Afval is in de mode!
Afval is in de mode! Onderzoekend/ontwerpend leren Thema Bouw Tijdsduur Kerndoel
Ontwerpend leren Afval, duurzaamheid, mode Middenbouw (4-5-6) 70 minuten 39 De leerlingen leren met zorg om te gaan met het milieu.
Inhoud In deze les leren leerlingen dat afval een tweede leven kan krijgen; bijvoorbeeld als modeproduct. De leerlingen ontwerpen een modeproduct met afval dat ze zelf verzameld hebben. In fase 7 leren de leerlingen wat er nog meer mogelijk is wat betreft het hergebruiken van afval.
Deze les sluit aan bij de onderzoek-/ ontwerpheld “Kunstenaar-cultuurdier� van WTwijzer.org.
1
Afval is in de mode!
Kennisdoelen • De leerlingen leren dat afval een tweede leven kan krijgen d.m.v. hergebruik • De leerlingen kunnen ten minste drie manieren noemen waarop afval hergebruikt kan worden Ontwerp-/onderzoeksdoelen Denk alle kanten op • Bedenk veel relevante mogelijkheden, oplossingen en ideeën Leef je in • Werk samen met gebruikers en betrokkenen in alle fases van het ontwerpproces en zoek actief naar input en feedback. Gebruik hun ideeën en wensen (Wetenschapsknooppunt TU Delft, 2017). Voor meer informatie, klik hier. Attitudedoelen De leerling is innovatief • De leerling heeft oorspronkelijke, originele gedachten en nieuwe ideeën die anders mogen zijn • De leerling voegt (in overleg) vernieuwende elementen toe aan een ontwerp De leerling is kritisch op zichzelf en eigen werk • De leerling is kritisch op eigen ideeën • De leerling is kritisch op eigen werk • De leerling kan omgaan met kritiek van anderen, met eigen onzekerheid en onwetendheid • De leerling is kritisch op het eigen materiaalgebruik (SLO wetenschap en techniek, 2015). Voor meer informatie, klik hier. Niveau Begeleid: het probleem/de onderzoeksvraag geef je aan de leerlingen. De leerlingen bedenken zelf hoe ze het gaan aanpakken (SLO, 2016). Voor meer informatie, klik hier. Voorbereiding Laat de leerlingen minstens een week van tevoren beginnen met het verzamelen van afval. Zorg dat er een speciale bak/hoek staat in de klas waar het afval in kan. Benadruk dat het afval ‘’schoon’’ moet zijn (dus bakjes met yoghurt moeten bijvoorbeeld omgespoeld zijn). Stimuleer de leerlingen om zoveel verschillende soorten afval te verzamelen (dus niet alleen wc-rolletjes of melkpakken). Bespreek ter inspiratie met de leerlingen welk afval bij hun thuis te vinden is wat gebruikt kan worden als ontwerpmateriaal in de klas. Verspreid het afval over de verschillende tafelgroepjes zodat iedereen genoeg ontwerpmateriaal heeft.
2
Afval is in de mode!
Materialen • Afval dat gebruikt kan worden als ontwerpmateriaal (plastic bekers/bakjes, melkpakken, wc-rolletjes, flessen, doosjes etc.) • Meetlinten • Tekenmateriaal en papier • Verbindingsmateriaal: lijm, plakband, elastiekjes, nietjes etc. • Aanvullend materiaal: stofjes, wol, garen, naald en draad (Let op: het aanvullend materiaal moet niet de hoofdrol spelen in het ontwerp!) • Scharen/stofscharen • PowerPoint Woordenschat Het afval, de duurzaamheid, het hergebruik, de fleecetrui, de flessenautomaat, de mode. Tip: koppel een taalles aan deze les Lesverloop Fase 1: confronteren Laat de leerlingen de afbeeldingen zien met het afval. Kunnen de leerlingen redenen bedenken waarom zo’n afvalhoop een probleem kan opleveren? Bespreek verschillende antwoorden en benadruk dat afval ook duurzaam hergebruikt kan worden. Bijbehorende dia: 2 Fase 2: verkennen Verken met de leerlingen het onderwerp afval hergebruiken. Hoe zou afval hergebruikt kunnen worden? Wat kunnen we met afval doen zodat het een tweede leven krijgt? Stuur aan op het onderwerp mode. Laat de leerlingen het filmpje zien over het gebruik van afval in de mode. Bespreek de fleecetrui (zie achtergrondinformatie). Bijbehorende dia’s: 3, 4 en 5 Fase 3: ontwerp schetsen De leerlingen gaan een modeproduct ontwerpen van het meegenomen afval. Dit gebeurt in groepjes (de tafelgroepjes). De leerlingen bekijken eerst gezamenlijk het meegebrachte materiaal en bespreken de mogelijkheden hiervan (welk afval is geschikt voor welk modeproduct?). Benadruk eigenschappen van het materiaal. Zo is karton niet handig voor een regenjas omdat dat geen stand houdt. Leg de leerlingen uit dat ze aanvullend materiaal mogen gebruiken, maar dat het niet de hoofdrol mag spelen. De leerlingen ontwerpen vervolgens hun modeproduct op papier. Bijbehorende dia: 6 Fase 4: ontwerp realiseren De leerlingen gaan het ontwerp in groepjes realiseren. Het benodigde materiaal wordt verzameld. Houd als leerkracht in de gaten dat iedereen meewerkt en dat er naar elkaars ideeën wordt geluisterd. Benadruk dit ook als aandachtspunt.
3
Afval is in de mode!
Fase 5: testen en bijstellen Controleer de ontwerpen op de aandachtspunten uit dia 6 (zie fase 3). Geef eventueel extra tips over hoe de leerlingen de aandachtspunten beter kunnen verwerken. Fase 6: presenteren De leerlingen geven een presentatie aan de hand van de doorgelopen stappen (zie dia 7). Bijbehorende dia: 7 Fase 7: verdiepen en verbreden Vertel de leerlingen meer over zero waste (zie achtergrondinformatie). Misschien zijn er leerlingen die meer manieren weten waardoor ze minder afval kunnen produceren. Bijbehorende dia: 8 Didactische ondersteuning • Les aanpassen aan bovenbouw: verander het ontwerpprobleem en laat leerlingen zelf met creatieve oplossingen komen voor een product waarin afval hergebruikt kan worden Bijlagen • PowerPoint • Achtergrondinformatie en weetjes Bronnenlijst Afval is de mode. (2017, Juli 25). Opgehaald van RTV Rijnmond: https://www.rijnmond.nl/nieuws/157482/Afval-is-de-mode De productie van fleecetruien. (sd). Opgehaald van Borduurwerkdeal: https://www.borduurwerkdeal.nl/action/news/item/78/de-productie-van-fleecetruien.html Duurzame mode. (sd). Opgehaald van Dutch sustainable fashionweek: http://dutchsustainablefashionweek.nl/ Galstaun, K. (2017, September 16). Leven zonder afval? Hergebruik, hergebruik, hergebruik. Opgehaald van NRC: https://www.nrc.nl/nieuws/2017/09/16/leven-zonder-afval12963275-a1573493 SLO. (2016, Maart). Wetenschap en technologie in het basis- en speciaal onderwijs. Opgehaald van SLO Natuur & Techniek: http://natuurentechniek.slo.nl/Paginas/Publicatie.aspx?pubid=1622 SLO wetenschap en techniek. (2015, Oktober 1). Uitwerking bij W&T - Aspecten van houdingen. Opgehaald van SLO Wetenschap en techniek: http://wetenschapentechnologie.slo.nl/componenten-van-w-ent/houding/uitwerking
4
Afval is in de mode!
Verburg, E. (2011, Mei). Eindrapport Duurzamer materiaalgebruik in de mode-industrie. Opgehaald van Afval Circulair: https://www.afvalcirculair.nl/onderwerpen/helpdeskafvalbeheer/publicaties/downloads-0/eindrapport-1/ Wetenschapsknooppunt TU Delft. (2017). Handleiding Ontwerpen in beeld.
5
Afval is in de mode!
Achtergrondinformatie en weetjes Afval in de mode Het gebruiken van afval in de mode-industrie speelt al een rol. Marit Roosen, een Rotterdamse ondernemer produceert kleding van afval- en restmateriaal. Officieel bezit zij eigenlijk een vuilverwerkingsbedrijf. Zij komt aan haar afval via verschillende vuilophaalcontracten met fietsenmakers en vrachtwagengarages. Ze gebruikt liever geen huisvuil (Afval is de mode, 2017). Maar Marit Roosen is niet de enige die actief afval gebruikt in de mode-industrie. In 2010 waren er tien modebedrijven die een strategie hebben ontwikkeld om meer duurzame materialen te gebruiken. Door middel van een project is het mogelijk geweest deze bedrijven te ondersteunen met het integreren van verschillende milieuaspecten in hun collecties (Verburg, 2011). Elk jaar in oktober (rond de Dag van de Duurzaamheid) vindt de Sustainable Fashion Week plaats. Winkels en evenementen laten dan verschillende voorbeelden van duurzame mode zien. De reden dat deze week plaatsvindt, is omdat de kledingindustrie de op één na meest vervuilende industrie ter wereld is (na de olie-industrie). Er vindt heel veel overproductie plaats, er worden te veel grondstoffen en water gebruikt, het milieu wordt er door vervuild en voor verschillend materiaal worden ook dieren slecht behandeld. De grondstoffen en chemicaliën die nodig zijn voor het maken van kleding zijn zeer schadelijk voor het milieu. Veel materialen zijn bijvoorbeeld niet biologisch afbreekbaar (zoals nylon) of duurzaam (zoals katoen: voor de productie van katoen zijn veel onkruidbestrijdingsmiddelen nodig). Het is dus belangrijk om mode duurzaam de produceren; voor de planeet en de gezondheid van de mens. Bovendien is het belangrijk dat het product hergebruikt kan worden of biologisch afbreekbaar is (Duurzame mode, sd). Het maken van een fleecetrui Fleece is een stof die gemaakt is van polyester. Dit is afkomstig van Petflessen die gerecycled worden. In de fabriek worden de flessen gesorteerd op kleur en hierna worden ze versnipperd en gewassen. Na dit wassen worden de flessen nog verder versnipperd, tot een soort gruis. Dit gruis wordt verhit en smelt. Tussen de verschillende deeltjes van het gruis zit veel lucht, waardoor je een stof krijgt die een beetje op wol lijkt. Deze stof wordt vervolgens tot draadjes gemaakt. Deze draad kan gebruikt worden om kleding mee te maken, zoals fleecetruien (De productie van fleecetruien, sd). Zero waste Behalve het hergebruiken van afval, zijn er ook andere manieren om de hoeveelheid afval terug te dringen. Er zijn diverse mensen die leven volgens de zero waste-levensstijl. Deze mensen vermijden plastic en proberen zo weinig mogelijk afval te produceren. Zero-waste gaat verder dan recyclen. In plaats van dat je een flesje water een keer gebruikt, koop je een duurzame fles (bijvoorbeeld van roestvrijstaal) die je constant kan blijven gebruiken. In plaats van papieren of plastic zakken, gebruikt men een katoenen zak die nog jaren meekan. In de praktijk ontwijken deze mensen zoveel mogelijk plastic verpakkingen (Galstaun, 2017).
6
Afval is in de mode!
Wist je dat… • Er in Nederland elk jaar 235 miljoen kilo textiel wordt weggegooid? • De kledingindustrie verantwoordelijk is voor 10% van de CO2 uitstoot? • 1 op de 3 kledingstukken in een kast nooit gedragen wordt? (Duurzame mode, sd)
7