Let’s bubble Onderzoek-/ontwerpheld Onderzoekend/ontwerpend leren Thema Bouw Tijdsduur Kerndoel
Denk-en-doe-het-zelver Onderzoekend leren Chemische reacties Groep 5/6 25 minuten KD 42: De leerlingen leren onderzoek doen naar materialen en natuurkundige verschijnselen, zoals licht, geluid, elektriciteit, kracht, magnetisme en temperatuur.
Inhoud In deze les ontdekken de leerlingen met behulp van een proefje dat de bubbels in frisdrank belletjes koolzuurgas zijn, waar de belletjes in frisdrank vandaan komen en hoe ze deze bellen zelf kunnen maken. De les is afkomstig van de proefjes.nl (Maak zelf prik, 2004-2019). Kennisdoelen Aan het eind van de les weten de leerlingen dat: - de bubbels in frisdrank kleine gasbelletjes zijn. - de bubbels in frisdrank ontstaan door reacties tussen twee stoffen. Onderzoekend/ ontwerpend leren vaardigheidsdoelen - Tijdens de les signaleren de leerlingen opvallende kenmerken van en verschillen tussen verschillende dranken. - Tijdens het onderzoek verwoorden de leerlingen hun observaties in als-dan relaties. - Tijdens de klassikale nabespreking beschrijven de leerlingen hun waarnemingen in eigen woorden aan de leerkracht en de rest van de klas. Attitudedoelen Dit zijn de attitudedoelen zoals geformuleerd door Stichting Leerplanontwikkeling (2015a), die aansluiten bij de huidige les. - De leerling is actief observerend: observeert objectief en precies. - De leerling wil zaken begrijpen: gaat op zoek naar de oorzaak of reden van iets. Voorbereiding (indien handig) Lees voorafgaand aan de les de achtergrondinformatie bij de proef door. Deze is te vinden via de volgende link: https://www.proefjes.nl/uitleg/031. Print voor iedere leerling een werkblad, te vinden in Bijlage 10. Zet daarnaast de materialen voor de proef klaar. Materialen - Werkbladen: één per leerling (zie Bijlage 10) - Digitale weergave van het werkblad - Per groep: 2 glazen water, theelepel, bakpoeder, limonadesiroop - Glas met limonade, bijvoorbeeld sinaasappelsiroop
-
Glas met frisdrank, bijvoorbeeld Fanta
Woordenschat Tijdens de les wordt het begrip (chemische) reactie aangeleerd. Lesverloop Fase 1: confronteren (1 minuut) De leerkracht laat de leerlingen twee glazen zien met daarin limonade en frisdrank. Hij vertelt de leerlingen dat zij een onderzoek gaan uitvoeren naar verschillende drankjes. Fase 2: verkennen (2 minuten) De leerkracht vraagt de leerlingen wat het verschil is tussen de twee drankjes. Neem bij voorkeur twee dranken die qua kleur en dikte hetzelfde zijn, zodat de leerlingen eerder tot de conclusie zullen komen dat de frisdrank wel bubbels bevat, maar de limonade niet. Fase 3: onderzoek opzetten (5 minuten) De leerlingen hoeven in deze fase geen onderzoek op te zetten. Ze krijgen in groepjes van drie of vier leerlingen een onderzoekswerkblad, waarop de stappen van het onderzoek staan beschreven. In deze fase worden de werkbladen en materialen uitgedeeld. Fase 4: onderzoek uitvoeren (5 minuten) De leerlingen voeren met behulp van het werkblad de proef uit in drie- of viertallen. Fase 5: concluderen (5 minuten) De leerlingen overleggen in groepen van drie of vier leerlingen over de vragen op het werkblad. Zij noteren hun conclusies. Fase 6: presenteren (2 minuten) De leerkracht bespreekt de resultaten van het onderzoek klassikaal na. Eventueel kan de digitale weergave van het werkblad worden ingevuld. Fase 7: verdiepen en verbreden (5 minuten) De leerkracht legt uit dat de belletjes koolzuurgas niet met de hand in frisdrank worden gestopt. Frisdrank wordt gemaakt in fabrieken, waar het koolzuurgas onder hoge druk in de limonade wordt gedaan (Uitleg maak zelf prik, 2004-2019). Eventueel kan de leerkracht een filmpje laten zien over het productieproces van frisdrank (NTR, 2010). Klik hier op het filmpje te openen. Bronnenlijst: Let’s bubble Maak zelf prik. (2004-2019). Verkregen via https://www.proefjes.nl/proefje/031 op 21 maart 2019 NTR. (2010). Priklimonade. Hoe komen de bubbels in je cola? Verkregen via https://schooltv.nl/video/priklimonade-hoe-komen-de-bubbels-in-je-cola/ op 2 april 2019 Uitleg maak zelf prik. (2004-2019). Verkregen via https://www.proefjes.nl/uitleg/031 op 21 maart 2019