Αποθήκη 9, Τεύχος 2

Καλή Χρονιά Χρόνια Πολλά Καλή Χρονιά Χρόνια Πολλά Καλή Χρονιά Χρόνια Πολλά Καλή Χρονιά

ΑΠΟΘΗΚΗ ΝΟ.9 Ιστορικό αποτύπωμα της αύρας των ανθρώπων που πέρασαν

Τεύχος 2, Δεκέμβριος 2011 - www.emthrace.org/apothiki9

2

Αποθήκη Νο 9 - Τεύχος 2, Δεκέμβριος 2011

Tα Χριστούγεννα του «φαίνεσθαι» και του «είναι»

Τ

α φετινά Χριστούγεννα μοιάζουν να είναι σημαδιακά. Όχι μόνο γιατί θα ανάψουν λιγότερα λαμπιόνια, όχι μόνο γιατί βλέπουμε τις στρατιές των ανέργων και των άστεγων ή τις ουρές των πεινασμένων και των μεταναστών που ψάχνουν ¨στα σκουπίδια για ζωή¨ ούτε γιατί πολλοί φίλοι και γνωστοί κλείνονται με αξιοπρέπεια στον εαυτό τους, αλλά γιατί φαίνεται να παρακολουθούμε το τέλος μας, σαν σε ένα φτηνό σήριαλ. Ένα σήριαλ που παρακολουθείται, από πολλούς με σιωπηλή αποδοχή και απάθεια βουβή. Η μόνη ελπίδα, το πνεύμα των ημερών- η αναστήλωση της αγοράς, για να συντηρήσουμε την κοινωνική μας πρόσοψη. Να κρατήσουμε την εικόνα μιας ζωής που οι αξίες μετριούνταν σε τετραγωνικά, καταναλωτική άνεση και ανανεώσιμες πηγές πλουτισμού με τις ηθικές μας αναστολές, απενεργοποιημένες από την ηδονή της κατανάλωσης. Όλοι έγιναν αντίπαλοι, η επιθετικότητα βαφτίστηκε υπεράσπιση δικαιωμάτων και ο σεβασμός προς τον εαυτό μας και τους άλλους έφτασε σήμερα να διατηρείται με μεγάλη προσπάθεια. Φορέσαμε το προσωπείο του νεοπλουτισμού και σήμερα έντρομοι διαπιστώνουμε ότι αυτό τελικά απορρόφησε το πρόσωπο μας, την ουσία, την αλήθεια της ύπαρξή μας. Ναι είναι σημαδιακά αυτά τα Χριστούγεννα καθώς διαπιστώνουμε ότι και το δημοκρατικό δικαίωμα όλων των ανθρώπων, το δικαίωμα της κοινωνικής αλληλεγγύης, γκρεμίστηκε βίαια μαζί με την πρόσοψη της βουλιμικής μας κοινωνίας. Ποτέ τέτοιες μέρες δεν σκεφτόμασταν το τέλος, γιατί πάντα νοιώθαμε μια εφηβική ανάταση και ένα φως, που μας έσπρωχνε στην ελπίδα. Μετέωροι, ευχόμαστε να είχαμε έναν άλλο σκοπό στη ζωή μας πέρα από τα τη λογική της αγοράς και τα

εγκόσμια. Κάτι άλλο που θα λειτουργούσε σαν ασπίδα και θα μπορούσε να τονώσει την αξιοπρέπεια και τη υπερηφάνεια μας, να επαναφέρει το συναίσθημα, το χάδι, την ανθρωπιά την αγάπη που είναι και το μήνυμα των ημερών. Ακόμη και αν δυσπιστούσαμε στη Θρησκεία αυτό δεν μας εμπόδιζε να συγκινούμαστε από τα Χριστιανικά μηνύματα της ειρήνης της ελπίδας της αγάπης να ποθούμε κάτι πέρα και πάνω από τις μικρές επιθυμίες που έδιναν νόημα στη ζωή μας. Μέσα στην φρενίτιδα της εμπορευματοποίησης αναζητήσαμε την εμψύχωση στην κατανάλωση των κοινωνικών φό μπιζού. Αυτά τα σημαδιακά Χριστούγεννα ας προσπαθήσουμε να εμψυχωθούμε από τους συμβολισμούς του δένδρου, η την ομορφιά ενός ορατορίου η τις οικογενειακές παραδόσεις που σταθεροποιούν αυτήν την ομαδική αίσθηση της οικογένειας, αυτό το συναισθηματικό κουκούλι, όπου τα άτομα προστατεύονται συναισθηματικά όταν κινδυνεύουν. Ας εμψυχωθούμε από τη συμμετοχή μας στα ήθη τα έθιμα και τις τελετουργίες όπου η επανάληψή τους προσφέρει μια καθησυχαστική δομή στη ζωή μας, που αποτελούν δύναμη ψυχής που ζεσταίνουν την καρδιά και ενθαρρύνουν την αγάπη για την ανθρωπότητα. Να γίνουμε πιο γενναιόδωροι όχι σε χρήμα, αφού δυστυχώς η ευτυχώς δεν έχουμε - αλλά σε χρόνο και να βρούμε τη γλώσσα που μας εμπνέει αυτή της αλληλεγγύης, της συλλογικότητας να πάμε στο σημείο που χάσαμε το δρόμο και από εκεί να προχωρήσουμε πάλι όπως λέει ο Ντομίγκο στη Νοσταλγία του Ταρκόφσκυ. Αγγελική Γιαννακίδου Ερευνήτρια - Ιδρύτρια του Εθνολογικού Μουσείου Θράκης

ΑΠΟΘΗΚΗ Νο 9 Υπεύθυνος έκδοσης: Αδαμίδης Χριστόφορος. Συντακτική Επιτροπή: Γιαννακίδου Αγγέλα, Γκόγκου Γιαννούλα, Αδαμίδης Χριστόφορος, Γκαμαράζη Μαρία, Παπαδοπούλου Μαρία, Παρδαλίδου Παναγιώτα, Τζιτζιλής Σιδέρης, Κανάριος Σταύρος, Σωκράτους Βαλεντίνα, Καραβόλτσιος Δημοσθένης, Πρεπούδη Λαμπρινή Δ/ΝΣΗ: 14ης Μαϊου 63 • ΤΗΛ.: 2551036663 • e-mail:info@emthrace.org • www.emthrace.org

3

Αποθήκη Νο 9 - Τεύχος 2, Δεκέμβριος 2011

Ο ρόλος των «Φίλων» των Μουσείων... Τα Μουσεία, πολυδύναμοι πυρήνες ανθρώπινων κοινωνιών, με συσσωρευμένη γνώση και εμπειρίες ζωής, μπορούν ευκολότερα να πραγματώνουν την ευρύτερη αποστολή τους, όταν ενισχύονται από την συνδρομή, ηθική και υλική όλων εκείνων που αναγνωρίζουν την ποιότητα του έργου τους. Ένα τέτοιο ρόλο καλούνται να επιτελέσουν οι «Φίλοι», εκδηλώνοντας έμπρακτα την αγάπη και τα συναισθήματά τους με την, κατά το δυνατό, εξασφάλιση πόρων για την εκπλήρωση της μουσειακής αποστολής προς την κοινότητα. Σκοπός άλλωστε όλων των Σωματείων των «Φίλων» όπως προκύπτει από την μελέτη των σχετικών καταστατικών είναι πάντοτε «η ηθική και υλική ενίσχυση και συμπαράσταση» του συγκεκριμένου Μουσείου που επιλέγεται κάθε φορά. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσα από διάφορους τρόπους, όπως την ανάπτυξη πολιτιστικών δραστηριοτήτων, διοργάνωση διαλέξεων, μουσικών εκδηλώσεων, ταξιδιών, εθελοντικής προσφοράς σε επιμέρους εργασίες, φιλικών τακτικών

συγκεντρώσεων που ενδυναμώνουν, εκτός των άλλων, και την σύσφιγξη των δεσμών ανάμεσα στους ανθρώπους, με επίκεντρο παντοτε το Μουσείο. Η συνεργασία και η ανταλλαγή κοινών προβληματισμών, ανάμεσα σε «Φίλους» διαφορετικών Μουσείων νομίζω ότι θα μπορούσε να αποτελέσει ένα επιπλέον βήμα, αφού οι στόχοι και τα προβλήματα είναι συνήθως κοινά. Θα έδινε μάλιστα την ευκαιρία σε τακτά χρονικά διαστήματα, π.χ. μία φορά τον χρόνο, να επιδιώκονται συναντήσεις που θα συνδυάζονται, παράλληλα, με ποικίλες άλλες εκδηλώσεις, όπως επίσκεψη αρχαιολογικών τόπων, εκθέσεων κ.λπ. Με θερμούς χαιρετισμούς προς όλα τα μέλη του "Εθνολογικού Μουσείου Θράκης, Αγγελική Γιαννακίδου". Καθηγήτρια Κατερίνα Κορρέ-Ζωγράφου Αντιπρόεδρος των Φίλων του Μουσείου Μπενάκη

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι αφήγησης της ιστορίας ενός τόπου Της Ελεωνόρας Σκουτέρη-Διδασκάλου Κοινωνικής ανθρωπολόγου.Α.Π.Θ

Τ

ο τοπικό λαογραφικό μουσείο είναι ένας τρόπος ιστορικής αφήγησης αλλά και ένας τόπος όπου λειτουργείται, δηλαδή πράττεται η τοπική μνήμη. Ως τέτοιος τόπος πρέπει όχι μόνο να είναι αλλά και να γίνεται στην πράξη τόπος μνήμης και μάθησης. Αν όχι για κάποιον άλλο λόγο, επειδή το τοπικό μουσείο τρέφει τη συλλογική μνήμη, όπως ωραία το είχε γράψει η Αλκη Κυριακίδου- Νέστορος, που προειδοποιούσε πως αυτού του είδους το μουσείο δεν πρέπει να είναι απλώς ένας χώρος με μόνιμα εκθέματα σαν απολιθώματα, αλλά να λειτουργεί ως οργανισμός που ζει για να εξωτερικεύει τη συλλογική μνήμη και να τροφοδοτεί τον εγκέφαλο της κοινότητας: της ιδιαίτερής (μας) πατρίδας. Με άλλα λόγια, το τοπικό Μουσείο, όχι μόνον υπάρχει ως εικόνα της κοινότητας, αλλά και παράγει και αναπαράγει την εικόνα η, σε κάποιες ευτυχείς συγκυρίες, εικόνες της κοινωνικής συνοχής της κοινότητας Ασφαλώς υπάρχουν διάφοροι τρόποι για την αφήγηση της ιστορίας ενός τόπου, υπάρχουν άλλοι τόσοι, έως και περισσότεροι, για να δημιουργηθεί ένα τοπικό μουσείο που να λέει ιστορίες για τον τόπο. Ο ι τρόποι αυτοί ακόμη και αν μοιάζουν στοιχειώδης η απλοϊκοί, ούτε εύκολοι είναι ούτε αυτονόητοι. Όμως όποια μορφή και αν πάρει αυτή η προσπάθεια, είτε αυτή παραμείνει κυρίαρχο έργο των ανθρώπων του τόπου ίσα με την ολοκλήρωσή του είτε στηριχθεί στην αποτελεσματική συνεργασία με ειδικούς είτε μεταβιβαστεί εξ ολοκλήρου στα χέρια τους, οι διαδικασίες που ακολουθούνται και απαιτούνται για την δημιουργία ενός τέτοιου Μουσείου συνεπάγονται διαδοχικές μεταμορφώσεις που έχουν συνέπειες για τον τοπικό πολιτισμό(και όχι μόνο), αφού προσδιορίζουν την μορφή που θα πάρει στο εξής η σχέση του τόπου και των ανθρώπων του με την παράδοση. Πράγματα που μέχρι προχθές χρησιμοποιούνταν και μόλις χθες πετάχτηκαν ως άχρηστα η παραμερίστηκαν ως σαβούρα, αναγνωρίζονται,

συλλέγονται γίνονται αντικείμενο πραγμάτευσης και μετασχηματίζονται σε μουσειακά κομμάτια και εκθέματα. Κάποια άλλα κρατιούνται κλειδαμπαρωμένα σε πιο ιδιωτικούς τόπους οικιακής νοσταλγίας όπου κατατίθενται ως φυλακτήρια της οικογενειακής μνήμης και της ατομικής ταυτότητας. Σ αυτήν την διαντιδραστική διαδικασία που συνεπάγεται από τη μια μεριά την επανοικειοποίηση των «καναγκιουρίσιων» η των απλώς «άχρηστων πια» πραγμάτων και, από την άλλη, την κοινωνικοποίηση της ιδιωτικότητας των «πολύτιμων» η των «κειμηλίων», είναι σημαντικό να κρατηθεί η αναγνωρισημότητα των αντικειμένων και η κατανόηση των χρήσεών τους, έτσι ώστε να επιτευχθεί η εκθεσιακή τους αναγνωσιμότητα. Αυτό ισχύει ειδικότερα στα τοπικά λαογραφικά μουσεία όπου η έκθεση πρέπει να ερεθίζει πολλαπλά την ιστορική μνήμη: να συγκινεί τη συλλογική ταυτότητα, γιατί απευθύνεται κατά κύριο λόγο στους ανθρώπους του τόπου, σε όσους και όσες τον κατοικούν και τον κάνουν να υπάρχει ως τόπος ξεχωριστός στο χρόνο και στο χώρο, αλλά και σε εκείνους που επανακάμπτουν στις ρίζες και τα ριζώματά τους όμως και να συστήνει τον τόπο στους επισκέπτες του παρακινώντας τους να τον γνωρίσου. Όπως πάντα και να’ χουν τα πράγματα, όποιοι και αν είναι οι τελικοί αποδέκτες του τοπικού λαογραφικού μουσείου, η κίνηση είναι διπλά αναγνωριστική: είναι ταυτόχρονα κίνηση γνωριμίας και κίνηση γνώσης. Κάθε μουσειακή έκθεση συνεπάγεται μια σκηνογραφία, όμως στα τοπικά μουσεία ο τόπος και ρυθμοί του επιβάλλουν την παρουσία των ανθρώπων του στο μουσείο ως πραγματικότητα. Αν όχι για κάποιον άλλο λόγο, τουλάχιστον επειδή η ιστορία του κάθε τόπου πρέπει να γράφεται όσο ακόμη οι συνέχειες παραμένουν και πλέκουν μαζί με τις απρόβλεπτες ασυνέχειες , με τις αναπότρεπτες αλλαγές και τις αναγκαίες μεταμορφώσεις (κάποιες φορές και με παραμορφώσεις) εκείνη τη συνολική συνέχεια ζωής που μαθαίνεται καθώς βιώνεται και που καθώς πράττεται επιτρέπει στην τρέχουσα εν πολτισμώ ζωή να αγκιστρώνεται στα οικεία μένοντας σταθερά προσανατολισμένη όχι μόνο στο επιδιωκόμενο νέο, αλλά και στο δυνατό καλύτερο.

4

Αποθήκη Νο 9 - Τεύχος 2, Δεκέμβριος 2011

Διαπολιτισμική Αγωγή στο Α.Π.Θ. - Η εισήγηση του Ε.Μ.Θ. Σε μια περιοχή που υπάρχει η μνήμη της συμβίωσης και των πολιτισμικών δικτύων επικοινωνίας, είναι φυσικό να επηρεάζεται καταλυτικά η εκπαιδευτική πολιτική που το Μουσείο ακολουθεί και να προβάλλονται αυτά, μέσα από τα εκπαιδευτικά προγράμματα που αφορούν την τοπική ιστορία και τον πολιτισμό της Θράκης. Στόχος του Ε.Μ.Θ. είναι να προάγει τον σεβασμό των ανθρώπων αλλά και του χώρου δημιουργώντας έτσι ένα σκεπτόμενο και ενεργό πολίτη. Ας εμπλακούμε στο κόσμο των γύρω μας χωρίς να ξεχνάμε τα δικά μας και ας διατηρήσουμε ένα δίαυλο επικοινωνίας στο συνεχώς εναλλασσόμενο περιβάλλον. Ο όρος πολιτισμική δημοκρατία ο οποίος αντανακλά και την φιλοσοφία των Ramirez και Constaneda (1974) πραγματεύεται μια εκπαιδευτική προσέγγιση όπου αναδεικνύεται το δικαίωμα των ανθρώπων να εκπαιδευτούν στην δική τους γλώσσα και εκπαιδευτική πολιτική καθώς και το δικαίωμα να διατηρήσουν την διαπολιτισμική ταυτότητα τους ενώ παράλληλα θα κτίζουν με ένα εποικοδομητικό τρόπο τις θεσμικές αξίες της κυρίαρχης κουλτούρας. Θεωρώ πως η έννοια της διαπολι-

τισμικής εκπαίδευσης αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτισμικής δημοκρατίας. Σε αυτήν η ετερότητα αντιμετωπίζεται ως πλεονέκτημα για την κοινωνία που την οδηγεί στο να εξελιχθεί και να βλέπει την μοναδικότητα του κάθε ατόμου ώς ένα χρήσιμο εργαλείο. H αναγνώριση της πολιτισμικής ταυτότητας, μέσα από τη συνεργασία τον διάλογο και τη προσπάθεια πραγματικής επαφής είναι το νόημα της διαπολιτισμικής αγωγής. Έτσι σαν μια φυσιολογική συνέπεια σχεδόν όλα τα εκπαιδευτικά προγράμματα του ΕΜΘ έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε να μπορούν να αντεπεξέλθουν στις ανάγκες παιδιών από διάφορες εθνοτικές ομάδες. Το τμήμα μουσειακής αγωγής του Ε.Μ.Θ. σε μια προσπάθεια εφαρμογής του όρου διαπολιτισμική αγωγή αναφέρεται σε μια δημιουργική διαδικασία, που προϋποθέτει την αποδοχή της κουλτούρας του άλλου, όχι με βάση τις γνώσεις, αλλά τις κουλτούρες γενικότερα, σε πολλά επίπεδα. Παράλληλα επιτρέπει στους μαθητές να κινούνται μέσα σε μια διαδραστική διάσταση. Τέλος προάγει τη δυνατότητα των ατόμων να δημιουργούν και να διαμορφώνουν κοινές ταυτότητες. Στα 9 χρόνια λειτουργίας του μου-

σείου έχει υπολογιστεί ότι πάνω από 10.000 μαθητές έχουν συμμετάσχει στις εκπαιδευτικές δράσεις του. Με πάνω από 25 διαφορετικά εκπαιδευτικά προγράμματα τα σχολεία της Α/θμιας και της Β/ θμιας μπορούν να επιλέξουν αυτό που ανταποκρίνεται στις ανάγκες τους. Το Εθνολογικό Μουσείο Θράκης παραμένει σταθερά και πιστά κοντά σε όλη τη σχολική κοινότητα και προσκαλεί μαθητές και εκπαιδευτικούς σε ένα ανοικτό δίαυλο επικοινωνίας και συνεργασίας για ένα μέλλον με παιδιά που έχουν μεγαλώσει σε μια πολιτισμική δημοκρατία. Από την εισήγηση της Σωκράτους Βαλεντίνας στην ημερίδα «Σχολικές επισκέψεις σε μουσεία στο πλαίσιο της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης» (19 -11- 2011 υπο την αιγίδα του Α.Π.Θ.)

Το να βρεις κάτι μοναδικό δεν είναι μόνο θέμα τύχης.

Ανακάλυψέ το!

5

Αποθήκη Νο 9 - Τεύχος 2, Δεκέμβριος 2011

Εν Επι Δια

δραση

Δεν είμαστε μόνο εμείς...

Μια συγκινητική βραδιά με τους Ιμβριώτες της πόλης μας

Το Σωματείο Φίλων του Εθνολογικού Μουσείου Θράκης θεωρώντας ως χρέος συνεχίζει τη γνωριμία με τους πολιτιστικούς φορείς της περιοχής μας. Έτσι βρεθήκαμε: στο Μουσείο Σαρακατσάνικης Παράδοσης στις 11 Σεπτεμβρίου 2011

Τ

Τ

ο βράδυ της 12ης Οκτωβρίου μοιραστήκαμε με τους Ιμβριώτες της πόλης μας εντυπώσεις αλλά και όσα θα κρατήσουμε στα βάθη της ψυχής μας από το ταξίδι μας προσκύνημα στην Ίμβρο των Θρακικών Σποράδων, στο «Ουράνιο Νησί» όπως την ονομάζουν οι Τούρκοι (αυτό σημαίνει Γκιοκτσέαντα), τα ωραία χωριά της, τα όμορφα τοπία της και την, των τελευταίων δεκαετιών, πικρή ιστορία της.

«Το Βυζάντιο, στο χώρο και στο χρόνο»

Σ

τις 22 Οκτωβρίου πραγματοποιήθηκε στο Ε.Μ.Θ. η πρώτη εκδήλωση αφιερωμένη στο Βυζάντιο με την ομιλία της κ. Μαριάννας Κορομηλά και θέμα: «Το Βυζάντιο, το Ελλαδικό Κράτος και εμείς». Επιθυμία της κ. Κορομηλά ήταν να αναρτηθούν τόσο το κείμενο της ομιλίας της όσο και το πεντασέλιδο χρονολόγιο που μοιράστηκε στους ακροατές, για συζήτηση που ακολούθησε την Τετάρτη 16 Νοεμβρίου 2011. Όπως λέει και η ιδια επειδή το θέμα είναι άμεσου ενδιαφέροντος –εξάλλου, στην Ελλάδα, η Ιστορία είναι ιδρυτική παράμετρος της εθνικής ταυτότητας–, κι επειδή θα αδικούσαμε τόσο το κοινό όσο και το θέμα, αν ακολουθούσαν ερωτήσεις. Όσοι επιθυμούν μπορούν να διαβάσουν ολόκληρη την ομιλία της στην ιστοσελίδα του Μουσείου.

Πολιτιστικό Καφενείο

Αφιέρωμα στον Οδυσσέα Ελύτη για τα 100 χρόνια από τη γέννησή του

Τ

ο Σωματείο Φίλων του Ε.Μ.Θ. σε συνεργασία με διδάσκοντες του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας του Δ.Π.Θ. ξεκίνησε κύκλο ομιλιών αφιερωμένο

Γράφοντας δημιουργικά

Μια εισαγωγή στον κόσμο της δημιουργικής γραφής, με τον Δρ. Πασχάλη Νικολάου , μέσα από σειρά μαθημάτων στα οποία επισκεπτόμαστε το «εργαστήρι του λογοτέχνη» και μαθαίνουμε για τους άτυπους κανόνες που διέπουν τη συγγραφική πράξη. Ο Π.Νι-

ο Mουσείο Σαρακατσαναίων Ν. Έβρου ξεκίνησε την λειτουργία του τον Ιούνιο του 2005. Στεγάζεται σε ιδιόκτητο οίκημα στη Αισύμη και διαθέτει μια αξιοζήλευτη συλλογή με αυθεντικό υλικό, όπως στολές γυναικείες, ανδρικές και άλλα πολλά. Πάρα πολλές παλιές φωτογραφίες (1900-1940), καθώς και έγγραφα από το τέλη 190υ και αρχές 20ου αιώνα. Στον ίδιο χώρο υπάρχει και χώρος ενημέρωσης. Διεύθυνση: Αισύμη Αλεξανδρούπολης Τηλ: 25510 93262 www.sarakatsanos.net e-mail: info@sarakatsanos. net στο Μουσείο Καππαδοκών στις 14 Νοεμβρίου 2011 άτοικοι από τα χωριά της Καππαδοκίας , Δίλα , Μιστί και Καρβάλη το καλοκαίρι του 1924, σύμφωνα με τους όρους της σύμβασης περί ανταλλαγής πληθυσμών, εγκαταστάθηκαν στον νομό Έβρου και στα χωριά Ιάνα, Αισύμη και Αβαντα. Ευχαριστημένοι οι Καππαδόκες από τα νέα τους χωριά , άρχισαν να προσαρμόζονται και να επιβιώνουν. Με το πέρασμα των 10ετιών αφομοιώθηκαν με τον ντόπιο πληθυσμό, δημιουργήθηκαν και αισθάνθηκαν την ανάγκη να αναδείξουν τον πολιτισμό τους. Για την επίτευξη του πρώτου σκοπού του κτίστηκε η «ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΚΗ ΕΣΤΙΑ» η οποία θα αποτελεί την έδρα του συλλόγου και ταυτόχρονα θα λειτουργεί ως πνευματικό κέντρο με την δημιουργία ειδικών χώρων και συγκεκριμένα αίθουσας διαλέξεων, βιβλιοθήκης, αναγνωστήριου, αίθουσας χορού, γραφείων κλπ. Μητροπούλου 1 Τ.Κ. 68100 Αλεξανδρούπολη Τηλ. 25510-20270 www.kappadokes.com e-mail: kappadokes@yahoo.gr

Κ

στον ποιητή. Στις 21/11/2011 πραγματοποιήθηκε η πρώτη ομιλία από την κ. Αρσενίου Ελισάβετ, Επίκ. Καθ. Νεοελληνικής Φιλολογίας Δ.Π.Θ. με θέμα: «‘‘Ο κήπος βλέπει’’: Όραση και βλέμμα στον όψιμο Ελύτη» κολάου είναι απόφοιτος του Παν. Hertfordshire, κάτοχος μεταπτυχιακού στην Λογοτεχνική Μετάφραση με διάκριση από το Παν. της East Anglia. Στο ίδιο πανεπιστήμιο εκπόνησε την διδακτορική του διατριβή με υποτροφία του Ιδρύματος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης. Σήμερα διδάσκει στο Ιόνιο πανεπιστήμιο.

6

Αποθήκη Νο 9 - Τεύχος 2, Δεκέμβριος 2011

Περί πολιτισμού και άλλων δαιμονίων

Κ

άθε νέο εκδοτικό εγχείρημα, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για ένα περιοδικό Πολιτισμού, είναι ένα ευχάριστο και ελπιδοφόρο γεγονός. Όταν μάλιστα η προσπάθεια αυτή καλείται να επιβιώσει και να αναπτυχθεί σε ένα περιβάλλον αλυσοδεμένο από την ευκολία και την κενότητα των διαφόρων lifestyle, συστημικών, αλλά και «αντισυστημικών», σε ένα περιβάλλον εχθρικό απέναντι σε οτιδήποτε δραπετεύει από την συνωμοσία της μετριότητας και δεν συμβιβάζεται με την κυρίαρχη κουλτούρα του μικροαστισμού, που έχει πνίξει την Αλεξανδρούπολη, τότε η σημασία της καθίσταται ακόμη πιο σημαντική. Για να αποδειχθεί, όμως, το εγχείρημα της «Αποθήκης» πετυχημένο είναι ανάγκη να απαντήσει σε δύο κομβικά ερωτήματα: Σε ποιους, αφενός, σκοπεύει η σύνταξη να απευθυνθεί, και σε ποιον, αφετέρου, πολιτισμό αναφέρεται. Στο πρώτο ερώτημα η απάντηση φαντάζει εύκολη… Μα βέβαια στους λάτρεις του πολιτισμού… Το δεύτερο ερώτημα είναι λίγο πιο σύνθετο. Γιατί είναι μια μαγική λέξη αυτός ο πολιτισμός! Μπορεί να πάρει αναρίθμητες έννοιες, αλλά το σημαντικό είναι ποιαν θα διαλέξει κανείς. Χρειάζεται πάντα ένα επίθετο μπροστά του για να τον προσδιορίζει, γιατί ο όρος Πολιτισμός καθαυτός λέει τόσα πολλά, είναι τόσο γενικός δηλαδή, που στην ουσία δεν λέει τίποτα συγκεκριμένο. Μια τόσο σχετική λέξη φορτισμένη με τόσο απόλυτες έννοιες. Σαν την πατρίδα και την coca cola, που πάει με όλα. Στην έννοια του πολιτισμού, σε σχέση με το πώς την προσλαμβάνει κανείς, ενυπάρχει μια αέναη σύγκρουση σημαίνοντος και σημαινόμενου και χωρίς το γεγονός αυτό καθεαυτό να είναι αρνητικό, εντούτοις είναι μια παράμετρος που πρέπει να λαμβάνεται διαρκώς υπόψη. Έχουμε και λέμε λοιπόν… Ανθρώπινος πολιτισμός, εξωγήινος πολιτισμός, δυτικός πολιτισμός, ανατολικός, κινέζικος πολιτισμός, ελληνικός, ελλαδικός, αστικός, πολιτισμός γενικά, με ολίγη, γλυκύς βραστός, με πίτα, με κρεμμύδι. Αλλά κυρίως, ανώτερος πολιτισμός, κατώτερος, τεχνολογικός, υλικός πνευματικός, κυρίαρχος πολιτισμός και πολιτισμός της κυριαρχίας. Αλλά και… πολιτισμένος, απολίτιστος, πολιτισμικός, πολυπολιτισμικός, διαπολιτισμικός, σύγκρουση πολιτισμών κτλ κτλ. Διαλέγεις και παίρνεις δηλαδή… Ποιος από όλους τους «πολιτισμούς» είναι για εσένα ο Πολιτισμός; Δυστυχώς, ο πολιτισμός, αν και αφορά όλους μιας και όλοι τον παράγουν, αφορά σε ενσυνείδητο επίπεδο λίγους, oι οποίοι συνήθως δεν τον παράγουν. Για τους περισσότερους αποτελεί μια ακαδημαϊκή, συνήθως θεωρητική, ενασχόληση, προορισμένη να περιορίζεται στα στενά πλαίσια ενός κύκλου ειδικών, αυτών που ονομάσαμε παραπάνω «λάτρεις του πολιτισμού». Και αυτοί, όμως, αναγνωρίζουν το πολιτισμικό γεγονός κυρίως ως γεγονός πολιτιστικό και, συνηθέστερα, όταν είναι ήδη νεκρό, δηλαδή, ως επί το πλείστον ακίνδυνο. Κάτι σαν ένα άψυχο κορμί

στο τραπέζι ενός ιατροδικαστή ή σαν την πρόσφατη αποκατάσταση του Α. Βελουχιώτη από το ΚΚΕ. Κάποιοι άλλοι, μιλώντας για πολιτισμό, εννοούν αυτό που οι «ειδικοί» ονομάζουν υψηλή τέχνη και γι αυτό συρρέουν αγελαίως σε κάθε φανταχτερό πολιτιστικό γεγονός. Άλλοι, μιλώντας για πολιτισμό, εννοούν την Παράδοση, αλλά ξεχνώντας ότι η παράδοση μόνο βιώνεται και ποτέ δεν αναπαριστάνεται. Το μόνο που τελικά καταφέρνουν είναι, να περιφέρουν την μούμια του παρελθόντος, γνωστή και ως φολκλόρ, προϊόν για χαμογελαστούς τουρίστες, πλαισιωμένο με μουζάκα και τζατζίκι ή για απριλιανά κιτς προγράμματα πολιτισμικής επιμόρφωσης. Ο πολιτισμός, εκτός των λοιπών του χαρισμάτων, έχει στενή σχέση με την πολιτική και, όπως και αυτή, αλλάζει συχνά χέρια. Ο «αξιολάτρευτος», κατά τα άλλα, μπάρμπα Πολ Ποτ έστειλε τους ανθρώπους του πολιτισμού, του Κυρίαρχου πολιτισμού, στους ορυζώνες, ώστε να εντρυφήσουν στον νέο κυρίαρχο πολιτισμό. Ας μην ξεχνάμε ότι και ο Μάο ονόμασε την επανάστασή του πολιτιστική. Στο όνομα του πολιτισμού κατακτήθηκε η αμερικανική ήπειρος και, επίσης, στο όνομά του εισέβαλε η Δύση, δις, στην Μέση Ανατολή. Αλλά και ο δικός μας λάτρης του πολιτισμού Ν. Πολίτης, όχι μόνο ευθύνεται για την σωτηρία ενός μεγάλου μέρους του παραδοσιακού πολιτισμού της νότιας βαλκανικής, αλλά, συγχρόνως, ευθύνεται και για την συστηματική αλλοίωση του χαρακτήρα του, διαγράφοντας κάθε έκφραση ή λέξη η οποία δεν ταίριαζε στην δική του, βαθύτατα πολιτική, αντίληψη περί πολιτισμού. Στο όνομα, τέλος, της διάσωσης του ελληνορθόδοξου πολιτισμού βασίστηκε και η πολιτισμική, ενίοτε δια της βίας, πολιτική της Ομογενοποίησης, που άσκησε και ασκεί ακόμη το νεοελληνικό κράτος, κατασκευάζοντας, έτσι, το κυρίαρχο, πια σήμερα, πολιτισμικό στερεότυπο του τσολιά με την περικεφαλαία. Είναι άτιμο πράγμα τελικά ο πολιτισμός. Συγκρούεται διαρκώς με τον εαυτό του. Με βάση τα παραπάνω είναι εύλογο το ερώτημα: Είναι ο Πολιτισμός Πολιτική; Μήπως είναι η Πολιτική Πολιτισμός; Το παραπάνω ερώτημα, πάντως, είναι τόσο πολιτικό όσο και πολιτισμικό. Ειπώθηκε και παραπάνω… Άτιμο πράγμα ο πολιτισμός. Πολλά έγιναν στο όνομά του… με χειρότερο τον εκπολιτισμό, που το… δίκαιο σπαθί του βίωσαν στο πετσί τους αναρίθμητοι απολίτιστοι. Ας ξαναγυρίσουμε, όμως, στο αρχικό ερώτημα. Τι είναι τελικά αυτός ο πολιτισμός; Σε ποιους η «Αποθήκη» σκοπεύει να απευθυνθεί; Γιατί να ενδιαφέρει κάποιον μη «ειδικό» ένα περιοδικό πολιτισμού; Πως μπορεί ένα περιοδικό πολιτισμού να διαδράσει στο κοινωνικό παρόν, όχι απλά διασώζοντας το παρελθόν, αλλά, κυρίως, συμμετέχοντας ενεργά στην παραγωγή πολιτισμικής δημιουργίας; ΚΑΡΑΒΟΛΤΣΙΟΣ ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ

7

Αποθήκη Νο 9 - Τεύχος 2, Δεκέμβριος 2011

Το δικαίωμα στην επιθυμία

Σ

τις μέρες μας σε παγκόσμιο επίπεδο η αναγνώριση του δικαιώματος κάθε ανθρώπου στην εύλογη τουλάχιστο επιθυμία δεν είναι όπως θα έπρεπε παντού αυτονόητη. Πέρα απο το ανθρωπιστικό θέμα,του οποίου η σημασία κάθε άλλο παρά μικρή είναι, σε αυτή την αναγνώριση ίσως κρύβεται το μυστικό της εξέλιξης και προόδου κάποιων ανθρώπινων κοινωνιών και της στασιμότητας άλλων. Όχι απαραίτητα θα πει κάποιος αφού η άνοδος και επέλαση των ασιατικών κοινωνιών συντελείται μέσα από εξόχως συντηρητικές κοινωνίες. Με οικονομικούς όρους ίσως, κοινωνιολογικά όμως χρειάζεται μόνο λίγη διορατικότητα και υπομονή. Η επιθυμία της προσωπικής αυτοδιάθεσης, του δικαιώματος στην επιθυμία δηλαδή μπορεί να λανθάνει για καιρό έως ότου εκδηλωθεί ανατρέποντας τα πάντα. Η κατεύθυνση της δυναμικής των ανθρώπων στο εκάστοτε είδος παραγωγής που έχει ανάγκη η κοινωνία δεν είχε ποτέ μακροπρόθεσμη επιτυχία. Το αποτέλεσμα ήταν πάντα ,μια απολύτως εύθραυστη ισχύς. Καμία κοινωνία δεν κατάφερε την διηνεκή ανάπτυξη μέσα από την καταναγκαστική συμμόρφωση σε συγκεκριμένα πρότυπα. Στις περιπτώσεις αυτές το κράτος ως κοινότητα αποστασιοποιείται από το ανθρώπινο δυναμικό του αφού στα μύχια της κοινωνίας κατοικοεδρεύει η απόλυτη αλλότητα, το καταπιεσμένο θέλω των ανθρώπων. Με τι θα άλλαζε ένας υπέργηρος Ασιάτης την «ευτυχία» να πεθαίνει ως πολίτης ενός οικονομικά πανίσχυρου κράτους, φαινομενικά κοινωνικά αραγούς και ισότιμου, έχοντας σε όλη του την ζωή ακολουθήσει της επιταγές τις κοινωνίας του; Μα με το δικαίωμα να μπορούσε νέος να βάψει το φορτηγάκι του με λουλούδια,να γυρίσει με αυτό τον κόσμο,να κάνει

όσα παιδιά θέλει, να ζήσει όπως θέλει με τον ευρύτερο κοινωνικό του περίγυρο να του αναγνωρίζει το δικαίωμα σε αυτό! Το δικαίωμα δηλαδή που μέσα στα πλαίσια της πολιτικής κοινωνικής και σεξουαλικής επανάστασης η Ευρώπη αναγνώρισε στα μέλη των κοινωνιών της ήδη από τις δεκαετίες του 60 και 70. Πολλοί βέβαια ανεξίτηλα συντηρητικοί θα πουν σε αντίρρηση αυτού ότι η «σωστή» κοινωνία με τα μέσα κοινωνικοποίησης της υπαγορεύειδιαμορφώνει τα «θέλω» των ανθρώπων της. Ευτυχώς όχι, ή τουλάχιστο όχι σε όλους, απόδειξη το ότι αιώνες τώρα στις κοινωνίες που τελικά εξελίχθηκαν συντελούνταν από πρωτοπόρους, αλλαγές διαμετρικά αντίθετες με τα μέχρι τότε δεδομένα, ειδάλλως θα ζούσαμε ακόμα στις σπηλιές! Στον τομέα αυτό με εξαίρεση βέβαια τις σκοτεινές τις περιόδους η Ευρώπη ήταν ο γεωγραφικός χώρος στον οποίο πρώτα αναγνωρίστηκε η διακεκριμένη διαφορετικότητα που αποτελεί την σπίθα της εξέλιξης. Ο μεγαλειώδης υπερρεαλισμός των Picasso και Dali σε άλλες χώρες θα χάνονταν στους τοίχους κάποιου ψυχιατρείου ενώ ο ντανταισμός ως έκφραση αποστροφής του Α' παγκοσμίου πολέμου θα ήταν μια ακατάληπτη έκφραση. Το σαφές αυτό και πολλά υποσχόμενο πλεονέκτημα οφείλουμε με κάθε θυσία να διαφυλάξουμε ιδιαίτερα σήμερα που οι έννοιες πειθαρχία, έλεγχος, περιστολή έχουν γίνει της μόδας. Είναι απαραίτητες για συγκεκριμένους τομείς της κοινωνίας μας για όλους τους άλλους όμως, επειδή οι πονηροί παραμονεύουν, η ελευθεριότητα είναι μονόδρομος. ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΑΔΑΜΙΔΗΣ Φιλόλογος

Σκεπτόμενες ευχές, ευχόμενες σκέψεις • «Να μην ξεγελιόμαστε», Μιχάλης Μαρτίνης, ένας πολίτης.

• Εύχομαι ο νέος χρόνος να μας κάνει να ανακαλύψουμε εκ νέου αληθινά συναισθήματα... συναισθήματα που να μπορούμε να τα μοιραστούμε με τους άλλους..., να μπορούμε να δίνουμε και να παίρνουμε αγάπη... χωρίς αναστολές... να αλλάξουμε και να μάθουμε από τα λάθη μας... να μην σταματάμε να βοηθάμε όλους αυτούς που έχουν ανάγκη... να χαμογελάμε πιο συχνά... μα... πάνω από όλα υγεία... Καλές γιορτές με αγάπη... Γιάννης Στάγκογλου, Ηθοποιός

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ

• Εύχομαι οι εργοδότες μας να έχουν δουλειές. Στέργιος Ραϊλιάνου, Μετανάστης.

8 Προσεχείς δράσεις Δεκέμβριος 2011 - Φεβρουάριος 2012

Χριστούγεννα 2011 Για ακόμη μια χρονιά πραγματοποιούνται εκδηλώσεις για τους μικρούς και όχι μόνο φίλους του μουσείου.

• 23-12-2011 Ρεσιτάλ με τον Αλεξανδρουπολίτη κιθαριστή Γιαγουρτά Γιάννη, στον ιερό χώρο της Καθολικής Εκκλησίας Συνεχίζονται οι εκδηλώσεις και οι δράσεις με θέμα «Το Βυζάντιο στο χώρο και στο χρόνο» σε συνεργασία με το Δήμο Αλεξανδρούπολης: 11-1-2012 Βυζαντινή Μουσική: κοσμική και εκκλησιαστική με το μουσικό σχήμα «Εν χορδαίς». Καλλιτεχνικός διευθ. στο «Εν Χορδαίς» είναι ο κ. Καλατζίδης, Επίκ. Καθ. του Παν/μίου Μακεδονίας, Δρ Βυζαντινής Μουσικολογίας στο Παν/μιο Αθηνών. Θεωρείται από τους σημαντικότερους ερευνητές στο πεδίο της κοσμικής μεταβυζαντινής μουσικής. Yπήρξε ο ιθύνων νους της προσπάθειας για «άνοιγμα» στη Μεσόγειο, που οδήγησε στην υποψηφιότητα του «Εν Χορδαίς» για το Βραβείο «Sharjah 2007» της UNESCO 14/1/12 Παρουσίαση του Ημερολογίου του Γ. Σερβετά στο Ε.Μ.Θ σε συνεργασία με το βιβλιοπωλείο Γιάννης Βαταμίδης.

21/1/12 Η μνήμη του τόπου μέσα από το φακό του Αρά Γκιουλέρ σε συνεργασία με το ΚΕΔΗΦΩΤ.

27/1/12 Παρουσίαση του βιβλίου του Σταύρου Λυγερού “Από την κλεπτοκρατία στη χρεοκοπία” 29-1-2012 • «Η Ελληνική παρουσία στα Θρακικά παράλια του Εύξεινου Πόντου μέσα από τις Βυζαντινές και Μεταβυζαντινές εικόνες της περιοχής» Ομιλήτρια η κ. Αναστασία Τούρτα Δρ ΙστορίαςΑρχαιολογίας του ΑΠΘ είναι με μετεκπαίδευση στην ιστορία και τον πολιτισμό του βυζαντινού και μεταβυζαντινού κόσμου, στο Παν/μιο Pantheon Sorbonne Paris I. Ιδρυτικό στέλεχος του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού της Θεσσαλονίκης και Δ/ντρια μέχρι και το 2008.

• «Το Βυζάντιο και οι Άραβες» Ομιλητής ο κ. Χάσαν Μπαντάουι Επίκ. Καθ. στον Τομέα Αρχαίας Ελληνικής Ρωμαϊκής Βυζαντινής και Μεσαιωνικής Ιστορίας στο ΑΠΘ. Γνωστικό Αντικείμενο: Μεσαιωνική Ιστορία Αραβοϊσλαμικού κόσμου

Πολιτιστικό Καφενείο

Συνεχίζονται οι ποιητικές βραδιές του αφιερώματος για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Οδυσσέα Ελύτη 23-1-2012 στις 7μ.μ. Ο Οδυσσέας Ελύτης και η ποίηση του πολέμου: Αντιστάσεις στην εποχή, Κοντογιάννη Βασιλική, καθ. Νεοελληνικής Φιλολογίας ΔΠΘ 22-2-2012 στις 7μ.μ. Οδυσσέας Ελύτης: Αναγνώστης του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, Σελιδώνη Στέλλα, λέκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας ΔΠΘ 21-3-2012 7μ.μ. «Ο πλασμένος για τα νησιά του Αιγαίου»: Ο ποιητής και η συνείδηση του κόσμου, Βασιλειάδης Βασίλης, ερευνητής του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας

Αποθήκη Νο 9 - Τεύχος 2, Δεκέμβριος 2011

Από το πωλητήριο του Μουσείου Πρωτότυπα δώρα θρακικής έμπνευσης και δημιουργίας για τους αγαπημένους σας από το πωλητήριο του Μουσείου.

Γίνε και εσύ μέλος Με την εγγραφή σου στο Σωματείο Φίλων του Ε.Μ.Θ συμμετέχεις στην διάσωση της ιστορικής μνήμης και της προβολής του τόπου σου. Έχεις ελεύθερη είσοδο στις Εκθέσεις, ενημέρωση για τις εκδηλώσεις Έκπτωση 10% στο Πωλητήριο

Κοπή Βασιλόπιτας των Φίλων ΕΜΘ 15-1-2012 Το κόψιμο της Βασιλόπιτας με ένα ποτήρι κρασί, ευχές και μουσική με το συγκρότημα «Αμμάν και Έρως». Είσοδος: 5 €

Ευγενής αρωγός