TEKSTANALYSE STABAT MATER

TEKSTANALYSE STABAT MATER

Deel Latijn 1 Stabat mater dolorosa iuxta crucem lacrimosa, Dum pendebat filius. Cuius animam gementem Contristatam et dolentem Pertransivit gladius. 2 O quam tristis et afflicta Fuit illa benedicta Mater unigeniti Quae maerebat et dolebat. Et tremebat, cum videbat Nati poenas incliti. 3 Quis est homo qui non fleret, Matrem Christi si videret In tanto supplicio? Quis non posset contristari, Piam matrem contemplari Dolentem cum filio? 4 Pro peccatis suae gentis Vidit Iesum in tormentis Et flagellis subditum. Vidit suum dulcem natum Moriendo desolatum Dum emisit spiritum. 5 Eia mater fons amoris, Me sentire vim doloris Fac ut tecum lugeam. Fac ut ardeatcor meum In amando Christum Deum, Ut sibi complaceam. 6 Sancta mater, istud agas, Crucifixi fige plagas Cordi meo valide. Tui nati vulnerati Tam dignati pro me pati, Poenas mecum divide! 7 Fac me vere tecum flere, Crucifixo condolere, Donec ego vixero. Iuxta crucem tecum stare Te libenter sociare In planctu desidero. Nederlands Naast het kruis, met schreiende ogen Stond de moeder, diep bewogen Toen de Zoon te sterven hing, En haar door het zuchtend harte, Overstelpt van wee en smarten, 't Zevenvoudig slagzwaard ging. O hoe droef, hoe vol van rouwe, Was die zegenrijkste vrouwe, Moeder van Gods ene Zoon! Ach, hoe streed zij! ach, hoe kreet zij, En wat folteringen leed zij, Bij 't aanschouwen van die hoon! Wie, die hier niet schreien zoude, Als hij 't grievend leed aanschouwde, Dat Maria's ziel verscheurt? Wie kan, zonder mee te wenen, Christus' moeder horen stenen, Nu zij met haar zoon hier treurt? Voorde zonden van de zijnen Zag zij Jezus zo in pijnen, En de wrede geselstraf, Zag haar lieve Zoon zo lijden, Heel alleen de doodskamp strijden, Totdat Hij zijn geest hergaf. Geef, o Moeder! bron van liefde, Dat ik voel, wat U zo griefde, Dat ik met U medeklaag. Dat mij 't hart ontgloeit van binnen, In mijn Heer en God te minnen, Dat ik Hem alleen behaag. Heil'ge Moeder, wil mij horen, Met de wonden mij doorboren, Die Hij aan het kruishout leed. Ach, dat ik de pijn gevoelde, Die uw lieve Zoondoorwoelde, Toen Hij stervend voor mij streed. Mocht ik klagen al mijn dagen, En zijn plagen waarlijk dragen, Tot mijn jongste stervenssmart. Met U onder 't kruis te wenen, Met uw rouw mij te verenen, Dat verlangt mijn zuchtend hart.

Deel Latijn 8 Virgo virginum praeclara, Mihi iam non sis amara, Fac me tecum plangere. Fac ut portem Christi mortem, Passioniseius sortem Et plagas recolere. 9 Fac me plagis vulnerari, Cruce hacinebriari Ob amorem filii, Inflammatus et accensus, Per te virgo sim defensus In die iudicii. 10 Fac me cruce custodiri, Morte Christi praemuniri, Confoveri gratia. Quando corpus morietur Fac ut animae donetur Paradisi gloria. Amen. (Alleluia.) Nederlands Maagd der maagden! nooit volprezen, Wil voor mij niet bitter wezen, Laat mij treuren aan uw zij, Laat mij al de wrede plagen, En de dood van Christus dragen, Laat mij sterven zoals Hij. Laat zijn wonden mij doorwonden, Worde ik bij zijn kruis verslonden In het bloed van uwen Zoon. Moge ik in het vuur niet branden, Neem, o Maagd, mijn zaak in handen In het oordeel voor Gods troon. Christus, moge ik eens behalen, Als mijn levenszon gaat dalen, Door uw Moeder, palm en prijs. En als 't lichaam dan zal sterven, Doe mijn ziel de glorie erven Van het hemels paradijs. Amen. (Halleluja)

Hierboven ziet u de volledige tekst van het Stabat Mater. Het origineel gedicht Stabat Mater wordt door componisten vaakin tien of twintig delen opgedeeld. Hierboven heb ik de tiendelige tekst gebruikt en de Nederlandse vertaling aan de rechterkant van de originele tekst geplaatst. Elk deel van dit gedicht rijmt. Zowel in de tiendelige alsook de twintigdelige versie is het middelste deel het gedicht Eja Mater. Wanneer we kijken naar de keuze die zowel Vivaldi als Pergolesi maakt met betrekking tot de tekst is het duidelijk dat ze beide voor de twintigdelige versie kiezen.

Het is zeer opvallend dat Vivaldi binnen zijn Stabat Mater enkel de helft van de delen van het gedicht gebruikt. Ook Pergolesi gebruikt niet de tekst van het volledig gedicht. Hij kiest ervoor om twaalf delen van muziek te voorzien. Het grote verschil tussen beide versies is dat Vivaldi het gedicht niet onderbreekt en dus de tien eerste delen in muziek omzet. Pergolesi daarentegen selecteert twaalf delen die hij op muziek zet. Zo laat hij het achtste deel van het gedicht op het vijfde deel vervolgen. Het is onduidelijk waarom deze keuzes werden gemaakt. Ikkom met mogelijke suggesties wanneer ik dieper inga op de conceptie en opdrachtgevers van beide componisten.