Αρχάνες, Χουδέτσι, Μυρτιά
Γωνιά πολιτισμού στην ενδοχώρα της Κρήτης
Νίκος Γαλάνης
«Η Κρήτη είναι η σύνθεση που πάντα μου επιδιώκω· η σύνθεση Ελλάδας και Ανατολής. Ούτε Φραγκιά νιώθω μέσα μου ούτε καθαρή “αποσταγμένη” κλασικήν Ελλάδα· ούτε, καθόλου, το αναρχούμενο χάος και την άβουλη εγκαρτέρηση της Ανατολής. Κάτι άλλο, μια σύνθεση». Νίκος Καζαντζάκης
Όρος Γιούχτας Στα χέρια μου κρατώ ένα βιβλίο: Αναφορά στον Γκρέκο. Στο σκληρό του εξώφυλλο η μορφή του Καζαντζάκη να με παρατηρεί. Τα διαπεραστικά φλογοβόλα μάτια του με κοιτούν με εμφανή περιέργεια. Την ίδια περιέργεια έχω κι εγώ. Έχω επισκεφθεί πολλές φορές την τουριστική βόρεια ακτή του Ηρακλείου, όπως και την άγρια ξερή ερημική ομορφιά στον Νότο, αυτήν που βρέχεται από το Λιβυκό πέλαγος και μυρίζει Αφρική. Η ενδοχώρα ήταν πάντα ένα πέρασμα που έκρυβε επιμελώς μια άγνωστη ιστορία. Μια ιστορία πολιτισμού. Έναν αγώνα ανάμεσα στους ανθρώπους και τη γη. Έναν διάλογο μεταξύ μουσικής και επιβίωσης. Έναν διάλογο σαν αυτόν που έχω αρχίσει κι εγώ τόσην ώρα με τον Καζαντζάκη. «Όμορφη που ’ναι η Κρήτη. Όμορφη! Ε και να ’μουνα αετός να την καμάρωνα απ’ την κορφή του αέρα!» Σ’ αυτή την κορφή οδηγούμαι. Όρος Γιούχτας. Ανηφορίζω ασθμαίνοντας, μα οι μυρωδιές από το δίκταμο, τα πρινάρια, τον έβενο και τα βότανα με ξυπνούν. Γύπες κράζουν από πάνω μου, ενοχλημένοι από την παρουσία μου. Επιβλητικοί. Όπως και η θέα, όταν φτάνω στην κορυφή. Στον Βορρά, μεγαλοπρεπής η πόλη του Ηρακλείου, ο Χάνδακας ή Κάντια, ανάλογα τους κατακτητές της. Δυτικά στέκει ο Ψηλορείτης και στους πρόποδές του ελαιώνες και αμπελώνες, όπως και στα ανατολικά. Τις τελευταίες δεκαετίες τα ξακουστά αμπέλια της ενδοχώρας μειώνονται και αντικαθιστώνται από τις πιο εύχρηστες ελιές. 38 | www.epathlo.gr
