratie
Deze editie van Workcamp Parquet draait volledig om een complexe restauratieklus van een historisch waardevolle parketvloer. Het renovatieproces zal begeleid worden door het Oostenrijkse Federaal Monumentenbureau en de deelnemers krijgen een rijk programma voorgeschoteld dat theorie en praktijk naadloos verweeft. Eerst vinden er gespecialiseerde werkzaamheden plaats in het atelier. Daarna volgen diepgaande experten-
sessies over traditionele technieken, authentieke materialen, de rijke geschiedenis en traditionele restauratiemethoden.
De deelnemers zullen gedurende het Workcamp er op vier dagen tijd de volledig gerestaureerde parketvloer plaatsen in het Slot Esterházy, terwijl het paleis gewoon open blijft voor bezoekers.
Het Workcamp zal plaatsvinden van 25 tot 29 augustus 2025.
Meer weten? www.workcamp-parquet.cz www.esterhazy.at/
VOOR AL UW AFWERKINGSMATERIALEN
UITGEBREIDE
VOORRAAD DIRECT BESCHIKBAAR
MEER DAN 120 TOEGEWIJDE MEDEWERKERS
ALTIJD TOEGANG TOT ONZE DESKUNDIGE ADVISEURS
SNELLE EN BETROUWBARE LEVERING GEGARANDEERD
EUROPESE MARKTLEIDER 1
