Verantwoordingsdocument Cultuur op Zuid | Kruidenier S. (2020) by EMI op Zuid

Voorwoord

Mijn naam is Sacha Kruidenier. De afgelopen maanden heb ik gewerkt aan mijn afstudeeronderzoek vanuit de studie Leisure en Events management voor mijn opdrachtgevers Dafne Foet en Reinier Weers van EMI (Expertisecentrum Maatschappelijke Innovatie). Ik begon ontzettend enthousiast aan mijn afstuderen. Dit ging mijn pronkstuk worden. Mijn doel was om een beroepsproduct te realiseren dat daadwerkelijk zou worden uitgevoerd door EMI en dat van toegevoegde waarde is voor mijn medebewoners op Zuid. Ik was dan ook vastberaden om mijn afstuderen met minimaal een 9 af te ronden. Ik begon met het volgen en spreken van verschillende cultuurmakers en experts. Ik vond alles interessant en wilde alles weten. De gesprekken waren prettig en leerzaam. Ik had het idee dat ik goed aanvoelde wat er aan de hand is op Zuid en was gemotiveerd om daar een steentje aan bij te dragen. Mijn opdrachtgevers waren kritisch en tegelijkertijd enthousiast. Ik vond het ontzettend fijn hoe zij gesprekken voerden en bepaalde zaken op een juiste manier aankaartten. Toen werd het 1 maart. Ik kreeg thuis een Tonisch-clonische (epileptische) aanval en viel op mijn hoofd. Ik moest bijkomen van de aanval en van de hersenschudding die ik had opgelopen. De weken erna kon ik mij weinig concentreren, maar ik zette door. De rust leek teruggekeerd en ik ging weer vol goede moed aan de slag. Helaas startte kort daarna kleinere insulten, waarbij ik wegzakte en niet kon reageren. Op een gegeven moment gebeurde dit enkele keren per dag. Totdat ik op 13 juni weer een Tonisch-clonische aanval kreeg en ik per ambulance thuis werd gebracht. Dit resulteerde in anderhalve week rust op de bank en een hoop geheugenverlies. Gelukkig was ik al een heel eind met mijn afstuderen en heb ik alles rustig terug kunnen lezen. Na anderhalve week ging ik stapje voor stapje weer van start. Ik wilde nog meer ontdekken en nog van alles testen. Helaas ging dit door mijn gebrek aan concentratie en vermoeidheid niet helemaal zoals ik had gewild. Ik besloot mijn onderzoek af te kaderen tot de informatie die ik had en begon aan mijn laatste onderdeel: het uitwerken van mijn prototype en het realiseren van het daadwerkelijke beroepsproduct. De aantal uren op een dag dat ik mij kon concentreren waren laag, waardoor ik mij erbij neer had gelegd dat die 9 niet meer ging lukken. Wel wist ik dat de opdrachtgevers enthousiast waren over mijn prototype. Dit gaf mij de motivatie om door te gaan. Al met al is het een hectische periode geweest, maar heb ik altijd de intrinsieke motivatie gehad om mij in te zetten voor makers en bewoners op Zuid om zo toch mijn afstuderen af te ronden. Hier en daar had er meer onderzocht en getest kunnen worden, maar ondanks dat ben ik zelf tevreden met het resultaat. Ik wens u veel leesplezier en hoop dat u ook enthousiast wordt van de gevonden resultaten en het beroepsproduct, dat kan worden opgezet en uitgevoerd door de medewerkers en studenten bij EMI Cultuur op Zuid.

Inhoud Inhoudsopgave Voorwoord ................................................................................................................................. 2 Inhoud ........................................................................................................................................ 3 Inleiding ..................................................................................................................................... 6 Empathize .................................................................................................................................. 7 EMI Cultuur op Zuid ....................................................................................................................... 7 De vraagstelling ................................................................................................................................. 8 Doelen ................................................................................................................................................. 8 De doelgroep .................................................................................................................................... 11 Stakeholders .................................................................................................................................... 13 Theoretisch kader ........................................................................................................................... 14

Define ....................................................................................................................................... 15 Kernprobleem.................................................................................................................................. 15

Deskresearch ........................................................................................................................... 17 Cultuur op Zuid .............................................................................................................................. 17

Kunst en cultuur .......................................................................................................................................... 17 Informele cultuur ......................................................................................................................................... 18 Identiteit van Zuid ....................................................................................................................................... 20 Visie op kunst en cultuur in Rotterdam ....................................................................................................... 21 EMI over cultuur op Zuid ............................................................................................................................ 22 Zuiderling over Zuid.................................................................................................................................... 25 Cultuurmakers op Zuid ................................................................................................................................ 27

Best practices ................................................................................................................................... 29

Mooi weer spelen Delft ............................................................................................................................... 29 Ruwe Diamant Award ................................................................................................................................. 29 CENTQUATRE-PARIS .............................................................................................................................. 30 Wijkpaleis West........................................................................................................................................... 30 Thuis Wageningen ....................................................................................................................................... 30 Tripple ThreaT............................................................................................................................................. 31 Opzoomer Mee ............................................................................................................................................ 31

Doelgroep benaderen ...................................................................................................................... 32 Begrip en herkenning creĂŤren........................................................................................................ 32

Fieldresearch ........................................................................................................................... 34 Experts en ervaringsdeskundigen.................................................................................................. 34 Cultuurmakers ................................................................................................................................ 34

Gesprekken met makers............................................................................................................................... 34 Observatie Arch Artist Release Party .......................................................................................................... 34

Discuss ..................................................................................................................................... 35 Visie .................................................................................................................................................. 35 Vergezicht ........................................................................................................................................ 35 Ontwerpeisen ................................................................................................................................... 36

Creatieve sessie ................................................................................................................................ 36 Conclusie .......................................................................................................................................... 38

Ideate ........................................................................................................................................ 39 Pretotypes ........................................................................................................................................ 39 Test pretotypes ................................................................................................................................ 39

Pitch ............................................................................................................................................................. 39 Peer to peer mindmap .................................................................................................................................. 40

Conclusie .......................................................................................................................................... 40

Experiment............................................................................................................................... 41 Cross-industrie transfer map ......................................................................................................... 41 Prototype – versie 1 ......................................................................................................................... 41

Test .............................................................................................................................................................. 41

Conclusie .......................................................................................................................................... 42

Adjust ....................................................................................................................................... 43 Testresultaat .................................................................................................................................... 43 Aanpassingen ................................................................................................................................... 43

Deliver ...................................................................................................................................... 44 Literatuur ................................................................................................................................. 45 Bijlagen .................................................................................................................................... 51 Bijlage 1. Startdocument ................................................................................................................ 51 Bijlage 2. Operationalisering vraagstuk ....................................................................................... 75

Operationalisering van de vraag .................................................................................................................. 75

Bijlage 3. Resultaten en ambities EMI .......................................................................................... 77 Bijlage 4. Doelgroep ........................................................................................................................ 78

Bewoners op Zuid........................................................................................................................................ 78

Bijlage 5. Samenvatting interviews................................................................................................ 81

Experts over de doeglroep ........................................................................................................................... 81

Bijlage 6. POVERTY ESCAPE ..................................................................................................... 86 Bijlage 7. Het netwerk .................................................................................................................... 87 Bijlage 8. Theoretisch kader .......................................................................................................... 88

De scenariomethode .................................................................................................................................... 88 Multichannel Storybuilding Canvas ............................................................................................................ 88 Google’s Hero Hub Hygiene model ............................................................................................................ 89 Cross-industry transfer map......................................................................................................................... 90 Belevingsmodel van Goossens en Mazursky............................................................................................... 91 6 Beïnvloedingsstrategieën .......................................................................................................................... 92

Bijlage 9. Kernprobleem................................................................................................................. 94 Bijlage 10. Interview Richard Nazier ............................................................................................ 97 Bijlage 11. Interview Indirah Tauwnaar .................................................................................... 132 Bijlage 12. Interview Mart Bechtold ........................................................................................... 151 Bijlage 13. Interview Reggery Gravenbeek ................................................................................ 170 Bijlage 14. Interview Stefanie Vermeiren ................................................................................... 175

Bijlage 15. Best practices .............................................................................................................. 191

Mooi weer spelen Delft ............................................................................................................................. 191 Ruwe Diamant Award ............................................................................................................................... 191 CENTQUATRE-PARIS ............................................................................................................................ 192 Wijkpaleis West......................................................................................................................................... 192 Thuis Wageningen ..................................................................................................................................... 193 Triple ThreaT............................................................................................................................................. 194 Opzoomer Mee .......................................................................................................................................... 195

Bijlage 16. Doelgroep bereiken .................................................................................................... 197

Rolmodellen .............................................................................................................................................. 197 Beïnvloedingsstrategieën ........................................................................................................................... 198 Belevingsmodel ......................................................................................................................................... 199

Bijlage 17. Samenvatting experts ................................................................................................. 200 Bijlage 18. Samenvatting cultuurmakers .................................................................................... 206

Gesprek Indirah Tauwnaar ........................................................................................................................ 206 Gesprek Richard Nazier............................................................................................................................. 208

Bijlage 19. Observatie ................................................................................................................... 211

Observatie Arch Artist Release Party ........................................................................................................ 211

Bijlage 20. Visie ............................................................................................................................. 213 Bijlage 21. Ontwerpeisen .............................................................................................................. 218 Bijlage 22. Kernwaarden .............................................................................................................. 221

Community ................................................................................................................................................ 221 Duurzame relatie ....................................................................................................................................... 221 Kwaliteit .................................................................................................................................................... 221 Toegankelijkheid ....................................................................................................................................... 221 Identificatie ................................................................................................................................................ 221

Bijlage 23. Pretotypes ................................................................................................................... 222

Pretotype 1: Open dag ............................................................................................................................... 222 Pretotype 2: Blanco Canvas ....................................................................................................................... 222 Pretotype 3: Naam & Logo (opensource) .................................................................................................. 222

Bijlage 24. Test pretotypes ........................................................................................................... 223 Bijlage 25. Cross-industrie transfer map .................................................................................... 231 Bijlage 26. Persona ........................................................................................................................ 232 Bijlage 27. Sfeerimpressie............................................................................................................. 233 Bijlage 28. Test prototype ............................................................................................................. 234

Inleiding

Cultuur op Zuid is een programma van Expertisecentrum Maatschappelijke Innovatie (EMI), dat kort geleden van start is gegaan. EMI stond op het punt om voor dit programma een locatie te openen, dat een cultuur ankerplek op Zuid zou moeten worden. Er werd geconstateerd dat de informele cultuur op Rotterdam-Zuid inzichtelijk gemaakt moest worden. Ook konden er plannen worden bedacht voor de invulling van de plek. Zichtbaarheid van de informele cultuur en cultuurparticipatie door bewoners waren de grootste uitdagingen. Er kon daarom aan de slag worden gegaan met de volgende vraag: “waardoor kunnen initiatieven vanuit makers en bewoners op Zuid gestimuleerd worden om interventies te creëren die waardevol zijn, zodat er een cultuur ankerplek ontstaat?” Tijdens het verloop van het onderzoek bleek dat de plek die EMI op het oog had, helaas niet de juiste was. Op zoek naar een nieuwe plek dus. Ondertussen ging het onderzoek door en werd het te realiseren beroepsproduct een voorloper op de culturele ankerplek. Dit verantwoordingsdocument laat zien waarom cultuur op Zuid belangrijk is en waar de pijnpunten zitten. Deze pijnpunten zijn omgezet in kansen. Kansen om de informele cultuur omhoog te halen, kansen om bewoners een beleving te bieden en hen te motiveren om te participeren & kansen om nieuwe of minder zichtbare cultuurmakers een podium en kennis te bieden. Met het gerealiseerde beroepsproduct ligt er een plan klaar voor een evenement. Dit zorgt ervoor dat bewoners op Zuid, die zichzelf (on)bewust willen ontwikkelen, willen participeren of zelf creatieve ideeën hebben die zij willen uitvoeren, worden gestimuleerd om samen met makers tijdens en na het evenement waardevolle interventies te creëren. Dit resulteert uiteindelijk in draagvlak voor de nieuwe culturele ankerplek van EMI Cultuur op Zuid.

Empathize

Binnen de empathize fase van de Design Thinking Methode is het de bedoeling om zo veel mogelijk informatie te verzamelen (Van der Wardt, z.d.). Er wordt empathie ontwikkeld voor alle betrokken personen en zaken rondom het vraagstuk. In deze fase wordt het vraagstuk geoperationaliseerd, wordt de opdrachtgever geanalyseerd, wordt er onderzoek gedaan naar de doelgroep en worden belangrijke stakeholders benoemd. Ook is er een theoretisch kader met mogelijk te gebruiken modellen en theorieĂŤn.

EMI Cultuur op Zuid

Opdrachtgever EMI (Expertisecentrum Maatschappelijke Innovatie) is een expertisecentrum dat is gebonden aan de Hogeschool Rotterdam. Hierdoor werken er bij EMI studenten, docenten, experts en onderzoekers aan complexe vraagstukken. Zij focussen zich voornamelijk op de multi- problematiek in RotterdamZuid. Zij werken aan oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken op het gebied van: wonen, werken, zorg & welzijn en onderwijs. EMI zorgt voor de verbinding tussen verschillende maatschappelijke opgaven voor Rotterdam Zuid. Dit doen zij in samenwerking met de Hogeschool Rotterdam, culturele en sociale pioniers, het bedrijfsleven, de gemeente, de zorg, het onderwijs, welzijn & wetenschappers en studenten (Expertisecentrum Maatschappelijke Innovatie, 2019). Het te onderzoeken vraagstuk wordt uitgevoerd binnen het programma Cultuur (Cultuur op Zuid of CoZ) van EMI. Hierbij zijn zichtbaarheid en participatie de belangrijkste termen. De kernwaarden bij het programma Cultuur zijn als volgt: 1.halen en brengen; 2. wijkgericht; 3.laagdrempelig met herkenning en verrassing; 4.neutraal;culturele waarden van het gebied zijn het uitgangspunt van het programma; 5.behoeftes van de wijk zijn leidend en kunnen worden opgehaald met social design. Binnen het programma Cultuur op Zuid van EMI wordt aangeven dat Rotterdam-Zuid veel gepassioneerde mensen kent die bezig zijn met cultuur. Daarnaast geven zij aan dat het belangrijk is dat ervoor gewaakt moet worden dat zuiderlingen zich geen proefkonijnen gaan voelen, van de dingen die EMI naar Zuid brengt. Het is van belang om bewoners te betrekken en met hen samen te werken (EMI, z.d.). EMI Cultuur op Zuid geeft aan dat zij bottom-up te werk gaan. Het doel hierbij is om het leefklimaat te verbeteren, door middel van kunst en cultuur. Daarnaast willen zij kunst en cultuur meer verbinden aan het onderwijs en wijkbewoners empoweren om zelf hun eigen ideeĂŤn te realiseren. In de ontwikkeling van het programma Cultuur op Zuid focust EMI zich dan ook op het belichten van de informele infrastructuur van kunst en cultuur en het al bestaande cultureel kapitaal. Het steunen van initiatieven die er al zijn is dus het uitgangspunt (EMI, z.d.).

De vraagstelling

De vraagstelling vanuit EMI Cultuur op Zuid is al volgt: "Waardoor kunnen initiatieven vanuit makers en bewoners op Zuid gestimuleerd worden om interventies te creëren die waardevol zijn, zodat er een cultuur ankerplek ontstaat?" Alvorens de empathize fase is gestart is er een startdocument opgesteld. Deze is te vinden in bijlage 1. In dit startdocument is achtergrondinformatie te vinden over de vraagstelling en waarom deze vraagstelling urgent is. Om een beter inzicht te krijgen wordt de vraagstelling allereerst geoperationaliseerd. Vervolgens zullen de conclusies die hieruit voortkomen leidend zijn voor het vervolgonderzoek. De operationalisering van het vraagstuk is te vinden in bijlage 2. Naar aanleiding van de operationalisering van het vraagstuk en het onderzoek naar EMI Cultuur op Zuid, heeft er op 11 februari 2020 een gesprek plaatsgevonden met Dafne Foet (programmamaker bij EMI Cultuur op Zuid). In dit gesprek kwam naar voren dat de vraagstelling erg breed is en dat er te veel vragen voortkomen uit de operationalisering van de vraagstelling. Er moeten keuzes gemaakt worden en er moet worden afgebakend. Dafne Foet geeft aan dat EMI Cultuur op Zuid zich richt op de driehoek: community, cultuur en onderwijs. Hierbij geeft zij aan dat onderwijs goed betrokken is op het moment. Ook het netwerk rondom cultuur is in volle gang. Binnen de community zit een uitdaging omtrent bewoners. Binnen het vraagstuk zal daarom de bewoner en het verwezenlijken van de start van een community-gevoel de grootste rol spelen.

Doelen

Voor de periode 2019-2022 wordt er door de Gemeente Rotterdam en Nationaal Programma Rotterdam Zuid (NPRZ) ingezet op twee samenhangende programma’s (EMI, 22 januari 2019): 1. De verdere verkenning van de mogelijkheden voor een nieuw beeldbepalend nationaal cultuurwetenschappelijk instituut (NCWI) op Rotterdam-Zuid. 2. Verhoging van cultuurparticipatie (zang, muziek, dans, beeldende kunst, toneel, urban arts) door middel van: • Structureel versterken van de culturele programmering in de wijken en het gebruik daarvan; • het versterken van de talentontwikkeling en het makers klimaat op Zuid, zodat meer nieuwe makers de kans krijgen om bij te dragen aan de culturele programmering.

Binnen het te behandelen vraagstuk wordt in dit onderzoek aangehaakt op het tweede punt van de gemeente en NPRZ. EMI (22 januari 2019) zegt hierover het volgende: “ Verschillende (culturele) partijen in de stad werken aan de culturele opgave voor Rotterdam-Zuid. Het vertrekpunt daarbij is dat de bewoners en de al bestaande infrastructuur op Zuid een stevige stem hebben/krijgen in de programmering en plannen voor Kunst en cultuur aldaar. Er moet ruimte voor cultuur zijn en komen die uitnodigt om mee te doen en zorgt voor een context waarbinnen inwoners van Zuid, inwoners van Rotterdam en van ver daarbuiten zich ontwikkelen. Cultuur met een connectie met het onderwijs is voor EMI ook belangrijk. Onderwijs op vele hoogten en in verschillende soorten, om talenten op Zuid te stimuleren. Werkplaatsen, exporuimte, en zeker ook broedplaatsen voor onderzoek en validatie zijn hierbij gewenst. De plannen van verschillende (grote) cultuurinstellingen om van de noordoever zich (ook) op Zuid te vestigen bieden mogelijkheden en kansen voor Zuid, mits de aansluiting wordt gezocht met de bewoners en bestaande initiatieven op Zuid.” Binnen dit onderzoek is het punt over bewoners en de bestaande infrastructuur die een stem krijgen van belang. Daarnaast is het meedoen van de bewoners een eis. De context die wordt genoemd beperkt zich binnen dit onderzoek tot de inwoners van Zuid (onbedoelde bijkomende doelgroepen daargelaten). Daarnaast gaat het over talentontwikkeling en het creëren van een continu cultureel programma. De connectie met het onderwijs zal binnen dit onderzoek minder naar voren komen, maar zal vooral worden overgelaten aan experts op het gebied van onderwijs. Vanuit EMI (15 januari 2020, P. 57) is er een werkplan opgesteld voor 2020. Hierin worden vijf concrete punten genoemd: • We ontwikkelen een programma in Cultuurplein Zuid dat bijdraagt aan het zichtbaar maken van de (in)formele (stads)cultuur in het gebied rondom de hub en andere relevante gebieden op Zuid. We betrekken studenten en docenten van HR, leerlingen van omliggende scholen, bewoners en (culturele) ondernemers in Hillesluis en Bloemhof (en breder) bij het programma en dragen zo bij aan het versterken van de culturele infrastructuur op Zuid. Samen onderzoeken, ondersteunen en experimenteren we (met) eerdergenoemde groepen. • We breiden het netwerk uit van professionals, cultuurmaker, betrokken wijkbewoners en EAS en ISO. We organiseren netwerkbijeenkomsten, stellen de hub open voor allerlei evenementen van de hogeschool en uit het veld, gelieerd aan het thema cultuur. We stellen de ruimte beschikbaar aan partijen als Inholland, de ondernemersvereniging, kleine culturele organisaties, een streerartwinkel en mediapartner Like je Wijk. • We ontwikkelen manieren om via de dialoog het onderzoek naar cultuur op Zuid te verdiepen, bediscussiëren en ontwikkelen. • We introduceren het culturele aanbod, de plekken en de makers aan een steeds grotere groeiende groep studenten en docenten van HR. Op die manier raken zij meer bekend met Rotterdam-Zuid als belangrijk gebied van de stad, als toekomstige woon- en werkplek van studenten en als wijk die voor het onderwijs relevante opgaven biedt. • Onder het credo ‘tellen en vertellen’ ontwikkelen we samen met een geschikte onderwijspartner een methodiek om de beoogde opbrengst van programma cultuur op Zuid te monitoren. 9

Met het onderzoeken van de vraag: “Waardoor kunnen initiatieven vanuit makers en bewoners op Zuid gestimuleerd worden om interventies te creëren die waardevol zijn, zodat er een cultuur ankerplek ontstaat?” wordt ingespeeld op enkele van bovengenoemde concrete punten. Zo zal er een bijdrage zijn aan het ontwikkelen van het programma in de hub (cultuur ankerplek), zal er onderzoek worden gedaan en er zal worden geëxperimenteerd samen met bewoners, cultuurmakers, culturele ondernemers en experts. Daarnaast zal er middels dit onderzoek worden bijgedragen aan de netwerkbijeenkomsten en evenementen in de hub. Ook draagt dit bij aan het introduceren van het cultuuraanbod, plekken en makers die reeds gevestigd zijn op Zuid. In bijlage 3 is te zien wat de resultaten van EMI Cultuur op Zuid in 2019 zijn geweest en welke ambities er voor 2020 zijn opgesteld. Vanuit de highlights van 2019 die EMI (3 september 2019, P. 38 t/m 40) heeft gepubliceerd, blijkt, door middel van een uitspraak van Reinier Weers, dat veel meer de informele infrastructuur van kunst en cultuur en het al bestaande cultureel kapitaal belicht moet worden vanuit EMI. Het aantal kunstinstellingen op Rotterdam-Zuid is volgens hem laag, net als de hoeveelheid cultuurplan-subsidie die er naartoe gaat. Daarnaast geeft hij aan dat in zogenaamde doorstroom wijken nu nog zogenaamde culturele ankers ontbreken. Ook ontbreekt het er volgens hem aan voldoende plekken waar jongeren én ouderen hun talenten kunnen ontwikkelen. Die zijn hard nodig voor sociale binding en talentontwikkeling. Daarnaast zegt Inge Kruithof van Theater Walhalla: “Extreem toegankelijk, dat werkt op Zuid.” En wat misschien nog wel het belangrijkste is dat wordt gezegd komt van ervaringsdeskundige Y.M.P.: “Wat je doet voor Zuid, zonder Zuid, doe je tegen Zuid.” Hieruit blijkt dat de cultuur ankerplek voor zowel jong als oud te gebruiken moet zijn. Er ontbreken plekken waar zij terecht kunnen en wellicht zit er een gap tussen het aanbod van de plekken die er al wel zijn en de behoefte van de bewoners. Ook komt naar voren dat toegankelijkheid zeer belangrijk is. Als laatste en misschien wel belangrijkste argument komt naar voren dat de samenwerking met de Zuiderlingen absoluut niet mag ontbreken. Dit omdat de plek anders niet wordt gezien door de Zuiderlingen als iets dat van hen is en waarvan zij gebruik kunnen en willen maken.

De doelgroep

In het vraagstuk worden cultuurmakers en bewoners genoemd. Omdat vanuit het gesprek met de opdrachtgever naar voren is gekomen dat er vooral gefocust moet worden op de waarde community, die EMI onder andere aanhoudt, zal de doelgroep worden vastgesteld onder de bewoners. De cultuurmakers worden betrokken door middel van hun expertise op het gebied van kunst en cultuur en de doelgroepen op Zuid. Ook worden de cultuurmakers meegenomen als doelgroep op zichzelf die constant in verbinding staat met bewoners die (in de toekomst) deelnemen aan het aanbod van de cultuurmakers. Cultuurmakers kunnen tegelijkertijd ook bewoners zijn en bewoners kunnen ook aankomende cultuurmakers zijn. Vandaar dat deze twee onlosmakend met elkaar zijn verbonden. Bewoners op zichzelf is één van de vier B’s die Hospers (2011) in zijn boek “Er gaat niets boven citymarketing” noemt als een doelgroep. De Hogeschool Rotterdam ziet bewoners niet als een concrete doelgroep omdat deze te groot is (Persoonlijke Communicatie, M. Mulder). Er moet ook gekeken worden naar geografische, demografische en sociaaleconomische kenmerken én naar leefstijlsegmentatie. Al deze aspecten betreft de doelgroep worden behandeld in bijlage 4. Daarnaast worden deze aspecten in bijlage 5 belicht vanuit het perspectief van enkele experts, ervaringsdeskundigen en cultuurmakers. Uit de bijlagen omtrent de doelgroep kan er een conclusie worden getrokken. Er zal worden gefocust op de bewoners uit de wijken Bloemhof en Hillesluis. De doelgroep bestaat voornamelijk uit jongeren en uit de grootste leeftijdscategorie binnen deze twee wijken, namelijk de personen van 25 tot 45 jaar. Er wonen veel verschillende etniciteiten in deze wijken. De inkomens van de doelgroep zijn niet hoog, evenals het opleidingsniveau. De doelgroep kan worden omschreven als: bewoners op Zuid die zichzelf (on)bewust willen ontwikkelen, die willen participeren aan kunst en cultuur of zelf creatieve ideeën hebben die zij willen omzetten tot uitvoering. Deze doelgroep voelt zich op het moment niet gezien en gehoord. Zij zijn het vertrouwen in veel organisaties verloren. De doelgroep is vooral bezig met overleven. Ook hebben zij vaak niet het geld om aan mainstream programma’s mee te doen of zelf hun ideeën te verwezenlijken. Dit geeft hen het gevoel van falen. Omdat de bewoners op Zuid bezig zijn met overleven hebben zij voor hun gevoel ook weinig tijd om activiteiten te ondernemen en zichzelf te ontwikkelen. De personen die wel de tijd nemen om zich te ontwikkelen zijn vanwege gebrek aan middelen vaak autodidacten. Zij zijn in de meeste gevallen multidisciplinair omdat zij zichzelf dingen aanleren vanuit verschillende genres en invloeden. De doelgroep kan zich in kunst en cultuur uiten. Iets wat hen thuis vaak niet lukt. Zij voelen zich thuis op plekken van mensen en organisaties met hetzelfde verhaal. Hier kunnen zij zich mee identificeren. De doelgroep neemt, vanwege gebrek aan spiegeling, identificatie en financiële middelen, weinig deel aan opleidingen/studies. Er is vanuit de doelgroep behoefte aan een duurzame relatie en vertrouwen. De doelgroep loopt namelijk niet snel ergens zelf binnen en enkele mensen uit de doelgroep zitten zelfs verstopt in hun eigen huis en komen weinig buiten. Dit zijn vooral eenzame mensen en mensen met een uitkering. Geduld en open en eerlijk communiceren is daarom erg belangrijk voor de doelgroep.

Daarnaast heeft de doelgroep geen behoefte aan initiatieven vanuit het centrum. Zij voelen zich op dit moment niet gezien en gehoord en kunnen zich niet vinden in het aanbod dat op Zuid voor Zuid wordt aangeboden. Dit komt mede omdat enkele geluiden op Zuid nog niet worden gehoord. Er heerst nu vooral een geluid van urban, spoken word en muurschilderingen. Dit is een eenzijdig geluid, waarin niet iedereen op Zuid zich kan vinden of kan uiten. Een aanbod vanuit de Nichemarkt zal bij de doelgroep sneller aanslaan, dan een mainstream aanbod. Er zijn een hoop bewoners en met name jongeren die goede ideeën hebben. Zij zetten deze ideeën helaas niet door vanwege het gebrek aan een netwerk en kennis over financiële middelen. Ook is een aanvraagprocedure voor bewonersinitiatieven voor de meeste Zuiderlingen moeilijk of niet de manier die bij hen past. De doelgroep wil zichzelf dus kunnen identificeren, heeft behoefte aan langdurigheid, laagdrempeligheid en vertrouwen. Daarnaast komt hier een stukje maatwerk bij kijken, omdat veel Zuiderlingen niet in hetzelfde hokje te plaatsen vallen en zij vaak vanuit verschillende niveaus en kennis starten. De kansen die hier liggen zijn een nieuwe aanpak die aansluit bij autodidacten en een multidisciplinaire vorm, het inzetten van rolmodellen, het toepassen van een peer to peer methode en het inzetten van innovatie. Om deze doelgroep echt van binnenuit te leren kennen wordt vanuit dit onderzoek aan de opdrachtgever aangeraden om deel te nemen aan de Poverty Escape. Dit is een simulatiespel, gerealiseerd door storyteller Archell Thompson. In bijlage 6 is hierover meer informatie te vinden.

Stakeholders

Het programma Cultuur op Zuid heeft te maken met veel stakeholders op het gebied van kunst en cultuur, onderwijs, gebiedsontwikkeling, talentontwikkeling en coaching. Vanuit EMI Cultuur op Zuid (15 januari 2020, P. 55) zijn de volgende samenwerkingspartners genoemd: • Gemeente Rotterdam (afdeling Cultuur) • Codarts • Inholland • Culturele ondernemers van Zuid • Cultureel kapitaal (talent) uit de wijk • OPEN Rotterdam • Het Gemaal • Cultuur Concreet Daarnaast heeft EMI Cultuur op Zuid het volgende netwerk opgesteld: • Alliantie Hand in Hand • Formele en informele, zichtbare en onzichtbare culturele instellingen en aanbieders op Zuid • De gebruikers/bewoners van Zuid Ook noemt EMI Cultuur op Zuid in een vertrouwelijk bestand nog enkele partners: • Enfant Terrible (Richard Kasperink) • SpraakuhlooS (Garryl Tjon en Thomas de Pauw) • Rajiv Bhagwanbali (Stichting Connecting the culture) Dafne Foet en Reinier Weers (Persoonlijke communicatie, 25 november 2019) hebben daarnaast enkele namen aan deze lijst toegevoegd. Namelijk: Lorenzo Elstak → Culturele ondernemer bij IK BEN WIJ Reggery Gravenbeek → Culturele ondernemer (filmmaker) en ervaringsdeskundige bij Team Enkelband Archell Thompson → Culturele ondernemer (storyteller) Dave Vanderheijden → Culturele ondernemer bij Pow Wow Big Jay → Culturele ondernemer (muziek, jongerenwerker) Zoe Conchita → Culturele ondernemer bij NIFFO Rabbani Sayed en Rob Morais Katinka Enkhuizen → Programmeur bij Theater Rotterdam Nazif Lopulissa → Cultuurmaker bij Nasbami

Theoretisch kader

Naar aanleiding van het vraagstuk zijn er enkele modellen en theorieën gevonden die kunnen bijdragen aan het ontwikkelen van een prototype voor de bewoners van Bloemhof en Hillesluis. De modellen en theorieën zijn onderzocht en kunnen in een verder stadium worden gekoppeld aan desk- en fieldresearch om zo tot een waardevol prototype te komen. De theorieën en modellen die van toegevoegde waarde voor het onderzoek zouden kunnen zijn, zijn: de scenariomethode, het multichannel storybuilding canvas, Google’s hero hub hygiene model, de crossindustry transfer map, het belevingsmodel van Goossens en Mazursky en de 6 beïnvloedingsstrategieën van Robert Cialdini. De uitwerkingen van deze theorieën en modellen is te vinden in bijlage 8.

Define

Na de empathize fase gaat de Design Thinking Methode verder in de define fase. Hierin worden de gegevens geĂŻnterpreteerd uit de empathize fase en wordt een eigen opdracht ontworpen. Er wordt gekeken naar kansen (Leisure management, WDKA, z.d.). Wanneer het kernprobleem duidelijk is wordt er verdiepend onderzoek gedaan door middel van desk- en fieldresearch.

Kernprobleem

Allereerst is de opdrachtgever op 26 maart met een belangrijke boodschap gekomen. De cultuur ankerplek (hub) die EMI voor ogen had en hoogstwaarschijnlijk op de Groene Hilledijk zou worden gevestigd gaat door omstandigheden voorlopig niet door (Persoonlijke communicatie, Reinier Weers, 26 maart 2020). Wel zijn de programmaleider en programmamedewerker op zoek naar een nieuwe locatie aan de Beijerlandselaan of de Groene Hilledijk. Hiermee blijven Bloemhof en Hillesluis nog steeds de focuswijken. Ook het vraagstuk verandert hierdoor niet hevig. Het onderzoek naar de bewoners op Rotterdam-Zuid en hun behoeftes op het gebied van kunst en cultuur gaat gewoon door. Evenals het betrekken van cultuurmakers binnen het proces. Het op te leveren beroepsproduct zal nu een voorloper zijn op de te ontwikkelen cultuur ankerplek. Naar aanleiding van de Empathize fase komen er vele onderwerpen, problemen en kansen naar voren. Deze punten kunnen, gezien het tijdsbestek van dit onderzoek, niet allemaal worden aangepakt. Ook zijn dit uiteenlopende punten die in verschillende projecten zouden moeten worden ondergebracht. De belangrijkste punten uit het gedane onderzoek zijn genoteerd. Vervolgens is er gekeken naar onderscheid binnen deze punten om zo een afbakening te kunnen maken en tot het kernprobleem te komen. De uitwerking van de punten is te vinden in bijlage 9. De vraag waarmee dit onderzoek begon is: Waardoor kunnen initiatieven vanuit makers en bewoners op Zuid gestimuleerd worden om interventies te creĂŤren die waardevol zijn, zodat er een cultuur ankerplek ontstaat? Het kernprobleem dat vervolgens is geconstateerd en waarvoor verdiepend onderzoek zal worden gedaan, luidt als volgt: om interventies te creĂŤren die waardevol zijn, zal de informele cultuur op Zuid zichtbaar moeten worden gemaakt. Daarnaast zullen er meer evenementen, in de breedste zin, moeten plaatsvinden om de cultuurparticipatie te verhogen, om bewoners van Bloemhof en Hillesluis hun talenten verder te laten ontwikkelen en om jongeren te laten zien dat kunst en cultuur ook na schooltijd interessant is. De bewoners hebben daarbij eerst behoefte aan herkenning en begrip. Daarna zullen zij meer open staan voor bewonersinitiatieven en samenwerkingen met elkaar en cultuurmakers.

Deelvragen die aansluiten bij het kernprobleem zijn: • Welke informele cultuur is er op Rotterdam-Zuid? • Via welke cultuurmakers kunnen bewoners hun talenten ontwikkelen? • Wat voor soort evenementen hebben een verhoogde cultuurparticipatie als effect? • Hoe betrek je een lastige te benaderen doelgroep? • Hoe creëer je begrip en herkenning voor de doelgroep binnen een evenement? Deze deelvragen zullen binnen het verdiepend onderzoek door middel van desk- en fieldresearch worden behandeld.

Deskresearch

Naar aanleiding van de deelvragen wordt er middels deskresearch verdiepend onderzoek gedaan om uiteindelijk tot enkele pretotypes te komen.

Cultuur op Zuid

Om de vragen ‘welke informele cultuur is er op Rotterdam-Zuid?’ en ‘via welke cultuurmakers kunnen bewoners hun talenten ontwikkelen?’ te beantwoorden wordt er allereerst ingegaan op de betekenis van kunst en cultuur. Daarna gaat het over de informele cultuur op Zuid. Vervolgens zal er worden gekeken naar de identiteit van Zuid. Ook wordt er gekeken naar de visie betreft kunst en cultuur voor heel Rotterdam en naar de kijk van EMI op de cultuur op Zuid. Met Reggery Gravenbeek (cultuurmaker en zuiderling) is gesproken over ontwikkelingen, gedragingen en behoeftes op Zuid. Als laatste gaat het over de makers die veel betekenen voor de talentontwikkeling op Zuid. Kunst en cultuur Om echt naar de informele cultuur op zoek te gaan is het belangrijk om te weten wat kunst en cultuur precies inhouden. Michiel Bos (16 februari 2018) - onderzoeker Toonwerkplaats - heeft hier een stuk over geschreven. Wel eens waar voor het kunst- en cultuuronderwijs, maar de definitie is van toepassing op alle organisaties en instellingen die te maken hebben met kunst en cultuur. Michiel Bos geeft aan dat er een verwarrend misverstand is over de begrippen kunst en cultuur. Onder kunst vallen veelal: kunst, theater, musea en historisch en cultureel erfgoed. De opvatting over cultuur is minder duidelijk en nog niet compleet. Michiel Bos noemt het “wat zaken op een grote hoop.” Allereerst gaat hij in op de definitie van cultuur volgens van Dale: “het geheel van geestelijke verworvenheid van een land, volk, enz. ; = beschaving, eetcultuur, wooncultuur.” Hij geeft daarbij aan dat al de menselijke gebruiken, verworvenheden, producten en gewoontes hieronder vallen. Voorbeelden die hij hierbij geeft zijn de manier waarop men spreekt, elkaar begroet, afscheid neemt, steden bouwt en hoe men met de omgeving (natuur) omgaat. Ook noemt hij de verkeersregels, rechtssystemen, wetenschap, monetaire systeem, de politiek en de kunst. Als tweede punt gaat hij in op het woord kunst. Hierbij maakt hij onderscheid tussen kunst met een kleine k en kunst met een grote K. Kunst met een kleine k zijn vaardigheden zoals in de ambachten. Kunst met een grote K gaat om het creëren van iets nieuws met behulp van media zoals drama, muziek, beeldend, dans, fotografie, film en literatuur. Tot slot geeft Michiel Bos aan dat je met cultuur terugkijkt naar en leert van wat men als mens heeft gemaakt, wat de gebruiken zijn en hoe men de dingen betekenis geeft en vormt. Met kunst (met de kleine en grote K) wordt geleerd om iets nieuws, iets authentieks in de wereld te zetten vanuit een cultureel besef. Dit richt een blik op de toekomst, naar iets wat er nog niet is. Is het kunstwerk eenmaal gemaakt dan wordt het onderdeel van de cultuur.

Er moet dus niet alleen gekeken worden naar kunst en cultuur als in theater en dergelijke, maar ook naar gewoontes en gedragingen van de verschillende culturen op Zuid. Er ligt hier voor de instellingen op Zuid een kans om elkaars cultuur te ontdekken en de mogelijkheden op het gebied van kunst en cultuur hiermee te vergroten. Informele cultuur Informele cultuur speelt binnen het vraagstuk op Zuid een grote rol. Veel organisaties en cultuurmakers vallen namelijk binnen deze informele cultuur. De grotere en beter zichtbare organisaties in Rotterdam vallen vaak onder de formele cultuur. Tijdens gesprekken met de betrokkenen binnen dit onderzoek is te merken dat de informele cultuur door iedereen wordt benoemd en wordt begrepen. Toch is het een lastig begrip en bedoelt niet iedereen altijd exact hetzelfde. Daarom is het van belang om het begrip informele cultuur beter te begrijpen. Door de programmamaker en medewerker van het programma Cultuur van EMI worden enkele zaken omtrent informele cultuur benoemd. Er wordt aangegeven dat informele cultuur het cultuuraanbod is dat niet door subsidies in stand wordt gehouden (Foet, D. Persoonlijke communicatie, 17 november 2019). Daarnaast is het zo dat het gaat om cultuurmakers onder de rader. Dit houdt in dat het mensen zijn die samenkomen en iets ondernemen met betrekking tot cultuur, waarvan niet algemeen bekend is dat dit gebeurd/bestaat (Weers, R. Persoonlijke communicatie, 17 november 2019). Vanuit het rapport Rotterdamse Cultuurvisie: cultuur ondersteunt de verandering in de stad (Rotterdamse Raad voor Kunst en Cultuur, 2019) wordt informele cultuur omschreven als culturele en creatieve activiteiten binnen de wijken van Rotterdam. Steeds meer Rotterdammers besteden hun vrije tijd vlakbij huis en dat betekent dat zij graag op zoek gaan naar initiatieven en activiteiten (van creatieve en culturele aard) welke dicht bij huis zijn. Deze kleine informele netwerken binnen hun wijk, omtrent cultuuraanbod, brengt hen verbondenheid, verbeelding en een blik op nieuwe mogelijkheden. Dit is van belang omdat zij geen verbintenis voelen met traditionele verenigingsverbanden en de grootstedelijke verhalen omtrent cultuur. De eigen wijk en buurt is de vestigingsplaats waar jonge talenten en culturele makers zich ontplooien en ontwikkelen. Binnen de minor Citybranding, aangeboden door de Willem de Kooning Academie Hogeschool Rotterdam, wordt gesproken over formele cultuur als een organisatie het beleid en de doelen van de stad Rotterdam (de gemeente) volgt en zich houdt aan bepaalde regels en procedures (Persoonlijke communicatie, Martijn Mulder, 2019). Een procedure kan zijn het aanvragen van subsidie bij de gemeente. De formele benaming gaat dus met name over processen en beleid. Binnen de informele cultuur zijn zaken niet gepland of volgens een bepaald beleid of proces. Vaak gebeuren de dingen binnen de informele cultuur spontaan, vanuit de behoefte die er op dat moment is. Er gebeurt hierbij veel vanuit het hart. Juist deze informele zaken zijn (zo ook bij veel andere organisaties buiten de kunst en cultuur) voor het grootste gedeelte niet zichtbaar, maar altijd aanwezig en minimaal zo invloedrijk. De activiteiten van de informele cultuur karakteriseren de eigenheid meer dan welke formele activiteiten ook (Managementmodellensite, z.d.).

Daarnaast is het vaak zo dat vernieuwing en innovatie begint bij deze informele cultuurmakers en binnen de niche markten. Richard Nazier (bijlage 10) geeft ook aan dat dit beter zal aansluiten bij de doelgroep op Zuid. Dit komt omdat zij vaak experimenteren, nieuwe dingen uitproberen en jong en nieuwsgierig zijn. Zij kunnen daarom binnen het adoptiemodel van Rogers gezien worden als de innovators, waar de formele cultuurinstellingen vaak worden gezien als de early adopters die de informele cultuurmakers goed in de gaten houden. Dat de formele instellingen vaak early adopters zijn zorgt ervoor dat zij zichtbaarder zijn bij het grote publiek. Het is namelijk zo dat nieuwe genres, producten, diensten en zo voorts pas succesvol worden zodra de early adopters deze hebben geïmplementeerd. Zogezegd zijn zij de opinieleiders en het voorbeeldmodel voor de volgende kopers, de early majority (Eelants, z.d.). Naast de informele cultuur zijn er nog enkele andere termen die wellicht voor verwarring zorgen. Een paar van deze termen worden hieronder ook uitgelegd, aangezien deze van belang zijn binnen de informele cultuur en het vraagstuk. Rotterdam is een zogenoemd grootstedelijk gebied, waardoor de term ‘urban’ vaak wordt toegepast binnen de kunst- en cultuursector in Rotterdam. Ook gaat het tegenwoordig veel over inclusiviteit, vanwege de cultuurvisie van Rotterdam. De termen diversiteit en hiphop komen ook veel voor en worden vaak gebruikt om Zuid te typeren. Indirah Tauwnaar (19 mei 2020) zegt hierover: “veel mensen passen hier vaak het ‘één pot nat’ principe toe. Inclusiviteit is iets anders dan diversiteit en hiphop is iets anders dan urban.” Om een goed inclusief urban aanbod aan te bieden, dat past bij de stad Rotterdam, moeten deze termen goed begrepen worden. Indirah legt dit uit aan de hand van het inclusief urban aanbod binnen het Urban Arts Centre op Rotterdam-Zuid. Inclusiviteit gaat over wat je voelt. Diversiteit gaat over wat je ziet. Inclusiviteit op Zuid gaat volgens Indirah over of iemand zich thuis voelt op een bepaalde plek of in een groep, over respect en hoe samen de wereld een thuis te maken voor iedereen. Het gaat om ruimte maken voor hetgeen dat niet altijd vanzelfsprekend is. Het gaat niet altijd over etniciteit, kledingstijl of smaak, maar over gevoel. Ook voor de termen urban en hiphop zijn verschillen te benoemen. Urban is per definitie open, maar hiphop heeft strakke kaders. Hiphop kent 5 elementen, welke richtlijnen hebben die de hiphopcultuur bewaken. Daarnaast gaat het bij hiphop absoluut over kennis van de roots van hiphop. Zonder de kennis van de geschiedenis en de roots is het deelnemen aan en uitvoeren van hiphop niet mogelijk. Urban daarentegen kent geen specifieke richtlijnen. Het is bij urban belangrijk dat iedereen mag meedoen en dat de geboorteplaats van de urban cultuur de grote stad is. Omdat iedereen aan urban mee kan doen en er invloeden zijn vanuit verschillende grote steden ontstaan hier fusies en overlappingen en ook nieuwe kunstvormen. Het is een open, experimenteel en niet aan regels gekoppelde term, in tegenstelling tot hiphop. Dit is dan ook de reden dat urban bepaalde ‘vergeten’ cultuurgroepen in Rotterdam wél aanspreekt. Deze mensen, culturen en activiteiten zijn zelf ook vaak uit fusies en overlappingen geboren.

Identiteit van Zuid Om bij het begin te beginnen is het goed om te weten dat Rotterdam-Zuid nooit echt bij Rotterdam hoorde. Op oude kaarten is Zuid ook niet te zien. Rotterdam kocht in 1591 een groot deel van het eilandje Feijenoord. In 1658 werd de rest van Feijenoord gekocht. Er was daar toen weinig te doen (Vocke, 1 februari 2020). Rotterdam was nu eigenaar van het gebied, maar het hoorde er niet echt bij. Zuid werd gebruikt voor dingen die men in de rest van Rotterdam liever niet had. Op Zuid was een pesthuis, waar mensen die de pest kregen heen werden verbannen. Ook stond er een grote traankokerij waar smeer werd gewonnen. Dit stonk hevig. Daarnaast was er een galgenveldje waar ter dood veroordeelden werden opgehangen. Een paar eeuwen later, in de tweede helft van de negentiende eeuw, was Rotterdam erg druk en te vol. Ook de rivieren waren niet meer groot genoeg voor de schepen die Rotterdam wilde bereiken. Van 1866 tot 1872 is de Nieuwe Waterweg gegraven en daardoor konden schepen Rotterdam beter bereiken. Omdat Rotterdam zo vol was en er weer verkeer voor schepen was werd er begonnen aan een verplaatsing naar Zuid. Bruggen werden gebouwd van Noord naar Zuid en een spoorlijn en havens werden gerealiseerd. Zuid was ten opzichte van Noord erg leeg. Er was genoeg ruimte om te graven en te bouwen. Zo is ook het Noordereiland bijvoorbeeld ontstaan, door het graven van de Koningshaven. Er werd overal gebouwd en een paar jaar later werd Rotterdam een wereldhaven en was de bevolking verdubbeld. Rotterdammers uit Zuid voelde zich Rotterdammer, maar Rotterdammers van boven de Maas vonden de Zuiderlingen geen echte Rotterdammers. Dat bleef zo tot een paar decennia na de Tweede Wereldoorlog. Op Rotterdam-Zuid woonde vooral havenarbeiders. Zuid trok veel mensen die op zoek waren naar werk. Vooral boeren uit Zuid-Holland, Zeeland en Noord-Brabant vestigde zich op Zuid. Rotterdammers uit Noord noemde hen dan ook De Boerenzij. Als mensen naar Zuid gingen dan waren zij niet meer echt in de stad. Zij waren weg uit de bewoonde wereld. Op een gegeven moment groeide Feijenoord tegen IJsselmonde aan, maar het was nog steeds een eiland en geen onderdeel van de stad. Dankzij al deze gebeurtenissen heeft ‘op Zuid’ een denigrerende klank en wordt er nog steeds neergekeken op dit deel van Rotterdam. Rotterdam had al stadsrechten vanaf 1340 en Zuid werd pas rond 1870 echt betrokken. In die zin heeft RotterdamZuid nog zo’n 500 jaar in te halen. Nu meer mensen aangeven dat zij zich willen vestigen op Zuid lijkt Zuid dit eindelijk in te lopen. Zuid wordt langzamerhand bij de rest van Rotterdam betrokken en niet meer gezien als een eiland waar alles dat men niet aan de Noordkant van de Maas wil hebben wordt geplaatst.

Visie op kunst en cultuur in Rotterdam Soraya Putman (z.d.) - Puntkomma - heeft het in het artikel ‘De Vernieuwers? Deel 2’ over het visiedocument Cultuur draagt de stad in transitie. Zij geeft aan: “In het document staat dat ‘gesubsidieerde instellingen van onder meer (ongesubsidieerde) grass roots organisaties, activisten en jonge (biculturele) makers het verwijt krijgen niet divers genoeg te zijn. Met name als het op etnische afkomst aankomt, vormt het programma, het personeelsbestand en het publiek van deze instellingen volgens critici geen goede afspiegeling van de superdiverse Rotterdamse bevolking’”. Enkele ervaringsdeskundigen, en met name Indirah Tauwnaar (bijlage 11), geven aan dat deze diversiteit op Zuid er al lang was. Zij geeft dan ook aan dat dit één van de redenen is dat grotere instellingen, die niet divers genoeg zijn, zich nu ook op Zuid willen vestigen. Soraya Putman geeft ook het volgende aan: “Ook beschrijft het document de knelpunten die een omslag naar een meer diverse cultuursector bemoeilijken: opvattingen over kwaliteit, collectiebeheer en cultureel erfgoed zijn binnen gevestigde instellingen vaak gestoeld op de westerse canon en een gebrek aan doorstroom binnen organisaties maakt het realiseren van een meer divers personeelsbestand lastig.” Dit sluit aan bij hetgeen Mart Bechtold in een interview (bijlage 12) aangeeft. Hij vertelt over organisaties die graag een meer divers publiek willen trekken. Vaak zijn instelling óf erg westers ingericht met een westers aanbod óf instellingen hebben een niet-westers aanbod dat gericht is op een specifieke cultuur. Binnen de Rotterdamse Cultuurvisie (Rotterdamse Raad voor Kunst en Cultuur, 2019) zijn de volgende ijkpunten opgesteld: 1. Cultuur in Rotterdam weerspiegelt de diversiteit en dynamiek van de stad en draagt bij aan verbinding en verbroedering. 2. Cultuur in Rotterdam is voor iedereen toegankelijk, zodat alle Rotterdammers kunst en cultuur kunnen ervaren, beoefenen en beleven. 3. Rotterdammers krijgen in de lokale culturele infrastructuur de kans om te participeren en vaardigheden en talenten te ontwikkelen. 4. De culturele infrastructuur in Rotterdam-Zuid wordt duurzaam versterkt. 5. De culturele en creatieve sector hebben gespreid over Rotterdam voldoende ruimte voor innovatie en experiment, zowel in faciliteiten als in doorgroeimogelijkheden. Uit de geluiden van de bewoners en de cultuurmakers op Zuid, die al eerder genoemd werden, komt naar voren dat zij op het moment niet erg bereid zijn om met bepaalde instellingen samen te werken. De mensen op Zuid voelen zich door hen in de steek gelaten en niet gehoord. De verbinding en verbroedering die in het eerste ijkpunt van de Rotterdamse Cultuurvisie worden genoemd hebben daarom op Zuid veel aandacht nodig. Nu is er de kans voor EMI om te laten zien dat er een duurzame relatie kan worden opgebouwd, zodat alle partijen beter met elkaar in contact komen.

Daarnaast zal met het beantwoorden van de onderzoeksvraag door middel van een beroepsproduct worden bijgedragen aan de ijkpunten. Op het moment is cultuur voor bewoners op Zuid beperkt toegankelijk. Zij voelen zich op veel plekken in Rotterdam of binnen westers georiënteerde organisaties vaak niet thuis. Voor EMI ligt hier een kans om de diversiteit samen te brengen en westerse en niet-westerse organisaties met elkaar te combineren en zo een plek te creëren voor de bewoners waarbij wat zij al kennen wordt gecombineerd met het onbekende. Zo voelen zij zich toch thuis en veilig, maar ontdekken zij ook wat er nog meer mogelijk is. Daarnaast krijgen de cultuurmakers op Zuid de kans om te laten zien dat zij een sterk onderdeel zijn binnen de lokale culturele infrastructuur. EMI over cultuur op Zuid In het zesde werkplan: Hub Zuid! EMI WERKplan 2018-2019 (12 maart 2019), wordt zeer positief gesproken over kunst en cultuur op Zuid en de mogelijkheden die er zijn. Het stuk over kunst en cultuur begint met een uitspraak van het NPRZ. Er wordt hierin aangegeven dat er een voorzieningenniveau op het gebied van kunst en cultuur nodig is in de wijken dat aansluit bij de werkwijze van het NPRZ en haar partners. Dit houdt in dat er zoveel mogelijk wijkgericht en dicht bij de bewoners wordt geopereerd. Dit past ook goed bij de doelstelling van de gemeente om publieksverbreding en een inclusief cultuurbeleid te realiseren. EMI geeft aan dat verschillende kunst- en cultuurinstellingen plannen hebben om de oversteek naar Zuid te maken vanwege de potentiële mogelijkheden. Over de eigen aanpak zegt EMI: “EMI werkt als partner op Zuid mee aan de grote culturele opgave. We gaan daarbij uit van beproefde uitingen en initiatieven van kunst en cultuur van kunstenaars en kunstorganisaties van Zuid in een cultureel diverse omgeving met alle spannende interessante kunstvormen die hieruit ontspruiten. Samen met kunstenaars en studenten en docenten van het kunstvakonderwijs wil EMI meewerken aan een interessant cultureel klimaat op Zuid én voor Zuid.” EMI, en ook andere instellingen, geven aan dat de potentie op Zuid groot is. Volgens hen is het moment daar om Zuid een aantrekkelijk gebied binnen de stad te maken. De vele jongeren op Zuid zorgen voor initiatieven en veel creativiteit. Er wordt veel energie in kunst en cultuur gestoken. Daarnaast is kunst en cultuur voor doelgroepen met beperkingen volgens EMI een kans om verder te komen en aan te haken. Aan deze positieve kreten zit wel een kleine notitie. Deze berichten lijken, ten opzichte van de ervaringsdeskundigen in de wijken, iets verheerlijkt. NPRZ is zeer positief, maar geeft aan dat Zuid niet dezelfde mogelijkheden krijgt als de rest van Rotterdam. Niet erg positief, als dat het geval is. Daarnaast geeft EMI aan dat nu het momentum is om op Zuid aan de slag te gaan. Zuid had dit natuurlijk al veel eerder nodig. De vraag is waarom dit nu pas gebeurd.

De interviews met ervaringsdeskundigen in de wijken (bijlage 5) geven een iets ander beeld dan dat het NPRZ en EMI schetsen. Toch zien beide kanten veel kansen en mogelijkheden om een beter leefklimaat en een kwalitatief kunst- en cultuuraanbod te realiseren op Rotterdam-Zuid. Alle partijen zetten zich hard in voor deze kwestie. Wellicht zijn zij het niet altijd eens en ontstaan er misverstanden, maar wat zeker is is dat er veel potentie zit in de kunst- en cultuursector op Zuid. In het werkplan 2018-2019 van EMI (12 maart 2019) wordt aangegeven dat Rotterdam-Zuid op het moment het jongste, cultureel meest diverse en meest dynamische en stoerste deel van de stad is. “Een gebied met veel potentie, én waar veel gebeurt op het gebied van kunst en cultuur.” Zuid is volgens EMI sinds een paar jaar ook meer in beeld gekomen betreft wonen en werken. Dit komt mede door de komst van de Erasmusbrug 20 jaar geleden en de herontwikkeling van Kop van Zuid en Katendrecht. EMI noemt drie groepen die betreft kunst en cultuur van belang zijn op Zuid. Dit zijn de gemeenschappen, de kunstenaars en de buurthuizen/wijkcentra. De gemeenschappen “De kern van de kracht van Rotterdam Zuid is het gemeenschapsgevoel, dat op vele niveaus tegelijk zorgt voor mensen die voor elkaar zorgen. Dit gebeurt, logisch, het eerst binnen de groepen zelf. Dat zijn in eerste instantie nationale en/of religieuze gemeenschappen. Op Zuid is er altijd dialoog geweest tussen deze groepen, hoe moeizaam soms ook, waarbij de eerstelijns hulpverlening in de wijken altijd een belangrijke verbindende rol speelt.” De kunstenaars “De tweede groep bestaat uit de (inter)nationale kunstenaars, die zich vanaf 1990 gericht in Rotterdam Zuid, veelal Charlois, hebben gevestigd. Ze kunnen hier goed leven en werken en tegelijk hun internationale carrières ontwikkelen. Daarbij heeft een deel van de wijk deze kunstscene omarmd, als een nieuwe, frisse wind in de wijken. Daardoor zijn de kunstenaars sterk betrokken geraakt bij de ontwikkelingen van de wijken. Daarnaast zijn de woningbouwcorporaties, met name Vestia en Woonstad, heel intensief de dialoog aangegaan en hebben zij vele projecten met kunstenaars opgezet in de overtuiging dat ze bijdragen aan de ontwikkeling en welzijn van het gebied. De kunstenaarsgroep is noch nationaal, noch religieus verbonden. De kunstenaars zijn per definitie de meest vrije denkers die er bestaan. Dat maakt mogelijk dat ze in staat zijn, van nature, om met alle overige groepen te communiceren en samen te werken.” Een kanttekening bij de groep van kunstenaars is dat Vestia en Woonstad, in de tijd dat zij de dialoog aangingen met kunstenaars, verplicht werden om bij te dragen aan de ontwikkeling van het gebied middels kunstenaars. Dit geeft Mart Bechtold (bijlage 12). Ook geeft hij aan dat er geen dialoog meer is en dat deze kunstenaars eigenlijk alleen in Oud-Charlois gevestigd zijn en opereren.

De buurthuizen/wijkcentra â&#x20AC;&#x153;De derde laag gemeenschappen zijn de buurthuizen/wijkcentra. Ondanks de recente grootschalige afbraak en herorganisatie van de bestaande buurthuizen is de basisstructuur sterk genoeg gebleken om te overleven en het goed te doen. In deze buurtcentra vindt de belangrijkste cross-over plaats tussen al die kleine gemeenschappen, veelal via vrouwen. Problemen op wijkniveau komen daar op tafel, naast dat er heel veel leuke en nuttige dingen plaatsvinden: thema theatervoorstellingen, muziek, cursussen, kookmiddagen, kinderopvang, huiswerkbegeleiding, taalonderwijs en spreekuren voor allerlei mensen met problemen.â&#x20AC;? Deze drie groepen zijn duidelijk zeer aanwezig op Zuid. Als je bewoners, cultuurmakers en organisaties/instellingen spreekt dan merk je dat er veel wordt verteld over deze doelgroepen. Daarnaast wordt er veel gesproken over jongeren die zich niet gehoord en gezien voelen.

Zuiderling over Zuid Met Reggery Gravenbeek - filmmaker, initiatiefnemer Ruwe Diamant Award en ervaringsdeskundige bij Team Enkelband - is gesproken over gedragingen van bewoners op Zuid (bijlage 13). Hij geeft aan dat wanneer hij buiten Zuid of soms buiten de stad Rotterdam is, hij merkt dat niet iedereen even goed op de hoogte is als hij vertelt wat er allemaal voor ontwikkelingen plaats vinden op Zuid. Ook merkt hij op dat er niet veel in de media of op televisie over wordt gedeeld. Hij denkt daarom dat cultuur op Zuid in zijn geheel onderbelicht is. Wel merkt hij dat vooral ondernemers potentie beginnen te zien in Zuid. Hij ziet dat zij het erkennen en er massaal met plannen op af komen. Hij vindt dit enerzijds positief omdat het bijdraagt aan een beter beeld van Zuid, maar hij vindt het ook eng. Hij geeft namelijk aan dat het niet zo moet zijn dat deze mensen de boel gaan uitbuiten zodat alleen zij er beter van worden en de bewoners van Zuid er eigenlijk niet veel aan hebben. Reggery geeft veel lezingen aan jongeren en merkt dat zij zelf veel eigen plannen en ideeën hebben. Deze worden vaak, helaas, niet uitgewerkt of uitgevoerd omdat zij niet de juiste contacten en het budget hebben. Daarnaast denkt hij dat er voor jongeren niet voldoende wordt aangeboden. Men zegt van wel, maar hij ziet dat niet. Er heerst op Zuid meer een mentaliteit van werk zoeken, omdat dat zekerheid biedt. Een hobby of kunst en cultuur wordt als aardig gezien, maar als dat niet lukt dan heeft men niks. Reggery denkt daarom dat er meer wordt gefocust op scholing en op het zoeken van werk dan dat er eens goed wordt gekeken naar: wat willen de jongeren eigenlijk echt? Reggery kan niet genoeg benadrukken wat de behoefte is onder de bewoners op Zuid en de jongeren waarmee hij werkt. Deze behoefte is begrip. Men zit er niet op te wachten dat hen de les wordt gelezen en wordt veroordeeld. Het enige dat zij vragen is begrip. Daarbij geeft hij ook aan dat de westerse mentaliteit van oplossingsgericht denken niet altijd de juiste is voor deze doelgroep. Eerst komt het begrip en het luisteren om samen met de persoon het probleem te ontleden. Vervolgens een open gesprek waarin men zelf kan aangeven wat hij of zij nodig heeft. Over de gentrificatie die op Zuid aan het plaatsvinden is, is Reggery niet tevreden. Hij ziet dat er alleen maar meer frictie en spanning door ontstaat. Flats waar kennissen en familie van elkaar wonen worden afgebroken en daar komen een aantal koopwoningen voor terug. De kennissen en familieleden worden op deze manier uit hun community getrokken. Hij ziet er het nut ook niet zo van in omdat deze mensen nu in andere flats in een andere wijk wonen op precies dezelfde manier. Hij vraagt zich af wat men daar mee opschiet, omdat men dan daar weer last heeft van “overlast.” Daarnaast worden de mensen die in de koopwoningen komen wonen toch anders aangekeken en wordt het hen bijna kwalijk genomen dat zij in hun dure koopwoning zitten, terwijl anderen uit elkaar zijn gehaald en een andere plek hebben moeten zoeken. Hierdoor ontstaat onderling spanning. Wel geeft Reggery aan dat hij begrijpt dat de mensen die er zijn komen wonen er natuurlijk zelf niets aan kunnen doen. Al met al zegt hij: “Dus gentrification, ik ben daar echt op tegen. Ik vind dat je gewoon een gezonde mix moet hebben. Maar niet geforceerd in één keer een hele groep weg halen en daar een hele andere groep voor terugzetten.” Reggery spreekt hiermee voor veel bewoners uit de wijken op Zuid.

In het ergste geval verwacht Reggery niets positiefs. Hij schetst dat er op een gegeven moment veel bewoners zijn die bepaalde type woningen niet kunnen betalen en uiteindelijk op één plek terecht komen. Hij voorziet een hele grote ghetto met veel overlast. In het beste geval hoopt hij dat er over vijf jaar enkele buurten zijn gerenoveerd. Sommige buurten hebben zeker een opknapbeurt nodig. Daarnaast hoopt hij op een gezonde samenstelling. Hij zou het jammer vinden als de wijken verdeeld worden en in de ene wijk mensen met geld wonen en in de andere wijk mensen met een lager inkomen en minder perspectief. Een mix in de wijken zou hij mooi vinden. Over de zichtbaarheid van kunst en cultuur geeft Reggery aan dat de mensen op Zuid daar al kennis van hebben. Iedereen is er op zijn of haar eigen manier mee bezig. Mensen dansen, maken graffiti werken, doen trucjes op fietsen, scooters en motoren, tekenen, filmen, rappen, zingen, en zo voorts. Die dingen zijn er allemaal al. Reggery denkt daarom dat niet de zichtbaarheid van kunst en cultuur op Zuid verhoogd moet worden, maar dat mensen die hier al mee bezig zijn of creatieve ideeën hebben tools moeten meekrijgen om hun netwerk te verbreden en subsidies aan te vragen. Dat vindt hij veel belangrijker. Daarnaast ziet hij er zeker iets in om kinderen en jongeren meer in contact te brengen met cultuurmakers. Hij geeft aan dat dit de jongeren kan stimuleren om zelf hun dromen na te jagen. Ook denkt hij dat het goed is om jongeren te laten meelopen met een maker met dezelfde discipline, zodat zij daardoor leren om beter te worden.

Cultuurmakers op Zuid Op onderstaande afbeelding, ontvangen van de programmamedewerker van EMI, is te zien waar de creatieve en culturele sector zich in Rotterdam bevindt. Er is te zien dat het verschil tussen het noorden en het zuiden van Rotterdam groot is. Wel wordt op het moment de potentie op Zuid opgemerkt en hopen zowel de makers op Zuid als de instellingen die zich er (gaan) vestigen dat dit verschil een stuk wordt verkleind.

Voor buitenstaanders zijn de cultuurmakers op Zuid niet altijd even zichtbaar. Stefanie Vermeiren (bijlage 14 ) geeft aan dat dit komt door het informele netwerk tussen de cultuurmakers. Toch zijn er een hoop organisaties en makers die zich inzetten voor de bewoners op Zuid die hun talenten willen ontwikkelen. Deze organisaties werken veel met autodidacten en begrijpen de identiteit op Zuid en de doelgroepen waarmee zij te werk gaan erg goed. Deze partijen zijn voor de bewoners op Zuid erg belangrijk. Zij zorgen er voor dat bewoners op Zuid kunnen en willen participeren. Dit zijn partijen waar zij zich thuis voelen en waar zij gezien en gehoord worden. Er zijn ontzettend veel organisaties en instellingen die zich op Zuid inzetten. In onderstaande tabel is een deel van deze organisaties zichtbaar. Hierbij moet niet worden vergeten dat er op Zuid ook veel mensen zijn die initiatieven opzetten buiten organisaties om. Zij geven workshops, ondersteunen jongeren, organiseren evenementen, zijn DJ, rapper of spoken word artiest en zo zijn er nog tal van andere informele spelers die Zuid te bieden heeft. Ook niet onbelangrijk om te vergeten is de eetcultuur met een heel divers aanbod en de winkeltjes vanuit verschillende culturen die in andere delen van Rotterdam niet te vinden zijn. 27

Een greep uit de culturele sector op Zuid (5 mei 2020) Spraakuhlo os

Connecting the Enfant Culture Terrible

Like je wijk

Productieh uis Flow

Het huis van Asporaat

POW WOW

Hiphopinjesm oel

IK BEN WIJ Team Enkelband

Catwalk Challenge

Overlev en op Zuid

NIFFO

NASBAMI

De Magie van Feijenoord

IMPACT Theater Islamunda

House of Urban Arts

SKVR

House of Hope

Stichting Openhaar d

HOMME Theater S Zuidplein

Stichting Freehouse

CEC

Textielfabrique

Rotterdam se Munt

de Player

Wandschapp en

Kunststichti ng Regenboog

Cultuurwerkpla ats Carnisse

Stichting Dit is Zuid

Skatelan Rewriters d

House of Esports

La Cuisine Mama

Het is moeilijk om alle initiatieven en makers in kaart te brengen omdat niet alle makers een naam, organisatie of website hebben. Zij hebben hun eigen netwerk en opereren daarbinnen. Sommige makers/aanbieders zijn alleen via instagram te volgen en andere sluiten zich zo nu en dan bij een organisatie aan voor een workshop of event en gaan daarna weer door. Er zijn zoveel mogelijk personen, organisaties en initiatieven opgehaald en in bijlage 7 is een overzicht te vinden van de kunst- en cultuursector op Rotterdam-Zuid. Cultuurmakers zoals Reggery Gravenbeek van Team Enkelband, Lorenzo Elstak van IK BEN WIJ, Stefanie Vermeiren van IMPACT en Indirah Tauwnaar van House of Urban Arts zijn hierbinnen goede spelers. Zij kennen de informele spelers en weten binnen Zuid de juiste contacten te maken via hun eigen opgebouwde netwerk. Bij het realiseren van het beroepsproduct dat wordt gevormd middels dit onderzoek zijn zij dan ook een grote bron voor de eventueel te betrekken cultuurmakers.

Best practices

Om inspiratie en ideeën op te doen voor het uiteindelijk op te leveren beroepsproduct wordt er gekeken naar best practices. Dit zijn uit een lopende practices die te maken hebben met onderdelen uit de eerder onderzochte aspecten. Van deze best practices kan men leren over aanpak, doelgroep benadering, concept en vorm. De best practices helpen daarnaast bij het bepalen van het antwoord op de deelvraag ‘wat voor soort evenementen hebben een verhoogde cultuurparticipatie als effect?’ De volledige uitwerking van de best practices is te vinden in bijlage 15. Hieronder worden de hoogtepunten en lessen die kunnen worden meegenomen vanuit de best practices vermeld. Mooi weer spelen Delft In Delft worden ieder jaar de Mooi weer spelen gehouden. Dit is een toegankelijk straattheaterfestival voor een algemeen publiek. Deze worden georganiseerd door Stichting Theaterfestival Delft. Wat een goede les is van de Mooi weer spelen is dat het zeer toegankelijk is omdat het buiten in het openbaar plaatsvindt en het voor het overgrote deel gratis is. Samenwerkingen met de bewoners van Delft worden gestimuleerd en gekoesterd. Daarnaast is het goed om te zien dat er veel donateurs en sponsoren aan zo’n festival meewerken en bijdragen. Er worden dus veel verschillende personen en organisaties betrokken bij het festival. Veel bewoners van Delft komen tijdens de Mooi weer spelen in aanraking met een divers aanbod en worden geïnspireerd om na de Mooi weer spelen gebruik te maken van dat aanbod. Inspirerend is ook dat de 32ste editie van de Mooi weer spelen in 2020 plaats zal vinden in een zogeheten achterstandswijk van Delft, Poptahof (Theaterfestival, z.d.). Zij zien dus ook de potentie van zulke plekken en pakken dit jaar de kans om het festival gedeeltelijk te verplaatsen. Ruwe Diamant Award Met de Ruwe Diamant Award biedt Reggery jongeren een kans om met hun ambitie aan de slag te gaan. Hij biedt extra hulp en financiële steun door middel van de award, zodat de jongeren hun ideeën kunnen realiseren. Door middel van de awardshow komen talenten en lokale partijen op Zuid bij elkaar. De campagne die voorafgaand aan de Ruwe Diamant Award wordt gehouden draagt bij aan het bovenhalen van de talenten op Zuid. De winnaar van de awardshow ontvangt €1.000,- om in zichzelf te investeren (Ruwe Diamant Award, z.d.). Wat binnen deze best practice duidelijk naar voren komt is precies zoals het er nu op Zuid aan toe gaat. Er zijn ontzettend veel talenten, maar weinig kansen. Deze best practice is dan ook een inspiratie om de kansen op Zuid te vergroten en te zorgen dat de doelgroep die niet gezien wordt in de spotlight wordt gezet. Hierdoor zal het aantal talenten wellicht gelijk blijven, maar zullen zij gemotiveerd zijn om te gaan participeren en meer uit kunst en cultuur te halen dan het hebben van een hobby.

CENTQUATRE-PARIS CENTQUATRE-PARIS is een artistieke en culturele fabriek van een nieuw genre (CENTQUATRE-PARIS, z.d.). Deze best practice past ontzettend goed bij de plannen van EMI voor de cultuur ankerplek (culturele hub) die er in de toekomst moet komen. Om de plannen voor de hub al enigszins toe te passen binnen het op te leveren beroepsproduct, wordt deze best practice als inspiratie gebruikt. Het bieden van een gratis plek voor beginners, het experimenteren en met elkaar samen komen zijn hierin de belangrijkste onderwerpen. Wijkpaleis West “Het Wijkpaleis gaat over maken, leren en ontmoeten. In het Wijkpaleis werken makers en bewoners samen aan een wijkbedrijf, waarin buurtgenoten door het ‘samen maken’ elkaar ontmoeten en leren van elkaars kennis en kunde” (Huize Middelland, z.d.). Deze best practice is zeer relevant voor de cultuur ankerplek (culturele hub) van EMI met betrekking op de kernwaarde community. Buurtbewoners leren hier van elkaar en kunnen met elkaar creatief zijn en dingen ontdekken. Dit kan helaas nog niet toegepast worden in de hub, aangezien deze er nog niet is. Wel kan dit mee worden genomen in de ontwikkeling van het beroepsproduct dat volgt uit dit onderzoek. Voor en door bewoners is hierbij het uitgangspunt. Thuis Wageningen Thuis Wageningen is, net als Wijkpaleis West, een plek in de wijk voor de bewoners. Dicht bij de mensen (Thuis Wageningen, z.d.). Ook een best practice die zeer relevant is voor de aankomende cultuur ankerplek (culturele hub) van EMI. Eén van de kernwaarden van EMI is halen en brengen. EMI geeft aan dat als iemand kennis, middelen of iets anders komt halen, dat deze persoon ook iets moet komen brengen. Een ruilsysteem. Thuis Wageningen gebruikt ruilen als verdienmodel. EMI kan van deze best practice leren hoe het halen en brengen optimaal in de praktijk kan worden toegepast. Door creatief te zijn en te kijken naar andere mogelijkheden voor een verdienmodel zullen er op Zuid voor meer mensen kansen komen om te participeren aan het aanbod op Zuid.

Tripple ThreaT Triple ThreaT (TTT) is een jongeren community in Haarlem die is gestart als een jongereninitiatief (Triple Threat, z.d.). Dit initiatief begon met basketbal, vandaar de naam Triple ThreaT. Dit is een term uit de basketbal wereld. Wanneer een speler de bal heeft, heeft deze drie mogelijkheden. Deze drie mogelijkheden zijn ook verwerkt in een eigen ontworpen methodiek. Ook is de naam gekozen omdat zij de community wilde positioneren als merk, zodat jongeren het niet alleen cool vinden, maar zich ook bij de movement willen aansluiten. Uit deze best practice kan worden geleerd dat het heel belangrijk is om de doelgroep goed te kennen. En niet alleen te weten wat de behoefte is, wat zij nodig hebben en wie zij zijn, maar ook écht te weten wat hen beweegt en wat voor soort leefstijl zij hebben. Een jongerenorganisatie die jongeren helpt wordt door de meeste jongeren niet gezien als een coole plek waar je kan opkijken tegen oudere coole jongens en meiden die toffe dingen maken en doen. Daarom is het zo slim van Triple ThreaT om de woorden lifestyle, movement en merk te gebruiken. Dit sluit haarfijn aan bij de belevingswereld van deze jongeren, waardoor zij staan te springen om deel te nemen en zelfs bij te dragen. Opzoomer Mee Opzoomer Mee (z.d.) is een stichting die is begonnen vanuit Opzoomeren. Opzoomeren is zorgen voor goed contact met de buren en samen zorgen voor een prettige straat om in te wonen. Daarbij zijn straatactiviteiten een middel om dat voor elkaar te krijgen. Binnen deze best practice is te zien dat er naar aanleiding van dit initiatief netwerken zijn ontstaan van bewoners die met elkaar in contact staan. Het Opzoomeren is één dag in het jaar, maar de effecten ervan zijn duurzaam. Zo’n effect zou EMI ook teweeg moeten brengen, gezien het feit dat de bewoners op Zuid behoefte hebben aan langdurigheid, begrip en steun.

Doelgroep benaderen

Om een relevant beroepsproduct te realiseren dat van meerwaarde is voor de doelgroep moet er worden gekeken naar de vraag: hoe betrek je een lastig te benaderen doelgroep? Uit het onderzoek naar de doelgroep komt naar voren dat de doelgroep het vertrouwen in bepaalde organisaties een beetje is verloren. Zij voelen zich niet gehoord en gezien en zijn met name bezig om te overleven. Wel is voor hen cultuur zichtbaar en leeft dit onder de doelgroep. Meestal als hobby of als autodidact. Zij hebben de hoop een beetje opgegeven om meer te bereiken omdat zij niet dezelfde kansen krijgen als anderen groepen in Rotterdam. De afwezigheid van kansen op een sterk netwerk en hulp in de vorm van subsidie en kennis zijn hierbij de voornaamste redenen. Dit maakt het moeilijk om de doelgroep te bereiken en te betrekken bij initiatieven die deze kansen aan hen willen bieden. EMI wil deze doelgroep graag deze kansen bieden en ziet dat er een gebrek is aan plekken waar bewoners hun talenten kunnen ontwikkelen. EMI wil het bestaand cultuur kapitaal op Zuid juist belichten en bewoners empoweren om hun eigen ideeĂŤn te realiseren. De doelgroep benaderen en motiveren is hierbij de voornaamste uitdaging. Daarom worden in bijlage 16 drie technieken behandelt die kunnen worden ingezet om de doelgroep te bereiken.

Begrip en herkenning creĂŤren

De doelgroep is op zoek naar begrip, herkenning, duurzaamheid, ondersteuning en vooral positieve aanmoediging. EMI wil de initiatieven die er al zijn op Zuid steunen en belichten. Dit laat zien dat EMI begrip en waardering heeft voor alles wat er al op Zuid is. Daarom is EMI de juiste partij om iets te ontwikkelen waarbij de doelgroep kan vinden waar zij naar op zoek is. In het artikel Spoken word: kunst, ondernemerschap en activisme (Bongers en van Dillen, 12 februari 2019) geeft kunstenaar Elton Kiene aan dat hij spoken word gebruikt als tool om jongeren te empoweren. Ook komt er in het artikel terug dat spoken word wordt gebruikt om maatschappelijke kwesties te bekritiseren. EMI zou daarom via verschillende kanalen een spoken word artiest kunnen laten spreken over de verschillen tussen Zuid en de rest van Rotterdam. Er moet dan gefocust worden op de dingen die EMI gaat doen met de doelgroep op Zuid, zodat zij begrijpen dat de verschillen met de rest van Rotterdam kleiner zullen worden gemaakt en er meer mogelijkheden komen op Zuid. Volgens Wende Snijders (2019) - zangers en programmamaker - werkt het ontzettend goed om bekend te combineren met onbekend. Zij combineert verschillende artiesten op het podium tijdens Wende's Kaleidoscoop. Hierdoor komen de bezoekers in eerste instantie voor de artiesten die zij al kennen en waarbij zij zich op hun gemak voelen. Daarbij worden zij verrast door de artiesten die zij nog niet kenden, waardoor er weer nieuwe inzichten ontstaan bij de doelgroep. EMI kan deze methode goed toepassen tijdens een programmering. Er kunnen cultuurmakers en sleutelfiguren ingezet worden die bekend zijn onder de doelgroep.

Daarnaast kunnen er rolmodellen en cultuurmakers worden ingezet waaraan de doelgroep zich goed kan spiegelen en in kan herkennen. Als laatste zouden daarbij dan cultuurmakers en elementen moeten worden toegevoegd die de doelgroep nog niet kent en waardoor zij verrast worden. Elementen zoals bijvoorbeeld het bieden van ondersteuning, een netwerk en subsidies, omdat de doelgroep daar nog niet zo bekend

Fieldresearch

Naast deskresearch wordt er ook middels fieldresearch verdiepend onderzoek gedaan om tot de eerste pretotypes te komen. Er is gesproken met experts, cultuurmakers en ervaringsdeskundigen. Daarnaast heeft er een participerende observatie plaatsgevonden bij een evenement op Zuid.

Experts en ervaringsdeskundigen

Om beter te begrijpen welke informele cultuur er te vinden is op Rotterdam-Zuid, via welke cultuurmakers bewoners hun talenten kunnen ontwikkelen, wat voor soort evenementen de cultuurparticipatie kunnen verhogen, hoe men de doelgroep kan bereiken en hoe begrip en herkenning voor de doelgroep te creĂŤren zijn, zijn er gesprekken gevoerd met enkele experts en ervaringsdeskundigen. De personen waarmee is gesproken zijn Hanan Cherif, Mart Bechtold en Stefanie Vermeiren. De samenvatting van deze drie gesprekken is te vinden in bijlage 17.

Cultuurmakers

Gesprekken met makers Naast de ervaring van de expert zijn er natuurlijk ook de cultuurmakers op Zuid die zien wat er gebeurt en zich hardmaken voor de doelgroep. Zij zetten zich iedere dag in met alle middelen die zij hebben om het geluid van cultuur op Zuid te laten horen. Zij zetten zich in om de mensen op Zuid er van te laten genieten en bieden hen zo goed mogelijk de kans om zich te ontwikkelen. Hierover is gesproken met Indirah Tauwnaar en Richard Nazier. De samenvattingen en belangrijkste conclusies uit deze gesprekken zijn te vinden in bijlage 18. Observatie Arch Artist Release Party Om een beeld te krijgen van de elementen en gedragingen omtrent een nieuw initiatief op Zuid, heeft er een observatie plaatsgevonden tijdens de Arch Artist Release Party van Arch Artist Management (29 februari 2020). Binnen een observatie zijn er verschillende varianten, welke elkaar niet uitsluiten, maar in combinatie voorkomen (Ferdie Migchelbrink Consultancy, z.d.). De vorm van de observatie tijdens deze artist release party was ongestructureerd. Hierbij weet men niet precies welke informatie er verzameld zal worden, maar wordt er van tevoren gericht op enkele themaâ&#x20AC;&#x2122;s. Er was van tevoren daarom duidelijk dat er gelet moest worden op de opkomst, de doelgroep die aanwezig is, de doelgroep die afwezig is en de gedragingen van de doelgroep. De observatie vond direct, maar niet-participerend plaats. De observant is hierbij wel aanwezig bij de activiteit, maar neemt niet actief deel aan de activiteit. De organisator van het evenement was daarbij niet op de hoogte van de observatie, dit maakt het een onverhulde observatie. De release party was bedoeld om de jonge artiesten van het managementbureau te introduceren. Daarnaast was het het doel om de jongeren op Zuid te inspireren en te laten participeren. De release party vond plaats op 29 februari 2020. De volledige uitwerking van de observatie is te vinden in bijlage 19.

Discuss

Naar aanleiding van de define fase kan er een visie worden gevormd en wordt er een vergezicht geschetst (Leisure Management, WDKA, z.d.) waarna kan worden gecreëerd in de volgende fase. Ook worden de ontwerpeisen en kernwaarden opgesteld. Vervolgens wordt er een brainstormsessie gehouden om te bepalen welke pretotypes er in de volgende fase kunnen worden ontwikkeld.

Visie

De gevormde visie op het vraagstuk en de cultuur op Zuid is te lezen in bijlage 20. De visie is geschreven in de ik-vorm, omdat dit een persoonlijke visie is, waarin kennis vanuit de studie Leisure en Events management, resultaten uit het gedane onderzoek en persoonlijke ervaringen als bewoner op Zuid worden samengevoegd tot een visie op cultuur op Zuid.

Vergezicht

Om tot een prototype te komen, zullen er aan de hand van het gedane onderzoek en de gevormde visie nog enkele stappen moeten worden ondernomen. Er zullen hieronder ontwerpeisen worden opgesteld. Vervolgens vindt er een creatieve sessie plaats en worden er kernwaarden bepaald. Deze elementen zullen ervoor zorgen dat er enkele pretotypes ontwikkeld worden. Deze zullen worden gepresenteerd aan de opdrachtgever, waarna het definitieve prototype kan worden ontwikkeld. Het onderzoek dat tot op heden is verricht, heeft veel duidelijk gemaakt en heeft de vermoedens van de opdrachtgever bevestigd en verheldert. Vanwege de Corona Crisis is het helaas niet mogelijk geweest om door Bloemhof en Hillesluis te dwalen en met bewoners in contact te komen. De straten waren leeg, iedereen bleef binnen en op anderhalve meter afstand. Daarom wordt er aanbevolen om het uiteindelijke prototype door Jelle Seinen (de volgende afstudeerstudent) te laten testen bij de bewoners en makers in Bloemhof en Hillesluis, om zo een completer beeld te schetsen. Er zal een prototype worden ontwikkeld dat een voorloper is op de locatie, welke nog gezocht wordt, van het programma Cultuur op Zuid van EMI. De cultuur ankerplek uit de vraagstelling zal bij gebrek aan de locatie daarom niet worden gerealiseerd. Wel zullen makers en bewoners worden gestimuleerd om gezamenlijk interventies te creëren die waardevol zijn voor de buurt en die zorgen voor saamhorigheid op het gebied van cultuur. Omdat de basis met het prototype wordt gelegd, is het daarna makkelijker om draagvlak te creëren voor de cultuur ankerplek. Met het prototype zullen de doelen worden bereikt. Er zal zichtbaarder worden welke informele cultuur er in de wijken op Zuid aanwezig is en er zal worden geparticipeerd omdat het prototype toegankelijk en laagdrempelig zal zijn. Er zal een beginnend community gevoel op het gebied van cultuur ontstaan en er zal draagvlak bij bewoners en makers in de buurt worden gecreëerd wat betreft samenwerkingen en vooruitgang van kunst en cultuur op Zuid. Dit zal zich onder andere gaan uiten in interesse en bijdrage aan de toekomstige cultuur ankerplek.

Ontwerpeisen

Naar aanleiding van de operationalisering van de vraagstelling en het verdiepend desk- en fieldresearch worden aan de hand van het Design Criteria Canvas (DESIGN A BETTER BUSINESS, z.d.) de ontwerpeisen opgesteld. Deze eisen zijn leidend voor het uiteindelijke prototype. Er wordt binnen de ontwerpeisen onderscheid gemaakt tussen eisen waaraan het prototype zeker moet voldoen, eisen waaraan het prototype zou moeten voldoen, eisen waaraan het prototype zou kunnen voldoen en eisen waaraan het prototype niet moet voldoen. Op deze manier wordt duidelijk welke elementen cruciaal zijn en zeker moeten worden opgenomen bij het ontwikkelen van het prototype. Ook wordt duidelijk welke eisen er niet mee hoeven te worden genomen, maar eventueel wel zouden kunnen worden toegevoegd. De eisen die zouden kunnen, maar niet moeten, worden als toekomstige onderwerpen aanbevolen aan de opdrachtgever. De ontwerpeisen zijn te vinden in bijlage 21.

Creatieve sessie

Om van de informatie uit het gedane onderzoek uiteindelijk een prototype te ontwikkelen, heeft er eerst een brainstormsessie plaatsgevonden. Hierbij zijn drie pretotypes tot stand gekomen. Deze pretotypes zijn de voorlopers van het uiteindelijke prototype en zullen in de volgende fase verder worden uitgewerkt en getest. Binnen de brainstormsessie zijn eerste de te behalen doelen genoteerd. Daarnaast zijn er enkele steekwoorden genoteerd die betrekking hebben op de wat, hoe en waarom van het onderzoek en het te realiseren beroepsproduct. Vervolgens zijn de behoeftes van de doelgroep en de doelgroep zelf genoteerd. Daarnaast is gekeken welk aanbod er op het moment is voor verschillende doelgroepen. Uiteindelijk zijn deze punten doorgenomen en ontstonden er enkele ideeĂŤn, die vervolgens zijn uitgewerkt tot drie mogelijke pretotypes.

Conclusie

Naar aanleiding en als conclusie van de brainstormsessie, de visie en de ontwerpeisen zijn kernwaarden opgesteld. Gedurende het onderzoek komen er verschillende termen steeds opnieuw terug. De termen die worden genoemd zijn: langdurig vertrouwen, herkenbaarheid/spiegelen/identificeren, steun en acceptatie, laagdrempeligheid, hoge kwaliteit, duurzame relatie, geduld, openheid/eerlijkheid en behoefte aan verschillende tools. Omdat een organisatie, volgens MT: next generation leadership (28 april 2017), bij voorkeur 3 tot 5 heldere kernwaarden heeft die de organisatiecultuur in een keer duidelijk maken, kunnen niet al deze genoemde termen terugkomen in de kernwaarden. Er worden daarom 5 kernwaarden opgesteld die duidelijk maken waar het uiteindelijk prototype voor staat. Deze zijn te vinden in bijlage 22 en iedere kernwaarde wordt hierbij kort toegelicht.

Ideate

In de ideate fase is het doel om oplossingen te genereren voor het kernprobleem (Van der Wardt, z.d.). Het ontwikkelen van pretotypes staat centraal. Deze pretotypes worden ontwikkeld aan de hand van de eerder opgedane kennis uit de desk- en fieldresearch, de ontwerpeisen en de creatieve sessie. De pretotypes zijn flexibel en een voorbereiding op het te ontwikkelen prototype. Aan de hand van de creatieve sessie en de ontwerpeisen zijn uiteindelijk drie pretotypes ontwikkeld. Deze pretotypes zullen worden voorgelegd aan de opdrachtgever, om te zien voor welke elementen er draagvlak is vanuit de opdrachtgever. Met die kennis kan een prototype worden bepaald.

Pretotypes

Voorafgaand aan het ontwikkelen van de pretotypes is naar voren gekomen dat er op Zuid op het moment al goed aandacht wordt besteed aan podiumkunsten zoals spoken word en dans en er is aandacht voor urban kunstvormen zoals muurschilderingen. De pretotypes zullen daarom gefocust zijn op aspecten die op het moment nog minder zichtbaar of merkbaar zijn. Behoeftes die uit het gedane onderzoek naar voren komen onder de makers en de bewoners op Zuid zijn: • zijn langdurig vertrouwen; • herkenbaarheid; • steun en acceptatie; • laagdrempelige deelname mogelijkheden, maar wel een kwalitatieve inhoud. De behoeftes vanuit EMI Cultuur op Zuid zijn hierbij vooral: • cultuurparticipatie onder bewoners verhogen; • de informele cultuur ophalen en zichtbaar maken; • het creëren van een community gevoel onder makers en bewoners op Zuid; • draagvlak creëren voor de te realiseren cultuur ankerplek. Naar aanleiding van deze behoeftes zijn drie pretotypes ontwikkeld die inspelen op verschillende aspecten van deze behoeftes. De pretotypes zijn uitgewerkt in bijlage 23.

Test pretotypes

Om de pretotypes te testen zijn deze in een pitch voorgelegd aan de opdrachtgevers en enkele medestudenten. Daarnaast is het pretotype dat de opdrachtgevers het meeste aansprak vervolgens peer to peer getest bij medestudenten, via een online mindmap techniek. Pitch Om de pretotypes die zijn ontwikkeld te testen en te ondervinden welk pretotype het beste past bij de opdrachtgever is er, in verband met de corona maatregelen, een online pitch gehouden. Hierin zijn allereerst de bevindingen omtrent de behoeftes van de makers en de bewoners op Zuid gedeeld. Vervolgens zijn de pretotypes, zoals deze in bijlage 23 staan omschreven, voorgelegd aan de opdrachtgever. Daarbij zijn nog enkele onzekerheden uitgesproken. Deze onzekerheden gingen vooral over of de vorm past bij EMI en of de doelgroep via deze wegen op de juiste manier wordt bereikt.

Na de pitch hebben de opdrachtgevers en medestudenten feedback gegeven en ontstond er een dialoog over de invulling van het verder te ontwikkelen prototype. De conclusie van de feedback kwam er op neer dat het pretotype van de open dag het beste aansluit bij EMI en de vraagstukken die daar op het moment spelen. De opdrachtgevers waren hierover erg enthousiast omdat dit een idee is dat schaalbaar is en op verschillende niveaus kan worden uitgevoerd. Ook kan het intiem plaatsvinden zodat nieuwe of kwetsbare makers zich veilig voelen. Daarnaast is het ideaal omdat er op deze manier ook geëxperimenteerd kan worden. Makers kunnen zo dingen met elkaar delen en sparren en bewoners kunnen op een laagdrempelige en open manier kennis maken met de cultuur in hun wijk. Ook is een evenement volgens de opdrachtgever een goede manier om dingen voor elkaar te krijgen, zonder plek. Een goede voorloper op de culturele ankerplek van EMI dus. De volledige transcriptie van de pitch met aansluitende feedback en dialoog is te vinden in bijlage 24. Peer to peer mindmap Omdat het pretotype Open dag op Zuid nog niet concreet is en deze nu verder ontwikkeld zal worden, na enthousiasme van de opdrachtgever, heeft er een online peer to peer mindmap sessie plaatsgevonden. De intentie hierbij was om samen tot creatieve ideeën te komen en na te denken over verschillende invullingen op enkele onderwerpen. Deze mindmap is te vinden via de volgende link: https://mm.tt/1481334385?t=EgI9q46RzL

Conclusie

Voor bewoners op Zuid, die zichzelf (on)bewust zouden willen ontwikkelen en die willen participeren aan kunst en cultuur of eigen creatieve ideeën hebben die zij willen omzetten tot uitvoering, kunnen er door middel van een open dag initiatieven vanuit makers en bewoners op Zuid worden gestimuleerd om tijdens en na het evenement waardevolle interventies te creëren, als voorloper op de culturele ankerplek van EMI Cultuur op Zuid. Aan de hand van de peer to peer sessie en een tweede creatieve sessie kan in de volgende fase het prototype, dat bovenstaand antwoord op de onderzoeksvraag zal geven, volledig worden ontwikkeld. Deze zal vervolgens nog worden getest en aangepast, waarna het beroepsproduct volledig kan worden gerealiseerd.

Experiment

Naar aanleiding van de ideate fase is er één prototype gekozen welke in deze fase compleet wordt ontwikkeld. Dit prototype moet worden getest, waarna deze aangepast kan worden om uiteindelijk te kunnen verwezenlijken. Aan het einde van de testfase zijn de verbeterpunten van de oplossing duidelijk, wordt zichtbaar waar nog open eindjes zijn en is te zien hoe betrokkenen zouden reageren als de oplossing daadwerkelijk wordt geïmplementeerd (Van der Wardt, z.d.).

Cross-industrie transfer map

Om het pretotype verder te ontwikkelen naar een daadwerkelijk prototype heeft er een creatieve sessie plaatsgevonden aan de hand van de cross-industry transfer map, welke is uitgelegd binnen het theoretisch kader. De creatieve sessie middels de Cross-industry transfer map is te vinden in bijlage 25.

Prototype – versie 1

Om het concept meer te laten leven en een beeld te krijgen van de doelgroep en het aanbod op de open dag, zijn er een persona en een sfeerimpressie gemaakt als eerste prototype. De persona is de doelgroep die op het moment niet gezien en gehoord wordt. De open dag moet dit soort jongeren aantrekken en hen in contact brengen met anderen, zodat zij zichzelf verder kunnen ontwikkelen. Hoe deze doelgroep bereikt moet worden komt hierin nog niet aan bod. Met de sfeerimpressie wordt vooral aangegeven wat voor soort onderdelen er tijdens de open dag moeten zijn. De invulling en programmering hiervan moeten zoveel mogelijk bij de makers en bewoners worden gelaten. Wel is hiervoor een sterke organisatie en een netwerk van mensen die de wijk en de doelgroep kennen nodig. De persona is te vinden in bijlage 26 en de sfeerimpressie is te bekijken in bijlage 27. Test Om het concept te testen zijn de persona en sfeerimpressie eerst peer to peer besproken met Jonas Spronk (Persoonlijke communicatie, 13 mei 2020), een medestudent. Hij is erg positief over het concept voor de open dag. Hij is enthousiast over de kloppende persona en vindt de elementen die tijdens de open dag zouden moeten plaatsvinden passend. Wel geeft hij, als enige feedback, aan dat er ook enkele high-end dingen aan toegevoegd zouden kunnen worden. Zoals bijvoorbeeld een kunsttentoonstelling. Wat dankzij deze feedback ook nog omhoogkwam is het onderdeel dat al eerder tijdens de test van de pretotypes door de opdrachtgever was aangegeven, namelijk routes. Dit zal dan ook binnen de adjust fase worden meegenomen. Het concept voor de open dag en de sfeerimpressie hadden ook bij de bewoners in Bloemhof en Hillesluis getest moeten worden. Vanwege gezondheidsredenen en de Corona maatregelen is het niet mogelijk geweest om door de wijken te gaan en met de bewoners te spreken. Er wordt aanbevolen om tests met de doelgroep uit te laten voeren door Jelle Seinen. Dit is een Leisure en Events management student die in september begint met afstuderen bij EMI. Om in contact te komen met de bewoners zou hij bij Like je Wijk terecht kunnen als startpunt.

De persona en de sfeerimpressie zijn ook getest bij de opdrachtgevers en de andere afstudeerders van EMI Cultuur op Zuid. De presentatie en de dialoog van de test zijn uitgewerkt in bijlage 28. Wat als feedback uit deze test naar voren komt is dat de opdrachtgevers het een mooi concept vinden en hier ook daadwerkelijk mee door willen. Zij vinden de persona kloppend, maar vragen zich wel af hoe deze doelgroep straks te bereiken is. Dit is iets om mee te nemen naar de adjust fase en een onderdeel om in het uiteindelijke beroepsproduct terug te laten komen. Daarnaast geven zij aan dat het wellicht goed is om nog een persona te creĂŤren die al wel een informeel netwerk heeft. Het is niet nodig om het hele netwerk te onderzoeken, maar enkele specifieke punten te benoemen, van waaruit straks het netwerk kan ontstaan.

Conclusie

Vanwege de weinige testmogelijkheden onder de doelgroep is besloten om het concept van de open dag aan te bieden als conceptboek. Jelle Seinen zou vervolgens kunnen gaan testen bij de doelgroep en een netwerk kunnen opzetten voor de organisatorische kant. Dit kan bijvoorbeeld met mensen zoals een cultuurscout en stadsmarinier. Daarnaast zou hij, aan de hand van dit onderzoek en het gevonden netwerk, een netwerk kunnen opzetten van bestaande cultuurmakers die onderdeel willen zijn van de programmering en die daar hun eigen invulling in kwijt kunnen. Ook kan hij op zoek gaan naar bewoners die binding hebben in de wijken, zodat er via hen en via de cultuurmakers meer mensen kunnen worden bereikt die kunnen deelnemen aan de open dag.

Adjust

Binnen de Adjust fase wordt er gereflecteerd op het resultaat van het testen. Vervolgens worden de inzichten verwerkt en de oplossing op het vraagstuk aangepast (Leisure Management, WDKA, z.d.).

Testresultaat

Om tot het uiteindelijke beroepsproduct te komen, moeten er nog enkele aspecten en onderdelen worden aangepast en toegevoegd. De opdrachtgever geeft aan dat er een profiel van de gebruikers en makers moet komen komen. Dit moet kort en duidelijk vermeld worden. Ook zal er een blokkenschema voor de open dag worden gemaakt, naar aanleiding van de feedback op het eerste prototype.

Aanpassingen

De vorm van het beroepsproduct, zoals eerder vastgesteld, zal een conceptboek zijn. Het conceptboek zal bestaan uit sfeerimpressies, een blokkenschema, de Unique Selling Points, profielen van makers en gebruikers en een verdienmodel.

Deliver

Het beroepsproduct dat uiteindelijk tot stand is gekomen is een conceptboek. Dit conceptboek heeft betrekking op een evenement voor een open dag. Wanneer dit evenement zal worden uitgevoerd, zullen makers en bewoners op Zuid op een toegankelijke manier kennis maken met het bestaande cultuuraanbod op Zuid. Ook zullen zij met elkaar bezig gaan door middel van een interactief programma en een eventuele brainstormsessie over initiatieven in de buurt. Het evenement zal ervoor zorgen dat er een begin wordt gemaakt aan het community gevoel binnen de wijken Bloemhof en Hillesluis. Ook zullen beginnende makers zich gehoord en gezien voelen en kennis opdoen over hun ontwikkeling. Daarnaast kunnen zij een netwerk opbouwen en samen met anderen experimenteren en samenwerkingen aan gaan. Het evenement is een voorloper op de cultuur ankerplek van EMI Cultuur op Zuid. Dankzij dit evenement zullen de makers en bewoners al kennis maken met het programma Cultuur op Zuid. Wanneer zij beleven hoe het is om gezien te worden en kennis te ontvangen over zichtbaarheid, een goed netwerk, subsidies en samenwerkingen en ook nog eens een gezellige interactieve dag te beleven met de buurt, zal dit het draagvlak voor de cultuur ankerplek bevorderen.

Literatuur AlleCijfers.nl (z.d.). Bloemhof. Geraadpleegd op 19 maart 2020, van https://allecijfers.nl/buurt/bloemhof-rotterdam/ AlleCijfers.nl (z.d.). Hillesluis. Geraadpleegd op 19 maart 2020, van https://allecijfers.nl/buurt/hillesluis-rotterdam/ AlleCijfers.nl (z.d.). Wijken, buurten en woonplaatsen in Rotterdam. Geraadpleegd op 19 maart 2020, van https://allecijfers.nl/gemeente-overzicht/rotterdam/ ANW. (z.d.). Maker 1.0. Geraadpleegd op 4 februari 2020, van http://anw.inl.nl/article/maker Arch Artist management. (29 februari 2020). Arch artist Release party. [Afbeelding]. Geraadpleegd op 4 juli 2020, van https://www.archmanagement.nl/releaseparty/ Arch Artist management. (29 februari 2020). Arch artist Release party. Geraadpleegd op 18 februari 2020, van https://www.archmanagement.nl/releaseparty/ Arch Artist management. (29 februari 2020). Artists. [Afbeelding]. Geraadpleegd op 4 juli 2020, van https://www.archmanagement.nl/artists/ Bongers, H. & Van Dillen, H. (12 februari 2019). Spoken word: kunst, ondernemerschap en activisme. Geraadpleegd op 20 mei 2020, van https://www.puntkomma.org/artikelen/spoken-word-kunst-ondernemerschap-enactivisme Bos, M. (16 februari 2018). Wat het verschil tussen kunst- en cultuuronderwijs zou moeten zijn. Geraadpleegd op 28 maart 2020, van https://www.detoonwerkplaats.nl/wat-het-verschil-tussen-kunst-en-cultuuronderwijszou-moeten-zijn/ Bruil, J. (2016). De 6 beïnvloedingsstijlen van Robert Cialdini. Geraadpleegd op 23 maart 2020, van https://modelmatig.nl/marketing/communicatie/6beinvloedingsstijlen/ Bruil, J. (2016). De 6 beïnvloedingsstijlen van Robert Cialdini. [Afbeelding]. Geraadpleegd op 23 maart 2020, van https://modelmatig.nl/marketing/communicatie/6-beinvloedingsstijlen/ Carrièretijger. (z.d.). Initiatief. Geraadpleegd op 4 februari 2020, van http://www.carrieretijger.nl/functioneren/professionele-eigenschappen/initiatief CCV. (oktober 2014). Wegwijzer jeugd en veiligheid. Geraadpleegd op 19 mei 2020, van https://wegwijzerjeugdenveiligheid.nl/fileadmin/user_upload/Bestanden/Publicaties/In fosheet_Rolmodellen_J_V_def.pdf

CENTRQUATRE-PARIS. (z.d.). Dance performance. [Afbeelding]. Geraadpleegd op 8 mei 2020, van https://www.104.fr/en/who-are-we.html CENTQUATRE-PARIS. (z.d.). LE CENTQUATRE-PARIS. Geraadpleegd op 8 mei 2020, van https://www.104.fr/en/ CENTRQUATRE-PARIS. (z.d.). The Cinq. [Afbeelding]. Geraadpleegd op 8 mei 2020, van https://www.104.fr/en/who-are-we.html CENTRQUATRE-PARIS. (z.d.). The littlies' House. [Afbeelding]. Geraadpleegd op 8 mei 2020, van https://www.104.fr/en/who-are-we.html Cross-industry innovation. (z.d.). Cross-industry transfer map. Geraadpleegd op 23 maart 2020, van http://www.crossindustryinnovation.com/wpcontent/uploads/2015/03/Crossindustry-transfer-map.pdf Cross-industry innovation. (z.d.). Cross industry transfer map. [Afbeelding]. Geraadpleegd op 23 maart 2020, van http://www.crossindustryinnovation.com/wpcontent/uploads/2015/03/Crossindustry-transfer-map.pdf De binnenvaart. (z.d.). Woordenlijst afl. Geraadpleegd op 7 februari 2020, van https://www.debinnenvaart.nl/binnenvaarttaal/index.php?woord=afl DESIGN A BETTER BUSINESS. (z.d.). Wall Of Ideas. Geraadpleegd op 29 november 2019, van https://www.designabetterbusiness.tools/tools/wall-of-ideas Dias Vincente, K. (24 januari 2020). Cultuurmakers van IMPACT. [Afbeelding]. Geraadpleegd op 7 februari 2020, van https://www.facebook.com/maak.impact/photos/ms.c.eJw9kNsRRDEIQjva8YXR~;hv buRryeQYEVV26YF4hJlo~;vazH4bDHkKwskG11v~_w2~_kny5gnzPFaPyyGrKzkmz x~;3~_NFkDCf7sH1gH87Mv~;2RFaL99kWvTn~;G6OeQt8~;Zd~;Ze53zJsDG~;febjM b58K3k8fuW~_fdZ~;70~_V8SfIvnz~;nTb3GPPT6ssD89N78sT~_TXFawQ~-~.bps.a.130985211735354/130985695068639/?type=3&theater Donders, S. (3 juni 2017). Rotterdamse wijk Bloemhof opgefleurd met bloemtekeningen. [Afbeelding]. Geraadpleegd op 4 juli 2020, van https://www.ad.nl/rotterdam/rotterdamse-wijk-bloemhof-opgefleurd-metbloemtekeningen~ac626e09/?referrer=https://www.google.nl/ Eelants, M. (z.d.). Adoptiemodel Rogers. Geraadpleegd op 19 mei 2020, van https://www.strategischmarketingplan.com/marketingmodellen/adoptiemodel-vanrogers/ Eelants, M. (z.d.). Golde Cicle Sinek. Geraadpleegd op 20 maart 2020, van https://www.strategischmarketingplan.com/marketingmodellen/golden-circle-simonsinek/ EMI. (15 januari 2020). EMI Terugblik 2019 en Werkplan 2020. Geraadpleegd op 10 februari 2020, van https://issuu.com/emiopzuid/docs/emi_terugblik_2019_en_werkplan_2020 46

EMI. (15 januari 2020). EMI Terugblik 2019 en werkplan 2020. [Afbeelding]. Geraadpleegd op 19 maart 2020, van https://issuu.com/emiopzuid/docs/emi_terugblik_2019_en_werkplan_2020 EMI. (3 september 2019). Highlights EMI 2018-2019. Geraadpleegd op 10 februari 2020, van https://issuu.com/emiopzuid/docs/emi_op_zuid_-_highlights_1819 EMI. (12 maart 2019). Hub Zuid! EMI-WERKplan 2018-2019. Geraadpleegd op 18 maart 2020, van https://issuu.com/emiopzuid/docs/18714_emi_werkplan19_120319_issuu EMI. (z.d.). Kunst en cultuur. Geraadpleegd op 10 februari 2020, van https://www.emiopzuid.nl/info-66/kunst-en-cultuur/ EMI. (z.d.). Kunst en cultuur - bottom-up. Geraadpleegd op 10 februari 2020, van https://www.emiopzuid.nl/info-66/kunst-en-cultuur/ EMI. (z.d.). Over EMI. Geraadpleegd op 7 februari 2020, van https://www.emiopzuid.nl/info-4/over-emi/ EMI. (15 januari 2020). Resultaten 2019 en ambities 2020. [Tabel]. Geraadpleegd op 10 februari 2020, van https://issuu.com/emiopzuid/docs/emi_terugblik_2019_en_werkplan_2020 EMI. (22 januari 2019). Verslag bezoek Centquatre. Geraadpleegd op 10 februari 2020, van https://issuu.com/emiopzuid/docs/verslag_bezoek_centquatre Ensie. (z.d.). Interventie. Geraadpleegd op 4 februari 2020, van https://www.ensie.nl/redactie-ensie/interventie Ensie. (z.d.). Wat is de betekenis van waardevol? Geraadpleegd op 4 februari 2020, van https://www.ensie.nl/betekenis/waardevol Ferdie Migchelbrink Consultancy. (z.d.). Participerende observatie en andere observatievormen. Geraadpleegd op 25 mei 2020, van http://www.actieonderzoek.nl/pdf/websiteobserverengereed238.pdf Foundr. [@Foundr]. (4 juli 2020). Everything started at nothing. [Afbeelding]. Geraadpleegd op 4 juli 2020, van https://www.instagram.com/p/CCNcRKsJeEZ/ Foundr. [@Foundr]. (4 juli 2020). Perspective! You have to start from somewhere! [Afbeelding]. Geraadpleegd op 4 juli 2020, van https://www.instagram.com/p/CCOQLjzHBAb/ Gemeente Rotterdam. (2018). Staat van stad 2018. Geraadpleegd op 19 maart 2020, van https://www.rosarotterdam.nl/Documenten10/D117/staatvanstad2018.pdf Huize Middelland. (z.d.). Wijkpaleis - de plek om het te maken. Geraadpleegd op 8 mei 2020, van https://huizemiddelland.nl/locaties/wijkpaleis-de-plek-om-het-te-maken 47

Kruidenier, S. (9 mei 2020) Brainstormsessie pretotypes. [Afbeelding]. Kruidenier, S. [@emiopzuid]. (7 april 2020). Cultuur op Zuid afstuderen. [Afbeelding]. Geraadpleegd op 4 juli 2020, van https://www.instagram.com/p/B-rUTOxj62K/ Kruidenier, S. (5 mei 2020) Een greep uit de culturele sector op Zuid. [Tabel]. Kruidenier, S. (z.d.). Pitch in teams voor opdrachtgever. [Afbeelding]. Kruidenier, S. (februari 2020). Roze plantenbak in Hillesluis. [Afbeelding]. Lavina. (z.d.). The Multichannel Storybuilding Canvas. [Canvas]. Geraadpleegd op 28 februari 2020, van http://nextmedia.lavinia.tc/wpcontent/uploads/2019/06/multichannel_storybuilding_canvas_poster.pdf Leefstijlvinder. (z.d.). Het BSR Model. Geraadpleegd op 19 maart 2020, van https://app.leefstijlvinder.nl/bsr Leefstijlvinder. (z.d.). Leefstijlen in procenten. [Tabel]. Geraadpleegd op 19 maart 2020, van https://app.leefstijlvinder.nl/uploads/1793 Leisure management, WDKA. (z.d.). MAKING & THINKING. Geraadpleegd op 13 april 2020, van https://1920.mywdka.nl/graduation/wpcontent/uploads/sites/128/2019/07/Het-proces-van-thinking-and-making.pdf LKCA. (12 november 2019). WHO bevestigt: kunst en cultuur bevorderen de gezondheid. Geraadpleegd op 10 april 2020, van https://www.lkca.nl/artikel/whobevestigt-kunst-en-cultuur-bevorderen-de-gezondheid/ Love, peace & happiness. (4 januari 2011). Belevingsmodel Goossens/Mazursky. Geraadpleegd op 23 maart 2020, van https://trendsixteen04.wordpress.com/2011/01/04/leerarrangement-leisure/ Managementmodellensite. (z.d.). Formele en informele organisaties. Geraadpleegd op 18 mei 2020, van https://managementmodellensite.nl/formele-informeleorganisatie/#.XsPlAi98DBJ MT: next generation leadership. (28 april 2017). Waarom elk bedrijf heldere kernwaarden moet hebben. Geraadpleegd op 30 juni 2020, van https://www.mt.nl/management/waarom-elk-bedrijf-heldere-kernwaardenmoet/535801 Mulder, M. (2011). Leisure! Inleiding in vrije tijd. Bussum: Coutinho. Nekkers, J. (2010). Wijzer in de toekomst - De Scenariomethode. Geraadpleegd op 20 maart 2020, van https://1819.mywdka.nl/LM32/wpcontent/uploads/sites/358/2019/02/De-Scenariomethode-Jan-Nekkers-H4Toekomstonderzoek-voor-Organisaties.pdf

Olsthoorn, I. (6 november 2019). De mooi weer spelen in 2018. [Afbeelding]. Geraadpleegd op 5 mei 2020, van https://indebuurt.nl/delft/nieuws/mooi-weer-spelenis-in-2020-niet-meer-helemaal-gratis-maar-wel-heel-spectaculair~88254/ Onderzoek010. (31 oktober 2019). Opleidingsniveau. [Tabel]. Geraadpleegd op 19 maart 2020, van https://onderzoek010.nl/documents/Onderwijs Onze taal. (z.d.). Bewoner/inwoner. Geraadpleegd op 4 februari 2020, van https://onzetaal.nl/taaladvies/bewoner-inwoner/ Opzoomer Mee. (z.d.). Over Opzoomeren. Geraadpleegd op 8 mei 2020, van https://www.opzoomermee.nl/over-opzoomeren/ Putman, S. (z.d.). 'De vernieuwers? Deel 2'. Geraadpleegd op 4 mei 2020, van: https://www.puntkomma.org/artikelen/de-vernieuwers-deel-2 Rotterdamse Raad voor Kunst en Cultuur. (2019). Rotterdamse Cultuurvisie: cultuur ondersteunt de verandering in de stad. Geraadpleegd op 19 mei 2020, van https://www.rrkc.nl/wp-content/uploads/2019/06/Bijlage-8-RotterdamseCultuurvisie.pdf Ruwe Diamant Award. (2019). Jaroby. [Afbeelding]. Geraadpleegd op 8 mei 2020, van https://ruwediamantaward.nl/winnaars-2019/ Ruwe Diamant Award. (z.d.). Jury. Geraadpleegd op 8 mei 2020, van https://ruwediamantaward.nl/jury/ Ruwe Diamant Award. (z.d.). Over Ruwe Diamant Award. Geraadpleegd op 8 mei 2020, van https://ruwediamantaward.nl/over-ruwe-diamant-award/ Ruwe Diamant Award. (2019). Sharif. [Afbeelding]. Geraadpleegd op 8 mei 2020, van https://ruwediamantaward.nl/winnaars-2019/ Slideplayer. (z.d.). Belevingsmodel van Goossens en Mazursky. Geraadpleegd op 12 juni 2019, van https://slideplayer.nl/slide/3626484/ Snijders, W. (2019). Wende's Kaleidoscoop. Geraadpleegd op 20 mei 2020, van https://www.youtube.com/watch?v=xuyM2QL2A54 Stichting Theaterfestival Delft. (z.d.). Doel stichting theaterfestival Delft. Geraadpleegd op 5 mei 2020, van https://www.mooiweerspelen.nl/beleid-gegevensanbi-status Stichting Theaterfestival Delft. (z.d.). Mooi weer spelen straattheaterfestival. [Afbeelding]. Geraadpleegd op 5 mei 2020, van https://www.mooiweerspelen.nl Tauwnaar, I. (19 mei 2020). Waarom het Urban Arts Centre? Geraadpleegd op 19 mei 2020, van https://www.skar-ateliers.nl/magazine/urban-arts-centre/

Theaterfestival. (z.d.). Alexandrawens. [Afbeelding]. Geraadpleegd op 5 mei 2020 van, https://theaterfestival.info/mooi-weer-spelen Theaterfestival. (z.d.). Benniesbusiness. [Afbeelding]. Geraadpleegd op 5 mei 2020 van, https://theaterfestival.info/mooi-weer-spelen Theaterfestival. (z.d.). Mooi weer spelen. [Afbeelding]. Geraadpleegd op 5 mei 2020 van, https://theaterfestival.info/mooi-weer-spelen Theaterfestival. (z.d.). Mooi weer spelen 2020. Geraadpleegd op 5 mei 2020, van https://theaterfestival.info/mooi-weer-spelen Thompson, A. (z.d.). PROVERTY ESCAPE. Geraadpleegd op 9 mei 2020, van https://www.archell.nl/poverty-escape/ Thuis Wageningen. (z.d.). Alleen ga je sneller, maar samen kom je verder. Geraadpleegd op 8 mei 2020, van https://www.thuiswageningen.nl Triple ThreaT. (z.d.). Fasering TTT. [Afbeelding]. Geraadpleegd op 8 mei 2020, van https://stichting.triplethreat.nl/index.php/features/lifestyle Triple ThreaT. (z.d.). Methodiek. Geraadpleegd op 8 mei 2020, van https://stichting.triplethreat.nl/index.php/features/lifestyle Triple ThreaT. (z.d.). Ons verhaal. Geraadpleegd op 8 mei 2020, van https://stichting.triplethreat.nl/index.php/features/onsverhaal Triple ThreaT. (z.d.). Triple ThreaT lifestyle community. [Afbeelding]. Geraadpleegd op 8 Mei 2020, van https://stichting.triplethreat.nl/index.php Van der Wardt, R. (z.d.). De Design Thinking Methode Uitgelegd: In 5 Fases Naar Innovatie. Geraadpleegd op 7 februari 2020, van https://designthinkingworkshop.nl/design-thinking-methode/ Vocke, W. (1 februari 2020). Waarom zeggen we in Rotterdam eigenlijk ‘in Noord’ en ‘op Zuid’? Geraadpleegd op 4 mei 2020, van https://indebuurt.nl/rotterdam/genietenvan/mysteries/waarom-zeggen-we-hier-op-zuid~46760/ Yes we can clinics. (z.d.). Gedragsproblemen. Geraadpleegd op 26 maart 2020, van https://www.yeswecanclinics.nl/pagina/gedragsproblemen Yolan Post. (2020). Google's Content Piramide. [Model]. Geraadpleegd op 20 maart 2020, van https://yolanpost.com/blog/googles-hero-hub-hygiene-model2020/?gclid=Cj0KCQiAs67yBRC7ARIsAF49CdX95Eg8hrtxZ5KKr_dHmwOc6g05Eo4 QXDOCjJ3rVwVhP9E5cLrORNUaAh0oEALw_wcB#hoofdstuk3 Yolan Post. (2020). Google's Her Hub Hygiene model [2020]. Geraadpleegd op 28 februari 2020, van https://yolanpost.com/blog/googles-hero-hub-hygiene-model2020/?gclid=Cj0KCQiAs67yBRC7ARIsAF49CdX95Eg8hrtxZ5KKr_dHmwOc6g05Eo4 QXDOCjJ3rVwVhP9E5cLrORNUaAh0oEALw_wcB#hoofdstuk3 50

Bijlagen

Bijlage 1. Startdocument

Startdocument afstudeerplek & opdracht Waardoor kunnen initiatieven vanuit makers en bewoners op Zuid gestimuleerd worden om interventies te creĂŤren die waardevol zijn, zodat er een cultuuranker plek ontstaat?

Logo EMI (EMI, z.d.)

Sacha Kruidenier 0864394 Leisure en Events Management 2 december 2019

Voorwoord

In dit startdocument is het contactformulier betreft een afstudeerstage bij Expertisecentrum Maatschappelijke Innovatie te vinden. Daarnaast wordt er het één en ander toegelicht over deze afstudeerplek. Vervolgens wordt de afstudeeropdracht en de urgentie ervan behandelt met daarbij verdieping/achtergrondinformatie over deze opdracht. De rol van leisure, en de daarbij behorende theorie, binnen de afstudeeropdracht wordt ook in het document toegelicht. Als laatst is er een overzicht van behaalde studiepunten te vinden. In de bijlage zijn twee interviews opgenomen. Eén met een programmamedewerker van EMI en één met een student Leisure en Events Management, die momenteel bezig is met een project voor EMI. Daarnaast is er een bijlage met feedback van medestudenten uit een afstudeeratelier.

Contactformulier GEGEVENS STUDENT Naam

Sacha Eileen Kruidenier

Studentnr.

0864394

Straat

Lepelaarsingel 27c

Postcode

3083 KA

Woonplaats

Rotterdam

Mobielnr.

+316 15891719

Privé e-mail

sacha.kruidenier@gmail.com

GEGEVENS OPDRACHTGEVENDE ORGANISATIE Naam organisatie:

Expertisecentrum Maatschappelijke Innovatie - Rotterdam-Zuid (onderdeel van Stichting Hogeschool Rotterdam)

KvK nummer:

41129830

Straat + nummer

Rochussenstraat 198

Postbus

Postbus 25035 3001 HA Rotterdam

Postcode

3015 EK

Plaats

Rotterdam

Website

https://www.emiopzuid.nl

Telefoon

010 794 5946

Mail

EMIopzuid@hr.nl

GEGEVENS BEDRIJFSBEGELEIDER Naam M/V *

Reinier Weers Mobiel: +316 41527634 E-mail: r.e.weers@hr.nl

Afdeling: Cultuur op Zuid Functie: Programmaleider

OPDRACHT Probleem wat ten grondslag ligt aan de opdracht: Waardoor kunnen initiatieven vanuit makers en bewoners op Zuid gestimuleerd worden om interventies te creëren die waardevol zijn, zodat er een cultuuranker plek ontstaat? Rol van leisure in de opdracht: Leisure wordt voor deze opdracht als middel ingezet. Er zal een innovatief concept worden ontwikkeld dat, door middel van leisure, antwoord geeft op het vraagstuk. EMI gebruikt cultuur ook als middel om op een innovatieve wijze maatschappelijk bij te dragen aan Rotterdam-Zuid. Zo zal leisure door middel van het vraagstuk ook ingezet worden.

De afstudeerplek

Expertisecentrum Maatschappelijke Innovatie, hierna te noemen EMI, is een expertisecentrum dat zich bezig houdt met onderzoek naar en het oppakken van uitdagingen op Rotterdam-Zuid. “Rauwe randjes. Een grootstedelijk stadgevoel. Never a dull moment. Maar ook complexe vraagstukken. Dat is Rotterdam Zuid. Een dynamisch en spannend stuk stad, waar ook grote uitdagingen en kansen liggen. Kortom: Zuid is dé plek voor grootstedelijke en maatschappelijke vernieuwing. Hogeschool Rotterdam heeft het Expertisecentrum Maatschappelijke Innovatie (EMI) opgericht om de wicked problems op te pakken. En samen met studenten, docenten en partners van Zuid, te werken aan innovatieve oplossingen voor die uitdagingen. Van schooluitval tot werkeloosheid, van overgewicht tot eenzaamheid (EMI, z.d.).” Op het moment is EMI gevestigd aan de Rochussenstraat in Rotterdam. De afdeling Cultuur op Zuid zal zich voor de start van mijn afstudeerperiode vestigen in een oud Intertoys pand aan de Groene Hilledijk op Rotterdam-Zuid. Dit pand wordt, voor nu, de culturele speelgoedwinkel genoemd. Binnen de culturele speelgoedwinkel zijn flexibele werkplekken voor studenten. Er is daarom afgesproken dat ik in ieder geval 3 dagen in de week aanwezig ben in de culturele speelgoedwinkel om daar aan mijn afstuderen te werken, zodat ik onderdeel van de opgave van EMI Cultuur op Zuid 53

ben. De andere dagen zou ik daar ook gebruik van kunnen maken of op een plek naar wens aan mijn afstuderen werken. Daarnaast geeft Reinier Weers (persoonlijke communicatie, 14 november 2019) aan dat het geen meewerk stage is, maar dat ik mij naast mijn afstudeeropdracht een halve of hele dag inzet voor EMI Cultuur op Zuid om de culturele speelgoedwinkel te laten draaien (denk hierbij aan een avondprogramma o.i.d.). Dit steeds in overleg en flexibel in te delen. In de culturele speelgoedwinkel zal een werkplek, conform Hogeschool Rotterdam eisen, voor mij beschikbaar zijn. Daarnaast is er wifi en zijn er altijd experts, creatievelingen, studenten en/of docenten aanwezig om mee te sparren over mijn opdracht. EMI heeft verschillende stakeholders. Dit zijn onder andere Gemeente Rotterdam en Nationaal Programma Rotterdam Zuid. Wat betreft Cultuur op Zuid en de culturele speelgoedwinkel werkt EMI met de Hogeschool, Codarts en InHolland aan contextrijk onderwijs en vernieuwing van het curriculum. Daarnaast zijn er banden met culturele ondernemers en cultuur kapitaal (talent) uit de wijk. Dit zijn vooralsnog Enfant Terrible, Spraakuhloos en kunstenaars van All You Can Art. Ook werkt EMI samen met storytellers zoals Rajiv Bhagwanbali en Like je Wijk. Ook is er contact met buren, ondernemers en de winkelcultuur via Hand in Hand (Persoonlijke communicatie, R. Weers, 14 november 2019). EMI Cultuur op Zuid heeft op het moment een onderzoekende positie in de markt en speelt in op de doelgroep makers en gebruikers van de informele cultuur op Zuid. De belangrijkste activiteiten van EMI op dit moment zijn het zichtbaar maken van de informele cultuur op Zuid, het creëren van een cultuuranker plek binnen de culturele speelgoedwinkel en het ontwikkelen van een cultureel en toegankelijk programma op Zuid. Mijn activiteiten zullen vooral verbonden zijn aan het creëren van een cultuuranker plek en het ontwikkelen van programma-onderdelen samen met en vooral door bewoners en makers. Begeleiding Reinier Weers zal mijn bedrijfsbegeleider worden. Hij is de programmaleider van de afdeling Cultuur op Zuid. Reinier werkt daarnaast als zelfstandig ondernemer onder de naam CULTUURMAN, waarbinnen hij kunst en cultuur toegankelijker maakt voor een groot en divers publiek. Hij werkt als conceptontwikkelaar, adviseur, programmaen projectleider en meewerkend voorman (Weers, z.d.). Reinier heeft op het hbo de lerarenopleiding afgerond en heeft kunst en cultuurwetenschappen gestudeerd, maar niet afgerond. Daarnaast is hij docent geweest op de Willem de Kooning Academie van de Hogeschool Rotterdam (Persoonlijke communicatie, R. Weers, 27 november 2019). Reinier zal twee dagen in de week aanwezig zijn in de culturele speelgoedwinkel. Binnen deze twee dagen wordt er iedere week tijd ingedeeld voor het begeleiden van mijn afstudeertraject. Eén keer per week zal ik met Reinier zitten om door te spreken wat ik heb gedaan, welke vragen ik heb en hoe ik verder ga vanuit daar. Organisatie structuur

Organogram EMI (Kruidenier, 2 december 2019)

De afstudeeropdracht

Het actuele en relevante vraagstuk waarvoor mijn beroepsproduct de oplossing zal bieden, luidt als volgt: Waardoor kunnen initiatieven vanuit makers en bewoners op Zuid gestimuleerd worden om interventies te creëren die waardevol zijn, zodat er een cultuuranker plek ontstaat? Achtergrondinformatie Omdat de programma’s van EMI op Rotterdam-Zuid constant ontwikkelen is kunst en cultuur recent als één van deze programma’s toegevoegd. De programmamedewerker van Cultuur op Zuid, vertelt in een interview (bijlage 1) dat dit is begonnen met het programma NPRZ (Nationaal Programma Rotterdam Zuid). EMI is daar aan gerelateerd. Op Rotterdam-Zuid zijn enkele “wicked problems.” Eén hiervan is cultuurparticipatie. Hierdoor is er de noodzaak deze middels culturele programma’s aan te pakken. Ook vanuit de gemeente Rotterdam blijkt dat dit een urgente zaak is, aangezien zij hier nu ook extra geld op inzetten. Cultuur moet volgens de programmamedewerker dan ook bijdragen aan de gehele achterstand op Zuid. Zij geeft aan dat mensen, door mee te doen aan theater, leren om steviger te staan en zichzelf te presenteren. Dit helpt hen weer bij, bijvoorbeeld, het houden van een sollicitatiegesprek. Daarnaast geeft zij aan dat de World Health Organisation heeft aangetoond dat kunst en cultuur bijdraagt aan de gezondheid van mensen. De programmamedewerker geeft aan dat het een wens van haar is om te programmeren met dat wat je kent en dat wat je nog niet kent, waardoor je wordt verrast. Reinier geeft daarnaast in het interview (bijlage 1) aan dat er nog geen concrete doelstellingen zijn. Hij vindt dat als je dat nu al zou doen, het alleen maar beperkingen oplegt. Uiteindelijk zou je volgens hem wel moeten kunnen zeggen dat, zowel voor externe partners als binnen het onderwijs, zichtbare vorderingen moeten zijn aangebracht. Ook zouden netwerken moeten zijn vergroot. Daarbij zou kunnen worden gekeken naar het aantal studenten dat werkzaam is op Zuid. Reinier geeft tijdens het interview ook aan dat EMI Cultuur op Zuid op het moment nog haar netwerk aan het opbouwen is. Daarnaast zijn Reinier en de programmamedewerker volop bezig met de culturele speelgoedwinkel. Daarbij zitten zij op het moment vooral met alle stakeholders die daarbij betrokken zijn. Ook met de gemeente en de wijkregisseur bijvoorbeeld. Binnen EMI zijn er communities of practices en deze wordt voor Cultuur op Zuid op het moment gebouwd. Deze loopt uiteen van cultuurmakers, beleidsmakers, politici, buren van de culturele speelgoedwinkel, studenten en iedereen die nodig is om deze cop (community of practice) te optimaliseren. De student die op het moment werkzaam is voor EMI (bijlage 2) geeft aan te denken dat Zuid kan profiteren van meer structuur. Het is volgens hem op het moment te informeel, waardoor veel instanties en makers geen subsidies ontvangen. Daar tegenover twijfelt hij of de mensen op Zuid wel op deze subsidies zitten te wachten, aangezien de subsidies met veel verplichtingen komen. Hij denkt dat de levensstandaard op Zuid door middel van cultuur opgewaardeerd kan worden en dat cultuur op Zuid ook waarde toevoegt voor de eenzaamheid.

Bewoners op Zuid zouden door een cultureel programma nieuwe doelen en vriendschappen kunnen vinden. Traject Aan de start van mijn afstudeer traject zal ik beginnen met het analyseren van mijn vraagstuk en het opstellen van een planning aan de hand van de Design thinking methode (Mulder, z.d.). De stappen die ik vervolgens als eerste wil ondernemen zijn het bekijken van de projecten en de onderzoeken van andere studenten. Ook ga ik onderzoeken welke initiatiefnemers er al zijn op Zuid en welke ik aan deze lijst kan toevoegen. Door middel van innovatiemodellen, die in het hoofdstuk ‘De rol van Leisure’ worden toegelicht, wil ik ontdekken op welke manier ik het beste kan samenwerken en co-creëren met kunst- en cultuurmakers en bewoners. Vervolgens heb ik al enkele personen op het oog die ik graag zou willen spreken met betrekking tot het onderwerp Cultuur op Zuid. Dit zijn Carolien Dieleman (directrice EMI), Wilma Franchimon (directrice Codarts), Jeroen Chabot (directeur Willem de Kooning Academie) en Marco Pastors (directeur Nationaal Programma Rotterdam Zuid). Dit zijn directeuren van enkele organisaties die zich inzetten voor Cultuur op Zuid. Het belangrijkste vind ik het daarnaast om met kunst- en cultuurmakers en de bewoners rondom de Groene Hilledijk in gesprek te gaan. Ook zal ik in de eerste weken veel meer desk- en fieldresearch doen om vervolgens creatieve sessies te kunnen houden met de kunst- en cultuurmakers, bewoners en andere stakeholders. Daarna zullen er ideeën volgen, waaruit één of meerdere prototypes ontstaan die ik kan gaan testen in de culturele speelgoedwinkel. Dit zal een iteratief proces zijn waarbij ik een prototype test en ik vervolgens terug ga naar één van de eerdere stappen om verder te onderzoeken en aan te passen. Dit proces herhaalt zich tot de kunst- en cultuurmakers, bewoners, andere stakeholders, de opdrachtgever en ikzelf tevreden zijn. Hierna kan ik het prototype als beroepsproduct met onderbouwing opleveren. Begeleidend docent Betreft de begeleidende docent ben ik van mening dat Thomas Fonville goed past bij de opgave waar ik aan werk, vanwege zijn inhoudelijke expertise op het gebied van kunst & cultuur en onderzoek. Mijn voorkeur gaat uit naar hem omdat hij beide aspecten goed kan overbrengen en ik daarover goed met hem kan sparren. Een eventuele andere docent die een relatie heeft tot kunst en cultuur of sociaal maatschappelijke vraagstukken, zou mij ook aanspreken. De docent waarvan ik denk dat het minder prettig is om begeleid door te worden is Constanze Endenburg.

De rol van Leisure

“Hoe kunnen initiatieven vanuit makers en bewoners op Zuid gestimuleerd worden om interventies te creëren die waardevol zijn voor deze doelgroep en haar omgeving, zodat de culturele speelgoedwinkel van EMI een cultuuranker plek wordt?” EMI richt zich op maatschappelijke innovatie op Rotterdam Zuid. Rotterdam Zuid is onderdeel van een grootstedelijke omgeving en telt 201.000 inwoners met 174 verschillende nationaliteiten (persoonlijke communicatie, Dafne Foet, 21 november 2019). De culturele speelgoedwinkel is gevestigd in de bruisende straat Groene Hilledijk, waarvoor op het moment een grote opknapbeurt op het programma staat (Benhammou, 26 november 2019). Door onderzoek te doen naar bovenstaande vraag, middels de Design Thinking methode (Mulder, z.d.), zal er een innovatief concept ontstaan dat een waardevolle leisure belevenis biedt voor de makers en bewoners op Rotterdam Zuid. Het programma Cultuur op Zuid richt zich op de cultureel-creatieve sector. Samen met kunst- & cultuurmakers en bewoners wil EMI onder andere een cultureel programma op Zuid creëren. De culturele speelgoedwinkel is hier een onderdeel van, omdat deze plek kan bieden voor dit programma. Leisure wordt voor deze opdracht als middel ingezet. Er zal een innovatief concept worden ontwikkeld dat, door middel van leisure, antwoord geeft op het vraagstuk. EMI gebruikt cultuur ook als middel om op een innovatieve wijze maatschappelijk bij te dragen aan Rotterdam-Zuid. Zo zal leisure door middel van het vraagstuk ook ingezet worden. Onderstaand beschrijf ik een aantal begrippen, theorieën en modellen die ik kan gebruiken tijdens mijn onderzoek en het beantwoorden van het vraagstuk. Deze aspecten bevatten leisure theorie en zullen mij helpen om een theoretisch onderbouwd beroepsproduct op te leveren. Leisure lenzen Zoals hierboven al naar voren komt, speelt mijn opdracht zich af binnen de drie leisure lenzen: leisure belevenis, creatieve economie en grootstedelijkheid.

Leisure lezen (Opleiding Leisure en Events management, z.d.)

Innovatie Bij EMI draait het om maatschappelijke innovatie. Om een innovatief beroepsproduct te realiseren wil ik absoluut gebruik maken van open innovatie omdat daarbij innovaties interactief worden ontwikkeld samen met veelzeggende klanten (Kwakman en Smeulders, 2013). Ook maak ik graag gebruik van de innovation funnel omdat hiermee voldoende kansrijke ideeĂŤn te genereren valt (Kwakman en Smeulders, 2013). Daarnaast zou ik five degrees of co-creation involvement kunnen gebruiken om te beoordelen welke vorm van klantbetrokkenheid effectief is in welke situatie (Kwakman en Smeulders, 2013). Wellicht kan ik ook een persona of customer journey inzetten om verhalen van makers en gebruikers te gebruiken om het klantinzicht tot leven te brengen en het zichtbaar maken van de gebruikservaringen bij het ontwikkelen van nieuwe diensten. (Kwakman en Smeulders, 2013) Beleving Om een optimale beleving te waarborgen wil ik gebruik gaan maken van het belevingsmodel van Goossens (Van Berkel, Van Genechten, De Graaf, Steenbergen, Wagener, & Van der Zalm, z.d.) en het model van Pine en Gilmore (Mehmetoglu, 14 oktober 2011). Beleving gaat daarnaast over individuele betekenis en waarde voor de gebruiker. Het gaat niet alleen om zintuigen prikkelen en service bieden, zegt Martijn Mulder tijdens een college binnen de minor Citybranding (Persoonlijke communicatie, 11 oktober 2019). Daarom wil ik elementen zoals storytelling, onverwachts iets persoonlijks doen en authentiek blijven inzetten en zoeken naar onverwachte en unieke combinaties. Kunst en cultuur Om kennis te vergaren over kunst en cultuur en vooral cultuur op Rotterdam Zuid ga ik luisteren naar de derde aflevering van de podcast Coolsingelpraat: is er genoeg aandacht voor cultuur op zuid (Baeten en Van Eijck, 15 oktober 2019)? Daarnaast wil ik een voorbeeld nemen aan Wendeâ&#x20AC;&#x2122;s Kaleidoscoop (WENDE, 27 augustus 2019). Ook wil ik terug lezen of er in de studieboeken van de opleiding Leisure en Events Management theorie te vinden is over het toepassen, ontwikkelen en programmeren van kunst en cultuur. De opgave gaat niet alleen over Leisure en cultuur, maar ook over het maken van een plek. Daarom wil ik ook het citybranding model uit het theoriecollege van Martijn Mulder gebruiken (Persoonlijke communicatie, 9 september 2019) om te bepalen waarbinnen de opgave betreft de plek ligt.

Osiris overzicht

De overige resultaten zijn samen 28 behaalde punten in jaar 3. Deze punten vormen samen met de 32 punten, die vermeld staan bij het 3e jaar, de volledige 60 punten. Betreft de missende 3 punten uit jaar 2, verwijs ik graag naar bijlage 3, over mailcontact betreft punten jaar 2. Hierin is te zien dat ik heb aangegeven deze punten te hebben behaald, maar dat deze niet zijn ingevoerd in Osiris. Op de mail van mevrouw Den Engelsman heb ik destijds geen antwoord meer ontvangen. Daarom heb ik nu mevrouw Van Voornveld en mevrouw Houwers gemaild om dit nogmaals aan te kaarten.

Literatuurlijst

Baeten, C. en Van Eijck, G. (15 oktober 2019). Podcast Coolsingelpraat #3: Is er genoeg aandacht voor cultuur op Zuid? Geraadpleegd op 28 november 2019, van https://versbeton.nl/2019/10/podcast-coolsingelpraat-3-is-er-genoeg-aandacht-voorcultuur-opzuid/?fbclid=IwAR1f37gujnkHXVYSwEf0sDUtaGi9zxWLBpHxA9AidW3H2bSNrSE_s 1LMl1A Benhammou, R. (26 november 2019). Grote opknapbeurt Beijerlandselaan en Groene Hilledijk. Geraadpleegd op 28 november 2019, van https://www.dehavenloods.nl/nieuws/algemeen/879450/grote-opknapbeurtbeijerlandselaan-en-groene-hilledijk Van Berkel, A., Van Genechten, F., De Graaf, E., Steenbergen, P., Wagener, K., & Van der Zalm, M. (z.d.). Theorieboek personasâ&#x20AC;&#x2122; & visitorsâ&#x20AC;&#x2122; journey. Geraadpleegd op 28 november 2019, van https://www.erfgoedbrabant.nl/media/803666/personasjourney-def-theorieverslag.pdf EMI. (z.d.). Logo EMI. [Afbeelding]. Geraadpleegd op 28 november 2019, van https://www.emiopzuid.nl EMI. (z.d.). Over EMI. Geraadpleegd op 27 november 2019, van https://www.emiopzuid.nl/info-4/over-emi/ Innovationcm. (z.d.). Alliantievorming. Geraadpleegd op 28 november 2019, van https://innoventioncm.nl/wp-content/uploads/2015/01/alliantievorming_frankbosboom.pdf Kruidenier, S. (2 december 2019). Organogram EMI. [Afbeelding]. Kwakman, F. en Smeulders, R. (2013). Groot innovatie modellenboek. Geraadpleegd op 28 november 2019, van https://www.indora.nl/wpcontent/uploads/2014/01/Preview-boek-Groot-Innovatie-Modellenboek.pdf Mehmetoglu, M. (14 oktober 2011). Pine and Gilmore's Concept of Experience Economy and Its Dimensions: An Empirical Examination in Tourism. Geraadpleegd op 28 november 2019, van https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/1528008X.2011.541847?scroll=top&nee dAccess=true Mulder, P. (z.d.). Design thinking methode. Geraadpleegd op 28 november 2019, van https://www.toolshero.nl/creativiteit/design-thinking-methode/ Opleiding Leisure en Events Management. (z.d.). Leisure lenzen. [Afbeelding]. Geraadpleegd op 27 november 2019, van https://1920.mywdka.nl/major/leisureevents-management-2/leisure-events-management-aan-de-wdka-in-rotterdam/ Weers, R. (z.d.). Reinier Weers. Geraadpleegd op 27 november 2019, van https://www.linkedin.com/in/reinier-weers/

WENDE. (27 augustus 2019). Wendeâ&#x20AC;&#x2122;s kaleidoscoop 2019. Geraadpleegd op 28 november 2019, van https://www.youtube.com/watch?v=xuyM2QL2A54

Bijlagen

Bijlage 1 - Interview met programmamedewerker EMI Vraag Er is gekozen om kunst en cultuur toe te voegen als een thema, via EMI. Waarom hebben jullie daar precies nu voor gekozen en waarom kunst en cultuur? Antwoord Het programma van EMI bestaat al acht jaar met een aantal onderdelen en dat evalueert gewoon. De ontwikkelen op Zuid is waar EMI tot nu toe steeds aan gerelateerd is. Hoewel er nu ook een project Bospolder Tussendijken is, dus het is niet per se EMI op Zuid. En het stadsdeel Zuid ontwikkelt zich natuurlijk constant. Al een tijdje borrelt het op Zuid. Het is duidelijk dat er iets moet gebeuren aan dat deel en kunst en cultuur is een belangrijk onderdeel van het samenleven of het wonen en het leven daar op die plek. En eigenlijk is het begonnen met het Nationaal Programma Rotterdam Zuid en daar is EMI eigenlijk aan gerelateerd, in die zin. En ook de gemeente zet er nu extra geld op in. De echte geschiedenis die erbij hoort ken ik niet. Onze voorganger, Sabine, was er al een beetje mee bezig. Het stond dus al een tijd op de agenda. Vraag En dan gaat het specifiek om kunst en cultuur? Antwoord Ja het is kunst en cultuur, alleen wij hebben er cultuur van gemaakt omdat dat meer past bij de plek. Het is niet zo dat het niet over kunst gaat, maar dat cultuur veel breder is dan dat. Dus het is kunst en cultuur, maar we noemen het cultuur. Vraag Klopt het dat het dan vooral om de informele cultuur gaat? Antwoord Eigenlijk is het zo dat wij die opgave hebben gesteld. De nationale overheid en de gemeente hebben gezegd kunst en cultuur op Zuid loopt achter. De gemeente heeft kaartjes gemaakt van waar alle formele instellingen in Rotterdam zitten en welke subsidie krijgen. En dan zie je volgens mij, ik heb de cijfers niet precies onthouden, dat 34 van de 85 gesubsidieerde instellingen maar op Zuid zitten. Dus dat is minder dan de helft. En de opgave is om dat gelijk te trekken met het gemiddelde van de G4, de vier grote steden. Dus dat is de opgave en die gaat eigenlijk over formele cultuur. Er is heel erg veel op Rotterdam Zuid, maar blijkbaar is dat niet te zien. Wij vinden daarom dat, voordat wij op Zuid allemaal dingen neer gooien en nieuwe instellingen ontwikkelen of subsidie gaan geven, er eerst gekeken moet worden naar wat er allemaal al is. Dit vanuit het geloof dat er echt al heel veel is en dat begint al bij de 174 nationaliteiten. Er moet al heel veel cultuur zijn. Vraag En dat wat er al is, is misschien meer informeel. Maar dat zou dan wel formeel kunnen worden?

Antwoord Ja, dat zou kunnen. Het kan gaan over informeel of formeel als het gaat over instellingen of een instituut of iets wat gewoon ontstaat. Maar het kan ook gaan over een definitie. Wat meet je dan als je het hebt over het cultuuraanbod en cultuurparticipatie? Misschien zouden wij wel een hele andere definitie moeten hanteren. En wij noemen het nu even het ophalen van die informele/onzichtbare/anders gedefinieerde cultuur. Vraag Zou je de kernwaarden halen en brengen willen toelichten? Antwoord Vorig jaar als docent heb ik een groep studenten van de minor Citybranding begeleid die voor EMI een opdracht deden op het Afrikaanderplein. Wat ik toen heel erg merkte was dat een groot deel van de studenten nog nooit op Zuid was geweest. Dan is het dus nu al heel goed dat zij een opgave op Zuid doen, zodat zij daar ook komen. Dat is al één winst. Het bleek toen al aardig lastig om te bepalen welke mensen je gaat interviewen als student en hoe je erachter komt of deze mensen niet al 100 keer zijn geïnterviewd, bij wijze van spreken. De persoon bij NIFFO is bijvoorbeeld heel geduldig en heeft al tientallen studenten langs gehad. Omdat zij ook een bepaalde missie heeft, blijft zij studenten rustig ontvangen. Maar veel mensen hebben dat geduld niet en denken: “wat komen jullie nu weer doen?” En dat is niet alleen bij studenten. Ook bij mij is dat zo. Ik kom uit Rotterdam, uit Schiebroek. Ik ben hartstikke blond. Ik heb in het verleden wel op zuid gewoond, maar wat kom ik nou eigenlijk doen in de ogen van de bewoners daar? Dat is een beetje waar de mensen op Zuid zelf moe van worden. Zij denken: daar gaan we weer, daar komen ze weer langs vliegen en vervolgens zijn ze weer weg. De bewoners hebben het gevoel dat het over hen gaat, in plaats van met hen. Daarom vind ik het heel belangrijk om daar bewust van te zien en om daar iets mee te doen. Dan zou je kunnen zeggen dat de mensen op Zuid het dan maar zelf moeten doen, maar de studenten hebben wel talent en bieden wel veel hulp aan EMI. Ook geldt het halen en brengen voor de culturele speelgoedwinkel, omdat wij zeggen: wij hebben het geld niet om de huur van het pand te betalen. Wij mogen er wel zitten, dat is wat wij komen halen, en in ruil daarvoor komen wij ook iets brengen. Wij gaan reuring aan de Groene Hilledijk veroorzaken. Als een principe hebben wij dat nu benoemd. Zodat iedereen die daar iets komt doen, die iets komt halen, ook iets terug moet brengen. Dat is wat steeds voorop staat. Vraag Zit daar ook een verdienmodel achter?

Antwoord Dat is wel de bedoeling van de verhuurder, de gemeente. In principe kan de verhuurder €50.000 commerciële huur krijgen voor dat pand als er een winkel in zit, maar dat krijgt hij nu niet. Hij krijgt dus wel heel veel andere dingen terug. Dit moet een beetje worden omgerekend om te zien wat die dingen aan waarde opleveren en er wordt gekeken of dat opweegt tegen die €50.000 die hij niet krijgt. Wij werken gelukkig met iemand die dat snapt, maar tegelijkertijd zegt hij ook: gratis huur of dingen die gratis zijn, zijn nooit goed. Want dat heeft geen waarde en dan ga je er vaak te nonchalant mee om. Wij gaan dus wel proberen om onderhuurders te vinden of degene die nog meer in het pand zitten huur laten betalen, áls zij dit kunnen betalen. Op het moment dat dit ook een culturele ondernemer is die dat geld niet heeft, dan moeten wij dat op een andere manier oplossen. Bijvoorbeeld Enfant Terrible die heeft ook niet zoveel geld dus die hoeft geen huur te betalen, maar die gaat beheerder zijn. Dan wordt er dus gekeken wat een beheerder kost en dat bedrag is dan zijn investering. Hij betaalt alleen niet in euro’s. Vraag Dat vind ik wel een fijne regeling. Ik zat mij namelijk ook af te vragen of mensen bijvoorbeeld voor de muziekstudio’s die er wellicht gaan komen huur moeten betalen? Antwoord We willen programmeren vanuit onderwijs, cultuur en de community en daar zit niet zo veel geld in. Als bijvoorbeeld het management van Afrojack iets in de ruimte wil doen zouden die misschien wel wat geld hebben om huur te betalen, maar dat wat zij aanbieden aan kinderen uit de buurt dat zal geen geld moeten kosten, omdat het hen ook geen geld oplevert. De commerciële huur hebben wij dus wel losgelaten. Vraag Een andere kernwaarde van EMI is neutraal. Op welk gebied neutraal? Hoe moet ik dat voor mij zien? Antwoord Eigenlijk gaat dat heel erg over politiek. Dat ligt daar echt heel gevoelig. De geografische grens tussen Denk stemmers en Leefbaar Rotterdam stemmers, ligt precies op de Beijerlandselaan en de Groene Hilledijk. Op het moment dat je het daarover gaat hebben kom je altijd in conflict. Er zijn natuurlijk meer van dat soort onderwerpen die gevoelig liggen. Wij willen daarin eigenlijk geen politieke kleur uiten. Vraag Er is een een plan opgesteld voor de culturele speelgoedwinkel met wat er in moet komen, met kernwaarden. Is er ook al een overkoepelende merkidentiteit of komt dat er nog?

Antwoord Ja, dat moet er wel komen. Wat ik zelf heel spannend vind en wat heel belangrijk is, is hoe programmeer je nou/wat plak je op je raam/wat zet je in de etalage, zodat je dat bent wat je wilt zijn. De culturele speelgoedwinkel is een werktitel, daar zoeken wij nog een goede naam voor. Maar op het moment dat je Enfant Terrible met alleen maar graffiti art in de etalage zet en hij neemt van helft van de winkel in, dan is dat wat je bent. En dat zijn we niet. Ook als wij studenten in de etalage zetten, is het onderwijs. En dat zijn wij ook niet. Dat luistert dus heel nauw. Daar is dus nog wel wat te doen. Vraag En is dat is waar jullie zelf al heel erg mee bezig zijn en mee aan de slag gaan of is dat ook iets waarmee ik aan de slag zou kunnen gaan? Antwoord Dat is zeker ook iets waar jij naar kan kijken. Wij hebben de principes opgeschreven en dat plan is echt om de verhuurder van het pand te verleiden. Het is er ook om straks fondsen aan te gaan schrijven, zodat er geld komt voor de programmering en om ons langzaam richting te gaan geven over wat het concept is en welke kant wij op gaan. Dat is absoluut nog niet klaar. Ik heb een filmpje gezien van een Nederlandse zangeres die theater maakt en die heeft een theater geprogrammeerd waarbij zij iets wat mensen gewend zijn, wat veilig is om naartoe te gaan te combineren met iets anders. Juist om werelden, die elkaar anders nooit zouden ontmoeten, bij elkaar te brengen. Dat heeft zij heel mooi omschreven en dat is ook precies wat ik voor ogen heb met de programmering. Je wilt ook dat de buurt binnenkomt, maar wie is dat dan? En je wilt ook dat die plek en de hele straat getransformeerd wordt tot..? Een mixzone is hoe het nu wordt genoemd. Het moet niet helemaal iets nieuws worden, maar het moet ook niet bij het oude blijven. Vraag En daar in willen jullie bottom-up en top-down combineren met elkaar, begreep ik uit een stuk van EMI dat ik las? Antwoord Ik geloof altijd dat het van twee kanten af zou moeten gaan, maar Reinier en ik gaan wel het programma coördineren. Dat is ook heel duidelijk gezegd omdat dat heel zorgvuldig moet gebeuren om aan de ene kant de plek heel goed te kunnen positioneren, maar ook omdat die plek één van de dingen is die aan ons onderzoek (informele cultuur bovenhalen) bijdraagt. Dat doen wij met de talkshow en met opdrachten van studenten, maar ook met deze plek. Het is dus wel belangrijk dat iemand alles wat er boven gehaald wordt, bij elkaar brengt en meer dan dat. Ik vind dat dat altijd is wat concepting is. Dat is dat je dingen bij elkaar haalt of dat je dingen conceptueel ziet en daar iets uit haalt, wat los van elkaar nog niet zo duidelijk is. Vraag Waarom is het zo noodzakelijk om waarde te creëren voor de culturele speelgoedwinkel, maar ook voor de hele straat en de Beijerlandselaan?

Antwoord Wij wilde eerst gewoon een plek zodat wij onze EMI opgave konden uitvoeren en wij zijn nu hier geland. Dat is onderdeel van de boulevard opgave en transformatie van de winkelstraat dus dat is de volgende laag. Daarboven zit weer de hele ontwikkeling van de as tussen Hart van Zuid en de station plannen. Uiteindelijk gaat het natuurlijk ook over Zuid en hoe zij zich positioneren als rijke cultuur plek, daar waar dat nu nog niet zo is. Tenminste, naar buiten toe nog niet. Dus je kan het op verschillende schaalniveaus bekijken. Vraag Daarbij richten jullie je ook vooral op de maatschappij. Zijn er bepaalde maatschappelijke problemen die jullie zien en waarvan jullie zeggen dat zou tof zijn als wij dat met het intertoys pand bereikt hebben? Antwoord EMI gaat over maatschappelijke innovatie en wij werken nu aan het wicked problem cultuurparticipatie en dat moet bijdragen aan de verbetering van de achterstand op Zuid. Ik vind dat eigenlijk een rot woord om te gebruiken, maar het is wel zo. De directeur van NPRZ, Marco Pastors, die houdt ons daar heel scherp in want hij heeft niet zoveel met cultuur en kunst. Waar het bijvoorbeeld wel op aangaat is dat op het moment dat jij theater doet, dan leer je steviger staan en jezelf te presenteren en dat kan helpen bij sollicitaties waardoor je eerder de kans hebt om aan een baan te komen. En daar is hij mee geholpen, want dat is uiteindelijk waar het over gaat. Dus die verbinding moeten wij absoluut wel maken. En daarin val je ook weer onder een ander schaalniveau Het is niet alleen maar om iets leuks te doen. Er is ook een onderzoek van de World Health Organisation en die heeft aangetoont dat kunst en cultuur echt bijdraagt aan de gezondheid van mensen. Dat is volgens mij heel interessant. En dat zit ook in het cultuurcampus verhaal natuurlijk. Dat voegt ook veel meer toe dan alleen een cultuurcampus zijn. Vraag Als alles straks rond is hebben jullie de culturele speelgoedwinkel in ieder geval voor 2 jaar. Misschien voor 4 jaar. Wat is het streven? Wat moet na 2 jaar of na 4 jaar echt bereikt zijn? Antwoord Dat vind ik een hele goede vraag, alleen ik ben altijd heel erg conceptueel. Dus ik begin ergens aan met een opgave en ik heb niet zo heel erg vast wanneer het dan een succes is en wanneer niet, maar het zou goed zijn om dat wel te benoemen. Maar uiteindelijk, en ik weet niet of dat over 2 jaar zo is, hoop ik dat daar heel veel studenten onderzoek hebben gedaan waardoor de cultuur meer zichtbaar is geworden en ook zichtbaarder gemaakt wordt. Aan de ene kant dus onderzoek. Het ander is dat er veel studenten geholpen hebben met cultuurmakers te ondersteunen. Misschien met een marketingplan. En dat er experimenten zijn gedaan om echt vernieuwing te krijgen. Dus dat is een beetje ons programma, maar dat is nog niet heel concreet gemaakt.

Reinier komt binnen lopen en sluit aan. Programmamedewerker Sacha stelt net een hele goede vraag: wat wij concreet bereikt willen hebben na 2 of 4 jaar. Renier Dat hebben wij nog niet in SMART doelstellingen vastgelegd. Je zit in een fase van ontwikkeling in zo een programma. Als je dat nu al zou vastleggen dan zou je jezelf ook beperken, vinden wij. Programmamedewerker We hebben het wel voor het komende half jaar gedaan omdat het bij ons in het EMI jaarprogramma opgenomen moet worden met het aantal studenten en het aantal projecten en dergelijke. Reinier Je zou kunnen zeggen voor zowel externe partners als binnen het onderwijs dat er zichtbare vorderingen moeten zijn aangebracht, het vergroten van netwerken. Het contextrijk onderwijs, hoe meet je dat? Dat is interessant. Je kan kijken naar hoeveel studenten zijn er nou uiteindelijk werkzaam op Zuid in de culturele sector of in de event business. Programmamedewerker Ja maar ook hoeveel studenten zijn er al naar toe gegaan, die nog nooit op Zuid waren geweest. Maar het is goed om te kijken waar het eventueel al een beetje meetbaar te maken is. Maar dat moeten we nooit te veel doen inderdaad. Ook voor het aanschrijven van fondsen denk ik dat wij daar op een gegeven moment iets scherper in moeten gaan worden. Reinier Op een gegeven moment. Vraag Hoe is de samenwerking tussen EMI en de andere partijen die bezig zijn op Zuid? Ontmoeten jullie elkaar vaak? Is er een vertrouwensband? Antwoord Programmamedewerker Ja, Reinier zegt dat altijd heel mooi: we zijn eerst gaan daten, toen gaan kussen en nu hebben we bijna een huwelijk. We zijn het netwerk heel erg aan het opbouwen en dat groeit alleen maar. En afhankelijk van waar we nu als eerst mee bezig gaan: vooral de plek natuurlijk. Dus dat zijn vooral de partijen waar wij daar mee samen gaan zitten. En ook de gemeente en de wijkregisseur bijvoorbeeld, die in de buurt bezig is. Maar ook met de talkshow, het hele netwerk van cultuurmakers en ook wel instituten op Noord en op Zuid. Wat wij altijd bij EMI hebben zijn cops. Dus dat zijn community of practices en die zijn we eigenlijk aan het bouwen. En die loopt uit ĂŠĂŠn van cultuurmakers, beleidsmakers, politici, iedereen die we nodig hebben, buren

Reinier Onderwijs, opleidingen. En jouw collega’s, docenten, Jeroen Chabot. Programmamedewerker En dan de FIT van de hogeschool, waar ik het voor ons gesprek over had. We moeten overal iedereen verleiden omdat wij nu nog heel erg in de plan fase zitten. Maar ondertussen zijn we ook begonnen met het onderzoek, waar het lijstje cultuurmakers dat wij nu hebben bij hoort. Dat is nog in wording, natuurlijk. Vraag Ik ben ongeveer 2 a 3 jaar geleden naar Florence geweest om de ELIA conference bij te wonen. Deze vond het jaar erna plaats in Rotterdam. Daar heb ik toen aan meegewerkt. De Hogeschool en Codarts werkte toen samen en Wilma en Jeroen hebben beide best een sterke mening. Ik zie dat Codarts ook op Zuid aan de slag is en betrokken is bij de cultuurcampus. Vandaar ook mijn vraag over de samenwerking. Gaat dat goed en hoe zorgen jullie ervoor dat jullie eigen visie voorop blijft staan? Antwoord Reinier Wat een uitgangspunt en regel ook wel is, als je dingen voor elkaar wilt krijgen, dan moet je binnen je eigen invloedsfeer kunnen werken. En daarin moet je het optimale eruit kunnen halen. Je bent altijd verantwoordelijk voor wat jij doet. En wat Wilma Franchimon doet met Codarts is heel belangrijk om te weten en ook te weten welke stappen zij ondernemen om te bepalen in hoeverre wij hen uitnodigen om binnen ons project dingen te doen of om hen te joinen. Hetzelfde geldt eigenlijk hier intern (Hogeschool Rotterdam- WDKA) ook. Misschien nog wel meer. Jeroen is ook met allerlei stappen bezig, op de Putsebocht bijvoorbeeld met Stichting kunstaccommodatie met nog een paar andere mensen. Dat is voor ons heel belangrijk en daarin worden we ook geholpen door Carolien Dieleman, die de directeur is van EMI, om af en toe eens even goed op de hoogte te zijn. Dat is tactiek natuurlijk, maar ook om echt geïnteresseerd te zijn in wat zij aan het doen zijn en met welke partijen zij willen samenwerken. Het is belangrijk om te weten wat je collega’s doen.

Bijlage 2 - Interview met een student die betrokken is bij EMI Vraag Kan je vertellen met wat voor vraagstuk/project je bezig bent voor EMI? Antwoord Momenteel werk ik samen met een kleine groep studenten voor het bedrijf EMI. Dit doe ik via de Hogeschool Rotterdam. Wij proberen met ons project inzichtelijk te maken wat voor vormen van â&#x20AC;&#x2DC;informele cultuurâ&#x20AC;&#x2122; er zich in Rotterdam-Zuid bevinden. Ook willen we kijken of we ervoor kunnen zorgen dat deze vormen van cultuur meer exposure krijgen. Het doel is eigenlijk om deze organisaties uiteindelijk weer te linken aan EMI. EMI is eigenlijk de consistente factor waaraan kleine projecten, zoals dat van mij, zich kunnen verbinden. Op deze manier krijgen de mensen op Zuid niet het idee dat we er alleen maar zijn om even een cijfer te halen, maar zien ze juist dat er echt iets mee wordt gedaan. Vraag Waar doe je op dit moment onderzoek naar? Antwoord Momenteel zijn we dus aan het onderzoeken wat voor vormen van informele cultuur er heersen in Rotterdam-Zuid en hoe we deze groep meer zichtbaar (exposure) kunnen maken. Vraag Waar werk je uiteindelijk naar toe? Antwoord Los van dat we het dus belangrijk vinden om die informele cultuur te koppelen aan EMI, denk ik dat het belangrijk is dat er uiteindelijk meer subsidies naar Zuid gaan. Hierdoor kunnen kleine instellingen uitbreiden en kunnen zij nog meer betekenen voor de bewoners van hun wijk. Vraag Wat vind je van het huidige cultuuraanbod op Zuid? Antwoord Ik vind het huidige cultuuraanbod zeer breedt. Ik heb laatst zelf tijd doorgebracht in Zuid en een route gelopen die ik van te voren had uitgestippeld langs culturele centra en buurthuizen. Hier kwam ik erachter dat deze plekken best wel veel ruimte bieden voor initiatieven vanuit de bewoners. Ook heb ik gevraagd of deze ruimte ook echt gebruikt werd en er is mij verteld dat de bewoners met heel veel aanvragen komen. Dit doet mij concluderen dat de cultuur op Zuid zeker leeft en dat er een breed aanbod is. Vraag Wat denk jij dat een cultureel programma kan toevoegen aan Zuid? Welke waarde kan worden toegevoegd?

Antwoord Ik denk dat Zuid kan profiteren als er meer structuur komt. Het is allemaal misschien nog net te informeel. Hierdoor komen ze ook niet in aanmerking voor subsidies. Maar ik zit pas in de eerste fase van mijn onderzoek dus ik wil hier nog niet te veel uitspraak over doen. Ik kan mij namelijk ook ergens wel voorstellen dat ze er in Zuid helemaal niet op zitten te wachten. Subsidies komen namelijk ook met veel verplichtingen. Vraag Denk je dat door het inzetten van een cultureel programma, de makers en bewoners op Zuid maatschappelijk geholpen worden? Antwoord Ik denk dat het zeker wel van grote impact kan zijn. Het is is erg afhankelijk van hoe het wordt ingezet. Zoals ik al zei zijn er al heel veel instanties en nog een instantie zal vast van toegevoegde waarde zijn maar het zal geen grote impact maken. Juist een organisatie die bestaande organisaties helpt groeien waardoor er meer mensen geholpen kunnen worden is van belang. Vraag Zie jij bepaalde problemen of kansen die opgepakt kunnen worden door middel van cultuur? Antwoord Ik denk dat cultuur mensen van de straat houdt. Het zou effectief kunnen zijn voor het bestrijden van criminaliteit. Verder kan gedacht worden aan het opwaarderen van de levensstandaard door middel van cultuur. Ook mensen die zich eenzaam voelen zouden via culturele instellingen nieuwe doelen en vriendschappen kunnen vinden. Vraag Het is zo dat EMI de makers en bewoners de ruimte wil geven om zelf invulling te geven aan cultuur op Zuid. Denk je dat zij hier behoefte aan hebben? Antwoord Ik denk dat hier zeer veel behoefte aan is. Ik heb al van verschillende instanties op Zuid gehoord dat hun programma overvol is. Mede door het groot aantal aanvragen van bewoners. Een organisatie die dus meer ruimte kan bieden is van toegevoegde waarde. Wel vraag ik mij af of het niet een beetje dertien in een dozijn is. Wat gaat een extra locatie nou precies doen om de grotere problematiek aan te pakken die heerst op zuid? Zoals ik al zei, alle beetjes helpen maar ik denk dat er wel iets groters moet gebeuren. Vraag Hoe denk je dat EMI er het beste voor kan zorgen dat makers en bewoners betrokken worden bij de invulling van cultuur op Zuid?

Antwoord Ik denk dat het belangrijk is om vroeg in het proces al in gesprek te gaan. Dan vorm je de organisatie naar de wens van de bewoners. Maar ik denk ook dat het belangrijk is om initiatief en lef te tonen. Als je impact wilt creëren moet je durven innoveren en ik denk dat het belangrijk is om niet te lang te blijven hangen bij het maken van beslissingen. Vraag Als EMI een doel zou moeten stellen voor het programma Cultuur op Zuid dat binnen twee jaar behaald moet zijn. Waar denk je dan aan? Welke doelen zou jij stellen? Antwoord Ik vind dit een lastige vraag omdat EMI nog zo in de kinderschoentjes staat. Het is soms nog onduidelijk welke kant zij op wil. Volgens mij weet zij dat zelf nog niet eens. Ik zou zeggen dat het belangrijk is dat de cultuur op Zuid een stem heeft in de rest van Rotterdam. Dat er cultuur op Zuid zit is denk ik wel duidelijk. Alleen wordt dit nog niet gerepresenteerd in de rest van stad met uitzondering van grote instanties zoals Ahoy en de Kop van Zuid. De vraag is alleen of de mensen van Zuid daar wel op zitten te wachten. Vraag EMI heeft een pand van de intertoys, dat zij gaan omtoveren tot plek waar cultuur plaatsvindt en mensen samen kunnen komen. Er zijn plannen voor werkplekken voor studenten, een podium voor verschillende programma’s, muziekstudio’s, een atelier, plek voor exposities en een grote tafel waar bewoners koffie kunnen drinken en kunnen aangeven welke behoeftes zij hebben. Wat voor invulling zou jij aan deze plek geven? Of wat zou jij hier nog aan toe willen voegen? Antwoord Ik denk dat er trainingen of cursussen moeten komen voor kleine, informele culturele instellingen. Trainingen en cursussen waar zij leren om zelf te ondernemen en om zelf stappen te zetten om te groeien zonder dat zij meteen een hele opleiding hoeven te volgen. De cultuur op Zuid leeft alleen als je wilt dat het groeit moet dat uit intrinsieke motivatie komen. Dan blijft het echt Zuid.

Bijlage 3 - Mailcontact betreft punten jaar 2

Bijlage 4 - Feedback vanuit afstudeeratelier Colin Vrij • Ik zie niet duidelijk omschreven welke afspraken er allemaal zijn gemaakt. Ik kan alleen terugvinden minimaal 3 keer per week op locatie. Ik neem aan dat ze ook verwachten dat je andere afspraken benoemt zoals bijvoorbeeld terugkoppel dagen; (verwerkt) • Goede keuze en omschreven voor begeleidend docent Thomas Fonville; • Document is overzichtelijk en goed leesbaar; • EMI werkt samen, als in: ik neem aan je stakeholders, ik zou het ook even zo noemen omdat ze specifiek om stakeholders vragen; (verwerkt) • Ik zie geen organogram maar daar wordt wel naar gevraagd. (verwerkt) Ester van Paassen • Zorg er voor dat de interviews uitgewerkt worden toegevoegd; (verwerkt) • Werk de theorie uit in de bijlage; • Het kopje ‘afstudeerplek’ wordt overzichtelijker als je deze onderverdeeld in kopjes; (verwerkt) • Leuke en interessante opdracht, succes!

Bijlage 2. Operationalisering vraagstuk

Operationalisering van de vraag Bij het operationaliseren van het vraagstuk worden alle kernwoorden uit de vraag benoemd en wordt er een afbakening gemaakt. Initiatieven De definitie van initiatieven is als volgt: “Initiatief nemen wil zeggen: uit eigen beweging, zonder aansporing van iemand anders, actie ondernemen of actie in gang zetten, in plaats van af te wachten. Als je initiatiefrijk bent dan signaleer je kansen en problemen, doe je voorstellen en draag je oplossingen aan of onderneem je zelf actie. Je verzamelt direct relevante informatie en gaat weloverwogen te werk.” (Carrièretijger, z.d.). Uit een interview met Dafne Foet en Reinier Weers, dat is gehouden tijdens het opstellen van het startdocument (bijlage 1), komt naar voren dat er binnen deze vraagstelling initiatieven van cultuurmakers en bewoners uit Rotterdam-Zuid wordt bedoeld. Dit kunnen verschillende soorten initiatieven op verschillende schaalniveaus zijn. Uit verder onderzoek zal worden gekeken naar een eventuele afbakening van verschillende vormen en schaalniveaus van deze initiatieven. Makers Volgens het Algemeen Nederlands Woordenboek (ANW, z.d.) is een maker: “Iemand die iets maakt, vooral handelsproducten of creatief werk zoals literatuur, kunst, films of televisieprogramma's, en die dat doet hetzij voor zijn beroep, hetzij uit liefhebberij.” EMI Cultuur op Zuid, richt zich op cultuur, daarom wordt er met makers, binnen deze vraagstelling, creatieve makers uit de cultuursector op Rotterdam-Zuid bedoeld. Bewoners “Een bewoner is iemand die 'ergens woont': dat kan in een bepaalde buurt of streek zijn ('bewoners van een achterbuurt', 'bewoners van het platteland'), in een gebouw ('de bewoners van dit pand'), in een gebied waarvan de grenzen niet vastliggen ('een bewoner van de woestijn'), etcetera.” Dit is de betekenis volgens Onze taal (z.d.). Met bewoners wordt binnen deze vraagstelling de bewoners van Rotterdam-Zuid bedoeld. Dit omdat EMI Cultuur op Zuid, zich specifiek richt op vraagstukken op Rotterdam-Zuid (EMI, z.d.). Hoe de bewoner wordt betrokken en om welke bewoners binnen Rotterdam-Zuid dit precies gaat, moet duidelijk worden uit verdiepend onderzoek. Hierbij moet gekeken worden naar de behoefte vanuit de bewoner. Ook moet er gekeken worden naar de identiteit van Rotterdam-Zuid en wat past bij de plek en de bewoner. Zuid EMI is een organisatie die zich bezighoudt met vraagstukken op Rotterdam-Zuid. Met Zuid, wordt dan ook Rotterdam-Zuid bedoeld. Wel zal er voor dit vraagstuk worden gekeken naar een eventuele afbakening van het gebied. Dit omdat de cultuur ankerplek zich hoogstwaarschijnlijk gaat bevinden op de Beijerlandselaan of de Groene Hilledijk. 75

Er moet daarom worden onderzocht vanaf welke gebieden binnen Rotterdam-Zuid de makers en bewoners bereid zijn om naar deze plek toe te komen en van welke factoren dit af hangt. Interventies â&#x20AC;&#x153;Een interventie is een doelbewuste ingreep om een bepaalde zaak te verbeteren. Het is op meerdere gebieden van toepassing en het hangt dan ook sterk af van de context waarin het wordt geplaatst.â&#x20AC;? (Ensie, z.d.). Het woord interventie kan binnen het vraagstuk aan het begin van dit onderzoek nog niet concreet uitgewerkt worden. Er moet worden onderzocht wat voor een soort interventie past bij het vraagstuk, bij de identiteit van de plek en bij de behoefte van de makers en bewoners. Er kan bijvoorbeeld worden gedacht aan een platform, een vaste programmering, een ontmoetingsplaats, een vrije werkplek, een actie die de community versterkt, een evenement, etc. Waardevol Waardevol heeft volgens Ensie (z.d.) twee betekenissen. Het kan inhouden dat iets erg belangrijk voor iemand is of dat iets veel geld kan opbrengen. In de context van deze vraagstelling houdt het in dat de interventie die ontstaat belangrijk moet worden gevonden door de doelgroep. Wat de doelgroep als waardevol beschouwd is hierbij subjectief en moeilijker te meten. Daarom moet er in de ontwerpeisen worden bepaald wat de mate van waardevol zal zijn, zodat dit kan worden getest tijdens de testfase. De waarde die EMI onder andere belangrijk vindt (persoonlijke communicatie, Dafne Foet, 11 februari 2020) is dat kunst en cultuur, volgens de Wereldgezondheidsorganisatie, ook bijdraagt aan de gezondheid en het algehele welbevinden (LKCA, november 2019). Cultuur ankerplek Een ankerplaats is een plaats waar schepen kunnen ankeren (De binnenvaart, z.d.). Mensen gebruiken het woord ankeren vanuit de scheepvaart ook om aan te geven dat zij een plek bedoelen waar zij voor een langere tijd kunnen zijn. Een plek die aanvoelt als een thuishaven. Binnen deze vraagstelling gaat het daarom om een ankerplek voor cultuur. Cultuurmakers en gebruikers kunnen zich hier thuis voelen en samen hun passie uiten en delen.

Bijlage 3. Resultaten en ambities EMI

Resultaten 2019 en ambities 2020 (EMI, 15 januari 2020, P. 58)

Bijlage 4. Doelgroep Bewoners op Zuid Geografische kenmerken EMI heeft zeven focuswijken op Rotterdam-Zuid. Dit zijn Feijenoord, Afrikaanderwijk, Bloemhof, Carnisse, Hillesluis, Oud Charlois en Tarwewijk (EMI, 12 maart 2019). Omdat de cultuur ankerplek zich waarschijnlijk zal gaan bevinden op de Groene Hilledijk zal dit onderzoek met name gaan om de wijken waar deze straat doorheen loopt. Dit zijn Bloemhof en Hillesluis. Daarnaast zullen de andere wijken niet worden uitgesloten, omdat bezoekers van de Groene Hilledijk vanuit heel Rotterdam-Zuid en zelfs daarbuiten komen. Demografische kenmerken Volgens AlleCijfers.nl (z.d.) zijn de volgende cijfers over Bloemhof en Hillesluis bekend als het gaat om demografische kenmerken. Binnen de wijken Bloemhof en Hillesluis is de grootste leeftijdsgroep de groep van 25 tot 45 jaar. In beide wijken wonen nagenoeg evenveel mannen als vrouwen. Meer als de helft van de bewoners in ongehuwd. De gemiddelde huishoudensgrootte is 2,15. In beide wijken zijn meer als de helft van de bewoners mensen met een niet-westerse migratieachtergrond. Met 32,5% in Hillesluis en 30,6% in Bloemhof is het land van herkomst van de meeste bewoners Turkije. Sociaaleconomische kenmerken Via AlleCijfers.nl (z.d.) is bekend dat de wijken Bloemhof en Hillesluis een inkomen per inwoner hebben van €16.100 en €16.500. Daarnaast is in de tabel hieronder te zien dat in de wijk Bloemhof het grootste percentage laag opgeleid is en in Hillesluis middelbaar opgeleid is.

Opleidingsniveau (Onderzoek 010, 31 oktober 2019) Vanuit de Gemeente Rotterdam (2018) blijkt dat veel Rotterdammers in de sectoren logistiek en publieke diensten werken ten opzichte van de Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH). Voor de specifieke clusters en segmenten is te zien dat er in Rotterdam ten opzichte van de MRDH veel mensen werkzaam zijn in clean tech, maritiem, medisch, kennisintensieve industrie, creatieve industrie en medium-tech bedrijvigheid. Leefstijlsegmentatie Via Leefstijlvinder is per postcodegebied te zien wat voor soort mensen er wonen in een gebied. Leefstijlvinder onderscheid hierin zeven doelgroepen, namelijk avontuurzoekers, inzichtzoekers, harmoniezoekers, rustzoekers, plezierzoekers, stijlzoekers en verbindingszoekers. Aan de basis van de Leefstijlvinder ligt het BSR™-model. Dit is het wetenschappelijke leefstijlmodel van MarketResponse dat de drijfveren van mensen ontrafelt, zodat men weet wat er moet worden gedaan om mensen in beweging te krijgen (Leefstijlvinder, z.d.). 78

Zoals uit de tabel hieronder blijkt wonen er in Bloemhof en Hillesluis overwegend plezierzoekers. De ervaring leert dat veel scholieren dit soort tests op school invullen en niet iedereen in het postcodegebied deze test maakt, waardoor deze cijfers geen compleet beeld vormen. Daarom wordt er in eerste instantie uitgegaan van de doelgroep plezierzoekers en wordt er ook rekening gehouden met de rustzoekers en avontuurzoekers. Avontuur zoekers

Inzicht zoekers

Harmonie zoekers

Rust zoekers

Plezier zoekers

Stijl zoekers

Verbindings zoekers

13,2%

6,2%

9,8%

17,7%

33%

8,1%

12,1%

Leefstijlen in procenten (Kruidenier, 19 maart 2020)

Plezierzoekers Wie zijn de Plezierzoekers? Plezierzoekers zijn spontaan, vrolijk en gezellig. Ook omschrijven ze zichzelf als avontuurlijk, impulsief en eigenwijs. Waarden die ze belangrijk vinden zijn uitdaging, uniek zijn en succes in het leven. Ze hebben het liefst veel mensen om zich heen. Wat betekent vrije tijd? Vrije tijd is voor de Plezierzoekers tijd om het hoofd leeg te maken, tijd om je te laten gaan, om geëntertaind te worden en nieuwe avonturen te beleven: leuke dingen doen! Daar hoeft geen verder doel achter te zitten, het is genoeg om gewoon vermaakt te worden. Spontane plannen, met een groep op pad, op plekken waar veel gebeurt, Plezierzoekers zijn eigenlijk overal wel voor te porren. Manier van regelen Plezierzoekers zijn altijd op zoek naar nieuwe manieren om zich te vermaken. Ze laten zich ook graag verrassen, al betekent dat niet dat ze altijd last minute op pad gaan. Waar andere groepen erg kritisch zijn in zoeken wat ze écht leuk vinden, weten de Plezierzoekers dat zij zich toch wel kunnen vermaken. Mits je met de juiste mensen op pad bent natuurlijk. Plezierzoekers vinden het een sport om de beste aanbieding te vinden. Daar halen ze dan ook vaak inspiratie vandaan. Hoe zien de Plezierzoekers er uit? Plezierzoekers zijn iets vaker vrouwen (65%) dan mannen (35%). Het zijn veelal jongeren tussen 18 en 34 jaar (55%), en veel minder vaak 55+’ers (14%). We zien ook veel gezinnen met kinderen in deze categorie (38%). Plezierzoekers zijn vaak middelbaar opgeleid (51%), qua inkomen verdienen ze vaak onder modaal (53%). Mediagebruik Televisiezenders waar Plezierzoekers vaak op afstemmen zijn met name RTL4 en RTL5. Op de radio wordt het meest geluisterd naar Radio 538, Q Music, Sy Radio en NPO 3FM. Kranten laten Plezierzoekers vaak links liggen. Social media waar we deze groep vinden zijn relatief vaak YouTube, Instagram en Snapchat. Maar ook Facebook blijft populair.

Doelgroep volgens de experts Om een beter beeld te krijgen van de bewoners op Rotterdam-Zuid is er gesproken met verschillende experts en ervaringsdeskundigen, die dagelijks met bewoners op Zuid en deelnemers van culturele activiteiten op Zuid in contact zijn. De personen die zijn geĂŻnterviewd zijn: 1. Richard Nazier (bijlage 10) - programmeur MONO, oprichter Concentric Circles, DJ Mo Jakob en maker van de Zuiderwind Podcast. 2. Indirah Tauwnaar (bijlage 11) - directrice en artistiek leider House of Urban Arts, artistiek directeur Future in Dance en kwartiermaker SKAR ateliers. 3. Mart Bechtold (bijlage 12) - projectcoĂśrdinator beeldende kunst, mode & design SKVR, bestuurslid Hiphopinjesmoel, mede oprichter Een Bos vol Tulpen en directeur La Luna kunst- en werkwinkel. 4. Stefanie Vermeiren (bijlage 14) - oprichter IMPACT en adviseur Fonds Podiumkunsten. Er is bewust voor deze experts en ervaringsdeskundigen gekozen omdat zij dagelijks direct contact hebben met de doelgroep en enkele van hen zelf ook een weerspiegeling van de doelgroep zijn. Als het gaat om community is het belangrijk om dit ook te onderzoeken vanuit de community zelf. Deze mensen vertegenwoordigen de doelgroep en maken zich hard voor en zijn geliefd bij de bewoners op Zuid. In bijlage 5 is een samenvatting van de samengevoegde waardevolle informatie uit de verschillende interviews te vinden. Hierin komen de leefstijl, de behoefte en de kansen van de doelgroep goed naar voren.

Bijlage 5. Samenvatting interviews Experts over de doeglroep Richard Nazier - programmeur MONO, oprichter Concentric Circles en DJ Mo Jakob - geeft in zijn interview aan dat wanneer het om Rotterdam-Zuid gaat er vaak wordt gesproken over de bewoners op Zuid, de culturele makers op Zuid en de informele cultuur op Zuid. Zuid is aardig groot en kan niet in haar totaliteit worden bestempeld als één doelgroep. Naar aanleiding van zijn uitspraak en eerder genoemde argumenten gaat het binnen dit onderzoek daarom om bewoners in Bloemhof en Hillesluis die (on)bewust willen participeren aan kunst en cultuur om zich te ontwikkelen en bewoners die zelf graag eigen ideeën willen realiseren. Allereerst gaat het om de leefstijl en de leefwijze van deze bewoners. Richard geeft aan dat veel bewoners op Zuid een mbo opleiding doen of hebben gedaan. Een aanvulling hierop vanuit het interview met Indirah Tauwnaar - directrice en artistiek leider House of Urban Arts, artistiek directeur Future in Dance en kwartiermaker SKAR ateliers - is dat er op Zuid ook veel drop outs zijn. Stefanie Vermeiren - oprichter IMPACT en adviseur Fonds Podiumkunsten - geeft in haar interview aan dat er tijdens schooltijd voldoende cultuuraanbod is, maar dat het een uitdaging is om kinderen en jongeren na school te motiveren om deel te nemen. Mart Bechtold - projectcoördinator beeldende kunst, mode & design SKVR, bestuurslid Hiphopinjesmoel, mede oprichter Een Bos vol Tulpen en directeur La Luna kunst- en werkwinkel - werkt veel met kinderen en jongeren die op kunst en cultuur gebied een achterstand hebben en geeft in zijn interview aan dat zij nonchalant zijn, niet op tijd komen, snel afgeleid zijn en alles op het laatste moment doen. Daarin spelen de thuissituatie en financiële middelen volgens alle experts een rol. Mart ziet dat de ouderparticipatie erg laag is. Ouders komen vaak niet kijken naar uitvoeringen. Daarnaast zijn het volgens hem vaak de ouders die aangeven aan de kinderen: “sla maar een keertje over, want je moet op je zusje passen.” Of: “we gaan naar de markt en je moet helpen.” Thuis krijgen de kinderen en jongeren daarnaast, volgens Stefanie, niet genoeg aandacht, waardoor zij buiten gaan hangen. Indirah zegt dat dit komt omdat veel gezinnen op Zuid gebroken gezinnen zijn, waarbij de eerste prioriteit overleven is. Het leven zelf is voor deze mensen volgens haar al een fulltime baan, daarnaast werken zij ook fulltime, moeten zij vaak improviseren als het gaat om financieel rondkomen en zijn zij vaak afhankelijk van hulp. Gezinnen leven in angst, hebben geen geld en zitten in een overlingsdrive. De ouders zijn niet bezig met welke culturele activiteiten leuk zijn om te ondernemen en vaak hebben zij ook geen geld om een kaartje te kopen voor een activiteit. Veel bewoners op Zuid kunnen dus niet deelnemen aan de mainstream kunst en cultuur en hebben daardoor een gevoel van falen. Dit begint al vanaf jongs af aan. Kinderen voelen zich eenzaam, geïsoleerd en krijgen geen stimulatie vanuit huis. Zij willen zo snel mogelijk zelfstandig worden en stoppen met school en gaan werken als administratief medewerker of caissière en doen dit vervolgens tot aan hun pensioen. Er is daarbij weinig tijd voor persoonlijke ontwikkeling.

Omdat veel bewoners op Zuid geen geld hebben, leren zij zichzelf bepaalde dingen aan. Dit is de reden dat er op Zuid veel autodidacten zijn, zegt Stefanie. Zij zijn ook vaak multidisciplinair. Indirah geeft aan dat de jongeren zich uiten in kunst en cultuur, omdat zij zich thuis niet kunnen uiten. Wel zijn zij daarbij, volgens alle expert, op zoek naar mensen met hetzelfde verhaal, iemand die hen begrijpt en waar zij zich aan kunnen spiegelen. Ook heeft dit volgens Indirah te maken met identificatie. Bewoners op Zuid voelen zich wel thuis bij een dansschool of een cultuurhuis op Zuid, maar doen niet of nauwelijks een kunstopleiding. De bewoners die al participeren aan culturele activiteiten zijn vluchtig, digitaal georiënteerd, eigenwijs, jong ondernemend en laten zich niet leiden door de mainstream, maar ontwikkelen iets dat er nog niet is. Stefanie vertelt dat podium/woordkunsten, graffiti en sport op het moment redelijk bekend zijn bij de bewoners op Zuid en dat hier ook het meeste aan wordt deelgenomen. Zowel Indirah als Richard zijn van mening dat de nichemarkt op Zuid beter zal aanslaan bij de bewoners dan het mainstream aanbod. Richard geeft aan dat hij als kind niet zo door had dat er een verschil is tussen Zuid en het centrum van Rotterdam. Op een bepaald moment kreeg hij het besef dat Zuid wat achterloopt en dat hij voor veel dingen met de metro naar het centrum moest. Indirah geeft aan dat “een grote weg oversteken” voor veel mensen op Zuid al veel is. Daarom is het belangrijk om dichtbij te zijn en in de wijk naar de mensen toe te gaan. Richard zegt daarover ook dat bewoners op Zuid behoefte hebben aan een duurzame relatie. Mart geeft dit ook aan en zegt dat er al veel ideeën voorbij zijn gekomen, die vervolgens niet door zijn gegaan. Dit is dan ook de reden dat het vertrouwen, waar behoefte naar is, er op het moment niet is. Ook stefanie heeft ervaring met bewoners die bij projecten zijn betrokken, die vervolgens geen nette afronding en/of vergoeding krijgen voor hun hulp. Indirah laat weten dat veel bewoners al op veel manieren zijn gekwetst en ondergesneeuwd. Zij hebben daarom het idee dat zij niet gezien en gehoord worden. Daarbij komt kijken dat bepaalde doelgroepen ook niet zichtbaar zijn, volgens Hanan Cherif - wijkregisseur Afrikaanderwijk Humanitas (Persoonlijke communicatie, 3 maart 2020). Dit zijn bijvoorbeeld eenzame ouderen of mensen die een uitkering hebben en hun huis niet meer uitkomen. Daarnaast zegt Mart dat veel mensen ook niet zomaar ergens binnenlopen. Een bijzonder onderwerp uit het interview met Mart is dat hij aangeeft dat er in bepaalde wijken op Zuid informele leiders aanwezig zijn. Zo geeft hij aan dat er in de Afrikaanderwijk twee Turkse families zijn, die het voor het zeggen hebben. Belangrijk is daarom dat initiatiefnemers goed contact kunnen leggen en bekend zijn met de wijk. Mart geeft aan dat je altijd van te voren open moet communiceren over wat je komt doen. Daarbij komt ook geduld kijken. Bij bewoners op Zuid komt er vaak eerst een hoop oud zeer naar boven. Hij geeft met een mooie vergelijking aan hoe deze mensen het beste te benaderen zijn: “als je voor het eerst bij iemand thuis komt, geef je niet meteen aan dat je vindt dat hun schilderij niet op de juiste plek hangt. Je maakt eerst een praatje en de volgende keer dat je langskomt, kan je rustig aangeven dat het schilderij wellicht mooier tot zijn recht komt op een andere plek.”

Nu er een beter beeld is over de leefomgeving en leefwijze van de doelgroep, zal het vervolgens gaan over het draagvlak en de behoefte. Bewoners op Zuid hebben in eerste instantie geen directe behoefte aan kunst en cultuur, omdat zij bezig zijn met overleven, zoals alle experts op hun manier aangeven. Als het gaat om draagvlak voor (nieuwe) initiatieven, zoals de Cultuurcampus, is deze er onder de bewoners weinig, volgens Richard. Toen Wilma Franchimon kwam vertellen over de Cultuurcampus op Zuid werd zij volgens Indirah zelfs uitgejoeld door de bewoners. Ook het verhalenhuis, dat door EMI als positief en goed voor de bewoners wordt bestempeld (Persoonlijke communicatie, medewerker EMI, februari 2020), komt niet goed aan bij de bewoners. Een medewerker van Huiskamer Slaghekbuurt (Persoonlijke communicatie, maart 2020) geeft aan dat veel bewoners vonden dat er juist te weinig verhalen van de bewoners zelf werden gedeeld. Mart geeft aan dat de bewoners het idee hebben dat er veel over hun hoofd heen gebeurd, maar weinig mét hen. Stefanie zegt daarover dat de bewoners nu goed in de gaten hebben wanneer zij ergens bij betrokken worden dat niet voor hen is bedoelt. Ze worden namelijk vaak wel betrokken, maar niet gewaardeerd. Er is daarom geen vertrouwen bij de bewoners en er zit veel oud zeer. Mart geeft aan dat als er nu initiatieven van start gaan, de gedachte is: “dat is de zoveelste die met een idee komt.” En de bewoners hebben volgens hem al helemaal geen behoefte aan studenten die hen even komen vertellen hoe het moet. Volgens Mart wordt er wel programma door kunstenaars georganiseerd, maar dat is vaak niet bedoeld voor de bewoners en trekt vaak het publiek dat op een bakfiets rijdt. Dit is één van de redenen dat de bewoners zich, zoals Indirah aangeeft, niet gezien en gehoord voelen. Een volgend belangrijk punt waar de experts hun visie over hebben gedeeld is het aanbod op Zuid. Richard en Stefanie zijn van mening dat er in de wijken een beperkt aanbod is voor bewoners. Daarnaast zijn het vaak dezelfde mensen die participeren als er iets voor bewoners wordt georganiseerd. Mart geeft aan dat hij vaak van organisaties hoort dat zij een breder publiek willen trekken. Bij westerse organisaties is volgens hem voornamelijk westers aanbod, waardoor niet-westerse bewoners hier niet zo snel aan deelnemen. Andersom gebeurd hetzelfde. Bij een Turkse organisatie waar voornamelijk saz les wordt gegeven, komen niet veel andere groepen op af. Podiumkunsten zijn nu volgens Stefanie wel zichtbaar op Zuid, maar bijvoorbeeld de nieuwe media absoluut niet. Er wordt voornamelijk deelgenomen aan woordkunst, graffiti en sport. Richard geeft daarbij aan dat er één geluid op Zuid is ontstaan en dat is het geluid van spoken word, urban en muurschilderingen. Hij geeft aan dat er veel meer geluiden zijn, die nu niet hoorbaar zijn. Hij is van mening dat er veel valt te halen binnen de nichemarkt.

Mart geeft aan dat het voor de bewoners vaak moeilijk is om bewonersinitiatieven te realiseren. Allereerst moeten de bewoners digitaal en in het Nederlands een aantal redelijk moeilijke aspecten aangeven, zoals een begroting. Dat het digitaal is, is voor sommige al lastig. Ook voor bewoners die de Nederlandse taal niet compleet beheersen is zo’n aanvraag indienen zeer ingewikkeld. Om dan ook nog doelen te benoemen en een begroting op te stellen maakt het volgens Mart gewoon heel moeilijk. Dat is één van de redenen dat er op Zuid maar weinig bewonersinitiatieven gerealiseerd worden. Ook jongeren hebben volgens Mart goede ideeën. Helaas denken zij daarbij te groot en willen zij hun plannen meteen uitvoeren voor heel Rotterdam, waardoor dit financieel en praktisch niet haalbaar is. Daarnaast willen zij hun ideeën meteen volgende week, op de korte termijn, realiseren. Zij willen niet weken wachten op aanvragen en financiële steun, waardoor zij deze goede ideeën vaak laten liggen. Als laatste hebben de experts aangegeven hoe deze doelgroep het beste te benaderen is en welke kansen er zijn. Alle experts zijn het er over eens dat de bewoners zich moeten kunnen identificeren met een persoon of een activiteit, wanneer zij deelnemen aan kunst en cultuur. Mart geeft aan dat er behoefte is aan een goede match en dat bewoners het fijn vinden als iemand de wijk goed kent en makkelijk contact maakt. Daarnaast zijn de experts het er over eens dat bewoners op Zuid gevoelig zijn voor langdurigheid en laagdrempeligheid. De bewoners hebben al zoveel initiatieven zien komen en gaan, waardoor zij graag zien dat er een partij is die een vertrouwde relatie met hen opbouwt. Tone of voice is hierbij heel erg belangrijk volgens Richard. De programmamedewerker (Persoonlijke communicatie, Dafne Foet, februari 2020) van EMI geeft hierover aan dat er voorzichtig om moet worden gegaan met wat er wordt gezegd en beloofd. De bewoners hebben vaak genoeg loze beloftes gehoord. Mart geeft aan dat je geduldig moet zijn, vertrouwen moet kweken door altijd van te voren te vertellen wat je komt doen en niet meteen met de deur in huis moet vallen. Eerst maar eens een rustig kennismakingsgesprek. Indirah geeft aan dat de media ook een grote rol speelt in het niet altijd even tactisch benaderen van deze doelgroep. Veel bewoners op Zuid herkennen zich ten eerste niet in de mainstream media en tv programma’s. Daarnaast zien zij reality programma’s en voorbeelden op Youtube en Instagram waarin voorbeeldfiguren de nieuwste spullen kopen. Ergens zal, volgens Indirah, het sommige mensen kunnen motiveren om dat ook te kunnen kopen door hard te werken. Het gevaar hierbij is dat een gedeelte op de korte termijn denkt en gestimuleerd wordt om drugs te gaan verkopen, zodat zij zo snel mogelijk op deze mensen kunnen lijken. Het derde aspect is dat bepaalde personen inzien dat zij nooit in hun leven zoiets zouden kunnen kopen en zich daardoor neerslachtig gaan voelen. Indirah zegt dat het daarom niet altijd een voordeel is om bepaalde zaken op die manier te presenteren aan de jongeren van deze tijd. Alle experts geven aan dat de doelgroep op Zuid soms moeilijk uit te drukken is, omdat het erg persoonlijk is. Er zijn veel verschillen tussen de personen binnen de overkoepelende groep. Dit is de reden dat experts, zoals Mart en Stefanie, veel maatwerk toepassen. Dit heeft deels te maken met het feit dat er veel autodidacten op Zuid zijn, die niet allemaal op hetzelfde niveau zitten of bepaalde dingen wel hebben aangeleerd, maar andere zaken niet. 84

Stefanie geeft aan dat jongeren op Zuid vaak in contact komen met kunst en cultuur door rolmodellen. Zij zien bijvoorbeeld iemand breakdancen. De jongeren worden hierdoor geïnspireerd en willen net als diegene zijn en ook zo goed kunnen breakdancen. Welke partij hier een goede bestpractice van is, is Triple ThreaT (TTT) in de wijk Schalkwijk, Haarlem. Zij zien dat jongeren op straat opkijken tegen de oudere broers op straat die aan het hangen zijn of met illegale zaken bezig zijn. TTT zet deze oudere broers nu op een positieve manier in, door basketbal les te geven of door het leren logo’s te ontwerpen voor andere organisaties. Hierdoor gaan de jongeren automatisch deze positieve dingen overnemen en willen zij net als hun voorbeelden basketballen of logo’s ontwerpen (Persoonlijke communicatie, Philip Schemmekes, oktober 2019). Kinderen motiveren is een hele uitdaging, benoemd Stefanie. Dit blijkt ook uit het gesprek met Mart. Deze uitdaging kan omgezet worden in een kans. Een kans om op een andere manier met de kinderen om te gaan en hen te motiveren op een manier die bij ze past. Daarnaast is gebleken dat jongeren gevoelig zijn voor rolmodellen. Mart geeft aan dat peer to peer teaching ook een goede aanpak is voor bewoners op Zuid en ziet kansen om deze techniek meer in te zetten. Indirah ziet vooral innovatieve kansen bij de doelgroep. Zij is ervan overtuigd dat de ondernemende eigenschappen van de bewoners, creators en makers op Zuid en het doorzettingsvermogen om zichzelf te ontwikkelen zal zorgen voor innovatie binnen de kunst en cultuur. Stefanie geeft aan dat er sowieso een verplaatsing van het centrum naar Zuid gaat plaatsvinden, aangezien nu al te zien is dat in het centrum wonen steeds moeilijker wordt. Hierin ziet Richard vooral de kans om de mensen uit het centrum ook te betrekken en hen te laten zien hoe leuk Zuid is, in plaats van dat zij twee keer moeten nadenken om de brug over te gaan. Stefanie hoopt dat de veelzijdigheid van Zuid, ongeacht wat er gebeurt, blijft bestaan.

Bijlage 6. POVERTY ESCAPE

Archell Thompson bedacht Poverty Escape naar aanleiding van een gesprek dat hij had met een vrouw die in de schuldsanering zat. Hij wilde niet alleen praten over hoe dit voor haar was en het begrijpen, maar hij wilde het ook echt kunnen ervaren. Daarom bedacht hij Poverty Escape. Archell (z.d.) vertelt: “Poverty Escape is een simulatiespel dat je speelt met een groep. Je wordt in een huis gezet, waar je gedurende 3, 6 of 8 uur ‘woont’. Er zijn verschillende karakters. Iedereen speelt een rol en er gebeurt van alles. De acceptgiro’s komen binnen, er zijn deurwaarders, je wordt van het kastje naar de muur gestuurd door de hulpverlening. Als je de rekeningen niet kunt betalen, word je uit je huis gezet. Je merkt dat deelnemers zich erg inleven. Ze worden onzeker en doen dingen die ze normaal niet zouden doen. Gestolen spullen kopen, of frauderen. Enkel en alleen om te overleven. Het is heel confronterend. Het spel is gebaseerd op echte praktijksituaties van ervaringsdeskundigen. Er is ook altijd een ervaringsdeskundige bij. Je inlevingsvermogen groeit er echt van.” EMI en andere ontwikkelaars/ondernemers kunnen door middel van dit simulatiespel daadwerkelijk beleven hoe het is om een kansarme bewoner op Rotterdam-Zuid te zijn. Hierdoor kan beter worden ervaren op wat voor soort manier de doelgroep gemotiveerd kan worden om deel te nemen aan manieren die kunnen bijdragen aan een betere leefomgeving en het ontwikkelen van talenten.

Bijlage 7. Het netwerk *Zie pdf-bestand

Bijlage 8. Theoretisch kader De scenariomethode Met de scenariomethode (Nekkers, 2010) worden toekomstige onzekerheden in kaart gebracht. Voorspellingen zijn gebaseerd op aannames dat de plek er morgen ongeveer hetzelfde uitziet als vandaag. Toekomstscenario’s gaan er juist vanuit dat de wereld morgen totaal anders is. De toekomst is onzeker en de samenleving complex. Het woord ‘scenario’ komt uit de theaterwereld en beschrijft de opzet van een toneelstuk of film. Dit is dus geen voorspelling. Een scenario is een beschrijving van hoe de toekomst er uit zou kunnen zien. Er wordt daarom ook altijd meer dan één scenario gemaakt, om de onzekerheid in te calculeren. Omdat de toekomst wat betreft de cultuur ankerplek en vanwege de corona crisis onzeker is, zou deze methode gebruikt kunnen worden om te bepalen wat er zou kunnen gaan gebeuren. Multichannel Storybuilding Canvas De Multichannel storybuilding canvas is een canvas dat kan helpen bij het opstellen van het juiste verhaal, de boodschap. Hierin zit ook de golden circle van Simon Sinek verwerkt, waarbij wordt gestart vanuit het waarom. De golden circle (Eelants, z.d.) is een krachtig model voor een inspirerend verhaal. Deze bestaat uit drie gouden cirkels die doorlopen worden. De kern is het ‘waarom’, gevolgd door ‘hoe’ en eromheen ‘wat’. Ook kan in het canvas worden aangegeven via welke kanalen het verhaal zal worden verteld. Daarin zit ook het belevingsmodel van Goossens en Mazursky (Mulder, 2011, p. 75) verwerk, waarbij wordt gekeken naar communicatie vooraf (preexposure), tijdens (exposure) en na afloop (post-exposure). Wanneer een (online) platform wordt ontwikkeld of er wordt gewerkt met de methode storytelling, kan het Multichannel storybuilding canvas goed gebruikt worden om het juiste verhaal, via de juiste kanalen te brengen.

The Multich annel Storybu ilding Canvas (Lavina, z.d.)

Google’s Hero Hub Hygiene model Vanwege de veranderingen in de maatschappij door de gevolgen van Corona, ontstaan er veel ontmoetingen via het internet. Daarom kan er nu goed worden gekeken naar het gebruik van modellen waarbij de doelgroep constant bereikt kan worden. Eén van deze modellen is Google’s Hero Hub Hygiene model. “In de begindagen van social media bestond er een hype rondom viral marketing. Tegenwoordig is social media marketing een stuk complexer geworden. Hedendaags is een goede content marketing strategie een voorwaarde om de band met je doelgroep te versterken. Google’s Hero Hub Hygiene model is een contentstrategie dat de nadruk legt op consistent communiceren door een always-on aanpak. Dit model is ook bekend als het hero hub help content model, het hhh model of het 3H model. Het model wordt gebruik als een framework waarmee het hele jaar de doelgroep consistent kan worden bereikt. En waarmee een simpele content kalender kan worden gemaakt (Yolan Post, 2020).”

Google’s content piramide (Yolan Post, 2020)

Cross-industry transfer map De Cross-industry transfer map (cross-industry innovation, z.d.) is afkomstig van Ramon Vullings en Marc Heleven, de schrijvers van het boek “Not invented here”. Deze map kan goed worden ingezet tijdens een creatieve sessie om te komen tot een prototype. Er wordt hierbij gekeken naar andere sectoren en naar best practices. In feite is het model gebaseerd op: kopiëren, aanpassen, plakken. Het doel is om door cross sectoraal te denken inzicht te krijgen en op nieuwe ideeën voor je eigen uitdaging te komen. Het template van de map ziet er als volgt uit:

Bij het uitwerken van de map worden de hieronder beschreven stappen gevolgd. Stap 1: Denk aan een inspirerende organisatie en schrijf de naam op, of teken het logo aan de linkerkant van de map. Aan de rechterkant van de map schrijf je de eigen situatie/uitdaging op. Stap 2: Bespreek/bedenk de belangrijkste eigenschappen en unieke werkwijze van deze organisatie en maak een lijst van wat zij doen en focus vooral op hoe zij dat doen en schrijf dit op post-its. Stap 3: Na het opschrijven van 7 tot 10 post-its, selecteer je 2 of 3 bepaalde toffe gebruiken van de organisatie en breng ze over naar de rechterkant (de eigen situatie). Vraag jezelf af: hoe kunnen deze inzichten worden toegepast → kopieer pas aan - plak. Stap 4: Plak een nieuwe post-it met een andere kleur over de post-its die je zojuist hebt overgebracht naar de eigen situatie en schrijf daar jouw aangepaste idee op. Stap 5: Als er bijkomende ideeën in je opkomen, schrijf deze dan ook op een post-it. Stap 6: Bedenkt andere organisaties en doe de oefening opnieuw.

Belevingsmodel van Goossens en Mazursky Het belevingsmodel van Goossens (Slideplayer, z.d.) is een model waarin verwachtingen, informatie, beleving, tevredenheid en gedragsintenties worden gecombineerd om een optimale beleving te creĂŤren en te zorgen dat de verwachting van de deelnemer wordt overtroffen. Het model bestaat uit drie fases: de preexposure, de direct exposure en de post-exposure. Tijdens de eerste fase gaat het om oriĂŤnteren en informeren. Er worden in deze fase door de deelnemer verwachtingen gevormd, er worden ervaringen gedeeld en er wordt een beeld geschetst. Het beeld van de deelnemer is hier onhelder en nog niet helemaal realistisch. In de tweede fase vindt de beleving plaats. Emoties en zintuigen spelen hierin een grote rol. De verwachtingen van de deelnemers worden hier beproefd. In de derde fase wordt de beleving geĂŤvalueerd. De voorafgaande verwachtingen van de deelnemers worden vergeleken met de werkelijke beleving. Hierbij kan een confirmatie of disconfirmatie ontstaan. Confirmatie houdt in dat de verwachtingen zijn waargemaakt. De beleving sluit aan bij de verwachting. Disconfirmatie kan onderverdeeld worden in positieve en negatieve disconfirmatie. Een positieve disconfirmatie wil zeggen dat de verwachtingen zijn overtroffen. De deelnemer heeft een grotere beleving ervaren, dan deze van te voren had gedacht. Dit zorgt er voor dat de deelnemer een volgende keer terug wil komen. Bij een negatieve disconfirmatie is de beleving lager dan verwacht. Dit zorgt voor dissatisfactie. De kans dat er een herhalingsbezoek zal zijn is hierbij erg klein.

Belevingsmodel Goossens/Mazursky (Love, peace & happiness, 2011)

Tijdens het vormen van een prototype kan dit model worden ingezet om bewoners van tevoren te betrekken en op een interactieve manier te informeren. Dat kan ook plaatsvinden tijdens het testen van het prototype. Daarnaast kan er tijdens de beleving gebruik worden gemaakt van het prikkelen van de zintuigen en het inspelen op emoties. Achteraf kan er nogmaals interactie plaatsvinden met de doelgroep en kan er tevens om feedback worden gevraagd. Dit om te streven naar een positieve disconfirmatie.

6 Beïnvloedingsstrategieën Robert Cialdini heeft het in zijn boek ‘Invloed’, uit 1984, over hoe beïnvloeding kan worden gebruikt. In zijn boek noemt hij 6 beïnvloedingsstijlen, namelijk: wederkerigheid, consistentie, sociaal bewijs, sympathie, autoriteit en schaarste (Bruil, 2016). Het programma Cultuur op Zuid van EMI werkt ook volgens één van deze stijlen. Zij passen wederkerigheid toe en uiten dit in hun communicatie als: halen en brengen. Volgens Cialdini gaat het er bij wederkerigheid om dat iemand een schuldgevoel ontwikkeld als iemand anders iets voor diegene doet of iets aanbiedt. Om de ander iets te laten ondernemen moet je zelf de eerste stap zetten. Als mensen een positieve ervaring hebben gekregen, ontstaat er de drang om iets terug te doen. Deze stijl past ook goed bij dit onderzoek, dat voor Cultuur op Zuid wordt uitgevoerd. Er moet een prototype worden ontwikkeld dat samen met de doelgroep wordt opgezet en niet voor de doelgroep. Wederkerigheid kan hierin een grote rol spelen. Daarnaast is er de stijl van commitment en consistentie. Cialdini geeft aan dat mensen er niet van houden om een afspraak niet na te komen. Als de mens mondeling of schriftelijk heeft afgesproken en toegezegd iets te doen, dan zijn zij eerder geneigd om deze belofte na te komen. Als iemand eenmaal een klein verzoek toegezegd heeft vergroot dit de kans om ook toezegging te krijgen van deze persoon, bij een groter verzoek. Mensen willen consistent en trouw zijn aan hun belofte. De derde stijl is die van sociale bewijskracht. Als mensen onzeker zijn hebben zij de behoefte om naar anderen om hen heen te kijken. Zij stemmen hun beslissingen en acties hier op af. Deze mensen willen graag weten wat anderen doen en kijken daarbij vooral naar leeftijdsgenoten. Daarom is het verstandig om beoordelingen van andere gebruikers te laten zien, zodat deze mensen zien dat leeftijdsgenoten profijt hebben gehad van het product of de dienst. Hierdoor zullen zij zelf ook sneller geneigd zijn om hier gebruik van te maken. In dit onderzoek kan sociale bewijskracht vooral ingezet worden door middel van sleutelfiguren uit de wijken. Als zij gebruik maken van het product of de dienst, zullen er andere volgen. De volgende stijl is sympathie. Mensen zijn eerder geneigd om ja te zeggen tegen bekenden of mensen die zij aardig vinden. Ook is de kans groter dat mensen ja zeggen als de ander fysiek aantrekkelijk is. Ook als mensen op elkaar lijken of een compliment ontvangen is de kans groter. Om sympathie te creëren kan worden gecommuniceerd over wat het product of dienst of juist de mensen die het product of de dienst leveren, gemeen hebben met de doelgroep/gebruiker. Het is hierbij belangrijk om zoveel mogelijk over de eigenschappen van potentiële gebruikers te weten te komen. Op Rotterdam-Zuid is het zeker belangrijk om sympathie te creëren. Er speelt op het moment veel en bewoners hebben af en toe het idee dat zij als proefkonijnen worden gebruikt (Persoonlijke communicatie, Dafne Foet). Daarom is het belangrijk om sympathie te tonen voor de bewoners en hen te laten zien dat het programma Cultuur op Zuid aan dezelfde kant als de bewoners staat en niet tegenover hen.

De vijfde stijl is autoriteit. Mensen respecteren autoriteit. Er wordt graag advies opgevolgd van experts. Zakelijke titels en bijvoorbeeld indrukwekkende kleding blijken bewezen factoren om de geloofwaardigheid te vergroten. Hierbij is het wel verstandig om getuigschriften van erkende instanties weer te geven, zodat mensen hun keuze hierop kunnen baseren. Deze stijl zou kunnen worden ingezet wanneer het prototype betrekking heeft op het overdragen van informatie. Een kanttekening hierbij is dat er tijdens het opgroeien en ontwikkelen van jongeren vaak gedragsproblemen ontstaan, zoals het niet goed omgaan met autoriteit (Yes we can clinics, z.d.). Omdat veel partijen op RotterdamZuid nu inspelen op de talentontwikkeling van jongeren, zoals Urban Arts Centre, Ali B en Arch Artist management, is het een bewuste keuze om bij deze jongeren in te zetten op sympathie in plaats van op autoriteit. De laatste stijl is schaarste. Cialdini geeft aan dat schaarste één van de fundamenten van een economie is. Het is het verschil tussen vraag en aanbod. Hoe minder er van iets is, des te waardevoller zal het zijn. Cialdini geeft aan dat mensen geneigd zijn om dingen die zeldzaam of ongewoon zijn, graag in hun bezit te hebben. Op het moment speelt deze stijl misschien wel een van de grootste rollen. De maatschappij, de hele wereld, heeft te maken met de Corona crisis. Evenementen gaan niet door, horeca en culturele instelling zijn gesloten en er verandert veel op het gebied van aanbod, waar de vraag heel groot is. Juist daarom is er nu een kans om iets te creëren, waardoor de behoefte en de vraag nog steeds kan worden vervuld.

De 6 beïnvloedingsstijlen van Robert Cialdini (Bruil, 2016)

Bijlage 9. Kernprobleem

Hieronder worden de focuspunten met betrekking tot het kernprobleem naar aanleiding van de Empathize fase benoemd en vervolgens ondergebracht in drie categorieën. De wensen vanuit EMI zijn als volgt: • de informele cultuur op Zuid moet zichtbaar worden gemaakt; • er moeten meerdere partijen worden betrokken om samen te experimenteren en elkaar te ondersteunen; • het netwerk van cultuurmakers moet worden vergroot; • er zal een dialoog aan moeten worden gegaan om onderzoek naar cultuur op Zuid te verdiepen en ontwikkelen; • er moet cultuuraanbod komen voor studenten van de Hogeschool Rotterdam en andere studenten uit het centrum; • er moeten fondsen en overheden worden betrokken betreft financiering; • het bereik van de professionals (stakeholders van EMI) moet worden verhoogd; • er moeten meer lezingen, excursies, talkshows en events komen op Zuid. Hier voegt Reinier Weers vanuit zijn eigen expertise de volgende twee gaps aan toe: • er ontbreken in de doorstroom wijken culturele ankers; • er is een gebrek aan plekken waar bewoners hun talenten kunnen ontwikkelen. Daarnaast blijkt uit gesprekken met ervaringsdeskundigen het volgende: • samenwerkingen met zuiderlingen is een must; • er is behoefte aan toegankelijkheid; • de helft van de bewoners van Bloemhof en Hillesluis is niet-westers. Het aanbod moet hierop aangepast zijn; • de doelgroep heeft een laag inkomen; • het is een uitdaging om jongeren buiten schooltijd in contact te brengen met kunst en cultuur; • de doelgroep doet veel dingen op het laatste moment (dit is ook afhankelijk van de financiële situatie); • er is een lage ouderparticipatie; • er is behoefte aan herkenning en begrip binnen de doelgroep; • er ligt een hogere kans binnen de niche markt, dan de mainstream markt; • er is onder bewoners en cultuurmakers behoefte aan een duurzame relatie; • maatwerk is veelal nodig bij de doelgroep; • er is een kans om mensen vanuit het centrum te betrekken bij kunst en cultuur op Zuid; • er is een kans om jongeren op een andere manier te gaan motiveren; • er zijn veel stakeholders en een informeel netwerk. De communicatie loopt daarom voornamelijk informeel en is niet altijd duidelijk.

Er zijn voor het vraagstuk een aantal modellen/theorieën die goed aansluiten op de gevonden punten. Dit gaat om: • het creëren van een beleving middels het belevingsmodel van Goossens; • één of meerdere van de zes beïnvloedingsstrategieën gebruiken om de doelgroep te motiveren en te activeren; • het Google’s Hero Hub Hygiene Model gebruiken voor goede communicatie met de doelgroep online; • het vertellen van het juiste verhaal door middel van het Multichannel Storybuilding Canvas. Al deze punten kunnen worden onderverdeeld in drie categorieën. Dat zijn: belangrijke punten om het kernprobleem te formuleren, punten die van toepassing zijn op het kernprobleem en elders in het onderzoek terugkomen en punten die vanwege gebrek aan tijd of expertise niet mee worden genomen in het onderzoek, maar wel worden aanbevolen aan de opdrachtgever. Belangrijke punten om het kernprobleem te formuleren/punten die van toepassing zijn op het kernprobleem. De informele cultuur op Zuid moet zichtbaar worden gemaakt. Er moeten meer lezingen, excursies, talkshows en events komen op Zuid. Er is een gebrek aan plekken waar bewoners hun talenten kunnen ontwikkelen. Het is een uitdaging om jongeren buiten schooltijd in contact te brengen met kunst en cultuur. Er is behoefte aan herkenning en begrip binnen de doelgroep.

Punten die van toepassing zijn op het kernprobleem en elders in het onderzoek terugkomen (een deel hiervan komt ook terug in de ontwerpeisen). Er moeten meerdere partijen worden betrokken om samen te experimenteren en elkaar te ondersteunen. Het netwerk van cultuurmakers moet worden vergroot. Er moeten fondsen en overheden worden betrokken betreft financiering. Samenwerkingen met zuiderlingen is een must. Er is behoefte aan toegankelijkheid. De helft van de bewoners van Bloemhof en Hillesluis is niet-westers. Het aanbod moet hierop aangepast zijn. De doelgroep heeft een laag inkomen.

De doelgroep doet veel dingen op het laatste moment (dit is ook afhankelijk van de financiële situatie). Er ligt een hogere kans binnen de niche markt, dan de mainstream markt. Maatwerk is veelal nodig bij de doelgroep. Er is een kans om mensen vanuit het centrum te betrekken bij kunst en cultuur op Zuid. Er is een kans om jongeren op een andere manier te gaan motiveren. Het creëren van een beleving middels het belevingsmodel van Goossens. Eén of meerdere van de zes beïnvloedingsstrategieën gebruiken om de doelgroep te motiveren en te activeren.

Punten die vanwege gebrek aan tijd of expertise niet mee worden genomen in het onderzoek, maar wel worden aanbevolen aan de opdrachtgever. Er zal een dialoog aan moeten worden gegaan om onderzoek naar cultuur op Zuid te verdiepen en ontwikkelen. Er moet cultuuraanbod komen voor studenten van de Hogeschool Rotterdam en andere studenten uit het centrum. Het bereik van de professionals (stakeholders van EMI) moet worden verhoogd. Er is onder bewoners en cultuurmakers behoefte aan een duurzame relatie. Er zijn veel stakeholders en een informeel netwerk. De communicatie loopt daarom voornamelijk informeel en is niet altijd duidelijk. Er ontbreken in de doorstroom wijken culturele ankers. Het Google’s Hero Hub Hygiene Model voor goede communicatie met de doelgroep online. Het vertellen van het juiste verhaal door middel van het Multichannel Storybuilding Canvas. Er is een lage ouderparticipatie.

Bijlage 10. Interview Richard Nazier

Richard Nazier is programmeur bij MONO, oprichter van Concentric Circles, DJ Mo Jakob en maker van de Zuiderwind Podcast. Richard is, als cultuurmaker en bewoner op Zuid, vanwege zijn samenwerking met EMI, zijn ervaringen met de doelgroepen op Zuid en zijn inzichten op het gebied van kunst en cultuur geĂŻnterviewd over verschillende zaken omtrent cultuur op Zuid. Binnen de transcriptie van het interview zijn enkele woorden en zinnen gehighlight op basis van informatie over de doelgroep en hun behoefte en op basis van informatie over het aanbod en de aanpak. _______ = informatie over de doelgroep en de behoeftes. _______ = informatie over aanbod en aanpak. Richard Wat deden jullie nou precies? Jullie deden onderzoek of jullie hebben al onderzoek gedaan? Demi Ja we studeren nu af, allebei, bij EMI, en samen met Thomas die je ook had gezien woensdag. We hebben alle drie een iets ander vraagstuk, maar allemaal voor het programma Cultuur op Zuid wel. Dus niet bij onderwijs of wonen of zo. En mijn vraag is dus eigenlijk hoe je op dit moment het bestaande culturele netwerk omhoog kan krijgen en wat meer zichtbaar kan maken. Met dan eventueel een soort van advies voor de Cultuurcampus. Ik weet niet of je daar over gehoord hebt? Het is nog een beetje.. Richard Heel vaag allemaal. Demi Het is een beetje top down initiatief en zo en ik ben eigenlijk van mening dat het meer vanaf onder ingevuld moet worden in plaats van dat allemaal grote instellingen gaan bedenken wat daar in komt. Richard Wat daar in moet gaan komen. Demi En het is natuurlijk mooi als je nu tijdens het afstuderen kan testen wat dan wel zou werken voor programmering. Dus dat eigenlijk. Sacha Ja. En ik ben vooral nu bezig met bewoners initiatieven, wel in combinatie met cultuurmakers. Maar sowieso zijn Reinier en Dafne nog gewoon heel erg bezig met alles op.. Richard Opzetten, ja ja. 97

Sacha Ophalen wat er nu is. Dus wij moeten ook gewoon onderzoeken: wat is er al allemaal? Wie is er met wie verbonden? Wat? Waar? Het hele netwerk. Richard Dat is iets wat enorm lastig blijft. Demi Ja, hĂ¨. Richard Als ik kijk naar waar wij mee bezig zijn, met die podcast onder andere, is ook eigenlijk een beetje richting jouw vraagstuk, van waar ligt die informele cultuur. Dus de cultuur achter de mensen die we al kennen. En daar achter komen is gewoon super lastig. Want ook dat vraagstuk vanuit ons is ook gekomen vanuit de komst van de Cultuurcampus. Hebben we ook onderzoek gedaan en met mensen gesproken die, weet je, het is heel vaag voor mensen ook nog. Maar er zijn ook geluiden dat Conny Janssen, bijvoorbeeld, daar gaat komen. Dat soort dingen, dat soort initiatieven. Wat je een beetje met de Fenixloodsen ziet. Wat daar heen gaat, circus Rotjeknor en dat soort dingen, maar ja heeft niet echt per se, kreeg niet echt draagvlak van de bewoners zeg maar. Demi Nee dat vinden wij ook eigenlijk. Richard En dat is lastig. Demi Wij denken dat.. Sacha Heb je veel bewoners ook gesproken? Richard Ja ja. Ik woon zelf ook op Zuid. Sacha Ja, ik ook. Richard En er is niet per se, dat zei ik laatst ook, er is niet per se een directe behoefte. Sacha Nee hĂ¨? Richard Naar dat gebouw, sowieso.

Sacha Nee. Wat denk je wel? Waar hebben mensen wel behoefte aan? Richard Nou wat ik zei laatst, het is als je kijkt naar die statistieken van jongeren, is het eerst overleven voor veel mensen. Maar wat ik wel vind is, met de komst van de Cultuurcampus, dat je cultuur wel dichterbij brengt. Demi Ja. Richard Er zijn ook.. Er is geen hiphop huis er is geen SKVR op Zuid zelf. Dat wordt allemaal vanuit de stad gehaald, projectmatig en één keer op scholen worden er dingen gedaan. Maar er is geen plek waar jongeren zichzelf op cultureel gebied kunnen ontwikkelen. Dus daar is het wel goed voor, maar er moeten wel de juiste initiatieven moeten daar een plek krijgen. Ik heb daarom ook gesproken met Joany bijvoorbeeld, productiehuis Flow, maar ook Rajiv en Indirah Tauwnaar. Ik weet niet of je die kent? Die is dus, die heeft onlangs die school geopend in de Tarwewijk. Sacha Hoe is dat? Richard Het is pas geopend zei Reinier. Dus ik ga binnenkort even. Sacha Oh oké, dus je weet het ook nog niet? Richard Nee. Sacha Ja, wij hadden haar gemaild, maar ze zegt dat ze haar tijd goed moet besteden dus dat ze niet.. Richard Ja ze is nu echt heel druk. Ik heb haar echt een paar maanden geleden toen gesproken, toen we nog met het onderzoek bezig waren. Ook geluk gehad dat ik met haar kon praten even. Maar toen was ze nog heel erg bezig met een paar dingen rond krijgen. Demi Ja, is wel gelukt. Richard Is allemaal gelukt.

Demi Het is helemaal opgezet. Richard Ze is helemaal met.. Hoe heette die organisatie ook al weer? Ja, ik weet het niet. Demi Dat weet ik niet met wat voor soort organisatie? Richard Nee dat is een samenwerking. Sacha Ja. Richard Maar ja. Ze heeft het wel voor elkaar gekregen. En ik denk dat zij eigenlijk wel die rol van wat de Cultuurcampus wil gaan invullen. Dat zij die kan gaan invullen. Demi Deels. Richard Deels. Sacha Ja en misschien ook wel dat IMPACT. Heb je daar van gehoord? Richard Ja, van Stefanie. Ja daar ga ik binnenkort ook mee zitten. Demi Ja wij ook. In april pas. Richard In april pas? Ja zij is ook super druk. Sacha Zij is ook echt druk ja. Richard Is grappig. Stefanie ken ik al heel lang. Sacha Ben je.. Was je bij die kick-off daarvan? Richard Nee. Ik kon niet. Helaas. Nee, ja IMPACT is ook zo'n ding. Maar ik denk dat zulke dingen nu opgestaan zijn omdat die campus er komt. En ze willen laten zien van luister: dit is eigenlijk hoe we het zouden willen zien.

100

Demi Ja, wij kunnen dat ook. Richard Ja precies. Weet je: het geld kan ook naar ons toe. Want er gaat enorm veel geld ook naar zo'n campus. Demi Ja, maar zie je het dan persoonlijk niet bijvoorbeeld dat zij met z'n alle een samenwerkingen kunnen aan gaan? Richard Ja tuurlijk, tuurlijk. Demi Om het soort van naar een hoger level te tillen? Richard Ik denk dat als die samenwerkingen er kunnen komen, dat het veel sterker staat. Sacha Ik heb wel het gevoel dat mensen, ook net als Stefanie en Indirah, ze hebben het super druk met hun ding en het is ook moeilijk om met hen af te spreken en echt tot iets te komen en weer tijd vrij te maken om daar weer met zijn alle over na te denken. Demi Alleen is het natuurlijk pas over vijf jaar, wordt het pas gerealiseerd. Richard De campus, ja. Demi Dus dan zou het toch soort van perfecte loop zijn, weet je wel. Richard Precies, ik denk dat als in die vijf jaar dat Stefanie bijvoorbeeld, of Indirah, de tijd wordt gegeven om iets op te bouwen. Sacha Om te ontwikkelen, ja.

101

Richard Maar kijk het ding met de gemeente is, want het komt dan natuurlijk vanuit de gemeente, is dat zij heel snel al plannen en idee hebben en vanuit daar gaan werken. Maar dan moeilijk een soort aanpassing komt. Dus ik weet.. Sterk zou zijn als Indirah en Stefanie echt kunnen laten zien en in contact blijven, volgens mij doet Stefanie dat sowieso heel goed, met de gemeente om die ontwikkelingen te laten zien. Zodat ze een plek krijgen in de campus of zeggenschap. Want Islemunda zelf die staat natuurlijk voor.. Die geeft podium aan nieuw talent. Een soort kweekvijver zijn ze. Bij mij, Cultuurcampus, dacht ik meteen aan.. dus initiatieven uit Zuid die een plek krijgen om zichzelf te ontwikkelen. Maar ik sprak ook andere mensen. Bijvoorbeeld een Boyd Grund. En hij zei van als ik denk aan een campus dan denk ik aan hbo studenten, universitair. Waar zijn de mbo studenten? Zuid is het meeste mbo opgeleid. Dus is er dan ook plek voor hun? Ik denk dat daar ook een soort focus op moet gaan komen. Maar als initiatieven, zoals Stefanie en Indirah, daar ook op gaan focussen en kunnen laten zien van wij spreken deze doelgroepen aan en wij kunnen ontwikkeling creĂŤren, dan is het alleen maar hopen eigenlijk dat de Cultuurcampus zegt: ja, er is een plek voor jullie. Demi Toevallig heb ik zeventien maart een afspraak met de creators, zeg maar, van plan Cultuurcampus. Richard OkĂŠ Demi En met Annemieke van der Kooij van Gemeente Rotterdam. Die dat allemaal reguleert. En daar wilde ik eigenlijk wel naar vragen. Wat is precies jullie.. Wat is precies het idee? En wat is de gang van zaken? Richard Ja wat ik.. De vraag is of ze dat echt specifiek gaan benoemen. Demi Nou ja er zijn natuurlijk al best wel veel concrete plannen geschreven en eigenlijk was het advies Cultuurcampus, heette eerst heel anders, en dat was een advies van een hoogleraar. Ik ben even haar naam kwijt. Richard Is dat uh... Demi Van de Erasmus Universiteit. Richard Ik weet wie je bedoelt. Demi Ik kom even niet op haar naam.

102

Richard Is met een 'J' volgens mij. Demi Ja haha, maar in ieder geval. Zij schreef in haar plan heel erg dat het moet komen vanuit Zuid en dat de invulling vanaf beneden moet komen. En daarna.. Richard Anders heb je nog steeds geen, kan je geen relatie opbouwen. Demi Nee precies. Richard Er blijft een afstand. Want wat er gebeurd als zo'n campus wordt neergezet.. Ook met een attractiepark dat op Zuid was neergezet bijvoorbeeld. Dat gaat komen. Sacha Ja, haha, welk attractiepark? Richard Ja er komt een attractiepark. Sacha I know. Ik zie elke dag dat vliegende restaurant naast mâ&#x20AC;&#x2122;n huis. Haha. Richard Ja die UFO. Die staat volgens mij ook super alleen. Maar het is niet bedoeld voor de meerderheid die daar woont. Snap je. Het is allemaal met gentrificatie, willen ze dat stuk aantrekkelijker gaan maken. Ik bedoel, hoeveel mensen worden er wel niet weggestuurd naar andere wijken of buurten. Snap je. Dus er is vanuit de bewoners weinig vertrouwen ook. Die hebben nu al zo van ja dat is niet voor mij. Snap je. Het gaat om representatie uiteindelijk. Sacha Maar wat denk je dat wij of jij, zeg maar, kan doen zodat die mensen wel het gevoel krijgen van we zijn dit echt voor elkaar aan het doen? Richard Nou wat ik nu aan het doen ben dus, met mijn project, is inderdaad ook die informele cultuur zichtbaar maken in ieder geval. Ik denk dat dat de eerste stap is. Want er worden nu dingen gedaan, zonder na te denken over die eerdere stappen die gedaan moeten worden. Want iedereen schreeuwt wel dat ze het weten. Ik bedoel de gemeente schreeuwt ook wel dat ze het voor Zuid doen en la la la la. Maar ze missen een aantal stappen. Weet je. Niet iedereen is ook nog aan boord bij hun ook. Toen ik nog met mijn onderzoek bezig was wisten heel veel mensen er niet van of hadden niks gehoord. Dan heb je echt heel veel mensen overgeslagen, belangrijke sleutelfiguren.

103

Dus ja, ik probeer dat nu zichtbaar te maken en ook telkens opnieuw te zoeken naar de cultuur achter de cultuur. Maar ja kijk, conclusie is ook: er is ook niet zo heel veel op Zuid. Ik bedoel, de mensen die we kennen, in de meeste gevallen, is dat ook wat het is. Sacha Maar ik heb wel het idee dat er op Zuid heel veel mensen wel dingen doen, maar niet weten waar ze moeten zijn of.. Richard Ja! Sacha Want bijvoorbeeld een vriend van mij die, ik weet van hem, hij zit op zijn kamertje muziek te maken, hij zit kleding te bedrukken, hij zit logo's te ontwerpen, maar niemand weet dat. Richard Ja, ja, precies Sacha Dat soort mensen zijn er denk ik heel veel, maar ja hoe... Richard Daar moet je achter komen en daar probeer ik nu platform voor te creĂŤren om in ieder geval je verhaal te kunnen doen. Zodat wij die naar buiten kunnen sturen. Het geluk hebben dat wij EMI achter ons hebben. Dus dat is ook een groot netwerk. Maar het gaat denk ik nu om het zichtbaar maken inderdaad, ook waar jouw vraagstuk over gaat, bij de informele cultuur zelf, bij organisaties bovenaf, maar zeker bij de gemeente ook. Demi Het moet even gewoon wat meer stem krijgen, zeg maar. Richard Ja het moet meer backbone krijgen. Het fundament is gewoon niet heel sterk. Sacha En hoe zie je die rol van de bewoners er in dan? Omdat ze nu natuurlijk zeggen: ja het komt niet voor ons. Richard De rol van de bewoners is, wat ik zeg, het gaat om representatie. Dus als we het over de campus hebben, dan moeten er mensen in gaan zitten of initiatieven in gaan zitten waar de bewoners zich mee kunnen identificeren. Snap je? Sacha Ja.

104

Richard Ik zeg maar wat, al is het een Y.M.P. Als Y.M.P. daar dingen doet, al zijn workshops of al zit hij daar met zijn kantoor alleen. Dat mensen uit de buurt weten: oké, die gast zit daar en dat betekent dat ik ook gewoon, in a way, welkom ben. Snap je? Ik bedoel, als daar.. Ik ga zelf niet als Conny Janssen en Circus Rotjeknor daar zitten, snap je, en daar universitaire studenten aan het werk zijn. Ik heb daar niks te zoeken, je gaat mij niet kunnen begrijpen, je gaat de mensen daar niet kunnen begrijpen. Op Zuid gaat het voornamelijk om maatwerk, weet je. Er is in geen enkel onderzoek heel duidelijk wat de behoeftes zijn. Sacha Nee, dat is best wel persoonlijk hè? Richard Het is heel persoonlijk. Dat maakt het ook lastig, maakt het heel veel werk ook. Sacha Ken je mensen die bij de Buzinezzclub zitten? Richard Ja, ik heb daar een tijdje gewerkt ook. Sacha Die doen dat ook best wel zo persoonsgericht koppelen aan.. Richard Die doen dat ja, dat is heel erg maatwerk ook ja. Dat is een hele goede manier. Een hele goede manier om startups te creëren. Vanuit een soort problematiek. Die doen dat heel goed. Sacha Ja en denk je wel? Kijk oké de Intertoys wordt nu een beetje aan de kant geschoven, of tenminste.. Richard Ja dat idee heb ik ook. Sacha Wij hadden.. Ja je was er niet bij, je kwam toen pas later binnen, maar toen hadden ze verteld dat in eerste instantie zouden ze het een soort van mogen gebruiken van de gemeente zonder echt huur te hoeven betalen. Maar de gemeente zegt: sorry, jullie zijn Hogeschool Rotterdam, jullie hebben prima budget om gewoon huur te betalen. Maar als Hogeschool Rotterdam huur gaat betalen, wil Hogeschool Rotterdam ook iets te zeggen hebben. Richard Oh ja. Sacha En daar komt dan bij dat die Pastor.. Hoe heet hij? 105

Demi Marco Pastors. Sacha Marco pastors van NPRZ. Richard Leefbaar Rotterdam. Sacha Die wordt opeens een beetje nerveus van cultuur en van urban. Richard Ja dat bedoel ik dat is ook weer zo een instituut. Sacha Opeens vind hij dat dan niet meer zo.. Richard NPRZ is zo een instituut die zulke dingen alleen maar aan het roepen is omdat het een trend is en eigenlijk geen, volgens mij, geen kennis heeft, niks, over wat het inhoudt, waar het naartoe zou moeten, wie je daarvoor moet inzetten. Sacha Ja en hij heeft dus nu gezegd dat hij vindt dat het op Zuid dan vooral gaat over urban, over spoken word, maar dat het dus niet meer gaat over elitaire kunst en cultuur, terwijl dat moet ook gewoon kunnen, dus daar wordt hij nu een soort van allergisch voor, ja rare.. Richard Ja, maar hij is, ik vind dat ook heel raar. Sacha Dat dat dan opeens nu.. Richard Ik vind het bijzonder dat hij het al zo snel kadert. Sacha Juist, ja.

106

Richard Want al die spoken word, tuurlijk, het is ook gecreĂŤerd en dat is niet per se slecht naar bijvoorbeeld een Y.M.P. toe, maar wat, kijk dit is het gevaar wat er gebeurd als je de informele cultuur geen plek geeft. Instituten zoals theater Rotterdam, theater Zuidplein, whatever, noem maar op, die hebben een klein netwerk, die zien een paar mensen bewegen vanuit Zuid. En dat zijn dan gewoon de aanspreekpunten. Die worden overal ingezet en wat er dan gebeurd als je zo een initiatief veel plek geeft, is dat wat het geluid gaat worden van Zuid of van whatever. Dat wordt het geluid. En dat is wat hij ziet nu ook, terwijl er zoveel meer is. Er is ook gewoon heel veel beeldende kunst of wat elitair benoemd kan worden, maar dat moet je gewoon zien en een kans geven. Dus ik vind het ook raar dat hij het dan zo gaat kaderen. Sacha Dus nu, voor dat pand, willen ze.. wat zeiden ze nou? Het moet.. Demi Het idee was natuurlijk een soort culturele hub. Kunst en cultuur moest de basis vormen. Sacha Maar dat mag het dus nu niet meer zijn. Richard Dat mag het niet meer zijn?! Sacha Nee. Richard Terwijl dat hard nodig is. Sacha Dat mag niet het hoofd.. Demi Ja het wordt nu meer een werkplaats van Hogeschool. Richard Gewoon een kantoor? Demi Nee, dat niet. Sacha Het wordt zeg maar wel nog een soort van creatieve werkplek, waar studenten een plek kunnen krijgen, waar mensen nog steeds, bewoners, nog steeds binnen moeten kunnen lopen en Reinier en Dafne willen er dan wel voor pleiten om die culturele hub vanuit onder wel te laten zijn, maar niet echt vanaf boven te communiceren dat dat het is.

107

Demi Het mag niet alleen dat zijn. Dat was het eigenlijk. Sacha Maar ja, wat ik dan denk is, dan ga je een soort vaag imago creëren en uitstralen wat je dan.. Richard Niet bent. Sacha ..wel of niet bent. Richard Dan ga je ook heel veel mensen afsluiten, ja. Sacha Dan weet niemand meer waarvoor je daar terecht komt. Richard Weet je waar bewoners echt geen behoefte aan hebben, is studentjes die in hun stad komen en gaan zeggen wat ze moeten of wat ze kunnen doen. Dat is jammer wel. Demi Ja het is wel jammer ja. Sacha Ja, daar baal ik ook echt wel van. En ik vind het ook moeilijk. Want bijvoorbeeld, ik woon ook op Zuid. Alleen mensen verwachten dat misschien ook niet altijd van mij. En vorige keer sprak ik ook iemand aan en toen was ik toevallig met iemand die zegt: ik ben onderzoek aan het doen. En toen dacht ik al ooooh.. Toen zei die man: “nee, en ik heb al honderd enquêtes ingevuld en jullie komen hier allemaal maar.” En dat is ook gewoon zo jammer dat je.. Richard Ja er is al een soort.. Dat is het vertrouwen. Sacha Ja precies, dat is zo jammer, dat dat een soort van nu al is gebeurd. Want nu moet je met alles.. Demi Maar mensen probeer zich wel echt in te zetten, zeg maar. Sacha Ja maar je moet nu wel met alles zo voorzichtig zijn, hoe je zet zegt.. Richard Hoe je benaderd.. Tone of voice.. Is heel belangrijk bij deze mensen. 108

Sacha Ja, ja, ja. Richard Maar ook bij initiatieven. Heel veel initiatieven zeggen ook: fuck off. Is gewoon klaar. Sacha Is echt wel moeilijk. Ik denk wel sowieso dat het goed is dat dit nu gewoon gebeurd, dat mensen er over aan het praten zijn, dat er over na wordt gedacht, maar het is echt wel.. Demi Dat zegt toch ook al genoeg. Sacha Ja. Richard Zeker. Demi Er wordt in ieder geval over gepraat. Het is in ieder geval niet een stilzwijgend thema of zo. Richard Nee, nee, nee. Maar er moet ook echt iets mee gebeuren hè. Er gaat gewoon geld gepompt worden op Zuid. Sacha Maar ja, ik ben heel benieuwd wat het gaat doen voor de mensen die nú daar wonen en.. Richard Nou als ik kijk naar bijvoorbeeld zo'n Intertoys, als wij zo'n podcast aan het opnemen zijn.. Er gluren wel mensen naar binnen. Sacha Ja, mensen zijn echt nieuwsgierig, ja. Richard Of dat te maken heeft met wie we aan tafel hebben zitten of niet, maar er hoeven maar twee mensen te zitten waarmee ze kunnen identificeren en zeggen: “ey, cool man”. En ik denk wel, het zou fijn zijn als de Intertoys wél zo'n plek zou worden. Waar mensen gewoon binnen kunnen lopen en zeggen: “ey, dit is wat ik wil doen. Help mij er mee gewoon.” Je weet toch. Ik had het idee voor EMI om samen met hun dan een soort Rat Rack te gaan creëren. En daar moeten mensen gewoon doorheen kunnen scrollen in principe en zeggen: “oh, met hem wil ik iets of dat initiatief, daar kan ik me mee, daar kan ik me in vinden.” En het kan in principe nog steeds wel als het… 109

Sacha Ja ik denk niet zo hoe je het zou willen, snap je. Richard Ja qua uitstraling. Sacha Daar baal ik wel echt van. Want, ken je Triple ThreaT in Haarlem? Van Okrah? Richard Nee, nee. Sacha Oh, moet je een keer opzoeken. Die doen het dan wel voor een iets jongere doelgroep, maar die hebben ook een soort plek gecreëerd waar die kinderen gewoon kunnen gamen, hun haar kunnen knippen, maar ze kunnen ook basketballen, dansen, weet je, whatever. En iedereen die daar is, is een soort van grote broer die ze normaal op de straat zien die iets verkeerds aan het doen is en hier is hij iets goeds aan het doen. Richard Hier is hij iets goeds aan het doen. Sacha Als ze zien van: oh, één van de jongeren kan super mooi logo's maken. En ze hebben ergens iemand die iets wil, dan zeggen ze: “oh, we hebben hier echt een heel getalenteerd iemand, ga maar kijken wat je kan doen.” En als dat daar komt.. Richard Dat zou daar precies moeten zijn. Sacha ..zou het echt perfect zijn. Maar ik ben gewoon zo bang voor wat er nu weer is gezegd van bovenaf, van Hogeschool, van NPRZ, dat het gewoon jammer is dat die mensen niet luisteren.. Richard Omdat ze het niet inzien, niet in het veld zitten en ook gewoon niet vandaan komen. Sacha Nee ook niet. Demi Ja maar dan als nog, als je het van zoveel kanten hoort, gaat er dan geen lichtje branden? Sacha Ik vind dat moeilijk want dat is ook..

110

Richard Ik zeg je eerlijk, ik wist niet dat ze die Pastors, hij is de directeur hè. Dat wist ik dus niet. En toen ik daarachter kwam dacht ik: dat gaat sowieso fout. Demi Ja? Richard Ja leefbaar Rotterdam die heeft niet de beste intenties als het gaat om.. Sacha Nee. Richard .. de minderheid. Sacha Maar ik denk dan gewoon: kijk wat wij bij ons op school leren, hoe we dingen moeten aanpakken, hoe je een heel onderzoek moet doen. Richard Het is best.. ik heb daar best wel moeite mee. Sacha En dan zie je nu dat even één iemand van boven zegt: “nee hoor, daar ben ik allergisch voor, dat gaan we niet doen.” En dan gaan we het niet doen. Waar is je onderzoek? Waar is je draagvlak? Waar is je.. Richard Precies. Sacha Ah en daar kan ik dan zo gefrustreerd van raken. Dat je dan gewoon zelf allemaal die stappen netjes aan het ondernemen bent en echt gewoon wil.. Richard Ja en dat is waar ik moeite mee heb. We leren al die dingen, maar er zijn mensen van boven af die die shit helemaal niet gebruiken. Sacha Nee. Richard En gewoon conclusies trekken en dat is oké. Demi Ja dat zijn mensen met teveel invloeden. Richard Snap je. En dan denk ik van: oké dan ga ik het ook gewoon op die manier doen, snap je? 111

Demi Ja maar ik denk wel dat de manier, hoe wij het moeten aanpakken.. Richard Ja je moet wel. Het moet zo, je moet het kunnen verantwoorden. Demi Je weet wel waar je het over hebt. Richard Je moet het onderzoek gaan doen. Je moet op het veld zijn, met mensen praten. Zo'n directeur die doet dat niet joh. Waar komt hij vandaan? Niet eens uit Rotterdam, toch? Sacha Ik weet het niet, wat moeten we daar nou tegen doen? Richard Ik zou bijna zeggen guerrilla stijl. Sacha Nee, maar dat is toch.. het is toch jammer want er zijn zoveel mensen die gewoon nu denken: oké dit moeten we gaan doen, we moeten iedereen erbij betrekken, we moeten er wat van maken. En dan ja.. is toch.. Dan denk ik zo moeilijk is het niet om gewoon.. Richard Nee! Het is tsss.. Zuid is een probleem. Het stigma wat er omheen hangt is gewoon.. Sacha Het is een uitdaging haha. Richard En ik zelf, kijk, ik ben er opgegroeid en ik woon er nog steeds. Ik heb het heel lang niet meegekregen. Voor mij was het gewoon normaal, zoals het was. Maar ik ben er wel achter gekomen, op een bepaalde leeftijd, dat ik dacht van oké wacht even de dingen die ik in de stad kan doen, die kan ik op Zuid niet doen, ik moet elke keer de metro pakken. Dus toen kwam ik er wel achter van oké Zuid loopt wel achter. Het cultureel kapitaal is gewoon heel laag. En dat nu al twintig jaar verder, er geen initiatief is die eigenlijk zegt van: “bij ons kan je op een hoger level ook wel, dat de kwaliteit ook op een bepaald niveau zit, dingen doen.” Demi Maar je hebt het dan over cultureel kapitaal als in? Een hoger segment of zo?

112

Richard Nou er is geen bewustzijn van wat er mogelijk is. Heel veel mensen kennen bijvoorbeeld de SKVR ook niet, de jongeren. Dat vind ik al best wel problematisch. Ook CKV wordt op een ander manier gegeven dan.. Sacha Oh ja joh? Richard Er wordt niet heel veel aandacht besteed aan Boijmans, dat soort dingen, zulke musea. En dan praat ik uit mijn eigen ervaring, toen ik op de middelbare school zat. Sacha Op welke middelbare school zat je? Richard Hugo de Groot. Demi OkĂŠ, maar denk je dat.. ja ik weet het niet.. Sacha Want kijk nu, bijvoorbeeld EMI zegt heel erg we moeten laagdrempelig zijn, maar jij zegt nu eigenlijk er moeten ook.. Richard Nee, nee de toegankelijkheid moet erin zitten, maar wat we meegeven dat moet wel op kwaliteitsniveau zijn. En dat.. dat.. Sacha Denk je dat mensen misschien beledigd zijn als er soort van laagdrem.. niet laagdrempelig, maar een beetje.. Richard Ik denk wel dat je ze moet uitdagen. Sacha .. dat er activiteiten worden aangeboden die eigenlijk te makkelijk zijn of.. Richard Ja ik denk, het aanbod moet wel op een leveltje zijn, vind ik. Ook om ze uit te dagen en competenties te laten zien. Als je.. ik bedoel rap workshops en spoken word events, daar ben ik het dan wel met Pastors eens, dat is wel te veel. Dat wordt wel teveel gedaan. Maar dat komt, wat ik zeg, omdat er een bepaald geluid wordt gemaakt dat populair is of wordt en dat wordt dan heel vaak ingezet. Dan krijg je overvloed en dan is het ook niet meer spannend. Demi Overvloed is nooit goed.

113

Richard Nee, dan is het niet meer spannend. Voor niemand meer. Ik weet nog toen Y.M.P. pas was begonnen met zijn spoken word events en theater Zuidplein. Fantastisch! De kleine zaal was altijd vol en er kwamen leuke mensen. Maar op een gegeven moment gingen andere partijen hetzelfde doen en hij ging het ook steeds meer doen. Ja, dan heb je teveel van het goede. En dan gaat de kwaliteit er van af. Demi Dan is het niet meer geloofwaardig. Sacha En dat is natuurlijk ook met die eis vanuit het cultuurplan. Dat mensen hem opeens overal voor gaan vragen omdat ze dan denken dat ze aan de eis voldoen van.. Richard Ja ik hoopte dus afgelopen keer, toen Big J kwam, dat hij er bij zou zijn. Dat was het plan, maar hij was in Amsterdam. Want wat ik mij heel erg afvraag, daarmee neem ik hem niks kwalijk. Hij wordt natuurlijk heel veel gevraagd. De vraag die ik voor hem heb: “voel je dan druk om Zuid te representeren en het dan toch allemaal te doen, al die aanvragen daar op ja te zeggen?” Ik zou zelf gewoon heel veel nee zeggen dan. Demi Ja? Richard Ja. Omdat je die overvloed anders gaat creëren. En het gewoon niet meer.. Demi Ja, maar wat je zegt, willen ze juist niet iets laten zien zeg maar? Richard Wat ik zou doen is dan binnen mijn netwerk geen checken. Oké wacht even, jij vraagt mij dit.. Sacha Wie kan ik dan aanbieden, ja. Richard Probeer deze gast eerst.. Snap je? Demi Ja, juist. Sacha Dat is ook zo, want nu zie inderdaad ook dat de zichtbaarheid die er is, ligt op een paar personen.

114

Richard Op een paar mensen, op een paar gezichten en dat is.. Sacha Terwijl er zit veel meer omheen. Richard Super veel. En kijk wat hij dan wel weer goed doet, is met zijn platform al die andere, de informele cultuur, wel een podium geven. Maar dat is ook maar één bepaald geluid. En dat is goed, maar er zijn zoveel andere geluiden die ook een podium nodig hebben. Sacha En ik heb wel het idee dat veel nu focussen op: oké, we gaan richten op de jongeren. Dat die gewoon hun talenten kunnen gaan ontwikkelen. Richard Ja er wordt heel veel op jongeren gefocust, maar er zijn ook mensen van onze leeftijd bijvoorbeeld, die ook geen plek hebben. Sacha Juist. Richard Die zich ook moeten kunnen ontwikkelen. Sacha Want het is ook nu, als je er inderdaad niet in zit of je kent de mensen niet, kom je er ook heel moeilijk bij. Richard En het is best voornamelijk op het commerciële gericht, wat er is. Maar er is niks, er is nul op niche gefocust op Zuid. Een plek als MONO op Zuid, zou ik zelf een paar jaar geleden echt flex gevonden hebben. Er was een tijd, had je RAAF, ik weet niet of je dat kent. Dat zat eerst op de Hillelaan en dat is toen verhuisd naar Factory010. Want de Hillelaan, voor mij was dat echt de spot. Daar kon ik heen, met mensen praten weet je wel, dan ging het over muziek, ik kon daar een beetje draaien als ik wilde, dat soort dingen. Het was wel gewoon een cafeetje, maar met allemaal like minded people. Demi Hoezo is dat verhuisd eigenlijk? Richard Ik denk, ik weet niet precies waarom ze verhuisd zijn. Sacha Nu zijn ze helemaal gestopt toch?

115

Richard Nu zijn ze weg. Helemaal weg ja. Zonde. Demi Ze zitten ook niet meer bij... Sacha Nee. Demi Ik dacht het nog wel, bij Maashaven. Sacha Nee het is.. Richard twee jaar geleden al, zo iets. Sacha Nee, toen waren ze er nog. Demi Oh jammer joh. Maar dat was ook niet echt een goede spot toch? Sacha Maar wel ergens inderdaad twee jaar tot nu ergens zijn ze gestopt. Richard In ieder geval ik ben er denk ik anderhalf tot twee jaar terug voor het laatst geweest. Sacha Ja ik ook zo iets. En daarna hoorde ik inderdaad dat ze zijn gestopt. Ik weet ook niet waarom eigenlijk. Wel goed om te weten. Richard Ja dat zou ik even checken. Demi Ja die locatie waar ze naartoe waren gegaan was niet echt.. Sacha Ja sowieso zit je dan niet meer echt midden in.. Richard Nee dat was het ook niet voor hun denk ik. Ik vond dat al jammer. Op de Hillelaan was het perfect. Was niet zo heel groot. Ik denk iets kleiner dan dit. Demi Dan zit je gewoon in de wijk.

116

Richard Ja, precies. Bij mensen die je wilt bereiken ook. Want in Bloemhof ken ik veel mensen die gewoon creatief bezig zijn. Sacha Ja je hebt wel natuurlijk die huiskamer plekken, soort van. Richard Van wie dan? Sacha Het Klooster en dat soort dingen. Richard Ja, ja precies. Sacha Maar daar zie je ook vooral jongeren, of echt wat oudere mannen die samen thee aan het drinken zijn. Richard Veel jongeren, maar ook de.. Ja het is echt een buurthuis. Ze kunnen het echt veel gaan proberen, maar ze gaan niet van dat imago af. En het trekt gewoon geen jongeren. Ik weet nog met Helderheid, dat is bijna tien jaar geleden zo, toen hadden we daar elke woensdag Helderheid bokaal. En daar trokken we wel gewoon de juiste mensen, maar ook niet altijd veel. Het waren ook vaak dezelfde mensen die kwamen. Dus op een gegeven moment ben je gewoon met vrienden leuke dingen aan het doen. Ik denk echt dat het zeker twee, drie jaar heeft gekost voordat het echt volle zalen trok. Maar ja, dat is ook niet meer. Dat is ook zes jaar geleden gestopt of zo. En sindsdien is er niks voor in de plaats gekomen daar. Dus dat mensen denken ja daar is gewoon niks meer voor ons. Dus van dat imago af te gaan dat is gewoon heel lang. En daar moeten ook gewoon de juiste mensen in zitten. Zelfde verhaal met de campus. Nu zit Humanitas daar en volgens mij vragen ze ook super veel geld voor huur. Volgens mij, Big J heeft daar zijn studio. Hij betaald zeshonderd euro per maand. Sacha Waar zit hij dan? Richard In het Klooster ook. Sacha In het Klooster. Demi Zeshonderd?

117

Richard Zeshonderd per maand om die studio te huren. Terwijl ik zou denken, vanuit het Klooster, vanuit Humanitas, dat je dat of voor een hele lage prijs zou moeten geven. Maar ja misschien vinden ze dat wel laag. Demi Is dat laag? Dat is veel! Echt extreem hoog. Richard Veel ja. Demi Meer dan een huis. Richard Ja, snap je. Het is ook super hoog. Demi Nee sorry, dat gaat er niet in bij mij hoor. Richard Nee bij mij ook echt niet. Toen hij het aan me vertelde dacht ik: woow, krijg je dat niet gratis? Sacha Maar ook als je ziet dat ze daar best wel veel dingen doen. Dus je zou denken dat ze het ook weer niet nodig hebben om.. Richard Nee precies. Dus ze brengen daar ook gewoon mensen heen. En die zaalhuur moeten ze dan ook weer voor betalen, als ze dat willen huren. Dat is ook gewoon vijfhonderd euro. Demi Dat is echt veel hoor. Richard Is focking veel geld. Demi Oh jeetje mina, nou dan maken ze het niet echt makkelijk. Richard Nee precies. En dat bedoel ik met die toegankelijkheid. Snap je. Dus je zou in dingen moeten faciliteren.

118

Sacha Vooral een buurt.. want dit is wel raar trouwens even. Ik werkte in Den Haag bij een zaalverhuur locatie. Oké, daar vraag je gewoon hoge prijzen voor je zaal. En altijd als er dan mensen kwamen met ja ik heb een feest of een familie ding. Dan zij ik altijd: joh ga naar een buurthuis, daar kan je meestal... Maar dat is dus niet zo, wat daar betaal je ook gewoon rustig.. Richard Ja daar betaal je ook gewoon veel geld. Sacha Bizar hè. Demi Mensen weten waarschijnlijk ook dat ze het er voor kunnen vragen. Want er zijn dus wel mensen die het betalen. Richard Ja.. Ik denk dat. Maar ik denk dat ze ergens ook wel gecornerd zijn.. Sacha Ja dat denk ik ook wel. Richard .. om die bedragen te vragen. Want, dat is een aanname, ik weet niet hoeveel de gemeente meer investeert in zulke initiatieven ook. Dus zouden ze het geld ook zelf moeten binnen halen. Snap je. Bijvoorbeeld het Klooster heeft nu ook de wijkkeuken. Dat is ook weer een verdienmodel. Demi Ja klopt, dat is waar. Richard Dus het is voor iedereen even lastig. Sacha Oké, maar eigenlijk zit er dus nog wel een gat voor een beetje onze leeftijdscategorie? Richard Ja.. en ik zou.. Wat ik probeer is die balans te vinden tussen het commerciële, het populaire en ook die niche. En dat is voornamelijk dan de informele cultuur naar buiten brengen. En voor mij hoeft het niet allemaal om Zuid te gaan. Dat heb ik met Rajiv ook besproken. We doen altijd als het om Zuid gaat, altijd van: dan moeten het mensen uit Zuid zijn en dit en dat. Maar als de kwaliteit ook niet altijd bij iedereen even hoog ligt, wat je wilt gaan uitstralen, dan hoeft dat ook gewoon niet. Snap je? Sacha Dat ben ik wel met je eens, ja.

119

Richard Ook nu zitten we een beetje te puzzelen van, weet je, gelukkig heb ik laatst twee mensen uit m'n groep kunnen overtuigen, van we moeten mensen buiten Zuid ook gewoon interviewen of uitnodigingen voor de podcast. Die ook onderdeel is van die informele cultuur. Om het ook binnen Zuid kenbaar te maken. Snap je? Want voor mij is het belangrijk dat niet mensen per se van Zuid dingen gaan doen, maar dat er óp Zuid dingen gebeuren. Demi Ja? Richard Ja dat is voor mij meer.. Dat is belangrijker. Demi En dan niet.. maar.. Wil je dan voor dat soort dingen juist gebruik maken van wat er al is? Weet je wel? Om het niet weer van buitenaf te laten.. Richard Nou ik... Tuurlijk. Als het mensen op Zuid zijn of initiatieven op Zuid zijn die in het, whatever wat we gaan doen, in het kader passen. Tuurlijk. Maar waar ik een beetje tegenaan loop is dat we die segmentatie zo gaan houden anders. Als we alleen maar met Zuid.. Als we dingen op Zuid gaan doen dat we alleen maar Zuid bezig zijn. Want dan blijft het eilandje van ja, van Zuid. En dan blijft het buiten het geheel van Rotterdam, van het centrum. Terwijl dat soort.. niet alleen de brug moet die verbinding zijn. Snap je wat ik bedoel? Mensen vanuit centrum moeten ook gewoon zonder twee keer na te denken naar Zuid kunnen gaan. Sacha Ja en inderdaad ook gewoon een keertje komen. Want dat merk ik wel heel erg ook met mensen die ik nu spreek die dan een keertje op Zuid komen, die zeggen: na.. Richard Dat is nog steeds! Toch?! Sacha .. ik wist helemaal niet dat het hier zo leuk was en dat je hier zo leuk woont en ja vroeger was het altijd “oh daar moet je echt niet naar toe gaan hoor.” En ik verbaas mij daar elke keer weer over. Richard Ik krijg soms heel moeilijk vrienden bij mij over de vloer hè. Demi Echt?

120

Richard Ja die zeggen gewoon: “nee man, ik wil gewoon niet na twaalven bij jou in de buurt gaan lopen.” Demi Ik kan mij daar echt niet in inleven. Ik woon niet in Rotterdam Zuid, ik woon in het centrum en ik heb ook nooit in.. Ja mijn vriend woonde heel lang bij Rotterdam Zuid en ja ik heb daar nooit over nagedacht of moeite mee gehad. Maar dat verschilt ook gewoon denk ik per opvoeding of zo hoor. Richard Ja tuurlijk. Demi Want ik heb dit nooit meegekregen, no offence. Maar ik zag Rotterdam Zuid niet als een plek waar ik niet moest komen of zo. Sorry, maar hoe ben je dan opgevoed? Sacha Ja, maar ja, je hoort het gewoon zo veel. Richard Het is gewoon een beetje geïndoctrineerd en dat is.. Demi Gek, vind ik dat. Richard Ja, ja, maar daarom wou ik zeggen van dat we wel een soort kwalitatief dingen, activiteiten moeten gaan plaatsvinden op Zuid. En dat.. Sacha Maar juist ook misschien met andere mensen, zodat ze ook zien.. Richard Ja.. en ook de mensen trekken want daar gaat het ook om hè. Als ik iemand van, ik zeg maar wat, een act van hier in het centrum die uit West komt daar zet, dan trekt het ook weer mensen van die omgeving naar Zuid toe. Snap je? Anders blijf je echt.. ik bedoel het is al gesegmenteerd. En het blijft zo anders. Sacha Ik had dat laatst. Dat was helemaal grappig. Er kwam een wijkagent, die kwam naar mij toe en hij dacht dat ik, ik liep letterlijk in mijn straat, maar hij dacht dat ik daar niet woonde. Dus hij zei: “zoek je iets?” Richard Zoek je iets?!

121

Sacha Ik zeg: “hoezo?” Ik zeg: “ik woon hier, dit is mijn huis.” “Echt waar??” Ik zeg: “ja.” “Oh en hoe vind je het hier dan?” Ik zeg: “goed.” Richard Hoe lang woon je daar? Sacha Drie jaar nu denk ik. Richard Oké. Sacha En daarvoor ben ik zes jaar lang, ik woon nu in Carnisse, en daarvoor was ik zes jaar lang bij mijn vriend in Lombardijen, ongeveer. Richard Lombardijen! Oké. Sacha Ja. Dus ik zeg tegen die man: “ja, goed.” Hij zegt: “echt?! En hoe dan?” Ik zeg: “wat is dit voor vraag, zeg maar, ik woon hier, het is gewoon prima.” Richard Het is gewoon flex. Sacha “Nou, nou wat goed dat je dat vindt en mag ik een keer bij je komen koffie drinken om daarover te praten?” Richard wow wow wow wow. Sacha Ik dacht echt... Richard Waarschijnlijk heeft hij gewoon heel veel.. Sacha Maar dat is gewoon een wijkagent. Richard Oh oh een wijkagent. Sacha Van Zuid, die dan zo praat over Zuid. 122

Richard Die kale? Sacha Dat is denk.. hoe kan je nou.. Jij moet ook zeggen dat het hier goed is en leuk is en.. Helemaal verbaasd dat ik het daar naar mijn zin heb of zo. Dat is dat ik echt denk na dat kan niet. Demi Maar er zijn wel heel veel wijkagenten die wel heel erg maatschappelijk ook gewoon anders bezig zijn. Sacha Nou ik weet het niet hoor. Richard Je hebt eentje, daarom vraag ik is het die kale, want hij zit vaak bij het Klooster. Daar komen ze elke keer. Elke week hebben ze ook een meeting daar ook. Ik heb twee keer mee gezeten. En hij is wel heel positief. En tuurlijk hij is gewoon heel feitelijk dus hij zegt ook van: tuurlijk zijn er jongeren die rel schoppen. Maar hij zegt ook tegelijkertijd: dat is overal. Demi Dat is inderdaad overal. Sorry, maar bij mij voor de deur vindt er elke vrijdag, vinden er drieduizend ruzies plaats en zo. En ik woon midden in het centrum, ja no offence. Sacha Maar eerlijk, als ik in Lombardijen boodschappen ging doen, ik denk drie van de tien keer komt er een jongeren naar mij toe die vraagt of hij mee moet lopen om mijn boodschappen naar huis te tillen. Richard Ja. Sacha Nou dat heb ik nog nergens anders meegemaakt hoor. Richard Nee. Sacha En dat zijn gewoon dingen, dat weten mensen niet, of die staan er niet voor open. Of als je op ze af komt lopen gaan ze al.. Richard Media. Dat is wat.. Sacha Ja ook. Heel erg. 123

Richard .. wat bepalend is. Sacha Maar gelukkig kijken we al minder tv, misschien helpt het. Richard Ik heb al geen tv, al jaren geen tv. Demi Nee? Maar wat je zei over de cultuur dan bijvoorbeeld uit het centrum naar Zuid brengen, bijvoorbeeld hè. Ik werk zelf bij de kunsthal en ik zit daar op de marketing en communicatie afdeling. Ik zit er maar twee dagen in de week hoor, het is niet dat ik daar fulltime werk of zo. Maar vorig jaar, afgelopen zomer, heb ik meegewerkt aan een project: all you can art. Ik weet niet of je dat hebt meegekregen. En toen zaten we in het Gemaal en ook op de Brede Hilledijk, in drie panden, Groene Hilledijk bedoel ik. En daar.. dat was echt super, ja ik noem het laagdrempelig maar, dat was het ook. Want het was open en mensen konden er gewoon naar binnen lopen en iedereen was er gewoon kunst aan het maken en wijkbewoners gingen daar muurschilderingen maken. Dat ik dacht van nou dat vind ik gewoon tof. Richard Ja dat is lauw. Demi Ja dat is dan iets wat de kunsthal heeft georganiseerd, maar het werkt wel zeg maar. Snap je? Er moet gewoon een soort plek zijn vind ik. Dat had de Intertoys kunnen zijn, weet je wel, zo'n plek. Want dat was wel wat wekte. En tuurlijk was het dan georganiseerd door kunstenaars van IBB, ken je dat? IBB Curaçao. Richard Zegt me niks, nee. Demi Is wel tof, moet je maar eens opzoeken. En die hadden dat dan helemaal vormgegeven hoor. Die gaven daar dan leiding aan en zo. En die hielpen die mensen en die spraken met ze en zo. Ja dat was dan niet echt vanaf Zuid met Zuid, maar wel voor.. Richard òp Zuid. Demi Wel voor. Snap je? Richard Ja. Sacha Maar dat is een beetje wat EMI soort van gevaarlijk vind toch? Die zegt.. 124

Richard Die zegt: don't bring the troopers en whatever, dat soort shit. Sacha Ja, dus niet voor, maar door. Richard Ja Sacha Maar ik snap wel wat je zegt met.. mensen moeten ook gewoon daarheen komen. Richard Het moet onderdeel worden van het centrum. Demi Dat werkte dus ook. Daar kwamen ook bezoekers van de Kunsthal die kwamen daar ook naartoe. Richard En ik boedel, mensen uit de buurt weten ook heus wel wat kwaliteit is hĂ¨. Ik bedoel als de Kunsthal iets gaat organiseren dan zien ze ook van dat kan ik. Ze hebben een bepaald beeld daarbij en denken daar ga ik wel mee aan participeren. Demi Ja? Of juist niet? Richard Wel. Ik denk van wel. Tuurlijk er is een deel die het ook niet kan.. Demi Het was ook wel heel goed hoor en toevallig ook echt heel leuk. Richard Er is een deel die het misschien niet kent, weet ik niet. We vergeten dat we voor elke activiteit of evenement een andere doelgroep willen aanspreken, ook. Snap je? Het is niet elke keer dezelfde mensen die je wilt aanspreken. Sacha Nee en ik denk misschien ook wel dat het overschat is om te zeggen dat als je iets naar Zuid haalt dat dan heel Zuid zegt: nee, want dat is niet van ons. Tuurlijk die mensen zijn er misschien juist blij mee dat het ook een keertje daar is. Richard Precies er wordt overal, wordt er geen specifieke doelgroep genoemd, als het gaat om Zuid. En dat vind ik heel raar. Als een meisje aan mij vraag: waar staat die podcast voor? Dan zeg ik gewoon: voor de mensen die creatief bezig zijn op Zuid. Is niet voor iedereen. Hoeft ook niet. Snap je?

125

Sacha Klopt. Maar dat is het ook heel erg hè.. Richard Ik bedoel hier is het ook niet.. niet heel de buurt komt naar MONO. Snap je wat ik bedoel? Demi Ja. Sacha Wij hebben bij, dan bij onze minor Citybranding, geleerd dat je daar echt keuzes in moet maken. Richard Ja. Sacha Ik kies bewust dit. En dat is dan niet voor jou. Jammer, dat heb ik zo gekozen. Terwijl toch elke keer hoor je weer.. Demi en Sacha in koor Het moet voor iedereen zijn. Richard Ja, maar wie de is iedereen dan? Sacha En dan denk ik, ja dat gaat niet. Richard Ik ga mijn oma toch niet uitnodigen met één of andere elektronische avond? Sacha Nou weet ik niet, misschien heb jij een hele hippe oma. Richard Snap je wat ik bedoel? Sacha Nee, ja! Richard Het gaat sowieso denk ik om visie en mentaliteit. Daar kan ik mijn doelgroepen vaak op.. Sacha Dat heb ik nu heel erg, omdat ik mij ga focussen op de bewoners. Maar..

126

Demi en Richard Welke bewoners? Sacha .. wie dan? Want dat is alsnog geen doelgroep. Snap je? Dat is echt wel.. Richard Er is nog steeds geen doelgroep. Die fout wordt vaak gemaakt bij mensen bij de opleiding, heb ik gemerkt. Ja de bewoners. "Ja okĂŠ, ik ben ook een bewoner, maar ik ga niet komen." Sacha Ja ik ook, maar.. Richard Mij zie je niet gewoon. Sacha Ja bizar. Demi Dan voel je je al niet aangesproken. Sacha Want waar op Zuid woon jij? Richard Ik heb eerst in de Tarwewijk gewoond. Ik woon nu nog geen jaar in Oud-Charlois. In de Frans Bekkerstraat. Vlak bij Carnisse. Sacha Ja. Nee ik vind het lastig. Demi Maar jij doet echt super veel verschillende dingen hĂ¨? Richard Ja. Sacha Ja, ben je niet moe? Demi Want we zagen ook dat je voor theater Rotterdam.. Richard Ja dat klinkt heel leuk... is het niet per se. Demi Het klonk wel leuk ja. 127

Sacha Nee? Richard Nou, het voelt nog steeds projectmatig. Al wordt er wel gesproken over een langer contract. Wat ik er lastig aan vind is, je werkt in een team van vier. Dat is prima. Maar ik heb nog nooit meegemaakt dat je wordt gevraagd om aan iets te werken en dat er dan zo op je lip wordt gezeten vanuit educatie, marketing, whatever. We hebben nog nooit zeg maar solo met zijn vieren gezeten, aan tafel, om gewoon.. Sacha Nee? Oh. Richard Nee. Dus we zitten gewoon met zijn tienen aan tafel. En dan wordt er zo aangekeken van kom maar met iets op papier of kom maar met ideeën nu. En dat is heel, een soort pressure zit er op. Dus ik vind het gewoon niet heel fijn werken. Maar nu met de evaluatie ga ik dat wel zeggen. En als dat betekent dat ik weg moet, dan ga ik maar weg ja. Demi Je moet het wel doen omdat je het leuk vindt, toch. Richard Ja precies en we hebben, we zijn dan met zijn vieren. Iedereen heeft zijn eigen voorstelling, waar die dan de knopen bij doorhakt. Je werkt wel met zijn vieren bij elke voorstelling, maar er is één leider. En die van mij is dan op zeven april. Ik heb die dingen nog niet besproken, dus ik ga kijken hoe dat gaat. Maar ja, gewoon, er wordt ook gewoon niet slim gewerkt vanuit die andere drie. Dan denk ik ja. Ik zou het gewoon heel anders aanpakken en dat vind ik dan toch lastig. Samenwerken, ik vind het leuk, maar het is niet altijd mijn ding geweest. Demi Omdat je ook mocht kiezen met wie je ging samenwerken? Richard Nee, nee, nee. Nee het was gewoon een sollicitatieronde en toevallig kende ik er wel eentje en met haar kan ik het wel goed vinden. Maar voor de rest is het echt een beetje, ja ik weet niet, een beetje (woord dat ik niet ken) of zo, gewoon niet slim. Gewoon heel voorzichtig en heel erg met de gedachte van: iedereen moet evenveel betaald krijgen. Which I get, sowieso. Maar om een voorbeeld te geven: we hebben nu, ken je Marwan, die fotograaf? Misschien als je zijn werk ziet. Sacha Ja waarschijnlijk. Demi Vast wel.

128

Richard Vast wel. Maar dat is iemand, dat kost gewoon veel geld. Om zijn werk tentoon te stellen. Dus dat was het idee. En ik had al vanaf het begin, we zijn sinds februari bezig, gezegd van: als we nou goed met ons geld om gaan. Per voorstelling 750 euro budget. Dus daar voorzichtig mee om gaan. bijvoorbeeld voor één voorstelling, zeg maar driehonderd maar besteden, dan kan je dat budget meenemen. En nu wilde iedereen die Marwan hebben en.. Ik heb berichten. Ik ken hem goed. Hij woont ook op Zuid. Ik zeg van: “broer, luister ik ga je nu iets vragen, gewoon omdat het vanuit mij wordt gevraagd, maar je mag zeker nee zeggen.” Ja, gewoon te weinig geld. 150 euro kon ik hem maar aanbieden. Terwijl als we gewoon elke keer een beetje hadden gesnoept, dan kon het wel. Dat zijn dingen, daar denk ik dan voornamelijk, de rest dan niet omdat ze iedereen gelijk willen betalen. Ja.. geef iemand gewoon vijftig euro voor een kwartiertje dansen. Ja daar hoef je geen 150 euro voor te geven, snap je? Demi Zeker niet. Maar ze willen iedereen gelijk? Richard Ze willen iedereen gelijk betalen. En dan.. dat is gewoon niet slim. Omdat je dan gewoon, maak je elke keer kleine programma's. En ik had zegmaar voor de voorstelling die ik heb, de laatste dichters heet die, dat gaat dan over de last poets. Dat zijn soort van de grondleggers binnen hiphop, wordt gezegd. Nou daar heb ik hele grote ideeën voor, maar dat kan ik nu niet meer realiseren omdat iedereen zegt van: “nee, die moet 150 en die.” Ja.. voor wat? Voor tien minuten performance? Demi Oh jeetje ja. Het is heel frustrerend werken. Richard Frustrerend werken is het zo ja. Dus dat vind ik gewoon niet zo fijn. Demi 750 euro is ook wel flink weinig. Richard Is flink weinig, maar als je er slim mee om gaat kan je er wel veel voor doen. Demi Dat is waar. Richard En we maken voornamelijk programma's voor twee/drie uur max. Het zijn geen volle avonden, snap je? Het is maar net hoe je het brengt bij de mensen ook. Maar ja, is leuk. Demi Heel leuk.

129

Richard Ja het staat goed op mijn cv, daarvoor deed ik het. Demi Mooie kans, maar.. Richard Ik werd getipt door Sabine Martins, van het Gemaal ook. Zij werkt ook bij NPRZ. En toen heb ik gesolliciteerd. Sacha Ja. En dan zit je nog hier? En nog een opleiding? Richard Ja die opleiding ook nog en dan nog draaien, ik geef les bij hiphophuis. Sacha Ben je wel eens op school? Haha. Richard Jawel. Demi Heb jij nog een gouden tip of iets waarvan je zegt: neem dit mee in alles wat je nu nog gaat onderzoeken? Richard Voor jullie onderzoek? Transparantie. Ja dat is denk ik het belangrijkste. Gewoon open zijn over wat je aan het doen bent, wat je vindt, tegenover de mensen. Waar mensen op Zuid gevoelig voor zijn is die langdurigheid. Dus die duurzaamheid en de relatie. Je moet voorstellen dat er op Zuid heel veel is geprobeerd hĂ¨. Heel veel initiatieven zijn gekomen en zijn weggegaan en hebben dingen beloofd, waarschijnlijk, die ze niet hebben kunnen waarmaken. Dat voelt gewoon voor die bewoners en voor mensen die hebben meegedaan aan projecten, is dat gewoon kut. Weet je, als je iemand daar hebt gewerkt met iemand, ook al is het voor een workshop en dan dat nooit meer terugziet. Sacha Ja, dat vind ik zo erg, ook het gevaar als je zeg maar dus aan het afstuderen bent en ik stop met afstuderen en ik geef dat in handen van EMI dan nu. Je weet nooit of ze.. Richard Wat er mee gaat gebeuren. Sacha Ja.

130

Richard Wat wij nu gaan doen met Zuiderwind.. Ik denk dat ik zelf dat wel ga vol blijven houden. Wel ga doorzetten. Sacha Ken je de regels van school hierover? Richard Nee, zeg maar. Sacha Nee vertel maar eerst, ik vertel het je zo. Richard Wat mijn idee is, we hebben die podcast opgezet. Dat wilde ik gewoon door laten gaan, ja. Zelf nu doe ik inhoudelijk, met Boyd, maken we programma en de rest van het team die doet editten en social media, al die shit. Dus daar moeten we dan of stagiaires voor vinden. Dus we willen het wel gewoon gaan aanbieden bij EMI, van okĂŠ dit is onder jullie koepel. Daar kan je gewoon je stagiaires voor inzetten dan. Maar inhoudelijk blijven Boyd en ik gewoon wel zeggenschap hebben. Maar dat. En juist omdat het gewoon, we zijn de gezichten ervan en hij is host en ik co-host af en toe, maar ik ben voornamelijk de netwerker, ik communiceer met mensen, ik ben op zoek naar die informele cultuur en die probeer ik te koppelen. Dus het is gewoon raar als iemand anders dan opeens dat gaat doen. Maar wat zijn de regels dan? Sacha Je moet goed opletten dan alles wat je maakt, bedenkt, doet tijdens school is officieel eigendom van de Hogeschool Rotterdam. Richard Dat is mij nooit verteld.

131

Bijlage 11. Interview Indirah Tauwnaar

Indirah Tauwnaar is directrice en artistiek leider van House of Urban Arts, artistiek directeur bij Future in Dance en kwartiermaker bij SKAR ateliers. Indirah is, als cultuurmaker, vanwege haar kennis en inzichten op het gebied van kunst en cultuur en vanwege haar ervaringen met de doelgroepen op Zuid geĂŻnterviewd over verschillende zaken omtrent cultuur op Zuid. Binnen de transcriptie van het interview zijn enkele woorden en zinnen gehighlight op basis van informatie over de doelgroep en hun behoefte en op basis van informatie over het aanbod en de aanpak. _______ = informatie over de doelgroep en de behoeftes. _______ = informatie over aanbod en aanpak. Demi Wij doen beide onderzoek voor EMI, Expertisecentrum Maatschappelijke Innovatie. Ik weet niet of je er al eens van had gehoord? Indirah Ik heb er een keer van gehoord ja, maar ik weet niet precies wat ze doen. Demi Ze werken eigenlijk op super veel verschillende vlakken van wonen, werken tot onderwijs en nu is er dus ook een programma kunst en cultuur. Daarmee was het eigenlijk de bedoeling dat er een soort pand zou komen, maar eigenlijk is dat mede door de Corona crisis en het virus niet doorgegaan, omdat de Hogeschool nu andere prioriteiten heeft. Dus dat is wel jammer want daar hadden wij graag iets voor ontwikkeld, om daar een programmering in te krijgen en dan samen te werken met makers in het gebied. Maar nu moeten wij onze vraag iets anders vorm geven. Mijn vraag is een beetje gericht op de lange termijn in verband met de Cultuurcampus. Hoe ik een programmering of een vaste basis en de zichtbaarheid van de makers en de informele cultuur hier op Zuid vergroot. Zodat dat later een beetje een stabiele basis heeft voor die campus. Zodat het niet van bovenaf wordt ontwikkeld, maar juist vanaf onder. En Sacha.. Sacha Ja ik zit meer op de bewoners in Rotterdam Zuid, om te kijken hoe cultuurparticipatie nog meer gestimuleerd kan worden en hoe we ook mensen door middel van cultuur meer met elkaar kunnen verbinden. Even kijken hoor, ik zag ook dat jullie met Future in Dance staan voor inclusiviteit, diversiteit, roots en eigenheid en ook vanuit de innerlijke kracht. En ik wilde vooral vragen van, waarom vinden jullie dit zo belangrijk en komt dit dan vanuit jullie of hebben jullie eerst gekeken van wat was de behoefte van de doelgroep en dan sluiten we dat daar op aan?

132

Indirah We zijn natuurlijk sinds één februari, zijn we, Urban Arts. Dat had te maken ook met dat we ons gingen verbreden in disciplines en meer aansluiting bij de doelgroep zochten. En ook middels de verhuizing dat op die manier proberen te verwezenlijken. En waarom we kiezen voor die kernwoorden is omdat, dat is wat we in de basis en in de kern van onze activiteiten terug krijgen van de deelnemers. Ik heb zelf in 2015, heb ik onderzoek gedaan naar de doelgroep. De doelgroep was dan multidisciplinaire urban dansende makers. Dus mensen die bijvoorbeeld kapper zijn en ook dansen of custom designer zijn en ook dansen of social worker zijn en daarnaast dansen. Dus eigenlijk mensen die zich niet alleen bezighielden met dans, maar ook heel erg op dat maatschappelijk vlak zich ontwikkelde en uit onderzoek kwam eigenlijk deze kernwoorden. En daarna heb ik geprobeerd binnen mijn opleiding toen, dat was Codarts. En daarom is het ook wel grappig dat die cultuurcampus, dat dat één van de onderwerpen is in jullie interview. Maar wat ik eigenlijk constateerde op die school, is waar ze nu achter zijn gekomen en dat is dat ze totaal niet aansluiten bij wat er in de stad gebeurd. Ze hebben voornamelijk, tachtig procent buitenlandse studenten en die overige tien procent zijn mensen die zich óf hebben moeten wringen en wroeten binnen hun systeem, óf toevallig uitgekozen zijn op basis van, en dan quote ik gewoon mensen die auditie hebben gedaan, Codarts: "ja we hebben al een aantal types zoals jij, dus daarom kunnen we jou niet aannemen." En dat heeft niet alleen te maken met huidskleur, maar dat heeft te maken met een bepaalde methodiek die zij hanteren, een soort van hele hiërarchische ouderwetse structuur die binnen de kunst en cultuur eigenlijk op heel veel vlakken nog steeds heerst. Dat proberen wij te doorbreken door te zeggen: kijk naar je doelgroep, kijk wat je doelgroep vraagt, kijk wat je doelgroep nodig heeft en ga daar nou vraaggericht programma voor ontwikkelen in plaats van dat je gewoon iets maar gaat bedenken zoals een Cultuurcampus en gewoon er van uitgaat dat het gaat werken omdat jij één of andere wetenschappelijke studie hebt gedaan waar een heel groot gedeelte van de mensen die niet gehoord of gezien worden niet aan deel nemen, aan dat soort onderzoeken, aan dat soort studies. Ik heb bijvoorbeeld ook gemerkt in mijn onderzoek dat de methodes die wordt gebruik voor didactiek en voor pedagogiek, dat dat methodes zijn die zijn getest op westerse doelgroepen. Dus er zijn zoveel redenen waarom die niet westerse doelgroep of die doelgroepen die wel westers zijn, maar zich totaal niet aangesproken voelen door de Nederlandse cultuur zoals Bulgaren, Roemenen of Poolse mensen. Dat heeft gewoon te maken met een bepaalde denkwijze die heel erg is bedacht vanuit een wetenschappelijk niveau en niet een menselijk niveau. Daar lopen heel veel mensen tegenaan. Dat het onderzoek voornamelijk wordt uitgevoerd op een voor de hand liggende doelgroep, terwijl de doelgroepen die niet gezien of gehoord worden naar mijn idee cultuur divers en mooi maken. En cultuur gaat al 200 jaar verder dan klassiek ballet en beeldende kunst, maar in Nederland zijn we nog steeds, jammer genoeg, op een punt waar alles buiten autonome kunst niet gezien wordt als een gedoogde kunstvorm. En het wordt wel gezegd en er wordt wel geprogrammeerd en er wordt wel een diversiteit en inclusie code opgesteld, maar in de praktijk zien we eigenlijk dat het nog steeds niet is wat het zou moeten zijn.

133

Sacha En als je jullie doelgroep zou omschrijven qua leefstijl en karakter, wat zijn dat voor mensen? Indirah Sowieso vluchtig, digitaal georiënteerd, ze zijn ook eigenwijs, ze zijn jong ondernemend en ik denk wat ze uniek maakt is dat ze zich niet laten leiden door de mainstream, maar dat ze zelf ontwikkelen wat er niet is. Sacha En wat inspireert jou bijvoorbeeld het meeste aan die doelgroep? Wat zou je echt willen meegeven van hier put ik zoveel energie uit, door deze mensen? Indirah Nou, het feit dat ze gewoon, ze zijn jong ondernemers en ontwikkelaars, creators, makers en ze hebben niets nodig om iets van de grond te kunnen krijgen en wat je vaak merkt is dat er bij bepaalde studies, of bepaalde onderwerpen of dingen die ontwikkeld worden, dat er dan zoveel miljoen euro voor nodig is of er is zoveel mankracht voor nodig en deze kids, ze doen het gewoon met niks. En dat komt voort uit een drive, een overlevings drive, die heel veel mensen van huis of thuis uit niet meekrijgen. Dus als jij opgroeit in een veilige omgeving met een vader en een moeder en elke dag te eten krijgt en je leven er eigenlijk uitziet als iedereens leven die je maar op televisie ziet, dan heb je ook niet wat je extra zou hoeven te creëren of wat je nodig zou hebben om je eigen voortbestaan een bestaansrecht te geven, maar als jij komt uit een gebroken gezin, uit heel veel ouders of niet werken of in de zorg werken waardoor ze vaak niet thuis zijn, ze zijn geen deel van de opvoeding, er is vaak geen eten in huis, er is vaak geen geld om bepaalde dingen te doen, er is geen toekomstvisie. Ik kom zelf ook uit zo'n gezin dus ik weet precies waar dit over gaat. Dan geeft dat je een andere.. En dat is natuurlijk je, uit studies blijkt dan dat dat je lizard brain is en op het moment dat je dan angst voelt of onderdrukking voelt, dan ga je iets creëren dat niet bestaat en dan kan of een een angst zijn of een psychische stoornis, maar dat kan ook iets creatiefs zijn wat er voor zorgt dat er iets nieuws ontwikkeld wordt wat niemand eerder bedacht heeft. Daarom is die doelgroep zo belangrijk voor innoveren Nederland, voor innoverend kunst en cultuur land. Je hebt die mensen nodig. Want die mensen die.. Als je kijkt naar een Bill Gates of naar een Trump, dat zijn mensen die zo vaak hebben gefaald, met niks zijn begonnen. Dat heeft ervoor gezorgd dat ze zijn waar ze nu zijn, ja Bill Gates is dan dood, maar wat hij heeft neergezet op deze aarde is iets wat voor altijd zal blijven en wat succesvol is. Dat zijn natuurlijk hele grote succesverhalen, maar op kleine schaal is het precies hetzelfde. Als je weinig hebt, als je veel falen in je leven meemaakt dan kan het twee kanten op gaan. Óf je wordt psychisch niet in orde óf je wordt super succesvol en gaat nieuwe dingen creëren die nog niemand anders eerder heeft gedaan.

134

Dat inspireert mij heel erg aan deze doelgroep en het inspireert mij ook dat het mij scherp houdt. Want ik heb nu een mooi huis, en een mooie auto, geld genoeg om 3 keer per jaar op vakantie te gaan, maar er is een tijd geweest dat ik dat allemaal niet had. Er is een tijd geweest dat we geen water of gas en licht hadden omdat mijn ouders de rekeningen niet konden betalen. Er is een tijd geweest dat ik zonder vader opgegroeid ben. Dus al die fases waar ze doorheen zijn gegaan, zelfs die fase van dat je eigenlijk gewoon op het randje zit, waarbij je gewoon psychisch een crash krijgt, dat heb ik allemaal meegemaakt en daarom kan ik nu ook, als ze bij mij over de vloer komen, zeggen: hé, dit is ook voor jou, jij kan dit ook bereiken als je dat wilt. Als je gewoon zorgt dat je niet toegeeft aan je situatie, maar dat je altijd kijkt naar wat mogelijk is in de toekomst met hetgeen dat je nu in handen hebt. Sacha En denk je ook dat er een andere manier is van omgang met die jongeren? Want bijvoorbeeld ze kunnen als ze naar jou kijken, zich daar heel erg in vinden, van: oké dat heb ik ook meegemaakt, maar wat je eerder benoemde in die hele andere cultuur die er eigenlijk is in de kunstwereld, kunnen ze zichzelf waarschijnlijk ook niet goed vinden? Zeg maar, wat zie je van wat werkt echt bij die jongeren en wat werkt absoluut niet? Indirah Mijn methodiek die ik heb ontwikkeld gaat over inclusie. Het gaat erover dat zij eigenaar worden van hun programma. Dus je moet dingen bedenken waardoor ze zich niet voelen alsof ze maar weer alles moeten doen, waar ze niet op zitten te wachten of dat ze zich maar weer moeten bewijzen tegenover een wereld die eigenlijk helemaal niet voor ze klaar staat. Nee, maak ze deel van het gene dat je doet en stel vragen, vraag: wat heb je nodig, wat kunnen we voor je doen, wat is nu hot, wat vinden jullie belangrijk? Dat voornamelijk. Wij voeden niet alleen kinderen op, maar wij voeden ook ouders op. Wij vinden het belangrijk dat die ouders betrokken worden in hetgeen dat wij van de kinderen verwachten. Als wij merken dat iemand niet functioneert of iemand moeite heeft met bepaalde dingen in het leven, dan gaan we eerste een traject aan met degene om te kijken: oké waar komt dit vandaan of waar loop je tegenaan waardoor je je voelt hoe je je nu voelt. We proberen het op te lossen meer met kunst dan met gesprekken, maar in sommige gevallen is het voeren van een gesprek gewoon heel erg hard nodig. En we betrekken de ouders erbij, maar we vragen ook aan de ouders: wat hebben jullie van ons nodig? Sommige kinderen zijn als ze bij ons zijn super leuk en enthousiast en kunnen ze met iedereen lachen, maar thuis zitten ze alleen opgesloten in hun kamer. Dus de band die je hebt met de verzorger is heel erg belangrijk. Ik denk dat heel veel mensen dat onderschatten. Die verzorgers hebben het ook heel erg moeilijk. Meestal hebben ze ook meer zorg kinderen, ze hebben er niet één. Het zijn meestal alleenstaande ouders en als het geen alleenstaande ouders zijn, dan is de ene ouder super actief en is de andere ouder helemaal niet actief. En ze moeten altijd improviseren als het gaat over financiële ondersteuning, draagvlak, meldpunten. Hun hele leven is een fulltime baan en daarnaast moeten ze ook nog is fulltime werken om hun gezin te kunnen onderhouden en om te kunnen meegeven wat ze nodig hebben.

135

Sacha En voordat jullie begonnen met Future in Dance of met Urban Arts, wat deden jullie toen al voor de doelgroep om ze eigenlijk toen al te betrekken en te vragen van wat heb je nodig? Indirah Toen ik startte met dit hele Future in Dance verhaal gaf ik op twee plekken les. Ik gaf les in Horn en in Rotterdam. In Horn waren het allemaal kids met ouders met bedrijven en vrijstaande huizen, twee auto's. Allemaal dat soort kinderen. In Rotterdam (Ik zeg Rotterdam, maar het waren kinderen uit het hele land, we repeteerde in Rotterdam) was het een mix van kids, waren het verschillende kids. Dus uit een hele veilige omgeving, maar ook kinderen uit een bad relationship of uit een gezin kwamen waar ouders niet zoveel hadden. Op een gegeven moment bleken die twee werelden echt hetzelfde te zijn. Betrokken ouders of het hebben van financiële middelen of het hebben van twee auto's of een eigen kamer of een vrijstaand huis heeft helemaal niks te maken met hoe jij je voelt. Uiteindelijk is er altijd een reden waarom iemand zich tot kunst en cultuur went omdat je je op een bepaalde manier kan uiten, wat je bijvoorbeeld thuis niet kan. Of wat je niet mee hebt gekregen vanuit school. Vaak wordt er op school heel veel van je verwacht en het onderwijs in Nederland ben ik helemaal geen fan van. Op de basisschool heb je super veel begeleiding en als je niet uitkijkt heb je helemaal geen begeleiding, als iedereen denkt dat het goed met je gaat. De aandacht gaat voornamelijk naar de zorg kindjes. Dat wil zeggen de kinderen die hun huiswerk niet maken of die veel vragen stellen dan andere kinderen of die meer aandacht vragen dan andere kinderen. Maar er zijn ook kinderen die niks zeggen, maar zich super eenzaam voelen omdat de docent nooit naar ze omkijkt. Dat vind ik in dit systeem het straffen van dingen niet doen. Dat vind ik in het onderwijssysteem echt onzin. Daarnaast vind ik dat, er zijn negen leertrajecten in Nederland, like: Nederland is de enige die dat heeft. Waarom zou je negen leertrajecten hebben en zou je mensen in hokjes plaatsen, zodat ze zich de rest van hun leven te min of te hoog voelen en vervolgens ga je dan naar een mbo, hbo of universitaire studie en wordt je in een gat gegooid en moet je ineens allemaal dingen doen die je nog nooit in je leven hebt gedaan. Daar gaat gewoon uitval van dit soort kinderen, van geïsoleerde kids of kinderen die zich eenzaam voelen of kinderen die van huis uit geen stimulering hebben of mee krijgen. Die vallen uit. Binnen welk onderwijs dan ook. Die vallen uit, die gaan werken, die willen een gevoel van zelfstandigheid, die willen hun eigen geld kunnen beheren en uiteindelijk zijn ze veertig jaar en werken ze nog steeds als administratief medewerker of caissière bij de Albert Heijn. En die mensen die wel die steun in de rug krijgen of die zelf de knop om kunnen draaien bij zichzelf en daar emotioneel gezien sterk genoeg voor zijn, die redden het in deze wereld. En dat is voor mij een heel erg triest gegeven.

136

Als je kijkt: een op de vier studenten maakt hun eerste jaar op het hbo niet af of verandert van opleiding. Van de niet-westerse leerlingen haalt bijna tachtig procent hun diploma niet. De cijfers zijn heel erg triest. En als je kijkt naar het kunstonderwijs is acht procent van de studenten niet westers. Dat is zorgelijk, want als je kijkt naar de dansscholen en de cultuurhuizen is het vol met niet westerse mensen. En op de een of andere manier voelen ze zich daar wel thuis en kunnen ze daar wel tot ontplooiing komen, wat zij dus binnen een kunstvakopleiding niet krijgen. Dus er zit een hele grote gap tussen de belevingswereld van de kunstsector, laten we zeggen de elitaire kunstsector, en de mens als hoe die kunst ervaart op zijn of haar eigen manier. Sacha En jullie werken daarin ook samen met andere mensen toch? Jullie nodigen choreografen uit voor workshops en gaan ook heel erg in op wat voor je werk je kan doen in de branche en de hele industrie daar om heen? Werken jullie dan ook vooral met mensen uit Rotterdam Zuid of komen die overal vandaan? Indirah Als we werken met choreografen dan werken we met mensen die eigenlijk dat zelfde verhaal hebben. Van scratch. Je hebt iets bereikt in je leven. Het maakt niet uit waar je vandaan komt. Of je nou vanuit Amerika komt of vanuit Frankrijk of van Amsterdam. Dat maakt ons helemaal niet uit, maar ze hebben een verhaal dat onze leerlingen kan stimuleren. En dat ze een verrijking geven van wat ze kunnen bereiken in hun leven en wat er mogelijk is binnen deze kunstsector. Want als je jezelf vergelijkt met wat er op televisie wordt gepresenteerd, dan zie je geen weerspiegeling van jezelf. Dat is ook als je naar een eindvoorstelling gaat van Codarts. Ik heb gewoon heel vaak de neiging gehad: of ik ga niet, of ik wil gewoon in de pauze weglopen. Dat geldt ook voor een Albeda college. De hele mainstream over hoe kunst en cultuur er op commercieel niveau uit zou moeten zien, schiet gewoon heel die visie en belevingswereld van al die mensen die kunst en cultuur op een andere manier ervaren, gewoon voorbij. Sacha En wat vind je ervan bijvoorbeeld wat Ali B en Jandino dan bijvoorbeeld wel op televisie laten zien? Is dat te weinig nog? Is het, ja hoe zeg je dat, kunnen kinderen zich aan hen bijvoorbeeld wel spiegelen als ze dat zien. Of is het totaal anders omdat het gewoon door de media zo wordt neergezet? Indirah Voor mij is mainstream gewoon mainstream. Kijk als jij een videoclip kan betalen binnen drie dagen. Dan heb je dus kids die het leuk vinden om naar te kijken. Dat zijn de dromers ofzo. Maar je hebt ook de denkers en de doeners. De doeners gaan het zelf doen, maar de denkers die kunnen nadenken over: maar jij hebt geld om dit te doen, jij snapt je vingers en je hebt iedereen bij elkaar om een videoclip te schieten. Kijk Ali B ken ik nog van vroeger. Ik weet zijn geschiedenis, ik weet waar hij vandaan komt. Jandino ken ik ook van vroeger. Het is gewoon: ze hebben dat verhaal, maar hoe zij er nu mee omgaan, sluit dat aan bij iedereen? Nee. Vind ik niet. Wel de boodschap die ze hebben, maar niet altijd de output van wat ze leveren.

137

Demi Ondanks dat ze dan wel dat verhaal hebben, toch? Indirah Ja, ondanks dat ze dat verhaal hebben, maar wat belangrijk is ook is dat je nooit moet vergeten waar je vandaan bent gekomen, en dat ook blijven herhalen, zodat mensen weten van hĂŠ ik kan mezelf in jou terug zien. Wat ik ook vind is dat de focus van dat soort mensen, dat ligt voornamelijk bij mannen. En zo een Jandino maakt dan, ja Judeska is leuk, maar uiteindelijk zit er toch een soort ondertoon in tegenover vrouwen die niet helemaal okĂŠ is, weet je wel. En dat is, ja, tuurlijk het is grappig, het vertelt een boodschap, wat ze doen. En als je kijkt naar dat feest wat Jandino organiseert, I am Urban. Daar geeft hij heel veel jonge makers kansen, het is iets waar iedereen naartoe kan komen. Het is iets wat iets biedt voor iedereen in heel Nederland. Maar uiteindelijk als jij geen geld hebt om een kaartje te kopen, dan ben jij daar niet. Dus ja, dan gaat het nog steeds om mainstream en mijn hart gaat uit naar de mensen die dat allemaal niet kunnen betalen, of zichzelf daarmee vergelijken en alleen maar falen kunnen ... Ik heb dit niet kunnen bereiken, ik kan dit niet, ik heb dat niet. Weet je? En al die reality programma's en al die mensen die nu op youtube laten zien dat ze de nieuwste balenciaga's kopen en weet ik veel wat. Ja ergens kan het je stimuleren om het ook te doen, maar het kan je ook stimuleren om drugs te gaan verkopen zodat je zo snel mogelijk op die mensen kan lijken. Het kan je ook gewoon helemaal gelijk maken met de grond omdat je weet dat je nooit in je leven zoiets zou kunnen kopen, dus het is niet altijd een voordeel om op die manier dingen te presenteren aan jongeren van deze tijd. Demi Ook gelijk een beetje onbereikbaar, denk ik? Indirah Ja en wat ik altijd zeg, net als voetbal, ik hou van sport. Ik ben zelf topsporter geweest, maar een sport waarbij mensen miljoenen verdienen in hetzelfde land, waar mensen niks te eten hebben.. Daar kan mijn gedachte gewoon niet bij. Ik snap dat gewoon niet. En er is geen wet die zegt dat ze verplicht moeten geven aan goede doelen. Tuurlijk ze betalen hun belasting, maar ze investeren gewoon en hebben hun manieren om onder de belasting uit te komen. Dus ik zie niet waarom zo een sport, waarvan voetbal international miljarden verdient met een magazine, waar mensen die al miljoenen verdienen nog eens miljoenen krijgen om in zo een magazine hun verhaal te doen. Dat vind ik gewoon niet okĂŠ. Dat schetst een heel scheef beeld van hoe de wereld echt is, eigenlijk. Sacha En doen jullie dan bijvoorbeeld, want jullie verhuren ook ruimtes toch in jullie pand? Indirah Ja. Sacha Zorgen jullie er dan ook voor dat daar juist mensen in zitten die daar echt wel geld voor neerleggen, zodat je dat weer kan investeren voor de jongeren die jullie helpen?

138

Indirah Wat we nu doen vooral is dat we mensen aantrekken die hetzelfde verhaal hebben en wij helpen ze en stimuleren ze en zoeken naar potjes zodat zij hun huur kunnen betalen en we sluiten ze ook aan bij ons programma zodat ze geld kunnen verdienen om hun huur te betalen. Daarnaast zijn we wel bezig met een aantal grote namen, maar niet om daar te komen huren, want uhm.. Sacha Ja, dat moet echt authentiek blijven? Indirah Dat. Maar ik vind gewoon dat als jij wilt teruggeven aan de maatschappij dan kom je maar naar ons toe. En als je dat niet doet dan zegt dat ook iets over jezelf. Sacha Ja, begrijp ik. Demi, wil jij even? Demi Ja, even een hele andere richting op dan. We hadden het net al even kort over de Cultuurcampus, maar hoe kijk jij daar persoonlijk dan aan tegen deze campus en hoe vind jij dat deze programmering bijvoorbeeld vorm moet krijgen? Indirah Ik heb met het hoofd docent dans hierover een discussie gevoerd. Jaren lang toen in op de opleiding zat, tot drie weken geleden nog. En eigenlijk zijn ze drie weken geleden tot inkeer en conclusie gekomen. Dat eigenlijk. Als we kijken naar de docent dansopleiding bijvoorbeeld, iedereen die is uitgevallen of iedereen die heel veel moeite had bij het afronden van zijn opleiding is nu super succesvol. Dus het betekent dat zij hun meiden, ja het zijn vooral meiden van buiten de stad die in de stad een opleiding komen doen om vervolgens weer buiten de stad een dansschool te beginnen. Dat is gewoon de grootste onzin als jij een opleiding hebt die aangeboden wordt in een stad, waar tweehonderd nationaliteiten zijn. Dus mijn hele afstudeerscriptie ging over hoe Codarts niet aansluit bij de wijk en over hoe slecht zij het doen als het gaat over het aantrekken van niet westerse studenten en het behouden van niet westerse studenten binnen hun opleiding. En ook om een inclusieve werksfeer te creëren. Daar hebben ze geen gehoor aan gegeven en nu vier jaar later, vijf jaar later komen ze eigenlijk bij mij aankloppen om te vragen: wat kunnen we doen om ervoor te zorgen dat deze Cultuurcampus, als we straks daar op zuid zijn, kan aansluiten bij die doelgroepen. Sacha Bizar hè, dat ze dan weer bij jou komen gewoon? Demi Raar oké, maar het is dus wel gevraagd dus dan denken ze er wel over na. Maar denk je dat dat doordat de gemeente nu subsidie afgeeft voor mensen die dus inclusie verwerken in hun plannen, denk je dat dat daar mee te maken heeft? Of denk je echt dat dat iets is wat wel van binnenuit komt?

139

Indirah Nee het is nooit een passie geweest van Codarts en ook niet van WDKA. Ze merken dat er nu veel gaat gebeuren op Zuid en ze willen daar deel van zijn en daarvoor moeten ze iets doen wat dan op Zuid komt. Als ik in de toekomst ga kijken, dan zie ik gewoon een verplaatsing van de leerlingen die ze nu al aantrekken en hebben naar Zuid. Ik zie niet hoe zij in Zuid mensen gaan aantrekken die mogelijk deel kunnen zijn van dit programma. Waarom niet? Drie jaar geleden werd er een soort clubje opgericht van mensen die gingen nadenken over de Cultuurcampus en aansluiting naar die Cultuurcampus toe en daarin heeft hofplein theater, samen met het LMC, hebben zij een voortouw getrokken om van mavo tot aan gymnasium een soort traject aan te bieden binnen kunst en cultuur, zodat er een soort voorloper en aansluiting is op eventueel die Cultuurcampus op het moment dat ze dus een vervolgopleiding of hbo kunnen gaan doen. Ik heb twee keer iets gehoord in dat groepappje. Daarna hebben ze een soort van bijeenkomst gehad waar ik niet bij kon zijn. Daarna heb ik nog geappt: is er een notulen of hebben jullie nog dingen besproken. Nou, niks meer van gehoord. Daarna werd ik door een beleidsmedewerker van Codarts benaderd van: ja wat vind je daarvan? Toen vroeg ik: hebben jullie nagedacht over de doelgroepen die geen mavo kunnen doen? Wat een hele grote doelgroep is op Zuid. Kids die kader of basis doen vallen helemaal buiten dit concept. En als de cultuurcampus alleen hbo en universitair gaat aanbieden en nog steeds havo en vwo dan loop je gewoon een hele grote groep kids mis. Sacha Ja, dan kan je het ook net zo goed niet opzetten. Demi Ja, het gaat zich dan voornamelijk om de doelgroep die zich in dat gebied bevindt, dus dat is dan toch heel raar? Indirah En ook het feit dat het ministerie van onderwijs vindt dat je cultuur pas kan uitoefen als je mavo of hoger hebt. Omdat zij dus een Damu status alleen geven vanaf een mavo opleiding. Terwijl als ik kijk naar alle leerlingen die ik begeleid heb dan zitten er leerlingen bij die gewoon basis hebben gedaan en nu een hbo diploma hebben omdat ze gewoon een duidelijk traject hebben gevolgd en iemand hebben gehad die ze daarin heeft begeleid. Dus het gaat weer over geld. Want die Damu regeling die krijg je alleen vanaf mavo en die met regeling krijg je extra geld om meer uren kunst en cultuur of sport aan te bieden of muziek aan te bieden binnen jouw opleiding. Dus uiteindelijk denk ik, dit is gewoon ĂŠĂŠn grote scam en het gaat gewoon weer ten koste van al die mensen die niet gezien en gehoord worden. Wat ik nu dus heb voorgesteld aan Codarts is om een associate's degree op te gaan zetten met funding. Want ik bedoel een associaties degree kost super veel geld. Daar moet funding voor komen, want niemand heeft zin om vier jaar lang te luisteren naar docenten die zich helemaal niet bevinden of snappen wat jij aan het doen bent op het gebied van kunst en cultuur. En zo een twee jaar associaties degree heb ik eigenlijk voorgesteld van laat nou mensen en makers die bij jullie zich helemaal niet thuis voelde, maar die wel succesvol zijn, werken met de doelgroep.

140

En jullie onderwijs is prima. Weet je, het curriculum van hun qua onderwijs is prima, maar qua uitvoering is het gewoon echt slecht. En iedereen die ik spreek die een diploma heeft, ook bij WDKA, weet je. Eén van mijn dansers ging naar WDKA. Die was een cumloude leerlingen en die is gewoon in het tweede jaar gestopt omdat ze zich gewoon niet thuis voelt. En zij is Nederlands. Dus het heeft helemaal niks te maken met hoe je eruit ziet of wat je achtergrond is. Het heeft te maken met dat jij een bepaalde soort visie hebt over kunst en cultuur die gewoon niet aansluit bij hoe zij kunst en cultuur zien. Demi Het is vaak een hele elitaire vorm van kunst en cultuur, hoe ze dat aanbieden. Indirah Ja en dat komt niet alleen door de opleidingen zelf, maar dat komt ook van bovenaf. Want als het ministerie van onderwijs bepaald dat jij pas bij mavo genoeg hersenen hebt om iets met kunst en cultuur te kunnen doen, ja dan sluit je gewoon een hele grote groep buiten. Als je kijkt naar alle niveau 2 opleidingen. Alle niveau 2 opleidingen zijn praktijkgericht. Een niveau 3 opleiding heeft nu dan dansbegeleider, maar die niveau 3 opleiding, als je daar een diploma voor hebt dan moet je of niveau 4 gaan doen om überhaupt iets met uitvoerend te gaan doen of je wordt begeleider. Dat betekent dat je naast een docent met een diploma mag gaan lesgeven. Het is gewoon niet oké hoe er nagedacht wordt. En ook het feit dat je je docent graad alleen kan halen op een hbo, terwijl gewoon negen van de tien dansdocenten of urban arts creators gewoon helemaal geen diploma hebben. Het zijn allemaal autodidacten. Dus er wordt een grens getrokken of er wordt een soort wereld gecreëerd waarin je dus verplicht goed moet zijn en moet presteren op school om een stem of een papiertje te krijgen binnen de kunst en cultuur en dat is wat mij betreft gewoon zwaar onnodig. Sacha Ja en vind je het dan ook moeilijk dat nu juist dat soort instanties bij jou terecht komen? Je zag het bijvoorbeeld ook met Y.M.P., die werd opeens echt door iedereen gevraagd. Indirah Ja, bizar. Sacha Want ik zie wel, je wil wel je mening delen en dit uiten en je verhaal brengen, maar het lijkt me ook heel moeilijk dat die mensen jou benaderen. Terwijl ze je eerder eigenlijk hebben gezegd van: nee hoor dat is onzin. Bij wijze van spreken. Hoe ga je daar mee om? Je wil wel iets doen natuurlijk voor de doelgroep, maar je wil eigenlijk niet met die mensen misschien samenwerken? Indirah Kijk wat ik heb gedaan is gewoon heel simpel. Ik ben gewoon die hbo opleiding gaan doen. Ik heb het binnen anderhalf jaar afgerond en ik heb gewoon tegen iedereen gezegd: luister, als ik het binnen anderhalf jaar kan, dan kan iedereen het binnen anderhalf jaar. Dus er moet een associaties degree komen. En nu heb ik een stem want ik ben een voorbeeld van dat het kan. 141

Dus dat is wat ik heb gedaan en zo heb ik ervoor gezorgd dat mensen naar mij luisteren en in hetzelfde jaar dat ik heb afgestudeerd heb ik een cultuur aanvraag geschreven voor het kunstenplan en ben ik in het cultuurplan terecht gekomen. Dat is wat ik heb gedaan om er voor te zorgen en te bewijzen dat het dus kan. Ik vind dat je je niet moet bewijzen. Jouw credibility, wat jij doet aan exposities aan optredens, aan lessen die je hebt gegeven, aan theatervoorstellingen die je hebt gespeeld of gemaakt, moet voldoende zijn om te kunnen accrediteren waar jij nu voor naar school moet en een hbo studie voor moet afronden om überhaupt bij de skvr een officiële les te mogen geven. Dat is gewoon onzin. Demi Ja dat is krom. Indirah Het is super krom! Demi En zie je jezelf over 5 jaar, als die Cultuurcampus er staat, stel je zou worden gevraagd om nog mee te denken in bepaalde programmering, zou je daar dan wel aan willen bijdragen? Indirah Nou weet je, ik wil aan de voorkant bijdragen. Dus ik heb nu gezegd: dit is wat ik vind dat er moet komen. Ik heb aangeven er zijn potjes vanuit het ministerie waarin er, brug voor talent is een potje, waarin er wordt gestimuleerd om kunst onderwijsinstellingen kennis te laten maken met doelgroepen die zij totaal niet binnen halen. Er zijn meerdere potjes bij onderwijs die dat stimuleren. Ik heb gezegd laten we gewoon nu een pilot doen en niet over 5 jaar als die Cultuurcampus er staat iedereen, een soort van, zijn hoofd aan het krabben is: ja, en wat nu? Ga gewoon aan de voorkant, die potjes zijn er, die worden niet gebruikt. Ik heb gezegd: wij van House of Urban Arts willen faciliteren want het moet uit een organisatie komen, dus een instelling moet.. De school zelf mag de aanvraag niet doen. Ik zou de aanvraag willen doen en kunnen schrijven. Maar er moet vanuit school een willingness zijn om zich open te stellen op een valk en een manier dat zij nog nooit eerder hebben gedaan. En als je aan de voorkant nu potjes aanvraagt en zegt we gaan de komende twee jaar, gaan we testen wat werkt. Dan kun je een onderzoek gaan houden in het derde of vierde jaar van hé, of je kan een curriculum gaan creëren zodat wanneer je start en die Cultuurcampus er is heb je een curriculum dat aansluit bij de doelgroep. Niet vergetende, en dat is de fout die heel veel mensen maken, Urban Arts veranderd elke dag. Dus je curriculum kan niet vastgepind zijn op een paar uitingen of een paar richtlijnen of een paar verplichte vakken. Nee het moet variabel zijn want als het niet variabel is dan heb je een curriculum staan dat na twee jaar outdated is. Het hele curriculum wat er moet komen staan. En ik heb dit eerder gedaan voor opleidingen, dus ik weet waar ik over praat. Je curriculum wat er moet komen staan, moet zo erg ingezet zijn en variabel zijn en ook ruimte geven om bijvoorbeeld als iemand een gig krijgt om drie maanden in het buitenland te werken, moet die online nog steeds z'n studie kunnen volgen en nu wordt er gezegd: ja als jij drie maanden weg gaat, ja dan moet je stoppen en dan krijg je studievertraging en dan moet je volgend jaar opnieuw beginnen.

142

Het is allemaal onzin want je stimuleert mensen niet om een degree te halen terwijl we juist met z'n alle zeggen hé we moeten kunst en cultuur en nieuwe makers, moeten we stimuleren om ervoor te zorgen dat die hele kunst en cultuur branch inclusief wordt. Maar als jij zegt: hé als jij een gig krijgt, bij weet ik veel wie: Janet Jackson, voor drie maanden. Ja dan, helaas, moet je stoppen met je studie en gaan al je studiepunten verloren en moet je volgend jaar weer opnieuw beginnen. Dat is totaal geen stimulatie. Het is krom. Een ander vriendinnetje van mij, een oud leerling van mij, zij is een hele goeie beeldende kunstenaar. Ze is aangenomen op de WDKA. Maarja als zij een expositie in Frankrijk aangeboden krijgt voor vijf weken dan gaat ze dat doen, want dat zijn haar inkomsten. Sterker nog, dat stimuleert haar om beter te worden in wat ze doet. En het verbreed haar visie op kunst want ze gaat naar een ander land en ze gaat andere kunstenaars ontmoeten. Sacha Ja je ontwikkeld je daar heel erg door. Indirah En dan zeggen ze: als je dat doet dan moet je stoppen met je opleiding. Ja dat is gewoon.. dat klopt niet. Demi Aan de ene kant wordt het gestimuleerd, maar zodra het er van komt weet je wel dan.. Indirah Ik heb op mbo Johan Cruijff gedaan. Die heeft het probleem allang opgelost. Als ik wereldkampioenschappen had en ik moest vijf weken naar Amerika, dan kon ik gewoon door met m’n opleiding. En er was geen: ja, je hebt zoveel procent absentie dus je krijgt stop advies. Nee. Hij heeft dat probleem allang opgelost dus het enige wat ze hoeven te doen is te vragen aan Johan Cruijff agency en university van: hé, hoe hebben jullie dat gedaan? Want kunst is gewoon topsport. Het is heel simpel. Hij heeft het in 2004 al opgelost en toen had hij in Spanje zijn school al sinds 2002. Er zijn zoveel mensen al vooraf gegaan aan dit probleem en het probleem wordt nog steeds als probleem gezien, maar het is helemaal geen probleem. Het probleem is dat de mensen die in het onderwijs beleid voeren, anders beleid moeten gaan voeren want anders gaat het niet veranderen. Demi Ze zien dat nog niet in denk ik. Indirah Nee, maar dat heeft te maken met die hiërarchie binnen de kunst. Als jij een schilderij maakt.. Kijk vroeger, als je kijkt naar Van Gogh en Rembrandt, zij werden pas bekend nadat ze dood waren. Toen dacht iedereen: oh wauw dit was echt een fantastische kunstenaar. En dan gingen ze, net als bij Beethoven, opeens hun geschiedenis bestuderen en kwamen ze erachter dat het Masterminds waren. Nu bij kunstenaars aan de voorkant willen ze dat alvast vast hebben gelegd dat die credits bij hun blijven.

143

Maar dat gebeurd ook binnen opleidingen want die kunstopleidingen die worden vormgegeven door kunstenaars. Dus die kunstenaar wil er altijd aan de voorkant voor zorgen dat zijn stempel op datgene wat hij heeft ontwikkeld blijft. En zolang dat blijft gebeuren gaat dit niet veranderen. Want er komt elke keer een nieuwe docent, nu zie je dat ook weer op AHK, komt er een nieuwe artistiek leider en die verandert heel de boel, die zorgt ervoor dat alles wat ze hebben opgebouwd in de afgelopen vijftien jaar gewoon in een gat komt te vallen en die gaat gewoon zijn eigen pad trekken en dat gaat gewoon ten koste van heel veel jongeren die eindelijk een school hadden waar ze wel terecht konden komen als urban danser of urban maker. En die heeft nu gewoon gezegd: we gaan weer terug naar de moderne dans. Dus al die mensen vallen gewoon weer in een gat. Zolang je dat soort mensen hebt die opleidingen creĂŤren en die beleid voeren, gaat dit probleem hetzelfde blijven. Dus dan kan je een campus bouwen wat je wil en je kan naar Zuid gaan wat je wil, maar zolang dat soort mensen nog steeds beleid blijven voeren, blijft dit probleem ontstaan en bestaan. Demi En ja ik ben in mijn onderzoek een beetje, tenminste, heb ik onderzoek gedaan naar culturele makers die nu in het gebied voor mij dat ik denk: zo, die doen het wel lekker. En dan krijg ik een beetje een overkoepelend thema dat iedereen wil bijdragen aan het stimuleren van talent, nou eigenlijk ook waar jij natuurlijk mee bezig bent en waar het bij jou om draait, en om die talenten zeg maar van iedereen in te zien. Denk je dat er een soort kans ligt op een overkoepelend programma wat plaats kan vinden in de Cultuurcampus waarbij dan al die makers samenwerken om talent te stimuleren, en dan heb ik het niet over bijvoorbeeld een opleiding, maar ik dacht zelf bijvoorbeeld aan een programma zoals Mentoren op Zuid, maar dan een cultuur versie. Indirah Ik vraag me af. Het zou kunnen werken. Ik vraag me af waar het belang ligt voor zo iets. Demi Hoe ik dat zelf zou zien is dat natuurlijk de zichtbaarheid van de makers te vergroten en de kans te geven om dat talent te ontdekken bij bijvoorbeeld jonge kinderen. Indirah Zichtbaarheid vergroten bij wie? Demi Bij de kinderen. Want vaak.. Ik denk zelf dat er heel veel talent zit, maar dat ze niet direct weten bij wie ze bijvoorbeeld terecht moeten. Dus zodra daar bijvoorbeeld een overkoepelend programma voor is, dat dat een soort naam krijgt, dat ze dan weten voor wie ze waar kunnen zijn en voor wie ze waar opdrachten uit kunnen voeren en dat dat uiteindelijk groeit naar, bijvoorbeeld, dat ze weten wat ze echt willen doen. Ik denk namelijk dat er heel veel talent zit, maar.. Indirah Wie gaat dan die kinderen werven? De makers zelf?

144

Demi Ja het is nog een vaag idee natuurlijk, hè. Maar zelf dacht ik dan op scholen. Indirah Kijk, weet je wat het is. Ik denk persoonlijk. Laat wat kleine en creatieve makers doen, laat dat bij hun. Want zij trekken vooral die doelgroepen die zo een instelling als WDKA of Codarts helemaal niet trekken. Het zou kunnen werken, maar ten kosten van wie en welk belang. Want als die kinderen daar naartoe gaan en het pad leren naar een Cultuurcampus, maar daardoor de paden vergeten of niet weten, naar die kleine en nieuwe ondernemers toe en makers toe. Dan gaan ze zichzelf, hun werk, uit handen geven. En ze krijgen al bijna geen geld voor hetgeen wat ze doen, of geen geld. Dus waarom zou je dan je brand of hetgeen dat je het opgebouwd, wat eigenlijk je levenswerk is, willen hangen aan een soort overkoepelend programma waarin een monopolist eigenlijk er weer voor kan gaan zorgen dat jij niet meer relevant bent. Want dat is wat er is gebeurd bij SKVR. SKVR is gestart met het zoeken van kleine ondernemingen, kleine makers, over heel de stad verdeeld en die hadden allemaal een soort eigen beheer van hetgeen dat zij aan het doen waren. Op een gegeven moment is dat allemaal op één hoop gegooid en die mensen zijn gewoon allemaal gesneuveld. En ze moeten nu maar weer kijken of ze konden dus in het programma blijven van de SKVR maar dan onder de noemer SKVR en volgens de richtlijnen van de SKVR of ze kregen gewoon een zak geld mee, of geen geld mee en ze gingen gewoon failliet. Dat was ook op Zuid, dat bestond al op Zuid. En nu is de SKVR dat weer aan het doen met een stel nieuwe makers, die niet weten wat er in de geschiedenis al is gebeurd. Die mensen gaan ervoor zorgen dat zij hun eigen brood kwijtraken, want ik heb hetzelfde meegemaakt bij de SKVR. Ik heb een idee gemaakt, ik heb een idee geschreven, ik heb een idee uitgewerkt en uiteindelijk gingen ze zo met mijn idee er van door. Alles wat ik had opgebouwd was zogenaamd: wij gaan er voor zorgen dat die leerlingen er komen, wij gaan er voor zorgen dat ze aan ons contributie betalen, jij kan gewoon je bedrijfsvoering blijven doen. Maar dat doe je dan onder de naam van jullie, maar onder de vlag SKVR. Wat is er gebeurd? Er zijn nooit leerlingen gekomen, er is nooit een vlag gekomen van SKVR. Wat ik uiteindelijk heb gedaan is ik heb al die mensen geworven en ze hebben contributie betaald aan de SKVR en vervolgens ben ik al die mensen kwijt geraakt, toen ik weg ben gegaan bij de SKVR. Dat heb ik bij het hiphophuis ook meegemaakt. Ik denk niet dat onder de voorwaarde van één grote overkoepelende organisatie of één vlag, dat dit probleem wordt opgelost. Ik denk dat het alleen maar een groter probleem wordt, want het is gewoon eigenlijk Jumbo en Albert Heijn versus alle andere supermarkten. Sacha En denk je ook dat, omdat mensen nu een beetje naar die verbinding aan het zoeken zijn, misschien is dat niet nodig? Laten hen dat zijn voor wat het is en laten wij zijn voor wat het is, en dat werkt nu misschien wel voor die jongeren? Indirah Kijk waar ik voor pleit is gewoon een zak geld bij een organisatie die dat beheerd die al die creatieve makers, jonge makers of hoe je ze wilt noemen, samen brengt en zegt hé: gaan jullie nou samen programma verzinnen, doe dat vooral met je eigen mensen en op je eigen plek en hier heb je potjes waar je je programma mee kan creëren en nog steeds met elkaar in connectie blijft. Weet je wat er nu gebeurd? 145

Al die mensen worden tegen elkaar uitgespeeld en die worden elkaars concurrent. Terwijl we eigenlijk allemaal hetzelfde aan het doen zijn en hetzelfde doel voor ogen hebben. En als zo een zak geld weer gaat naar zo een overkoepelende organisatie en die de stroom van invoer van leerlingen wijst allemaal toe naar die plek en die organisatie, dan gaan wij onszelf in de vingers snijden en gaan we ervoor zorgen dat we allemaal ons brood weggeven aan een Cultuurcampus. En ik geloof dat alles wat er nu is gewoon moet blijven bestaan. Dat er een grote zak geld moet komen wat beheerd wordt door een organisatie die belangen vrij is en die organisatie zou dat geld kunnen verdelen door bijvoorbeeld te zeggen je moet een plan schrijven of jullie moeten samen met een plan komen en jullie gaan dat plan uitzetten in die verschillende wijken op zuid. Als jij nou een talent ziet van hé die kan naar de WDKA of naar Codarts, dan stuur jij dat talent naar Codarts of WDKA omdat die bij jouw het plafond heeft bereikt. Maar niet: we gaan daar met zijn alle in die cultuurcampus zitten en we gaan al die talenten daar naar toe brengen en zodra één van ons niet meer nodig is, dan gaat het talent nog steeds daar naar toe. En hiermee ondervang je niet het probleem dat mensen zich niet thuis voelen binnen een bepaalde kunst en cultuur omgeving, die niet uitnodigend is of niet weerspiegeld wie jij bent en de cultuur waar jij uit komt. Dus dat gaat het probleem niet oplossen, dat gaat het probleem wat mij betreft alleen maar groter maken. Demi Oké, goed om te weten. Welke ontwikkelingen zie je nu, wat betreft kunst en cultuur op Zuid, waar je wel aan zou willen bijdragen of wat je wel goed vind? Wat nu dus wel heel erg gebeurd? Zie je iets waarvan je denkt: ja dat is echt heel tof? Indirah Ja ik vind coöperatie Afrikaanderplein heel tof, ik vind wat Islemunda aan het doen is super tof. En dat soort organisaties zijn ook heel bang voor de Cultuurcampus. Ook Gemaal op Zuid, ze hebben zoveel moeite om hun hoofd boven water te houden en ze doen gewoon hele toffe dingen. De Cultuurwerkplaats doet toffe dingen. Dan komen er weer organisaties zoals SKVR, die heeft opeens een pand gekocht op Zuid en Boijmans heeft opeens een pand gekocht. Het is gewoon: waarom kom je op Zuid? Alles wat er nodig is op Zuid is al op Zuid. Dus het enige dat je komt doen is het brood van anderen mensen wegnemen en wat wij willen doen is juist die organisaties die nu wegvallen of te klein zijn om hun eigen hoofd boven water te houden allemaal in één pand brengen, zodat er gewoon één geluid is van: dit is wat er nodig is en ga nou vooral niet allemaal dingen doen die niet nodig zijn of die ervoor zorgen dat andermans brood wordt afgepakt. Maar ga vooral dingen doen die ervoor zorgen dat er nieuwe kansen worden gecreëerd voor kleine en nieuwe ondernemers of makers. Ik heb met die mensen gesproken, ik heb met Islemunda (ik heb daar ook vaak dingen gemaakt) we zijn gewoon in contact met elkaar. Ik ben met Conny Janssen in gesprek. Er zijn gewoon partijen die gewoon bestaansrecht hebben hier op zuid. Circus Rotjeknor is een partij die het heel goed doet. Als die partijen bundelen, dan krijg je een soort spinnenweb. En als zij nou een soort vereniging of een soort collectief worden die samen geld gaat aanvragen en daar, nogmaals, een belangen vrije organisatie boven aan wordt gezet. Dan kunnen wij wat we nu doen, gewoon veel beter gaan doen. En als die grote organisaties, die mainstream of elitaire kunst doen, laat ze lekker doen wat ze aan het doen zijn en laat ze dat maar nog steeds doen voor hun eigen doelgroepen. 146

Want waarom zou je hetgeen dat je al goed doet bij je eigen doelgroep, waarom zou je dat niet meer doen? De enige reden waarom je dat niet meer wilt doen of anders wilt doen is omdat je de code diversiteit en inclusie hebt gelezen en erachter bent gekomen dat als je niet heel snel iets doet, je je subsidie gaat kwijtraken. De enige reden waarom dat soort instellingen nu keihard bezig zijn met dit soort dingen. Maar wij doen het al. Wij doen al diversiteit en inclusie. We doen het al jaren, dus waarom? Demi Ja ik snap precies wat je bedoelt. Maar zou je dan niet met al die organisaties die dat nu dus al wel doen, ik heb het nog steeds over die Cultuurcampus, zou het niet een soort van perfect beeld zijn dat je juist die organisaties een plek geeft en hen laat doen wat ze doen, maar zodat ze wel kunnen groeien, dat ze groter worden, maar wel op hun voorwaarden? Zou dat niet bijvoorbeeld het perfecte toekomstbeeld zijn? Indirah Nee, de enige manier hoe je gaat groeien is als je meer middelen hebt om te doen wat je nou al doet. Wat ik merk op zuid: al die organisaties hebben het hartstikke zwaar omdat ze gewoon veel te weinig geld krijgen. Om doelgroepen te bereiken en hun hoofd boven water te houden. Dit gaat het probleem alleen maar erger maken. Ik zie het niet als: zullen we met z'n alle krachten bundelen en daar.. Nee. Wat wel zou kunnen is dat Codarts programma aan gaat bieden bij al die verschillende organisaties en dat ze zelf zeggen van: hĂŠ er zijn talenten en in overleg met zo een organisatie kunnen wij dat talent aandragen of kunnen we dat talent een plek geven binnen onze Cultuurcampus, maar Codarts en WDKA zijn degene (en Boijmans en SKVR) die ervoor moeten zorgen dat deze organisaties blijven bestaan. En zij moeten cultuur gaan aanbieden en samenwerkingen gaan zoeken met die organisaties die er al zijn. Dat is wat moet gebeuren en wat er niet moet gebeuren is dat we weer met zijn alle afhankelijk worden van die organisaties die aan de andere kant van de Maas al hun hele imperium hebben gebouwd. Sacha En wat voor geluiden hoor je hierover bij bewoners? Spreek je daar mee? Hoe zien die dit soort dingen? Indirah Ik weet dat ik, toen ik moest spreken bij een bijeenkomst voor bewoners en kunstenaars op Zuid. En toen kwam Wilma Franchimon haar praatje doen over de Cultuurcampus en ze werd gewoon weg gejoeld. Mensen waren gewoon boos. Ze kon haar praatje bijna niet eens doen, want ze werd vanuit het publiek gewoon uitgejoeld. Dus dat zegt al genoeg want die mensen die willen zo graag.. Die hebben zoveel creatieve manieren bedacht om hun hoofd boven water te houden en opeens komt er dan weer zo een keizer, die gaat ergens een paleis uit de grond stampen en die gaat zorgen dat heel veel mensen belasting moeten betalen aan dat initiatief. Terwijl dat initiatief eigenlijk nu omdat ze al twee imperiums hebben (WMDC en hun pand aan het Kruisplein), moeten zij juist hun krachten inzetten voor die mensen die nu hun hoofd boven water moeten houden, en dat moeten ze gratis en voor niks doen, wat mij betreft.

147

Sacha Dat is een duidelijke boodschap. Ik vind het heel inspirerend wat je allemaal vertelt en om ook deze kant van het verhaal te horen. Want wij hebben eerder met SKVR gesproken, maar ik vind dit echt super belangrijk om mee te nemen. Ook omdat ik juist heel erg kijk vanuit de bewoners op Zuid, dat we niet aan gentrificatie gaan doen en dat we niet gaan zorgen dat alles wat daar is nu ook hier komt, maar dat we kijken naar welke behoefte is er bij die bewoners zelf. En niet: dit gaan we hier plaatsen. Maar: wat zoeken jullie en wat vinden jullie graag fijn om te krijgen of te doen? Dus echt dank je wel daarvoor, dat vind ik heel inspirerend. Indirah En ook gewoon niet vergeten: een grote weg oversteken is al heel veel hĂ¨ voor die mensen. Dus als je al in de wijk bij hun zit en we doen wat de minister vraagt, we zitten dichtbij, we gaan naar de mensen toe. Sacha Ja kleine stapjes? Indriah Ja. Ze zijn al op zoveel manieren gekwetst en niet gezien en ondergesneeuwd. Waarom zou je nou weer datzelfde weer gaan doen. Waarom ga je niet als organisatie jezelf kwetsbaar opstellen en zeggen: we hebben dit zo lang op deze manier gedaan als keizers in onze eigen paleis torens. Waarom ga je niet uit je paleis toren en ga je zeggen: we gaan dit aanbieden. Dan krijgen die mensen vanzelf passie bij wat jij aan het doen bent en dan vinden zij zelf aansluiting bij wat jij aan het doen bent. Maar ga niet in je gouden toren zitten en verwachten dat iedereen maar weer naar jullie toe komt. Dat gaat gewoon niet werken. We hebben het al vaak genoeg gezien in de geschiedenis. Demi Ja dat werkt niet. Indirah Het werkt niet. Er zijn altijd minder bedeelde die de dupe worden van zo een monopolie of zo een imperium. Demi Dat is ook wel een beetje de aanleiding tot mijn vraag. Omdat ik van dat plan hoorde en dat ik dacht dit gaat never nooit werken op deze manier. Maar hoe meer je je er in verdiept, hoe lastiger je merkt dat het wordt. Heb je nog iets van een gouden tip voor ons? Waarvan je zegt: neem dat mee. Indirah Ik zou voor jezelf meenemen: kijk mijn scriptie was verschrikkelijk moeilijk, omdat ik iets in mijn hoofd had wat niet pasten binnen hoe zij dingen zagen en mijn scriptiebegeleiders waren ook mensen die uit zo een imperium kwamen, maar wat belangrijk is: blijf gewoon heel dicht bij jezelf en blijf bij datgene waarvan jij denkt dat het belangrijk is. Wat het meest belangrijk is van je scriptie is dat je hem haalt. Ik zeg ook tegen mijn kids: haal het, ga niet voor een negen of een tien en ga niet allemaal dingen schrijven die ze willen horen. 148

Zorg dat je onderzoek goed is, zorg dat je goede bronvermeldingen hebt en zorg dat je bij jou eigen verhaal en belang blijft want dat gaat jou straks anders maken dan de rest en dat gaat ervoor zorgen dat jij gezien wordt op een manier zoals niet iedereen gezien zou worden. En ik ben ook een strever, ik was ook iemand die alleen maar tienen en negens en achten haalde, maar voor mâ&#x20AC;&#x2122;n scriptie dacht ik: ey, forget it, dan ga ik maar voor een lager cijfer, maar ik wil wel duidelijk.. en vergeet niet, je scriptie is iets wat iedereen voor.. de komende veertig jaar blijven ze in archieven of mensen kunnen dat lezen. Ik heb scripties gezien van mensen waarvan ik dacht woow dit is zo tof. Die mensen die werden gewoon niet gezien of gehoord. Terwijl uiteindelijk in zo een tijd als dit waar inclusiviteit opeens de boventoon voert, ga je zien dat als mensen over vijf jaar terug grijpen en jouw scriptie zien of jouw verhaal zien dan denken ze woow met diegene moeten we gaan praten want die heeft daar verstand van. Dat is zoveel waardevoller dan gewoon maar op papier schrijven wat er van je verwacht wordt. En dat zou voor mij een tip zijn aan jullie. Blijf bij jezelf en om een reden heb je deze onderzoeksvraag uitgekozen. Zorg dat je antwoord geeft aan die onderzoeksvraag en niet antwoord geeft aan de mensen wat zij graag willen horen. Sacha Is er nog iets wat wij op het moment voor jou kunnen betekenen? Ook nu jullie aan het nadenken zijn over wat jullie online gaan doen in deze tijden? Indirah Uhm.. Nee ik denk dat, kijk wij zijn gewoon echt in een onderzoeksfase en het is gewoon mooi om te horen dat er mensen zijn die onderzoeken vanuit de bezoekers en de deelnemers en de instanties van wat is er nou nodig op Zuid. Dus blijf gewoon vooral doen wat je doet en nogmaals blijf gewoon bij jou eigen standpunt. Want dat is waar uiteindelijk je scriptie om draait. Tuurlijk moet je met allemaal termen komen en moet je allemaal onderzoeken doen die valid zijn, maar uiteindelijk je discussie of je conclusie is wie jij bent en wat jij daar uit hebt gehaald en dat is belangrijk voor sowieso heel kunst en cultuurland en probeer gewoon als het kan te kijken hoe je het kan publiceren of hoe je het aan een, hoe zeg je dat, hoe je dat met fondsen nog kan bespreken of hoe je gewoon mensen kan verrijken met de informatie die jullie hier uit hebben gehaald. Voornamelijk beleidsmakers. Want die hebben we het aller hardst nodig van iedereen. Demi Die zijn hard nodig inderdaad. Super, echt heel erg bedankt. Ik denk dat wij hier allebei echt super veel aan hebben en ik hoop ook dat je het fijn vond om te horen dat er twee studenten zijn die niet vanaf bovenaf denken, maar juist heel erg proberen om jullie visie hierin mee te nemen. Indirah Ja binnen mijn organisatie noem ik het een horizontale organisatie structuur. Want nu is iedereen met grassroots en bottom up bezig, maar bottom up wil niet altijd zeggen dat het goed is, vind ik persoonlijk. In een horizontale lijn.. Ik vind, in mijn organisatie moet een bestuurslid net zoveel te zeggen hebben als een kind van vier. En als je dat op die manier ziet dan ga je ook luisteren, dan ben je verplicht om te luisteren naar een kind van vier, maar ook verplicht om te luisteren naar dat bestuurslid.

149

En dan moeten de mensen die ertussen zitten, die ervoor zorgen dat het gene wat het kind van vier en het bestuurslid zegt dat dat ook daadwerkelijk gedaan wordt. Die mensen die zijn belangrijk. En die beleidsmakers, ja die begrijpen dat niet altijd. Maar goed, ik moet naar mijn volgende overleg. Ik wens jullie heel veel sterkte en succes met jullie onderzoek. Als jullie nog vragen hebben dan hoor ik het graag. Sacha Super, dankjewel. Echt ontzettend bedankt. Demi Top, dankjewel. Fijne dag!

150

Bijlage 12. Interview Mart Bechtold

Mart Bechtold is projectcoördinator beeldende kunst, mode & design bij SKVR, bestuurslid van Hiphopinjesmoel, mede oprichter van Een Bos vol Tulpen en directeur van La Luna kunst- en werkwinkel. Mart is, als ervaringsdeskundige, vanwege zijn kennis op het gebied van kunst en cultuur en vanwege zijn ervaringen met de doelgroepen op Zuid geïnterviewd over verschillende zaken omtrent cultuur op Zuid. Binnen de transcriptie van het interview zijn enkele woorden en zinnen gehighlight op basis van informatie over de doelgroep en hun behoefte en op basis van informatie over het aanbod en de aanpak. _______ = informatie over de doelgroep en de behoeftes. _______ = informatie over aanbod en aanpak. Mart: Wat altijd moeilijk is aan de initiatieven, zoals die van jullie. ieder jaar komen er weer mensen die dat allemaal gaan opzetten en dat zal je ook in gesprekken wel eens meemaken dat mensen zeggen: ja daar heb je de volgende alweer die gaat kijken hoe kunnen we dat hier eens goed gaan doen. En jullie zijn altijd beperkt in tijd natuurlijk en de ambities zijn altijd heel hoog, ook vanuit school. Maar kijk het is, als het allemaal zo makkelijk was dan was het allang gebeurd. Dus je gaat heel veel dingen tegenkomen die op papier heel goed werken, maar in de werkelijkheid allemaal wat lastiger zijn. Sacha: En wat is uw visie nu op de ontwikkelingen die voor Zuid worden opgezet of bedacht? Mart: Nou er zijn een aantal goede verbeteringen. Wat je nu ziet is die lestijd uitbreiding van zes naar tien uur, heb je daar iets van meegekregen? Sacha: Ik niet. Mart: Dat was van het Nationaal Programma Rotterdam Zuid, omdat er best wel wat achterstanden zijn in Rotterdam Zuid en hadden ze al een leertijd uitbreiding van zes uur en dat is nu tien uur geworden en dat wordt heel veel ingevuld met kunst en cultuur en met sport. Dus dat is al een verbetering. Een verbtering is dat er in ieder geval steeds meer focus op Zuid komt te liggen, alleen heb je dan dat mensen denken: “oh, dan ga ik ook op Zuid zitten, want daar zit geld.” Want daar krijg je geld voor initiatieven. Maar die zijn altijd heel snel weg en die denken ook altijd dat ze alles heel snel kunnen verbeteren. Als je dit wil doen, heb je echt een hele lange adem nodig en daar lopen heel veel tegen aan. Ik denk dat de samenhang steeds beter wordt in Rotterdam Zuid. Dus dat steeds meer partijen wel gaan samenwerken. Vroeger deed iedereen alles zelf en nu zie je in sommige wijken dat er wel een goede samenwerking is, maar dat is niet overal zo. En er komen steeds nieuwe partijen bij en er gaan steeds oude van af. Dat maakt het ook lastig. Demi: Bedoel je dan samenwerkingen tussen de, bijvoorbeeld die cultuurmakers, of tussen de bewoners of initiatieven.

151

Mart: Nou vooral tussen de cultuurmakers, maar er komen er steeds meer nieuwe bij. En je ziet wel dat sommige mensen blijven altijd op Zuid of ze nou bij de ene welzijnsinstelling werken of bij de andere, dat maakt niet uit en die weten elkaar altijd heel snel te vinden. Maar wat nog moeilijk blijft, het is heel vaak zijn het allemaal witte clubs die dat doen en het is moeilijk om die informele daar ook bij te krijgen op een goede manier. Sacha: En heeft u ook het idee dat, wat wij bijvoorbeeld nu een beetje horen is dat wij moeten uitkijken van: joh je moet niet zomaar iedereen daar gaan aanspreken over van alles en nog wat want die mensen voelen zich al een soort van proefkonijnen en er worden dingen beloofd, maar dat komt er niet. Heeft u dat idee ook? Mart: Zeker, want om de tijd komt er weer een club ambtenaren, die gaan door de wijk heen wandelen en dan is de uitkomst van: zo dat is niet best hier. Maarja daar hoef je niet voor door de wijk te gaan wandelen, dat weet je van te voren ook. En zij zijn heel argwanend, van: oh daar komt weer een witte club die gaat kijken hoe slecht wij het hier hebben. Dus er gaat veel over hun hoofden heen en te weinig met hun samen. Nou is het ook niet altijd makkelijk om van onderaf met elkaar op te zetten en met elkaar te verbinden hoor. Want zeker, en dat ga je ook merken als je dan gesprekken hebt, er komt eerst allemaal oud zeer, komt er eerst allemaal naar boven en dan moet je ook de tijd ervoor nemen om daar eerst gewoon naar te luisteren. Ik zie het gister nog tegen iemand, ik zei: kijk als je in zo’n oude wijk gaat werken dan moet je dat zien alsof je bij iemand op bezoek komt en als je bij iemand op bezoek komt ga je ook niet meteen zeggen: “zou je dat schilderij niet ergens anders neerhangen.” Maar als je eerst koffie gaat drinken kan je op een gegeven moment wel zeggen: “oh, dat schilderijtje zou daar ook leuk staan.” En zo moet je dat een beetje zien en daar moet je echt tijd voor nemen. Sacha: Dat is wel een mooie vergelijking. Demi: Ja dat zei Roelof Kok inderdaad. Van: ga gewoon ergens op een bankje zitten en ga gewoon het gesprek aan met mensen in plaats van dat je gelijk zegt “hoi, ik ben onderzoek aan het doen en ik wil dit en dit weten.” Maar gewoon eerst eens vragen van ja wat doe jij graag in je vrije tijd en gewoon op een andere manier het gesprek starten, dan gelijk met de deur in huis vallen zegmaar. Mart: Ja, je moet eerst vertrouwen winnen, want anders komt er gewoon niks uit. Demi: Nee precies. Mart : En is jullie, richten jullie je van jong tot oud, of hebben jullie een speciale groep waar je je op richt? Sacha: (kijkt naar Demi) Jij hebt hem al een beetje afgebakend.

152

Demi: Ja, ja, het is echt super moeilijk om een doelgroep, nou ik zeg niet te kiezen, maar met mijn onderzoek blijkt wel echt dat er vanuit veel verschillende soorten groepen behoefte is, of dat er nog wel iets aan toegevoegd kan worden of ergens iets bijdragen. Maar vooral denk ik nu echt mbo studenten. Omdat dat gewoon best wel een grote groep is in Rotterdam Zuid. Dat ik denk ja, daar kan echt nog wel iets voor gedaan worden, extra voor gedaan worden. Het is gewoon, vind ik, best wel een onderbelichte groep. En met jonge kinderen wordt al echt super veel gedaan, en dan heb ik het echt over kinderen op de basisschool. En ja, ik denk zelf wel dat er nog wel wat .. Mart: Maar ouderen horen er niet bij? De ouderen/60 plussers. Bij jou? Demi:Nee, niet bij mij. Sacha: En ik ben nog een beetje aan het kijken, want EMI is nu bezig met het Intertoys pand op de Groene Hilledijk en het is nog de vraag wanneer dat.. ja dat duurt allemaal heel lang. Maar ik ben dus aan het kijken naar welke doelgroep daar binnen aangetrokken moet worden, maar dat zal wel een iets bredere doelgroep zijn. Omdat daar waarschijnlijk cultuurmakers binnen gaan zitten, maar ook studenten en dat er ook plek is voor een podium, zodat mensen dat gewoon kunnen gebruiken voor hun eigen culturele activiteiten. Dus dat is nog een beetje zoeken van waar.. ja, wie willen daar binnen komen, wie hebben die hulp of dat extra stapje nodig. Dus daar ben ik nog naar aan het onderzoeken, van: zijn dat alle leeftijden, ga ik mij op één speciale leeftijd richten. Dat vind ik nu nog moeilijk om te zeggen in het begin. Mart: En die intertoys die zit op de hoek daar of niet. Sacha: Uhm, niet echt op een hoekje, maar even denken.. Mart: Je hebt daar de McDonalds en de KFC zitten en dan begint de Groene Hilledijk. En dat zit die voorin, he? Demi: Ja Sacha: Ja, ja, je hebt dan volgens mij eerst nog één zijstraatje en daarna komt die vrij snel. Dus in eerste instantie wilde ik mij richten op Bloemhof en Hillesluis, omdat die ook daar rondom heen het dichts bij zitten. Dus dat bewoners van daar makkelijk binnen stappen. Maar ik ben nu vooral ook aan het kijken naar, ja, hoe doen andere mensen dat met wijkinitiatieven, wat werkt, waar hebben mensen behoefte aan en zo wil ik even onderzoeken op wie ik mij wil gaan richten. Mart: Wie ook zit in de Afrikaanderwijk, die heel veel werk doet op dat gebied, is Zoë Cochia, van NIFFO. Sacha: Ja, Ja. Mart: Oh die ken je al. Sacha: Ja die ken ik, ja. 153

Mart: Heb je al gesproken ook? Sacha: Nog niet voor dit onderzoek, maar wel voor een project dat ik hiervoor ook voor EMI deed. Maar die.. Een studiegenootje van mij die sprak haar. Maar bij haar kwam er eerst ook heel veel naar boven van: joh het is best wel vervelend als die studenten allemaal zeggen van joh wij willen hier iets doen en zichtbaar maken. Terwijl ze zegt: ja ik ben zichtbaar. Dus dat gebeurde eerst, ook zo een soort van oud zeer verhaal. En daarna inderdaad vond ze het super fijn dat wij haar wilde spreken en doen, maar voor dit project moet ik haar nog benaderen. Mart: Ja want zij wordt inderdaad heel veel overvraagd. Sacha: Ja. Mart: Omdat zij informeel, heeft zij allemaal stagiaires bij haar lopen en zij krijgt nooit ergens voor betaald. Ze heeft gewoon een heel groot hart en daardoor kan ze haar bedrijfje eigenlijk niet overeind halen. En dan komen er weer mensen, die komen bij haar kijken, van de gemeente komen ze kijken omdat ze zoveel doet, maar dat geld krijgt ze nooit. Demi: Eigenlijk heel scheef. Mart: Dat is heel scheef ja. Daar moet ze ook zelf iets zakelijker in worden, maar kijk als je zo'n sociaal hart heb is dat soms moeilijk. Maar zij is echt de moeder van de wijk daar. Demi: Die professionalisering wat ik eerder zei, dat mist gewoon nog best wel bij bepaalde initiatieven in de wijk. Want ze doen allemaal hele goede dingen. Maar ja, als je subsidieaanvraag wilt doen bijvoorbeeld of een cultuurplan wil schrijven, dan moet daar gewoon het een en ander instaan en als dat mist, dan krijg je het gewoon niet. Dat is eigenlijk best wel een beetje een triest verhaal. Mart: En dat is moeilijk want jij ging ook naar die bewoners initiatieven. Daar zit jij ook op he? Demi: Mwah wel iets minder. Mart: Want dat zie je heel vaak dan schrijven ze een bewonersinitiatief, maar dat is echt al een Nederlands ding. Want het is best moeilijk om dat goed in te vullen. Vaak moet het ook nog een groot gedeelte digitaal. Dan moet je allemaal doelen er in gaan zetten en een begroting maken. Vaak moet dat dan via een bedrijfje gedaan worden. Dat maakt het allemaal gewoon heel moeilijk. Sacha en Demi: Ja. Demi: Het lijkt dan vaak, het wordt heel moeilijk verwoord in de uitleg van wat je allemaal moet doen en dan hebben heel veel mensen al gelijk het idee..

154

Mart: Ja, laat dan maar zitten. Demi: van ja, weet je wel, laat maar. Sacha: Ja. Het is wel ook het idee van EMI om misschien dan in dat intertoys pand ook daarvoor hulp te bieden. Dus dat daar iemand zit die je kan verwijzen naar de juiste persoon of dingen met je kan invullen. Dus dat is ook wel iets waar hopelijk aan bijgedragen kan worden voor mensen die het moeilijk vinden om zoiets te doen terwijl ze wel een heel tof idee hebben. Mart: Ja. Vooral de jongeren, dat zie je vaak dan hebben ze een goed idee, maar dan willen ze het vaak veel te groot, waardoor het financieel niet te overzien is en praktisch onhaalbaar is. Die denken altijd al snel, het is voor de hele stad. Ze vergeten gewoon dat je even heel klein kan beginnen om te zien of iets werkt of niet en dan groter maken. Sacha: Ja precies. Demi: En vaak moet je dat allemaal ook heel erg op tijd aanvragen en beginnen met plannen. Mart: Ja ruim van te voren. En dan vraag je het aan en dan kan je bijvoorbeeld pas een paar maanden later starten. Maar omdat ze zo laat beginnen willen ze het liefst de week erna al beginnen. Demi: Ja klopt. Heel lastig Sacha: Hoe bereiken jullie bijvoorbeeld kinderen op Zuid die zelf eigenlijk moeilijk in aanraking komen met kunst en cultuur? Mart: Ik doe dat meestal via de scholen. Via het welzijnswerk. Er zit een welzijnsaanbieder in het gebied Feyenoord, dat is Humanitas. Sacha: Ja. Mart: Charlois is dat Dock. Ijsselmonde deden jullie niet, hĂ¨? Dat is Pit010. Dus daar doe ik het en ook via mijn netwerk. Gewoon mensen die ik ken. Kijk voor rugzak vol talent doe ik het zo: Ik kijk eerst in welk gebied wil ik gaan zitten. Dan ga ik een school binnen en dan leg ik het plan uit en dat ik op zoek ben naar kinderen die het in het leven wat moeilijker hebben dan leeftijdsgenootjes. Soms neem ik een paar scholen en dan is het maximaal voor twaalf kinderen en dan kies ik een plek in de buurt en dat doe ik meestal, kies ik een huis van de wijk. En dan spreek ik met het huis van de wijk af dat ik niet betaal voor de ruimte. Ik zeg dan: ik doe het voor jullie kinderen, niet voor mezelf en meestal lukt dat wel. Sacha: En ik las dat jullie dan vooral kunst als middel inzetten om die sociale...

155

Mart: Ja het gaat echt om het plezier het is echt om.. het gaat ons om dat zij leren samen iets te doen, leren samen werken. Ook al dat ze creĂŤrend vermogen, dus leren hoe teken je iets. Maar ook aan hoe ze zichzelf presenteren. Dus hoe ze iets kunnen zeggen over het werk van een ander, maar ook om zich te laten zien aan de wijk. Dus het liefst als ze twaalf lessen hebben gehad, en dat zijn meestal blokjes van vier keer drie of drie keer vier en die kies ik vaak voor of atelier disciplines of podium disciplines. In het gebied waar jullie nu zitten, zit bijvoorbeeld de piramide. Dat is een basisschool, een literaire basisschool. Die zit bij de moskee daar zo ongeveer tegen aan. Daar doe ik nu twee keer zes en dan doe ik zes keer fotografie en media en zes keer schrijven achter elkaar. Ook omdat het een literaire basisschool is, dan denk ik nou ja dan gaan we iets met schrijven doen. En dan proberen we op het eind om daar een boekje van te maken. Zodat ze iets hebben. Op andere plekken heb ik wel eens een keer muurschilderingen met kinderen gemaakt, andere keer wordt het gewoon een podium presentatie. Dus dat ze zich ook kunnen laten zien aan de wijk. Sacha: En hoe reageren die kinderen daar op? Mart: Die kinderen vinden het heel leuk. Het moeilijke blijft altijd om ouders te krijgen. Die ouderbetrokkenheid is gewoon niet zo hoog. Tenminste misschien wel thuis, maar niet dat ze fysiek komen als je ze uitnodigt. Sacha/Demi: Dat is jammer. Mart: Ja dat is jammer en dat merk je in alles. Kijk als wij vragen of kinderen mee willen doen dan moeten ze als eerste een handtekening van de ouders hebben. Die krijg je terug en dan bij de meeste ga ik er ook van uit dat het een handtekening van de ouder is, maar soms dan denk ik: ja, volgens mij heeft dat kind er zelf gewoon iets onder gezet. Het zijn vaak de ouders die ook zeggen: nee, sla maar een keer over. Of: nee, we gaan nu naar de markt. Of: kan je op je zusje passen? Al die dingen komen heel veel voor. Sacha:En is dat ook iets wat een beetje besproken wordt met die kinderen tijdens de lessen? Mart: Jawel, maar dat is ook weer iets waar je niet heel veel aan kan veranderen. Kijk je kan tegen die ouder zeggen: nee, u heeft uw kind opgegeven en die moet iedere keer komen. Maar als ze het niet doen, dan houdt het ook op. En het is een onderdeel van een flink probleem en je kan niet als kunstinstellingen je ziet een kind anderhalf uur in de week, dat je helemaal probeert dat probleem aan te pakken. Sacha: Zijn er partijen die daar mee bezig zijn, met de bewustheid van die ouders? Mart: Ja, het welzijnswerk. En dat is de rol ook van hun. En op scholen zitten er intern coĂśrdinatoren die dat doen. Sacha: En daar gaat het waarschijnlijk net zo moeilijk?

156

Mart: Dat is gewoon moeilijk, ja. Als een moeder zegt: ja, maar anders zit je zusje alleen thuis, je moet oppassen. Wie zijn wij dan om te zeggen: nee, laat ze maar alleen thuis zitten. Sacha: Ja, precies. En u deed ook iets met hiphop in je smoel zag ik. Mart: Ja, maar daar zit ik in het bestuur van, van hiphop in je smoel. Ken je dat of niet? Sacha: Nee. Mart: Wat zij doen en dat is ook een beetje mijn expertise. Zij doen de rewriters, die hebben allemaal die hele grote muurschilderingen in de stad en in de Afrikaanderwijk, daar zij er nu heel veel. Die zul je wel een aantal gezien hebben. En dat is van het pow wow festival. Want dat organiseren zij ook. Dat komt in september weer in de Afrikaanderwijk. Dan komen er nog meer schilderingen bij. Demi: Leuk, weer op dezelfde locatie. Mart: Ja, we blijven daar zitten en dan gaan we wel kijken of het niet ietsje uitgebreid kan worden met andere panden. Want het levert wel op dat het de buurt echt verdraaid. En zeker voor dit festival komen mensen uit het hele land, die komen daar dan naar toe, naar het Afrikaanderplein. Sacha: En hoe zit dat met de bewoners, zijn die daar heel erg bij betrokken of juist niet? Mart: Ja. Ook Zoë zat daar mee in. Dat is echt één van de belangrijkste dingen. Ik heb, wat ik al zei, heel veel kunst gemaakt in de oude wijken en dan is het altijd belangrijk dat je van te voren komt zeggen dat je komt doen want anders is het meteen al mis. Het is zelfs andersom als je een gesprek hebt met een bewonersorganisatie of individuen en ze vinden jou een aardige man, dan is alles goed wat je doet. En je hebt in die wijken, zitten altijd informele leiders. Op zich hebben ze nergens iets over te zeggen, maar als je die tegen je hebt wordt het heel erg lastig. Want dan moet je proberen een beetje gevoel voor te krijgen, wie in zo'n wijk nou belangrijk is. En daar is jullie tijd gewoon heel kort voor. Demi: Daar heb je inderdaad wel veel tijd voor nodig, denk ik. Sacha: Daarom is het ook goed dat EMI ook beseft van: oké, we moeten daar echt zitten in een pand, zodat we daar ook één plek hebben. Dus lokaal zitten wij er kort, zij zitten er constant. Dus dan komt er iemand anders op mijn plek, die kan ook kijken wat ik al heb gedaan. Zodat je niet allemaal je eigen projectje begint.. Demi: Kijk stel je voor dat je een event zou organiseren, kijk wij doen Leisure en Events management, dan is het vaak voor de hand liggend dat we een beroepsproduct inleveren in de vorm van een event, bijvoorbeeld. Maar dat willen wij niet, want dat is eenmalig en dat gaat niet werken als het langdurig door blijft gaan wat een soort programmering krijgt.

157

Daar zou dat pand perfect voor zijn, want dat is dan een plek en dat is fysiek en als je daar iets voor ontwikkeld wat langdurig door kan gaan, dan kan dat zich ook ontwikkelen. Mart: En zitten jullie dan bij de Willem de Kooning of niet? En hebben jullie ook Evita de Grote als docent? Demi: Die heb ik wel een keer als docent gehad. Mart: Dat is een oude collega van mij. Demi: Ja, zij was ook een keer host bij een event waar ik werkte. Mart: Wat jij noemt, dat werkt inderdaad heel goed. Want dat is eerder ook al gebeurd in het Klooster, Afrikaanderplein. Daar werkte mbo'ers, hbo'ers, stagiairs allemaal bij elkaar en hun doel was: kijken wat leeft er in de wijk en daar iets mee samen op te gaan zetten. Precies wat jullie nu ook een beetje voorstellen. Maar dat klopt wel wat je eerder zei. Kijk als je zomaar zegt ga maar iets verzinnen... Er moet echt wel een beetje sturing op zitten en niet mensen tegen het zere been gaan schoppen om met iets te komen wat een ander al doet. Dat die dat als concurrentie ziet. Dus de bedoeling is dan: hoe verbind je nou partijen of partijtjes die in zo'n buurt zitten? Sacha: Ja het is sowieso heel moeilijk om die partijen bij elkaar te krijgen. Bijvoorbeeld in dat Urban Arts.. Daar willen wij ook heel graag mee spreken, want die willen we ook niet in de weg zitten met dingen die wij weer gaan doen. Maar die hebben het zo druk en.. Mart: Die zijn net begonnen hĂ¨, dan krijg je dat. Future in Dance. Sacha: Ja precies, dus het is heel moeilijk om ja.. Demi: Zij vroeg letterlijk: wat kunnen jullie ons nu bieden. En wij zitten nog in de onderzoeksfase en dan is het best wel lastig om te zeggen, we hebben het uitgelegd hoor, maar ja voor haar is haar tijd heel erg kostbaar en dan wil ze gelijk weten: wat biedt het mij nu. Het leek een beetje een korte termijn vraag, van wat kan je me nu bieden, weet je wel, wat voor info heb je? En dat is vrij lastig. Mart: Zij is.. We hadden het net over sommige zijn niet zo zakelijk. Zij wel. Zij wil gewoon weten wat heb ik aan jullie en heb ik niks aan jullie dan ga ik het niet doen. Demi: Dat is ook logisch hoor. Mart: Ja dat is logisch als je iets start. Demi: Alleen binnen nu en een week hebben wij haar niet echt fysiek iets te bieden. Het is natuurlijk super moeilijk en wij leveren eind mei ons product op en ja, als wij haar daar in kunnen betrekken dan levert dat wel degelijk wat op, voor haar zeg maar en voor de organisatie. Dat soort dingen blijven dus wel moeilijk. Want iedereen denk gelijk in functionaliteit. 158

Mart: Ja en ook het.. Kijk jullie worden dan gezien als "de studenten." Dus je hebt ook een ongelijke verhouding en dat maakt het niet makkelijk. En jullie zijn de zoveelste die dan komen met iets. Met goede ideeën en dan denken zij: ja, die hebben we al een keer vaker gehad, die ideeën. Maar goed daar moeten jullie je niks van aantrekken. Demi: Proberen we ook niet te doen. Sacha: Even kijken.. Demi: Ja. Jullie, jijzelf ook, doet best wel veel met talentontwikkeling en omdat er bij mij uit mijn onderzoek een beetje er uit kwam dat dat een soort van verbindende factor is onder al die cultuurmakers, was ik eigenlijk wel benieuwd: wat gebeurd er op het gebied van mbo studenten. Want ik ben er niet heel erg in thuis, in het onderwijs. Dus ik wilde daar graag uw visie op weten. Mart: Wat wij zoveel mogelijk doen, ik zit zelf meer op de kinderen dan op jongeren, maar met jongeren heb ik ook best veel dingen gedaan, is dat wij proberen mensen in te zetten die heel goed klikken bij zo een groep jongeren en het liefst dat ze uit de groep zelf komen. De peer teachers. Wij hebben zelf hier ooit een opleiding gehad, dat heette de kweekvijver. Dat waren allemaal jongens van de straat die heel goed waren in één van de hiphop disciplines en die kregen van ons een intern opleiding en dat was om ze wat zakelijker te maken. Inhoudelijk kunnen zij alles al. Maar waar zij tegenaan lopen, dat zijn dingen als: niet op tijd komen, heel nonchalant, alles op het laatste moment. Allemaal die dingen. Met bijvoorbeeld: bij ons verdiende ze dan niet veel en dan zeggen ze iets af omdat ze op hetzelfde moment kunnen zij ergens anders bijvoorbeeld honderd euro verdienen en bij ons 25. Dan kiezen ze voor honderd euro, maar dan kiezen ze echt voor de korte termijn. Je kan beter, dat ze voor de lange termijn kiezen. Die dingen leerde wij ze dan allemaal. Die trajecten die komen iedere keer om de paar jaar weer terug. Dan kijken we: hoe kunnen wij nou een aantal van die jongeren wat professioneler maken, dat zij wat voor ons kunnen gaan doen? Demi: En dat gaat het echt om talenten die er al zijn. Maar hoe ontdek je..? Mart: Dat is echt het moeilijkste. Er wordt altijd gezegd.. Al die clubs zeggen: wij doen aan talentontwikkeling, maar dat doet bijna niemand. Want je zit eigenlijk alleen maar op talent scouting en dan zie je en denk je: oh dat is een talent. Maar dan weten wij het vaak ook niet meer want dan.. Kijk als je die echt wilt laten ontwikkelingen dan moet je er bijna een aantal mensen omheen zetten die dat gaan doen, maar dat is natuurlijk heel duur. Dan houdt het heel vaak al weer op. Dat je ook niet weet hoe je daar verder mee moet. Dan kan je ze wel bij elkaar zetten.. Demi: Ja, ik had dus iets bedacht.. Mart: Ja? Demi: Het is nog een heel vaag idee en ik wil graag gewoon een eerlijke mening. Je hebt nu van EMI mentoren op zuid. En daarin wordt iemand uit het onderwijs.. 159

Mart: Gekoppeld hè? Demi: Een student wordt gekoppeld aan een jongere of een kind. Ik had het idee om hetzelfde te doen maar dan op het gebied van talentontwikkeling en cultuur. En dan iemand van de docentenopleiding van Willem de Kooning of Codarts te verbinden aan een onontdekt talent. Iemand die net is gescout of iemand die zich graag wil ontwikkelen of iemand die echt begeleiding nodig heeft. Dan heeft het dus waarde voor het onderwijs, maar dan heeft het ook waarde voor die jongere. En dan bijvoorbeeld die samen laten werken om een opdracht uit te voeren voor één van de cultuurmakers. En een opdracht kan echt alles zijn nog, dat is nog totaal niet besproken, maar dan leren ze eigenlijk in een werk-achtige omgeving om iets te ontwikkelen en dat kan dan op het gebied van dans zijn, van maak een eigen stuk ofzo of op die manier. Dan worden ze dus wel begeleid, maar het kost geen geld want het is door iemand die daar ook iets van leert. Mart: En doen die mentoren op Zuid.. Zitten daar ook dan nu studenten van de kunstvakopleidingen in of niet? Of dat weet je niet. Demi: Nee, dat niet. Meer social work enzo. Sacha: Volgens mij wel, ze doen het wel, maar niet per se specifiek om dan dus iets met kunst en cultuur te doen. Mart: Nee. Demi: Dus denk je dat zo iets zou kunnen werken? Mart: Jawel, nee, nou wat zeker kan werken is dat je een één op één contact hebt. Dat je samen dat veld verkent. Dat is zeker iets wat kan werken. Of daar de kunstvakopleidingen aan meewerken, dat weet ik niet. Voor zo iets. Maar daar zou je zeker wel een plan van kunnen maken. Demi: Oké, ja dat wilde ik even weten. Voordat u zou zeggen, nou dat is helemaal niks. Dan is het moeilijk om in zo'n richting te denken als je al weet dat het niet gaat werken. Mart: En je moet een goede match hebben. Wij zien nu.. Ik weet niet hoe dat bij jullie zit. Ja, bij jullie ook, bij Willem de Kooning, maar misschien bij jullie afdeling minder, maar de beeldende afdeling dat zijn bijvoorbeeld allemaal witte meisjes. Dat zijn jullie ook, maar dat.. uh.. De vraag is: die mix.. Want wij hebben ook vaak stagiaires hier en dan gaan we ook in die oude wijken en dan klikt dat niet altijd heel goed. Komen jullie uit Rotterdam? Sacha: Ik woon op Rotterdam-Zuid. Mart: Vaak komen ze allemaal uit Barendrecht of uit Puttershoek. Demi: Oh ja, daar heb ik wel heel mijn leven gewoond.

160

Sacha: Je past perfect in het plaatje haha. Mart: En dan komen ze in de stad en dan voelen ze zichzelf al niet echt veilig in zo'n oude wijk en dat maakt het al weer ietsje moeilijker. Demi: Nee? Maar ik denk dat dan ook het soort van de kracht of de kunst is om juist die mensen er uit te pikken die daar wel interesse voor hebben en dat.. Mart: Ja tuurlijk. Maar nee, maar daarom, maar je moet een goede mix hebben. Demi: ..is ook heel iemands houding, weet je wel. En dan maakt het niet uit of je wit of gekleurd bent zeg maar.. Mart: Nee hoor dat maakt ook eigenlijk niet uit. Ik ben ook wit. Maar ja.. Demi: Je houding is goed. Mart: Ja, daar gaat het om. Demi: En dat merken die kinderen denk ik wel. Mart: Ja dat is het ook zeker. En waar woon jij op Zuid? Sacha: Charlois. Mart: Oh ja. En deden jullie dan ook oud-Charlois er bij? Sacha: Nee. Demi: Ja wel toch? Volgens mij wel. Sacha: Ah okĂŠ, ja dan wel. Maar daar houd ik mij helemaal niet mee bezig. Mart: Want daar zitten heel veel kunstenaars, in oud-Charlois. Demi: Ja, klopt. Mart: Allemaal van die kleine winkeltjes. Daar zie je, toen jullie net zeiden 'zie je verbeteringen?' Dat is zeker. Want ik heb zelf ook in oud-Charlois gewoond. Daar heeft Vestia zich jaren terug heel erg voor ingezet. Toen mochten allemaal kunstenaars voor weinig geld in hun panden. Maar dat was nog in een tijd dat ze daar ook een beetje toe verplicht werden. De Vogelaarwijken, daar moesten de woningcorporaties extra inzetten voor de wijk. Toen dat niet meer hoefde deden ze het ook helemaal niet meer. Maar daar is wel toen heel veel uitgekomen. Demi: Ja, dat is best wel een ontwikkeld stukje, als je kijkt naar de rest van de gebieden inderdaad. Mart: Ja en dat..

161

Demi: Heel creatief. Mart: Héél creatief en er is.. Demi: Komen ook veel studenten op af, heel veel jongeren. Mart: ..heel veel informele samenwerkingen. Demi: Ja. Mart: Dus dat is een, als je kijkt naar mooie voorbeelden, is dat een mooi voorbeeld. Sacha: Ja, oké. Demi: Ja wat we eigenlijk nog zouden moeten dan, want dat hebben we nog niet gedaan, is daar gewoon nog een paar keer doorheen lopen. Sacha: Ja, zeker. Demi: En gewoon mensen gaan aanspreken. Want vragen hoe ze het zien en wat ze dan doen. Mart: Ja én wat de bewoners daar dan ook aan hebben hè. Je ziet. Dat zie je op sommige andere plekken wel, dat dan kunstenaars dingen doen en dan komen er allemaal bakfietsers uit de hele stad naar toe. Maar dan heeft het niks voor de bewoners zelf te maken. Sacha: En dat is ook een beetje dubbel er aan denk ik. Want ik werk dan nu bij hotel STROOM bij het Lloydkwartier. Die doen ook best wel.. Proberen ook voor het Lloydkwartier wat voor de bewoners te betekenen. Ze hebben een bakkertje, waar mensen hun boodschappen komen halen en yoga, muziek. Allemaal gericht op de bewoner en dat helpt dan wel weer mee als er een groot evenement is waar de bewoners eigenlijk last van hebben dat ze daar wat coulanter mee omgaan. Maar aan de andere kant hebben ze er toch wel last van en er is altijd een soort van tegenstrijdigheid, lijkt wel. Mart: Ja. Kijk en dat Lloydkwartier is nog een goed stuk, want als je iets verder, want daar werk ik dan weer, in Schiemond dat is weer veel slechter. Dat is echt een heel moeilijk stuk. Demi: Ze hebben het Lloydkwartier natuurlijk best wel goed ontwikkeld. Mart: Ja zeker. Sacha: Ja, ja, ja, sowieso, maar gewoon meer even als voorbeeld.. Demi: Het blijft dus altijd lastig. Sacha: ..van ja, hoe ga je met die bewoner om en je biedt ze iets en daar staan ook weer dingen tegen over, ja dat is constant, ja in beweging. 162

Demi: Eigenlijk als dat pand van de Intertoys helemaal door gaat, zoals ze voor ogen hebben, dat is eigenlijk best wel goed want dat is gewoon iets laagdrempeligs want je kan gewoon naar binnen lopen. En het is niet dat je deel moet nemen, maar je kan deelnemen en mensen zijn nu al super nieuwsgierig. Die lopen langs en weet je wel, met open deuren.. Mart: Want het is helemaal leeg al? Demi: Ja, dat wel Sacha: Nou er staan nog wel stellingen en dingen van de Intertoys want die willen ze eigenlijk ook gewoon hergebruiken, maar het pand verder is gewoon leeg. En af en toe zitten EMI daar binnen, maar vooral voor gesprekken en dingetjes en er wordt nu af en toe een podcast, door wat jongens, daarbinnen opgenomen. Dus het is al een beetje in gebruik, maar de veiligheid is nog niet goed, dus eigenlijk mag je niet te veel daar binnen zijn. Dus dat loopt nog via de gemeente. Mart: En hebben jullie wel al contact gehad met Humanitas. Sacha: Ja. Mart: Met wie hebben jullie gesproken? Sacha: We hebben laatst gesproken met de nieuwe wijkregisseur van de Afrikaanderwijk, Hanan Cherif. En hiervoor had ik contact met wat mensen van het Klooster, Pablo. Die wilde jij (Demi) geloof ik ook nog spreken en Danielle heet zij volgens mij. Mart: Ja Danielle ken ik wel, met die lange haren ja. Sacha: Ja en even denken hoor, want volgens mij.. Mart: Dan heb je nog Said en Filiz. Sacha: Ja Filiz wil ik nog spreken. Die staat nog.. Mart: Ja, die weet ook heel veel. Sacha: Ja, ja. Die had mij uitgenodigd voor een datum, maar toen kon ik niet, dus we zijn nog in gesprek, maar die ga ik inderdaad ook nog spreken. Demi: Ja en ik wilde die jongen graag spreken over die sport en cultuurclub in de wijk. Mart: Ja, nou dat is, die sporten cultuurclub, dat is wat ik net noemde van die lestijd uitbreiding van zes naar tien uur. Daar zetten zij een paar sporten cultuurclubs op, eigenlijk per wijk en dan kunnen kinderen na schooltijd.. die gaan dan naar de sporten cultuurclub. Dat gaan ze nu starten in de Afrikaanderwijk. Ze zijn hem al gestart in Hillesluis. 163

Demi: Ja, klopt ja. Mart: Daar zou ik zelf ook een les gaan geven want zij zoeken het liefst allemaal ondernemers uit de buurt en ik woon zelf ook op Zuid. Demi: Ja omdat die nog een boost moeten krijgen, zeg maar? Mart: Nou niet, maar dat de kinderen dan makkelijker, dat je dan makkelijk met elkaar in contact komt en die ook de wijk goed kent. Demi: Ja ik vond het wel een mooi initiatief, ik wilde er graag meer over weten. Mart: Ja en dat doen ze nu ook al in Feyenoord in de persoonshal. En dan is het de bedoeling dat al de kinderen na schooltijd naar zo'n sporten cultuurclub kunnen. En dan kiezen ze één van de aangeboden lessen, Hofplein theater doet eraan mee, Abdel Kwan (taekwondo is dat), dammen, schaken, voetballen, van alles kunnen ze doen. Demi: Ja tof. Sacha: Ik was laatst bij de release party van Arch management. Ik weet niet of u die kent? Mart: Nee. Sacha: Oké, die doen talentontwikkeling/dansen met kinderen en die hadden hun opening in het Klooster en daar hadden ze ook, de kinderen mochten komen als de ouders daar inderdaad akkoord voor hadden gegeven en er was dan ook een stukje gereserveerd waar de ouders er dan ook die avond bij konden zijn, koffie konden drinken. En dat was dus ook wel grappig want daar zaten dus ook nul ouders. Dat was echt heel bizar om te zien. Er waren wel wat kinderen, alleen daar zag je ook weer als het dan iets te lang duurde of er werd wat geroepen, dat die kinderen ook heel snel ja.. Mart: Afgeleid waren. Sacha: Ja, afgeleid waren of gekke dingen gingen zitten roepen en op een gegeven moment was er dus ook een opstootje met een ja, gewoon een kind en een beveiliger. Dat was heel gek om te zien. Ziet u die dingen ook gebeuren? Mart: Oh ja wel hoor. Zeker, zeker. Kijk het Klooster dat zit daar al heel lang en dat was eigenlijk altijd iets voor oude mensen. Terwijl het de bedoeling was om meer jongeren binnen te krijgen, maar het personeel zat al helemaal niet op jongeren te wachten dus dan wordt dat heel moeilijk. Het was ook heel laagdrempelig, dus je liep er niet zo makkelijk binnen. Nu zit Humanitas er en is dat een stuk verbeterd, met een hele zithoek erin. Dus dat scheelt wel, maar het is gewoon bijvoorbeeld ook niet een plek waar jongeren naartoe gaan. Het is te oud bollig zo iets.

164

Demi: Het komt echt.. Iemand zei dat laatst tegen ons. Het komt echt door de naam. Ze gaan niet van de naam af komen of van dat imago zeg maar. Terwijl ze eigenlijk hartstikke goeie dingen doen, maar er komt nog niet echt publiek op af wat er op zou moeten afkomen. Mart: Er zijn soms dingen, echt goede artiesten die daar kwamen, maar dan komt er niemand. Het is, om zo iets op gang te krijgen, dat is gewoon heel erg moeilijk. Wat ik meestal zeg is als je wil dat het ergens binnen druk wordt moet je buiten beginnen. Je moet het eigenlijk voor de deur iets gaan doen, waardoor ze dan ook al naar binnen komen en de keer daarna kan je wat meer binnen gaan doen. Maar je weet zelf ook wel, je loopt zo niet zomaar overal binnen. Ook straks, wat jullie zeggen over dat pand van Intertoys: van iedereen kan naar binnen. Kán. Maar hoe zorg je er ook voor dat ze dat gaan doen? Daar is wel meer voor nodig. Sacha: Ja, klopt. Ja dat is wel leuk, ze zijn nu met andere opleidingen ook bezig inderdaad om te kijken wat kan je vóór de deur doen zodat mensen makkelijker binnen durven te stappen. Dus daar zijn ze gelukkig wel over aan het nadenken. En mensen hadden allemaal al een soort kleine prototypes ontworpen, van oké als je een bankje voor de deur zet of als je met de ramen iets doet of hoe.. Dus gelukkig zijn de daar wel bewust over aan het nadenken inderdaad, ja. Mart: Ja en kijk wat je zei: herkent u het van dat niemand komt terwijl je denkt dat het heel druk wordt. Dat ken ik dus echt heel erg want je denkt nou dit moet druk worden, want dat is zo leuk. En dan komt er niemand. Demi: Ja dat is heel vaak met events. Mart: Ja, en dan moet je altijd heel goed kijken: nou, waar kwam dat dan door. Je kan meteen zeggen: dat doe ik nooit meer. Dat kan, maar je kan beter kijken: hoe kunnen we nou zorgen dat dat op een andere manier en wanneer lukt het dan wel? En als het een keer wel heel druk was, hoe kwam dat dan? Was dat geluk of kwam dat door dat omdat je het op de juiste manier verspreid hebt? Wij hebben wel eens dingen gehad dat we het ook vertelde aan de Imam en dan zei hij: oh ja ik ga kijken of dat gaat lukken dat er iemand komt. En dan kwamen ze in één keer met dertig a veertig jongens langs, veel te vol zelfs. Ja, dus dat ligt soms aan die speelfiguren. Demi: Ja dat merk ik inderdaad ook best wel in, ja gewoon met werk enzo, dat je denkt je moet echt partners hebben die een achterban hebben en die aan je koppelen en die echt deel uit laten maken van de programmering en niet alleen iets bij jezelf houden want je hebt die achterban echt nodig. Mart: En zo'n actieve rol geven. Demi: Want dan groeit het. Mart: Dat klopt. Je moet ze zelf ook dingen laten doen. Demi: Want dan vinden ze het leuk en nodigen ze iedereen uit en dan wordt het gewoon echt wat moois van samen zeg maar. In plaats van alleen iets van jezelf.

165

Mart: En dat je ook leert dat als ze zeggen: nee is goed ik ben er. Dat dat niet zo is. Iedereen zegt: nee ik ben er, ik kom zeker. Demi: Ik kom echt, haha. Sacha: Ja, en dan heb je natuurlijk ook nog het ding dat je vaak iets ziet waar je graag naar toe zou willen misschien, maar dat dat al heel erg een clubje is. Of die mensen kennen elkaar allemaal al. En dan stap je daar ook niet zo gauw, natuurlijk, als buitenstaander binnen. Of heel erg ĂŠĂŠn bepaalde cultuur die daar aanwezig is. Terwijl het helemaal niet alleen voor die cultuur bedoeld is in eerste instantie. Dat je daar dan toch wat moeilijker misschien naar toe durft te komen of.. Mart: Ja want ik ben best daar bij Turkse clubs geweest en dan wilde ze meer andere mensen binnen. En dan zeg ik: ja want is het open voor iedereen? En dan zeggen ze: ja, iedereen mag hier komen. Als je alleen maar saz les geeft, dan komen daar geen Nederlanders. Net zo goed als wij kunnen hier ook willen dat iedereen hier binnen komt, maar wij zijn met onze cursussen best westers gericht. Dus dan weet je dat je die ook veel meer binnenkrijgt, dan andere culturen. Sacha: Ja terwijl, inderdaad. Wij hadden dat ook toen zijn wij ook naar zo een, ik weet niet of het een Turkse gemeenschap was. En die zijn zo blij als je daar komt en: wil je eten en kom alsjeblieft binnen. Super vriendelijk en leuk, maar toch.. Demi: De stap om dat te doen dat blijft best groot toch? Sacha: Ja. Demi: Voor ons misschien niet. Ik loop altijd overal gewoon naar binnen. Maar dat verschilt per persoon en ik ben dan misschien niet degene die iemand zou willen trekken. Je wil juist iemand die dat nog niet zo veel doet of nog niet zo vaak heeft gedaan, denk ik. Mart: Ja, dat moet je ook leren om ergens binnen te stappen. Ja dat doet niet iedereen, nee. Demi: En jullie werken toch samen met heel veel partners, ook heel veel partners uit Rotterdam-Zuid? Mart: Ja. Demi: En wij proberen een beetje het netwerk van de informele cultuur te ontdekken. Heb je nog echt een soort van perfecte tip om dat te doen of.. Mart: Ja de beste tip die heb je wel al gehad, dat is Roelof Kok. Die kent heel veel en die zit er ook al heel erg lang. En hoe ik het zelf.. Want ik moet dus steeds ook, ook al werk ik al heel lang in de wijken, nu heb ik bijvoorbeeld Schiemond erbij. En wat ik dan doe, dan stap ik gewoon ergens binnen en dan kijk ik wie zij kennen en dan ga ik daar naar toe. Omdat je het zo probeert te doen, dus via via. Demi: Echt ontdekken. 166

Mart: Ja. En dan begin ik over het algemeen het eerst bij de welzijnsaanbieder. Dus in jullie geval is dat Humanitas en dan kom je meestal aan een flinke club. Zeker die mensen net zoals Zoë, die kent ook echt iedereen en die weet ook: van doe die maar wel en die maar niet. Omdat er ook altijd wel wat moeilijke tussen zitten die alleen maar zeuren en waar je toch niet verder mee komt. Dus dit is eigenlijk het beste om te doen. Demi: Ja want ik had het inderdaad ook aan Roelof gevraagd, alleen hij was daar.. Hij zei: ja, we waren een tijd geleden bezig met het echt in kaart brengen, letterlijk, in een soort van software. Maar daar kwam op een gegeven moment zoveel informatie in dat die database te groot werd en dat het een half uur duurde als je ergens op klikte voordat iets.. Mart: Dat was de culturele kaart. Kon je allemaal jezelf opzetten, maar ook dat is, dat is echt achterhaald. Mensen gaan niet meer achter hun computer kijken naar zo een kaart van wie zit waar. Demi: Nee tuurlijk niet, maar het is heel.. Sacha: En niet iedereen heeft tegenwoordig ook een locatie, natuurlijk. Mart: Nee ook niet. Demi: Nee dus dat was inderdaad ook een probleem, maar dat werd dan weer anders opgelost. Het was echt een.. Het was uitgedacht, alleen het werkte niet en dat was een beetje zonde. Want zo iets zou wel.. Kijk wij weten het één en ander, maar we werken niet al vijftien jaar bij een bedrijf, dus je kent niet iedereen. En het is wel, denk ik, slim om niet altijd de sleutelpersonen aan te spreken die wij nu toevallig elke keer vinden. Ja, we kunnen er genoeg opnoemen toch? Y.M.P. die voor duizend dingen wordt gevraagd. Dan denk ik dat zijn niet de eerste personen die je wilt spreken, maar juist wat er onder zit. Mart: Ja. Demi: Dus het blijft een moeilijk ding en we hadden gehoopt dat we via via nog wat inspirerende organisaties zouden komen. Mart: Ja kijk.. Even kijken in dat gebied, wie dan. Klooster ging je naar toe, hè. Demi: Ja dat is misschien wel een goede eerste stap inderdaad, daar even met iedereen spreken. Mart: Ja, en Zoë moet je zeker wel doen hoor. Zeg maar dat je met mij ook een gesprek had. Sacha: Ja, ik zal haar even anders benaderen dan hoe mijn studiegenoot haar toen had benaderd. Ik weet nu een beetje hoe het zit. Dan komt dat wel goed.

167

Mart: Ja en het is echt van de één naar de ander hoor. Gewoon bij iemand binnen stappen en wel, die veel kent, veel mensen kent en dan denken: oh ja dan doe ik die nog, en die. En je vergeet er toch altijd een aantal. En zorg in ieder geval dat je niet alleen de westerse cultuur hebt, maar juist ook die kleine partijtjes die uit een hele andere hoek komen. Bij een Antilliaan, op allerlei plekken kom je dan, die je eigenlijk helemaal niet kende. Als je in Hillesluis, waar je ook nog eens naar toe kan gaan, is de Sportspeeltuin. Die doen ook heel veel voor de bewoners, op allerlei gebied. Zit diep op Zuid. Sacha: Oké, die had ik nog niet eerder gehoord. Demi: Nee, ik ook niet. Mart: Twee speeltuinen die zitten, dat is precies een voorbeeldje. Het zijn twee speeltuinen aan elkaar. De Sportspeeltuin en Odilia. Want de ene is van oorsprong Rooms-katholiek en de ander gereformeerd. Dat zijn eigenlijk gewoon dezelfde dingen en ze hebben ook echt geen hekel aan elkaar, maar dat is ooit zo gegroeid, dat ze heel weinig samen doen. Nou zo werkt het natuurlijk op heel veel plekken. En dat hebben we ook gemerkt toen het onder de Turkse gemeenschap in één keer de Erdogan en de Gülen beweging kwam. Dat je toen pas zag, oh dan hoorde die bij die club en die bij die. Die in één keer dan helemaal niet meer samenwerkte. Dus al die dingen, die dynamiek in de wijk heb je ook nog mee te maken. Sacha: Ja, zeker. Mart: Of dat ik hoorde in de Afrikaanderwijk, daar zijn twee Turkse gezinnen en die beslissen eigenlijk alles wat er in de Afrikaanderwijk gebeurd. Sacha: Joh?! Demi: Echt?! Mart: Ja die informele dingen die daar zitten. Demi: Bizar joh. Sacha: Ja dat weet je niet als je gewoon een beetje gaat zoeken naar dingen. Demi: Daar kom je later pas achter. Mart: En als je in het Klooster bent dan moet je ook is even vragen, er zit ook zo'n Turkse club in het Klooster. Die doen ook van alles met dans en met zang. Sacha: Ja volgens mij, er loopt inderdaad altijd zo'n mannetje ook rond. Volgens mij is dat een Turkse meneer. Mart: Eli, Elliek.. Ik weet even zijn naam niet meer. Sacha: Ik denk dat ik weet wie.. 168

Mart: Ja? Sacha: Ja, die is daar altijd vrij aanwezig volgens mij. Demi: Ja laten we daar maar gewoon even naar binnen lopen. Sacha: Ja, sowieso. Mart: Ja. Sacha: Ik.. volgens mij zijn mijn vragen wel beantwoord. Demi: Ja, mijn vragen denk ik ook. Mart: OkĂŠ, nou als je nog een keer op iets komt, je hebt mijn mail adres, dus kan je altijd nog even sturen. Sacha: Ja, heel erg bedankt voor uw tijd.

169

Bijlage 13. Interview Reggery Gravenbeek

Reggery Gravenbeek is een filmmaker, culturele ondernemer en ervaringsdeskundige bij Team Enkelband Reggery is, als ervaringsdeskundige en cultuurmaker, vanwege zijn kennis en inzichten op het gebied van de doelgroep en de kunst en cultuur op Zuid geĂŻnterviewd over verschillende zaken omtrent cultuur op Zuid. Reggery: Goedemiddag, ik ben Reggery Gravenbeek en ik zal de vragen die jullie hebben beantwoorden. Demi: Wat vind je van de zichtbaarheid van cultuur op Zuid? Reggery: Ik denk dat je zoâ&#x20AC;&#x2122;n vraag beter kan stellen aan iemand die hier niet vandaan komt. Ik zit er zelf midden in en ik heb heel veel contact met verschillende mensen. Dus voor mij is het eigenlijk heel erg zichtbaar. Demi: Wat vind je nog onderbelicht als het gaat om kunst en cultuur? Reggery: Als ik buiten Zuid ben, of soms buiten de stad ben en ik vertel over wat er hier allemaal gebeurd qua ontwikkelingen, dan merk ik dat niet iedereen even goed op de hoogte is. Dus ik denk dat cultuur op Zuid in zijn geheel gewoon onderbelicht is. Je leest er ook niet veel over in de media of zo of je ziet er ook niet veel over op televisie. Dus ik denk dat het gewoon in zijn geheel onderbelicht is. Sacha: Wat zie je op het moment gebeuren op Rotterdam-Zuid en wat vind je van de ontwikkelingen die er ontstaan? Reggery: Wat ik wel merk is dat vooral ondernemers de potentie beginnen te zien in Rotterdam-Zuid en het erkennen en er massaal op af komen en plannen hebben. Aan de ene kant vind ik het een positieve ontwikkeling, omdat het bijdraagt aan een beter beeld van Rotterdam-Zuid. Maar tegelijkertijd vind ik het ook een beetje gevaarlijk/eng omdat het niet zo moet zijn dat mensen hier gewoon de boel gaan uitbuiten en dat alleen zij er zeg maar beter van worden en de mensen die hier zijn er eigenlijk niet zoveel aan hebben. Demi: Vanuit welke intrinsieke behoefte of motivatie heb je de Ruwe Diamant Award opgezet? Reggery: Ik heb heel veel met jongeren te maken, want ik geef lezingen. Dan merkte ik gewoon dat ze onder de indruk waren van dat ik eigenlijk met minimale middelen toch iets bereikt heb en een film gemaakt hebt. En dan raak je in gesprek en gaan ze vertellen over hun eigen plannen en ideeĂŤn die ze hebben. En dan vraag ik van: waarom voer je het niet uit? En dan merk ik gewoon dat ze niet weten hoe ze de volgende stap moeten zetten om het uit te voeren of uit te werken. Omdat ze niet de juiste contacten of het budget hebben. Dus vandaar dacht ik: het is belangrijk dat dit soort jongeren gaan netwerken en gezien worden en gehoord worden. Dus vandaar dat ik de Ruwe Diamant Award heb opgezet. En natuurlijk de winnaar kan duizend euro winnen, gekoppeld aan coaching om te investeren, maar het gaat er vooral om dat je kan netwerken. Dat je jezelf aan een groot publiek kan laten zien.

170

Sacha: Welke behoefte, op het gebied van kunst en cultuur op Zuid, zie je bij de jongeren van de Ruwe Diamant Award? Reggery: Dat is hetzelfde als het antwoord zo net. Ze hebben gewoon behoefte aan de juiste contacten, de weg naar subsidie. Niet iedereen weet waar je subsidie kan aanvragen, laat staan hoe je een subsidie formulier moet invullen. Dus ze hebben heel veel behoefte aan gewoon een goed netwerk. Sacha: Zie je misschien een gap tussen wat jongeren nodig hebben of hoe ze zich uiten tegenover wat er aangeboden wordt? Of wordt er voldoende aangeboden? Reggery: Nee, ik denk dat er voor jongeren niet voldoende wordt aangeboden. Men zegt van wel, maar dat is niet zo, omdat er toch meer de mentaliteit heerst van: ja, ga werk zoeken. Weetje, zo’n hobby of kunst en cultuur is aardig, maar als het niet lukt dan heb je niks. Dus ik denk dat er meer wordt ingezet op scholing en op werk zoeken voor jongeren dan dat er wordt gekeken van: wat willen zij eigenlijk? En ik snap het wel, dat er wordt gedacht van “ga werk zoeken” of “ga een opleiding afronden.” Maar aan de andere kant, als iemand ergens echt een passie of een talent voor heeft, dan moet je dat ook stimuleren. En ik vind dat dat wel te weinig gebeurt. Sacha: De jongeren die mee doen aan de Ruwe Diamant Award zijn jongeren die creatief zijn, makers zijn, een talent hebben. Maar hoe zit dat voor de jongeren die het moeilijk hebben op school en de straat op gaan? Hoe benader je deze jongeren? Welke behoefte hebben zij? Reggery: Ik maak daar geen onderscheid in, in de zin van dat ik hulp wil aanbieden. Als ik met jongeren te maken heb die het slecht doen op school of de straat op gaan, probeer ik die net zo te motiveren of uit te nodigen voor een gesprek of de Ruwe Diamant Award als jongens waarvan ik al weet dat ze makers zijn. Dus ik maak daar geen onderscheid in. Met Team Enkelband doen we dat ook, jongeren begeleiden. Dus voor mij, ik kijk daar eigenlijk nog geen eens naar. Weetje, het enige wat ik wil is dat je gemotiveerd bent. Als iemand het slecht doet op school of de straat op gaat en diegene is niet gemotiveerd, ja dan kan je met zo iemand bezig blijven. Maar het moet wel een beetje uit jezelf komen ook. Dus wat wij proberen is dat soort jongeren gewoon perspectief aan te bieden, te laten zien dat er wel kansen en mogelijkheden zijn. Je moet het wel zelf willen. Ja, hoe benader ik deze jongeren? Ik benader ze gewoon op een open manier, dus met een open houding. Niet op een manier van ik ga jullie even de les lezen, niet op een manier van ik veroordeel wat je nu doet of wat je gedaan hebt. Gewoon open. Weetje, van ik ben niks beter dan jij, ik heb dezelfde fouten misschien wel erger gemaakt als jij, maar dat telt voor mij allemaal niet. Ik kijk naar jou als persoon. Ben je gemotiveerd? En dan kunnen wij gewoon kijken wat er mogelijk is voor jou. En de behoefte die zij hebben is begrip. Het enige wat zij vragen is begrip. Ze zitten er niet op te wachten dat jij ze de les gaat lezen en gaat veroordelen. Het enige wat ze willen is gewoon begrip. Sacha: Gaat dan vooral om gezien en gehoord worden of heeft dat anderen redenen? 171

Reggery: Dat verschilt echt per persoon. Dat is lastig om namens een hele groep uit te spreken. Tuurlijk herken is sommige dingen wel vaak terug in ze, maar nee dat gaat echt per persoon. Het scheelt echt per individu ook dus ik wil daar geen algemeen antwoord op geven. Demi: Welke leeftijden hebben deze jongeren zoal? Werk je ook met jonge kinderen? Reggery: Ik werk in principe met jongeren vanaf groep 8. Jongeren worden al, ja, door het internet steeds eerder, steeds vroeger volwassen. Dus vanaf groep 8 al probeer ik met dit soort jongeren in contact te komen of zoeken ze mij ook zelf gewoon op. Ik werk niet alleen per se met jongere kinderen, ook gewoon jong volwassenen, soms ook gewoon volwassenen, ex gedetineerden. Sacha: Hoe ga je om met een jongere doelgroep? Wat werkt en wat werkt absoluut niet? Reggery: Wat absoluut niet werkt is als jij gelijk oplossingsgericht een gesprek met zo iemand aan gaat. Een voorbeeld: een jongere zit met een probleem en jij begint gelijk: oh ja dan gaan we dit doen, dan gaan we dat doen. Dat werkt absoluut niet. Het is belangrijk dat je eerst erkent dat een jongere met een probleem zit, dat je hem of haar het gevoel geeft: oké ik erken jouw probleem, ik zie jouw probleem. En dat je dan geleidelijk aan het probleem gaat ontleden met zo iemand. Ik zal even een kort voorbeeld geven: ik had een jongen, hij was neergestoken. Ik ging hem begeleiden en hij zei: “ik ga die gasten die mij hebben neergestoken, ga ik terug pakken.” En het lag op het puntje van mijn tong om te zeggen: “nee daar heb je niks aan, ga gewoon aangifte doen.” Maar als ik dat had gedaan zou hij niet meer naar mij luisteren. Dus ik zei: “oké, je bent neergestoken, dat is echt erg man. Wat ga je nu doen? Ga je ze terugpakken?” Hij zegt: “ja.” Ik zeg: “oké, en dan?” Hij zegt: “ja, ik ben toch niet bang voor de gevangenis ik ben nog jong, ik krijg maar een jeugd celstraf en dan ben ik zo weer buiten.” Ik zeg: “oké en jouw zusje dan? Als die jongens die buiten blijven jouw zusje lastigvallen als jij vast zit, wat ga je dan doen?” Hij zei: ja ik maak ze dood.” Ik zeg: “oké dus jij gaat even in de gevangenis vragen of je er even uit mag om hun dood te maken en dan ga je weer terug?” Dus op dat moment realiseerde hij zich van: ey, shit, als ik die jongens terug pak en ik kom vast te zitten, kan ik mijn zusje niet beschermen. Dus die jongens terug pakken is geen goed idee. En na twee dagen heeft hij uiteindelijk aangifte gedaan. Dus weetje, dat helpt heel vaak, om niet iemand gelijk oplossingsgericht de les te lezen. Gewoon luisteren, luisteren en het gesprek aan gaan op een manier dat diegene het idee heeft dat die ook wat te zeggen heeft. Sacha: Bij anderen uit het werkveld komt naar voren dat het vaak lastig is om ouders bij de kinderen te betrekken of mee te krijgen naar bijeenkomsten of events. Zie je dit ook bij de jongeren waar jij mee werkt? Hoe ga jij daar mee om?

172

Reggery: Nou, ik vind het eigenlijk beter als de ouders niet erbij zijn omdat ik wil dat jongeren, kinderen zichzelf helemaal laten zien, of zo veel mogelijk. Maar met de ouders erbij heb je toch een soort bepaalde rem, van shit mijn vader kijkt, mijn moeder kijkt. Dus ja ik vind het eigenlijk.. Het ligt eraan wat voor bijeenkomst, wil ik ook erbij zeggen. Ik bedoel, soms wil je dat iemands ouder erbij is om kinderen het gevoel te geven van: “hey, je ouders zijn betrokken.” Lastige vraag, ja, lastige vraag, omdat ik vaak met jongeren werk waarbij ik wil dat zij zich blootgeven, heb ik liever niet altijd ouders erbij. Dus ik kan hier eigenlijk niet echt een goed antwoord op geven. En dat is ook gelijk het antwoord op de vraag hoe ik er mee om ga. Sacha: Er ontstaat gentrificatie op Zuid. Hoe kijk jij daar tegen aan? Wat verwacht je dat er zal gebeuren? Hoe denk je dat het er over een paar jaar uit ziet? Reggery: Ik vind het echt bullshit. Ik denk dat je daar alleen maar meer frictie en spanning creëert. Ik merk het zelf bij mij in de buurt. Er worden gewoon flats, waar eigenlijk heel veel vrienden en kennissen woonde, flat wordt gewoon gesloopt. En dan komen er drie, vier, vijf dure koopwoningen voor terug. En die mensen die daar gaan wonen kunnen er niks aan doen, maar je merkt toch dat er anders naar dat soort mensen gekeken wordt. Het wordt die mensen bijna kwalijk genomen, van “hey shit, omdat jij hier in je dure koopwoning zit, kunnen mijn vrienden niet in die flat wonen.” Dus dan krijg je gewoon spanning onderling. En ja, wat schiet je er mee op? Je hebt die gasten die in die flat zaten, die zitten nu in een andere wijk in een flat. Krijg je daar weer, tussen haakjes, overlast. Dus gentrification, ik ben daar echt op tegen. Ik vind dat je gewoon een gezonde mix moet hebben. Maar niet geforceerd in één keer een hele groep weg halen en daar een hele andere groep voor terugzetten. Wat ik verwacht is dat op een gegeven moment alle mensen die bepaalde typen woningen niet kunnen betalen, op één plek uiteindelijk terecht gaan komen en dat je daar dan een hele grote ghetto gaat krijgen met overlast en ja op een gegeven moment gaan die mensen uit de ghetto problemen veroorzaken onderling of misschien gaan ze in andere wijken snoepen of mensen lastig vallen omdat ze zich beledigd voelen dat ze uit een bepaalde wijk geschopt zijn. Dus ik voorspel in dat opzicht niks positiefs. Sacha: Hoe zou je hopen dat het er over 5 jaar uitziet op Zuid? Wat is jouw droom voor Zuid? Reggery: Ik heb niet zozeer een droom voor Zuid. Ik zou hopen dat je over vijf jaar gewoon ziet dat sommige buurten wel echt gerenoveerd zijn. Want sommige buurten moeten wel echt opgeknapt worden. En dat je gewoon een gezonde samenstelling hebt. Dus zonder dat je hebt van in deze wijk wonen alleen maar dit soort mensen en in die wijk wonen alleen maar de mensen met geld. Dat je gewoon een mix hebt. Dat zou ik mooi vinden. Sacha: Denk je dat er op het moment nog kansen blijven liggen op Zuid, die nog niemand heeft opgepakt? Zo ja, welke kansen zie? Reggery: Ik zie wel dat er steeds meer mensen beginnen op te staan en initiatieven gaan opzetten en initiatief nemen. Ik denk dat dat wel goed zit.

173

Sacha: Als we straks allemaal weer naar buiten mogen en weer dingen mogen organiseren, denk je dan dat een open dag voor alle cultuurinstellingen een goede start zou zijn om buurtbewoners en jongeren weer naar deze plekken toe te trekken en ze kennis te laten maken met kunst en cultuur? Reggery: Kunst en cultuur, de mensen hier op Zuid hebben daar al kennis van. Iedereen is op zijn of haar manier bezig met dat. Of het nou dansen is of graffiti of kunstjes met fietsen en motors, tekenen of filmen, rappen, zingen. Die dingen zijn er allemaal al. Dus ik heb zo iets van het is er al. Ik denk meer dat er iets georganiseerd zou moeten worden waarbij mensen die dus bezig zijn met kunst en cultuur kunnen zien van ey hier zou ik misschien een subsidie kunnen aanvragen of hier zou ik kunnen netwerken. Ik denk dat dat gewoon belangrijker is. Demi: Waar heb jij op dit moment behoefte aan in verband met het Coronavirus? Reggery: Uhm haha, ja ik werk nu aan een project met jongeren dus ik zou graag de ruimte willen hebben om toch iets met hun te kunnen doen. Ik wil een film met ze opnemen. Verder heb ik niet echt een specifieke behoefte. Demi: Zie jij er wat in als kinderen in het onderwijs meer worden gestimuleerd om bij makers in Zuid langs te gaan en meedoen met lessen? Reggery: Ja, ik zie daar zeker wat in. Ik denk dat het hun ook kan stimuleren om zelf zeg maar hun dromen na te jagen. En ik denk ook dat het handig voor ze is als ze met iemand meelopen die dezelfde discipline als hun volgt en dat ze daar dan van kunnen leren om zelf beter te kunnen worden. Dus ik denk dat dat zeker, ik zie daar zeker wat in. Het waren 21 vragen, 21 is mijn geluksgetal. Ik hoop dat ik jullie een beetje heb kunnen helpen.

174

Bijlage 14. Interview Stefanie Vermeiren

Stefanie Vermeiren is de oprichter van IMPACT en adviseur bij Fonds Podiumkunsten. Stefanie is, als ervaringsdeskundige, vanwege haar kennis en inzichten op het gebied van kunst en cultuur en nieuwe makers op Zuid geïnterviewd over verschillende zaken omtrent cultuur op Zuid. Binnen de transcriptie van het interview zijn enkele woorden en zinnen gehighlight op basis van informatie over de doelgroep en hun behoefte en op basis van informatie over het aanbod en de aanpak. _______ = informatie over de doelgroep en de behoeftes. _______ = informatie over aanbod en aanpak. Demi en Sacha: Introductie Stefanie: Laten we gewoon kijken. Stel gewoon vragen en dan kijken we wat ik vanuit mijn ervaring kan toevoegen, toch? Demi: Ja, super chill. Je hebt al best wel lang op Rotterdam Zuid gewerkt en best wel bij veel verschillende organisaties. Zijn er nu ontwikkelingen op Rotterdam Zuid waar je bijvoorbeeld een positieve of juist heel negatieve kijk op hebt? Stefanie: Ja ik denk met de hele focus natuurlijk en het ontwikkelingsplan, soort noodplan Zuid, ja daarom komen én goede én iets minder goede. Je hebt natuurlijk het nadeel.. het voordeel ervan is dat er natuurlijk meer ruimte wordt geboden, draagvlak, financiering, aandacht. Dus daar zijn wel echt ontwikkelingen uit voortgekomen en ook goede initiatieven, maar het nadeel is dat je natuurlijk ook daarmee aantrekt dat het qua opportunisme natuurlijk.. Het biedt kansen dus je hebt natuurlijk ook organisaties, bedrijven, mensen die natuurlijk nooit zoveel hadden per se, intrinsiek of eerste doelstelling, maar die dan wel kansen zien en die kansen natuurlijk benutten om opeens op Zuid allerlei dingen te doen. Dus ja, ik heb ook wel dingen gehoord van nou ja, instellingen die vanuit het centrum, dus culturele instellingen, en die dan op Zuid opeens een dependance of iets neerzetten, maar ja eigenlijk nog totaal geen idee hebben van de programmering of wat ze ermee aan moeten, dus dat ga je natuurlijk ook wel hebben. Dus ja dat zijn eigenlijk de twee kanten er aan. Demi: (videogesprek loopt vast) ergens positief en ergens negatief is. Maar daar was mijn vraag eigenlijk van uit gestart dat ik hoorde dat er een Cultuurcampus kwam en dat ik dacht: hmm, oké, maar jullie hebben nu heel leuk plan, maar de invulling daarvan is nog helemaal niet duidelijk. Is het niet eerst beter om te starten van uit een soort behoefte of zo. En wat vind jij dan bijvoorbeeld van die cultuurcampus? Stefanie: Ja eerlijk gezegd omdat ik zo bezig was met ook met IMPACT en IMPACT is natuurlijk nu een programma van twee jaar wat ook van uit juist de focus op Zuid.. Ik ben natuurlijk al jaren bezig met meer ruimte creëren voor makers en juist een plek als Islemunda gewoon voluit kunnen benutten, maar ja dat heeft even geduurd. En nu juist met die focus en die ja middelen, financiële middelen, kan het nu wel. Dus dat is heel fijn. 175

Dus ik heb me wel echt de afgelopen tijd, ja, vooral daar op gefocust en ik zie dat er nu naast IMPACT ook in allerlei andere initiatieven geïnvesteerd wordt, maar die Cultuurcampus, eerlijk gezegd ben ik daar niet echt van op de hoogte hoe.. Ik weet dat het concept er is en ik weet wel het Hart van Zuid, dus de ontwikkelingen van Theater Zuidplein en de hele.. Maar dat zijn volgens mij wel twee verschillende dingen, maar eerlijk gezegd ben ik niet op de hoogte van de laatste stand van die hele campus. Dus misschien weten jullie daar meer over dan ik. Demi: Nou ja het idee is eigenlijk om een soort toeristische trekpleister in Rotterdam Zuid neer te zetten en in de eerste instantie was het de bedoeling om het vanuit Zuid in te richten. Dus met makers uit Zuid of met culturele instellingen die zich al op Zuid bevinden, maar daarna is er eigenlijk een plan Cultuurcampus ontwikkeld waar dat allemaal niet in terug komt. En vandaar dat ik eigenlijk dacht: wel gek dat die link ineens helemaal niet meer gemaakt wordt en wat is dan eigenlijk het voornamelijke doel om de aantrekkingskracht van Zuid te vergroten? Dus ik ben er nu juist naar op zoek hoe je die zou moeten invullen vanuit Zuid en wat daarvoor bijvoorbeeld het perfecte programmering onderdeel zou kunnen zijn waardoor de bewoners van Rotterdam Zuid er ook daadwerkelijk iets aan hebben. Maar de invulling is dus inderdaad ook nog helemaal niet concreet. Er is niet echt een doel voor ogen, lijkt het. Maar des te mooier zou het zijn als je dat de juiste invulling zou kunnen geven, dacht ik. Stefanie: Ja, nee, maar dat is wel typisch. Ik bedoel dat is sowieso al vaak, dan wordt er iets bedacht van hoger op en daar zitten dan hele knappe koppen op die zo'n concept opschrijven en alle elementen erin benoemen. Maar ja dan vervolgens, wat je zegt, dan wordt er niet rond de tafel gezeten met natuurlijk mensen die al bezig zijn of initiatieven of.. Dus dat soort doorsijpelen van een, ja, groot concept naar echt de wijk zie ik ook wel dat dat vaak toch niet lukt. Kijk je hebt bijvoorbeeld cultuurscouts waarvan ik denk, ja dat is een soort, nog steeds één van de manieren om juist van dat soort concepten en beleidsplannen de verbinding met de wijk te hebben en de bewoners en de organisaties, maar ja ik werk ook al lang samen met gewoon de cultuurscouts. Maar je ziet dat hun mandaat en soort slagkracht van wat ze eigenlijk kunnen doen, dat dat echt heel beperkt is. Dus je mist toch echt wel die verbinders en die echt op zoek gaan naar die sleutelfiguren in de wijk. Ja dat zou het veel sterker maken qua inhoud ook, zo'n programma, inderdaad. Anders is het weer zo'n bubbel. Demi: Ja anders trek je eigenlijk weer de Noordkant naar Zuid en het is juist, ja, mooi en het zou ook echt een boost geven aan alle makers in het gebied, als ze hen erbij zouden betrekken. Zou je denken. Dus vandaar. Stefanie: Ja. Demi: Maar nee dat is inderdaad nog even iets in ontwikkeling en dat is echt allemaal helemaal niet duidelijk dus. Maar wel fijn om even te weten wat jij er over te zeggen had.

176

Stefanie: Ja en ja, dus als je daar een rol in kan spelen en zeker ook als studenten of als onderzoekers, zou dat heel goed zijn als je dat voor elkaar krijgt. Want ja, je kan gewoon een kaart maken van mensen, een overzicht van mensen, daar kan ik je ook wel bij helpen, van wie je dan moet hebben in de wijk of die al bezig zijn met initiatieven en zo. Maar dat is vaak dat er dan.. Die mensen hebben ze wel op het vizier, maar die worden dan vervolgens vaak wel gevraagd om input, maar dat wordt dan ook niet verder goed afgehandeld of worden de mensen er ook niet voor vergoed, dat je denkt ja, die mensen hebben juist de kennis en de contacten en het netwerk om bewoners natuurlijk te activeren en zo. Demi: Ja, uhu, nee mooi punt. En dan even over IMPACT, want daar wilde we het ook graag even over hebben. We hebben er al best wel veel over gelezen, maar het is toch fijn om het nog allemaal eventjes te horen, denk ik. Welke motivatie bij jou zelf heeft er echt voor gezorgd om dit te starten? Stefanie: Voor mij is het echt een samenkomst van alle dingen die ik tot nu toe gedaan heb, ook. En omdat ik bij Islemunda al werk sinds het begin. En ja, gewoon dat gebouw ook alleen al, biedt zoveel mogelijkheden. Want ik heb ook op andere plekken gewerkt in de stad hiervoor die eigenlijk allemaal, ja, de meeste plekken zijn er gewoon niet meer, waar je echt de ruimte had en de studio's en de kleinere theaterzalen en een team mensen waarmee je gewoon als maker, als theatermaker of danser of muzikant, waar je gewoon kan beginnen, maar wel niet in een soort achteraf zaaltje, maar gewoon met professionele middelen en mensen om je idee gewoon uit te werken tot een event of een voorstelling of een.. Dus ik zag dat dat eigenlijk door de bezuinigingen, 20212 was dat, ja daarna zijn eigenlijk al die plekken een beetje verdwenen en die functie van talentontwikkeling die is verkleint. Dus dat gat werd weer steeds groter. Dus je had natuurlijk alle grote instellingen, de musea, de theaters, de.. En dan had je gelukkig ook wel buurtcentra, maar die werden toen ook steeds meer gesloten. Dus dat gat werd gewoon te groot, van uitvoerend maker/kunstenaar/creative en de instellingen waar je natuurlijk gewoon de programmering en de zalen hebt. Ja en ik zag bij Islemunda dat het eigenlijk de ideale plek op Zuid was, ver weg van alles. En nu juist eindelijk weer met een soort positieve focus op Zuid. Ja dat dit gewoon het moment was om daar nu weer in te gaan investeren en ja omdat ik het gewoon wel deed het afgelopen jaar, maar dat was dan met pijn en moeite 1 maker per jaar kunnen helpen, terwijl ja, die middelen, de ruimtes zijn er, het staat meer leeg dan dat het gebruikt wordt. Dus ik zag gewoon die win win, dat je natuurlijk gewoon een begin plekt hebt, zoals Islemunda, wat gelijk super mooie zaal.. Weetje het is ook gewoon een theater, maar als je dat combineert met al die werkplek en vanuit daar weer kunnen doorgroeien naar andere productiehuizen of.. Dus eigenlijk die schakel. Dus dat was eigenlijk, ja, het idee en toen ben ik gewoon naar de gemeente gestapt, omdat de gemeente natuurlijk aangaf, van nou we horen het en we horen de geluiden en je had natuurlijk die brandbrief van tachtig makers die ook zeiden van: ja, hallo we doen zoveel voor de stad en we trekken.. we werken met jongeren, met de mensen die meestal niet standaard naar alle events gaan, dus doe iets. Dus het was eigenlijk ook een goed moment om daar in door te pakken. Dus dat.. met IMPACT hebben we dat nu, nou in ieder geval een programma van twee jaar en nu is het gewoon onderzoeken hoe dat samen gaat. Dus binnen zo'n instelling hoe je kan werken aan talentontwikkeling en kleinere producties kan maken, dat soort dingen. 177

Sacha: En hoe zie je dat na die twee jaar? Is er wel soort van een idee om het door te zetten als het mogelijk is? Of denk je van nou dit was gewoon een project van twee jaar en dan ga ik weer opzoek naar iets anders? Stefanie: Nee het idee is wel om het natuurlijk gewoon voort te zetten. Maar ja er wordt nu gewoon.. Er is nu gewoon een eerste periode van twee jaar, financiering voor twee jaar en personeel wat dan wordt ingezet. Nee maar het is wel natuurlijk de wens om het voort te zetten. Dus ja ik blijf gewoon in gesprek met de gemeente en natuurlijk ook nu, ook fondsen er bij aan het betrekken. Want je hebt natuurlijk gewoon veel fondsen en partijen die willen investeren in talentontwikkeling en makers, omdat ze ook wel zien dat het noodzakelijk is om de cultuursector natuurlijk gewoon te blijven verjongen en vernieuwen en aanvullen. Dus ja we zijn nu gewoon bezig met kijken van oké wie zijn dan de partners, hoe krijgen we die financiering rond? Want talentontwikkeling en makers is toch altijd een beetje een sluitpost, waar als er geen geld is dan doen ze het lekker niet. Dus dat probeer ik wel.. En zeker nu met de hele Corona toestand, hebben we ook wel gewoon gesprekken met de gemeente binnenkort van ja wat betekent dat voor, sowieso voor alle instellingen, maar ook voor IMPACT dan. Kunnen we het verlengen? Of? En dat heeft allemaal met geld te maken natuurlijk. Sacha: En jullie hebben eigenlijk gekozen om vooral te richten op podiumkunsten. Is dat ook omdat het in theater Islemunda is of was het echt wel ook gewoon een bewuste keuze vanuit jou? Stefanie: Ja dat is natuurlijk wel de eerste focus, podiumkunst. Omdat het inderdaad verbonden is aan theaters, maar we zijn nu wel aan het kijken hoe we dat kunnen oprekken om juist meer ook met ja nieuwe media en.. Als je kijkt qua mogelijkheden voor podiumkunstenaars heb je eigenlijk al iets meer, veel meer eigenlijk dan bijvoorbeeld voor beginnend filmmakers of daar zit helemaal nog geen soort begin of doorontwikkeling in. Dus we zijn nu wel aan het kijken hoe we ook gewoon voor makers die iets met beeld, met nieuwe media, met serie, clips, vlogs, dat soort dingen. Dus ik ben nu wel aan het onderzoeken hoe we dat ook erbij kunnen betrekken want ik vind ook dat het, dat daar juist de winst in zit, omdat je ook ziet: makers van nu vermengen ook gewoon al die disciplines al. Dus zelde nog dat iemand alleen maar één ding doet of alleen maar theater of alleen dans. Je ziet al dat ze ook gewoon bezig zijn met beeld en met visuals, dus dat. Demi: En je zei ook dat je al bij stichting Helderheid hebt gewerkt. Begeleidde je hier ook makers of richtte je je hier ergens anders op? Stefanie: Ja bij helderheid was het.. Ik heb toen Joany Muskiet, de moeder van Helderheid, ontmoet en ja bij haar had ik en bij Helderheid, maar ook bij andere initiatieven, was voor mij gewoon een beetje, ja werd gewoon duidelijk van het is zo'n mooi initiatief, ook gewoon een beetje Amerikaans of zo dat ik dacht van dat dit er gewoon is hier, het is zo'n Amerikaans verhaal, weet je wel, van een moeder die dan, van een overleden rapper, die zich dan in gaat zetten voor de wijk. Dus ik vond het gewoon zo'n mooi verhaal ook en zij dan als gospelzangeres die naar gevangenissen gaat en jongens van de straat en meiden opvangt. Het is eigenlijk heel waardevol op heel veel levels. 178

Gewoon menselijk, maar ook voor de maatschappij is zo'n initiatief natuurlijk heel waardevol omdat het ook te maken heeft met sociale cohesie, met veiligheid, met radicalisering, met onderwijs. Dus het is eigenlijk een soort voorbeeld project waar heel veel maatschappelijke problemen een soort van mee worden opgelost, maar het wordt allemaal natuurlijk met niks gedaan. Er is natuurlijk geen financiële ondersteuning terwijl de impact van zoiets is gewoon heel groot. Dus toen zag ik dat en toen dacht ik: ja dat kan toch niet, dat er.. weet je je hebt zoveel fondsen en regelingen hiervoor en financiële middelen die natuurlijk standaard natuurlijk heel vaak gaan naar de al bekende dingen. Dus toen ben ik eigenlijk met Joany begonnen om plannen te schrijven, financiering aan te vragen. Dus dat hebben we toen gedaan en toen.. en ja dat waren echt vooral rappers dan, dus jongeren die met woordkunst/podiumkunst bezig waren, maar ook graffiti, ook juist sport. Dus juist ook die, ook de evenementen die we organiseerde was ook juist gewoon echt een buurt feest met muziek en sport en voetbal en Feyenoord erbij. Dus dat was nog niet echt.. kijk IMPACT richt zich wel echt op creatieve makers die een volgende stap willen zetten. Dus die hebben besloten: ik wil hier gewoon mee door en ik wil beter worden en mijn brood ermee verdienen. En bij helderheid was het meer cultuurparticipatie. Dus met muziek en met samenkomst en eventjes jongeren positief motiveren om zich positief bezig te houden, te ontwikkelen. Dus dat was wel een ander level, maar bij Helderheid zat ook een maker of een jongen die inmiddels ook weer bij Islemunda en nu bij theater Zuidplein programmeert. Dus dat was ook echt wel zo'n broedplek van hele talentvolle artiesten en.. Dus dat heb je wel, dus dat is mooi, die schakel. En zeker op Zuid. Als je dat soort initiatieven natuurlijk aan elkaar verbindt, dan kan je ook meer perspectief bieden voor zo'n artiest om natuurlijk gewoon ook daar veel mee te bereiken. Sacha: En bij IMPACT helpen jullie dan eigenlijk vooral met de dingen eromheen, begreep ik. Een beetje de zakelijke kant, ook vooral communicatieplannen en dat soort dingen. Waarom is het zo belangrijk? Wat merk je aan de mensen waardoor ze zelf dat misschien moeilijker vinden of hoe zie je oké bij deze persoon moet ik meer deze kant op, bij die moet ik meer hier sturen? Stefanie: Ja bij de meeste, bij sommige is het inderdaad, doen zoveel uitvoerend. Dus treden op, geven les, hebben daarnaast ook nog andere banen om natuurlijk hun brood te verdienen, maar komen nog helemaal niet toe aan of weten niet hoe ze inderdaad gewoon de bigger picture.. Het is natuurlijk ook uitzoomen. Wat ben je aan het doen? Waarom doe je het? Wat is jouw positie als maker of als artiest in de hele creatieve sector? Dus meer bewust zijn van jezelf als maker in het groter geheel. Omdat dat nodig is om natuurlijk verder, kijk als jij echt verder wil komen en je wil commerciëler gaan werken of je wil samenwerkingen aangaan. Dan moet je toch ook bewust zijn van jezelf in dat groter geheel. Dus ja de één heeft dat gewoon nog ooit op papier gezet of er nooit over nagedacht. Dus dat is al de eerste stap en ja de één is al wat verder, dus weten zij al hoe die een plan moet schrijven, de ander nog niet. Dus het is vooral dat ook, dat we samen sparren en ook het perspectief aanscherpen. Dat de maker zich ook bewuster wordt, van: oké ik wil over twee jaar daar zijn. Dan gaan we daar naar toe werken met een plan. Dus dat zijn de grote plannen en then again werken we juist wel met alle makers toe naar heel concrete presentatie momenten. Dus wil je een nieuwe stuk of wil je nieuwe muziek maken of wil je een dansstuk ontwikkelen, dan beginnen we al met ga maar eerst drie nummer maken of een dansstuk van zes minuten. 179

Daar naartoe werken en daar de juiste mensen aan toevoegen. Dus een choreograaf of iemand die ook ondersteunt bij het maken van de techniek of een lichtplan. Dus het op hakken in stukjes. En daar hadden we nu natuurlijk tot aan de zomer zeven events, showcases, geplant. Die natuurlijk nu niet door gaan. Dus dat is wel even een bummer, maar ja. Dus het is die combinatie van conceptueel en een plan schrijven en daar fondsen bij zoeken, maar ook vooral op de vloer natuurlijk blijven maken en testen op publiek, ja dat. Sacha: En het is ook vooral coaching op maat. En wij hebben ook Indirah gesproken en die zei ook: bij heel veel jongeren op Zuid is het eigenlijk gewoon echt, ja, het zijn individuen en iedereen heeft wel weer iets anders nodig. Merk je dat ook heel erg op Zuid dat de behoefte van iedereen eigenlijk best wel anders is en dat je daar best wel per persoon op moet inspelen? Stefanie: Ja iedereen heeft natuurlijk een eigen plan en een eigen manier van werken ook. Ik denk dat je wel een lijn kan trekken in de doelen die ze hebben. Dat is toch vaak wel.. komt dat wel redelijk overeen. Een goede ondernemingsvorm vinden, zoveel voorstelling maken of bijvoorbeeld internationaal willen werken. Dus veel doelen zijn wel vergelijkbaar, maar het is omdat zeker wij ook met IMPACT en ik denk Indirah ook, zij werkt ook denk ik vooral met makers en artiesten die geen kunstvakopleiding hebben gevolgd en daar richten wij ons vooral ook op, op de combi. Dus het heeft ook vooral te maken met, ja, mensen kunnen dezelfde doelen hebben, maar als jij op een andere manier natuurlijk leert of daar andere mensen bij nodig hebt, dus dat ja. Ik zie dat ook wel dat iemand die wel gestudeerd heeft die zit al veel meer in zo'n structuur denken en kan veel sneller schakelen van gevoel naar conceptueel denken naar zakelijk denken, maar ja degene die natuurlijk niet gestudeerd hebben of nooit zo een omgeving hebben gehad van structuur en stapjes en resultaten. Ja dat is een heel andere manier van ontwikkelen en coachen en dat vind ik vooral heel interessant. Ja om juist die groep, en dat is juist nu denk ik de focus ook in de sector en op Zuid, dat natuurlijk die makers en die artiesten, die zijn juist heel interessant omdat die natuurlijk ook komen met nieuwe disciplines of juist jongeren of mensen bereiken die natuurlijk niet standaard al in het publiek zitten. Dus hoe breng je die verder? Dus daarom is het gewoon zoveel mogelijk op maat. Omdat het geen zin heeft om een soort schoolse manier aan te bieden voor iedereen. Maar ja dat is wel de uitdaging, ook met IMPACT, dat we natuurlijk wel proberen om, ja, wij denken wel van bepaalde onderdelen moet iedereen gewoon volgen. Net zoals ondernemerschap en merkontwikkeling en zo. Dat zijn gewoon dingen die iedereen kan leren, maar een persoonlijk ontwikkelingsplan dat heeft natuurlijk gewoon te maken met de persoon zelf en waar zit iemand z'n sterke kant, zwakkere kanten, wat kan wel al nu en wat is slimmer om nog even uit te stellen? Dat. Demi: En zijn het dan vaak makers, want ze hebben dan vaak geen opleiding gevolgd of Ăźberhaupt geen.. Dat zij je toch? Hoe noem je dat, autodidact, toch? Stefanie: Ja die combi is er, ja. We hebben dus.. Demi: Zijn ze dan wel al heel vroeg in aanraking gekomen met kunst, is het iets wat ze zichzelf bijvoorbeeld hebben aangeleerd of waarvan is dat dan vaak ontstaan denk je?

180

Stefanie: Ja er zitten makers bij die het bijvoorbeeld een danser die altijd voetbalde en die dan op een bepaald moment, weet ik veel op zijn 13e of zo, in een buurthuis kwam en daar iemand zag dansen of breakdancen en die dat dan ook is gaan doen en zich zo heeft ontwikkeld. Dus ja veel zijn gewoon al heel lang er mee bezig en hebben zichzelf gewoon geschoold, door ook weer allerlei initiatieven die er toen waren en nu meestal niet meer zijn. In buurthuizen, in talentontwikkeling projecten. Dus ja dat zijn wel mensen die.. en dat maakt het ook interessant, denk ik, dat die makers die natuurlijk niet per se die opleiding hebben gevolgd of vier jaar lang gestudeerd hebben, ja, dat die juist wel op andere vlakken natuurlijk veel interessante stappen hebben gezet. Dus die juist veel meer ook in die wijk.. Ik zie toch ook wel vaak dat dat soort makers ook veel meer binding heeft ook met de wijk, dus veel meer al bezig zijn met overdracht van hun kennis op de jongeren, op kids, dus lesgeven en zo. Dus daarom zijn die makers ook wel juist interessant omdat je door hen ook gelijk een binding hebt met een gebied of met de nieuwe generatie zeg maar. Demi: Ja precies. En is het vaak dat jullie echt een maker spotten of is het juist andersom en de maker spot jullie en dat (videoverbinding hapert) Stefanie: Ja tot nu toe is het, nou ja, de eerste lichting zijn natuurlijk makers die afgelopen tijd wel ook al bij Islemunda of verbonden waren of die we wel gewoon op het vizier hadden en die gewoon duidelijk hebben gezegd dat ze zich willen doorontwikkelen. Ja en nu merk je gewoon met IMPACT dat mensen dat natuurlijk gaan oppikken en via via horen dus er komen wel steeds meer aanmeldingen bij ook. En het is aan ons om natuurlijk te kijken, ja, hoeveel kunnen we, hoeveel mensen kan je tegelijkertijd ondersteunen. Demi: Dus wel vaak eigenlijk dat ze jullie opmerken. Dan doe je het wel goed eigenlijk. Ben je wel goed zichtbaar. Het balletje gaat dan vrij snel rollen, denk ik. Stefanie: Ja en juist door die schakels. Net zoals een Indirah in de wijk of een.. Ja je hebt veel andere initiatieven ook, ja, die sturen natuurlijk ook weer mensen door. Dus via dat hele netwerk en dat is vooral een heel formeel netwerk, gaan mensen je natuurlijk vinden en, ja, dus ik denk niet dat daar een gebrek aan zou zij. Het is juist meer, er is natuurlijk veel vraag naar, dus hoe vul je dat allemaal in. Demi: En jullie werken met best wel veel partners samen. Naar wie sturen jullie ze dan bijvoorbeeld door om ergens een optreden te doen? Is dat dan vaak Islemunda of zijn het ook veel andere partners? Stefanie: Ja.. Nu hadden we al de eerste coproducties geplant. Dus bijvoorbeeld Motel Mozaique, festival. Nou ja dat was nu een eerste dat we een maker die aan IMPACT verbonden is en die dan ook is opgevallen bij de programmeur van Motel Mozaique. Dus we hadden een samenwerking nu, dat zijn stuk zou maken voor Mozaique en dan bij IMPACT natuurlijk ontwikkelen, repeteren en schrijven en tryouten en dan in premiere bij Motel Mozaique. Maar ook dans producenten en Theater Rotterdam, de Schouwburg, hebben we ook al veel staan. Dus ook weer mensen die dan, makers die dan een stuk maken bij IMPACT en bij Islemunda tryouten en dan in premiere bijvoorbeeld in de Schouwburg. Dus ja dat is inderdaad nu zoeken van ja wat zijn goede verbindingen en samenwerkingspartners. 181

Juist met het idee van, ja, je begint gewoon bij ons in Islemunda en ga vooral, weet je, door naar andere plekken ook. Dus dat, ja. Demi: En je noemde net het Corona virus en dat het nu wel een beetje lastig is en dat een paar dingen niet door gaan. Waar merk je dat je nu best wel veel behoefte aan hebt aan hebt? Aan duidelijkheid? Of aan een andere manier van werken? Stefanie: Ja het grappige is wel dat het, maar dat zullen jullie ook wel merken, dat het opeens ook wel, het levert ook wel wat of zo, dat ik denk van, ja, overleggen inderdaad kan je prima zo op deze manier doen. Dus je hoeft niet altijd fysiek overal te zijn met iedereen. Dus op zich, die werkwijze zijn we nu ook wel juist, dus de dingen die we gewoon virtueel kunnen doorzetten en via videobellen en zo, dat doen we allemaal wel. Maar het is nu vooral, ja, bij makers merk je natuurlijk.. Kijk bij de instelling en bij IMPACT, Islemunda, tuurlijk zijn we natuurlijk ook bezig met de schade inventariseren en kijken wat het voor impact gaat hebben. Maar voor die makers is het natuurlijk helemaal ook, ik bedoel de meeste zijn gewoon ZZP'ers die nu opeens hun inkomen zien verdwijnen voor de komende maanden. Dus we zijn met IMPACT nu wel aan het kijken van wat kunnen we nu vooral doen wat nuttig is. Want je kan dus niet de studio in en werken aan materiaal. Dus we zijn nu vooral bezig met bijvoorbeeld die nood regelingen die er nu zijn. Dat we met hen uitzoeken van okĂŠ: kom je daarvoor in aanmerking? En plannen schrijven. Maar je ziet het verschil. De ene ziet het als kans. Dus nu eindelijk tijd om goed na te denken over de plannen en de toekomst. Maar de ander blokkeert weer helemaal, dus dat is nu wel.. En er zijn ook gewoon mensen die ziek zijn nu. Dus dat is nu gewoon wel spannend. Maar ja wat we wel doen nu is gewoon wat we kunnen doen, zetten we voort. Dus die hele ondernemerschap cursus, ja dat is nu juist relevant. Ik denk juist.. Demi: Daar is nu ook de tijd voor ook. Stefanie: Ja nu dit gebeurd, denk ik, is het voor de meeste echt relevant dat je echt nadenkt van wat is nou eigenlijk je plan en wat gaat werken in de toekomst en wat niet. Demi: Het biedt ook kansen zeg maar. Stefanie: Ja, maar het is wel, ja, het is wel moeilijk om al voorbij die Corona te denken. Dus ja, je moet ergens een soort dag bij dag leven, maar je wilt ook voorbereiden op wat er komt. Dus dat is wel complex. Maar ja, dat zullen jullie nu ook wel hebben met jullie afstuderen. Want hoe zit dat bij jullie dan eigenlijk nu? Sacha: Het gaat gewoon door, ja. Het is wel moeilijk. Interviews lukt zo nog wel, maar bijvoorbeeld voor mij om met bewoners in aanraking te komen, ja dat is geen doen. Ik kan niet nu de straat op en al die mensen spreken. Dus dat is heel moeilijk. School houdt er wel een beetje rekening mee dat je dat soort dingen niet kan doen. Dus dat je bijvoorbeeld wel kan uitleggen van, nou ja als het een normale situatie was had ik het zo en zo gedaan, maar ik heb nu een alternatief gevonden. En ze vragen wel om creatief na te denken en dat toch zoveel mogelijk op een andere manier op te lossen. Dus vooralsnog gaat alles gewoon door zoals gepland. Stefanie: Ja, ahh. Pittig toch voor jullie ook zo. 182

Sacha: Het is pittig, maar het is ook wel weer een soort van denk ik een uitdaging van oké wat kan ik eigenlijk nog meer dan hoe ik het normaal zou doen en jezelf een beetje uitdagen om daar toch wel manieren voor te vinden. Dus wat dat betreft is het ook wel weer, ja, het is ook wel weer oké of zo, ja. Stefanie: Ja, precies. Demi: Ja het is in zo'n situatie gewoon even andere oplossingen verzinnen. Alleen de beoordeling staat nog steeds hetzelfde. Je wordt niet anders beoordeeld en eigenlijk is het aan ons om eigenlijk een creatieve, innovatieve manier van onderzoeken te bedenken, maar tot nu toe gaat het wel prima. Stefanie: Ja. Ja. Het is wel, wat je zegt, voor veel mensen heel fijn om, weet je, ze hebben nu de tijd. Dus je kan de meeste mensen nu wel bellen, denk ik. Sacha: Ja klopt. Want Indirah die had eigenlijk helemaal geen tijd. En die zei ook van, ja, wat kunnen jullie voor mij doen, waarvoor het relevant is. En toen gebeurde dit en toen zei ze: nou ik heb tijd, jullie kunnen nu bellen. Dus wat dat betreft is het ergens ook wel weer positief, ja. Stefanie: Ja zeker. En wat Indirah ook opzet. Ik vind dat zo knap, dat ze ook, ik denk dat zij ook echt een doorpakker is, maar ja dat gebouw moet ook gewoon eerst af. Ik denk dat ze nog best veel werk heeft er aan ook. En om zo'n gebouw te bekostigen, dat is denk ik de grootste uitdaging altijd. Want, ja, de gemeente en zo, heeft meestal wel een beetje zo: gebouwen komen er wel en.. maar ja om dan nog geld over te hebben om iets te doen in dat gebouw, dat is dan de grootste uitdaging. Demi: Volgens mij gaat het wel goed. Gaat het wel goed bij haar. Stefanie: Ja, zeker. Demi: Even kijken hoor. Als het om wat jongeren makers gaat. Of geen makers, maar misschien in het onderwijs. Ik weet niet of je daar heel veel kennis van hebt, maar zie je dan bijvoorbeeld dat kinderen ook nog wel naar een soort rolmodel zoeken? En dat met rolmodellen bijvoorbeeld, denk aan de makers die jij nu begeleid. Zou dat bijvoorbeeld behulpzaam zijn als kinderen daar echt iets van af zouden weten? Van kijk deze weg kan ik ook inslaan? Stefanie: Ja zeker. Daarom is het denk ik ook het goede dat je dit ook doet op een plek zoals Islemunda. Omdat het ook in de wijk zit. Er zit verder echt heel weinig. Dus je hebt sowieso al die ontmoeting tussen, ja, kids die daar binnen lopen om naar de film te gaan of naar de bieb. Dus die uitwisseling, wat je zegt, is wel op zo'n plek is dat wel het ideale plaatje, ja. Dat zij ook zien: hé, oh ja, je kan hier echt iets mee. Klopt, ja. Dat is wel een mooie dat je dat zegt. Want dat is eigenlijk wel een goeie om.. want ik ben natuurlijk ook altijd aan het kijken hoe IMPACT binnen een Islemunda natuurlijk gewoon optimaal kan werken. Dan denk ik, ja, daar ligt voor Islemunda natuurlijk ook wel een mooie taak om te zorgen dat al die verschillende publieksgroepen van jong tot oud, dat die natuurlijk ook elkaar blijven zien en niet dat iedereen in zijn hokje zit. 183

Demi: Oké, nice. Stefanie: Ja en er zijn binnen Islemunda natuurlijk wel gewoon lessen. Dus je hebt voor kids dansles, muziekles volgens mij ook. Dus ja dat is wel natuurlijk de meerwaarde van zo'n plek. Dat cultuurparticipatie dat het natuurlijk gewoon van jong tot oud allemaal in huis is. Demi: En dat gebeurd dan wel bij Islemunda, maar vind je ook dat dat in de rest van Rotterdam Zuid al gebeurd op die manier, waarvan je denkt dat nodig is? Überhaupt cultuurparticipatie? Stefanie: Ja ik denk wel, wat ik wel zie is, je hebt natuurlijk hele grote organisaties zoals de SKVR, ja en die hebben natuurlijk eigenlijk de grote opdracht om jong tot oud natuurlijk te laten participeren aan cultuur en kunst en creativiteit en dat gebeurd ook. Als ik terugkijk naar mijn studietijd dan denk ik, ja, ik begon ook bij SKVR met jambe en hiphop dans of zo. Dus het is wel een goeie, zo'n organisatie is wel goed denk voor de eerste introductie, maar wat wel mist, vind ik, is dan, wat ik bij Islemunda ook heb gezien, is dat je dus eigenlijk de makers die nu bij IMPACT zitten, dat zijn ook degene die dus lesgeven aan kids en dat heel bevlogen doen en super tof en leuk vinden. Maar dat er eigenlijk op dat gebied te weinig wordt geïnvesteerd vind ik wel. Dus dat het een beetje blijft hangen bij, ja, zo'n SKVR alleen, die niet echt in de wijk actief zijn. Dus bijvoorbeeld, ze geven wel lessen, maar in de wijk om natuurlijk echt die kids te trekken om wekelijks naar zo'n les te komen. Ja dan moet je wel echt als docent in die wijk zitten en dan natuurlijk echt feeling hebben met die kids en wat er speelt. En daar ontbreekt wel echt vind ik een schakel. Omdat het toch vaak wordt behouden tot schooltijd. Dus wat ik ook altijd deed, afgelopen jaren, was samenwerken met de vmbo en de vso school in de wijk en daar stelde we gewoon programma's voor samen. Dus dansles, theaterles en dat volgde ze dan onder schooltijd. En dat is, weet je, onder schooltijd kan ook best veel omdat scholen gewoon per leerling een budget hebben om te besteden aan cultuur. Dus dat was eigenlijk echt een heel mooi programma, vond ik, afgelopen jaren bij Islemunda. Maar wat je ziet is dat zodra het na schooltijd betreft, dat er eigenlijk heel weinig is. Dus dat is gewoon best zonde. Dus daar ligt nog echt wel een kans, vind ik, op Zuid. Demi: Worden ze dan ook niet in die workshops of les tijdens schooltijd getrokken naar de lessen buiten schooltijd? Of gaan ze daar dan echt gewoon niet naar toe bijvoorbeeld? Stefanie: Nou ja dat hebben we dus geprobeerd afgelopen twee jaar. Ook met vmbo school, de Palmentuin, en speciaal onderwijs en, ja, wat je ziet bij de vmbo school is dat het, het is best wel een uitdaging om die kids inderdaad na schooltijd nog gemotiveerd naar die les te trekken, omdat, ja, de meeste hebben gewoon teveel druk met huiswerk of willen gewoon chillen in het winkelcentrum. Terwijl bij het speciaal onderwijs lukt dat bijvoorbeeld wel. Wat eigenlijk best bijzonder is. Want die kids, die, blijkbaar hebben die veel meer structuur al in hun leven waardoor ze, ja, bij hun lukt dat dus wel. Dus zij kwamen gewoon na schooltijd steeds, dan werden ze gedropt door de docent, en daar zijn hele mooie stukken uitgekomen, maar het, ja, het motiveren van jongeren na schooltijd om zoiets te doen, ja, dan zou je eigenlijk gewoon vast een docent natuurlijk daar op moeten zetten. 184

Dus daar hoop ik ook met IMPACT en Islemunda een verbinding te leggen. Dat we ook die makers die ook lesgeven bij IMPACT, dat die ook gewoon, ja, daarmee aan de slag kunnen. Dus dat is ook nog een plan wat we hebben. Demi: OkĂŠ, nice. Ja het leek mij namelijk ook heel erg tof om te doen met makers vanuit Zuid en dat ze via de scholen eigenlijk met hun in contact komen, maar dat ze daarna ook nog daar blijven hangen. Stefanie: Ja precies. Demi: Niet alleen bij hun schooltijd zou blijven. Stefanie: Ja. En daar los je dan natuurlijk ook weer veel mee op omdat, ja, nu heb je bij Islemunda bijvoorbeeld, dat kids na schooltijd, die jongeren vervelen zich gewoon, dus die gaan gewoon een beetje hangen in de foyer of in de bieb. Maar ja, als je natuurlijk een heel tof programma hebt waar ze aan kunnen meedoen, dan heb je dat ook gelijk opgelost. Dus, ja. Demi: Ja dat werkt gelijk meerdere kanten op inderdaad. Stefanie: Ja, dus je kan zoveel met zo'n plek in de wijk. Sacha: En ben je door bepaalde organisaties en initiatieven die nu komen, ja, hebben we of krijgen we ook wel te maken met gentrificatie. Wat vind je daar van? Wat kunnen we doen om te zorgen dat Zuid zich wel positief ontwikkeld en ook juist voor de bewoners die er nu al zijn? Dus vaak doen partijen dingen ook om nieuwe bewoners te trekken, maar wat, ja, misschien een moeilijke vraag.. Stefanie: Dus je bedoelt, ja, gentrificatie inderdaad, dat er in de wijk nu ook veel meer mensen worden getrokken van buiten die wijk om het soort economische level ook een beetje op te hogen toch? En je vraag is: wat zou je kunnen doen om de mensen die er wonen.. Sacha: Nou ja mijn vraag is gewoon wat vind je daar Ăźberhaupt van dat dat nu gebeurd. Maar ook wat kunnen organisaties en instellingen doen om juist wel de oude bewoners gewoon bij dingen te blijven betrekken en niet dat alles gericht is op die, ja, mensen met een portemonnee? Stefanie: Ja door in je programmering en je activiteiten natuurlijk wel gewoon rekening te houden met de interesses en behoefte van die mensen. Dus door bijvoorbeeld met vrijwilligers uit de wijk ook te werken. Dus ja, het is inderdaad wel een punt van voor wie ben je er? En dat is gewoon een hele bewuste keuze die je kan maken als instelling of als wijk plek. Ja als jij de wat oudere bewoners wil bereiken dan zou je toch echt bijvoorbeeld koren programmeren in plaats van natuurlijk een spoken word artiest of zo. Dus ja wat programmeer je? Dat is echt wel cruciaal voor het type mensen dat je wilt trekken.

185

Sacha: En merk je daarbij misschien wel een soort weerstand? Dus dat partijen misschien wel iets willen doen voor de bewoners, maar dat de bewoners al zoiets hebben van, ja, dit is al meerdere keren geprobeerd of mislukt, ik wil daar niet aan mee doen? Stefanie: Ja sowieso merk je dat wel. En mensen hebben ook gewoon precies door wanneer ze, ja, natuurlijk betrokken worden bij iets wat niet echt voor hun bedoelt is. Dus ja, je moet wel gewoon goed met mensen om gaan. Ja je hebt altijd, net zoals zo'n plek in de wijk als Islemunda, ja, dat is eigenlijk best wel uiteenlopend, voor jonge kids heb je iets en voor de echte oudjes ook. Maar eigenlijk de hele leeftijd daar tussen in eigenlijk niet. Dus ja je gaat altijd wel hebben dat mensen en groepen zeggen van, ja voor mij is daar niks te doen of voor mij juist wel. En zo creëer je natuurlijk ook wel gewoon, ja, plekken voor mensen waar ze graag naar toe gaan of juist niet. Sacha: En zijn er voor die doelgroep die daartussen zit wel andere plekken of zie je daar nog wel kansen om meer programmering voor te maken? Stefanie: Voor welke doelgroep bedoel je, sorry, ik was.. Sacha: Nou jullie doen vooral voor jonge kinderen en voor ouderen mensen en je zei daartussen, die wat minder. Kunnen die wel op andere plekken terecht of zou daar nog kansen liggen om daar meer voor te betekenen? Stefanie: Ja ik weet, kijk ik praat natuurlijk een beetje, omdat ik weet wat er bij Islemunda gebeurd, maar ik zit er ook niet echt meer in omdat ik natuurlijk gewoon gedetacheerd ben om IMPACT te runnen, maar ik weet wel dat ze nu aan het kijken zijn, van ja, hoe kan er ook meer interessante programmering komen voor mensen tussen de 35 en de 50 of zo. En op Zuid heb je. Kijk je hebt best veel, Theater Zuidplein, een Luxor en Walhalla en ja, dus Kop van Zuid en Hart van Zuid, soort nieuwe Zuidplein, ja, is er natuurlijk genoeg. Maar ja in de wijken, ja, daar is het natuurlijk nog wel een beetje beperkt, wat je kan doen. Sacha: Ja, oké. En wat is jouw visie op Rotterdam Zuid? Er zijn nu zoveel mensen mee bezig en er ligt een hele focus op. Hoe zou je hopen dat er over 5 jaar bijvoorbeeld uit zou zien? Stefanie: Ja, wat ik zou hopen is dat er, ja wat je zegt, soort van die, ergens een beetje die nachtmerrie van dat je denkt straks is het zo gentrified dat die veelzijdigheid of zo er niet meer is. Dus dat zou ik wel erg vinden als het zo veranderd dat, ja, dat het eigenlijk een soort één gelijksoortige bewonersgroep wordt zeg maar. Dus dat zou ik wel erg vinden. En ja ik denk gewoon, wat ik zeg, er is al best veel op Zuid, maar voor denk bewoner en ontmoetingsplekken en gewoon laagdrempelige programmering dat mag gewoon wel meer. Dat je mensen wel echt de plekken biedt om naar toe te gaan. Ik denk ja, sommige, als je het hebt over sociale cohesie en mensen gemotiveerd houden en oplossingen tegen eenzaamheid en depressie of zo, dan denk ik, ja, er zit gewoon een hele maatschappelijke factor ook of zo die, ja dan denk ik, de buurthuizen waar je gewoon kan bingoën of een theetje kan doen, die zijn er in principe ook niet meer echt. Je hebt nog wel de huizen van de wijk. 186

Dus ik denk dat als het op Zuid ook veel meer een, ja, breder, dus dat je en gewoon die plekken hebt waar je gewoon kan binnen lopen en je theetje en je bingo kan doen, maar ook gewoon de plekken waar je je kan doorontwikkelen als je echt ambitie hebt en je wil groeien. Ja als je dat allemaal hebt op Zuid, dat zou wel echt heel goed zijn, denk ik. Dat er een beetje gezonde tegenhanger komt van het centrum met, ja, en ergens denk ik je kan het ook niet tegenhouden. Je ziet nu al dat mensen, je kan in Rotterdam al bijna niet meer in de stad wonen, dus sowieso zal er wel een verplaatsingen plaatsvinden naar Zuid. Dus, ja dat brengt ook wel heel veel goeie dingen mee. Maar dat het dus niet meer als een soort achterstandsgebied natuurlijk wordt behandeld, dat zou al goed zijn. Sacha: Super. Demi heb jij nog vragen? Demi: Ik had alleen nog de vraag: hoe zie je IMPACT over bijvoorbeeld 5 jaar of wat is echt jouw droom als het gaat over IMPACT. Stefanie: Mijn droom is nou ja dat de functie die we nu met IMPACT hebben, dus vooral het kunnen ontwikkelen, het gebruik kunnen maken van ruimtes, perspectief kunnen bieden als creatieve maker en vooral de aansluiting. Ik zou wel met IMPACT gewoon die schakel willen zijn, die bijdraagt aan een heel veelzijdig, gezond cultuursector. Dus dat we wel echt gewoon de kansen kunnen bieden aan makers om in de programmering, natuurlijk, van Schouwburg en festival, om daar gewoon een plek in te hebben. Dus als een soort toch wel, ja.. Demi: Dat je de kansen echt blootlegt, eigenlijk? Stefanie: Ja precies. En dat het gewoon kansen biedt. Dus dat je weet van okĂŠ als je daar aanklopt dan vergroot je ook gewoon je werkveld en is er gewoon perspectief. Want dat vind ik wel belangrijk dat we, dat merk je nu ook met die crisis, dan denk ik, ja, in deze tijd, ik denk dat mensen zich wel, wat goed is, bewust worden van: oh ja crap, als zoiets gebeurd, je kan opeens niks meer doen, je gaat niet meer naar de bios, naar theater, je gaat niet meer uit. Het belang van kunst en cultuur en de noodzaak, dat zie je nu wel dat het echt wel mensen samenbrengt. Dus ik hoop dat dit, en dus ook van IMPACT, wel bijdraagt aan gewoon het draagvlak weer voor kunst en cultuur en talentontwikkeling. Maar dat is steeds natuurlijk de struggle. De ene keer wordt het heel belangrijk gezien en is er geld voor. Maar zodra het economisch niet goed gaat dan is het opeens weer elite onderwerp. Dus ik hoop dat het misschien, ook met deze periode, dat het wel juist bijdraagt aan dat mensen inzien dat het wel echt belangrijk is om voor je geluk en je perspectief en uitlaatklep of zo. Demi: Ja want juist nu hebben mensen hier echt heel erg veel behoefte aan, toch? In mijn omgeving tenminste wel heel erg, dat je echt denk jeetje waarom kan ik niet meer naar een museum of zo. Stefanie: Ja precies. En dan zometeen wordt natuurlijk weer de vraag als dat allemaal weer open gaat, hebben mensen dan nog geld om dan een kaartje te kopen ook. Maar wat hebben jullie, wat vinden jullie eigenlijk het ergst aan dit allemaal? Wat zien jullie voor goede dingen of juist negatieve dingen aan deze hele crisis? Daar ben ik ook wel heel erg benieuwd naar. 187

Sacha: Wat ik heel erg hoop is een soort van, wat je ook zegt, dat mensen nu wel dingen wat meer gaan inzien en begrijpen hoe dingen werken of hoe je er voor elkaar bent. Omdat we best wel in een maatschappij terecht zijn gekomen waar je heel erg gericht bent op het ik en niet echt op het wij. Alleen waar ik dan wel weer bang voor ben is, als dit over is, dat mensen ook weer gewoon heel snel in hun oude gedrag terug gaan. Wat ik dus niet hoop, want ik hoop wel dat mensen hier juist uit leren. Gewoon heel de samenleving wat, ja, wat prettig met elkaar in de omgang is en juist die verbindingen zoeken. Dat is wat je eigenlijk wil, maar wat soms best wel moeizaam gaat. Maar ja dat moeten we afwacht, wat er gaat gebeuren. Stefanie: Ja klopt. Demi: Wat ik, ik heb dat zeker ook en ik merk wel dat iedereen nu meer met elkaar is verbonden dan hiervoor of zo. Aan de andere kant heb ik wel zoiets van het ging wel heel erg goed met de economie. En ik merkte zelf bijvoorbeeld dat dat mij best wel veel kansen bood en ik had opeens ook een baantje, dat ik denk die zou ik normaal ook nooit gekregen hebben, maar er was gewoon ruimte en geld voor. Ik werk bij de Kunsthal, maar ja nu is deze crisis gekomen en nu zeggen ze eigenlijk, ja, we kunnen je werkzaamheden niet verantwoorden en ik merk nu gelijk wel dat juist beginnende mensen en mensen die, waaronder bijvoorbeeld ik, dat ik denk, ik heb best wel wat ambitie, maar de kansen worden echt voor je weggenomen. En tuurlijk kan niemand daar wat aan doen hoor, maar ik ben daar best wel bang voor. Dat ik bang ben dat ik niet meer waar kan maken wat ik voor ogen had door deze crisis. Stefanie: Ja want jullie studeren dus dit jaar af en dan.. Want wat zouden jullie het liefst willen? Werken bij een kunsthal of een zo iets doen of juist? Demi: Ik ga sowieso nog een master doen. Daar twijfelde ik eerst heel erg over omdat ik dacht ik ben er ook wel aan toe om lekker te gaan werken en ik ben eigenlijk een beetje tegen op het feit dat je met een papiertje ineens veel meer geld verdient of zo. Maar nu juist in deze crisis denk ik, ja, het is misschien beter om het maar wel gewoon te doen. Dan kan ik mezelf nog even blijven ontwikkelen en dan kan ik even goed voor ogen hebben wat ik nou precies wil gaan doen, want daar heb ik nu nog gewoon de tijd voor. Stefanie: Ja. Demi: Dus er zitten een beetje twee kanten aan. Stefanie: En welke master ga je doen? Demi: Ik wilde grootstedelijke vraagstukken en beleid gaan doen aan de EUR. Of art and culture studies aan de Tilburg universiteit. Dat is heel verschillend, maar ja dat. Stefanie: En jullie wonen al lang in Rotterdam of echt voor de studie? Demi: Nou ik woonde eigenlijk altijd in Barendrecht, maar daarna gingen mijn ouders verhuizen en toen ben ik naar Rotterdam verhuisd. Nu ben ik even tijdelijk bij mijn ouders in Mijnsheerenland, maar ik heb best wel lang in Rotterdam gewoond. 188

Sacha: En ik woon hier nu bijna vier jaar op Rotterdam Zuid en daarvoor had ik 6 jaar een relatie met iemand waardoor ik daar eigenlijk de hele tijd al was. Maar sinds vier jaar mijn eigen plekje. En ik ben wel blij dat het op Rotterdam Zuid is, omdat ik daar nu natuurlijk ook mee bezig ben met afstuderen en ik denk ook wel dat ik hierna, ja, daar nog iets mee wil doen, maar waar precies en hoe dat invulling geeft dat durf ik nog niet helemaal te zeggen. Stefanie: Ja weet je, als het zo ver is en jullie, je wil hier iets mee, je kan altijd gewoon iets sturen, dat ik jullie verbindt of zo, voorstel aan iemand. Ik ken in principe ook best wel veel mensen nu. Sacha : Ja. Stefanie: Dus ja er komt wel weer een weg. Sacha: Dank je wel, dat vind ik heel lief. Demi: Ja. Stefanie: Even wachten hoor, ik kom zo terug. Even mijn telefoon uitzetten. Allright. Heb ik jullie een beetje geholpen of heb ik.. Sacha: Ja, enorm ja. We kunnen nu weer goed door gaan. Demi: Eigenlijk heel erg, ja. precies gehoord eigenlijk wat ik ook had moeten horen en heel fijn om jou visie op bepaalde dingen te horen. Stefanie: OkĂŠ fijn, ja. Als er nog iets is of zo, je kan mij altijd mailen. Dan help ik waar ik kan. Demi: Ja ook vanaf jouw kant, als er iets is waarmee wij kunnen helpen of waar je behoefte aan hebt, waarvoor we iets kunnen doen is het ook super fijn als we dat kunnen doen. Dus dat horen we ook graag denk ik. Stefanie: Ja door jullie nu heb ik ook wel weer dingen ingezien, dat ik denk oh ja dat is wel goed om, omdat ik ook merk, zeker met IMPACT, kijk uiteindelijk hebben we gewoon een groot doel voor ogen, maar je gaat toch met elk project of programma wat je doet, heb ik de neiging om toch een beetje zo te worden (trechteren) en dan alleen maar te focussen op dat doel. Terwijl de dingen die jullie benoemen ook zijn wel echt goed om in gedachte te houden, van oh ja, even weer uitzoomen, dus thanks ook voor jullie input. Demi: Jij ook super bedankt. Echt een heel fijn gesprek en ik denk echt de we hier weer mee verder kunnen. Stefanie: Cool. OkĂŠ super veel succes en hopelijk zien we elkaar als we weer naar buiten mogen. Sacha: Precies. Dat is goed! 189

Demi: Dat moet goed komen. Dankje. Stefanie: OkĂŠ, doei doei.

190

Bijlage 15. Best practices Mooi weer spelen Delft In Delft worden ieder jaar de mooi weer spelen gehouden. Dit is een toegankelijk straattheaterfestival voor een algemeen publiek. Deze worden georganiseerd door Stichting Theaterfestival Delft. Het doel van de stichting is als volgt: “Het doen verzorgen en organiseren van evenementen en activiteiten met een hoge artistieke kwaliteit, welke toegankelijk zijn voor een algemeen publiek, en daarbij in het bijzonder makers van artistieke producten met een voorstellingskarakter te stimuleren tot nieuwe activiteiten. Met bewoners van Delft (Stichting Theaterfestival Delft, z.d.).” De mooi weer spelen vinden een heel weekend plaats. Overdag vinden er mobiele acts plaats door de gehele binnenstad en twee avonden is er een avondprogramma met een spectaculaire show, dans, film en/of muziek. Bezoekers kunnen overdag en ‘s avonds gratis deelnemen. Via de link https://youtu.be/92YKbAPkKN0 is de aftermovie van de mooi weer spelen 2019 te bekijken. Stichting Theaterfestival Delft werkt met veel partners en donateurs. Zo blijft het festival toegankelijk en kunnen de bezoekers vrijblijvend ontdekken. Daarnaast pleiten zij bij de mooi weer spelen voor een fijne samenwerking met de bewoners van Delft en de bezoekers. Zo kunnen bewoners, ondernemers en makers zich inzetten en helpen bij onderdelen van de organisatie of kunnen zij voor €25,- vriend worden. Daarnaast kunnen mensen en organisaties een bedrag doneren of sponsoren. Ruwe Diamant Award Binnen dit onderzoek is al naar voren gekomen dat de doelgroep op Zuid niet de kansen heeft die men in de rest van Rotterdam krijgt. Op Zuid heerst een informele cultuur en veel makers creëren kunst en cultuur met weinig middelen. Zo hebben velen een beperkt netwerk en geen subsidie. De Ruwe Diamant Award is opgezet door Reggery Gravenbeek in samenwerking met Cultuur Concreet. Reggery is een filmmaker en maakt deel uit van Team Enkelband waar trainingen, workshops en begeleiding voor jongeren, instellingen en ex-gedetineerden worden gegeven. Reggery ziet op Rotterdam-Zuid veel jongeren met talent voor kunst en cultuur. “Sommige vinden hun weg, maar een grote groep heeft een duwtje in de rug nodig. Vaak lukt het niet om hun talent verder te ontwikkelen, omdat zij niet de juiste connecties en financiële steun hebben” (Ruwe Diamant Award, z.d.). Met de Ruwe Diamant Award biedt Reggery jongeren een kans om met hun ambitie aan de slag te gaan. Hij biedt extra hulp en financiële steun door middel van de award, zodat de jongeren hun ideeën kunnen realiseren. Door middel van de awardshow komen talenten en lokale partijen op Zuid bij elkaar. De campagne die voorafgaand aan de Ruwe Diamant Award wordt gehouden draagt bij aan het bovenhalen van de talenten op Zuid. De winnaar van de awardshow ontvangt €1.000,- om in zichzelf te investeren.

191

Jongeren mogen mee doen aan de Ruwe Diamant Award als zij tussen de 16 en 21 jaar zijn en in Rotterdam-Zuid wonen. Zij kunnen een filmpje insturen welke wordt beoordeeld door een onafhankelijk jury. De jury let op creativiteit en originaliteit, maar ook op motivatie en potentie. In de jury zitten professionals met hart voor kunst en cultuur in Rotterdam. De jury bestaat uit de volgende professionals (Ruwe Diamant Award, z.d.): • • • • •

Kaboul Vermijs - (ex) Cultuurscout Charlois; Lorenzo Elstak - Danser, sociaal ondernemer en oprichter stichting IK BEN WIJ; Patricia Gruber Acuña - Actrice, radio DJ bij FunX, Dj van PLATA I PLOMO en art social worker; Saif Butt - Ambulant jongerenwerker in Pendrecht namens stichting JOZ en intermediair voor het Jeugdfonds Cultuur Rotterdam; Kittah Moore - Model en modeontwerpster.

De winnaar van 2019 was Sharif van 18 jaar. Hij is een freestyle voetballer en pannakoning. Hij wil één van de beste worden en heeft al met grote namen zoals Séan Garnier gefreestyled. De publieksprijs van 2019 ging naar Jaroby van 18 jaar. Zij is een autodidact die weg is van nieuwe en oude kunst. Ze wil een bekende animator worden. Ze maakt haar kunstwerken tot leven met verhalen die bijzonder en meeslepend zijn. CENTQUATRE-PARIS CENTQUATRE-PARIS is een artistieke en culturele fabriek van een nieuw genre. Zij ontvangen bezoekers en kunstenaars van over de hele wereld. Opgezet als een samenwerkingsplatform geeft het toegang tot alle hedendaagse kunst, via een populair, eigentijds en uitdagend programma. Van theater en beeldende kunst tot dans en muziek. De fabriek is een atypische leefruimte gemixt met winkels, waar ook gratis ruimte is voor nieuwkomers, beoefenaars en kinderen. Voor de start-ups die onderdeel worden van deze business accelerator is het een plek voor unieke experimenten op het gebied van kunst en innovatie (CENTQUATRE-PARIS, z.d.). Wijkpaleis West “Het Wijkpaleis gaat over maken, leren en ontmoeten. In het Wijkpaleis werken makers en bewoners samen aan een wijkbedrijf, waarin buurtgenoten door het ‘samen maken’ elkaar ontmoeten en leren van elkaars kennis en kunde” (Huize Middelland, z.d.). In het Wijkpaleis kunnen mensen ‘het maken’ leren. Zo kunnen zij bijvoorbeeld leren verstellen, repareren, koken, timmeren, naaien, programmeren en eigen ideeën uitvoeren. Ook kunnen mensen die iets kennen of kunnen dit delen met anderen. Als men weet hoe iets gemaakt wordt, kan dit in het Wijkpaleis worden gedeelt met buurtgenoten. Zo kan iedereen van jong tot oud van elkaar leren. De slogan van het Wijkpaleis is dan ook: Kom Maken of Maak ‘t Mee.

192

Buurtgenoten kunnen meebouwen aan het Wijkpaleis om de plek nog beter te maken. Ook kunnen zij bouwen aan dingen die zij zelf hebben bedacht of nodig hebben. In het Wijkpaleis zijn dan ook boeken, gereedschap, een keuken, speelgoed en wifi aanwezig. Er is een huiskamer en een tuin. Ook is er een dorpszaal waar buurtbewoners kunnen presenteren wat zij hebben gemaakt. Thuis Wageningen Thuis Wageningen is een plek in de wijk voor de bewoners. Dicht bij de mensen. Thuis geeft aan dat maatschappelijke vraagstukken soms overweldigend kunnen zijn en dat mensen vaak het idee hebben dat zij te klein zijn om een verschil te maken en de wereld mooier te maken. Zij vragen zich af of hun acties er wel toe doen. Thuis maakt daarbij een mooie vergelijking en vertelt iedereen die hieraan twijfelt het volgende: “als je daar aan twijfelt, denk dan even terug aan die ene mug, die jou ‘s nachts soms uren wakker kan houden. Net als die kleine mug heb jij invloed op de wereld om je heen” (Thuis Wageningen, z.d.). Thuis wil bewoners in Wageningen laten zien dat de invloed die zij zelf hebben niet onderschat moet worden. Zij willen laten zien dat een klein gebaar dat je zelf doet, gewoon in je eigen buurt, al het begin is van een mooiere wereld. Thuis ziet dit nu al dagelijks gebeuren. Er zijn allerlei mensen die op hun manier een klein gebaar maken. Er wordt goed voedsel gered van de afvalbakken, er worden kleding en spullen geruild in plaats van dat er nieuwe worden aangeschaft of men helpt elkaar met boodschappen. Voor dit soort mensen zet Thuis zich in. Zij weten hoe eng het soms kan zijn om voor je eigen idealen op te komen en hier mee aan de slag te gaan. Thuis ondersteund door mee te denken, mensen te verbinden met anderen die hen verder kunnen helpen en door de bewoners aan te moedigen. Dit gebeurd allemaal in de ontmoetings-, en werkplaats in Wageningen. De buurtbewoners kunnen elkaar daar ontmoeten, (samen)werken, meedoen aan de programmering en ideeën uitbroeden. Thuis werkt met een verdienmodel dat goed aansluit bij het concept. Het verdienmodel is gebaseerd op ruilen. Als een buurtbewoner ‘s avonds mee wil eten of mee wil doen aan een kookworkshop hoeft deze hiervoor niet in euro’s te betalen. De buurtbewoner kan wat boodschappen meenemen of na afloop de afwas doen. Ook als iemand een ruimte voor enkele uurtjes wil huren dan kan dat. De gehuurde aantal uren worden dan door de huurder betaald door middel van bijvoorbeeld het doen van enkele klusjes aan de ontmoetingsplaats. Dit zorgt ervoor dat ook mensen zonder financiële middelen kunnen meedoen en kunnen werken aan de ideeën die zij hebben.

193

Triple ThreaT Triple ThreaT (TTT) is een jongeren community in Haarlem die is gestart als een jongereninitiatief. Dit initiatief begon met basketbal, vandaar de naam Triple ThreaT. Dit is een term uit de basketbal wereld. Wanneer een speler de bal heeft, heeft deze drie mogelijkheden. Deze drie mogelijkheden zijn ook verwerkt in een eigen ontworpen methodiek. Ook is de naam gekozen omdat zij de community wilde positioneren als merk, zodat jongeren het niet alleen cool vinden, maar zich ook bij de movement willen aansluiten. Triple ThreaT zorgt er voor dat jongeren iets doen met hun talent en niet op straat gaan hangen. De initiatiefnemers zagen dat veel jongeren in Schalkwijk, waar Triple ThreaT is gevestigd, het idee hadden dat er niemand voor ze was. Deze jongeren keken alleen op naar hun oudere broers, die vaak op straat hingen en in het criminele circuit belandde. De jongeren kregen hierdoor een verkeerd voorbeeld. Triple ThreaT heeft ervoor gezorgd dat deze jongeren nu op kunnen kijken naar oudere broers die basketbal of dans trainingen geven, evenementen in de wijk organiseren, boodschappen voor ouderen doen, huiswerkbegeleiding geven of kleding ontwerpen (Persoonlijke communicatie, Dominique Schemmekes, 2019). Triple ThreaT koppelt activiteiten op het gebied van voornamelijk sport aan passie en cultuur om de jongere doelgroep te bereiken. De jongeren kunnen deelnemen, maar kunnen ook een traject volgen om zelf een gecertificeerde vrijwilliger en volwaardig lid van de organisatie te worden. Deze jongeren zien Triple ThreaT niet als een normale jongerenorganisatie of als jongerenwerk. Zij zien Triple ThreaT als ‘eigen.’ Door de social branding die de organisatie toepast willen jongeren zich associëren met het merk en sluit het merk aan bij de (culturele) achtergrond van de jongeren uit de wijk. “Passie inzetten als middel om binnen, maar ook buiten de lijnen betekenis te geven aan het leven van de jongeren in Schalkwijk is van levensbelang. Voor nu en de toekomst van de jongeren in Schalkwijk” (Triple Threat, z.d.). Bij Triple ThreaT zijn zij zich ontzettend bewust van de rol die zij in de wijk spelen en wat zij uitstralen naar de doelgroep. De community is opgebouwd zodat alle jongeren kunnen participeren, maatschappelijk leren deelnemen en kunnen excelleren. Het aanbod is breed en voor alle leeftijden. Triple ThreaT is er voor kinderen van 5 tot en met 12 jaar en voor jongeren van 12 tot en met 24 jaar. Dominique Schemmekes (Persoonlijke communicatie, 2019) geeft aan dat leden op een gegeven moment ook uit de community moeten stappen wanneer zij te oud worden, zodat iedereen die zich binnen de community bevindt elkaar blijft begrijpen en dezelfde richting op staat. Ook is dit zodat jongeren kunnen opkijken naar iets oudere jongeren. Wanneer een lid te oud wordt zien jongeren dit eerder als iemand die hen de les probeert te lezen dan iemand die hen aangemoedigd en het goede met ze voor heeft.

194

Triple ThreaT geeft zelf aan dat hun kracht ligt in het feit dat zij gedragen wordt door de community. De community draagt zelf bij aan het aanbod, waardoor er verschillende vrijwilligers uiteenlopende activiteiten aandragen vanuit diverse interesses en achtergronden. Daarnaast ligt er nog een kracht in de organisatie van Triple ThreaT. Zij hebben de community gecommuniceerd als een merk. Jongeren zijn erg gevoelig voor merken, zoals bijvoorbeeld Apple of Nike. Zij willen bij een bepaalde soort lifestyle horen. Door Triple ThreaT op deze manier uit te dragen en daar ook bijpassende merchandise, zoals T-shirts en petten, bij te maken weten zij goed in te spelen op de onbewuste gedragingen van de jongeren. De kernwaarden van Triple ThreaT zijn als volgt:

Naast het zijn van een lifestyle community heeft Triple Threat ook een methodiek ontwikkeld, zodat zij de jongeren verder kunnen helpen met hun passie. “Het brede scala aan activiteiten kent een bepaalde fasering. Van vrijblijvende kennismaking naar toeleiding tot structurele deelname en zelfs een excellentie programma. De kern van de Triple ThreaT blijft echter sport, cultuur en lifestyle als middel inzetten ten behoeve van maatschappelijke participatie en zingeving van jongeren tussen de 6 en 21 jaar. De kracht van het Triple ThreaT bridge project is het feit dat het project een onderdeel is van een groter geheel. Het doel is om de jongeren onderdeel te maken van een positieve community, eenmaal lid van deze community liggen er kansen en is de kans op uitval zeer klein” (Triple ThreaT, z.d.). Opzoomer Mee Opzoomer Mee (z.d.) is een stichting die is begonnen vanuit Opzoomeren. Opzoomeren is zorgen voor goed contact met de buren en samen zorgen voor een prettige straat om in te wonen. Daarbij zijn straatactiviteiten een middel om dat voor elkaar te krijgen. “Het begrip Opzoomeren is ontstaan in de Opzoomerstraat. De straat ligt in het Nieuwe Westen in Delfshaven in Rotterdam. De straat is vernoemd naar de 19eeeuwse jurist en filosoof C.W. Opzoomer. Eind jaren tachtig van de vorige eeuw verloederde de Opzoomerstraat en vormden drugspanden een bron van ergernis. De bewoners kozen in plaats van harde acties voor een positieve aanpak en gingen zelf aan de slag. Ze begonnen met het aanvegen van de straat, het aanbrengen van verlichting aan de gevels en het opfleuren van de straat. Met hulp van de politie verdwenen ook de drugspanden uit de straat.” Veel bewoners van Rotterdam vonden dit een mooi initiatief. Opzoomeren werd een rage en leidde tot een stedelijke Opzoomerdag op 28 mei 1994. Twintigduizend Rotterdammers waren deze dag in de weer en knapten met elkaar straten en pleinen op.

195

Vervolgens is de stichting Opzoomer Mee ontstaan. Zij zorgen ervoor dat het opzoomeren blijft leven en het belang ervan uit te dragen. Zij ondersteunen straten en hun initiatieven. Daarbij geloven zij in de kracht van sportactiviteiten en staan zij voor respect voor het eigenaarschap van Rotterdammers en hun straatactiviteiten. Daarnaast stimuleren zij het Opzoomeren met inspirerende communicatie en microbudgetten. Er is een goede balans tussen het initiatief van de straten en de bemoeienis van Opzoomer Mee. “Het Opzoomeren heeft in de loop der jaren veranderingen ondergaan, maar de kern is altijd hetzelfde gebleven: bewoners die de handen ineen slaan en met elkaar activiteiten en initiatieven in hun straat ondernemen. Van hieruit zijn overal in Rotterdam netwerkjes van bewoners ontstaan die op de een of andere manier met elkaar in contact staan. De laatste jaren worden straten die Opzoomeren ook uitgedaagd om zich in te zetten voor maatschappelijke thema’s als Lief & Leed (burenhulp en aandacht voor elkaar), taalontwikkeling (voorlezen aan kinderen, buren helpen met Nederlands leren spreken) en de aanpak van zwerfvuil. Was de Opzoomerstraat ooit een goed voorbeeld van sociale vernieuwing, nu zijn de initiatieven van straten rond deze thema’s mooie voorbeelden van de opkomende participatiesamenleving” (Opzoomer Mee, z.d.).

196

Bijlage 16. Doelgroep bereiken

Rolmodellen Stefanie had het er in haar interview (bijlage 14) al over dat jongeren op Zuid geïnspireerd raken door bijvoorbeeld een breakdancer die zij zien optreden. Ook bij de best practice van Triple ThreaT is te zien dat rolmodellen een geslaagde tool zijn om in te zetten. De rolmodellen hebben hetzelfde verhaal als de doelgroep, spreken dezelfde taal, doen dingen om dezelfde beweegredenen, etcetera. De doelgroep herkent zich hier in en voelt een band, waardoor zij zich gehoord voelen en inzien dat zij dit ook kunnen bereiken. Het werkt het beste als de rolmodellen dichtbij staan en bereikbaar zijn. Triple ThreaT doet dit bijvoorbeeld heel goed door de oudere jongeren of broers en zussen van de jongere doelgroep in te zetten als rolmodel. Het centrum voor criminaliteitspreventie en veiligheid (oktober 2014) heeft in samenwerking met Jan Dirk de Jong van Rebond en het Actieprogramma Risicojeugd en Jeugdgroepen van het ministerie van Veiligheid en Justitie de infosheet Wegwijzer Jeugd en Veiligheid tot stand gebracht waarin randvoorwaarden zijn gesteld voor een goed rolmodel. Zij noemen de onderstaande randvoorwaarden. “Een rolmodel is een persoon die een positief voorbeeld is voor jongeren en (voldoende) aanzien geniet in hun leefwereld. Belangrijke aandachtspunten zijn: • het rolmodel vervult een rol in de gemeenschap die model staat voor het soort rol die de jongere later ook wil innemen; • jongeren moeten zich kunnen identificeren met het rolmodel; • de jongere moet het gevoel hebben dat hij wordt gezien, erbij hoort en ertoe doet; • het rolmodel moet de jongere begeleiden, ondersteunen en helpen om een positieve gedragsverandering teweeg te brengen; door grenzen te stellen en perspectief te bieden; • het rolmodel met zijn informele gezag moet in ieder geval kunnen samenwerken met het formele gezag; • het rolmodel biedt ondersteuning en bouwt een (effectieve en duurzame) vertrouwensrelatie op met jongeren. Dit vereist onder meer continue en structurele communicatie tussen de betrokken partijen. Dit betekent ook dat het rolmodel de juiste ondersteuning en het vertrouwen moet kunnen krijgen van professionals; • het rolmodel moet dicht bij de jongere staan. Een bekende zakenman of politicus staat mogelijk verder af van een jongere uit een achterstandswijk. Een goede sportschoolhouder bijvoorbeeld heeft minder afstand.” Bij het inzetten van rolmodellen bij de desbetreffende doelgroep zijn namen zoals Y.M.P, Lorenzo Elstak en Big Jay, vanwege hun verhaal, connectie met de doelgroep en correcte houding richting professionals, belangrijk om in het vizier te houden.

197

Beïnvloedingsstrategieën Zoals in het theoretisch kader al is uitgelegd bestaan er de 6 beïnvloedingsstrategieën van Robert Cialdini. Dit zijn wederkerigheid, consistentie, sociaal bewijs, sympathie, autoriteit en schaarste. Enkele van deze strategieën zou goed kunnen worden toegepast bij de doelgroep. Wederkerigheid past goed bij de kernwaarden van EMI en kan zeker op een bepaalde manier worden toegepast. Of dit daadwerkelijk op de doelgroep toegepast kan worden is nog de vraag. Wederkerigheid gaat er over iets terug willen doen voor iemand die iets voor jou heeft gedaan. Op het moment heeft EMI deze credits nog niet vanuit de doelgroep. Na afloop van een eerste gift aan de doelgroep, zal deze strategie wellicht beter van toepassing zijn. Toch is de strategie wel al van toepassing op het betrekken van de cultuurmakers op Zuid. EMI kan de cultuurmakers kennis op het gebied van beleid en subsidies, een professioneel netwerk, positieve zichtbaarheid bij instanties uit de rest van Rotterdam en begrip en een duurzame relatie bieden. Daar tegenover kunnen de cultuurmakers hun achterban, netwerk en doelgroep betrekken bij hetgeen EMI zal aanbieden aan de doelgroep. Consistentie is een zaak die EMI nog niet kan bieden aan de doelgroep. De intentie is om een duurzame relatie op te bouwen met de cultuurmakers en bewoners op Zuid, maar deze is nog niet volledig tot stand gekomen. Consistentie is dus nog niet zichtbaar voor de doelgroep. Wel zal EMI zeker consistent moeten zijn én blijven om zo de doelgroep te behouden en nog beter te bereiken. Sociaal bewijs is een goede strategie om in te zetten. Deze strategie is ook goed te combineren met rolmodellen. Sociaal bewijs wil zeggen dat iemand zich wil bewijzen aan een groep. Als anderen uit een groep ergens aan deelnemen, dan wil iedereen uit de groep dit omdat zij anders buiten de boot vallen. EMI kan daarom rolmodellen en vooral sleutelfiguren uit de wijken inzetten om zo de rest van de doelgroep in de wijken te activeren. Sympathie is ook een strategie om meteen in te kunnen zetten. Het belangrijkste is gemeenschappelijke delers te zoeken tussen EMI en de doelgroep. Zo creëert de doelgroep sympathie voor EMI en zullen zij sneller geneigd zijn om mee te doen. EMI’s grootste zaak is het ophalen en belichten van de cultuur die er al is op Zuid. Dit zal dan ook zeer duidelijk moeten worden gecommuniceerd naar de doelgroep. Zij moeten inzien dat EMI alles wat al op Zuid is ondersteund en aangemoedigd. Autoriteit is de strategie die bij de doelgroep absoluut niet werkt. Autoriteiten inzetten werkt over het algemeen goed bij het overdragen van kennis. Bij het overdragen van cultuur, dat meer met gevoel en gedragingen heeft te maken, zal dit niet hetzelfde effect hebben. Daarnaast kan autoriteit bij de doelgroep op Zuid juist averechts werken. Vooral bij de jongere doelgroep die tijdens het opgroeien nog wel eens last kunnen hebben van gedragsproblemen, zoals het niet goed omgaan met autoriteit (Yes we can clinics, z.d.).

198

De laatste strategie is schaarste. Het gaat er hierbij om dat mensen geïnteresseerd zijn in dingen die zeldzaam zijn. Wanneer er een beroepsproduct wordt ontwikkeld dat bijvoorbeeld één keer per jaar plaatsvindt of eenmalig is, kan deze strategie werken. Omdat de behoefte van de doelgroep vooral ligt bij het gehoord en gezien worden en het opbouwen van een duurzame relatie, kan deze strategie worden ingezet voor bepaalde aspecten, maar niet voor een geheel concept of voor heel het programma Cultuur op Zuid van EMI. Belevingsmodel Om doelgroepen in het algemeen, zoals bijvoorbeeld deelnemers of kopers, te enthousiasmeren is het belevingsmodel van Goossens en Mazursky een goede tool. Dit is een model waarbij verwachtingen, informatie, beleving, tevredenheid en gedragsintenties worden gecombineerd om een optimale beleving te creëren en te zorgen dat de verwachting van de deelnemer wordt overtroffen. In het theoretisch kader hebben wij al gezien dat het gaat om de drie fases, namelijk pre-exposure, direct exposure en post-exposure. Wanneer de doelgroep moet worden geactiveerd om deel te nemen aan het te ontwikkelen beroepsproduct zal er van te voren al geïnformeerd moeten worden. Dit is belangrijk voor het vormen van een verwachting onder de doelgroep. Daarom moet er een goed beeld worden geschetst, moeten er ervaringen worden gedeeld, moet er met de juiste tone of voice worden gecommuniceerd en moet de doelgroep op duidelijk empathische wijze worden geïnformeerd. Vervolgens vindt de daadwerkelijke beleving plaats. Hierin spelen emoties en zintuigen een grote rol. Het is daarom belangrijk om bij het realiseren van het product en tijdens de uitvoer rekening te houden met deze aspecten. Er kan hierbij worden gedacht aan sfeer, tone of voice, muziek, optredens, eten en interactie. De vooraf gestelde verwachting van de deelnemer wordt hier op de proef gesteld. Na afloop van de plaatsgevonden beleving wordt deze geëvalueerd. De voorafgaande verwachtingen van de deelnemers worden nu vergeleken met de werkelijke beleving. Het doel is om een positieve disconfirmatie te scheppen bij de deelnemers. Dit houdt in dat de verwachtingen zijn overtroffen. De kans dat een herhaling aan deelname plaats zal vinden wordt daarmee verhoogd. Ook is het zeer belangrijk om de doelgroep na afloop te betrekken bij de evaluatie. Ook het delen van positieve momenten, door middel van bijvoorbeeld een aftermovie, foto’s of het opzetten van een idee van de doelgroep dat is ontstaan tijdens de beleving na afloop van de beleving zelf zijn belangrijk om de deelnemers weer terug te brengen naar de beleving en om de personen die er niet bij waren te laten zien hoe geslaagd het was, zodat zij wellicht een volgende keer ook deelnemen.

199

Bijlage 17. Samenvatting experts

Hanan Cherif - Wijkregisseur Afrikaanderwijk - (Persoonlijke communicatie, 3 maart 2020) geeft aan dat het belangrijk is om een duurzaam netwerk op te bouwen en om te faciliteren. Het faciliteren is erg belangrijk, zodat de bewoners op Zuid het gevoel hebben dat zij gewaardeerd worden. Zelf van alles opzetten is volgens haar geen goed idee. Dit komt omdat het faciliteren van ideeën uit de wijk een duurzaam gevolg heeft. De mensen kunnen het namelijk vervolgens zelf voortzetten. Wel geeft zij aan dat het belangrijk is dat deze dingen gebeuren vanuit een intrinsieke motivatie, anders houden de ideeën ook snel weer op. Om dit voor elkaar te krijgen, zal het community gevoel binnen de wijken versterkt moeten worden. Dit is dan ook één van de focuspunten voor het te ontwikkelen beroepsproduct. Mart Bechtold (bijlage 12) geeft aan dat er veel initiatieven op Zuid verschijnen, maar dat deze ook vaak snel weer weg zijn. Hij zegt dat veel partijen denken dat zij snel de boel kunnen veranderen op Zuid. Dat blijkt vervolgens toch altijd moeilijker dan gedacht en er is een lange adem voor nodig om dit te realiseren. Daarom is het van belang om de partijen die er al zijn te steunen. Deze bestaan al en hebben al begrip van de doelgroep. Wat Mart ook ziet is dat het moeilijk is om de doelgroep op Zuid te bereiken via “witte clubs.” Met andere woorden: de doelgroep op Zuid voelt zich thuis bij partijen die aansluiten bij de cultuur en mentaliteit van de doelgroep. De Westers georiënteerde partijen hanteren niet altijd de werkwijze die de doelgroep aanspreekt. Het gaat volgens Mart allemaal om vertrouwen. Als er een nieuwe partij komt zal de doelgroep deze niet meteen vertrouwen. Als EMI de vertrouwde partijen die al bestaan inzet en hierbij ondersteuning biedt voor meer zichtbaarheid, kennis, een goed netwerk en de weg naar financiële middelen zal dit meer effect hebben dan dat EMI zelf met een nieuw initiatief komt, zonder samenwerking met de partijen die al gevestigd zijn op Zuid. Mart geeft een verklaring over één van de redenen dat partijen op Zuid informeel zijn en geen subsidie krijgen. Als voorbeeld noemt hij NIFFO. Hij vertelt dat Zoe Cochia, de eigenaar van NIFFO, een groot sociaal hart heeft en zich vanuit haar intrinsieke motivatie inzet voor Zuid. De bewoners op Zuid waarderen haar daarom ook ontzettend. Wat daarbij helaas mist is de zakelijke kant die ervoor kan zorgen dat NIFFO ook rendabel blijft. Juist de mensen die op Zuid vanuit hun intrinsieke motivatie en hart voor Zuid werken komen dicht bij de doelgroep. Deze initiatieven zijn daarom heel belangrijk. Wat goed te merken is tijdens het gesprek met Mart is dat er veel bewonersinitiatieven en ideeën van jongeren op Zuid zijn. Helaas worden deze vaak niet doorgezet vanwege de lastige aanvraagprocedure voor bewonersinitiatieven en de wachttijd van een aanvraag. Mart ondersteund zelf kinderen op het gebied van kunst en cultuur. Het gaat daarbij om een paar belangrijke zaken betreft de doelgroep. Het gaat om het hebben van plezier, het leren samenwerken, het verhogen van het creërend vermogen en de doelgroep leren om zichzelf te presenteren. Dit zijn dan ook aspecten die van belang zijn voor het te ontwikkelen beroepsproduct. Wat volgens Mart hierbij het belangrijkste is is dat je van tevoren altijd komt vertellen wat je komt doen en dat je open en eerlijke gesprekken aan gaat. 200

Wat Mart probeert is om altijd mensen in te zetten die goed klikken met de doelgroep of zelfs peer to peer, iemand uit de doelgroep zelf, in te zetten. Hij geeft aan dat de doelgroep inhoudelijk veel kan en weet als het gaat om een cultuur discipline. Waar de doelgroep nog moeite mee heeft is de zakelijke kant en het lange termijn denken. Mart vindt het moeilijk dat veel partijen aangeven dat zij aan talentontwikkeling doen. Hij geeft aan dat het vooral gaat om het scouten van talenten. Dit doet hij ook en hij probeert hen vervolgens iets professioneler te maken, niet hun talent op het gebied van een discipline te verbeteren. Om talenten te ontwikkelen moeten er volgens hem een aantal mensen op gezet worden die daaraan gaan werken en dat is volgens hem heel duur. Mart denkt hierbij aan een heel team en aan geld. Om talenten te ontwikkelen kunnen jongeren die nu een hobby beoefenen zich ook aansluiten bij een organisatie waar zij meer kunnen leren en hun talent kunnen ontwikkelen. Daarom is het belangrijk om hen in contact te krijgen met deze organisaties. Zoals Mart zelf al zij, er is een lange adem voor nodig, maar als er wordt doorgezet en het vertrouwen wordt gewonnen kan er veel vooruitgang worden geboekt. Waar volgens Mart nu nog iets niet goed gaat is dat er op Zuid initiatieven worden georganiseerd die niet bedoeld zijn voor de bewoners op Zuid. Om Zuid te helpen en verbeteren moeten de bewoners op Zuid zich wel gezien voelen. Het te ontwikkelen beroepsproduct zal daarom in het teken staan van de bewoners op Zuid. Mocht dit voor hen een succes zijn en mocht er een herhaling plaatsvinden dan zou er voorzichtig gekeken kunnen worden naar het realiseren van meer doelen en het betrekken van een bredere doelgroep. Maar alleen als het vertrouwen van de bewoners op Zuid er is. Wat voor het bereiken van de doelgroep werkt volgens Mart is om buiten te beginnen. De doelgroep loopt niet gemakkelijk zelf ergens naar binnen. Ook uit de eerdere informatie binnen dit onderzoekt blijkt dat je dicht naar de doelgroep toe moet komen om deze te bereiken. Het te ontwikkelen beroepsproduct moet daarom voor een deel buiten, dicht bij de doelgroep plaatsvinden. Het gaat om laagdrempeligheid. Ook is het belangrijk om de juiste sleutelfiguren te benaderen. Mart geeft aan dat als hij een Imam vertelt over een initiatief er ineens dertig tot veertig kinderen aanwezig zijn. In tegenstelling tot de keren dat hij het niet via deze weg heeft gecommuniceerd. Stefanie Vermeiren van IMPACT (bijlage 14) vertelt dat er op Zuid op het moment meer ruimte, draagvlak, financiĂŤle steun en aandacht wordt geboden. Dit brengt meerdere gevolgen met zich mee. Ze geeft aan dat dit fijn is voor de partijen die er al zitten of de initiatieven die nu gerealiseerd kunnen worden. Daarentegen geeft ze aan dat er tussen deze initiatieven ook opportunisme heerst. Dit zijn vaak partijen die in eerste instantie vanuit intrinsieke waarden of eerste opgestelde doelstellingen niet veel hadden met Zuid. Zij benutten nu de kansen die er zijn om van alles op Zuid te laten plaatsvinden. Om hier een goede balans in te houden en tegenhang te bieden aan deze initiatieven zullen het te ontwikkelen beroepsproduct en de acties van EMI moeten focussen op het belichten van de initiatieven die er al zijn en intrinsiek verbonden zijn met de makers en bewoners op Zuid.

201

Mart gaf al aan dat er op Zuid een lange adem nodig is. Stefanie heeft deze lange adem en is dan ook al jaren bezig om meer ruimte te creëren voor makers op Zuid en deze ruimte goed te benutten. Juist met de focus op Zuid en de middelen die worden ingezet kan dit nu gerealiseerd worden. Met haar programma ligt de focus volledig op Zuid. Zij werkt met verschillende cultuurmakers die dankzij haar een podium en ondersteuning op verschillende vlakken krijgen. Voor deze cultuurmakers zijn mensen zoals Stefanie, met een lange adem, dan ook heel belangrijk. Wanneer meerdere mensen zich zo zullen inzetten zal het vertrouwen van de doelgroep langzaam weer terug kunnen komen. Volgens Stefanie missen er dan ook verbinders die op zoek gaan naar de sleutelfiguren in de wijk. Zij ziet dat veel knappe koppen van bovenaf een concept ontwikkelen en alle elementen wel goed benoemen, maar vervolgens niet rond de tafel gaat zitten met mensen die al met dit soort initiatieven bezig zijn of zouden willen bijdragen ten behoeve van Zuid. Stefanie werkt vaak samen met de cultuurscouts en probeert zo dicht bij de mensen in de wijk te komen, maar merkt toch dat dit ook maar beperkt is. Juist daarom is het goed om met de bestaande cultuurmakers samen te werken en vooral via via terecht te komen bij de doelgroep. Dit is iets dat eerder ook al naar boven kwam tijdens dit onderzoek. Er is niet alleen informele cultuur op Zuid, maar ook een informeel netwerk dat vooral onderling, via via, is opgezet en wordt onderhouden. Stefanie vindt het jammer dat veel plekken weg zijn of er simpelweg niet zijn. Zij mist veel ruimtes zoals studio’s, theaterzalen en teams waarmee je als, maker, theatermaker, danser, muzikant of wat dan ook gewoon kan beginnen. Niet in een achterafzaaltje, maar gewoon met professionele middelen en mensen om je heen om je idee goed uit te werken tot een evenement of voorstelling. Eigenlijk begon dat al lang geleden tijdens de bezuinigingen van 2012. Veel plekken zijn sindsdien verdwenen en de functie van talentontwikkeling is verkleind en dat gat werd eigenlijk alleen maar groter. Gelukkig is Theater Islamunda, de vestiging van IMPACT, een goed voorbeeld van een plek die bijdraagt aan de behoefte die er is. Ook het House of Urban Arts speelt hier goed op in. Voor EMI is het daarom ook belangrijk om juist bestaande initiatieven zulke ruimtes te bieden en ervoor te zorgen dat zij kunnen doorgroeien. Alleen deze plekken zijn natuurlijk niet genoeg. Stefanie geeft aan dat deze zalen vaak nog leeg staan, maar dat nu er een soort positieve focus op Zuid is. Daarom zijn deze plekken belangrijk en moeten er combinaties, doorgroeimogelijkheden naar productiehuizen en schakels ontstaan. Dit is dan ook waar Stefanie zich met IMPACT al op richt. Stefanie maakt zich wel constant zorgen omdat talentontwikkeling en makers toch vaak een sluitpost zijn, welke geen geld krijgen als dit er niet is. Daarom zoekt zij bij de gemeente, maar ook bij fondsen en investeerders naar financiële ondersteuning. Want je hebt natuurlijk gewoon veel fondsen en partijen die willen investeren in talentontwikkeling en makers, omdat ze ook wel zien dat het noodzakelijk is om de cultuursector te blijven verjongen, vernieuwen en aanvullen. Juist om deze reden is het goed om al het bestaande te belichten, zodat de investeringen ook daar heen gaan en niet alleen naar partijen die het geld al hebben en zonder intrinsieke band met de doelgroep te werk gaan.

202

Daarnaast is het volgens Stefanie belangrijk om meerdere disciplines te combineren. Dit ziet zij bij de doelgroep al veel gebeuren. Makers van nu vermengen alle disciplines. Er is zelden nog iemand die alleen maar één ding doet, zoals alleen theater of alleen dans. Zij zijn ook veel bezig met beeld en visuals. Voor de nieuwe media liggen volgens Stefanie nog veel kansen. Voor beginnend filmmakers, of media zoals clips, vlogs en series zit nog helemaal geen doorontwikkeling. Daarom is het goed om middels het te realiseren beroepsproduct zoveel mogelijk disciplines te belichten en te vinden naar manieren om deze te combineren en verder te ontwikkelen. Stefanie richt zich met IMPACT vooral op makers die al onderweg zijn en hebben besloten om dit door te zetten en hun brood ermee te verdienen. Om de doelgroep die nog niet zo ver is te bereiken is het belangrijk om te focussen op cultuurparticipatie. Het gaat erom dat mensen samenkomen en in aanraking komen met verschillende mogelijkheden. De doelgroep positief motiveren om zich met deze culturele activiteiten bezig te houden en zichzelf te ontwikkelen is daarbij ook belangrijk. Stefanie geeft aan dat jongeren die op een laagdrempelige manier beginnen binnen broedplekken zoals Helderheid hun weg moeten vinden naar perspectief en meer bereik. De verbinding tussen laagdrempelige partijen en partijen waar iemand kan doorgroeien is daarom van belang. Juist om die reden is het goed om binnen het te realiseren beroepsproduct verschillende personen en partijen bij elkaar te brengen. De hobbyisten, de kleine en minder zichtbare makers, cultuurmakers, de bewonersinitiatieven, de welzijnsorganisaties en de gevestigde makers op Zuid. Dit zodat zij talenten aan elkaar door kunnen spelen, die verder willen groeien. EMI kan hierbij een professioneel netwerk, kennis op het gebied van groei en financiële middelen en draagvlak toevoegen ter ondersteuning. Het laten zien van het groter geheel en de mogelijkheden die er zijn, zijn volgens Stefanie belangrijk. Makers moeten kunnen uitzoomen en kunnen presenteren wat zij aan het doen zijn en waarom. Makers moeten begrijpen wat hun positie als maker of artiest is binnen de hele creatieve sector. Zij moeten zich bewust worden van het zijn van een maker binnen het groter geheel. Dat is nodig om verder te komen en wellicht uiteindelijk commerciëler te werk te gaan en samenwerkingen aan te gaan. Het samenbrengen van verschillende partijen is dus belangrijk om de ontwikkeling van de doelgroep te ondersteunen en te realiseren. Het is goed om een combinatie te zoeken tussen uitvoerend en organisatorisch. Dit is dan ook een element dat binnen het te ontwikkelen beroepsproduct zal worden meegenomen. Er moeten mogelijkheden zijn om plezier te hebben en om op een laagdrempelige manier te participeren, maar er moeten ook mogelijkheden zijn om zelf te programmeren. Daarnaast moeten ideeën van de doelgroep gehoord worden en moet er met hen worden gekeken welke samenwerkingen en andere middelen ervoor nodig zijn om hen hierin te steunen en deze ideeën mogelijk te maken. Daarnaast gaat het bij de doelgroep op Zuid vooral om maatwerk. De één heeft een opleiding gevolgd, de ander is een autodidact. Bij de één werkt een oplossingsgerichte westerse aanpak en bij de ander werkt het om te praten en te ontleden en eerst maar eens helder te krijgen wat er heerst, voordat er meteen wordt gekeken naar een oplossing. Hierbij is een andere manier van ontwikkelen en coachen nodig, volgens Stefanie. Daarom is het belangrijk om de gevestigde partijen op Zuid te belichten. 203

Zij weten goed hoe zij moeten communiceren en omgaan met de werkwijze van de doelgroep. Deze doelgroep moet ook juist goed bereikt worden, hoe moeilijk ook, omdat zij juist interessant zijn vanwege het creĂŤren van nieuwe disciplines en het bereiken van mensen die normaal niet standaard ergens in het publiek zitten. Veel personen binnen de doelgroep hebben zichzelf geschoold of dingen geleerd vanuit initiatieven zoals buurthuizen of talentontwikkelingsprojecten die er voorheen nog waren, maar nu niet meer zijn. Daarom zijn deze mensen op het moment ook niet erg zichtbaar, omdat zij zichzelf nergens kunnen laten zien. Juist deze makers hebben veel binding met de wijk en zijn bezig met overdracht van hun kennis aan jongeren en kinderen. Daarom zijn deze makers interessant vanwege hun binding met het gebied en de nieuwe generatie. Stefanie merkt dat er op het moment, bijvoorbeeld bij Islemunda, weinig contact is tussen de verschillende groepen die hier komen. Sommige komen voor een film, andere voor de bibliotheek en andere komen voor theater of om een beetje rond te hangen in de lounge. Het lijkt haar verstandig om die verschillende publieksgroepen van jong tot oud met elkaar in contact te laten komen. Daarnaast heeft Stefanie het tevens over een missende schakel. Zij geeft aan dat SKVR een goede organisatie is om kinderen en jongeren in contact te laten komen met de cultuursector. Daarnaast worden deze jongeren uiteindelijk zelf degene die de volgende generatie bijvoorbeeld dansles geeft. Dit soort dingen gebeuren vooral binnen schooltijd en daar buiten gebeurt te weinig. Er wordt op dat gebied te weinig geĂŻnvesteerd in doorgroeien. Daar ligt dan ook een kans voor het te realiseren beroepsproduct. Stefanie geeft ook aan dat er door partijen zoals SKVR al veel voor kinderen is op Zuid. Ook voor de ouderen komen er meer activiteiten die hen aanspreken. De groep daartussen mist kansen, kwaliteit en doorgroeimogelijkheden. Om de sociale cohesie te verbeteren, mensen gemotiveerd te houden en oplossingen te vinden tegen eenzaamheid en depressie, bijvoorbeeld, is een grote maatschappelijke factor. Stefanie geeft aan dat er wel huizen van de wijk zijn waar mensen terecht kunnen, maar zij zou liever laagdrempelige plekken zien waar mensen een theetje kunnen drinken en samen kunnen komen om de community te verenigen. Daarnaast moeten er plekken zijn waar men zich echt kan doorontwikkelen vanuit ambitie. Wat Stefanie aan het hart gaat is het kunnen ontwikkelen, het gebruik kunnen maken van ruimtes, het bieden van perspectief voor creatieve makers en vooral aansluiting. IMPACT wil dan ook de schakel zijn en bijdragen aan een veelzijdige en gezonde cultuursector op Zuid. Stefanie wil er ook voor zorgen dat de makers op Zuid een plek krijgen in de programmering van bijvoorbeeld een Schouwburg. Zij wil dat er meerdere partijen komen zoals zij, waarbij mensen weten dat als zij daar aankloppen, zij hun werkveld en perspectief kunnen vergroten.

204

Daarnaast vindt Stefanie het belangrijk dat het belang en de noodzaak van kunst en cultuur wordt gezien en dat het bijdraagt aan het samenbrengen van mensen. Daarom hoopt zij dat de focus die nu op Zuid ligt weer draagvlak voor kunst, cultuur en talentontwikkeling teweegbrengt. De ene keer wordt het namelijk als belangrijk gezien en komt er geld, maar zodra het economisch minder gaat is het opeens een elite onderwerp. Zij hoopt dat er nu wordt ingezien dat het belangrijk is voor het geluk, het perspectief en de uitlaatklep van de mensen.

205

Bijlage 18. Samenvatting cultuurmakers

Gesprek Indirah Tauwnaar Indirah Tauwnaar van House of Urban Arts (bijlage 11) heeft het idee dat de doelgroep op Zuid zich beter thuis voelt en gezien en gehoord voelt als er meer gebeurt vanuit een menselijk perspectief in plaats van een wetenschappelijk perspectief. Zij heeft het idee dat onderzoeken en initiatieven vooral gebeuren onder een voor de hand liggende doelgroep, terwijl de doelgroepen die niet gehoord of gezien worden de cultuur juist divers en mooi maken. Juist dit zijn, volgens haar, de echte ondernemers, ontwikkelaars en makers. Zij wachten niet op geld, maar creëren vanuit niks en worden gemotiveerd door hun overlingsdrive. Daarbij geeft zij ook aan dat dit soort mensen een goed voorbeeld zijn voor de doelgroep op Zuid. De bewoners op Zuid worden geïnspireerd door mensen die vanuit het niets iets hebben gemaakt. Zo weten zij dat als zij doorzetten en er in geloven, zij ook iets kunnen bereiken. Binnen deze doelgroep gaat het er volgens Indirah vooral om dat zij zich eigenaar voelen van het programma. Er moet geen belemmering zijn omdat zij denken dat zij van alles moeten tegenover een wereld die helemaal niet voor hen klaar staat. Zij moeten deel uitmaken van hetgeen dat je doet en zij moeten zelf de antwoorden geven. Er moet dus aan hen gevraagd worden wat zij belangrijk vinden, wat zij nodig hebben en hoe zij geholpen kunnen worden. Daarnaast geeft zij aan dat de westerse manier van over zaken praten en oplossingsgericht te werk gaan niet altijd even goed aansluit bij deze doelgroep. Communiceren met deze doelgroep gaat beter middels kunst. Daar kan deze doelgroep zich vrij in uiten. Uit eerder onderzoek naar de termen kunst en cultuur is gebleken dat dit ook over gevoel, gedragingen en dat soort zaken gaat. Indirah zegt daarover het volgende: “er zit een gap tussen de belevingswereld van de kunstsector, laten we zeggen de elitaire kunstsector en het kunstonderwijs, en de mens als hoe die kunst ervaart op zijn of haar eigen manier.” De doelgroep op Zuid voelt zich daarom ook niet thuis binnen een kunstvakopleiding, maar komt wel tot ontplooiing bij dansscholen en cultuurhuizen. Dit komt mede dankzij het verhaal. De docenten en instellingen binnen de elitaire kunstsector hebben niet hetzelfde verhaal als deze doelgroep. De doelgroep heeft behoefte aan spiegeling en begrip. Deze krijgen zij wel bij de dansscholen en cultuurhuizen. Daarbij zegt Indirah: “de hele mainstream over hoe kunst en cultuur er op commercieel niveau uit zou moeten zien, schiet gewoon heel de visie en belevingswereld van al die mensen die kunst en cultuur op een andere manier ervaren voorbij.” Daarnaast gaat mainstream niet altijd op voor deze doelgroep omdat zij dit niet kunnen betalen of zichzelf er mee vergelijken en het idee hebben alleen maar te falen. Indirah denkt dat als er initiatieven vanuit de rest van Rotterdam naar Zuid worden gebracht dit niet zal aanslaan bij de doelgroep op Zuid. Zij verwacht dat er dan een verplaatsing ontstaat van de doelgroepen die al bij deze initiatieven waren betrokken naar Zuid. Ze verwacht niet dat de Zuiderlingen zich hierbij zullen aansluiten. Des te belangrijker is het om te focussen op de initiatieven vanuit Zuid en deze te belichten als een innovatieve manier van kunst en cultuur.

206

Om te slagen voor de doelgroep op Zuid is het volgens Indirah ook belangrijk om variabel te zijn. Urban arts (grootstedelijke kunstvormen) veranderen iedere dag. Daarom moet er ruimte zijn om te proberen en te experimenteren en zo invulling te geven aan het cultuuraanbod. Indirah zou ook graag zien dat wat kleine creatieve makers doen, bij hen gelaten wordt. Zij trekken vooral de doelgroepen die andere instellingen niet trekken. Deze makers moeten blijven bestaan, zodat deze doelgroepen daar terecht kunnen. Daarom is het vanuit EMI en voor het te ontwikkelen beroepsproduct goed om te zorgen dat deze partijen betrokken worden. Zij motiveren de doelgroep en zij hebben die verbinding. Indirah wil voor deze makers een plek creëren waar zij bij elkaar kunnen komen, zodat zij niet zelf hun hoofd boven water hoeven te houden. Ze pleit voor één geluid waarbij wordt ingezien wat er nodig is en waarbij er geen partijen komen die zorgen dat andermans brood wordt afgenomen. Zij vindt dat ervoor gezorgd moet worden dat er nieuwe kansen worden gecreëerd voor deze kleinere en of nieuwe ondernemers/makers. Deze partijen hebben volgens haar bestaansrecht op Zuid en kunnen een spinnenweb vormen, als partijen worden gebundeld. Zo kunnen zij als collectief kennis delen, samen geld aanvragen (onder een belange vrije organisatie) en wat zij nu doen nog beter gaan doen. Zij is dan ook van mening dat partijen alleen kunnen groeien als zij meer middelen tot hun beschikking hebben. De partijen samenbrengen en hen middelen bieden om te blijven bestaan en zelfs te groeien en de bewoners op Zuid meer kansen te bieden is dan ook waar het te ontwikkelen beroepsproduct van toegevoegde waarde kan zijn. Ook Indirah geeft net zoals Mart en Stefanie aan dat de bewoners op Zuid bepaalde stappen te groot vinden om zelf te maken. Daarom vindt ook Indirah dat je naar de mensen toe moet. Het is dan ook belangrijk om het te ontwikkelen beroepsproduct met name buiten in de wijk plaats te laten vinden. Indirah geeft aan dat de doelgroep al op veel verschillende manieren is gekwetst en ondergesneeuwd, waardoor zij niet vanzelf naar een organisatie of initiatief toe komen. Er kan dus niet iets worden georganiseerd en worden gewacht op mensen die erop afkomen. Partijen moeten zich kwetsbaar opstellen en aangeven dat het lang genoeg op deze manier is gebeurd en dat dat jammer is. Vervolgens kan een aanbod worden gecreeerd waarbij kan worden aangetoont dat er is geluisterd naar de doelgroep. Wat Indirah vooral nog mist, ondanks alle makers en initiatieven die er al zijn op Zuid, is mensen die informeren hoe de doelgroep en de cultuur op Zuid in elkaar steekt en wat werkt en daarbij mist zij vooral beleidsmakers die dit goed kunnen begrijpen en toepassen. Wat vanuit het gesprek met Indirah een nieuw inzicht geeft is dat zij aangeeft niet per se bottom up te werk te gaan. Het heeft voordelen, maar volgens haar heb je ook dingen van bovenaf nodig. Er zal dus een goede balans moeten zijn. Deze balans is ook nodig voor het te ontwikkelen beroepsproduct. Er moet worden bepaald in hoeverre dingen vanaf onder of boven komen. Indirah heeft daarvoor haar eigen methode. Zij werkt met een horizontale organisatiestructuur waarbij een bestuurslid even veel heeft te zeggen als een kind van vijf.

207

Gesprek Richard Nazier Richard Nazier - DJ en theatermaker - (bijlage 10) ziet dat er op Zuid projectmatig bepaalde zaken plaatsvinden, zoals de projecten van SKVR en het HipHopHuis. Hij vindt het jammer dat dit projectmatig en vooral alleen op scholen gebeurt. Hij mist een plek waar jongeren zich op cultureel gebied kunnen ontwikkelen. Hij geeft ook aan dat het vertrouwen van de bewoners er vaak niet is voor nieuwe initiatieven omdat dat vaak initiatieven vanuit het centrum zijn, die bedoeld zijn om Zuid op te knappen, maar niet bedoeld zijn voor de doelgroep op Zuid. Richard heeft het idee dat er door sommige initiatiefnemers bepaalde stappen en belangrijk sleutelfiguren worden overgeslagen. Hij vindt het belangrijk om de informele cultuur zichtbaar te krijgen door te zoeken naar de cultuur achter de cultuur. Hij geeft aan dat de zichtbaarheid omhoog moet binnen de informele cultuur zelf, bij organisaties van bovenaf en zeker ook bij de gemeente. Daarnaast brengt hij belangrijke sleutelfiguren in beeld. Hij hoopt dat de initiatiefnemers deze personen eerst spreken voordat zij volgende stappen zetten. Ook geeft hij aan dat de communicatie over initiatieven op Zuid gedaan moet worden door iemand waar bewoners zich mee kunnen identificeren. Tijdens het gesprek met Richard komt een best practice, De Buzinezzclub, naar boven die jongeren die niet meer naar school gaan of met een bepaalde problematiek te maken hebben helpt om iets op te bouwen. Dit kan zijn om terug naar school of aan het werk te gaan, maar vaak wordt er gekeken naar de talenten van de persoon en wordt er gekeken waar dat toe kan leiden. Hier wordt dan een trainer en een coach vanuit het werkveld op uitgezocht en aan de persoon gekoppeld. Deze krijgt vervolgens een traject op maat en krijgt daarbij veel kansen om zichzelf te ontwikkelen en te presenteren. De buzinezzclub werkt met veel jongeren op Zuid, maar is helaas niet gevestigd op Zuid. Wat hieruit vooral belangrijk is om van op te steken is dat dit een heel goed voorbeeld is van hoe maatwerk er uit ziet en hoe dit kan worden toegepast, zodat deze jongeren weer een kans hebben om iets met hun talent te gaan doen. Richard zegt hierover dat het ook een goede manier is om startups te creĂŤren. Richard vindt het jammer dat cultuur op Zuid zo weinig plek krijgt. Richard zegt daarover iets interessants dat samenhangt met een eerdere constatatie binnen dit onderzoek over cultuur en de curve van Rogers. Richard vertelt over instituten zoals theater Rotterdam en theater Zuidplein. Dit zijn de early adopters binnen de curve van Rogers. Richard geeft aan dat zij enkele mensen (innovators) op Zuid zien bewegen en pakken dit op. Dat worden de aanspreekpunten en deze worden overal ingezet. Deze innovators worden dus gespot door de early adopters en dat wordt vervolgens het geluid. Het geluid op Zuid is daardoor op het moment het geluid van urban, spoken word en muurschilderingen. Richard geeft aan dat er nog veel meer is op Zuid, maar dat moet eerst gezien worden door de early adopters, wil het een kans krijgen bij de bij de early majority. Er zijn volgens Richard namelijk veel innovators die aan het experimenteren en proberen zijn. Helaas zijn deze nog niet zichtbaar bij de early adopters, waardoor er een eenzijdig geluid klinkt op Zuid.

208

Dit is de reden dat Richard zo graag een plek zou zien op Zuid waar mensen gewoon binnen kunnen lopen en kunnen praten over hun visie en ideeën. Een plek waar mensen elkaar kunnen vinden en versterken en waar zij de kans krijgen om te experimenteren en hulp kunnen vragen bij zaken waar zij minder gespecialiseerd in zijn. Hierbij ziet hij het inzetten van rolmodellen als een goede werkwijze. Richard is verbaasd dat Zuid al zo lang achter loopt op de rest van Rotterdam en dat er nog steeds geen initiatief is dat zorgt dat er op een hoger level (goede kwaliteit en van niveau) dingen gedaan kunnen worden door creatievelingen op Zuid. Hij zegt dat het lijkt alsof veel mensen zich niet bewust zijn van wat er mogelijk is op Zuid. Hij denkt dat de bewoners op Zuid ook uitgedaagd moeten worden op een hoger niveau. Er moeten niet alleen maar makkelijke initiatieven komen op Zuid, waar de bewoners aan kunnen deelnemen, maar geen kennis en kunde kunnen opdoen om zich te ontwikkelen. Hij denkt dat de bewoners op Zuid het aan kunnen om een level omhoog te gaan. Wat hij ook ziet is dat dit nu wel gebeurd bijvoorbeeld met spoken word events. Wel vindt hij dat dit nu té veel gebeurt. Er ontstaat een overvloed, omdat dit op het moment het enige geluid op Zuid is en dat is niet meer spannend. Tijd dus voor de early adopters om andere vormen van cultuur een plek te geven op hun podium. Daarnaast geeft hij aan dat deze verantwoordelijkheid ook ligt bij de innovators die wel zijn gespot door de early adopters. Hij vindt dat als grotere spelers ergens voor worden gevraagd, zij af en toe ‘nee’ kunnen verkopen voor zichzelf en kunnen kijken naar welke innovator zij naar voren kunnen schuiven om zo het geluid op Zuid te krijgen dat al bestaat onder de innovators en binnen de nichemarkt. Hij ziet wel dat veel van deze early adopters en innovators bezig zijn met plekken creëren voor jongeren. Er wordt veel gewerkt aan talentontwikkeling en er wordt veel samengewerkt met jongeren. Richard vindt het jammer dat de iets oudere daardoor over het hoofd worden gezien. Zij hebben al talent en zijn veel met cultuur bezig, vaak binnen een nichemarkt. Helaas worden zij niet gezien door de early adopters, omdat die te gefocust zijn op de jongeren en de geluiden die zij zojuist hebben ontdekt. Er wordt volgens Richard te veel gefocust op het commerciële en niet op het niche. Hij mist voor de jongeren van nu bijvoorbeeld een plek zoals RAAF, toen zij nog op de Hillelaan gevestigd waren. Wat Richard ook ziet op Zuid is dat er geduld nodig is voor initiatieven om te groeien. Wellicht is dat ook de reden dat er nu weinig plekken zijn voor jongeren. Richard vertelt over vroeger, over Helderheid. Iedere woensdag was er de Helderheid bokaal. Er kwamen de juiste mensen op af, maar niet altijd veel. Op een gegeven moment werden het meer vrienden bijeenkomsten. Het heeft zeker twee tot drie jaar gekost voordat het volle zalen trok. Ook dit initiatief is zo’n zes jaar geleden gestopt. De nieuwe initiatieven lijken dit geduld nog niet te hebben. Toch is het bij het vooruitkijken op Zuid niet onbelangrijk om te kijken naar de geschiedenis. De geschiedenis herhaalt zichzelf altijd en daarom zal het geen verrassing zijn als er straks een nieuwe plek is die over een paar jaar goed aanslaat, omdat zij geduld hebben gehad en zijn blijven geloven in de bewoners op Zuid.

209

Daarnaast is er op Zuid weinig geld en hebben de bewoners behoefte aan kennis en een netwerk voordat zij aan geld kunnen komen. Op het moment is het zo dat partijen, zoals Humanitas, zich inzetten voor deze doelgroep. Maar tegelijkertijd vragen zij ook om veel geld van deze doelgroep. Richard geeft aan dat bewoners veel geld moeten betalen voor het gebruik van locaties van Humanitas voor het organiseren van bijeenkomsten of voor het huren van bijvoorbeeld een studio of werkplek. Een aanpak waarbij deze tools, kennis en een netwerk wordt aangeboden, op een andere manier dan door middel van geld, aan deze doelgroep zou beter op zijn plek zijn. Met die tools, kennis en een netwerk kunnen zij namelijk veel meer bereiken. Humanitas zou geen beheerder van betaalde ruimtes moeten zijn, maar beheerder van tools die bewoners en creatievelingen kunnen inzetten om deze plekken zelf te creëren. Richard geeft aan dat hij probeert een balans te vinden tussen het commerciële, het populaire en juist de nichemarkt. Juist de informele cultuur en de cultuur achter de cultuur naar buiten brengen is hoe hij dit wil bereiken. Daarnaast wil hij dit, in tegenstelling tot geluiden van andere experts en makers, niet per se altijd doen met de mensen van Zuid, maar wel óp Zuid. Als iemand vanuit het centrum onderdeel is van de informele cultuur en ergens een kwaliteit in heeft en dit kan inzetten om de cultuur binnen Zuid kenbaar te maken, dan is dat volgens Richard ook oké. “Want voor mij is het belangrijk dat niet mensen per se van Zuid dingen gaan doen, maar dat er óp Zuid dingen gebeuren.” Waar Richard namelijk bang voor is als er alleen dingen op Zuid gebeuren vanuit Zuid, is dat Zuid dan nog steeds buiten het geheel van Rotterdam wordt gezien en dan blijft het dat eilandje. Niet alleen de brug moet de verbinding zijn, maar ook de mensen. De mensen vanuit het centrum moeten zonder twee keer na te denken naar Zuid kunnen gaan en de Zuiderlingen zouden hen zonder oud zeer moeten kunnen ontvangen om samen te werken aan een cultuurrijk en talentvol Rotterdam-Zuid. Om dat te bereiken moeten er volgens Richard dus kwalitatieve dingen plaats vinden op Zuid en er moeten mensen naar Zuid getrokken worden. Als er een act vanuit bijvoorbeeld Centrum-West naar Zuid wordt gebracht, zullen er mensen vanuit die omgeving naar Zuid komen. Het is al ontzettend gesegmenteerd volgens Richard, en dat zal anders alleen maar zo blijven.

210

Bijlage 19. Observatie Observatie Arch Artist Release Party Om een beeld te krijgen van de elementen en gedragingen omtrent een nieuw initiatief op Zuid, heeft er een observatie plaatsgevonden tijdens de Arch Artist Release Party van Arch Artist Management (29 februari 2020). Binnen een observatie zijn er verschillende varianten, welke elkaar niet uitsluiten, maar in combinatie voorkomen (Ferdie Migchelbrink Consultancy, z.d.). De vorm van de observatie tijdens deze artist release party was ongestructureerd. Hierbij weet men niet precies welke informatie er verzameld zal worden, maar wordt er van tevoren gericht op enkele thema’s. Er was van tevoren daarom duidelijk dat er gelet moest worden op de opkomst, de doelgroep die aanwezig is, de doelgroep die afwezig is en de gedragingen van de doelgroep. De observatie vond direct, maar niet-participerend plaats. De observant is hierbij wel aanwezig bij de activiteit, maar neemt niet actief deel aan de activiteit. De organisator van het evenement was daarbij niet op de hoogte van de observatie, dit maakt het een onverhulde observatie. De release party was bedoeld om de jonge artiesten van het managementbureau te introduceren. Daarnaast was het het doel om de jongeren op Zuid te inspireren en te laten participeren. De release party vond plaats op 29 februari 2020. Om bij de release party aanwezig te zijn kon de doelgroep zich aanmelden via een aanmeldformulier op de website van Arch Artist Management. Vervolgens kreeg de doelgroep een avond van tevoren een e-mail waarin informatie werd verstrekt over plaats, tijd en procedure bij binnenkomst. Ook werd er aangegeven dat de bezoekers mee konden doen aan een dance battle, waarmee €50,- shoptegoed bij JD Sports gewonnen kon worden. Daarnaast werden er twee mededelingen gedaan in de mail over het maken van foto’s en filmpjes en over de regels omtrent minderjarige bezoekers. De release party vond plaats bij huis van de wijk ‘t Klooster. Bij binnenkomst was er in de openbare ruimte plaats gemaakt voor ouders die mee konden komen. Helaas waren er nauwelijks ouders aanwezig. De release party zelf vond plaats in de theaterzaal. De opkomst was niet hoog. De kinderen die optredens gaven en bezig waren op de dansvloer waren vrolijk en enthousiast. De kinderen die aanwezig waren als publiek waren wat onrustig. Er waren enkele kinderen zeer geïnteresseerd en zij waren dan ook, met of zonder ouders, aan het kijken en bewonderen. Daarnaast waren er enkele groepjes kinderen die eerder uit verveling aanwezig bleken te zijn dan uit interesse. De eerste optredens liepen goed en de sfeer in de zaal was prima. Tijdens de dance battle werd het steeds onrustiger. Op de momenten dat er even geen muziek was en de kinderen moesten wachten liep de onrust steeds hoger op. De avond eindigde dan ook met een opstootje. De kinderen die zich verveelde begonnen steeds meer te klieren en uiteindelijk is een van de kinderen een beveiliger aangevallen. De kinderen die het wel naar hun zin hadden besteedden hier gelukkig weinig aandacht aan en twee kinderen uit de buurt werden verrast met een mooie prijs.

211

Wat allereerst opvalt is de afwezigheid van ouders. In de mail vooraf werd aangegeven dat kinderen met, of met toestemming van, hun ouders naar de release party konden komen. Of de kinderen die zonder ouders kwamen toestemming van hen hebben gehad is niet te achterhalen. Wat wel opvalt is dat de meeste kinderen die enthousiast en geĂŻnteresseerd zijn wel met hun ouders zijn komen opdagen. Voor deze kinderen is dit initiatief heel belangrijk. Zij kunnen laten zien wat zij kunnen en maken misschien wel kans om zich bij Arch Artist Management te plaatsen. De organisatie speelde hier goed op in. De kinderen die enthousiast waren en meededen kregen de volledige aandacht van de host en de organisatoren. De kinderen die onrustig waren kregen weinig aandacht. Wat jammer is, is dat deze kinderen zich vervelen en normaalgesproken samen buiten rondhangen. Dit is ook een van de effecten van de afwezigheid van plekken die er missen op Zuid, zoals al enkele keren eerder is aangegeven. Deze jongeren zien dat er iets wordt georganiseerd voor jongeren. Zonder dat zij wellicht interesse hebben in de inhoud van het programma zijn zij daarbij aanwezig omdat zij niets anders te doen hebben. Wat moeilijk te onderzoeken is bij deze jongeren is het gedrag dat zij vervolgens vertonen. Zij willen niet meedoen, maar willen ook niet weg. Waar het op lijkt is dat deze jongeren ook aandacht willen en ook gezien willen worden. Zij willen ook iets doen. Helaas liggen hun interesses niet bij dans dus doen zij daar niet aan mee. Toch willen zij niet weg en zitten zij liever binnen te klieren en zoeken zij ruzie met de organisatie dan dat zij de release party verlaten. Want dan zitten zij weer saai met zijn alle buiten. Daarom is het belangrijk om plekken te creĂŤren waar jongeren, maar ook volwassenen, met hun eigen talenten aan de slag kunnen.

212

Bijlage 20. Visie

Kunst en cultuur op Rotterdam Zuid. Er wonen meer dan 170 nationaliteiten in Rotterdam-Zuid. Deze mensen leven samen met al hun eigen gedragingen en gewoontes. Daarnaast leren de verschillende nationaliteiten een hoop van elkaars cultuur en ben ik ervan overtuigd dat daardoor de bewoners op Rotterdam-Zuid veel meer weten over verschillende culturen dan op andere plekken in Rotterdam. Zelf woon ik op Rotterdam-Zuid. Ik ben dol op de eetcultuur van Suriname, ik weet hoe het gebed van de Moslimgemeenschap om 13:45 uur klinkt, ik doe mijn dagelijkse boodschappen bij de Pool, ik word vrolijk van de Afrikaanse muziek die zo af en toe door de straten klinkt en als ik mijn kapotte kleding wil laten maken breng ik deze naar “de Chinees” om de hoek. Daarnaast zie ik binnen én buiten bewoners dansen, graffiti kunstwerken maken, rappen, trucjes doen op fietsen en skateboards, zingen, instrumenten bespelen, sporten, kleding maken, tekenen en nog veel meer. Nu hoor ik tijdens mijn onderzoek vaak dat de cultuur op Zuid zichtbaar moet worden. Dat is opvallend, want de bewoners op Zuid zien de hierboven omschreven cultuur elke dag, ervaren deze cultuur elke dag en genieten daar ook elke dag van. Gaat het dan wel om de zichtbaarheid of moeten de mensen die deze culturele elementen niet zien wellicht hun oogkleppen en tunnelvisie inruilen voor een open mind? De bewoners van Rotterdam-Zuid participeren ook dagelijks aan deze cultuur. Toch moet de participatie verhoogd worden. Hoe kan dat dan? Moeten de bewoners op Zuid misschien meer deelnemen aan cultuur buiten Zuid? Moeten zij misschien meer deelnemen aan de westerse cultuur? De participatie aan cultuur is er. Deze is er alleen wel vooralsnog vooral op het gebied van gewoontes en gedragingen en op het gebied van eten en ontspanning. Daarom kan de participatie aan kunstvormen zeker nog verhoogd worden. Veel jongeren op Zuid gaan niet naar een Codarts of een Hogeschool. Zij zijn thuis, buiten of met vrienden en experimenteren hier met elkaar. Er wordt met elkaar gesproken, gebrainstormd en ontdekt. De jongeren proberen dingen uit en voelen zich thuis binnen de nichemarkt. Vaak gebeuren de dingen binnen de informele cultuur spontaan, vanuit de behoefte die er op dat moment is. Er gebeurt hierbij veel vanuit het hart. Juist deze informele zaken zijn voor het grootste gedeelte niet zichtbaar, maar altijd aanwezig en minimaal zo invloedrijk. De activiteiten van de informele cultuur karakteriseren de eigenheid meer dan welke formele activiteiten ook. Nu hoor ik vaak dat de bewoners, en met name de jongeren, op Zuid zich niet gezien en gehoord voelen. Mijn vraag daarbij is: willen zij wel écht gezien worden? Willen zij deze creativiteit, experimentele werkwijze en innovatie wel naar buiten brengen? Of willen zij hier samen mee doorgaan en enkel waardering en begrip ontvangen voor hetgeen zij mee bezig zijn? Wellicht willen zij wél gezien en gehoord worden. Dan is de vraag: waarom luistert en kijkt er niemand?

213

De jongeren zijn veel aan het experimenteren en uitproberen. Zij vallen onder de innovators. Dit is een kleine groep die altijd door weinig mensen wordt gezien en gehoord. De early adopters pakken deze signalen op. Nu zijn er op Zuid innovators en bewoners die behoefte hebben aan kwalitatief en duurzaam kunst en cultuuraanbod. Om de innovators zichtbaar te maken zijn er dus early adopters nodig, waarna de early majority kan gaan deelnemen. De innovators op Zuid hebben veel creativiteit en veel ideeĂŤn. Echter ontbreekt er een netwerk en kennis over beleid en het aanvragen van subsidies. Dit zou een goede taak zijn van de early adopters, die deze elementen vaak wel bezitten. Als er op Zuid iets wordt georganiseerd zijn het vaak dezelfde mensen uit de wijken die hieraan deelnemen. Maar men wil graag de bewoners bereiken die nog niet deelnemen, om op deze manier de leefbaarheid in en betrokkenheid bij de omgeving te verbeteren. De mensen die nog niet deelnemen, nemen wel degelijk deel aan andere onderdelen van de cultuur. Denk aan jongeren die op een plein samen komen om te freestylen en experimenteren met dans en rap. Is dat dan geen participatie? Of participeren zij ongeorganiseerd en ziet de buitenwereld dit niet? Partijen willen kunst en cultuur op Zuid inzetten als middel om de leefbaarheid te verbeteren. Zojuist hebben we al kunnen lezen dat kunst en cultuur al op Zuid is. Waarom moeten de elementen die er al zijn dan worden ingezet om de leefbaarheid te verbeteren? Moeten er geen middelen in worden gezet die er nog niet zijn? Zoals tools om te netwerken, tools om kennis te vergaren over beleid, subsidies en vergunningen of misschien tools om de bestaande kunst en cultuur op Zuid te vermarkten? Partijen zoals NPRZ en EMI geven terecht aan dat er structurele versterking van het culturele programma op Zuid en het gebruik daarvan nodig is. Ook geven zij terecht aan dat talentontwikkeling en het makers klimaat op Zuid versterkt moeten worden. Nieuwe makers moeten de kans krijgen om bij te dragen aan het culturele programma. Het culturele programma heerst al onder de Zuiderlingen. Deze is informeel en niet altijd zichtbaar bij deze partijen. Daarom zijn juist de early adopters nodig om het culturele programma te zien en te horen en deze een podium te bieden. Ook kunnen zij tools bieden om de talenten verder te ontwikkelen. Op Zuid moet er daarom ook gekeken worden naar manieren van het bieden van een ontwikkeltraject en het bieden van een spotlight voor autodidacten. Deze creatievelingen ontdekken kunst en cultuur op hun eigen innovatieve wijze en zullen niet snel neigen naar een schoolse of westerse aanpak om het culturele programma zichtbaar te maken. Veel partijen geven aan dat de bewoners op Zuid in eerste instantie niet veel behoefte hebben aan kunst en cultuur omdat zij aan het overleven zijn. Toch nemen zij iedere dag deel aan culturele zaken. Zij nemen daarentegen geen deel aan het mainstream kunst en cultuuraanbod. Dit komt met name omdat de inkomsten van de bewoners er niet naar zijn om hier aan deel te nemen. Toch zoeken zij buiten het mainstream aanbod om naar manieren om kunst en cultuur te ervaren. Dit is minder zichtbaar, omdat er zicht is op het mainstream aanbod en niet op het informele aanbod.

214

De bewoners op Zuid hebben dan ook het gevoel te falen wanneer zij niet deelnemen aan het mainstream aanbod. Dit wordt ook bevestigd door andere partijen. Want als er niet wordt deelgenomen aan het mainstream aanbod dan is de leefkwaliteit en de gezondheid lager, aldus enkele partijen. Als deze partijen het informele aanbod ook gaan zien als manieren om de leefkwaliteit te verbeteren, zullen de bewoners geen gevoel van falen meer ervaren. Er ligt hier voor de instellingen op Zuid een kans om elkaars cultuur te ontdekken en de mogelijkheden op het gebied van kunst en cultuur hiermee op een laagdrempelige manier te stimuleren en te vergroten. De kleine informele netwerken binnen de wijken, omtrent cultuuraanbod, brengt de bewoners verbondenheid, verbeelding en een blik op nieuwe mogelijkheden. Dit is van belang omdat zij geen verbintenis voelen met traditionele verenigingsverbanden en de grootstedelijke verhalen omtrent cultuur. De eigen wijk en buurt is de vestigingsplaats waar jonge talenten en culturele makers zich ontplooien en ontwikkelen. De makers moeten de kans krijgen om te laten zien dat zij een sterk onderdeel zijn binnen de lokale culturele infrastructuur. Die kans moeten zij op hun eigen manier kunnen benutten en naar eigen wijze kunnen invullen. Er zijn op Zuid op het moment veel knappe koppen van bovenaf concepten aan het ontwikkelen die alle elementen, zoals hierboven, goed benoemen, maar vervolgens niet rond de tafel gaan zitten met de mensen die ongezien al bezig zijn met dit soort initiatieven of mensen die zouden willen bijdragen ten behoeve van Zuid. Daarom is het juist zo belangrijk een brug te bouwen om deze groepen te verbinden om bestaande initiatieven de ruimte te bieden en de tools te geven om ervoor te zorgen dat zij gezamenlijk kunnen groeien. Op Zuid zijn er wel al enkele organisaties en makers die zich inzetten voor de bewoners op Zuid die hun talenten willen ontwikkelen. Deze organisaties werken veel met autodidacten en begrijpen de identiteit op Zuid en de doelgroepen waarmee zij te werk gaan heel goed. Deze partijen zijn voor de bewoners op Zuid erg belangrijk. Zij zorgen ervoor dat bewoners op Zuid kunnen en willen participeren. Dit zijn partijen waar de bewoners zich thuis voelen en waar zij zich gezien en gehoord voelen. Dit komt omdat deze partijen op een manier te werk gaan die past bij de leefwijze van de autodidacten. Ook werken deze partijen met personen waaraan de bewoners zich kunnen spiegelen en waarmee zij zich kunnen identificeren. De makers van nu, op Zuid, vermengen veel disciplines. Er zijn zelden nog makers die maar ĂŠĂŠn ding doen, zoals alleen theater of alleen dans. Daarom is het goed om zoveel mogelijk disciplines te belichten en te zoeken naar manieren om deze te combineren en verder te ontwikkelen. Als men dans wil laten zien kan hier bijvoorbeeld nieuwe media, zoals visuele middelen, bij worden ingezet om de beleving te verhogen. Het gaat erom dat mensen samenkomen en in aanraking komen met verschillende mogelijkheden. De doelgroep positief motiveren om deze combinaties te maken, culturele activiteiten te ontdekken en zichzelf te ontwikkelen is daarom van groot belang.

215

Omdat de doelgroep die men wil benaderen verstopt zit worden onderzoeken en initiatieven vooral gedaan onder een voor de hand liggende doelgroep, terwijl de doelgroep die niet gezien en gehoord wordt de cultuur juist zo divers en mooi maakt. Deze doelgroep wil eigenaar zijn en blijven van hetgeen zij programmeren. Zij willen hierin geen belemmeringen ervaren van de wereld die niet voor hen klaar staat en waaraan zij van alles moeten bewijzen. Zij moeten zelf deel uitmaken van wat er gebeurt en zij moeten zelf de antwoorden kunnen bieden. Daarom moet er aan hen gevraagd worden wat zij belangrijk vinden, wat zij nodig hebben en wat hen helpt. Communicatie is hierbij belangrijk. De westerse manier van communiceren sluit niet altijd aan bij de communicatie van deze doelgroep. Westerse oplossingsgerichtheid is vaak erg gehaast en benauwend voor deze groep. Zij hebben behoefte aan begrip en een luisterend oor. Wanneer zij dit ervaren kunnen zij een gesprek voeren waarin zij zelf het probleem ontleden en waarin zij zelf kunnen aangeven wat zij vervolgens nodig hebben. Ook is het zo dat niet-westerse culturen niet altijd makkelijk over bepaalde zaken praten. Waar zij beter in zijn is communiceren middels kunst. Hierin kan deze doelgroep zich vrij uiten. Juist als de partijen eens goed kijken en luisteren naar deze kunst, begrijpen zij wellicht beter wat de doelgroep hen probeert te vertellen. Iets dat hen met woorden niet lukt. Enkele kunst- en cultuurvormen krijgen op het moment op Zuid zeker de aandacht. Dit komt mede dankzij instituten zoals theater Rotterdam en theater Zuidplein. Zij zijn de early adopters die de innovators op Zuid spotten. Zij zien enkele makers op Zuid bewegen en pakken dit op. Enkele makers zijn opgevallen en worden overal ingezet om te laten zien wat Zuid te bieden heeft. Er zijn echter veel meer vormen en initiatieven op Zuid die helaas nog niet zijn gespot. Daarom is het tijd dat de early adopters ook de andere vormen van cultuur een plek en podium bieden in het belang van de nieuwe makers op Zuid. Zo kunnen zij ervoor zorgen dat het al bestaande geluid op Zuid, dat momenteel alleen leeft onder de innovators en binnen de nichemarkt, ook hier buiten zichtbaar wordt en er niet alleen maar laagdrempelige initiatieven komen op Zuid. Zodat er een mogelijkheid ontstaat om kennis en kunde te kunnen ontwikkelen, zodat de kunst en cultuur beleving op Zuid naar een hoger niveau wordt getild. EMI en andere partijen kunnen kennis leveren op het gebied van beleid en subsidies, een professioneel netwerk en positieve zichtbaarheid. Wat deze partijen ook kunnen bieden is begrip en een duurzame relatie. De makers op Zuid kunnen daar tegenover de onzichtbare creatievelingen en hun achterban/netwerk betrekken bij de programmering van de evenementen en activiteiten die hen kennis en kunde bieden. De partijen op Zuid kunnen hierbij een goed voorbeeld nemen aan één van mijn eigen inspiratiebronnen, Travis Scott, met zijn record label Cactus Jack. Travis Scott zegt daarover: “Ik doe het niet om financiële controle over mijn muziek te hebben. Ik wil in de eerste plaats andere artiesten helpen, nieuwe namen lanceren, kansen bieden. Ik wil voor hen doen wat er met mij is gebeurd, maar beter.”

216

Geduld blijkt uit eerdere gevallen op Zuid een enorme winst te zijn voor duurzame initiatieven. De geschiedenis herhaalt zichzelf altijd en daarom geloof ik erin dat er in de toekomst een plek zal zijn waar de doelgroep zich gezien en gehoord voelt en ook zichtbaar is. Dit zal gebeuren als partijen geduld hebben en blijven geloven in de creativiteit en eigenheid van de makers en bewoners op Zuid.

217

Bijlage 21. Ontwerpeisen

Naar aanleiding van de operationalisering van de vraagstelling en het verdiepend desk- en fieldresearch worden aan de hand van het Design Criteria Canvas (DESIGN A BETTER BUSINESS, z.d.) de ontwerpeisen opgesteld. Deze eisen zijn leidend voor het uiteindelijke prototype. Er wordt binnen de ontwerpeisen onderscheid gemaakt tussen eisen waaraan het prototype zeker moet voldoen, eisen waaraan het prototype zou moeten voldoen, eisen waaraan het prototype zou kunnen voldoen en eisen waaraan het prototype niet moet voldoen. Op deze manier wordt duidelijk welke elementen cruciaal zijn en zeker moeten worden opgenomen bij het ontwikkelen van het prototype. Ook wordt duidelijk welke eisen er niet mee hoeven te worden genomen, maar eventueel wel zouden kunnen worden toegevoegd. De eisen die zouden kunnen, maar niet moeten, worden meegenomen in een aanbeveling naar de opdrachtgever voor in de toekomst. Must • • • • • • • • • • • • • • • • •

• • • •

Initiatieven van cultuurmakers en bewoners op Zuid moeten centraal staan; het beroepsproduct moet bijdragen aan het versterken van de community op Zuid; bewoners op Zuid moeten gezien en gehoord worden; het beroepsproduct moet bijdragen aan een verhoging van de cultuurparticipatie op Zuid; het verdienmodel moet gebaseerd zijn op een vorm van halen en brengen; het beroepsproduct moet laagdrempelig/toegankelijk zijn; de inhoud van het beroepsproduct moet van kwaliteit zijn; binnen de inhoud van het beroepsproduct moeten zowel herkenning als verrassing voorkomen; de inhoud/programmering van het beroepsproduct moet samen met de cultuurmakers op Zuid worden gecreëerd; wijkbewoners moeten worden empowered om zelf hun eigen ideeën te ontwikkelen en realiseren; de bestaande initiatieven en het cultureel kapitaal moet worden belicht, gesteund en moeten het uitgangspunt zijn voor het beroepsproduct; de bewoners en de al bestaande infrastructuur op Zuid moet een stevige stem krijgen in de programmering en plannen voor kunst en cultuur; het beroepsproduct moet wijkgericht zijn; het beroepsproduct moet toegankelijk zijn voor verschillende publieksgroepen en leeftijden, zodat zij van elkaar kunnen leren; het beroepsproduct moet dichtbij de bewoners zijn. Het beroepsproduct moet naar de bewoner toe komen; de doelgroep moet zich met de mensen en de programmering binnen het beroepsproduct kunnen identificeren; er moeten voor, tijdens en na de uitvoer van het beroepsproduct sleutelfiguren worden ingezet die een vertrouwensband hebben met de doelgroep, maar ook kunnen communiceren met stakeholders en het netwerk van EMI; er moeten binnen het beroepsproduct kansen en tools worden aangereikt voor het realiseren van ontwikkeling en innovatie; de veelzijdigheid van Zuid moet binnen het beroepsproduct terugkomen; tijdens de uitvoer van het beroepsproduct moet de doelgroep kunnen experimenteren en uitproberen; er moet een inclusief aanbod zijn tijdens de uitvoer van het beroepsproduct; 218

• • • • • •

•

de doelgroep moet tijdens de uitvoer van het beroepsproduct kennis kunnen vergaren over de cultuursector en het beleid in Rotterdam; de doelgroep moet tijdens de uitvoer van het beroepsproduct kunnen netwerken en hun ideeën kunnen toetsen; er moet tijdens de uitvoer van het beroepsproduct een balans zijn voor de doelgroep tussen plezier hebben, samenwerken, creëren en presenteren; het is belangrijk dat er een verbinding is tussen laagdrempelige partijen en partijen waarbinnen de doelgroep hun talent kan doorontwikkelen; makers moeten kunnen presenteren wat zij aan het doen zijn en waarom zij dat doen; er moeten ideeën van de doelgroep gehoord worden en er moet met hen worden gekeken welke samenwerkingen en andere middelen er voor nodig zijn om hen hierin te steunen en deze ideeën mogelijk te maken; het beroepsproduct moet mogelijkheden bieden voor creatievelingen en makers om te kunnen ontwikkelen, gebruik te kunnen maken van ruimtes en aansluiting te vinden bij andere partijen.

Should • Het beroepsproduct zou moeten bijdragen aan de gezondheid en het algehele welbevinden op Zuid; • betrokken cultuurmakers en bewoners zouden een waardering moeten ontvangen voor hun bijdrage aan het beroepsproduct; • de doelgroep zou zich thuis moeten voelen; • het beroepsproduct zou kunst en cultuur op Zuid zichtbaarder moeten maken voor de rest van Rotterdam; • de culturele waarde van het gebied waar binnen het beroepsproduct plaatsvindt, zou het uitgangspunt van de inhoud moeten zijn; • de culturele programmering in de wijken en het gebruik hiervan, zou structureel moeten worden versterkt; • het makers klimaat zou moeten worden versterkt; • activiteiten die worden georganiseerd zouden moeten uitnodigen om mee te doen; • bij de uitvoering van het beroepsproduct zouden mensen betrokken moeten zijn die hetzelfde verhaal hebben als de bewoners op Zuid, mensen die begrip hebben voor de bewoners en waaraan de bewoners zich kunnen spiegelen. Ook zouden er mensen moeten worden ingezet die makkelijk contact leggen en die de wijk goed kennen; • er zouden binnen het beroepsproduct onderdelen gericht moeten zijn op de nichemarkt; • het beroepsproduct zou moeten bijdragen aan een duurzame relatie tussen het programma Cultuur op Zuid van EMI en de bewoners en makers op Zuid; • er zou geduldig met de bewoners om moeten worden gegaan en er zal vertrouwen moeten worden gekweekt door van te voren open en eerlijk te communiceren; • voor, tijdens en na het beroepsproduct zouden rolmodellen moeten worden ingezet om de doelgroep te bereiken en te inspireren; • binnen het beroepsproduct zouden gedragingen en gewoontes ook kunnen worden meegenomen als onderdeel van het programma; • er zou binnen het beroepsproduct de mogelijkheid moeten zijn om van elkaars cultuur te leren; 219

• • • •

• •

Could • • • •

•

Won’t • • •

de inhoud van het programma van het beroepsproduct zou vooral gefocust moeten zijn op urban arts (grootstedelijke kunstvormen); de organisatie, deelnemers en bezoekers van het beroepsproduct zouden een weerspiegeling moeten zijn van het superdiverse Rotterdam; de mogelijkheden om door te groeien voor de bestaande initiatieven zouden door het beroepsproduct verhoogd moeten worden; het beroepsproduct zou de makers en bewoners op Zuid een goed beeld moeten geven van het groter geheel van de cultuursector en de mogelijkheden die er zijn; er zouden mogelijkheden moeten zijn voor de doelgroep om zelf te programmeren; De makers en bewoners zouden hun passie moeten kunnen uiten en deze met elkaar kunnen delen. Het beroepsproduct zou voor een context kunnen zorgen waarbinnen inwoners van Zuid, inwoners van Rotterdam én daarbuiten zich ontwikkelen; het beroepsproduct zou ieder jaar herhaald kunnen worden; binnen het beroepsproduct zouden er mogelijkheden kunnen zijn voor het inzetten van peer to peer teachers; om de zichtbaarheid van de cultuur op Zuid te verhogen zouden er bezoekers vanuit heel Rotterdam kunnen worden bereikt (dit is iets wat op een later moment zou kunnen gebeuren, maar niet tijdens de eerste uitvoer van het beroepsproduct); het beroepsproduct zou ervoor kunnen zorgen dat makers beter kunnen uitzoomen en hun positie als maker of artiest binnen de hele creatieve sector begrijpen. Zij zouden bewust gemaakt kunnen worden van het zijn van een maker binnen een groter geheel; kunst en cultuur zouden als middel kunnen worden ingezet om het leefklimaat op Zuid te verhogen. Het beroepsproduct zou niet een eenmalige actie moeten zijn, waarbij de doelgroep zich een testcase voelt; connectie met het onderwijs is binnen het beroepsproduct geen noodzaak; binnen het beroepsproduct zullen geen nieuwe initiatieven worden gestart op inhoudelijk gebied, alleen op het gebied van nieuwe mogelijkheden (ondersteuning, zichtbaarheid, netwerk, subsidie, kennis) voor bestaande initiatieven.

220

Bijlage 22. Kernwaarden Community Om cultuurmakers en bewoners een veilig gevoel te geven en saamhorigheid te creëren is het belangrijk om een community te vormen. Men moet het idee hebben dat zij hierbinnen gehoord en gezien worden en met elkaar de wijken, door middel van cultuur, leefbaarder kunnen maken. Ook moeten zij het gevoel hebben dat zij samen kunnen werken aan nieuwe ideeën en met elkaar kunnen experimenteren. Duurzame relatie De doelgroep heeft behoefte aan langdurige projecten. Zij hebben veel projecten zien komen en gaan, waardoor het vertrouwen is verloren. Ook zien zij veel projecten waarbij zij worden betrokken, maar waar vervolgens geen opvolging plaats vindt of waarna blijkt dat dit niet aansloot bij de behoeftes van deze doelgroep. De doelgroep heeft daarnaast behoefte aan acceptatie voor hetgeen dat zij waardevol vinden en ontvangen door middel van een betrouwbare en duurzame relatie graag kennis over netwerken, financiële middelen en andere bruikbare tools. Om een duurzame relatie op te bouwen met de doelgroep is er vooral geduld en een open en eerlijke communicatie nodig. Kwaliteit Er worden op Zuid veel laagdrempelige projecten/evenementen georganiseerd. Deze zijn toegankelijk, maar bieden geen hoge kwaliteit op het gebied van kunst en cultuur. Er is nu behoefte aan hoogwaardige kwaliteit en inhoud. Daarnaast is er behoefte aan nieuwe geluiden binnen de kunst en cultuur. Maatwerk is hierbij belangrijk, omdat niet iedereen start vanuit hetzelfde kwaliteitsniveau. Toegankelijkheid Om toegankelijk te zijn voor de doelgroep is het belangrijk om laagdrempelige projecten te starten. Daarbij is herkenbaarheid belangrijk. Ook is het goed om te starten met enkele intieme projecten, zodat de doelgroep binnen een veilige omgeving kennis kan maken en kan deelnemen. Identificatie Om de participatie te verhogen moet de doelgroep zich kunnen identificeren met initiatieven en personen die hieraan meewerken. Er is behoefte aan mensen met eenzelfde soort verhaal en aan initiatieven en personen die begrip hebben voor en kennis hebben over de wijken.

221

Bijlage 23. Pretotypes Pretotype 1: Open dag Om de zichtbaarheid van de informele kunst en cultuur op Zuid te verhogen bij de bewoners en potentiële gebruikers en om de beginnende en innovatieve, maar nog kwetsbare makers te ontdekken kan er een open dag worden ontwikkeld op Zuid. Dit moet een open dag zijn waarbij kunst- en cultuurmakers en instellingen hun deuren kunnen openen, of bij gebrek aan een plek zichzelf op straat kunnen presenteren. Bewoners kunnen hierbij gratis ontdekken wat er allemaal te doen is in hun wijk. Daarnaast kunnen (nieuwe) makers zich zo presenteren. Zo’n open dag kan bijvoorbeeld één keer in het jaar plaatsvinden. Het kan ook meerdere dagen of meerdere weekenden plaatsvinden. Zo kunnen bewoners zich de eerste keer oriënteren en de keer daarna verdiepen, bijvoorbeeld. Aan zo’n open dag kan bijvoorbeeld ook een route programmering worden verbonden. Met een open dag is er mogelijkheid om te ontdekken, experimenteren en delen. Daarnaast kan een open dag op verschillende niveaus en schaalgroottes ingezet worden. Pretotype 2: Blanco Canvas Met het oog op het community gevoel en de laagdrempelige deelname kan er bij de bewoners van Bloemhof en Hillesluis een blanco canvas worden geleverd. De bewoners kunnen dit canvas gebruiken om iets van hun eigen cultuur/verhaal op kwijt te kunnen. De bewoners kunnen hier hun eigen creativiteit op kwijt en kunnen zelf bepalen wat zij willen laten zien. Dit kan iets zijn waar zij op creatief gebied zelf goed in zijn, dit kan een symbool of een tekst zijn, dit is aan de bewoners zelf. Vervolgens worden de canvassen met daarop de informele cultuur opgehaald. Deze kunnen door kunstenaars en makers uit het gebied samen worden gebracht in een verbindend kunstwerk dat de verhalen en creativiteit uit de wijken zichtbaar maakt. Pretotype 3: Naam & Logo (opensource) Voor de culturele plek van EMI kan door bewoners en makers uit het gebied een naam en een logo worden bedacht, dat centraal kan staan voor alle culturele activiteiten en uitingen op Zuid. Door dit door de bewoners te laten bedenken en/of ontwikkelen, ontstaat er bij de bewoners het idee dat zij worden gezien en gehoord door EMI, omdat zij mogen meedenken. Het logo dat wordt ontworpen zou vervolgens een opensource logo moeten worden. Dit logo kan daardoor gebruikt worden door bewoners bij bewonersinitiatieven. Zij kunnen het logo gebruiken tijdens de uitingen en de activiteiten, zodat men ziet dat EMI dit ondersteund en er een link wordt gelegd tussen verschillende activiteiten die in de wijken plaatsvinden, zodat er saamhorigheid ontstaat. Ook kunnen ondernemers en makers het logo gebruiken voor culturele programmeringen en dergelijken. Doordat het logo op die manier op meerdere plekken verschijnt en een gevoel van ondersteuning en saamhorigheid oproept, kan dit een positief boegbeeld worden voor cultuur op Zuid.

222

Bijlage 24. Test pretotypes

Dafne en Reinier doen de opening Pitch en onepapaper van Demi Pitch van Thomas Start pitch Sacha: Dafne: Sacha! Sacha: Yes. Ja wat ik vooral heb gezien uit de gesprekken die ik heb gevoerd is dat er best wel veel podiumkunst al is. Dat is een beetje een geluid dat nu overheerst, ook over de spoken word en de urban. Dus ik wilde wel kijken of ik daar een beetje van af kan wijken en iets anders kan doen. En ik ben natuurlijk vooral aan het kijken op het bewoners vlak. En de behoeftes die ik daar eigenlijk tegenkom zijn dat ze heel erg behoefte hebben aan langdurig vertrouwen. Dus geen korte dingetjes die daarna weer weg zijn, zodat ze achterblijven met dingen die zijn beloofd die niet waar worden gemaakt. Herkenbaarheid. Dus iemand die.. waarin ze zichzelf ook kunnen herkennen. Steun en acceptatie, een stukje. En wel laagdrempelig om mee te doen, maar dat het eigenlijk.. het programma waar ze aan mee doen wel gewoon van hoge kwaliteit moet zijn. Omdat het anders weerspiegelt dat ze misschien ja.. minder slim zijn dan anderen.. ja.. andere mensen die deelnemen aan andere programma's. En wat ook heel erg heerst is denk ik dat er behoefte is om ouders te laten inzien dat kunst en cultuur heel belangrijk is voor de ontwikkeling van kinderen. Alleen als we een hele moeilijke, hoor ik overal. Dus ik twijfel een beetje of ik daar iets mee zou willen doen. Dan gaat het vooral om cultuurparticipatie onder de bewoners, de zichtbaarheid, maar ook het creëren van een community en uiteindelijk draagvlak ook voor de culturele hub. En daarbij heb ik een paar ideeën op een rijtje staan nu. De eerste is eigenlijk een soort open dag op Zuid. Dat alle instellingen en makers en organisaties eigenlijk hun deuren openen en een soort programma bieden. Dat zou je dan misschien ook vijf weken lang we kunnen doen. Bijvoorbeeld dat iemand de eerste keer langs een paar instellingen gaat en dan vervolgens kan kijken: oké die vond ik leuk. En dan kan je de week erna iets meer verdiepen in een onderwerp. Dus dat je daar een programmering van maakt. De tweede is eigenlijk dat we iedereen rondom de Beijerlandselaan een blanco canvas sturen. Wat mij betreft het liefst van stof, zodat bewoners daar zelf hun creativiteit en kunstwerken op kwijt kunnen. Want op stof kan je kleuren, naaien, steentjes plakken, nou ja, whatever. En dat dan als een soort symbool bij elkaar brengen. Dus misschien door een kunstenaar vorm te laten geven. Alle dingen die de bewoners zelf hebben gemaakt en daarbij iets kiezen wat een beetje, ja, de nieuwe positiviteit van de Beijerlandselaan in beeld brengt. En dat sluit dan wat meer aan op de verbinding en de community van de bewoners.

223

En als derde, alleen ik twijfel heel erg of dat vanuit EMI, ja, fijn is om te doen of dat jullie dat liever zelf in de hand houden, is misschien een beetje zoals in Eindhoven of Tilburg een naam of een logo laten bedenken door de bewoners zelf, die staat voor cultuur op Zuid. En daar eigenlijk een open source logo van maken zodat bewoners dat kunnen gebruiken, ook voor bewonersinitiatieven, en dat ondernemers en cultuur makers die ook kunnen gebruiken zodat er een soort van de steun aan hun wordt gegeven. En dat bewoners daardoor ook meer vertrouwen krijgen in een organisatie zoals EMI en er daardoor ook meer draagvlak zal zijn voor de culturele hub. En daarbij heb ik wel.. zit ik nog wel heel erg met de afbakening van de doelgroepen. Omdat ik het idee heb dat er voor kinderen al best wel veel ook is, als in SKVR, Circus Rotjeknor, Urban arts en Demi is zich daar nu ook op aan het focussen. Voor jongeren is er ook wel wat, maar ik denk dat het voor hun heel lastig is. Bijvoorbeeld als je zo'n blanco canvas naar een jongere toestuurt denk ik niet dat die denk: Ja leuk, ik ga daar even een tekeningetje opmaken. Dus dat vind ik ook nog wel een moeilijk aspect. En ik denk dat er ook nog wel wat te halen valt voor de groep tussen de vijfendertig en vijftig jaar, misschien. Want je natuurlijk wel like je wijk en de huizen van de wijk. Maar dat.. daar zie je toch vaak ook wel weer wat oudere of wat eenzame mensen misschien. Dus ik zit een beetje met al die dingen te balanceren en te twijfelen hoe ik dat tot één iets ga vormen nog. Reinier: Mooi. Demi: Ja. Dafne: Ik ga heel even mijn raam dicht doen, want ze zijn hier aan het schuren. Reinier: Oh, nou dan vertel ik even dat de kat weer terug is. We zijn heel boos, het is een hele brutale kat van de buren. En de laatste dagen begint dat een beetje de spuigaten uit te lopen. Want ik ben nu boven, op de zolderverdieping. En daar kwam die opeens ook om de hoek kijken. Dus ik schrok een beetje. Ik heb jouw verhaal helemaal gehoord hoor, Sacha Sacha: Oké, top. Demi: Ik vind het wel goede ideeën, alleen het tweede idee met dat Canvas. Misschien kan je daar iets voor verzinnen dat het soort van een langdurig project kan worden. Want anders is het inderdaad wat je zei. Aan het begin is het eenmalig, maar ik vind het iedereen echt super nice. Dus misschien kan je iets er omheen verzinnen waardoor dat anders gaat geplaatst vinden of weetje.. snap je wat ik bedoel? Sacha: ja, ja. Demi: Ja, zodat het iets langdurigs wordt. Sacha: Ja. Reinier: Mag ik reageren? Sacha: Zeker. 224

Reinier: Oké dan reageer ik ook weer gewoon even een beetje.. een beetje grof, ja? Ik vind echt.. Sacha: Ho.. hij loopt vast. Reinier: Hallo.. Zie je mij? Sacha: Ja, nu hoor ik je weer. Reinier: Oké. Ja, wat ik heel fijn vind, is om te lezen dat die voorwaarden die jij hebt gehaald en ook de interviews die je gehouden hebt, eigenlijk een bevestiging zijn van wat wij van tevoren ook vermoedden. Met dubbel D. Dat dachten. En dat is eigenlijk ook de opdracht aan ons. En daar hadden we het gisteren toevallig over, Dafne en ik. Dat dat halen en brengen element dat erin zit, hè, en langdurige relaties aangaan, et cetera. Dat is echt voor.. Dat is echt heel moeilijk om die belofte ook waar te kunnen maken op de manier waarop wij nu werken. En helemaal moeilijk op het moment dat we inderdaad die plek nog niet hebben. En dan kom ik ook op de plek van de kwaliteit van alle activiteiten die jij nu voorstelt, is eigenlijk afhankelijk van of je vanuit die plek ook kunt opereren en je dus ook eigenlijk al een stukje gebouwd hebt aan die community. Dan bedoel ik vooral die laatste twee. Dus het canvas en een logo laten bedenken. Je kan pas een logo laten bedenken dat gedragen wordt door anderen op het moment dat je al met elkaar bent. Dus dat er zaken zijn waarin je, ja, uhm, ja, hoe noem je dat nou? Wanneer je al gezamenlijke waarden en normen hebt. Ja, dat is het eigenlijk. En bij die canvas, nee, nee. Een van de zaken die jij noemt: het moet wel van hoge kwaliteit zijn. En jouw canvas idee, dat wil ik niet tekort doen, maar dat heeft bij mij een associatie van projecten die ik in het verleden heb meegemaakt. Dat wijkbewoners mochten meedoen met een soort idee, vaak is dat ook mozaïeken samen of dan iets vanuit je eigen leven in brengen in een tekening of wat dan ook. En ik vind het altijd heel belangrijk dat ook een artistiek idee bij een dergelijk project leidend is. En dat staat misschien wel haaks op het doel dat wij ook hebben. Dus ik kan hem ook niet helemaal.. dat canvas idee ook nog niet helemaal plaatsen bij jouw project. En tegelijkertijd.. het eerste idee waar je mee kwam, ben ik echt wel het meest enthousiast over ook. Ik zie Dafne knikken. En dat komt omdat dat eigenlijk ook heel erg goed aansluit bij ons idee. Namelijk dat je de cultuur wil laten zien. Sacha: Ja! Reinier: Ja. En zo simpel als het is, een open dag houden, is laten zien. En als je op een aantrekkelijke manier, zeg maar, de mensen uitnodigt om ook de in je huis te komen, zeg maar of in je cultuurcentrum of in je atelier of je concertzaaltje. Dan doe je eigenlijk je uiterste best om die cultuur participatie ook nog te bevorderen. Sacha: Ja en ik dacht dat sluit eigenlijk misschien ook wel mooie aan bij dat als we straks allemaal weer mogen. Dat het dan soort van een dag is dat iedereen open gaat. En dat je dat ook een beetje daar aan kan koppelen.

225

Reinier: Dat ook, ja. Je zou het zelfs ook nog online kunnen doen als het moet. Maar die zou ik even parkeren, want we gingen uit van, dat moest van Demi, we gingen uit van de situatie die wat idealer is dan hoe die nu is. En dat zou voorlopig ook nog maar even doen. Sacha: Ja. Reinier: Ja, ik denk dat het hartstikke leuk is om.. en zeker ook heel goed aansluit bij jullie opleiding. Omdat je dan eigenlijk wel weer gewoon, haha, in een cirkeltje terugkomt bij het begrip: evenement. Ja. En dat, daar word ik heel blij van. Ook als iemand die heel lang in die evenementensector gewerkt heeft. Want de waarde van een evenement is vaak heel groot op het moment dat er geen locatie is. Als er geen cultuur instelling is gaan mensen evenementen bedenken om toch op plekken, zeg maar, die kunst en cultuur te vieren. En dan is het tijdelijk, maar goed. Ja. Een evenement is natuurlijk een hele mooie manier om dat wat er op kleinschalig niveau zich in zo'n wijk begeeft al, wel te laten zien. En dat kan je met een route programmering doen.. je kan allerlei creatieve varianten daarop bedenken, zeg maar, de komende tijd. Sacha: Ja! Reinier: Ja, leuk! En dan kan je ook nog mensen een canvas geven. Sacha: Hahaha Reinier: Op één van die locaties. Ja, dus het wordt heel.. Ja, als ik dit zo hoor ben jij nou wel lekker bezig en wordt het ook concreet. Dus dat is wel fijn, toch?! Sacha: Ja, Jazeker. Ik twijfel alleen nog heel erg.. ik heb nog niet echt voor me hoe ik mijn beroepsproduct eruit moet laten zien. Maar dat zal zich hierna ook wel vormen. Reinier: Ja, daar zijn allerlei manieren voor. Ik weet niet wat je zelf ook het lekkerste ligt. En misschien moet ja.. Of stel.. Je kan ons ook nog de vraag stellen van wat zouden wij nodig hebben om zo'n.. om nu de volgende stap te maken, zeg maar. Sacha: Ja, precies. Ik zit er ook aan te denken als je zo'n evenement doet dan kunnen we dat natuurlijk niet nu al uitvoeren. Maar dan kan ik wel een soort, uhm, ja programmering aanbieden of een soort van.. ja.. dat jullie gewoon dat erbij kunnen pakken en dan het evenement meteen kunnen opzetten. Alleen ik weet niet of dat voldoende. Reinier: Dat kan jouw prototype zijn, hè. Je prototype kan zijn, bij wijze van spreken, de folder of zo. Of een voorstel van de website of een informatieboekje van hoe dat evenementen eruit komt te zien. Ik weet wat voor vorm je bedenkt. Sacha: Ja. Reinier: Of een en Prezi of zo. Waar we.. Sacha: Ho.. hij loopt weer vast 226

Dafne: Ja reinier weer. Reinier: Liep ik weer vast? Sacha: Ja, je had een hele mooie frons, haha. Dafne: Je hele familie zit op het internet, denk ik. Reinier: Nee, dat is omdat ik te veel praat. Dafne: Nou, zal ik dan ook nog wat zeggen? Of wil jij nog het één en ander kwijt, Reinier? Reinier: Jij! Jij, jij, jij! Sacha: Haha, jij mag wat zeggen. Dafne: Ja, ik word ook heel blij van die open dag op Zuid. Want dat is eigenlijk.. onze belangrijkste opgave is die informele cultuur ophalen. En dat is zo simpel. Ik ben van simpele concepten, die zijn vaak het sterkst. Hè Mentoren op Zuid is eigenlijk ook heel simpel en daardoor eigenlijk gewoon een sterk concept. Ik moet ook gelijk denken aan de Uitmarkt, die wegbezuinigd is. En het zou toch mooi zijn als we zoiets dan gewoon lekker op Zuid weer terugkrijgen. En uiteindelijk hè.. Ja, het klopt.. het is een evenement, als je nog geen plek hebt, maar je kunt hiermee ook wel mooi de verbinding maken, denk ik, met jouw begin opgave: wat kan de functie zijn en waar moet die dan aan voldoen? Van een plek aan de Beijerlandselaan, of waar we die dan gaan krijgen. Sacha: Ja. Dafne: En ik.. Jouw kernwaarden, die je hebt opgehaald, kan je daar ook inzetten in zo’n product eigenlijk. Die zou ik nog wel.. Ik als die hoor, hè, daar word ik ook blij van, maar die zou ik nog wel wat concreter.. Sacha: Ja, zeker. Ja. Dafne: Van wat bedoel je dan met een lange.. langdurig vertrouwen? Hoe vertaal je dat dan? Even kijken hoor. Ja, wat ik nog had opgeschreven.. Ja, dat blanco canvas hebben we het over gehad hè. Dan moet je echt een hele goede kunstenaar zijn, om zo’n kunstwerk te kunnen maken. Wat écht goed wordt, zeg maar, en meer dan een knutselwerk. Een logo vind ik ook altijd ingewikkeld. Dat is een hele andere.. Dan ga je echt, ja, hoe maak je logo’s, denk ik dan dan.. (miauw geluid op de achtergrond). Is dat die van de buren of van jou? Reinier: Nee dat is die van ons.

227

Demi: Sacha, misschien kun je die elementen die je hebt bedacht, zoals het maken van een naam of een logo.. Dat je dat een soort van combineert. Want stel een open dag op Zuid. Dan kun je ook vragen aan de bewoners of zij daar een leuke naam voor weten of we willen bedenken en de origineelste naam, of zo, die wint. Weet je wel, op die manier. Dus je zou die elementen die je hier hebt bedacht zou je wel kunnen combineren bij dat andere. zeker als het gaat om vormgeving, bijvoorbeeld, of over een naam verzinnen. Of weet ik veel, voor de verdere context van je concept of zo. Dat kan je natuurlijk samen met de bewoners vormgeven. Sacha: Yes. Dafne: En dan.. Ja, dat is een goede suggestie. En jij had het nog over het betrekken van de ouders. Dan is echt heel ingewikkeld en wij hebben net een project afgerond, Bridge. Waarbij dat een heel belangrijk onderdeel was. En dat Bridge project ging over een.. meer.. Zorgen dat kinderen geĂŻnteresseerd zijn ook in beroepen, in technische beroepen, zeg maar, waar veel meer vraag naar is en ook daar bij de ouders, zeg maar, te betrekken. Ja, daar hebben we kennis van, wij niet persĂŠ, maar bij EMI wel, als je die kant op wil, maar dat weet ik niet of dat lukt. Sacha: Nee, niet per se. Het was alleen meer dat ik dat heel erg zag en dat eigenlijk bij iedere cultuurmaker die ik sprak heel erg terug hoorden komen. Zo van: ja, het is heel moeilijk om die kinderen hier te hebben, als de ouders niet echt inzien dat dat belangrijk is. Ik dacht misschien moet ik daar iets mee, maar ik vind heel groot, heel moeilijk en misschien niet helemaal mijn plaats om dat te doen. Maar dat is meer gewoon iets wat mij wel heel erg opviel. Dafne: Ja, nee, dat is ook zo. Het is ook heel ingewikkeld. Bij opleidingen, bij cultuur, bij alle keuzes, zeg maar. Maar op het moment dat je een open dag gaat ontwikkelen, moet je wel weer kijken: voor wie doe ik het dan? Of misschien is het helemaal niet belangrijk om te kiezen en is het gewoon voor alle mensen van Zuid, de Rotterdammer.. Demi: Ja of je betrekt inderdaad dit dus wel weer er bij. Je zegt ik doe het bijvoorbeeld voor jongeren, maar neem je ouders mee, of zo. Reinier: Ja Demi: Of zo iets vaags, weet je, dat je denkt je kan hier wel.. Met die open dag kan je echt veel. Alles wat je nu hebt bedacht dat kan je er een soort van in verwerken denk ik, persoonlijk. Sacha: Ja en misschien ook wel goed, inderdaad, om het niet alleen voor de bewoner van Zuid te doen, maar ook juist, inderdaad, van de andere kant van de Maas. Zodat die ook kunnen zien wat er allemaal al is en waar ze aan kunnen deelnemen. Demi: Ja, goeie. Reinier: Ja, dat ben ik nog een beetje twijfelend over.

228

Sacha: Oké. Reinier: En waarom niet? Omdat je niet mensen van de Noord zijde niet ook moet uitnodigen, maar… Is er bij iemand iemand op het aanrecht bezig of zo? Sacha: Bij mij is er niks. Demi: Uhm.. ja mijn vader is beneden, dus het kan wel zijn dat je een beetje dat hoorde. Ze zijn heel zachtjes aan het doen hoor, maar boven heb ik geen goede wifi, dus ik moet beneden zitten. Reinier: Ah, oké, nou dan weten wij waar het door komt. Geen probleem! Even denken wat.. Oh ja! Omdat we kunnen.. We zitten natuurlijk ook best wel met die informele cultuur in een soort van prille situatie. En ik vind altijd belangrijk dat als je nieuwe dingen ontdekt. Dat je dan ook de bescherming geeft van de mensen die iets laten zien. Dat je ook niet te veel pretenties daarmee wekt all in een eerste fase. Dus dat je gewoon ook gewoon lekker het in eerste instantie een beetje intiem kan houden of zo. En dan is die intimiteit misschien wel, als je de afbakening Hillesluis en Bloemhof gewoon maakt. Van: we doen alles wat in Hillesluis en bloemhof zich afspeelt. En dat doen we in eerste instantie, laten we aan elkaar, zien we wat er allemaal is. Zoiets zou ik me kunnen voorstellen. Dat je het klein in een soort van ja fasering denkt van eerst doen we een kleine editie. Kijken hoe dat werkt. Wie is daar geïnteresseerd in? Levert dat misschien nog meer plekken op van mensen die stiekem dan toch ook iets hebben wat ze kunnen laten zien of kunst hebben die ze willen tonen. Ook omdat die informele cultuur die is natuurlijk nog niet de per se altijd in alle vormen al uitgeoefend of uitgekristalliseerd, zodat het ook voor een groter publiek en voor een herken.. kijk op het moment dat het op de ladder van Rotterdam festival staat. Dan gaan mensen met.. die ook veel hogere verwachtingen hebben, gaan daar dan ook naar toe. En dat is niet altijd de bedoeling, denk ik. Voor kwetsbare nieuwe dingen. Sacha: Oké. Dafne: Hé en Reinier, in dat licht hè, moet ik ook aan onze talkshow denken. Reinier: Ja. Dafne: Dat is eigenlijk ook al een soort.. daar zit.. daar hadden we.. de eerste keer had je daar een soort uit kalender gewoon op de muur geprojecteerd. Reinier: Ja. Dafne: Een soort eerste voorloper van dit idee misschien? Reinier: Ja. zo van.. dat was gewoon even een soort probeerseltje van Sabine. Maar.. Ja.. En.. Jouw idee zou juist ook weer, ja.. Allerlei andere activiteiten kunnen bundelen. Kleinschalig activiteiten. Uhm.. ja.. Nou nee. Het is gewoon leuk idee. Sacha: Oké! Nou ik ga er gewoon mee verder aan de slag en ik ga het wat meer vorm geven. 229

Reinier: Ja. Ja. Leuk! Sacha: Super. Dafne: Leuk jongens! Reinier: Ja het is schaalbaar. Het is op allerlei manieren te experimenteren. Je kan het op verschillende kwaliteitsniveau en ervaring niveaus organiseren. Je kan het zo klein en zo groot maken. Het biedt ook nog kansen om het te fragmenteren. Dus wat jij ook zij: vijf weken lang. Of je kan ook nog een fietstocht er van maken, door de wijk. Dan kunnen nog Erik erbij betrekken. Dus er zijn allerlei leuke manieren voor te bedenken. Ja. Ja. Nou, mooi. Ja. Sacha: Ja. Dankjewel. Reinier: Ja en zo zitten we al weer anderhalf uur met elkaar te kletsen. Sacha: Haha ja. Dafne: HĂŠ en AngĂ¨le is ook nog aan het meeluisteren, of niet? Angele: Ja. Dafne: Wil jij ook nog iets terug geven? Reinier: Of was je al in slaap gevallen? Angele: Nee, nee, nee. Zeker niet, nee. Maar ik luister ik ben toehoorder. Reinier: En wat is.. Als je nou die drie verhalen nou zo hoort? Wat? Wat kun jij er dan over teruggeven? Angele: Nou, dat ik het wel heel knap, of tenminste, heel mooi vind samen vallen. Of tenminste deels overlappend, maar dat het vooral complementair aan elkaar is. Dat vind ik wel heel bijzonder, dat dat zo gaandeweg steeds duidelijker wordt. En ik vind ook jullie feedback naar elkaar toe, vind ik echt heel heel, heel waardevol. Reinier: Ja. Ja, dat is ook zo. Sacha: Dankjewel!

230

Bijlage 25. Cross-industrie transfer map *Zie pdf-document

231

Bijlage 26. Persona

232

Bijlage 27. Sfeerimpressie

233

Bijlage 28. Test prototype

Dafne: Wie van jullie, Demi of Sacha, wil er eerst? Sacha: Dan zal ik gaan. Sowieso wil ik jullie laten weten dat ik ook afgelopen week met mijn begeleider heb gesproken, Thomas Fonville. En we hebben even samen gekeken wat ik allemaal nog moet doen. En gekeken naar hoe de situatie van mijn gezondheid is. En hij gaf aan, hoe graag ik ook vijfentwintig mei nog steeds heel erg wil halen, dat ik me er wel een beetje bij moet neerleggen dat ik misschien ook zes juli pas ga inleveren. Reinier: Oh ja. Sacha: Ik houd vijfentwintig mei nog wel heel erg in mijn achterhoofd, iedere dag als ik bezig ben. Maar ja, gezien wat ik kan doen op een dag is het nog niet volledig optimaal. Dus ja, dan weten jullie dat er een grote kans is dat het ook zes juli wordt. En ik ben wel aan het afbouwen met de medicijnen waardoor ik me nu iets beter voel. Dus gelukkig gaat dat helemaal de goede kant op. En voordat ik heel mijn verhaal gaat doen, wil ik eigenlijk vragen of jullie even iets willen lezen, want ik heb een soort verhalende persona gemaakt en daarna komt er een sfeerimpressie. Ik zal even kijken of ik mijn beeld kan delen, even kijken. Ja. Is het te zien en te lezen? Demi: Ja. Sacha: Oké, laat maar weten als jullie klaar zijn.. Reinier: Hahahaha dit kan ik niet lezen hoor. Sacha: Nee het is wel heel erg klein, sorry. Oké, even kijken of ik het ergens.. Demi: Kan je hem niet groter maken? Sacha: Ik kan wel groter maken, maar dan moet ik even scrollen als jullie er zijn. Reinier: Ja! Dit is beter. Demi: Veel beter. Sacha: Oké, laat maar weten als ik moet scrollen. Dafne: Nou voor mij mag hij nog wel iets groter. Ik heb dan wel een bril maar.. Ja, nog eentje. Sacha: Groter krijg ik hem denk ik niet. Even kijken hoor. Zo? Dafne: Ja, dit is goed. Dank je wel. Reinier: Kan je scrollen? Een beetje? Heeft iedereen de eerste alinea gelezen? Thomas: Ja.

234

Sacha: Ik krijg hem niet groter, want anders passen die stukjes er nu niet op. Reinier: Kan je naar de laatste alinea, ook laten zien? Ja. …. Leuk! Dafne: Mooi. Reinier: Ja. Sacha: Yes? Demi: Ik ben nog even aan het lezen hoor. … Ja, ik heb hem gelezen. Thomas: Ik ook. Sacha: En dan heb ik nog een sfeerimpressie. Even kijken. Ik weet niet of jullie die ook goed zien zo of dat ik even moet inzoomen? Demi: Nee, is wel goed. Sacha: Kan die weg? Demi: Ja. Nice. Reinier: Mooi. Dafne: Cool. Reinier: Kun je vertellen wat dit is en waarom je dit hebt gemaakt? Sacha: Ja, ik heb eigenlijk nu één perona voor mijzelf geschetst. Er zijn er eigenlijk wel meerdere, voor wat ik heb bedacht qua concept. En ik heb de sfeerimpressie gemaakt om ook gewoon een beetje beeld te krijgen bij: oké wat voor programmering, hoe komt het er een beetje uit te zien? En het is eigenlijk een mix van de verschillende disciplines die er zijn. En ook wel en de wat meer high-end disciplines die er ook in terugkomen. Omdat ik heb gevonden dat het laagdrempelig moet zijn, maar wel van gewoon een goede kwaliteit. En ik wilde eigenlijk ook een beetje eraan toevoegen wat jullie straks in de cultuur ankerplek of hub een beetje willen gaan doen. Dus vandaar dat ik er graag aan willen toevoegen dat mensen echt hun ideeën ook een beetje zelf kunnen presenteren. Zowel buurtbewoners met buurtinitiatieven of mensen die zelf verder willen in de kunst en cultuursector. Zodat ze, ja, een beetje kunnen netwerken, kunnen vragen: goh, hoe werkt dat nou met subsidies? En dat er ook vakkundige mensen zitten die ze daar tips over kunnen geven of een beetje kunnen laten zien hoe zo'n proces in elkaar zit. En daarnaast, wil ik het ook gewoon om de buurt te verbinden. Dus dat ze gewoon een gezellige dag hebben met z'n allen samen. En bijvoorbeeld kinderen, die zullen er niet echt iets aan hebben om te brainstormen, maar die kunnen wel interactief aan dingen deelnemen. Zodat ze, ja, geïnspireerd worden om zoiets ook later te kunnen gaan doen. Dus een beetje die element wilde ik graag combineren. Dus er zijn dan in die zin nog meer persona’s, maar ik dacht ik pak er even eentje uit om een beetje in die.. om zo'n verhaal te vertellen van: oké Hoe ziet zo’n iemands leven eruit? En hoe heeft dat een connectie met het concept. 235

Reinier: Oké. Ik heb het idee dat je twee persona’s gemaakt hebt. Sacha: Ja oké, ook een beetje zijn zusje, ja. Reinier: Ja. Ja. Vond ik wel grappig. Ik vind het leuk. Dafne: Ja ik vond het wel mooi geschreven. Nee, ik was echt meegenomen. Goed gedaan. Demi: Zeker. Sacha: Dank je wel. Reinier: Bijna te gedetailleerd, Sacha. Sacha: Ja. Ik had hem eerst juist niet zo gedetailleerd. En toen kreeg ik feedback van anderen dat het, ja, dat er wat meer, zeg maar, de achterliggende gedachten en beweegredenen er in moesten zitten. En toen zat ik er zo in dat ik dacht Ja, misschien is dat wat veel en kan ik hem nog ergens inkorten. Inderdaad. Dat klopt, Ja. Reinier: Ja, die slag zou ik nog één keer maken. Want wat je vooral zou moeten behouden, vind ik heel sterk aan jouw verhaal, is dat deze jongen daar echt op Zuid woont. Weetje dit is het, dit is het leven van jongeren. Sacha: Ja. Reinier: Met de motivatie om voor zijn moeder te zorgen. En inderdaad een zusje die daar geen rekening mee houdt. Ja, dat is gewoon het leven. Dat is heel waarachtig zeg maar. Mooi. Mooi gedaan. Sacha: Dank je wel. Demi: Ik heb een vraagje. Sacha: Yes. Demi: Je zei.. Want ik vind het een hele sterke persona, zeg maar. Want het vertegenwoordigt wel, denk ik, een hele grote doelgroep op Zuid. Maar je zei dat je ook nog andere persona’s wilde maken. Maar misschien, ja, ik ga niet zeggen wat je wel en niet moet doen natuurlijk. Maar is het goed misschien een specifieke doelgroep te kiezen? Of wil je hem echt heel breed gooien en ook nog heel veel andere soorten persona’s trekken? Sacha: Nou ja.. Het gaat er meer vooral om, omdat ik natuurlijk best wel gericht ben op het community aspect. Ja, en ik denk wel dat als je van een buurt een community wilt maken, dat je dan niet alleen maar kan richten op één specifieke doelgroep binnen die buurt. Dus dat vind ik een beetje lastig. 236

Dat ik daarom dacht: ik combineer een paar van die elementen. Dus mensen kunnen er én gewoon leuk heen en gezellig met de beurt én mensen die echt verdieping nodig hebben, daarvoor zitten de elementen er ook in. Dafne: En aan welke andere twee persona’s denk je dan? Sacha: Nou ja, ik dacht ook een beetje qua aanbod, aan studenten van de hogeschool of mensen die een wat hoger geschoold zijn en meer die high-end kant. En misschien, nou dat hoeft misschien niet eens echt per se, maar wel ook een wat volwassenere bewoner die heel graag wat meer buurtinitiatieven zou willen zien of die meer contacten wil met mensen uit de buurt. Dus dat die eigenlijk ook samen daardoor samen worden gebracht en misschien iets willen opzetten of gaan uitvoeren. Reinier: Dat is misschien iemand die al actief is in de omgeving? Sacha: Ja, misschien wel iemand die veel voor de buren doet of dat soort dingen. En die dan een idee heeft hoe dat ook met andere mensen erbij kan gebeuren. En die daar ja meer een netwerk kan vinden en meer ondersteuning. Reinier: Ja. Wat ik dacht is dat als je je richt op een deze jongen. Die is heel moeilijk te bereiken. Sacha: Ja. Reinier: Dus je zult ook moeten kijken naar op wat voor manieren.. hoe krijg je nou verbinding met hem? Hoe krijg je contact met hem? Sacha: Ja. Reinier: Het is iemand die werkt heel veel en die voetbalt op straat, maar via welke kanalen, hè.. Dus hij zal de krant misschien minder lezen. Hij zal wel op social media actief zijn. Hoe? Ja, hoe.. welke massamedia gebruik hij nou eigenlijk? Sacha: Ja. Reinier: Welke media gebruikt hij waardoor je ook in contact met hem kan komen, als je zo iets wil organiseren? Sacha: Ja. Reinier: En het is altijd wel handig om van relaties uit te gaan en als je die niet hebt: op wat voor manier leg je dan een relatie? Dat zou ik nog als aanvulling bij die persona ergens in stoppen. Van hoe.. Hoe kun je nou als organisator contact met hem krijgen? Sacha: Ja.

237

Reinier: En dan is het het handigste, denk ik, als je twee andere persona’s maakt, dat je.. dat die inderdaad een contract te hebben. Nou dat noem je al, dat tegenlicht van hem. Maar dat die al wel informele verbanden hebben in de omgeving. Omdat je toch van niets iets moet maken. Dus je zult dingen aan elkaar moeten verknopen. En er zijn altijd in wijken en buurten.. zijn er mensen, mannen, vrouwen die inderdaad al een soort organisatie noodzaak voelen en die iedereen kennen en dingen organiseren en hun hand niet omdraaien om effe iets voor de buurt te doen. En zo. Zou mooi zijn als je zo'n persoon inderdaad als persona kan verwoorden jij. Want dat is iemand die straks ook voor jou de vehicle is, om andere verbindingen te maken en de olievlek te vergroten, zeg maar. Sacha: Ja. Dafne: Nou, want.. Sacha: Ik ben even aan het mee schrijven hoor. Dafne: Ga ik al praten of moet je eerst opschrijven? Sacha: Ja. Ja, je kan. Dafne: Eigenlijk op basis van de vraag die Reinier net stelde. Gewoon. Hè waarom heb je dit.. Waarom vertel je dit, zeg maar, Zit ik te denken vandaag.. Wij krijgen straks van jou dit concept, hè, dit uitgewerkte idee met daarbij, van: nou voor wie is dit dan? En wij gaan weer, we gaan het ook uitvoeren, willen wij heel graag, hè. Maar dan staat en valt het inderdaad met een netwerk om, sowieso de deelnemers, maar ook degene die onderdeel zijn van de dag zelf. Sacha: Ja. Dafne: Om die te vinden, zeg maar. Of die te kunnen benaderen. Dat kan een persona zijn, misschien, zoals Reinier net zegt. Maar dat is misschien ook een ander onderdeel van jou, Ja, product. Sacha: Ja. Ja, dat is ook want en ik heb ook.. Nou ja, wat grote makers, maar ook juist wat kleine dingetjes via instagram gevonden. Dus ik denk dat er wel genoeg aanbod is om mensen te benaderen om aan de programmerings kant bij te dragen. Dat wil straks ook nog even gaan testen met de cultuur makers die ik eerder al gesproken heb. Of zij dat ook zo zien. Dafne: Een heel netwerk informele cultuur aanbieders dus, heb jij? Sacha: Ja. En daarnaast wil ik dan inderdaad nog onderzoeken van.. Omdat zeg maar, ik begrijp heel erg dat je ook een doelgroep moeten hebben die al wat connecties heeft, omdat je het zo via die kanalen ook weer verspreid, maar ik wil toch ook wel kijken naar manieren, inderdaad, hoe je die doelgroep die minder goed te benaderen is er bij betrekt. Omdat het voor hun, denk ik, juist ook wel een, ja, een belangrijk element kan zijn. Ondanks dat het zo moeilijk is, wil ik dat toch wel echt uitzoeken en proberen omdat het wel, ja. Ik vind dat ook heel belangrijk.

238

Dafne: Wat heb je.. heb je al een idee? Want ik bedoel, je hebt nog steeds die vijfentwintigste mei in je hoofd. En je bent volgens mij ook wel iemand die nog, die het allemaal wil uitzoeken. Heb je niet nu al een idee, wat je mee kan geven? Wat misschien nog wel een beetje verder moet gebracht worden, maar niet in heel nieuw onderzoek vraagt. Sacha: Hmm.. Qua die doelgroepen bedoel je? Dafne: Ja. Eigenlijk hoe je straks het netwerk open maakt? Sacha: Ja, ik heb er nog niet zo heel diep over nagedacht. Maar ik denk wel via de mensen die we wel hebben gesproken. Bijvoorbeeld bij impact zitten natuurlijk wat jongeren die zelf ook net dat stapje hebben genomen om er wat meer uit te willen halen en meer te willen kijken: okĂŠ, hoe kan ik ook plannen maken en subsidieaanvragen en dat soort dingen. Dus die zitten daar net al stapje boven. Maar ik denk wel dat zij weer veel mensen kennen die nog in die laag daaronder zitten en dingen als een hobby doen of een beetje zitten aan te kloten van: Ja, wat, wat wil ik daar nou mee? En ik denk dat dat ook geldt voor mensen die bij Indirah in het Urban Art Centre zitten. Dat die zo wel weer van die vrienden in de wijk hebben. Dus een beetje via die manier. Ook wel dat persoonlijke, denk ik. Dat dat bij de doelgroep wel wat meer aansluit. Reinier: Ja, ja. Dafne: Ja en dat heeft Reinier volgens mij wel eens gezegd: het adresboekje van het adresboekje van.. Sacha: Juist, ja. Dafne: Contactenlijst. Sacha: Ja. Dus dat eigenlijk. En ik wil.. Daarom wil ik Stefanie en Indirah en misschien nog wat andere mensen nog een keer spreken. Om te kijken of zij vanuit hun kant een beetje daar een inzicht in kunnen krijgen. Of misschien ja, wat spelers kunnen noemen die ik zou kunnen benaderen, die dat dan weer kunnen doorgeven, zeg maar Reinier: Hmm. Houdt dan wel in de gaten dat je dat soort contacten legt om jouw plan sterker te maken, hĂ¨. Je hoeft niet een totaal beeld te geven van wat er allemaal op Zuid is. Dus je moet het een beetje in het kader van je afstuderen wel zien. Dan is het handiger om max. twee mensen te bellen en te vragen of wat dan ook. Voor wat specifieke info, dan dat je iedereen in kaart brengt. Want dat is helemaal niet nodig. Sacha: Ja, snap ik. Reinier: En je hebt die tijd ook niet. Dafne: Nee.

239

Reinier: Denk maar aan je eigen belang. Sacha: Dat is een goeie. Reinier: Want als je het aan Dafne en mij vraagt. Wij vinden het leuk om alles te weten van de hele boel op Zuid. Dafne: Nee, ik heb ook het idee dat je.. Waar stop je, zeg maar? Sacha: Ja. Dafne: Dat je dat voor jezelf moeten vaststellen. Sacha: Ja, Klopt. Dafne: En misschien.. We hebben het natuurlijk nog niet allemaal gezien maar.. En misschien kan er nog iets aangescherpt worden, maar je.. Je moet volgens mij echt niet nog meer.. Reinier: Nee. Dafne:Dat.. dan.. En misschien haal je dan gewoon die vijfentwintigste mei wel? Sacha: Ja klopt, ik ben wel.. Ik merk wel dat ik mij afgelopen week, dat ik mij ook wel veel heb gericht gewoon op m’n onderzoek, zeg maar, en het gestructureerd maken. Maar ik denk dat dat ook wel heel erg hielp bij iets meer afkaderen al. Omdat ik inderdaad nog hiervoor nog breder aan te kijken was. Dus ik denk dat als ik dat aankomende week even door pak, dat het dan hopelijk voor mezelf ook duidelijk is waar ik het precies af kader. Reinier: Ja. Dafne: En ja, want wat denk ik goed is om te weten, is dat wij dat idee echt heel goed vinden. En dat we er gewoon echt iets mee willen. En dat er ook na jou weer iemand is, die daar weer verder mee gaat. Sacha: Ja, klopt. Daar heb ik zelf ook over na zitten denken, inderdaad. Dat ik misschien iets kan opleveren waar volgende studenten ook, soort van, weer op door kunnen pakken. Omdat het nu natuurlijk ook niet uitgevoerd kan worden. Reinier: Dat zou heel goed kunnen, ja. We gaan er sowieso mee door. En dan is het niet één op één doorontwikkelen van wat jij hebt opgeleverd. Dan is het wel een spoortje er net naast, zeg maar. We moeten even kijken ook wat de interesse is weer van een volgende afstudeerder. En of dat de afstuderen van leisure is of van communicatie, dat weten we nog niet. Sacha: Ja. Reinier: Mooi.

240

Demi: En we hadden natuurlijk ook al dat mailtje gestuurd naar Stefanie Vermeiren. Sacha: Ja. Demi: Met eigenlijk een excell document met het hele informele netwerk. En gewoon even de vraag of zij daar even doorheen wilde scrollen om te kijken of ze denk: nou, die moet je echt er in meenemen of die ben je nog vergeten. Reinier: Ja, heel goed. Demi: Want zij heeft best wel veel kennis van het netwerk. Reinier: Denk even aan de tijd. Zijn er brandende vragen, opmerkingen voor Sacha? Thomas: Ja, ĂŠĂŠn opmerking, maar dat is een beetje een kleine. In alinea twee had je dj staan in plaats JD, dus ik dacht: huh? Gaat hij nou dj worden? Ja, je signaal niet. Dus die moet je nog even omdraaien. Ja, want ik was het gelijk helemaal kwijt. Reinier: En Sacha, in je laatste alinea staat twee keer een spel met een werkwoordsvorm. Moet je maar even kijken. Sacha: Ik zag net ook al een ander spelfoutje nog, ja. Ik ga er naar kijken. Sorry. Reinier: Maar voor de rest is je schrijfvaardigheid wel goed hoor. Want ik vind dat je juist heel erg, heel erg met je zinnen de nuances pakt. Dat vind ik mooi. Houd ik altijd van. Dafne: Nou dank je wel, Sacha Sacha: Ja, jullie bedankt!

241