ODL EĆ Z N A MI N A WA K AC JE
menu
w Środku N R 1 8 wio s na 2 0 1 5 | W W W. E N T E R A I R . P L
UCZTA PORTUGALCZYKA REGGIO DI CALABRIA, CZYLI WAKACJE NA CZUBKU BUTA
Czarnogóra CZARNA PERŁA BAŁKANÓW
enter air //// edytorial
Szanowni Państwo, Witamy w przełomowym momencie roku, kiedy kończy się zimowy program wakacyjny, a rozpoczyna letni. Tegoroczna zima wcale nie była „sezonem niskim”. 12 naszych samolotów nieustannie wykonywało operacje z 5 głównych portów polskich, a także z zagranicznych baz operacyjnych we Francji, Wielkiej Brytanii, Czechach i Izraelu. Wyjątkowość oferty Enter Air – w szczególności Operacja Santa (wizyta u Świętego Mikołaja w Laponii), Northern Lights (kilkugodzinne podziwianie zorzy polarnej za kołem podbiegunowym z pokładów samolotów), wyloty na narty do Norwegii czy też jedne z najbezpieczniejszych wczasów w Ziemi Świętej – sprawia, że z roku na rok liczba maszyn potrzebnych do obsługi ww. usług podwaja się. Stąd określenie „niski sezon zimowy” traci na aktualności, z czego my możemy się tylko cieszyć.
W najbliższym czasie, tj. 14 kwietnia, czeka nas 5. rocznica nadania certyfikatu przewoźnika lotniczego (AOC), a już 25 kwietnia – 5. rocznica naszego pierwszego komercyjnego rejsu! W imieniu całego zespołu Enter Air serdecznie zapraszam do świętowania tych dat razem z nami.
Pomimo dużego zapotrzebowania na latanie udało nam się planowo wykonać obsługę ciężką całej floty, która przed rozpoczęciem zimy liczyła 14 maszyn. Obsługa ta nazywana jest ciężką z uwagi na zakres prac, jakich dotyczy. Nieprzerwanie – dzień i noc – inżynierowie najpierw robią dostępy do wszystkich zakamarków, rozbierając samolot prawie do szkieletu konstrukcyjnego, a następnie, po wykonaniu czynności określonych przez producenta (The Boeing Company), składają go ponownie. Przy okazji maszyny są gruntownie czyszczone, a przedział pasażerski otrzymuje nowe „miękkie” wnętrze. Tego zadania po raz trzeci z rzędu podjęła się firma Line Tech, która na co dzień współpracuje z Enter Air, zabezpieczając obsługę techniczną każdej operacji lotniczej. Tej zimy nasze samoloty zostały wyposażone w najnowocześniejszy system komunikacji pomiędzy pilotami a naziemną kontrolą lotów, dzięki czemu jesteśmy gotowi do wykonywania w priorytecie bezpiecznych połączeń w obszarze Maastricht, który jest najbardziej zagęszczony na świecie pod względem liczby przelatujących obok siebie maszyn. To jednak nie wszystko. Tuż przed Bożym Narodzeniem Enter Air wzbogacił się o 15. samolot – 737-800, a kolejny – 16. – ma do nas dołączyć w okolicy Świąt Wielkanocnych. Bardzo możliwe jednak, że 16 maszyn to nie będzie ostateczna wielkość naszej floty na zbliżający się sezon letni. Staramy się bowiem na bieżąco odpowiadać na rosnące zainteresowanie całoroczną ofertą wakacyjną Enter Air, o której możecie Państwo przeczytać w dalszej części niniejszego magazynu. W najbliższym czasie, tj. 14 kwietnia, czeka nas również 5. rocznica nadania certyfikatu przewoźnika lotniczego (AOC), a już 25 kwietnia – 5. rocznica naszego pierwszego komercyjnego rejsu! W imieniu całego zespołu Enter Air serdecznie zapraszam do świętowania tych dat razem z nami. Więcej informacji o ww. wydarzeniach oraz usługach, produktach i nowościach w naszej ofercie znajdą Państwo na stronie www.enterair.pl. Serdecznie zachęcam zarówno do lektury niniejszego magazynu pokładowego, jak i do zapoznania się z ofertą naszego sklepu pokładowego.
Mariusz Olechno
Członek Zarządu i Dyrektor Techniczny Enter Air
wiosna 2015 | www.enterair.pl | 3
spis treści //// enter air
spis treści
NR 18 w io sn a 2015
08
6 dzieje się
Co słychać na świecie?
8 Wyprawa
Czarnogóra – czarna perła Bałkanów
14 urok MIAST
Reggio di Calabria – wakacje na czubku buta
18 KEMPINGI ŚWIATA
Wakacyjny dach nad głową
20 urok wysp
Wyspy roztańczone
22 sam smak
Uczta Portugalczyka
14
26 aktywnie
Wodne rodeo
30 podróżnik
Pielgrzymka na pole gwiazd
36 destynacje Dokąd latamy
22
38
drogowskaz Pasażer I klasy
40 inFORMATOR 43 menu
4 | www.enterair.pl | wiosna 2015
Kierownictwo publikacji: Aleksandra Mikołajczyk a.mikolajczyk@enterair.pl Projekt, wykonanie, druk: Custom Publishing – ZPR Media S.A. ul. Dęblińska 6 04-187 Warszawa tel. 22 590 54 82 faks 22 590 54 44 www.grupazpr.pl
Redaktor naczelna: Ilona Szajkowska Redaktor prowadząca: Aneta Magnuszewska Korekta: Małgorzata Żebrowska Dyrektor artystyczny: Tomasz Rosłon Zdjęcie na okładce: Shutterstock
Reklama: tel. 22 590 53 56 zapytania_custom@grupazpr.pl Prawo do błędów w druku zastrzeżone.
ul. Chocimska 7, Warsaw, tel. 22 848 12 25, tel./fax 22 848 15 90 www.restauracjarozana.com.pl
is an elegant, cosy and unpretentious restaurant whose delicate and light Polish cuisine will surprise you with new flavours and specialties every day. There is nothing else like it in Warsaw‌
dzieje się //// enter air a u tor : m a r i a n k u l a / f oto : a t l a s t o u r s , s h u t t e r s t o c k
Co słychać na świecie?
2
Dla tubylców lokalne festyny stanowią ważne i długo wyczekiwane wydarzenie. Dla turystów natomiast to świetna okazja do bliższego poznania danego kraju.
KWIECIEŃ / FESTIWAL KULINARNY (LIZBONA, PORTUGALIA) Lisbon Fish and Flavours to wyjątkowe święto dla miłośników potraw z ryb i owoców morza. Przez 11 dni 10 najlepszych restauracji serwować będzie od południa do północy portugalskie specjały w cenach od 4 do 12 euro. Wybitni szefowie kuchni, których praca nagradzana była m.in. prestiżowymi gwiazdkami Michelin, publicznie zaprezentują swoje umiejętności. Na chętnych czekają także kursy gotowania. Wyjątkową atrakcją wydarzenia jest specjalna część poświęcona sztuce dobierania win do potraw. Podczas imprezy odbędzie się również targ dla smakoszy, oferujący najlepszej jakości tradycyjne portugalskie produkty, takie jak ryby, oliwy, wina czy sery. Ósma już edycja festiwalu odbędzie się w dniach 9–19 kwietnia na Pátio da Galé – jednym z głównych miejsc spotkań lizbończyków.
1
MARZEC / ŚWIĘTO OGNIA (WALENCJA, HISZPANIA) Geneza tego widowiskowego i atrakcyjnego dla turystów święta sięga XVI-wiecznego zwyczaju cieśli z Walencji, którzy, chcąc uczcić swojego patrona – św. Józefa – palili przygotowane specjalnie na tę okazję konstrukcje z drewnianych odpadów. Współcześnie głównymi bohaterami festiwalu są artystyczne rzeźby, w prześmiewczy sposób traktujące o bieżących sprawach politycznych i społecznych. Ogromne kartonowo-drewniane karykatury zdobią ulice Walencji już od początku marca, a następnie na koniec święta (19 marca) są spektakularnie palone. W czasie ponad dwutygodniowych obchodów Fiesta de Las Fallas odbywa się wiele imprez towarzyszących, a codziennie o godzinie 14 ma miejsce dziesięciominutowy pokaz detonacji petard. Ważnym punktem imprezy jest także przemarsz zakończony składaniem bukietów pod rzeźbą Matki Boskiej przed bazyliką na Plaza De La Virgen.
6 | www.enterair.pl | wiosna 2015
KWIECIEŃ / MARATON PIASKÓW NA SAHARZE (MAROKO)
3
Odbywający się co roku siedmiodniowy bieg przez pustynię to propozycja dla wyjątkowo zahartowanych sportowców. Uczestnicy mają do pokonania dystans o długości ok. 250 km, a trasa rokrocznie się zmienia. Sześcioetapowy ultramaraton, poza wyjątkowo trudnymi warunkami klimatycznymi, stawia przed biegaczami również inne wyzwania. Maratończycy niosą ze sobą sprzęt niezbędny do przetrwania na pustyni, ubrania i jedzenie. Dodatkowo muszą walczyć z narastającym każdego dnia zmęczeniem oraz uciążliwymi odciskami. Marathon de Sables nazywany jest najtrudniejszym biegiem tego typu, a mimo to co roku nie brakuje śmiałków, gotowych do tak ekstremalnego wysiłku.
ROZMOWY BEZ GRANIC Z ATLAS MOBILE
KWIECIEŃ / REGATY WIOŚLARSKIE (LONDYN, WIELKA BRYTANIA) 11 kwietnia 2015 roku na Tamizie odbędzie się tradycyjny wyścig osad wioślarskich dwóch najbardziej prestiżowych angielskich uniwersytetów. Drużyny Cambridge i Oxford zmierzą się już po raz 161., a organizatorzy szacują, że impreza przyciągnie w tym roku ponad 300 tysięcy widzów. Planując wizytę w Londynie w tym czasie, warto uwzględnić tę niecodzienną atrakcję i zawczasu pomyśleć o dobrym punkcie obserwacyjnym. W dniu wydarzenia nadrzeczne puby czy restauracje są oczywiście oblegane, ale przy takiej liczbie kibiców niełatwo znaleźć również dobre miejsce stojące. Same regaty trwają niespełna 17 minut, jednak gorąca sportowa atmosfera, panująca wśród londyńczyków, odczuwalna jest na ulicach już od samego rana. REKLAMA
Atlas Mobile to najtańsza sieć roamingowa stworzona z myślą o ludziach podróżujących po świecie. Dzięki nowoczesnym rozwiązaniom pozwala zaoszczędzić nawet 80% na rozmowach międzynarodowych. Po zakupie startera karta ważna jest 360 dni od jej pierwszej aktywacji. Na wykorzystanie środków klient ma 180 dni, przy czym każde doładowanie (za pomocą systemu Dotpay lub w biurach agencyjnych) przedłuża ważność karty o kolejne 360 dni, a czas na wykorzystanie środków – o 180 dni. Przed rozpoczęciem połączenia na ekranie telefonu wyświetla się informacja o koszcie minuty rozmowy w danej sieci i kraju. Klient ma również możliwość korzystania z internetu poprzez aktywację tej usługi u operatora. Aby cieszyć się Atlas Mobile, nie trzeba podpisywać żadnych umów, a dzięki panelowi klienta oraz kodom wpisanym do telefonu można łatwo kontrolować stan środków czy aktywne usługi. Więcej szczegółów na www.atlasmobile.pl.
wyprawa //// enter air
Czarna perła Bałkanów autor: Grzegorz Kapla / foto: shutterstock
Ten adriatycki kraj jest niczym kufer pełen sekretów. Otwierasz go i znajdujesz kolejne zagadki. Dla wszystkich są tu plaże, dla wytrwałych – góry. Jeśli komuś znudziły się Wenecja czy Paryż, znajdzie tu równie piękne kamienne miasta. Dla tych, którzy nie lubią utartych ŚCIEŻEK, są zapomniane WIOSKI, dzikie konie i wino. Czarnogóra to miejsce dla każdego.
O
to kraina, w której przez ostatnie 800 lat trwały wojny, z przerwami na śluby i pogrzeby. Rzeki wyżłobiły tu kaniony tak głębokie, iż niebo nad głową wydaje się tylko złudzeniem. Mosty nad nimi łączyły chrześcijan i muzułmanów, żydów i prawosławnych. Fala historii przelewała się wybrzeżem wraz z upadkami słowiańskich herzogów, osmańskich baszów, weneckich dożów, europejskich cesarzy, dyktatorów i demokratów. Państwa upadały, ale miasta czarnogórskie wczepiły się w skałę mocno i nie runęły. Nawet trzęsienia ziemi nie strąciły ich w morze. Trwały jak pamięć o św. Bazylim i Mikołaju Pierwszym.
8 | www.enterair.pl | wiosna 2015
sprawdź połączenia na www.enterair.pl
Plaże dla wszystkich Choć 90 proc. kraju to góry, większość przybywa tu, aby podziwiać wybrzeże. Zobaczyć jedyny śródziemnomorski fiord – Bokę Kotorską, powstałą, kiedy morze wdarło się pomiędzy górskie kotliny, kilka niezwykle malowniczych zabytkowych miast i plaże. Ta w Tivacie słynie z piasku o leczniczych właściwościach, kalardovska – z maleńkich, gładkich wapiennych otoczaków. Można też odwiedzić największą adriatycką plażę – 13-kilometrową Velkę za Ulcinjem, czy Adę Bojanę na niewielkiej wysepce, gdzie kempingi, restauracje i plaża przeznaczone są dla naturystów. Na małej plaży
4,5
km mają mury miejskie Kotoru. Potężne fortyfikacje zaczęto wznosić już w czasach Bizancjum. Jedna z zaledwie trzech bram – Morska, to pozostałość z czasów weneckich. w Sutomore nocą słychać syrenę, która przypływa tu, żeby wyczesać swoje rude włosy. Od ich blasku plaża jest czerwona. Góry dla wytrwałych Planinarska transferzala „Crne Gore” to 120-kilometrowy pieszy, oznakowany czerwonymi kółkami szlak, którym można przewędrować z Durmitoru przez Bjelasicę, Prokletije aż po przełęcz Ornej i Verusz. Warto spłynąć Tarą przez najgłębszy kanion w Europie, gdzie ściany sięgają niemal 1300 m ponad lustrem wody, zbiegając się miejscami tak blisko, że łatwo tę przepaść… przeskoczyć. Można
także wybrać się na dłużej do Bjelasicy, powędrować pomiędzy trawiastymi połoninami czy górskimi jeziorami. I jeszcze z Njeguši, gdzie narodził się Petar II Petrović, najsławniejszy poeta, władca i twórca nowoczesnej Czarnogóry, zjechać 25 km najbardziej karkołomną serpentyną Europy do Kotoru, mając fiord Boki to po lewej, to po prawej stronie. Zawrót głowy gwarantowany! Zabytki dla koneserów Urokliwe miasteczka z białego wapienia rosną wzdłuż plaż jak pieczarki. Pachną jak kiedyś Włochy – morzem, oliwkami i winem. Koniecznie trzeba zobaczyć filigranową starówkę w Herceg Novi, obwarowaną białymi murami Budvę z imponującą cytadelą, Stari Bar z 240 pałacami, domami, świątyniami i akweduktem zniszczonymi przed 150 laty przez wojnę, oraz Svetego Stefana – maleńką wysepkę do granic możliwości wypełnioną kamiennymi domkami. Labirynt portowego miasta – Kotoru – pełen pysznych pałaców, wież, bram i wąskich uliczek wyprowadza do stromej ścieżki biegnącej ku twierdzy św. Jana. Tutejsza katedra starsza jest od paryskiej Notre Dame! W głębi lądu położona jest Cetinje – dawna królewska stolica kraju. W czasach Jugosławii funkcję tę pełniła Podgorica, nosząca przez pół wieku miano Titogradu. Historia „miasta niezłomnego”
wiosna 2015 | www.enterair.pl | 9
wyprawa //// enter air
przypomina losy Warszawy – zostało ono do szczętu zburzone przez wojnę. Warto powędrować na sławną podgoricką ulicę Slobody, gdzie od stuleci wieczorami dziewczęta spacerują po jednej stronie alei, a chłopcy po drugiej, patrząc się sobie nawzajem w oczy… I szkoda, że zwyczaj ten powoli odchodzi do przeszłości.
Sveti Stefan Skalista wysepka, połączona z lądem mierzeją, przez 5 wieków była prywatnym miasteczkiem rodu Paštroviciów. Lubią tu wypoczywać Sophia Loren i Sylvester Stallone.
Chwile dla nienasyconych Najważniejsze są monastyry – pełne ikon, które dla prawosławnych są nie tylko obrazami, ale też odbiciem Boga. Dla muzułmanów jednak wizerunek Boga jest najcięższym z grzechów. Kiedy Turcy zdobyli klasztor w Moraczy, zdarli ze ścian wszystkie malowidła. Tylko Matka Boska została. I Eliasz. Tych ikon nie dało się wydrzeć. Cud z 1516 r. wciąż przyciąga tłumy do klasztoru zbudowanego z wapienia i wulkanicznego tufu. Tufu, jakiego nie ma w Moraczy. Żeby zbudować tę świątynię, w XIII w. ludzie utworzyli łańcuch długi na 50 km i podawali sobie kamień z rąk do rąk. Klasztor stanął w najbardziej niedostępnym miejscu świata. Dziś łatwo tu dotrzeć drogą. Sławą niezdobytego cieszy się Ostrog, wykuty w wyniosłej skale nad doliną Zety i pomalowany na biało, aby kłuł w oczy Turków, a potem hitlerowców. Gniazdo wolności w oceanie okupacji. Zbudował go Święty Bazyli. W 1671 r. przyśnił mu się Bóg i obiecał zachować jego ciało po śmierci. Tydzień później Bazyli zmarł. Na skale, w której go pochowano, wykiełkowała winorośl, choć na tej wysokości nigdy nie rośnie. Minęło 7 lat. Bazyli przyśnił się przełożonemu klasztoru i kazał mu otworzyć trumnę. Mnisi zeszli pod skałę i ujrzeli winorośl. Po otwarciu trumny znaleźli nietknięte
10 | www.enterair.pl | wiosna 2015
ciało pachnące bazylią. Od tej pory do Ostroga pielgrzymują wierni, żeby zobaczyć Bazylego, ucałować purpurowy całun i prosić o uzdrowienie. Armie wielokrotnie chciały zdobyć Ostrog. W czasie ostatniej wojny partyzanci, w trakcie ataku Niemców, próbowali ukryć relikwie w górach. Kiedy nieśli trumnę, ta z każdym metrem robiła się coraz cięższa. Mężczyźni zrozumieli, że Bazyli chce zostać. Odparli atak SS. Niemcy zaczęli ostrzał artyleryjski. Pocisk przebił skałę i wpadł do wnętrza. Nie eksplodował, ale rozpadł się na części, gubiąc po drodze proch. Nawet socjalistyczni eksperci od balistyki uznali to za cud. Takie dziwy spotkasz w każdym z monastyrów. Na wysepce w środku Boki stoi np. cerkiew z obrazem Matki Boskiej, którego nie da się stamtąd wywieźć, bo cudownie powraca na swoje miejsce. Z kolei świątynia w Savinie ma ponad tysiąc lat. Po zatłoczonym wybrzeżu tereny Lovczenu czy Bilecka wydają się kompletnie odludne. Chaty obrośnięte winoroślą stoją przy górskich drogach samotne i zakurzone. Od wojny nikt tu nie mieszka. Siadasz w progu. Mgły wstają z dolin. Można rozpalić ogień. Albo popatrzeć w gwiazdy – wszystkie gwiazdy świata. Żeby je zobaczyć, trzeba posmakować samotności – tej słonej jak Adriatyk albo tej odwiecznej jak cisza w klasztornych murach, zawieszonych tak wysoko, że nie dociera tam już nawet wiatr.
Informacje o biletach indywidualnych do czarnogóry znajdziesz na www.enterair.pl
promocja //// enter air
Rodzinny chillout f o t o : Ma t e r ia ł y Rain b ow t o u r s
Co zrobić, aby urlop z rodziną był czasem wypoczynku dla wszystkich? Jak połączyć naszą potrzebę relaksu i oderwania się od codzienności z chęcią zapewnienia dzieciom niezapomnianych wrażeń i przygód? Idealne rozwiązanie to Figloklub!
P
lanując urlop, pragniemy, aby miejsce, do którego udamy się z bliskimi, było wygodne i dopasowane do potrzeb każdego, nawet najmłodszego członka rodziny. Starannie wybieramy kierunek podróży, hotel, zwracamy uwagę na menu. Nie chcemy, żeby cokolwiek zakłóciło długo wyczekiwany czas relaksu. dla całej rodziny Aby w pełni skorzystać z dobrodziejstw wakacji, nie powinniśmy zapomnieć o sobie. Jedziemy z najbliższymi, lecz my sami także zasługujemy na relaks „tylko we dwoje”. Jak go osiągnąć? Rainbow Tours oferuje rozwiązanie, które sprosta oczekiwaniom wszystkich członków rodziny. Figloklub – bo o nim mowa – zapewnia niezliczone atrakcje dla dzieci oraz możliwość oderwania się rodziców od codziennych obowiązków w trakcie urlopu. To miejsca stworzone z myślą o najmłodszych oraz ich opiekunach. Animatorzy Rainbow Tours organizują zajęcia w języku polskim przez kilka
12 | www.enterair.pl | WIOSNA 2015
godzin dziennie, 6 dni w tygodniu. Proponowane aktywności rozwijają wśród najmłodszych pasje i zdolności poprzez sport, zajęcia tematyczne czy plastyczne. Bogaty program Figloklubów skierowany jest głównie do dzieci w wieku 4–12 lat, jednak coraz większą popularnością cieszą się także animacje dla dorosłych oraz rodzin, oferujące wspólne spędzanie czasu w sposób kreatywny i atrakcyjny dla wszystkich uczestników. POMYSŁOWO i bezpiecznie W Figloklubach zajęcia prowadzone są przez wysoko wykwalifikowanych animatorów, specjalnie szkolonych w Akademii Animatorów Rainbow Tours. Autorski program kursu doskonale przygotowuje do pracy z dziećmi, zarówno jeśli chodzi o zapewnienie im bezpieczeństwa (animatorzy przechodzą szkolenia pierwszej pomocy i ratownictwa), jak i prowadzenie twórczych czy rozwojowych aktywności. Dzięki temu rodzice mogą być pewni, że ich
pociechy spędzają czas pod okiem kompetentnych opiekunów. w najlEpszych hotelach Oferta rodzinna dostępna jest w 40 lokalizacjach, obejmujących kraje śródziemnomorskie, głównie hotele all inclusive o standardzie czterech gwiazdek. Figlokluby znajdują się w obiektach, które zostały doskonale przystosowane do przyjmowania rodzin. Ośrodki mają dostęp do łagodnych i bezpiecznych dla dzieci plaż oraz bogatą infrastrukturę rekreacyjną: place zabaw, baseny, zjeżdżalnie, a nawet miniaquaparki. Wakacje z Figloklubem to gwarancja niezapomnianych chwil dla całej rodziny. A taki powinien być przecież urlop idealny. Zapraszamy! Więcej informacji na www.figlokluby.pl oraz www.rainbowtours.pl/figlokluby.
urok miast //// enter air
Wakacje na czubku buta a u t o r : K a r o l i n a R o g a l s k a / f o t o : SHUTTERSTO C K
Choć Kalabria jest jednym z najpiękniejszych regionów południowych Włoch, wciąż mało ją znamy. Dlatego to DOSKONAŁE miejsce na urlop dla osób unikających tłumów i turystycznej komercji.
sprawdź połączenia na www.enterair.pl
R
egion znajdujący się na samym czubku włoskiego buta otaczają dwa turkusowoszafirowe morza. Od południa i wschodu – Morze Jońskie, a od zachodu – Tyrreńskie. Na wybrzeżu Morza Jońskiego zachwycają piaszczyste plaże, Morze Tyrreńskie ma wybrzeże skaliste, ale za to usiane małymi, urokliwymi zatoczkami. Kalabria to obszar starożytnej Wielkiej Grecji. Tak właśnie od VI w. p.n.e. określano tereny południowej Italii, skolonizowane przez Greków. Był to ośrodek kultury, wywierający wpływ na okoliczne ludy italskie. Około 500 r. p.n.e. walki wewnętrzne, rywalizacja między miastami i napór ludności rodzimej osłabiły kolonie greckie. Wzrastająca potęga Rzymu doprowadziła do podporządkowania mu kolejnych państw-miast Wielkiej Grecji. Najpiękniejszy kilometr Włoch Reggio di Calabria jest największym miastem regionu. Zostało założone w roku 720 p.n.e. i nazwane Region. Prawie pół wieku później, w roku 270 p.n.e., dostało się pod panowanie Rzymian. Ale to dopiero
14 | www.enterair.pl | wiosna 2015
początek fascynującej historii miasta, w którym do dziś podziwiać można cenne zabytki: pozostałości umocnień greckich z V w. p.n.e, termy rzymskie, romańską katedrę i ruiny XV-wiecznego zamku. Ogromnym atutem miejscowości jest jej wyjątkowe położenie nad Cieśniną Mesyńską, oddzielającą kontynent od Sycylii. Wzdłuż cieśniny ciągnie się Lungomare – promenada o południowym charakterze z widocznymi arabskimi wpływami. Nazywana jest najpiękniejszym kilometrem Włoch. Wzdłuż drogi spacerowej rosną palmy i mające prawie 2 wieki fikusy. Świetnie widać stąd Sycylię, która leży po drugiej stronie Cieśniny Mesyńskiej. W nocy docierają tu światła Mesyny. Fatamorgana Reggio di Calabria jest wyjątkowe również z innego powodu – wczesnym rankiem, w gorące letnie dni, przy bezwietrznej pogodzie można doświadczyć tu zjawiska fatamorgany. Sycylia wydaje się być znacznie bliżej niż jest w rzeczywistości, niemal na wyciągniecie ręki. Przez moment można nawet
dostrzec ludzi, domy, samochody z Mesyny. Po chwili wszystko znika… Ze względu na to fantastyczne zjawisko Reggio di Calabria bywa nazywane „miastem fatamorganą”. Fatamorgana pojawia się także w miejscowej legendzie. Dawno temu pewien barbarzyński wódz zaatakował Kalabrię i ze swym wojskiem doszedł aż nad Cieśninę Mesyńską. Chciał zdobyć również Sycylię, jednak nie miał łodzi. Widział wyspę, lecz nie wiedział, jak się na nią dostać. Gdy stał nad wodą, po drugiej stronie cieśniny pojawiła się piękna kobieta i skinęła na niego ręką. Wódz ujrzał plażę i statki w porcie. Wydawało mu się, że są tuż, tuż. Skoczył więc na swym koniu do morza i… utonął. Było to bowiem tylko złudzenie, odbicie w wodzie. A piękna kobieta, która uratowała Kalabrię i Sycylię, to oczywiście nikt inny jak Fata Morgana. Wielka Grecja w Kalabrii Główną atrakcją miasta, przyciągającą turystów, jest muzeum narodowe. Mieszczą się w nim zbiory archeologiczne, zawierające znaleziska od paleolitu po okres cesarstwa. Szczególnie interesujące są tabliczki z terakoty dotyczące kultu Persefony, marmurowa głowa Apolla (kopia oryginału greckiego z epoki Fidiasza) czy słynny portret filozofa. Prawdziwą jednak perełką są ogromne figury Bronzi di Riace. Przedstawiają greckich wojowników i zostały wyłowione z morza w latach 70. XX w. To prawdopodobnie dzieło samego Fidiasza lub jego uczniów. Będąc w Reggio di Calabria, warto również odwiedzić Castello Aragones. Zamek Aragoński zbudo-
wany został przez Normanów, a później wielokrotnie go przebudowywano. Charakterystyczne dla budowli są dwie XV-wieczne wieże. Bazylika św. Pawła. W samym centrum starego miasta znajduje się największa w Kalabrii romańska katedra, która została częściowo zniszczona w trakcie trzęsienia ziemi na początku XX w. Później ją odbudowano. Według legendy w katedrze uczynił cud sam św. Paweł. W trzynawowej świątyni można podziwiać piękny marmurowy ołtarz. Via Giuseppe Garibaldi. Na głównym miejskim deptaku mieszczą się eleganckie sklepy, kawiarnie i dobre restauracje. Wieczorami skupia się tutaj życie mieszkańców miasta. Teatr im. Francesco Cilea. To jeden z najładniejszych teatrów w południowych Włoszech. Wystrój sali przypomina nieco teatr Słowackiego w Krakowie. Spektakle odbywają się tu regularnie. Inne miasta REGIONU Będąc w Kalabrii, warto odwiedzić inne miasta regionu, zarówno te współczesne, jak i historyczne, w których czekają na turystów malownicze ruiny oraz stanowiska archeologiczne. Sybaris leży na Wybrzeżu Jońskim. Obecnie jest to mała wioska, która jednak w przeszłości była dużym ośrodkiem miejskim. Założone ok. 720 r. p.n.e. u północno-wschodnich wybrzeży dzisiejszej Kalabrii miasto w okresie największego rozkwitu miało własne kolonie. W 510 r. p.n.e. Sybaris zostało zdobyte, splądrowane i niemal doszczętnie zniszczone przez wojowników pobliskiego Krotonu.
Capo Vaticano to malowniczy przylądek na wybrzeżu Kalabrii. Morze Tyrreńskie ma w tym miejscu przepiękną lazurową barwę.
Miasta Reggio di Calabria to nie tylko duże, turystyczne ośrodki, ale także małe urocze wioski rybackie.
wiosna 2015 | www.enterair.pl | 15
urok miast //// enter air
Castello Aragones, czyli Zamek Aragoński, wznoszący się na małej wysepce przy Le Castella, to jeden z wielu zabytków Kalabrii.
Idealną przekąską są kandyzowane owoce. Można je kupić na każdym lokalnym targu.
Bogactwo i przepych Sybaris, a także zamiłowanie jego mieszkańców do luksusu oraz zbytków słynne było w całej Grecji – słowo „sybaryta” pochodzi właśnie od nazwy miasta. Prace na miejscowych wykopaliskach trwają do dziś. Jest jednak wyznaczony teren, który mogą zwiedzać turyści. Kroton to drugie z wielkich greckich miast na wybrzeżu Morza Jońskiego. Powstało ok. 710 r. p.n.e. i słynęło wówczas z prężnie działającej szkoły medycznej oraz z osiągnięć sportowych. Stąd pochodził m.in. słynny atleta Milon. Po ucieczce z Samos gościł tu Pitagoras, który ok. 530 r. p.n.e. założył szkołę filozoficzną (jego uczniowie przez jakiś czas rządzili miastem). Po pokonaniu Sybaris Kroton był najważniejszym miastem greckim w Kalabrii. Locri również pamięta czasy greckie. Turyści mogą tu podziwiać cyklopie mury, świątynie Ateny i Persefony oraz starożytny teatr. Archeolodzy odkryli w mieście także 37 brązowych tablic, które następnie zgromadzono w muzeum archeologicznym. Gerace to miasto na Wybrzeżu Jońskim, uznawane za najpiękniejsze w Kalabrii. Położone jest na wyżynie z tufu. Turyści przemieszczają się po malowniczych uliczkach z barokowymi bramami. Uwagę przyciągają bizantyjskie kaplice, romańskie wieże, a także owiana tajemnicą mroczna katedra. Mówi się, że jej kolumny pochodzą ze starożytnego Locri. W kościele św. Franciszka trzeba przyjrzeć się głównemu ołtarzowi, który wykonany jest z malutkich kawałków marmuru w różnych kolorach. Wspaniałe jest także mauzoleum rodziny Ruffi. Tropea to miasto położone nad Morzem Tyrreńskim, na malowniczym cyplu. Jego najsłynniejszą budowlą jest normandzka katedra w centrum, w środku której znajduje się wiele cennych obrazów, m.in. Madonna di Romania, namalowana podobno przez św. Łukasza.
16 | www.enterair.pl | wiosna 2015
Rossano to małe miasteczko na Wybrzeżu Jońskim, leżące na północny wschód od Cosenzy. Rozsławił je kościół św. Marka. W muzeum diecezjalnym przechowywany jest bowiem bezcenny rękopis – Codex Purpureus Rossanensis z VI w., który zawiera fragmenty Ewangelii św. Marka i św. Mateusza. Oba wypisane są złotymi i srebrnymi literami na pergaminie w kolorze purpury. Tiriolo słynie z przepięknej panoramy. Leży na Wybrzeżu Jońskim. Podczas pięknej pogody można stąd zobaczyć Morze Jońskie, Tyrreńskie, Etnę oraz Wyspy Eolskie. Cosenza – w starszej części miasta warto przejść się zabytkowymi uliczkami, by ujrzeć Zamek Andegawenów. Na Piazza del Duomo wznosi się katedra z XII w., w której wnętrzu znajduje się nagrobek Izabeli Aragońskiej. Za katedrą mieści się Pałac Arcybiskupi z wieloma cennymi zabytkami. Wart obejrzenia jest także amfiteatr. Catanzaro jest stolicą Kalabrii. Słynie w całej Europie z produkowanych tu jedwabi, brokatów, aksamitów i adamaszku. Uwagę turystów przyciąga Morandi-Bisantis – most należący do najwyższych w Europie. W Catanzaro jest wiele zabytkowych kościołów. Do najciekawszych i najbardziej znanych należy zbudowany w XII w. przez Normanów kościół katedralny. Warto zobaczyć również zabytkowe obiekty świeckie, np. ruiny normańskiego zamku czy dwie średniowieczne bramy miejskie: Porta di S. Agostino i Porta di Strato.
Informacje o biletach indywidualnych do WŁOCH znajdziesz na www.enterair.pl
KEMPINGI ŚWIATA //// enter air
Kemping Marina (wizualizacja) NOWOŚĆ 2015
W
szystkie kempingi położone są nad przepięknymi plażami, w otoczeniu dziewiczej przyrody. To idealne miejsca wypadowe, z których warto rozpocząć zwiedzanie okolicy, choć same także mogą być celem podróży. Wysoki standard Do dyspozycji gości są przestronne stanowiska, mobilne domki, hostele, pokoje lub apartamenty. Programy sportowe i rozrywkowe organizowane są dla osób w każdym wieku, natomiast na dzieci czekają kluby Maro. Na kempingach mile widziani są także nasi czworonożni pupile. Ośrodki wielokrotnie nagradzane były za wysoki standard oferowanych usług. Siedem z dziesięciu obozów należy do stowarzyszenia najlepszych chorwackich kempingów, natomiast wszystkie mają certyfikat ISO 14001.
Kemping Lanterna
Wakacyjny dach nad głową a u t o r : A n n a S i s t a n o w s k a / f o t o : m a t e r i a ły V a l A m a r R i v i e r a
Jadąc chorwackim wybrzeżem, nie sposób nie zauważyć zielonych tablic informacyjnych z napisem „Camping Adriatic BY VALAMAR”. Pod tą nazwą kryje się osiem kempingów tekstylnych i dwa naturystyczne, którymi zarządza Valamar – największa grupa hotelowa w Chorwacji.
18 | www.enterair.pl | wiosna 2015
DZIESIĘCIU wspaniałych Ośrodki na Istrii: Lanterna (Poreč/Lanterna) – kemping położony nad plażą o długości 3 km, należący do prestiżowego stowarzyszenia Leading Campsites of Europe. Orsera (Funtana) – ośrodek zlokalizowany niedaleko miasteczka Vrsar. Jest doskonałym punktem wypadowym do zwiedzania miejscowości Poreč i Rovinj. Marina (Labin/Sv. Marina) – 4-gwiazdkowy (od 2015 roku) kemping z centrum nurkowym, położony blisko średniowiecznego miasta Labin. Jest jednym z najlepszych ośrodków nad Morzem Śródziemnym. Naturist Camping Istra (Vrsar) – kemping gwarantujący wakacyjny komfort oraz prywatność. Naturist Resort Solaris (Poreč/Lanterna) – ośrodek położony w gęstym lesie, nad przepiękną plażą, niedaleko miejscowości Poreč. Brioni (Pula) – ulubione miejsce wypoczynku młodych ludzi. Roztacza się stąd widok na wyspy Parku Narodowego Brioni i pobliską Pulę. Ośrodki na wyspie Krk: Krk – wysokiej klasy ośrodek rodzinny, należący do prestiżowego stowarzyszenia Leading Campsites of Europe. Jako jedyny kemping w Chorwacji ma oazę wellness oraz ogrzewany basen. Ježevac – kemping położony niedaleko miasta Krk. Oferuje liczne atrakcje sportowe. Škrila – ośrodek zlokalizowany nad jedną z najbardziej atrakcyjnych plaż w Chorwacji, nieopodal miejscowości Stara Baška. Ośrodek w Dubrowniku: Solitudo – kemping położony wśród zieleni, od starej części miasta dzieli go zaledwie kilka minut.
urok wysp //// enter air
WYSPY ROZTAŃCZONE a u t o r : ANNA SISTANOWSKA / f o t o : MATE R IAŁY G R ECOS HOLIDAY , s h u t t e r s t o c k
Relaks na Kasztanowej plaży i romantyczna wspinaczka po 220 schodach do kaplicy Agios Ioannis śladami bohaterów „Mamma mia!”? A może kolorowy zawrót głowy na różowych piaskach Elafonisi bądź filmowej plaży Stavros w rytm piosenki z „Greka Zorby”? WYSPY Skopelos i Kreta kuszą – KAŻDA NA SWÓJ SPOSÓB. Na obu JEDNAK naładujesz baterie tak samo – w iście greckim stylu! Skopelos, mimo górzystego terenu, uważana jest za najbardziej zieloną wyspę na Morzu Egejskim. Doliczono się tu ok. 5 mln sosen oraz 60 tys. drzew oliwnych!
O
czy pieści cała paleta morskich błękitów, tawerny zapraszają na ucztę. Na tutejszych wyspach do wyboru są ciche, spokojne zakątki oraz typowo turystyczne kurorty. Cuda natury vs. dzieła starożytnych cywilizacji. A to wszystko – na wyciągnięcie ręki! SOSNOWY RAJ Zielony ląd w kształcie saksofonu wynurza się z morza, by wygrać idylliczną pieśń na powitanie turystów, zmierzających na Skopelos po relaks, słońce oraz… pozostawione przez legendarnych bohaterów i piratów skarby. Według antycznych mitów pierwszym mieszkańcem tej leżącej w łańcuchu Sporad Północnych wyspy był Stafylos, syn Dionizosa i Ariadny. Współczesnym powinna
20 | www.enterair.pl | wiosna 2015
się ona kojarzyć z filmem „Mamma mia!”. I choć musical przyniósł Skopelos popularność, miejsce to uniknęło turystycznego oblężenia. Pozostało wymarzonym celem podróży dla wszystkich, którzy szukają kwintesencji spokojnej, wyspiarskiej Grecji. Tutejsze plaże urzekają. Obok najsłynniejszej – filmowej Kasztanowej – leniuchować można na popularnej Panormos, piaszczystej Limnonari czy otoczonej przez wysokie klify Stafilos. Choć wyspa jest górzysta, większą jej część pokrywają drzewa, spomiędzy których wyrastają kościółki z białoszarymi dachami – razem z kapliczkami jest ich na Skopelos 360. Najsłynniejsza jest kaplica św. Jana, czyli Agios Ioannis, do której prowadzi 220 kamiennych schodów. To tu bohaterka „Mamma mia!”, grana przez Meryl Streep, brała ślub. W mieście
blisko 3000 lat! Dech w piersiach zapierają wąwozy: Samaria – najdłuższy w Europie, Imbros – pełen wąskich przejść i stromych skał, czy Theriso u podnóża Białych Gór. Na półwyspie Akrotiri warto wybrać się do klasztorów Tzagaroli oraz Gouvernetou, a także na plażę Stavros, gdzie kręcono słynną scenę tańca z „Greka Zorby”. Niemal niezamieszkałe dziś półwysep oraz wyspa Gramvousa – niegdyś siedziba piratów – kuszą malowniczymi widokami. Z kolei na dzikim półwyspie Rodopos godnie pną się ku słońcu pozostałości starożytnej świątyni Artemidy. Kreta potrafi także zmrozić krew w żyłach! 17 maja na murach weneckiej twierdzy Frangokastello pojawiają się czarne cienie, zwane ludźmi rosy – ponoć są to duchy poległych tu w 1828 r. wojowników.
Skopelos – wolnym od neonów i innych znaków świetlnych – na spacerowiczów czekają bizantyjskie kościoły, rzeźbione świątynie oraz ruiny XIII-wiecznej weneckiej twierdzy. Okoliczne tawerny zapraszają do stołu, na którym nie może zabraknąć dorsza duszonego z ziemniakami, sosem pomidorowym i suszonymi śliwkami. Wyspa słynie także z oliwy i oliwek, sosnowego miodu oraz wspomnianych śliwek. Na pyszne szaszłyki warto wpaść do Glossy. Zresztą, nie tylko po to. Miejscowość ta uważana jest za najpiękniejszą na Skopelos – kobiety noszą tu tradycyjne stroje, mieszkańcy mówią w lokalnym dialekcie, a sama wizyta jest jak podróż do przeszłości.
W tej części Grecji można się rozerwać na wiele sposobów. Amatorzy aktywnego spędzania czasu mogą wybrać trekking, jazdę konno, rowerem, a także nurkowanie, windsurfing, kitesurfing czy parasailing. Entuzjastów imprez zapraszają kurorty: Agia Marina, Platanias z najczystszą plażą w okolicy czy Rethymnon z zabytkową starówką oraz promenadą pełną barów, tawern, dyskotek. I romantyczna Chania… Bez niej nie ma Krety Zachodniej! Tętniąca życiem po zachodzie słońca, wraz ze starym portem, latarnią morską, meczetem czy kościołami za każdym razem przenosi w czasie! Spragnieni spokoju odetchną w Kolimbari, Maleme, Rapamianie czy Skalecie. Plaże zachęcają tu do wypoczynku, a tawerny raczą przybyszów przysmakiem z ryb kakaria oraz lampką wybornego wina, które swój niepowtarzalny smak zawdzięcza górzystemu terenowi, morskiej bryzie i gorącemu słońcu. W Grecji dzieje się magia. Wszystkie zmysły pracują tu na pełnych obrotach. Pełne skarbów, roztańczone Skopelos, turystyczno-dziewicza Kreta Zachodnia… Niby dwie różne wyspy, ale jednak – na obu efekt prawdziwie greckich wakacji gwarantowany!
Samaria jest najdłuższym europejskim wąwozem – liczy sobie 18 km! Turyści mogą tu podziwiać unikatową florę i faunę, w tym dzikie kozy Kri-Kri.
NATURA, KULTURA I WINO! Liczba miasteczek, dolin, wąwozów, plaż, zatok i półwyspów Krety Zachodniej może przyprawić o zawrót głowy. Mimo turystycznego oblężenia miejsce to zachowało jednak urok wyspy niemal dziewiczej. Nie brakuje tu cudów przyrody – w tej kategorii prym wiedzie bajkowa plaża Elafonisi z różowym piaskiem, wpisana na listę Natura 2000. Po drodze w to niezwykłe miejsce można zatrzymać się w Ano Vuves, aby zobaczyć najstarsze greckie drzewko oliwne, które owocuje bez przerwy od
wiosna 2015 | www.enterair.pl | 21
sam smak //// enter air
Uczta Portugalczyka a u t o r : K A R O L I N A R O G A L S K A / f o t o : s h u t t e rs t o c k
Kuchnia portugalska to nie tylko doskonałe produkty, ale także celebracja, z jaką posiłki są spożywane. Ich CZAS wyznacza rytm dnia i JEST absolutną świętością.
D
ieta Portugalczyków należy do najzdrowszych na świecie, zapewnia więc mieszkańcom tej krainy dobrą kondycję i urodę.
Coś na ząb Śniadanie jest bardzo skromne – kawa i kanapka z serem lub wędliną. Częściej niż w domu jada się je w otwartych od wczesnych godzin rannych kioskach z kawą lub w pastelariach. Kiosk to opcja szybka – kawa i kanapka przy barze, przeważnie na stojąco. Pastelarie umiejscowione są co kilka metrów. Kuszą zapachem wanilii, cynamonu i kawy. Śniadanie można zjeść przy barze lub przy stoliku. Wybór wypieków może przyprawić
22 | www.enterair.pl | WIOSNA 2015
243 tys. ha zajmują w Portugalii uprawy winorośli, co daje krajowi pod tym względem 7. miejsce na świecie, a jeśli chodzi o produkcję wina –10.
o zawrót głowy – croissanty z czekoladą, migdałami, orzechami, owocami, oraz różnego rodzaju pastéis de nata (malutkie tarty z zapieczonym kremem jajecznym), tarty z orzechami lub owocami, doces conventuais (bardzo sycące ciastka na bazie żółtek i cukru, niegdyś wypiekane w klasztorach) i małe babeczki piaskowe bądź kakaowe. Trzeba jednak pamiętać, że nawet te maleńkie ciasteczka to prawdziwa bomba kaloryczna. Do ciastka obowiązkowo podawana jest kawa. Portugalczycy najczęściej piją mocne espresso, zwane bica lub café. Obcokrajowcom proponują kawę z mlekiem w większych kubkach lub espresso z dodatkiem mleka – garoto.
sam smak //// enter air
Prawdziwe ucztowanie Obiad serwuje się od godziny 12 do 15. Zazwyczaj jada się go w lokalach, które znajdują się blisko miejsca pracy. Najchętniej w tych sprawdzonych i dobrze znanych. Portugalczycy nie przepadają bowiem za nowościami i eksperymentami, zwłaszcza kulinarnymi. Menu jest raczej stałe, choć codziennie serwowane są pratos do dia, czyli potrawy dnia. I to te najchętniej są zamawiane. Najpierw na stole pojawia się jednak przystawka, czyli chleb wieloziarnisty i różnego rodzaju pasty – z oliwek lub rybne. Często podaje się również pastéis de bacalhau (malutkie krokieciki z dorszem). Portugalczycy lubią proste, „wiejskie” zupy: fasolowe, ziemniaczane, cebulowe. Hitem jest jednak caldo verde (zielona zupa z włoskiej kapusty). Dużo w niej także ziemniaków, cebuli, czosnku i plasterków chouriço, czyli pikantnej kiełbasy. Inne popularne zupy to: sopa de pedra (dosłownie zupa z kamienia) z czerwonej fasoli i marchwi oraz caldeirada rica (sycąca zupa a’la gulasz rybny). Na portugalskich stołach królują ryby, wśród których prym wiedzie solony i suszony dorsz – bacalhau. Obcokrajowcom poleca się przeważnie bacalhau à brás, czyli niewielkie kawałki dorsza zmieszane z ziemniakami i jajkami, przyprawione natką pietruszki oraz oliwą z oliwek. Dorsz jest tak popularny, że już kilka wieków temu państwo zostało zmuszone do importu tej ryby z Norwegii. Popularnością cieszą się również słodkie, grillowane, duże sardynki, które przeważnie podaje się z gotowanymi ziemniakami. Podniebienia Portugalczyków zdobyły ponadto owoce morza: krewetki, kalmary i ośmiorniczki. Opócz nich na portugalskich stolach często pojawia się wołowina, najczęściej w postaci steków.
24 | www.enterair.pl | WIOSNA 2015
Zielona zupa Składniki: ½ kg ziemniaków, 30 dag kapusty włoskiej lub jarmużu, 1,5 l wody albo bulionu drobiowego, cebula, 2 ząbki czosnku, ew. kilka plastrów kiełbasy, oliwa, sól, pieprz Wykonanie: Ziemniaki i cebulę obieramy, kroimy w kostkę. Wodę lub bulion gotujemy, dodajemy ziemniaki, cebulę i czosnek. Gdy będą miękkie, wszystko razem miksujemy, doprawiamy solą i pieprzem, ew. dodajemy kiełbasę. Wkładamy pokrojoną w cienkie paski kapustę (lub jarmuż), gotujemy aż nieco zmięknie (uważajmy, by nie przegotować!). Skrapiamy oliwą.
Nie ma udanego obiadu bez deseru. Może to być powtórka z poranka lub lody, albo po prostu owoce z cukrem. I obowiązkowa kawa, która pobudzi organizm do trawienia i doda sił do dalszej pracy... A po pracy przychodzi pora na kolację, czyli najważniejszy posiłek dnia. Jantar bywa często powtórzeniem lunchu, z tą różnicą, że siedzieć przy stole można tyle czasu, ile dusza zapragnie. Większość Portugalczyków jada kolację poza domem, delektując się nią do późnej nocy. Portugalskie trunki Portugalia słynie z doskonałej jakości wina. Swój niepowtarzalny smak i charakter napój ten zawdzięcza unikalnym, autochtonicznym odmianom winogron, z których jest produkowany. Oprócz wina czerwonego i białego można tu napić się również wina zielonego – słynnego vinho verde – lekko musującego i delikatnie kwaskowatego, idealnego na upalne dni. Produkuje się je głównie na północy kraju, w regionie Minho. Inne regiony winiarskie to: Douro (w 2001 roku wpisany na Listę światowego dziedzictwa kulturalnego i przyrodniczego UNESCO), Dão, Bairrada, Valpaços, Alentejo, Madeira, Bucelas, Colares, Carcavelos, Setúbal, Algarve. Najsłynniejszym portugalskim winem jest porto, należace do win wzmacnianych – w odpowiednim momencie fermentacji dodaje się do niego brandy. Innym wzmacnianym winem jest madera, którą wzbogaca się alkoholem destylowanym. W Portugalii można napić się również piwa rodzimej produkcji. Zachwyt wielu turystów budzi likier z wiśni – ginjinha. W miejscowości Óbidos tradycyjnie serwowana jest ona w czekoladowych kubeczkach.
przyjazny alergikom przyjazny weganom & Anti-aging
aktywnie //// enter air
Wodne rodeo autor: Bolesław Breczko / foto: shutterstock
Ponton wierzga jak prawdziwy mustang. Dla jednych to istne szaleństwo, inni zaś uwielbiają ten zastrzyk adrenaliny. i, co tu dużo mówić, mają przy tym sporo zabawy.
P
olskie tłumaczenie „white water rafting”, czyli „górski spływ pontonowy”, nie do końca oddaje ducha tego sportu. Z drugiej strony, gdybyśmy chcieli użyć najbardziej adekwatnego określenia, powstałaby nazwa typu „walka o życie z niszczącą potęgą rwącej, spienionej wody”. Najczęściej używa się więc angielskiego terminu „rafting”. W najprostszych słowach to
26 | www.enterair.pl | wiosna 2015
sprawdź połączenia na www.enterair.pl
spływ rwącą rzeką lub górskim potokiem. Tak jak w przypadku innych sportów, gdzie dochodzi do bliskiego obcowania z naturą, rafting można uprawiać turystycznie, po krótkim, acz niezbędnym, szkoleniu, lub wyczynowo. Obie odmiany polegają z grubsza na tym samym: wsiadamy do pontonu lub kajaka, po czym płyniemy z prądem, próbując nawigować pośród skał, omijamy
Rafting coraz częściej wykorzystywany jest w imprezach integracyjnych i tzw. team-buldingu – wspólna walka z wodą uczy współpracy i zaufania.
wiry i inne przeszkody, a wszystko po to, by doświadczyć przypływu adrenaliny i poczuć, że się żyje. Różnica pomiędzy amatorem a wyczynowcem polega tylko (lub aż) na tym, z jaką rzeką jest on sobie w stanie poradzić. Międzynarodowa skala ma sześć stopni trudności, które oznacza się od WW I do WW VI (WW to skrót od „white water”, z angielskiego „spieniona woda”). Tylko pierwszy jest na tyle łatwy, że może być dostępny dla początkujących, jednak i tutaj wymagana jest doświadczona osoba na pokładzie. Kolejne stopnie oznaczają szybszy nurt, większe fale, liczne przeszkody, duże spadki, odwoje (poprzeczne wiry za przeszkodami, takimi jak kamienie) czy bystrza. Poziom szósty, w jezyku angielskim określany słowem „suicidal”, czyli
„samobójczy”, jest prawie niemożliwy do pokonania przez człowieka, choćby był w szczytowej formie i miał ogromne doświadczenie. Ponton pontonowi nierówny Na czym uprawia się rafting? Nie będzie to ponton typu „Explorer”, używany głównie przez dzieci do lat dwunastu. Ponton przeznaczony do raftingu jest zrobiony z materiałów na tyle wytrzymałych, aby bez szwanku wyszedł z kolizji z ostrymi skałami, kamieniami czy innymi przeszkodami, na jakie zdarza mu się wpaść. W poprzek pontonu zamontowane są dodatkowe tuby, które zapobiegają zmiażdżeniu i złożeniu go pod wpływem naporu wody. Na burtach znajdują się metalowe obręcze, do których przywiązuje się liny zabezpieczające – to dzięki nim można z powrotem wdrapać się „na pokład” po wywrotce lub wypadnięciu. Kajak przeznaczony do kajakarstwa górskiego także różni się bardzo od tego, którym przywykliśmy pływać po Mazurach. Jest niezwykle wytrzymały i lekki, a przy tym zdecydowanie krótszy i dzięki temu – bardzo zwrotny. Rozróżnia się kilka typów do rozmaitych stylów pływania, takich jak slalom, freestyle (zwany też rodeo) czy spływ. Dodatkowo, aby nie wypaść z kajaka (powrót może być już niemożliwy), osoba zabezpiecza się specjalnym fartuchem, który zapobiega również dostaniu się wody do kadłuba. Konieczny ekwipunek adepta raftingu obejmuje ponadto: piankę lub suchy skafander (ze względu na spore prawdopodobieństwo całkowitego przemoknięcia założenie dżinsów i koszuli nie
wiosna 2015 | www.enterair.pl | 27
aktywnie //// enter air
Międzynarodowa skala opisująca rzeki, na których uprawia się rafting, ma sześć stopni trudności – od WW I (poziom dostępny dla początkujących) do WW VI, który nazywany jest samobójczym.
jest najlepszym pomysłem), kask oraz kamizelkę ratunkową. Całość chroni przed wychłodzeniem, utonięciem i obrażeniami. Rwąca integracja Ostatnimi czasy rafting coraz częściej wykorzystywany jest w imprezach integracyjnych i tzw. team-buldingu. Załoga pontonu liczy razem z kapitanem od 6 do 12 osób. Przy pokonywaniu trudnej rzeki, o stopniu zaawansowania WW III lub wyższym, kluczowe jest zgranie zespołu i ścisłe wykonywanie poleceń głównodowodzącego. Gdy dochodzi do tego stres, emocje i wspólna walka z wodą, więzi między ludźmi szybko się zacieśniają. Wiadomo, że nic tak nie jednoczy, jak wspólny wróg. Najlepsze rzeki świata Polska, mimo swoich niezliczonych walorów, nie jest niestety wymarzonym miejscem do uprawiania raftingu. Na świecie istnieje wiele miejsc-legend o wysokich stopniach trudności i zapierających dech widokach. Do najlepszych zaliczane są rzeki: Cotuh, Turcja – jedna z rzek o szybkim nurcie; płynie w pięknej scenerii gór Kackar. Poza dziką zwierzyną można tu zobaczyć zamki z czasów Imperium Bizantyjskiego. Lao, Włochy – rzeka płynąca głębokimi wąwozami, przez Park Narodowy Pollino w Reggio di Calabria.
28 | www.enterair.pl | wiosna 2015
Tara, Czarnogóra – rzeka o długości 150 km, płynąca przez najgłębszy kanion w Europie, gdzie uwagę przykuwa także las czarnych sosen (niektóre mają 50 m wysokości i ponad 450 lat). Struma, Bułgaria – rzeka, która płynie m.in. przez malowniczy Wąwóz Kresna – na tym 25-kilometrowym odcinku odbywają się zawody Pucharu Europy w Raftingu. Rio Upano, Ekwador – płynie pośród lasu równikowego i pomiędzy osadami miejscowych plemion. Futaleufú, Chile – wypływa z gór Patagonii i, zasilana lodowcowymi jeziorami, płynie doliną pośród wysokich gór. Sun Kosi, Nepal – bardzo niebezpieczna rzeka przy granicy z Tybetem, otoczona najwyższymi górami na Ziemi. Johnstone, Australia – rzeka na tropikalnej północy kontynentu. Płynie przez wulkaniczne wąwozy, gdzie nocą fluorescencyjne mchy świecą nierealnym światłem. Zambezi, Zambia – płynie w samym sercu Czarnego Lądu, poniżej majestatycznych i potężnych Wodospadów Wiktorii.
Informacje o biletach indywidualnych do TURCJI, WŁOCH, BUŁGARII I CZARNOGÓRY znajdziesz na www.enterair.pl
podróżnik //// enter air
Pielgrzymka na pole gwiazd r o z m a w i a ł Y : D O R O T A N A W R O C K A I E W A W A N N / f o t o : s h u tter s tock
Do grobu św. Jakuba pielgrzymowano od IX w. Najstarsze i najdłuższe szlaki wiodły z Wilna, Kijowa i Lwowa. Tradycja powoli słabła, aż w latach 80. XX w., w znacznej mierze za sprawą Jana Pawła II, postanowiono do niej wrócić. W 1986 r. Rada Europy uznała Drogi św. Jakuba za najważniejszy szlak kulturowy naszego kontynentu. Do Santiago de Compostela wiedzie kilkadziesiąt szlaków, jednak najpopularniejszym jest tzw. Droga Francuska (Camino Frances).
30 | www.enterair.pl | wiosna 2015
Pozwoli kondycja? Mam nadzieję. Na Camino spotkałam bardzo wielu ludzi w wieku 60+. Podobnie jak ja wybierają oni wędrówkę wiosną lub jesienią. W czasie wakacji jest wiele młodzieży i znacznie trudniej o nocleg w albergue, czyli najtańszych schroniskach. Płaci się za nie od 5 do 10 euro. Im bliżej Santiago, tym jest drożej. Poza tym latem dokuczają upały. Deszcz, jeśli ma się dobrą pelerynę, nie jest tak uciążliwy. W maju, szczególnie w górach za Leónem, bardzo przydała mi się lekka puchowa kurtka.
Pobudka około 6, o wschodzie słońca, a gdy panują upały, nawet wcześniej. Śniadanie, plecak na plecy (nie powinien ważyć więcej niż 10 kg), kije trekkingowe w dłonie (bardzo pomagają) i w drogę! Moim zdaniem optymalny dzienny dystans to 25–30 km. W albergue warto zjawić się przed 16 – jest wtedy czas na toaletę, posiłek, zwiedzanie.
Cruz de Ferro Kopiec z kamieni, który był tu prawdopodobnie już w czasach rzymskich. Krzyż pojawił się ponoć w XI w. Według tradycji jest to miejsce, w którym wyrzuca się „kamienie grzechu”, co symbolizuje przejście ze śmierci do życia.
A jest co zwiedzać? Oczywiście! Oprócz tak znamienitych zabytków, jak katedra w Leónie, katedra i pałac biskupów w Astordze (wczesne dzieło Gaudiego), klasztor w Samos, na naszej 300-kilometrowej trasie znalazło się mnóstwo pięknych średniowiecznych kościołów, wiele z nich niestety zamkniętych. W tym miejscu dodam, że ten, kto na Camino chciałby uczestniczyć we mszy świętej, będzie miał niewiele ku temu okazji. Często nawet w niedzielę jest tylko jedno nabożeństwo. Wyjątek stanowi klasztor w Samos oraz oczywiście katedra w Santiago.
Botafumeiro, czyli po galicyjsku „wydzielający dym” Trybularz, który obecnie znajduje się w katedrze, pochodzi z połowy XIX w. Po zapaleniu w ruch wprawia go ośmiu mężczyzn. Zawieszone na grubej linie botafumeiro kołysze się w nawie poprzecznej, latając od sklepienia do sklepienia z szybkością 60 km/godz.
Jak wygląda dzień pielgrzyma?
eWA WANN: Co SKŁONIŁO Panią, by wyruszyć na szlak św. Jakuba? Motyw religijny? Chęć wędrówki północną HiszpaniĄ? Pokusa sprawdzenia się w TRUDNYCH warunkach? Dorota Nawrocka: Wszystko po trochu. Przemierzając od kilku lat polskie drogi św. Jakuba, nie miałam szans na dotarcie do Santiago de Compostela, a przecież tamtejsza katedra z grobem apostoła to cel każdego pielgrzyma. Mając 2 tygodnie urlopu, nie przeszłabym więcej niż ok. 300 km. Wybrałam najpopularniejszą drogę francuską, a właściwie jej ostatni odcinek, od kastylijskiego miasta León. Cały, ponad 800-kilometrowy szlak, zaczynający się w Saint Jean Pied de Port po francuskiej stronie Pirenejów, zamierzam przejść, gdy będę już na emeryturze.
wiosna 2015 | www.enterair.pl | 31
podróżnik //// enter air
znał słowa w żadnym obcym języku, a opowiedział Kanadyjczykom bardzo wiele o naszym kraju. I ja w to wierzę, św. Jakub jest do wszystkiego zdolny. Ja np. nawiązałam bardzo miłą znajomość z grupą z Hong-Kongu. Na szlaku jest zresztą bardzo wielu Azjatów, przede wszystkim z Korei Południowej. Ale pielgrzymuje cały świat. Jak podają oficjalne statystyki, na Camino wyrusza każdego roku ponad 200 tysięcy osób. Przeważa motywacja religijna? Raczej duchowa. Taką zresztą podaje ponad połowa pielgrzymów odbierających nieopodal katedry w Santiago tzw. compostellanę, czyli wydrukowany na ozdobnym papierze dokument, potwierdzający przejście co najmniej 100 km pielgrzymiego szlaku. Aby go otrzymać, trzeba przedstawić credential, czyli paszport pielgrzyma, w którym po drodze zbieraliśmy pieczątki ze schronisk, kościołów, barów.
Santa María de la Regla Gotycka katedra w Leónie pochodzi z XIII–XV w. Jej okna wypełnia 700 witraży .
Muszla św. Jakuba Pełni funkcję drogowskazu na Camino, ale jest także niezbędnym pielgrzymim rekwizytem. Dawni wędrowcy, idąc aż nad ocean, zabierali w drogę powrotną muszle z plaży jako dowód, że odbyli pielgrzymkę.
Które miejsca najbardziej Panią urzekły? Z pewnością O Cebreiro z preromańskim kościołem Santa Maria la Real, gdzie w Kaplicy Cudu przechowywane są relikwie z XIV w. – w czasie mszy świętej hostia, którą trzymał wątpiący mnich, przemieniła się w ciało, a wino w krew. Droga do O Cebreiro to jeden z najtrudniejszych, ale też najpiękniejszych odcinków. Zachwycił mnie także gotycki kościół w Portomarin. Co ciekawe, to średniowieczne miasto zostało w 1960 r., w związku z budową tamy na rzece Miño, przeniesione cegła po cegle w wyżej położone miejsce. Urzekające, choć niezwiązane z żadnym zabytkiem, jest Cruz de Ferro. Na usypanym z kamieni pagórku stoi prosty, niepozorny krzyż na wysokim, drewnianym cokole. U jego stóp pielgrzymi składają kamyki, które przynieśli ze sobą. Symbolizują one nasz wysiłek, trudne sprawy, z którymi wyruszyliśmy na szlak, lęki, które chcielibyśmy zostawić. Obraz krzyża w świetle wschodzącego słońca zostanie ze mną do końca życia. Wiele osób twierdzi, że najlepsze, CZEGO DOŚWIADCZYLI na Camino, to spotkania z ludźmi. Czy Pani się z tym zgadza? Jak najbardziej! Rozmowy z ludźmi to prawdziwy dar. Oczywiście warto znać hiszpański, ale angielski, niekoniecznie biegły, zupełnie wystarczy. Spotkaliśmy po drodze Polaka, który, jak twierdził, nie
32 | www.enterair.pl | wiosna 2015
A wrażenia z Santiago de Compostela, celu wędrówki? Wzruszająca jest msza święta dla pielgrzymów, sprawowana codziennie o godzinie 12. Wymieniane są wszelkie nacje, które danego dnia przybyły do Santiago. Na zakończenie nabożeństwa zapalana jest ogromna, ważąca 54 kg kadzielnica – botafumeiro. Puszczona w ruch przez ośmiu mężczyzn, kołysze się od sklepienia do sklepienia. Dziś nie służy już do zagłuszania zapachu, jaki wydzielają ciała pielgrzymów – to tylko niezwykłe, przejmujące widowisko, a dla wierzących – symbol modlitw, jakie tu przynieśli. W ubiegłym roku piękna, koronkowa fasada katedry była niestety zasłonięta rusztowaniami. Ale wnętrze z barokowymi ołtarzami i konfesją nad grobem świętego także zachwyca. Największe zdziwienie, na plus i na minus? Niemiłe zaskoczenie to wyludnione wioski z zamkniętymi na głucho okiennicami. Widomy znak, jak mocno kryzys gospodarczy dotknął Hiszpanię. Czasami trzeba iść nawet 20 km, by napotkać otwarty sklep. A na plus? Oprócz spotkań z ciekawymi ludźmi fakt, że po przejściu tych 300 km nie czułam zmęczenia, byłam gotowa iść dalej. Postanowiłam więc na Camino wrócić. Ono uzależnia! W tym roku w maju ruszam portugalską drogą św. Jakuba – z Porto do Santiago. Tylko 200 km. Trasa jest ponoć łatwiejsza, bo nie prowadzi przez góry, ale mniej na niej tanich schronisk. Zawsze można spać pod gwiazdami – przecież compostela to po polsku „pole gwiazd”...
Zapraszamy na zakupy
Katalog z pełną ofertą znajdą Państwo w kieszeniach foteli
promocja //// enter air
Prosecco gancia jest dostępne na pokładach Enter Air
Poczuj klimat Włoch z winem Prosecco! Prosecco staje się w Polsce cor a z bardziej popul arne. Lekkie, delik atnie owocowe wino z bąbelk ami doskonale or zeź wia i wpr awia w bez troski nastrój. W letnie, upalne dni młodzi ludzie cor a z częściej sięgają po nie, poniewa ż stanowi alternat y wę dl a tr adycyjnego zimnego piwa. Jest idealne z arówno jako aperitif, jak i podcz as spotk ania z pr z yjaciółmi. Dzisiaj piją je ludzie na całym świecie. Cz ym tak napr awdę jest Prosecco i sk ąd jego ogromna popul arność? Na jak ą ok a zję nadaje się najlepiej i z cz ym je ł ącz yć?
34 | WWW.enterair.PL | wiosna 2015
Nurkując w Prosecco Idealne na upalne, letnie dni połączenie mrożonej herbaty, limonki i Prosecco. Składniki: 100 ml mrożonej herbaty, 200 ml mocno schłodzonego Prosecco Gancia, ¼ limonki Sposób przyrządzania: Do mrożonej herbaty dodaj Prosecco Gancia. Do powstałego drinka wyciśnij sok z limonki.
w butelce. Metoda wyrobu win musujących w zbiornikach została wymyślona w latach 20. XX wieku przez E. Charmata i miała na celu obniżenie kosztów ich produkcji. Wytwarzane w ten sposób Prosecco jest więc również tańsze od szampana.
• Wino Prosecco swój oryginalny i niepowtarzalny smak zawdzięcza bardzo późno zbieranym winogronom oraz specyficznemu procesowi produkcji. • Wieloletnia tradycja wyrobu wina przez markę Gancia nie ogranicza się jednak tylko do stosowania do jego produkcji najwyższej jakości owoców. Marka korzysta także z zabytkowych, wpisanych na listę UNESCO piwnic domu Gancia, tzw. Underground Cathedral. • Lekki owocowy smak, bezpretensjonalny, rozrywkowy charakter i „rozweselające” bąbelki sprawiają, że jest to wino dobre na każdą okazję.
P
rosecco to wino, które jest produkowane ze szczepu winogron o tej samej nazwie. Powstaje głównie na północnym wschodzie Włoch, w regionie Veneto (nazywanym także Wenecją Euganejską), oraz na północnym zachodzie, w Piemoncie. Swój oryginalny i niepowtarzalny smak zawdzięcza temu, że wytwarza się je z bardzo późno zbieranych winogron oraz produkuje w specyficzny sposób. Prosecco fermentuje w dużych, hermetycznie zamkniętych stalowych zbiornikach i w tym czasie wytwarzają się w nim naturalne bąbelki. Dopiero potem jest ono przelewane do butelek. Tym właśnie różni się od win produkowanych metodą szampańską, które procesowi fermentacji są poddawane dopiero
Prosecco z truskawkami Połączenie Prosecco i truskawek jest uwielbiane na całym świecie. Możemy podać wino w lampce razem z owocem albo w formie koktajlu z dodatkiem Prosecco, w proporcjach 1:2.
Bellini Składniki: 500 ml Prosecco Gancia, 1 dojrzała brzoskwinia* Sposób przyrządzania: Z brzoskwini usunąć pestkę, a następnie nieobrany owoc włożyć do blendera. Dodać szklankę Prosecco Gancia i dokładnie zmiksować. Do powstałego koktajlu wlać resztę wina i jeszcze raz zmiksować. * Zamiast owocu do wykonania koktajlu można użyć także soku z brzoskwini.
Prosecco Gancia – z pasją i zgodnie z tradycją W północno-zachodniej części Piemontu, w małym miasteczku Canelli, już od ponad 150 lat jest produkowane jedno z najbardziej uznanych na świecie Prosecco – Prosecco Gancia. Nazwa marki pochodzi od nazwiska Carla Gancii, pierwszego producenta win musujących we Włoszech. Prace nad ich wyrobem rozpoczął on już w 1850 roku. Początkowo stosował metodę szampańską, później wykorzystał również opisaną powyżej technikę Charmata i tak właśnie powstało Prosecco Gancia – wino do dziś produkowane jedynie z najlepszych winogron w tym regionie. Wieloletnia tradycja wyrobu trunku przez markę Gancia nie ogranicza się jednak tylko do stosowania najwyższej jakości owoców. Marka korzysta także z zabytkowych i wpisanych na listę UNESCO piwnic domu Gancia, czyli tzw. Underground Cathedral. Wszystko to można wyczuć w smaku Prosecco Gancia – jest ono lekkie i radosne jak włoskie słońce, a także eleganckie i dostojne jak wieloletnia historia, która za nim stoi. Zawsze jest pora na Prosecco! Prosecco Gancia ma jasny słomkowy kolor i świeży, delikatny owocowy bukiet. Sommelierzy polecają je jako aperitif, a także dodatek do owoców morza, ryb i deserów. Świetnie nadaje się również do samodzielnego spożywania, co szczególnie doceniają młodzi ludzie. Lekki owocowy smak, bezpretensjonalny, rozrywkowy charakter i „rozweselające” bąbelki sprawiają, że jest to wino dobre na każdą okazję. Najczęściej pije się je bez dodatków, jednak warto spróbować Prosecco również w drinkach i koktajlach. Trzeba pamiętać tylko o jednej zasadzie – temperatura podawania wynosi 6–8 stopni Celsjusza. W przerwie między spotkaniami, podczas podróży na wakacje, na co dzień i od święta. Dla każdego pozycja obowiązkowa!
wiosna 2015 | WWW.enterair.PL | 35
DESTYNACJE //// enter air
kup bilet na wakacje bezpośrednio przez stronę enterair.pl*
warna batumi burgas saloniki
nicea
limnos split dubrownik aleksandropolis Skiathos podgorica mykonos lamezia terme korfu
araxos kalamata zakynthos
olbia funchal
majorka alicante enfidha almeria
faro teneryfa
malaga
lanzarote fuerteventura las palmas
oujda
agadir
36 | www.enterair.pl | wiosna 2015
monastyr
palermo katania
izmir antalya dalaman
kos
bodrum
tel
karpathos rodos
heraklion chania
sharm el-sheik
hurga
DOKĄD LATAMY BYDGOSZCZ
KRAKÓW
Bułgaria BOJ Burgas Chorwacja DBV Dubrownik Grecja KGS Kos / RHO Rodos / ZTH Zakynthos
Egipt HRG Hurgada GRECJA HER Heraklion Tunezja NBE Enfidha
GDAŃSK Bułgaria BOJ Burgas / VAR Warna Egipt SSH Sharm el-Sheikh Grecja CFU Korfu / RHO Rodos / ZTH Zakynthos Hiszpania BCN Barcelona / PMI Majorka Portugalia FAO Faro TUNEZJA NBE Enfidha
KATOWICE
l awiw
kh
ada marsa alam
Bułgaria BOJ Burgas / VAR Warna Czarnogóra TGD Podgorica Egipt HRG Hurgada / RMF Marsa Alam / SSH Sharm el-Sheikh Grecja CFU Korfu / GPA Araxos / HER Heraklion / JSI Skiathos / KGS Kos / RHO Rodos / ZTH Zakynthos Gruzja BUS Batumi Hiszpania ACE Lanzarote / ALC Alicante / BCN Barcelona / FUE Fuerteventura / lEI almeria / LPA Las Palmas / PMI Majorka / TFS Teneryfa Izrael TLV Tel Awiw Maroko AGA Agadir Portugalia FAO Faro Tunezja NBE Enfidha Turcja ADB Izmir / AYT Antalya / BJV Bodrum / DLM Dalaman Włochy CTA Katania / OLB Olbia / SUF Lamezia Terme
ŁÓDŹ Bułgaria BOJ Burgas Egipt HRG Hurgada Grecja KGS Kos / ZTH Zakynthos
POZNAŃ Bułgaria BOJ Burgas / VAR Warna Chorwacja DBV Dubrownik Czarnogóra TGD Podgorica EGIPT HRG Hurgada / SSH Sharm el-Sheikh Grecja CFU Korfu / KGS Kos / SKG Saloniki Gruzja BUS Batumi Hiszpania AGP Malaga / LPA Las Palmas / PMI Majorka / TFS Teneryfa Maroko AGA Agadir Portugalia FAO Faro / FNC Funchal Tunezja NBE Enfidha Turcja AYT Antalya / BJV Bodrum / DLM Dalaman
RZESZÓW
Grecja AOK Karpathos / AXD Aleksandropolis / CFU Korfu / GPA Araxos / HER Heraklion / JMK/JTR Mykonos / JSI Skiathos / LXS Limnos / RHO Rodos / ZTH Zakynthos Gruzja BUS Batumi Hiszpania ACE Lanzarote / FUE Fuerteventura / lEI almeria / PMI Majorka / TFS Teneryfa Maroko AGA Agadir / OUD Oujda Portugalia FAO Faro / FNC Madera Tunezja NBE Enfidha Turcja AYT Antalya / BJV Bodrum / DLM Dalaman WŁOCHY CTA Katania / OLB Olbia / SUF Lamezia Terme
WROCŁAW Bułgaria BOJ Burgas Chorwacja DBV Dubrownik Egipt RMF Marsa Alam / SSH Sharm el-Sheikh Grecja CHQ Chania / HER Heraklion / KGS Kos / KLX Kalamata / RHO Rodos / SKG Saloniki / ZTH Zakynthos Hiszpania ACE Lanzarote / FUE Fuerteventura / PMI Majorka / TFS Teneryfa Portugalia FAO Faro Tunezja MIR Monastyr Turcja ADB Izmir / AYT Antalya / BJV Bodrum WŁOCHY PMO Palermo
Izrael TLV Tel Awiw
WARSZAWA
Bułgaria BOJ Burgas / VAR Warna CHORWACJA SPU Split Czarnogóra TGD Podgorica Egipt HRG Hurgada / RMF Marsa Alam / SSH Sharm el-Sheikh FRANCJA NCE Nicea
* Sprzedaż indywidualna prowadzona jest na wybranych kierunkach
INNE BAZY EUROPEJSKIE, Z KTÓRYCH LATAMY Czechy (PRG Praga) Francja (CDG Paryż, LYS Lyon, NTE Nantes) Wielka Brytania (EMA Derby, LGW Londyn, MAN Manchester)
wiosna 2015 | www.enterair.pl | 37
drogowskaz //// enter air
Pasażer I klasy Personel pokładowy czuwa nad bezpieczeństwem i komfortem pasażerów. Jednak to, w jakich warunkach upłynie lot, w dużej mierze zależy także od innych podróżujących.
Urządzenia elektroniczne
Podczas lotu można korzystać z:
Ze względów bezpieczeństwa pasażerów wszystkie urządzenia elektroniczne, zwłaszcza telefony komórkowe, należy wyłączyć na czas startu i lądowania samolotu do momentu wyłączenia/włączenia sygnalizacji „ZAPIĄĆ PASY”.
laptopów z wyłączoną funkcją WLAN/Wi-Fi, urządzeń typu iPad z wyłączoną funkcją WLAN/Wi-Fi, elektronicznych gier, MP3, odtwarzaczy DVD oraz CD.
Telefony komórkowe muszą być wyłączone podczas całego rejsu
38 | www.enterair.pl | wiosna 2015
Przed czym należy się powstrzymać po wejściu na pokład samolotu?
Palenie Palenie na pokładach samolotów jest surowo zabronione. Dotyczy to również papierosów elektronicznych, gdyż aktualne przepisy nie rozróżniają rodzaju papierosów.
alkohol Jeśli mamy ochotę napić się alkoholu w samolocie linii Enter Air, możemy go kupić, korzystając z dostępnej na pokładzie oferty SKY BAR (patrz MENU str. 43). Spożywanie alkoholi własnych – zakupionych w strefie wolnocłowej na lotnisku oraz z oferty Sprzedaży Pokładowej na pokładzie samolotów Enter Air – jest zabronione. Z uwagi na bezpieczeństwo pasażerów załoga może odmówić sprzedaży alkoholu osobom nietrzeźwym oraz niepełnoletnim.
bagaż Pasażerski Bagaż pasażerski składa się z dwóch części:
Limit bagażu rejestrowanego na rejsach dalekiego zasięgu wynosi 16 kg.
b agażu rejestrowanego z limitem 20 kg, który jest przewożony w luku bagażowym samolotu, bagażu podręcznego z limitem 5 kg, który zabieramy ze sobą na pokład.
max
Bagaż rejestrowany nie powinien zawierać:
20 kg
Ze względu na przepisy bezpieczeństwa istnieje grupa przedmiotów, których nie można zabrać na pokład w bagażu podręcznym ani włożyć do bagażu rejestrowanego.
OD 31.01.2014 R. na pokład Można zabrać: Płyny zakupione
120 cm
g otówki i papierów wartościowych, biżuterii, metali i kamieni szlachetnych, komputerów, aparatów, kamer i innych urządzeń elektronicznych, dokumentów i kluczy, płynów, leków, żywności, dzieł sztuki i wyrobów artystycznych o dużej wartości.
przewóz płynów
40 cm
Poza jakimkolwiek rodzajem broni do bagażu podręcznego nie możemy włożyć m.in.:
80 cm
z abawek imitujących broń, kijków turystycznych, sprzętów ostrych (np. noży, rzutek, żyletek, nożyczek, pilniczków do paznokci), kijów golfowych, hokejowych itp. oraz wszelkich akcesoriów wykorzystywanych w sportach walki, wszelkiego rodzaju urządzeń i materiałów wybuchowych, farb i lakierów w aerozolu, wszelkich alkoholi w butelkach niezamkniętych fabrycznie.
w strefie wolnocłowej na lotnisku i zamknięte przy zakupie w bezpiecznej torbie razem z rachunkiem. Płyny w opakowaniach do 100 ml objętości w jednej przezroczystej zamykanej torbie o pojemności nieprzekraczającej 1 litra. Leki i inne produkty spożywcze niezbędne w trakcie podróży ze względu na szczególne wymagania zdrowotne, w tym pokarm dla niemowląt.
20 c
m
m
55 c
max
5 kg
Co zrobić, by podróż minęła nam komfortowo? 1
2
3
4
5
6
7
Pijmy dużo wody.
Wykonujmy proste ćwiczenia, które pomogą pobudzić krążenie oraz uniknąć skurczów mięśni i bólów kręgosłupa.
Nie przeszkadzajmy innym pasażerom w podróży zbyt głośnym zachowaniem.
Ostrożnie otwierajmy półki.
Nie siadajmy na podłokietnikach i stolikach oraz nie pozwalajmy innym (np. dzieciom) na niewłaściwe z nich korzystanie.
Jeśli podczas startu i lądowania czujemy, że zatykają nam się uszy na skutek zmian wysokości i ciśnienia, często przełykajmy ślinę bądź żujmy gumę.
Przed wylotem kupmy zatyczki do uszu. Częstym powodem zmęczenia jest hałas, który panuje w samolocie.
wiosna 2015 | www.enterair.pl | 39
informator //// enter air
nasza flota Obecnie nasza flota liczy 15 samolotów Boeing typu B737, które należą do najpopularniejszych samolotów używanych na trasach czarterowych.
Boeing 737-400 SP-ENA SP-ENF SP-ENB SP-ENH SP-ENC SP-ENI SP-ENE SP-ENK
Liczba sztuk Długość Rozpiętość skrzydeł Prędkość przelotowa Wysokość przelotowa Zasięg Liczba miejsc
Boeing 737-800 SP-ENU SP-ENy SP-ENw sp-enz SP-ENV SP-ENT SP-ENx
8 7 36,45 m 39,5 m 28,88 m 34,35 m (35,81 m z wingletami) 793 km/h 823 km/h 11 280 m (37 000 stóp) 13 650 m (41 000 stóp) ok. 3200 km ok. 5200 km 168 189
ciekawostki dlaczego boeing?
światła
technika
Boeing 737 to najpopularniejszy na świecie wąskokadłubowy samolot pasażerski średniego zasięgu. Produkowany jest w wielu wersjach od 1967 roku przez firmę Boeing w Stanach Zjednoczonych. To najczęściej kupowany samolot pasażerski wszech czasów: w sumie zamówiono do tej pory 11 160 egzemplarzy, a dostarczono 7678. O popularności Boeinga 737 świadczy fakt, że w każdej chwili ponad 1250 tych maszyn znajduje się w powietrzu, a średnio co 5 sekund gdzieś na świecie startuje lub ląduje jedna z nich. W 2014 roku produkowano miesięcznie 42 sztuki tych samolotów, a do 2017 roku liczba ta ma wzrosnąć do 47 egzemplarzy.
Zielone światło nawigacyjne znajduje się na prawym skrzydle samolotu, czerwone na lewym. Światła kolorowe są światłami pozycyjnymi i w przypadku samochodu pozwalają określić jego pozycję. Natomiast w samolotach stosuje się oddzielne kolory na każdą stronę, aby z daleka było widać, w jakim kierunku porusza się maszyna. Ułatwia to innym pilotom określenie toru ruchu zbliżającego się samolotu i umożliwia wykonanie odpowiednich manewrów w celu uniknięcia kolizji. Światła włącza się, kiedy na pokładzie samolotu wykonywane są czynności przez załogę lub personel techniczny.
1 opona do Boeinga 737 kosztuje ok. 7000 $, natomiast koło (opona + felga) – 15 000 $. Silnik Boeinga 737 jest wyposażony w dwa główne moduły na dwóch różnych wałach obrotowych, które kręcą się z dwiema różnymi prędkościami. Ten moduł, który widać (wentylator), obraca się z prędkością maks. 5200 obr./min, natomiast moduł niewidoczny, ale za to słyszalny – z prędkością 15 500 obr./min. Paliwo lotnicze to nafta, ale bardzo dokładnie oczyszczona z parafiny. Chodzi o to, by zachowywała płynność w bardzo niskich temperaturach, tj. do -550C na wysokości przelotowej, lub nie zamarzała w samolotach parkujących zimą na lotniskach syberyjskich (-700C). W związku z bardzo małą liczbą cięższych węglowodorów (parafiny) nazywana jest „suchą”, stąd nie można jej stosować w samochodach, gdyż w wyniku braku smarowania niszczy osprzęt silników.
Ile waży samolot? MTOW (ang. Maximum Take-off Weight, czyli maksymalna masa startowa) Boeinga 737-400 wynosi 68 038 kg, a modelu 737-800 – 79 010 kg. Paliwo znajdujące się w zbiornikach, które wypełniają skrzydła samolotu, waży ok. 20 000 kg. Maszyna w ciągu godziny spala go 2,5 tony! Pojedynczy samolot składa się z 367 000 części i 58 km wiązek elektrycznych, a na jego pomalowanie trzeba zużyć ponad 180 litrów specjalnej farby.
40 | www.enterair.pl | wiosna 2015
Linia czarterowa to trudny i odpowiedzialny biznes a u t o r : G rzeg o rz P o l a n i eck i , preze s E n ter A i r / f o t o : m a ter i a ły E n ter A i r
Enter Air to największa prywatna i jedyna trwale rentowna linia od początku istnienia polskiego lotnictwa. jej sukces JEST PRAWDZIWYM precedensEM w historii rodzimej branży.
U
sługi przewozowe Enter Air wciąż cieszą się niesłabnącą popularnością, szczególnie za granicą – ponad 30 proc. wszystkich operacji wykonujemy poza Polską. Latamy do prawie 240 portów (ok. 1200 tras czarterowych rocznie), przewożąc 1,5 mln turystów. W latach 2010–2014 wykonaliśmy ponad 38 tys. rejsów, z których skorzystało ok. 5,3 mln pasażerów. Sukces ten motywuje nas do działania, dlatego nie zwalniamy tempa. Co nas wyróżnia? Przede wszystkim odpowiedzialność i efektywność. Klienci latają naszymi samolotami najczęściej na kilkudniowy, zorganizowany wypoczynek. Nie możemy sobie pozwolić na odwołanie jakiegokolwiek rejsu. Linie rozkładowe często kasują rejs, gdy nie udało się sprzedać wszystkich biletów lub by uniknąć opóźnienia. Połączenie czarterowe musi być pewne, a to w dzisiejszych czasach nie jest łatwe. Lotnictwo europejskie przeżywa aktualnie głęboki kryzys. Jest wysoko opodatkowane
i mocno regulowane, przez co wiele firm bankrutuje. Pojawiają się problemy z obsługą naziemną, zakłócenia w pracy obsługi nawigacyjnej czy brak wsparcia technicznego w portach. A to właśnie od sprawnego funkcjonowania portów oraz usług wspomagających zależy w dużej mierze efektywność operacji lotniczych. Nam udaje się działać w tych trudnych warunkach. Tam, gdzie nie ma odpowiedniej infrastruktury, staramy się tworzyć własne punkty, nawet wbrew lokalnym restrykcjom. Jak to możliwe, że mimo TRUDNOŚCI Enter Air jest najlepiej rozwijającą się firmą lotniczą w Europie? Odpowiedzią na to pytanie jest dostosowany do wymagań rynku model biznesowy spółki. Klienci poszukują najtańszej, ale i najlepszej pod względem jakości usługi – Enter Air stara się tym oczekiwaniom sprostać. Nasze rozwiązania są zbliżone do modelu linii nisko kosztowych, a nie tradycyjnych. Spółka zatrudnia o wiele mniej osób w administracji, co wpływa
na ograniczenie kosztów stałych oraz zwiększenie wydajności pracy. Zamiast zarządzania tradycyjnego stosujemy zarządzanie procesowe, które wymaga mniej biurokracji i znacznie przyspiesza realizację celów. A ta w biznesie jest ważniejsza niż pedantyczne planowanie, tym bardziej, że branża lotnicza rozwija się niezwykle dynamicznie i prognozowanie zachowań rynku w perspektywie dłuższej niż 18 miesięcy jest jak wróżenie z fusów. Enter Air nieustannie się rozwija. Rok 2010 rozpoczynaliśmy z 3 samolotami, w roku 2015 latać będziemy na 17 maszynach. Naszym priorytetem nie jest jednak bezwarunkowe zdobywanie udziału w rynku. Głównym celem linii jest zapewnienie usługi, na którą jest duże zapotrzebowanie. Ten prosty mechanizm nie dla wszystkich firm jest oczywisty – działają one dokładnie odwrotnie: najpierw zamawiają dużą liczbę nowych samolotów, a następnie martwią się, jak je wypełnić. A przecież nie tędy droga, o czym świadczy sukces linii Enter Air.
wiosna 2015 | www.enterair.pl | 41
Dołącz do zespołu Enter Air! „Najważniejsze korzyści z pracy dla Enter Air? Przede wszystkim możliwość realizacji swoich pasji, polska umowa o pracę, bardzo atrakcyjne wynagrodzenie oraz oczywiście – niezapomniane przeżycia!” Agnieszka, Stewardesa Enter Air odwiedź nas na
Szanowni Państwo, Witamy w Podniebnym Barze. Specjalnie dla Państwa przygotowaliśmy ofertę wyselekcjonowanych produktów najwyższej jakości. Jeżeli znajdą Państwo dla siebie lub swoich najbliższych atrakcyjny produkt, nasz personel pokładowy służy Państwu wszelką pomocą przy dokonaniu zakupu. Płatność może być realizowana gotówką w polskich złotych, walutach wymienialnych (USD oraz EUR) lub – na wybranych rejsach – za pomocą kart kredytowych (Visa, MasterCard, Diners Club, JCB International, American Express, Polcard). Enter Air ma prawo do zmiany cen bez wcześniejszego uprzedzenia. Zastrzega sobie również, iż ze względu na ograniczoną ilość miejsca na pokładzie oraz zmiany asortymentowe zakup wybranego przez Państwa towaru może się okazać niemożliwy. Z góry przepraszamy za ewentualne utrudnienia i dziękujemy za wyrozumiałość. Życzymy Państwu udanych zakupów i miłej podróży.
n a p o j e g o r ąc e
H e r bata D i l m a h
600 ZŁ
1,5 €, 2,0 $
K awa N e s c a f É G o l d
600 ZŁ
1,5 €, 2,0 $
wo da / s o k i / n a p o j e Co c a- Co l a | 33 0 m l
S p r i t e | 330 m l
Co c a- Co l a Z e r o | 330 m l
Fa n ta | 3 3 0 m l
600 ZŁ
1,5 €, 2,0 $
S o k ja b ł kow y c a p py | 330 m l S o k p o m a r a ń c zow y c a p py | 330 m l
600 ZŁ
1,5 €, 2,0 $
Wo da n i e ga z owa n a K r o p l a B e s k i d u | 500 m l To n i c K i n l e y | 20 0 m l
S o k p o m i d o r ow y c a p py | 2 0 0 m l
600 ZŁ
1,5 €, 2,0 $
600 ZŁ
1,5 €, 2,0 $
WIOSNA 2015 | www.enterair.pl | 43
menu //// enter air
a l ko h o l e
10
00 ZŁ
800
12
00
ZŁ
2,0 €, 3,0 $
ZŁ
1000 ZŁ
2,5 €, 4,0 $
Wó d k a Ż u b r ów k a | 5 0 m l
Wh i s k y Grant’s | 50 ml
Wó d k a Ż u b r ów k a Biała | 50 ml
Bourbon Wild Turkey | 50 ml
teraz do
20% taniej
12
00 ZŁ
1000
10
00
ZŁ
2,5 €, 4,0 $
Gin hendrick's | 50 ml
ZŁ
800 ZŁ
2,0 €, 3,0 $
P i wo Ż y w i e c | 330 m l
m e ta x a 5 * | 5 0 m l
teraz do
20% taniej
14
00 ZŁ
1200 ZŁ
3,4 €, 4,0 $
Wino białe Fau s t i n o V II | 18 7 m l DOC a R i o ja W i n o c z e r wo n e Fau s t i n o V II | 18 7 m l DOC a R i o ja W i n o r ó ż ow e Fau s t i n o V II | 18 7 m l DOC a R i o ja
44 | www.enterair.pl | WIOSNA 2015
16
00 ZŁ
1400 ZŁ
3,5 €, 5,0 $
Ga n c i a P r o s e cco D.O.C . | 20 0 m l
przekąski
800
Ch i p sy P r i ng l e s O r i g i n a l
ZŁ
2,0 €, 3,0 $
Ch i p sy P r i ng l e s Pa p r i k a
600 ZŁ
1,5 €, 2,0 $
Z łot e M i s i e H a r i b o k i t k at c h u n k y
Z u pa W i n i a ry p o m i d o r owa z m a k a r o n e m z u pa w i n i a ry ba r s z c z c z e r wo n y
6
00 ZŁ
1,5 €, 2,0 $
Z u pa W i n i a ry r o s ó ł z k u ry Z u pa W i n i a ry ż u r e k
6
00 ZŁ
1,5 €, 2,0 $
C r o i ss a n t 7 Days P tas i e m l e c z ko wa n i l i ow e
Snickers
600
Orzeszki ziemne Felix
ZŁ
1,5 €, 2,0 $
600 ZŁ
O r z e s z k i N i c N ac ' s
1,5 €, 2,0 $
mars Twix M&M's
WIOSNA 2015 | www.enterair.pl | 45
menu //// enter air
Kanapki
1000 ZŁ
2,5 €, 4,0 $
Kanapka z serem Pełnoziarnista bułka z serem oraz warzywami
1000 ZŁ
2,5 €, 4,0 $
Kanapka z wędliną Pełnoziarnista bułka z wędliną oraz warzywami
da n i a c i e p ł e
1600
4,0 €, 6,0 $
1600
C i a bat ta z s a l a m i i s e r e m
Wyśmienita przekąska serwowana na ciepło
4,0 €, 6,0 $
Pyszna przekąska podawana na ciepło
2000
naleśniki z serem i brzoskwiniami*
2400
Kurczak z ziemniakami i fa s o l k ą*
C i a bat ta z s e r e m
ZŁ
ZŁ
5,0 €, 7,0 $
46 | www.enterair.pl | WIOSNA 2015
Smakowity deser podawany na ciepło
ZŁ
ZŁ
6,0 €, 8,0 $
Pożywne danie serwowane na ciepło
* Oferta dostępna na rejsach powyżej 5 godzin