Hoe monitor je de impact van de Rotterdamse Stadskeuken?
08 • 02 • 22
Inleiding
In dit stuk proberen we toekomstige studenten van de Hogeschool Rotterdam te helpen om de uitvoering en impact van de Rotterdamse Stadskeuken te monitoren. Om dat te doen zullen we eerst de Theory of Change (TOC) van de Stadskeuken beschrijven. Daarna beschrijven we hoe een Theory of Change benut kan worden om in de toekomst de uitvoering en impact van de Rotterdamse Stadskeuken te monitoren.
Inhoud
Inleiding 4
Wat is een theory of change en wat kan je ermee? 5
Wat is de TOC van de Rotterdamse Stadskeuken? 6
Activiteiten: wat gaat men doen, en hoe? 7
Resultaten: welke directe resultaten verwacht men van deze activiteiten? 8
Hoe kan je deze TOC benutten om de impact van de stadskeuken te monitoren? 10
Vragen over de resultaten van de Stadskeuken 10
Vragen over de effecten van de Stadskeuken 11
Hoe voer je zo'n onderzoek uit? 11
Updaten TOC 11
Hoe monitor je de impact van de Rotterdamse Stadskeuken?
4
Wat is een theory of change en wat kan je ermee?
Met een theory of change kan helder worden gemaakt welke verandering men wil bewerkstelligen, hoe men die verandering teweeg wil brengen en wat ervoor nodig is om tot succes te komen. Een theory of change, ook wel een verandertheorie of interventietheorie genoemd, is het geheel aan verwachtingen en overtuigingen dat de organisatoren van een interventie koesteren. In zijn simpelste vorm ziet een TOC er als volgt uit.
Als je op deze wijze helder krijgt wat men met een bepaalde interventie wil bereiken en hoe men dat denkt te gaan doen, dan kan je vervolgens gaan kijken of het in de praktijk ook uitpakt zoals men van tevoren dacht. Je kan dan achterhalen of de interventie de juiste effecten sorteert en welke aspecten van de interventie misschien moeten worden aangepast.
monitor je de impact van de Rotterdamse Stadskeuken?
5
Hoe
Wat is de TOC van de Rotterdamse Stadskeuken?
We baseren de TOC van de Stadskeuken op het onderzoeksrapport van Tirza Desloover en Phae Louman van 25 januari 2022.
De Stadskeuken in het kort
Met de Rotterdamse Stadskeuken willen de organisatoren een soort laagdrempelig wijkrestaurant die als leer-werkplek dient voor werkloze jongeren en volwassenen uit de buurt en waar buurtbewoners tegen gereduceerd tarief samen kunnen eten en elkaar kunnen ontmoeten. De werkloze jongeren en volwassenen krijgen begeleiding; de bedoeling is dat de Stadskeuken voor in ieder geval een deel van hen een opstapje is naar betaald werk. Door met gezonde producten te koken wil de stadskeuken bijdragen aan een gezonde levensstijl van de bezoekers.
Maatschappelijke doelen: wat wil men met de Stadskeuken bereiken?
In het onderzoeksrapport van Tirza en Phae worden twee maatschappelijke doelen benoemd waar de Stadskeuken aan bij wil dragen.
Ten eerste wil men dat kandidaten zich als gevolg van hun deelname aan de Stadskeuken ontwikkelen. De aanname hier is dat het kandidaten betreft die moeilijk op andere plekken aan de slag kunnen gaan en dat ze bij de Stadskeuken een veilige, prettige setting treffen waar zij relevante ervaring en ritme kunnen opdoen, zodat ze daarna gemakkelijker kunnen doorstromen op de arbeidsmarkt.
Ten tweede wil men, bij kandidaten en klanten (buurtbewoners), bewustwording creëren van het belang van goed eten. Op deze manier wil men bijdragen aan een gezonde levensstijl van buurtbewoners.
Hoe monitor je de impact van de Rotterdamse Stadskeuken?
6
Activiteiten: wat gaat men doen, en hoe?
Om deze doelen te bereiken gaat men een aantal activiteiten ontplooien.
Ten eerste gaat men kandidaten werven en selecteren. De werving van jongeren zonder werk gaat via onderwijsinstellingen in de buurt. De werving van volwassenen zonder werk gaat via het Nationaal Programma Rotterdam-Zuid. Een vraag die nog open staat is op welke kandidaten men zich met name richt. Gaat het bijvoorbeeld om mensen die echt moeite hebben met aansluiting op de arbeidsmarkt (volwassenen die al geruime tijd werkzoekend zijn bijvoorbeeld, of waarbij sprake is van een arbeidsbeperking) of gaat het ook om jongeren die niet per se afstand tot de arbeidsmarkt hebben maar simpelweg de arbeidsmarkt nog niet betreden hebben?). Dat is een belangrijke vraag met het oog op vaststellen van de toegevoegde waarde van de Stadskeuken: wordt er voor de kandidaten echt iets bereikt dat zij niet op een andere plek zouden kunnen vinden?
Ten tweede gaat men de kandidaten begeleiden in de dagelijkse werkzaamheden. Deze begeleiding wordt uitgevoerd door twee ervaren koks. Zij leren de kandidaten een vak en hebben tegelijkertijd aandacht voor de ontwikkeling van de kandidaat als 'werknemer' (vaardigheden als op tijd komen, omgaan met collega's en met een baas) en als 'mens' (welbevinden). Een vraag die nog open staat is welke vorm deze begeleiding precies gaat krijgen en hoe ervoor kan worden gezorgd dat de begeleiding aansluit op de behoeften van de verschillende kandidaten.
Ten derde gaat men - begeleiders en kandidaten samen - koken voor mensen uit de buurt (klanten). Klanten kunnen naar het restaurant komen aan de Hillevliet 90, of maaltijden kunnen worden thuisbezorgd. Er worden twee belangrijke eisen gesteld aan dit 'kookproces'. Ten eerste wordt er gekookt met gezonde producten. Dit moet bijdragen aan bewustwording van de klanten van het belang van gezonde voeding en aan hun gezonde levensstijl. Ten tweede wordt er gestreefd naar 'zero waste'. Het is op dit moment nog niet helemaal duidelijk wat deze zaken inhouden - wat zijn gezonde producten, wat is zero waste - en hoe ze zullen worden gerealiseerd? Met name de zero waste-doelstelling lijkt op voorhand ambitieus: hoe kook je zonder afval te produceren?
monitor je de impact van de Rotterdamse Stadskeuken?
7
Hoe
Resultaten: welke directe resultaten verwacht men van deze activiteiten?
In het onderzoeksrapport wordt een aantal concreet te behalen resultaten benoemd.
1. Kandidaten: er moeten tien kandidaten hebben deelgenomen. Van deze tien moeten er zes doorstromen naar betaald werk, waarvan drie in de horeca. (NB: op welke termijn moeten deze tien hebben deelgenomen? En wanneer kunnen we precies spreken van deelname?).
2. Werkgevers: de werkgevers die betrokken worden doordat zij kandidaten van de Stadskeuken aannemen zijn tevreden over de samenwerking met de stadskeuken.
3. Bekendheid: 20% van de bewoners van de Wijk Hillesluis kent de Stadskeuken, 5% van de inwoners van Rotterdam-Zuid en 1% van alle Rotterdammers kent de Stadskeuken. (NB: wanneer moet dit gerealiseerd zijn? En waarom is het belangrijk dat zoveel mensen de Stadskeuken kennen? Is dat belangrijk met het oog op de bewustwordingsdoelstelling, namelijk dat mensen bewust worden van het belang van goede voeding en een gezonde levensstijl? Zo ja, dan is ook belangrijk dat de mensen die de Stadskeuken kennen daarbij ook de associatie hebben van gezonde voeding en zich daardoor ook aangespoord voelen om gezond te eten/leven.)
4. Maaltijden: er worden geen streefaantallen in het onderzoeksrapport genoemd, maar de aantallen verkochte maaltijden zijn hoe dan ook een belangrijk resultaat van de Stadskeuken.
5. Toegankelijkheid: 10% van de geserveerde maaltijden worden tegen gereduceerd tarief bezorgd bij minder bedeelden in de wijk (NB: wie zijn er precies 'minder bedeeld', hoe wordt bepaald of iemand minder bedeeld is, en waarom is het eigenlijk belangrijk dat er maaltijden bij minder bedeelden worden bezorgd? Dit laatste lijkt intuïtief wel duidelijk, maar het houdt niet direct verband met de maatschappelijke doelstellingen die hierboven zijn benoemd. Is het bijvoorbeeld deel van de doelstelling dat juist onder minder bedeelden meer bewustwording wordt gecreëerd van het belang van gezonde voeding? Zo ja, dan is het goed om die doelstelling expliciet te maken.)
Er wordt nog een vijfde beoogde resultaat benoemd, namelijk dat de Stadskeuken in 2022 in de top30 van de Duurzame Top 100 van Trouw staat. Dit zou een mooie erkenning zijn van het succes van de Stadskeuken, maar is slechts zeer ten dele te beïnvloeden door de Stadskeuken zelf. We laten deze daarom buiten beschouwing in de TOC.
monitor je de impact van de Rotterdamse Stadskeuken?
Hoe
8
Samenvatting in een plaatje
monitor je de impact van de Rotterdamse Stadskeuken?
Hoe
9
Hoe kan je deze TOC benutten om de impact van de stadskeuken te monitoren?
Deze TOC biedt een structuur om op een later tijdstip te onderzoeken of en hoe de Stadskeuken maatschappelijke impact creëert. Het helpt vooral bij het stellen van een aantal belangrijke vragen. We zetten hieronder een aantal belangrijke vragen op een rijtje.
Vragen over de uitvoering van activiteiten
Vragen die uit de TOC volgen:
1. Met welke organisaties is samengewerkt bij het werven van kandidaten? Waarom juist met deze organisaties?
2. Wat is deze organisaties verteld over het 'type' kandidaten dat geschikt was voor de Stadskeuken?
3. Zijn alle kandidaten die geïnteresseerd waren aangenomen/toegelaten tot de Stadskeuken? Zo nee, op basis van welke criteria zijn de kandidaten geselecteerd?
4. Wat is er uiteindelijk te zeggen over de kandidaten die hebben deelgenomen? Wat is hun achtergrond (leeftijd, werkervaring, uitkeringssituatie, etc)? Waarom wilden zij meedoen?
5. Welke begeleiding hebben de kandidaten gekregen? Welke vormen van begeleiding hebben alle kandidaten gekregen, en welke vormen van begeleiding waren afhankelijk van de persoon? Hoe werd dan beoordeeld welke persoon welke begeleiding kreeg?
6. Wat zijn de ervaringen van de begeleiders met deze begeleiding? Wat hebben ze gaandeweg geleerd? Hoe hebben de kandidaten hun begeleiding ervaren? Wat heeft het hen opgeleverd en hoe had dat beter gekund?
7. In welke mate is er gekookt met gezonde producten? Wat zijn de ervaringen hiermee?
8. In welke mate is er afval gecreëerd? Wat zijn de ervaringen hiermee?
Overige vragen die mogelijk relevant zijn:
1. Welke activiteiten zijn er ontplooid om bekendheid te genereren bij het publiek? Hoe heeft de Stadskeuken zich geafficheerd? (Met welke boodschap hebben ze geprobeerd het publiek te bereiken?).
2. Met welke werkgevers is er samengewerkt? Waarom juist met deze werkgevers?
3. Welke activiteiten zijn er ontplooid om minder bedeelden te bereiken?
Vragen over de resultaten van de Stadskeuken
Vragen die voortvloeien uit de TOC:
1. Hoeveel kandidaten hebben er deelgenomen aan de Stadskeuken? Hoe lang werkten zij in de stadskeuken? Wanneer hield hun werk bij de Stadskeuken op, en waarom?
2. Wat gingen de kandidaten doen na de Stadskeuken? Hoeveel kandidaten zijn aan het werk gegaan bij een reguliere werkgever? Hoeveel daarvan in de horeca?
3. In welke mate zijn werkgevers die samenwerken met de Stadskeuken tevreden over deze samenwerking? Waarom zijn ze tevreden of juist niet tevreden?
4. Hoeveel mensen in de buurt kennen de Stadskeuken? Hoe hebben zij het leren kennen? Welk beeld hebben zij van de Stadskeuken?
5. Hoeveel maaltijden zijn er verkocht?
6. Welk deel daarvan is bij minder bedeelden bezorgd?
Hoe monitor je de impact van de Rotterdamse Stadskeuken?
10
Overige vragen die mogelijk relevant zijn:
1. Wat heeft de deelname aan de Stadskeuken opgeleverd voor de kandidaten (in de ogen van de kandidaten en in de ogen van de begeleiders)?
2. Zijn er ook kandidaten voor wie hun deelname niet veel heeft opgeleverd en/of die teleurgesteld waren? Zo ja, hoe kwam dit?
3. Wat betekent het eten bij de Stadskeuken voor de klanten? In welke mate verandert er iets in hun bewustzijn met betrekking tot het belang van gezond eten en een gezonde levensstijl?
Vragen over de effecten van de Stadskeuken
1. In welke mate zijn de maatschappelijke doelen van de Stadskeuken dichter bij gekomen als gevolg van het werk van de Stadskeuken?
a. In welke mate hebben de kandidaten zich ontwikkeld, en in welke mate kwam dat door hun deelname aan de Stadskeuken?
b. In welke mate richt de Stadskeuken zich op de kandidaten voor wie dat de meeste toegevoegde waarde heeft? Met andere woorden: konden deze kandidaten zich misschien ook op andere plekken ontwikkelen?
c. In welke mate draagt de Stadskeuken bij aan bewustwording over gezond eten en een gezonde levensstijl bij de klanten van de Stadskeuken en bij het bredere publiek?
2. Zijn er nog andere maatschappelijke opbrengsten van de Stadskeuken? Welke dan?
Hoe voer je zo'n onderzoek uit?
De vragen hierboven kan je beantwoorden op basis van interviews met:
1. De projectleider van de stadskeuken
2. De 2 begeleiders
3. De kandidaten (je hoeft niet per se alle kandidaten te spreken, maar zorg er wel voor dat je niet alleen de succesverhalen te spreken krijgt).
4. Klanten van de Stadskeuken (ook hier moet je natuurlijk een selectie maken. Zorg ook daar voor spreiding. Kom bijvoorbeeld op een aantal verschillende avonden langs en probeer dan een aantal klanten te spreken).
5. Werkgevers waar de Stadskeuken mee samenwerkt.
Je kunt er natuurlijk voor kiezen om je te beperken tot een aantal van deze groepen en bijvoorbeeld werkgevers niet te spreken.
Updaten TOC
Tot slot kan je op basis van het onderzoek dat je uitvoert ook de TOC aanscherpen. Zo kan het zijn dat jullie merken dat de maatschappelijke impact van de Stadskeuken net wat anders is dan aanvankelijk werd gedacht, of dat de activiteiten gaandeweg zijn aangepast of dat juist de directe resultaten van die activiteiten anders blijken te zijn. Als dat het geval is dan kan je in overleg met de projectleider van de Stadskeuken de TOC aanscherpen om ervoor te zorgen dat die TOC zo dicht mogelijk tegen de praktijk aan ligt. Daarmee help je dan toekomstige studenten die de Stadskeuken willen monitoren.
Hoe monitor je de impact van de Rotterdamse Stadskeuken?
11
