Αποθήκη 9, Τεύχος 1

ΑΠΟΘΗΚΗ ΝΟ.9 Ιστορικό αποτύπωμα της αύρας των ανθρώπων που πέρασαν

Τεύχος 1, Σεπτέμβριος 2011 - www.emthrace.org/apothiki9

2

Αποθήκη Νο 9 - Τεύχος 1, Σεπτέμβριος 2011

Α

ποθήκη Νο 9 γιατί έχει ιστορικά, αρχιτεκτο-

νικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά της πόλης. Κτίριο εγκαταλελειμμένο, στα όρια της κατάρρευσης που επιζητεί μια λύση και προκαλεί την παρέμβαση μας μπρος στον αφανισμό ή τη συνέχεια. Να γκρεμισθεί και να απολεσθεί η ενότητα του γνώριμου τοπίου; Να καταστεί το παρελθόν παρόν με την αποκατάσταση του και τη χρήση του μέσα από μια σύγχρονη έκφραση της πόλης; Μήπως τελικά επιβάλλεται να αναπαλαιωθεί, αποκαθιστώντας σταδιακά την οργανική σχέση του χώρου και να διαφυλάξει την εικόνα της ανάγκης μας ή καλύτερα την ανάγκη της εικόνας μας; Οι χώροι και οι τόποι είναι σημαντικοί, όχι γιατί έτυχε να βρίσκονται εκεί, αλλά γιατί συνδέονται με την ιστορία του τόπου, με τη ζωή των ανθρώπων. Έχουν τα ίχνη και την αύρα των ανθρώπων πού άφησαν στον κύκλο της ζωής τους. Κτίρια δημόσια ή ιδιωτικά, μνημεία που μας είναι τόσο οικεία, αγαπητά, είναι κομμάτια της ψυχής μας, του πολιτισμού μας. «Πολιτισμός δεν είναι οι ρητορείες για το ένδοξο παρελθόν μας, είναι ο σεβασμός που θα δείξουμε σε ό,τι αντιστάθηκε στο χρόνο και απόκτησαν μια ισχνή, έστω συμβολική ταυτότητα μέσα στο χάος της ασημαντότητας που μας περιβάλλει». Αγγελική Γιαννακίδου Ερευνήτρια - Ιδρύτρια του Εθνολογικού Μουσείου Θράκης

Α

γαπητοί φίλοι, Όλοι γνωρίζουμε ότι το Εθνολογικό Μουσείο Θράκης είναι ένας ζωντανός χώρος γνωριμίας με το λαϊκό πολιτισμό της Θράκης, που συνδέει την παράδοση και τη γνώση που εμπεριέχεται σ΄αυτήν, με τον προβληματισμό της σύγχρονης κοινωνίας Η έκδοση του εντύπου(τριμηνιαία) στοχεύει να αποτελέσει συνδετικό κρίκο και ευκαιρία ενημέρωσης των μελών του Σωματείου μας, αλλά και να προβάλλει προς τα έξω τις δραστηριότητες του ΕΜΘ και του Σωματείου Φίλων του, συνέδρια, ημερίδες, εκδηλώσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα κ.ά, ενημερώνοντας έτσι το ευρύ κοινό (και γιατί όχι μελλοντικούς φίλους) για το σημαντικό έργο, συλλογές, ερευνητική δουλειά, εκδόσεις κ.ά., που επιτελείται στο ΕΜΘ. Φιλοδοξεί δε να αποτελέσει βήμα επικοινωνίας και έκφρασης όχι μόνο των φίλων του Μουσείου αλλά και της ευρύτερης κοινωνίας των πολιτών. Θα χαρούμε να έχουμε τα σχόλιά σας, τις προτάσεις σας, τις απόψεις σας που θα βοηθήσουν στον εμπλουτισμό και τη βελτίωση του εντύπου. Το Δ.Σ. του Σωματείου

ΑΠΟΘΗΚΗ Νο 9 Υπεύθυνος έκδοσης: Αδαμίδης Χριστόφορος. Συντακτική Επιτροπή: Γιαννακίδου Αγγέλα, Γκόγκου Γιαννούλα, Αδαμίδης Χριστόφορος, Γκαμαράζη Μαρία, Παπαδοπούλου Μαρία, Παρδαλίδου Παναγιώτα, Δαλκαβούκης, Σωκράτους Βαλεντίνα Δ/ΝΣΗ: 14ης Μαϊου 63 • ΤΗΛ.: 2551036663 • e-mail:info@emthrace.org • www.emthrace.org

Αποθήκη Νο 9 - Τεύχος 1, Σεπτέμβριος 2011

3

Συνέντευξη της Γ.Γ. του ΥΠ.ΠΟ.Τ. Δρ Λίνας Μενδώνη Υπάρχουν σαφείς δυνατότητες πολιτιστικής ανάπτυξης της Ελλάδας. Τι θεωρείται καθοριστικό για την επίτευξη της ανάπτυξης αυτής; Η απάντηση στο ερώτημα εάν υπάρχουν σαφείς δυνατότητες πολιτιστικής ανάπτυξης της Ελλάδας είναι προφανώς θετική. Άλλωστε, δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά όχι μόνον στη χώρα μας και στις κρατικές οντότητες εν γένει, αλλά σε όλες τις ενεργές πολιτισμικές κοινότητες, τις ανθρώπινες ομάδες δηλαδή που ζώντας παράγουν πολιτισμό. Η πολιτιστική ανάπτυξη δεν αποτελεί ένα τεχνοκρατικό πρόγραμμα με ημερομηνία έναρξης και λήξης και χρονοδιάγραμμα υλοποίησης. Πρόκειται για μια διαρκή συλλογική διαδικασία που διατρέχει οριζόντια το σύνολο των δραστηριοτήτων μας, στηρίζεται στα πολιτισμικά κοιτάσματα του παρελθόντος και τροφοδοτείται από τις δράσεις του παρόντος, στοχεύοντας παράλληλα και στο μέλλον. Αυτό βέβαια σημαίνει ότι ο πολιτισμός καλλιεργείται: με όραμα, στρατηγικό σχεδιασμό και εξειδικευμένο προγραμματισμό. Από το κράτος ζητείται η δημιουργία κατάλληλων δομών, η προώθηση καινοτόμων θεσμών, καθώς και η επαρκής χρηματοδότηση για τη στήριξη της λειτουργίας τους- το τελευταίο βέβαια, στο βαθμό που είναι δυνατόν στο σημερινό οικονομικό περιβάλλον. Από την κοινωνία των πολιτών ζητούνται ιδέες, ενδιαφέρον, φροντίδα, κινητοποίηση και συμμετοχή. Αυτά είναι και τα στοιχεία που θεωρώ καθοριστικά. Στην εποχή των περικοπών τι περιθώρια υπάρχουν για τον πολιτισμό; Σε ό,τι αφορά στα περιθώρια που οι αναγκαίες, δυστυχώς, περικοπές αφήνουν για τον πολιτισμό, θα ήθελα να αναφερθώ στο πολιτισμικό απόθεμα που μας κληροδότησαν οι προηγούμενες γενιές, που έζησαν και δημιούργησαν κάτω από συνθήκες στέρησης, προσφυγιάς, πολεμικών και εμφυλίων συρράξεων. Μεγάλο μέρος του προηγούμενου αιώνα σφραγίστηκε από εθνικές τραγωδίες. Ωστόσο, μιλάμε για την άνθηση της νεοελληνικής δραματουργίας και του θεάτρου, τον ελληνικό κινηματογράφο πέρα από τα σύνορα, δύο βραβεία Νόμπελ για την ποίηση της ελληνικής γλώσσας, Έλληνες μουσουργούς και μουσικούς διεθνούς εμβέλειας, την άνοιξη του ελληνικού τραγουδιού, τη δημιουργική πρόσληψη των διεθνών εικαστικών ρευμάτων και την ελληνική εικαστική μεταγραφή και γραφή κ.ο.κ. Η πρόκληση είναι εδώ. Ο καθένας από εμάς καλείται να συμμετάσχει και να ανταποκριθεί. Και σε αυτό θα κριθούμε όλοι, όχι μόνον ως πολιτικοί αλλά και ως πολίτες. Πώς κρίνετε την πολιτισμική πραγματικότητα στην Ελλάδα σήμερα και πώς αυτή επιδρά στη διαμόρφωση της πολιτιστικής ταυτότητας του σύγχρονου Έλληνα; Το ζήτημα της σημερινής πολιτισμικής πραγματικότητας και της επίδρασής της στη διαμόρφωση της νεοελληνικής ταυτότητας είναι πολύπλευρο. Στην Ελλάδα σήμερα συνυπάρχουν όλα. Αυτό καταρχήν είναι κάτι πολύ θετικό, καθώς έχει παρέλθει ο απομονωτισμός του παρελθόντος, τόσο λόγω της πλήρους ένταξής μας στο ευρωπαϊκό και διεθνές γίγνεσθαι, όσο και των δυνατοτήτων που παρέχει η σύγχρονη τεχνολογία. Από κει και πέρα εναπόκειται σε όλους εμάς να επιλέξουμε τι θα αφήσουμε και τι θα κρατήσουμε και θα παραδώσουμε στη συνέχεια ως παρακαταθήκη στα παιδιά μας: ποιο θέλουμε να είναι το επίπεδο της παιδείας μας, το ήθος της δημοκρατίας μας, η ποιότητα της ζωής μας, δηλαδή η ταυτότητα της Ελλάδας και τελικά η δική μας ταυτότητα τον 21ο αιώνα. Ευτυχώς τα τελευταία χρόνια η έννοια της αποκέντρωσης επεκτείνεται και στον τομέα του πολιτισμού. Ποιες δράσεις – ενέργειες στηρίζει στην κατεύθυνση αυτή σήμερα το ΥΠ.ΠΟ.Τ.; Η αποκέντρωση στον τομέα του πολιτισμού δεν είναι φαινόμενο των τελευταίων ετών· έχει περάσει προ πολλού τη νηπιακή της ηλικία, αλλά και τις εφηβικές ανησυχίες. Από τη δεκαετία του 1980, όταν στο πλαίσιο των πρωτοβουλιών του τότε Υπουργείου Πολιτισμού πραγματοποιήθηκαν τα πρώτα, πραγματικά καινοτόμα για την εποχή τους βήματα, έχουν πα-

ρέλθει τρεις δεκαετίες. Στο διάστημα αυτό λειτούργησαν πολλοί νέοι θεσμοί: άλλοι έκλεισαν τον κύκλο τους, άλλοι παραμένουν ενεργοί καθώς εξακολουθούν να ανταποκρίνονται με επιτυχία στα σημερινά αιτήματα, άλλοι μεταλλάσσονται για να αντιμετωπίσουν τις νέες προκλήσεις. Η σύναψη Προγραμματικών Συμβάσεων μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για την πραγματοποίηση συγκεκριμένων έργων είτε στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς είτε σε αυτόν της σύγχρονης πολιτιστικής δημιουργίας ήταν ίσως ένα από τα πλέον πετυχημένα εργαλεία. Η ίδρυση των Δημοτικών Περιφερειακών Θεάτρων ήταν ένα δεύτερο. Η δημιουργία περιφερειακών δομών, είτε πρόκειται για μουσεία περιφερειακής εμβέλειας, όπως για παράδειγμα το Μουσείο του Διδυμοτείχου, ή για πολυδύναμα συνεδριακά και πολιτιστικά κέντρα, όπως αυτό της Κομοτηνής, αποτελεί μια ακόμη πτυχή της αποκεντρωμένης πολιτιστικής πολιτικής. Η υλοποίηση προγραμμάτων για την αποκατάσταση και την ανάδειξη μνημείων τόσο σε αρχαιολογικούς χώρους αρμοδιότητας του ΥΠΠΟΤ όσο και σε ζώντες οικισμούς και ιστορικά κέντρα των πόλεων της περιφέρειας αποτελεί πάγια προτεραιότητα, καθώς συνδέεται άμεσα με την ανάπτυξη του πολιτιστικού τουρισμού και τη δημιουργία πολιτιστικών διαδρομών. Για παράδειγμα, στη Θράκη το ΥΠΠΟΤ έχει πραγματοποιήσει εκτεταμένα έργα στις όμορες αρχαίες πόλεις της Μεσημβρίας, της Ζώνης και της Μαρώνειας, στον τύμβο της Δοξιπάρας, στο ιερό των Μεγάλων Θεών στη Σαμοθράκη, στο κάστρο του Πυθίου, στην Κοσμοσώτειρα Φερών, κ.α. Στο ίδιο πλαίσιο, αυτό δηλαδή της ανάπτυξης του πολιτιστικού τουρισμού, το ΥΠΠΟΤ αναδιοργανώνει τον τομέα της προβολής των φεστιβάλ μέσα από τη δημιουργία ενός πανελληνίου δικτύου φεστιβάλ και την παροχή της δυνατότητας εξ αποστάσεως πληροφόρησης και της αγοράς του εισιτηρίου από τον ενδιαφερόμενο. Το παραπάνω αποτελεί ένα παράδειγμα δράσης για τη συντονισμένη προώθηση του ολοκληρωμένου πολιτιστικού και τουριστικού προϊόντος μιας περιοχής, όσο απομακρυσμένη και εάν είναι γεωγραφικά από το διοικητικό κέντρο. Τι είδους και ποιας κλίμακας υποδομές απαιτούνται για την τουριστική ανάπτυξη της Θράκης; Όπως ήδη ανέφερα, το ΥΠΠΟΤ έχει προχωρήσει από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 στη δημιουργία ενός πλαισίου στρατηγικού σχεδιασμού για την ανάδειξη και προβολή του τουριστικού προϊόντος της Θράκης, ο οποίος συμπεριλαμβάνει τη συντήρηση και ανάδειξη μνημείων και αρχαιολογικών χώρων, την κατασκευή νέων μουσείων και την επανέκθεση παλαιών, τη δημιουργία νέων πολιτιστικών υποδομών και θεσμών και τη μεταξύ τους δικτύωση μέσω πολιτιστικών διαδρομών. Ο σχεδιασμός αυτός υλοποιήθηκε σε μεγάλο βαθμό στο πλαίσιο του Γ΄ΚΠΣ με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. Σήμερα, η δράση μας συνεχίζεται στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ. Στόχος μας είναι η διαφοροποίηση και η ποιοτική αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος, καθώς οι εξειδικευμένες έρευνες καταδεικνύουν ότι οι περιοχές με φυσικό και μνημειακό πλούτο, ενδιαφέρον φυσικό και πολιτιστικό τοπίο και νέα καινοτόμα μουσεία, αποτελούν δυναμικά αναπτυσσόμενους προορισμούς. Κάποια παραδείγματα αναφέρθηκαν παραπάνω. Η αποκατάσταση του τεμένους του Βαγιαζήτ, ενός μοναδικού μνημείου που σώζει τις αρχικές ξυλοκατασκευές του 15ου αιώνα, το οποίο ταυτόχρονα αποτελεί έκφραση του πολυπολιτισμικού χαρακτήρα της περιοχής και της ταραγμένης ιστορίας της, είναι ένα ακόμη παράδειγμα. Τα ευρήματα στη Δοξιπάρα έχουν ήδη δημιουργήσει έναν νέο τουριστικό προορισμό με διεθνή εμβέλεια, καθώς πολλοί από τους επισκέπτες προέρχονται από τη γειτονική Βουλγαρία. Η Θράκη διαθέτει το κατάλληλο κράμα μνημείων, άϋλης κληρονομιάς, σύγχρονης πολιτιστικής δημιουργίας, αλλά και ευρύτερων υποδομών δικτύωσης, όπως η Εγνατία Οδός, ώστε να αποτελέσει έναν αναδυόμενο τουριστικό πόλο. Η ενεργοποίηση, η συμμετοχή και η στήριξη της τοπικής κοινωνίας για την αξιοποίησή τους στο πλαίσιο μιας συλλογικής προσπάθειας θα κρίνει και το αποτέλεσμα.

4

Αποθήκη Νο 9 - Τεύχος 1, Σεπτέμβριος 2011

Χώροι δια βίου μάθησης

Ποιός ο ρόλος ενός μουσείου στην εκπαιδευτική διαδικασία;

Ά

μεσος.! Ο ίδιος ο λόγος ύπαρξής τους συνδέεται άμεσα με την εκπαίδευση , την επικοινωνία και την ψυχαγωγία του κοινού του, όπως αναφέρεται και στο καταστατικό του I.C.O.M. «Μουσείο είναι ένα μη κερδοσκοπικό μόνιμο ίδρυμα στην υπηρεσίας της κοινωνίας και της εξέλιξής της, ανοιχτό στο κοινό, που αποκτά διατηρεί, ερευνά, επικοινωνεί και εκθέτει για σκοπούς μελέτης, εκπαίδευσης και ψυχαγωγίας υλικό-μαρτυρία του ανθρώπου και του περιβάλλοντός του». Στην Ευρώπη αυτό άρχισε να εκδηλώνεται από τον 19ο αιώνα όπου η μουσειοπαιδαγωγική εδραιώθηκε στα μουσεία. Η σύνδεση σχολείου και μουσείου έπρεπε να είναι αμφίδρομη και μια ανακαλυπτική εμπειρία για τους μαθητές αφήνοντάς τους να ερμηνεύσουν βάση των δικών τους εμπειριών την ιστορία που αφηγείται κάθε έκθεμα. Τα μουσεία πλέον είναι ζωντανοί χώροι που προσπαθούν να αποβάλουν τον αποστειρωμένο χαρακτήρα που τους είχε επιβληθεί στη χώρα μας τους τελευταίους 2 αιώνες. Έτσι σήμερα πλέον με εργαλείο τις ευφάνταστες βιωματικές παιδαγωγικές μεθόδους και τις καινούργιες τεχνολογίες, τα παιδιά μπαίνουν σε μια ερευνητική διαδικασία να ανακαλύψουν το παρελθόν ερμηνεύοντας το μέσα από δικές τους εμπειρίες, εμπλουτίζουν έτσι τις γνώσεις τους και ενισχύουν την ιστορική τους σκέψη, συνδέοντας το τοπικό στοιχείο με το παγκόσμιο και το παγκόσμιο με το τοπικό. Μέσα από αυτές τις διαδικασίες ενισχύεται η ατομική και συλλογική τους ταυτότητα και παράλληλα αναπτύσσεται η κριτική τους σκέψη. Αναμφισβήτητα η μουσειακή αγωγή παίζει σημαντικό ρόλο στην εκπαιδευτική διαδικασία και γι αυτόν ακριβώς τον λόγο συνεχίζει και εξελίσσεται με γοργούς ρυθμούς προσφέροντας καινούργια γνώση. Το Εθνολογικό Μουσείο Θράκης συνεχίζει πιστά την πορεία του γύρω από την εκπαίδευση, καθώς από την πρώτη στιγμή είχε ως κεντρικό άξονα την εκπαίδευση. Έτσι και φέτος συμπληρώνοντας δεκαετία λειτουργίας το Μουσείο συνεχίζει να πιστεύει στην σημαντικότητα της υλοποίησης αυτών των δράσεων. Τα προγράμματα του μουσείου σχεδιασμένα από την μουσειοπαιδαγωγό Δρ. Κατερίνα Γιόφτσαλη, και την φετινή ακαδημαϊκή χρονιά θα είναι διαθέσιμα σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, ανανεωμένα, πάντα με βιωματικό χαρακτήρα ευχάριστα, δημιουργικά και εποικοδομητικά. Τον Ιούλιο του 2011 ξεκινήσαμε δύο καλοκαιρινά εργαστήρια. Το πρώτο είχε εικαστικό

χαρακτήρα μιας και είχε να κάνει με την εκμάθηση της τεχνικής κατασκευής χειροποίητης κούκλας με διάφορα υλικά από μια νεαρή εικαστικό την Νατάσα Μανωλίδου σε παιδιά από 8 ετών και άνω. Ταυτόχρονα λειτούργησε και ένα εργαστήρι προσομοίωσης ανασκαφής. Το εύρημα από την ανακάλυψη του έως την έκθεση του, ήταν μια προσπάθεια γνωριμίας των παιδιών με τον κόσμο της αρχαιολογίας και την ευαισθητοποίηση τους προς τους αρχαιολογικούς χώρους αλλά και την ανάπτυξη των δεξιοτήτων των παιδιών ως προς την αποκωδικοποίηση ενός ευρήματος/εκθέματος, και την διαδρομή του από την ανακάλυψη του έως και την έκθεσή του. Τα προγράμματα διήρκεσαν όλο τον Ιούλιο και στο τέλος πραγματοποιήθηκε μια μικρή έκθεση στο μουσείο από τα ευρήματα των μικρών αρχαιολόγων μετά τη διαδικασία συντήρησης. Τα θερινά προγράμματα θα συνεχιστούν και το καλοκαίρι του 2012. Πέρα από τα εκπαιδευτικά προγράμματα που υλοποιούνται στο μουσείο αλλά και σε εξωτερικούς χώρους, κυρίως μνημειακούς, το Εθνολογικό Μουσείο έχει αναπτύξει τα τελευταία χρόνια και δράσεις για παιδιά εκτός σχολικού ωραρίου. Το Δημιουργικό Εργαστήρι του Σαββάτου υιοθετεί κάθε χρονιά μια θεματολογία και δύο Σάββατα το μήνα γίνονται τα εργαστήρια για παιδιά από 5 μέχρι 12 χρονών. Για τη σχολική χρονιά που πέρασε το θέμα ήταν: «Του μουσείου τα παιδιά πριν πεινάσουν...» Μέσα από ένα πρόγραμμα που διήρκεσε ολόκληρη τη φετινή σχολική χρονιά παιδιά ηλικίας από 5 έως και 12 μαγείρεψαν μόνα τους διάφορες συνταγές με μεγάλη επιτυχία και γνώμονα πάντα την δημιουργία σωστών διατροφικών συνήθειων που τόσο σημαντικές είναι για την ευαίσθητη αυτή ηλικία. Κουζίνες του κόσμου και διατροφικές συνήθειες από τα αρχαία χρόνια μέχρι και σήμερα έγιναν θέμα συζήτησης και εξερεύνησης. Δημιούργησαν διαφορετικά και εξωτικά εδέσματα, τα σύγκριναν με την τοπική αλλά και την ελληνική κουζίνα. Μαγείρεψαν φορώντας τις ποδιές τους στρώσανε το τραπέζι, απόλαυσαν τις δημιουργίες τους και τις συζήτησαν. Η συνδρομή, οικονομική και κυρίως ηθική, του Σωματείου Φίλων του Ε.Μ.Θ ήταν καθοριστική στην τελική δράση που διοργανώθηκε τον Ιούνιο στην πλατεία του Φάρου. Φέτος το γενικό θέμα του Δημιουργικού Εργαστηρίου του Ε.Μ.Θ είναι «Ο γύρος του κόσμου». Έχουν επιλεχθεί κάποιες χώρες με αντιπροσωπευτι-

κή κουλτούρα για την ήπειρό τους και έτσι με τους μικρούς μας φίλους θα ταξιδεύουμε μέσα από την μουσική, την ενδυμασία, την γλώσσα, τη διατροφή κτλ κάθε προορισμού. Θα είναι μια περιπέτεια γεμάτη χρώμα, γεύσεις και καινούργιες εικόνες. Σωκράτους Βαλεντίνα

Από το τμήμα Μουσειακής Αγωγής Ε.Μ.Θ.

5

Αποθήκη Νο 9 - Τεύχος 1, Σεπτέμβριος 2011

Εν Επι Δια

δραση

Εκδρομή στην Ίμβρο

Τ

ο τριήμερο του Αγίου Πνεύματος 11,12 και 13 Ιουνίου 2011 εκδρομή οι φίλοι του ΕΜΘ βρεθήκαμε στην Ίμβρο των Θρακικών Σποράδων, στο «Ουράνιο Νησί» όπως την ονομάζουν οι Τούρκοι (αυτό σημαίνει Γκιοκτσέαντα). Από την επίσκεψη, προσκύνημα θα κρατήσουμε στα βάθη της ψυχής μας τα ωραία χωριά της, τα όμορφα τοπία της, την πικρή ιστορία της των τελευταίων δεκαετιών, τη βάναυση αλλοίωση της εικόνος της, τις ανήκουστες αδικίες που υπέστη και υφίσταται μαζί με την Τένεδο, τις συνθήκες κάτω από τις οποίες αναγκάσθηκαν οι κάτοικοί της να ξεριζωθούν και να έλθουν σε διάφορα μέρη της Ελλάδος ή να πορευθούν στα πέρατα του κόσμου: Όσοι δεν έχετε επισκεφτεί την Ίμβρο, να το κάνετε. Και εσείς θα χαρείτε πολύ, και θα δώσετε στους εκεί χαρά πολλή! Ελάτε να γεμίσουν τα πνευμόνια σας από το καθαρό οξυγόνο του βορειοανατολικού Αιγαίου. Να δείτε τη νύκτα τα άστρα μέσα στον καθαρό ιμβριώτικο ουρανό. Να κολυμπήσετε στον Κέφαλο κι όσοι τους αρέσει να κάμουν εκεί ακόμα και σέρφιγκ! Να περπατήσετε στην εξοχή, να πιείτε δροσερό νερό στη Σπηλιά, να προσκυνήσετε στα εξωκκλήσια, πολλά από τα οποία έχουν ήδη αναστηλωθεί «Η Ίμβρος είναι μια ολόκληρη ιστορία, πνοή αιώνων… Ίμβρος είναι το φως του Αιγαίου και τα φωτεινά πρόσωπα των Ρωμιών», είπε ένας καλός Ίμβριος, ο Καθηγητής Δεληκωνσταντής.

Πολιτιστικό Καφενείο

«Δημιουργικότητα, δημιούργημα. Ποιος δικαιούται τον τίτλο του δημιουργού;»

Ε

κδήλωση με προσκεκλημένο ομιλητή τον κ. Μακρή Νίκο, Επίκουρο Καθηγητή Ψυχολογίας Δ.Π.Θ. πλαισιωμένη εικαστικά με έκθεση αντιπροσωπευτικών έργων ντόπιων καλλιτεχνών.

Εθελοντική Αιμοδοσία

Δεν είμαστε μόνο εμείς... Οι φίλοι του ΕΜΘ στο Μουσείο Λαογραφίας και Φυσικής Ιστορίας του Ιεροδιδασκάλου Γ. Κομνίδη στη Ν. Χηλή

Α

πό το υπόγειο του σχολείου Ψαθάδων, το οποίο είχε μετατρέψει σε μουσείο λαογραφικό και ζωολογικό, ο παπαδάσκαλος Γιώργης Κομνίδης μετέφερε τα εκατοντάδες αντικείμενα λαογραφίας και φυσικής ιστορίας στο ισόγειο του σπιτιού του στη Ν. Χηλή (Θερμοπυλών 8 – προς καφέ Ορίζοντας). Εκεί ο επισκέπτης, μπορεί να θαυμάσει θηλαστικά, ερπετά και πτηνά από το θρακικό χώρο, έμβρυα ανθρώπων και ζώων σε γυάλες με φορμόλη, σκεύη οικιακά, αντικείμενα οικοτεχνίας, απολιθωμένα δέντρα, σταλακτίτες, ορυκτά και μεταλλεύματα, νομίσματα και άλλα αντικείμενα, που με πάθος συλλέγει από το 1962. Για την ανιδιοτελή και πολύτιμη προσφορά του ο πατέρας Κομνίδης έχει τιμηθεί το 1980 από την Ακαδημία Αθηνών, το 1975 από τον υπουργό Πολιτισμού Κ. Τρυπάνη, από το υπουργείο Παιδείας και από πολλούς άλλους φορείς και σωματεία. Τηλέφωνα επικοινωνίας: 25510-39863 & 6944546838 http://mouseio-evrou.site.gr

Επίσκεψη στο Μικρό Διάκοσμο του Γιάννη Βουλτσίδη

Μ

ια ξεχωριστή εμπειρία έζησαν οι φίλου του ΕΘΜ στο Μικρό Διάκοσμο του κ. Γ. Βουλτσίδη στον Ίμερο Ροδόπης, στις 17 Αυγούστου, όπου παρακολούθησαν ένα δρώμενο για την αρχαία τραγωδία με τον Γ. Χρονά και απόλαυσαν μουσική εμπνευσμένη επίσης από την αρχαία τραγωδία.

Οι φίλοι του Εθνολογικού Μουσείου Θράκης σε συνεργασία με το Σύλλογο Εθελοντών Αιμοδοτών Αλεξ/ πολης και τo Κέντρο αιμοδοσίας του Νοσοκομείου, το Σάββατο 18 Ιουνίου βρέθηκαν κοντά στο συνάνθρωπο, δίνοντας λίγο αίμα, ειδικά τώρα το καλοκαίρι, που οι ανάγκες για αίμα είναι πολύ μεγαλύτερες.

6

Αποθήκη Νο 9 - Τεύχος 1, Σεπτέμβριος 2011

Μνήμη και πολιτισμός

Σ

τις κοινωνικές επιστήμες είναι εδώ και δεκαετίες παγιωμένη η αντίληψη ότι η μνήμη δεν είναι μια «ουδέτερη» διαδικασία. Αντίθετα, φαίνεται να είναι καθορισμένη συλλογικά και κοινωνικά: οι άνθρωποι θυμούνται το παρελθόν τους με συλλογικό τρόπο, μέσα δηλαδή από κοινές εμπειρίες, και ταυτόχρονα με κοινωνικά καθορισμένα κριτήρια, στο πλαίσιο με άλλα λόγια της εκάστοτε κοινωνικής ομάδας μέσω της οποίας βιώνουν αυτές τις κοινές εμπειρίες. Το αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας είναι η μνήμη για το παρελθόν να μην είναι ενιαία. Έτσι, το «τι έγινε» στο παρελθόν μετατρέπεται σε επιλεκτική αναπαράσταση φιλτραρισμένη μέσα από την ιδιαίτερη οπτική της κάθε ομάδας, και οι αναπαραστάσεις αυτές φτάνουν κάποτε σε σημείο να συγκροτούν συγκρουσιακά μεταξύ τους αφηγήματα. Μιλούμε τότε για «διαιρεμένη μνήμη», ένα φαινόμενο αρκετά συχνό, όταν ανακαλούμε στο παρόν σημαντικά γεγονότα του παρελθόντος, καθοριστικά για τον προσανατολισμό των κοινωνικών ομάδων στο παρόν. Η έννοια του «αφηγήματος» είναι εδώ ευρύτερη από εκείνη που συνήθως αποδίδουμε στη λέξη στον τρέχοντα λόγο. Ως «αφήγημα» νοείται κάθε μορφή δημοσιοποίησης της μνήμης του παρελθόντος -ή αλλιώς κάθε μορφή «δημόσιας μνήμης»όπως προφορικές αφηγήσεις, απομνημονεύματα, αρχειακό υλικό και ιστορικά κείμενα, λογοτεχνικά έργα και γενικότερα καλλιτεχνήματα, μνημεία, μουσεία κ.λπ. Πρόκειται για τους λεγόμενους «μνημονικούς τόπους», οι οποίοι σε μεγάλο βαθμό καθορίζουν όχι μόνο τον τρόπο με τον οποίο οι μεταγενέστεροι θυμούνται, αλλά εντέλει «ανακατασκευάζουν» την ίδια

την εικόνα του παρελθόντος στο παρόν. Με δεδομένο, όμως, ότι αυτοί οι «μνημονικοί τόποι» συνιστούν κατά κανόνα προϊόντα πολιτισμού, θα μπορούσε κανείς να πει ότι σε τελική ανάλυση ο ίδιος ο πολιτισμός μιας κοινωνίας συγκροτείται στη βάση της μνήμης για το παρελθόν της, μιας μνήμης διαφοροποιημένης, επιλεκτικής και κάποτε συγκρουσιακής. Άλλωστε, όπως έχει ήδη επισημανθεί από τους κοινωνικούς ανθρωπολόγους, ο πολιτισμός (culture) «δεν είναι κάτι για το οποίο ομιλούμε, αλλά μια θέση μέσα από την οποία ομιλούμε». Και ακριβώς για το λόγο αυτό είναι που χρησιμοποιούμε τον όρο «culture», ο οποίος επιδέχεται πληθυντικό αριθμό, προκειμένου να περιγράψει τις διαφορετικές οπτικές γωνίες πρόσληψης και χρήσης του παρελθόντος. Οι σκέψεις αυτές, αν και αποσπασματικές και κάπως αφοριστικά διατυπωμένες, όπως κατ’ ανάγκη συμβαίνει κάθε φορά που κάποιος επιχειρεί να εκφραστεί με συντομία, δεν έχουν άλλο στόχο από το να προβληματίσουν και να προκαλέσουν μια ευρύτερη συζήτηση μεταξύ των φορέων εκείνων που ασχολούνται με τον πολιτισμό. Κι αυτό, γιατί όσο περισσότερο αποκτούμε συνείδηση των μηχανισμών της κοινωνικής παραγωγής του πολιτισμού, τόσο περισσότερο ο ίδιος ο πολιτισμός γίνεται αφετηρία κατανόησης του «εαυτού» και του «άλλου» και εν τέλει μέσο συνεννόησης και συνύπαρξης παρά αντιπαράθεσης και κοινωνικού ανταγωνισμού. Βασίλης Δαλκαβούκης, Λέκτορας Εθνογραφίας – Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης

Ferrum vicit aurum* ή μήπως όχι πάντα

Ε

ίναι λίγο έως πολύ αποδεκτό, ότι οι σύγχρονες κοινωνίες είναι πλέον πολύ πιο ευάλωτες στον οικονομικό πόλεμο. Είναι άραγε ένα απλό σημείο των καιρών ή ένα τρωτό σημείο το οποίο οι ίδιες αποκάλυψαν στους πιθανούς κυνηγούς τους; Τον τελευταίο μισό αιώνα η Ευρώπη βίωσε ένα ξέφρενο και συνάμα ζηλευτό ρυθμό ανάπτυξης και ευημερίας. Δεν είναι τυχαίο ότι το μέρος του κόσμου που δεν ήταν δεμένο στο άρμα της ανάπτυξης αυτής, τολμούσε να δηλώνει αυτάρκες και ικανοποιημένο από τη βιοθεωρία, φιλοσοφία και πολιτιστική υπόσταση του, αλλά δεν τολμούσε να μην ζηλεύει την ευμάρεια και υπερπληθώρα διαθέσιμων υλικών αγαθών. Η πληθώρα αυτή κάλυψε τις ανάγκες ενώ η κοινωνία έλαβε την απαιτούμενη ώθηση για να εξελιχθεί υιοθετώντας αλλά και δημιουργώντας καινά ήθη και έξεις μέσα από την νέα τάξη πραγμάτων. Ατυχώς σε κοινωνικό επίπεδο ανέκυψε ένας ιδιότυπος συσχετισμός που οδήγησε σε....... παρεξήγηση. Η ευμάρεια κατέστησε την δυνατότητα σπατάλης εχέγγυο και απόδειξη. Απόδειξη αφοσίωσης και εχέγγυο πραγματιστικής ασφάλειας για το μέλλον, το όσο πιο ακριβό δώρο! Πολλά λεφτά, σίγουρη ευτυχία! Σε μια κοινωνία λοιπόν που μεγάλο μερίδιο των ανθρώπινων σχέσεων είναι δομημένο σε αυτή τη βάση, ο πλούτος καθίσταται εθιστική ανάγκη και η έλλειψή του καταστροφή. Μια

καταστροφή που εκτείνεται όχι μόνο στον τομέα της κάλυψης υλικών αναγκών πραγματικών ή επίπλαστων αλλά μιας στέρησης που απειλεί το ίδιο μας το “είναι”, το τόσα χρόνια βασισμένο στην αρχή του καταναλώνω άρα αγαπώ και αγαπιέμαι. Σήμερα λοιπόν ο εθισμός μας στην υπέρμετρη “αποδεικτική” κατανάλωση είναι και ο Δούρειος Ίππος της ευημερίαςευτυχίας μας . Ο Χρυσός ή η απειλή έλλειψής του μας αλώνει όχι μόνο στο προφανές επίπεδο αλλά και σε ένα βαθύτερα υπαρξιακό. Οι κοινωνίες μας είναι λοιπόν πολλαπλά ευάλωτες όχι στον «σίδηρο» των Ρωμαίων αλλά στην ιδιότυπη εξάρτηση τους από τον χρυσό. Μήπως είναι καιρός να ρίξουμε μια ματιά στην ουσία των πραγμάτων και να σπάσουμε κάποια από τα δεσμά που εμείς οι ίδιοι πλέξαμε εγκλωβίζοντας τους εαυτούς μας; Βέβαια δεν μιλάμε για επιστροφή στην εκ των ενόντων κάλυψη των αναγκών που «φευ» μακάρι να μην ξαναζήσουμε, αλλά στην εκτίμηση των προσφερόμενων και τον σεβασμό τους που σιγά σιγά θα μας κάνει πιο ολιγαρκείς και αληθινούς. *Ο σίδηρος νικά τον χρυσό

Χριστόφορος Αδαμίδης Φιλόλογος

7

Αποθήκη Νο 9 - Τεύχος 1, Σεπτέμβριος 2011

Mουσεία: να συναντηθούμε με την κοινωνία

T

ην επισκεψιμότητα ενός μουσείου κατ αρχάς, καθορίζει η σημασία των εκθεμάτων, ως σπαράγματα ζωής και το ενδιαφέρον των επισκεπτών προς αυτά. Η ποιότητα της υλικής τους παρουσίας είναι αυτή που ασκεί την έλξη στους επισκέπτες και τους ωθεί να μπουν στον διαφορετικό χωροχρόνο, αυτόν από τον οποίο προέρχονται τα αντικείμενα, καθώς και στην εκθεσιακή λογική του μουσείου. Η στείρα πληροφόρηση και από τους πλέον ειδικούς του είδους, φαίνεται ότι δεν μπορεί να λειτουργήσει έτσι ώστε η επαφή αυτή με τον διαφορετικό χωροχρόνο να γίνει μύηση και εμπειρία. «Η αφύπνιση των κοινωνικών ομάδων σε όλο τον κόσμο για την αξία της πολιτιστικής κληρονομιάς» η εξέλιξη της επιστήμης της ιστορίας της μουσειολογίας, της κοινωνιολογίας, της ανθρωπολογίας καθώς και οι σύγχρονες παιδαγωγικές θεωρίες σε θέματα μάθησης, σκέψης και ερμηνείας επηρέασαν γενικότερα τα μουσεία, την εκπαιδευτική και επικοινωνιακή τους πολιτική. Τα σύγχρονα μουσεία δεν ενδιαφέρονται αποκλειστικά και μόνο για τη συντήρηση, τη μελέτη και την ανάδειξη των συλλογών τους, αλλά παράλληλα για την αξιοποίηση των συλλογών τους προς όφελος της κοινωνίας.

Έτσι, τα σύγχρονα μουσεία προσπαθούν να εξασφαλίσουν την συνεχή δημιουργική εμπλοκή των επισκεπτών, «καλώντας τους να προσεγγίσουν και να αξιοποιήσουν τις συλλογές τους σύμφωνα με τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα και επιδιώξεις τους και να τα ερμηνεύσουν για να δομήσουν αντίστοιχες εικόνες, γνώσεις, συναισθήματα, εμπειρίες και σκέψεις». Τους καλούν μέσα από διάφορους τρόπους διάδρασης να συνδιαλαγούν με τα αντικείμενα και τις συλλογές και να αναπτύξουν μια ζωντανή σχέση με το περιεχόμενο του μουσείου. Έτσι τα Μουσεία πρέπει να είναι πλέον χώροι κίνησης, χρωμάτων, μυρουδιών, μουσικής, που κινητοποιούν όλες τις δυνατότητες, πνευματικές και ψυχικές και τα καθιστούν χώρους ευρείας παιδείας και ψυχαγωγίας. Η συμμετοχή διαφορετικών κοινωνικών ομάδων σε εκπαιδευτικές, πολιτιστικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές δράσεις εξασφαλίζουν τον διάλογο και την πολυφωνία που οδηγεί στην ουσιαστικότερη μάθηση με στόχο την επαναδιαπραγμάτευση του παρελθόντος και την αξιοποίηση του για το μέλλον. Αγγελική Γιαννακίδου Ερευνήτρια - Ιδρύτρια του Εθνολογικού Μουσείου Θράκης

Διαγωνισμός συγγραφικής και καλλιτεχνικής ικανότητας «Πως ονειρεύομαι το τέλειο δωμάτιο» Με αφορμή την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς η COCO-MAT προσκαλεί τους μικρούς της φίλους να φανταστούν πως ονειρεύονται το ιδανικό δωμάτιο: Γεμάτο ζωγραφιές και παιχνίδια, ή με άπλετο χώρο για να παίζουν μπάλα; Με ένα μεγάλο κρεβάτι και πουπουλένιο πάπλωμα για ύπνο και χουζούρι ή με ένα μεγάλο γραφείο για διάβασμα και ζωγραφική; Όπως και να φαντάζονται το δωμάτιο τους τα παιδιά, τους δίνεται η ευκαιρία να μοιραστούν τις ιδέες τους με τους μεγάλους και να κερδίσουν δώρα COCO-MAT συμμετέχοντας στο διαγωνισμό. Βραβεία Όλοι οι συμμετέχοντες στο διαγωνισμό κερδίζουν αναμνηστικά δώρα COCO-MAT. Κάθε κατάστημα θα αναδείξει έναν νικητή που θα λάβει δώρο ένα από τα πάνινα παιχνίδια COCO-MAT, ενώ στη συνέχεια, ανάμεσα στους νικητές των καταστημάτων θα επιλεγούν τρεις μεγάλοι νικητές που θα κερδίσουν διανυκτερεύσεις σε ξενοδοχεία 5 αστέρων για τους ίδιους και τις οικογένειές τους. Όροι Διαγωνισμού Ο διαγωνισμός θα διαρκέσει από τις 12 Σεπτεμβρίου 2011, έως τις 31 Οκτωβρίου 2011. Δεκτές θα γίνονται οι συμμετοχές παιδιών ηλικίας 7 έως 12 ετών. Για τη συμμετοχή τους τα παιδιά θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν ένα τετράδιο COCO-MAT, το οποίο μπορούν να προμηθευτούν σε όλα τα καταστήματα COCO-MAT. Για να είναι έγκυρη η συμμετοχή τους θα πρέπει να επιστρέψουν το τετράδιο σε ένα κατάστημα COCO-MAT έως τις 31 Οκτωβρίου. Στο οπισθόφυλλο θα πρέπει να επισυναφθεί υπεύθυνη δήλωση του γονέα ή ασκούντος τη γονική μέριμνα ότι συναινεί στη συμμετοχή του παιδιού στο διαγωνισμό. Υπεύθυνη δήλωση μπορεί να προμηθευτεί κανείς μαζί με το τετράδιο από τα καταστήματα COCO-MAT.

8 Προσεχείς δράσεις

Σεπτέμβριος – Νοέμβριος 2011 Σειρά εκδηλώσεων και δράσεων με θέμα «Το Βυζάντιο στο χώρο και στο χρόνο»: ■ 22/10/2011 Μαριάννα Κορομηλά . «Το Βυζάντιο, το ελλαδικό κράτος και εμείς» ■ 27-30/10/2011 Ταξίδι στην Κωνσταντινούπολη. Γνωρίστε την τοπογραφία της, επισκεφτείτε μνημεία σημαντικά αλλά εν πολλοίς άγνωστα, μέσα από τα μάτια και τη γνώση της εξειδικευμένης ξεναγού Κατερίνας Πρόκου. Συμμετοχή στο τηλ.: 25510-36663

Αποθήκη Νο 9 - Τεύχος 1, Σεπτέμβριος 2011

Το πωλητήριο του Μουσείου Τα αντικείμενα του πωλητηρίου του Ε.Μ.Θ. χρηστικά ή διακοσμητικά είναι μοναδικά, ανταποκρίνονται στην σύγχρονη αισθητική και δηλώνουν το στίγμα του τόπου στον αποδέκτη. Μια προσιτή πολυτέλεια με ιστορία. www.emtrace.org/shop Τα έσοδα του πωλητηρίου ενισχύουν τις πολιτιστικές και εκπαιδευτικές δράσεις του μουσείου.

Πολιτιστικό Καφενείο ■Α φιέρωμα στα 100 χρόνια από τη γέννηση του Ελύτη, ποιητικές βραδιές σε συνεργασία με το ΔΠΘ, τμήμα Ελληνικής Φιλολογίας ■ Μια βραδιά με εικόνες και αφηγήσεις από την Ίμβρο.

Γίνε και εσύ μέλος Με την εγγραφή σου στο Σωματείο Φίλων του Ε.Μ.Θ συμμετέχεις στην διάσωση της ιστορικής μνήμης και της προβολής του τόπου σου. Έχεις ελεύθερη είσοδο στις Εκθέσεις Ενημέρωση για τις εκδηλώσεις του Σωματείου και του Μουσείου Έκπτωση 10% στο Πωλητήριο

Θερμές Ευχαριστίες στους δωρητές – χορηγούς του Μουσείου Ευσταθιάδου Χρυσούλα / Τζιαμπάζη Μόρφω / Κυριαζίδη Δημήτρη / Κουρτέση Δήμητρα Κουρτέση Στέλλα / Κουρτέση Μαρία / Κλειτσιώτη Απόστολο / Ματζάρη Καλλιόπη / Ξανθούλη Δημήτρη

Δημιουργικό Εργαστήρι Ε.Μ.Θ.

Ελάτε να ταξιδέψουμε στον κόσμο μέσα από τη μουσική, την ενδυμασία, τη γλώσσα, τη διατροφή. Θα είναι μια περιπέτεια γεμάτη χρώμα, γεύσεις και καινούργιες εικόνες.

Προτροπές

Η

ενεργή παρουσία μας σε μουσεία και η συμμετοχή μας σε πολιτιστικές δράσεις ενισχύουν τη συλλογική μας ταυτότητα, μας δίνουν το δικαίωμα να διεκδικήσουμε την προβολή και την ανάπτυξή του τόπο μας. Προσφέρετε εθελοντική εργασία, συμμετέχετε ενεργά στις δραστηριότητες της νέας περιόδου. χαρίστε ή να δανειστείτε ένα βιβλίο στα πλαίσια της δράσης του Σωματείου «Χάρισε και δανείσου κι εσύ ένα βιβλίο», καταθέστε τις προτάσεις σας στο blog του μουσείου στην ηλεκτρονική διεύθυνση www. emthrace.org/blog. Η επιδίωξη του ιστολογίου του Ε.Μ.Θ., είναι να διαμορφωθεί ένα γόνιμο πεδίο κατάθεσης και ανταλλαγής ιδεών, ένα δίκτυο επικοινωνίας ανάμεσα σε όλα τα άτομα, τις κοινωνικές ομάδες και τους φορείς που ενδιαφέρονται για την ιστορία και τον πολιτισμό της Θράκης καθώς και για το σύγχρονο πολιτιστικό γίγνεσθαι.