Constructeur 10 (2014) by Engineering MBM

Constructeur hét vak tijdschrif t voor werk tuigbouwkundige construc teurs en ont werpers

oktober

2014

14 Hoe maakt u het? 10

Wat Güdel beweegt

Leapfrog Creatr – niet voor groentjes

Changing Scale geeft bankiers MrReves weet raad het nakijken

Verwacht u iets speciaals?

Pasklare oplossingen van uw Systems partner voor de meest gecompliceerde verbindingstechnologie Sinds enkele decennia worden alle ervaringen binnen Lapp Benelux B.V. gebundeld in de afdeling Systems. Hier wordt alle kennis en ervaring op het gebied van kabels, connectoren, wartels en toebehoren samengevoegd. Systems beschikt nu ook over een 3D-printer voor op maat gemaakte connectoren en wartels. Uw industrie, onze expertise

Lapp Benelux B.V. | www.lappbenelux.com | Tel. +31 (0)40 228 50 00 | Fax. +31 (0)40 228 50 10

Verifieer en optimaliseer uw ontwerp met COMSOL Multiphysics® NIEUW: DE APPLICATION BUILDER

De Application Builder maakt het mogelijk om een eigen interface te bouwen voor uw multifysische modellen. Maak gebruik van de COMSOL Server om uw applicaties wereldwijd te verspreiden naar collega’s en klanten.

Ga naar comsol.nl/release/5.0

VAN MODEL

NAAR APP

© Copyright 2014 COMSOL © Copyright 2014 COMSOL. COMSOL, COMSOL Multiphysics, Capture the Concept, COMSOL Desktop, and LiveLink are either registered trademarks or trademarks of COMSOL AB. All other trademarks are the property of their respective owners, and COMSOL AB and its subsidiaries and products are not affiliated with, endorsed by, sponsored by, or supported by those trademark owners. For a list of such trademark owners, see www.comsol.com/trademarks

Redactioneel

Colofon

Constructeur, oktober 2017 53 e jaargang nr. 10 R e d a c t i e - a d re s Postbus 58, 7400 AB Deventer H o o fd re d a c te u r ing. R.Zander t 06 222 080 34 r.zander@mybusinessmedia.nl U i tg e ve r El s b e t h La m fe r s t (0570) 50 43 27 e.lamfers@mybusinessmedia.nl Va s te m e d e we rke r s : Bart Driessen, Liam van Koert, Leo de Ridder, Hans Koopmans, Henk Jan Pels, Marjolein de Wit.

U i tg a ve va n MYb u s i n e s s m e d i a bv Postbus 58, 7400 AB Deventer Mr. H.F. de Boerlaan 28 www.mybusinessmedia.nl Ad ve r te n t i e - a fd e l i n g R. Swart t (06) 22796633 r.swart@mybusinessmedia.nl of verkoop binnendienst t (0570) 504345 (0570) 504343 Advertentieplaatsingen worden uitgevoerd overeenkomstig de ‘Regelen voor het advertentiewezen 1990. A b o n n e m e n te n Voor vragen over abonnementen, bezorging en of adreswijzigingen kunt u Bellen met: +31 10 289 4008 (international contacts) Faxen naar: +31 10 289 40 73 Mailen naar: klantenservice@constructeur.nl Schrijven naar: MYbusinessmedia bv Constructeur Postbus 8632 3009 AP Rotterdam A b o n n e m e n t s t a r i e ve n Jaarabonnement Nederland € 215,00* Jaarabonnement Buitenland € 249,50* Studenten €119,25 per jaar *Prijzen zijn excl. 6% BTW en € 3,95 administratiekosten excl.21% BTW Jaarabonnement geldt tot wederopzegging. Beëindiging van het abonnement kan uitsluitend schriftelijk geschieden, uiterlijk drie maanden voor het einde van de abonnementsperiode; nadien vindt automatisch verlenging plaats. R e p ro d u c t i e Overname van artikelen, tekeningen en foto’s uit de Constructeur is slechts mogelijk na schriftelijke toestemming van de uitgever. © MYb u s i n e s s m e d i a 2 0 1 4 ‘Het auteursrecht op de inhoud van dit tijdschrift wordt uitdrukkelijk voorbehouden’. Vo r m g e v i n g De Opmaakredactie, Wehl Druk Drukkerij Roelofs, Enschede ISSN 0010-6658

MYbusinessmedia bv legt uw gegevens vast voor de uitvoering van de (abonnements)overeenkomst. Uw gegevens kunnen door MYbusinessmedia bv, of door zorgvuldig geselecteerde derden,worden gebruikt om u te informeren over relevante producten en diensten. Indien u hier bezwaar tegen heeft, kunt u dit melden aan MYbusinessmedia bv, t.a.v. Afdeling Relatiebeheer, postbus 58, 7400 AB Deventer.

Slim De wereld – of in elk geval toch Duitsland – heeft Industrie 4.0 en wij hebben de Smart Factory. Ik had er tot voor kort eigenlijk nooit op die manier bij stilgestaan. We bedoelen toch hetzelfde? Tenminste, daar ga ik voor het gemak maar van uit want de bijbehorende ‘roadmaps’ en ongetwijfeld indrukwekkende studies heb ik niet doorgelezen. Dat is geen desinteresse maar u kent het wel – de waan van de dag staat ons allemaal wel eens in de weg. Het was Piet Tak, directeur van B&R Industriële Automatisering, die zich op een persbijeenkomst afvroeg waarom we nu in Nederland in elk geval in naam weer zo nodig iets anders moeten. In elk geval dan toch in naam. Is dat dan zo slim? Volgens hem wilden ’wij’ – de ‘Nederlanders’ – onszelf wel eens belangrijker maken dan ‘wij’ voor de rest van de wereld zijn. En dan moeten we nu eerst weer uit gaan leggen dat onze Smart Factories eigenlijk toch gewoon Industrie 4.0 zijn. Zonde van de tijd. Ongeacht welke vlag de lading dekt. Want toch zegt ‘slimme fabriek’ mij meer dan Industrie 4.0. En dat zeg ik niet om de FME een plezier te doen. Ik kan mij bij ‘slimme fabriek’ namelijk echt iets voorstellen. Zelfs als het zonodig over de ’massafabricage’ van series met stukgrootte 1 moet gaan. Want daar lijkt het altijd op uit te draaien. De consument aan de macht. Dat lijkt me om meer dan een reden een illusie, maar kan je eigenlijk een dergelijk product wel ontwerpen? Tak had in elk geval een leuk voorbeeld. Henry Ford kwam voorbij met zijn bijna een eeuw oude opmerking over de kleur van een T-Ford. Nu na al die jaren blijkt die kleur toch nog steeds het grote struikelblok, alle carrosserie-, motoren interieuropties ten spijt. Ik zie de ‘slimme fabriek’ als een plek waar de productie van ‘afval’ wordt voorkomen. En dat ‘afval’ kan dan alles zijn. Want een fout product vertegenwoordigt nogal wat ‘afval’ – energie, grondstoffen en tijd bijvoorbeeld. Ik heb het dan niet over producten waar de wereld niet op zit te wachten. Jammer is dat die altijd wel zullen blijven, aangezien vraag – zelfs al is het een ‘unieke’ – gewoon is te creëren. En zo weet ik toch de Constructeursdag dit commentaar in te smokkelen. Slim hè? Want wij hebben op 18 november dus Smart Factories – gecombineerd met Advanced Manufacturing. Want die ‘slimme fabrieken’, waar een deel van u de machines voor gaat ontwerpen, zijn toch echt dichterbij dan u misschien denkt. Meer over het programma – min een paar echt geweldige verrassingen die we nog niet verklappen– elders in dit nummer. Robin Zander r.zander@mybusinessmedia.nl

Update

Twee jaar extra voor vervanging weekmakers

De industrie krijgt twee jaar langer de tijd om een aantal weekmakers in elektrische en elektronische apparatuur te vervangen. Het is het resultaat van een stevige lobby door FME. Deze zomer stelde FME in de Telegraaf het voorgenomen besluit van de Europese Commissie aan de orde om de phtalaten (weekmakers in plastic) DEHP, BBP, DBP en DIBP en de brandvertrager HBCDD toe te voegen aan RoHS. FME maakte zich vooral zorgen over de krappe periode die de industrie kreeg om over te schakelen op alternatieve stoffen. Politiek Den Haag pikte dat FME-signaal op en stelde Kamervragen. Daarnaast heeft FME, samen met Europese zusterorganisaties en de koepelorganisatie Orgalime, in Brussel gepleit voor aanpassing en uitstel van de plannen. Met als resultaat dat de deadline voor de phatalaten wordt opgeschoven. Dit hebben bronnen uit Brussel aan FME laten weten.

Het uitstel – voor de productgroepen 1 t/m 7 en 10 tot 2019 en voor de productgroepen 8, 9 en 11 tot 2021 – betekent dat producenten van medische apparatuur, monitoring- en controleapparatuur en apparatuur die eerder nog niet onder RoHS vielen meer gelegenheid krijgen aanpassingen te realiseren. Bovendien wordt de brandvertrager HBCDD toch niet toegevoegd aan RoHS. FME is tevreden met dit behaalde resultaat, maar blijft op haar hoede voor nieuwe plannen rond RoHS. Ook blijft FME er in Brussel en Den Haag op aandringen dat de keuze voor nieuwe stoffen voor RoHS volledig op REACH (Europese regels chemische stoffen) gebaseerd moet zijn. Het formele voorstel wordt waarschijnlijk in oktober door de Europese Commissie naar het Parlement en de Raad gestuurd.

www.fme. nl

Constructeur10

Wat Güdel beweegt ‘Haantje-de-voorste’ zijn ze zeker niet. Tenminste, als het om geroffel op de mediatrommel gaat. Bij Güdel laten ze bij voorkeur hun producten voor zich spreken. Een keuze die de experts in fabrieksautomatisering onder andere toegang heeft verschaft tot alle grote automobiel- en vliegtuigfabrikanten over de hele wereld –én hun toeleveranciers. Constructeur sprak op het hoofdkantoor met chief technology officer Walter Zulauf, Benelux-manager Rudi Steggink en Karel Formánek, hoofd marketing & communicatie.

Constructeur hét vak tijdschrif t voor werk tuigbouwkundige construc teurs en ont werpers

oktober

2014

14 Hoe maakt u het? 10

Wat Güdel beweegt

Leapfrog Creatr – niet voor groentjes

Changing Scale geeft bankiers MrReves weet raad het nakijken

Op de voorpagina: De spreekwoordelijke Zwitserse precisie van de producten van Güdel heeft het bedrijf wereldwijd een vooraanstaande positie bezorgd in de fabrieksautomatisering. Meer op pagina 10.

Hoe maakt u het? Ontwerpen en maakbaarheid Het thema van de Constructeursdag die dit jaar op 18 november in de Fabrique in Maarssen wordt gehouden: ‘Hoe maakt u het?’ Ontwerpen en maakbaarheid’. De dag staat onder leiding van Fred van Houten, hoofd van de sectie Ontwerptechniek van de vakgroep Ontwerp, Productie en Management aan de faculteit Construerende Technische Wetenschappen van de UTwente.

Leapfrog Creatr – niet voor groentjes De komende tijd zal Constructeur aandacht besteden aan twee printers van Nederlandse makelij: de Leapfrog Creatr en de Creatr HS. In dit eerste deel is de Creatr aan de beurt, voor deze test uitgerust met twee extruders. Twee keer zo goed, of twee keer zoveel ellende?

oktober2014

Changing Scale geeft bankiers het nakijken Een veel gehoorde klacht is dat banken nauwelijks te porren zijn voor financiering van nieuwe hightech producten. Een consequentie hiervan is dat jonge, innovatieve bedrijven naar andere oplossingen op zoek gaan. Een van die oplossingen is co-engineering; samenwerking met partners die elkaar aanvullen. Een mooi voorbeeld is het driemanschap van Pliant, Saber en Id-8. Samen ontwikkelden zij de Changing Scale, een babyaankleedkussen en -weegschaal ineen. En dat zonder een cent krediet.

Lapp Benelux ‘broedt’ op nieuwe oplossingen Een kabelfabrikant die een professionele 3D-printer aanschaft? Bekijk de activiteiten, en vooral de referenties, van de afdeling Systems binnen Lapp Benelux nu eens: klantspecifieke geïntegreerde kabel-, connectoren wartel oplossingen van (re-)engineering tot productie. Voeg daar het adagium tijd-is-geld aan toe en 3D-printen wordt welhaast een vanzelfsprekende keuze.

6 Kort Constructeursnieuws 29 Column Pels 40 Productnieuws

MrReves weet raad Zou de wereld van de constructeur er niet een stuk zonniger uitzien als hij in één oogopslag de oplossingsruimte voor zijn neus had? En dan wel op zo’n manier dat in het bos alle bomen helder van elkaar te onderscheiden zijn? Dit is precies waar MrReves goed in is. Met de nieuwe en gratis te downloaden softwaretool van Reden werkt de constructeur niet langer iteratief en sequentieel, maar maakt hij met een paar muisklikken de optimale keuze.

En verder

Jörg ontwikkelt speciale lasersnijmachine voor isolatiesegment Het is niet niks; je een uniek machineconcept eigen maken en zowel mechanisch als besturingstechnisch upgraden voor een specifieke branche. En toch heeft het team van Jörg Machines uit Dodewaard het voor elkaar gekregen; een compleet geoptimaliseerde lasersnijmachine voor de isolatiemarkt. Tezamen met de totaaloplossing van Sigmatek en met de aanvullende expertise van SigmaControl uit Barendrecht werd in korte tijd en met ruimte- en tijdbesparende componenten een uiterst moderne applicatie gebouwd; de Jörg Laser, een krachtige lasersnijmachine voor het snijden van uitslagen voor onder andere luchtkanalen, ventilatie en isolatieplaatwerk.

Adverteerdersindex ACE Stossdampfer 34 ACE Stossdampfer 43 AE Sensors 15 AE Sensors 33 8 Airtec Pneumatic Altheris 25 Bader Holding 40 Bege Aandrijftechniek 39 Belu 19 Brevini Nederland 43 Büter Hydraulics 40 Comsol 2 Destaco Benelux 9 Drabbe 13 Elsto Aandrijftechniek 35 Eriks 39 Euchner Benelux 44 Evenementenhal Venray 18 Festo 8 Festo 28 Festo 41 Groneman 12 Güdel 41 Hepcomotion 19 igus 39 Indi 25 Koyo Benelux 18 Lapp Benelux 2 Mink-Bürsten 7 MYbusinessmedia 30/31 Parker Hannifin 34 Powerflex 38 Pretec Precisietechniek 13 Protempo 42 R&S Hydrauliek 42 Reden 9 Reliance Precision Holland 13 SEW-Eurodrive 35 Smalley Steel Ring Company 9

Bijlage van: LeapFrog Güdel Mikrocentrum Prodim International

ConstructeursNieuws

Machinefabriek Boessenkool wint FME International Business Award 2014 Machinefabriek Boessenkool heeft donderdag 2 oktober tijdens het jaarlijkse netwerkevent FME Conecta in het Rabobank Auditorium in Utrecht de FME

International Business Award 2014 gewonnen. Na drie pitches door de genomineerden bepaal de het publiek de uiteindelijke winnaar. FME-voorzitter Ineke

Van links naar rechts Bart van Nunen, directeur a.i. van Translift B.V., de winnaar van de FME International Business Award 2014 Eelco Osse, algemeen directeur van Machinefabriek Boessenkool, FME-voorzitter Ineke Dezentjé Hamming en Henk Meijer, algemeen directeur Bierens Machinefabrieken B.V. 6

Dezentjé Hamming-Bluemink overhandigde de 3D-geprinte award aan Eelco Osse, algemeen directeur van Boessenkool. Dezentjé: “Boessenkool is zo’n inspirerend bedrijf en verdient deze prijs terecht. Het zijn dit soort innovatieve ondernemin gen die een belangrijke bijdrage leveren aan onze export. De export die zo cruciaal is voor de verdienkracht van ons land.” Veel indruk Machinefabriek Boessenkool ont werpt en produceert onderdelen voor machinebouw, complete machines en apparaten en ver zorgt machinereparatie, renovatie of opwaardering van bestaan de machines. De omzet van Boessenkool is het afgelopen jaar met maar liefst 40% gestegen, met name door de ontwikkeling van nieuwe producten en R&D.

Op de Hannover Messe heeft Boessenkool veel indruk gemaakt met de lancering van de eerste elektrische tractor. Vierde keer De andere twee genomineerde bedrijven waren tandwielspeci alist Bierens Machinefabrieken en Translift - een vooraanstaan de Europese producent van innovatieve afvalinzamel– en containertransportsystemen. Het is dit jaar de vierde keer dat FME de International Business Award uitreikt aan een ondernemer uit de technologische industrie, die internationaal succesvol zaken doet of sinds kort internationaal succes heeft. In 2011 werd de prijs uitgereikt aan Bronswerk, in 2012 aan AWL Techniek en vorig jaar aan A.P. van den Berg. www.fme.nl

Hydrauvision Systems ontwikkelt aandrijving zware pers In opdracht van een Belgische machinefabriek heeft Hydrau vision Systems de aandrijving en besturing van een zware hydrauli sche pers ontwikkeld. De klant is een vooraanstaande fabrikant van onder andere daken gevelpla ten. Het bedrijf is de Belgische marktleider in oplossingen voor daken, gevels en wanden. De hydraulische pers wordt gebruikt om natte vezelcementplaten te ‘ontwateren. Door onder hoge druk een stapel platen samen te persen wordt het water eruit gedrukt, en blijft een droge plaat achter. Na het persen volgt nog een proces waardoor de platen de gewenste eindsterkte krijgen.’ Cilinders De hydraulische pers bestaat uit een juk met daarin zes cilinders. Deze perscilinders hebben een maximale werkdruk van 350 bar, wat overeenkomt met een totale perskracht tot 14.000 ton. De

aandrijving bestaat uit een hy draulisch regelbare plunjerpomp met elektrische drukregeling en een elektromotor van 90 kW. De perslading bestaat uit een stapel van vijftig natte vezel cementplaten, van elkaar geschei den door dunne roestvaststalen platen. De totale hoogte van de te persen lading is 1,8 m en het persoppervlak is 2,6 x 1,8 m. Deze perslading wordt door middel van een wagen de pers in gereden. Om de platen zo goed en zo snel mogelijk te kun nen ontwateren is een perskracht nodig van maar liefst 13.000 ton. Zodra de perslading in de pers staat, zorgen vier ijlgangcilin ders ervoor dat het andere blok, met de gehele lading, inclusief de onderliggende perscilinders, pijlsnel tegen het bovenblok van de pers getrokken wordt. Tijdens deze ijlgang worden de zes perscilinders uitgetrokken, waardoor er een onderdruk kan

ontstaan. Dit stelde speciale eisen aan de afdichting. Er is uiteinde lijk gekozen voor een drievoudige afdichting met lekdetectie. 100 x per seconde De pers is voorzien van een syn chronisatiesysteem bestaande uit

vier sensoren, die de positie van het onderblok meten. De senso ren hebben een nauwkeurigheid van 5 micron. De besturing van de pers wordt uitgevoerd door een PLC-systeem, dat de signalen van de positiesensoren 100 x per seconde ‘leest’ en deze verwerkt. Zowel de vier ijlgangcilinders als de zes perscilinders hebben elk een eigen servoklep die onafhan kelijk van elkaar door de PLC aangestuurd worden, waarmee zeer nauwkeurig de positie van de cilinders geregeld wordt. Hierdoor wordt het onderblok van de pers, zowel tijdens de ijlgang als tijdens de eigenlijke persslag, perfect vlak gehouden met een maximale afwijking van 1 mm tussen de hoeken van het onderblok. Na stilstand van het onderblok wordt deze afwijking zelfs ‘weggeregeld’ tot een waarde kleiner dan 0,2 mm. www.hydrauvision.nl

Constructeur 10/2014

ConstructeursNieuws

Biesheuvel neemt pneumatische activiteiten Doedijns over

Tien medewerkers Croon ontvangen ATEX-diploma

Biesheuvel Techniek heeft besloten de productie van pneumatische cilinders en kasten over te nemen van Doedijns en te integreren in Biesheuvel Techniek Services in Cuijk. “Met deze overname vergroten wij onze positie in de pneumatiek distributie. Biesheuvel Techniek is marktleidend in Nederland voor de distributie van pneuma tiek A-merken als Festo, SMC, IMI-Norgren en Parker. Onze ‘Uptime Services’-advisering toont aan, dat wij pneumatiekop lossingen voor de maakindustrie – en specifieke klantenoplossin gen – behoren aan te bieden. Het volledige pneumatiekcompo nentenprojectmanagement van ontwerp, engineering, productie,

Tien medewerkers van Croon Elektrotechniek – enkelen zijn op de foto te zien – hebben recent het diploma IECEx 05 Module 001/003/006/007 en 008 in ontvangst mogen nemen. Dit betekent dat ze onder andere be voegd zijn inspecties te verrichten in explosiegevaarlijke omgevin gen conform de internationale standaard IECEx 05. Dit bewijst volgens Croon nog nadrukkelij ker de toegevoegde waarde van de onderneming voor opdracht gevers in de industrie, maritieme sector en offshore. Wie een of meer IECEx modu le-diploma(s) behaalt, kan, na het verwerven van voldoende prak tijkervaring (via een zogenoemd evidence file) een persoonlijk

installatie, inbedrijfstelling, after sales service versterkt ons en klan ten waarderen dat”, meldt Meino Noordenbos voor Biesheuvel Groep B.V. “De door Biesheuvel Techniek overgenomen productieafdeling pneumatische cilinders en cabi nets was voornamelijk regionaal actief en bedient klantgroepen die niet binnen onze strategische groeimarkten passen. BT kan met haar lokale marktbediening dit werk gerichter voortzetten”, meldt Giel Claes, Regional COO EMEA voor Doedijns.

www.biesheuveltechniek.nl

certificaat aanvragen dat interna tionaal wordt erkend. Wereldwijd zijn er momenteel hooguit 450 van deze gecertificeerde specialis ten. Bij Croon werken al langere tijd twee medewerkers met een Ex-bevoegdheid en wellicht dat deze tien medewerkers zich, nu hun ATEX-Ex-opleiding is vol tooid, op dezelfde internationale lijst kunnen plaatsen. www.croon.nl

Vaak onzichtbaar.

Mink standaard borstellijsten®

Voor u een voordeel.

De eerste keus voor de beste afdichting in Mink-kwaliteit.

• Perfecte afdichting van deuren en poorten, openingen, doorvoeren en spleten. • Bescherming tegen warmteverlies door het betrouwbaar afschermen van een verwarmde ruimte. • Uitgebreid assortiment van standaarden speciale profielen.

Wij hebben de kennis… Mink-Bürsten B.V. Fabrikant van technische borstels Hanzeweg 6, 8061 RC Hasselt Tel.: +31 (0)38 38 66 177 | info@mink-buersten.nl

14_STL_DIN_A5_Holland.indd 1

Constructeur 10/2014

Think Mink! ® www.mink-buersten.com/stl

06.10.2014 09:35:04

Pneumatiek en Vacuüm specialisten

Postbus 234 NL-8160 AE Epe Tel: (+31) 0578 - 62 78 66 Fax: (+31) 0578 - 62 78 39 E-mail: info@airtec.nl

WWW.AIRTEC.NL

U zoekt ﬂexibele lineaire aandrijftechniek? U vindt bedrijfzekerheid zeer belangrijk? Wij hebben voor u de oplossing! WE ARE THE ENGINEERS OF PRODUCTIVITY.

EGC-HD: Voor zware belastingen en hoge snelheden

De huidige ontwikkelingen in de machinebouw vragen om robuuste elektrische lineaire assen die hogere krachten en snelheden kunnen genereren. Daarbij mogen geen concessies worden gedaan aan de betaalbaarheid en de mogelijkheden om de elektromotor ﬂexibel te kunnen monteren. Festo beantwoordt deze vraag met een robuust uitgevoerde elektrische lineaire as: de EGC-HD speciaal voor ‘heavy duty’ toepassingen.

Festo BV 015 2518759 www.festo.nl

LBP-005-A (NL 90 X 123).ai 1 3/20/2013 9:40:03 AM

GLOBAL SOLUTIONS C

CMY

+31 (0)297 285332 www.destaco.com

Past u kennis toe of laat u hem lopen? Maak kennis met Mr. Reves op: www.reden.nl

* Mr. Reves is een softwarepakket dat

uw kennis opslaat en toepasbaar maakt binnen uw hele organisatie. Ga naar www.reden.nl en ontdek wat Mr. Reves voor uw organisatie kan betekenen.

ConstructeursNieuws

Kwaliteit als tweede natuur

Wat Güdel beweegt ‘Haantje-de-voorste’ zijn ze zeker niet. Tenminste, als het om geroffel op de mediatrommel gaat. Bij Güdel laten zij bij voorkeur hun producten voor zich spreken. Een keuze die de experts in fabrieksautomatisering onder andere toegang heeft verschaft tot alle grote automobiel- en vliegtuigfabrikanten over de hele wereld –én hun toeleveranciers. Constructeur sprak op het hoofdkantoor in het Zwitserse Langenthal met chief technology officer Walter Zulauf, Benelux-manager Rudi Steggink en Karel Formánek, hoofd marketing & communicatie.

Het is die spreekwoordelijke Zwitserse precisie die de producten van Güdel kenmerkt en het bedrijf zijn vooraanstaande positie heeft bezorgd. Een positie die het bedrijf na de oprichting in 1954 door Alfred Güdel gestaag heeft open uitgebouwd. Van lineaire geleidingen en aandrijfcomponenten als tandheugels en overbrengingen naar enkelvoudige en meerassige modules voor lineaire en roterende 10 bewegingen tot robotmodules en complete oplossingen voor persen fabrieksautomatisering in de logistiek, de automobiel- en vliegtuigindustrie en nog veel meer. Inmiddels telt het bedrijf in totaal rond de 1100 medewerkers die wereldwijd in meer dan dertig vestigingen, die kwaliteit uit Langenthal bereikbaar maken voor de mondiale industrie. Cruciaal voor de status Güdel is

de aandacht die niet alleen aan de functionaliteit van de componenten wordt besteed maar nadrukkelijk ook aan de fabricage van de componenten, weet Walter Zulauf. Hij meent het dan ook overduidelijk van harte als hij zegt het niet te kunnen begrijpen dat je de productie van de componenten die zo essentieel zijn voor je product niet zelf in de hand hebt en houdt. Daar zit de knowhow van de onderneming in verwerkt. Het kan niet zo zijn dat je de kwaliteit van je product laat bepalen door louter en alleen koopdelen. In het geval van Güdel betekent dit dat de productieprocessen van de essentiële componenten al dan niet volledig in eigen huis wordt gehouden. Denk bijvoorbeeld aan de tandheugels, rondsels, wormwiel- en planetaire overbrengingen en geleidingen met

Güdel levert oplossingen voor fabrieksautomatisering voor bijna alle denkbare industrieën. Bijvoorbeeld een lineaire ‘zevende as’ die het bereik van industriële robots aanzienlijk vergroot. Ook in een ‘cleanroom’-omgeving.

en zonder vertanding. Ze gaan nog niet zover dat ze bijvoorbeeld een eigen hoogoven of gieterij onder eigen vlag uitbaten of zelf aluminium extrusieprofielen produceren. Hoewel de eigen engineeringafdeling zich daar dan natuurlijk wel uitvoerig mee bemoeit als het om het ontwerp gaat. Ontworpen wordt vanzelfsprekend in 3D. Daar wordt SolidWorks voor gebruikt. Güdel gebruikt SolidWorks Simulation of Amsys als simulatiesoftware. Ook wordt met een externe partner samengewerkt voor complexe systeemsimulaties. ‘Productiestraatje’ In het verleden zijn overigens wel voormalige koopdelen binnen het concern ‘ondergebracht’ en ook dat is illustratief voor de houding die de Langenthalers tegenover productie in eigen huis innemen.

Dit geldt voor onderdelen die doorslaggevend voor de kwaliteit van de Güdel-componenten en -systemen zijn en door hun oorspronkelijke eigenaar werden afgestoten. Zo blijven de Zwitsers ook altijd naar de markt kijken om door selectieve aankopen hun mogelijkheden, marktaandeel en toepassingsgebieden verder te vergroten en uit te breiden. Onlangs werd bijvoorbeeld bekendgemaakt dat het Franse Sumer nu ook deel uitmaakt van de Güdel Group. Sumer – dat nu officieel naar de naam Güdel Sumer luistert en wordt geleid door Nicolas Laval die al sinds jaar en dag bij Sumer werkzaam is – ontwikkelt en produceert hoogwaardige planetaire overbrengingen en is gevestigd in Sarlat-la-Canéda in de Dordogne. Ook voor deze acquisitie geldt dat deze precies in het ‘productiestraatje’ van

Constructeur sprak op het hoofdkantoor in het Zwitserse Langenthal met chief technology officer Walter Zulauf (rechts), Benelux-manager Rudi Steggink (midden) en Karel Formánek, hoofd marketing & communicatie.

Constructeur 10/2014

ConstructeursNieuws

Persautomatisering met RoboSpeed Het was voor Constructeur een ‘eye-opener’ dat bij grote persstraten de beweging van het werkstuk tussen de verschillende persen gepatenteerd is, zoals Zulauf vertelde. En daarmee dus een behoorlijk dichtgetimmerde wereld als je naar de ‘grote jongens’ kijkt. Toch is Güdel al jaren actief in deze wereld. Niet alleen in de aanvoer van de plaat en de afvoer van het gerede product, maar ook in de stappen tussen de volgpersen met de roboFeeder.

Een robotmodule in aanbouw. de Zwitsers past; de overname maakt het mogelijk complete functionele modules te leveren die binnen de Güdelgroep zijn ontwikkeld en geproduceerd. Het is de bedoeling zowel de commerciële activiteiten als het aantal medewerkers in Sarlat-la-Canéda flink uit te breiden. Naadloos Die productie onder eigen dak – die onder andere in Langenthal plaatsheeft – laat Zulauf graag zien. Maar wel onder de begrijpelijke voorwaarde dat Constructeur de camera achterlaat bij de receptie en de opgedane productiewijsheid voor zich houdt. Beter is het ook hier de producten voor zich te laten spreken. Neem bijvoorbeeld een tandheugel die is vervaardigd in DIN-kwaliteit Q5 (DIN 3962, gehard en geslepen) met moduul

4 bij een lengte van 1000 mm een maatafwijking van minder dan 30 micron laat zien. Die nauwkeurigheid is ook te zien als Zulauf in de assemblage niet zonder trots een TMO (Track Motion Overhead) robotas in aanbouw aanwijst – de tandheugelelementen sluiten naadloos op elkaar aan. De TMO-robotas is een van de jongste robotoplossingen van Güdel. De rototas is beschikbaar in vier groottes, met drie robotmontageposities (op de as, zijdelings of hangend) en universele adapterplaten die het mogelijk maken vrijwel elke industriële robot te integreren. Om te zorgen dat het portaal zelf zo weinig mogelijk vloeroppervlakte inneemt bestaan de poten uit drie segmenten. De voet is asymmetrisch en kan steeds 90° worden verdraaid om het portaal bijvoorbeeld ook zo dicht mogelijk tegen

Spreekwoordelijke Zwitserse precisie: naadloze aansluitende tandheugelelementen

Constructeur 10/2014

Tijdens het bezoek in Zwitserland kreeg Constructeur een voorproefje van de tweede generatie Single-Arm-Feeder, de roboSpeed. De productiesnelheid van een persenstraat wordt volgens Zulauf nu niet meer beperkt door transport tussen de verschillende persstappen. De roboSpeed is volgens hem op dit moment namelijk een van de snelste transportoplossingen. Constructeur zag de roboSpeed in actie met 18 transportbewegingen per minuut. Maar, zo werd gezegd, dat was in geen geval de bovengrens. Bekijk de YouTube-clip ‘Destaco’s Accelerate Light Weight Tooling with Gudel roboSpeed’.

De productieprocessen van essentiële componenten houdt Güdel in eigen huis.

ConstructeursNieuws

een wand op te kunnen stellen. Afhankelijk van de configuratie maken de geleidingen het mogelijk snelheden tot 500 m/min te bereiken met een positioneernauwkeurigheid van ≤ 0,1 mm en een herhaalnauwkeurigheid van ± 0,02 mm. Afhankelijk van de configuratie kunnen industriële robots met een massa tot bijna 2500 kg worden geïntegreerd en is de toelaatbare statische belasting ruim 5000 kg. De rollen in de geleiding hebben een typische levensduur van 100.000 km. Met componenten als tandheugels en rondsels die in verschillende materialen worden geproduceerd, en daarom ook in de voedingsmiddelen- en farmaceutische industrie kunnen worden toegepast, heeft Güdel een klinkende naam opgebouwd. Voor de gereedschapmachinebouw is de weg naar Langenthal bijvoorbeeld ook al sinds jaar en dag bekend. Ook vanwege de logistieke modules die worden ontwikkeld en geleverd voor 12 het beladen van gereedschapmachines en uitnemen van het bewerkte product. De samenhang tussen productiekwaliteit en functionaliteit komt in voorbeelden als deze volledig tot zijn recht. In de praktijk telt immers elke seconde. Want, de hoge kwaliteit van de heugels ten spijt, zijn ze niet immuun voor bijvoorbeeld externe factoren die tot schade kunnen leiden. Dan wil je natuurlijk niet dat je productie dagen stil ligt. Dankzij de fabricagenauwkeurigheid van de componenten kunnen tandheugelelementen eenvoudig worden losgeschroefd, uitgenomen en vervangen.

Beschikbaarheid Dat oog voor de noden van de klant zie je ook in de constructie van de geleidetafels – die al universeel zijn ontworpen en van adapterplaten kunnen worden voorzien. De rollen kunnen bijvoorbeeld eenvoudig worden uitgewisseld – zonder alles uit te moeten bouwen. Dat maakt het verschil als het gaat om de beschikbaarheid van een installatie. Juist omdat modulariteit in het hele scala aan componenten en assortiment zover is doorgevoerd, is het eenvoudig een element ‘van de plank’ te grijpen. Geen of nauwelijks klantspecifieke mechanische onderdelen die kostbaar zijn en alleen op order worden geproduceerd maar standaard componenten. En ook hier het voordeel dat de klant alleen maar bij Güdel hoeft aan te kloppen. Je zou natuurlijk ook wel gek zijn om componenten van derden te gebruiken als je ze zelf zo nauwkeurig zelf kunt maken en dat je ‘standaard’ is. Gevraagd Natuurlijk is het in de afgelopen jaren ook voor Güdel niet alleen maar ‘hosanna’ geweest. Neem nu de automobielindustrie. Daar wordt, zoals Zulauf het beeldend verklaart, de investeringssnelheid niet zachtjes verlaagd, nee, daar staan ze meteen vol op de rem. Güdel is uiteraard niet volledig afhankelijk van de automobielindustrie maar de Zwitsers hebben het wel gemerkt. Nu is dat geen verrassing en dankzij de mondiale aanwezigheid – het gaat over het algemeen nooit in alle regio’s tegelijkertijd minder – is al sprake van een

Detail van een productielijn voor vrachtwagendifferentiëlen. De complete lijn is rond de 60 m lang.

Een TMF lineaire robotas. Door verschillende segmenten te koppelen kan een as met een lengte van 100 m worden gerealiseerd. zekere risicospreiding. Maar ook wordt steeds nog gezocht naar nieuwe mogelijkheden en kansen. Die worden ook gevonden. Want

BESTURINGSTECHNIEK

Groneman BV Amarilstraat 11 7554 TV Hengelo (Ov.) Tel: 074 - 255 11 40 info@groneman.nl www.groneman.nl

- Onderhoudsvrij - Bestand tegen extreme omstandigheden

wat Güdel beweegt wordt overal gevraagd. www.gudel.com

AANDRIJFTECHNIEK

VERBINDINGSTECHNIEK

Ga voor cardanassen naar Groneman

Constructeur 10/2014

High Performance Systemen

Sterk in kleine en grote series of enkel stuks Alle materialen inclusief kunststoffen

Custom-built subsystemen naar uw specificaties en systemen naar ons ontwerp die kunnen worden aangepast aan uw individuele wensen.

CNC Draaien | CNC Frezen

Deze geteste subsystemen zijn ideaal voor fabrikanten van wetenschappelijke en analytische instrumenten, medische- en laboratoriumautomatisering evenals applicaties in de semiconductor en fotonica-industrie. Precisiebeurs woensdag 12 en donderdag 13 november 2014 stand nummer 147

www.relianceprecision.nl +31 (0) 76 5040790 sales@reliance.co.uk

Meer info www.pretec.nl of bel 071 561 91 64 Industrieweg 16-18 | 2254 AE Voorschoten | info@pretec.nl

Naast een goed product, geven wij ook advies AndrĂŠ van Oversteeg

Wij komen graag vrijblijvend bij u langs.

Erkende distribiteur van Elesa+Ganter en dealer van Speedy drabbe.nl

block, Connex, AMF en Misati

Constructeursdag2014

Constructeursdag 2014 – 18 november, de Fabrique, Maarssen

Hoe maakt u het? Ontwerpen en maakbaarheid

Is Industrie 4.0 – of Smart Factory zoals de FME het betitelt – nu een evolutie of een revolutie? En doet dit er nu eigenlijk wat toe? Geen vragen die zullen worden beantwoord op de komende Constructeursdag. Wel een antwoord op de vraag hoe die slimme fabriek er dan wel uitziet. En dat gaat echt wel wat verder dan ‘Elke machine zijn eigen IP-adres’. Het thema van de Constructeursdag die dit jaar op 18 november in – alweer voor de derde keer op rij – de Fabrique in Maarssen wordt gehouden: ‘Hoe maakt u het?’ Ontwerpen en maakbaarheid’. De dag staat onder leiding van Fred van Houten, hoofd van de sectie Ontwerptechniek van de vakgroep Ontwerp, Productie en Management aan de faculteit Construerende Technische Wetenschappen van de UTwente.

Robin Zander

Zoals Thomas Pehrson van Festo Nederland, een van de sponsoren van het evenement, het onlangs – vrij vertaald – verwoordde: Het gaat niet om de communicatie tussen verschillende onderdelen. De communicatie in de fabriek is geen revolutie maar een evolutie Dat zit wel snor. Wel het verhogen van de bandbreedte in de fabriek zou een revolutie zijn, maar dat is weer wat anders. Het gaat om het slim vervullen van functies. En die functies moeten het producenten mogelijk maken hun producten in de markt te zetten tegen de juiste prijs en met de juiste aantallen. Maar bij efficiënt en slim produceren houdt het niet op. Ze moeten de producent ook in staat stellen in te spelen op de steeds korter wordende productcycli. Want de klantvraag verandert voortdurend en dit betekent ook dat terugverdientijden navenant korter worden. ‘Smart Factories & Advanced Manufacturing’ Dat kan je slim produceren noemen en op de Constructeursdag noemt Ton van den Boogaard van UTwente dat ‘Smart Factories & Advanced Manufacturing’. De fabriek van de toekomst denkt zelf na, corrigeert en verbetert. Machines vol sensoren verbeteren het productieproces. Maar hoe ziet het productieapparaat in zo’n

fabriek er uit? Sinds de jaren 90 worden modellen gebruikt voor procesontwikkeling. In het laatste decennium is daar procesoptimalisatie bijgekomen. Om te voorkomen dat een geoptimaliseerd proces zeer gevoelig is voor verstoringen worden nu ook materiaal- en procesvariaties in de optimalisatie verwerkt. Zo kan een voorspelling worden gemaakt van de procesrobuustheid. De volgende stap is om voorspellende modellen in de procesregeling in te zetten. In Smart Factories wordt het proces niet bijgestuurd op basis van afwijkingen in het eindproduct, maar worden in het proces tussenresultaten gemeten en op basis van modellen de vervolgstappen direct zo bijgeregeld dat elk product aan de specificaties voldoet. Door volledige beheersing van processtappen kan ‘firsttime-right’ en ‘zero-defect’ worden geproduceerd en kunnen ook kleine series en geïndividualiseerde producten economisch worden gemaakt. In een aantal pilotprojecten worden momenteel de eerste stappen gezet. Synthese-systemen Nu moeten die producten die in die slimme fabrieken worden gemaakt uiteraard ook worden ontworpen en ook daar zijn de nodige ontwikkelingen aan de gang die voor menig machinebouwer van belang zijn. Ontwerpen – van machine-elementen tot complexe geometrieën – is vaak tijdrovend en vereist veel expertise. Synthese-systemen

Constructeur 10/2014

Constructeursdag 2014

ondersteunen de expert bij het ontwerpproces door zeer snel een groot aantal ontwerpoplossingen te genereren. Alternatieven voor concepten tot complete systemen kunnen dan met elkaar vergeleken worden. Dit scheelt tijd en stelt het ontwerpteam in staat om mogelijkheden te verkennen en betere keuzes te maken. Juan Manuel Jauregui Becker – ook UTwente – zal laten zien hoe dat in zijn werk gaat. Ontwerpen voor maakbaarheid Nu is het tijdens het ontwerpproces niet alleen van belang dat de juiste keuzes worden gemaakt inzake de maakbaarheid, maar ook dat deze keuzes op het juiste moment worden genomen: niet te laat, maar zeker ook niet te vroeg. Deze keuzes houden verder ook nagenoeg altijd afwegingen in: vrijwel alles is immers te maken, en het is dus meer de vraag of de gewenste functionaliteit (vorm, afmetingen, materiaal, seriegrootte, en look & feel) wel tegen acceptabele kosten, en met voldoende kwaliteit, kan worden gerealiseerd. In de bijdrage van Erik Tempelman van de TUDelft wordt een raamwerk gepresenteerd waarmee constructeurs en ontwerpers gedurende het ontwerpproces op de juiste wijze, en op de juiste momenten, de benodigde afwegingen kunnen maken. ‘Kosten’ omvat hierbij time-to-market, duurzaamheid en ‘kwaliteit’, maar ook een aspect als reproduceerbaarheid. Nu draait alles in het productontwerp om functie, kwaliteit en kosten. De materiaalkeuze bepaalt de inzetbaarheid van het ontwerp. Maar hoe maak je nu de optimale materiaalkeuze? Materiaalkosten maken meestal maar een klein deel uit van de totale kosten. Een goedkoop materiaal betekent dus niet een goedkoop ontwerp en dat zal Erik Schuring, werkzaam bij ECN en actief binnen de Bond voor materialenkennis in een andere bijdrage op de komende Constructeursdag behandelen. ‘Lean’ Nu is tijd uiteraard geld. Nu is iedereen wel bekend met een concept als Lean Manufacturing. Maar – zo zal Siego de Sittter van CRAFT Lean Management en B/E Aerospace uit de doeken doen – in de productontwikkeling is doorlooptijdverkorting ook mogelijk. Of u dat ook lukt? Of denkt u dat dit niet kan omdat het creatieve proces

Constructeursdag 2014 Programma 09:00 - 09:30 Ontvangst en registratie, bezoek expomarkt 09:30 - 10:00 Opening dagvoorzitter – Prof. Dr. Ir. Fred J.A.M. van Houten 10:00 - 10:40 Smart Factories & Advanced Manufacturing – Ton van den Boogaard, UTwente 10:40 - 11:20 Synthese-systemen – Juan Manuel Jauregui Becker, UTwente 12:25 - 13:05 Ontwerpen voor maakbaarheid – Erik Tempelman, TU Delft 13:05 - 13:45 Geheel verzorgde lunch 13:45 - 14:25 Lean Productontwikkeling Siego de Sitter, CRAFT Lean Management, B/E Aerospace 14:25 - 15:05 Het onderwerp is zo goed als de materiaalkeuze, Erik Schuring, ECN, Bond voor materialenkennis 16:10 - 16:50 Changing Scale - Alex Heurkens (Pliant), René Stokwielder (Saber) en Bart Salverda (ID8) 16:50 - 17:30 Afsluiting met verloting Leapfrog 3D printer

Toegang De Constructeursdag wordt gehouden op 18 november 2014 in de Fabrique in Maarssen. Toegang is voor abonnees van Constructeur gratis. Niet abonnees betalen EUR 75. Wie nu een jaarabonnement op Constructeur neemt betaalt EUR 130 en heeft dan uiteraard ook gratis toegang.

Sponsors De Constructeursdag wordt dit jaar mede mogelijk gemaakt door ACE, Airtec, Belu, Brevini, Elsto, Eriks, Euchner, Festo, Lapp, Leapfrog, Reden en SEW Eurodrive.

15 toch ongrijpbaar is? In deze interactieve sessie met handvatten kunt u zelf uitvinden waar u staat en wat er mogelijk is. En niet alleen de tijd die beschikbaar is ‘lean’ als het om financiering gaat zijn de tijden ook mager. Een veel gehoorde klacht is dat banken nauwelijks te porren zijn voor financiering van nieuwe hightech producten. Een consequentie hiervan is dat jonge, innovatieve bedrijven naar andere oplossingen op zoek gaan. Een van die oplossingen is co-engineering; samenwerking met partners die elkaar aanvullen. Een bijzonder mooi voorbeeld is het driemanschap van Pliant, Saber en Id-8. Samen ontwikkelden zij de Changing Scale, een babyaankleedkussen en -weegschaal ineen. En dat zonder één cent krediet. Een voorbeeld van co-engineering voor en door het mkb. Voor wie niet op kredietverlening kan wachten.

AE Sensors for heavy duty electronics

van temperatuur tot datalogger AE Sensors

Constructeur 10/2014

Al bijna 25 jaar hét adres voor advies en levering van sensoren. Vragen of advies nodig? Bel 078 6213152 of ga naar www.aesensors.nl.

Bedrijfsprofielen

ACE Stoßdampfer GmbH

Postbus 1510, DE-40764 LANGENFELD tel: +31 (0)165 71 44 55 fax: +31 (0)165 71 44 56 web: www.ace-ace.com e-mail: benelux@ace-int.eu ACE-klanten profiteren al méér dan 50 jaar van doordachte oplossingen en waardevolle innovaties bij stootdempers. Naast industriële stootdempers ontwikkelt, produceert en verkoopt ACE nog een breed scala aan dempingsproducten voor iedere toepassing zoals: Veiligheidsdempers, Deurdempers, Gasdrukveren, Gastrekveren, Rotatieremmen, Remcilinders, Klemeenheden en Dempingsplaten. Voor Trillingsisolatie zijn nu ook Trillingsisolatoren, Trillingsplaten alsook Machinevoeten beschikbaar. Airtec Pneumatic Engineering BV

Belu BV

Otterkoog 99B, 1822 BX ALKMAAR tel: +31 (0)72 52 06 697 fax: +31 (0)72 52 06 698 web: www.belu.nl e-mail: info@belu.nl Belu BV is specialist op het gebied van industriële verbindingstechnieken. Wij leveren hoogwaardige lijmen voor professionele gebruikers in het binnen- en buitenland. Dagelijks voorzien wij gerenommeerde constructiebureaus, internationale productiebedrijven en werkplaatsen van o.a. Cyanoacrylaat secondelijmen, Anaëroob hardende lijmen en dichtingen en de nieuwste generatie structurele lijmen. Brevini Group Benelux

ELSTO Drives & Controls

Loosterweg 7, 2215 TL VOORHOUT tel: +31 (0)88 786 52 00 fax: +31 (0)88 786 52 99 web: www.elsto.eu e-mail: info@elsto.eu Elsto Drives & Controls is een gespecialiseerde leverancier en producent van mechanische aandrijfoplossingen en bijbehorende besturingen. Elsto heeft verspreid over Nederland vijf locaties met ieder hun eigen specialisatie. Naast handel in mechanische aandrijf- en besturingscomponenten ontwikkelen productspecialisten en engineers maatwerkoplossingen die in eigen huis geproduceerd worden. Verder beschikt Elsto over uitgebreide reparatie- en refit-faciliteiten waar zelfs ATEX reparaties uitgevoerd worden. Eriks BV

Postbus 280, 1800 BK ALKMAAR tel: +31 (0)72 51 41 514 fax: +31 (0)72 51 55 645 web: www.eriks.nl e-mail: info@eriks.nl

Hammerstraat 26, 8161 PH EPE tel: +31 (0)578 62 78 66 fax: +31 (0)578 62 78 39 web: www.airtec.nl e-mail: info@airtec.nl Airtec Pneumatic Engineering BV is uw partner in Pneumatiek, vacuümtechniek en afsluittechniek, waarbij wij gebruik maken van merendeel Europese fabrikanten, hoog in ons vaandel staat goede service, know how van de producten en kwaliteit met een snelle levertijd, unieke producten die voor u de passende oplossing biedt.

Röntgenweg 24, 2408 AB ALPHEN AAN DEN RIJN Postbus 429, 2400 AK ALPHEN AAN DEN RIJN tel: +31 (0)172 47 64 64 fax: +31 (0)172 42 53 88 web: www.brevini.nl e-mail: benelux@brevini.com Brevini Group Benelux is onderdeel van de wereldwijd opererende Brevini Group. Brevini Power Transmission Benelux, Brevini Fluid Power Benelux en Brevini Winches bieden samen een complete producten kennisportfolio op het gebied van aandrijving en hydraulica. In verschillende sectoren staan de toepassingen van Brevini bekend om de garantie voor de feilloze en krachtige beweging die u zoekt.

De maakindustrie is gebaat bij betrouwbare toeleveranciers. Eriks doet daar graag een schepje bovenop voor aandrijftechniek, stromingstechniek, afdichtings- en rubbertechniek en kunststof componenten. Wij adviseren uw engineers en R&D met maatwerkproducten, stimuleren een snelle time-tomarket en bieden zelfs Kanban services aan uw productielijnen. De onderdelen van uw eindproduct die wij u uiteindelijk leveren, produceren wij in eigen beheer. Of ze worden onder stringent toezicht van Eriks bij één van haar gekwalificeerde fabrikanten gemaakt. Hierbij monitoren wij de consistente kwaliteit, de procedures en de levertijden voortdurend.

Constructeur 10/2014

Bedrijfsprofielen

EUCHNER (Benelux) BV

Lapp Benelux B.V.

SEW-Eurodrive BV

Postbus 119, 3350 AC PAPENDRECHT tel: +31 (0)78 61 54 766 fax: +31 (0)78 61 54 311 web: www.euchner.nl e-mail: info@euchner.nl

Postbus 74, 5580 AB WAALRE tel: +31 (0)40 22 85 000 fax: +31 (0)40 22 85 010 web: www.lappbenelux.com e-mail: info.lappbenelux@lappgroup.com

Postbus 10085, 3004 AB ROTTERDAM tel: +31 (0)10 44 63 851 fax: +31 (0)10 41 55 552 web: www.sew-eurodrive.nl e-mail: info@sew-eurodrive.nl

Euchner is ruim een halve eeuw actief in industriële automatisering. Euchner ontwikkelt hoogwaardige kwaliteitsproducten die doen wat ze horen te doen en hun weg vinden in uiteenlopende industrieën over de hele wereld. Betrouwbare apparatuur zorgt voor ononderbroken productie en processen. Elke locatie vraagt om zijn eigen specifieke benadering en Euchner heeft de techniek en de kennis in huis om voor elke situatie een praktische, duurzame en doeltreffende oplossing te vinden. Euchner heeft de visie en ervaring in huis. En nog veel meer.

Lapp Benelux B.V. behoort als volwaardig systeemleverancier tot de internationale Lapp Group en is sinds 1989 actief in de Benelux. Vanuit Waalre communiceren en organiseren wij alle activiteiten op basis van een compleet assortiment, bestaande uit 8 internationale brands, ÖLFLEX®, SKINTOP®, UNITRONIC®, EPIC®, ETHERLINE®, SILVYN®, HITRONIC® en FLEXIMARK®. Brands waarmee Lapp Benelux onder meer gekend is in de wereld van machinebouw en automation & network engineering.

SEW-Eurodrive is al ruim 80 jaar dé specialist in aandrijf- en besturingstechniek. Onder het motto ‘Driving the world’ leveren wij motoren, tandwielkasten, regelaars, decentrale aandrijfsystemen, inclusief alle mogelijke service en trainingen. We hebben lean manufacturing/office en energiebesparing omarmd en organiseren hierover regelmatig gratis themadagen. SEW heeft wereldwijd ruim 15.000 medewerkers, 75 assemblagefabrieken, 15 productiebedrijven en vestigingen in 47 landen.

Festo BV

Reden BV

Vereniging ION 17

Postbus 530, 2600 AM DELFT tel: +31 (0)15 251 88 90 fax: +31 (0)15 251 88 67 web: www.festo.nl e-mail: sales@festo.nl Festo is gespecialiseerd in de automatisering van ”Motion in Control”-processen in verschillende industrieën en wordt wereldwijd vertegenwoordigd in 176 landen. De ambitie van Festo is om als innovatieve partner, klanten in staat te stellen hun concurrentiekracht te verhogen door verregaande samenwerking op het gebied van re-engineering van bestaande machines en bij het ontwerpen van nieuwe machines. Door continue innovatie heeft Festo een assortiment van ruim 60.000 producten en biedt zij automatiseringsoplossingen op maat voor meer dan 200 industriële sectoren. Het uitgebreide dienstenpakket varieert van advies en dienstverlening op ontwerpgebied tot en met logistieke en technische ondersteuning, en van services voor installatie en onderhoud tot en met training en opleiding van operators en technici. Kwalificaties: ISO 9001:2000, IS0 14001, VDA 6.1, VDA 6.4.

Constructeur 10/2014

F. Hazemeijerstraat 800 Gebouw A04, 7555 RJ HENGELO tel: +31 (0)88 52 02 500 web: www.reden.nl e-mail: info@reden.nl Reden is specialist in multi physische rekenmodellen en computersimulaties. Op basis van onze modellen kunt u in het concepten ontwerpstadium al zien of uw product gaat functioneren zoals u dat in gedachten heeft. Daarnaast ontwikkelt Reden MrReves; software waarin technische kennis van uw productontwerp opgeslagen en herbruikbaar wordt gemaakt. Zie www.mrreves.nl Reden is ISO 9001 gecertificeerd.

Postbus 2600, 3430 AG NIEUWEGEIN tel: +31 (0)30 63 00 390 fax: +31 (0)30 63 00 389 web: www.vereniging-ion.nl e-mail: info@vereniging-ion.nl Vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland (ION) is dé brancheorganisatie voor een ieder die actief is in de oppervlaktebehandelende industrie (applicateurs organische, elektrochemische en metallieke deklagen en toeleveranciers). De vereniging houdt zich o.a. bezig met collectieve en individuele belangenbehartiging in binnen- en buitenland, weten regelgeving, praktijkgerichte opleidingen, promotie van de branche, vakbeurzen, congressen en seminars, masterlicentiehouder kwaliteitslabels en vakblad Oppervlaktetechnieken.

EVENEMENTENHAL VENRAY

18, 19 en 20 november 2014 Dé vakbeurs voor de technische industriële branche

Dé vakbeurs die alle logistieke processen met elkaar verbindt

BEZOEKEN?

Vraag uw e-tickets aan via onderstaande gegevens:

WWW.EVENEMENTENHAL.NL/TIVVILO-VE

CODE 8140171121 Evenementen

HAL

HARDENBERG GORINCHEM VENRAY

MEER INFORMATIE? WWW.EVENEMENTENHAL.NL OF 0523 - 289 898

voor rendement en betrouwbaarheid BeariNGs

KOYO BENELUX

e:jeb-info@jtekt.com www.koyo.eu

P.O. Box 1 2965 ZG Nieuwpoort Phone: + 31 (0)184-606800 Fax: + 31 (0)184-606857

Ergo, lijmprecisie uit Zwitserland pms: grijs 432 pms: groen 376

Hoogwaardige lijmproducten voor in de techniek: Ontwerp: Frouin Designs www.frouindesigns.nl  Cyanoacrylaat secondelijmen 20/11/2013  Methylmethacrylaat lijmen  Anaërobe hardende lijmen en dichtingen  MS-Polymeren  Epoxyhars lijmen

Otterkoog 99B 1822 BX ALKMAAR

T +31 (0)72 520 66 97 F +31 (0)72 520 66 98

E info@belu.nl I www.belu.nl

Run dry capability.

Tel: +31 (0) 492 551290

www.hepcomotion.com

ConstructeursNieuws

Forse leercurve heeft ook zijn voordelen

De eerste indruk is dat de Creatr een fors apparaat is. De printer weegt 58 kilo, ziet er afgewerkt uit en maakt een stabiele indruk. De bouwkwaliteit is solide, mede dankzij het gulle gebruik van aluminium in de constructie. Het maximale bouwvolume bedraagt 12,4 liter, wat iets minder wordt zodra je met twee extruders aan de gang gaat (hierover zo meer). Onderin de printer is ruimte voor twee rollen plastic, die via gaatjes aan weerszijden naar de twee spuitkoppen gevoerd kunnen worden. Installatie Het installeren van de Leapfrog Creatr is in een stappenplan toegelicht in de handleiding en omvat het koppelen van de printer aan een pc en het installeren van een virtuele COM-poort. Bij de printer krijg je ook de software Simplify3D geleverd. Met Sim-

Na het printen van een object met twee materialen hangen er dunne ‘spaghettidraden’ aan het model.

plify3D is het mogelijk 3D-modellen te ‘slicen’ en de machine rechtstreeks aan te sturen. De Creatr heeft op de machine zelf geen bedieningsknoppen, scherm of andere visuele feedback, de gehele aansturing gaat via de computer. Via het ‘Machine Control Panel’ van Simplify3D heb je direct invloed op de verwarming van de extruders en de beweging van de bouwplaat en de spuitkop. Even snel de printer voorverwarmen of testen of de spuitkop goed werkt wordt zo een fluitje van een cent. Nadeel is wel dat je niet via usb-stick of SD-kaart even snel machinecode aan de printer kunt voeren. Testen en printen Als eerste test gebruiken we een meegeleverd 3D-model van de Leapfrog-kikker die we in zwart PLA-plastic printen. Op de (verwarmde) glasplaat van de Creatr brengen we een transparante sticker aan en er kan geprint worden. Het mooie van dit stickersysteem is dat prints goed vast blijven zitten op de plaat. Tijdens de print van de kikker (een object waarbij veel snelle kleine bewegingen gemaakt worden) merken we dat de printkop soms wiebelt. Als test printen we ook nog een witte octopus uit op de hoogste resolutie (laagdikte: 0,05 mm) en de rondingen van het object zijn inderdaad heel erg glad, zonder een al te opvallende trapstructuur. Een printer met twee extruders heeft als voordeel dat je er twee

materialen tegelijk mee kunt printen. Ook zijn we nieuwsgierig naar de prestaties van de printer bij kaarsrechte objecten. Om dit te testen ontwerpen we in een 3D-pakket zelf een simpel huisje, waarbij de ramen van wit PLA en de muren van zwart PLA worden geprint. Een object printen in twee kleuren vereist wel meer voorbereidingstijd. Iedere kleur sla je op als apart STL-bestand. In Simplify3D importeer je vervolgens beide bestanden. Hier liepen we

direct tegen een probleem aan: het was niet meteen duidelijk hoe je beide 3D-modellen weer kon combineren. Standaard zorgt de software er namelijk voor dat twee 3D-modellen niet in elkaars vaarwater kunnen komen. Gelukkig ontdekten we met enig speurwerk op internet dat een klik op de knop ‘Center and Arrange’, terwijl we de SHIFT-toets op het toetsenbord ingedrukt hielden, het gewenste resultaat gaf. Daarna was het vrij makkelijk. Iedere STL-file krijgt in Sim-

Reactie Leapfrog De Leapfrog Creatr wordt veel gebruikt door ingenieurs en (industrieel) productontwerpers. Van hen krijgen we de feedback dat ze blij zijn met het grote formaat en het gewicht van de Creatr: het is echt een stevige en duurzame machine. Zij gebruiken de tweede extruder in de meeste gevallen niet om met een andere kleur te printen, maar om complexere vormen te maken: ze gebruiken de tweede extruder om te printen met een wateroplosbaar steunmateriaal (PVA) dat na het printen wordt weggespoeld. De Creatr HS is overigens wel standalone.

Gratis workshop Leapfrog 3D-printers vindt het belangrijk om goed te begrijpen hoe haar klanten 3D-printen gebruiken. De ingenieurs en productontwerpers in ons klantenbestand voegen reële waarde toe aan hun processen met de Creatr; zo moet je denken aan het snel kunnen afvangen van designfouten, het optimaliseren van vormen zodat bijvoorbeeld machines geoptimaliseerd kunnen worden en het significant terugdringen van de tijd en de kosten voor het fabriceren van werkende (machine-)onderdelen en van prototypes. We merken dat deze gebruikersgroep nog moet wennen aan de nieuwe mindset die nodig is voor het ontwerpen voor 3D-printen. Over deze mindset en de toegevoegde waarde van 3D-printen voor ingenieurs en R&D geeft Leapfrog 3D-printers regelmatig gratis workshops (meer informatie over deze workshops is te vinden op http://www.lpfrg.com/news/events).

Constructeur 10/2014

ConstructeursNieuws

Leapfrog Creatr in het kort Printtechniek: FDM/FFF Afmetingen: 60x50x50 cm Printvolume single extruder: 23x27x20 cm Printvolume dual extruder: 20x27x20 cm Gewicht: 58 kg Laagdikte: 0.05 - 0.35 mm Printsnelheid: 10 - 60 mm/s

Sterke punten

Ronde vormen die op een laagdikte van 0.05mm worden geprint zien er mooi vloeiend uit.

- Printer is zeer stevig gebouwd. - Hoge printresolutie. - Twee extruders bieden meer mogelijkheden. - Dankzij stickers zitten prints goed vast aan de bouwplaat.

Verbeterpunten - Machine is vrij zwaar en groot. - Leercurve voor software is nog best hoog. - Extruder wiebelt soms op as bij snelle bewegingen. - Precisie van extruder-aandrijving kan beter.

Bij rechte objecten is te zien dat de lagen soms niet helemaal recht boven elkaar liggen. plify3D een eigen ‘proces’ toegewezen, waarbij je de spuitkop kunt kiezen die deze kleur moet printen en ook andere instellingen per materiaalsoort kunt finetunen. Denk er wel aan dat je bij het printen van een object met twee extruders een iets kleiner bouwvolume (3 cm minder in de lengterichting) hebt, aangezien de extruders natuurlijk niet exact dezelfde X/Y-positie hebben. Spaghetti Het resulterende huisje werd netjes geprint in twee kleuren. De twee processen wisselen elkaar af per laag; dus eerst wordt het zwarte gedeelte van de laag geprint en daarna het witte deel. Doordat extruder A niet meteen stopt met spuiten als extruder B aan de beurt is, heeft het geprinte model er een hoop spaghetti-achtige draden aan hangen, die je overigens gemakkelijk met de hand kunt verwijderen.

Constructeur 10/2014

Het printen van dit soort kaarsrechte objecten is altijd een goede test voor een 3D-printer die met FDM (Fused Deposition Modeling) werkt, omdat je snel kunt zien hoe precies de aansturing van de extruder is. Als we de zijkant van het huisje van dichtbij bestuderen valt op dat de positie van de geprinte laagjes soms een heel klein beetje afwijkt, waardoor het geheel een wat hobbelig uiterlijk heeft. Bij grotere of grovere objecten zal dit minder een probleem zijn dan bij objecten waarbij je iets meer precisie verwacht. Testbevindingen Aan het eind van de testperiode hebben we een goede indruk gekregen van de Leapfrog Creatr. We zijn vooral te spreken over hoe precies de printer is aan te sturen en de uitgebreide opties van de software. Dit is natuurlijk een mes dat snijdt aan twee

kanten: Simplify3D heeft aan de ene kant een hoge leercurve, maar omdat je ook echt wordt gedwongen om zelf meer in te stellen snap je ook beter wat er aan de hand is en heb je uiteindelijk ook een grotere invloed op je prints. Ook het slimme systeem met de stickers op de glasplaat werkt betrouwbaar. Het gebeurde zelden dat prints gingen schuiven. Verbeterpunten zien we vooral in de precisie van de kop en het

feit dat de printer niet zonder pc te bedienen is. In deel 2 van dit artikel nemen we de Creatr HS onder de loep en zullen we kijken hoe deze jongere telg uit de Leap- 21 frog-familie presteert. Nathan Strik

www.lpfrg.com

In Simplify3D zijn twee aparte STL-files gecombineerd voor een tweekleurenprint. Elke kleur heeft een eigen ‘proces’ toegewezen gekregen.

Constructeursdag 2014

Ondernemend en innovatief op eigen kracht (van links naar rechts): Alex Heurkens, directeur en medeoprichter van Pliant, RenĂŠ Stokwielder, eigenaar en engineer van Saber Engineering & Development en Bart Salverda, partner en ontwerper bij ID8.

Productontwikkeling zonder bankkrediet

Changing Scale geeft bankiers het nakijken Een veel gehoorde klacht is dat banken nauwelijks te porren zijn voor financiering van nieuwe hightech producten. Een consequentie hiervan is dat jonge, innovatieve bedrijven naar andere oplossingen op zoek gaan. Een van die oplossingen is co-engineering; samenwerking met partners die elkaar aanvullen. Een bijzonder mooi voorbeeld is het driemanschap van Pliant, Saber en Id-8. Samen ontwikkelden zij de Changing Scale, een babyaankleedkussen en -weegschaal ineen. En dat zonder een cent krediet.

Bart Driessen, The Text Factory

De laatste tijd is er veel te doen over de kredietverlening aan het mkb. Met name de techsector mist veel kansen doordat banken erg moeilijk doen. Vandaar de pressie, onder meer vanuit FME, op minister Kamp van EZ om hiervoor faciliteiten te ontwikkelen. Allemaal heel mooi natuurlijk, maar wie bij bedrijven binnenkomt ziet vaak dat ondernemers niet willen (en niet kunnen) wachten op wat de overheid misschien ooit van plan

is. Behalve bedrijven die niet verder kunnen en de plannen dan maar in de ijskast stoppen, zijn er ook die met bescheiden middelen toch hun dromen waar maken. De drie bedrijven die samen de Changing Scale hebben ontwikkeld passen perfect in dat plaatje. Het zijn echte mkb-bedrijven, jong, innovatief, creatief en niet bulkend van het kapitaal. De twee Brabantse partners Pliant en Saber (Breda en Waalwijk) tekenden voor de techniek en de con-

Constructeur 10/2014

Constructeursdag

2014

structie en het design werd ontwikkeld door Id-8, een creatief ontwerpbedrijf uit Amsterdam. Kraamsuites met comfort De mensen achter deze samenwerking zijn Alex Heurkens, directeur en medeoprichter van Pliant, Bart Salverda, partner en ontwerper bij Id-8 en als derde René Stokwielder, eigenaar en engineer van Saber Engineering & Development. In een vergaderruimte bij Pliant in Breda doen zij hun verhaal. Bart Salverda: “Het idee is ontstaan vanuit mijn contact met BabyBloom Healthcare, een bedrijf uit Leiden. Een nieuwe ontwikkeling is nu de opkomst van kraamsuites: comfortabele ruimtes die meer iets weg hebben van een huiskamer dan van een ziekenhuis. Maar wel met alle voorzieningen. Het belangrijkste daarvan is dat moeder en kind bij elkaar in een ruimte blijven. De baby wordt dus gewogen en aangekleed waar de moeder bij is. Een onderdeel dat daar ontbrak, was een goed alternatief voor het wegen en het aan- en uitkleden. BabyBloom Healthcare werd door het Máxima Medisch Centrum in Veldhoven gevraagd of zij geen weegschaal konden leveren waarop de baby ook aangekleed kon worden. Tot op heden kleden alle verplegers de baby's nog steeds uit op een apart aankleedkussen, leggen hen dan op een weegschaal, meestal met een koude stalen schaal, en daarna weer terug naar het aankleedkussen. Praktisch alle baby's huilen als ze zo gewogen worden. Het betekent stress voor de baby, maar ook voor de moeder en de verpleging. BabyBloom Healthcare had daar op dat moment geen alternatief voor en zocht daarom contact met ons.” Alle disciplines bij elkaar Met het idee om het wegen en aankleden te combineren en op één plek te doen ontstond dus de Changing Scale. Maar een idee vertalen in een werkend product, kost veel tijd en geld. Bart Salverda over de volgende stap: “Nu drie jaar geleden ben ik met dat idee naar Alex Heurkens van Pliant gegaan. Hij was direct enthousiast.” Alex Heurkens: “Het was heel goed dat Bart Salverda in een heel vroeg stadium partners zocht. Ik zag al heel snel dat de oplossing een mechatronisch systeem zou worden. Iets dat heel goed past in onze specialisatie. Bart weet dankzij zijn contacten bij BabyBloom Healthcare aan welke eisen medische apparaten moeten voldoen. En hij is een heel goede ontwerper. Wij van Pliant hebben ervaring in constructie, materiaalsoorten, mechanica, besturingen en systeemintegratie. En voor het design van de elektronica en de vereiste printplaatjes hebben wij René Stokwielder van Saber Engineering & Development gevraagd. Hij kan nieuwe schakelingen engineeren en proefprintjes maken. Ook de printjes voor de eerste dertig Changing Scales heeft hij gemaakt.

Constructeur 10/2014

Constructeursdag 2014

Hij werkt daartoe samen met R&R Electronics, een lokaal bedrijf gespecialiseerd in de productie van printplaten. Op die manier hebben we alle disciplines bij elkaar: vormgeving, constructie, mechanica, elektronica en software.” Samenwerken in plaats van geld lenen René Stokwielder van Saber: “Ik zie het steeds vaker om me heen: bedrijven die samenwerken om een project van de grond te tillen. Wij hebben dat ook zo gedaan. Toen wij begonnen hadden we alleen de vraag vanuit het ziekenhuis. Maar we wisten zeker dat we het met zijn drieën zouden kunnen. Dankzij onze ervaring kunnen wij snel en goedkoop werken. Minstens zo belangrijk is de vroege gezamenlijke start; we wisten meteen dat iedereen er keihard aan zou moeten werken. In plaats van te gaan praten met een bank, hebben we toen besloten om zelf te investeren in de vorm van tijd. En we wisten van elkaar hoe sterk gemotiveerd we waren. We hebben onze afspraken over inzet en verdeling van

de toekomstige winst op papier gezet en zijn meteen gestart. We weten dat een compleet nieuw product een flinke investering in uren betekent. Maar aan de andere kant voelt het heel goed; we werken namelijk niet voor een externe investeerder die vanuit de zijlijn toekijkt. Natuurlijk lopen we een risico, maar op deze manier verdienen we straks ook meer.” Changing Scale constructief Hoe is de ontwikkeling van de Changing Scale verlopen? Alex Heurkens van Pliant: “Zoals dat altijd gaat zijn we begonnen met praten. Dat is nu drie jaar geleden. Wij hebben eerst naar de mechanische constructie gekeken van de combinatie weegschaal-aankleedkussen. Vervolgens hebben we naast het mechanisch design ook het elektrisch design gemaakt. Toen kwam daar ook de methodiek van het wegen bij. In feite is alles aan ons product maatwerk; behalve dan de loadcells, de boutjes en de kabel. De mechanische constructie van metaal en kunststof plus alle elektronica en software hebben we zelf ontwikkeld. Een centraal onderdeel hier zijn de loadcells. In feite geven die een mechanisch signaal dat geanalyseerd en elektronisch verwerkt moet worden. De loadcells hebben we gemonteerd in een U-profiel van roestvaststaal. Aluminium zou lichter zijn geweest, maar is niet sterk genoeg. Om het profiel te beschermen tegen overbelasting hebben we veren laten maken en kunststoffen blokjes gefreesd. René Stokwielder heeft de printplaten ontwikkeld, inclusief schakelschema's en software voor de verwerking van de weeggegevens. Deze verzorgt de vertaling van het mechanische signaal naar de elektronica.” Bijzonder eenvoudige bediening “Voor de bediening hebben we een stalen steun ontwikkeld waarop een display en vier drukknoppen zijn geplaatst. De bediening roept geen vragen op en blijkt bijzonder eenvoudig te zijn. Door de eenvoudige structuur 'vertelt' de bediening zelf wat de gebruiker moet doen. In het display is een overzicht te zien van alle metingen; vanaf de eerste tot en met de twaalfde meting. Deze data worden met bijbehorende tijd en datum door de processor opgeslagen. Ook het verschil van elke meting met de voorafgaande wordt aangegeven. Bij de ontwikkeling van de bediening hebben we ook rekening gehouden met de mogelijkheid om deze in vier talen te gebruiken. De processor is verder voorzien van een seriële poort en een Com-poort. Deze poort dient voor het kalibreren en programmeren van de Changing Scale. Handig voor de verpleging is de printerpoort voor het uitdraaien van meetgegevens. Het display kan trouwens ook los van de Changing Scale op een muur worden gemonteerd. Een andere handigheid is de batterijvoeding. Deze bestaat uit een blokje

Constructeur 10/2014

Constructeursdag

van 9 volt dat bij een gebruik van vijf weegsessies per dag één jaar lang meekan. Dus geen onhandig snoer met stekker voor dit apparaat. Een belangrijk ergonomisch aspect van de Changing Scale is tenslotte de geringe hoogte van het apparaat. Omdat deze altijd op commodes wordt geplaatst, is het belangrijk dat de combinatie weegschaal-aankleedkussen niet te hoog is. Een te grote hoogte betekent anders dat de verpleging te hoog moet tillen.” Hygiënische materiaalkeuze Het materiaal van de onderbak bestaat uit ABS (Acrylonitril-Butadieen-Styreen) en is vanwege het geringe aantal met vacuümvormtechniek geproduceerd. Spuitgieten is vaak alleen bij zeer grote oplagen van meer dan 1000 stuks interessant; in dit geval dus nog geen optie. De onderbak is UV-bestendig. Het kussen waar de baby op ligt is van een bepaald type schuim en voorzien van een biocompatibele coating. De eisen aan dit onderdeel zijn fors. Het materiaal moet anti-allergisch en chemisch bestendig zijn. Omdat zo'n kussen iedere keer na gebruik wordt gereinigd is geslotencellig schuim gebruikt. Dit schuim is zo dicht uitgevoerd dat er geen vocht in kan. Het is daardoor homogeen en hypo-allergeen. De productie daarvan wordt uitgevoerd met heatpress-techniek. Het schuim wordt verwarmd en in een matrijs op maat gedrukt. Daarna wordt het kussen op maat gesneden en in een spuiterij gecoat. De kussens zijn nu uitgevoerd in een neutraal grijze tint, maar kunnen ook in andere kleuren worden gemaakt. “We hebben vervolgens een verbeterd prototype

gemaakt, dat weer verbeterd en getest is in het Máxima Medisch Centrum in Veldhoven waar het idee oorspronkelijk ontstaan is. Op een gegeven moment wil je namelijk ook meer zekerheid. We wilden een eerste getekende opdracht en een serieuze praktijktest in een ziekenhuis. Maar dan heb je ook een behoorlijk aantal prototypen nodig die aan alle eisen voldoen. We zijn daar uitgekomen dankzij een kleine opdracht door de afdeling Medium Care Neonatologie van het MMC. Snel daarna hebben we hen de eerste dertig proefexemplaren kunnen leveren. Intussen zijn deze dertig Changing Scales al meer dan drie maanden bij hen in gebruik. De officiële evaluatie van de proefperiode volgt binnenkort, maar de signalen vanuit de verpleging zijn tot nu toe goed. Zij zijn tevreden over de Changing Scale en werken er graag mee. Vooral het comfort voor de baby en de verpleging wordt enorm gewaardeerd.” En hoe nu verder? Het driemanschap van Pliant, Saber en ID8 heeft intussen afspraken gemaakt met het Leidse bedrijf BabyBloom Healthcare. De belangrijkste daarvan is dat BabyBloom Healthcare na afronding van alle goedkeuringen en certificeringen het nieuwe product in licentie zal vermarkten.

NIEUWE KLANTEN... NÚ SNELLER BESTELLEN! 2 1 EN

KLANT WORD

Constructeur 10/2014

MOMENTJE...

30 MIN.

2014

www.pliant.nu saberengineering.nl www.id-8.nl www.babybloom.nl

LLEN

SNEL BESTE

Ontvang gratis deze INDI zaklamp bij uw eerste bestelling!

TechnischArtikel

Kennisregels als basis voor een weloverwogen ontwerp

MrReves weet raad

Zou de wereld van de constructeur er niet een stuk zonniger uitzien als hij in één oogopslag de oplossingsruimte voor zijn neus had? En dan wel op zo’n manier dat in het bos alle bomen helder van elkaar te onderscheiden zijn? Dit is precies waar MrReves goed in is. Met de nieuwe en gratis te downloaden softwaretool van Reden werkt de constructeur niet langer iteratief en sequentieel, maar maakt hij met een paar muisklikken de optimale keuze.

Liam van Koert, The Text Factory

“Het vergt wel wat inlevingsvermogen om je de nieuwe werkmethodiek eigen te maken”, bekent Marco Ezendam (directeur van Reden). “Veel constructeurs zijn nu eenmaal gewend om sequentieel

De standaard tool voor een klepafsluiter.

Een weergave van de mogelijke oplossingen voor een klep voor een gewenste performance van 8 bar.

te werken en denken. Ze maken een eerste ontwerp op basis van randvoorwaarden. Vervolgens valideren ze dit bijvoorbeeld middels een eindige elementenberekening en kijken dan of er nog mogelijkheden zijn het ontwerp te optimaliseren door bijvoorbeeld ergens materiaal te besparen. In een aantal stappen komen ze zo tot een oplossing, maar hebben tegelijkertijd een groot aantal mogelijke alternatieven al dan niet bewust overboord gegooid. Beter zou het zijn de boel om te draaien en echt van grof naar fijn te werken. Beginnen met alle mogelijke oplossingen, om vervolgens telkens een parameter vast te leggen om de grote verzamelingen met mogelijke oplossingen te doen slinken. ‘Onbegonnen werk!’, krijg ik vaak tegengeworpen als ik het voorstel. Maar wie de virtuele engineer MrReves een beetje kent, realiseert zich al snel dat dat best meevalt.” Over kennisregels en een klepafsluiter Een voorbeeld zegt vaak meer dan duizend woorden. Tijd om MrReves eens aan het werk te zien. “Kijk. Dit is hoe MrReves de klepafsluiter ziet die we ooit voor een klant hebben ontwikkeld”, zegt Niels Nijenmanting (software architect). Als een van de bouwers van de virtuele assistent, kent hij diens gedachtegoed als geen ander. “Hier zie je een schematische dwarsdoorsnede van de klep waarin relevante ontwerpparameters zijn weergegeven. Zo is R1 de ‘hart-op-hart’-radius van de metalen ring die de rubberen ring aandrukt, F de aandrukkracht en P de druk die de afsluiter moet weerstaan. In totaal hebben we in dit model zeven te kiezen parameters in zogenoemde kennisregels vastgelegd. Ze definiëren de relatie tussen de parameters en de performance van de klep. Al deze relaties zijn destijds virtueel gevalideerd en in de echte wereld getest. Natuurlijk zijn er voor het model ook grenzen aangebracht. Op een klep met een diameter van tien meter zat bijvoorbeeld niemand te wachten en hetzelfde geldt voor een afdichting van een millimeter. Nu wordt het interessant. Want wat gebeurt er

Constructeur 10/2014

TechnischArtikel

als voor een applicatie een performance van 8 bar nodig is? In één klap zijn alle mogelijke oplossingen zichtbaar. Er kan nu bijvoorbeeld worden voorkomen dat er wordt overgedimensioneerd. Men kiest in dit geval de meest compacte samenstelling. Maar door engineering of commerciële afdelingen kan natuurlijk ook op prijs worden gestuurd. Telkens zonder dat de performance in het geding komt. Dit zet de deur open naar tal van optimalisatieslagen. En de weg naar de beste oplossing is er bovendien een stuk korter op geworden.“ Kneedbaar polytechnisch zakboekje MrReves - wat overigens staat voor Reden Virtueel Expert Systeem - is dus een efficiënte manier om tot een groot aantal specifieke oplossingen te komen. En uiteraard gaat dit natuurlijk veel verder dan het rekenen aan klepafsluiters. Nijenmanting geeft aan dat er inmiddels tal van tools standaard in de gratis te downloaden software is opgenomen en dat MrReves wat dat betreft wel wat begint weg te krijgen van een polytechnisch zakboekje nieuwe stijl. “Reden doet veel projecten waarbij we zelf ook gebruikmaken van MrReves. Wanneer we weer een lastig stukje natuurkunde middels kennisregels in een tool hebben gevangen, dan wordt deze kennis aan het alsmaar groeiende brein van MrReves toegevoegd. Net als bij het polytechnisch zakboekje van vroeger, komen tal van vakgebieden aan bod. Denk aan thermische vraagstukken, huis-, tuin- en keukenmechanica, maar ook aan het snel bepalen van een break-evenpoint. Het grote verschil is natuurlijk wel dat MrReves veel kneedbaarder en interactiever is. Gebruikers kunnen namelijk ook hun eigen kennismodellen toevoegen, of de door ons gemaakte tools aanpassen. Dit aan MrReves toevoegen van intelligentie gaat redelijk eenvoudig. In tabellen worden de relaties tussen verschillende parameters vastgelegd. Vervolgens wordt er een interface met invulvelden gemaakt, waar meteen wordt bepaald welke parameters mogen wijzigen en welke niet. Dan is het nog een kwestie van wat keuzes maken over de visualisatie van de resultaten, en klaar is MrReves.” Grillige grenzen Het mooiste komt nog. MrReves assisteert namelijk volledig gratis. Oké, de gebruiker moet zich voor het downloaden nog wel even registreren, maar dat is in deze tijd een redelijk normaal gegeven. Welk addertje schuilt hier dan onder het gras? Waarom zou Reden zo’n mooie tool gratis aanbieden? “Maak

Constructeur 10/2014

Ook met het doorrekenen van een balk weet MrReves wel raad.

De oplossingen voor een balk met een E-modulus van 200.000 N/mm2, een puntbelasting van 250 N die een maximale doorbuiging van 2 mm mag hebben.

Voor het maken van een eigen tool word je stapsgewijs door het proces geleid. Er is ook in een wiki met instructievideo voorzien.

TechnischArtikel

Door virtualisatie met MrReves kunnen doorlooptijden aanzienlijk worden verkort. Bovendien leidt inzicht in de oplossingsruimte tot een beter begrip. je geen zorgen”, stelt Ezendam gerust. “MrReves is gewoon een van die dingen die langzaam is gegroeid en een eigen leven is gaan leiden. In feite is de virtuele assistent voortgekomen uit een eigen behoefte om kennis te borgen en hier vervolgens mee aan de slag te gaan. Dat is namelijk wat wij bij onze klanten doen: het virtualiseren en simuleren van complexe producten en processen. Gaandeweg kwamen hier allerlei eigen stukjes gereedschap voor. Uiteindelijk hebben we die samengesmeed tot één geheel. Het leek ons vervolgens goed om deze tool ook aan onze klanten beschikbaar te stellen. En waarom zouden ook derden er hun voordeel

niet mee kunnen doen?” Maar gooit Reden met MrReves niet haar eigen glazen in door (potentiële) klanten zelfredzaam te maken? Hier verschijnt een glimlach op het gezicht van Ezendam. “Het is één ding om kennis in kennisregels te borgen. Tot, laten we zeggen, 50 parameters kan de gemiddelde engineer hier best mee overweg en dat is mooi. Maar onze specialiteit zijn de gevallen met veel meer dan 50 parameters. De oplossingsruimte - dus het aantal mogelijke oplossingen bij een aantal vastgelegde performance parameters - wordt dan een redelijk grillig multidimensionaal beest. En dat moet je wel kunnen temmen. Wij hebben gelukkig de mensen in huis die in zo’n geval orde in de oplossingsruimte scheppen. Onze kracht zit in het boven water halen van veel parameters en deze in kennisregels - dit kunnen ook vuistregels zijn - vast te leggen. MrReves helpt ons vervolgens de oplossingsruimte in kaart te brengen. We zullen nog steeds zelf de beste oplossing moeten kiezen.” Naast de MrReves toolbox levert Reden inmiddels ook bedrijfsoplossingen gebaseerd op de MrReves filosofie. Reden is ook dit jaar weer sponsor van de Constructeursdag. www.reden.nl

U wilt uw machine beschikbaarheid en betrouwbaarheid verhogen? U wilt functies integreren en veilig werken via Proﬁ safe? Wij reiken u de oplossing aan.

WE ARE THE ENGINEERS OF PRODUCTIVITY.

De CPX/MPA van Festo – ﬂexibel, veilig, en veelzijdig.

Festo BV CPX-MPA is een perfecte basis om uiteenlopende functionaliteiten toe te voegen. Zo ook het creëren van separate elektrische en pneumatische voedingszones en veilig afschakelen met Proﬁsafe. De veelzijdige diagnose functies zorgen voor snelle informatie met betrekking tot de cruciale procesparameters.

015 2518759 www.festo.nl

Constructeur 10/2014

Column

CadNieuws

PLM: Een toekomst?

k schrijf dit op een zonnig Corsicaans strand, uitrustend van de vermoeienissen van de Advanced Production Management Systems conferentie. De piloten van Air France staken, dus ik moet nog een dagje blijven: soms zit het tegen, soms zit het mee. Op zo’n wetenschappelijke conferentie wordt gerapporteerd over onderzoek dat is gericht op het oplossen van problemen waarmee de industrie over een jaar of tien verwacht wordt te worstelen. Een goede aanleiding dus, om eens over de toekomst van het constructeursvak na te denken. Een paar trends springen eruit. De rol van IT in product en productie zal blijven toenemen, vooral om producten en processen steeds flexibeler te maken. Met intelligentere producten kunnen meer klantbehoeften beter bevredigd worden. Die behoeften zijn moeilijk voorspelbaar, ook voor de klant zelf, maar als hij iets wil, wil hij het meteen. Flexibiliteit is nodig om elke nieuwe behoefte zo snel mogelijk te kunnen bevredigen. Sustainability scoort nog steeds hoog in de keywords. Het energiegebruik van een product moet omlaag en alle materialen moeten na afloop van de lifecycle gerecycled zijn. Dit ideaal levert niet alleen een hoop subsidie voor onderzoek op, maar ook een heleboel regelgeving waaraan producten moeten voldoen. Dit betekent dat bij het ontwerp van een product niet alleen met goede werking rekening gehouden moet worden, maar ook met de hoeveelheid CO2-uitstoot die het product in zijn leven zal veroorzaken. Een derde hot issue is het Internet-of-Tings (IoT). Processors worden ingebouwd in producten, die dan zelf via internet aan de producent vertellen hoe en onder welke omstandigheden ze gebruikt worden. Dat biedt geweldige mogelijkheden (en griezelige privacy-problemen). Eén van de drie grote PLM leveranciers heeft hiervan zelfs een speerpunt voor de ontwikkeling van zijn product gemaakt en je ziet toepassingen ontstaan, niet alleen in professionele producten, maar ook in bijvoorbeeld sportkleding. Het aardige is dat de producent uit de informatie over het gebruik van zijn product niet alleen kan afleiden hoe hij nieuwe productgeneraties kan verbeteren, hij kan er ook uit afleiden wanneer de behoeften van de klant beginnen af te wijken van de functies van het product, zodat hem een nieuw aantrekkelijk aanbod kan worden gedaan. Een vierde opvallende trend is dynamisering van de supply chain. Partners voor ontwerp, productie, distributie en onderhoud van het product vormen steeds meer een open netwerk waaruit voor elke lifecycle-stap van elk individueel product de meest geschikte partner wordt gekozen afhankelijk van klant, tijd en plaats. Dit betekent dat deze partijen zich steeds meer moeten concentreren op een bewust gekozen core competence, maar die moeten uitspelen op een markt met

steeds meer spelers. De laatste trend die ik hier noemen wil is ‘servitization’: Het gaat de klant steeds minder om het fysieke product en steeds meer om de diensten die hem geboden worden. Dit betekent dat het ontwerp van de diensten steeds belangrijker wordt en dat het fysieke productontwerp daar steeds meer afhankelijk van wordt. Ook betekent het dat de producten zelf steeds afhankelijker worden van globale services. We kennen dat al van ons mobieltje, dat van een simpele draadloze telefoon geëvolueerd is tot persoonlijk informatiecentrum, en dat afhankelijk is van telefoonproducenten, netwerkproviders, app-leveranciers en content providers, die allemaal globaal beschikbaar moeten zijn. Voor het ontwerpen van telefoons, apps en inhoud is kennis nodig van de wereldwijde infrastructuren, standaarden en te verwachten ontwikkelingen. Daarbij komt ook nog dat de businessmodellen voortdurend veranderen: Dat waar je vandaag je omzet op draait, moet je morgen gratis aanbieden, om uit een andere geldstroom rond je product je winst te halen. Als we ervan uitgaan dat het de ontwerper is die de toekomst van het product bepaalt, dan hebben we voor die toekomst ontwerpers nodig met een hele wakkere, open mind en een blik op de wereld. Zij moeten in staat zijn effectief en snel samen te werken met wisselende partners en bovendien moeten ze heel bewust het kennisveld kiezen waarop zij hun professionele ontwikkeling concentreren, want er wordt steeds meer specialisatie vereist. Het aardige is wel dat je nu al ziet dat juist bedrijven die in deze zaken excelleren, in de Westerse wereld hun plaats in de voorste linies weten de handhaven. Zij specialiseren zich op de architectuur van hun product en besteden ontwikkeling en productie van alle componenten uit aan partners over de hele wereld. Hun kracht zit niet in de laagste kosten, maar in de beste coördinatie van ontwikkeling, productie en onderhoud van het systeem. De wafersteppers van ASML zijn bijvoorbeeld net zo nauwkeurig als die van de concurrenten, maar ze zijn een stuk sneller. Daarom mogen ze ook meer kosten. Luxe jachten in de klasse van een miljoen euro per meter worden goed verkocht door Nederlandse werven, omdat zij het proces van tijdige afbouw met perfecte kwaliteit goed beheersen. De componenten en zelfs de medewerkers in Nederland komen uit de hele wereld, maar planning en coördinatie zijn in Nederlandse handen. Kortom, de toekomst is stralend. Er blijft nog decennia lang genoeg te ontwerpen en ik hoef niet bang te zijn dat mijn rustige Corsicaanse strandje over een paar jaar overspoeld wordt door werkeloze westerse constructeurs.

H.J.Pels@phi-kpe.nl Constructeur 10/2014

Constructeursdag OUT OF THE BOX ONTWERPEN 18 NOVEMBER 2014

Constructeur

LOCATIE DE FABRIQUE IN UTRECHT

Ontwerpen en maakbaarheid: Hoe maakt u het? Topsprekers met passie voor hun vak geven hun visie. De huidige stand van zaken én de uitdagingen voor morgen vormen de rode draad. Inspirerend en verrassend! Een must visit voor werktuigbouwkundige constructeurs, technisch ontwerpers, project engineers, projectleiders, r&d teams, consultants en docenten/studenten (HBO/TU).

BEOORDELING CONSTRUCTEURSDAG 2013 > “Hier zat ik op te wachten. Onderwerpen waar ik als constructeur iedere dag mee geconfronteerd word en mee bezig ben.” > “Out of the box in optima forma en zeer inspirerend!” > “Waardevol, toegankelijk en interessant”

MELD U NU AAN OP WWW.ENGINEERSONLINE.NL/CONSTRUCTEURSDAG Gratis voor abonnees van Constructeur

Spread_Constructeur_CS/EL_2014.indd 1

09:00 – 09:30 Ontvangst en registratie, bezoek expomarkt. 09:30 – 10:00 Opening door dagvoorzitter prof.dr.ir Fred van Houten, Universiteit Twente 10:00 – 10:40 Smart Factories & Advanced Manufacturing – Rekenmodellen in de fabriek Prof.dr.ir. Ton van den Boogaard, Universiteit Twente In Smart Factories wordt het proces niet bijgestuurd op basis van afwijkingen in het eindproduct, maar worden in het proces tussenresultaten gemeten en op basis van modellen de vervolgstappen direct zo bij geregeld dat elk product aan de specificaties voldoet. Bestaat er al zo’n fabriek? 10:40 – 11:20 Synthese-systemen: De snelste vertaling van bedrijfskennis naar ontwerpoplossing Juan Manuel Jauregui Becker, Universiteit Twente Het ontwerpen van machine-elementen tot complexe geometrieën is vaak tijdrovend en vereist veel expertise. Synthesesystemen ondersteunen de expert bij het ontwerpproces door zeer snel een groot aantal ontwerpoplossingen te genereren. 11:20 – 12:00 Pauze op de innovatiemarkt en bezoek expomarkt. 12:00 – 12:25 Intermezzo - TU Delft/UTwente studenten presenteren afstudeerwerk. 12:25 – 13:05 Ontwerpen voor maakbaarheid Erik Tempelman, TU Delft Maak tijdens het ontwerpproces de juiste keuzes als het gaat om maakbaarheid. Niet te laat, maar zeker ook niet te vroeg. Een raamwerk voor constructeurs en ontwerpers om op de juiste wijze, op de

Constructeur

juiste momenten, de benodigde afwegingen te kunnen maken. 13:05 – 13:45 Geheel verzorgde lunch 13:45 – 14:25 Hoogste tijd voor lean productontwikkeling Siego de Sitter, CRAFT Lean Management Doorlooptijdverkorting blijft een must. Natuurlijk in de productie maar graag ook in de productontwikkeling. Maar lukt u dat? Kan het wel want het creatieve proces is toch ongrijpbaar? Een interactieve sessie met handvatten.

SPONSORED BY:

14:25 – 15:05 Het ontwerp is zo goed als de materiaalkeuze Erik Schuring-IWE, ECN Alles draait in het productontwerp om functie, kwaliteit en kosten. De materiaalkeuze bepaalt de inzetbaarheid van het ontwerp. Maar hoe maak je nu de optimale materiaalkeuze? Materiaalkosten maken meestal maar een klein deel uit van de totale kosten. Een goedkoop materiaal betekent dus niet een goedkoop ontwerp. 15:05 – 15:45 Pauze op de innovatiemarkt en bezoek expomarkt 15:45 – 16:10 Intermezzo UTwente/kickstarter 16:10 – 16:50 Changing Scale - Hoe je een product ontwikkelt zonder krediet Alex Heurkens (Pliant, René Stokwielder, Saber Engineering & Development) en Bart Salverda (Id-8) De Changing Scale is een mechatronisch babyaankleedkussen en een -weegschaal ineen. Een voorbeeld van co-engineering voor en door het MKB. Voor wie niet op kredietverlening kan wachten. 16:50 – 17:30 Borrel

30-09-14 14:16

Constructeursdag 2014

3D-printer ook voor functionele componenten

Lapp Benelux ‘broedt’ op nieuwe oplossingen Een kabelfabrikant die een professionele 3D-printer aanschaft? Bekijk de activiteiten, en vooral de referenties, van de afdeling Systems binnen Lapp Benelux nu eens: klantspecifieke geïntegreerde kabel-, connectoren warteloplossingen van (re-)engineering tot productie. Voeg daar het adagium tijd-is-geld aan toe en 3D-printen wordt welhaast een vanzelfsprekende keuze. En niet alleen om 3D ‘praatplaatjes’ te printen, maar ook functionele componenten.

Robin Zander

Maarten Koort – binnen Lapp Benelux onder andere manager van de afdeling Systems – wist na een bezoek aan de eerste RapidPro in 2012 zeker dat 3D-printen voor Systems echt wat kon betekenen. Een gedachte die kort daarna in de praktijk werd bevestigd. "Met bepaalde 32 prefab kabels voor een klant -en niet zo maar een, maar de wereldmarktleider op zijn terreinhadden we veel problemen met een connectorbehuizing voor een motorkabel mede veroorzaakt door de keuze in het ontwerp van de buitendraad voor de wartel", weet Systems Engineer Gijs op de Weegh te vertellen. Systems ging samen met de klant aan de slag en het projectteam kwam met een herontwerp op de

Met de Stratasys Dimension Elite Performance 3D-printer maakt Lapp Benelux niet alleen prototypes en zichtmodellen maar ook functionele componenten. Of ‘WoTS-weggevertjes’ zoals dit pennenbakje. proppen. Niet alleen op papier maar uiteindelijk ook daadwerkelijk met een fysiek prototype van

De ‘eye-opener': een geprinte gere-engineerde connectorbehuizing met rechtse en haakse kabelinvoer in een. Uiteindelijk is voor kabels met ‘2,5 mm2 koper’ in plaats van 1 mm2 de behuizing opnieuw aangepast.

de nieuwe connectorbehuizing dat de voordelen van de re-engineering tastbaar maakte: Weg met die buitendraad en creëer de mogelijkheid de behuizing zowel recht als haaks te kunnen gebruiken. Dat laatste is voor je voorraadbeheer en productieaantallen ook nog eens een leuk voordeeltje. Ambitie Nu was dit prototype buiten de deur vervaardigd, maar voor Maarten Koort was het op dat moment wel duidelijk: “Dan zie je de voordelen van 3D-printen. Je kan je gere-engineerde ontwerp in de hand houden en laten zien

hoe het product er straks in het echt uit komt te zien en hoe het werkt.” Maar dan moet je natuurlijk nog een 3D-printer selecteren en de ambitie ging wel wat verder dan een gelikt zichtmodel; bij Lapp Benelux wilden ze toch echt de mogelijkheid hebben om functionele componenten te maken. “Uiteindelijk ging het tussen de Dimension Elite van Stratasys en een Carima”, vertelt Gijs op de Weegh. De Dimension Elite werkt volgens de Fused Deposition Modeling-methode (FDM). De laagjes van het model worden opgebouwd door een dunne kunststof draad te smelten en de extruder de gewenste contour

Constructeur 10/2014

Constructeursdag 2014

te laten beschrijven. De Carima-printer maakt gebruik van Digital Light Processing (DLP). Bij dit proces wordt het model opgebouwd uit laagjes vloeibare fotopolymeer, een lichtgevoelige hars die uithardt onder invloed van een lichtbron die met behulp van een spiegel in een keer de hele te printen laag belicht. Papieren “Op papier leek de Carima een betere printer”, gaat Gijs Op de Weegh verder, “maar dat bleek niet zo te zijn. De Carima kon dunnere laagjes printen en we hadden verwacht dat het model er daarom ook beter uit zou zien en ook nauwkeuriger zou zijn.” Maar dat was dus niet het geval en dan blijkt maar weer eens het verschil tussen resolutie en nauwkeurigheid. “Het benchmark-product dat we op de Stratasys hebben laten printen zag er strakker uit dan het product dat uit de Carima kwam. De contour was ook beter gedefinieerd”, aldus Gijs op de Weegh. “Bovendien waren er relatief weinig referenties voor de Carima”, vult Maarten Koort aan en dan was er nog het punt van de software.

De prestaties van de machine zijn afhankelijk van de kwaliteit van de software en daar had Stratasys met zijn aanzienlijke historie wel de betere papieren voor Lapp. Functionaliteit Inmiddels staat sinds deze zomer een Stratasys Dimension Elite 3D-printer bij Lapp Benelux in Waalre. De printer heeft een printvolume van 203x203x305 mm. De laagdikte is instelbaar op 0,254 of 0,178 mm. De printer verwerkt ABSplus thermoplastisch materiaal dat beschikbaar is in negen kleuren. Het materiaal is qua specificaties 40% sterker dan regulier ABS. Belangrijk als je niet alleen een zichtmodel wilt, maar ook de functionaliteit van een wartel, behuizing of ander product wilt kunnen laten zien of zelfs testen op bijvoorbeeld isolatiewaarde. Zoals de isolatoren die zijn ontwikkeld en worden toegepast in metalen behuizingen. Op dit moment komen deze isolatoren per zestien uit de Stratasys-printer en worden in de praktijk ingezet. In een later stadium als het product echt ‘gaat lopen’ en in grote aantallen moet worden geproduceerd wordt ui-

Maarten Koort manager Systems bij Lapp Benelux: “Dan zie je de voordelen van 3D-printen. Je kan je gere-engineerde ontwerp in de hand houden en laten zien hoe het product er straks in het echt uit komt te zien en hoe het werkt.”

Gijs op de Weegh, System Engineer bij Lapp Benelux over de Stratasys versus de Carima: “Het benchmark-product dat we op de Stratasys hebben laten printen zag er strakker uit dan het product dat uit de Carima kwam.”

teraard overgestapt op spuitgieten als productiemethode.

'obsolete' producten aanlopen. "3D-modellen van de Skintop-wartels en Epic rechthoekige en circulaire connectoren staan bijvoorbeeld opgeslagen op een Cadenas-partserver en zijn direct voor de afdeling Systems beschikbaar. Om deze modellen aan te kunnen passen -of uiteraard zelf nieuwe oplossingen te ontwerpen met de klant- heeft Systems ook nog Autodesk’s 3D-CAD pakket Inventor Professional aangeschaft en twee medewerkers opgeleid 33 om hiermee te kunnen werken. Voorheen werd al met AutoCAD in 2D gewerkt. 'Ik weet niet wat de toekomstwensen van onze klanten zullen zijn, maar we kunnen en willen hier ver in mee..... En ja, Jurassic Park gaat naar het verleden maar hier in Waalre kunnen best wel eens Aliens uit de ‘broedkast’ komen”, aldus Maarten Koort. Wie weet ook in Maarssen. Als sponsor neemt Lapp Benelux de 3D-printer mee naar de Constructeursdag. Dus wie nog een wartel- of connectoroplossing zoekt…

‘Broedkast’ Met de aanschaf van de 3Dprinter is het voor Lapp Benelux nu ‘bijvoorbeeld mogelijk om voor hun klanten op basis van bestaande oplossingen specifieke aanpassingen aan standaard wartels en connectoren te maken. Want zoals Maarten Koort zegt: “Als de oplossing in de ruimte van een machine niet in twee dimensies zit waarom dan naar driedimensionaal? En, vergeet ook niet de maintenancemarkt waar sommige klanten tegen

De isolator – nog net zichtbaar binnenin de metalen behuizing – is echt een functionele component: op de 3D-printer gemaakt en in de praktijk gebruikt.

lappbenelux.lappgroup.com

AE Sensors for heavy duty electronics

van AE Sensors

Constructeur 10/2014

trilling tot scheefstand

Al bijna 25 jaar hét adres voor advies en levering van sensoren. Vragen of advies nodig? Bel 078 6213152 of ga naar www.aesensors.nl.

Standnr. 189

WIJ HEBBEN IETS TEGEN STORENDE TRILLINGEN. Eenvoudige en intuïtieve selectie van componenten Uit voorraad leverbaar Meet- en berekeningsservice op locatie Constructeursdag 18.11.2014 Precisiebeurs 4: 12. & 13.11.2014: U bent van harte welkom bij ACE Stoßdämpfer GmbH op stand 80

Samen kunnen we alle processen controleren en beheersen in de precisieindustrie. Parker heeft het meest complete producten- en dienstenpakket op het gebied van aandrijving, besturing en procesbeheersing. Steeds meer Parker technologieën, waaronder elektromechanica, afdichtingen, pneumatiek en instrumentatie worden toegepast in de precisie industrie. Met ons complete pakket kunnen en willen wij uw productiviteit en winstgevendheid vergroten.

Bezoek ons tijdens de Precisiebeurs 2014 voor een bijzonder overzicht van ons complete programma.

Meer informatie? Een telefoontje volstaat! Telefoon +31 (0)165 - 714455 Vraag de gratis ACE catalogus aan!

www.ace-ace.com

ACE_Constructeur_10-2014.indd 1

www.parker.nl

22.09.14 11:09 0024AdConstructeur311014.indd 1

13-10-14 08:43

2014

SEW-EURODRIVE — Driving the world

Power, Control & Green Solutions

Productnieuws

Voor de laatste ontwikkelingen

Kom naar Uitbreiding IE klassen draaistroommotoren

4&5 NOVEMBER

2014

Eemsdeltaplein stand 5160 Méér ATEX uitvoeringen motorreductoren

ELSTO Noord Uw aandrijfspecialist voor Noord Nederland  Nieuwleveringen  Advies & Engineering

Verbeterde specificaties koppelingen & componenten

 Installatie & Inbedrijfstelling  Reparatie & Onderhoud

Servomotoren Als precisie en kracht in een krappe ruimte nodig zijn. Uniek in Nederland: servomotoren leverbaar in slechts drie werkdagen.

Uitbreiding programma omspanningsaandrijvingen

Voor nieuw en revisie. 010 – 44 63 700 www.sew-eurodrive.nl

T +31(0)88 7865500 F +31(0)88 7865599 E noord@elsto.eu member of

A&B-90x259-nr10-promotiedagenGron.indd 1

elsto.eu 10-10-2014 11:32:53

ConstructeursNieuws

In eigen beheer met geïntegreerde besturingsoplossing

Jörg ontwikkelt speciale lasersnijmachine voor isolatiesegment Het is niet niks; je een uniek machineconcept eigen maken en zowel mechanisch als besturingstechnisch upgraden voor een specifieke branche. En toch heeft het team van Jörg Machines B.V. uit Dodewaard het voor elkaar gekregen; een compleet geoptimaliseerde lasersnijmachine voor de isolatiemarkt. Tezamen met de totaaloplossing van Sigmatek en met de aanvullende expertise van SigmaControl uit Barendrecht werd in korte tijd en met ruimte- en tijdbesparende componenten een uiterst moderne applicatie gebouwd; de Jörg Laser, een krachtige lasersnijmachine voor het snijden van uitslagen voor onder andere luchtkanalen, ventilatie en isolatieplaatwerk.

Dat Reinhard Reincke, algemeen directeur van Jörg Machines, bij tijd en wijle achter zijn oor moest krabbelen over de haalbaarheid van het project is niet verwonder36 lijk. Hij kocht een compleet machineconcept op en nam de besturingssoftware daarbij over. Met alle rechten en tekeningen op zak werd een nieuwe machine bedacht. Nu, nadat alle hobbels en obstakels overwonnen zijn, zien we een apetrotse ontwikkelaar

naast een machine staan. Want de applicatie heeft op meerdere fronten een metamorfose ondergaan; constructie, afscherming, transportage-systeem en uiteindelijk werd zelfs de complete besturing vernieuwd. Op de TechniShow afgelopen maart in Utrecht en op de ISO-Messe afgelopen mei in Keulen werd de nieuwe machine voor het eerst gepresenteerd. Jörg Machines is ontstaan uit een machinefabriek die tot 1994

Lasersnijden vanaf coil met minimaal materiaalverlies en een programmeerbare richtwals.

gevestigd was in Amersfoort en na een aantal moeizame jaren en overnames uiteindelijk werd overgenomen door Reinhard Reincke in 2004. In die tijd werden alle machines specifiek gericht op plaatbewerking zoals Scharen, zetbanken, kantbanken, walsen enzovoort in eigen beheer ontworpen en geproduceerd. In de huidige bedrijfsstructuur zijn nog veel conventionele machines in het leveringsprogramma terug

te vinden. Binnen dat deel wat wel zelf wordt ontwikkeld zag Reinhard een unieke kans in het laserproject. Reincke: ”De vraag kwam uit Rotterdam, waar ze naar een specifieke applicatie zochten die dunne platen konden uitslaan en uitsnijden voor isolatieplaatwerk. Daar maakten ze gebruik van een Zwitserse machine, nog eentje met snijmessen en knabbelscharen. Men voelde zich beperkt omdat ze voor de programmering, service en onderhoud afhankelijk waren van één fabrikant, die blijkbaar de enige was die een dergelijke machine had gebouwd voor dat segment. Ze wilde met name onder die monopoliepositie uit omdat de aansturing van de machine verder geoptimaliseerd moest worden vanuit de kantooromgeving naar de werkplaats toe.” Het was duidelijk dat er naar een stukje orderautomatisering (ERP) werd gezocht om meer winst uit de productietijd te halen. Reincke vervolgt: ”Een bedrijf uit Haarlem werd uiteindelijk de leverancier van een dergelijke specifieke machine, maar zag doorontwikkeling en verdere

Constructeur 10/2014

ConstructeursNieuws

Reinhard Reincke: “Mechanisch gezien hadden we het wel onder controle. Echter, besturingstechnisch liepen we vast.”

afzet in de markt niet zitten. “ Na enig overleg kocht Reincke het concept en bijbehorende besturingssoftware. Belletje “Eigenlijk zou je wel kunnen stellen dat ik het hele bedrijf heb overgenomen”, vervolgt Reincke lachend. Een nieuwe machine werd getekend en ontwikkeld, maar wel op basis van de bestaande besturing, die was geprogrammeerd in LABview. Het was precies in de periode dat Reinhard op de TechniShow in Utrecht een vertegenwoordiger van SigmaControl, Frank ten Velde tegen het lijf liep en het nieuwe project ter sprake kwam.

Op mechanisch vlak kan als grootste vernieuwing het zogenoemde ‘borstelbed’ worden aangestipt.

en meer beheersbare oplossing te kunnen bieden met Sigmatek en gaf Reinhard aan mij eens te bellen. Een half jaar later kwam dat bewuste belletje. Dat was in februari en in de zomer zat ik aan tafel met Reinhard.” Oude bekende Vanuit Jörg groeide langzaam het besef dat er nog een laatste omslag nodig was om het project succesvol af te ronden. Frank: “Vanuit SigmaControl denken wij graag met onze relaties mee en ik stelde direct al voor om op no cure no pay basis met behulp van een snijvoorbeeld de basis te laten zien waarmee het geprogrammeerd zou kunnen worden.”

Heel veel functies zijn nu in software te stoppen waar voorheen hardware voor nodig was..

Pieter van Duin, De Linge Industriële Automatisering: “..wij zijn enthousiast over de snelle en efficiënte engineering..”

“Mechanisch gezien hadden we het wel onder controle, echter besturingstechnisch liepen we vast”, vertelt Reinhard. Frank haakt in: “Ik poneerde een stabielere

Constructeur 10/2014

Omdat Jörg zich ook niet prettig voelde bij het idee leverancier te zijn van een besturingssysteem werd De Linge Industriële Automatisering als systeemintegrator

Welke functies zijn essentieel en hoe vertaal ik dat zo eenvoudig mogelijk, dus ook met zo min mogelijk knoppen naar de machine?

ConstructeursNieuws

bij het project betrokken. Een oude bekende van Jörg, die in het verleden al een zestal machines voor speciale toepassingen gezamenlijk had ontwikkeld. Maar zij hadden nog geen ervaring met het Oostenrijkse Sigmatek. Iets wat Pieter van Duin, algemeen directeur van De Linge direct beaamt; “Wij werken veel met Siemens, maar zijn ook enthousiast over de oplossingen die Sigmatek biedt. En ja, natuurlijk moeten wij ons ook verdiepen in zaken als een andere controller en het georiënteerd programmeren ten opzichte van sequentieel programmeren. Gelukkig heeft onze programmeur het snel weten op te pikken, uiteraard met de support van SigmaControl uit Barendrecht.” Twee fasen Besturingstechnisch werd de nieuwe lasersnijmachine in twee fasen opnieuw opgebouwd: 1. Testfase met bestaande motoren en versterkers op basis van 38 een analoge aansturing. 2. Analoge kabels eruit (encoder kabels et cetera) en vervangen voor een enkele ethernet verbinding (VARAN) en een DIAS-drive. Sigmatek vervangt in deze configuratie LABview als besturing en communiceert met het kantoornetwerk middels een g-code interface. Frank: “Op operator niveau gaat het om de vertaalslag; welke functies zijn essentieel en hoe vertaal ik dat zo eenvoudig mogelijk, dus ook met zo min mogelijk knoppen naar de machine. Het alternatief is wellicht een standaard CNC, maar dan

De besturingstopologie van de nieuwe lasersnijmachine krijg je teveel mogelijkheden die je eigenlijk niet gebruikt. Juist bij zo’n applicatie op maat maak je hierbij een essentieel onderscheid.” Verbazing Bij Jörg overheerste de verbazing over de snelle engineering, binnen zeven dagen was de klus geklaard; het compacte modulaire servo drive systeem DIAS Drive 100, C-IPC, C-DIAS i/o & Safety geprogrammeerd met LASAL all-in-one vervingen onder andere een pc, een motion controller, veel bedrading en een apart apparaat voor micro-joint. Frank: “Heel veel functies zijn nu in software te stoppen waar

voorheen hardware voor nodig was. Dat zie je direct terug in je besturingskast”. Reinhard beaamt: “onder andere de hoogteregeling van de snijkop hebben wij opgenomen in de software terwijl daar voorheen een aparte besturing bij inzat met een stuk externe hardware. Dat zit nu in LASAL geïntegreerd, de kop wordt continu aangepast aan de hoogte van het materiaal, die tijdens het proces kan fluctueren.” Op mechanisch vlak kan als grootste vernieuwing het zogenaamde “borstelbed” worden genoemd. “Het transportsysteem is niet meer gebaseerd op transportbanden, die slip/traagheid kunnen veroorzaken. Het

Slangen Koppelingen T +31 (0)294 450 200 www.powerflex-fhp.nl

komt erop neer dat de motoren niet snel genoeg kunnen reageren en er zo afwijkingen ontstaan. Vooral bij het snijden van gaten zie je dat duidelijk”, zegt Reincke. Hiervoor heeft men de bewegende tang ook anders geconstrueerd, waardoor deze stijver en sterker is. SigmaControl staat op de Precisiebeurs die op 12 en 13 november 2014 door Mikrocentrum wordt georganiseerd in NH Conference Centre Koningshof in Veldhoven in de Beneluxhal in stand 11. www.sigmacontrol.eu www.jorg.com www.delinge.eu

Aeroquip Synflex Walterscheid Hansen & Gromelle

Constructeur 10/2014

Uw partner in engineering en rapid prototyping De maakindustrie is gebaat bij betrouwbare toeleveranciers. ERIKS doet daar graag een schepje bovenop. Wij adviseren uw engineers en R&D met maatwerkproducten, stimuleren een snelle time-to-market met rapid prototyping trajecten en bieden zelfs Kanban services aan uw productielijnen. ERIKS is toonaangevend op het gebied van Aandrijftechniek, Afdichtingstechniek, Stromingstechniek, Industriële kunststoffen, Gereedschappen en Onderhoudsproducten.

De onderdelen van uw eindproduct die ERIKS uiteindelijk levert, produceren wij in eigen beheer. Of ze worden onder stringent toezicht van ERIKS bij één van haar gekwalificeerde fabrikanten gemaakt. Hierbij monitoren wij de consistente kwaliteit, de procedures en de levertijden voortdurend. Ga voor meer informatie naar www.eriks.nl

#33ccff logo (web color) additional Twitter web colors:

NL-1005-EKS+CF 90x123M2_NL-1005-EKS+CF 90x123M 10.10.14 10:51 Seite 1

ELEKTROMOTOREN Het lijkt zo eenvoudig, maar dat is het niet. Het gaat om innovatieve ideeën en het draait om elektromotoren in de ruimste zin. Bege levert een compleet programma van gerenommeerde Europese fabrikanten. Geschikt voor alle frequentieregelingen en mogelijk in diverse bouwvormen en uitvoeringen. Meer dan 30.000 motoren staan in alle gewenste vermogens en toerentallen op voorraad. Afwijkende motoren worden direct in eigen beheer gebouwd.

Anton Philipsweg 30 2171 KX Sassenheim T 0252 220 220 F 0252 218 484 www.bege.nl bege@bege.nl

• drukvaste motoren met Atex-certificering • IEC-normmotoren • poolomschakelbare motoren • remmotoren • hygiëne motoren uit aluminium of RVS • trilmotoren • eenfasemotoren • cirkelzaagmotoren • explosiebeveiligde motoren • gelijkstroommotoren • draaiveldmagneetmotoren • reluktantiemotoren • servomotoren • speciaal motoren

Bedreven in aandrijven ABANA • LAFERT/AEG • SIEMENS • LG • HEW • VENANZETTI • CONRAD • MEZ

Heel veel keuze in: Kunststof kabelrupsen ...

+ chainflex kabels ... ®

+ readychain , systeem compleet voorgemonteerd ... Kosten omlaag – levensduur omhoog. Levering vanaf 24 uur. ®

Vraag naar een gratis monster: Tel. 0346-35 39 32 Fax 0346-35 38 49

.nl/rc ®

SPS IPC Drives, Nürnberg – Hal 4 Stand 250

ProductNieuws

Schroefspillen Eichenberger Gewinde heeft het Speedy- en Rondo-schroefspillenpakket uitgebreid: De schroefspillen nu ook leverbaar in aluminium. Het

ken in de medische industrie zoals bijvoorbeeld in scanapparatuur (MRI). Door het groot aantal aluminium legeringen is een breed spectrum van eigenschappen mogelijk.

kunnen vier configuraties worden opgeslagen; via de pc-software is dat

www.aatechniek.nl Programmeerbare incrementele encoder

vervaardigen van draadspillen met een rond draadprofiel en draadspillen met een grote spoed uit aluminium biedt volgens A&A techniek vele voordelen ten opzichte de al bestaande uitvoeringen. Zo is het oppervlak van de spil glad gepolijst en is de weerstand tussen het loopvlak van moer en spil lager. Ook is door het geringe gewicht van de aluminium spil bij dynamisch gebruik van het aandrijfsysteem minder vermogen nodig. In combinatie met een kunststof moer is deze schroefspil niet magnetisch dus uitstekend te gebrui-

De OptoPulse EIL580.P programmeerbare incrementele encoder is toegevoegd aan het OptoPulse EIL580-programma van Baumer Thalheim en is volledig door de gebruiker te programmeren en configureren. Door middel van de bijgeleverde software en/of de ‘handheld’-programmeerunit kan de encoder vooraf maar ook aan de machine, worden geprogrammeerd. Het aantal pulsen (1… 65.536 pulsen per omwenteling), de draairichting en het gewenste outputsignaal (HTL of TTL) kunnen worden gedefinieerd. Ook de referentiepuls kan naar eigen eisen en wensen worden ingesteld. In de programmeerunit

aantal ongelimiteerd. Met de pc-software kan de configuratie op een label worden geprint, Aangebracht op de encoder is de configuratie zo meteen zichtbaar. Voor elke gewenste situatie kan een eigen encoderconfiguratie worden ingesteld. Zo ontstaan geen restricties bij het ontwerp van een machine. Ook kan Euro Hübner benelux al bij levering de encoder in de gewenste configuratie voorprogrammeren. De encoder levert een nauwkeurige meting bij snelheden tot 12.000 min-1 en is leverbaar in servo-flens-, klem-flens- en holle-as-uitvoering. Beschermingsklasse tot IP67 is mogelijk.

vervallen al helemaal. Dat laatste is vooral een plus voor de drank- en voedingsindustrie: door de krachtige straal van de reinigingsapparatuur en het gebruik van chemische reinigingsmiddelen willen reflectoren nog wel eens sneuvelen. De sensor zelf kan goed tegen lichte vervuiling. CTA-technologie (continuous threshold adaptation) zorgt er namelijk voor dat de sensorgevoeligheid bij wijziging van de optische condities – lees: vuil en stof – automatisch

wordt aangepast. De sensor is geschikt voor een afstandsbereik van 150 - 700 mm bij 90% remissie en is makkelijk in te stellen via teach-in en PinPoint-led. De Ecolab gecertificeerd sensor is geschikt voor een temperatuurbereik van -40 tot +60 °C

www.thalheim-encoders.nl

www.sick.nl Reflectorloze sensor

Voorsprong door kwaliteit en flexibiliteit! Totale proces oplossingen voor klantspecifieke producten.

Machinebehuizing

Schakelkasten/Bedieningspanelen

Speciale behuizing

Speciale tanks

Bader Benelux , Tel + 31 (6) 2310 3481, E-Mail a.coulier@badergruppe.com www.badergruppe.com

Voor de detectie van transparante objecten was voor een goede werking tot nu toe altijd een reflector nodig. De TranspaTect van Sick heeft echter genoeg aan een stabiele en matte achtergrond – bijvoorbeeld een machineonderdeel. Er gaat voortaan geen tijd meer verloren aan het uitrichten van een sensor op een reflector, en de vervangingsinvesteringen voor kapotte reflectoren

Aluminium olietank R+L Hydraulics GmbH heeft naar eigen zeggen de tot nog toe grootste, in serie geproduceerde, tank uit giet aluminium met een nuttig volume van 123 liter in haar leveringsprogramma opgenomen. De ongelakte aluminium tank met de nominale maat NG 130 heeft een massa van 25 kg. Ze zijn eenvoudig in het gebruik en stapelbaar en geschikt voor het

Constructeur 10/2014

ProductNieuws

aanbrengen van ingebouwde stalen schotten. Door de dunwandige

tankconstructie heeft de NG 130 een ‘ingebouwd’ koelvermogen van 2,1 kW bij 40 °C. Zo kan in vele gevallen van het gebruik van een oliekoeler worden afgezien.

www.rl-hydraulics.com

voor verbeterde belastingsomstandigheden. Door de speciale warmtebehandeling die alle componenten in het productieproces ondergaan, zijn een hoge temperatuurbestendigheid en langere standtijden van deze precisievertragingen gegarandeerd. Voor een breed gebruikersgebied zijn er diverse bouwgroottes leverbaar, met een nominaal koppel van 245 tot 7.000 Nm.

www.nabtesco.de Panel pc’s De nieuwe serie industriële Panel pc’s van Winmate is uitgerust met

Precisievertragingen De nieuwste serie RV-N precisie-aandrijvingen van Nabtesco is ook in een gesloten bouwvorm verkrijgbaar. De nieuwe RV-N-serie heeft een lage massa en is compact, dankzij een hoofdlager met geïntegreerde

binnenring. De hoge vermogensdichtheid wordt onder andere verkregen door een versterking van de excenteras-lagering. Vergeleken met de voorgaande serie, kan bij vergelijkbare prestaties een bouwgrootte verkleind worden. Het met 40% gereduceerd gewicht zorgt voor een lagere massatraagheid en dus ook

de nieuwste Intel Haswell CPU’s en bijbehorende QM87 chipset. De Panel pc’s zijn leverbaar in diverse behuizingen, zoals standaard paneel montage, IP65, chassis of open frame. Er zijn modellen met displays van 15,6, 19 en 21,5 inch. De 21,5 inch versie heeft een 1920 x 1080 HD-resolutie. Het aanraakscherm is leverbaar in 4- of 5-wire resistive uitvoering. Hardware-opties zijn onder meer een 16GB DDR3 L 1333/1600 MHz SO-DIMM-slot (16GB) en een miniPCIe-slot (voor een WLAN module en SATA SSD).

product van de maand oktober

Slimme installatieconcepten voor kostenbesparende oplossingen Wie de kosten voor motion control gedetailleerd bekijkt, zal tot de conclusie komen dat de installatiekosten voor de aandrijf- en besturingstechniek een wezenlijk onderdeel vormen. Als specialist in ‘motion in control’ weet Festo als geen ander met welke kosten en problematiek machinebouwers te maken hebben bij het engineeren en bouwen van hun machines. Om die reden introduceert Festo regelmatig diverse innovaties die de machinebouwer ondersteunen in het verlagen van zijn kosten. Dat kan op diverse manieren en één daarvan betreft het slim organiseren van het installeren van de diverse componenten, zoals ventielen en cilinders met bijbehorende besturing en communicatie. Daarbij kijkt Festo niet alleen naar haar eigen klanten, maar ook naar de eindgebruikers van de machine of installatie die werkzaam zijn in bijvoorbeeld de procesindustrie of juist te maken hebben met productie automatisering.

De voordelen van het complete Festo installatieconcepten Door gebruik te maken van complete installatieconcepten, zoals Festo deze ontwikkelde in de vorm van onder meer het CPX-ventieleiland en CTEU, investeert de machinebouwer weliswaar meer in zijn componenten, maar profiteert daarna van de voordelen op het vlak van montage, installatie, diagnose, fout zoeken enzovoorts. De ventieleilanden leveren bovendien ook logistieke en engineering voordelen op: de engineer bepaalt op de tekentafel de functies en bestelt vervolgens met één artikelnummer alles wat hij nodig heeft.

Festo BV Postbus 530, 2600 AM Delft Schieweg 62, 2627 AN Delft Tel: 015 – 251 88 07 Fax: 015 – 251 88 67 www.festo.nl E-mail: info@festo.nl

www.duranmatic.nl

| ComponEnTs & RoboTiCs | inTEGRATED sysTEms Components Factory Automation Robotics Press Automation Renewable Energies Logistics

more stiffness, more accuracy, more advantages, only the price is less… TmF robot trackmotion

Constructeur 10/2014

ProductNieuws

Koeloplossingen Control Techniques en Leroy-Somer, business units van Emerson Industrial Automation, bereiden de introductie

wandmontage en heeft dezelfde technische eigenschappen als de Powerdrive MD2. Beide regelaars werken naadloos samen met de LSRPM (IP55) en de PLSRPM (IP23) IE4-permanentmagneetmotoren en de nieuwe IMfinity AC-inductiemotoren (IE2 & IE3).

STO Safe Torque Off voor toepassingen tot SIL 3, (volgens EN 62061) en

van extra’s, waarmee dit bijzondere vacuümsysteem op het specifieke gebruiksdoel is af te stemmen. Ieder grijpersysteem is met diverse praktische accessoires uit te rusten. Tot de opties behoren onder meer aparte bevestigingen, robot-adapters,

www.controltechniques.com/ www.leroy-somer.com. voor van een nieuwe productlijn regelaars en motoren, gericht op de industriële koeltechniek. De nieuwe Powerdrive F300 frequentieregelaar van Control Techniques is speciaal ontworpen voor ventilator-, pompen compressorapplicaties en biedt een sensorloze motorbesturing met permanentmagneettechnologie. Een flexibele reeks ventilator-, pompen compressorfuncties is geïntegreerd evenals een on-board PLC. Het vermogensbereik loopt van 1,1 kW tot 2,8 MW. De nieuwe Powerdrive MD2M frequentieregelaar van Leroy-Somer is ontworpen voor

Servoversterker De DC-061 servoversterker meet 12,5 x 103.5 x 72 mm en heeft een vermogen van bijna 300 W. De servoversterker is ontworpen om een synchrone servomotor tot 6 A con tinu bij 48 VDC te kunnen aansturen. Over een korte tijd kan de DC-061 een piekstroom van maximaal 15 A uitsturen. De versterker beschikt over een geïntegreerde standaard resolver input (12 bits) en een 24V DC-uitgang voor het besturen van de rem. De DC061 is uitgerust met een 2-kanalige input, die de implementatie van een

categorie 4, PL e (EN ISO 13849 - 1) ondersteunt. TÜV-certificering moet binnenkort volgen.

www.sigmacontrol.eu Vacuümgrijpersysteem Unigripper heeft een slim vacuümgrijpersysteem ontwikkeld waarmee tal van producten te hanteren zijn, ongeacht hun aantal, vorm of afmetingen. Het universele Unigripper-systeem is in combinatie met alle gangbare handlingapparatuur en industriële robots te gebruiken. De fabrikant presenteert daarbij tal

sensoren en interfaces. Afhankelijk van de gekozen materiaal-uitvoering kan waar nodig aan de FDA-eisen beantwoord worden. De Zweedse producent benadrukt dat het in veel gevallen geen standaardapparatuur betreft; stuk voor stuk zijn het oplossingen waarvan de afmetingen, vorm en capaciteit geheel aan de betreffende opdracht beantwoorden.

www.pneutec.nl

kennis & ervaring

Oprijplaten

Bel voor informatie: 131

adv. 131 90x123 mm.indd 1

Protempo bv Postbus 21, 6500 AA NIJMEGEN Nederland Tel. +31(0)24-3711711. Fax +31(0)24-3711700 verkoop@protempo.eu www.protempo.eu

Ohmstraat 42, 3335 LT Zwijndrecht T. +31 (0)78 623 18 18 • www.rs-hydrauliek.nl

Al 20 jaar leverancier van topmerken schotten- en plunjerpompen en motoren, kleppen, cilinders, compact units, tandwieleenheden, remmen en rembedieningen, meettechniek, electronica en vervangingsdelen

Onze kracht:

09-12-2010 09:09:57

Constructeur 10/2014

PRODUCTPROFIEL

krachtige beweging Planetaire aandrijving, hydrauliek en lieren constructeursdag maarssen 18 november 2014

Nu een nieuwe app: Met ACE wordt de iPhone een trillingscontroleur ACE Stoßdämpfer GmbH heeft een applicatie voor de iPhone ontwikkeld voor een betrouwbare selectie van trillingsisolatieproducten. VibroChecker is een ware innovatie die in slechts drie stappen naar het doel leidt: wanneer de iPhone volledig op het te meten oppervlak kan worden gelegd, is voor de app van ACE de ideale toestand gecreëerd. Wanneer deze is gestart, verschijnen op het display van de mobiele telefoon vier symbolen. Na drukken op het icoon „Measure Vibration“ wordt een nieuw venster geopend en kunt u met de meting beginnen. Binnen 15 seconden verschijnt het resultaat. De resulterende waarden vormen het uitgangspunt voor de tweede stap. Overgenomen in een berekeningsvenster, gaat het vervolgens naar de invoer van de belangrijkste kenmerken. Machinegewicht, aantal steunvlakken en de gewenste isolatiegraad worden door interactief en intuïtief te bedienen velden vastgelegd. Het programma stelt dan een van de ter beschikking staande producten van ACE Stoßdämpfer GmbH voor, die speciaal voor trillingsisolatie zijn ontwikkeld. Deze ACEolator genaamde productfamilie is samengesteld uit uiterst laagfrequente isolerende luchtveerelementen, inbouwklare rubber-metaal-isolatoren en dempingsplaten met de naam ACE-SLAB.

open vanaf 10.00 uur tot 17.30 uur

brevini power transmission and brevini fluid power brengen u verder

Op zoek naar een partner die op het gebied en aandrijving en hydraulica een compleet producten kennisportfolio biedt? Wereldwijd genieten onze bedrijfszekere componenten en innovatieve systemen in uiteenlopende sectoren hoog aanzien. Door voortdurende innovatie van bewezen concepten garanderen wij duurzame, veilige en betrouwbare producten die voldoen aan de hoogste (inter-) nationale kwaliteitseisen. Zo zorgt Brevini Group Benelux dat u krachtig in beweging blijft. benelux@brevini.com / T +31 172 47 64 64 / www.brevini.nl

De bediening van de nieuwe app is vrijwel net zo eenvoudig als het schrijven van een sms. Daarbij is deze nieuwe ontwikkeling van ACE in principe gebaseerd op hetzelfde principe als de triomftocht van de sms-berichten: er wordt een reeds ingebouwde functie van de telefoon overgenomen - in dit geval de zogenaamde „Motion sensor/accelerometer“ van de iPhone - en met de nieuwe applicatie verbonden. Voor een succesvolle toepassing moesten de app-ontwikkelaars er rekening mee houden, dat een ingenieur of technicus voor de optimale keuze van trillingsisolatie-producten in de regel de verklaring m.b.t. de laagste dominante frequentie, die de omgeving stoort, nodig heeft. Dienovereenkomstig is het algoritme van de app ontworpen tot een drempelwaarde van 50 Hz. Dit geeft ook de bovengrens voor de VibroChecker aan, omdat de iPhone-sensor een beperkte aftast-snelheid heeft en daarom momenteel tot 50 Hz meet. Volgens ACE is deze waarde voor het merendeel van de te meten toepassingen, waarvoor met de ACEolator-producten een oplossing wordt geboden, voldoende. André Weßling, Global Manager Marketing van ACE Stoßdämpfer GmbH, legt namens het ontwikkelingsteam uit: „Wij kunnen met de app onze klanten meer dan een speeltje, maar geen allround-instrument voor het meten ter beschikking stellen. Wanneer het om trillingen en vibraties in complexe toepassingen gaat, ondersteunen wij ieder met zeer goed opgeleide technici en professionele meetkoffers. Wij richten ons met de app op diegenen die een, gratis, hulpmiddel willen gebruiken die hen helpt bij het meten en analyseren van trillingen en daarbij ook nog een optimale oplossing aanboden krijgen. Omdat onze VibroChecker eenvoudig en intuïtief te bedienen is, zijn wij over de verspreiding van de app optimistisch gestemd.“ ACE Stoßdämpfer GmbH Albert-Einstein-Str. 15 • 40764 Langenfeld • Duitsland Telefoon: +31-165-714455 • Fax: +31-165-714456 benelux@ace-int.eu • www.ace-ace.com

ace productprofiel.indd 7

09-10-14 10:36

Veiligheidstechniek voor de Machinebouw

w w w . e u c h n e r. n l

Mechanische precisie Elektromechanische schakelaars Overal inzetbaar op machines Herhalingsnauwkeurigheden tot 0,001mm In combinatie met nokken, nokkenbanen, nokkentrommels Hoge betrouwbaarheid, ook bij zeer lage temperaturen Optionele contactelementen voor machineveiligheid

EUCHNER (BENELUX) BV

P O S T B U S 11 9

N L- 3 3 5 0 A C P A P E N D R E C H T

+31 ( 0 )78 615 47 6 6

Veiligheidstechniek voor de Machinebouw

INFO@EUCHNER.NL

w w w . e u c h n e r. n l

Veiligheidsschakelaars met kunststof behuizing Bewaking van deuren, kleppen, kappen Vele bouwvormen en afmetingen voor verschillende toepassingen Robuuste en wereldwijd bewezen technologie Vele aansluitmogelijkheden Met en zonder vergrendeling

EUCHNER (BENELUX) BV

P O S T B U S 11 9

N L- 3 3 5 0 A C P A P E N D R E C H T

+31 ( 0 )78 615 47 6 6

INFO@EUCHNER.NL