ΑΠΟΘΗΚΗ ΝΟ.9 Ιστορικό αποτύπωμα της αύρας των ανθρώπων που πέρασαν
Τεύχος 4, Ιούνιος 2012 - www.emthrace.org/apothiki9
2
Αποθήκη Νο 9 - Τεύχος 4, Ιούνιος 2012
Μουσεία και κοινωνία - Η μνήμη στο πλεξιγκλάς
Ομιλία της Προέδρου του Ε.Μ.Θ. Αγγελικής Γιαννακίδου στην ημερίδα με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Μουσείων
Α
υτή την σημαντική ημέρα για τον πολιτισμό και τη μνήμη της ανθρωπότητας που για πρώτη φορά τιμάται στην πόλη μας στην ημερίδα αυτή δεν θα μπορούσε να μη συμμετέχει το σύνολο των μουσείων της Αλεξ-πολης που θα μου επιτρέψεται να αναφέρω ένα προς ένα .Το ΕΜΑ το Ιστορικό Μουσείο της πόλεως, το Μουσείο του συλλόγου Καπαδοκών, των Σαρακατσαναίων το Κέντρο πληροφόρησης του Δέλτα στην Τραιανούπολη, και το Μουσείου της συλλογής του Παπαγιώργη, ο Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Δήμου Αλεξανδρουπόλεως. Η απόφαση να γίνει η ημερίδα αυτή με την συμμετοχή όλων μας σε ένα Μουσείο του Δήμου που επαναλειτουργεί χάρη στη συνεργασία του Μουσείου με την τοπική κοινωνία, τον εθελοντισμό του πολιτιστικού Συλλόγου του Μαΐστρου, που συνάδει με την φιλοσοφία του ΕΜΘ εκφράζει πρακτικά τον τίτλο της ημερίδας αλλά και την ημέρα αφού κάθε επαναλειτουργεία μουσείου μονο ως κέρδος και εορτή μπορεί να εκλειφθεί. Το 2004 η πρωτοβουλία και η προσπάθειά μας για ένα δίκτυο Μουσείων Θράκης δεν ευοδώθηκε καθώς προσέκρουσε σε αντιλήψεις και συμπεριφορές προσκολλημένες σε μηχανισμούς που θώπευαν μικροφιλοδοξίες και συντηρούσαν την ημετεροκρατία που είχαν διαμορφώσει η φαντασίωση της οικονομικής ασφάλειας. Σήμερα όλα έχουν ανατραπεί η νέα συνθήκη απαιτεί να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μας με τον εαυτό μας τους άλλους και τον τόπο μας. Η γνώριμη εικόνα του κόσμου μας, γκρεμίζεται για να ξαναφτιαχτεί το παζλ μιας νέας εικόνας, στην οποία η έννοια της κοινωνικής συνοχής έχει αντικαταστασταθεί από την κοινωνική δικτύωση. Με την συνεργασία και την δικτύωση θα μειώσουμε κοστολόγια θα γίνεται καλύτερη διάχυση των δράσεων. Να επαναπροσδιορίσουμε τη φυσιογνωμία των επιτευγμάτων μας μέσα από έναν ανταγωνισμό σε δημιουργικό επίπεδο ώστε να γίνουμε πιο παραγωγικοί και όχι μόνο διαχειριστές.
Μέσα από τη δικτύωση μπορούμε να πετύχουμε ευκολότερα να γίνουν τα μουσεία χώροι συνάντησης της κοινωνίας, και να ευαισθητοποιήσουμε τους ανθρώπους που συμμετέχουν όχι μόνο στο να «παίρνουν» αλλά να «δίνουν» και να συνδιαμορφώνουμε πολιτισμό. Άλλωστε τα μουσεία ανήκουν στην κοινωνία της οποίας η συλλογική μνήμη διαφυλάττεται σ' αυτά. Μέσα από τέτοιους δρόμους τα Μουσεία θα μπορούσαν όχι μόνο να «επιζήσουν», αλλά και να συνεχίσουν δυναμικά» το διάστημα που δεν υπάρχουν χορηγίες. Αρκεί να καταλάβουμε ότι το καλό και η επιτυχία του καθενός προκύπτει μέσα από το συλλογικό καλό και την επιτυχία. Πριν κλείσω θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους τους συμμετέχοντες που μας έκαναν την τιμή να έλθουν: Την κ.Νόρα Σκουτέρη, την κ. Παπαντωνίου, την Συραγώ Τσάρα, την κ Νατάσα Φιλιπποπολήτη, την κ. Στεφάνου τον κ Παληκίδη την κ Βάλια Στεργιώτη την κ. Κατερίνα Γιόφτσαλη. Ιδιαίτερα θα ήθελα να καλωσορίσω και να ευχαριστήσω θερμά τον κ Enver Sengul από την Edirne Αδριανούπολη. Αλλά και την Dianna Gerkova αρχαιολόγο που κατέβαλε τόσο κόπο να έλθει από την Σόφια οδικώς. Είναι η πρώτη φορά που σε μια τέτοια συζήτηση για τα Μουσεία έχουμε παρόντες και ανθρώπους από τον ευρύτερο ιστορικό χώρο της Θράκης. Εύχομαι κ Δήμαρχε να γίνει θεσμός με πολλαπλά οφέλη και στόχο να αναπτυχθούν τα πολιτιστικά δίκτυα του ευρύτερου χώρου της Θράκης …Δε γυρεύω μήτε το σταμάτημα, μήτε το γύρισμα προς τα πίσω, γυρεύω το νου, την ευαισθησία και το κουράγιο των ανθρώπων που προχωρούν εμπρός.» Γ. Σεφέρης θα ήθελα τέλος καταδεικνύοντας συνάμα για άλλη μια φορά την ζωτική σημασία της μνήμης να αναφερθώ ως ελάχιστη απότιση φόρου τιμής στην θλιβερή επαίτιο της γενόκτονίας των Ποντίων στους οποίους μόνο τιμή και δόξα αρμόζει. Στις μέρες μας αγαπητοί φίλες και φίλοι Η ΜΝΗΜΗ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΜΗ κατα παράφραση του η γνώση είναι δύναμη.
ΑΠΟΘΗΚΗ Νο 9 Υπεύθυνος έκδοσης: Αδαμίδης Χριστόφορος. Συντακτική Επιτροπή: Γιαννακίδου Αγγέλα, Γκόγκου Γιαννούλα, Αδαμίδης Χριστόφορος, Σωκράτους Βαλεντίνα Δ/ΝΣΗ: 14ης Μαϊου 63 • ΤΗΛ.: 2551036663 • e-mail:info@emthrace.org • www.emthrace.org
3
Αποθήκη Νο 9 - Τεύχος 4, Ιούνιος 2012
Προτάσεις/σκέψεις για την αξιοποίηση αποθηκών ΟΣΕ
Επιστολή του Π. Δρακόπουλου, Πολ/κού Μηχανικού, προς το Δήμαρχο Αλεξανδρούπολης ΠΟΙΟΣ ΚΑΘΟΡΙΣΕ ΤΙΣ ΠΡΟΒΛΕΠΟΜΕΝΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ; Κατ'αρχήν δεν έχει απαντηθεί ποιος όρισε τις χρήσεις που προβλέπονται στη σύμβαση μίσθωσης με τη ΓΑΙΑΟΣΕ ΑΕ (Κτίριο Α ως αίθουσα προβολών, αίθριος χώρος Β ως χώρος εστίασης, Κτίριο Γ ως μουσική και θεατρική σκηνή και Κτίριο Δ ως Μουσείο Αλιείας ή Σιδηροδρόμου). Υπήρξε διαπραγμάτευση; Τις χρήσεις όρισε το Θρακικό Κέντρο Τέχνης και Πολιτισμού με την πρόεδρό του κ. Ταταρίδου; Ο δήμος; Στη σύμβαση μίσθωσης αφήνεται ένα παράθυρο μετατροπής της χρήσης του μισθίου ή η υπομίσθωση ή η χωρίς αντάλλαγμα παραχώρηση της χρήσης των διαιρετών εκμισθωμένων κτισμάτων, με πρότερη ειδοποίηση του Δήμου στη ΓΑΙΑΟΣΕ ΑΕ 15 ημέρες πριν που να αποδεικνύει το δημοτικό όφελος της νέας αυτής χρήσης. ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΣΕ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ; Από μία μικρή, γρήγορη και πρόχειρη έρευνα, πολλοί δήμοι ανά τον κόσμο έχουν συστήσει φορείς που διοικούν και διαχειρίζονται τους πολιτιστικούς τους χώρους. Για παράδειγμα, στην πρωτεύουσα της Αυστραλίας, Καμπέρα, η Cultural Facilities Corporation που διαχειρίζεται το Κέντρο Θεάτρου της Καμπέρα (Canberra Theatre Center), το Μουσείο και την Πινακοθήκη της Καμπέρα (Canberra Museum and Gallery), ιστορικούς προορισμούς, κ.ά. Σκοπός της εταιρείας ο εμπλουτισμός της πολιτιστικής ζωής των κατοίκων της περιοχής μέσω της διαχείρισης των εγκαταστάσεων και της προώθησης προγραμμάτων με ένα δημιουργικό, επαγγελματικό τρόπο. CANBERRA CULTURAL FACILITIES CORPORATION (http:// www.canberratheatrecentre.com.au/site/cultural-facilitiescorporation.php) Στην Ιαπωνία από το 2003 η τάση είναι τους πολιτιστικούς χώρους να τους διαχειρίζονται κυρίως Μη Κερδοσκοπικές Εταιρείες (Non-Profit Organisations) και Περιφερειακά Ιδρύματα Τεχνών και Πολιτισμού (Regional Arts and Culture Foundations). (http://www.culturalprofiles.net/japan/Directories/Japan_ Cultural_Profile/-13262.html) Στην κοντινή μας Καβάλα, η Δημωφέλεια (Δημοτική Κοινωφελής Επιχείρηση Καβάλας) έχει Διεύθυνση Πολιτισμού και Τμήμα Διαχείρισης Πολιτιστικών Υποδομών με σκοπό την εύρυθμη λειτουργία όλων των πολιτιστικών υποδομών που διαχειρίζεται η εταιρεία, τη σωστή λειτουργία του ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού των πολιτιστικών υποδομών, τη συντήρηση των κτιριακών εγκαταστάσεων ώστε να επιτυγχάνεται η άρτια λειτουργία των πολιτιστικών υποδομών και την καθαριότητα όλων των χώρων των πολιτιστικών υποδομών. (http://www. kavalagreece.gr/?page_id=673) Στο Δήμο Αθήνας, ο χώρος Τεχνόπολις στο Γκάζι, με δικό του ΔΣ και προϋπολογισμό (Τεχνόπολις - Γκάζι Ανώνυμη Εταιρεία, Ο.Τ.Α. Προστασίας και Ανάδειξης Βιομηχανικού Αρχαιολογικού Πάρκου Αθηνών) (http://www.technopolis-athens.com) Στη διάθεσή σας σε περίπτωση που χρειάζεστε λεπτομερέστερη έρευνα για τις υπάρχουσες δομές εντός και εκτός Ελλάδας. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΦΟΡΕΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ: Ο φορέας που πιθανά θα συσταθεί από το δήμο, προτείνω να διαχειρίζεται όλες τις πολιτιστικές αίθουσες του καλλικρατικού δήμου: 1. τη Δημοτική Βιβλιοθήκη (το κτίριο της οποίας σας παρακαλώ να ξανασκεφτείτε και να ανακαλέσετε την πρόσφατη
απόφασή σας για πώλησή του). 2. το Δημοτικό Θέατρο. 3. το Δημοτικό Κηποθέατρο. 4. το υπό κατασκευή Θέατρο του Πάρκου Παρμενίωνα. 5. τις Αποθήκες του ΟΣΕ. 6. τις Αποθήκες ΕΑΣ στο τέρμα Ρόδου (των οποίων τη χρήση πρέπει να αποκτήσει μέσα από μία πιθανή προγραμματική σύμβαση με την ΕΑΣ). 7. το Μύλο Μασούρα (που παραμένει κατά βάση αναξιοποίητος - έχουμε ακούσει για παραχώρηση γραφείων στην ΚΛΑ σε υπάλληλο του δήμου χωρίς να χρησιμοποιείται για πολιτιστικούς σκοπούς παρά μόνο σπάνια). 8. το Δημοτικό Θέατρο Φερών. 9. τα σχολικά θέατρα και 10. οποιοδήποτε άλλο δημοτικό πολιτιστικό χώρο σε Αλεξανδρούπολη, Φέρες, Πέπλο και Τραϊανούπολη του οποίου την ύπαρξη δε γνωρίζω ή μου διαφεύγει. Ο φορέας θα έχει την ευθύνη της συντήρησης, καθαριότητας, λειτουργίας, την εξασφάλιση ιδιωτικών χορηγιών, την οργάνωση των εθελοντικών ομάδων για προσφορά εργασίας στους πολιτιστικούς χώρους, την ενοικίαση κάποιων χώρων σε ιδιώτες επισκέπτες στην πόλη ή σε εταιρείες για εκδηλώσεις, την κατανομή της χρήσης των χώρων σε πολιτιστικούς φορείς για πρόβες, παραστάσεις και εκδηλώσεις. Καμία τοπική ομάδα ή σύλλογος ή πολιτιστικός φορέας δεν πρέπει να αποκλείεται από τη χρήση των χώρων. Η χρήση των χώρων είναι δικαίωμα όλων και δεν πρέπει να είναι πεδίο άσκησης μικροπολιτικής ή αδιαφανών συνδιαλλαγών ή προσωπικών σχέσεων. Είμαι αντίθετος σε οποιαδήποτε δέσμευση πολιτιστικού χώρου από συγκεκριμένο σύλλογο. Για παράδειγμα (και το αναφέρω γιατί τo Θρακικό Κέντρο Τέχνης και Πολιτισμού που συνέβαλλε τα μέγιστα στην εξασφάλιση της υπογραφής του διευθύνοντα συμβούλου της ΓΑΙΑΟΣΕ ΑΕ, κ. Ιωαννίδη, απαρτίζεται σε μεγάλο βαθμό από μέλη της Κινηματογραφικής Λέσχης Αλεξανδρούπολης) η πρώτη αποθήκη ΟΣΕ που προβλέπεται να λειτουργήσει ως αίθουσα προβολής, δεν πρέπει επ'ουδενί να χρησιμοποιείται ή να τη διαχειρίζεται κατ' αποκλειστικότητα η Κινηματογραφική Λέσχη Αλεξανδρούπολης. Πρέπει να είναι διαθέσιμη για οποιονδήποτε άλλο σύλλογο ή ομάδα ή σχολείο θέλει να προβάλλει έργο ή θεατρικό ή ντοκιμαντέρ στο χώρο, με προϋπόθεση πάντα το σεβασμό και τη χρηστή χρήση του. Το χώρο πρέπει να τον διαχειρίζεται κεντρικά ο νέος υπό σύσταση φορέας. Το φορέα προτείνω να τον απαρτίζουν αιρετοί από όλες τις παρατάξεις, ένας από κάθε παράταξη για την κατά το δυνατόν επίτευξης συναινέσεως και συνεργασίας, υπηρεσιακοί παράγοντες των τμημάτων πολιτισμού (ΑΠΟΚΔΑ;) και πολίτες που ασχολούνται με τον πολιτισμό και επιθυμούν να προσφέρουν αφιλοκερδώς στη διοίκηση του χώρου. Οι πολίτες αυτοί θα είναι δυνατόν να προκύπτουν πιθανά από παράλληλες εκλογές την ημέρα διεξαγωγής των δημοτικών εκλογών, με θητεία όση και το δημοτικό συμβούλιο, ώστε να είναι κατά το δυνατόν ευρύτερης/κοινής αποδοχής και όχι εκπρόσωποι ελιτίστικων ομάδων αποκομμένων από τους δημότες και δέσμιων των προσωπικών τους αντιδικιών. Σκοπός όλων πρέπει να είναι ο σεβασμός των χώρων, η καθαριότητά τους, η συνεχής χρήση τους όλο το χρόνο για διάφορες εκδηλώσεις και η αύξηση της επισκεψιμότητάς τους από τους δημότες μας. Να είναι χώροι ζωντανοί, ανοικτοί και χρήσιμοι για όλους μας και όχι έδρες συλλόγων αποκλειστικής χρήσης τους.
4
Αποθήκη Νο 9 - Τεύχος 4, Ιούνιος 2012
Η όραση του Ελύτη
Μ
ε αφορμή την διοργάνωση από το Σωματείο Φίλων του Εθνολογικού Μουσείου Θράκης κύκλου ομιλιών αφιερωμένων στον Οδυσσέα Ελύτη στο πλαίσιο του εορτασμού για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του είχα την ευκαιρία να ξανασκεφτώ και να εξετάσω το ζήτημα της όρασης στο έργο του εμπνευσμένου ποιητή. Καταγράφω εδώ κάποιες σκέψεις που ανέπτυξα στα πλαίσια της ομιλίας μου το Νοέμβριο που μας πέρασε. Το όραμα του Ελύτη είναι πλατωνικό. Η άποψη του Πλάτωνα περί οράσεως διαβάστηκε, ανακινήθηκε και αναδιατυπώθηκε πολύ έως να φτάσει στον Ελύτη, κυρίως από τους Σπινόζα, Μπερξόν, και Μπασελάρ. Ο Πλάτων, ως γνωστόν, είναι πεπεισμένος για την ύπαρξη ενός δεύτερου κόσμου που βρίσκεται πέραν του ορατού. Ο Ελύτης, αντίστοιχα, πιστεύει πως ό,τι βλέπουμε αναλογεί σε κάτι αόρατο. Στις όψιμες συλλογές του επενδύει στη φιλοσοφική αυτή παράδοση με νέα ζητήματα, χωρίς όμως να την εγκαταλείπει. Θα λέγαμε ότι στην όψιμη παραγωγή του ο Ελύτης είναι ένας αναγεννησιακός μοντερνιστής, καθώς θεωρεί ύψιστη τη θέση του ανθρώπου έναντι των άλλων όντων, και αυτή τη θέση πρέπει να τη διαφυλάξει σε έναν κόσμο μοντέρνο, πολύ πιο περίπλοκο και σκοτεινό, τουλάχιστον θεωρητικά, από αυτόν της αναγέννησης. Πώς όμως συνδέεται η ουράνια χώρα του Ελύτη, η ουράνια πολιτεία του χτίζεται πάνω από το ύψος των αντιθέτων, εκεί όπου τα αντίθετα παύουν να υπάρχουν, με την έννοια της πολύπαθης και εντατικής Ελλάδας; Ο Ελύτης πάντοτε με τόνο ιδεαλιστικό υπερβαίνει τους περιοριστικούς όρους αισιοδοξία ή εθνική γεωγραφία. Στα Ανοιχτά Χαρτιά παραδέχεται ότι η Ελλάδα είναι για αυτόν μία συγκεκριμένη αίσθηση και αξίζει να βρεθεί για τον διατύπωσή της ένα γραμματικό σύμβολο. Το σύμπαν του Ελύτη είναι ένα σύστημα σχέσεων και ανταποκρίσεων που μπορεί να δεχτεί σχεδόν γεωμετρική διατύπωση. Στο Εν Λευκώ εμπνευσμένος από τους Πυθαγόρειους και τα γεωμετρικά σχήματα ισχυρίζεται ότι οι Πυθαγόρειοι, όπως καταγράφεται στο πρώτο μέρος του Τίμαιου που αφορά την διαμόρφωση του σύμπαντος, ήταν οι πρώτοι που συνέλαβαν το σύμπαν με γραμμικές αναλογίες, ως αρμονία αριθμητικών σχέσεων. Ο Πλάτωνας ήθελε με νου και φαντασία να συλλάβει το δικό του σύμπαν. Ο Ελύτης, αντίστοιχα, περνάει από το ατομικό στο φυσικό, από τον άνθρωπο στη φύση και από τη φύση στον άνθρωπο, επιδιώκοντας να φτιάξει ένα σύμπαν που υπερβαίνει τη λογοκεντρική και θετικιστική παράδοση που μεσολάβησε του κλασικού ιδεαλισμού. Ο Ελύτης στην ποίησή του λειτουργεί επεκτατικά. Δεν περιορίζεται σε ένα πεδίο, επιδιώκει να κινεί-
ται μόνιμα σε τουλάχιστον δύο επίπεδα: 1) στο τεχνητό, το κατασκευασμένο από τον άνθρωπο (όχι μόνο το υλικό, αλλά και τον πολιτιστικό) 2) στο φυσικό. Με λίγα λόγια επιδιώκει να περάσει από το άτομο στους αστρικούς σχηματισμούς, από τα έργα τέχνης στα έργα ζωής, από το μικρόκοσμο στο μακρόκοσμο. αναζητά ένα σύστημα και κάποιους νόμους φιλοσοφικής συναίνεσης. λειτουργεί ποιητικά ως φιλόσοφος. Γι αυτόν η υλική πλευρά της καλλιτεχνικής δημιουργίας έχει κάποια ανάλογα στο επίπεδο των πνευματικών αξιών. Με βάση τα υλικά καταφέρνουμε να αντιληφθούμε τα πνευματικά. Τον Ελύτη ενδιαφέρει η μετατόπιση των γεωγραφικών δεδομένων στο επίπεδο του πνεύματος. υποστηρίζει ότι τα φυσικά φαινόμενα είναι φαινόμενα του πνεύματος. Πίσω από τα υλικά και φυσικά φαινόμενα υπάρχει μία δεύτερη πραγματικότητα. Ο ποιητής ξεκινάει έτσι από τη γεωγραφία, από την ελληνική φύση και μέσω των αισθήσεων περνά στη μεταφυσική του πνεύματος. Η αναλογία με τον Γκαστόν Μπασελάρ είναι εδώ φανερή: ξεκινώντας από το φυσικό φαινόμενο ο φιλόσοφος αναλύει τη σχέση του ανθρώπου με το φαινόμενο αυτό και οδηγείται σε όλες τις ψυχολογικές αυτού προεκτάσεις. Η μετάβαση από το θέαμα στην αίσθηση και στο όραμα βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ροή. Από την αρχική κατάσταση, όπου τα φαινόμενα είναι ανεξάρτητα από τον άνθρωπο, μεταβαίνουμε στην ικανότητα των φαινομένων να διεισδύουν στην ανθρώπινη ψυχή και να τη εκφράζουν, και εντέλει στην κατάσταση της ποιητικής απόδοσης. Έτσι καταστρώνεται ποιητικά μία συναισθηματική τοπογραφία. Αντιστοίχως, ο Ελύτης επιδιώκει να επιτύχει μία εσωτερική ισορροπία, μία αντιστοιχία των πραγμάτων, την οποία μεταγράφει σε ηθική αξία. Ηθικά άξιο και ολοκληρωμένο έργο είναι ο σχηματισμός μέσω της ποίησης του δευτέρου κόσμου ως απόδοσης μίας ιδεώδους δικαιοσύνης του ποιητικού λόγου. Έτσι επιτυγχάνεται η ισοτιμία φυσικών και ηθικών αξιών. Η όραση είναι ο δίαυλος μέσω
5
Αποθήκη Νο 9 - Τεύχος 4, Ιούνιος 2012
του οποίου η ιδιαίτερη ποιότητα της φύσης επιδρά στην ανθρώπινη ψυχή και στο πνεύμα και μέσα από αυτό διαμορφώνει τα συναισθηματικά, ηθικά, και ιδεολογικά ισοδύναμά της. Οι πρωτόγονες φυσικές αξίες «καθαρότητα», «διαφάνεια» και «φωτεινότητα» μεταγράφονται στο ανθρώπινο πεδίο σε ηθικές και κοινωνικές αξίες (αυτό που στο Εν Λευκώ ονομάζεται φωταξία). Όταν το ορατό πάει να γίνει ξεκάθαρο παρεμβάλλεται ενδιάμεσα η γλώσσα. Η γλώσσα είναι για τον Ελύτη απολύτως ανάλογη με τη φύση και τον πολιτισμό, ταυτίζεται με τη φύση μέσω της ποίησης και είναι το μοναδικό υλικό που
Ένα ακόμα βραβείο για το Εθνολογικό Μουσείο Θράκης Βράβευση της ταινίας «Η νύφη του καθρέφτη» της Δέσποινας Πανταζή, παραγωγής του ΕΜΘ στην 9η Διεθνή Συνάντηση Αρχαιολογικής Ταινίας του Μεσογειακού Χώρου «ΑΓΩΝ» που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα για 9η φορά, από τις 7 έως τις 13 Μαϊου, σε συνεργασία με το Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο και υπο την αιγίδα του Ιδρύματος Λαμπράκη. Μια βράβευση που προστίθεται στο υπάρχων Ειδικό Βραβείο για την ανάδειξη εθίμων του λαϊκού πολιτισμού στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου & Πολιτισμού Πάτρας «12ο Διεθνές Πανόραμα» το 2010.
έχει διασωθεί από τον αρχαίο πολιτισμό προσδίδοντας ενότητα και συνέπεια στο ελληνικό σύμπαν. Πάντως η γλώσσα στον Ελύτη υπονομεύει (και δεν διευκολύνει) την αναπαράσταση. Τον Ελύτη επηρέασε βαθιά η θαυμαστή υπόσταση των πραγμάτων, όπως την πρόβαλλε ο υπερρεαλισμός. Ο Ελύτη έχει διδαχτεί πολλά από την αναπαραστατικότητα του υπερρεαλισμού ο οποίος αποδίδει τον μη-τόπο, και τον εσωτερικό χώρο ως εξωτερικό. Μέσω του υπερρεαλισμού ο ποιητής διαμορφώνει το μυστήριο του φωτός, τη δυνατότητα να βλέπεις μέσα στο φυσικό, στη δεύτερη διάσταση του φυσικού, την παρουσία του μεταφυσικού. Η όραση του «άλλου» ορατού είναι η παραδείσια πολιτεία, η πολιτεία της θεοφάνειας, το φανέρωμα της θεότητας. Η θεοφάνεια είναι μία οικεία, καθημερινή, αυταπόδεικτη εμπειρία για τον Ελύτη, μία εμπειρία που δεν αφορά την επινόηση θεοτήτων πίσω από τα πράγματα αλλά την όρασή τους πίσω από τα πράγματα, την ενσωμάτωσή τους στα πράγματα. Η όραση, λοιπόν δεν είναι για τον ποιητή η διαμόρφωση πραγμάτων εκ του μηδενός, αλλά η αντίληψη μέσω του ορατού των πραγμάτων, που είναι ο αληθινός κόσμος. Ελισάβετ Αρσενίου Επίκουρη καθηγήτρια νεοελληνικής φιλολογίας Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Hμερίδα: Μουσεία και κοινωνία – Η μνήμη στο πλεξιγκλάς
Στις 19 Μαΐου 2012 με αφορμή τη Διεθνή Hμέρα των Μουσείων, ο Δήμος Αλεξανδρούπολης και τα Μουσεία της πόλης διοργάνωσαν ημερίδα στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας. Στην Ημερίδα ακαδημαϊκοί και ειδικοί επιστήμονες εξέφρασαν τις σκέψεις και τους προβληματισμούς τους για τον τρόπο διαχείρισης της μνήμης, το διάλογο μουσείων και κοινωνίας καθώς και το ρόλο που παίζει η εκπαίδευση στην επικοινωνία μουσείων και κοινωνίας.
Γίνε και εσύ μέλος Με την εγγραφή σου στο Σωματείο Φίλων του Ε.Μ.Θ συμμετέχεις στην διάσωση της ιστορικής μνήμης και της προβολής του τόπου σου. Έχεις ελεύθερη είσοδο στις Εκθέσεις, ενημέρωση για τις εκδηλώσεις Έκπτωση 10% στο Πωλητήριο
Ευγενής αρωγός
6
Αποθήκη Νο 9 - Τεύχος 4, Ιούνιος 2012
Λιμάνι Αλεξανδρούπολης-Σύντομη ιστορική αναδρομή
Τ
α τελευταία χρόνια, σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, πολύς λόγος γίνεται για την ανάδειξη του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης σε διεθνές εμπορευματικό και διαμετακομιστικό κέντρο». Αυτό έχει γίνει ευρέως γνωστό. Λίγοι όμως, γνωρίζουν την ιστορία αυτού του λιμανιού η οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη και με την ιστορία της πόλης. Αξίζει λοιπόν, να την μάθουμε με μια σύντομη ιστορική αναδρομή… *** Το 1870, η επιλογή, εκ μέρους των «Ανατολικών Σιδηροδρόμων», του Δεδέαγατς (Αλεξανδρούπολης), ως τερματικού σταθμού του Αιγαίου, σε συνδυασμό με τη λειτουργιά (1872) της σιδηροδρομικής γραμμής Δεδέαγατς – Αδριανούπολης, προϊδέαζε και την ανάπτυξη ενός λιμανιού. Το 1880, λειτούργησε ο Φάρος της Αλεξανδρούπολης, για την κάλυψη της αυξημένης πλέον ναυτιλιακής κίνησης της περιοχής. Το 1897, ξεκίνησε και η σιδηροδρομική γραμμή Θεσσαλονίκης - Δεδέαγατς (Αλεξανδρούπολης) Το 1923, στην ελεύθερη Αλεξανδρούπολη, συστάθηκε η πρώτη Λιμενική Επιτροπή, με πρόεδρο τον Αινίτη Μανώλη Φιμερέλη. Το 1930, άρχισε η κατασκευή του προσήνεμου λιμενοβραχίονα για την προστασία του τότε υπάρχοντος λιμένα (δηλ. αυτού που σήμερα ονομάζουμε «μικρό λιμανάκι»). Το 1936, με Απόφαση της Γενικής Διοίκησης Θράκης, καθορίστηκαν οι χώροι αρμοδιότητας της Λιμενική Επιτροπής. Το 1949, στα πλαίσια του «Σχεδίου Μάρσαλ» άρχισε σειρά έργων, τα οποία, κατά βάση, αποτελούν αυτό που σήμερα ονομάζουμε «παλιό λιμάνι». Το 1952 και 1966, καθορίστηκε για πρώτη φορά (ΦΕΚ 447 Β/ 18-7-1966) τα όρια χερσαίας και θαλάσσιας ζώνης του λιμένα, κατ εφαρμογή του Α.Ν. 2344/1940. Το 1985, στη μελέτη «Σχεδιασμός Ανάπτυξης του λι-
«
μενικού συστήματος της χώρας», που εκπονήθηκε με αφορμή την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ, χαρακτηρίστηκε ως «λιμάνι εθνικής σημασίας». Το 1992, η θεσμοθέτηση, από την Ε.Ε, των «Διευρωπαϊκών Δικτύων Μεταφορών», και συγκεκριμένα ο Άξονας ΧΙ, Ελσίνκι – Αλεξανδρούπολη, έδωσε νέες προοπτικές ανάπτυξής του. Την ίδια χρονιά, χαρακτηρίστηκε ως «λιμάνι εθνικής σημασίας με διεθνές ενδιαφέρον» (ΚΥΑ 3514.96/02/1992 / ΦΕΚ 440 Β /7-7-1992) Το 1995, με χρηματοδότηση από το Β Κ.Π.Σ και στη συνεχεία από το Π.Ε.Π Ανατ. Μακ. Θράκης, ξεκίνησαν τα έργα επέκτασης και εκσυγχρονισμού του, τα οποία διεκόπησαν το 2001. Το 1996, η Λιμενική Αρχή Αλεξανδρούπολης, με το ΠΔ 290/1996, μετατάχτηκε από Λιμεναρχείο σε Κεντρικό Λιμεναρχείο. Το 2001, ο Φορέας διαχείρισής του, μετατράπηκε (Ν. 2932/2001) από ΝΠΔΔ (Λιμενικό Ταμείο Έβρου) σε ΑΕ(Οργανισμό Λιμένα Αλεξανδρούπολης). Το 2007, χαρακτηρίστηκε ως « λιμάνι διεθνούς ενδιαφέροντος » ( ΚΥΑ 8315.2 / 2007 / ΦΕΚ 202 Β / 1602-2007 ). Το 2008, άρχισαν οι εργασίες εκβάθυνσής του, στη συνέχεια διεκόπησαν(2009), επανάρχισαν (2010) και πάλι διεκόπησαν(2011). Το 2008, η χερσαία ζώνη του λιμανιού τροποποιήθηκε, «Τροποποίηση και επέκταση χερσαίας ζώνης λιμένα Αλεξανδρούπολης» (ΦΕΚ 369 / 19-8-2008).. *** Το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, είναι το μοναδικό, όπου από το 1993 και μετά, το έχουν επισκεφτεί και το έχουν εκθειάσει πλείστοι Υπουργοί Εμπορικής Ναυτιλίας (Ντεντιδάκης, Παυλίδης, Κατσιφάρας, Παπουτσής, Ανωμερίτης, Πασχαλίδης), χωρίς ωστόσο μέχρι σήμερα να έχει εκπληρώσει το σκοπό του. Το ελπίζουμε και το ευχόμαστε. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ Νικόλαος Υποναύαρχος ΛΣ (ε.α)
7
Αποθήκη Νο 9 - Τεύχος 4, Ιούνιος 2012
Εν Επι Δια
δραση
Ρεσιτάλ κλασικού τραγουδιού
Πάσχα 2012 ὀρθρίζει τὸ πνεῦμα «Eκμουνυκτὸς πρός σε, ὁ Θεός, διότι φῶς τὰ προστάγματά σου ἐπὶ τῆς γῆς», ένα
δρώμενο με βάση το Τροπάριο της Κασσιανής που επιμελήθηκε ο Φιλοποίμην Ανδρεάδης, τη Μ. Δευτέρα 9 Απριλίου.
Τ
η Μ. Τρίτη 10 Απριλίου «ταξιδέψαμε στο ΣινάΜνημείο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ουνέσκο» με την βοήθεια του κ. Άλκη Πρέπη, Αν. Καθηγητή του Τμ. Αρχιτεκτόνων Μηχανικών της Πολυτεχνικής Σχολής του Δ.Π.Θ.
Ξενάγηση στους Πύργους του Άβαντα
Μ
ια εξαιρετική μουσική βραδιά στην Καθολική Εκκλησία της Αλεξανδρούπολης, με τους μονωδούς Στέλλα Αδαμίδου, υψίφωνο και Μαρσέλο Γιώργο, βαθύφωνο. Στην κιθάρα συνόδευσαν οι: Κώστας Ζαζόπουλος και Δημήτρης Ζωγλοπίτης, 23 Ιουνίου.
και στο Μοναστή-
ρι των Αγίων Θεοδώρων από το συμπατριώτη μας αρχαιολόγο Σισμανίδη Κώστα (29 Απριλίου 2012). Μια ευκαιρία εκδρομής στην ύπαιθρο για τους φιλους του Ε.Μ.Θ. και γνωστικού επαναπροσδιορισμού της σχέσης μας με τα βυζαντινά μνημεία του τόπου μας.
Ανοιχτή συζήτηση νέων
της πόλης με τον φωτογράφο κ. Γιώργο Παναγιώτου στα πλαίσια του εορτασμού των «Ελευθερίων» στις 15 Μαΐου 2012.
Έκθεση χειροποίητων κοσμημάτων
H
σχολή κοσμήματος POKALi του Δημήτρη Γκενόπουλου παρουσίασε τις δημιουργίες των μαθητών της από 1 Ιουνίου έως και 8 Ιουνίου 2012.
Ολοκληρώθηκε ο Β' κύκλος σεμιναρίου σκηνοθεσίας και παραγωγής μουσικών βίντεο κλιπ. (Μάιος 2012). Υπεύθυνος σεμιναρίου: Χάρης
Ντώνιας, σκηνοθέτης Εισηγητής πρώτης Συνεδρίας: Θοδωρής Μανίκας, δημοσιογράφος και μουσικός Εισηγητής Μοντάζ: Βασίλης Καραφυλλίδης, φωτογράφος - μοντέρ. Στο σεμινάριο δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στο σενάριο και τη διαδικασία ανάπτυξης της κεντρικής ιδέας ενός βίντεο κλιπ, που αποτελούν τη βάση της δημιουργίας. Στη συνέχεια περάσαμε στο πολύ σημαντικό κομμάτι της συνεργασίας σκηνοθέτη-καλλιτέχνη, έτσι ώστε το αποτέλεσμα να ικανοποιεί και τους δυο. Τέλος, μεταξύ άλλων, ανακαλύψαμε τις βασικές αρχές σκηνοθεσίας και παραγωγής, που στηρίζονται στην κινηματογραφική γνώση.
Βιβλιοπαρουσίαση «Το Κοινωνικό Κίνημα των Διαζευγμένων» του Νίκου Σπιτάλα, που αφορά στα ανθρώπινα δικαιώματα και τους διαζευγμένους. Το βιβλίο παρουσίασαν οι: Γ. Καφαλής - ψυχίατρος & Π. Αλεπάκος - δικηγόρος, 6 Ιουνίου 2012
8Δεκέμβριος 2011 - Φεβρουάριος 2012
Από το πωλητήριο Νο 9 - Τεύχος 4, Ιούνιος 2012 του Αποθήκη Μουσείου
Προσεχείς δράσεις
Πρωτότυπα δώρα θρακικής έμπνευσης και δημιουργίας για τους αγαπημένους σας από το πωλητήριο του Μουσείου.
Προσεχείς δράσεις
Χριστούγεννα 2011 Για ακόμη μια χρονιά πραγματοποιούνται εκδηλώσεις για τους μικρούς και όχι μόνο φίλους του μουσείου. • 23-12-2011 Ρεσιτάλ με τον Αλεξανδρουπολίτη κιθαριστή Γιαγουρτά Γιάννη, στον ιερό χώρο της ΚαΚαλοκαιρινά εργαστήρια για παιδιά στο Εθνολοθολικής Εκκλησίας
γικό Μουσείο Θράκης
Το φετινό καλοκαίρι το Δημιουργικό Εργαστήρι Ε.Μ.Θ. Συνεχίζονται οι εκδηλώσεις και οι δράσεις μετου θέμα «Το θα κρατήσει συντροφιά στους μικρούς του φίλους με 3 διαΒυζάντιο στο χώρο και στο χρόνο» σε συνεργασία φορετικά εργαστήρια. με το Δήμο Αλεξανδρούπολης: 11-1-2012 Βυζαντινή Μουσική: κοσμική και εκκληΕργαστήρι (2-13 Ιουλίου) σιαστική με γαστρονομίας το μουσικό σχήμα «Εν χορδαίς». ΚαλλιτεΤο Μουσείο από την έναρξη των εκπαιδευτικών του δράσεων χνικός διευθ. στο «Εν Χορδαίς» είναι ο κ. Καλατζίδης, (2003) έχει εντάξει τη διατροφή ως έναν από κεντριΕπίκ. Καθ. του Παν/μίου Μακεδονίας, Δρ τους Βυζαντινής κούς του άξονες. Το έργο του έχει αναγνωριστεί τόσο από το Μουσικολογίας στο Παν/μιο Αθηνών. Θεωρείται από Υπουργείο Πολιτισμού όσο και από την UNESCO με τη συμτους σημαντικότερους ερευνητές στο πεδίο της κοσμιμετοχή του στο δίκτυο μουσικής. χωρών και φορέων την ανάδειξη κής μεταβυζαντινής Yπήρξε για ο ιθύνων νους της μεσογειακής διατροφής ως άυλης Πολιτιστικής Κληροτης προσπάθειας για «άνοιγμα» στη Μεσόγειο, που νομιάς τηςστην Ανθρωπότητας. οδήγησε υποψηφιότητα του «Εν Χορδαίς» για το Οι γεύσεις«Sharjah είναι μια συμπυκνωμένη ιστορία παραδόσεων, μέΒραβείο 2007» της UNESCO σα από τις οποίες αναδεικνύεται η πολυτιμότητα της 14/1/12 Παρουσίαση του Ημερολογίου του Γ.μεσογειΣερβεακής διατροφής και της κάθε τοπικής κουζίνας. τά στο Ε.Μ.Θ σε συνεργασία με το βιβλιοπωλείο Γιάν6 συναντήσεις - 3 φορές την εβδομάδα για παιδιά ηλικίας 8 ετών και άνω. νης Βαταμίδης. Μέγιστος αριθμός συμμετεχόντων 15 παιδιά. Κόστος συμμετοχής: 8 € ανά 21/1/12 Η μνήμη του τόπου μέσα από το φακό του συνάντηση Αρά Γκιουλέρ σε συνεργασία με το ΚΕΔΗΦΩΤ. 27/1/12 του βιβλίου του με Σταύρου ΛυγεΕργαστήριΠαρουσίαση εικαστικών:"Σαλπάροντας ένα βιβλίο" ρού “Από την κλεπτοκρατία στη χρεοκοπία” (16-27 Ιουλίου) 29-1-2012 «Η Ελληνικήτοπαρουσία Θρακικά Τα παιδιά θα •κατασκευάσουν δικό τους στα βιβλίο από την παράλια του Εύξεινου μέσα απόσελιδοποίτις Βυαρχή, περνώντας από όλα ταΠόντου στάδια: συγγραφή, ζαντινές και Μεταβυζαντινές εικόνες (δισδιάστατες της περιοηση, κατασκευή εξωφύλλου, εικονογράφηση χής» Ομιλήτρια η κ. Αναστασία Τούρτα Δρ Ιστορίας& τρισδιάστατες). Αρχαιολογίας ΑΠΘενός είναι με μετεκπαίδευση στην Όλοι γνωρίζουμετου τις αξίες καλού βιβλίου, τους μαγικούς ιστορία τον πολιτισμό κόσμουςκαι όπου μας ταξιδεύει,του τις βυζαντινού γνώσεις που και μαςμεταβυζαπροσφέρει ντινού κόσμου, στοσυμβάλλει Παν/μιο Pantheon Sorbonne Paris I. καθώς και το πόσο στο να αναπτύξουμε τις ηθιΙδρυτικό στέλεχος του λοιπόν Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού κές μας αξίες. Βάζοντας το παιδί στον πρωταγωνιστιτης Θεσσαλονίκης και Δ/ντρια μέχριστο καινατοαπελευθερώ2008. κό ρόλο του συγγραφέα το οδηγούμε • Βυζάντιο και και οι την Άραβες» Ομιλητής κ. Χάσει«Το τη δημιουργικότητα φαντασία του μέσαοαπό την σαν Μπαντάουι Καθ. στον Τομέα συγγραφή και τηνΕπίκ. κατασκευή του ίδιου τουΑρχαίας βιβλίου. Ελλη6 συναντήσεις - 3 φορές την εβδομάδακαι για παιδιά ηλικίας 6 ετών και άνω. νικής Ρωμαϊκής Βυζαντινής Μεσαιωνικής Ιστορίας Κόστος συμμετοχής: 6 € ανάΑντικείμενο: συνάντηση στο ΑΠΘ. Γνωστικό Μεσαιωνική Ιστορία Αραβοϊσλαμικού κόσμου Εργαστήρι προσομοίωσης ανασκαφής: «Το έκθεμα από την εύρεσή του έως την έκθεση του» Πολιτιστικό Καφενείο Για τα τέλη Αυγούστου, έχουμε προγραμματίσει για 2η συΣυνεχίζονται οι ποιητικές βραδιές του αφιερώματος για νεχόμενη χρονιά το εργαστήρι προσομοίωσης ανασκαφής: τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Οδυσσέα Ελύτη «Το εύρημα από την ανακάλυψή του έως την έκθεση του». 23-1-2012 στις 7μ.μ. Ο Οδυσσέας Ελύτης και η ποίΤα παιδιά θα γίνουν μικροί αρχαιολόγοι και θα ανακαλύψουν ηση του πολέμου: Αντιστάσεις στην εποχή, Κοντοθαμμένα ευρήματα, που θα πρέπει στη συνέχεια να συντηγιάννη Βασιλική, καθ. Νεοελληνικής Φιλολογίας ΔΠΘ ρήσουν, να ταξινομήσουν και να εκθέσουν σε μια δική τους 22-2-2012 στις 7μ.μ. Οδυσσέας Ελύτης: Αναγνώστης έκθεση. του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, Σελιδώνη Στέλλα, λέκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας ΔΠΘ Το δημιουργικό εργαστήρι της νέας σχολικής χρονιάς 21-3-2012 7μ.μ. «Ο πλασμένος για τα νησιά του θα έχει ως θέμα του την «Χρονοκάψουλα». Ποια είΑιγαίου»: Ο ποιητής και η συνείδηση του κόσμου, ναι η δική μας κληρονομιά για τις μελλοντικές γενιές; Βασιλειάδης Βασίλης, ερευνητής του Κέντρου ΕλληνιΠώς μπορούμε να ετοιμάσουμε μια κιβωτό που μέσα της να κής Γλώσσας αποθηκευτεί το «σήμερα» ειδικότερα μέσα από την ματιά των παιδιών; Ελάτε λοιπόν να ετοιμάσουμε ο καθένας τη δική του χρονοκάψουλα μέσα από ποικίλες δράσεις και εξερευνήσεις! Πληροφορίες και εγγραφές στο 25510 36663 από ΔευτέραΚυριακή 09:00-15:00
Από το πωλητήριο του Μουσείου
Πρωτότυπα δώρα θρακικής έμπνευσης και δημιουργίας για τους αγαπημένους σας από το πωλητήριο του Μουσείου.
Προβολή video clip Γίνε και εσύ μέλος Με εγγραφή σου στο 2012 Σωματείο Τηντην Κυριακή 22 Ιουλίου στις Φίλων 9 μ.μ. του Ε.Μ.Θ συμμετέχεις στην διάσωση της στο Κηποθέατρο Θα προβληθούν τα video ιστορικής μνήμης και της προβολής του clip των: Βαγγέλη Καψάλη,esoteric sob, τόπου σου. Έχεις sελεύθερη είσοδο xίλια στις prestige, stratos & eva kanata, Εκθέσεις, ενημέρωση για τις εκδηλώσεις χρόνια και θα ακολουθήσει συναυλία από Έκπτωση 10% στο Πωλητήριο τοπικούς καλλιτέχνες και σχήματα: Βαγγέλης Καψάλης, Χίλια Χρόνια, Snooze και Rebels, που δημιουργήθηκαν Κοπή Βασιλόπιταςαπό τους συμμετέχοντες στο Σεμινάριο σκηνοθεσίας των Φίλων ΕΜΘ και παραγωγής μουσικών βίντεο κλιπ, που οργανώθηκε Το απόκόψιμο το Ε.Μ.Θ., υπεύθυνο 15-1-2012 της με Βασιλόπιτας τον σκηνοθέτη Χάρη Ντώνια. με ένα ποτήρι κρασί, ευχές και μουσική Είσοδος 5 ευρώ, τα έσοδα της εκδήλωσης θα διαμε το συγκρότημα «Αμμάν και Έρως». τεθούν για τις εκπαιδευτικές και πολιτιστικές δράΕίσοδος: 5€ σεις του Μουσείου.
Ευγενής αρωγός