Κυριακή 20-07-2014 by epohi

3341

ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΝΕΩΣΗ, ΓΙΑ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ

Εβδομαδιαία εφημερίδα της Ανανεωτικής Αριστεράς • Κυριακή 20 Ιουλίου 2014 • Αρ. φ. 1212 • 2 €

Ν. Βούτσης: Απέναντι στην κεντροαριστερή ανασυγκρότηση

Στο ζήτημα του χρέους είμαστε ξεκάθαροι: ∆ιαγραφή του μεγαλύτερου μέρους σελ 7

... Φ. Κουτεντάκης: Περιμένοντας την καλοσύνη των ξένων

Η σχέση της κυβέρνησης με την τρόικα είναι πρωτίστως πολιτική και μετά οικονομική σελ 8-9

... Χ. Χαραλαμπόπουλος: Το ποδόσφαιρο αποκαθίσταται στα γήπεδα των γειτονιών

Τα σκάνδαλα που βγαίνουν στην επιφάνεια είναι απότοκα μιας άρρωστης κοινωνίας σελ. 18, 19

Μ. Μπιλάρντ: Να αρνηθούμε κάθε συμβιβασμό με την απαξιωμένη σοσιαλδημοκρατία

ΚΙΝΗΜΑ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΣΕ ΒΟΥΝΑ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΕΣ

∆είχνουν το δέντρο, κόβουν το δάσος... Το δέντρο είναι η υπόσχεση της ανάπτυξης. Το δάσος είναι αυτό που καταπατείται, καίγεται, λεηλατείται. Και η μνημονιακή κυβέρνηση αποφάσισε να εξαφανίσει τα δάση φυτεύοντας οικισμούς, τουριστικά χωριά και καταλύματα, γήπεδα γκολφ, τελεφερίκ, φωτοβολταϊκά, μέχρι και πίστες μότο κρος! Ταυτόχρονα, όσα ορεινά καταφύγια είναι αυθαίρετα νομιμοποιούνται, ενώ όσα στρέμματα κάηκαν ή αποψιλώθηκαν αποχαρακτηρίζονται από δασική έκταση και άρα καταπατώνται «νόμιμα» πια. Ακόμα, στις επιτρεπόμενες εντός των δασών χρήσεις θα περιλαμβάνονται βιομηχανικές εγκαταστάσεις, ΧΥΤΑ, κεραίες ραδιοτηλεοπτικών μέσων, στρατόπεδα συγκέντρωσης για τους μετανάστες. Τέλος, στο νομοσχέδιο, στο οποίο ενσωματώνονται πολλές φωτογραφικές διατάξεις, τα δάση δίνονται βορρά σε επιχειρηματίες «επενδυτές», ενώ οι περιαστικές εκτάσεις προσφέρονται προς πολεοδόμηση σε συνεταιρισμούς. Χαράς ευαγγέλια, δηλαδή, για ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, εταιρίες real estate και μεγαλοιδιοκτήτες γης. Και όλα αυτά, τα ντύνουν με τον μανδύα της ανά-

πτυξης. Ότι δήθεν χαράσσουν έτσι το δρόμο της εξόδου από την κρίση. Όμως, το μόνο που κάνουν είναι να καταστρέφουν με διαδικασίες fast track κάθε πνεύμονα ζωής, ώστε να ικανοποιήσουν τα προαπαιτούμενα της τρόικας και τις ορέξεις των επενδυτών. Στα σχέδια της κυβέρνησης είναι το περιβαλλοντοκτόνο αυτό νομοσχέδιο να ψηφιστεί εντός του Αυγούστου από το θερινό τμήμα της βουλής. Όμως, οι κινήσεις της μπορεί και πρέπει να είναι μετρημένες. Όπως αναγκάστηκε να αποσύρει την ιδιωτικοποίηση του νερού και να μεταθέσει για αργότερα το νομοσχέδιο για τον αιγιαλό, έτσι και τώρα μπορεί να υποχρεωθεί σε υποχώρηση. Γι’ αυτό χρειάζεται, περισσότερο από ποτέ, η ανάπτυξη ενός ευρέως, κοινωνικού και πολιτικού, μαζικού και ανυποχώρητου κινήματος που θα βάλει φρένο στις βλέψεις τις κυβέρνησης. Που θα διεκδικήσει το δημόσιο αγαθό της απόλαυσης του δάσους και του οξυγόνου. Που θα ανατρέψει τα σχέδια της στρεβλής ανάπτυξης και θα βροντοφωνάξει ότι τα κέρδη δεν είναι πάνω ούτε από το περιβάλλον, ούτε από τον άνθρωπο.

Η συμπρόεδρος του Αριστερού Κόμματος Γαλλίας μιλά στην Εποχή για τις πολιτικές εξελίξεις και τις πρωτοβουλίες της Αριστεράς σελ. 12, 13

Θ. Φωτίου: Φοβού τους Αιγιαλούς

Θα υπερασπιστούμε τους τόπους της οικολογικής μας ουτοπίας και της πολιτιστικής ταυτότητας σελ. 16-17

... Κ. Μελάς: Η αναδιάρθρωση των επιχειρήσεων στα χέρια των τραπεζών

Η αλλαγή του πτωχευτικού δικαίου, βάση της κυοφορούμενης “λύσης” σελ. 9

Ενόσω υπάρχει πόλεμος ή Το ψωμί σε καιρό πολέμου Tης Γιασµίν*

ταν µεγαλώσω, θα ήθελα να ειδικευτώ στη µεταφυσική (ό,τι είναι πέρα από τη φύση) και ξέρετε γιατί; Γιατί νοµίζω πως η ίδια η Γάζα είναι πέρα από τη φύση, κι έχοντας αποκτήσει τόση εµπειρία πάνω στο θέµα απ’ τη ζωή µου εδώ, θα ήθελα να την µεταφέρω και στους άλλους. Το προσφυγικό στρατόπεδο της Σουζαΐγια βρίσκεται πάντα στην καρδιά των γεγονότων. Κάθε φορά που οι δυνάµεις κατοχής εισβάλλουν στη Γάζα, αρχίζουν από εδώ. Όταν άρχισε ο πόλεµος, οι άνθρωποι εγκατέΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙ∆Α 2

Αλληλεγγύη τώρα στην Παλαιστίνη Για μια ακόμη φορά τα παλαιστινιακή εδάφη γίνονται θέατρο όπου εκτυλίσσονται σκηνές ντροπής για ολόκληρη την ανθρωπότητα. Το Ισραήλ, εξαπέλυσε, το πρωί της Παρασκευής χερσαία επιχείρηση στη Λωρίδα της Γάζας. Μέχρι τώρα πάνω από 270 είναι νεκροί και 40.000 υπολογίζονται οι εκτοπισμένοι.

Απεργία στην COSCO

Οι εργαζόμενοι στις εγκαταστάσεις της κινεζικής COSCO στο λιμάνι του Πειραιά, ξεκίνησαν τον αγώνα τους την Παρασκευή το πρωί. Κήρυξαν την πρώτη απεργία τους με αιτήματα στοιχειώδους εργασιακής δικαιοσύνης και εξασφάλισης. Η κινητοποίηση, ξεκίνησε ως στάση εργασίας, που μετά από συνέλευση αποφασίστηκε να συνεχιστεί μέχρι τη ∆ευτέρα, οπότε και θα προχωρήσουν στη δημιουργία σωματείου. Τα αιτήματα των εργαζομένων «μιλάνε» από μόνα τους για τις συνθήκες που επικρα-

τούν στο λιμάνι. Χαμηλές αμοιβές, επισφαλείς συνθήκες εργασίας με αποτέλεσμα εργατικά ατυχήματα, απάνθρωπο ωράριο. «Η απεργία είναι δίκαιη, τα αιτήματα είναι αιτήματα στοιχειώδους εργασιακής δικαιοσύνης και εξασφάλισης», δήλωσε ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Θοδωρής ∆ρίτσας, διαβεβαιώνοντας παράλληλα για την ολόψυχη στήριξη του αγώνα τους. Στο πλευρό των απεργών βρίσκονται η ΟΜΥΛΕ, η Ένωση Λιμενεργατών, η ΠΕΝΕΝ, το Εργατικό Κέντρο Πειραιά και πολλοί άλλοι φορείς οι οποίοι έχουν κατ΄ επανάληψη καταγγείλει αυτήν την απαράδεκτη πραγματικότητα. Σχετική ανακοίνωση εξέδωσε και ο ΣΥΡΙΖΑ, στην οποία καταγγέλλει ότι στο χώρο της COSCO, τον οποίο ο πρωθυπουργός παρουσίαζε στις επισκέψεις του σαν τεχνητό παράδεισο, στην πραγματικότητα,

«ούτε θέσεις εργασίας δημιουργήθηκαν, ούτε οι επενδύσεις είχαν προστιθέμενη αξία για την ελληνική οικονομία». Η ΓΣΕΕ, δήλωσε ότι σε συνεργασία με την Ομοσπονδία Υπαλλήλων Λιμανιών Ελλάδος (ΟΜΥΛΕ), «θα υπερασπιστεί τα δικαιώματα των εργαζομένων». Το ίδιο βράδυ η κυβέρνηση απάντησε με τον μόνο τρόπο που ξέρει: έστειλε τα ΜΑΤ να επιβάλουν την τάξη...

ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ

Ενόσω υπάρχει πόλεμος ή Το ψωμί σε καιρό πολέμου ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ 1η ΣΕΛΙ∆Α

Στο νέο χάρτη δεν υπάρχει Παλαιστίνη Του Νίκου Σερβετά

λειψαν τα σπίτια τους, επειδή η Σουζαΐγια θα δεχόταν επίθεση, ως συνήθως. Και τι πιο φυσικό απ’ το ν’ αφήσουµε κι εµείς το σπίτι µας; Όλοι προσπαθούσαν να πείσουν τον πατέρα µου να εγκαταλείψει το σπίτι: τα αδέρφια µου τηλεφωνούσαν από την Αλγερία, οι θείοι µου απ’ την Αµερική και οι θείοι µου από την Άγκυρα… Όλος ο κόσµος τον παρακαλούσε, αλλά αυτός ήταν αµετάπειστος. εν ήθελε να εγκαταλείψει τη Σουζαΐγια. Η µητέρα µου είχε ήδη αµπαλάρει όλα τα πράγµατα και επί τρεις µέρες ήµασταν επί ποδός, έτοιµοι για αναχώρηση. Θέλαµε να πάµε στο σπίτι της αδερφής µου, επειδή εκεί πέρα θα ήµασταν πιο ασφαλείς. Μετά από εξαντλητικές συζητήσεις, τελικά συµφώνησε κι ο πατέρας µου λέγοντας: «Πάτε εσείς κι έρχοµαι κι εγώ». Πώς µπορούσαµε να φύγουµε και να τον αφήσουµε µόνο; Η µητέρα µου, σκεπτόµενη πονηρά, έφυγε κι άφησε το ψωµί εκεί…. Και ξέρετε τι αξία έχει το ψωµί σε καιρό πολέµου! Μόλις φτάσαµε στο σπίτι της αδερφής µου, του τηλεφώνησε: «Σαλµάν, ξεχάσαµε το ψωµί, φέρ’ το µας». Κι έτσι ο Σαλµάν έπεσε στην παγίδα: έφερε το ψωµί και δεν τον αφήσαµε να ξαναφύγει… Το επόµενο πρωί ξυπνήσαµε από µια βόµβα φωσφόρου που γέµισε το δρόµο µε αναθυµιάσεις. Αρχίσαµε όλοι να κλαίµε…. ζεστά δάκρυα από το φώσφορο. Αλλά η βόµβα δεν ήταν τίποτα µπρος στους χλευασµούς του µπαµπά! «Σας το είχα πει ότι το καλύτερο που είχαµε να κάνουµε ήταν να µέναµε στο σπίτι µας! Πουθενά δεν είναι καλύτερα από το σπίτι σου!». Και συνέχισε έτσι…. Αυτό όµως που έριξε λάδι στη φωτιά, ήταν ότι καταστράφηκαν από τους βοµβαρδισµούς το τζαµί και το σπίτι δίπλα στο σπίτι της αδερφής µου. Φαντάζεστε, λοιπόν, την αντίδραση του µπαµπά. Ήθελε να επιστρέψουµε αµέσως στο σπίτι µας, στο στρατόπεδο. Αλλά πριν καλά-καλά τελειώσει τα λόγια του, κάποιος µας ειδοποίησε πως το διπλανό σπίτι από το δικό µας στη Σουζαΐγια βοµβαρδίστηκε κι η πρόσοψη του σπιτιού µας κατέρρευσε. Εκείνη τη στιγµή για πρώτη φορά, κοιτάξαµε όλοι τον πατέρα µου. Μείναµε στης αδερφής µου. Ήτανε πια ξεκάθαρο σε όλους, πως, όπου κι αν βρίσκεται κανείς στη Γάζα, ενόσω υπάρχει πόλεµος, δεν µπορεί πουθενά να είναι σίγουρος. Μετά τον πόλεµο άρχισα να περιποιούµαι τον εαυτό µου και να ντύνοµαι πάντα στην τρίχα, έτσι ώστε, αν πεθάνω, να πεθάνω τουλάχιστον όµορφη! Το µεγαλύτερο πρόβληµα, όµως, θα ήταν να πέσει πάνω µου οβίδα, γιατί τότε θα γίνω εκατό κοµµάτια, και, όσο να πεις, θα προτιµούσα να πεθάνω ολόκληρη! Να, λοιπόν, πού βρίσκονται η Γάζα και τα όνειρά της: η µεγαλύτερη ευχή µας έφτασε να ‘ναι το να πεθάνουµε έναν ωραίο θάνατο, κι όχι το να ζήσουµε µία ωραία ζωή!

* Από τη συνοικία Αλ Σουζάια (έτος γέννησης 1996). ***

Με πρωτοβουλία του Ashtar Theatre της Παλαιστίνης, από το Νοέµβριο 2009 µέχρι τον Απρίλιο 2010, στη Γάζα, 32 µαθητές 13-17 ετών µε τη βοήθεια ενός θεατροπαιδαγωγού και ενός ψυχολόγου επεξεργάστηκαν και κατέγραψαν σε µορφή µονολόγων τις εµπειρίες, τις σκέψεις, τις ελπίδες, τα όνειρα και τους φόβους τους κατά τη διάρκεια και µετά την εισβολή και τον πόλεµο το εκέµβριο 2008-Ιανουάριο 2009. Η προσέγγιση έγινε µε τη βοήθεια τεχνικών του Θεάτρου του Καταπιεσµένου του Αουγκούστο Μποάλ, της ραµατοθεραπείας και της Αφήγησης Παραµυθιών.

ία ανακοίνωση που εξέδωσε το πρωί της Παρασκευής η Φατάχ, και ενώ είχε αρχίσει πριν από μερικές ώρες η χερσαία επίθεση του στρατού του Ισραήλ κατά της Γάζας, παρουσιάζει με τον πιο απτό τρόπο την πραγματική αιτία της νέας σφαγής στην Παλαιστίνη: «Μη κατηγορείτε τη Χαμάς, δεν φέρει ευθύνη για την επίθεση. Αυτό που δεν θέλει το Ισραήλ είναι η ένωση των Παλαιστινίων». Η είδηση έγινε γνωστή από παλαιστίνιο διπλωμάτη και παρ’ όλο που δεν αναμεταδόθηκε από τα διεθνή μέσα ενημέρωσης –τα οποία δεν παραλείπουν να μεταδίδουν με κάθε λεπτομέρεια τις υποκριτικές δηλώσεις περί «αυτοσυγκράτησης και των δύο πλευρών»- επιβεβαιώθηκε με τον πιο σαφή τρόπο από τη στάση της Παλαιστινιακής Αρχής. Το Ισραήλ δεν χρειαζόταν σημαντική αφορμή για να εξαπολύσει τόσο βάρβαρη επίθεση στη Γάζα, πάντα βρίσκει κάτι αληθοφανές για να επιβάλει την κυριαρχία του, όταν το θέλει. Παρ’ όλα αυτά τη βρήκε: Ήταν η άρνηση των Παλαιστινίων, κυρίως της Χαμάς, να δεχθούν το σχέδιο μεσολάβησης που πρότεινε ο πρόεδρος της Αιγύπτου –το οποίο ελάχιστοι θα πρέπει να είδαν ολόκληρο- προκειμένου να σταματήσει ο βομβαρδισμός της Γάζας που άρχισε με τον θάνατο των νεαρών.

Η ΕΠΟΧΗ 20 Ιουλίου 2014

Κινήσεις απόγνωσης

Ο πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής, Αχμούτ Αμπάς -για τον οποίο το πιο κόσμιο χαρακτηριστικό που του προσάπτουν, παρ’ όλο που όλοι απ’ αυτόν περιμένουν την λύση, είναι «ενδοτικός»- προσπαθεί να βρει σύμμαχο, όποιος κι αν είναι αυτός. Μετά τη συνάντηση του με τον πρόεδρο της Αιγύπτου, Άμπντελ Φάταχ αλ Σίσι, πήγε την Παρασκευή να συναντήσει, σχεδόν το άλλο άκρο, τον πρωθυπουργό της Τουρκίας, Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος, σε αντίθεση με τον Σίνι, βλέπει το ρόλο και του ίδιου αλλά και της χώρας του στην περιοχή να υποβαθμίζονται συνεχώς και ξεχνάει τη γλώσσα της διπλωματίας. Πριν από τη συνάντησή του με τον Αμπάς, κατήγγειλε το ρόλο της Αιγύπτου και του προέδρου της: «Ο Σίσι δεν διαφέρει από τους άλλους στο Ισραήλ. Κι ο ίδιος ο Σίσι είναι ένας τύραννος», ανέφερε ο Ερντογάν σε ξένους δημοσιογράφους στην Κωνσταντινούπολη. Η δήλωση έγινε μετά την ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών του Ισραήλ στην οποία αναφέρεται ότι η αστυνομία της Τουρκίας απέτυχε να προσφέρει επαρκή προστασία τόσο στην πρεσβεία της χώρας, όσο και στο ισραηλινό προξενείο στην Κων-

«Είμαστε τρομοκρατημένοι. Όλη η οικογένειά μου ακούει τις βόμβες να πέφτουν ολόγυρά μας και φοβόμαστε ότι μπορούν να μας χτυπήσουν ανά πάσα στιγμή. Αισθανόμαστε ότι δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα για να προστατεύσουμε τους εαυτούς μας. Τα πάντα βρίσκονται στα χέρια του Θεού. Η επέμβαση αναμενόταν, αλλά το πώς θα τελειώσει δεν είναι ξεκάθαρο.» είπε σε ξένους δημοσιογράφους ο 60χρονος Γιούσεφ αλ-Χάγιεκ ένας από τους χιλιάδες παλαιστίνιους «φυλακισμένους» στη Λωρίδα της Γάζας. Η μεγάλη χερσαία επίθεση του ισραηλινού στρατού, είχε αρχίσει και αναμένονταν να κλιμακωθεί. Εκατοντάδες οι νεκροί, πάνω από χίλιοι οι τραυματίες Παλαιστίνιοι, οι περισσότεροι άμαχοι. Οι υποδομές στη Γάζα κατεστραμμένες, το 70% της Λωρίδας δεν έχει ηλεκτρικό ρεύμα μετά την έναρξη της στρατιωτικής επιχείρησης. Το νερό βρόμικο, καθώς, όπως έγινε πρόσφατα γνωστό, στους αγωγούς διοχετεύει το Ισραήλ είτε απόβλητα είτε νερό από τη θάλασσα.

ΕΒ∆ΟΜΑ∆ΙΑΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙ∆Α ΤΗΣ ΑΝΑΝΕΩΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ Ιδιοκτήτης: Εκδοτικός - ∆ημοσιογραφικός Συνεταιρισμός Κοινωνικών, Πολιτικών και Πολιτιστικών Μελετών και ∆ραστηριοτήτων Η ΕΠΟΧΗ, ΣΥΝ Π.Ε.

Επόμενη μέρα

Το Ισραήλ, από την πλευρά του, έχοντας αποθρασυνθεί πλήρως τόσο λόγω της υποστήριξης που έχει από όλο τον δυτικό κόσμο, των μέσων και των επιρροών που διαθέτουν («δεν μου βγαίνει ούτε ένας κυβερνητικός να κάνει μια δήλωση για το Παλαιστινιακό» είπε σε κύκλο συναδέλφων του, στα μέσα της εβδομάδας, έγκριτος έλληνας δημοσιογράφος που εργάζεται σε ένα από τα ονομαζόμενα μεγάλα μέσα ενημέρωσης) όσο και λόγω της ατιμωρησίας όλα αυτά τα χρόνια για την κατοχή των παλαιστινιακών εδαφών και τις βιαιότητες που έχει κάνει, παίρνει θέση για την «επόμενη μέρα». Τότε που ο χάρτης της ευρύτερης περιοχής της Μέσης Ανατολής θα ξαναχαραχθεί, με τη δημιουργία νέων κρατών κοσμικών ή θρησκευτικών. Και αυτό το κάνει σε βάρος ενός λαού που σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, οι σχεδιασμοί δεν προβλέπουν γι’ αυτόν χώρο για να ζήσει.

«Μη κατηγορείτε τη Χαμάς, δεν φέρει ευθύνη για την επίθεση. Αυτό που δεν θέλει το Ισραήλ είναι η ένωση των Παλαιστινίων».

Επίθεση σε «φυλακισμένους»

Βλαχάβα 11 & Αθηνάς, 3ος όροφος, Αθήνα 105 51 ΤΗΛΕΦΩΝΑ 3616702, 3619513 3619514 • FAX: 3619610 Εκδότρια: Ασημίνα ∆αβάκη - Κλαυδιανού

σταντινούπολη, σε μια «κατάφωρη παραβίαση των διπλωματικών κανόνων». Στα γραφεία της διπλωματικής αντιπροσωπείας του Ισραήλ είχαν πετάξει, νωρίτερα, πέτρες Τούρκοι διαδηλωτές που διαμαρτύρονταν για την σφαγή στη Γάζα.

Συνδρομές (σε ευρώ) • Εσωτερικού: 150 • Kύπρος: 250 • Ευρώπη: 250 • Λοιπός κόσμος: 250 Α.Φ.Μ. 096207018 - ∆ΟΥ: ΣΤ’ Αθηνών Αρ. Λογαριασμού: 72038528658 ΙΒΑΝ GR

3801107200000072038528658 ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Ηλεκτρονική ∆ιεύθυνση: epohigr@gmail.com www.epohi.gr Κωδικός εντύπου: 3341

ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ

Ενόσω υπάρχει πόλεμος ή Το ψωμί σε καιρό πολέμου ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ 1η ΣΕΛΙ∆Α

Στο νέο χάρτη δεν υπάρχει Παλαιστίνη Του Νίκου Σερβετά

* Από τη συνοικία Αλ Σουζάια (έτος γέννησης 1996). ***

Η ΕΠΟΧΗ 20 Ιουλίου 2014

Κινήσεις απόγνωσης

Επόμενη μέρα

Επίθεση σε «φυλακισμένους»

3801107200000072038528658 ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Ηλεκτρονική ∆ιεύθυνση: epohigr@gmail.com www.epohi.gr Κωδικός εντύπου: 3341

Ολίγες ελαφρύνσεις, πληρωμένες αδρά... Η ΕΠΟΧΗ 20 Ιουλίου 2014

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

πρώτη επαφή της κυβέρνησης με την αντιπροσωπία της τρόικας, της οποίας το έργο ονομάστηκε «τεχνικό» ή έστω ενημερωτικό, πάντως όχι ελεγκτικό και ουσιαστικό, δοκίμασε δραματικά την ευστάθεια των κυβερνητικών σχεδιασμών και περιόρισε τις στοχεύσεις τους. Τεχνική ή όχι αυτή η επίσκεψη είχε τρεις σημαντικές επιπτώσεις. Η πρώτη, είναι ότι απ’ όλο το σχέδιο, που μερικές φορές και σε στιγμές ευφορίας, λεγόταν ότι αποβλέπει στη διαφοροποίηση του μείγματος της ασκούμενης οικονομικής πολιτικής, αυτό που απέμεινε είναι η διεκδίκηση μόνο κάποιων περιορισμένων φοροελαφρύνσεων και η αύξηση των δόσεων των ληξιπρόθεσμων οφειλών. Η δεύτερη, είναι ότι η κυβέρνηση με τον άσκεφτο βερμπαλισμό της, έδωσε το έδαφος στους τροικανούς και άλλους ευρωπαίους αξιωματούχους να θέσουν επιτακτικά στο τραπέζι την υλοποίηση όλων των καθυστερημένων προαπαιτούμενων και δεσμεύσεων. Η τρίτη, είναι η πρόκληση διαφωνιών στο κυβερνητικό στρατόπεδο με πιο σπουδαία αυτή μεταξύ του ΠΑΣΟΚ και Ν∆. Παρά το ότι αυτές έχουν έντονο το δημαγωγικό στοιχείο, από πλευράς Βενιζέλου, εντούτοις δεν πρέπει να περάσουν απαρατήρητες ως κίνηση στην πολιτική σκακιέρα. Γι’ αυτό και καταβλήθηκε μεγάλη προσπάθεια «να μαζευτεί».

«Επιστρέψτε στο πρόγραμμα»! Τελικά, αυτό που προκύπτει είναι ότι η κυβέρνηση ελπίζει τώρα σε χλιαρές φοροελαφρύνσεις που μάλιστα πληρώνει αδρά! Εξ υπαρχής, είναι αλήθεια, το κύριο σημείο προς διερεύνηση ήταν η στάση της τρόικας έναντι των κυβερνητικών σχεδιασμών. Όσοι νόμιζαν ότι η κυβέρνηση θα έχει μία πρώτη θετική στάση από τους πιστωτές, έπεσαν έξω. Οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι, αντίθετα, βρέθηκαν μπροστά στην εξαιρετικά σκληρή στάση που συνοψίζεται στην εντολή «επιστρέψτε στο πρόγραμμα»! Όλα τα περί του ότι «η τρόικα δεν μας μετράει καλά» και «όταν αποδειχθεί ότι έχουμε δίκιο θα δεχθεί τις θέσεις μας» αποδείχτηκαν παλάτια στην άμμο. Προς το παρόν, δεν φαίνεται να επηρεάζει τη στάση της τρόικας και η επίκληση από την κυβέρνηση για το ότι «ο ΣΥΡΙΖΑ έρχεται»! ∆εν υπάρχουν στοιχεία, προς το παρόν, πού να προϊδεάζουν για το ένα ή το άλλο. Αλλά ακόμη και αν οι δανειστές της χώρας έχουν κατά νου να γίνουν πιο ελαστικοί, αυτό θα γίνει πολύ αργότερα και αφού πρώτα έχουν

“

Οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι, βρέθηκαν μπροστά στην εξαιρετικά σκληρή στάση που συνοψίζεται στην εντολή “επιστρέψτε στο πρόγραμμα”! Όλα τα περί του ότι “η τρόικα δεν μας μετράει καλά” αποδείχτηκαν αστήρικτες υπερβολές.

υλοποιηθεί οι δεσμεύσεις και ιδίως οι «μεταρρυθμίσεις». Αυτό είναι που δημιουργεί και το μείζον πολιτικό πρόβλημα για την κυβέρνηση, καθώς βρίσκεται, μετά τις εκλογές μπροστά σε ένα αναπτυσσόμενο –έστω και ανισομερώς– κίνημα και μια αξιωματική αντιπολίτευση πιο αποφασισμένη να αντιπαρατεθεί στην κυβερνητική πολιτική, με πιο δυναμική στάση. Η μεν Ν∆, ως φαίνεται, ιδίως ο κ. Αντ. Σαμαράς, επανέρχεται στην επιλογή της πλήρους ικανοποίησης των απαιτήσεων της τρόικας, ως το μόνο κλειδί που θα ανοίξει την πόρτα των διαβουλεύσεων για τη ρύθμιση του χρέους. Ο κ. Βενιζέλος, αντίθετα, φοβούμενος ότι οι εκλογές εντός φθινοπώρου είναι ένα πολύ πιθανό ενδεχόμενο, αντιμετωπίζοντας και σοβαρά εσωκομματικά προβλήματα, αναζητά τρόπους διαφοροποίησης από την Ν∆. Το ΠΑΣΟΚ, είναι αλήθεια, δεν έχει τίποτε στα χέρια του να στηριχθεί, αν προκύψουν εκλογές και κανείς δεν μπορεί να αποκλήσει εκείνη τη στιγμή, αντί να δοθεί κομματικός αγώνας επιβίωσης, να προκύψουν έντονες κεντρόφυγες τάσεις, ακόμη και αντιηγετικές. Αντίθετα, ο κ. Σαμαράς έχει ένα ικανό περιθώριο να εμφανισθεί ως ηγέτης του μεγάλου κόμματος της αστικής τάξης της χώρας, ως ο μόνος που μπορεί να διαπραγματευθεί με τους δανειστές και να αντιμετωπίσει τον ΣΥΡΙΖΑ. Είναι χαρακτηριστική η δήλωση της κυβερνητικής εκπροσώπου της Ν∆, της κ. Μισέλ Ασημακοπούλου ότι «το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών είναι απίθανο και καταστροφικό». Ξέρει, εντούτοις, η Ν∆ ότι πλέον τόσο η καταστροφολογία με

∆εν είναι, πλέον, αήττητοι

στόχο τον ΣΥΡΙΖΑ, όσο και η επιλογή του αυταρχισμού και της καταστολής δεν είναι πλέον αποτελεσματικά όπλα, έχουν αχρηστευθεί.

Ο κ. Σόιμπλε προειδοποιεί... τη Γαλλία

Ο πρωθυπουργός επιστρέφοντας από το ταξίδι του στην Ευρώπη, ασφαλώς, κατάλαβε ότι το κλίμα εκεί δεν είναι καθόλου ευνοϊκό. Η συνάντησή του με την κ. Α. Μέρκελ, σημαντική γι’ αυτόν ασφαλώς, όχι μόνο δεν φάνηκε να απέδωσε κάτι θετικό, αλλά αντίθετα η συνομιλήτρια του έθεσε δύσκολα ερωτήματα για την πορεία υλοποίησης του προγράμματος. Και από τη συνάντηση με τον κ. Ρέντσι απέφυγαν να κοινοποιήσουν συζητήσεις, που ασφαλώς θα έκαναν, σχετικά με τις προσπάθειες χαλάρωσης της λιτότητας στην Ευρώπη. Οι δηλώσεις του κ. Σόιμπλε την Παρασκευή στο ραδιόφωνο Deutschlanelfund ότι είναι αντίθετος στο να δοθεί περισσότερος χρόνος στη Γαλλία για να μειώσει το δημοσιονομικό της έλλειμμα, σημειώνοντας μάλιστα εμφατικά πως οι δημοσιονομικοί κανόνες της ΕΕ δεν θα πρέπει να χαλαρώσουν για τη Γαλλία είναι χαρακτηριστικές. ∆ιότι αυτό, πρόσθεσε, θα επηρέαζε την εύθραυστη εμπιστοσύνη για την οικονομία της ευρωζώνης.Όσο για το ενδεχόμενο να επιλέγει ο Γάλλος –σοσιαλιστής– κ. Μοσκοβισί στη θέση του κ. Όλι Ρεν ανέφερε πως δεν γνωρίζει το εάν ο διορισμός του Γάλλου σε αυτή τη σημαντική θέση θα έδινε την παρούσα στιγμή το σωστό μήνυμα. Επιχειρηματολογώντας υπέρ της θέσης αυτής σημείωσε πως η Γαλλία έχει ήδη λάβει διπλή παράταση

Μετά την υποχώρηση της κυβέρνησης από το σχέδιό της να ιδιωτικοποιήσει το νερό, τις ΕΥ∆ΑΠ –ΕΥ∆ΑΘ, όπου όψιμα θυμήθηκε την απόφαση του Συμβουλίου της Επικράτειας, ακολούθησε υποχώρηση και στο νομοσχέδιο για τον Αιγιαλό, όπως επικράτησε να λέγεται συνοπτικά ένα σχέδιο καταστροφής παραλιών, λιμνών και ποταμών. Η κυβέρνηση μέτρησε καλά τη δική της δύναμη έναντι ατής των συνεργαζόμενων αντιπάλων των σχεδίων της και την βρήκε λειψή. Πρόκειται, για να ένα νέο δεδομένο που δίνει άλλη πνοή στα διάφορα κινήματα, αισιοδοξία ότι οι αγώνες έχουν κάποτε και χειροπιαστό, όχι μόνο έμμεσο αποτέλεσμα. Το νομοσχέδιο για τα δάση μπορεί να είναι ο επόμενος στόχος του κινήματος, η επόμενη νίκη. Είναι το ίδιο εγκληματικό με τον Αιγιαλό. Αυτό σημαίνει η πολεοδόμηση μέσα στα δάση. Αλλά ακολουθούν και άλλες «μεταρρυθμίσεις» σε τομείς που δεν σηκώνει καμία αμέλεια: ασφαλιστικό, ομαδικές απολύσεις, περιορισμός δικαιώματος απεργίας, περικοπές προνοιακών επιδομάτων, ρύθμιση κόκκινων δανείων κατά την άποψη και τα συμφέροντα των τραπεζών, νέοι κανόνες επιχειρηματικότητας που ισοπεδώνουν κάθε φραγμό της εργασιακής, περιβαλλοντικής και πολιτιστικής νομοθεσίας και πολλά άλλα ακόμα. Για όλα αυτά μπορούν να αναπτυχθούν κινήματα αντίστασης, να συνεργαστούν όλες οι διαθέσιμες αντίθετες δυνάμεις, να συγκροτηθούν προτάσεις εναλλακτικές. Η κυβέρνηση είναι αδύναμη, πλέον, όταν βρίσκεται μπροστά σε ένα ευρύ, δυναμικό και πειστικό κίνημα. Οι δύο τελευταίες νίκες, μπορεί να γίνουν πολλές.

για να μειώσει το έλλειμμά της. Προκύπτει από αυτά, άραγε, ότι θα είναι ήπια η αξιολόγηση που θα αρχίσει στα μέσα Σεπτεμβρίου; Ή ότι η διαβούλευση για το χρέος θα είναι μια εύκολη υπόθεση; Η μεγάλη ελπίδα της κυβέρνησης να απαλλαχθεί από το μνημόνιο και τους συνοδούς ελέγχους το καλό είναι να περιορισθεί. Μία ανταπόκριση της «Wall Street Journal» από τις Βρυξέλλες είναι διαφωτιστική. «Οι διεθνείς δανειστές της Ελλάδας εξετάζουν το πώς θα συνδέσουν μια ελάφρυνση του χρέους για την Αθήνα με τις μεταρρυθμίσεις, σε μια προσπάθεια να συνεχίσουν να ελέγχουν τις οικονομικές πολιτικές της χώρας μετά τη λήξη του προγράμματος διάσωσης» μεταδίδει η ανταποκρίτριά της.

Ο ΣΥΡΙΖΑ παρεμβαίνει

Ο ΣΥΡΙΖΑ, ασφαλώς, δεν παρακολουθεί τις εξελίξεις, παρεμβαίνει. Παρεμβαίνει και ορίζει συχνά και την ατζέντα. Τις πρωτοβουλίες γα τις φυλακές τύπου Γ και την ∆ΕΗ, διαδέχθηκε πιο επεξεργασμένη, ακόμη, η πρωτοβουλία για τον Αιγιαλό. Θα ακολουθήσουν κι άλλες, προφανώς. Η ίδια η κατεύθυνση είναι αυτή που λύνει και τα ζητήματα που έχουν τεθεί, για το πού ρίχνει ένα αριστερό κόμμα το βάρος των πρωτοβουλιών του, στο κοινωνικό ή το πολιτικό πεδίο. Μα ασφαλώς και στα δύο, όπως ακριβώς τώρα. Μια σειρά γεγονότα, τον τελευταίο καιρό, σημειώναμε και στο προηγούμενο φύλλο της «Εποχής», ενισχύουν την επιχειρηματολογία του ΣΥΡΙΖΑ να επιδιώκει την αυτοδυναμία, χωρίς αυτό να υποδηλώνει και όποια τάση αλαζονείας. Η εργασία, παράλληλα μ’ αυτό το στόχο, να συγκροτείται η συμμαχία των πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων που θα ανατρέψει την πολιτική των μνημονίων, δεν πρέπει να παραμεληθεί, δεν παραμελείται. Η απάντηση του Αλέξη Τσίπρα στην επιταγή της ∆ΗΜΑΡ είναι ένας αψευδής μάρτυρας, ότι ο ΣΥΡΙΖΑ διατυπώνοντας την άποψή του για την κεντροαριστερά και καθορίζοντας απόλυτα σαφή πλαίσιο για το διάλογο, δεν υποτιμά ούτε παραβλέπει καμία δυνατότητα και δύναμη που θα μπορούσε να συμβάλλει στον κύριο στόχο, που8 συνάμα συνιστά και καθήκον έναντι του χειμαζόμενων λαϊκών τάξεων. Παύλος ∆. Κλαυδιανός

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 20 Ιουλίου 2014

Οι χρήσιμοι εχθροί του νεοφιλελευθερισμού

Οι “μετωπικές” πρωτοβουλίες του ΣΥΡΙΖΑ αναδεικνύουν τις παραμορφώσεις που ταλαιπωρούν τα κόμματα της ελάσσονος αντιπολίτευσης Του Νίκου Τσαγκρή

Οι χρήσιμοι «εχθροί

Το ότι ο καπιταλισμός επιβιώνει εδώ και δύο αιώνες το οφείλει, ως ένα βαθμό, και στους εχθρούς του. Ο Πασκάλ Μπρυκνέρ στη «Μιζέρια του πλούτου» αναφέρεται στους «χρήσιμους εχθρούς» του καπιταλιστικού συστήματος. Υποστηρίζει μάλιστα ότι οι σύγχρονες καπιταλιστικές κοινωνίες έχοντας επίγνωση της ευθραυστότητάς τους στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης, «συντηρούν στο περιθώριό τους, με υπέρμετρες δαπάνες, μειονότητες στοχαστών, επαγγελματιών ταραχοποιών που θα τους λέγαμε, προγραμματισμένους να τις στηλιτεύουν, δηλαδή να τις αναδομούν χτυπώντας τες». Αυτό συμβαίνει πραγματικά, συνέβαινε ιδιαίτερα με μερικά από τα κινήματα κατά της παγκοσμιοποίησης: «είναι κάτι που σημαίνει πως το καπιταλιστικό σύστημα θα μπορούσε μια χαρά να πεθάνει από τον θρίαμβό του αν δεν διέθετε αυτή την απίστευτη ικανότητα να διδάσκεται από εκείνους που θέλουν να το σβήσουν από τον χάρτη και που, άθελά τους, συντελούν στην ανάστασή του». Από αυτή την άποψη, είναι βέβαιο πως ο κομμουνισμός «έσωσε» τον καπιταλισμό έστω κι αν κόντεψε να τον νικήσει: «από τη μία πλευρά, κατασκευάζοντας γελοιογραφικές απομιμήσεις στη θέση του, κι από την άλλη καταδείχνοντας τις πληγές του, πράγμα που έδωσε στον καπιταλισμό μια εκπληκτική ώθηση για αναγέννηση...» Το κακό είναι ότι και μετά την πτώση του τείχους ό,τι «κομμουνιστικό» απέμεινε, συνέχιζε (άθελά του, ας πούμε για να κρατήσουμε τα προσχήματα) να «σώζει» τον καπιταλισμό, το καπιταλιστικό σύστημα, τους εκπροσώπους του. Και το κάνει και τώρα, στα προτεκτοράτα αυτής της παγκοσμιοποιημένης καπιταλιστικής πατρίδας όπου μας έλαχε να ζούμε. Και αυτό, δυστυχώς, συμβαίνει και στο δικό μας προτεκτοράτο, με το δικό μας ΚΚΕ.

Ο μαξιμαλισμός ως πρόσχημα

Του ΓΙΑΝΝΗ ΚΑΚΑΡΩΝΗ

Το «δικό μας προτεκτοράτο», η Ελλάδα της Μέρκελ και των εντεταλμένων εκπροσώπων της Σαμαρά - Βενιζέλου. Το πιλοτικό κράτος - πειραματόζωο ενός μεταμοντέρνου πολέμου, του ολοκληρωτικού οικονομικού πολέμου του 21ου αιώνα. Που, όπως κάθε ολοκληρωτικός πόλεμος, «απορρίπτει όλους τους περιορισμούς που υφιστάμεθα εν καιρώ ειρήνης και τους οποίους αποκαλούμε δικαιώματα του ανθρώπου, δεν αναγνωρίζει τα προνόμια του πληγωμένου και του ιατρού, δεν κάνει διάκριση ανάμεσα στο ένοπλο και το άμαχο τμήμα του πληθυσμού, και αρνείται τα δικαιώματα της ατομικής ιδιοκτησίας. Υπό το κράτος μιας τυφλής λύσσας ανατρέπει κάθε εμπόδιο, σάμπως μετά απ’ αυτόν να μην υπάρχει ούτε μέλλον ούτε ειρήνη» Λοιπόν, σάμπως να μην υπάρχει ούτε μέλλον ούτε ειρήνη μετά απ’ αυτόν τον «πόλεμο» που επί μια τετραετία αντιμετωπίζει η ελληνική κοινωνία, με βασικό πολιτικό αρωγό τον ΣΥΡΙΖΑ, το ΚΚΕ, για καθαρά υπαρξιακούς λόγους, λέει συστηματικά «όχι» σε κάθε αντικυβερνητική - αντισυστημική πρωτοβουλία του ΣΥΡΙΖΑ. Που στην πραγματικότητα δεν είναι «όχι» στον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά στην ελληνική κοινωνία. ∆ια της παραδοσιακής μηδενιστικής μεθόδου των μαξιμαλιστικών προσχημάτων: «Όχι δημοψήφισμα για τη μικρή ∆ΕΗ! Το δημοψήφισμα πρέπει να αφορά και όσα έχουν ήδη ψηφιστεί για τη ∆ΕΗ την τελευταία δεκαπενταετία»! Έτσι, άθελά του ή μη, το ΚΚΕ καθιερώνεται ως ο πλέον χρήσιμος εχθρός της μνημονιακής συγκυβέρνησης των Σαμαρά - Βενιζέλου. Των εκπροσώπων της εξουσίας των Βρυξελών στη χώρα μας, δηλαδή. Του καπιταλιστικού συστήματος εν τέλει. Το οποίο το ΚΚΕ «αντιμάχεται», όπως εμφατικά διακηρύσσει, προκειμένου να το. ανατρέψει.

(*) Φρόυντ, 1915.

Την Τετάρτη 23 Ιουλίου, στις 9:00 μ.μ., στο ∆ημόσιο Σήμα (Λεωνίδου και Πλαταιών, στον Κεραμεικό), το Red Notebook και η “Εποχή” διοργανώνουν εκδήλωση με τίτλο “Από τη νίκη στην ανατροπή και την κυβέρνηση της Αριστεράς: τι, πώς και με ποιους”. Παρεμβαίνουν οι: Χριστόφορος Βερναρδάκης, επ. καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης ΑΠΘ, Έφη Καραγιάννη, φοιτήτρια, Παύλος Κλαυδιανός, οικονομολόγος, εφημερίδα “Η Eποχή”, Μιχάλης Σπουρδαλάκης, πανεπιστημιακός.

Κοπτοραπτική

εξέλιξη της πρωτοβουλίας του ΣΥΡΙΖΑ για τη δημιουργία παλλαϊκού μετώπου κατά της ιδιωτικοποίησης της ∆ΕΗ, καθώς και της συνακόλουθης κοινοβουλευτικής για τη διενέργεια δημοψηφίσματος, πέρα από την αδιαμφισβήτητη χρησιμότητά τους στο πεδίο της πολιτικής δράσης είχαν δύο, ακόμα, χρήσιμες απολήξεις: την πρόσθεση μιας, ακόμα, κοινοβουλευτικής εκτροπής στο βιογραφικό των Σαμαρά - Βενιζέλου και τη θεαματική ανάδειξη των παραμορφώσεων που ταλαιπωρούν τα κόμματα της ελάσσονος αντιπολίτευσης. Και τα συρρικνώνουν και τα καθηλώνουν στην πολιτική ακινησία. Και τα καθιστούν ακίνδυνα για την κυβέρνηση που υποτίθεται ότι αντιπολιτεύονται, όπως υποστηρίζει η ∆ΗΜΑΡ, για το σύστημα που «αντιμάχονται προκειμένου να το ανατρέψουν» όπως, εμφατικά, διακηρύσσει το ΚΚΕ. «Όποια και αν είναι σήμερα η μοίρα της προσπάθειας του ΣΥΡΙΖΑ για το δημοψήφισμα, οι μάσκες έπεσαν, τα δεκανίκια ανέλαβαν έργο, οι κωμωδοί οδεύουν στο Ταμείο Ανεργίας», σχολίαζε προ ημερών ο εξαίρετος σαλονικιός συνάδελφος Κλέαρχος Τσαουσίδης. Και είχε απόλυτο δίκιο. Οι μάσκες έπεσαν και αυτό που φάνηκε πίσω τους είναι η υπαρξιακή μικρότητα της ∆ΗΜΑΡ και η υπαρξιακή μεγαλοσύνη του ΚΚΕ: «∆εν θα γίνουμε εμείς ουρά του ΣΥΡΙΖΑ», είπαν με τον τρόπο τους και τα δύο αυτά «αριστερά» κόμματα, προτιμώντας να παραμείνουν ουρά της μνημονιακής συγκυβέρνησης. Των εκπροσώπων της εξουσίας των Βρυξελών, δηλαδή. Της νεοφιλελεύθερης καπιταλιστικής βαρβαρότητας εν τέλει. Του καπιταλισμού, τον οποίο το ΚΚΕ «αντιμάχεται» όπως εμφατικά διακηρύσσει, προκειμένου να τον ανατρέψει.

∆εν μπορούν ούτε βόλτα να κάνουν

ια βόλτα είπαμε να πάμε το Σάββατο το απόγευμα στο Σούνιο αλλά οι εχθροί μας δεν μας αφήνουν να ησυχάσουμε. Εκεί που απολαμβάναμε τη θέα και το μεγαλείο του ναού και είχαμε χαλαρώσει... τσουπ... εμφανίστηκε ο Στουρνάρας. Ο Μαρσέλ δεν άντεξε και άρχισε δυνατά να αναρωτιέται μήπως ο νέος ∆ιοικητής της Κεντρικής Τράπεζας έσπευσε να επιθεωρήσει τον αρχαιολογικό χώρο προκειμένου να «ψήσει» κανέναν πιθανόν αγοραστή να ενδιαφερθεί. Και πριν προλάβετε να πείτε ότι ο Μαρσέλ είναι απλά εμπαθής με τον πρώην Υπουργό Οικονομικών, σας ενημερώνω ότι τέσσερις παρέες Ελλήνων ήταν στον χώρο και οι τέσσερις έκαναν αντίστοιχα σχόλια, μεγαλοφώνως. Οπότε, είδε κι απόειδε ο κύριος ∆ιοικητής και πήρε τη συνοδεία του και αποχώρησε.

Πρετεντέρης... ο απρόσεχτος

ε αφορμή το περίφημο νομοσχέδιο για τις φυλακές τύπου Γ, η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Μάνια Παπαδημητρίου, σε άρθρο της στην ΕΦΣΥΝ, στηλιτεύει μεταξύ άλλων την διάταξη που αφορά

την πριμοδότηση κρατουμένων που δίνουν πληροφορίες στις αρχές. Γράφει: «Στον παραλογισμό, επίσης, εντάσσονται και οι διατάξεις που αφορούν την «πριμοδότηση» όσων γίνουν πληροφοριοδότες για ζητήματα τρομοκρατίας, με άδειες και ενδεχόμενη απελευθέρωσή τους σε περίπτωση συνεργασίας. Οι διατάξεις αυτές φέρνουν στη μνήμη μαύρες εποχές που γέννησαν μαύρους καταδότες». Η συγκεκριμένη αναφορά ενόχλησε τον έγκριτο δημοσιογράφο, Γιάννη Πρετεντέρη ο οποίος παρακάμπτοντας λέξεις από το συγκεκριμένο άρθρο της Παπαδημητρίου αναρωτιέται «Από πότε η αυτονόητη υποχρέωση κάθε δημοκρατικού πολίτη να συνεργάζεται με τις Αρχές για την αντιμετώπιση της τρομοκρατικής απειλής στο όνομα της προάσπισης του Συντάγματος φέρνει στη μνήμη «μαύρους καταδότες»; Επειδή ο κύριος Πρετεντέρης δεν είναι προσεχτικός αναγνώστης του υποδεικνύουμε ότι η βουλευτίνα του ΣΥΡΙΖΑ αναφέρεται στους ήδη κρατούμενους για αυτό και γράφει για «άδειες και ενδεχόμενη απελευθέρωση». Αλλά τι περιμένετε από άνθρωπο που για τέτοιο απάνθρωπο νομοσχέδιο δεν έχει βρει να γράψει ούτε μια λέξη;

Για μια ξαπλώστρα

κυβέρνηση με το νομοσχέδιο για την «οριοθέ-

τηση, διαχείριση και προστασία αιγιαλού και παραλίας» ονειρεύεται να ιδιωτικοποιήσει κάθε ακτογραμμή της χώρας. Για να πας στην παραλία θα πρέπει να έχεις γεμάτο πορτοφόλι για να περάσεις το φράχτη που θα σε χωρίζει από τη θάλασσα και να εναποθέσεις την πετσέτα σου σε κάποια από τις ξαπλώστρες που θα έχουν κατακλύσει τον αιγιαλό. Και για να μην νομίσει κανείς ότι αυτό το «όραμα» είναι ουτοπία αρκεί να περάσεις από κάποια καγκελόφραχτη παραλία της Αττικής. Βέβαια, εταιρεία καρτοκινητής τηλεφωνίας μάς ταξιδεύει ακόμα πιο γρήγορα στο μέλλον. Κλείνει 100 δωρεάν ξαπλώστρες τη βδομάδα και χαρίζει και τον καφέ στους συνδρομητές της εταιρείας γιατί «αυτό το καλοκαίρι δεν χρειάζεται να τρέχεις για μια θέση στον ήλιο». Προσεχώς θα κλείνεις ρεζερβέ και τα βραχάκια. Και θα σου έρχονται με sms οι συντεταγμένες «για μια θέση στη θάλασσα».

Το κόμμα σου λαέ;

ερισσότερες από 500 δομές αλληλέγγυας υγείας έχουν καταγραφεί πλέον σε όλη την Ελλάδα. Τους επόμενους μήνες αναμένεται να ανοίξουν και νέες δομές, ανάμεσά τους και ένα Κοινωνικό ιατρείο-φαρμακείο στην Άρτα. Η ιδρυτική του συνέλευση έγινε την περασμένη Τρίτη, όπου περισσότεροι από 30 εθελοντές δεσμεύτηκαν ότι σε λίγο καιρό θα είναι έτοιμος ο χώρος που θα το στεγάσει. Μόνο το ΚΚΕ δεν κατανοεί την αναγκαιότητα ύπαρξης αυτών των δομών και το έργο που επιτελούν. Έτσι, η ΤΕ Άρτας Φιλιππιάδας του ΚΚΕ εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία καλεί «την εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα να ορθώσουν ανάστημα. Να αντιδράσουν στις παροχές πτωχοκομείου. Να αποτινάξουν τη λογική των μειωμένων απαιτήσεων στην οποία προσπαθούν να τους εθίσουν. Να αναπτύξουν την πάλη και την αλληλεγγύη που στηρίζει, αφυπνίζει και διεκδικεί σε αντιπαράθεση με την «αλληλεγγύη» που καθηλώνει, αφοπλίζει και οδηγεί στην ενσωμάτωση. Να πρωτοστατήσουν, ώστε να δημιουργηθεί ένα τέτοιο κίνημα που θα διεκδικεί την ανάπτυξη αποκλειστικά κρατικού, σύγχρονου και απολύτως δωρεάν πανελλαδικού συστήματος Υγείας – φαρμάκου». Περαιτέρω σχολιασμός μοιάζει παράταιρος...

“

Μαρσέλ & Μισέλ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Αυτοδυναμία χωρίς αλαζονεία Ένας στόχος που μπορεί να μη γίνει αυτοσκοπός

π’ όπου πέρασαν οι σκληρές πολιτικές λιτότητας και η εφαρμογή του δόγματος σοκ, προκάλεσαν την υπονόμευση των πολιτικών συστημάτων που τις στήριξαν ή τις ανέχτηκαν. Το ότι περιμέναμε να συμβεί και εδώ αυτό, δεν σημαίνει ότι ήταν από πριν γνωστό και το αποτέλεσμα των διεργασιών που προκάλεσαν. ∆ύο χρόνια από τις διπλές εκλογές του καλοκαιριού του 2012, μπορούμε σήμερα να κάνουμε – και χρειαζόμαστε οπωσδήποτε– μια ψύχραιμη αποτύπωση και εκτίμηση των βαθύτατων αλλαγών που σημειώθηκαν στο κομματικό σκηνικό, ιδίως στα αριστερά της Ν∆. Τις χρειαζόμαστε γιατί χωρίς αυτές δεν μπορούμε να επιλέξουμε την κατάλληλη για τον ΣΥΡΙΖΑ και την αριστερά τακτική για την ερχόμενη κρίσιμη εκλογική αναμέτρηση και για την μετά τις εκλογές εποχή.

Η κατάρρευση του ΠΑΣΟΚ

Το ΠΑΣΟΚ που πήρε την ευθύνη για την άσκηση αυτής της πολιτικής, παρότι χρησιμοποίησε σαν δικαιολογία την «έκτακτη ανάγκη», δέχτηκε τα σοβαρότερα πλήγματα, που το οδήγησαν σε αλλεπάλληλες μειώσεις του εκλογικού ποσοστού του και τελικά σε μια αναγκαστική επιχείρηση μεταμφίεσης, με την ελπίδα ότι θα διασωθεί, χωρίς να αλλάξει γνώμη για την πολιτική επιλογή του. Σήμερα, δεν αποτελεί μόνο σκιά του εαυτού του, αλλά και μεταλλαγμένο είδος, που επιλέγει σαν σανίδα σωτηρίας τη σύμπλευση με τη Ν∆, η οποία αποτελεί στήριγμα της πολιτικής που εκείνο εισήγαγε το 2010. Μ’ αυτό το κόμμα, πολλά μπορεί να κάνει κάποιος, αλλά το μόνο που δεν μπορεί είναι να το φανταστεί αρωγό σε μια πολιτική ακύρωσης των μνημονίων και των επιπτώσεών τους στην ελληνική κοινωνία και οικονομία. Ταυτόχρονα, και για τους ίδιους λόγους, δεν μπορεί κανείς να υποθέσει, ότι θα ανακάμψει αποκτώντας τον ποθητό για τους ηγέτες του χαρακτήρα τού αυτοτελούς τρίτου, «κεντροαριστερού» πόλου, από τη στιγμή που το χαρακτηρίζει η στρατηγική πρόσδεσή του στη Ν∆ και τη νεοφιλελεύθερη επιλογή.

Οι αντιφάσεις της ∆ΗΜΑΡ

Όσες πολιτικές δυνάμεις, όπως η ∆ΗΜΑΡ κυρίως αλλά και άλλες μικρότερες και στη δεξιά πλευρά τοποθετούμενες, θέλησαν να συμπράξουν, με οποιαδήποτε δικαιολογία, στη στήριξη των μνημονιακών κυβερνήσεων, καταποντίστηκαν εκλογικά, βρίσκονται σε κρίση και ο μέλλον τους δεν είναι απλώς άδηλο, είναι αβέβαιο. Η ∆ΗΜΑΡ ειδικότερα, που επιχείρησε πριν από ένα χρόνο μια έξοδο από τη συγκυβέρνηση, δεν μπόρεσε να αποτυπώσει αυτή τη «στροφή» σε μια σταθερή πολιτική γραμμή αποδέσμευσης από το πρόσφατο παρελθόν της και γι’ αυτό δεν κατέγραψε βιώσιμα εκλογικά ποσοστά στις πρόσφατες ευρωεκλογές. Η εσωτερική κρίση της, που εντάθηκε μετά το αποτέλεσμα αυτό, δεν την έχει

Το αίτημα της αυτοδυναμίας του ΣΥΡΙΖΑ προκύπτει όχι ως αποτέλεσμα πολιτικής ή, ακόμα χειρότερα, ιδεολογικής αλαζονείας, αλλά σαν αδήριτη ανάγκη. Είναι ένας στόχος θεμιτός και ηθικά νομιμοποιημένος στις παρούσες συνθήκες.

Του ∆ημήτρη Πετσετίδη

Η ΕΠΟΧΗ 20 Ιουλίου 2014

φέρει μόνο σε δύσκολη θέση από την άποψη της εκλογικής επιρροής, αλλά και από τη άποψη της δυνατότητας να ξεπεράσει αυτή την εσωτερική κρίση. Οι εσωτερικές αντιφάσεις της αποτυπώνονται πια σε κάθε τοποθέτησή της και ο πρόσφατος διχασμός της πολιτικής της στάσης –επιστολή προς ΠΑΣΟΚ και επίδειξη ενδιαφέροντος για την «κεντροαριστερά», αλλά και επιστολή προς ΣΥΡΙΖΑ για μελλοντική συνεργασία– είναι πολύ πιθανό να την οδηγήσει σε αδυναμία– αντικειμενική– σύνθεσης των αντιθέτων. Πράγμα που δεν θα είναι έκπληξη αν της κοστίσει πολύ ακριβά στις ερχόμενες εκλογές. Με αυτά τα δεδομένα, είναι δύσκολο να υπολογίζει κανείς τη ∆ΗΜΑΡ ως ισχυρό και σταθερό σύμμαχο σε μια πορεία σύγκρουσης με τις μνημονιακές πολιτικές και εφαρμογής ενός σχεδίου οικονομικής ανασυγκρότησης και κοινωνικής αναγέννησης, που θα συναντήσει τεράστιες αντιστάσεις.

Η άλλη αριστερά

Για το ΚΚΕ και την Ανταρσύα, που δεν πρέπει να ταυτίζουμε τη στάση τους, θα χρειαστούν επιμονή, μεγάλη προσπάθεια και σωστοί χειρισμοί, για να μπορέσει να βγει το ελάχιστο θετικό αποτέλεσμα από ένα πολιτικό περιβάλλον που αντιμετωπίζει σαν τον χειρότερο κίνδυνο τη συνεργασία των δυνάμεων της αριστεράς. Το πρόβλημα από την άποψη που εξετάζουμε εδώ τα πράγματα, είναι ότι αυτή ακριβώς η συμπεριφορά είναι που περιορίζει και την απήχησή τους στα λαϊκά στρώματα και, συνεπώς, τη δυνατότητά τους να επηρεάσουν τις πολιτικές εξελίξεις προς την κατεύθυνση που και αυτά τα κόμματα θεωρητικά επιδιώκουν. Υπάρχουν και οι αντιμνημονιακά τοποθετημένες δυνάμεις, που έχουν αποσπαστεί πρώιμα ή όψιμα από τον κορμό της Ν∆. Με ισχυρότερη παρουσία στο χώρο αυτό των ΑΝΕΛ, που έδειξαν αξιοσημείωτη αντοχή στις βουλευτικές εκλογές. ∆έχτηκαν όμως, σκληρή επίθεση από τη Ν∆, η οποία δοκιμάζει τις αντοχές τους. Περισσότερο ουσιαστικό, είναι το εσωτερικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν. Λόγω προέλευσης και ιδεολογικοπολιτικής συγκρότησης, μπορούν να επιχειρούν συμπλεύσεις με την Αριστερά σε συγκεκριμένα ζητήματα, ωστόσο το ερώτημα της δυνατότητας μιας πολιτικής συζήτησης μαζί τους φαίνεται ότι τους προκαλεί κρίσιμες εσωτερικές αναταράξεις.

Το αίτημα της αυτοδυναμίας

Αν έτσι έχουν τα πράγματα (κι εδώ θα ήταν χρήσιμος ένας γόνιμος αντίλογος, για να προσεγγίσουμε με τη μεγαλύτερη

δυνατή αναλυτική ακρίβεια τη συγκεκριμένη πραγματικότητα), τότε το αίτημα της αυτοδυναμίας του ΣΥΡΙΖΑ προκύπτει όχι ως αποτέλεσμα πολιτικής ή, ακόμα χειρότερα, ιδεολογικής αλαζονείας, αλλά σαν αδήριτη ανάγκη. Τουλάχιστον για όσους αναγνωρίζουν την αναγκαιότητα της ανατροπής των μνημονίων και της εφαρμογής ενός σχεδίου οικονομικής ανασυγκρότησης και κοινωνικής αναγέννησης. Είναι ένας στόχος θεμιτός και ηθικά νομιμοποιημένος στις παρούσες συνθήκες. Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, αδιαφορία για το τι συμβαίνει στη γειτονιά. Ούτε για τις εξελίξεις στην Αριστερά, ούτε για την επιχείρηση ανασυγκρότησης του κεντρώου χώρου. Στο χώρο αυτό, η κατάρρευση του ΠΑΣΟΚ και το καθεστωτικό ενδιαφέρον για τη συγκράτησή της, η, επίσης καθεστωτική, έγνοια να ανακοπεί η ανοδική πορεία του ΣΥΡΙΖΑ (για παράδειγμα, με την προώθηση του Ποταμιού), καθώς και η αμφιθυμία της ∆ΗΜΑΡ, που αυτοαποκαλείται «δημοκρατική αριστερά», αλλά δείχνει ενδιαφέρον για την τύχη του Κέντρου (και για την τύχη της στο Κέντρο), καλλιεργούν μια αντιφατική πολυχρωμία, πρόξενο σύγχυσης και κατακερματισμού, όχι πάντα ηθελημένου από τους σκηνοθέτες του έργου. Ο ρόλος του ΣΥΡΙΖΑ στην αποσαφήνιση του σκηνικού και ιδιαίτερα αυτών των τμημάτων του μπορεί να είναι αποφασιστικός. Κι αυτό θα κριθεί από την ικανότητά του να προχωρήσει στις ευρύτερες δυνατές, αλλά και πειστικές και ηθικοπολιτικά δικαιολογημένες στα μάτια των λαϊκών στρωμάτων συνεργασίες για την επίτευξη του εκλογικού στόχου του. Συνεργασίες με βάση το πρόγραμμά του και με δυνάμεις που έγκαιρα, σταθερά και ειλικρινά έχουν απορρίψει τον εγκλωβισμό σε κεντροαριστερά σενάρια διαιώνισης της μνημονιακής πολιτικής. Αλλά θα κριθεί και από την ικανότητά του να υποχρεώσει όσους επιλέγουν να διεκδικήσουν την ψήφο του λαού σε αντιπαράθεση με την Αριστερά, είτε να δικαιολογήσουν, αν μπορούν, την απόστασή τους από το σχέδιό του, είτε να εξετάσουν σοβαρά τη στήριξη του δικού του κυβερνητικού προγράμματος μετεκλογικά, ακόμη και στην περίπτωση που πετύχει το στόχο της αυτοδυναμίας. Γιατί η αυτοδυναμία μπορεί να είναι θεμιτός και ηθικοπολιτικά νομιμοποιημένος στόχος, δεν είναι, όμως, ούτε αυτοσκοπός ούτε επαρκής όρος για τη νικηφόρα έκβαση της πολιτικής σύγκρουσης. Όσο μεγαλύτερη η συσπείρωση δυνάμεων στον πόλο της Αριστεράς, τόσο πιο εφικτή η εφαρμογή του ριζοσπαστικού προγράμματός της. Χ. Γεωργούλας

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Κόμμα «σωτήρας» ή «επιταχυντής εξελίξεων στο κοινωνικό πεδίο»; Ο

ρόλος που αποδέχονται τα μέλη ενός κόμματος για τον πολιτικό οργανισμό που συγκροτούν αποτελεί καταλύτη -ίσως και την βάση- επιλογών που πρόκειται να γίνουν, που μπορούν να φτάσουν ακόμη και στην μετάλλαξη του, μέσα από την αναγκαία αναπροσαρμογή των στόχων του που πιθανόν να προκληθούν από την παραπάνω αποδοχή-επιλογή ρόλου. Έτσι λοιπόν η αποδοχή του ρόλου κόμματος-«σωτήρα» της κοινωνίας και ιδιαίτερα όταν αυτή εκδηλώνεται μέσα από συνθήματα του τύπου «ο κόσμος πεινάει» και περιμένει να τον σώσουμε ή «προέχει η σωτηρία της χώρας» είναι αυτά που γίνονται αφοπλιστικά και μας καλούν να παίξουμε έναν ρόλο που υπερβαίνει τον καθένα και την καθεμιά αλλά και το οποιοδήποτε πολιτικό υποκείμενο και μας οδηγούν σε πολιτικά αδιέξοδα. Και αυτό διότι η ανυπέρβλητη κατάσταση «έκτακτης ανάγκης», μέσα από το δυσανάλογο που προκύπτει από την αποδοχή του παραπάνω ρόλου και των άμεσων επιλογών που πρέπει να γίνουν ώστε να μπορέσουμε να αντεπεξέλθουμε, μας οδηγεί αναπόδραστα σε καίριους «συμβιβασμούς» οι οποίοι μοιάζουν να έρχονται νομοτελειακά. Σε μια τέτοια λοιπόν κατάσταση νομιμοποιούνται από «συμμαχίες με τον διάβολο», όπως αποδοχή νέων ρόλων σε πολιτικές δυνάμεις και εξουσιαστικά παράκεντρα που μας οδήγησαν σε αυτή την κατάσταση απλά και μόνο λόγω της εναλλαγής προσώπων στην διοίκηση τους έως και με ένα μέρος του κεφαλαίου που αυτή τη στιγμή φέρεται να πλήττεται από την καπιταλιστική κρίση μέσα από την αναδιανομή ρόλων εντός της αστικής τάξης.

∆εν πεινάει όλος ο κόσμος

κές σχέσεις και έχει απορρυθμιστεί πλήρως η αγορά εργασίας. Στην χώρα όμως δεν επιτίθεται κάποιος εξωτερικός εχθρός αυτή τη στιγμή για να την σώσουμε όλοι μαζί συνασπιζόμενοι κάτω από μια ευρεία πατριωτική συμμαχία αλλά συντελείται μέσω και με αφορμή την καπιταλιστική κρίση, η μεγαλύτερη αναδιανομή πλούτου από τα λαϊκά στρώματα προς την αστική τάξη, μέρος της οποίας εξασφαλίζει με απίστευτους όρους την ιδιοκτησία και εκμετάλλευση φυσικών πόρων και δημοσίου πλούτου.

“

Επίθεση ταξικής φύσης

Στην χώρα όμως δεν επιτίθεται κάποιος εξωτερικός εχθρός αυτή τη στιγμή για να την σώσουμε όλοι μαζί συνασπιζόμενοι κάτω από μια ευρεία πατριωτική συμμαχία αλλά συντελείται μέσω και με αφορμή την καπιταλιστική κρίση, η μεγαλύτερη αναδιανομή πλούτου από τα λαϊκά στρώματα προς την αστική τάξη, μέρος της οποίας εξασφαλίζει με απίστευτους όρους την ιδιοκτησία και εκμετάλλευση φυσικών πόρων και δημοσίου πλούτου.

τητα να υπάρξει μια άλλη διαλεκτική σχέση με την κοινωνία. Στην οποία πρέπει να ειπωθεί πως δεν πεινάει ΟΛΟΣ ο κόσμος αλλά περιθωριοποιούνται τμήματα της εργατικής τάξης, προλεταριοποιείται μεγάλο μέρος της μεσαίας τάξης (που το σύστημα της οικονομικής και πολιτικής ελίτ τους κάνει με τον πιο κυνικό τρόπο να αντιληφθούν πως για δε-

Σε πανικό το ΠΑΣΟΚ

Από την άλλη η αποδοχή του ρόλου του κόμματος «επιταχυντή εξελίξεων στο κοινωνικό πεδίο» δίνει την δυνατό-

Η ΕΠΟΧΗ 20 Ιουλίου 2014

πολιτική του ΠΑΣΟΚ το τελευταίο διάστημα αποπνέει ένα πρωτόγνωρο φόβο ιδίως, όταν την πρωτοβουλία των κινήσεων έχει ο ΣΥΡΙΖΑ. Πριν λίγο καιρό, ήταν το νομοσχέδιο ξεπουλήματος της ∆ΕΗ, τώρα είναι το νομοσχέδιο για τους αιγιαλούς κ.ο.κ. Τέτοιος πανικός διακατέχει τους επιτελείς της Χ. Τρικούπη, που στοχοποιούν με κάθε ευκαιρία τον ΣΥΡΙΖΑ, ενώ έφτασαν σε σημείο να προσπαθήσουν να τον συνετίσουν πολιτικά θέτοντας όρους στη ∆ΗΜΑΡ για τη συζήτηση που έχει ανοίξει μαζί του. Τελευταίο δείγμα του πανικού που διακατέχει την ηγεσία του, είναι οι επιθέσεις προς τον ΣΥΡΙΖΑ, για ∆ονκιχωτισμούς ή φωτογραφίζοντας την πολιτική τους «ότι δεν υπάρχουν πολιτικά χωρίς μνημόνια, κρίση και τρόικα». Αυτός ο κίνδυνος που νιώθει η ηγεσία του ενισχύθηκε λόγω της επιτυχίας που σημείωσαν οι πρωτοβουλίες του ΣΥΡΙΖΑ, σχετικά με την ανάγκη συγκρότησης ευρύτερων μετώπων ενάντια στις κυβερνητικές πολιτικές, προκαλώντας ρωγμές στη συνοχή της κυβέρνησης. Για να ξεγελάσει μάλιστα τις εντυπώσεις σε ανακοίνωσή του, μίλησε για το ότι η απόσυρσή του νομοσχεδίου για τους Αιγιαλούς οφειλόταν στην παρέμβαση του ΠΑΣΟΚ: «είναι σε όλους γνωστό ότι από τον Μάιο το Προσχέδιο Νόμου για τη χρήση αιγιαλών και παραλιών, το οποίο είχε δοθεί για διαβούλευση, απεσύρθη μετά την έντονη αντίδραση της ΚΟ του ΠΑΣΟΚ» αναφέρεται σε ανακοίνωση του. Αυτό το τελευταίο

καετίες έπαιξαν τον ρόλο του «χρήσιμου ηλιθίου» για την διατήρηση των προνομίων και την κερδοφορία των προηγούμενων) και δημιουργείται ο στρατός ανέργων που χρησιμεύει για να υλοποιηθεί η αναγκαία εσωτερική υποτίμηση της εργασίας έτσι ώστε να διατηρηθεί η κερδοφορία του ντόπιου κεφαλαίου σε μια χώρα που έχουν διαλυθεί οι εργασια-

απόσπασμα εντάσσεται στην ανάγκη της ηγεσίας του μικρού εταίρου της συγκυβέρνησης να αποκτήσει πολύ πιο σαφή, πολιτική κατεύθυνση που να διαφοροποιείται λεκτικά τουλάχιστον από την πολιτική της Ν∆. Σε εκδήλωση που διοργάνωσε με αφορμή την Υγεία, ο Ε. Βενιζέλος στην ίδια κατεύθυνση ανέφερε: «λέμε όχι σε νέο μνημόνιο, …όχι σε μέτρα λιτότητας που πληγώνουν τον πολίτη και την οικονομία». Στην ίδια λογική, υπήρξε και συνάντηση, αντιπροσωπείας της Χ. Τρικούπη αποτελούμενη από τους Χ. Πρωτόπαπα, Π. Ρήγα και Γ. Κουτρουμάνη με το στενό συνεργάτη του Α. Σαμαρά και βουλευτή επικρατείας, ∆. Σταμάτη, όπου τέθηκε σειρά ζητημάτων από την πλευρά του ΠΑΣΟΚ σχετικά με την ανάγκη αλλαγών σε ό,τι αφορά τα μέτρα που ήδη έχουν ληφθεί. Την ίδια στιγμή, όμως, που υποστηρίζει όλα αυτά, το ΠΑΣΟΚ μοιάζει στενά προσκολλημένο στην πολιτική της Ν∆, κάτι άλλωστε που πολλαπλασιάζει τα αγκάθια στην εξομάλυνση των σχέσεων του με τη ∆ΗΜΑΡ.

Ξεχωριστό στίγμα;

Η προσπάθεια εύρεσης ξεχωριστού και ξεκάθαρου πολιτικού στίγματος - πιθανόν και για προεκλογικούς λόγους- μειώνει την ένταση της εσωκομματικής αντιπαράθεσης στο εσωτερικό του. Αυτό ήταν και το μήνυμα της Κεντρικής Επιτροπής του προηγούμενου Σαββάτου στην οποία αποφασίστηκε κατά πλειοψηφία να διεξαχθεί συνέδριο της ∆ημοκρατικής Παράταξης και όχι της Ελιάς τον Οκτώβριο. Η «Ελιά» άλλωστε δέχτηκε τα πυρά πολλών από τους ομιλητές στη διαδικασία. Η τελική απόφαση που λήφθηκε μάλιστα κατά πλειοψηφία, αποτέλεσε ένα είδος συμβιβασμού όλων των πλευρών που έως τώρα ασκούσαν αυστηρή κριτική προς την ηγεσία του Ε. Βενιζέλου. Επιπλέον η διαδικασία αυτή δημιούργησε νέες εσωτερικές συμμαχίες. Έτσι, ο Βενιζέλος είδε τον Κ. Σκανδαλίδη και τον

Με την υιοθέτηση λοιπόν του κόμματος ως «επιταχυντή των εξελίξεων στο κοινωνικό πεδίο» κάνουμε ξεκάθαρο πως η επίθεση που δεχόμαστε είναι ταξική φύσης, το πρόβλημα επιβίωσης και αξιοπρέπειας προκύπτει από το κοινωνικό-οικονομικό μοντέλο του καπιταλισμού το οποίο καθοδηγείται μονάχα από τον στόχο των μεγαλύτερων κερδών, δημιουργούμε συνεπώς συμμαχίες στο πεδίο της κοινωνίας και αναδεικνύουμε πως η μόνη λύση για δίκαιη κοινωνία είναι να ξεκινήσουμε να χτίζουμε μια αυτοδιαχειριζόμενη, συνεργατική σοσιαλιστική κοινωνία όπου τα μέσα παραγωγής θα ανήκουν σε αυτούς που παράγουν τον πλούτο. Βάζοντας τον λαό απέναντι στις ευθύνες του, βγάζοντας τον από τον παθητικό ρόλο της ανάθεσης κόντρα στην απονευρωτική κοινωνικά και ταξικά ιδέα της σωτηρίας του από κάποιον-κάποιο κόμμα- μιας μεσσιανικής λογικής που δεν προσιδιάζει στα μέσα πάλης, στο ήθος, και στις αξίες της αριστεράς, και που δεν έχει καμία θέση στην κοινωνία ‘’των ίσων και των όλων ‘’ που οραματιζόμαστε. Βαγγέλης ∆ιαμαντόπουλος (βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ)

Ν. Ανδρουλάκη να συμφωνούν πλήρως με τις δικές του διατυπώσεις. Αν και τέθηκε θέμα ηγεσίας όπως και πολιτικής, από την πλευρά των 75 (Μ. Καρχιμάκης) και της Τ. Αντωνίου γρήγορα οι τόνοι έπεσαν διότι, εκτός των άλλων ανοιχτών θεμάτων, δεν υπάρχει κανείς που αναλαμβάνει την πρωτοβουλία της διεκδίκησης της ηγεσίας ανταγωνιστικά προς το πρόσωπο του Ε. Βενιζέλου. Ο Θ. Μωραΐτης στην ομιλία του αναφέρθηκε στην ανάγκη ύπαρξης του ιδεολογικού δείγματος του ΠΑΣΟΚ, ενώ μίλησε ανοιχτά για ήττα στις ευρωεκλογές. Η πλειονότητα των ομιλητών εξέφραζε την αγωνία για το μέλλον του ΠΑΣΟΚ. Η συμφωνία που επιτεύχθηκε, επιβεβαίωσε με τον πιο εμφατικό τρόπο την έλλειψη συνοχής του. Ο Ε. Βενιζέλος επιχειρώντας να ομογενοποιήσει την πρότασή του μίλησε για την ανάγκη ύπαρξης ενός ισχυρού τρίτου πόλου ανάμεσα στον ΣΥΡΙΖΑ και στην Ν∆, χωρίς όμως να δώσει το ακριβές πολιτικό στίγμα αυτού και, βέβαια, χωρίς να ξεκαθαρίζει το τι θα συμβεί με το μέλλον του ΠΑΣΟΚ. Στάθης Κουτρουβίδης

Η ΕΠΟΧΗ 20 Ιουλίου 2014

“

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Αν ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει την απόλυτη πλειοψηφία δεν θα επιστρέψει από μόνος του την εντολή για να προκαλέσει νέες εκλογές. Άρα, αυτοδυναμία είναι στόχος, αλλά χρειάζεται και να δουλεύουμε προκειμένου να πετύχουμε την ευρύτερη δυνατή στήριξη ή έστω ανοχής.

Είμαστε απέναντι στην κεντροαριστερή ανασυγκρότηση ΝΙΚΟΣ ΒΟΥΤΣΗΣ

Ο γραμματέας της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ, Νίκος Βούτσης, κάνει απολογισμό των πρωτοβουλιών του κόμματος για τη «μικρή ∆ΕΗ» και τον αιγιαλό, μιλά για την αυτοδυναμία και τις πολιτικές συμμαχίες και εξηγεί ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι απέναντι σε σχέδια ανασυγκρότησης της κεντροαριστεράς. Τη συνέντευξη πήρε ο Αδάμος Ζαχαριάδης

Ποια είναι τα συμπεράσματα που έβγαλε ο ΣΥΡΙΖΑ από τις πρωτοβουλίες για τη «μικρή ∆ΕΗ» και τον αιγιαλό; Τόσο στο επίπεδο της σύγκρουσης με την κυβέρνηση όσο και στις διεργασίες που εξελίχθηκαν στα άλλα κόμματα. Καταρχάς, υπάρχει το ερώτημα γιατί τώρα και όχι όλο το προηγούμενο διάστημα. Θα έλεγα ότι μετά από εκλογές, όπου ο καθένας είναι πλέον στο πραγματικό του μέγεθος, είναι ευκολότερο να παρθούν τέτοιου είδους πρωτοβουλίες. Επιπλέον, επειδή η κυβέρνηση ζει την παρακμή της, κλείνει τον κύκλο της, βιάζεται να φέρει νομοσχέδια τα οποία δεν έχουν την παραμικρή συναίνεση. Αυτό δημιουργεί ευνοϊκότερες συνθήκες προκειμένου να διαμορφώσουμε αυτή τη συμπαράταξη δυνάμεων. Νομίζω ότι καταφέραμε να θέσουμε μια πολιτική ατζέντα, η οποία δυσχεραίνει την κυβέρνηση καθώς οξύνει τις εσωτερικές της αντιφάσεις. Τέλος, αποδομήθηκε πλήρως η αφήγηση Σαμαρά ότι οι 180 βουλευτές είναι, με τον έναν ή άλλο τρόπο, στο τσεπάκι του. ∆ιαμορφώθηκε δηλαδή, μια νευρικότητα και πιθανόν ένα νέο σχέδιο. Άρα, οι πρωτοβουλίες αυτές δημιούργησαν πολιτικές εξελίξεις; Είναι βέβαιο. Η ελεγχόμενη, μέχρι στιγμής, σύγκρουση Βενιζέλου – Σαμαρά πιθανόν να εξελιχθεί. Άρα, οι πρωτοβουλίες αυτές δημιούργησαν πολιτικές εξελίξεις και, επιπλέον, καταφέρνουν να αποτρέψουν και πράγματα. Η ΕΥ∆ΑΠ και η ΕΥ∆ΑΘ είναι σημαντική νίκη, αν σταματήσει το νομοσχέδιο για τον αιγιαλό, αν δεν χωριστεί η περιουσία μικρής και μεγάλης ∆ΕΗ θα είναι επίσης σημαντικό. Η ανάδειξη των φυλακών νέου τύπου σε βασικό ζήτημα δημοκρατίας διαμόρφωσε μια κοινή γνώμη που ήταν υπέρ των απόψεών μας. Γίνονται, δηλαδή, βήματα και δεν είναι σωστό η απογοήτευσή μας από την απουσία κλασσικού τύπου κινηματικών διαδικασιών να καλύπτει πραγματικές διεργασίες που διαμορφώνουν νέους συσχετισμούς τόσο σε κοινωνικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο. Υπάρχουν και ενδείξεις ρήξης στρωμάτων που παραδοσιακά είχαν καλές σχέσεις με τα κόμματα της κυβέρνησης.

Αυτό έρχεται ως συνέχεια του διαζυγίου που είχαν πάρει με τη Ν∆ παραδοσιακοί κλάδοι, όπως οι φαρμακοποιοί και οι λαϊκές αγορές. Ολόκληρες, δηλαδή, κατηγορίες οι οποίες είχαν στενές σχέσεις με τη ∆εξιά. Αυτό, όμως, δεν είναι μονοδιάστατο. Υπάρχει δυστυχώς και μια αντίστροφη κίνηση. Με επίκεντρο μεγάλα συμφέροντα, τα οποία κερδίζουν μέσα στην κρίση, διαμορφώνοντας νέες σχέσεις και νέες συναινέσεις σε τμήματα του λαού. Οι πρωτοβουλίες αυτές είχαν αντίκτυπο και στα υπόλοιπα κόμματα της αντιπολίτευσης. Πως το βλέπει αυτό ο ΣΥΡΙΖΑ; Είναι σαφές ότι η μεγάλη νίκη της 25ης Μαΐου δημιούργησε πολύ σημαντικές διεργασίες στο σύνολο των πολιτικών κομμάτων. Οι διεργασίες αυτές είχαν ένα κοινό παρανομαστή. Τη νέα θέση του ΣΥΡΙΖΑ, ως μια ενδεχόμενη και πολύ πιθανή μέλλουσα κυβερνητική λύση. Αυτή η εξέλιξη γονιμοποιείται με αυτές τις πρωτοβουλίες και πάνω στο έδαφος των συνεπειών της μνημονιακής πολιτικής. Είναι μια νέα ματιά πάνω στην τομή μνημόνιο – αντιμνημόνιο, την οποία αμφισβητούν οι αντίπαλοί μας, αλλά θα καθορίσει τις εξελίξεις το επόμενο διάστημα.

Αυτοδυναμία και συμμαχίες

Έχει ενισχυθεί η θέση του ΣΥΡΙΖΑ για αυτοδυναμία μετά τις ευρωεκλογές; Ο όρος αυτοδυναμία είναι φορτισμένος μεταπολιτευτικά. Σε συνθήκες των μεταπολιτευτικών εκλογικών συστημάτων, έπαιρνε κάθε φορά διαφορετικούς χρωματισμούς. Με τον ισχύοντα καλπονοθευτικό νόμο με 35-36% μπορείς να έχεις 151 βουλευτές. Θα ήμασταν ανόητοι και ιστορικά ασυνεπείς αν δεν είχαμε στόχο την αυτοδυναμία, έτσι ώστε να μπορούμε στη βάση ενός σαφούς προγράμματος να διαμορφώσουμε ευρύτερες κοινωνικές και πολιτικές συναινέσεις που θα στηρίξουν τη δύσκολη περίοδο της κυβέρνησης της Αριστεράς. Είχαμε, επίσης, πει ότι θέλουμε την πλειοψηφία στη βουλή και στο λαό. Αυτό σημαίνει ένα ποσοστό μεγάλο που μπορεί να το βάλεις ως στόχο, αλλά δεν είναι εύκολο να τον προσεγγίσεις. Με αυτή την έννοια και με την παραδοχή ότι δεν

έχουμε εκλογικό ταβάνι, η συζήτηση για τις συμμαχίες ή τις συνεργασίες γονιμοποιείται πάνω σε ένα κοινό έδαφος. Σε αυτό στο οποίο είμαστε απόλυτοι είναι πως αν ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει την απόλυτη πλειοψηφία δεν θα επιστρέψει από μόνος του την εντολή για να προκαλέσει νέες εκλογές. Αυτό θα κριθεί από την προγραμματική σου επάρκεια; Είναι κρίσιμο το ζήτημα της προγραμματικής επάρκειας, όπως και το ζήτημα της φερεγγυότητας. Πρέπει να πείσουμε για παράδειγμα τον χαμηλοσυνταξιούχο ότι άμεσα θα δώσουμε έστω την 13η σύνταξη προκειμένου να μπορέσει να κινηθεί με αξιοπρέπεια. Σε επίπεδο προγράμματος, λοιπόν, οφείλουμε να γίνουμε πιο φερέγγυοι. Υπάρχουν όμως και άλλα δύο επίπεδα πάνω στα οποία ο

κόσμος μας δοκιμάζει. Το ζήτημα της κοινωνικής δικαιοσύνης είναι το πρώτο. Ο κόσμος να ανατάξει την αξιοπρέπειά του, όχι μόνο σε δημοσιονομικό επίπεδο, αλλά και από την άποψη των εξεταστικών επιτροπών, της αίσθησης ότι δεν θα μείνουν ατιμώρητοι κ.ο.κ. Το δεύτερο είναι ο τρόπος που κινείσαι στο ζήτημα της διαπλοκής και της σύγκρουσης με τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα. Επιπλέον, και για αυτό είναι πολύ σημαντική η τελευταία απόφαση της ΚΕ, κρίσιμο είναι το ζήτημα της οργάνωσης του κόμματος. Χρειάζεται να οικοδομηθεί ένα κόμμα συλλογικό, δημοκρατικό, μαζικό και κινηματικό. Οι επισημάνσεις και οι αποφάσεις που έγιναν στην τελευταία ΚΕ είναι ουσιαστικές και πρέπει να είναι ευαγγέλιο από εδώ και πέρα. •

Το ζήτημα του χρέους και η ανασυγκρότηση της κεντροαριστεράς

Αυτό έχει σχέση και με την άρνηση του ΣΥΡΙΖΑ να πάει στην εθνική ομάδα για τη διαπραγμάτευση του χρέους; Σε αυτό ακριβώς το σημείο καθορίζεται και η γραμμή πάνω στο κρίσιμο ζήτημα του χρέους. Αν δεχτεί κανείς ότι έχει ξεθωριάσει η τομή μνημόνιο – αντιμνημόνιο, πολύ εύκολα μπορεί να καταλήξει σε μια λογική εθνικής διαπραγματευτικής ομάδας για το χρέος, στην οποία μας καλεί η κυβέρνηση. Το ότι εμείς δεν συναινούμε σε αυτή τη στρατηγική, σημαίνει ότι δεν αναγνωρίζουμε πως έχει τελειώσει το μνημόνιο και πως είμαστε σε νέα φάση. Το μνημόνιο έχει συνέπειες και δεσμεύσεις για πολλά ακόμα χρόνια και δεν μπορούμε όλοι μαζί να σχεδιάσουμε την ανασυγκρότηση. Αυτή θα γίνει στη βάση μιας στρατηγικής η οποία θα έχει ως πρώτο στοιχείο τη διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του χρέους. Αναπτύσσεται μια αντίληψη ότι μπορεί να υπάρξει μια ελάφρυνση των υποχρεώσεων με βάση τη στρατηγική 50-50-50. Το βασικό χαρακτηριστικό αυτής της αντίληψης είναι ότι για όλο τον 21ο αιώνα, με ένα πολύ μικρό επιτόκιο, το μη βιώσιμο σήμερα χρέος θα μπορέσει να εξυπηρετηθεί. Αυτό παρουσιάζεται ως μια μεταβατική πολιτική μέχρι να διαμορφωθεί μια άλλη πολιτική κοινωνικής αναδιανομής και παραγωγικής ανασυγκρότησης. Αυτό όμως είναι λάθος γιατί η δέσμευση της χώρας στο διηνεκές σημαίνει μια διαχρονική δέσμευση σε περιοριστικές πολιτικές, σε ασφυκτικό έλεγχο των δημοσιονομικών και σε υποβάθμιση της θέσης της χώρας στο διεθνή καταμερισμό δυνάμεων. Η στρατηγική αυτή ενσωματώνεται σε μια μεταμνημονιακή αντίληψη ανασυγκρότησης του αστισμού, της κεντροαριστεράς και της σοσιαλδημοκρατίας στην Ελλάδα προκειμένου να διαπραγματευτούν τα όρια αυτής της ελάφρυνσης με τους δανειστές. Στήνεται, λοιπόν, η επανεκκίνηση μιας αναβίωσης της σοσιαλδημοκρατίας προκειμένου να παίξει, μετά την κρίση, τον ρόλο που είχε παίξει και παραδοσιακά. Εμείς δεν είμαστε σε αυτό το παιχνίδι. ∆εν πιστεύουμε σε τέτοιες λύσεις. Και με αυτή την έννοια και η απάντησή μας στη ∆ΗΜΑΡ, μέσω της επιστολής Τσίπρα σε Κουβέλη, είναι τόσο σαφής ως προς το διακύβευμα της διεξόδου από την κρίση στη βάση ενός προοδευτικού προτάγματος.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Περιμένοντας την καλοσύνη των ξένων

Η ΕΠΟΧΗ 20 Ιουλίου 2014

Συνέντευξη με τον πανεπιστημιακό-οικονομολόγο Φραγκίσκο Κουτεντάκη* Τη συνέντευξη πήρε ο Παύλος Κλαυδιανός

Ξεκινώ με το, εκ πρώτης όψεως, παράδοξο: η κυβέρνηση να προσφεύγει πάλι στην οικονομία, για να δώσει έναν τόνο αισιοδοξίας. Υπάρχει πραγματικό έδαφος; Σε τι μπορεί να υπολογίζει; Η αλήθεια είναι πως δεν προσφεύγει ακριβώς η κυβέρνηση στην οικονομία, αλλά η οικονομία επανέρχεται συνεχώς από μόνη της στο προσκήνιο και η κυβέρνηση προσπαθεί να τη διαχειριστεί επικοινωνιακά. Η σύντομη επίσκεψη της τρόικας την περασμένη εβδομάδα και κυρίως η αναμονή τής επόμενης επίσκεψης και αξιολόγησης τον Σεπτέμβριο έχουν επαναφέρει τα ανοιχτά ζητήματα της οικονομίας στην επικαιρότητα. Η κυβέρνηση δεν έχει άλλη επιλογή από το να συνεχίσει να «πουλάει» success story στο εσωτερικό και να επιδιώκει μια χαλάρωση των πιέσεων από την τρόικα, προκειμένου να προχωρήσει σε κάποιες ελαφρύνσεις που θα τη βοηθήσουν πολιτικά. Παρεμφερές είναι το σλόγκαν, που μεταφέρουν ως άποψη της κυβέρνησης και τα κανάλια, ότι «η τρόικα δεν μας μετράει σωστά». Και προσθέτουν: «Όταν αποδειχθεί ότι έχουμε δίκιο, τι θα κάνει; Θα δεχθεί τις θέσεις μας και τα αιτήματά μας». Πόσο ισχύει αυτό; Η κυβέρνηση πανηγυρίζει και επικαλείται ακόμα το πρωτογενές πλεόνασμα του 2013, που ενώ η επίτευξή του είχε αμφισβητηθεί έντονα τόσο από την τρόικα όσο και από τη Eurostat, τελικά αναγνωρίστηκε επίσημα (με τις γνωστές λογιστικές αλχημείες). Το πρόβλημα με το πλεόνασμα είναι ότι δεν αρκεί να επιτευχθεί μια φορά, αλλά πρέπει να επιτυγχάνεται κάθε χρόνο και μάλιστα αυξανόμενο: το 2016 πρέπει να φτάσει 4,5% του ΑΕΠ και να παραμείνει, περίπου, εκεί στο διηνεκές. Το κόστος επίτευξης τέτοιων πλεονασμάτων, η μακροχρόνια βιωσιμότητά τους και τα αδιέξοδα που δημιουργούν στην ελληνική οικονομία, δεν δείχνουν να απασχολούν ούτε την τρόικα ούτε την κυβέρνηση.

“

Αβάσιμη η αισιοδοξία Σταϊκούρα

«Οι δημοσιονομικοί στόχοι, για τρίτη χρονιά, επιτυγχάνονται», δήλωσε την Τετάρτη ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών κ. Σταϊκούρας. «∆ημιουργείται

Το πλεόνασμα από μόνο του δεν έχει κάποια θετική επίπτωση στην οικονομία ή την απασχόληση. Αντίθετα, η λιτότητα που εφαρμόστηκε για την επίτευξή του είχε κατά κοινή ομολογία τεράστιο κόστος σε όρους ύφεσης.

Η τρόικα έκλεισε με την κυβέρνηση ραντεβού για τον Σεπτέμβρη και το Μαξίμου αγωνιά για το αποτέλεσμα της φθινοπωρινής συνάντησης μαζί της. Τι άφησε πίσω της η σύντομη θερινή επίσκεψη των τροϊκανών και τι προεικάζει –για τον πολύ κόσμο- η πολυαναμενόμενη από την κυβέρνηση επιστροφή της στην Αθήνα;

έτσι η αναγκαία βάση για ανάκαμψη της πραγματικής οικονομίας και προώθηση της απασχόλησης, για μείωση των ασφαλιστικών εισφορών και σταδιακή μείωση των φορολογικών επιβαρύνσεων επιχειρήσεων και νοικοκυριών», πρόσθεσε. Πώς το σχολιάζεις; Η αισιοδοξία για τις ευεργετικές επιπτώσεις του πλεονάσματος είναι μάλλον αβάσιμη – για να το θέσω ευγενικά. Το πλεόνασμα από μόνο του δεν έχει κάποια θετική επίπτωση στην οικονομία ή την απασχόληση. Αντίθετα, η λιτότητα που εφαρμόστηκε για την επίτευξή του είχε κατά κοινή ομολογία τεράστιο κόστος σε όρους ύφεσης. Επιπλέον, η αλήθεια είναι πως κάθε στόχος πλεονάσματος που επιτυγχάνεται θα πηγαίνει αναγκαστικά στην αποπληρωμή του χρέους. Μόνο αν υπάρξει υπερκάλυψη των στόχων, προβλέπεται ένα ποσοστό (70%) να πηγαίνει σε άλλες κατευθύνσεις. Αν η κυβέρνηση είναι τόσο αισιόδοξη όχι μόνο ότι θα πιάσει τους στόχους για πλεόνασμα (1,5% το 2014, 3% το 2015 και 4,5% το 2016) αλλά και ότι θα τους υπερκαλύψει τόσο ώστε να μπορεί να προσφέρει ελαφρύνσεις που θα γίνουν αισθητές, μάλλον είναι εκτός πραγματικότητας. Προσωπικά, αμφιβάλλω ότι η συγκεκριμένη κυβέρνηση θα παραμένει κυβέρνηση μέχρι τότε. Επιμένει όμως: όχι νέα μέτρα, όχι δάνειο, όχι έλεγχοι τύπου τρόικας, δηλαδή όχι μνημόνιο. Φυσικά και η κυβέρνηση θέλει να απαλλαγεί από το βραχνά των συνεχών πιέσεων και αξιολογήσεων της τρόικας, άλλωστε έχει εξαγγείλει επανειλημμένα

το τέλος του μνημονίου. Το τέλος των δόσεων του προγράμματος σημαίνει και τέλος του γνωστού σχήματος των περιοδικών αξιολογήσεων και πιέσεων για νέα μέτρα, πράγμα που η κυβέρνηση επιθυμεί διακαώς να πλασάρει λίγο πολύ ως «απελευθέρωση από τα δεσμά της τρόικας». Το χρηματοδοτικό κενό δεν είναι κάποιο τρομακτικό ποσό ώστε να χρειάζεται νέο επίσημο δανεισμό για να καλυφθεί. Άλλωστε, μην ξεχνάνε ότι έχουν μείνει περίπου 11 δισ. στο ΤΧΣ για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Αν μετά τα stress-test του Οκτωβρίου οι τράπεζες δεν χρειαστούν σημαντικές κεφαλαιακές ενισχύσεις, κάποια από αυτά τα χρήματα θα είναι διαθέσιμα για να καλύψουν άλλες ανάγκες. Επιπλέον, πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι υπάρχει πλέον η δυνατότητα δανεισμού – έστω μικρού – από τις αγορές. Αν η κυβέρνηση, λοιπόν, μπορεί να αντλεί γύρω στα 5-6 δισ. ετησίως τα επόμενα δυο χρόνια, θα είναι σε θέση να καλύψει το χρηματοδοτικό κενό. Η εντύπωσή μου είναι πως, με τα σημερινά δεδομένα, δεν υπάρχει επείγουσα ανάγκη για νέο δανειακό πακέτο. Η τρόικα, την ίδια στιγμή που η κυβέρνηση έχει αιτήματα για τροποποιήσεις της οικονομικής πολιτικής, πιέζει με τη θέση «επιστρέψτε στο πρόγραμμα»! Πού θα ισορροπήσει αυτό; Η σχέση με την τρόικα ήταν από την αρχή πρωτίστως πολιτική και δευτερευόντως οικονομική. Ο ρόλος της δεν ήταν να παρέχει τεχνική υποστήριξη στην κυβέρνηση, ήταν να ελέγχει την άσκηση της οικονομικής πολιτικής, να πιέζει και να επιβάλλει την εφαρμογή

των όρων της συμφωνίας, βάσει της οποίας χορηγήθηκε το δανειακό πακέτο του 2010. Το εργαλείο των δόσεων υπήρξε ιδιαίτερα αποτελεσματικός μηχανισμός ελέγχου. Τώρα οι δόσεις τελειώνουν, αλλά οι δεσμεύσεις οικονομικής πολιτικής παραμένουν, χωρίς κάποιον μηχανισμό που να εγγυάται την τήρησή τους.

Νέα εργαλεία ελέγχου

Γι’ αυτό και η τρόικα αναζητά νέα εργαλεία πίεσης αντί των δόσεων. Για παράδειγμα, η ρύθμιση του χρέους να γίνει με παρόμοιους όρους. Ακριβώς. Αυτό που, όπως είπαμε, αποτελεί διακαή πόθο της κυβέρνησης, είναι πηγή ανησυχίας για την τρόικα. Απόλυτα αναμενόμενο, λοιπόν, από την πλευρά τους να αναζητούν νέα εργαλεία συστηματικής παρακολούθησης με δυνατότητα πιέσεων. Αν τελικά η κυβέρνηση αποφύγει ένα νέο δανειακό πακέτο – πράγμα διόλου απίθανο όπως είπαμε – τότε μια μορφή πίεσης μπορεί να αποτελέσει η συζήτηση για τη ρύθμιση του χρέους. Μια «ρύθμιση σε δόσεις», όπως η πρόταση που διαβάσαμε στην «Καθημερινή» και στην «Γοιυόλ Στριτ Τζέρναλ», είναι σίγουρα ένα πιθανό υποκατάστατο. ∆ιαρθρωτικές «μεταρρυθμίσεις» και όχι νέα μέτρα λέει η κυβέρνηση, και συμφωνεί, καταρχάς, η τρόικα. Όμως αυτά είναι πάρα πολύ σημαντικά, εν μέρει και ποσοτικά. Μπορεί να γίνει μια διαχείριση τέτοια για όλα αυτά, που να επιτρέψει στην κυβέρνηση να επανασυνδεθεί με τα κοινωνικά στρώματα που απομακρύνθηκαν; Αφού η επίσημη εκδοχή βλέπει το δημοσιονομικό πρόβλημα, προς το παρόν, «εντός τροχιάς», η προσοχή στρέφεται σε άλλα ζητήματα. Και δεν είναι λίγα. Το πρώτο είναι οι τράπεζες, που θα περάσουν το stress-test τον Οκτώβριο. Εδώ η βασική εκκρεμότητα είναι η διαχείριση των κόκκινων δανείων και πόσο θα επηρεάσουν τις επισφάλειες. Το δεύτερο είναι οι ιδιωτικοποιήσεις, τα έσοδα από τις οποίες μετατίθενται συνεχώς από χρόνο σε χρόνο. Το θέμα αποτελεί ιδεολογικό φετίχ για την τρόικα, αλλά και χρυσή ευκαιρία για κάποιους επιχειρηματίες να αγοράσουν κοψοχρονιά κρατικά φιλέτα. Το τρίτο είναι το ασφαλιστικό, που αφενός εξαιτίας της υψηλής ανεργίας και αφετέρου της αδυναμίας πληρωμής των εισφορών, βρίσκεται στα όρια της κατάρρευσης. Αυτό που θεσμοθετείται, είναι ένας μηχανισμός που θα μειώνει αυτόματα τις συντάξεις, κάθε φορά που παρουσιάζεται έλλειμμα. Το τέταρτο, και τελευταίο, είναι το εργασιακό και συγκεκριμένα οι εισηγήσεις για ομαδικές απολύσεις και συνδικαλιστικούς περιορισμούς. Εδώ η αίσθησή μου είναι πως η τρόικα λειτουργεί περισσότερο ως πλασιέ εγχώριων επιχειρηματικών συμφερόντων και λιγότερο ως εκπρόσωπος των επίσημων πιστωτών. Αυτό που κυκλοφορεί, είναι πως το αίτημα πχ για χαλάρωση των ομαδικών απολύσεων προέρχεται από μεγάλους εργοδότες και κυρίως από τις τράπεζες, που σκοπεύουν να προχωρήσουν σε μεγάλες μειώσεις προσωπικού. Η τρόικα θα φανεί ελαστική, δηλαδή «πολιτική», ή θα είναι σφιχτή; Το πώς θα χειριστεί η τρόικα τα πράγματα είναι ένα ερώτημα. Από τη μια μεριά πρέπει να κρατήσει το αδιάλλακτο

“

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 20 Ιουλίου 2014

Η τρόικα γνωρίζει τη θεμελιώδη αδυναμία του ελληνικού κράτους να φορολογήσει τα υψηλά εισοδήματα, σε ένα διάτρητο σύστημα απαλλαγών και περαιώσεων, και για αυτό απορρίπτει εξαρχής οποιαδήποτε πρόταση για διακανονισμούς και διευκολύνσεις. προφίλ και από την άλλη καταλαβαίνει ότι η βασική προϋπόθεση για να προχωρήσει το πρόγραμμα, είναι να παραμείνει η κυβέρνηση στη θέση της. Υποθέτω, λοιπόν, ότι θα δώσει κάτι στην κυβέρνηση που να μπορεί να αξιοποιήσει πολιτικά, όπως κάποια οριακή φορολογική ελάφρυνση ή περισσότερες δόσεις στις ληξιπρόθεσμες οφειλές, αλλά τίποτα ουσιαστικό που να δώσει την εντύπωση ότι χαλαρώνει το πρόγραμμα λιτότητας. Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι το θέμα των φορολογικών πληρωμών το βλέπει κάπως διαφορετικά η τρόικα. Γνωρίζει τη θεμελιώδη αδυναμία του ελληνικού κράτους να φορολογήσει τα υψηλά εισοδήματα, σε ένα διάτρητο σύστημα απαλλαγών και περαιώσεων, και για αυτό απορρίπτει εξαρχής οποιαδήποτε πρόταση για διακανονισμούς και διευκολύνσεις. Όμως αντιλαμβάνεται ότι η φορολογική ασυλία είναι χαρακτηριστικό τού εγχώριου συστήματος εξουσίας. Ο υπολογισμός είναι σχετικά απλός: η διατήρηση της κυβέρνησης και του συστήματος συμφερόντων που τη στηρίζει, κοστίζει μερικά δισ. φορολογικών εσόδων.

Το πορτογαλικό «μήνυμα»

Μετά το περιστατικό με την πορτογαλική τράπεζα τίθεται το ερώτημα κατά πόσο μια χώρα σαν την Ελλάδα μπορεί να βαδίζει μόνη μετά το μνημόνιο, να φύγει δηλαδή από το «καθεστώς ασφαλείας». Τίθεται, βέβαια, πονηρά, για να ωθήσει σε νέα συμφωνία, νέο μνημόνιο. Όμως, έχει και κάποια σημασία; Η ιστορία με την πορτογαλική τράπεζα Banco Espirito Santo είναι μια περίπτωση τραπεζικής κρίσης εμπιστοσύνης. Το κυριότερο δεν είναι βέβαια η κρίση της συγκεκριμένης τράπεζας, αλλά η μετάδοσή της στις τιμές συγκρίσιμων περιουσιακών στοιχείων. Η αναστάτωση που έχει προκληθεί, όχι μόνο στην Πορτογαλία αλλά σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή περιφέρεια, δείχνει το ρίσκο που εξακολουθεί να συνδέεται με τα περιουσιακά στοιχεία των «προβληματικών χωρών», παρά τη σχετική αποκλιμάκωσή του τα τελευταία χρόνια (μετά τις διαβεβαιώσεις της ΕΚΤ). Πάντως, είναι δύσκολο να συνδέσει κανείς τη συγκεκριμένη τραπεζική κρίση με τον «τερματισμό» του πορτογαλικού μνημονίου και μάλλον ανόητο να το χρησιμοποιεί για να επιχειρηματολογήσει υπέρ ενός νέου μνημονίου για την Ελλάδα. Άλλωστε, είτε στην Ελλάδα είτε στην Πορτογαλία, αυτό που τελειώνει δεν είναι το μνημόνιο αλλά οι δόσεις. ∆ημοσιονομικές δεσμεύσεις παρόμοιου σκεπτικού με το μνημόνιο έχουν ήδη θεσμοθετηθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Ο Φ. Κουτεντάκης διδάσκει στο Οικονομικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Κρήτης.

“

Κλειδί των αλλαγών, καθίσταται η υποχρεωτική ή εξωδικαστική διαμεσολάβηση για να φθάνουν όσο το δυνατόν λιγότερες υποθέσεις στα δικαστήρια και να υπάρξει αποσυμφόρηση.

Η αναδιάρθρωση των επιχειρήσεων στα χέρια των τραπεζών I∆ΙΩΤΙΚΟ ΛΗΞΙΠΡΟΘΕΣΜΟ ΧΡΕΟΣ

Η αλλαγή του πτωχευτικού δικαίου, βάση της κυοφορούμενης “λύσης” Του Κώστα Μελά

κυβέρνηση αφού «έσπρωξε κάτω από το χαλί» τα τελευταία τέσσερα έτη το πρόβλημα των επισφαλών δανείων και γενικότερα του ληξιπρόθεσμου ιδιωτικού χρέους, καλείται σήμερα να δώσει λύση. Πρόκειται, όμως, για ένα υπέρμετρα διογκωμένο πρόβλημα με έντονες κοινωνικές και οικονομικές προεκτάσεις. Το ύψος του, που αγγίζει περίπου το ΑΕΠ της χώρας, καθιστά τη λύση του δυσκολότερη, περισσότερο επώδυνη και πολλαπλά κοστοβόρα από το αν είχε ληφθεί η κατάλληλη μέριμνα την περίοδο του PSI ή κατά τη διάρκεια της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών. Πιθανά, θα είχαμε απελευθερώσει τη οικονομία από ένα βάρος το οποίο όλοι γνώριζαν ότι δεν μπορεί να εξυπηρετηθεί, με αποτέλεσμα και το διαθέσιμο εισόδημα θα είχε αυξηθεί, συμβάλλοντας στη μεγέθυνση του ΑΕΠ, αλλά και το ίδιο το τραπεζικό σύστημα θα είχε περισσότερους βαθμούς ελευθερίας ώστε να επιτελέσει το έργο του.

Γιατί καθυστέρησε η ριζική λύση;

Η μεσοβέζικη λύση που επιβλήθηκε, τότε, εξυπηρετούσε τους ακόλουθους λόγους: α. Τη μη αποκάλυψη της πραγματικής κατάστασης των τραπεζών, άρα να απαιτείται και μικρότερου ύψους κάλυψη κεφαλαιακών αναγκών και συνεπώς ευκολότερης, από μεριάς των παλαιών μετόχων, κάλυψης του απαιτούμενου 10,0% για να διατηρηθεί το παλαιό ιδιοκτησιακό καθεστώς. β. Την απόλυτη ταύτιση με την άποψη «περί ηθικού κινδύνου» - δηλαδή να γίνει προηγούμενο - κυρίαρχου ιδεολογήματος της παρούσας αρχιτεκτονικής του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος. Το ιδεολόγημα αυτό λειτουργεί αποτρεπτικά, στη συγκεκριμένη περίπτωση, σε οποιαδήποτε σκέψη για διοικητική «απομείωση» του ιδιωτικού χρέους ακόμη και αν όλοι είναι βέβαιοι ότι δεν πρόκειται να αποπληρωθεί στο σύνολό του (γι’ αυτό και η λέξη «κούρεμα» δεν αναφέρεται στα υπουργεία Οικονομικών ή Ανάπτυξης). γ. Η όποια λύση που θα δινόταν στο μέλλον θα είχε το χαρακτήρα «εκκαθάρισης της αγοράς» με βάση έναν οικονομικό δαρβινισμό (ούτε καν «δημιουργικής καταστροφής») όπου θα επι-

βίωναν όσοι μπορούσαν, είτε επιχειρήσεις, είτε φυσικά πρόσωπα. δ. Η λύση της «εκκαθάρισης» καθυστέρησε αφενός για λόγους νομικού πλαισίου (πτωχευτικό δίκαιο, νόμος Κατσέλη) και αφετέρου για λόγους κοινωνικής αντίδρασης και πολιτικού κόστους. Αλλά και διότι στο μεσοδιάστημα το τραπεζικό σύστημα εμφανίζεται ενδυναμωμένο και ικανό να επιβάλει τους όρους του στην κυβέρνηση και στην κοινωνία κυρίως διότι οι θέσεις του συνάδουν με τις αντίστοιχες της Τρόικας.

Τι ζητούν οι τραπεζίτες;

Καθόλου περίεργο, λοιπόν, οι ριζικές αλλαγές στο Πτωχευτικό ∆ίκαιο (Π.∆.) που ζητούν οι τραπεζίτες, όπως και η αναμόρφωση του νόμου Κατσέλη. Εκτιμούν ότι μόνο έτσι θα προχωρήσει με ταχείς ρυθμούς η αναδιάρθρωση επιχειρήσεων και η διαχείριση του χρέους των νοικοκυριών με στόχο την αποτελεσματική αντιμετώπιση των κόκκινων δανείων. Η αναμόρφωση του Π∆ αποτελεί «κλειδί« για την αντιμετώπιση των υπερχρεωμένων επιχειρήσεων. Σήμερα, όπως εξηγούν τραπεζικές πηγές, τόσο οι επιχειρήσεις που αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στα τραπεζικά χρέη όσο και επιχειρηματίες οι οποίοι διαθέτουν περιουσιακά στοιχεία, «κρύβονται« πίσω από τις διατάξεις του Π∆ και αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο. «Οι αλλαγές στο Π∆ θα επιτρέψουν στις τράπεζες να προχωρήσουν σε αναδιάρθρωση των επιχειρήσεων, χωρίς να απαιτείται ισχυρή πλειοψηφία των πιστωτών της επιχείρησης. Έτσι θα ξεχωρίσουν μόνο οι βιώσιμες από τις εταιρείες ζόμπι», αναφέρουν χαρακτηριστικά.

Η στάση της κυβέρνησης

Η κυβέρνηση δέχεται το επιχείρημα των τραπεζών για άμεση αναμόρφωση του Πτωχευτικού ∆ικαίου και στο ολοκληρωμένο σχέδιο που θα έχει έτοιμο ο υπουργός Ανάπτυξης, στα μέσα Αυγούστου, θα περιλαμβάνονται και οι εν λόγω αλλαγές. Κλειδί των αλλαγών, καθίσταται η υποχρεωτική ή εξωδικαστική διαμεσολάβηση για να φθάνουν όσο το δυνατόν λιγότερες υποθέσεις στα δικαστήρια και να υπάρξει αποσυμφόρηση. Επιπρόσθετα, καταργείται η δυνατότητα πολλαπλών ανακοπών που καθυστερούν την εφαρμογή των δικαστικών αποφάσεων.

Η πρόταση της κυβέρνησης θα αφορά κατ’ αρχάς τις επιχειρήσεις και σε δεύτερη φάση τα νοικοκυριά. Τίθεται ως στόχος η συνολική αντιμετώπιση του ιδιωτικού χρέους, δηλαδή οι οφειλές όχι μόνο προς τις τράπεζες αλλά και προς το ∆ημόσιο, τα ασφαλιστικά Ταμεία, τους προμηθευτές και τους εργαζόμενους. Στο πλαίσιο αυτό, και για να διευκολυνθούν οι εξωδικαστικές συμφωνίες, μελετάται να καταστεί υποχρεωτική η συναίνεση όλων των πιστωτών μιας επιχείρησης, εφόσον 33% - 35% των ιδιωτών πιστωτών εγκρίνει το πλάνο αναδιάρθρωσης και το επιχειρηματικό σχέδιο που υποβάλλεται. ∆ηλαδή, η αναδιάρθρωση των επιχειρήσεων περνά στα χέρια των τραπεζών, οι οποίες επί της ουσίας θα αποφασίζουν για το ποιες επιχειρήσεις είναι βιώσιμες και ποιες όχι. Πρόκειται, αν βέβαια ισχύσει η πρόταση, για μια πρωτοφανή απόφαση ενός κράτους που θέλει να λειτουργεί με βάση τη λαϊκή κυριαρχία.

Οι δυο βασικές αρχές

Η ουδέτερη επίπτωση στην κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών και αποτροπή του ηθικού κινδύνου αποτελούν τις δύο βασικές αρχές, οι οποίες πρέπει να διέπουν την πρόταση για την εξωδικαστική διαχείριση του ιδιωτικού χρέους. Τίθενται επιτακτικά από τρόικα και τράπεζες, κάτι που είχε διαφανεί και κατά τη διαπραγμάτευση για τους πλειστηριασμούς των ακινήτων τον περασμένο ∆εκέμβριο. Γι’ αυτό, ο όποιος μηχανισμός δεν θα είναι οριζόντιος, ούτε θα παραπέμπει σε γενικευμένη διαγραφή χρέους (τόκων ή κεφαλαίου), ενώ θα έχει, όπως προαναφέρθηκε, ημερομηνία λήξης. Για τα δάνεια των φυσικών προσώπων θα ισχύει ο Κώδικας καλών πρακτικών της Τραπέζης της Ελλάδος αλλά και οι ριζικές ρυθμίσεις που αναμένεται να ακολουθήσουν εφεξής οι τράπεζες. Το πρόβλημα αφορά κυρίως τα στεγαστικά δάνεια όπου εξετάζονται μία σειρά από συνδυαστικές λύσεις (μικρές δόσεις, μείωση περιθωρίου του επιτοκίου, μεταβίβαση του ακινήτου στην τράπεζα και εν συνεχεία ενοικίαση του από τον δανειολήπτη). Θα προβλέπονται, επίσης, εξατομικευμένες λύσεις ανά οφειλέτη, που θα μπορούν να φτάνουν και στη διαγραφή μέρους, με κριτήρια και όρους όμως που θα αποκλείουν τους «κατά σύστημα» κακοπληρωτές. •

ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 20 Ιουλίου 2014

Η κατανάλωση προϊόντων βλάπτει σοβαρά τους απεργούς και το μέλλον μας ΟΙ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΤΗΣ COCA-COLA ΠΡΟΕΙ∆ΟΠΟΙΟΥΝ:

δώ και 296 μέρες οι εργαζόμενοι του εργοστασίου της Θεσσαλονίκης βρίσκονται σε απεργία και δίνουν έναν ενωτικό αγώνα κόντρα στις ενέργειες της εταιρείας που απολύει εργαζομένους και μεταφέρει τα εργοστάσια παραγωγής στη Βουλγαρία. Coca-Cola: πάει με όλα; Πάει σίγουρα με την αυξανόμενη κερδοφορία της την ίδια στιγμή που ψάχνει τρόπους να μειώσει το κόστος παραγωγής και διανομής. «Στις 30 Σεπτεμβρίου, και ενώ δουλεύαμε μέσα στο εργοστάσιο ήρθαν δικαστικοί επιμελητές και μας μοίραζαν τις απολύσεις. Χωρίς καμία προειδοποίηση.», μας λέει ο πρόεδρος του σωματείου των εργαζομένων στη Θεσσαλονίκη, Γρηγόρης Παπαδόπουλος. Η εταιρεία 3Ε ξεκίνησε τη δεκαετία του ’70 από την Ελλάδα και επεκτάθηκε αργότερα σε 28 χώρες δημιουργώντας ένα από τα πιο κερδοφόρα brand name. Έχει ετήσια κερδοφορία 280 εκατ. ευρώ το χρόνο, δηλαδή 1 εκατ. ευρώ την ημέρα, την ίδια στιγμή που ψάχνει για πιο φτηνό εργατικό δυναμικό. Από το 2007, όταν και έκλεισε το πρώτο εργοστάσιο στην Πάτρα έχει ξεκινήσει την σταδιακή μεταφορά της παραγωγικής γραμμής στη Βουλγαρία, βάζοντας λουκέτο στα εργοστάσια της Κέρκυρας, της Ρόδου, του Μεσολογγίου, της Αθήνας και τώρα και της Θεσσαλονίκης. «Στη Θεσσαλονίκη πριν τρεισήμισι χρόνια ήμασταν 480 εργαζόμενοι, ενώ τώρα είμαστε οι τελευταίοι 50 που απολύονται.», λέει ο Γρηγόρης Παπαδόπουλος. Βασικός μοχλός πίεσης του απεργιακού αγώνα είναι το μποϊκοτάζ των προϊόντων της Κόκα Κόλα, που έχει κηρύξει το Εργατικό Κέντρο Θεσσαλονίκης. «Η Κόκα-Κόλα παράγεται στη Βουλγαρία,

ται από τα διαφημιστικά πακέτα που προσφέρει η Κόκα-κόλα σε αυτά διαφημίζοντας το κοινωνικό της πρόσωπο με χαρούμενους μαθητές και ξεχνώντας να αναφέρει τις 1.500 απολύσεις στις οποίες έχει προβεί. Οι απεργοί στον αντίποδα αυτής της πρακτικής, κυκλοφόρησαν το δικό του σποτ στο ίντερνετ προσπαθώντας να ενημερώσουν για την πραγματική κατάσταση που επικρατεί.

Αλληλεγγύη από όλη την Ελλάδα

καταναλώνεται στην Ελλάδα, φορολογείται στην Ελβετία. Πάρε μέρος στο μποϊκοτάζ» γράφουν στα αυτοκόλλητα που κυκλοφορούν από τους απεργούς που περιοδεύουν για να ενημερώσουν το κοινό σε όλη τη χώρα αλλά και από σωματεία, οργανώσεις, επιτροπές γειτονιών που βοηθούν και υποστηρίζουν τον αγώνα τους. «Για να καταλάβετε, η εταιρεία παίρνει τα προϊόντα σε τιμή Βουλγαρίας, κρύβεται πίσω από την αναγραφή «παράγεται στη Ε.Ε.», ώστε να τα εισάγει και να τα πουλήσει σε τιμή Ελλάδας εξασφαλίζοντας το μεγαλύτερο δυνατό κέρδος για εκείνη.», συνεχίζει ο ίδιος. «Το μποϊκοτάζ είναι για μας ο τρόπος να επικοινωνήσουμε με τον κόσμο και να στηριχθούμε από αυτόν, ώστε να επαναλειτουργήσει το εργοστάσιο. ∆εν δυσφημούμε την εταιρεία, πιέζουμε για να πάρουμε πίσω τις δουλειές μας.» Η εταιρία στα τέλη Ιουνίου κατέθεσε

στο Μονομελές Πρωτοδικείο αίτημα διακοπής των δραστηριοτήτων των απεργών και ουσιαστικά απαγόρευση του μποϊκοτάζ, ενώ τη ίδια στιγμή διακινεί ταινίες φαντασίας. Πώς αλλιώς μπορούν να χαρακτηριστούν οι παραπλανητικές και ψευδείς διαφημίσεις με το σύνθημα «μένουμε Ελλάδα», τη στιγμή που στο εργοστάσιο έχει μπει λουκέτο, οι εργαζόμενοι απολύονται και η εταιρεία μετακομίζει στη γειτονική Βουλγαρία; Tαυτόχρονα, «τρέχει» και άλλη καμπάνια της εταιρείας στην οποία διαφημίζει την κοινωνική της προσφορά στα σχολεία της Βόρειας Ελλάδας όπου αναλαμβάνει να τα βάψει και να βελτιώσει τις σχολικές υποδομές χωρίς να αναφέρεται φυσικά στην κατάσταση που έχει φέρει εκατοντάδες οικογένειες με την επιλογή της να κλείσει τις παραγωγικές της μονάδες σε όλη τη χώρα. Η σιγή ιχθύος που κρατούν απέναντι στον αγώνα τους τα καθεστωτικά ΜΜΕ τροφοδοτεί-

Η πικρή γεύση της ελληνικής ζάχαρης

ι προαναγγελθέντες θάνατοι σημαντικών βιομηχανικών παραγωγικών μονάδων, με σημαίνουσα θέση στον παραγωγικό ιστό, είναι πια μια συνηθισμένη τακτική στην εποχή του παγκοσμιοποιημένου φιλελεύθερου καπιταλισμού. Στην κατηγορία αυτή ήταν σχεδόν βέβαιο ότι θα κατέληγε και η Ελληνική βιομηχανία Ζάχαρης. Μια από τις σημαντικότερες βιομηχανίες της Ελλάδας, που έφτασε να διαθέτει 5 εργοστάσια στη χώρα μιας και 2 στη Σερβία. Η ΕΒΖ υπήρξε ο μοναδικός παραγωγός ζάχαρης από το 19609. που ιδρύθηκε., μέχρι σήμερα. Και δεν ήταν μόνο αυτό. Εφαρμόζοντας τη συμβολαιακή γεωργία ανέπτυξε την παραγωγή ζαχαρότευτλων, της πρώτης ύλης για τη βιομηχανία ζάχαρης., οργανώνοντας γύρω της μέχρι και 20.000 παραγωγούς, που καλλιεργούσαν μέχρι και 400.000 στρέμματα για λογαριασμό της. Αν υπολογίσουμε και της μικρότερες επιχειρήσεις που επωφελούνταν από την ύπαρξή και κάλυπταν περιφερειακές ανάγκες συσκευασίας, διατίμησης, εμπορίας κλπ. Τότε η σημασία που αποκτά μεγαλύτερο βάρος. Ακόμα και μετά την επιβολή της ποσόστωσης από την ΕΕ, που μείωσε σε 230.000 τα καλλιεργούμενα στρέμματα και σε 150.000 τόνους (από 317.000) το παραγόμενο προϊόν, η θέση της στην ελληνική οικονομία εξακολουθούσε να είναι σημαντική. Η επιβολή της ποσόστωσης, για την οποία οι ελληνικές κυβερνήσεις φρόντισαν μόνο να πάρουν κάποιες αποζημιώσεις, τις γνωστές που σχεδόν πάντα λειτούργησαν σαν ταφόπλακες για τόσους παραγωγικούς κλάδους, χωρίς να ανοίγουν καμία άλλη παραγωγική προοπτική, λειτούργησε σαν αρχή του τέλους. Σύμφωνα με έγκυρους αναλυτές, ο περιορισμός της καλλιεργούμενης έκτασης έδιωξε χιλιάδες παραγωγούς από την τευτλοτκαλλιέργεια και περιόρισε, τελικά, την προσφορά της πρώτης ύλης, με αποτέλεσμα να αυξήσει και για αυτό το λόγο την τιμή της. Η εξέλιξη αυτή είχε το παρανοϊκό εκ πρώτης όψεως

αποτέλεσμα να προμηθεύεται η ΕΒΖ ζάχαρη από…άλλες ευρωπαϊκές χώρες, για να καλύψει το επιτρεπόμενο από την ποσόστωση όριο παραγωγής του 158.000 τόνων ζάχαρης. Και μάλιστα από χώρες όπως η Γαλλία και η Γερμανία, όπου τα επίπεδα τιμών και αμοιβώς προφανώς δεν δίνουν κάποιο ιδιαίτερο συγκριτικό πλεονέκτημα ούτε στους παραγωγούς του πρωτογενούς τομέα ούτε στις βιομηχανίες τους. Άλλωστε, ακόμη και σήμερα η ΕΒΖ, στην κατάσταση που την έχουν φέρει, εξακολουθεί να είναι μία από τις σημαντικότερες ευρωπαϊκές εταιρίες παραγωγής ζάχαρης. Και όλα αυτά σε μια διεθνή συγκυρία για την αγορά ζάχαρης, που πριν ελάχιστα χρόνια, λόγω αύξησης της παγκόσμιας κατανάλωσης και μείωσης της παραγωγής, οδήγησε σε κρίση και ανέβασε την τιμή της στα 800 δολάρια τον τόνο! Και παρόλο που στο μεταξύ η τιμή της διεθνώς έχει πτωτική τάση, η δυναμική της ζήτησης εμφανίζεται σταθερά ανοδική. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ΕΕ το 2011 αναγκάστηκε να προχωρήσει στην απελευθέρωση 500.000 τόνων εκτός ποσόστωσης, για να αντιμετωπίσει το ράλι τιμών, ενώ έχει ήδη καθιερώσει την εισαγωγή αδοσμολόγητης ζάχαρης από τρίτες χώρες ύψους 300.000-500.000 τόνων ετησίως.

Εκδήλωση του ΣΥΡΙΖΑ στις Σέρρες

Με ομιλήτριες τις βουλεύτριες Αφροδίτη Σταμπουλή, Λίτσα Αμανατίδου και ∆έσπαοινα Χαραλαμπίδου, ο ΣΥΡΙΖΑ ανέπτυξε, σε εκδήλωση που έγινε την Πέμπτη την προτάσή του για το μέλλον της ΕΒΖ. Παράλληλα, οι τρεις, κατέθεσαν την αντίθεσή τους στην απαράδεκτη και καταστροφική, για τον πρωτογενή τομέα της χώρας, απόφαση της κυβέρνησης να βάλει λουκέτο στα εργοστάσια Σερρών και Ορεστιάδας.

«∆εχόμαστε μηνύματα συμπαράστασης και αλληλεγγύης από δεκάδες σωματεία της Ελλάδας και του εξωτερικού, από τη ΓΣΕΕ, από κόμματα της Αριστεράς, από οργανώσεις, επιτροπές γειτονιών, από την Πανελλαδική Ομοσπονδία Εργατοϋπαλλήλων Εμφιαλωμένων Ποτών (ΠΟΕΕΠ), βάζοντας μάλιστα δύο ημερομίσθια το μήνα στο απεργιακό ταμείο και βοηθώντας οικονομικά τον αγώνα μας αλλά και τις οικογένειές μας.», λέει ο Γρηγόρης Παπαδόπουλος. Στo σωματείο τους λειτουργούν με εβδομαδιαία συνέλευση στην οποία από κοινού αποφασίζουν τις επόμενες κινήσεις τους και διεξάγουν κάθε εβδομάδα μυστική ψηφοφορία για τη συνέχιση ή μη της απεργίας και του αγώνα τους και μέχρι στιγμής ούτε ένας δεν έχει κάνει πίσω. «Θα συνεχίσουμε ακάθεκτοι μέχρι να επιστρέψουμε στις δουλειές μας. Αυτός ο αγώνας θα νικήσει γιατί στο πρόσωπό μας οι εργαζόμενοι βλέπουν τον τρόπο που μπορούμε να νικήσουμε. Με καθολική συμμετοχή και ενωμένοι. Μόνο έτσι θα πετύχουμε.», μας λέει με αισιοδοξία και φωνή που μαρτυρά πείσμα. Ξένια Πηρούνια

Πώς γίνεται σε ένα τέτοιο περιβάλλον να οδηγούνται εκτός παραγωγής τα τελευταία εργοστάσια της ΕΒΖ και στην εκποίηση μια μεγάλη παραγωγική βιομηχανία; Υπάρχει εξήγηση., Πρώτα απ’ όλα, όλες οι ανατροπές στο πλαίσιο της ΕΕ έγιναν σε βάρος χωρών της περιφέρειας, όπως η Ελλάδα, χωρίς ουσιαστικά αντίσταση εκ μέρους των κυβερνήσεων τους. Ακόμα και στα ασφυκτικά πλαίσια των ποσοστώσεων, όμως οι ελληνικές κυβερνήσεις ελάχιστα ενδιαφέρθηκαν για τον εκσυγχρονισμό της βιομηχανίας, την ανάπτυξη των εξαιρετικών δυνατοτήτων του Τμήματος Έρευνας και Τεχνολογίας της ΕΒΖ, καθώς και την οικονομική κατάστασης της. Την αντιμετώπισαν, ως συνήθως, σαν πεδίο αστικής πελατειακής κυρίως πολιτικής. ΜΕ την γνωστή πια κατάληξη: Ζημιογόνα χρήση, συσσώρευση υποχρεώσεων, εγκατάλειψη και στο βάθος, ιδιωτικοποίηση. Άλλωστε και το σημερινό νομικό καθεστώς της ΕΒΖ ένα αποτέλεσμα αλλεπάλληλων ιδιωτικοποιήσεων, τόσο της ίδιας όσο και της ΑΤΕ, της οποίας ήταν θυγατρική και η οποία σήμερα ανήκει στην Πειραιώς. Όσο και αν φαίνεται παράξενο για μια «αποτυχημένη επιχείρηση», υπάρχουν μνηστήρες, κάποιοι μιλούν για Fund Voria Capital. Η περιουσία της ΕΒΖ δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητη. Τα περιουσιακά στοιχεία του ομίλου ξεπερνούν σε αξία τα 200 εκατ. ευρώ, ενώ η πρόταση της ΕΒΖ, το σύνολό της εθνικής ποσόστωσης, είναι 158.000 τόνοι ετησίως. Με όλα αυτά τα δεδομένα δεν θα μπορούσε να ενταχθεί σε ένα σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης και να αποτελέσει βασικό στοιχείο ανάπτυξης ενός νέου παραγωγικού μοντέλου; Θα μπορούσε. Αλλά όχι με μια πολιτική ηγεσία που το μόνο που ξέρει να αναμασά είναι ότι «δεν έχει καμία δουλειά το κράτος να παράγει ζάχαρη». Και το μόνο που ξέρει να πράττει είναι να διαλύει τον παραγωγικό ιστό της χώρας. Χ. Γ.

Η ΕΠΟΧΗ 20 Ιουλίου 2014

Ο γύρος τού

ΚΟΣΜΟΥ

∆ΙΕΘΝΗ «Να αρνηθούμε κάθε συμβιβασμό με την απαξιωμένη σοσιαλδημοκρατία» Συνέντευξη με την Μαρτίνε Μπιλάρντ, συμπρόεδρο του Αριστερού Κόμματος στη Γαλλία. σελ. 14, 15

Το 2001, οι χώρες Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία και Κίνα εμφάνιζαν υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και φάνταζαν παράδεισοι για τους διεθνείς επενδυτές και τοκογλύφους. Ο οικονομολόγος της Goldman Sachs, Τζίμ Ονίλ επινόησε τον όρο BRIC από τα αρχικά των χωρών αυτών με σκοπό να κεντρίσει το ενδιαφέρον των διεθνών επενδυτών για τις αγορές αυτές. Το 2009, η ιδέα αυτή μετατράπηκε σε πολιτική δομή στη σύνοδο κορυφής που πραγματοποιήθηκε στο Αικατερίνμπουργκ της Ρωσίας. Το 2011, εντάχθηκε στο σχήμα και η Νότια Αφρική και έτσι ο όρος έγινε BRICS.

τις προηγούμενες συνόδους, ιδιαίτερα στη σύνοδο του 2011 στη Νότια Αφρική και τη σύνοδο του 2012 στο Νέο ∆ελχί, υπογράφτηκαν συμφωνίες οικονομικής συνεργασίας όπως: 1) μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ της Τράπεζας Εξωτερικού Εμπορίου της Ρωσίας(Βνιεσεκονομμπανκ), της Τράπεζας Ανάπτυξης της Κίνας, της Τράπεζας Εισαγωγών της Ινδίας και της Εθνικής Τράπεζας κοινωνικο-οικονομικής Ανάπτυξης της Βραζιλίας 2) συμφωνία για την οικονομική συνεργασία στο πλαίσιο των διατραπεζικών μηχανισμών των BRICS (2011) 3) συμφωνία για χορήγηση δανείων σε εθνικά νομίσματα (2012) και 4) συμφωνία για κοινή χρηματοδότηση στους τομείς της «πράσινης οικονομίας» και των υποδομών. Σημείο κλειδί της συνόδου στη Βραζιλία είναι η δημιουργία Τράπεζας Ανάπτυξης και Ταμείου Συναλλαγματικών Αποθεμάτων με απώτερο σκοπό την απεξάρτηση από το ∆ΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα. Το θέμα της δημιουργίας Τράπεζας Ανάπτυξης πρώτη φορά τέθηκε στη σύνοδο του 2012. Στη σύνοδο της Βραζιλίας αποφασίστηκε το αρχικό κεφάλαιο της Τράπεζας να είναι 100 δισ. δολ. Η Τράπεζα αυτή θα χρηματοδο-

τεί επενδυτικά σχέδια στα εδάφη των χωρών-μελών. Το 2013, επίσης, αποφασίστηκε η δημιουργία Ταμείου συναλλαγματικών αποθεμάτων που θα χρησιμοποιείται σε έκτακτες περιπτώσεις.

Πλούτος και μεγάλη επιρροή Οι χώρες BRICS είναι πλούσιες σε πόρους και ασκούν μεγάλη επιρροή στην παγκόσμια οικονομία. Η Βραζιλία έχει ιδιαίτερα ανεπτυγμένη αγροτική οικονομία (παράγει το 30% του ΑΕΠ), η Ρωσία είναι ο μεγαλύτερος παγκόσμιος εξαγωγέας ενεργειακών πρώτων υλών (16% της παγκόσμιας παραγωγής), η Ινδία είναι η μεγαλύτερη παραγωγός τσαγιού στον κόσμου (470 εκατ. τόνους το χρόνο) και μπαχαρικών (30% της παγκόσμιας παραγωγής), η Κίνα είναι η χώρα με τη μεγαλύτερη ανάπτυξη (7% περίπου το χρόνο) και η Νότια Αφρική διαθέτει τεράστια αποθέματα πολύτιμων μετάλλων (91% του μαγγανίου, το 58% του χρωμίου, το 53% του χρυσού και το 20% των διαμαντιών παγκοσμίως). Σύμφωνα με τα στοιχεία, του 2013, το συνολικό ΑΕΠ των πέντε χωρών ήταν 16.039 τρισ. δολ. (21,5% του παγκόσμιου ΑΕΠ), το ύψος των αποθεμάτων σε χρυσό και συνάλλαγμα

“

Ουκρανία: Καταρρίπτεται κάθε ελπίδα για το τέλος του πολέμου

Άγνωστοι οι δράστες της κατάρριψης του αεροπλάνου, ενώ η βία συνεχίζεται. σελ. 13

Νέα επίπεδα συντονισμού BRICS

Στη σύνοδο της Βραζιλίας αποφασίστηκε το αρχικό κεφάλαιο της Τράπεζας να είναι 100 δισ. δολ. Η Τράπεζα αυτή θα χρηματοδοτεί επενδυτικά σχέδια στα εδάφη των χωρών-μελών. Το 2013, επίσης, αποφασίστηκε η δημιουργία Ταμείου συναλλαγματικών αποθεμάτων που θα χρησιμοποιείται σε έκτακτες περιπτώσεις. ήταν 4,4 τρισ. δολ. Η έκταση που καταλαμβάνουν οι χώρες αυτές είναι 26% της συνολικής έκτασης του πλανήτη και ο πληθυσμός τους αποτελεί το 42% του παγκοσμίου. Καλύπτουν το 16,1% του διεθνούς εμπορίου, έχουν το 10,8% των αμυντικών δαπανών. Η καταναλωτική αγορά τους αυξάνεται με πολύ γρήγορους ρυθμούς κατά 500 δισ. δολ. κάθε χρόνο (είναι η μεγαλύτερη αγορά παγκοσμίως).

Παλιές φιλίες, νέες συμφωνίες

Ο πρόεδρος της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν πριν ξεκινήσει η σύνοδος των BRICS πήγε στην Κούβα, όπου συναντήθηκε με τον πρόεδρο της Κούβας Ραούλ Κάστρο και τον πρώην ηγέτη Φιντέλ Κάστρο. Οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών είχαν παγώσει στην περίοδο Γιέλτσιν. Η Κούβα όλα τα χρόνια, και επί Σοβιετικής ένωσης και μετά, ονομάζεται «νησί της ελευθερίας». Είναι χαρακτηριστικό ότι τη δεκαετία του ’60 ο Φιντέλ Κάστρο ήταν πιο δημοφιλής και από το Γιούρι Γκαγκάριν. Ο ρώσος πρόεδρος κόμισε στην Κούβα ένα δώρο. Παρέδωσε στην κυβέρνηση της Αβάνας απόφαση της Κρατικής ∆ούμας για διαγραφή του 90% του χρέους της Κούβας (32 δισ. δολ.) προς τη Ρωσία. Το άλλο 10% αποφασίστηκε από τις δύο πλευρές να επενδυθεί στην οικονομία της Κούβας. Στη συνέχεια, χωρίς να υπάρχει προηγούμενη ανακοίνωση, ο Βλ. Πούτιν πήγε στη Νικαράγουα, όπου συναντήθηκε με τον πρόεδρο Ντανιέλ Ορτέγκα. Οι δύο ηγέτες, όπως δήλωσε ο εκπρόσωπος Τύπου του ρώσου προέδρου Ντμίτρι Πεσκόφ, συζήτησαν θέματα όπως η προμήθεια αγροτικών μηχανημάτων και σιτηρών από τη Ρωσία. Επίσης, συζήτησαν για τη διά-

νοιξη διώρυγας στη Νικαράγουα που θα συνδέσει τον Ατλαντικό με το Ειρηνικό ωκεανό και θα είναι εναλλακτική προς τη διώρυγα του Παναμά που ελέγχεται από τις ΗΠΑ. Στη συνέχεια πήγε στην Αργεντινή όπου συναντήθηκε με την Πρόεδρο Χριστίνα ντε Κίσνερ. Σύμφωνα με την εφημερίδα «La Nacion» της Αργεντινής τέθηκε θέμα συνεργασίας μεταξύ ρωσικής «Γκαζπρομ» και της αργεντίνικης θυγατρικής της γερμανικής «BASF», η οποία ελέγχει 15 επενδυτικά σχέδια εξόρυξης υδρογονανθράκων στο έδαφος της Αργεντινής. Επίσης, σύμφωνα με πηγές του BBC, η «Γκαζπρομ» και η κρατική εταιρεία της Αργεντινής YPF, τα δύο τελευταία χρόνια, συζητούν για από κοινού εξόρυξη του μεγαλύτερου στον κόσμο κοιτάσματος σχιστολιθικού αερίου Βακα Μουέρτα στην Παταγωνία. Η Αργεντινή εξέφρασε την επιθυμία της να συμμετέχει στα BRICS. Στο δείπνο που παρέθεσε η πρόεδρος της χώρας στον Βλ. Πούτιν παραβρέθηκε και ο πρόεδρος της Ουρουγουάης Χοσέ Μουχίκα, ο οποίος συζήτησε με το ρώσο πρόεδρο για συνεργασία στην εξόρυξη υδρογονανθράκων στην περιοχή Ριο ντε λα Πλάτο, στην κατασκευή λιμανιών, σε υδροηλεκτρικά έργα και στους εξοπλισμούς. Επίσης, στο περιθώριο της συνόδου των BRICS έγιναν συναντήσεις με τους προέδρους της Βενεζουέλας, Νικόλας Μαδούρο και της Βολιβίας, Εβο Μοράλες, οι οποίοι βλέπουν με πολύ καλό μάτι εμβάθυνση της συνεργασίας των BRICS. Ο Έβο Μοράλες υποστήριξε ότι η Τράπεζα Ανάπτυξης των BRICS θα θέσει τέλος στην οικονομική εξάρτηση των χωρών της Λατινικής Αμερικής.

Μιχάλης Ρένεσης

∆ΙΕΘΝΗ

“

Η ΕΠΟΧΗ 20 Ιουλίου 2014

Το ψηφοδέλτιο Τσίπρα άνοιξε ένα χώρο, η συνύφανση επιτροπών και κινητοποίησης είναι μια αναγκαία μετάβαση προς ένα υποκείμενο που θα πρέπει σύντομα να οργανωθεί. ∆εν αρκεί να λέμε όχι, πρέπει να οικοδομήσουμε μια πολιτική και κοινωνική εναλλακτική λύση.

Συνέντευξη Τύπου με τη Μπάρμπαρα Σπινέλι και τον Στέφανο Ροντοτά.

«Να ιδρύσουμε τον ιταλικό ΣΥΡΙΖΑ»

Συνέντευξη με τον γραμματέα της Κομμουνιστικής Επανίδρυσης, Πάολο Φερέρο

Στην πρόσφατη επίσκεψή του στη Ρώμη, την περασμένη Πέμπτη, ο Αλέξης Τσίπρας πήρε μέρος στα εγκαίνια των νέων γραφείων της Κομμουνιστικής Επανίδρυσης, ενώ το ίδιο βράδυ συνάντησε τον Νίκι Βέντολα, στη γιορτή του κόμματος «Sel». Επίσης, συμμετείχε σε συνέντευξη Τύπου μαζί με τη Μπάρμπαρα Σπινέλι, την Ελεονόρα Φορέντσα και τον Στέφανο Ροντοτά, ο οποίος προκάλεσε μεγάλο ενθουσιασμό λέγοντας «αν είμαι χρήσιμος στη σεβάσμια ηλικία μου, θα είμαι παρών». Επίσης, τόνισε ότι «η προεκλογική εκστρατεία για τις ευρωεκλογές έλκυσε πάρα πολλούς νέους που δεν είδαν στον Τσίπρα τον ιππότη με το άσπρο άλογο, αλλά το σύμβολο της εμπειρίας του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος ανέπτυξε μια πολιτική κουλΤη συνέντευξη πήρε η Ντανιέλα Πρετσιόζι για το «Μανιφέστο» Ο Ρέντσι θέλει να κατεδαφίσει το θεσμικό και συνταγματικό οικοδόμημα του ’48: μη εκλογιμότητα των γερουσιαστών, Italicum (ΣτΜ ο νέος εκλογικός νόμος που θα καταστήσει ουσιαστικά αδύνατη τη συμμετοχή των μικρών κομμάτων στη βουλή), μεταρρύθμιση των κανονισμών. Πρόκειται για την περίφημη αυταρχική στροφή; Είναι η προσπάθεια οικοδόμησης ενός αυταρχικού καθεστώτος. Αν εσείς ήσασταν στη γερουσία τι θα κάνατε; ∆υνατή κωλυσιεργία και μια εναλλακτική πρόταση μείωσης του κόστους, με δραστική περικοπή των γερουσιαστών. Ο Ρέντσι είναι ο αδελφός του Γκρίλο, καταστρέφει τη δημοκρατία χρησιμοποιώντας τα επιχειρήματα που ο Γκρίλο χρησιμοποίησε ενάντια στην κάστα. Σήμερα το Κίνημα 5 Αστέρων κάνει το τραγικό λάθος να αρχίζει τα παιχνίδια με το ∆ημοκρατικό Κόμμα (∆Κ). Η αριστερά θα έπρεπε να προωθήσει μια άλλη ιδέα δημοκρατίας. Κωλυσιεργία είναι αυτό που κάνει η Sel, όχι το Κίνημα 5 Αστέρων. Η «Sel» κάνει πολύ καλά. Η μάχη της «Sel» και αυτή των συντρόφων του ∆Κ, που διαφωνούν με τον Ρέντσι, από τον Μινέο μέχρι τον Κίτι, είναι σημαντικότατη για τη δημοκρατία. Έπειτα από τη μεταρρύθμιση της γερουσίας θα έρθει η σειρά του εκλογι-

κού νόμου. Από το 4% θα πρέπει να φθάσετε στο 8%, τόσο δεν χρειάζεται στους μη συνασπισμένους για να εκλεγούν; Στο μεταξύ θα δώσουμε μάχη. Ο νόμος Ιtalicum είναι χειρότερος από τον Porcellum της δεξιάς. Έχει ένα τεράστιο πριμ, ο δεύτερος γύρος είναι ενός καθεστώτος προεδρικής δημοκρατίας, γιατί αναπαράγει το μηχανισμό των δημάρχων και τείνει να καταργεί τις μειοψηφίες. Θέλω να τονίσω ότι είναι χειρότερος από το νόμο Ατσέρμπο που έκανε ο φασισμός μετά την πορεία προς τη Ρώμη. Μ’ αυτόν, ο Γκράμσι εξελέγη με ένα Κομμουνιστικό Κόμμα που είχε λιγότερο από 4%, ο Ματεότι με το Σοσιαλιστικό Κόμμα που είχε λιγότερο από 6%. Με το νόμο του Ρέντσι, ο Μουσολίνι δεν θα χρειαζόταν να δολοφονήσει τον Ματεότι, γιατί ο Ματεότι δεν θα είχε εκλεγεί. Μιλάμε για φασισμό, ή μάλλον για κάτι χειρότερο; Όχι, επιστημονικά πρόκειται για άλλη φάση. Είναι μια αυταρχική κυβέρνηση που δίνει το ελεύθερο στις ιδιωτικοποιήσεις, στις πολυεθνικές και στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές. Πρόκειται, βέβαια, για ένα άδειασμα του περιεχομένου της δημοκρατίας. Είχαμε ένα Σύνταγμα που γεννήθηκε με την Αντίσταση, θα έχουμε ένα άλλο που θα γεννηθεί από τον εκβιασμό ενός ανενδοίαστου πρωθυπουργού σε έναν καταδικασμένο. Με αυτές τις προϋποθέσεις πρέπει να φθάσετε στο 8%.

τούρα που έγινε στη συνέχεια ένα κοινωνικό δεδομένο. Στην Ιταλία, είμαστε ακόμη στην αρχή. Αυτό το ψηφοδέλτιο είναι ένας πλούτος που δεν πρέπει να χαθεί». Την επομένη το πρωί ο Αλέξης Τσίπρας επισκέφτηκε το κατειλημμένο Θέατρο Βάλε, σε μια κίνηση αλληλεγγύης με το κίνημα των εργαζομένων του θεάματος. Το βράδυ ακολούθησε ομιλία του Α. Τσίπρα στην πλατεία Φαρνέζε της Ρώμης και το Σάββατο στο θέατρο Βιτόρια έγινε η μεγάλη συνέλευση όλων των φορέων του ψηφοδελτίου, κομμάτων, κινημάτων και απλών πολιτών. Χαρακτηριστική η φράση στην αφίσα για το κάλεσμα στη συνέλευση: «Ας ενώσουμε αυτό που ο φιλελευθερισμός χωρίζει». Πρέπει να οικοδομήσουμε μια αριστερά εναλλακτική ως προς αυτό το πλαίσιο. Εγώ τη λέω ιταλικό Σύριζα, μια ιδρυτική διαδικασία. Σε τι σημείο είστε; Όσοι κινητοποιήθηκαν για τις ευρωεκλογές ίδρυσαν τις επιτροπές, άρα αυτό το γεγονός το έζησαν ως ένα σημείο εκκίνησης. Στη συνέλευση της 19ης Ιουλίου θα προταθεί ένα πρόγραμμα κινητοποίησης με αρχή μια διαδήλωση ενάντια στο ευρωπαϊκό εξάμηνο, και συνεπώς ενάντια στον Ρέντσι. Το ψηφοδέλτιο Τσίπρα άνοιξε ένα χώρο, η συνύφανση επιτροπών και κινητοποίησης είναι μια αναγκαία μετάβαση προς ένα υποκείμενο που θα πρέπει σύντομα να οργανωθεί. Ο Ρέντσι μαγνητίζει συναινέσεις, εμείς πρέπει να κάνουμε τη δική μας πρόταση. Μιλήσατε για τους «συντρόφους του ∆Κ». Ο Τσιβάτι κάλεσε τον Βέντολα, όχι εσάς, στη νέα του ένωση. Γιατί; Ρωτήστε τον ίδιο. Όμως, όλα αυτά που κάνει ενάντια στον Ρέντσι είναι σωστά. Στον Τσιβάτι λέω: οι μεταρρυθμίσεις δεν είναι ένα ατύχημα κατά τη διάρκεια της πορείας, δεν αρκεί να λέμε όχι, πρέπει να οικοδομήσουμε μια πολιτική και κοινωνική εναλλακτική λύση. Και ο Ρέντσι δεν είναι καν σύμμαχος. Είναι αντίπαλος. Στις περιφερειακές εκλογές τι θα κάνετε; Η «Sel» δεν κλείνει την πόρτα στο ∆Κ. Αν κατορθώσουμε να συγκροτήσουμε σύντομα ένα αυτόνομο και εναλ-

λακτικό υποκείμενο, αυτό το υποκείμενο θα μπορεί να αποφασίζει. Αν δεν γίνει τίποτα και στις περιφερειακές αποτυπωθούν οι αιώνιες διαφορές, φοβάμαι ότι οι περιφερειακές μπορεί να γίνουν ο τάφος ενός παρόμοιου σχεδίου. Οι αποχωρήσεις από τη «Sel» προς τον Ρέντσι βοηθούν, κατά τη γνώμη σας, την ιδρυτική διαδικασία για την οποία συζητάμε; Όποιος φεύγει από τη «Sel» λέει: τελείωσε η φάση της εξάρτησης της κεντροαριστεράς από την αριστερά. Η κεντροαριστερά δεν υπάρχει πια. Ανάλυση που κατά τα άλλα εσείς κάνετε εδώ και χρόνια. Αυτή η φάση τελείωσε πραγματικά. Φυσικά κάνει λάθος όποιος πάει στο ∆Κ, ο Ρέντσι δεν έχει πια καμία σχέση με την αριστερά. Όμως, η υπόθεση από την οποία γεννήθηκε η «Sel» βρίσκεται σε κρίση, κι από αυτή τη νέα κατάσταση μπορεί να συγκροτηθεί μια αριστερά με διαφορετικούς όρους από τους προηγούμενους. Βάζοντας στην άκρη όλα όσα κάναμε τα τελευταία χρόνια. Όποιος λέει όχι στην προσέλευση του Τζενάρο Μιλιόρε θα πρέπει να θεωρεί φυσική την οικοδόμηση μιας νέας ευρωπαϊκής αριστεράς που έχει το εξής σαφές στοιχείο: να μείνουμε έξω από τον περίβολο της μη δημοκρατικής Ευρώπης που οικοδομήθηκε από τους λαϊκούς και τους σοσιαλιστές. Μετάφραση: Τόνια Τσίτσοβιτς

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 20 Ιουλίου 2014

Τα γενέθλια της Ανγκέλας

Του ∆ημήτρη Σμυρναίου, Βερολίνο

Η κατάρριψη του αεροπλάνου των μαλαισιανών αερογραμμών φέρνει σε δυσχερή διπλωματική θέση τον πρόεδρο της Ρωσίας, Βλαντίμιρ Πούτιν, ο οποίος αφενός αναγκάστηκε να προτείνει, την Παρασκευή το απόγευμα, εκεχειρία προκειμένου διεθνής επιτροπή εμπειρογνωμόνων να ερευνήσει τα συντρίμμια, αφετέρου είναι υποχρεωμένος να δεχθεί την απόφαση του Κιέβου για διακοπή των εμπορικών σχέσεων με τη Ρωσία. Το ζητούμενο είναι οι αντιδράσεις της Μόσχας, από τις οποίες θα διαφανούν οι εξελίξεις στην Ουκρανία.

ΟΥΚΡΑΝΙΑ

Καταρρίπτεται κάθε ελπίδα για το τέλος του πολέμου Του Νίκου Σερβετά

ποιος κι αν το έκανε –Ρώσοι, Ουκρανοί, τακτικός στρατός, αντάρτες, προβοκάτορες– για όποιον λόγο κι αν το έκανε –για να κατηγορήσει τον αντίπαλο, για να τραβήξει το διεθνές ενδιαφέρον– η κατάρριψη επιβατικού αεροπλάνου, το οποίο εκτελεί τακτικό δρομολόγιο, σε διεθνή αεροδιάδρομο, είναι ένα έγκλημα που δείχνει ότι στον πόλεμο που έχει ξεσπάσει με κέντρο την Ουκρανία, κάθε γνωστό έως τώρα όριο είναι δυνατόν να ξεπεραστεί. Άλλωστε, οι διαθέσεις φάνηκαν από την αρχή, όταν οι πρώτοι που ρίχτηκαν να σύρουν το χορό ήταν φασίστες. Κι ενώ οργιάζουν οι φήμες στον διεθνή ηλεκτρονικό τύπο και τα σενάρια που η κάθε πλευρά αφήνει να διαρρεύσουν αναφορικά με τους δράστες της εγκληματικής πράξης, όπου σκοτώθηκαν 297 άνθρωποι, για «τρομοκρατική ενέργεια» έκανε λόγο ο ουκρανός πρόεδρος Ποροσένκο, ο οποίος κατηγόρησε ευθέως τους φιλορώσους αυτονομιστές για την κατάρριψη του αεροσκάφους, τη διεξαγωγή διεθνούς έρευνας ζήτησε ο Μπαράκ Ομπάμα και παράλληλα υποσχέθηκε την αποστολή αμερικανών ειδικών προκειμένου να συμμετάσχουν στις έρευνες, ενώ ο ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν επέρριψε εμμέσως την ευθύνη στην Ουκρανία. «Η φρικτή αυτή τραγωδία δεν θα είχε συμβεί, εάν δεν υπήρχε πόλεμος στην ανατολική Ουκρανία» δήλωσε. Στο παιχνίδι μπήκε και η καγκελάριος της Γερμανίας, η οποία κατηγόρησε τον Πούτιν, λέγοντας ότι «εμπλέκει» την κατάσταση στην Ουκρανία. Απέφυγε, ωστόσο, να απειλήσει με κυρώσεις και τόνισε ότι: «Πρέπει να λάβουμε πολύ σοβαρά υπόψη την κατάσταση και να προχωρήσουμε σε κατάπαυση του πυρός και σε πολιτική λύση, συζητώντας με τον πρόεδρο της Ρωσίας».

Εκτός σεναρίου

Έως την Πέμπτη το απόγευμα, τη στιγμή της κατάρριψης του αεροπλάνου των μαλαισιανών αερογραμμών, η διπλωματική κρίση είχε κορυφωθεί με τις ΗΠΑ να ανακοινώνουν κυρώσεις κατά της Ρωσίας, την Ευρωπαϊκή

Ένωση να ακολουθεί τις ΗΠΑ στην απόφαση τους, και το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών να απειλεί με αντίποινα. «∆εν θα ανεχθούμε τον εκβιασμό και επιφυλασσόμαστε του δικαιώματος να λάβουμε μέτρα ως απάντηση» στις νέες κυρώσεις, αναφέρεται στην ανακοίνωση του ρωσικού υπουργείου, στην οποία τονίζεται ότι «είναι ευρέως γνωστό πως οι κυρώσεις είναι δίκοπο μαχαίρι». Το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών χαρακτήρισε επίσης τις αμερικανικές κυρώσεις «πρωτόγονη προσπάθεια εκδίκησης για το γεγονός ότι οι εξελίξεις στην Ουκρανία δεν ακολουθούν το σενάριο της Ουάσινγκτον». Το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών εξέφρασε την απογοήτευσή του για το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση «υπέκυψε στον εκβιασμό της κυβέρνησης των ΗΠΑ και, αντιβαίνοντας στα ίδια τα συμφέροντά της, ακολούθησε το μονοπάτι των κυρώσεων» εναντίον της Μόσχας. Από την άλλη πλευρά, ο ουκρανός πρόεδρος Πέτρο Ποροσένκο εξέφρασε την ικανοποίησή του για την επιβολή νέων κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας βλέποντας σ’ αυτές «ένα σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση της υποστήριξης της κυριαρχίας, της εδαφικής ακεραιότητας και της ανεξαρτησίας της Ουκρανίας». Η Ουάσινγκτον και οι Βρυξέλλες, κατηγορούν τη Μόσχα ότι υποδαυλίζει την αυτονομιστική βία στην ανατολική Ουκρανία.

Η βία συνεχίζεται

Εν τω μεταξύ, με αμείωτη σφοδρότητα συνεχίστηκε αυτή την εβδομάδα η πολιορκία του Ντονέτσκ και του Λουχάνσκ από τον κυβερνητικό στρατό, ενώ οι ένοπλοι αυτονομιστές απαντούσαν στα πυρά με ρουκέτες και βομβιστικές επιθέσεις. Το υπουργείο Αμύνης της Ουκρανίας κατηγόρησε τους αυτονομιστές ότι στοχοθετούν σε κατοικίες στη Λουχάνσκ σε μια προσπάθεια να κατασυκοφαντήσουν τις κυβερνητικές δυνάμεις. Το ΝΑΤΟ υποστηρίζει ότι η Ρωσία ενισχύει και πάλι τη στρατιωτική της παρουσία στα σύνορα με την Ουκρανία, έχοντας συγκεντρώσει στην περιοχή 10.000 με 12.000 στρατιώτες, παρά την έκκληση Πούτιν για αποκλιμάκωση της κρίσης. •

χαρά με την οποία κάποιοι έλληνες δημοσιογράφοι περιέγραψαν τη μάλλον κακόγουστη σκηνή με τον ανταποκριτή της δεύτερης δημόσιας γερμανικής τηλεόρασης στις Βρυξέλλες να τραγουδάει το «happy birthday» στην «ευχάριστα αιφνιδιασμένη» Ανγκέλα Μέρκελ, ίσως να μας προϊδεάζει για το πώς σκέφτονται να τιμήσουν όταν έρθει η ώρα, τα γενέθλια του έλληνα πρωθυπουργού. Στο σημείο που έχει φτάσει η χώρα αλλά και η δημοσιογραφία, τίποτα δε μπορεί να θεωρείται πλέον έκπληξη. Ναι λοιπόν, όλοι το έμαθαν, η Γερμανίδα καγκελάριος έγινε 60 ετών την περασμένη Πέμπτη και οι εφημερίδες και τα ιντερνετικά μέσα της πατρίδας της γέμισαν με ύμνους και ωδές για την πιο ισχυρή γυναίκα στον κόσμο. Κανείς δεν θέλησε να της χαλάσει το πάρτι, τώρα ειδικά που όπως είχαμε προβλέψει και από την προηγούμενη εβδομάδα η χώρα πλέει σε πελάγη ευτυχίας για την κατάκτηση του Παγκοσμίου Κυπέλου στο ποδόσφαιρο. Την ευτυχία της κ. Μέρκελ φυσικά δεν μείωσε καθόλου και το δημοσίευμα, που διέρρευσε στο περιοδικό «ντερ Σπίγκελ», σύμφωνα με το οποίο η ίδια σκέφτεται να παραιτηθεί νωρίτερα από την προβλεπόμενη λήξη της θητείας της, το φθινόπωρο του 2017. Έτσι κι αλλιώς, όλες οι μέχρι τώρα συζητήσεις για ένα τέτοιο ενδεχόμενο, το μόνο που κατάφεραν ήταν να αποδείξουν στην κομματική νομενκλατούρα ενός συντηρητικού και ανδροκρατούμενου κόμματος, ότι αυτή τη στιγμή η «μητερούλα» είναι αναντικατάστατη. Και ότι όπως έχει ξεκαθαρίσει και η ίδια δεν πρόκειται να αφήσει να της επιφυλάξουν οι φίλοι της μια τύχη ανάλογη του Χέλμουτ Κολ, μαχαιρώνοντάς την πισώπλατα σε μια στιγμή αδυναμίας. Το πώς και πότε θα αποχωρήσει θέλει να το κρίνει η ίδια. Η καγκελάριος της Γερμανίας δεν έδειξε επίσης καθόλου ανήσυχη και από την εμπλοκή που παρουσιάστηκε στο ζήτημα της στελέχωσης των δύο σημαντικών αξιωμάτων της ΕΕ μετά την εκλογή του προέδρου της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ. Οι αποφάσεις για τον πρόεδρο του επόμενου Συμβουλίου αλλά και για την ή τον «υπουργό Εξωτερικών» της Ένωσης μετατέθηκαν για τις 30 Αυγούστου μετά τις ατέρμονες σχετικές συζητήσεις. Έμεινε λοιπόν μια σημαντική «θερινή εκκρεμότητα», την οποία ορισμένοι ήθελαν να αποφύγουν. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η κ. Μέρκελ θα έχει στη διάθεσή της ενάμιση περίπου μήνα για να «μεσολαβήσει», να παζαρέψει ή και να εκβιάσει αν χρειαστεί προκειμένου να επιβάλει εκείνους τους υποψήφιους, που θα έχουν διάθεση να υπηρετήσουν καλύτερα το δικό της «όραμα» για την Ευρώπη ή τουλάχιστον να μην είναι αντίθετοι σε αυτό. Γιατί βεβαίως όπως εδώ και χρόνια πια όλοι ομολογούν στις Βρυξέλλες, για οποιαδήποτε απόφαση πρέπει να ληφθεί, θα πρέπει πρώτα «να έχουμε ρωτήσει τους Γερμανούς». Αν συνυπολογίσουμε ότι η κ. Μέρκελ μάλλον αναγκάστηκε να δεχτεί την υποψηφιότητα και τελικά την εκλογή Γιούνκερ, με την οποία κάθε άλλο παρά ενθουσιασμένη ήταν στην αρχή, είναι φυσικό να περιμένουμε ότι οι επόμενες σημαντικές θέσεις θα μοιραστούν μόνο κατόπιν προηγούμενης έγκρισης του Βερολίνου. Οι διεργασίες, που παρασκηνιακά έγιναν αυτές τις ημέρες σε Βρυξέλλες και Στρασβούργο επιβεβαιώνουν αυτή την εκτίμηση. Άλλωστε όπως πολύ συχνά (ξανα)γράφτηκε αυτές τις ημέρες με αφορμή και τα περίφημα γενέθλια, το μεγάλο προτέρημα της σιδηράς καγκελαρίου είναι ότι ξέρει να εκμεταλλεύεται υπέρ της ακόμα και εξελίξεις, που εκ πρώτης όψεως μοιάζουν να είναι ακριβώς αυτές που θα ήθελε να είχε αποφύγει. •

“

Όλες οι συζητήσεις περί παραίτησης Μέρκελ, το μόνο που κατάφεραν ήταν να αποδείξουν στην κομματική νομενκλατούρα ενός συντηρητικού και ανδροκρατούμενου κόμματος, ότι αυτή τη στιγμή η “μητερούλα” είναι αναντικατάστατη.

∆ΙΕΘΝΗ

Για πρώτη φορά στη βουλή ανοιχτά σοσιαλιστικό κόμμα ΕΚΛΟΓΕΣ ΣΤΗ ΣΛΟΒΕΝΙΑ

Της Σιμόν Αργυράκου

ρώτο κόμμα στις πρόωρες βουλευτικές εκλογές της περασμένης Κυριακής στη Σλοβενία, με ποσοστό 34,6%, αναδείχτηκε το νεοσύστατο Κόμμα του Μίρο Τσέραρ (SMC). ∆εύτερο είναι το συντηρητικό Σλοβενικό ∆ημοκρατικό Κόμμα (SDS) του φυλακισμένου για διαφθορά πρώην πρωθυπουργού Γιάνεζ Γιάνσα με 20,73% και τρίτο το ∆ημοκρατικό Κόμμα Συνταξιούχων (DESUS) του πρώην υπουργού Εξωτερικών Καρλ Έριαβτς με ποσοστό 10,17%. Η έκπληξη των εκλογών είναι ο συνασπισμός της Ενωμένης Αριστεράς (ZL) ο οποίος κατέλαβε την τέταρτη θέση με 5,97%. Ακολουθούν οι Σοσιαλδημοκράτες (SD) με 5,96%, το χριστιανοδημοκρατικό κόμμα Νέα Σλοβενία (NSI) με 5,52% και η Συμμαχία της πρώην πρωθυπουργού Άλενκα Μπράτουσεκ με 4,35%.

Το μη (διε)φθαρμένο πρόσωπο

Έκκληση για μια Ευρώπη της Αλληλεγγύης απηύθυναν οι υποψήφιοι της Ενωμένης Αριστεράς (ΖL), που πήρε 6% στις εκλογές και κατέλαβε την τέταρτη θέση.

Το Κόμμα του Μίρο Τσέραρ ιδρύθηκε μόλις πριν από ένα μήνα, αλλά αμέσως συγκέντρωσε τη μέγιστη προσοχή των ΜΜΕ και κατ’ όλη σχεδόν τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου προηγείτο στις δημοσκοπήσεις. Παρ’ όλο που αρκετές από τις ψήφους του ήταν στην ουσία ψήφοι ενάντια στον Γάνεζ Γιάνσα, έναν πολιτικό που εδώ και είκοσι χρόνια διχάζει την κοινή γνώμη, αυτό δεν αρκεί για να εξηγήσει την επιτυχία του. Ένα από τα “ατού” του κόμματος ήταν σίγουρα το προφίλ του ηγέτη του: ο Μίρο Τσέραρ, καθηγητής συνταγματικού δικαίου και γιος φημισμένου γιουγκοσλάβου ολυμπιονίκη, εμφανίστηκε στην πολιτική σκηνή της Σλοβενίας σαν ένα καινούργιο, μη (διε)φθαρμένο πρόσωπο και κράτησε σαφείς αποστάσεις από όλα τα κόμματα και πολιτικές ελίτ της χώρας, ενώ οι συνεργάτες του είναι στην πλειοψηφία επιχειρηματίες και διανοούμενοι. Στους απογοητευμένους ψηφοφόρους – μετά από χρόνια οικονομικής και πολιτικής κρίσης – ο Τσέραρ υποσχέθηκε “ηθική ανανέωση” και “επιστροφή της εντιμότητας στην πολιτική”, όσον αφορά όμως τη συνέχεια ή μη των μέτρων οικονομικής λιτότητας απέφυγε να δώσει απαντήσεις.

χαρακτηριστικά, ακριβώς επειδή την προηγούμενη περίοδο δεν υπήρχε καμία αμφισβήτηση των συνταγών της ΕΕ, τις οποίες οι κυβερνήσεις της Σλοβενίας είχαν ακολουθήσει πιστά κι υπάκουα και παρ’ όλα αυτά η χώρα δεν μπορούσε να αποφύγει την ύφεση. Παράλληλα, με τις θεωρητικές αναζητήσεις, η αντίθεση στο νεοφιλελευθερισμό εκφράστηκε και στο κινηματικό επίπεδο. Απουσία αριστερών κομμάτων, τον πρωταγωνιστικό ρόλο είχαν αναλάβει οι συνδικαλιστικές οργανώσεις με αξιοσημείωτες επιτυχίες: το 2008 οργάνωσαν διαδηλώσεις στις οποίες συμμετείχαν 150.000 εργαζόμενοι, ενώ το 2011 με πρωτοβουλία ελεύθερων συνδικάτων διεξήχθη δημοψήφισμα που ακύρωσε την αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης. Παρ’ όλο που δεν έχουν ανοσία στα συνήθη προβλήματα γραφειοκρατίας, όσων αφορά την οργάνωση και την ισχύ τους, τα σλοβενικά συνδικάτα μοιάζουν περισσότερο με αυτά της Γερμανίας, παρά των υπόλοιπων χωρών της πρώην Γιουγκοσλαβίας, γι’ αυτό και η σημασία της δουλειάς τους στην “προετοιμασία του εδάφους” για την αριστερά ήταν μεγάλη.

Η μόνη πολιτική δύναμη που παρουσίασε ένα συγκεκριμένο οικονομικό πρόγραμμα ως εναλλακτική των νεοφιλελεύθερων πολιτικών ήταν η Ενωμένη Αριστερά και, με αυτή την έννοια το 6% που κέρδισε δεν θα ‘πρεπε να αποτελεί έκπληξη. Το γεγονός, όμως, ότι πρόκειται για πρώτο ανοιχτά σοσιαλιστικό κόμμα που μπαίνει στο σλοβενικό κοινοβούλιο κάνει την επιτυχία του ιστορική. Ποιες είναι οι συνθήκες που συνέβαλαν σε αυτό; Για αρκετά χρόνια μετά την ανεξαρτησία της, η Σλοβενία ήταν το παράδειγμα επιτυχούς προσαρμογής στις συνθήκες του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής και κανένας δεν μιλούσε πια για το “σοσιαλιστικό παρελθόν”, εκτός βέβαια από τους φανατικούς αντικομμουνιστές. Όταν, όμως, μετά την εμφάνιση της διεθνούς οικονομικής κρίσης ακόμα και τα μεγάλα αμερικάνικα έντυπα αναγκάστηκαν να αναρωτηθούν μήπως τελικά ο Μαρξ είχε δίκιο, στη δημόσια συζήτηση της Σλοβενίας άρχισαν να μπαίνουν δυναμικά αριστεροί οικονομολόγοι. Με το πέρασμα του χρόνου αυτή η τάση έπαιρνε όλο και πιο έντονα

Από το 2012 η κυβέρνηση του Γιάνεζ Γιάνσα άρχισε να εφαρμόζει πολύ σκληρά μέτρα και ο κύκλος των “χαμένων της κρίσης” διευρύνθηκε από τα πρώτα θύματα – νέους, μετανάστες κλπ - στα ευρύτερα μεσαία στρώματα. Ένα χρόνο μετά, το Φεβρουάριο του 2013, οι μαζικές λαϊκές κινητοποιήσεις ενάντια στη λιτότητα και τη διαφθορά ανέτρεψαν την κυβέρνησή του και συγχρόνως αποτέλεσαν αφορμή να ξεκινήσει ο διάλογος ανάμεσα σε μικρές αριστερές οργανώσεις που είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία του συνασπισμού “Ενωμένη Αριστερά” το Μάρτιο του 2014. Το έργο που περιμένει την Ενωμένη Αριστερά δεν θα είναι εύκολο: η διευρυμένη απέχθεια απέναντι στο διεφθαρμένο πολιτικό σύστημα και η γενική απογοήτευση με τα αποτελέσματα των εφαρμοσμένων πολιτικών πρέπει να μετατραπούν σε δυναμική αμφισβήτηση των συγκεκριμένων μέτρων – πρώτα απ’ όλα των ιδιωτικοποιήσεων των μεγάλων κρατικών επιχειρήσεων που ξεκίνησε η προηγούμενη κυβέρνηση και την οποία ο καινούργιος πρωθυπουργός δεν φαίνεται αποφασισμένος να σταματήσει.

Ιστορική επιτυχία της Αριστεράς

∆ύσκολο έργο

“

Η ΕΠΟΧΗ 20 Απριλίου 2013

Είναι απαραίτητο το Μέτωπο της Αριστεράς να ανακτήσει τη δυναμική που δημιούργησε κατά την προεδρική εκστρατεία. Όμως, αυτό μπορεί να γίνει μόνο εάν είναι σαφώς ανεξάρτητο από το Σοσιαλιστικό Κόμμα.

Συζητάμε με τη συμπρόεδρο με τον Ζαν Λυκ Μελανσόντου Αριστερού Κόμματος στη Γαλλία, Μαρτίνε Λπιλάρντ, για τις πολιτικές εξελίξεις σε Ευρώπη και Γαλλία, καθώς και για τις πρωτοβουλίες που θα πάρει το Μέτωπο της Αριστεράς -στο οποίο συμμετέχει το Αριστερό Κόμμα- για τη δημιουργία ενός ισχυρού μπλοκ δυνάμεων ενάντια στην πολιτική της λιτότητας. Τη συνέντευξη πήρε ο ∆ημήτρης Γκιβίσης Υπάρχει η αίσθηση ότι το πολιτικό σκηνικό στη Γαλλία μετατοπίζεται ολοένα και πιο δεξιά. Ποιες είναι οι σκέψεις σας; Τα χρόνια της διακυβέρνησης του Σαρκοζί, δυστυχώς, σηματοδότησαν μια αδιαμφισβήτητη ιδεολογική άνοδο του φιλελευθερισμού, με αποτέλεσμα να στρέφονται διάφορες κοινωνικές κατηγορίες εναντίον άλλων: εργαζόμενοι εναντίον ανέργων, δημόσιοι υπάλληλοι εναντίον ιδιωτικών υπαλλήλων, γάλλοι πολίτες εναντίον μεταναστών κ.λπ. Αυτό είχε ως συνέπεια την άνοδο του ατομικισμού. Ταυτόχρονα, η ισχυρή απόρριψη του Σαρκοζί οδήγησε στην εκλογή του Φρανσουά Ολάντ. Αλλά η μόνιμη συζήτηση σχετικά με την αδυναμία του τελευταίου να ακολουθήσει διαφορετική πολιτική από εκείνη που επιβλήθηκε σε όλη την Ευρώπη, είχε ως αποτέλεσμα την αποξένωση των πολιτών από τις εκλογές:

Η ΕΠΟΧΗ 20 Απριλίου 2013

∆ΙΕΘΝΗ

Να αρνηθούμε κάθε συμβιβασμό με την απαξιωμένη σοσιαλδημοκρατία ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΗΝ ΜΑΡΤΙΝΕ ΜΠΙΛΑΡΝΤ, ΣΥΝΠΡΟΕ∆ΡΟ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΕΡΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ ΓΑΛΛΙΑΣ

Από τη στιγμή που η Αριστερά και η ∆εξιά οδηγούν στην ίδια πολιτική, ποιος ο λόγος να ψηφίσουν οι πολίτες; ∆υστυχώς, σε αυτό το πλαίσιο, εξαιρουμένων των προεδρικών εκλογών με την υποψηφιότητα του Ζαν Λυκ Μελανσόν, το Μέτωπο της Αριστεράς δεν κατόρθωσε να αναδειχτεί ως μια αξιόπιστη αριστερή εναλλακτική λύση. Αυτή η πολιτική ανικανότητα, η συνολική αποτυχία να λαμβάνεται υπόψη ο πρόεδρος της ∆ημοκρατίας, του οποίου οι πολιτικές διακυβέρνησης είναι αντίθετες προς το σύνολο της προεκλογικής ομιλίας του (όπως η καταπολέμηση της χρηματοδότησης), συν ο πολλαπλασιασμός των σκανδάλων διαφθοράς, τόσο των αριστερών (υπόθεση Cahuzac) όσο και τώρα των δεξιών (λογαριασμοί της εκστρατείας του Σαρκοζί), οδηγούν σε μια βαθιά κρίση του θεσμικού συστήματος. Στο πλαίσιο αυτό, οι διαφορές στην στρατηγική στις δημοτικές εκλογές, από τη μια μεταξύ ενός τμήματος του Αριστερού Μετώπου με επικεφαλής το Κομμουνιστικό Κόμμα σε συμμαχία με το Σοσιαλιστικό Κόμμα σε πολλές πόλεις, και από την άλλη το υπόλοιπο Αριστερό Μέτωπο υπερασπιζόμενο αυτόνομους υποψήφιους, έχουν εμποδίσει οποιαδήποτε εθνική στρατηγική. Στη συνέχεια, συναντήσαμε δυσκολίες ανάκαμψης στις ευρωεκλογές που έλαβαν χώρα μόλις έξι εβδομάδες μετά. Παράλληλα, το Μέτωπο της Αριστεράς έχει πληγεί ιδιαίτερα από την αποχή εκείνων που ψήφισαν τον Μελανσόν στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών, και δεν έχει καταφέρει να προσελκύσει τους απογοητευμένους ψηφοφόρους του Σοσιαλιστικού Κόμματος, ενώ η δυσφήμηση των Σοσιαλιστών συμπαρασύρει και όλους εκείνους που ζήτησαν να στηριχθεί ο Ολάντ στο δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών. Επιπλέον, τα ΜΜΕ μάς έχουν εντελώς μποϊκοτάρει, ενώ τα στελέχη του Εθνικού Μετώπου είχαν ανοιχτές τις πόρτες αρκετές φορές την ημέρα στο ραδιόφωνο και την τηλεόραση. Μέσα σε αυτό το κλίμα, η ακροδεξιά έχει καταφέρει να εμφανίζεται εκτός συστήματος και να κινητοποιεί τους ψηφοφόρους της, προσελκύοντας ταυτόχρονα και απογοητευμένους ψηφοφόρους από το χώρο της δεξιάς. Ποιες πρωτοβουλίες θα πρέπει να πάρει το Μέτωπο της Αριστεράς για τη δημιουργία ενός ισχυρού μπλοκ δυνάμεων ενάντια στην πολιτική της λιτότητας; Είναι απαραίτητο το Μέτωπο της Αριστεράς να ανακτήσει τη δυναμική που κατόρθωσε να δημιουργήσει κατά τη διάρκεια της προεδρικής εκστρατείας. Μια δυναμική που θα αναδεικνύει έναν αριστερό φορέα πολιτικών λύσεων, απέναντι στην πολιτική του Ολάντ και την κυβέρνηση του Βαλς. Όμως, αυτό μπορεί να γίνει μόνο εάν το Μέτωπο της Αριστεράς είναι σαφώς ανεξάρτητο από το Σοσιαλιστικό Κόμμα. Σήμερα, στη Γαλλία υπάρχει μια μεγάλη απόρριψη της πολιτικής τάξης και η πολιτική της κυβέρνησης του Σοσιαλιστικού Κόμματος προκαλεί τεράστια σύγχυση σχετικά με την έννοια του ανήκειν της αριστεράς. Έτσι, κάθε πολιτικό μήνυμα που δεν αφορά άμεσα το λαό, αλλά απλά θέλει να πιέσει για να αλλάξει το Σο-

σιαλιστικό Κόμμα, όχι μόνο είναι καταδικασμένο σε αποτυχία, αλλά και απαξιώνει αυτούς που το λένε. Ένα πρόγραμμα μέτρων έκτακτης ανάγκης βρίσκεται σε φάση επεξεργασίας, για να μην περιοριστούμε στο ρόλο της αντιπολίτευσης, αλλά για να αποδείξουμε ότι είμαστε σε θέση να κάνουμε αξιόπιστες προτάσεις ενάντια στα οικονομικά μέτρα, κατά της λιτότητας και των ανισοτήτων, για υψηλότερους μισθούς, για την υπεράσπιση των δημόσιων υπηρεσιών, για μια φιλόδοξη οικολογική μετάβαση ταυτόχρονα με την δημιουργία θέσεων εργασίας. Απαιτείται, επίσης, το Μέτωπο της Αριστεράς να ανοίξει τις πόρτες του για να επιτρέψει σε όλους εκείνους που θέλουν να πολεμήσουν εναντίον των σύγχρονων ασκούμενων πολιτικών να μπορούν να το κάνουν, χωρίς να χρειάζεται να συμμετάσχουν στο ένα ή στο άλλο τμήμα του. Θα πρέπει, ακόμα, να απορριφθεί οποιαδήποτε συμμαχία με το Σοσιαλιστικό Κόμμα ανεξαρτήτως εκλογικού αποτελέσματος. Τέλος, πρέπει να αναλάβουμε δράση ενάντια στην πολιτική λιτότητας σε όσο το δυνατόν ευρύτερο πλαίσιο, που θα επιτρέπει στην Ευρώπη πράσινες πολιτικές και σε όσους βρίσκονται σε ρήξη με τους σοσιαλιστές να μετέχουν σε αυτές τις μάχες. Είναι αυτό που προδιαγράφεται με την πρόταση πορείας ενάντια στη λιτότητα κατά τη διάρκεια της συζήτησης για τον προϋπολογισμό, τον Οκτώβριο ή τον Νοέμβριο, ως συνέχεια του πρώτου βήματος που έγινε στις 12 Απριλίου, στη μεγάλη πορεία που συγκέντρωσε πολιτικά κόμματα από το Μέτωπο της Αριστεράς, συνδικάτα και διάφορες οργανώσεις, ανέργων, επισφαλώς εργαζομένων, για το δικαίωμα στην στέγη, κλπ. Το Μέτωπο της Αριστεράς μιλάει για την ανάγκη επανίδρυσης της Ευρώπης. Έχοντας υπόψη τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών, πως μπορούμε να προωθήσουμε αυτήν την αναγκαιότητα;

Η θέση μας στις τελευταίες ευρωπαϊκές εκλογές ήταν αλλαγμένη, σε σχέση με το 2009. Πιστεύουμε ότι δεν είναι δυνατόν να αλλάξουμε την Ευρωπαϊκή Ένωση, στο πλαίσιο των υφιστάμενων συνθηκών, που εμποδίζουν κάθε δυνατότητα εξέλιξης προς μια πιο κοινωνική, πιο πράσινη, πιο δημοκρατική Ευρώπη. Αυτός είναι και ο λόγος που αναδείξαμε το σύνθημα για την διάρρηξη με αυτήν την Ευρώπη και την αναγκαιότητα ανοικοδόμησής της. Πριν λίγες ημέρες, είδαμε να εκτυλίσσεται μπροστά μας η συνδιαχείριση του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος και των Σοσιαλδημοκρατών, που για μία ακόμη φορά ήρθαν σε συμφωνία για να μοιράσουν τις θέσεις σε όλα τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα. Αυτή η φάρσα αποδεικνύει ότι δεν μπορούμε να προχωρήσουμε μέσα σε ένα τέτοιο θεσμικό πλαίσιο. Επιβάλλεται λοιπόν να σπάσουμε αυτές τις συνθήκες. Στις ευρωεκλογές είδαμε σε πολλές χώρες μεγάλη άνοδο της ακροδεξιάς. Τι σκέφτεστε για αυτό το φαινόμενο; Οι πολιτικές της λιτότητας στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν τις ίδιες συνέπειες σε όλο τον κόσμο: αύξηση της ανεργίας, της ανασφάλειας και της φτώχειας, ξεπούλημα της εθνικής κληρονομιάς, κλείσιμο εργοστασίων και μετεγκαταστάσεις επιχειρήσεων, ιδιωτικοποιήσεις δημοσίων οργανισμών, υπηρεσίες υγείας στις οποίες καθίσταται αδύνατη η πρόσβαση στην περίθαλψη, εξώσεις στέγασης λόγω απλήρωτων ενοικίων ή αδυναμίας αποπληρωμής στεγαστικών δανείων... Οι ανισότητες αυξάνονται σε όλες τις χώρες: οι πλουσιότεροι γίνονται πλουσιότεροι, την ίδια στιγμή που οι φτωχοί γίνονται φτωχότεροι. Στο πλαίσιο αυτό, στις χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο από την κρίση (Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία), οι οποίες είναι εκείνες που έχουν βιώσει δικτατορίες κατά το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα, η άκρα

δεξιά δεν εμφανίζεται ως η λύση στην κρίση. Σε άλλες χώρες, δυστυχώς, η κατάσταση είναι διαφορετική, στο μέτρο που ο ανταγωνισμός μεταξύ των τοπικών εργαζομένων και των εργαζομένων από άλλες χώρες της ΕΕ, μετά την οδηγία της ΕΕ σχετικά με την μετακίνηση εργαζομένων, είχε ως αποτέλεσμα την επιδείνωση της κατάστασης μεταξύ των λαών. Η ταξική πάλη σε πολλές από αυτές τις χώρες (π.χ. Γαλλία, Μεγάλη Βρετανία, Ολλανδία, Βέλγιο) έρχεται να αντικατασταθεί από τον εθνικό αγώνα προς όφελος της ολιγαρχίας, της οποίας κατ’ αυτόν τον τρόπο η ισχύς δεν αμφισβητείται. Ποιος είναι ο αντίκτυπος της εκλογικής νίκης του ΣΥΡΙΖΑ στην Γαλλία; Η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα, καθώς και η θεαματική ανατρεπτική παρουσία της Ενωμένης Αριστεράς και των Podemos στην Ισπανία, όπως άλλωστε και τα αποτελέσματα λίγο έως πολύ παντού στην Ευρώπη, δείχνουν ότι υπάρχει ένας πολιτικός χώρος για μια αριστερή εναλλακτική λύση σε όλες τις χώρες. Η υποψηφιότητα του Αλέξη Τσίπρα για την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στην πραγματικότητα αποτελεί ένα αναμφισβήτητο στήριγμα στην ευρωπαϊκή εκστρατεία και γενικότερα στην αξιοπιστία όλων των πολιτικών δυνάμεων που την υποστήριζε. Ο ΣΥΡΙΖΑ αποδεικνύει ότι η επιμονή στην άρνηση κάθε συμβιβασμού με την απαξιωμένη -από την ευθυγράμμισή της με τις ευρωπαϊκές νεοφιλελεύθερες θέσεις- σοσιαλδημοκρατία, είναι η στρατηγική που πρέπει να υιοθετηθεί όχι μόνο για την επίτευξη εκλογικών επιτυχιών, αλλά και για την παγίωση τους σε βάθος χρόνου. Για το Αριστερό Κόμμα, αυτός είναι ο δρόμος που πρέπει να διαβεί και το Μέτωπο της Αριστεράς στη Γαλλία. •

ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 20 Ιουλίου 2014

Ένας από τους ελάχιστους αθλητικογράφους στην Ελλάδα που ψάχνεται. Οι εκπομπές και τα άρθρα του έχουν πάντα κάτι διαφορετικό να σου προσφέρουν. Όταν πήγαινα να συναντήσω τον Χρίστο Χαραλαμπόπουλο είχα ένα σωρό σκέψεις για τα θέματα που θα μπορούσαμε να κουβεντιάσουμε. Μουντιάλ, το ελληνικό ποδόσφαιρο, η οικονομική κρίση και oi κοινωνικές προεκτάσεις της, το γήπεδο της ΑΕΚ, το μάρκετινγκ στον χώρο του αθλητισμού. Στη μιάμιση ώρα που κράτησε η συνάντησή μας είπαμε τόσα πολλά, που δύσκολα χωράνε σε μία συνέντευξη. Επέλεξα ένα μέρος της. Ολόκληρη μπορείτε να την δείτε στο epohi.gr

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΚΟΓΡΑΦΟ, ΧΡΙΣΤΟ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΠΟΥΛΟ

Το ποδόσφαιρο αποκαθίσταται στα γήπεδα των γειτονιών Τη συνέντευξη πήρε ο Αδάμος Ζαχαριάδης

Τι σου άφησε το Μουντιάλ που μόλις τελείωσε; Έχω την εντύπωση ότι η παρουσία της Αργεντινής στον τελικό ήταν η τελευταία εμφάνιση ενός ποδοσφαίρου «αλήτικου» ή της αλάνας, αν προτιμάτε, σε αυτό το επίπεδο. Αν δει κανείς τον τρόπο οργάνωσης των δύο ομοσπονδιών, θα παρατηρήσει ότι στη γερμανική περίπτωση έχουμε ένα ποδόσφαιρο προσανατολισμένο στην αγορά, επιστημονικά υποστηριζόμενο, μελετημένο μέχρι τελευταίας λεπτομέρειας ενώ στην περίπτωση της Αργεντινής έχουμε μια ομοσπονδία άναρχη, με έναν πρόεδρο ρατσιστή που αντιπροσωπεύει ό,τι χειρότερο υπάρχει στη χώρα, ένα ποδόσφαιρο βαθιά διεφθαρμένο που ουσιαστικά ελέγχεται από τις συμμορίες και κόσμο που σκοτώνεται στα γήπεδα. Ένα ποδόσφαιρο, όμως, που ακόμα και αυτό που σου προσφέρει μέσα στο γήπεδο είναι εντελώς διαφορετικό από το ευρωπαϊκό. ∆ύο άλλοι κόσμοι δηλαδή; Η γερμανική Ομοσπονδία συνεργάζεται με μια εταιρία δημιουργίας λογισμικών, η οποία την έχει προμηθεύσει με ένα πρόγραμμα παρακολούθησης του αντιπάλου που επιτρέπει να στείλεις τις απαραίτητες πληροφορίες στο κινητό του κάθε παίκτη. Με λίγα λόγια, ο Μπόατενγκ είχε πάρει όλες τις πληροφορίες

για τον Κριστιάνο Ρονάλντο στο κινητό του προκειμένου να τις μελετήσει. Πάνε δηλαδή, οι παλιές, κλασικές μέθοδοι με το πινακάκι και τα κυκλάκια του προπονητή. Το ποδόσφαιρο ξεκίνησε ως ένα ballgame, έγινε money-ball και μετατρέπεται

τώρα σε digital-ball. Αυτό μπορεί να είναι ένα θαύμα τεχνολογίας και οργάνωσης αλλά ουσιαστικά παύει να είναι παιχνίδι. Το έχουν απονευρώσει, παύει να είναι απρόβλεπτο, δεν μπορεί να δώσει χαρά. Τι χαρά σου προκαλείται όταν βλέπεις να παίζουν μηχανές; Στο παιχνίδι μετέ-

χεις γιατί μπορείς μέσα από αυτό να χαρείς και όχι γιατί πρέπει πάση θυσία να κερδίσεις λες και είναι πόλεμος. Ήταν ο καλύτερος παίκτης του Μουντιάλ ο Μέσι; Όλοι καταλαβαίνουμε ότι αυτό το βραβείο ήταν μια επιλογή της Adidas, που

Τα σκάνδαλα είναι απότοκα μιας άρρωστης κοινωνίας

Στα άρθρα σου ασχολείσαι αρκετά με τις εταιρίες λαϊκής βάσης. Γιατί στην Ελλάδα δεν ευδοκίμησε ένα τέτοιο παράδειγμα; Νομίζω ότι καταρχήν είναι ένα θέμα παιδείας. Ο τρόπος που βλέπουμε το ποδόσφαιρο. ∆εύτερον, έχει να κάνει με το θεσμικό πλαίσιο και το πως η Πολιτεία φτιάχνει το πλαίσιο μέσα στο οποίο κινείται το άθλημα. Όταν αυτό το πλαίσιο είναι ένας μηχανισμός παραγωγής ανομίας, ιδιοτέλειας και εκμετάλλευσης, ο υγιής κόσμος κάποια στιγμή θα αρχίσει να αποστασιοποιείται. Πολλοί αγαπούν την ομάδα τους αλλά δεν αντέχουν τον εκάστοτε πρόεδρο ή μεγαλομέτοχο. Αυτοί που έχουν στα χέρια τους τις ομάδες δεν είναι άνθρωποι που αγαπούν το παιχνίδι και δεν έχουν στο νου τους τη σωστή οργάνωση της ομάδας. Το ποδόσφαιρο στην Ελλάδα είναι εδώ και χρόνια ένας πελατειακός μηχανισμός κυρίως με το κράτος με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Η ιστορία με τον Ντέμη στην ΑΕΚ ήταν μια καλή ευκαιρία να έχουμε ένα τέτοιο παράδειγμα αλλά δεν το χειρίστηκε καλά. Στη Γερμανία, για παράδειγμα, θεσμοθετημένα οι ομάδες ανήκουν κατά 52% στους φιλάθλους τους. Έχει αλλάξει και ο τρόπος που το ζούμε εμείς, οι φίλαθλοι; Εννοείται. Θυμάμαι στην πρώτη πορεία του Πολυτεχνείου ότι κατέβηκε κόσμος με κασκόλ και μετά πήγε στο Καραϊσκάκη σε ένα παιχνίδι του Ολυμπιακού.

Τώρα καθόμαστε και το βλέπουμε στην τηλεόραση. ∆εν κοινωνικοποιείται ο κόσμος στο γήπεδο, όπως παλιά. Κι αυτοί που πάνε, κάθονται το βλέπουν, τρώνε και ένα μπέργκερ και φεύγουνε. Επιπλέον, μάθαμε να αγαπάμε τη νίκη περισσότερο από το παιχνίδι. Κι αυτό είναι θέμα παιδείας. Ένα από τα πράγματα που σκοτώνουν το παιχνίδι είναι και το στοίχημα. Σκέψου ότι ο άλλος παίζει under το παιχνίδι και κάθεται να το δει και παρακαλά να μην μπει γκολ. Αν το σκεφτείς είναι αδιανόητο. Στο σλόγκαν «υποστηρίζουμε ό,τι παίζουμε» απαντάμε «υποστηρίζουμε ό,τι μας λέει η καρδιά μας». Οι αθλητικογράφοι έχουν την κατάλληλη παιδεία ή έχουν κι αυτοί τις ευθύνες τους; Μεγάλες ευθύνες. Θα είχε ενδιαφέρον να κάναμε μια έρευνα και να δούμε πόσα και ποια βιβλία έχουν διαβάσει οι αθλητικογράφοι φέτος. Μια φορά είχε πάει δημοσιογραφική αποστολή να καλύψει το παιχνίδι της εθνικής με τη Μάλτα. Μόνο ο Πανούτσος, από τους αθλητικογράφους που ήταν εκεί, ήξερε ότι στη Μάλτα βρίσκεται ο μόνος εκτός Ιταλίας πίνακας του Καραβάτσιο. Για μένα αυτό είναι αδιανόητο, δεν μπορεί το ποδόσφαιρο να μην είναι κομμάτι του πολιτισμού. Είναι όμως και οι ίδιοι οι ποδοσφαιριστές. ∆εν υπάρχουν πολλά παραδείγματα Ελλήνων ποδοσφαιριστών που να έχουν πάρει θέση πάνω σε κοινωνικά

ζητήματα. Ιδιαίτερα στην εποχή που ζούμε. Κι αυτό θέμα παιδείας είναι. Ξεκινάμε με μια αντίληψη να μην μπλέκουμε το ποδόσφαιρο με την πολιτική. Μια αντίληψη των προέδρων ουσιαστικά που επιβάλλεται στο παιχνίδι. Αν εξαιρέσεις την περίπτωση του Σάββα Κωφίδη ή παλιότερα του ∆εληκάρη δεν μπορώ πράγματι να σκεφτώ κάποιον άλλο. Αλλά και η ίδια η κοινωνία, δεν είναι έτσι; Εδώ βλέπεις τις καθαρίστριες, που είναι μια χούφτα γυναίκες που δεν το βάζουν κάτω και ασχολούνται μαζί τους 100-200 άνθρωποι. Το τελευταίο διάστημα έχουν βγει διάφορες αποκαλύψεις γύρω από τον χώρο του ποδοσφαίρου. Πως τα βλέπεις εσύ αυτά και γιατί γίνονται τώρα οι αποκαλύψεις αυτές; Είναι απότοκα μιας άρρωστης κοινωνίας. Χρόνια τώρα τα συζητάγαμε αυτά αλλά η πολιτεία δεν αποφάσιζε να ασχοληθεί. Προφανώς, όταν τα συμφέροντα αρχίζουν να γίνονται πιο μεγάλα, μεγαλώνουν και οι μάχες. Με το Τσάμπιονς Λιγκ και τα τηλεοπτικά έχει μεγαλώσει πολύ η πίτα. Έχεις ακούσει ή διαβάσει εσύ κάποια ανακοίνωση της ΕΠΟ για το ζήτημα; Έστω ρε παιδί μου κάτι τυπικό για τις τηλεφωνικές συνομιλίες που βγήκαν; Τίποτα. Αυτό νομίζω τα λέει όλα. •

“

ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 20 Ιουλίου 2014

«Πολλοί αγαπούν την ομάδα τους αλλά δεν αντέχουν τον εκάστοτε πρόεδρο ή μεγαλομέτοχο. Αυτοί που έχουν στα χέρια τους τις ομάδες δεν είναι άνθρωποι που αγαπούν το παιχνίδι και δεν έχουν στο νου τους τη σωστή οργάνωση της ομάδας. Το ποδόσφαιρο στην Ελλάδα είναι εδώ και χρόνια ένας πελατειακός μηχανισμός κυρίως με το κράτος με ό,τι αυτό συνεπάγεται.» είναι χορηγός του Μουντιάλ και του παίκτη. Θα έλεγα ότι ο Μέσι θα ήταν μεγαλύτερος ακόμα και από τον Μαραντόνα αν έβγαινε και έλεγε: «δεν το αξίζω αυτό το βραβείο, δεν το θέλω». ∆εν το έκανε. Οι εταιρίες έχουν διεισδύσει ολοκληρωτικά στο ποδόσφαιρο; Η Adidas, κάνει τώρα ένα συμβόλαιορεκόρ με την Μάντσεστερ, 750 εκ. στερλινών για τα επόμενα δέκα χρόνια. Υπάρχει μια τεράστια αγορά ποδοσφαιρικού υλικού περίπου 17 δις ευρώ και η μάχη είναι ποιος θα πάρει το μεγαλύτερο κομμάτι. Όλο αυτό μετατρέπει το ποδόσφαιρο σε ένα μέσο προς την επίτευξη των στόχων της κάθε εταιρίας. Πας και αγοράζεις τη φανέλα της ομάδας σου και μαζί κουβαλάς την εταιρία που την σπονσάρει. Γίνεσαι δηλαδή, ένα ζωντανό διαφημιστικό ταμπλό και δεν πληρώνεσαι καν για αυτό. Οι ποδοσφαιριστές είναι παράλογα ακριβοπληρωμένοι; Κάποιοι είναι εξωφρενικά. Από την άλλη, γιατί τα Χρυσάνθεμα του Βαν Γκογκ στοιχίζουν τόσο ή ο ηθοποιός να παίρνει 15 εκατομμύρια για να παίξει σε μια ταινία; Όλα αυτά είναι παραλογισμοί και φούσκες του καπιταλιστικού συστήματος μέσα στο οποίο ζούμε. Η Αγροτική Τράπεζα πουλήθηκε στον Σάλλα 92 εκ ευρώ και ο Ρονάλντο πήγε στη Ρεάλ με 95. Αυτό και μόνο νομίζω απαντά στην ερώτηση. Και πως εξηγείς το γεγονός ότι ακόμα και έτσι βλέπουμε, συζητάμε, παθιαζόμαστε με το ποδόσφαιρο; Ο Αξελός, ένας από τους μεγαλύτερους Έλληνες φιλόσοφους, έλεγε ότι ο άνθρωπος ανακαλύπτει τον κόσμο μέσα από την περιπλάνηση και το παίγνιο. Το ποδόσφαιρο λοιπόν είναι ένα παιχνίδι που μας συνδέει καταρχήν με τα παιδικά

μας χρόνια. Όταν παίζαμε χωρίς να έχουμε έγνοιες. Όταν πηγαίνεις να παίξεις ποδόσφαιρο, φεύγεις από τον τωρινό κόσμο και μεταφέρεσαι σε εκείνον της παιδικής σου ηλικίας. Υπάρχουν βέβαια αυτοί που έμαθαν να παίζουν και αυτοί που έμαθαν μόνο να το καταναλώνουν, ως προϊόν. Αν δεν μπορείς να παίξεις και να χαρείς το ποδόσφαιρο τότε δεν έχει καμία σημασία. Ο Σουάρες είναι από αυτούς που ακόμα παθιάζονται, σαν ένα παιδί που παίζει στην αλάνα του; Καταρχήν είναι τρομακτικό πως εκμεταλλεύτηκαν το περιστατικό εταιρίες που δεν έχουν καμία σχέση ούτε με το ποδόσφαιρο ούτε με τον Σουάρες. Φτιάξανε διαφημίσεις, σποτάκια κλπ. Από την άλλη, οι εταιρίες που έχουν συμβόλαια με τον Σουάρες ταρακουνήθηκαν γιατί, όπως είναι διαμορφωμένη η αγορά, το δάγκωμα και η συμπεριφορά του προκαλούν ζημιά στην εικόνα τους. Όσον αφορά αυτό που ρώτησες όμως θέλω να πω το εξής: Ο Σουάρες, όπως και οι περισσότεροι Λατινοαμερικάνοι παίκτες, είναι ένα παιδί που μεγάλωσε παίζοντας pelota, το ποδόσφαιρο του δρόμου. Εκεί θα δαγκώσεις για να πάρεις τη μπάλα να παίξεις. Όταν έχεις μεγαλώσει σε μια διαλυμένη οικογένεια, στους δρόμους που μεγάλωσε ο Σουάρες, θα το κουβαλάς πάντα αυτό μέσα σου. Κι όταν θα πιεστείς, όταν θα είσαι σε μια ξένη χώρα και θα νοσταλγείς τον τόπο σου, όταν νιώθεις ανασφαλής, θα ενεργοποιηθεί. Οι ποδοσφαιριστές είναι άνθρωποι. Ολόκληρος Ζιντάν έδωσε την κουτουλιά στον Ματεράτσι και τον ξά-

πλωσε κάτω. Είναι πολύ εύκολο να μιλάμε και να κρίνουμε τους ανθρώπους, εκ του ασφαλούς, χωρίς να ξέρουμε τίποτα για αυτούς ή το περιβάλλον τους. ∆εν ξέρω πόσοι από αυτούς που γράφουν και κρίνουν τον Σουάρες έχουν καν πάει στα μέρη που μεγάλωσε. Είδαμε και μια Βραζιλία εντελώς «αποβραζιλοποιημένη». Πως το σχολιάζεις; Οι Βραζιλιάνοι από το 1982 αποφάσισαν ότι θέλουν να κερδίζουν και όχι να παίζουν ωραία. Άρχισαν να παράγουν διαφορετικού τύπου ποδοσφαιριστές. Παλιά το «βραζιλιάνος αμυντικός» ακουγόταν σαν ανέκδοτο. Πλέον, οι καλοί τους παίκτες είναι όλοι αμυντικογενείς. Το μότο του Σκολάρι είναι «δεν είμαστε υποχρεωμένοι να παίζουμε καλή μπάλα, μας ενδιαφέρει να κερδίζουμε». Τώρα πληρώνουν αυτή την απόφαση.

Η Αριστερά δεν έχει κατανοήσει το ποδόσφαιρο Πολύς λόγος γίνεται τελευταία και για το γήπεδο της ΑΕΚ στη Νέα Φιλαδέλφεια. Έχω ένα φίλο 92 χρονών, Μικρασιάτη που μου είπε ότι θέλει να πεθάνει μόλις χτιστεί το γήπεδο. Βλέπει το χωράφι όπως είναι τώρα και λέει ότι είναι σαν μια πληγή ανοιχτή που αιμορραγεί. Είναι αδιανόητο να μην έχει η ΑΕΚ γήπεδο στη Νέα Φιλαδέλφεια. ∆εν χρειάζεται όμως ένα γήπεδο που να έχει 40 μαγαζιά και 70 φαστφουντάδικα. Μπορεί να γίνει ένα γήπεδο 30.000 θέσεων χωρίς να πειράξουν το πάρκο. Το επιχείρημα ότι είναι εγκαταλελειμμένο δεν μου λέει τίποτα γιατί αν η τοπική αυτοδιοίκηση είχε τα λεφτά που της έχουν κόψει μια χαρά θα το είχε το πάρκο. Με ενόχλησε η λογική του ΣΥΡΙΖΑ να βρεθεί μια λύση και να συζητήσουμε με τον Μελισσανίδη. Ειλικρινά δεν την καταλαβαίνω. Και θέλω να πω και το εξής: Σε όλη αυτή την ιστορία το κλειδί δεν είναι το γήπεδο. Είναι ο έλεγχος της εταιρίας που θα διαχειρίζεται το γήπεδο. Σε ποιανού τα χέρια θα είναι. Αυτό είναι πολύ σοβαρό ζήτημα. Υπάρχει και το ζήτημα της χρηματοδότησης από την Περιφέρεια. Είναι επίσης πολύ σοβαρό θέμα. Η Περιφέρεια δηλαδή βρίσκει τρόπο να χρηματοδοτήσει ένα γήπεδο και δεν καταφέρνει να χρηματοδοτήσει

άλλα πράγματα που είναι πρώτης ανάγκης στην κοινωνία; Ποιές είναι οι προτεραιότητές μας ως κοινωνία. Σε μια περίοδο βαθιάς ανθρωπιστικής κρίσης, όταν πεθαίνει κόσμος στα νοσοκομεία επειδή δεν έχουμε φάρμακα, όταν κάνουμε περισσότερους ακρωτηριασμούς από όσους στο Αφγανιστάν γιατί οι διαβητικοί δεν βρίσκουν φάρμακα, έχουμε προτεραιότητα να χτίσουμε ένα γήπεδο; Αν είναι έτσι τότε να πάω να πεθάνω σε ένα μεγάλο γήπεδο. Μήπως και η Αριστερά δεν προσεγγίζει σωστά το ποδόσφαιρο; Ακόμα δεν έχει κατανοήσει η Αριστερά τι είναι το ποδόσφαιρο, πως αλλάζει, τι καταστάσεις διαμορφώνει μέσα στην καπιταλιστική διαδικασία και τι πρόταση πρέπει να έχει για το παιχνίδι. Είναι η μόνη που έχει τα εργαλεία για να το κάνει και δεν το κάνει. Πρέπει να υπερασπιστεί και το παιχνίδι ως τέτοιο αλλά κυρίως τη δυνατότητα των ανθρώπων να έχουν χώρους, όπου ελεύθερα και δωρεάν θα μπορούν να το παίξουν. Αν δεν κλοτσήσω την μπάλα δεν θα μπορέσω ποτέ να καταλάβω το παιχνίδι. Το ρημάδι το παιχνίδι πρέπει να το αποκαταστήσουμε. Και αυτό δεν γίνεται στα γήπεδα των ομάδων. Γίνεται στα γήπεδα των γειτονιών. Και η Αριστερά έχει να προσφέρει σε αυτό.

Αδιαφορία του υπουργείου για τα αρχαία στο Σεράφειο

ε πρόγραμμα ΕΣΠΑ της εξαετίας 2007-2013 χρηματοδότησης περίπου 14 εκατομμυρίων ευρώ, ο ∆ήμος Αθηναίων, ως φορέας υλοποίησης, προχωρεί στην ανακαίνιση του Σεράφειου Κολυμβητηρίου που βρίσκεται στην οδό Πέτρου Ράλλη. Η απόφαση πάρθηκε επί της δημαρχίας του Νικήτα Κακλαμάνη και τότε, η Ανοιχτή Πόλη είχε συμφωνήσει με την ανακαίνιση, όχι όμως και με την ανέγερση ενός νέου κτιρίου, όπου θα φιλοξενούνταν τα γραφεία του κολυμβητηρίου. Κατά την διεκπεραίωσης του έργου ήρθαν στο φως αρχαιολογικά ευρήματα σπάνιας αξίας, όπως το αρχαίο χυτήριο και αγροτικός χώρος ενεργός από τον 4ο π.Χ μέχρι τον 4ο μ.Χ αιώνα. Πριν καν ολοκληρωθούν οι ανασκαφές όμως, και κατά παράβασιν του νόμου, προχώρησε η κατασκευή του κτιρίου γραφείων και μάλιστα με μπετόν, υλικό που σύμφωνα με τους γνωρίζοντες, είναι απαγορευτικό για χώρους αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Κατά την κατασκευή των γραφείων καταστράφηκε εν μέρει και επιχωματώθηκε το υπόλοιπο μέρος του αρχαίου χυτηρίου και το αρχαίο πηγάδι που βρέθηκε στο χώρο. Η επίσπευση των κατασκευαστικών έργων έγινε προφανώς για να προλάβει ο ∆ήμος τα χρονοδιαγράμματα του ΕΣΠΑ και να μην κινδυνεύσει να χάσει την χρηματοδότηση. Λίγο πριν τις τελευταίες αυτοδιοικητικές εκλογές με απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου γνωμοδότησε ομόφωνα υπέρ της αποδόμησης των αρχαίων καλλιεργητικών αυλάκων, με την προϋπόθεση όμως ότι θα προηγηθεί σχεδιαστική και φωτογραφική τεκμηρίωση του χώρου της ανασκαφής. Η γνωμοδότηση αυτή έγινε πριν καν ολοκληρωθεί και αξιολογηθεί τα ευρήματα. Βάσει της γνωμοδότησης αυτή ο τότε Υπουργός Πολιτισμού, Πάνος Παναγιωτόπουλος, υπέγραψε στις 4 Ιουνίου του 2014 απόφαση για την αποδόμηση των ευρημάτων στην οποία επίσης αναφέρεται ότι πρέπει να προηγηθεί η απαραίτητη φωτογραφική τεκμηρίωση του χώρου ανασκαφής. Πριν όμως ολοκληρωθεί καν η αρχαιολογική ανασκαφή η αρμόδια Εφορία διατάσσει την αποδόμηση των αρχαίων καλλιεργητικών αυλάκων. Για το συγκεκριμένο ζήτημα έχουν κινητοποιηθεί αρχαιολόγοι και κινήσεις πολιτών που επιδεικνύουν ενδιαφέρον για τα συγκεκριμένα ζητήματα και μάλιστα έχουν σταλεί και επιστολές στις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου κινώντας όλες τις απαραίτητες διαδικασίες προκειμένου να σταματήσει το έργο. Από την πλευρά τους τόσο το υπουργείο όσο και ο δήμος, με τις κινήσεις τους, αποδεικνύουν ότι το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι η χρονική εξυπηρέτηση του έργου και όχι η ανάδειξη ενός χώρου με τεράστιο αρχαιολογικό ενδιαφέρον.

Εκδηλώσεις

Στέλλα Βρεττού

***Την Κυριακή 20 Ιουλίου στις 8 μ.μ., στο σπίτι της κίνησης πολιτών Μεσοποταμία, Πλάτωνος 13 στο Μοσχάτο, βλέπουμε το ντοκιμαντέρ του Εμίρ Κοστουρίτσα για τον Μαραντόνα και συζητάμε με τους παλαίμαχους ποδοσφαιριστέςΧουάν Ραμόν Ρότσα, Νίκο Μάλλιαρη (πρώην Γ.Γ. του ΠΣΑΠ υπευθυνος ποδοσφαιρου της αθλητικης επιτροπης του ΣΥΡΙΖΑ, τον δημοσιογράφο ∆ιονύση Ελευθεράτο και τον Κώστα Ήσυχο, μέλος της Π.Γ. του ΣΥΡΙΖΑ, για την σχέση του ποδοσφαίρου με την πολιτική, την λογοτεχνία, την εξουσία... ***Η Επιτροπή Αθλητισμού της Ν.Ε. Αχαϊας του ΣΥΡΙΖΑ, διοργανώνει την ∆ευτέρα 21 Ιουλίου 2014, στις 7.30 μ.μ., στα γραφεία του κόμματος Κορίνθου 313, συνάντηση των στελεχών του ποδοσφαίρου της περιοχής μας με θέμα ‘’Το ερασιτεχνικό και το επαγγελματικό ποδόσφαιρο στην εποχή των μνημονίων’’. Κεντρικός ομιλητής ο Νίκος Μάλλιαρης, υπεύθυνος ποδοσφαίρου του τμήματος φυσικής αγωγής αθλητισμού του ΣΥΡΙΖΑ.

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 20 Ιουλίου 2014

ΜΕ ΤΗΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΤΩΝ ΠΡΥΤΑΝΙΚΩΝ ΕΚΛΟΓΩΝ

Επιβεβαιώνεται η κριτική κατά των Συμβουλίων Την προηγούμενη Παρασκευή ολοκληρώθηκαν οι εκλογές των νέων πρυτάνεων των Πανεπιστημίων Αθηνών, Μετσόβιου, Ιωαννίνων, Πατρών και Θεσσαλίας. Αξιοσημείωτο γεγονός, όμως, δεν αποτελούν τα αποτελέσματα καθαυτά, αλλά οι διαδικασίες επιλογής των υποψηφίων που σημειώθηκαν με πλείστες παρατυπίες. Σε εκδήλωση που διοργάνωσαν απορριφθέντες υποψήφιοι (από τα Συμβούλια Ιδρύματος, όχι από το εκλεκτορικό σώμα του πανεπιστημίου) καταγγέλλουν τα εν λόγω περιστατικά. Ενώ ταυτόχρονα ανοίγουν τη συζήτηση για το νόμο ∆ιαμαντοπούλου και τα Συμβούλια Ιδρύματος που αρχίζουν να αποδεικνύουν εύλογες και αληθινές τις κατηγορίες που εκφράστηκαν από την αρχή.

ο πιο απροκάλυπτο παράδειγμα του πελατειακού συστήματος που επιδιώκουν να εξυπηρετήσουν τα Συμβούλια Ιδρύματος, έλαβε χώρα στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλίας. «Ο εκλεκτός υποψήφιος του Συμβουλίου πιάστηκε στα πράσα να έχει συναλλαγές με μέλη του και εκ παραδρομής έγινε γνωστό στην ακαδημαϊκή κοινότητα, καθώς στάλθηκε mail με συνομιλία τους κατά λάθος και σε άλλα άτομα. Αυτό που υποψιαζόμαστε ότι συμβαίνει και στα άλλα πανεπιστήμια, σε εμάς αποτυπώθηκε καθαρά. Εξ ου και η μεγάλη αποχή του

46%. Παρόλ’ αυτά ο εκλεκτός εξελέγη από το 29% του σώματος και φυσικά έχουμε προσφύγει στο Συμβούλιο της Επικρατείας για τις παρατυπίες» περιγράφει τις διαδικασίες των πρυτανικών εκλογών ο καθηγητής Βύρων Κοτζαμάνης.

∆ηλώσεις κοινωνικών φρονημάτων

Ακόμα, όμως, και στις περιπτώσεις που δεν καταγράφθηκε, τουλάχιστον με τόσο απτές αποδείξεις, τέτοιο περιστατικό, οι συνθήκες επιλογής των υποψηφίων μόνο ακαδημαϊκής φύσης δεν μπο-

ρούν να χαρακτηρισθούν. Ο καθηγητής Σπύρος Γεωργάτος του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων είπε για τη σχετική εμπειρία του: «Ως υποψήφιος για τη θέση του πρύτανη κλήθηκα πριν ένα μήνα περίπου σε ακρόαση από τα 15 μέλη του Συμβουλίου Ιδρύματος, όπου ξαφνικά ανακαλύπτω ότι μετά από 15ετή θητεία σε ιδρύματα των ΗΠΑ και της Ευρώπης και 20 χρόνια υπηρεσίας σε ελληνικά πανεπιστήμια θα πρέπει να απαντήσω σε κάποια περίεργα ερωτήματα. ∆εν ερωτήθηκα για το επιστημονικό μου έργο, το όραμά μου για το πανεπιστήμιο κτλ, αλλά για το αν έχουν δουλειά τα κόμματα στο πανεπιστήμιο, αν θα καλέσω την αστυνομία όταν οι φοιτητές διακόψουν τη συνεδρίαση, αν είμαι κατά του ισχύοντος νόμου, πώς θα συνδυάσω τη συνδικαλιστική μου ιδιότητα κ.ά. Οι θέσεις μου είναι ήδη ευρέως γνωστές, σκοπός ήταν μόνο η απόσπαση μιας δήλωσης μετανοίας». «Τα Συμβούλια Ιδρύματος θα μπορούσαν σε αυτήν τη δοκιμασία να αποδείξουν ότι είναι τμήμα της ακαδημαϊκής κοινότητας και να λειτουργήσουν κατ’ αυτόν τον τρόπο. Θα μπορούσαν να αφήσουν την οποιαδήποτε προεπιλογή υποψηφίων στο εκλεκτορικό σώμα ή να τους δεχτεί όλους ως υποψήφιους για εκλογή, εφόσον πληρούσαν τα τυπικά κριτήρια. Όμως, τα κριτήρια ήταν ιδεολογικά και πολιτικά, δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι οι περισσότεροι συνάδελφοι που απορρίφθηκαν από τα Σ.Ι. ανήκουν

Πολυτέλεια ο κοινωνικός τουρισμός;

στην Αριστερά και έχουν ταχθεί ανοιχτά κατά του νόμου» συμπληρώνει ο καθηγητής Γεράσιμος Σπαθής από το ΕΜΠ.

∆εν λογοδοτούν, δεν ελέγχονται

Η κριτική που είχαν δεχθεί εξαρχής τα Συμβούλια Ιδρύματος αφορούσε το γεγονός ότι μόνο ένα μέρος των μελών τους είναι εκλεγμένα, ότι είναι όργανα διοίκησης που δεν λογοδοτούν και δεν ελέγχονται από κανέναν. Η συζήτηση μετά την πρώτη δικαίωση των ανησυχιών φαίνεται να ξαναρχίζει. ∆ιερωτώμενος ο απερχόμενος αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου της Πάτρας, Βασίλης Αναστασόπουλος, ποιος είναι ο στόχος όλων αυτών καταλήγει: «Η σημερινή κυβέρνηση δεν είναι ικανή να σχηματίσει πανεπιστήμια- επιχειρήσεις. Όσο και να θέλει δεν μπορεί να το κάνει, καθώς είναι μεγαλεπήβολο σχέδιο, για αυτή τη στιγμή. Αυτό που θέλει είναι να μην έχουν τα πανεπιστήμια φωνή, να μην μπορούν να παρεμβαίνουν σε ζητήματα κοινωνικά που είναι σημαντικά και άμεσα. ∆εν τους φαίνεται σωστό π.χ. ένας πρύτανης να έχει άποψη για το ζήτημα με τις καθαρίστριες. Το ίδιο, βέβαια, πιστεύει και για την τοποθέτηση ενός πρύτανη για το ζήτημα της χρηματοδότησης της ακαδημαϊκής έρευνας ή για το προσωπικό των πανεπιστημίων». Τζέλα Αλιπράντη

Μεγάλη μείωση των δικαιούχων - Χωρίς σημαντική ωφέλεια ο εσωτερικός τουρισμός Ξεκίνησε, στις 14 Ιουλίου, η υποβολή των ηλεκτρονικών αιτήσεων συμμετοχής στο πρόγραμμα Κοινωνικός Τουρισμός 2014 του ΟΑΕ∆, η οποία πρέπει να έχει ολοκληρωθεί μέχρι τις 11 Αυγούστου (στις 12 το μεσημέρι). Ο αριθμός των δικαιούχων του φετινού προγράμματος υπολογίζεται στους 130.000, άνεργους και εργαζόμενους, αριθμός αισθητά μικρότερος σε σύγκριση με εκείνους του παρελθόντος. Πριν την κατάργηση του ΟΕΕ (Οργανισμός Εργατικής Εστίας) το 2012, οι δικαιούχοι των προγραμμάτων κοινωνικού τουρισμού ξεπερνούσαν τους 500.000 και είχαν φτάσει ακόμη και τους 700.000. Ο προϋπολογισμός του προγράμματος ανέρχεται στα 10 εκατ. ευρώ και η διάρκειά του είναι από τις 15/9/2014 έως τις 31/8/2015.

ι προϋποθέσεις συμμετοχής, ωστόσο, είναι πολύ συγκεκριμένες: Οι εργαζόμενοι θα πρέπει να έχουν σχέση εξαρτημένης εργασίας ιδιωτικού δικαίου και να έχουν πραγματοποιήσει το 2013 πενήντα μέρες εργασίας στην ασφάλιση του ΙΚΑΕΤΑΜ. Επίσης θα πρέπει να έχουν καταβάλει εισφορά 0,35% υπέρ του καταργηθέντος ΟΕΕ. Οι άνεργοι εντάσσονται στους δικαιούχους εφόσον έχουν λάβει το 2013 τακτική επιδότηση ανεργίας τουλάχιστον 2 μηνών (50 ημερήσια επιδόματα). Επίσης εντάσσονται στο Κοινωνικός Τουρισμός 2014, οι άνεργοι οι οποίοι είναι εγγεγραμμένοι στο Ειδικό Μητρώο Ανέργων ΑμεΑ του ΟΑΕ∆. Οι συγγενείς των δικαιούχων του προγράμματος μπορούν και αυτοί να ωφεληθούν αν πληρούν συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Τα προστατευόμενα τέκνα της οικογένειας από 5 έως 24 ετών (16/9/1989 έως 15/9/2009) μπορούν να συμμετέχουν εφόσον ασφαλίζονται από έναν από τους γονείς τους, ανεξάρτητα από το αν είναι αυτός ο δικαιούχος. Το ίδιο ισχύει αν έχουν την ίδια ασφάλιση με το γονιό λόγω σπουδών ή αναπηρίας. Τα προστατευόμενα τέκνα, τα οποία θα συμπληρώσουν το πέμπτο έτος της ηλικίας τους κατά

τη διάρκεια του προγράμματος, εντάσσονται επίσης σε αυτό. Το δικαίωμα επιδότησης για εκείνα ξεκινά από τη συμπλήρωση του πέμπτου έτους και έπειτα. Επίσης, στους ωφελούμενους συμπεριλαμβάνονται οι σύζυγοι των δικαιούχων, εφόσον είναι προστατευόμενα μέλη και ασφαλίζονται από αυτούς. Για τους συνοδούς των δικαιούχων ή ωφελούμενων, η παρουσία τους καλύπτεται οικονομικά, εάν συνοδεύουν άτομα με αναπηρία 67% και άνω, με την προϋπόθεση ότι αυτή προβλέπεται από το νόμο και αποδεικνύεται από σχετική βεβαίωση.

Γραφειοκρατία και στις διακοπές

Η χαμηλή χρηματοδότηση του φετινού προγράμματος Κοινωνικού Τουρισμού και ο περιορισμένος αριθμός των δικαιούχων, σε σύγκριση με προηγούμενα χρόνια προκαλεί προβληματισμό για τη δυνατότητα του προγράμματος να δώσει τόνωση στον εσωτερικό τουρισμό. Οι ξενοδόχοι της Μαγνησίας, από την πλευρά τους, εστιάζουν στη γραφειοκρατική διαδικασία των προγραμμάτων κοινωνικού τουρισμού θεωρώντας ότι αυτή αποθαρρύνει τη συμμετοχή των δικαιούχων. Στις 8 Ιουνίου απέστειλαν επιστολή στον υπουργό Εργασίας Γιάννη Βρούτση και στον ∆ιοικητή του ΟΑΕ∆ Θεόδωρο Αμπατζόγλου, στην οποία ζητούσαν τη μείωση των γραφειοκρατικών διαδικασιών, ώστε να γίνει ευκολότερη η υλοποίηση του φετινού προγράμματος κοινωνικού τουρισμού. Ο Γιώργος Ζαφείρης, Πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων Μαγνησίας, εξηγεί γιατί πρέπει να απλοποιηθούν οι διαδικασίες. «∆ώδεκα έως δεκατέσσερα έν-

τυπα χρειάζεται να συμπληρώσει ο επισκέπτης προκειμένου να κάνει check-in. Ο χρόνος απασχόλησης του στη ρεσεψιόν για να κάνει check-in μετά από ταξίδι δύο ή τριών ωρών είναι 20 λεπτά περίπου. Τόση γραφειοκρατία, πιστοποιητικά βεβαιώσεις για να απολαύσουν πέντε ημέρες διακοπές. Ενδεχομένως με τη γραφειοκρατία αυτή να αποκλείονται μικρές ξενοδοχειακές μονάδες στις οποίες δεν υπάρχει η απαιτούμενη γνώση για τους υπολογιστές. Το σημαντικότερο όμως είναι η απίστευτη ταλαιπωρία την οποία υφίσταται ο πολίτης». Όσον αφορά τον αριθμό των δικαιούχων των προγραμμάτων κοινωνικού τουρισμού επισημαίνει: «Θα μπορούσαν να ήταν περισσότεροι. Θα μας απαντούσαν όμως ότι είναι θέμα οικονομικό και της τρόικας. Αυτό επέλεξε και αυτό υποτίθεται μπόρεσε να κάνει το υπουργείο. Εδώ δεν υπάρχουν συντάξεις. Κοινωνικό τουρισμό θα έχουμε;» επισημαίνει. Αλέξανδρος Μαυρογένης

Η ΕΠΟΧΗ 20 Ιουλίου 2014

“

ΕΡΓΑΣΙΑ

Τα κουφάρια επιχειρήσεων και οι 1.500.000 άνεργοι είναι εδώ. Όπως και η κερδοφορία – αισχροκέρδεια - είναι παρούσα, αφού, μετά το «πράσινο φώς» της κυβέρνησης και με την κατεδάφιση του εργασιακού δικαίου, η εργοδοτική αυθαιρεσία έγινε ο εφιάλτης.

Ένα εκατομμύριο νέες θέσεις εργασίας

ΑΠΟ ΤΗ ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΑΤΑΞΗ ΤΗΣ ΕΡΓΟ∆ΟΤΙΚΗΣ ΑΥΘΑΙΡΕΣΙΑΣ

Του Κώστα Νικολάου

πορεί ο πρωθυπουργός κ. Α. Σαμαράς να παπαγαλίζει τα περί τού τέλους των μνημονίων. Ή ο κ. Βρούτσης, - μέσο παραπληροφόρησης - να διαφημίζει το τέλος μιας εποχής. Όμως, τα μνημόνια είναι παρόντα. Τα κουφάρια επιχειρήσεων και οι 1.500.000 άνεργοι είναι εδώ. Όπως και η κερδοφορία – αισχροκέρδεια - είναι παρούσα, αφού, μετά το «πράσινο φώς» της κυβέρνησης και με την κατεδάφιση του εργασιακού δικαίου, η εργοδοτική αυθαιρεσία έγινε ο εφιάλτης. ∆εν ισχυρίζομαι πως η ανεργία αντιμετωπίζεται με την πάταξη των αυθαιρεσιών και μόνο. Ωστόσο, με την ρύθμιση της αγοράς εργασίας, με νέο εργασιακό μοντέλο και κυβέρνηση που θα σέβεται και θα τηρεί τους νόμους μπορούν να “εξοικονομηθούν” περί το 1.000.000 νέες θέσεις εργασίας.

Τήρηση των νόμιμων ωραρίων

Με την ενθάρρυνση της κυβέρνησης και στο όνομα μείωσης του εργατικού κόστους, η παραβίαση των ωραρίων εργασίας έχει γίνει καθεστώς. Οι εργοδότες έχουν αποθρασυνθεί και με το έτσι θέλω αναγκάζουν τους εργαζόμενους, σε μόνιμη βάση, να δουλεύουν πολύ περισσότερες ώρες. Η ετήσια άδεια σπανίως χορηγείται στο σύνολό της. Ο όγκος των υπερβάσεων του ωραρίου ποικίλλει από επιχείρηση σε επιχείρηση και από επάγγελμα σε επάγγελμα. Ξεκινά, από την μισή ώρα και φτάνει τις 4-5 ώρες ημερησίως. Ιδίως τα μικρομεσαία στελέχη για να «καλύψουν τον μισθό» εργάζονται έως και 4-5 ώρες περισσότερο. Η μερική απασχόληση και η εκ περιτροπής εργασία έχουν γίνει η μόδα. ∆εν είναι τυχαίο που το 47% των προσλήψεων του 2013 ήταν με μερική απασχόληση αυξάνοντας το συνολικό αριθμό – με το καθεστώς αυτό – στις 425.316 από τις 313.848. Επίσης, παρά την απαγόρευση μετατροπής συμβάσεων από πλήρη σε μερική απασχόληση - και το άκυρο της απόλυσης των εργαζομένων που δεν συναινούν - μόνο το 2013 έγιναν 56.202 μετατροπές. Έτσι, παρακάμπτεται και η νομοθεσία. Τους δηλώνουν για λίγες ώρες ενώ εργάζονται περισσότερες. Η κερδοσκοπία σε βάρος τους είναι πολύ μεγαλύτερη. Εκτός των απλήρωτων υπερωριών ζη-

μιώνεται και στην άδεια, τα δώρα Χριστουγέννων – Πάσχα, αλλά και στην ασφάλιση, διότι ασφαλίζονται για λιγότερες ημέρες. Οι εργολαβίες – δανεισμός – ενοικίαση εργαζομένων είναι ένας άλλος τρόπος παραβιάσεων. Είναι η κάλυψη των αυθαιρεσιών και παρανομιών, των μεγάλων επιχειρήσεων. Οι ίδιες εμφανίζονται «καθαρές», ενώ οι παραβάσεις των νομίμων γίνονται για λογαριασμό τους από τους εργολάβους. Συμπέρασμα: με την αλλαγή της νομοθεσίας για όλες τις «ελαστικές μορφές απασχόλησης» και την πιστή εφαρμογή των σημερινών νομίμων ωραρίων (40ωρο πενθήμερο) θα προκύψουν, περί τις 100.000 νέες θέσεις εργασίας.

Μείωση του χρόνου εργασίας, χωρίς μείωση αποδοχών

∆εν νοείται ρύθμιση της αγοράς εργασίας με δημοκρατικό πρόσημο, που δεν θα συμπεριλαμβάνει τη συνολική μείωση του χρόνου εργασίας χωρίς μείωση αποδοχών. Αυτό για δύο λόγους. Πρώτον, γιατί τα επιτεύγματα του ανθρώπινου νου, της έρευνας και της επιστήμης, θα πρέπει να χρησιμοποιούνται προς όφελος των ανθρώπων, όχι σε βάρος τους. ∆εύτερον, γιατί η τεχνολογική εξέλιξη συνιστά μειωμένο χρόνο παραγωγής. ∆ηλαδή, την ακολουθεί η μείωση θέσεων εργασίας. Αυτός είναι ένας από τους λόγους της μεγάλης ανεργίας, ιδιαίτερα στους νέους. Στη χώρα μας μετά 30 χρόνια και παρά την τεχνολογική επανάσταση (οι επιχειρήσεις έχουν αλλάξει δύο και τρείς φορές τον τεχνολογικό εξοπλισμό τους), την αυξημένη κερδοφορία και τη σημαντική μείωση των εργαζομένων το ρολόι της μείωσης του χρόνου εργασίας σταμάτησε στο 1984. Προηγήθηκε την 1/7/1975 η μείωση του εβδομαδιαίου χρόνου εργασίας στις 45 ώρες από τις 48. Το 1979 μειώνονται στις 44, το 1980 στις 43, το 1981 στις 42 και το 1983 σε 41 ώρες. Το 1983 μειώνονται, μόνο για τη βιομηχανία, στις 40 ώρες, και το 1984 επεκτείνεται σε όλες τις επιχειρήσεις και ισχύει μέχρι σήμερα. Συμπέρασμα: με τη μείωση του χρόνου εργασίας, μόνο κατά μία εβδομαδιαία ώρα, από 40 στις 39, θα προκύψουν περί τις 50.000 νέες θέσεις εργασίας. Ενώ με την σταδιακή μείωση στις 35 ώρες, θα φτάσουν περί τις 250.000 θέσεις.

Παράνομη και αδήλωτη εργασία Κατά το νόμο η αδήλωτη εργασία θεωρείται οικονομικό και κοινωνικό έγκλημα. Παρά ταύτα αυτή θεριεύει. Ξεπερνάει το 1.000.000 σύμφωνα με την ΓΣΕΕ. Το ΙΚΑ από ελέγχους του τις υπολογίζει στο 40% του συνόλου. Ένα τόσο σοβαρό θέμα και η κυβέρνηση το βλέπει ως εισπρακτικό μέτρο και καμία συνέπεια για τον εργοδότη. Αδιαφορώντας για την τύχη των εργαζομένων, την ασφάλισή τους, τις ώρες που δούλευαν και την αμοιβή τους, τις άδειές τους, δώρα κλπ το έγκλημα σε βάρος των Ασφαλιστικών Ταμείων γιατί χάνουν ασφαλιστικές εισφορές, είναι και του κράτους λόγω φοροδιαφυγής. Οι ποινές θα πρέπει να είναι ανάλογες του οικονομικού και κοινωνικού εγκλήματος που συντελείται συμπεριλαμβανομένης και της ποινής φυλάκισης. Οι εργαζόμενοι να ασφαλίζονται για όλο το προηγούμενο χρονικό διάστημα, να τους καταβάλλονται όλες οι διαφορές – μισθών – άδειες - δώρων – που θα προκύπτουν. Επίσης, οι εργαζόμενοι, οι οποίοι συμμετέχουν στην αποκάλυψη αυτή, να προστατεύονται από απόλυση. Συμπέρασμα: Με την αυστηρότητα αυτή και άλλα μέτρα, με σοβαρή αντιμετώπιση, με βάση προβλέψιμους υπολογισμούς, θα προκύψουν περί τις 250.000 θέσεις εργασίας.

Παράνομη πολυθεσία και αδήλωτη εργασία

Χρησιμοποιούμε τον όρο παράνομη πολυθεσία, διότι η εργασία ούτε κακό είναι ούτε απαγορεύεται, το αντίθετο. Όμως, να δηλώνεται! Συνεπώς, μιλάμε για αδήλωτη εργασία με την επιδίωξη και του εργαζόμενου. Είναι οι συνταξιούχοι κάτω των 55, γιατί έχασαν το 100% της σύνταξής τους, οι συνταξιούχοι έως 1.000 ευρώ (από κυρία σύνταξη), διότι μπορούν να εργαστούν χωρίς καμία συνέπεια, ενώ για πάνω από τα 1.000 ευρώ χάνουν το 70% της σύνταξης. Για τους δημόσιους υπάλληλους απαιτείται άδεια από την υπηρεσία τους. Οι άνεργοι που λαμβάνουν επίδομα ανεργίας θα πρέπει να το διακόψουν. Πόσοι όμως είναι όλοι αυτοί; Από παλαιότερη έρευνα της VPRC προκύπτει ότι έτσι εργάζονται 250.000 του ιδιωτι-

κού τομέα και 128.000 δημόσιοι υπάλληλοι, ενώ 883.000 δήλωσαν περιστασιακή δεύτερη εργασία. Κατά τον πρώην υπουργό εργασίας κ. Κουτρουμάνη, από τους 250.000 συνταξιούχους που εργάζονται μόνο 15.000 το δηλώνουν. Συμπέρασμα: Μια συστηματική αντιμετώπιση της αδήλωτης δεύτερης εργασίας, θα φέρει τουλάχιστον, 250.000 νέες θέσεις εργασίας.

Αποκατάσταση της εξαρτημένης εργασίας

Εξαρτημένη εργασία έχουμε όταν ό εργαζόμενος δεν έχει την ελευθερία να καθορίζει ο ίδιος τις συνθήκες εργασίες, τον τρόπο, τον τόπο και τον χρόνο, μόνο ο εργοδότης. Παρόλα αυτά, ο κανόνας αυτός παραβιάζεται συστηματικά και επιχειρήσεις προσλαμβάνουν προσωπικό με δελτίο παροχής υπηρεσιών (μπλοκάκι). Κερδοσκοπούν σε βάρος των εργαζομένων, καθώς δεν θεωρούνται μισθωτοί και δεν δικαιούνται μισθό, άδεια, δώρα, κλπ, ούτε τηρούν ωράρια εργασίας και η ασφάλιση στον ΟΑΕ επιβαρύνει τους ίδιους. Επιπλέον, με νόμο, αρκετές κατηγορίες εργαζομένων, όπως αγρεργάτες, αλιεργάτες, εποχιακά απασχολούμενοι σε επιχειρήσεις, οι οποίες μεταποιούν, τυποποιούν και διακινούν προϊόντα εδάφους, κτηνοτροφίας, αλιείας, δασοπονίας, θηραματοπονίας και κάθε είδος εκτροφών, εξαιρέθηκαν από την υποχρεωτική ασφάλιση στο ΙΚΑ και ασφαλίζονται (με χαμηλότερες εισφορές) στον ΟΓΑ. Με ό, τι αυτό συνεπάγεται στα δικαιώματα των εργαζομένων και τα ασφαλιστικά ταμεία από τους ανύπαρκτους ελεγκτικούς μηχανισμούς του ΟΓΑ. Συμπέρασμα: Από την ένταξη όλων αυτών των μισθωτών στο νέο σωστό εργασιακό πλαίσιο, θα προκύψουν και θα αποκατασταθούν περί τις 300.000 θέσεις εξαρτημένης εργασίας. Οι κύριοι Σαμαράς και Βενιζέλος είναι, τουλάχιστον, ειλικρινείς, όταν λένε πως τελειώνουν με τα μνημόνια, δηλαδή την ολοκλήρωση του νεοφιλελευθερισμού στη χώρα μας. Ο ΣΥΡΙΖΑ, όμως, καλό είναι να σταματήσει να περιορίζεται στα μνημόνια και να ασχοληθεί συγκεκριμένα με τα συντρίμμια των μνημονίων και όχι μόνο.

ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 20 Ιουλίου 2014

Συζητάμε με τον διδάκτορα Βασίλη Μπογιατζή για το βιβλίο του “Μετέωρος Μοντερνισμός”, από τις εκδόσεις Ευρασία. Υιοθετώντας μια έκκεντρη οπτική, την πραγμάτευση της διανοητικής ιδιοποίησης και πρόσληψης της ιδεολογίας της επιστήμης και της τεχνολογίας κατά την περίοδο του ελληνικού Μεσοπολέμου, το βιβλίο εξετάζει τη σύνδεσή τους με τα επίδικα των ιδεολογικών και πολιτικών αντιπαραθέσεων της εποχής εκείνης.

Ένα βιβλίο για τον κόσμο των ιδεών στο μεσοπόλεμο Συνέντευξη με τον συγγραφέα Βασίλη Μπογιατζή Τη συνέντευξη πήρε ο Στάθης Κουτρουβίδης Πώς θα περιέγραφες την ελληνική κοινωνία του Μεσοπολέμου; Όπως ο Ρότζερ Γκρίφιν χαρακτηρίζει τη Γερμανία της Βαϊμάρης, δηλαδή ως μια δυσφορούσα και υπό πίεση κοινωνία. Οι κυβερνήσεις (1923-1928) απέδιδαν έμφαση στη βελτίωση των υποδομών και την επιστημονική ανασυγκρότηση -όπως, για παράδειγμα, η ίδρυση της Ακαδημίας Αθηνών επί Παγκάλου, ο ∆ημήτρης Γληνός θεωρούσε ότι «Η ελληνική αρρώστεια» μπορούσε να υπερβαθεί με την επιστημονική διαρρύθμιση της παραγωγικής διαδικασίας και την τεχνολογική πρόοδο, ενώ ο Ιωάννης Μεταξάς, ως υπουργός Συγκοινωνιών, ενέτασσε την τεχνολογία σε ένα πλαίσιο καθολικής εθνικής αναγέννησης. Η πλέον συνεκτική διατύπωση, ωστόσο, ενός οράματος που συνδύαζε «ισχυρή» διακυβέρνηση και το πρόταγμα να γίνει η Ελλάδα αγνώριστη με μεγάλης κλίμακας παραγωγικά έργα για την αύξηση της εθνικής παραγωγής, σχετίζεται με την επάνοδο του Ε. Βενιζέλου στην εξουσία το 1928. Ο Βενιζέλος δεν δίσταζε να τοποθετήσει στα θεμέλια αυτού του ιδεώδους την επιστημονική ιδέα, ενώ οικειοποιήθηκε την τεχνολογία εντός ενός πλαισίου οριοθετημένου από τις φιλελεύθερες απόψεις του για το εφικτό κοινωνικού εναρμονισμού/κοινωνικής προόδου και την πεποίθησή του ότι απαιτούνταν οργανωμένοι έως αυταρχικοί/αντικοινοβουλευτικοί θεσμοί για τη ρύθμιση της μεσοπολεμικής συνθήκης. Αυτό το έργο εκλαμβανόταν ως κοσμογονία από διανοουμένους, οι οποίοι προσέγγιζαν την εποχή με όρους μετάβασης, όπως ο Γ. Θεοτοκάς, ο οποίος εξυμνούσε επιστήμη/τεχνολογία με φουτουριστική αισιοδοξία μεν, όχι και χωρίς επιφυλάξεις δε: το όριο ήταν να μη «καταντήσει Ελβετία αυτή η χώρα του Οδυσσέα». Από τις αρχές του ’30 το ψυχικό κλίμα άρχισε να αλλάζει. Ο Θεοτοκάς απέδιδε την Κρίση στη Μηχανή, παιδί του επιστημονισμού και του ουμανισμού. Αυτή έφερνε τον ανεξέλεγκτο καπιταλισμό, το προλεταριάτο, την ταξική πάλη και την κοινωνική κατάρρευση, επειδή ακύρωνε την πνευματικότητα «στενεύοντας» τη ζωή και μεταμορφώνοντας τον άνθρωπο σε έντομο. Η διέξοδος δεν βρισκόταν ούτε στον κομμουνισμό ούτε στην απόρριψη της τεχνολογίας, αλλά στην ανάγκη ριζικού αναπροσανατολισμού της. Στην εναγώνια αναζήτηση πολιτικών λύσεων ικανών να ενσωματώσουν αυτά τα στοιχεία, ο Θεοτοκάς θα διέλθει από την υποστήριξη ποικίλων λύσεων –και των φασιστικών– μέχρι να φτάσει στο New Deal του Ρούζβελτ, όταν πια ο Μεταξάς είχε επιβάλλει τη δικτατορία του. Οι έννοιες, επομένως, του μοντερνι-

σμού και της τεχνολογίας έρχονται να απαντήσουν στην κρίση και στην παρακμή; O Μεσοπόλεμος αποτέλεσε, κατά τον Ρότζερ Γκρίφιν, τον «Χρυσό Αιώνα» των πάσης φύσεως σχεδιαστών, εφόσον μάλιστα μπορούσαν και να εξασφαλίσουν τα απαιτούμενα κεφάλαια για την υλοποίηση των σχεδίων τους. Η πρόδηλη πολιτισμική κρίση ενθάρρυνε μια γενική εγκατάλειψη του laissez-faire καπιταλισμού και του μινιμαλιστικού κράτουςνυκτοφύλακα, ενώ η πίστη στην ανάγκη ύπαρξης «ισχυρών κυβερνήσεων» που λαμβάνουν ριζοσπαστικές αποφάσεις σε δύσκολους καιρούς για την κατά το δυνατόν καλύτερη εξυπηρέτηση των συμφερόντων των πολιτών τους, συνέδεε τα σοβιετικά πενταετή πλάνα, το φασιστικό κορπορατιστικό σύστημα, την κεϋνσιανή οικονομική θεωρία και το New Deal στις Η.Π.Α., τον planism του Βέλγου πολιτικού στοχαστή, πρώτα αριστερού και έπειτα δεξιού, Hendrik de Man και τον ενθουσιώδη εναγκαλισμό αυτού του νέου ήθους από το Τρίτο Ράιχ. Το μέλλον ζωγραφιζόταν με πολλά πολιτικά χρώματα, ήταν εντούτοις σχεδιασμένο. Ερχόμενοι στα δικά μας, κατά τη διάρκεια του ελληνικού Μεσοπολέμου η τε-

χνολογική ανάπτυξη και η οικειοποίηση της ιδέας της επιστήμης συνδέθηκαν στενά με το ζήτημα της εθνικής ανασυγκρότησης και το μοντερνιστικό αίτημα του νέου εθνικού πολιτισμικού προσανατολισμού μετά τη χρεοκοπία της Μεγάλης Ιδέας. Η ιδεολογία της επιστήμης διαδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλο, καθώς όλες οι ιδεολογικές τάσεις την συνέδεσαν με την αναγέννηση, την εξυγίανση, την κοινωνική μεταμόρφωση, προφανώς όχι με ενιαίο τρόπο, αλλά με ενδιαφέρουσες συμπτώσεις και διατομές. Το ζήτημα της τεχνολογικής ανάπτυξης, από την άλλη, αποτέλεσε πεδίο εντάσεων καθώς πολιτικοί και διανοούμενοι συγκρότησαν επεξεργασμένα πολιτικά/πολιτισμικά πλαίσια ιδιοποίησης και ενσωμάτωσής της στις περί κοινωνίας τοποθετήσεις τους. Ποια ήταν η απάντηση της αριστεράς; Ας δούμε ενδεικτικά τον Γληνό: εκκινώντας από την πεποίθηση πως μόνο ο κομμουνισμός ενσάρκωνε το όραμα της κοινωνικής χειραφέτησης, προσλάμβανε επιστήμη/τεχνολογία στη βάση των τεχνολογικά επικαθορισμένων όψεων της μαρξιστικής ιδεολογίας. Στο σκεπτικό του, ο συνδυασμός των εγγενώς προοδευτικών επιστήμης/τεχνολογίας με τον

επαναστατικό δυναμισμό του προλεταριάτου οδηγούσε στη Σοβιετική Ένωση της εποχής, «ένα απέραντο στρατόπεδο δουλιάς, ένα φλογερό καμίνι δημιουργίας, όπου χωρίς καταναγκασμό, με εσωτερική ολόψυχη συμμετοχή και εγκαρτέρηση, μα και με παλμό, με φωτιά, με ενθουσιασμό εκατομμύρια από εργάτες οικοδομούνε ένα καινούριο κόσμο». Αντίπαλος του Γληνού, ο Π. Κανελλόπουλος προσέγγιζε επιστήμη και τεχνολογία διακρίνοντας ανάμεσα σε Kultur –πνευματικό πολιτισμό– και Zivilisation –μηχανικό και υλικό. δεν αρνιόταν την ύπαρξη και την αξία της –επιστημονικής/τεχνολογικής– προόδου, αλλά περιόριζε την εμβέλειά της στο πεδίο της Zivilisation, θεωρώντας πως η σφαίρα της Kultur μένει άθικτη από αυτή. Η τεχνολογική ανάπτυξη, συμπλήρωνε από την άλλη, συνιστούσε για το Πνεύμα πρόκληση, όχι καταστροφή. Ο εσωτερικός πολιτισμός, με άλλα λόγια, έπρεπε να διαποτίσει τον στερούμενο πνευματικότητας τεχνολογικό. κι οι συνθήκες καθιστούσαν εφικτή μια τέτοια προοπτική: στο πλαίσιο αυτό, θεωρούσε, η φασιστική λύση –που ασυνείδητα είχε αναλάβει κοσμοϊστορική αποστολή– δεν θα’ πρεπε να προσπερνιέται αδιάφορα. Ο Κ. Τσάτσος επικαλείτο τη μοντέρνα επιστήμη για να ενισχύσει την ιδεαλιστική θέση, θεωρώντας την ταυτόχρονα απλώς «μέθοδο», ανίκανη να συμβάλει στην «ηθικοποίηση» του ανθρώπου. Επιστήμη, τεχνολογία και οικονομία δεξιώνονταν από τον Τσάτσο εντός του εξής πλαισίου: ηθική πραγμάτευση του κοινωνικού ζητήματος και εμποτισμός της επιστήμης και της τεχνολογίας/οικονομίας από αξίες. Στο προαναφερθέν πλέγμα προστίθονταν στοιχεία που απέρριπταν τη φιλελεύθερη θέσμιση τείνοντας σε αυταρχικές/ολοκληρωτικές πολιτικές με βάση τον «πολιτισμό» και την «ελληνική ιδέα», φτάνοντας μέχρι και τις παρυφές του φασισμού. Πώς συνδέονται αυτά με το φαινόμενο της δικτατορίας Μεταξά; Να πούμε προκαταβολικά ότι ο Μεταξάς πραγματοποίησε εκείνο που πολλοί οραματίζονταν κι επιθυμούσαν. τους πρόλαβε. Για εκείνον η κρίση ήταν αποτέλεσμα επιχώριων και εξωγενών αιτιών. Επέκρινε σφοδρά τον Βενιζέλο ήδη από το 1935 ως τον κατ’ εξοχήν αντιπρόσωπο των ορθολογιστικών, διεθνιστικών, υλιστικών και θετικιστικών τάσεων που ήδη από τον 19ο αιώνα είχαν εισαχθεί στην Ελλάδα, που συντρίβοντας τα εθνικά ιδεώδη και εστιάζοντας σε υλιστικούς στόχους ανίκανους να εμπνεύσουν τους νέους, τους οδήγησε στον κομμουνισμό. Ένας «Τρίτος ∆ρόμος» ήταν απαραίτητος και η 4η Αυγούστου, ένα κράτος, κατ’ αυτόν, «αντιπλουτοκρατικό, αντικοινοβουλευτικό, αντικομμουνιστικό», τον χάραζε: θα δημιουργούσε τον Τρίτο Ελληνικό Πολιτισμό, όχι εμπνεόμενη

“

ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 20 Ιουλίου 2014

ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ

Κατά τη διάρκεια του ελληνικού Μεσοπολέμου, η τεχνολογική ανάπτυξη και η οικειοποίηση της ιδέας της επιστήμης συνδέθηκαν στενά με το ζήτημα της εθνικής ανασυγκρότησης και το μοντερνιστικό αίτημα του νέου εθνικού πολιτισμικού προσανατολισμού, μετά τη χρεοκοπία της Μεγάλης Ιδέας. από την παρηκμασμένη Ευρώπη, αλλά στηριγμένη στη «λαϊκή ψυχή». Στο πλαίσιο αυτό, έπρεπε να τοποθετηθεί επιστήμη και τεχνολογία για να συνεισφέρουν στη μοντερνιστικής/φασιστικής υφής αναγέννηση της εθνικής ιδέας. Καλλιτέχνες, διανοούμενοι, επιστήμονες και μηχανικοί αποτελούσαν προνομιακά ακροατήρια αυτών των κηρυγμάτων, ενώ εμφανίζονταν διατεθειμένοι να προσφέρουν γνώσεις και κύρος για την πραγμάτωση των σκοπών του καθεστώτος. Σε αυτό το πνεύμα, ο Μεταξάς καλούσε τους νέους να διαπλάσουν «ρωμαλέα» σώματα διαχέοντας παντού, όπως και «οι νεολαίες των κρατών που βαδίζουν μπροστά», αισθήματα αισιοδοξίας και ευρωστίας. Σε αυτό το φως, λύνεται και η απορία του Ελύτη, γιατί στα χρόνια της μεταξικής δικτατορίας η λογοκρισία της δεν εμπόδιζε την «πολλαπλή δραστηριότητα» του κύκλου του. Από την άλλη, η μεταγενέστερα στρατευμένη στην Αριστερά Ρίτα ΜπούμηΠαππά, σύζυγος του Ανδρέα Παππά, τακτικού αρθρογράφου στο μεταξικό Το Νέον Κράτος, έγραφε στο ποίημά της «28η Οκτωβρίου 1940» «“Όχι!” φωνάζει ο Αρχηγός σαν Αθηναίος αρχαίος/ και τ’ “Όχι” από το στόμα του ταρπάξανε δρομαίοι/ οι άνεμοι οι ελληνικοί παντού να το κηρύξουν/ και σε μια ώρα η Ελλάς σύμπασα φώναξε ΄ΟΧΙ». Με ανάλογη έμπνευση ο Μάρκος Αυγέρης, μετέπειτα στέλεχος των ΕΑΜ/ΚΚΕ, έγραφε στο περιοδικό της ΕΟΝ Νεολαία το «Εσωτερικός διάλογος. “Να ο λαός σου”». Στο πλαίσιο δε, της «Πνευματικής Επιστράτευσης» του 1940, με άξονες καθορισμένους από το καθεστώς, αλλά και κοντινούς στις αναζητήσεις τους, πολλοί πνευματικοί άνθρωποι δήλωναν παρόντες: Κωστής Μπαστιάς, Νίκος Κιτσίκης, πρόεδρος του ΤΕΕ επί Βενιζέλου, πρύτανης του ΕΜΠ επί Μεταξά και μεταπολεμικά βουλευτής της Ε∆Α, Γιώργος Σεφέρης, ο κορπορατιστής βενιζελικός Λέων Μακκάς, ο θεολόγος Νικόλαος Λούβαρις, εξέχον μέλος των δοσιλογικών κυβερνήσεων, καθώς και οι Παντελής Πρεβελάκης και Σοφία Γεδεών. Στις υπό την εποπτεία τους περιοδείες/ομιλίες εντοπίζει κανείς επίλεκτα μέλη της συντηρητικής διανόησης, όπως οι Τσάτσος, Κανελλόπουλος, αλλά όχι μόνο (Ιωάννης Κακριδής, Κωνσταντίνος ∆ημαράς, Άγγελος Σικελιανός). Η παλιγγενετική ρητορική του καθεστώτος και η προσδοκία της αναγέννησης της εθνικής κοινότητας δεν πρέπει να θεωρηθεί άσχετη αυτής της συμπόρευσης. •

Καραβάνι αλληλεγγύης στην Μανωλάδα Κλίμα τρομοκρατίας στην Πάτρα, που διεξάγεται η δίκη για τα αιματηρά γεγονότα του Απρίλη του 2013

ήμερα Κυριακή αναχωρεί από το Πεδίο του Άρεως στις 8 το πρωί καραβάνι αλληλεγγύης από την Αλληλεγγύη για Όλους στη Μανωλάδα Ηλείας, εκεί δηλαδή που συνεχίζεται το δουλεμπόριο χιλιάδων εργατών γης. Έμπρακτη στήριξη του αγώνα που εξελίσσεται στις αίθουσες των δικαστηρίων στην Πάτρα, αλλά έχει παρελθόν και δυστυχώς μέλλον στα χωράφια της περιοχής. Την περασμένη Κυριακή γράψαμε αναλυτικό ρεπορτάζ για όσα συμβαίνουν στην Σκάλα της Λακωνίας, όπου χιλιάδες εργάτες γης, απεργούσαν ενάντια στην αστυνομική αυθαιρεσία, αλλά και για το αυτονόητο δικαίωμα να πληρώνονται για την εργασία που με κόπο κάνουν. Φαίνεται, λοιπόν, ότι η Μανωλάδα δεν είναι μοναδικό φαινόμενο. Μανωλάδες υπάρχουν σε πολλά μέρη της ελληνικής γης^ από τον βορά έως το νότο. Η Αλληλεγγύη για Όλους, ως ένα πρώτο σταθμό μιας συνολικής εξόρμησης, οργανώνει αποστολή αλληλεγγύης στην Μανωλάδα. Την αποστολή αποτελούν γιατροί και εθελοντές από τα κοινωνικά ιατρεία της Αθήνας, της Κορίνθου και της Πάτρας, δημοσιογράφοι και φωτορεπόρτερ, βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, μέλη της Γραμματείας του, το τμήμα ∆ικαιωμάτων και η Νεολαία του ΣΥΡΙΖΑ, μέλη του Συντονιστικού των αγωνιζόμενων καθαριστριών του Υπουργείου Οικονομικών, εργαζόμενοι του αυτοδιαχειριζόμενου εργοστασίου της ΒΙΟ.ΜΕ, το Ανοιχτό Σχολείο μεταναστών του Πειραιά, η Κίνηση «Απελάστε το Ρατσισμό», το ∆ίκτυο Υποστήριξης Προσφύγων και Μεταναστών, μέλη της Ένωσης Μεταναστών Εργατών και του ΚΕΕΡΦΑ. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης η Αλληλεγγύη για Όλους θα επισκεφθεί τους τόπους που διαμένουν οι εργάτες γης, θα συζητήσει με φορείς της πόλης, ενώ θα μεταφέρει τρόφιμα και είδη προσωπικής υγιεινής για τις άμεσες ανάγκες των εργατών.

μάρτυρας δέχεται επίθεση έξω από την παράγκα του, το ρεύμα και το νερό στις παράγκες είναι κομμένο, οι εργάτες είναι στη μαύρη λίστα πολλών εργοδοτών με αποτέλεσμα να μην μπορούν να βρουν μεροκάματο. Οι εργάτες μάρτυρες την ίδια στιγμή αντιμετωπίζουν την απειλή της απέλασης και της φυλάκισης καθώς η εισαγγελία έδωσε έγγραφα για προσωρινή παραμονή μέχρι την ολοκλήρωση της δίκης, μόνο σε όσους πυροβολήθηκαν, ενώ οι υπόλοιποι βρίσκονται υπό καθεστώς τρομοκρατίας. Παρόλα αυτά, μαζική είναι η παρουσία εργατών στη δίκη, που διεξάγεται στην Πάτρα, από δεκάδες σωματεία και ένα μεγάλο κίνημα αλληλεγγύης. Την ίδια στιγμή στον Πύργο και την Αμαλιάδα γίνεται συλλογή τροφίμων και φαρμάκων.

Να υπενθυμίσουμε ότι στις 17 Απριλίου του 2013 «επιστάτες» σε ρόλο μπράβου σε χωράφι καλλιέργειας φράουλας στην Μανωλάδα Ηλείας, άνοιξαν πυρ κατά δεκάδων αλλοδαπών εργατών γης από το Μπαγλαντές που απεργούσαν, απαιτώντας τα μεροκάματα τους εφόσον είχαν να πληρωθούν πάνω από έξι μήνες, Τουλάχιστον 34 εργάτες μεταφέρθηκαν σε νοσοκομείο για νοσηλεία. Ένα χρόνο μετά και ενώ η δίκη του ιδιοκτήτη, της Βαγγελάτος ΑΕ και των μπράβων είναι σε εξέλιξη, οι μάρτυρες κατηγορίας απειλούνται, ο βασικός

Νοτιότερα, στη Σκάλα Λακωνίας, παρότι έληξε προσώρας η απεργία των εργατών γης στα πορτοκάλια, τα προβλήματα με την Μανωλάδα μοιάζουν απελπιστικά. Κλίμα τρομοκρατίας, απίστευτη εκμετάλλευση, απλήρωτη εργασία, συνθήκες ζωής που μας γυρίζουν αιώνες πίσω, σπίτια «κοτέτσια» που πληρώνονται 50 ευρώ το… κεφάλι. Οι μαρτυρίες συγκλονιστικές, αλλά για όσους και όσες έχουν περάσει από τις περιοχές αυτές, από τη Σκάλα Λακωνίας ή από την Μανωλάδα οι εικόνες αυτές είναι γνώριμες.

Στα χωράφια της φράουλας

Μανωλάδα-Λακωνία κοινή πορεία

∆ΑΙΜΟΝΙΚΑ

Η Σοσιαλιστική Τάση του ΣΥΡΙΖΑ, ο Παπανδρέου κι ο Κουφοντίνας

δώ κι αρκετό καιρό, η Σοσιαλιστική Τάση του ΣΥΡΙΖΑ αυγατίζει τις δυνάμεις της, εγγράφει συνεχώς νέα μέλη κι ενσωματώνει παλιά στελέχη του ΠΑΣΟΚ, απ’ αυτά που θεωρείται ότι κατέχουν την τεχνογνωσία της κρατικής μηχανής την οποία προαλείφονται να στελεχώσουν, καλύπτοντας τη φημολογούμενη ανεπάρκεια του ΣΥΡΙΖΑ. Ακολουθώντας την ασφαλή οδό της στήριξης της προεδρικής πλειοψηφίας, κράτησε αρχικά μια στάση αναμονής με παράλληλη ισχυροποίηση και προώθηση της εμβέλειάς της στις Οργανώσεις Μελών του ΣΥΡΙΖΑ. Σιγάσιγά έφτασε κι ο καιρός της ιδεολογικής αντεπίθεσης, με την αναθέρμανση του ονόματος και την υπεράσπιση της πολιτικής παρακαταθήκης του Ανδρέα Παπανδρέου. Έτσι, λοιπόν, βλέπουμε να εισέρχεται από το παράθυρο στην εσωκομματική ζωή του ΣΥΡΙΖΑ ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ ως πολιτικός πρόγονος και ιδεολογικός εμπνευστής μιας ισχυρής τάσης του. ∆ιαβάζοντας, αυτές τις μέρες, το βιβλίο του ∆ημήτρη Κουφοντίνα «Γεννήθηκα 17 Νοέμβρη», διαπίστωσα ότι στην Σοσιαλιστική Τάση του ΣΥΡΙΖΑ το είχαν μελετήσει προ πολλού, πήραν γραμμή από αυτά που γράφει ο Κουφοντίνας για το πρώτο ΠΑΣΟΚ της μεταπολίτευσης και τα προχωρημένα επαναστατικά κελεύσματα του Ανδρέα Πα-

πανδρέου: «Ο χώρος του ΠΑΣΟΚ προωθούσε την αυτοοργάνωση, είχε ριζοσπαστικό λόγο, μιλούσε ανοιχτά για σοσιαλισμό και υπαινισσόταν μια παράνομη παράλληλη οργάνωση “επειδή οι αστοί δεν θα μας παραδώσουν ειρηνικά την εξουσία”. Επειδή, όπως έλεγαν τότε, δείχνοντας ένα παλιό κείμενο του Ανδρέα Παπανδρέου, του Νοέμβρη του 73, “ο ένοπλος λαός στην πράξη είναι η μόνη μακροπρόθεσμη εγγύηση του απαραβίαστου της κυριαρχίας του”». Βλέπουμε, λοιπόν, ότι η Σοσιαλιστική Τάση έρχεται να καλύψει το επαναστατικό κενό που άφησαν οι λεγόμενες αριστερές τάσεις του ΣΥΡΙΖΑ, οι οποίες συνεχίζουν να βαυκαλίζονται επιμένοντας στον ρεφορμισμό του δημοκρατικού δρόμου για τον σοσιαλισμό. Κι αυτό είναι αναγκαίο, γιατί οι πάντες συνομολογούν ότι η εξουσία του κεφαλαίου, ντόπια και ξένη, δεν θα μείνει με σταυρωμένα τα χέρια παραδίδοντας την εξουσία σε μια αριστερή κυβέρνηση. Οπότε, χρειάζεται να αναπτύξει ο ΣΥΡΙΖΑ το παράλληλο παράνομο τμήμα του για να αντιμετωπίσει πιθανές συνθήκες ένοπλης αντιπαράθεσης. Έτσι, είναι λογικό να επανέλθει στο προσκήνιο η επαναστατική φιγούρα του Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος ξεκίνησε με τις θεωρίες για τον «ένοπλο λαό» και κατέληξε, στην πράξη, στην παγίωση της εξουσίας των πρασινοφρουρών και

στο διαβρωμένο πασοκικό κράτος που ζούμε μέχρι σήμερα. Καλή η πλάκα, σύντροφοι, αλλά η Σοσιαλιστική Τάση είναι πλέον ένα σημαντικό μέγεθος με κρίσιμο ρόλο στα εσωκομματικά του ΣΥΡΙΖΑ. Κι αν συνεχίσει να αυξάνει την εμβέλειά της, στηριγμένη στην αγοραία λογική της προσέλκυσης δοκιμασμένων στελεχών κρατικού μηχανισμού, τότε θα βρεθούμε μπροστά στην επιβεβαίωση της μαρξιστική ρήσης ότι «Η ιστορία επαναλαμβάνεται την πρώτη φορά σαν τραγωδία και τη δεύτερη σαν φάρσα». Και μια που ήρθε η κουβέντα για το βιβλίο του Κουφοντίνα ας κάνουμε μερικές πρόχειρες παρατηρήσεις: πέρα από κάποιες βαρετές επαναλήψεις και την αναμενόμενη ιδεολογική «στεγανότητα», τον έντονο πατριωτικό λυρισμό και την εξιδανίκευση της έννοιας του λαού, ο Κουφοντίνας κάνει μια συνεπή αποτίμηση της ιστορίας των ενόπλων οργανώσεων της μεταπολίτευσης, ως μια επαναστατική εκδοχή της αριστεράς σε αντίθεση με τον «ρεφορμισμό του ειρηνικού δρόμου για τον σοσιαλισμό» των επίσημων αριστερών κομμάτων. Η αυτοβιογραφία του δίνει μια αίσθηση αυτοκριτικής διάθεσης, ειλικρίνειας και πίστης στις ιδέες του. Ο δικηγόρος του διαβόλου

ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 20 Ιουλίου 2014

Η επικαιρότητα που περιλαμβάνει το θετικό γεγονός της «σχετικής», όπως χαρακτηρίστηκε, προόδου στις διαπραγματεύσεις του Ιράν με τους P5+1 για τα πυρηνικά, και ταυτοχρόνως, το εντεινόμενο παλαιστινιακό δράμα, η συνεχιζόμενη κρίση στην Συρία και η κατάρρευση της επίπλαστης σταθερότητας στο Ιράκ που απειλεί τη χώρα με (πολυ)διάσπαση, αναδεικνύουν και τονίζουν τη χρησιμότητα και χρηστικότητα μιας μελέτης για το Ιράν. Το βιβλίο «Ιράν: Πολιτική, οικονομία, διεθνείς και περιφερειακές σχέσεις», σε επιμέλεια της δικής μας -και- διεθνούς Βιβής Κεφαλά και του Χαράλαμπου Τσαρδανίδη, που εξέδωσε το Ινστιτούτο ∆ιεθνών Οικονομικών Σχέσεων, σε κάθε συγκυρία, αποτελεί ένα πολύτιμο ανάγνωσμα.

Οι προκλήσεις μιας «μεσαίας» δύναμης Για το βιβλίο «Ιράν: Πολιτική, οικονομία, διεθνείς και περιφερειακές σχέσεις»

πως διευκρινίζουν οι επιμελητές -και δύο από τους συγγραφείςστον πρόλογο, «δεν απευθύνεται μόνο σε όσους ασχολούνται με τις εξελίξεις της Μέσης Ανατολής αλλά και σε εκείνους που μελετούν το αντικείμενο των διεθνών σχέσεων και γενικότερα της διεθνούς πολιτικής». Στο πεδίο δε της πληροφόρησης επισημαίνουν ότι: «Φιλοδοξεί να εμπλουτίσει την υπάρχουσα φτωχή ελληνική βιβλιογραφία για τη Μέση Ανατολή και ειδικότερα εκείνη για το Ιράν. Ευελπιστεί, επίσης, να προσφέρει στον αναγνώστη που ενδιαφέρεται για την ανάλυση της εξωτερικής πολιτικής, του πολιτικού συστήματος και της οικονομίας, μια καλύτερη κατανόηση των διλημμάτων, των προκλήσεων, των ευκαιριών και των προβλημάτων που αντιμετωπίζει μια «μεσαία» δύναμη, όπως το Ιράν.» Να προσθέσουμε πως, για τους λειτουργούς των ΜΜΕ και της ενημέρωσης, μπορεί να αποτελέσει μια «βάση δεδομένων» που διευκολύνει την κατανόηση και την ερμηνεία των γεγονότων, όπως παρουσιάζονται στην πλούσια διεθνή αρθρογραφία. Οι κυρώσεις και ο αποκλεισμός του Ιράν από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους παγκοσμίως, αποστερούν το ευρύ κοινό από τη γνώση ουσιαστικών στοιχείων προκειμένου να σχηματίσει ανεξάρτητη και αμερόληπτη εικόνα για τη χώρα και τον πολύπλευρο ρόλο της.

Οι δρώντες σε κάθε ιστορική περίοδο

Ο συλλογικός τόμος περιλαμβάνει τέσσερις ενότητες, στα πλαίσια των οποίων οι -καθηγητές, διδάκτορες, ερευνητές- συγγραφείς, Στέφανος Βαλλιανάτος, Balkan Devlen, Irem Askar Karakir, Nilufer Karacasulu, Θάνος Ντόκος, Μαίρη Μπόση, Γιώργος Τζογόπουλος, Μάνος Καραγιάννης, Χαράλαμπος Τσαρδανίδης και Βιβή Κεφαλά, «χτίζουν» με αναλύσεις, θεωρία και ιστορικά (νεότερα και παλαιότερα) γεγονότα, το πλαίσιο που οδηγεί τον αναγνώστη στην κατανόηση και συνακόλουθα στην ερμηνεία και ανάλυση της ίδιας της χώρας, των πολιτικών δράσεων και των σχέσεών της σε περιφερειακό και διεθνές επίπεδο. Το βιβλίο αποτυπώνει, ερμηνεύει, αναλύει και τεκμηριώνει κατά περίπτωση. Κοινοί παρονομαστές στις εργασίες όλων των συγγραφέων είναι η προ και μετ-επαναστατική εποχή στο Ιράν, η σοβιετική και μετα-σοβιετική περίοδος, οι παγκόσμιοι και ο ψυχρός πόλεμος, οι περιφερειακές συγκρούσεις και οι ιδιαιτερότητες των δρώντων σε κάθε ιστορική περίοδο και συγκυρία. Το ίδιο το Ιράν παρουσιάζεται στις άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους- γεωπολιτικές, ιστορικές, πολιτισμικές, οι-

κονομικές, πολιτικές, ιδεολογικές και θρησκευτικές του διαστάσεις. Ο τεράστιος φυσικός και πληθυσμιακός πλούτος της χώρας, το πυρηνικό πρόγραμμά του, η περιθωριοποίησή του από τις ΗΠΑ, αλλά και οι εσωτερικές πολιτικές τάσεις που επενεργούν αποφασιστικά στη διαχείριση των φιλοδοξιών και της επιρροής του, λειτουργούν καταλυτικά στην αντίληψη φίλων και αντιπάλων για τη χώρα. Κυρίως όμως στοιχειοθετούν την πραγματικότητα, όπως έχει ήδη ή όπως μπορεί να διαμορφωθεί με τη συμμετοχή του Ιράν. «Παίκτες» όπως οι ΗΠΑ και το Ισραήλ, η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι Υπερκαυκάσιες χώρες, η Τουρκία, η Σαουδική Αραβία και οι άλλες χώρες του Περσικού

“

Κόλπου, η Ρωσία, η Συρία, η Παλαιστίνη, ο Λίβανος, εξετάζονται με γνώμονα τις σχέσεις τους με το Ιράν και σε συνάρτηση με το ρόλο τους σε περιφερειακό και διεθνές επίπεδο.

Πολιτικές ΗΠΑ και συμμάχων

Το ιρανικό θεοκρατικό καθεστώς αποδίδεται στη «λειτουργική του διάσταση», αποδομείται και ανασυντίθεται στον αναγκαίο για την απομυθοποίηση και απενοχοποίησή του βαθμό. Η πολιτική κατάσταση παρουσιάζεται με κυριολεκτικούς όρους, σε τομείς που περιλαμβάνουν τις οικονομικές ή διπλωματικές τακτικές του Ιράν, τις δυνατότητες ή τις

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ εκδηλώσεων

∆ευτέρα 21 Ιουλίου

** Προβολή του ντοκιμαντέρ της Ν. Ψαρρού «Σταγώνες» διοργανώνουν η Αντιφασιστική Κίνηση Μαγνησίας και η Κίνηση Πολιτών Πηλίου και Βόλου για το νερό, στις 8.30 μ.μ., στο πάρκο Περραιβού & Λόρδου Βύρωνος.

** Οι «Φίλοι του Σωτήρη Πέτρουλα» και η Εταιρεία Μελέτης της Ιστορίας της Αριστερής Νεολαίας (ΕΜΙΑΝ) τιμούν ταυτόχρονα στο πρόσωπο του Σωτήρη Πέτρουλα τους αγωνιστές εκείνης της εποχής και καλούν όλους τους δημοκράτες, όλους τους νέους, μ’ ένα λουλούδι στο χέρι να παρευρεθούν, τη ∆ευτέρα 21 Ιουλίου, στις 8μ.μ., στη συμβολή των οδών Εδουάρδου Λω και Σταδίου για να στεφανώσουν την προτομή του και να διακηρύξουν τη θέλησή τους για την οικονομική και δημοκρατική αποκατάσταση του τόπου μας.

Τετάρτη 23 Ιουλίου

** Εκδηλώσεις μνήμης για την 40η επέτειο από την κατάρρευση της δικτατορίας διοργανώνει ο Σύνδεσμος Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών 1967-1974, στις 8μ.μ., στο μνημειακό- ιστορικό χώρο του πρώην στρατοπέδου «Ε.ΑΤ. - Ε.Σ.Α.», στο Πάρκο Ελευθερίας. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει κατάθεση στεφανιών στην προτομή του Σπύρου Μουστακλή, χαιρετισμούς από τους Γιώργο Λουκά και Νίκο Τριανταφύλλου και καλλιτεχνικό πρόγραμμα από το μουσικό σύνολο «Ρωμιοσύνη» με τραγούδια της αντίστασης, της ζωής και του αγώνα. •

φιλοδοξίες του για επιρροή στην περιοχή. Οι πιθανότητες για συμφωνία ή σύγκρουση με τις ΗΠΑ αναλύονται μέσω θεωρητικών μοντέλων παιγνίων. Λαμβάνουν υπόψη ένα σύνολο αποφάσεων που μπορούν να δημιουργήσουν διαφορετικές εξελίξεις, πάντα σε σχέση με το πυρηνικό πρόγραμμα και τη σχετική διπλωματία. Επιχειρούνται, βάσει των μοντέλων, προβλέψεις για τις συνέπειες από τις πολιτικές των δύο πλευρών. Το Ιράν και οι σχέσεις που του προσάπτουν οι φοβικές πολιτικές ΗΠΑ και συμμάχων, με την επονομαζόμενη διεθνή τρομοκρατία -στην οποία συγκαταλέγουν τόσο την Αλ-Κάιντα όσο και την Χεζμπολά στον Λίβανο και τη Χαμάς στην Παλαιστίνη- αναλύονται διεξοδικά. Εξετάζονται γεγονότα τού, όχι πολύ μακρινού παρελθόντος, που ερμηνεύτηκαν σαν τρομοκρατικές πράξεις του Ιράν και οδήγησαν, κυρίως τις ΗΠΑ, στη δαιμονοποίησή του. Εκτός από την εκτεταμένη ανάλυση των ιρανο-τουρκικών σχέσεων, αυτονόητα, θα λέγαμε, στο βιβλίο γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στις σχέσεις του Ιράν με το Ισραήλ. Παρουσιάζεται το σύνολο των διαφορών που έχουν συνθέσει τη μεταξύ τους αντιπαλότητα, κορυφαίες των οποίων δεν είναι, παραδόξως, οι θρησκευτικές, όσο οι διαφορές επιλογών σε πολιτικές, συμμαχίες, ιδεολογία και ρόλους, εντός των περιφερειακών και διεθνών εξελίξεων. Τέλος, το νέο «τοπίο» που διαμόρφωσαν οι αραβικές εξεγέρσεις και οι θέσεις που υιοθέτησε το Ιράν προς αυτές, ερμηνεύονται ανάλογα με το βαθμό παλαιότερων άλλα και πιθανών μελλοντικών συμμαχιών και συνεργασιών. Η ανάληψη πρωτοβουλιών και η άσκηση επιρροής, εξετάζονται υπό το καθεστώς των σχέσεων μεταξύ των χωρών όπως ισχύουν παραδοσιακά και οπωσδήποτε συνδεδεμένες με τις εκάστοτε σκοπιμότητες. Συμπερασματικά, η βαρύτητα του ρόλου του βάσει των ενεργειακών αποθεμάτων, το ιδιαίτερα περίπλοκο πλέγμα χωρών στην Εγγύς και Μέση Ανατολή, οι, διαχρονικά και διαρκώς, μεταβαλλόμενες πολιτικές και οικονομικές συνθήκες, το βαθύ και -άγνωστο ακόμα, αν και σε ποιό βαθμό- αγεφύρωτο χάσμα με τις ΗΠΑ, σε συνδυασμό με τον ιδιαίτερο χαρακτήρα μιας χώρας με μακραίωνο πολιτισμό, αφήνουν ανοικτά όλα τα ενδεχόμενα εξελίξεων περί το Ιράν. Κοινή διαπίστωση, πιθανόν και πεποίθηση, όλων των συγγραφέων αποτελεί η ζημία που θα προκύψει για όλες τις πλευρές από πιθανή στρατιωτική αντιπαράθεση των «αντιπάλων», όπως άλλωστε έχει αποδειχθεί στην εξεταζόμενη περιοχή, όσο και παγκοσμίως. Ελισάβετ Πετρίδου

ΘΕΑΤΡΟ

Η ΕΠΟΧΗ 20 Ιουλίου 2014

ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ∆ΗΜΙΟΥΡΓΟ ΒΙΛΗ ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΥ, ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ «ΓΥΝΑΙΚΑ LOSER»

Προ μηνός περίπου, παρακολουθήσαμε την εξαιρετικά πνευματώδη, γλυκιά αλλά και πικρή παράλληλα, «κομεντί» της συγγραφέως, σκηνοθέτιδος και πρωταγωνίστριας Βίλης Σωτηροπούλου «Γυναίκα loser». Στην παράσταση, την Βίλη πλαισιώνουν επάξια η Άννα Μακρή, η Στέλλα Τροκάνα και η ∆ήμητρα Φεύγα, πιθανότατα ως άλλες δραματικές αλλά και ψυχολογικές «περσόνες» του ίδιου κεντρικού δραματικού προσώπου/ρόλου, που ερμηνεύει η ίδια η σκηνοθέτις/συγγραφέας. Aν και αυτή η παράσταση θα μπορούσε να θεωρηθεί «εσωτερική υπόθεση» των γυναικών, ωστόσο, μας αφορά όλους, αφού ως άνθρωποι αλλά και πολίτες αυτής της χώρας γίναμε μάρτυρες της αναβίωσης σεξιστικών, φαλλοκρατικών στερεοτύπων, που φαίνονταν εξαφανισμένα εδώ και δεκαετίες αλλά είχαν καλυφθεί πρόχειρα κάτω από μια επίπλαστη πολιτική ορθότητα. Ξεχωρίσαμε την παράσταση για τον εξαιρετικό τρόπο γραφής του έργου, ενός έργου ζωής για την Βίλη Σωτηροπούλου, από το 2000 έως σήμερα, όταν προσέθεσε το τελευταίο και πιο «δυνατό» δραματικά, υπό τη σημερινή πολιτική και οικονομική συγκυρία, κομμάτι, αλλά τόλμησε επίσης να σκηνοθετήσει και να παίξει το έργο στον ιδιωτικό της χώρο, ένα διαμέρισμα στον Άλιμο. Το έργο είναι καλογραμμένο, ισορροπεί μεταξύ κωμωδίας και δράματος, όπως συμβαίνει γενικά στις πιο αξιόλογες κωμωδίες σε όλη την ιστορία του θεάτρου. Με αφορμή αυτό το έργο, συζητήσαμε με την Βίλη Σωτηροπούλου.

Η γυναίκα που παλεύει και αντέχει

Τη συνέντευξη πήρε ο Σπύρος Πετρίτης

“

Θα μπορούσαμε να πούμε πως στην ουσία η γυναίκα πραγματικά μειονεκτεί στην κοινωνία έναντι του άντρα; Όχι, δεν πιστεύω ότι η γυναίκα σήμερα μειονεκτεί σε κάτι έναντι του άνδρα, πλεονεκτεί ίσως σε ορισμένα. Η μητρότητα που την κρατάει περισσότερο στο σπίτι είναι ένα πλεονέκτημα. Την γλυκαίνει, την ωριμάζει της προσφέρει ευκαιρίες να ξαναδεί τη ζωή αλλά και τα θέλω της από την αρχή. Παρατηρούμε, όμως, ότι και η πατρότητα έχει αρχίσει να αναδεικνύεται σε αξία και πολύ περισσότεροι άνδρες την εκτιμούν. Ένα άλλο πλεονέκτημα είναι ότι η γυναίκα δεν πηγαίνει -συνήθωςστον πόλεμο. Στερείται, λοιπόν, της «ευκαιρίας» να σκοτώσει έναν άλλο άνθρωπο. Αν και κάθε πόλεμος, είτε το χέρι που οπλίζει τη σκανδάλη είναι ανδρικό είτε γυναικείο, φέρει επί γενεές δραματικά επακόλουθα στον ψυχισμό όλων των ατόμων και των ομάδων. Όσο δε για την εξουσία, βλέπουμε ότι οι γυναίκες δεν υστερούν, την αποκτούν και την ασκούν συχνά σκληρότερα από πολλούς συ-

Αν δεν αναλάβουμε τις ευθύνες μας για κάθε αδικία και σύγκρουση που συμβαίνει, αν κλεινόμαστε είτε μέσα σε μεγάλα γραφεία, είτε μέσα σε υπέροχα σπίτια, είτε ακόμα και σε κόμματα και οργανώσεις, μα και στις δάφνες των θεάτρων μας, τότε κάποιος άλλος θα το αναλάβει.

ναδέρφους τους. Τα παραδείγματα των Θάτσερ και Μέρκελ μιλάνε από μόνα τους. Πιστεύω, όμως, πως και τα δύο φύλα, υστερούν από κοινού σε κάτι. Στο να ωριμάσουν και να σταματήσει κάποτε το μοτίβο της αυτό και ετερο- καταστροφής. Το ανθρώπινο είδος έχει ανάγκη να κάνει «δουλειά» με το μέσα του για να «κατέβει από τα δένδρα». Αναρωτιέμαι αν αυτό θα γίνει ποτέ πραγματικότητα ή αν τελικά το νόημα της ύπαρξης είναι αυτή και μόνη η προσπάθεια… Μπορεί πραγματικά να υπάρχει ισορροπία μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής ή αυτό είναι ένα διαρκές ζητούμενο προς αναζήτηση και αγώνα; Εκεί που είχαμε βρει μια ισορροπία ανάμεσα στην προσωπική και επαγγελματική ζωή, κατακτήσεις και δικαιώματα για τις μαμάδες, μοίρασμα των ευθυνών με τον σύντροφο, καλύτερη επικοινωνία μέσα κι έξω από την οικογένεια, εκεί ήρθε η κρίση για να βάλει μια μεγάλη τρικλοποδιά σε όλα! ∆εν υπάρχουν δουλειές, το άγχος βαράει κόκκινο, όλοι και όλα δοκιμάζονται, ειδικά στη χώρα μας που το κυνηγητό του εργαζόμενου είναι ανελέητο. Κι όταν μεγαλώνεις ένα παιδί, το κοιτάζεις και λες: τι θα γίνει, τι κόσμο θα βρει, τι πρέπει να του πω, τι να του μάθω; Ίσως αυτό το απλό που λέει κι ένας ήρωας μου, ο Μάρκος στη loser: η ζωή είναι ωραία, ορέ, θα την παλέψουμε! Ο Μάρκος δεν την παλεύει, τελικά, αλλά το μήνυμα είναι αυτό: παλεύουμε και θα αντέξουμε. Εξάλλου η ζωή αυτό είναι και ήταν πάντα, ένα σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες. Κάνουμε ό,τι μπορούμε για να το λύσουμε και παίρνουμε και τα δώρα μας. Κάθε δοκιμασία φέρνει κι ένα δώρο μαζί της, να και κάτι ακόμα να πω στο παιδί μου. Το έργο καταλήγει με έναν εντελώς ανατρεπτικό τρόπο με τον οποίο προσωπικά θυμήθηκα την πρόσφατη περίπτωση των συλ-

ληφθέντων αναρχικών νέων στο Βελβεντό Κοζάνης. Πώς σας επηρέασαν αυτά τα γεγονότα κατά τη συγγραφή του έργου, τι θα λέγατε σε αυτά τα παιδιά που μας αμφισβητούν και δείχνουν την οργή τους και πώς θα χαρακτηρίζατε τη συστημική βία και καταστολή της αστυνομίας; Έχω μια συστημική (με την ψυχολογική έννοια) οπτική για τα πράγματα. Οποιοδήποτε γεγονός τα άτομα αλλά και οι ομάδες αρνούνται να «κοιτάξουν» έρχονται οι επόμενοι για να το αναλάβουν. Αν δεν αναλάβουμε τις ευθύνες μας για κάθε αδικία και σύγκρουση που συμβαίνει, αν κλεινόμαστε είτε μέσα σε μεγάλα γραφεία, είτε μέσα σε υπέροχα σπίτια, είτε ακόμα και σε κόμματα και οργανώσεις, μα και στις δάφνες των θεάτρων μας, αν προτιμάμε αυτό που -νομίζουμε ότι- πονάει λιγότερο, δηλαδή την ψευδαίσθηση από το κοιταγμα κι από την ανάληψη της ευθύνης, τότε κάποιος άλλος μέσα από το ίδιο το δικό μας σύστημα θα έρθει για να το αναλάβει. Ετσι γίνεται η πληρωμή του λογαριασμού.. Ετσι κι οι μικροί «τρομοκράτες», που είναι συχνότατα παιδιά «καλών» οικογενειών, ανέλαβαν. Ανέλαβαν για να διορθώσουν, να ξεπληρώσουν, αλλά δυστυχώς έτσι δεν προχωράμε, μόνο ανακυκλώνουμε το μίσος, τον πόνο, την ενοχή κι εν τέλει την εμπλοκή. Οσο για τις επικίνδυνες φυλακές, αυτές τις χτίζουν οι επικίνδυνοι -εν γνώσει τους ότι είναι επικίνδυνοι- άνθρωποι. Οφείλουμε να αναδείξουμε το μεσαίωνα που επιδιώκουν να φέρουν, αλλά παράλληλα και κυρίως οφείλουμε να προετοιμαστούμε για την επόμενη μέρα. Η αριστερά όταν και αν κυβερνήσει πρέπει να είναι έτοιμη να αναλάβει όλες τις ευθύνες. Να κοιτάξει κατάματα τα πράγματα και να πει στοπ στο στρουθοκαμηλισμό. Είναι η τέχνη και αυτή επικίνδυνη για το σύστημα και πώς; Ποιοί λόγοι σας ώθησαν να κατεβείτε στις πρόσφατες δημοτικές εκλογές ως υποψήφια δημοτική σύμβουλος με το ψηφοδέλτιο της κίνησης «Άνω-Κάτω στο Καλαμάκι»; Η τέχνη ακριβώς επειδή κάνει αυτή τη δουλειά, κοιτάζει και αναδεικνύει τα προβλήματα, πότε με γέλιο πότε με σαρκασμό και αυτοσαρκασμό και πότε με δάκρυα, είναι επικίνδυνη για τους επικίνδυνους. Και χρειάζεται να είναι επίγνωση όλων, πως η τέχνη είναι όπλο στα χέρια μας, ένα όπλο δυνατό που τα σκάγια του σκοτώνουν μόνο το ψέμα, την υποκρισία και το σκοταδισμό. Κοινωνία χωρίς διαρκή και δημιουργική επαφή με την τέχνη, την παιδεία και την αυτογνωσία είναι καταδικασμένη να υποφέρει και να οπισθοχωρεί από όσα κατακτά. Με το «Άνω-Κάτω στο Καλαμάκι» κατέβηκα γιατί ακριβώς υπάρχει η δυναμική των ανθρώπων που μπορούν να βλέπουν, να μιλάνε ανοιχτά για ό,τι βλέπουν και να κινούνται θαρραλέα προς τους στόχους τους, αλλά και επειδή είναι ώρα να συμμετέχουμε όλοι στις διαδικασίες διαμόρφωσης της πραγματικότητάς μας. Στο «Άνω-Κάτω στο Καλαμάκι» συνεχίζουμε τους αγώνες και αυτό από μόνο του, είναι ελπιδοφόρο. Η «Γυναίκα loser (πονεμένες ιστορίες)» θα συνεχίσει να δίνει παραστάσεις είτε στα σπίτια μας, είτε στα σπίτια των φίλων μας, στις ταράτσες, στους δρόμους και στα θέατρα. Κάθε παράσταση που δίνεται είναι μια νίκη, μια μάχη κερδισμένη!

ΜΟΥΣ

Σ ΠΡΟΤΑ ΚΕ

ΙΣ ΣΕ

δρενιώτη ιάνα Μαλαν Επιµέλεια: Λam@otenet.gr lian

“

MOYΣΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 20 Ιουλίου 2014

Παίζοντας ως μουσικός προσφέρω ένα επιπλέον χέρι βοήθειας στον συνθέτη, κάποιον που γνωρίζει εξ ίσου τα πράγματα από την πηγή τους κι ο οποίος βοηθάει έτσι καθοριστικά, ώστε να μην χαθεί η μουσική του στη μετάφραση.

Η πολιτική τού να μεριμνάς για την αισθητική Συνέντευξη με τον συνθέτη Μανώλη Γαλιάτσο

Αν το πολιτικό είναι το κεντρικό στοιχείο του «Τρέξε σαν σφαίρα», ποιο θα λέγατε ότι είναι αντίστοιχα αυτό της Θερμότητας των πραγμάτων; Αν το πολιτικό στοιχείο του «Τρέξε Σαν Σφαίρα» μεριμνά για την αισθητική, ώστε ν’ αποφύγει τη συν(αισ)θηματολογία και ν’ αποκτήσει την οντότητα και το χαρακτήρα του έργου τέχνης, η αισθητική στη Θερμότητα των πραγμάτων είναι η πολιτική της. Ο τίτλος «Τρέξε σαν σφαίρα» εμπεριέχει και ένα ρίσκο λόγω της υπερβολικής ταχύτητας, έτσι δεν είναι; Μπορεί ίσως να γίνει ένας παραλληλισμός εδώ με το ρίσκο που μπορεί ή και πρέπει να αναλαμβάνει ένας δημιουργός, εσείς ή οποιοσδήποτε άλλος; Ο τίτλος δεν εμπεριέχει κανένα ρίσκο, η ίδια η σφαίρα όμως, ναι. Ο δημιουργός πάλι, δεν μπορεί να γίνει σφαίρα, γιατί τότε θα μείνει στον τόπο. Αν πρόκειται, όμως, για διάφορους ασήμαντους και καιροσκόπους, τότε, ναι, θα τους συνιστούσα ανεπιφύλακτα τη μετατροπή τους σε σφαίρα, μήπως εκπυρσοκροτήσουν κατά λάθος και αυτοεξαφανιστούν! Γιατί ένας ορχηστρικός κύκλος, όπως αυτός της Θερμότητας των πραγμάτων διακόπτεται από ένα και μόνο τραγούδι αντί να είναι αποκλειστικά τέτοιος; Γιατί οι συνάδελφοί σας επί χρόνια με ρωτάνε γιατί δεν γράφω τραγούδια; Κι εσείς όταν με ρωτάτε τώρα, ρίχνετε το βάρος στο «ένα και μόνο» ή στο «τραγούδι»; Εν πάση περιπτώσει, το τραγούδι είναι μουσική φόρμα και δεν περιέχει τίποτα το παράξενο η συμμετοχή του σ’ ένα μουσικό έργο. Είναι δε ένα μόνο το τραγούδι, διότι χρειαζόμουν μία συγκεκριμένη συναισθηματική κλιμάκωση μέσω μιας συγκεκριμένης αλληλουχίαςσε μία συγκεκριμένη στιγμή του έργου. Αν χρειαζόμουν δύο, θα είχα βάλει δύο. «Η θερμότητα των πραγμάτων» αντικατοπτρίζεται κατά κάποιο τρόπο και στην ενορχήστρωση του έργου; Λυπούμαι για την τεχνική απομυθοποίηση, όμως στην πραγματικότητα η ενορχήστρωση είναι για μένα μέρος αναπόσπαστο της σύνθεσης. Κάθε δουλειά μου πρέπει να εκλαμβάνεται ως ηχητικό σύνολο, επιλεγμένα αδιαίρετο. Αν νιώθετε κάποια θερμότητα κατά την ακρόαση της δουλειάς, αυτή να την αποδώσετε στη ρυθμική - μελωδική - αρμονική ανάπτυξη και ανάμιξη στη σύνθεση των οργάνων, καθώς περιπλέκονται αδιάσπαστα με τη σύνθεση της σύνθεσης. Συνεργάζεστε πάντα με εκλεκτούς μουσικούς, αλλά και επιμένετε να παίζετε ο ίδιος πιάνο και κίμπορντς, δευτερευόντως και κρουστά. Πρόκειται απλά για την ανθρώπινη επιθυμία σας να έχετε μια πιο «χειροπιαστή» επαφή με κάθε δουλειά σας πέραν από τη σύνθεσή της; Παίζοντας ως μουσικός προσφέρω ένα

Ο συνθέτης Μανώλης Γαλιάτσος έχει μια σταθερή και συνεπέστατη πορεία στην ελληνική μουσική. Ενώ τον γνωρίσαμε ως δημιουργό τραγουδιών για μερικές από τις σπουδαιότερες φωνές (Βιτάλη, Τσαλιγοπούλου, Κανά, Ζερβουδάκης κ.ά.), τελευταία μας φανέρωσε και ένα διαφορετικό συνθετικό πρόσωπο: του δημιουργού οργανικής ή ορχηστρικής μουσικής με δικές του ανεξάρτητες παραγωγές. Κι αν στο «Άφοβοι έφηβοι» καταπιανόταν με τη νεανική εξέγερση των ∆εκεμβριανών του 2008, στο σημερινό «Τρέξε σα σφαίρα» ασχολείται μ’ αυτούς ακριβώς τους έφηβους που πλησιάζουν το 25ο έτος της ζωής τους και ήδη παλεύουν με τα πιο άγρια θηρία των σκληρών πολιτικών, οικονομικών, πολιτιστικών και κοινωνικών συνθηκών του τόπου. Ταυτόχρονα, η άλλη δουλειά του Γαλιάτσου που κυκλοφόρησε, λέγεται «Η θερμότητα των πραγμάτων» και είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από ηχητικής και από μουσικής άποψης: fusion rock - ηλεκτρικό το ένα άλμπουμ, πιο κοντά στις δομές της κλασικής μουσικής το άλλο. Σίγουρα, άκρως ενδιαφέροντα και πρωτότυπα και τα δύο άλμπουμ. Η μουσική του Μανώλη Γαλιάτσου δεν έχει ανάγκη από κράχτες, ούτε από ελιγμούς. ∆ιατηρεί ατόφιες στον πυρήνα της τις ποιητικές ιδέες του δημιουργού της, είτε πρόκειται για συνθέσεις δίχως λόγια, είτε για τραγούδια σε στίχους του ιδίου ή σε κείμενα του συνάδελφου δημοσιογράφου Θάνου Μαντζάνα για τη φωνή της Μαριάνθης Σοντάκη! Ο λόγος στον ίδιο. επιπλέον χέρι βοήθειας στον συνθέτη, κάποιον που γνωρίζει εξ ίσου τα πράγματα από την πηγή τους κι ο οποίος βοηθάει έτσι καθοριστικά, ώστε να μην χαθεί η μουσική του στη μετάφραση. Γιατί τα δύο κομμάτια που αποτελούν

τη συμμετοχή σας στο project «∆ις - αρμονία» έχουν προστεθεί στο τέλος του «Τρέξε σαν σφαίρα» και όχι κάποιου άλλου δίσκου σας; Όταν ο Θάνος Μαντζάνας μού πρότεινε τη συμμετοχή πάνω στην ιδέα του

“Η θερμότητα των πραγμάτων” & “Τρέξε σαν σφαίρα”

ΟΙ ΑΚΡΟΑΣΕΙΣ ΤΗΣ «ΕΠΟΧΗΣ»

Τη συνέντευξη πήρε η Λιάνα Μαλανδρενιώτη

για το project «∆ις - αρμονία», εγώ σχεδόν τελείωνα αυτήν την ταυτόχρονη διπλή έκδοση. Οι χρόνοι συνέπιπταν, το μουσικό αποτέλεσμα από τη συμμετοχή μου με ικανοποιούσε ιδιαίτερα, δεν έβλεπα λοιπόν την ώρα να το ακούσω εκδομένο και ολοκληρωμένο. Γι’ αυτό άλλωστε είμαι ανεξάρτητος: Για να μην περιορίζει κανείς και τίποτα τη μουσική μου απόλαυση. Τα δύο κομμάτια από τη «∆ις - αρμονία», λοιπόν, έβρισκα ότι δημιουργούσαν μιαν ιδιαίτερη συνάφεια κι ένα απρόβλεπτο συμπλήρωμα με το «Τρέξε σαν σφαίρα» στο θεματικό - ιδεολογικό και αισθητικό επίπεδο. Έτσι κι έγινε. Και τέλος, τι ακριβώς σας έκανε να αποφασίσετε να κυκλοφορήσετε μαζί και ταυτόχρονα αυτά τα συγκεκριμένα cd; Υπάρχουν πολλών ειδών χούλιγκανς στη μουσική. Υπάρχουν τυφλωμένοι και ημιπαράλυτοι χούλιγκανς περί το ροκ, άλλοι περί την κλασική μουσική, την ελληνική (συνήθως των 30 ή 50 χρόνων πίσω), κ.λπ. Εγώ, λοιπόν, έκανα δύο ριζικά όμοια διαφορετικές δουλειές και δίνω τη δυνατότητα σε δύο διαφορετικές ομάδες να δει κάθε μια τον εαυτό της στον καθρέφτη της άλλης, μήπως και με την πάροδο του χρόνου καταφέρουν ν’ αντιστρέψουν τις συνθήκες και αποτρέψουν την ανήκεστη βλάβη. •

ο μουσικό όραμα του Μανώλη Γαλιάτσου, έτσι καθώς υλοποιείται στα δύο αυτά πρόσφατα ηχογραφήματα, προκαλεί τον ακροατή να μπει στην ενδιαφέρουσα περιπέτεια της προσέγγισης του. Μια ευχάριστη και απολαυστική περιπέτεια που τα μουσικά ιδιώματα υπηρετούν την πολύπλευρη ιδιοσυγκρασία του καλλιτέχνη που με ποιητική διάσταση παίζει πότε με την μελωδία και πότε με το ρυθμό. Η συνθετική του έκφραση, ειδικά στον δίσκο «Τρέξε σαν σφαίρα» από κομμάτι σε κομμάτι ανοίγει σαν το καλειδοσκόπιο που τραβούσε το παιδικό μας βλέμμα και μας γοήτευε με τις χρωματικές του εναλλαγές και τα σχήματα. Εδώ το κλειδί είναι ο ρυθμός στην ροκ εκδοχή του και ο ηλεκτρικός ήχος. Η ευρηματική συμπλήρωση του δίσκου με τα δύο κείμενα του Θάνου Μαντζάνα «∆ις - αρμονία» και τη φωνητική παρουσία της Μαριάνθης Σοντάκη Παίζουν υποδειγματικά οι σολίστες, Ηλίας Θανάσουλας στην κιθάρα, Μάνος Αναγνωστόπουλος στο μπάσο και βέβαια ο ίδιος ο συνθέτης στο πιάνο, τα κίμπορντς και τα κρουστά. Παράλληλα έχουμε τις συνεισφορές των Κώστα Τζέκου, Σωκράτη Άνθη, Julieta Avetyan, Renato Ripo. Στην Θερμότητα των πραγμάτων, το λόγο έχει η μελωδία και η υψηλή αισθητική του κλασικού ιδιώματος, θα μπορούσα να τον χαρακτηρίσω ως τον πιο προσωπικό, τον πιο ειλικρινή και τον πιο άρτιο δίσκο του συνθέτη. Τα κομμάτια σε τρόπο κλασικό αποδίδει ένα σύνολο αναγνωρισμένων μουσικών: Όθωνας Γκόγκας στο φλάουτο, Γιάννης Παπαγιάννης στο όμποε, Σπύρος Τζέκος στο κλαρινέτο, Κώστας Τζέκος στο μπάσο κλαρινέτο, ∆ημήτρης Ντακοβάνος στο φαγκότο, Γιώργος Κάστανος στο άλτο σαξόφωνο, Αντώνης Λαγός στο κόρνο, Σωκράτης Άνθης στην τρομπέτα, Σπύρος Φαρούγκιας στο τρομπόνι, Julieta Avetyan στο βιολί, Renato Ripo στο βιολοντσέλο, Ηλίας Θανάσουλας στην ηλεκτρική κιθάρα, Μάνος Αναγνωστόπουλος στο μπάσο, ενώ το μοναδικό τραγούδι ερμηνεύει η υψίφωνος και ηθοποιός Μαριάνθη Σοντάκη. ∆ύο δίσκοι από τους καλύτερους τις εγχώριας παραγωγής. Καλή σας ακρόαση. Λ.Μ.

1060

ΒΙΒΛΙΟ

Η ΕΠΟΧΗ 20 Ιουλίου 2014

Περί ανθολογιών «Το ελληνικόν διήγημα Η ανθολογία του Κωνστ. Φ. Σκόκου» Τόμοι Α΄Β΄ Φιλολογική επιμέλεια Κ. Κωστίου – Ν. Φαλαγκάς Ίδρυμα Ουράνη Ιανουάριος 2014

αλαιότερα, οι ανθολογίες ποιημάτων και διηγημάτων αποτελούσαν καθρέφτη της νεοελληνικής λογοτεχνίας της εποχής τους. Σήμερα, δεν έχουν παρόμοιο χαρακτήρα, ιδιαίτερα οι ανθολογίες διηγημάτων, που πληθαίνουν και είναι κυρίως θεματικές. Σε αυτές, η επιλογή των συγγραφέων δεν γίνεται με κριτήριο την αντιπροσωπευτικότητα του συνόλου, αλλά με βάση ειδικότερων παραμέτρων, κάποτε εξωλογοτεχνικών. Εξαίρεση αποτελούν ορισμένες ανθολογίες με αξιώσεις γραμματολογίας. Ως πιο πρόσφατη μπορεί να θεωρηθεί αυτή των εκδόσεων Σοκόλη, που ολοκληρώθηκε το 1998. Στα ενδιάμεσα χρόνια, η εν λόγω ανθολογία-γραμματολογία, όντας και η μοναδική, δεν αντιμετωπίζεται μόνο ως μία αντιπροσωπευτική ανθολόγηση, αλλά έχει αποκτήσει την εγκυρότητα της οριστικής καταγραφής. Αυτή η αποδοχή, χωρίς να έχει προηγηθεί η βάσανος της κριτικής ιδίως σε ότι αφορά “την παλαιότερη πεζογραφία μας”, είναι επισφαλής, καθώς συντείνει στο να ατονήσουν οι περαιτέρω ερευνητικές προσπάθειες. Τη δυνατότητα ενός πρώτου ελέγχου της γραμματολογικής αξίας της συγκεκριμένης ανθολόγησης προσφέρουν οι επανεκδόσεις παλαιότερων ανθολογιών. Ανάμεσα σε αυτές, τρεις διακρίνονται, λόγω και του σχετικά μεγάλου αριθμού συγγραφέων που περιλαμβάνουν. Πέραν, όμως, του πλήθους των προσώπων, το ενδιαφέρον τους έγκειται στο ότι, καίτοι έργο ενός, το κυρίως σώμα των ανθολογούμενων κέρδισε το στοίχημα της επιβεβαίωσης. Κατά χρονολογική σειρά έκδοσης, έχουμε την ανθολογία του 1896, τα «Ελληνικά ∆ιηγήματα», με εκδότη τον Γεώργιο Κασδόνη, και δυο ανθολογίες του 1920, τα «55 Ελληνικά ∆ιηγήματα», σε επιμέλεια Κώστα Ι. Καρζή, με εκδότη τον Μιχαήλ Σ. Ζηκάκη, και τη δίτομη «Το Ελληνικόν ∆ιήγημα», σε εκλογή και επιμέλεια του Κωνστ. Φ. Σκόκου, με εκδότη τον Ιωάννη Κολλάρο, διάδοχο του Κασδόνη στο Βιβλιοπωλείον της Εστίας. Χάρις στην επιμονή του Γ. Παπακώστα, οι δυο από αυτές, του 1896 και η δεύτερη του 1920, επανεκδόθηκαν μέσα στην τελευταία δεκαετία. Η πρώτη, το 2004, σε επιμέλεια του ιδίου. Είχε προηγηθεί, το 1998, η επανέκδοσή της, σε επιμέλεια Β. Τωμαδάκη, στη Σειρά μελετημάτων του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη, που δεν έτυχε πλατύτερης παρουσίασης. Η δεύτερη είναι αυτή που επανεκδόθηκε πρόσφατα. Η σύγκριση των τριών ανθολογιών με εκείνη του Σοκόλη θέτει ένα διττό ερώτημα. Πρέπει να επαινέσουμε τους παλαιούς για το ανεπτυγμένο αισθητήριό τους ή να ψέξουμε τους νεότερους για ερευνητική οκνηρία και εφησυχασμό με τα έτοιμα; Να θυμίσουμε πως το τμήμα της ανθολογίας-γραμματολογίας Σοκόλη, το αφιερωμένο “στην παλαιότερη πεζογραφία μας”, ορίζεται χρονικά “από ιδρύσεως ελληνικού κράτους ως τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο” και είναι χωρισμένο σε τρεις περιόδους: 1830-1880, 18801900, 1900-1914, όπου αντιστοίχως ανθολογούνται, 26, 28, 24 συγγραφείς. Πρόκειται για εννέα τόμους, χωρισμένους σε τρεις ενότητες, με επί μέρους επιμελητές τους Ν. Βαγενά, Κ. Στεργιόπουλο, Γ. ∆άλλα. Επίσης, να διευκρινίσουμε πως οι συγκρίσεις αφορούν τους

συγγραφείς της γενιάς του 1880 και της πρώτης ομάδας του 20ου αιώνα. Εξαιρούνται, δηλαδή, οι συγγραφείς της πρώτης πεντηκονταετίας του ελληνικού κράτους, καθώς οι τρεις παλαιότεροι ανθολόγοι περιορίζονται σε μετρημένους επιφανείς, ήδη αποθανόντες το 1920: ο Κασδόνης στους Α. Ρ. Ραγκαβή, ∆. Βικέλα, Ε. Ροΐδη και Α. Βλάχο, ο Σκόκος προσθέτει σε αυτούς τους τέσσερις, στον δεύτερο τόμο, τον Ν. ∆ραγούμη, ενώ ο Καρζής ανθολογεί μόνο τους Βικέλα και Ροΐδη. Αρχικά, θα πρέπει να δώσουμε μία εικόνα της ανθολογίας Καρζή, που δεν έχει επανεκδοθεί. Στην εισαγωγή της πρόσφατης επανέκδοσης της ανθολογίας Σκόκου, δίνεται μία συγκριτική περιγραφή, στην οποία εντοπίζονται οι εξής ανακρίβειες: Η εν λόγω ανθολογία 55 διηγημάτων περιλαμβάνει 52 και όχι 50 συγγραφείς, που σημαίνει ότι με δυο διηγήματα ανθολογούνται τρεις (∆ημ. Καμπούρογλου, Κ. Παλαμάς, Μ. Μητσάκης) και όχι πέντε, όπως αναφέρεται. Επίσης, οι 52 του Καρζή δεν ανθολογούνται όλοι στου Σκόκου, παρά μόνο οι 48 (29 στον πρώτο τόμο, 19 στον δεύτερο). Παραλείπονται οι Γ. Ψυχάρης, Πολ. ∆ημητρακόπουλος, ∆ημ. Ταγκόπουλος, Ηλίας Σταύρου. Με το ίδιο διήγημα στις δυο ανθολογίες, Σκόκου και Καρζή, παρουσιάζονται επτά και όχι έξι (στους Ι. Πολυλά, Γ. ∆ροσίνη, Μητσάκη, Ι. Γκίκα, Π. Βλαστό, Ι. Ζερβό, που αναφέρονται, προστίθεται ο Εμμ. Λυκούδης με το «Μαρασμός»). Για τις δυο ενδιαφέρουσες περιόδους 1880-1900 και 1900-1914, αφαιρώντας τους παλαιότερους, η ανθολογία του Κασδόνη ανθολογεί 30 στους συνολικά 34, του Σκόκου 63 στους συνολικά 68 (27 πρώτο τόμο, 36 δεύτερο), του Καρζή 50 στους συνολικά 52 και του Σοκόλη 52 επί συνόλου 78. Οι αριθμοί συγκλίνουν μεν, αλλά διαφοροποιούνται στα επιμέρους πρόσωπα. Ορισμένοι συγγραφείς απαντώνται σε μία ή και σε δυο ανθολογίες, αλλά δεν διασώζονται στου Σοκόλη. Μένει ζητούμενο κατά πόσο οι εν λόγω συγγραφείς, οι, τρόπον τινά, σήμερα “άστεγοι”, επανεξετάστηκαν και απορρίφθηκαν. Πιο συγκεκριμένα, πρόκειται για 25 συγγραφείς, που ανθολογούνται ως εξής: ∆υο της γενιάς του 1880 (Αριστ. Ρούκης, Θ. Βελλιανίτης) απαντώνται μόνο στου Κασδόνη. ∆υο από τους νεότερους (Αντώνης Σπηλιωτόπουλος, Λ. Αστέρης) ανθολογούνται στου Κασδόνη και στον δεύτερο τόμο του Σκόκου. Ενώ, ο δεύτερος, που προχωράει σε μια ευρύτερη ανθολόγηση, στον πρώτο τόμο συγκρατεί δυο νεότερους (Μαρίνος Σιγούρος, Ευστράτιος Ευστρατιάδης), στον δεύτερο άλλους 18 (τέσσερις παλαιότερους ∆ημ. Πανταζής, Σκόκος, Αγαθ. Κωνσταντινίδης, Γ. Στρατήγης, και 14 νεότερους Π. Αξιώτης, Γ. Τσοκόπουλος, Π. Παναγόπουλος, Ι. Ζερβός, Ι. Γκίκας, Γ. Αδρακτάς, Α. Παπαδόπουλος, Ν. Πε-

τιμεζας, ∆ημ. Καλογερόπουλος, Κ. Μακρίδης, Λ. Κανελλόπουλος, Μ. Φιλήντας, Σ. Σκίπης, Γ. Πελλερέν). Από αυτούς, ο Καρζής συγκρατεί τους δυο του πρώτου τόμου και τους επτά πρώτους του δεύτερου, ενώ προσθέτει τον νεότερο Ηλ. Σταύρου. Στην εισαγωγή της πρόσφατης επανέκδοσης της ανθολογίας Σκόκου, διατυπώνεται η άποψη πως ο Σκόκος βασίστηκε κατά πολύ στην ανθολογία Κασδόνη. Όπως φαίνεται, ως διαπίστωση, θα πρέπει να γενικευθεί. Τόσο οι δυο ανθολογίες του 1920 όσο και του Σοκόλη υιοθέτησαν σχεδόν στο ακέραιο τις επιλογές του Κασδόνη. Οι 26 συγγραφείς του Κασδόνη (αφού αφαιρέσουμε τους 4 “άστεγους”), οι 20 της γενιάς του 1880 (Α. Παπαδιαμάντης, Α. Μωραϊτίδης, Γ. Βιζυηνός, Μ. Μητσάκης, Ι. Κονδυλάκης, Αλεξ. Παπαδοπούλου, Εμ. Λυκούδης, Ι. Πολυλάς, Χαρ. Άννινος, Γ. ∆ροσίνης, ∆. Καμπούρογλου, Ι. ∆αμβέργης, Α. Κουρτίδης, Α. Εφταλιώτης, Χ. Χρηστοβασίλης, Α. Καρκαβίτσας, Κ. Κρυστάλλης, Γ. Βλαχογιάννης, Κ. Παλαμάς, Γ. Ψυχάρης) και οι έξι της επόμενης (Π. Νιρβάνας, Γ. Ξενόπουλος, Ν. Επισκοπόπουλος, Κώστας Πασαγιάννης, ∆. Χατζόπουλος, Γ. Βώκος) υπάρχουν στις δυο ανθολογίες του 1920 (με εξαίρεση τον Ψυχάρη που απουσιάζει από τον Σκόκο και τον Βώκο που απουσιάζει και από τις δυο, όπου συμβάλλουν οι ιδιαίτερες συνθήκες του βίου του μετά το 1913), ενώ στου Σοκόλη υπάρχει ακέραιο το σώμα των 26. Αν και στο λήμμα του Βώκου, το έργο του απαξιώνεται, σχεδόν καθ’ ολοκληρία. Παρόμοιας διάθεσης λήμματα, όπου οι σημερινοί απορρίπτουν το έργο του συγγραφέα που ανέλαβαν να παρουσιάσουν, συνιστούν βασική αδυναμία της εν λόγω ανθολογίας από την οπτική του στάτους τής γραμματολογίας που διεκδικεί. Σε αυτούς τους 26, του Σοκόλη προσθέτει 13 συγγραφείς από το κοινό σώμα των ανθολογιών Σκόκου και Καρζή, δυο της γενιάς του 1880 (Κ. Μεταξάς-Βοσπορίτης, Α. Τραυλαντώνης) και 11 νεότερους (Κ. Ράδος, Γ. Καμπύσης, Κ. Χατζόπουλος, Κ. Θεοτόκης, Κ. Παρορίτης, ∆. Βουτυράς, Π. Βλαστός, Γ. Καζαντζάκη, Ζ. Παπαντωνίου, Σπ. Μελάς, Πλ. Ροδοκανάκης). Επίσης, τρεις που ανθολογούνται μόνο από τον Σκόκο, έναν της γενιάς του 1880 (Αρ. Παπαδοπούλου) και δυο νεότερους (Γ. Καμπύσης, Σπ. Πασαγιάννης). Ακόμη, δυο που ανθολογούνται μόνο από τον Καρζή, έναν παλαιότερο (Πολ. ∆ημητρακόπουλος) και ένα νεότερο (∆ημ. Ταγκόπουλος). Τελικά, μένει να αναφέρουμε ποιους συγγραφείς “ανακάλυψαν” οι γραμματολόγοι, που δεν υπάρχουν στις παλαιότερες ανθολογίες. Τρεις της γενιάς του 1880 (Αλ. Πάλλης, Κ. Παρρέν, Ν. Σπανδωνής) και τέσσερις από τους νεότερους (Ίων ∆ραγούμης, Π. ∆έλτα. ∆. Κόκκινος, Χρ. Χρη-

στομάνος). Παρατηρούμε ότι πρόκειται για σημαντικές προσωπικότητες, με έργο ιστορικό, κοινωνικό ή και μυθιστορηματικό του τύπου του αναγνώσματος. ∆ηλαδή, όχι αμιγώς λογοτεχνικό. Άρα, αν η ανθολογία-γραμματολογία Σοκόλη συνιστά τον “λογοτεχνικό κανόνα” για την περίοδο 1880-1914, αυτός είχε διαμορφωθεί εκ των ενόντων από τις τρεις ανθολογίες. Μόνο για την πρώτη περίοδο, 1830-1880, υπήρξε έρευνα που απέφερε νέα ονόματα. Να σημειώσουμε ότι στην εισαγωγή της πρόσφατης έκδοσης έχουν παρεισφρύσει κάποιες λανθασμένες αναφορές, που μπορεί να προκαλέσουν σύγχυση. Λ.χ., ότι οι ανθολογούμενοι του Σκόκου είναι 61 αντί 68 ή πως ανθολογεί δυο παλαιότερους αντί πέντε. Επίσης, τα ποσοστά της γυναικείας πεζογραφίας που δίνονται, 3,4% και 5,9% για τις ανθολογίες αντιστοίχως Κασδόνη και Σκόκου, συσκοτίζουν, δεδομένου ότι ο πρώτος ανθολογεί μόλις μία, ποσοστό 2,9%, και ο δεύτερος τέσσερις, ποσοστό 5,88%. Αλλά και σήμερα, που δίνουμε ιδιαίτερη προσοχή στις αφανείς του παρελθόντος, στου Σοκόλη προστέθηκαν μόλις τρεις (στην πρώτη περίοδο η Μ. Μηχανίδου και οι νεότερες Παρρέν, ∆έλτα), ποσοστό 8,97. Στον Σκόκο, ωστόσο, αποδίδεται “μεροληψία και αποδεκατιστική λογική”. Γενικότερα, η εισαγωγή δεν καλοσυστήνει τον Σκόκο. Η επιλογή του να παραθέσει βιογραφικά σημειώματα των συγγραφέων χαρακτηρίζεται μεν “πολύτιμη”, αλλά ακυρώνεται με την παρατήρηση ότι “τα υπερβολικά πολλά πραγματολογικά λάθη υπονομεύουν τη χρησιμότητα αυτών των βιογραφικών σημειωμάτων”. Όπως αναφέρεται ήδη από τον πρόλογο, “η Ανθολογία βρίθει λαθών”, τα οποία “κρίθηκε σκόπιμο να διορθωθούν”, αλλά “σιωπηρώς”. Ωστόσο, μόνο τα προφανή τυπογραφικά λάθη διορθώνονται σιωπηρώς, ενώ τα λάθη του ανθολόγου έχουν την ιστορικότητά τους. Παράδειγμα, ο εκδημοτικισμός και οι απλοποιήσεις πολλών τίτλων από τον Σκόκο. Επίσης, κάποια σφάλματα, όπως, λ.χ., η αναφορά της χρονολογίας έκδοσης του βιβλίου του Ν. ∆ραγούμη, «Ιστορικαί Αναμνήσεις», το 1874, ως ημερομηνία θανάτου του. Η σιωπηρή διόρθωση αποκαθιστά την ορθή χρονολογία θανάτου, το 1879, αλλά δεν αναφέρει τις χρονολογίες των δυο πρώτων εκδόσεων του βιβλίου, 1874 και 1879. Ή, ακόμη, η αναφορά του 1890 ως χρονολογία έκδοσης της «Πάπισσας Ιωάννας» αντί του 1866, που, το πιθανότερο, οφείλεται σε lapsus του Σκόκου, καθώς το 1890 μεταφράστηκε το βιβλίο, «Η αληθής Πάπισσα Ιωάννα». Ύστερα, με το “σιωπηρώς”, φορτώνονται στον Σκόκο και λάθη της πρόσφατης επανέκδοσης. Για παράδειγμα, ο Τσοκόπουλος για τον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1912, δημοσίευσε “φυλλάδιο”, με “ακριβή εξιστόρηση των αφορμών, προπαρασκευής, εξελίξεως και αποτελεσμάτων του παμβαλκανικού κατά της Τουρκίας πολέμου”, αλλά και βιβλίο, «Από τα πεδία των μαχών», ως “επισκέπτης, όταν ακόμη τα πτώματα ήταν άταφα”. Εντυπώσεις, λοιπόν, όχι Ιστορία. Τώρα, αν αυτές ενσωματώθηκαν σε “Ιστορία” στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, θα έπρεπε να διευκρινίζεται. Παρομοίως, για τα θεατρικά του Τσοκόπουλου, στου Σκόκου δίνεται η χρονολογία ανεβάσματος μίας παράστασης, ενώ, οι διορθώσεις δίνουν αυτήν της έκδοσης βιβλίου. Κατ’ εξαίρεση και χωρίς διευκρίνιση, για το έμμετρο παραμύθι “Της Ωριάς το κάστρο”, τίτλος που συμφωνεί με το δημοτικό άσμα, δίνεται η χρονολογία ανεβάσματος, με διορθωμέ-

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙ∆Α 28

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 20 Ιουλίου 2014

ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ

Επιμέλεια: Κατερίνα Αναστασίου • catana@freemail.gr

Ιόνια Νησιά & ∆υτική Ελλάδα, 1801 & 1805 - 1806

όλις πριν τρεις μέρες άρχισε να λειτουργεί έκθεση στο Μουσείο Ασιατικής Τέχνης στην Κέρκυρα, στην οποία παρουσιάζεται το ελληνικό τοπίο, μέσα από σχέδια και υδατογραφίες του Ιρλανδού Edward Dodwell και του Ιταλού Simone Pomardi. Η ροή της έκθεσης παρακολουθεί την πορεία των δύο περιηγητών στα ταξίδια τους, αποτυπώνοντας το ανόθευτο φυσικό κάλλος των ελληνικών νησιών, τις εντυπωσιακές πανοραμικές απόψεις των πόλεων αλλά και των λιμανιών του Ιονίου. Τα έργα στο σύνολό τους συνθέτουν μία οπτική μαρτυρία για την Ελλάδα στις αρχές του 19ου αιώνα και καλούν τους επισκέπτες να ανανεώσουν το ενδιαφέρον για το συγκεκριμένο τόπο, τον πολιτισμό και τους ανθρώπους του, που υπήρξαν σημείο αναφοράς για καλλιτέχνες και ταξιδευτές στο παρελθόν. Τα επίσημα εγκαίνια της έκθεσης πραγ-

ματοποιούνται στις 12 Αυγούστου και θα παραμείνει ανοιχτή έως τις 25 Σεπτεμβρίου. Ωράριο: Τρίτη έως Κυριακή 8.30π.μ.- 3.30μ.μ. Μουσείο Ασιατικής Τέχνης Κέρκυρας (Παλαιά Ανάκτορα, Κέρκυρα, τηλ.: 26610–30443)

θηκαν in situ, σε διάλογο με την ανεξάντλητη ενέργεια του ηφαιστειακού τοπίου. Ωράριο: καθημερινά 6 - 10μ.μ. Sterna Nisyros Residences (www.sterna.com.gr)

Falling

ια δέκα ημέρες ακόμη παρουσιάζεται στη Νίσυρο η εγκατάσταση του Κώστα Μπασάνου με τίτλο Falling. Συνδυάζοντας το άγριο στοιχείο της φύσης του νησιού με το ρομαντικό και ποιητικό στοιχείο που χαρακτηρίζει τα έργα του, δουλεύει πάνω στην ιδέα της πτώσης. Την προσεγγίζει ως αντιστροφή της φυσικής δυναμικής του νησιού όπου όλα αναδύονται: το ίδιο το νησί ως ηφαίστειο, οι θερμές πηγές και οι ατμοί του ηφαιστείου. Η έκθεση πραγματοποιείται στο πλαίσιο το προγράμματος Time Capsule Art Project, σε συνεργασία με το Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ιλεάνα Τούντα, το οποίο παρουσιάζει έργα που δημιουργή-

Περί ανθολογιών

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΛΙ∆Α 27

νο τον τίτλο, «Το κάστρο της Ωριάς». Όπως κι αν έχει, καταλήγουμε με ένα νόθο βιογραφικό, που ούτε το τότε αντικατοπτρίζει ούτε για το σήμερα είναι επαρκές. Τέλος, για τους ανθολογούμενους συγγραφείς, που δεν υπάρχουν τα έτοιμα βιογραφικά του Σοκόλη, εκείνα του Σκόκου ελάχιστα διαφοροποιούνται, με λανθασμένες ορισμένες διορθώσεις. Η πρώτη από τις έξι ενότητες της εισαγωγής αναγγέλλεται ότι “σκιαγραφεί το πορτρέτο του εκδότη της Ανθολογίας”. Μόνο που, για ακόμη μία φορά, ο Σκόκος μένει με ένα ημιτελές “πορτρέτο”. Εκτενής, ως συνήθως, είναι η αναφορά στο Ημερολόγιο, που εξέδιδε, όχι “επί τριάντα δυο χρόνια” αλλά επί τριάντα τρία, από το 1886 (συμπεριλαμβανομένου) έως το 1918. Ενώ, για τον βίο του, αντλούνται πληροφορίες από το Ημερολόγιο και κυρίως, από τα “αυτοβιογραφικά κείμενα” του Ξενόπουλου. Μόνο που αυτά γράφτηκαν για το πλατύ κοινό. Έτσι, μαθαίνουμε περισσότερα για την σύζυγο του Σκόκου, Αδριανή, το γένος Επισκοπόπουλου. Παρά τα κενά, σταχυολογώντας απόψεις, η απόφανση

είναι κατηγορηματική: “Ο Σκόκος υπήρξε ένας ακαταπόνητος εργάτης του πνεύματος, μια ευφρόσυνη φωνή, που ανταποκρινόταν στο μέσο γούστο της εποχής.” Να σημειώσουμε την ερευνητική εργασία του Ν. Φαλαγκά, που παρουσιάζεται στο Επίμετρο: κριτικά κείμενα για την ανθολογία Σκόκου, συγκριτικός πίνακας περιεχομένων με άλλες ανθολογίες, κατάλογος προηγούμενων και πρώτων δημοσιεύσεων των διηγημάτων. Μένει ζητούμενο, κατά πόσο παρεισφρέουν, και εδώ, κάποια σφάλματα. Λ.χ., ο Λυκούδης εμφανίζεται να έχει δημοσιεύσει διαφορετικό διήγημα στις ανθολογίες Σκόκου και Καρζή. Σε εισαγωγικό “σημείωμα”, δίνονται “οι εκδοτικές αρχές” κατά τη διόρθωση. ∆ιευκρινίζεται πως “έγινε προσπάθεια να διατηρηθεί μεν η ιστορικότητα της ορθογραφίας και της γλωσσικής μορφής των κειμένων”, αλλά και να μην αποθαρρύνονται οι νέοι. Στην πράξη, λ.χ., η γραία εκσυγχρονίζεται σε γριά. Βεβαίως, αν είναι να προσέλθουν οι νέοι, χαλάλι το συγγραφικό ύφος. Μ. Θεοδοσοπούλου

Destefashioncollection: 1 έως 8

ο destefashioncollection, ένα εν εξελίξει πρότζεκτ του Ιδρύματος ∆ΕΣΤΕ, διερευνά τα όρια ανάμεσα στην τέχνη και τον κόσμο της μόδας και επιχειρεί μια νέα, πολλαπλή συλλεκτική διαδικασία, η οποία εξελίσσεται αθροιστικά και εμπλουτίζεται συνεχώς με νέες προτάσεις. Από το 2007 ένας καλλιτέχνης –είτε από το χώρο των εικαστικών τεχνών, είτε της λογοτεχνίας, της αρχιτεκτονικής, του κινηματογράφου κ.λπ.– καλείται να δημιουργήσει μια πρωτότυπη συλλογή, μια «capsule collection», επιλέγοντας πέντε κομμάτια από τη διεθνή μόδα της συγκεκριμένης περιόδου και προτείνοντας μια νέα ερμηνεία τους. Από την τελευταία

Προσφορές

προκύπτει ένα νέο έργο, το οποίο εστιάζει στις μορφολογικές, αναπαραστατικές, υλικές και κοινωνικές συγγένειες και ανταλλαγές μεταξύ των δύο πεδίων. Τα αντικείμενα μόδας που επιλέγει ο κάθε καλλιτέχνης για την «κάψουλα», αλλά και τα έργα τέχνης που δημιουργεί αντλώντας από αυτή, συνθέτουν την κάθε φορά ετήσια συμμετοχή. Η φετινή διοργάνωση συγκεντρώνει το υλικό των οκτώ πρώτων ετών, έχοντας ως στόχο να αντιπαραβάλει τα αντικείμενα που επέλεξαν οι καλλιτέχνες από το χώρο της μόδας με τις πρωτότυπες αναγνώσεις τους, καθώς και να αναδείξει πώς συνδέονται ή συνομιλούν μεταξύ τους τα στοιχεία που απαρτίζουν την ευρύτερη «συλλογή», η οποία, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνει βιβλία καλλιτεχνών και δημοσιεύσεις ειδικά για κάθε μία από τις συμμετοχές. Ωράριο: Πέμπτη, Κυριακή 10π.μ. - 6μ.μ., Παρασκευή, Σάββατο 10π.μ. - 10μ.μ. Μουσείο Μπενάκη - Κτίριο Οδού Πειραιώς (Πειραιώς 138, Αθήνα, τηλ.: 210– 3453111)

Στη μνήμη της συντρόφισσας Αννίτας Μιχαηλίδου πρόσφεραν για ενίσχυση της «Εποχής»: Τ. Μ. και Π. Μ. 200 ευρώ, Όλγα Γεροβασίλη 100 ευρώ, Ηρ. Πιτσιλαδής 25 ευρώ, Ντίνα Βαΐου και Κ. Χατζημιχάλης 100 ευρώ, Γεωργία Ντούσια 25 ευρώ και Γιώργος ∆εδεγκίκας 30 ευρώ.

•

Η ΕΠΟΧΗ 20 Ιουλίου 2014

ΑΠΟ ΤΗ ΝΕΑ ΣΕΖΟΝ

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ

Ελληνικές ταινίες… προσεχώς

«Στο σπίτι» Του Στράτου Κερσανίδη

ρκετά πλούσια φαίνεται πως είναι η φετινή σοδειά για τον ελληνικό κινηματογράφο. Το ζητούμενο, βέβαια, παραμένει πόσες από τις ταινίες αυτές θα βρουν τελικά διανομή και, φυσικά, εφόσον βρουν, πόσα εισιτήρια θα κόψουν. Και αναφέρομαι στα εισιτήρια επειδή ο αριθμός τους μειώνεται συνεχώς ακόμη κι όταν πρόκειται για πολύ καλές ταινίες, οι οποίες όμως για διάφορους λόγους δεν καταφέρνουν να ξεπεράσουν -στην καλύτερη περίπτωση- τις μερικές εκατοντάδες. Πρόβλημα διανομής δεν νομίζω να αντιμετωπίσει η ταινία «Xenia» του Πάνου Κούτρα, η οποία ξεκίνησε την

«RAGE»

Εκδίκηση στο κενό

καριέρα της από το Φεστιβάλ των Κανών, όπου συγκέντρωσε και αρκετά θετικές κριτικές. Ο καλός έλληνας σκηνοθέτης, σε αυτήν την τέταρτη ταινία του (προηγήθηκαν «Η επίθεση του γιγαντιαίου μουσακά»-2000, «Αληθινή ζωή»-2004 και «Στρέλλα»2010), έχει για πρωταγωνιστές δύο αδέλφια, τα οποία μετά από το θάνατο της αλβανίδας μητέρας τους, ξεκινούν ένα ταξίδι για να βρουν τον έλληνα πατέρα τους, ο οποίος τους εγκατέλειψε όταν ήταν παιδιά. Ο Κούτρας εξερευνά με την ταινία του δύο σημαντικά ζητήματα: της διαφορετικότητας και της ταυτότητας. Σε φεστιβάλ του εξωτερικού -συγκεκριμένα στο 36ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Μόσχας- έκανε πρε-

μιέρα και η ταινία του Νικόλα Τριανταφυλλίδη, «Οι αισθηματίες». Εδώ, ένας μεσήλικας, με το παρατσούκλι «δάσκαλος», ζει στην παραθαλάσσια βίλα του με την έφηβη κόρη του. Ο εν λόγω, υπεράνω πάσης υποψίας κύριος, είναι αρχαιοκάπηλος και διακινεί το «εμπόρευμά» του με δύο νεκροφόρες. Συνεργάτες του είναι ο Ερμής και ο Γιάννης, δύο νεαροί οι οποίοι διαπράττουν από ένα μοιραίο λάθος. Ο πρώτος ερωτεύεται την κόρη του αφεντικού, ο δεύτερος ερωτεύεται μία πόρνη. Τα λάθη τους, βέβαια, πρέπει να τύχουν και της ανάλογης τιμωρίας. Σε ένα άλλο φεστιβάλ, του Κάρλοβι Βάρι, το οποίο ολοκληρώθηκε στις 12 Ιουλίου, συμμετείχαν οι ταινίες «Νορβηγία» του Γιάννη Βεσλεμέ, «Στο σπίτι» του Θανάση Καρανικόλα και «Late season» του Ντανίλο Καπούτο, που είναι ελληνική συμπαραγωγή. Στη «Νορβηγία», ο Βεσλεμές αφηγείται μια παράξενη ιστορία. Το 1984, φτάνει στην πόλη ο Ζανό, ένας φωτοφοβικός βρικόλακας. Ο Ζανό, δεινός χορευτής, το μόνο που αναζητά είναι η θερμή αγκαλιά ενός κοριτσιού. Ένα βράδυ συναντά σε αν ύποπτο μπαρ, την πόρνη Αλίκη και το νορβηγό ντίλερ, Πίτερ. Μαζί τους αναλαμβάνει μια ύποπτη δουλειά που τον οδηγεί στο βουνό της Πάρνηθας, στα έγκατα της γης, στο βασίλειο του Μαθουσάλα. Η ταινία «Στο σπίτι» είχε κάνει πρεμιέρα στο Βερολίνο, όπου και κέρδισε το Οικουμενικό Βραβείο που δίνεται από μέλη της Καθολικής και Προτεσταντικής Εκκλησίας. Κεντρικό πρόσωπο είναι η Νάντια, η οποία εργάζεται ως οικιακή βοηθός στο σπίτι του Στέφανου και της Εύης. Η Νάντια έχει στενές σχέσεις με το ζευγάρι και με την κόρη τους Ίριδα, την οποία ξέρει

από μωρό. Όμως, ένα γεγονός θα φέρει τα πάνω κάτω και η Νάντια θα αντιμετωπίσει μια πρωτόγνωρη κατάσταση καθώς θα απολυθεί. Νέα ταινία για την Αθηνά Τσαγγάρη («Attenberg»), με την ταινία «Chevalier». Μια παρέα ανδρών επιστρέφει μετά από μια εκδρομή με γιοτ, όταν μια βλάβη τους εγκλωβίζει στο σκάφος. Για να περάσει η ώρα αρχίζουν να παίζουν ένα αυτοσχέδιο παιχνίδι που λέγεται Chevalier. Επίσης, αρκετές ταινίες ξεκινούν γυρίσματα ή βρίσκονται στο στάδιο της ολοκλήρωσής τους, όπως: «Lobster» του Γιώργου Λάνθιμου, «Stage fright» του Γιώργου Ζώη, «A blast» του Σύλλα Τζουμέρκα, «Όχθες» του Παναγιώτη Καρκανεβάτου, «Suntan» του Αργύρη Παπαδημητρόπουλου, «Τετάρτη 04:45» του Αλέξη Αλεξίου. Τέλος, στις 26 Ιουλίου, θα προβληθεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα, στο Φεστιβάλ της Σάνης στην Κασσάνδρα της Χαλκιδικής, η ταινία «Α» του Στάθη Αθανασίου. Πρόκειται για μια μεταμοντέρνα ανάγνωση του αρχαίου μύθου της Αντιγόνης. Ένα συλλογικό σχέδιο που γυρίστηκε μέσω κοινωνικής χρηματοδότησης (crowdfunding), στην οποία συμμετείχαν 568 άτομα από όλον τον κόσμο. Στην κινηματογραφική παράσταση «Α», ο Στάθης Αθανασίου διαπραγματεύεται την Αντιγόνη στον αντίποδα της τραγωδίας του Σοφοκλή: Ενώ στο μύθο του Σοφοκλή βλέπουμε την Αντιγόνη πρόθυμη να θυσιάσει τη ζωή της στο όνομα της προσωπικής της έννοιας της δικαιοσύνης, η ηρωίδα του Στάθη Αθανασίου δεν είναι και δεν θέλει να γίνει Αντιγόνη. strakersan@gmail.com, kersanidis.wordpress.com

ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ  «Ο Πλανήτης των πιθήκων: Η αυγή» (Down of the planet of the apes)

Ο Πολ Μαγkουάιρ ήταν μέλος της ιρλανδικής μαφίας, αλλά έχει πλέον αποσυρθεί και ζει με τη γυναίκα του και τη 16χρονη κόρη του μια ήσυχη ζωή. Όμως, σε αυτές τις περιπτώσεις, δύσκολα μπορεί κάποιος να ξεφύγει από το παρελθόν του. Έτσι όταν απάγεται η κόρη του, ο Πολ μαζί με τους παλιούς του συνεργάτες, Κέιν και Ντόχερτι, αρχίζουν να αναζητούν τους ενόχους στη rώσικη mαφία, με την οποία έχουν ανοιχτούς λογαριασμούς από το παρελθόν. Ο απελπισμένος πατέρας αποφασίζει να εκδικηθεί και η εκδίκηση θα είναι σκληρή. Μόνο που τα πράγματα δεν είναι πάντα όπως φαίνονται. «Όταν ήμουν 17 χρονών σκότωσα έναν άνθρωπο. Εάν δεν είχα αναγκαστεί να το κάνω ίσως να ήταν διαφορετική η ζωή μου», λέει ο Μαγκουάιρ στο τέλος της ταινίας, όταν όλα πλέον έχoυν ξεκαθαρίσει. Με τη φράση αυτή, ο σκηνοθέτης της ταινίας «Rage», Πάκο Καμπέθας, αφήνει μια αίσθηση φιλοσοφικής μελαγχολίας, σε ένα φιλμ που σε όλη του τη διάρκεια γίνεται μακελειό. Μια ταινία εκδίκησης, σκληρή, γεμάτη αίματα και πτώματα. Ουδεμία πρωτοτυπία. Μια από τα ίδια, σε μια ταινία με ένα θέμα που το έχουμε δει δεκάδες φορές. Κρυμμένο παρελθόν και αυτοδικία, κι όλα αυτά μέσα από σκηνές δράσης από τις οποίες δεν λείπει τίποτε για να χαλάει η συνταγή. Κυνηγητά με αυτοκίνητα, πυροβολισμοί, σκοτωμοί, ξύλο και μια δόση ανδρικής φιλίας και έρωτα. Και ο Νίκολας Κέιτζ σε ένα ρόλο που θαρρείς και τον έχει «φορέσει» αρνούμενος πεισματικά να αλλάξει ρούχα! Κι όμως, υπάρχει κάτι που διασώζει την ταινία. Κι αυτό το «κάτι» είναι η ανατροπή που συμβαίνει στο φινάλε. Ομολογώ αναπάντεχη, δεν την περίμενα, γι’ αυτό κι έβαλα ως τίτλο «Εκδίκηση στο κενό». Απολογισμός ταινίας: Σκηνοθεσία προβλέψιμη και απολύτως κλισαρισμένη, υπερβολική βία, διεκπεραιωτικές ερμηνείες και μία πολύ έξυπνη σεναριακή ανατροπή που την διασώζει την τελευταία στιγμή από το ναυάγιο. Παρ’ ολίγον κακή, παρά ταύτα, μέτρια! Σ.Κ.

του Ματ Ριβς: Πέρασε μια δεκαετία και μια ομάδα ανθρώπων, που κατάφεραν να επιζήσουν από ένα θανατηφόρο ιό, απειλεί την κοινωνία των Πιθήκων. Άνθρωποι και Πίθηκοι, ενώ αρχικά έδειξαν μία επιθυμία να ζήσουν ειρηνικά, τελικά καταλήγουν στη σύγκρουση για την κυριαρχία στη Γη. Το δεύτερο μέρος της τριλογίας του «Πλανήτη των Πιθήκων» που ξεκίνησε με την «Εξέγερση», το 2011, και σύντομα αναμένεται το τρίτο μέρος. Η πρώτη ταινία «Ο πλανήτης των πιθήκων» γυρίστηκε το 1968 από τον Φράνκλιν Σάφνερ και είχε για πρωταγωνιστή τον Τσάρλτον Ίστον. Το ριμέικ έγινε το 2001 από τον Τομ Μπάρτον χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία.

 «Κι όμως γίνεται» (And so it goes) του Ρομπ Ράινερ: Ο Όρεν Λιτλ είναι

ένας αντιπαθητικός μεσίτης που έχασε τη γυναίκα του, ζει μόνος και κανείς στη γειτονιά δεν τον συμπαθεί. Μια μέρα ο γιος του, από τον οποίο είχε αποκοπεί, εμφανίζεται και του φέρνει να φροντίσει την 9χρονη κόρη του Σάρα, εγγονή του Όρεν! Μια γειτόνισσά του η Λία, η οποία τραγουδά σε ένα κέντρο, αναλαμβάνει τη φροντίδα της μικρής. Με τον πάροδο του χρόνου, ο Όρεν και Λία έρχονται πιο κοντά, κάτι που τους επιτρέπει να δουν διαφορετικές πλευρές ο ένας του άλλου. Κωμωδία.

 «Ο μίτος της Αριάδνης» (Au fil d’ Ariane) του Ρομπέρ Γκεντιγκιάν: Η

Αριάν έχει γενέθλια αλλά κανείς δεν την επισκέπτεται. Έτσι αποφασίζει να πάρει το αυτοκίνητό της και να βγει στους δρόμους της Μασαλίας. Στη διαδρομή θα γνωρίσει έναν μοτοσικλετιστή, έναν ταβερνιάρη, έναν συνταξιούχο φύλακα σε μουσείο, ενώ θα ανέβει στη σκηνή ενός μιούζικαλ. Η Αριάν θα νιώσει όμορφα και θα περάσει τα πιο αξέχαστα, και καθόλου μοναχικά, γενέθλια της ζωής της.

Σινεφίλ

ΘΕΩΡΙΑ

“

Τι θα μπορούσε να σημαίνει αρ Η ΕΠΟΧΗ 20 Ιουλίου 2014

Στη Γαλλία ένα εκατομμύριο θέσεις εργασίας με μέσο μισθό θα κόστιζαν στο κράτος 16,4 δισ. ευρώ, ποσό που δεν συγκρίνεται με τα 30 δισ. ευρώ που παρέχονται στις επιχειρήσεις χωρίς καμία εγγύηση ότι θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας. Tου Μισέλ Ισόν*

παρούσα οικονομική και πολιτική κατάσταση μπορεί να εξηγηθεί με βάση το χάσμα που χωρίζει το βάθος της κρίσης και τα βασικά αξιώματα της οικονομικής πολιτικής. Η κρίση είναι βαθιά, το αναγνωρίζει όλος ο κόσμος, αλλά χωρίς να υπολογίζεται πραγματικά η έκτασή της και οι συνέπειες αυτής της έκτασης. Η κρίση αυτή είναι πρώτα απ’ όλα μια σημαντική και αμετάκλητη απώλεια παραγωγής, απασχόλησης και παραγωγικότητας, με λίγα λόγια μια διαρκής παρέκκλιση σε σύγκριση με την προηγούμενη πορεία. Σ’ αυτό το γεγονός πρέπει να προσθέσουμε ότι οι εισοδηματίες δεν έχουν «αναλάβει τις απώλειές τους» και ότι έτσι έχει σωρευτεί ένας σημαντικός όγκος χρεών. Αν το εξετάσουμε πιο βαθειά, η κρίση αυτή είναι, επίσης, κρίση ενός ειδικού τρόπου λειτουργίας του καπιταλισμού, στον οποίο είναι δύσκολο να θεωρήσουμε ότι μπορούμε να επιστρέψουμε. Οι πολιτικές που ακολουθούνται σήμερα στην Ευρώπη, αποσκοπούν, ωστόσο, στην επαναφορά με τη βία αυτού του τρόπου λειτουργίας: με αφορμή την κρίση περνούν δομικές μεταρρυθμίσεις, που ισοδυναμούν με μια διπλή οπισθοδρόμηση, από την άποψη των κοινωνικών δαπανών και από την άποψη του καθεστώτος της μισθωτής εργασίας. Απέναντι σ’ αυτή τη θεραπεία-σοκ θα μπορούσε να προταθεί μια βιώσιμη εναλλακτική εκδοχή ή τουλάχιστον μια τακτική αποφυγής της με σοσιαλφιλελεύθερο προσανατολισμό; Κάτι τέτοιο επιχειρούσε το σχέδιο Ολάντ πριν από την υποτιθέμενη στροφή του στις αρχές του 2014, και στηριζόταν σε δύο ουσιαστικά αξιώματα: ποντάρουμε τα πάντα στην επανεκκίνηση της οικονομικής μεγέθυνσης και, ταυτόχρονα, επιδιώκουμε τη δημοσιονομική ισορροπία. Οι υποστηρικτές αυτής της αντίληψης είναι πεπεισμένοι ότι η οικονομική μεγέθυνση είναι το μόνο μέσο που μπορεί να δημιουργήσει θέσεις εργασίας και το προαπαιτούμενο για κάθε αναδιανομή του πλούτου (…) Ένα τέτοιο σχέδιο δεν μπορούσε να προχωρήσει, για τον απλούστατο λόγο ότι τα δύο αυτά αξιώματα δεν συμβιβάζονται: η οικονομική μεγέθυνση

απομακρύνεται, στο βαθμό που επιβάλλεται η δημοσιονομική λιτότητα. Πρόκειται για ένα γεγονός αναμφισβήτητο σήμερα.

Ας αρχίσουμε από τους στόχους

Το θεμελιώδες ερώτημα είναι το ακόλουθο: πώς μια κυβέρνηση της αριστεράς θα μπορούσε να εφαρμόσει μια πραγματική αριστερή πολιτική; Για να απαντήσουμε σ’ αυτό το προκαταρτικό ερώτημα, χρειάζεται μια διαφορετική «στροφή», δηλαδή να προσδιορίσουμε μια τέτοια πολιτική με βάση τους στόχους της μάλλον, παρά σαν ένα πιο «κοινωνικό» τύπο προσαρμογής στους καταναγκασμούς που έχουμε ήδη αποδεχτεί. Χρειάζεται, λοιπόν, να αντιστρέψουμε τα πράγματα, τους σκοπούς και τα μέσα, και να πούμε ποιοι θα έπρεπε να είναι οι στόχοι μιας τέτοιας πολιτικής. Θα μπορούσαμε να τους συνοψίσουμε ως εξής: να εξασφαλιστεί για όλους και όλες δουλειά και /ή αξιοπρεπές εισόδημα, πρόσβαση σε ποιοτικές δημόσιες υπηρεσίες και διαβίωση σε ένα αξιοπρεπές πλανητικό περιβάλλον. Αντί να φετιχοποιούμε τους καταναγκασμούς και τα εργαλεία, είναι πολύ καλύτερη η μέθοδος που ξεκινάει από το προσδιορισμό των στόχων και συνεχίζει με την αξιοποίηση όλων των μέσων που διαθέτει η πολιτική εξουσία, για να τους πετύχουμε. Μια σειρά κανόνων θα χρειαστεί να αναθεωρηθούν από αυτή τη σκοπιά, είτε πρόκειται π.χ. για την έξοδο από την ευρωζώνη είτε για τη δημοσιονομική ισορροπία: ούτε το ένα ούτε το άλλο θα μπορούσε να αποτελεί αυτοσκοπό.

Πρώτα η απασχόληση

Μπορούμε να ξετυλίξουμε αυτή τη λογική εκκινώντας από το κεντρικό σήμερα ζήτημα, την απασχόληση. Από την άποψη αυτή το μέλλον είναι σκοτεινό: σύμφωνα με την Κομισιόν, η πορεία της ανεργίας παραμένει σε υψηλά επίπεδα στο σύνολο της ευρωζώνης: από 12,1% το 2013 σε 11,7% το 2015. ∆εν φαίνεται πώς μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες θα μπορούσε να σημειωθεί σημαντική υποχώρηση της μαζικής ανεργίας τα επόμενα χρόνια. Η αριστερά θα μπορούσε να μετατρέψει την επιστροφή στην πλήρη απασχόληση

σε προτεραιότητα των προτεραιοτήτων. Τα δύο πιθανά πεδία στα οποία θα μπορούσε να δοθεί η μάχη της απασχόλησης βρίσκονται σε αντίθεση με το πνεύμα των καιρών: μείωση του χρόνου εργασίας και το κράτος ως εργοδότης τελευταίας προσφυγής. Αυτό το τελευταίο πεδίο γίνεται ξανά αντικείμενο συζητήσεων χάρη στις προτάσεις Μίνσκι. Ο Μίνσκι έχει επικρίνει αυστηρά το αξίωμα ότι «η οικονομική μεγέθυνση είναι επιθυμητή και ρυθμίζεται μέσω των ιδιωτικών επενδύσεων». Το αξίωμα αυτό αρνείται το αληθινό μήνυμα του Κέινς, ο οποίος υποστήριζε ότι «το πραγματικά θεμελιώδες πρόβλημα είναι να προσφέρουμε μια θέση εργασίας στον καθένα». Και εξηγούσε ότι «η εργατική δύναμη του συνόλου των ανέργων είναι ένα δυναμικό διαθέσιμο για την αύξηση του εθνικού πλούτου, γι’ αυτό θα ήταν τρελό να πιστεύουμε ότι θα προκαλούσαμε οικονομικά ερείπια, αν επιχειρούσαμε να του προσφέρουμε απασχόληση και ότι είναι πιο λογικό να διαιωνίζουμε την αποχή του από τη δράση». Αν θέλουμε την πλήρη απασχόληση ως στόχο, θα πρέπει να πραγματοποιήσουμε μια γόνιμη στροφή, που θα προσιδίαζε στις χώρες που έχουν περισσότερο πληγεί από την κρίση. Μια πρόσφατη μελέτη για την Ελλάδα συγκρίνει διάφορες στρατηγικές εξόδου από την κρίση («σχέδιο Μάρσαλ», μορατόριουμ για την καταβολή τόκων του χρέους, έκδοση νέων τίτλων για το χρέος) και δείχνει ότι, λαμβάνοντας υπόψη τη χαμηλή ελαστικότητα ως προς τις τιμές που παρουσιάζει το ελληνικό εξωτερικό εμπόριο, η καλύτερη στρατηγική είναι του κράτους εργοδότη τελευταίας προσφυγής. Έχει «άμεσα αποτελέσματα στο βιοτικό επίπεδο, ενώ ταυτόχρονα μειώνει τις επιπτώσεις στο εξωτερικό χρέος» (Pavlina R. Tserneva, «Fullemployment: The Road not Taken» και D. Papadimitriou, M. Nikiforos, E. Zezza, «Prospect, and polities for the greek economy»). Βέβαια, αυτό προϋποθέτει αντιστροφή της καπιταλιστικής λογικής, σύμφωνα με την οποία, για να είσαι απασχολήσιμος, πρέπει να αποφέρεις κέρδος. Αυτό λένε οι κυρίαρχες αναλύσεις περί ανεργίας: η ανεργία εξηγείται ως αποτέλεσμα του πολύ υψη-

λού σε σχέση με την ατομική παραγωγικότητα των λιγότερο ειδικευμένων εργατών «κόστους εργασίας», ή σε σχέση με τα επίπεδα ημερομισθίων που επικρατούν στην παγκόσμια αγορά. Από αυτή την άποψη, η ελάφρυνση των «βαρών» αποβλέπει στο να καταστήσει αποδοτικούς, συνεπώς και απασχολήσιμους, ένα μέρος των υποψήφιων προς απασχόληση. Όμως, η δυνατότητα δημιουργίας θέσεων με αυτού του τύπου τα μέτρα είναι πολύ μικρή και κοστίζει ακριβά, δηλαδή δεν έχει αποτελέσματα. Η εφαρμογή της αρχής του κράτους εργοδότη τελευταίας προσφυγής, αντίθετα, ξαναβάζει τα πράγματα στη θέση τους: από τη μια υπάρχουν εκατομμύρια άνθρωποι που αναζητούν μια θέση εργασίας, και από την άλλη υπάρχουν ανάγκες προς ικανοποίηση. Γιατί θα έπρεπε η κοινωνία να αγνοήσει αυτή την πραγματικότητα; Ένας πρόχειρος υπολογισμός δείχνει ότι στη Γαλλία ένα εκατομμύριο θέσεις εργασίας με μέσο μισθό θα κόστιζαν στο κράτος 16,4 δισ. ευρώ, ποσό που δεν συγκρίνεται με τα 30 δισ. ευρώ που παρέχονται στις επιχειρήσεις χωρίς καμία εγγύηση ότι θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας. Μια δεύτερη μεγάλη στροφή θα ήταν η επανασύνδεση με το στόχο της μείωσης του χρόνου εργασίας στον ιδιωτικό τομέα. Η μείωση της διάρκειας της εργασίας, σε αντίθεση με όσο λένε οι εργοδότες, έχει δείξει ότι μπορεί να έχει θετικά αποτελέσματα. Περίπου δύο εκατομμύρια θέσεις εργασίας δημιουργήθηκαν μεταξύ 1997 και 2002 στη Γαλλία και η καμπύλη απασχόλησης διέγραψε μια θεαματική ανοδική πορεία, η οποία δεν αναστράφηκε έκτοτε.

Η μελαγχολία της σοσιαλδημοκρατίας

Ουτοπίες, προχειρότητες, πολιτικές ακροβασίες: με τέτοιους χαρακτηρισμούς αντιμετωπίζονται σήμερα παρόμοιες προτάσεις. Σε όσους αντιδρούν με τόσο προβλέψιμο τρόπο, τίθεται το θεμελιώδες ερώτημα: γιατί αυτά που λειτούργησαν επί δεκαετίες –η αναζήτηση της πλήρους απασχόλησης και η μείωση του χρόνου εργασίας– εμφανίζονται σήμερα σαν στόχος που δεν γίνεται να πετύχει κανείς;

ΘΕΩΡΙΑ

ιστερή οικονομική πολιτική Η ΕΠΟΧΗ 20 Ιουλίου 2014

Γιατί τα πεδία αυτά, που σε άλλες εποχές χαρακτηρίστηκαν ρεφορμιστικά ή σοσιαλδημοκρατικά, θεωρούνται σήμερα σούπερ ριζοσπαστικά; Για να εξηγήσουμε αυτό το παράδοξο, θα χρειαζόταν να κάνουμε μια βαθύτερη ανάλυση της κρίσης και της περιόδου που προηγήθηκε. Θα μπορούσαμε να τη σκιαγραφήσουμε ως εξής: Από τα μέσα της δεκαετίας 1970 η παραγωγικότητα σημείωσε μεγάλη επιβράδυνση. Τα υψηλά ποσοστά παραγωγικότητας είχαν επιτρέψει την εφαρμογή ενός καπιταλισμού ρυθμιζόμενου και πρόσφορου για αναδιανομή της αυξημένης λόγω υψηλής παραγωγικότητας παραγωγής πλούτου, με τη μορφή της δημιουργίας θέσεων εργασίας, μείωση χρόνου εργασίας και ανάπτυξη του κοινωνικού κράτους. Όταν η πηγή στέρεψε, ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός δεν είχε παρά να καταφύγει στη συμπίεση του μεριδίου των μισθών, στην άνοδο της επισφαλούς εργασίας και στην αποδόμηση του κοινωνικού κράτους. Η κρίση προκάλεσε την έκρηξη αυτού του θεμελιωδώς ασταθούς σχήματος και έριξε τις κοινωνίες στο τέλμα της χρόνιας ύφεσης, που συνοδεύεται από την ένταση των ανισοτήτων, την εγκύτωση της μαζικής ανεργίας και το διαβρωτικό αποτέλεσμα των λεγόμενων διαρθρωτικών αλλαγών. Αυτή η μείωση της παραγωγικότητας συνεπάγεται εκτός των άλλων και τη διαρκή υποχώρηση του εδάφους της σοσιαλδημοκρατίας, καθώς η υλική βάση της περιορίζεται δραστικά.

Πρέπει να διαλέξουμε

Βρισκόμαστε σ’ ένα σταυροδρόμι. Πρέπει να επιλέξουμε ανάμεσα σε μια «παραμετρική» διαχείριση της κατάστασης που μας κληροδότησαν οι νεοφιλελεύθερες δεκαετίες και μια συστημική στροφή προς ένα διαφορετικό μοντέλο ανάπτυξης. Ο πραγματικός μοχλός που επιτρέπει το πέρασμα από τον ένα προσανατολισμό στον άλλο, είναι μια σημαντική τροποποίηση της διανομής του εισοδήματος και όχι η φανταστική αναζήτηση ενός υψηλού ρυθμού οικονομικής μεγέθυνσης. Αν πάρουμε υπόψη τη νεοφιλελεύθερη θεώρηση, δεν υπάρχει οποιαδήποτε εγγύηση ότι θα υπάρξει επιστροφή σε μια οικονομική μεγέθυνση που θα οδηγήσει σε μια πιο ισότιμη διανομή. Η εμπειρία δείχνει ότι η υπεράσπιση των δικαιωμάτων ενός μικρού κοινωνικού στρώματος να αντλεί από το σύνολο του πλούτου είναι καθεαυτή παράγοντας υφεσιακός. Το ζήτημα της διανομής είναι ζήτημακλειδί που αναφέρεται στους δύο μοχλούς δημιουργίας θέσεων εργασίας που υποδείξαμε πιο πάνω. Βιωσιμότητα της μείωσης του χρόνου εργασίας σημαίνει ότι δεν αφήνουμε άθικτο το ζήτημα της οικειοποίησης της αύξησης της παραγωγικότητας από τους εισοδηματίες: η δημιουργία εκ του μηδενός δημόσιων θέσεων εργασίας συνεπάγεται φορολογική μεταρρύθμιση και χρηματοδότηση του δημόσιου ελλείμματος εκτός χρηματοπιστωτικών αγορών. Αλλά το πιο αποφασιστικό κριτήριο είναι η ενσωμάτωση της οικολογικής προοπτικής. Θα έπρεπε να είναι σαφές από αυτή την άποψη ότι ο «σοσιαλισμός της προσφοράς» δεν ανταποκρίνεται σ’ αυτό το κριτήριο. ∆ίνοντας προτεραιότητα στην ανταγωνιστικότητα και δημοσιονομική ισορροπία, η αντίληψη αυτή κλείνει το δρόμο της δημόσιας χρηματοδότησης των επενδύσεων που είναι χρήσιμες και δίνει προτεραιότητα σε ένα αμφίβολο σχέδιο

ανάκτησης μεριδίων της αγοράς που έχουν χαθεί. Η προτεραιότητα στην απασχόληση που υποδείξαμε πιο πάνω είναι συμβατή με την αναγκαία στροφή προς ένα διαφορετικό μοντέλο ανάπτυξης λιγότερο παραγωγίστικο και περισσότερο επικεντρωμένο στην ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών. ∆εν οδηγεί αναγκαστικά στην αποανάπτυξη, αλλά δίνει διαφορετικό περιεχόμενο στην οικονομική μεγέθυνση.

Οι αναγκαίες ρήξεις

Για να πραγματοποιηθεί ένας τέτοιος αναπροσανατολισμός και η από τα πάνω έξοδος από την κρίση, θα έπρεπε «να γίνει αποδεκτή η μείωση της αποδοτικότητας των τοποθετούμενων κεφαλαίων, δηλαδή η αποδοτικότητα του κεφαλαίου», για να επαναλάβουμε μια γνωστή διατύπωση του Πατρίκ Αρτίς. Η αρχή αυτή, αφηρημένη μεν αλλά βαθύτατα δίκαιη, μας επιτρέπει να υπολογίσουμε το μέγεθος της πρόκλησης. Θα μπορούσαμε να την αποφύγουμε επαναλαμβάνοντας ότι δεν μπορεί να υπάρξει εναλλακτική λύση, αν δεν αρθεί η υποθήκη του χρέους και αν αφήσουμε άθιχτη τη διανομή των εισοδημάτων. Οι αναγκαίες ρήξεις έχουν δύο κύριους στόχους, που κατά βάθος είναι ένας: πρέπει να θίξουμε τα σωρευμένα προνόμια ενός μικρού κοινωνικού στρώματος, τα οποία χαίρουν οιονεί συνταγμα-

τικής κατοχύρωσης από τους θεσμούς και τις ευρωπαϊκές συνθήκες. Χρειάζεται να διακρίνουμε δύο πλευρές του ζητήματος. Από τη μια, μπορούμε δικαιολογημένα να θεωρήσουμε ότι αυτές οι ρήξεις βρίσκονται εντελώς έξω από τις δυνατότητες της παρούσας πολιτικής και κοινωνικής συγκυρίας. Αν, όμως, τέτοιου τύπου ρήξεις δεν ξεκινήσουν, τότε επίσης δικαιολογημένα πρέπει να σκεφτούμε ότι η προοπτική των ετών που έρχονται θα είναι η μαζική ανεργία και η κοινωνική οπισθοδρόμηση. Το βασικό όριο του σοσιαλφιλελευθερισμού είναι το ακόλουθο: αρνείται να προχωρήσει στις αναγκαίες ρήξεις, γιατί θα συνεπάγονταν ένα βαθμό κοινωνικής σύγκρουσης, που δεν είναι διατεθειμένος να αναλάβει. Και ο καπιταλισμός δεν αποκομίζει πια (τουλάχιστο στην Ευρώπη) κέρδη από την παραγωγικότητα που θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη βάση της σοσιαλδημοκρατίας.

Ένα πρόγραμμα «τριών επιπέδων»

Μπορούμε, λοιπόν, να σκιαγραφήσουμε σε χοντρές γραμμές ένα πρόγραμμα κοινωνικού μετασχηματισμού, που θα έπρεπε να πάει πολύ πιο πέρα από μια «πολιτική της ζήτησης», δηλαδή ενίσχυσης της ζήτησης. Είναι ένας συνδυασμός τριών «επιπέδων». Το πρώτο επίπεδο είναι η ρήξη με τρεις στόχους: να εξασφαλιστούν τα μέσα που χρειάζεται μια διαφορετική πολιτική, για να προστατευτεί από αντίποινα που μπορούν να προβλεφθούν, να αντιμετωπιστούν τα πλήγματα που έχει επιφέρει η κρίση και, τέλος, να οικοδομηθεί μια διπλή νομιμοποίηση. Κοινωνική, με την άμεση βελτίωση των όρων ζωής της πλειοψηφίας δίνοντας προτεραιότητα στα χαμηλά εισοδήματα. Και ευρωπαϊκή νομιμοποίηση, μέσω της ρήξης με τον ευρω-φιλελευθερισμό, όχι αναζητώντας μια εθνική διέξοδο, αλλά στο όνομα ενός εναλλακτικού σχεδίου, που μπορεί να απευθυνθεί στο σύνολο της Ευρώπης. Το δεύτερο επίπεδο είναι η πραγματοποίηση της στροφής. Στόχος της είναι να ριζώσει η διαδικασία μετασχη-

ματισμού κυρίως με τη μαζική δημιουργία θέσεων εργασίας (μείωση του χρόνου εργασίας και δημιουργία χρήσιμων θέσεων εργασίας εκ του μηδενός) και με την εγκαθίδρυση ενός νέου καθεστώτος για τη μισθωτή εργασία. Αυτό είναι το μέσο για την έναρξη της μεγάλης ανατροπής που πρέπει να αποσυνδέσει την απασχόληση από την αποδοτικότητα που αυτή μπορεί να επιφέρει. Στη διαδικασία αυτή η κοινωνική νομιμοποίηση μπορεί να ενισχυθεί με νέα δικαιώματα για τους εργαζόμενους, κυρίως με τη μορφή ελέγχου της διαδικασίας μείωσης του χρόνου εργασίας και της δημιουργίας χρήσιμων θέσεων εργασίας. Τέλος, το τρίτο επίπεδο είναι το πέρασμα σε ένα νέο τρόπο ανάπτυξης, που θεμελιώνεται σε τρία σύνολα αρχών: • αποδέσμευση από την εμπορευματοποίηση και επέκταση των δημόσιων υπηρεσιών • επαναφορά των μονάδων παραγωγής και νέες διεθνείς συνεργασίες • οικολογικός σχεδιασμός και νέα βιομηχανική πολιτική. Αυτά τα τρία «επίπεδα» πρέπει να είναι παρόντα ήδη από την αφετηρία, παρότι μπορεί να ακολουθούν διαφορετικούς ρυθμούς. Η αναπροσαρμογή του κατώτατου μισθού και των ελάχιστων κοινωνικών στάνταρ χρειάζεται να γίνει άμεσα. Είναι, όμως, ανεπαρκής από μόνη της και χρειάζεται να συνδυαστεί με την υιοθέτηση ενός μη εμπορευματικού τρόπου ικανοποίησης των κοινωνικών αναγκών (…) Το βήμα αυτό έχει το πλεονέκτημα ότι δίνει μια απάντηση συνεκτική και προσαρμοσμένη στη νέα περίοδο της κρίσης που ανοίγει. Μπορεί να μοιάζει ουτοπικό ή υπερβολικά ριζοσπαστικό. Άλλα, από την άλλη, το σοσιαλφιλελεύθερο σχέδιο προσαρμογής στους υπάρχοντες κανόνες του παιχνιδιού είναι ένα είδος αυτοκτονίας. Μόνο ένα άλμα θα μας επέτρεπε να αποφύγουμε την προδιαγεγραμμένη διαδρομή. ∆εν αρκεί μια «στροφή» από αυτές που έχουμε λάβει συχνά σαν υπόσχεση από τους σοσιαλφιλελεύθερους.

* ∆ημοσιεύτηκε στο τεύχος Ιουλίου του «L’ economie politique».

Η τέχνη του ντοκιµαντέρ

“

Με αφορμή την ταινία του Φρανκ Πάβιτς με τίτλο «Jodorowsky’s Dune»

Την περασμένη εβδομάδα, κυκλοφόρησε σε dvd ένα πολύ ιδιαίτερο ντοκιμαντέρ του Φρανκ Πάβιτς με τίτλο «Jodorowsky’s Dune», το οποίο πέρυσι απέσπασε εξαιρετικές κριτικές σε όλα τα μεγάλα φεστιβάλ κινηματογράφου. Αφηγείται την παθιασμένη απόπειρα του εκκεντρικού σκηνοθέτη Αλεχάντρο Χοντορόφσκι να δημιουργήσει την πιο σπουδαία ταινία επιστημονικής φαντασίας που γυρίστηκε ποτέ, το «Dune».

∆

εν είμαι οπαδός των ταινιών επιστημονικών φαντασίας. ∆εν έχω δει ούτε το «Star War», ούτε το «Blade Runner». Είδα το «Matrix» με ενδιαφέρον, όπως άλλωστε και ολόκληρη η γενιά μου, χαζεύοντας με το στόμα ανοιχτό τα οπτικά εφέ, αλλά μέχρι εκεί. Εξακολουθώ να προτιμώ ένα καλό αστυνομικό, κατασκοπευτικό ή πολιτικό θρίλερ. Αν, όμως, κάποιος μου έλεγε ότι στη μεγαλύτερη ταινία επιστημονικής φαντασίας θα πρωταγωνιστούσαν ο Όρσον Γουέλς, ο Σαλβαντόρ Νταλί και ο Μικ Τζάγκερ, τη μουσική επιμέλεια θα είχαν οι «Pink Floyd» και την καλλιτεχνική εποπτεία των κοστουμιών και των σκηνικών ο Μοέμπιους και ο Γκίγκερ, θα κέρδιζε αμέσως την αμέριστη προσοχή μου. Και αν αυτός ο κάποιος μου έλεγε ότι η ταινία δεν γυρίστηκε ποτέ γιατί το Χόλιγουντ την απέρριψε με συνοπτικές διαδικασίες, λόγω του σουρεαλιστικού παρελθόντος ενός μεγάλου αλλά σήμερα περιθωριοποιημένου σκηνοθέτη, θα του έλεγα ότι πράγματι «κάτι σάπιο υπάρχει στο βασίλειο της βιομηχανίας του θεάματος». «Για μένα», αναφέρει ο Χοντορόφσκι στο ντοκιμαντέρ, «το ζητούμενο δεν ήταν να κάνω απλώς μια ταινία. Ήταν κάτι βαθύτερο. Ήθελα να κάνω κάτι ιερό, κάτι ελεύθερο, με νέα οπτική. Να ανοίξω το μυαλό μου, διότι τότε ένιωθα σαν να είμαι κλεισμένος σε μια φυλακή. Ήθελα να δημιουργήσω έναν προφήτη. Να αλλάξω το νου των νέων όλου του κόσμου. Για μένα, η επιστημονική φαντασία ήταν σαν ένα τεράστιο θέατρο, ένα τεράστιο έργο τέχνης». Όπερ και εγένετο. Ο χιλιανός σκηνοθέτης κατάφερε

να επιστρατεύσει γύρω από το οραματικό εγχείρημά του όλους τους μεγάλους καλλιτέχνες της εποχής. Ο Νταλί συμφώνησε να υποδυθεί τον παράφρονα αυτοκράτορα του γαλαξία (και πόσο θα του ταίριαζε αυτός ο ρόλος), ενώ ο Γουέλς τον ευτραφή και σαδιστή βασιλιά του αδίστακτου Οίκου των Χαρκόνεν. Κατά πόδας ο Μικ Τζάγκερ, ο Ντέιβιντ Καραντάιν, οι «Pink Floyd», ο Ούντο Κίερ, η Αμάντα Λίαρ…

Ο προφήτης και ο χρόνος

Η διαδικασία του λεγόμενου preproduction διήρκεσε 2,5 ολόκληρα χρόνια και κατέληξε σε ένα πρωτοφανές για τα δεδομένα της εποχής αποτέλεσμα: ένα «βιβλίο-οδηγό» εκατοντάδων σελίδων που περιελάμβανε πάνω από 3.000 σχέδια σπουδαίων ζωγράφων (Μοέμπιους, Γκίγκερ, κ.ά.), συνοδευόμενα από αναλυτικές περιγραφές των κινηματογραφικών πλάνων, των διαλόγων του σεναρίου, των κοστουμιών και των σκηνικών, καθώς και οικονομικά βιώσιμες λύσεις για τις τεχνικές δυσκολίες των οπτικών εφέ, σε μια εποχή που η ψηφιακή τεχνολογία ήταν ανύπαρκτη. Η ταινία ήταν έτοιμη, αλλά στο χαρτί. Ο «προφήτης» του χιλιανού σκηνοθέτη προσέκρουσε βίαια στο φόβο, την ατολμία και κυρίως την καχυποψία της βιομηχανίας του Χόλιγουντ απέναντι στην άγρια δημιουργικότητα και την αχαλινα-

Η τέχνη του καλού ντοκιμαντέρ είναι μια τέχνη που απελευθερώνει τον θεατή γιατί αποδίδει ένα είδος δικαιοσύνης. Σαν άλλος χρονικογράφος, αποκαθιστά τις ξεχασμένες ιστορίες του παρελθόντος, τα γκρεμισμένα οράματα που ήθελαν να αλλάξουν τον κόσμο, αλλά δεν εκπληρώθηκαν ποτέ.

γώγητη ενέργεια ενός αντισυμβατικού και ασυμβίβαστου καλλιτέχνη. «Μου είπαν να κάνω μια ταινία μιάμιση ώρα για τις κινηματογραφικές αίθουσες», αναφέρει ο Χοντορόφσκι, «και τους είπα: “ποιό είναι το πρόβλημα με το χρόνο; Θα κάνω μια ταινία δώδεκα ή είκοσι ωρών”. Στα μάτια μου οι ταινίες είναι τέχνη, παρά βιομηχανία. Είναι η

αναζήτηση της ανθρώπινης ψυχής, όπως συμβαίνει και με τη ζωγραφική, τη λογοτεχνία, την ποίηση. Αυτό το σύστημα μας κάνει σκλάβους, χωρίς αξιοπρέπεια, χωρίς βάθος, με ένα διάβολο στην τσέπη μας, το χρήμα: αυτό το χαρτί που δεν έχει τίποτα μέσα του. Οι ταινίες έχουν καρδιά, έχουν νου, έχουν δύναμη και φιλοδοξία. Ήθελα να κάνω κάτι τέτοιο. Γιατί όχι;».

Πόσο μας λείπουν οι αφηγήσεις

Βλέποντας το εξαιρετικό ντοκιμαντέρ του Φρανκ Πάβιτς, ήρθαν ασυναίσθητα στο νου μου εκείνες οι ανεκπλήρωτες ιστορίες των «μικρών» από τις «Θέσεις για την Ιστορία» του Βάλτερ Μπένγιαμιν. Η τέχνη του καλού ντοκιμαντέρ είναι μια τέχνη που απελευθερώνει τον θεατή γιατί αποδίδει ένα είδος δικαιοσύνης. Σαν άλλος χρονικογράφος, αποκαθιστά τις ξεχασμένες ιστορίες του παρελθόντος, τις χαμένες επιθυμίες και τα γκρεμισμένα οράματα που ήθελαν να αλλάξουν τον κόσμο, αλλά δεν εκπληρώθηκαν ποτέ. Και πόσο φτωχό είναι σήμερα το τηλεοπτικό πεδίο, χωρίς αυτή την όμορφη τέχνη του ντοκιμαντέρ, ιδίως μετά το βίαιο κλείσιμο της ΕΡΤ... Πόσο μας λείπουν οι αφηγήσεις τέτοιων ιστοριών που γεννούν μέσα μας την ανάγκη να ξανασηκωθούμε, κάθε φορά που η σκληρή πραγματικότητα μας γονατίζει...

Ποιος είναι ο Αλεχάντρο Χοντορόφσκι

Κωνσταντίνος Τσαλακός

Αλεχάντρο Χοντορόφσκι γεννήθηκε στην Τοποκίλα της Χιλής, το 1929, από γονείς εβραιο-ουκρανικής καταγωγής. Στις αρχές της δεκαετίας του ’50 μετακόμισε στο Παρίσι, όπου σπούδασε μιμητική υπό τον μεγάλο Ετιέν Ντεκρού και σύντομα στράφηκε στο θέατρο και τον κινηματογράφο. Το 1960 εγκαθίσταται στο Μεξικό όπου ανεβάζει πάνω από εκατό θεατρικές παραστάσεις avantgarde (Ιονέσκο, Μπέκετ, Στρίντμπεργκ, κ.ά.), ενώ την ίδια περίοδο ιδρύει την καλλιτεχνική ομάδα «Κίνημα πανικού» με στόχο την υπέρβαση των συμβατικών αναγνώσεων του σουρεαλισμού. Το 1967, σκηνοθετεί την πρώτη του ταινία μεγάλου μήκους με τίτλο «Fando y Lis», η προβολή της οποίας απαγορεύθηκε στο Μεξικό. Τρία χρόνια αργότερα, το ψυχεδελικό γουέστερν «El Topo» σημειώνει σημαντική επιτυχία στα midnight movies των ΗΠΑ, εξασφαλίζοντας στον Χοντορόφσκι αναγνωρισιμότητα και την απαραίτητη χρηματοδότηση για την επόμενη κινηματογραφική του απόπειρα («La montana sacrada», 1973), με τη μεσολάβηση του σκαθαριού Τζον Λένον (ίσως είχατε πετύχει την ταινία σε κάποια από τις εκπομπές για σινεφίλ της αείμνηστης ΕΡΤ). Ένα τηλεφώνημα όμως από το μακρινό Παρίσι έμελλε να αλλάξει τα πάντα. Μετά από μια δελεαστική προσφορά του παραγωγού Μισέλ Σεϊντού, ο Χοντορόφσκι αποφασίζει να σκηνοθετήσει μια κινηματογραφική μεταφορά του «Dune» και μετακομίζει στην πόλη του φωτός. Για τους αμύητους αναφέρω ότι, όπως έμαθα και εγώ, το «Dune» του Φρανκ Χέρμπερτ (1965) είναι ίσως το σημαντικότερο μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας όλων των εποχών, καθότι μέσα από τη μυθοπλασία εγείρει με ευαισθησία πλείστα ζητήματα που αφορούν τη γεωπολιτική, την οικονομία και την οικολογία, το θρησκευτικό μεσσιανισμό, τη φιλοσοφία και την τεχνολογία. Σε ένα μελλοντικό σύμπαν, ο πλανήτης Dune είναι η μόνη πηγή ενός πολύτιμου άλατος που διευρύνει τη συνείδηση, επιτρέπει τη διαγαλαξιακή μεταφορά και το εμπόριο και επεκτείνει τη ζωή (κάτι σαν το σημερινό πετρέλαιο), με συνέπεια οι διάφοροι νεο-φεουδαρχικοί Οίκοι του γαλαξία να αντιμάχονται για τον έλεγχό του (όπως συμβαίνει σήμερα με το πολύπαθο Αφγανιστάν ή το Ιράκ).