Op elke vierkante meter een stukje cultuur

Een cultureel lint aan kunstwerken in de openbare ruimte om de verbinding te vergroten op Boulevard Zuid

Charlotte de Jong 8 februari, 2021

Inhoudsopgave Inleiding

Concept

Uitwerking concept

Toekomstvisie

Beleving in de publieke ruimte

Stappenplan

Draagvlak en voorbereiding

Uitvoering

Waardecreatie

Bijlagen

Inventarisatie kunstenaars

Inventarisatie stimuleringsfondsen

Inleiding Dit stappenplan is het resultaat van vier maanden kwalitatief onderzoek ten behoeve van mijn afstudeerscriptie. Het afstudeeronderzoek is uitgevoerd voor Expertisecentrum Maatschappelijke Innovatie (EMI). Dit centrum is opgericht door de Hogeschool Rotterdam met als doel complexe vraagstukken aan te pakken op Rotterdam Zuid. Binnen EMI staan er verschillende programmalijnen centraal waaronder ook Kunst & Cultuur, de programmalijn waarbinnen dit onderzoek zich heeft afgespeelt. De reden waarom deze programmalijn is opgericht is omdat uit verschillende onderzoeksmethoden is gebleken dat het culturele infrastructuur op Rotterdam Zuid achterblijft ten opzichte van andere grote steden. Daarentegen zijn deze onderzoeken ook in twijfel getrokken en wordt er gezegd dat Rotterdam Zuid juist erg divers is op het gebied van cultuur, maar dat zich dit voornamelijk manifesteert in de informele sfeer. Binnen de programmalijn Kunst en Cultuur wilt EMI de cultuur op Zuid meer zichtbaar en herkenbaar maken. Vanuit de opdrachtgever is de onderstaande onderzoeksvraag ontstaan welke de basis vormde voor het onderzoek: Op welke wijze kan ik de cultuur op Boulevard Zuid meer zichtbaar maken en inzetten om de verbinding in de straat te vergroten? Het onderzoek richtte zich op de Beijerlandselaan en Groene Hilledijk, oftewel Boulevard Zuid. De vitaliteit en aantrekkelijkheid van de winkelstraat staat namelijk onder druk en er wordt voor de komende tien jaar hard gewerkt om de winkelstraat op verschillende vlakken te verbeteren. De Alliantie Hand in Hand heeft zichzelf verantwoordelijk gesteld hiervoor. Het wordt duidelijk dat er enorm veel dynamiek en investeringen zijn rondom Boulevard Zuid.

Er is gekeken hoe cultuur een bijdrage kan leveren aan de ontwikkelingen aldaar. Er is kwalitatief onderzoek gedaan om de aanwezige cultuur in de straat in kaart te brengen. Middels het afnemen van diepte-interviews met de verschillende ondernemers en het uitvoeren van verschillende analyses is er achterhaald dat Boulevard Zuid zichzelf karakteriseert door de diversiteit aan verschillende culturen. Daarnaast dragen de ondernemers in de winkelstraat interessante verhalen met zich mee. Tevens zijn ze betrokken met hun omgeving, met de ontwikkelingen aldaar en met de mensen die er wonen. Omdat de ondernemers grotendeels van de identeit bepalen van Boulevard Zuid, is dit meegenomen in het concept. Tevens is er gekeken op welke vlakken de verbinding vergroot kan worden in de straat. Middels het spreken van verschillende ondernemers en ervaringsdeskundigen welke belang hebben bij de winkelstraat, heb ik ondervonden dat er behoefte is dat de openbare ruimte wordt opgeknapt. Binnen het interventieprogramma van de Alliantie Hand in Hand is dit ook een belangrijke pijler binnen de uitvoeringsplannen. Het verbeteren van de verblijfskwaliteit en aantrekkelijkheid van de openbare ruimte is een onderdeel welke op de korte termijn onder handen wordt genomen. Met deze bevindingen voor ogen is er een concept ontwikkeld welke inspeelt op de behoefte van de belanghebbende stakeholders en bijdraagt aan de huidige ontwikkelen. Het zal een bijdrage leveren aan het zichtbaar maken van de cultuur en het vergroten van de verbinding. Daarnaast ook met als doel de identiteit van Boulevard Zuid op een positieve manier uit te dragen.

Concept Boulevard Zuid typeert zichzelf door de diversiteit aan ondernemers in de winkelstraat. Veel van de ondernemers dragen interessante verhalen met zich mee. Alleen deze verhalen zijn niet altijd zichtbaar. Dit concept zal het ondernemerscultuur van Boulevard Zuid op een positieve manier uitdragen in de openbare ruimte. Om dit mogelijk te maken zal er een samenwerking plaatsvinden tussen kunstenaars en de ondernemers van Boulevard Zuid. De interessante verhalen van de ondernemers worden vertaald naar beeldende kunst in de openbare ruimte. Beeldende kunst kent veel verschillende vormen. Binnen dit concept zal de beeldende kunst zichtbaar zijn op een deurmat in de openbare ruimte. De deurmat zal dienen als de drager van de interessante verhalen die de ondernemers hebben. Binnen dit concept zal er per ondernemer een persoonlijke deurmat ontwikkeld worden in samenwerking met een kunstenaar. Wanneer er meer van deze deurmatten ontwikkeld worden zal er een cultureel lint aan kunstwerken zichtbaar zijn in de straat die het cultuur op een creatieve wijze uitdragen. Voor de bezoekers zal het dienen als een kunstzinnige routing door Boulevard Zuid. Om meer context te geven aan het concept zal de herkomst van elk kunstwerk ook kenbaar gemaakt worden door de naam van de kunstenaar op de deurmat zichtbaar te maken. Visual storytelling Door de verhalen afkomstig vanuit de ondernemers te vertalen naar beeldende kunst in de openbare ruimte zal er gebruik worden gemaakt van visual storytelling. Visual storytelling is en vorm van storytelling wat in wezen het vertellen van verhalen betekend. Deze manier van storytelling maakt het mogelijk om de doelgroep te emotioneren en te verbinden omdat beeld de mogelijkheid kan geven om directe emoties bij mensen los te laten. In verhalen komen de gedeelde waardes van mensen naar voren. Daarnaast kan het gebruik van beeld mensen ook inspireren. Dit komt omdat mensen hun eigen fantasie kunnen gebruiken bij het bekijken van beeld. Daarbij is het wel van belang dat het beeld authentiek, oprecht en visueel aantrekkelijk is.

Uitwerking concept Om een duidelijke impressie te geven van het concept is het concept voor een gedeelte uitgevoerd middels één deurmat daadwerkelijk uit te werken. Hierbij heeft er een samenwerking plaatsgevonden met R. Omolo, eigenaar van de winkel One-Love op de Beijerlandselaan. Eerder is de betreffende ondernemer al een keer geïnterviewd ten behoeve van het onderzoek. Omdat de betreffende ondernemer een mooi en interessant verhaal met zich meedraagt, welke een onderdeel vormt van de cultuur op Boulevard Zuid, is er voor gekozen om dit te gebruiken voor de uitwerking van het concept. Er is een beeldende kunst docente benaderd voor een samenwerking ten behoeve van het uitvoeren van het concept. Zij heeft een vertaling gemaakt van het onderstaande verhaal middels het opleveren van een digitale illustratie. Deze illustratie heb ik vervolgens laten printen op een deurmat. Verhaal van R. Omolo en haar onderneming One-Love R. Omolo verkoopt in haar winkel genaamd One Love uitsluitend producten welke oorspronkelijk uit Afrika komen. Deze producten noemt ze ook wel MIA: Made in Africa. Ze verkoopt onder andere kleding, sieraden, schoenen en kruiden. Daarnaast serveert ze vegan gerechten met Afrikaanse en Caribische invloeden. Daarbij streeft ze ernaar om mensen bewust te maken dat vegan eten ook lekker en gezond is. Alle opbrengsten van de onderneming gaan naar een school in Kenia. De school is door haar moeder opgericht omdat de kinderen in Kenia het moeilijk hebben. Op deze manier wilt R. Omolo vanuit Nederland haar steentje bijdragen.

One love

Dolice Toekomstvisie

pop-up shop

de kuonnsdt evtaenn gez

FI FT Y FI FT Y

MIA

made in

Africa

Laantjeikken! p

Mila en haar zoontje Jeremy wandelen over Boulevard Zuid. Ze wonen in een rustige wijk in Bloemhof. Voorheen bezochten Mila en haar zoontje de winkelstraat alleen om boodschappen te doen. Inmiddels is er veel veranderd. De luifels over de winkelpuien zijn verwijderd waardoor de winkelstraat een open en gastvrije uitstraling heeft gekregen. Op het vernieuwde horecaplein is het gezellig druk en er lopen veel mensen op straat. De verschillende deurmatten in de straat hebben een bijdrage geleverd aan het straatbeeld en het geeft een vrolijke indruk. Mila maakt altijd een praatje met de lokale bakker Zafer wanneer ze de winkelstraat bezoekt. Door de opvallende deurmat voor de betreffende onderneming zijn ze ooit in gesprek geraakt. omdat ze benieuwd was naar het initatief van de verschillende deurmatten in de straat. Het is altijd gezellig als ze Zafer spreekt. Op woensdagmiddag na schooltijd halen Mila en Jeremy altijd een saucijzenbroodje bij de bakker. Mila en Jeremy voelen zich thuis op Boulevard Zuid.

Beleving in de publieke ruimte Een goede publieke ruimte draagt bij aan de identiteit van een gebied. Het geeft een gebied zijn persoonlijkheid of in andere woorden zijn identiteit. Het vertelt het verhaal van een plek, stimuleert mensen om elkaar te ontmoeten of biedt andere opties die passen bij onze behoeften in de huidige tijdsgeest. Idealiter fungeert de publieke ruimte als vrije ontmoetingsruimte omdat deze dan écht publiek is. In dit geval is het een plek van iedereen en voor iedereen en stimuleert het mensen elkaar te ontmoeten. In andere woorden draagt een goede openbare ruimte bij aan de leefbaarheid en beleving van de gebruiker. Ook specifieke aspecten van de openbare ruimte dragen bij aan deze beleving. Idealiter is een straat transparant en duidelijk definiëerbaar. De straat moet dus makkelijk te begrijpen zijn en mensen moeten door hebben wat er zich achter de panden afspeelt. Er is gekeken hoe leisure een rol kan spelen in een prettige publieke ruimte. Middels het gebruik van visual storytelling wordt er een bijdrage geleverd aan het vergroten van de transparantie van de winkelstraat. Daarnaast maken het gebruik van beelden het mogelijk om mensen op een laagdrempelige manier te emotioneren, inspireren en te verbinden. Op deze manier zal de leisure beleving tot uiting komen.

Stappenplan Stap 1 Het concept wordt kenbaar gemaakt bij de ondernemers van Boulevard Zuid. De winkelstraat beschikt over een BIZ-bestuur. Dit is een bestuurssamenstelling waarin betrokken ondernemers bijdragen aan de ontwikkelingen in de winkelstraat. De bestuurssamenstelling is er voor en door ondernemers. Middels het concept kenbaar te maken aan het BIZ-bestuur bereikt het een groter aantal mensen. Stap 2 Ter voorbereiding van het concept worden er kunstenaars benaderd voor een samenwerking. Aan hen wordt kenbaar gemaakt wat het concept inhoudt, op welke manier het waarde creërt en wat hun rol hierin zal zijn. Stap 3 Nadat er een inventarisatie is gemaakt van de betreffende ondernemers en kunstenaars die willen meewerken aan het concept, zullen zij met elkaar gematcht worden. Er vindt een gesprek plaats tussen de ondernemer en kunstenaar met als doel het verhaal rondom de onderneming van de betreffende ondernemer inzichtelijk te krijgen. Stap 4 Kunstenaar gaat aan de slag met de opgehaalde informatie vanuit het gesprek met de ondernemer en vertaald dit naar een digitale illustratie. Stap 5 De digitale illustratie wordt verstuurd naar een aanbieder die de illustratie kan laten printen op de betreffende deurmat.

5 6

Draagvlak en voorbereiding Rol van Alliantie Hand in Hand Tijdens het moment van onderzoek is het concept kenbaar gemaakt aan de Alliantie Hand in Hand. Er is afgesproken het concept na het afstudeertraject over te dragen aan de alliantie. Dit met als doel omdat de Alliantie Hand in Hand verantwoordelijk is voor de ontwikkelingen op Boulevard Zuid. Indien het concept uitgevoerd wordt, zal het team van de Alliantie Hand in Hand een faciliterende rol hebben bij de voorbereiding en uitwerking van het concept. Concept kenbaar maken bij ondernemers Zoals in het stappenplan terug te zien is wordt het concept kenbaar gemaakt bij de ondernemers middels het te introduceren bij het BIZ-bestuur van de winkelstraat. Dit zal moeten gefaciliteerd worden door de Alliantie Hand in Hand. Er zal een bijeenkomst moeten worden ingepland. Tijdens deze bijeenkomst licht de Alliantie Hand in Hand het concept toe en maakt daarbij duidelijk wat de meerwaarde is van het concept om het draagvlak bij de doelgroep te vergroten. Er zal een inventarisatie gemaakt moeten worden van ondernemers welke mee willen werken aan het concept. Afhankelijk van de financiële middelen die beschikbaar gesteld kunnen worden voor het uitvoeren van het concept, kan er worden gekeken hoe veel ondernemers mee kunnen werken aan dit concept. Kunstenaars benaderen Het concept vraagt om een samenwerking met kunstenaars. Tijdens het onderzoekstraject is er een inventarisatie gemaakt van kunstenaars en instellingen welke mogelijk benaderd kunnen worden voor een samenwerking. Om de uitwerking van het concept te laten slagen zal de Alliantie Hand in Hand eerst een inventarisatie moeten maken van kunstenaars die bereidt zijn om samen te werken. Bedrukken deurmat Tijdens het onderzoekstraject is er gekeken naar verschillende aanbieders welke deurmatten laten bedrukken. Deurmataanhuis heeft de betreffende deurmat voor de uitwerking van het concept bedrukt. Deze betreffende organisatie is klantvriendelijk en de prijs kwaliteit verhouding is goed. De Alliantie Hand in Hand zal voor de uitwerking van het concept een aanbieder moeten benaderen om de deurmatten te laten bedrukken.

Uitvoering Kennismaking Nadat er inzichtelijk is welke ondernemers en kunstenaar willen meewerken aan het concept zal er een bijeenkomst moeten worden georganiseerd om kennis met elkaar te maken. De kunstenaars en ondernemers zullen gematcht moeten worden. Door middel van speeddates leren de kunstenaars en ondernemers elkaar kennen waarna het gemakkelijker wordt om bepaalde kunstenaars een bepaalde ondernemers te matchen. Het team van de Alliantie Hand in Hand zal deze bijeenkomst moeten faciliteren. Het gesprek Het is aan de kunstenaar en ondernemer om een afspraak in te plannen voor het gesprek. Dit gesprek heeft als doel het verhaal rondom de onderneming van de betreffende ondernemer inzichtelijk te krijgen. Vragen omtrent de visie, missie en kernwaarden van de onderneming kunnen hierbij helpen. Digitale illustratie De kunstenaar en de Alliantie Hand in Hand zullen gezamelijk een datum moeten vaststellen wanneer de digitale illustratie aangeleverd moet worden. De illustraties worden vervolgens door de alliantie naar de betreffende aanbieder opgestuurd.

Waardecreatie Alliantie Hand in Hand Het concept levert een bijdrage aan het aantrekkelijker maken van de publieke ruimte. Het concept draagt bij aan het vergroten van de transparantie in de winkelstraat.

Ondernemers Het concept levert een bijdrage aan het aantrekkelijker maken van de publieke ruimte en vergroot daarbij de kans op meer klandizie. Het concept draagt bij aan het vergroten van de transparantie van de onderneming.

Bewoners Het concept levert een bijdrage aan het aantrekkelijker maken van de publieke ruimte. Het concept draagt bij aan een positieve winkelbeleving. Het concept draagt bij aan het vergroten van de toegankelijkheid in de winkelstraat.

Kunstenaars Het concept maakt hun werk zichtbaar door het te vertonen in de openbare ruimte. Het concept kan mogelijk zorgen voor positieve publiciteit. Het concept stelt het in staat tot het vergroten van het persoonlijke professionele netwerk. 9

Bijlagen 10

Samenwerking kunstenaars Tijdens het onderzoekstraject is er onderzoek gedaan naar kunstenaars en instellingen welke mogelijk benaderd kunnen worden voor de uitvoering van het concept. In de tabel staat een toelichting welke inzicht geeft over de betreffende kunstenaar/instelling.

Financiën Tijdens het onderzoekstraject is er onderzoek gedaan naar stimuleringsfondsen en welke mogelijk benaderd kunnen worden om de uitvoering van het concept te kunnen laten slagen. In de tabel staat een toelichting welke inzicht geeft over de betreffende stichting/instelling.