Εποχή 21-06-2015 by epohi

3341

ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΝΕΩΣΗ, ΓΙΑ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ

Εβδομαδιαία εφημερίδα της Ανανεωτικής Αριστεράς • Κυριακή 21 Ιουνίου 2015 • Αρ. φ. 1256 • 2 €

Στ. Παπαγιαννόπουλος: Τι είναι το «συμπληρωματικό νόμισμα»

Τα πλεονεκτήματα των τίτλων έναντι φορολογικών υποχρεώσεων σελ. 6

...

Σ. Βιδάλη: «Επαχθή» παιγνίδια; «Στημένο» χρέος; Το ποδόσφαιρο ως εργαλείο ιδεολογικής και όχι μόνον ηγεμονίας για την καθημερινότητα σελ. 15

...

Ο. Αθανασίου: Η ΕΡΤ επαναλειτουργεί, το στοίχημα δεν έχει κερδηθεί Στόχος η ΕΡΤ1 να έχει ενημερωτικό χαρακτήρα, η ΕΡΤ2 ψυχαγωγικό και η ΕΡΤ3 να παρουσιάζει θέματα της περιφέρειας σελ. 14

...

Μ. Ρένεσης: Ως το 2018 ο αγωγός φυσικού αερίου στην Ελλάδα

Τα συμπεράσματα από το διεθνές οικονομικό φόρουμ Αγίας Πετρούπολης σελ. 22

...

Γκ. Στάντινγκ: Κάτι σάπιο υπάρχει στο βασίλειο της Γηραιάς Αλβιώνας

Με αφορμή την επέτειο των 800 χρόνων από τη συγγραφή της Μεγάλης Χάρτας σελ. 30, 31

...

Προδημοσίευση: «Άλμπα»

Μια ποιητική συλλογή του Θωμά Τσαλαπάτη σελ. 26

Σ. Ρομπόλης: Το ασφαλιστικό δεν θα σωθεί με τη λογική των δανειστών

σελ. 10, 11

Οι κόκκινες γραμμές υπάρχουν, όταν τηρούνται

υτή η πρωτοβουλία συλλογής υπογραφών κατά οποιασδήποτε συμφωνίας με τους δανειστές, που θα περιλαμβάνει νέα μέτρα λιτότητας απευθύνεται στον κόσμο της Αριστεράς και των κινημάτων, που δεν του αξίζει να παραμένει σε αυτή την παραλυτική αναμονή, ούτε να ανεχτεί –πολύ περισσότερο να αναγκαστεί να υπερασπιστεί– μορφές μνημονιακής διολίσθησης. Στη σημερινή συγκυρία δεν αρκεί να διεξάγεται η συζήτηση με επιθετικούς προσδιορισμούς του τύπου

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙ∆Α 2

ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ, ΜΕ ΤΟ ΝΟΥ ΣΤΙΣ ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ

Αντίσταση στα τελεσίγραφα Πίσω από την τελεσιγραφική μορφή των δηλώσεων πολλών πολιτικών παραγόντων της ευρωζώνης και της ΕΕ και του πολλαπλασιασμού τους από τον «ενισχυτή» των συστημικών μίντια, εύκολα διακρίνει κάποιος την πραγματική ανησυχία που προκαλεί το ενδεχόμενο να μην υπάρξει τελικά πεδίο συμφωνίας Ελλάδας και θεσμών μέσα στην επόμενη εβδομάδα ή ως το τέλος του μήνα. Είναι χαρακτηριστικό ότι κάθε αυστηρή προειδοποίηση προς την ελληνική κυβέρνηση ότι πρέπει να προσέλθει χωρίς καθυστέρηση με «σοβαρές προτάσεις» επί ποινή εγκατάλειψης στο έλεος της χρεοκοπίας και της εξόδου από την ευρωζώνη, συνοδεύεται αμέσως μετά από κινήσεις και δηλώσεις προθέσεων για συνέχιση των διαπραγματεύσεων. Κάθε απόρριψη των συμβιβαστικών προτάσεων της Αθήνας συνοδεύεται αμέσως μετά από ανακοινώσεις για νέες συγκλήσεις ανώτερων κοινοτικών οργάνων για νέες συζητήσεις. Μέσα σ’ αυτή την ατμόσφαιρα προγραμματίστηκε η αυριανή

Για μια Ευρώπη της δημοκρατίας

Στη συγκέντρωση διαμαρτυρίας των συνδικάτων, σήμερα στις 19:30, καλεί και ο ΣΥΡΙΖΑ, τονίζοντας ότι: «Οι εργαζόμενοι, οι άνεργοι, η νεολαία, ο ελληνικός λαός ,αλλά και οι υπόλοιποι λαοί της Ευρώπης, δίνουμε ένα ηχηρό μήνυμα αντίστασης στον δήθεν μονόδρομο της λιτότητας, μήνυμα αντίστασης στους εκβιασμούς και στην καλλιέργεια κλίματος φόβου. Αγωνιζόμαστε για τις ζωές μας και το για μέλλον των παιδιών μας. Παλεύουμε για μια Ευρώπη της δημοκρατίας και της αλληλεγγύης. Παραμένουμε ακλόνητοι στη μάχη για τον τερματισμό της λιτότητας και την υπεράσπιση της αξιοπρέπειας της χώρας».

Τάκης Καφετζής:

Η πολλαπλότητα του ΣΥΡΙΖΑ δυναμώνει τη διαπραγμάτευση

έκτακτη σύνοδος κορυφής και αμέσως λάβαμε, από τα πιο αρμόδια χείλη, της κ. Μέρκελ, τη διαβεβαίωση ότι τίποτε δεν τελειώνει τη ∆ευτέρα εάν δεν υπάρξει συμφωνία. Ήδη δείχνουν ως νέο ορόσημο την τακτική σύνοδο της 25ης Ιουνίου. Με τον κ. Ντράγκι να επισημαίνει ότι χωρίς συμφωνία και με χρεοκοπία της Ελλάδας «μπαίνουμε σε αχαρτογράφητα νερά» και τη δήλωσή του ότι η εντολή που έχει ως διοικητής της ΕΚΤ «εξαρτάται από τη θέληση των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων», φαίνεται ότι κινούμαστε στο έδαφος της αναζήτησης λύσης στο πολιτικό επίπεδο ή ακόμα και μετάθεσης της λύσης για το εγγύς μέλλον με πρόνοια για την εκπλήρωση των άμεσων δανειακών υποχρεώσεων της Αθήνας. Με δεδομένο ότι στην πολιτική αναμέτρηση παίρνει ήδη μέρος και ο λαϊκός παράγοντας, είναι φανερό ότι η επίδραση της συμμετοχής του θα μετράει από εδώ και πέρα σημαντικά στην έκβαση αυτής της κρίσιμης μάχης. •

Η αναλγησία γεννά κινδύνους

Όταν η μεταναστευτική πολιτική εξαρτάται από τον προϋπολογισμό. Μιλούν στην “Εποχή” αρμόδιοι υπουργοί και φορείς. σελ 16-17

Σελίδες 12, 13

Γιώργος Καπόπουλος: Τελεσίγραφα χωρίς ημερομηνία λήξης

Σελίδα 9

ΜΙΣΕΛ ΙΣΟΝ

Μονομερές μορατόριουμ, σε περίπτωση μη συμφωνίας

Το ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει λάβει μέχρι στιγμής κανένα μέτρο ελέγχου φυγής κεφαλαίων, καταδεικνύει τη βούληση της να παίξει πλήρως το παιχνίδι της διαπραγμάτευσης. σελ. 7

ΘΕΜΑΤΑ

Οι κόκκινες γραμμές υπάρχουν, όταν τηρούνται ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ 1η ΣΕΛΙ∆Α

«έντιμη – επώδυνη», καθώς είναι πασιφανές ότι η όποια συμφωνία –ή η μη επίτευξή της– θα σφραγίσει την πορεία του κόσμου της εργασίας, αλλά και της Αριστεράς για πολλά χρόνια. Θεωρούμε ότι η πρόσφατη συνάντηση των Βρυξελλών και η εξωφρενική στάση των δανειστών επιβεβαιώνει την προηγούμενη διαπίστωση. Για εμάς, η συμφωνία που μπορεί να γίνει αποδεκτή είναι αυτή που: Θα επιτρέπει τις αυξήσεις στους κατώτερους μισθούς και συντάξεις, τη θέσπιση συλλογικών συμβάσεων και την απαγόρευση των ομαδικών απολύσεων. Θα εντείνει τη φορολόγηση των μεγάλων εισοδημάτων και του πλούτου, μειώνοντας αντίστοιχα την έμμεση φορολογία. Θα περιλαμβάνει δραστική μείωση του χρέους και επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής του υπόλοιπου. Θα βάζει τέλος στις ιδιωτικοποιήσεις και την περαιτέρω εκποίηση των κοινών αγαθών. Αν δεν εξασφαλίζονται αυτά τα στοιχειώδη λαϊκά δικαιώματα, δεν πρέπει να συναφθεί συμφωνία και βεβαίως δεν πρέπει να πληρωθούν οι επόμενες δόσεις. Προφανώς, αντιλαμβανόμαστε τις δυσκολίες μιας τέτοιας λύσης και τις ενδεχόμενες συνέπειές της, ωστόσο αρνούμαστε να αποδεχτούμε τη συνέχιση της μνημονιακής καταστροφής των εργασιακών και κοινωνικών δικαιωμάτων στο όνομα της παραμονής στο ευρώ. Σε αυτές τις συνθήκες, η κινητοποίηση των κινημάτων και του κόσμου της Αριστεράς, η ενεργοποίηση του λαϊκού παράγοντα είναι εξαιρετικά αναγκαίες. Μετά από πρωτοβουλία του ∆ικτύου για τα Πολιτικά και Κοινωνικά ∆ικαιώματα, το παρόν κείμενο έχει υπογραφθεί από τουλάχιστον 600 στελέχη και μέλη του ΣΥΡΙΖΑ, πανεπιστημιακούς και ανένταχτους της Αριστεράς και του κινήματος. Η συλλογή υπογραφών συνεχίζεται στο ψήφισμα Avaaz (https://secure.avaaz.org/el /petition/Stin_elliniki_kyver nisi_Sas_kaloyme_na_tirise te_tis_kokkines_grammes/ ) •

Η ελληνική σχεδία: όταν η χώρα ξεκόλλησε από την Ευρώπη

Η ΕΠΟΧΗ 21 Ιουνίου 2015

Στο μεταξύ η Ελλάδα ταξιδεύει ολοένα ταξιδεύει κι αν «ορώμεν ανθούν πέλαγος Αιγαίον νεκροίς» είναι εκείνοι που θέλησαν να πιάσουν το μεγάλο καράβι με το κολύμπι εκείνοι που βαρέθηκαν να περιμένουν τα καράβια που δεν μπορούν να κινήσουν την ΕΛΣΗ τη ΣΑΜOΘΡΑΚΗ τον ΑΜΒΡΑΚΙΚO. (Γιώργος Σεφέρης, Με τον τρόπο του Γ.Σ.)

Του Θωμά Τσαλαπάτη

ταν την περίοδο εκείνη, που οι φωνές για έξοδο της Ελλάδας από την Ευρώπη όλο και πύκνωναν. Πολλές από τις φωνές αυτές διατυπώνονταν ως κίνδυνος, σαν μια τελευταία προειδοποιητική κραυγή πριν από τη σύγκρουση, άλλες ανέμιζαν το συμπέρασμα ως απειλή, περιέγραφαν την έξοδο ως την ύστατη τιμωρία και καταδίκη ενός λαού που ξαστόχησε. Τέλος, ήταν οι φωνές αυτών που περιέγραφαν την έξοδο περίπου ως ευλογία, ως απαραίτητη προϋπόθεση για μια νέα αρχή της χώρας και της οικονομίας σε νέες βάσεις και νέα θεμέλια. Οι περισσότεροι μετεωρίζονταν κάπου ανάμεσα σε αυτές τις απόψεις, άλλοτε αβέβαιοι και άλλοτε θυμωμένοι, άλλοτε σίγουροι και άλλοτε φοβισμένοι. Τα νέα από τον ευρωπαϊκό τύπο συνηγορούσαν υπέρ της μίας ή της άλλης μεριάς, συνιστούσαν ψυχραιμία στις πολιτικές κινήσεις ή απλώς άπλωναν δάχτυλα απειλής ή βλαστήμιας προς το νοτιοανατολικό άκρο της ηπείρου. Άσχετα όμως με τις γνώμες, τις προβλέψεις και τις ευχές του καθενός, κανείς δεν περίμενε την εξέλιξη που ακολούθησε.

Μια ρωγμή που εξαπλώθηκε

Όλα ξεκίνησαν από μία ρωγμή, κάπου στα δυτικά στο νομό Θεσπρωτίας. Μια ρωγμή απότομη, που κατέληξε να γίνει ρήγμα. Σίγουρα από την αρχή η εξέλιξη προκάλεσε εντύπωση, αφού η περιοχή δεν ήταν γνωστή για τη σεισμοπαθή της ιστορία. Το ρήγμα όμως άρχισε να μεγαλώνει και να εξαπλώνεται, να βαθαίνει και να μακραίνει κατά μήκος των συνόρων με την Αλβανία. Η ταχύτητα της εξάπλωσης επιταχύνθηκε. Σύντομα το ρήγμα αγκάλιασε και τους γειτονικούς νομούς των Ιωαννίνων και της Καστοριάς με μια ταχύτητα, που δεν έλεγε να κοπάσει. Όταν πια κάλυψε ολόκληρο το βορειοδυτικό τμήμα της χώρας κατά μήκος των συνόρων, οι προθέσεις του φάνηκαν ξεκάθαρες. Το ρήγμα τεντωνόταν, ξεκινώντας από λακκούβα, να γίνει τελικά αμετάκλητο σύνορο, σαν μια κλωστή που προεξέχει και ενώ μηχανικά την τραβάς καταλήγεις να ξηλώσεις ολόκληρο το πουλόβερ. Ολόκληρη η χώρα ξεκόλλησε από την ήπειρο. Μόνο το βόρειο κομμάτι του νομού Εύρου επέμεινε στην ηπειρωτική του ταυτότητα, κάνοντας ολόκληρη τη χώρα να μετεωρίζεται ως εκκρεμές, μια προς ανατολή και μια προς δύση, αβέβαιη για την ταυτότητα και τον προσανατολισμό της. Μα μόλις για λίγο. Σύντομα η αποκόλληση ολοκληρώθηκε και αυτό που τα μαθήματα της γεωγραφίας μας έμαθαν να αποκαλούμε χερσόνησο, ήταν πια νησί. Η Ελλάδα πλέει στη Μεσόγειο μόνη, πλωτό νησί της μοναξιάς και της εσωστρέφειας, νησί ξαφνιασμένων κατοίκων και

ΕΒ∆ΟΜΑ∆ΙΑΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙ∆Α ΤΗΣ ΑΝΑΝΕΩΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ Ιδιοκτήτης: Εκδοτικός - ∆ημοσιογραφικός Συνεταιρισμός Κοινωνικών, Πολιτικών και Πολιτιστικών Μελετών και ∆ραστηριοτήτων Η ΕΠΟΧΗ, ΣΥΝ Π.Ε.

αμφίβολης κατεύθυνσης. Οι πρώτοι που ένιωσαν το πρόβλημα της νέας αυτής κατάστασης, ήταν οι εθνικιστές (όλων των παρατάξεων). Βλέπετε, η απώλεια των συνόρων αφαίρεσε το μεγαλύτερο κομμάτι τη ρητορικής τους σε σχέση με εχθρούς και κινδύνους. Μονίμως ετεροπροσδιοριζόμενοι, έμειναν τελικά, χωρίς χαρακτηριστικά να γκρινιάζουν για τον καιρό και τη φουσκοθαλασσιά της Μεσογείου, σαν απομονωμένοι γέροντες στην άκρη του καφενείου. Η αλήθεια είναι πως η αποκόλληση από την ήπειρο έφερε αρκετές αλλαγές, οι εισαγωγές και οι εξαγωγές δέχτηκαν πλήγμα, αφού ενώ η χώρα ταξίδευε κανείς δεν ήταν σίγουρος που θα τη συναντήσει για να ανταλλάξει. Κάτι παρόμοιο συνέβη και με τον τουρισμό, μια και η συνεχής μετακίνηση προκαλούσε ανησυχία στους επισκέπτες. Αλλά μόνο στην αρχή. Στη συνέχεια το ενδεχόμενο διαμονής στα περιπλανώμενα νησιά, έγινε από μόνο του πόλος έλξης τόσο διαφορετικός, ώστε να εκτινάξει τον αριθμό επισκέψεων παρά τις αντικειμενικές δυσκολίες, που προκλήθηκαν από το αβέβαιο του γεωγραφικού προσδιορισμού.

Μια αξεπέραστη δυσκολία στα όρια της εξαφάνισης

Τώρα η χώρα πλέει δυτικά, ίσα προς τα στενά του Γιβραλτάρ, ζητώντας πιο ευρύχωρες θάλασσες. Κανείς δεν γνωρίζει και κανείς δεν ρυθμίζει την κατεύθυνσή της. Τα νησιά ακολουθούν το κύριο σώμα της χώρας όπως οι μονάδες του στόλου τη ναυαρχίδα. Σύντομα όλοι οι κάτοικοι άρχισαν να αυτόπροσδιορίζονται ως νησιώτες. Άλλωστε, αυτό που τις πρώτες μέρες έμοιαζε με τον ερχομό της αποκάλυψης και με μια αξεπέραστη δυσκολία στα όρια της εξαφάνισης, σταδιακά υποβαθμίστηκε σε καθημερινότητα, σε ένα συνήθειο σαν όλα τα άλλα. Εδώ, οι κάτοικοι ανεβαίνουν στις ψηλότερες κορυφές, να αγναντέψουν τα καθημερινά νέα τοπία, τα παιδιά (αν και κανείς δεν τα ρώτησε) είναι χαρούμενα, γιατί έχουν περισσότερο χώρο για βουτιές και τα πουλιά ακολουθούν την πέτρινη σχεδία με πρόθεση φιλική, αποδημώντας μαζί της προς άγνωστη κατεύθυνση. Και αν η πορεία της χώρας παραμένει άγνωστη, το ίδιο συμβαίνει και με την πορεία της ζωής εδώ και χιλιάδες χρόνια. Αυτό οι κάτοικοι το συνειδητοποίησαν ήδη από τις πρώτες μέρες και

Βλαχάβα 11 & Αθηνάς, 3ος όροφος, Αθήνα 105 51 ΤΗΛΕΦΩΝΑ 3630523, 3619513 - 3619514 • FAX: 3619610 Εκδότρια: Ασημίνα ∆αβάκη - Κλαυδιανού

έμαθαν να ζουν με αυτή την απόφαση, πλέοντας μακριά από φόβους και εκβιασμούς, τραβώντας κουπί πάνω σε ένα πλωτό νησί, με τον καιρό –άλλοτε ευνοϊκό και άλλοτε κόντρα- να συνομιλεί με τα πανιά τους. Για πολλούς αυτό ήταν άλλωστε και το πραγματικό μεγάλο ρήγμα. Στο πλωτό παρόν αυτής της επικράτειας η ζωή συνεχίζεται, άγνωστη, θλιμμένη και όμορφη, όπως και σε κάθε άλλο σημείο του κόσμου.

“

(το άρθρο δανείζεται την ιδέα του από το μυθιστόρημα του Σαραμάγκου ‘’Η πέτρινη σχεδία’’)

http://tsalapatis.blogspot.gr/

Το συνειδητοποίησαν ήδη από τις πρώτες μέρες και έμαθαν να ζουν με αυτή την απόφαση, πλέοντας μακριά από φόβους και εκβιασμούς, τραβώντας κουπί πάνω σε ένα πλωτό νησί.

Συνδρομές (σε ευρώ) • Εσωτερικού: 150 • Kύπρος: 250 • Ευρώπη: 250 • Λοιπός κόσμος: 250 Α.Φ.Μ. 096207018 - ∆ΟΥ: ΣΤ’ Αθηνών Αρ. Λογαριασμού: 72038528658 ΙΒΑΝ GR 3801107200000072038528658

ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Ηλεκτρονική ∆ιεύθυνση: epohigr@gmail.com www.epohi.gr Κωδικός εντύπου: 3341 ΕΚΤΥΠΩΣΕΙΣ ΚΛΕΝΙΚ Ε.Ε.

Η ΕΠΟΧΗ 21 Ιουνίου 2015

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Άθλια παιχνίδια με τις τράπεζες

φόσον τα σενάρια που υπήρχαν, για να υποχρεωθεί η ελληνική κυβέρνηση να δεχθεί τις απαράδεκτες προτάσεις των δανειστών, το ένα μετά το άλλο, διαψεύστηκαν, επιστρατεύτηκε η κινδυνολογία με ειδικό στόχο τις τράπεζες. Η συμμαχία είναι πολύ ευρεία. Τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης δεν θα μπορούσαν να λείπουν με επικεφαλής τα, αδιάντροπα, πια «Νέα» στον έντυπο Τύπο, το αφερέγγυο και βάναυσο Mega στον ηλεκτρονικό. Καθημερινά με σχόλια και κινδυνολογικά ρεπορτάζ, έμμεσα και άμεσα, επιδιώκουν να δημιουργηθεί ένα κλίμα αβεβαιότητας, γενικευμένης. Τον ίδιο δρόμο ακολουθούσε και ο ξένος Τύπος. Οι ελληνικές τράπεζες στο χείλος της κατάρρευσης» ήταν το πρωτοσέλιδο της Παρασκευής των «Times», «Φόβοι για τις τράπεζες καθώς οι διαπραγματεύσεις καταρρέουν» έγραφε ο «Guardian». Προφανώς, τον φόβο των καταθετών τροφοδοτούσε και η γενική κινδυνολογία της Ν∆ και η συνεχής ανακίνηση του ενδεχόμενου ατυχήματος και Grexit. Η ηγεσία της Ν∆ επέλεγε όλη αυτή την περίοδο, για να σταθεροποιηθεί η ίδια, την αποσταθεροποίηση της ελληνικής οικονομίας. Το αποκορύφωμα, όμως, καταγράφηκε στο Γιούρογκρουπ της Πέμπτης. ∆εν είχε ακόμη, σχεδόν, τελειώσει, και μια διαρροή έφτανε στο Reuters, που ανέφερε ότι σε ερώτηση υπουργού Οικονομικών προς το μέλος του ∆Σ της ΕΚΤ. κ. Μπενουά Κερέ για το αν θα ανοίξουν οι τράπεζες τη ∆ευτέρα, απάντησε ότι δεν το γνωρίζει! Ενωρίτερα, ο ίδιος ο Μάριο Ντράγκι, της ΕΚΤ, είχε μι-

λήσει για μια «τρομερή πίεση που υπάρχει στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα». Η εντελώς προβληματική, για άλλη μια φορά, τοποθέτηση του Γ. Στουρνάρα, για την ελληνική οικονομία, πρόσθεσε ακόμη ένα βαθμό αβεβαιότητας. Η ανησυχία στην κυβέρνηση ήταν φανερή και δικαιολογημένη. Ο υπουργός Οικονομικών Γ. Βαρουφάκης διέψευσε, με μια οργισμένη δήλωση, τη διαρροή στο Reuters, ενώ ένα non paper του Μαξίμου μιλούσε για την ύπαρξη ενός «σχεδίου άσκοπης και τεχνητής φυγής κεφαλαίων, με στόχο την πρόκληση αναταραχών και οικονομικής αποσταθεροποίησης». Η επίσκεψη του αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών Ευκλείδη Τσακαλώτου στην Τράπεζα της Ελλάδος υποχρέωνε τον διοικητή της να «επιβεβαιώσει τη σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος που διασφαλίζεται πλήρως από τις κοινές δράσεις τόσο της Τράπεζας της Ελλάδος όσο και της ΕΚΤ». Η απόφαση, τελικά, της ΕΚΤ για έκτακτη παροχή ρευστότητας 3,3 δισ. ευρώ την Παρασκευή, ενόψει της σημαντικής διάσκεψης κορυφής της ∆ευτέρας, έβαλε ένα σοβαρό φρένο στην αβεβαιότητα και, ως ένα βαθμό, εξουδετέρωσε την κινδυνολογία. Αλλά οι πάσης φύσεως αντίπαλοι της ελληνικής κυβέρνησης, εγχώριοι και εξωχώριοι, δεν θα αφήσουν εύκολα το πιο εύκολο, όσο και άθλιο, όπλο που διαθέτουν. Οι ίδιοι οι πολίτες, μόνο, μπορούν να αφοπλίσουν τους δολιοφθορείς.

Αμήχανοι και διστακτικοί μπροστά στα δικά τους τελεσίγραφα Π

οιοι αποφάσισαν, αμέσως, μετά τη λήξη του Γιούρογκρουπ την Πέμπτη, τη σύνοδο κορυφής, αύριο ∆ευτέρα; Ποιοι το επεδίωξαν αυτό; Είναι μια ειλικρινής, ύστατη ίσως, προσπάθεια να επιτευχθεί συμφωνία; Μια διάσκεψη όπου θα συζητηθούν νέες προτάσεις και των δύο πλευρών; Ή είναι ένα τελεσίγραφο από τη μεριά των δανειστών και τίποτε περισσότερο, το οποίο καλεί την ελληνική πλευρά να αποδεχθεί τις προ δεκαημέρου προτάσεις των θεσμών, διαφορετικά θα κηρυχθεί χρεοστάσιο; Όσο και αν επιχειρήθηκε να εμφανισθεί και από τον αντικυβερνητικό ελληνικό Τύπο, ιδίως τον ηλεκτρονικό!– ως τελεσίγραφο προς την Ελλάδα, ως στρίμωγμα της ελληνικής πλευράς να φέρει νέες προτάσεις που θα ταυτίζονται μ’ αυτές των δανειστών, δύο πράγματα είναι εντελώς καθαρά.

Προς τι το στρίμωγμα;

Πρώτον, την παραπομπή του ελληνικού προβλήματος όσο είναι δυνατόν σε πιο υψηλό και πολιτικό επίπεδο την επεδίωκε σταθερά η ελληνική κυβέρνηση. Και τώρα το πέτυχε με τον πιο σαφή τρόπο: «Επιδιώξαμε οι τελικές διαπραγματεύσεις να γίνουν στο ανώτατο πολιτικό επίπεδο της Ευρώπης κι εργαζόμαστε τώρα για την επιτυχία της Συνόδου αυτής», σημείωναν από το Μαξίμου με φανερή ικανοποίηση. ∆εύτερον, το λεγόμενο τελεσίγραφο, που έχει σταλεί προς την Ελλάδα, πολλές φορές, αποδείχτηκε ότι δεν είναι και τόσο τελεσίγραφο. Καταρχάς αποφασίστηκε μετά το αδιέξοδο του Γιούρογκρουπ της Πέμπτης και ενώ ο κ. Τουσκ, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, βέβαια, θέλησε με δηλώσεις του να το εμφανίσει ως ένα είδος τελεσίγραφου. Ήδη, όμως, η ίδια η κ. Μέρκελ σχολίασε, αποδραματοποιώντας το, ότι αν δεν είναι δυνατόν να υπάρξει την ∆ευ-

τέρα συμφωνία θα θεωρηθεί διαβούλευση και οι διαπραγματεύσεις θα συνεχιστούν. Ήδη, διάφορα σενάρια έχουν πέσει στην πιάτσα και συζητιούνται. Οι δανειστές είναι οι ίδιοι αμήχανοι μπροστά στα τελεσίγραφά τους, και ακόμη χειρότερο διαφωνούντες. Γι’ αυτό και δεν τα υλοποιούν καιρό τώρα που τα εκπέμπουν. Αυτό, ασφαλώς, δεν σημαίνει ότι ο κίνδυνος ατυχήματος, που θα βλάψει και την Ελλάδα και την Ευρώπη, έχει εκλείψει. Όπως πολύ εύστοχα παρατήρησε ο Γ. Βαρουφάκης «βρισκόμαστε επικίνδυνα κοντά σε νοοτροπία που αποδέχεται ένα ατύχημα». Αυτό είναι αλήθεια. Όμως, ταυτόχρονα υπάρχουν κι αυτοί, και είναι ισχυροί, που θέλουν λύση και διέξοδο. Που γνωρίζουν ότι όχι η Ελλάδα αλλά η Ευρώπη έχει πρόβλημα, και μάλιστα μείζον. Τελευταίο συμβάν των συνεπειών της νεοφιλελεύθερης και με έντονα ρατσιστικά στοιχεία πολιτικής της είναι η άνοδος των ακροδεξιών στην ∆ανία.

Συγκρατημένα αισιόδοξη

Έχει λόγους η ελληνική πλευρά, επομένως, να είναι συγκρατημένα αισιόδοξη. «Όσοι επενδύουν στην κρίση και σε σενάρια τρόμου θα διαψευστούν. Θα υπάρξει λύση στη βάση του σεβασμού των κανόνων της ΕΕ αλλά και της δημοκρατίας που θα επιτρέψει στην Ελλάδα να επιστρέψει στην ανάπτυξη μέσα στο ευρώ», σχολίαζαν από το Μαξίμου. Σχετικά αισιόδοξος εμφανίστηκε και ο υπουργός Οικονομικών της Ιταλίας, Πιερ Κάρλο Πάντοαν, δηλώνοντας στην ιταλική RAI: «Το γεγονός ότι συγκαλείται έκτακτη σύνοδος κορυφής της ΕΕ για την Ελλάδα είναι ένα θετικό μήνυμα ότι υπάρχει ισχυρή πολιτική βούληση για να βρεθεί μια λύση». Ωστόσο, οι δανειστές έχουν πολιτικά σχέδια. Παρακολουθούν τις πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα και παρεμβαίνουν πολύ συγκεκριμένα, προσπαθώντας να

φθείρουν την αξιοπιστία της κυβέρνησης και το κύρος του πρωθυπουργού. Να διαμορφώσουν ένα ρήγμα μεταξύ κυβέρνησης και ελλήνων πολιτών. Έχουν προφανώς αντιληφθεί ότι η στάση της ελληνικής κυβέρνησης μετά την αποτυχία των συζητήσεων των Βρυξελλών και την προκλητικότητα των προτάσεων των θεσμών που κατέθεσε ο κ. Γιούνκερ έχει σκληρύνει και μάλιστα αυτή τη μετατόπιση — με τον πιο σαφή τρόπο ο ίδιος ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, όταν σημείωσε ότι η ελληνική πλευρά, όπως εργάζεται ειλικρινά για μια συμφωνία αμοιβαία επωφελή, το ίδιο είναι αποφασισμένη να πει αν χρειαστεί και το μεγάλο Όχι. Στην ομιλία του στη Μόσχα, επίσης, τοποθετήθηκε με την ίδια σταθερότητα. «Θέλω να σας πω ότι η Ελλάδα δίνει μια σπουδαία και γενναία μάχη, αυτές τις ημέρες και τους τελευταίους μήνες. Έχει περάσει και περνάει ακόμη μια μεγάλη οικονομική κρίση και μεγάλες δυσκολίες. Αλλά, εσείς γνωρίζετε πολύ καλά από δυσκολίες, τις οποίες ξεπεράσατε και καταφέρατε να σταθείτε στα πόδια σας», τόνισε για τις διαπραγματεύσεις ανάμεσα στην Ελλάδα και τους δανειστές που είναι σε εξέλιξη. «Βρισκόμαστε εν μέσω φουρτούνας, αλλά είμαστε λαός της θάλασσας και δεν φοβόμαστε να ανοιχτούμε σε καινούργιες θάλασσες για να φτάσουμε σε νέα και ασφαλή λιμάνια», κατέληξε. Γι’ αυτό επεξεργάζονται και υλοποιούν ένα σχέδιο φθοράς. Πολύ χαρακτηριστική είναι η αναφορά της κ. Λαγκάρντ, που έσπευσε να πει: «Το επείγον, κατά την άποψή μου, είναι να αποκαταστήσουμε το διάλογο ως ενήλικες στην αίθουσα». Επίσης, η αναφορά του κ. Ντάισελμπλουμ: «Μόνο αν οι Έλληνες καταλήξουν σε μια νέα και σοβαρή πρόταση, θα μπορούσαμε να οδηγηθούμε σε νέα συμφωνία, αλλά προς το παρόν είμαστε μακριά απ’ αυτό». Στο ίδιο μήκος κινήθηκαν και οι δη-

Π. Κ.

λώσεις κατά τις τελευταίες μέρες του ίδιου του κ. Γιούνκερ. Αλλά όλους τους ξεπέρασαν σε εμπάθεια και δηλητηριώδη βέλη οι Γερμανοί Σοσιαλδημοκράτες!

Μένουμε Μνημόνιο

Το μεγάλο πρόβλημα των μνημονιακών δυνάμεων, και των έξω από τη χώρα αλλά και των μέσα, είναι ότι δεν διαθέτουν μία πολιτική δύναμη στην οποία μπορούν να επενδύσουν, συγκεντρώνοντας όλη τη φθορά που μπορεί να προκαλείται στην κυβέρνηση. Για το Ποτάμι δεν μπορεί να μιλάει πια κανείς στα σοβαρά. Μένει μόνο η Ν∆, η οποία όμως έχει σημαντικά προβλήματα ενότητας, συσπείρωσης και, πάνω από όλα, γραμμής. Η ταύτισή της με τις θέσεις των δανειστών την έχει βλάψει αποφασιστικά, όπως φαίνεται και σε όλες τις δημοσκοπήσεις. Γι’ αυτό επιχειρεί να εμφανιστεί ως η εγγύηση της ευρωπαϊκής πορείας της χώρας έναντι μιας κυβέρνησης που με τη γραμμή της την οδηγεί εκτός. Η συγκέντρωση της Πέμπτης στο Σύνταγμα – που θα επαναληφθεί αύριο ∆ευτέρα – ήταν μια πρώτη προσπάθεια παρουσίας και σε επίπεδο κινητοποιήσεων. Η συνάντηση του κ. Σαμαρά με τον πρώην πρωθυπουργό κ. Σημίτη είναι επίσης μια ενίσχυση της πρωτοβουλίας που αναφέραμε. Η Ν∆, όπως φαίνεται, θα επιδιώξει να συγκροτήσει το λεγόμενο «ευρωπαϊκό μέτωπο». Ήταν ένα σχέδιο από παλιά, που δεν μπόρεσε να υλοποιήσει. Ουσιαστικά, ποντάρει στην αποτυχία της κυβέρνησης να καταλήξει η διαπραγμάτευση σε μια καλή συμφωνία. Όμως, αυτόματα, κάτι τέτοιο τη φέρνει ξανά στο στρατόπεδο των δανειστών. Ωστόσο, αυτό δεν πρέπει να μας κάνει να υποτιμούμε το παραπάνω σχέδιο. Παύλος Κλαυδιανός

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ανατρεπτική δύναμη της πολιτικής λύσης

Μια ματιά στη στρατηγική της διαπραγμάτευσης, καθώς περιμένουμε το “μεγάλο ναι” ή το “μεγάλο όχι” Του Νίκου Τσαγκρή

εριμένοντας το οριστικό αποτέλεσμα αυτής της ιστορικής διαπραγματευτικής Οδύσσειας (στην οποία όλοι οι Έλληνες, ο καθένας με τον τρόπο του, συμμετέχουμε,) οφείλουμε να γνωρίζουμε ότι οι επιλογές είναι τρεις: ή «συμφωνία – συμβιβασμός» στο πλαίσιο των θεσμών, ή «πολιτική λύση» με τους όρους του ΣΥΡΙΖΑ, ή «ρήξη» και ταξίδι στο άγνωστο με… βάρκα την ελπίδα. Και ότι η δικιά μας «Ιθάκη» βρίσκεται στην περιοχή της πολιτικής λύσης, καθώς μια πολιτική λύση δεν μπορεί παρά να περιέχει μια συμφωνία με τους όρους του ΣΥΡΙΖΑ. Και όχι μόνον… Από τις πρώτες μέρες αριστερής διακυβέρνησης της χώρας, εκτιμώντας εκείνη την σουρεαλιστική συνάντηση Βαρουφάκη – Ντάισελμπλουμ και την άλλη, την ανατρεπτική συνάντηση με τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε (μ’ εκείνη «την αξιοθαύμαστη διπλωματική πλαγιοκόπηση – απομόνωση του γερμανού γκαουλάιτερ της ευρωζώνης από τον Έλληνα ομόλογό του», όπως σημειώναμε τότε), καταγράψαμε την αρχή μιας νέας διαπραγματευτικής τακτικής. Μιας τακτικής έμπρακτης αμφισβήτηση της γερμανικής ηγεμονίας εντός και εκτός διαπραγμάτευσης, με στόχο την αποκατάσταση της πολιτικής ισοτιμίας Ελλάδας – Γερμανίας. Προσθέταμε ότι η κυβέρνηση, μέσω της διαπραγμάτευσης (με εργαλείο τη διαπραγμάτευση, αν θέλετε), «αναπτύσσοντας μια περίτεχνη, πολυδιάστατη – απρόβλεπτη και απροσδόκητη για το ελληνικό και το ευρωπαϊκό κατεστημένο – πολιτική διπλωματία, επιχειρούσε κάτι που, τηρουμένων των αναλογιών, είναι μια σύγχρονη επανάσταση εν εξελίξει: αντί να χτυπάει το κεφάλι της στο νεοφιλελεύθερο τοίχο για να τον σπάσει, σκάβει σ’ αυτόν μια πόρτα και τον διασχίζει».

Η μισαλλόδοξη δύναμη

Του ΚΩΣΤΑ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ από «Τα Νέα»

Από τη στιγμή που «άνοιξε η πόρτα» και η ελληνική ομάδα διαπραγμάτευσης τη διέσχισε και άρχισε να ξεδιπλώνει τα χαρτιά της, η στρατηγική της κυβέρνησης έγινε σαφής: διαπραγμάτευση για μια συμφωνία που θα κινείται στο πλαίσιο των προγραμματικών δεσμεύσεων της κυβέρνησης. Ένας «έντιμος συμβιβασμός», όπως τον αποκάλεσε ο Αλέξης Τσίπρας, που δεν θα παραβιάζει τις «κόκκινες γραμμές» προστασίας του έσχατου εισοδήματος των μισθωτών και των συνταξιούχων, θα επαναφέρει τα απολεσθέντα εργασιακά και ασφαλιστικά κεκτημένα, το κοινωνικό κράτος και, κυρίως, θα απομειώνει, σε βαθμό βιωσιμότητας, το χρέος… Και πέρασαν μέρες πολλές μέσα σε λίγες ώρες και άρχισαν τα μαφιόζικα «take it or leave it» και τα εξουσια-

στικά «grexit», αυτό το πανευρωπαϊκό πανδαιμόνιο παραπληροφόρησης γύρω απ’ το «ελληνικό ζήτημα», ένα όργιο θεσμικών και παραθεσμικών εκβιασμών με την ελληνική κυβέρνηση στο στόχαστρο· να απαντά με εκείνο το περήφανο «δεν εκβιάζουμε – δεν εκβιαζόμαστε. Και τον Αλέξη Τσίπρα να διεκδικεί πια, ξεκάθαρα, πολιτική λύση. Τι τα θέλετε, η «ελληνική απόπειρα δημοκρατίας», όπως εκδηλώθηκε μέσω της διαπραγμάτευσης με τους ευρωπαίους «εταίρους», απασχόλησε βασανιστικά την ντόπια και ξένη ελίτ, την διέστρεψε σε μια μισαλλόδοξη εξουσιαστική δύναμη που αποστρέφεται και πολεμά λυσσαλέα την πολιτική λύση στο ελληνικό ζήτημα: τα έδωσαν και τα δίνουν όλα για να οδηγήσουν σε αποτυχία την «ελληνική απόπειρα δημοκρατίας» και σε συνθηκολόγηση τον ΣΥΡΙΖΑ, να μη γίνει παράδειγμα για τους υπόλοιπους Ευρωπαίους, ιδίως για τους Ισπανούς στην τωρινή συγκυρία.

Η ανατρεπτική συμφωνία

«Εντάξει, να υποχωρήσουμε, αλλά όχι και να μας κάνει κουμάντο ο Τσίπρας», λέει τώρα ο αυτοπροσδιοριζόμενος και ως φιλέλλην θεσμικός κυριούλης και μας στέλνει αδιάβαστα drafts οικονομικής ευθανασίας. Ο άλλος στρίβει δια του… γάμου πετώντας το μπαλάκι στους Έλληνες, και ο τρίτος στρουθοκαμηλίζει χωμένος στο θησαυροφυλάκιο της Eurobank. Η Μέρκελ φοβάται το grexit όσο και ο Σταύρος, και υπόσχεται όμως να κρατήσει την Ελλάδα στο ευρώ όπως κι ο Σταύρος, με την προϋπόθεση «να υπογράψει ο Τσίπρας μια συμφωνία», που λέει κι ο Σταύρος… «Μια συμφωνία», σου λέει. Αλλά τι συμφωνία, σύντροφε της απέναντι όχθης του…ποταμιού; Μια συμφωνία στο πλαίσιο «της πολιτικής των θεσμών» ή μια συμφωνία στο πλαίσιο της πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ; Μάθε λοιπόν, ότι η πολιτική των θεσμών είναι μια «επανάσταση από τα πάνω », μια προληπτική αντεπανάσταση για να εξουδετερωθούν από πριν οι λαϊκές αντιδράσεις. Ενώ η πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ, είναι «μια επανάσταση από τα κάτω », η πολιτική και κυβερνητική έκφραση των ελληνικών και των ευρωπαϊκών λαϊκών αντιδράσεων στους θεσμούς και την πολιτική τους. Και μάθε ότι μια συμφωνία που θα φέρει την υπογραφή αυτής της κυβέρνησης δεν μπορεί παρά να είναι μια πολιτική συμφωνία: μια πολιτική λύση του «ελληνικού ζητήματος» που θα δικαιώνει τη στρατηγική της ελληνικής κυβέρνησης αφού, θα ανατρέπει τη στρατηγική του διευθυντηρίου των Βρυξελλών, θα παρακάμπτει τους «κανόνες», θα υπερβαίνει την τρόικα και τα «τεχνικά κλιμάκια», θα αμφισβητεί την ηγεμονία της Μέρκελ, θα ανατρέπει τον νεοφιλελεύθερο μύθο της λιτότητας.

* Φράσεις του Ετιέν Μπαλιμπάρ.

Η ΕΠΟΧΗ 21 Ιουνίου 2015

“Εποχή”: Συναντήσεις θερινής νυκτός

ην Τετάρτη, πρώτη μέρα του Ιουλίου, από τις 9 μ.μ., στον κήπο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων (Ερμού 134-136, στο σταθμό του Θησείου) οργανώνουμε τη θερινή συνάντηση της «Εποχής» σε τόπο δροσερό, με μουσική, ποτό και λιτό φαγητό κατάλληλο για τις κλιματολογικές και γενικότερες συνθήκες. Το μόνο που μπορούμε να πούμε γι’ αυτό είναι ότι θα το συνεισφέρουν φίλοι και φίλες μας και θα είναι σπιτικό. Για να εξασφαλίσουμε, μάλιστα, την απαραίτητη ποικιλία, οι εθελοντές και εθελόντριες καλό θα είναι να επικοινωνήσουν μαζί μας στο 210-3619513 και 514. Όσοι και όσες δεν τα καταφέρνετε με τη μαγειρική και τη ζαχαροπλαστική, ας προσέλθετε μόνοι και μόνες, αρκεί να έχετε μαζί σας καλή διάθεση για συζήτηση ζωηρή, όχι όμως αγχώδη με όσο κέφι μπορείτε να συγκεντρώσετε και -κυρίως- με την επίγνωση ότι η συμμετοχή σας θα βοηθήσει ηθικά και υλικά τη συλλογική πολυετή προσπάθειά μας. Σας περιμένουμε έτοιμοι για όλα.

Ένα φάουλ του «Unfollow»

ελικά, υπάρχουν φορές που το περιοδικό «Unfollow» όχι μόνο να μην το ακολουθήσεις σε προτρέπει, όπως καλεί ο τίτλος του, αλλά ούτε να παρακολουθήσεις τη λογική του δεν μπορείς. Και τι μας νοιάζει εμάς, θα πείτε. Μας καίει και μας κόφτει ό,τι κινείται στο χώρο της Αριστεράς, γιατί οι όποιες συνέπειες από στραβοτιμονιές ποτέ δεν περιορίζονται σε μεμονωμένα τμήματα του σώματός της. Επιπίπτουν επί των κεφαλών όλων μας, όπως αποδεικνύει η πιο πικρή εμπειρία. Όταν, λοιπόν, στο όνομα της Αριστερής κριτικής πραγματοποιείται μια προσωπική επί-

θεση με ανοίκειο τρόπο και πλήρη αδιαφορία για την προσκόμιση οποιουδήποτε αποδεικτικού υλικού, καμιά μεταμοντέρνα διάθεση για «διαβαστερή» ύλη δεν μπορεί να τη δικαιολογήσει. Για όσους δεν κατάλαβαν ακόμα περί τίνος ο λόγος, αναφερόμαστε σε ένα απίστευτο για αριστερό έντυπο κείμενο, που δημοσιεύτηκε στις σελίδες του περιοδικού με την υπογραφή του Λ. Χαραλαμπόπουλου και αποτελεί ευθεία προσωπική επίθεση στον Θ. Μιχόπουλο. Η ανάγκη που αισθανόμαστε να μιλήσουμε γι’ αυτό, δεν προκύπτει μόνο από το γεγονός ότι ο τελευταίος είναι για πολλά χρόνια βασικός συνεργάτης της «Εποχής» και δικαιούμαστε να τον γνωρίζουμε καλύτερα από το δαιμόνιο συντάκτη του περιοδικού. Προκύπτει πολύ περισσότερο από τη μεθοδολογία που διαπνέει το κείμενο, η οποία κατά τη γνώμη μας καμιά σχέση δεν έχει με το ήθος που διεκδικεί η σύγχρονη Αριστερά. Ο Λ. Χαραλαμπόπουλος, λοιπόν, ανακαλύπτει και αποκαλύπτει ότι «εξακολουθεί να λειτουργεί η μονταζιέρα» στο Μαξίμου, όπως και επί Ν.∆. Και αντί να επιτεθεί κατά του… συστήματος, επιτίθεται εναντίον του υποτιθέμενου χειριστή της! Προφανώς, γιατί δεν πιστεύει ότι αν δεν μπορεί να εξαφανιστεί το εργαλείο, ας εξοντωθεί ο άνθρωπος. Και με τι τρόπο! Με μια λογική που δεν ξέρουμε αν θα τη ζήλευαν περισσότερο οι σχεδιαστές των «δικών της

Την Παρασκευή το μεγάλο πάρτυ των “Ενθεμάτων”

Μεγάλο καλοκαιρινό πάρτυ, στον κήπο των Αρχαιολόγων (Ερμού 132-134), την Παρασκευή 26 Ιουνίου. Πρώτη φορά Αριστερά, τέταρτη φορά πάρτυ των «Ενθεμάτων»! Είσοδος: 10 ευρώ (προαιρετική, με ποτό). ENTΗexit (έξοδος): ανυπολόγιστες οι συνέπειες, γι’ αυτό και επιτρέπεται μετά τις 3 το πρωί, με έγγραφη βεβαίωση του κηδεμόνος -και αφού στον ενδιαφερόμενο έχει γίνει αντιλυσσικός-φιλοευρωπαϊκός ορός. Θα δοθούν βεβαιώσεις συμμετοχής. Φιλική συμμετοχή: Αρμαγεδδών, ∆αμόκλειος Σπάθη και Καυδιανά ∆ίκρανα.

Η ΕΠΟΧΗ 21 Ιουνίου 2015 Μόσχας» ή οι διευθυντές υποκίτρινων «αποκαλυπτικών» εντύπων. Ο Θ. Μιχόπουλος, λοιπόν, παρουσιάζεται ως υπεύθυνος για πολιτικές επιθέσεις εναντίον στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ με μόνο αποδεικτικό στοιχείο ότι τα σχετικά εναντίον τους δημοσιεύματα «δεν μπορεί να τα είχαν φανταστεί» οι συντάκτες τους! Το απαραίτητο υλικό θα πρέπει να «μοιράστηκε από πηγές του Μαξίμου», κατά τον αναπόδεικτο ισχυρισμό του Λ. Χαραλαμπόπουλου. Κι αφού «μοιράστηκε» από εκεί, δεν μπορεί παρά να το προώθησε ο Θ. Μιχόπουλος! Γιατί; ∆ιότι… «έχει καταφέρει να εντυπωσιάσει» τους πολιτικούς προϊστάμενους και «έχει καταστεί απαραίτητος». «Είναι ο άνθρωπος που συνήθως(!) εννοούν τα ρεπορτάζ, όταν κάνουν λόγο για πηγές του Μαξίμου». Όπερ έδει δείξαι… Αν αυτοί οι ισχυρισμοί σάς θυμίζουν αμυδρά σκοτεινές εποχές σταλινισμού, δεν έχετε δίκιο. Ο δαιμόνιος συντάκτης έχει μια πειστική εξήγηση για το λόγο που δεν του επιτρέπει να προσκομίσει υλικό αποδεικτικό των ισχυρισμών του. Ο «κατηγορούμενος», λέει, «προτιμά να δρα στα παρασκήνια», για να μπορεί «να κρύβει πιο εύκολα τις προσωπικές στρατηγικές του». Να, λοιπόν, και η λύση του δράματος: ένας κακός δαίμονας, που έχει χωθεί στο Μαξίμου, με προσωπικές στρατηγικές και επιδιώξεις αρκεί να εκβληθεί και όλα θα αρχίσουν να παίρνουν το σωστό δρόμο. Εξαιρετική αριστερή κριτική αντίληψη, εξαιρετικά διεισδυτική δημοσιογραφία, εξαιρετικά φωτεινό το μέλλον τού πρωταγωνιστή στο έργο «αποκαλυπτικό ρεπορτάζ» με σκοπό τον ερεθισμό «αριστερών» ανακλαστικών. Το απογοητευτικό είναι ότι κανείς ως τώρα από τους εξαίρετους συνεργάτες του περιοδικού δεν ένιωσε την ανάγκη να αναρωτηθεί για το εν λόγω κείμενο – «μωρέ, τι είναι τούτο πάλι;» - και να διαμαρτυρηθεί με κάποιο δημόσιο τρόπο. Πληροφορούμαστε, μάλιστα, ότι επιστολή διαμαρτυρίας που στάλθηκε στη διεύθυνση του περιοδικού, δεν δημοσιεύτηκε ποτέ, με το ατράνταχτο επιχείρημα ότι ο αποστολέας της – αναγνώστης του «Unfollow» δεν είχε έννομο συμφέρον να απαιτήσει τη δημοσίευσή της! Εν πάση περιπτώσει, δεν κρίνουν σκόπιμο οι συνάδελφοι και συναγωνιστές ότι κάποια εξήγηση οφείλουν, ότι κάπως πρέπει να αποκατασταθούν τα πράγματα; Και τα πρόσωπα, προφανώς.

“

Η βάρδια της Παρασκευής

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Τα μεγάλα συμφέροντα δεν έχουν πατρίδα

Ποιοι εφαρμόζουν το σχέδιο “όσο χειρότερα, τόσο καλύτερα”

έμπτη πρωί στα περίπτερα κρεμόταν ένα ασυνήθιστο πρωτοσέλιδο των «Νέων». Με «ξύλινα» γράμματα, που έχουν εγκαταλειφθεί προ αμνημονεύτων χρόνων, πληροφορεί τον διαβάτη, όχι μόνο τον αγοραστή και αναγνώστη, ότι σημειώνεται «φυγή 30 δισ. ευρώ». Θα πρέπει κάποιος να αγοράσει την καλή εφημερίδα και να ψάξει στα ψιλά, για να διαπιστώσει ότι τα 30 δισ. αναλήφθηκαν από τις τράπεζες μέσα σε ένα εξάμηνο και όχι σε… μία μέρα. Η παρατήρηση αυτή δεν είναι σχολαστική. Έχει σημασία γιατί την προηγούμενη ακριβώς μέρα η εφημερίδα είχε κατ’ αποκλειστικότητα «προδημοσίευση» της έκθεσης της Τράπεζας της Ελλάδος –με υπογραφή του κ. Στουρνάρα– που προανείγγειλε τη χρεοκοπία της Ελλάδας και την αποβολή της από την ευρωζώνη, αλλά και από την ΕΕ, γιατί αυτά –λέει– πάνε μαζί. Ο πρωτοσέλιδος τίτλος, μάλιστα, εκείνης της ημέρας προεξοφλούσε ερμηνεύοντας αυθεντικά τον κ. Στουρνάρα ότι «δεν υπάρχει χρεοκοπία εντός του ευρώ».

Με «ξύλινα» γράμματα, που έχουν εγκαταλειφθεί προ αμνημονεύτων χρόνων, το πρωτοσέλιδο των «Νέων» (18/6/2015), πληροφορεί τον αναγνώστη, ότι σημειώνεται «φυγή 30 δισ. ευρώ».

Γαία πυρί μιχθήτω…

Αν κάποιος, μετά από όλα αυτά, ισχυριζόταν ότι απλώς επρόκειτο να για την ικανοποίηση της ανάγκης των πολιτών για ενημέρωση, δεν θα τον πίστευε κανείς. Και, ορθά, γιατί πρόκειται για μια οφθαλμοφανή επιχείρηση πρόκλησης πανικού, ο οποίος είχε προαναγγελθεί ήδη από ακραίους πολιτικούς της δεξιάς. Τώρα, απλώς εφαρμόζεται στην πράξη. Επειδή, παρά τις προσπάθειες, η διαρροή καταθέσεων είχε διατηρηθεί σε σημαντικά, αλλά όχι ικανά να προκαλέσουν πανικό επίπεδα, ενώ ταυτόχρονα η ΕΚΤ –με το στανιό– φρόντιζε πάντοτε να συμπληρώνει έγκαιρα τα κενά ρευστότητας, χρειαζόταν τώρα μια ισχυρότατη παρέμβαση σε βαθμό εγκληματικής προβοκάτσιας. Πού απέβλεπε αυτή η κίνηση; Εν όψει του Γιούρογκρουπ της περασμένης Πέμπτης και της έκτακτης συνόδου κορυφής της ΕΕ για την Ελλάδα, η οποία προαναγγελόταν από ημέρες, η ελληνική κυβέρνηση έπρεπε να φτάσει σ’ αυτές τις συσκέψεις με τη μεγαλύτερη δυνατή πίεση πάνω της. Υπάρχει μεγαλύτερη πίεση από την απειλή κατάρρευσης των τραπεζών; Και υπό την πίεση αυτή να εξαναγκαστεί στη χειρότερη δυνατή συμφωνία ή σε ανοιχτή σύγκρουση με τους χειρότερους όρους. ∆εν ήταν, όμως, μόνον αυτό. Υπήρχαν τουλάχιστον άλλα δύο στοιχεία που καθιστούσαν επείγουσα αυτή την πρόκληση. Πρώτον, οι συνεδριάσεις αυτών των δύο κοινοτικών οργάνων πραγμάτωναν την σταθερή επιδίωξη της ελληνικής κυβέρνησης να κλείσει η διαπραγμάτευση σε πολιτικό επίπεδο και να μην παραμείνει στο επίπεδο των τεχνοκρατών.

Υπήρχαν από μέρες σημάδια ότι πλησιάζοντας στο πολιτικό επίπεδο μειώνονται σε σημαντικό βαθμό οι αποκλίσεις και μια βιώσιμη συμφωνία θα μπορούσε να προκύψει. Κι αν προέκυπτε, τότε όλα θα είχαν χαθεί για όσους ήλπιζαν σε μια ρήξη, τουλάχιστον για το επόμενο διάστημα.

∆εύτερον, υπήρχαν από μέρες σημάδια ότι πλησιάζοντας στο πολιτικό επίπεδο μειώνονται σε σημαντικό βαθμό οι αποκλίσεις και μια βιώσιμη συμφωνία θα μπορούσε να προκύψει. Κι αν προέκυπτε, τότε όλα θα είχαν χαθεί για όσους ήλπιζαν σε μια ρήξη, τουλάχιστον για το επόμενο διάστημα. Ειδικά, μάλιστα, για την ηγεσία της Ν∆, τη μιντιακή διαπλοκή χωρίς ισχυρές οικονομικές πλάτες και τον κ. Στουρνάρα, που αντιλαμβάνεται ότι δεν μπορεί να τον σώζει στο διηνεκές το αντιδημοκρατικό καθεστώς προστασίας του στη θέση του διοικητή της ΤτΕ. Γι΄ αυτούς όλους η μετά από μία βιώσιμη συμφωνία εποχή θα ήταν οδυνηρή περίοδος.

«Θεματοφύλακες» και υπονομευτές

Θα μπορούσε να αντιτάξει κάποιος ότι πρόκειται για αβάσιμες υποθέσεις και αστήριχτους ισχυρισμούς. Αν προχωρήσουμε σε μια προσεκτική ανάγνωση όσων συμβαίνουν, θα δούμε ότι δεν είναι έτσι. Η ηγεσία της Ν∆, παρότι θέλει να εμφανίζεται ως θεματοφύλακας της ευρωπαϊκής πορείας και νομίζει ότι με την ανάληψη αυτού του ρόλου θα βγει από τη δύσκολη θέση, φαίνεται ότι τελευταία ασπάζεται την εκτίμηση πως επίκειται συμφωνία. Επομένως, ως θεματοφύλακας δεν θα έχει μάλλον πολλή δουλειά. Εκτός αν μπορέσει να την αποτρέψει… Ο φόβος να υπάρξει συμφωνία, που μάλιστα δεν θα περιλαμβάνει τις τελευταίες ανάλγητες απαιτήσεις των δανειστών, δεν προέρχεται μόνο από τους ισχυρισμούς της κυβέρνησης. Κυρίως οφείλεται σε εκτιμήσεις φίλιων προς τη Ν∆ (όχι όμως και στην ηγεσία της) δυνάμεων. Είναι χαρακτηριστική ανάλυση του κ. Μπ. Παπαδημητρίου («Καθημερινή», 18/6, στην οποία περιέχονται πρωτοφανείς, για τα όσα μας έχει συνηθίσει, διαπιστώσεις: α) Η ελληνική κυβέρνηση «έχει ήδη εξασφαλίσει σειρά βελτιώσεων συγκριτικά με όσα ζητούσαν οι τεχνοκράτες της τρόικας από την προηγούμενη κυβέρνηση». β) «Η συμφωνία για μικρότερο πρωτο-

γενές πλεόνασμα είναι καλή, κυρίως γιατί προσφέρει ρεαλιστική βάση, επί της οποίας μπορούμε να επιτύχουμε μακρόπνοη συμφωνία “κουρέματος” του χρέους». γ) «Στο τραπέζι υπάρχει και μια σπουδαία λύση για το χρέος. Αντί τα δάνεια να κρατήσουν 30 χρόνια, να λήξουν σε 60. Επιπλέον, τα επιτόκια να αναδιαμορφωθούν, ώστε το βάρος των τόκων τους να ισούται με το πρωτογενές πλεόνασμα». δ) «Ο πρωθυπουργός πράττει ορθά που διαπραγματεύεται μέχρι την τελευταία ώρα». ε) «Είμαι σίγουρος ότι ο κ. Τσίπρας διαθέτει εντός του κόμματός του την εμπιστοσύνη» που χρειάζεται.

Συμφέροντα που ταυτίζονται

Πρόκειται για μια αντιδιαμετρικά αντίθετη εκτίμηση, που εξηγεί και γιατί ο κ. Σαμαράς δεν έχει τις καλύτερες σχέσεις με ένα σημαντικό τμήμα της ∆εξιάς, αλλά και υποστηρικτών του κόμματός του ειδικότερα. Άραγε, έχουμε μπροστά μας απλώς για συνηθισμένη διαφορά πολιτικών εκτιμήσεων ή εκφράζεται και κάποια διαφορά κοινωνικοοικονομικών συμφερόντων; Μία τουλάχιστον βαθύτερη διαφορά είναι ήδη εκ πρώτης όψεως ορατή: ανάμεσα σε αυτούς που έχουν πρόσβαση στον παραγωγικό ιστό και αντλούν από εκεί τη χρηματοδότηση των επιχειρήσεών τους, και αυτούς που έζησαν, πλούτισαν και επιβιώνουν κυρίως χάρη στη σχέση διαπλοκής τους με την πολιτική εξουσία. Οι τελευταίοι, καταδικάζονται στην ποινή του οικονομικού θανάτου, αν αυτή η σχέση χαθεί ή αδυνατίσει επικίνδυνα. Και είναι φανερό ότι με την εδραίωση ενός νέου πολιτικού σκηνικού και νέων κοινωνικοοικονομικών συσχετισμών, η σχέση αυτή περνάει σε επικίνδυνη φάση αστάθειας και αβεβαιότητας. Προκειμένου να την αποφύγουν και να προφυλάξουν τα ιδιοτελή συμφέροντά τους, είναι έτοιμοι να τα παίξουν όλα για όλα, χωρίς προσχήματα. Οι σχεδιασμοί του Σόιμπλε ωχριούν μπροστά στη δίψα τους να διασφαλίσουν, με κάθε τίμημα, τα «ιερά» και «όσιά» τους. Χ. Γεωργούλας

6 Του Σταύρου Παπαγιαννόπουλου

ριν ακόμα και από την υιοθέτησή του ήταν γνωστό ότι το ευρώ δεν θα υπηρετούσε τις ανάγκες της ανάπτυξης οικονομιών με διαφορετικά επίπεδα ανταγωνιστικότητας, παραγωγικότητας και χρηματοοικονομικής δυναμικής, αν δεν συνοδευόταν από ένα σύστημα στενής συνεργασίας και αλληλεγγύης σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ειδικά από το ξέσπασμα και μετά της χρηματοοικονομικής κρίσης του 2007-8 και της μεγάλης ύφεσης που ακολούθησε, το ενιαίο νόμισμα πιο πολύ εμπόδισε παρά βοήθησε την ανάκαμψη, ειδικά της περιφέρειας. Η ντεφάκτο σταθερή ισοτιμία, η οποία επί πλέον συνοδεύεται από ολόκληρο συνεχές επιτοκίων για τα χρεόγραφα και άνισο κόστος δανεισμού του ιδιωτικού τομέα της κάθε χώρας, η απουσία δημοσιονομικής πολιτικής ικανής να απορροφά κραδασμούς κλπ, ήταν οι λόγοι που το ευρωσύστημα αποδείχτηκε ανεπαρκές για τις αναπτυξιακές ανάγκες, με φυσιολογική συνέπεια τις εντεινόμενες ανισορροπίες στο ισοζύγιο εμπορικών συναλλαγών, στην κίνηση κεφαλαίων και στην διόγκωση του δημόσιου χρέους.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Τι είναι το «συμπληρωματικό νόμισμα» και ποια η σχέση του με το ευρώ

λογίες, προς το κοινό, έναντι είσπραξης της (για φορολογικούς λόγους) αξίας τους σε ευρώ, ή και να διανέμονται μέσω του συστήματος πληρωμών των υποχρεώσεων του ∆ημοσίου. Φυσικά θα πρέπει να μπουν ποσοστώσεις και περιορισμοί που νομικά θα δεσμεύουν το ∆ημόσιο στο να τα κρατήσει μέσα στα όρια της σύνεσης και της χρηστής διαχείρισης. Η δε «ισοτιμία» προς το Ευρώ μπορεί να ελέγχεται με κατάλληλες παρεμβάσεις. 6. Τέλος, είναι πλήρως ανταλλάξιμα μεταξύ των ενδιαφερομένων, δηλαδή μπορούν να χρησιμοποιηθούν για αγοραπωλησίες αγαθών και υπηρεσιών (πλην τραπεζικών) από εργαζόμενους και επιχειρήσεις, και δεν είναι απαραίτητο το ∆ημόσιο να υποχρεούται να τα κάνει αποδεκτά μόνο για αποπληρωμή φόρων, αλλά με αυτά το κοινό μπορεί να πληρώνει λογαριασμούς ρεύματος και ύδρευσης. Βεβαίως πάλι χρειάζεται νομική μέριμνα για προστασία όσων πρέπει να προστατευτούν από όσους βρουν ευκαιρία για αυθαιρεσίες και κατάχρηση.

Τα τεχνικά ζητήματα

Το κριτήριο της ασφαλούς ρευστότητας

Ειδικά οι κυβερνήσεις των χωρών της περιφέρειας που αντιμετωπίζουν υψηλά επίπεδα δημόσιου χρέους αποτιμημένο σε νόμισμα που οι ίδιες δεν ελέγχουν αυτοτελώς (δηλ. ντεφάκτο ξένο νόμισμα), αναγκάζονται από τους ισχυρούς και «ενάρετους» εταίρους τους, οι οποίοι έχουν εμπλέξει και το ∆ΝΤ σε αυτόν τον παραλογισμό, να ακολουθήσουν περιοριστική οικονομική πολιτική (μνημόνια), η οποία, μέσω της στέρησης ρευστότητας επιδεινώνει ακόμα πιο πολύ τις οικονομίες τους και, αργά ή γρήγορα, θα παρασύρει τις οικονομίες και των «ενάρετων». Οποιοδήποτε νομισματικό καθεστώς, αν δεν προσφέρει επαρκή και ασφαλή ρευστότητα στην πραγματική οικονομία, είναι κακό νομισματικό καθεστώς. Το νομισματικό καθεστώς της ευρωζώνης, συνεπώς, είναι κακό νομισματικό καθεστώς. ∆εν είναι περίεργο που η συζήτηση, κάτω από αυτές τις συνθήκες, οδηγείται στο αν η εγκατάλειψη του ευρώ, συνολικά ή μεμονωμένα, θα αποτελούσε λύση. Έχουν γραφτεί πολλά πάνω σε αυτό το τελευταίο. Υπέρ και κατά. ∆εν είναι ο σκοπός του παρόντος να τα επαναλάβουμε. Πέρα από το ότι η αλλαγή νομίσματος δεν είναι αρκετή, αλλά χρειάζεται αλλαγή νομισματικού καθεστώτος, αρκεί να θυμίσουμε ότι το κυριότερο επιχείρημα «υπέρ» είναι η δυνατότητα που σου δίνεται να ασκήσεις κυρίαρχη νομισματική πολιτική, ενώ ισχυρότατα επιχειρήματα «κατά» είναι η συνεπαγόμενη μείωση του εισοδήματος των εργαζομένων και η έκθεση στον υπαρκτό κίνδυνο να γίνεις έρμαιο των κερδοσκόπων. Ας ξεκινήσουμε από την αρχή. Νομισματική πολιτική στην ευρωζώνη εξασκείται μόνο από την ΕΚΤ. Οι κεντρικές τράπεζες στις χώρες μέλη είναι, στην ουσία, υποκαταστήματα της ΕΚΤ και απλά διαμεσολαβούν με το σύστημα TARGET στις κινήσεις κεφαλαίων μεταξύ των χωρών μελών. Έτσι, οι κυβερνήσεις δεν μπορούν να αυξήσουν την κυκλοφορία του χρήματος παρά μόνο εκδίδοντας κρατικούς τίτλους, τους οποίους οι τράπεζες δίνουν ως εγγύηση, εφόσον τους δέχεται, στην ΕΚΤ, για να αντλήσουν τη ρευστότητα με την οποία θα εκπληρωθούν οι κρατικές υποχρεώσεις. Επιπλέον, στην Ελλάδα υπάρχει νόμος από το 1927 που απαγορεύει στο κράτος να κυκλοφορεί νόμισμα. Φυσικά, οι μεταβολές στην κυκλοφορία του χρήματος, που προκύπτουν π.χ. από τις καθημερινές τραπεζικές συναλλαγές, δεν απαγορεύονται. Επίσης παρέχεται στις κυβερνήσεις της Ευρωζώνης πλήρης (μνημο-

Η ΕΠΟΧΗ 21 Iουνίου 2015

“

νίων επιτρεπόντων) ελευθερία στις εκπτώσεις ή επιστροφές φόρων, ή άλλων υποχρεώσεων των πολιτών απέναντι στο κράτος.

Το «συμπληρωματικό νόμισμα»

Μπορεί, λοιπόν το κράτος να εκδώσει ή και να διανείμει τίτλους έναντι φορολογικών υποχρεώσεων. Αυτοί οι τίτλοι μπορούν να έχουν την μορφή των Tax Anticipation Notes, που προτείνουν οι Τροντ Άντερσεν και Ρόμπερτ Παρεντάου. Μπορεί να είναι τα Government Reimbursement Exchange Credits του Άλαν Χάρβεϊ, τα Future Tax Coins του Βαρουφάκη, τα Tax Credit Certificates και τα Tax-Backed Bonds των Μπιάτζιο Μποσόνε, Μάρκο Κατανέο, Λουτσιάνο Γκαλίνο, Ενρίκο Γκρατσίνι, Στέφανο Σϊλος Λαμπίνι ή ακόμα και τα Ομόλογα Ειδικού Σκοπού όπως τα Τουριστικά Ομόλογα του ∆. Μάρδα, και άλλα πολλά. Όλα τα παραπάνω έχουν, άλλο λιγό-

τερο άλλο περισσότερο, τα παρακάτω κοινά χαρακτηριστικά. 1. Είναι, στην τελική, μέσο αποπληρωμής υποχρεώσεων προς το Κράτος, και όχι, όπως πολλοί ίσως νομίζουν, μέσο για να συμπληρώσει το Κράτος τα χρήματα που του λείπουν για μισθούς του δημοσίου και συντάξεις. 2. Η συμμετοχή είναι εθελοντική. Τη μόνη υποχρέωση την έχει το κράτος που τα αποδέχεται για πληρωμή υποχρεώσεων προς αυτό. 3. ∆εν έχουν τόκο. Ενώ η διάρκειά τους μπορεί να είναι πεπερασμένη, με ισότιμη ή όχι δυνατότητα ανανέωσης, ή και να είναι χωρίς λήξη. 4. ∆εν είναι ευρώ (ή άλλο νόμισμα) ούτε, κατά κανόνα, αποτιμούνται σε ευρώ. Πάλι μόνο το κράτος έχει την υποχρέωση να αποδεχτεί μία μονάδα από αυτά για ένα ευρώ φόρου. Φυσικά, θα λαμβάνεται μέριμνα, με κατάλληλες παρεμβάσεις, η «ισοτιμία» προς του ευρώ να κυμαίνεται σε λογικά επίπεδα. 5. Μπορεί να εκδίδονται, όπως οι ομο-

Τα πλεονεκτήματα των τίτλων έναντι φορολογικών υποχρεώσεων, όποια μορφή και να τους δώσουμε, ξεκινάνε από το γεγονός ότι με αυτούς μπορούν να εξοφληθούν φόροι. Και επειδή η κυκλοφορία τους βασίζεται στην εθελοντική αποδοχή από το κοινό, δεν τίθεται θέμα εμπιστοσύνης. Αν μάλιστα, το σύστημα αυτό εφαρμοστεί ηλεκτρονικά με τη διακίνηση των τίτλων από ειδικό οργανισμό με τον κατάλληλο εξοπλισμό (π.χ. η ΓΓΠΣ βάζει τον σέρβερ και η ΓΓ Εσόδων τους λογαριασμούς των φορολογουμένων), λύνονται τα ζητήματα ασφάλειας συναλλαγών, κόστους εκτύπωσης, κινδύνου παραχάραξης κλπ. Οι συναλλασσόμενοι που αποδέχονται το ΤΕΦΥ για τις μεταξύ τους συναλλαγές, αποφασίζουν μεταξύ τους ποιο ποσό θα πληρωθεί σε ευρώ (λογικά μικρότερο ή ίσο της καθαρής αξίας) και ποιο ποσό σε ΤΕΦΥ (λογικά μεγαλύτερο ή ίσο του ΦΠΑ ή του όποιου άλλου φόρου). Έτσι και αλλιώς οι συναλλαγές πάνω από 500€ δεν γίνονται με μετρητά, για λόγους φορολογικού ελέγχου, και οι έμποροι έχουν προτείνει με την ον λάιν σύνδεση να χρεοπιστώνεται ο ΦΠΑ. Μπορεί αυτή η χρεοπίστωση να μη γίνεται στους τραπεζικούς λογαριασμούς των ενδιαφερομένων, αλλά στους λογαριασμούς σε ΤΕΦΥ που κρατιούνται ηλεκτρονικά από τον ειδικό οργανισμό. Θεωρητικά λοιπόν, η κυβέρνηση εκδίδει, περιοδικά, τίτλους μαζεύοντας ή και εξοικονομώντας ευρώ λέγοντας ότι μετά από χ μήνες και μέχρι τη λήξη τους (αν έχουν λήξη) θα τους δέχεται για εξόφληση των φορολογικών υποχρεώσεων του φέροντα, όποιος και να είναι αυτός. Αυτοί οι τίτλοι καταστρέφονται, όταν προσκομιστούν για εξόφληση φόρων ή για πληρωμή ∆ΕΗ κλπ. Επειδή ίσως να υπάρχει το κίνητρο πληρωμής και λογαριασμών, είναι συμφέρουσα η είσπραξη μισθών του δημοσίου, συντάξεων κλπ εν μέρει με ΤΕΦΥ. Άλλες υποχρεώσεις του ∆ημοσίου, προς προμηθευτές κλπ., γίνονται και αυτές συμφέρουσες, επειδή είτε θα χρησιμοποιηθούν από τον ίδιο τον εισπράττοντα για τους φόρους του, είτε θα τους μεταβιβάσει (επί πιστώσει ίσως) σε προμηθευτή του, συνεργάτη του κλπ, που καίγεται περισσότερο άμεσα να εκπληρώσει τις φορολογικές του υποχρεώσεις. Ακόμα και τις «εκατό δόσεις» μπορούμε να τις δούμε ως κάτι θεωρητικά ισοδύναμο του ΤΕΦΥ, αν αναλογιστούμε ότι αφήνουν ή μάλλον δεν αφαιρούν παραπάνω ρευστότητα από την αγορά. Γιατί αυτό είναι το ζητούμενο. Οποιοδήποτε νομισματικό καθεστώς, αν δεν προσφέρει επαρκή και ασφαλή ρευστότητα στην πραγματική οικονομία, είναι κακό νομισματικό καθεστώς. Το νομισματικό καθεστώς της ευρωζώνης, είναι κακό νομισματικό καθεστώς. •

Η ΕΠΟΧΗ 21 Ιουνίου 2015

OIΚΟΝΟΜΙΑ

Μονομερές μορατόριουμ, σε περίπτωση μη συμφωνίας

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΜΙΣΕΛ ΙΣΣΟΝ, ΜΕΛΟΣ ΤΟΥ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ATTAC

Οι θεσμοί είναι υπερασπιστές των θεμελιωδών συμφερόντων του οικονομικού κεφαλαίου, και γι’ αυτό απορρίπτουν τις -κατά τη γνώμη πολλών οικονομολόγων- λογικές υποχωρήσεις της ελληνικής κυβέρνησης, κατά τον Μισέλ Ισόν, οικονομολόγο του Ινστιτούτο οικονομικών και κοινωνικών ερευνών (IRES) και μέλος του επιστημονικού συμβουλίου της ATTAC. Όπως τονίζει «η μόνη πραγματική επιλογή για την ελληνική κυβέρνηση είναι να κηρύξει ένα μονομερές μορατόριουμ διαπιστώνοντας ότι το χρέος είναι μη βιώσιμο». Τη συνέντευξη πήρε η ∆ανάη Ψωμοπούλου

Στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων Ελλάδας και δανειστών, το τελευταίο διάστημα αναδείχθηκαν σημαντικές διαφορές απόψεων μεταξύ των «θεσμών». Πώς τις εκτιμάτε; Οι διαφορές ανάμεσα στους δανειστές δεν αφορούν τα βασικά. Αυτό που τους ενώνει είναι κάτι πολύ πιο σημαντικό. Η βούληση να κάμψουν τον ελληνικό λαό και να δείξουν με οριστικό τρόπο ότι δεν υπάρχει εναλλακτική στις πολιτικές της λιτότητας και των νεοφιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων. Οι θεσμοί της τρόικας δεν αντιπροσωπεύουν απλώς τους δανειστές, που κρατούν σήμερα περίπου το 80% του ελληνικού χρέους. Είναι υπερασπιστές των θεμελιωδών συμφερόντων του οικονομικού κεφαλαίου και εν ολίγοις του καπιταλισμού. Οι αποκλίσεις είναι, κατά ένα μεγάλο μέρος τους, τεχνητές και αποκαλύπτουν περισσότερο μια τακτική του καλού και του κακού αστυνομικού, με την απόπειρα διαμεσολάβησης να αποτυγχάνει γρήγορα από τον Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ. Ας κάνουμε για λίγο ένα βήμα πίσω: αν το ζήτημα ήταν πράγματι η εξεύρεση μιας συμφωνίας, αυτή θα μπορούσε εδώ και καιρό να έχει επιτευχθεί, δεδομένων των σημαντικών παραχωρήσεων στις οποίες έχει ήδη συναινέσει η ελληνική κυβέρνηση. Μπορούμε ακόμη να υποστηρίξουμε ότι οι «κόκκινες γραμμές» που προσδιορίστηκαν από τους έλληνες διαπραγματευτές, κυρίως στο ΦΠΑ και τις συντάξεις, θα επέτρεπαν να βελτιωθεί κάπως η βιωσιμότητα του προγράμματος, ακόμη και από την οπτική γωνία των θεσμών. Πρόκειται όμως για κάτι διαφορετικό: οι εργασίες που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο της Επιτροπής Αλήθειας για το ελληνικό δημόσιο χρέος έδειξαν ότι οι όροι που θέλει να επιβάλει σήμερα η τρόικα βασίζονται στις ίδιες λανθασμένες υποθέσεις με εκείνες του πρώτου Μνημονίου του 2010, οι οποίες οδήγησαν στην οικονομική και κοινωνική καταστροφή που γνωρίζουμε. Σήμερα, όπως τότε, δεν έχουμε να κάνουμε με θεωρητικά λάθη, αλλά με την κινητοποίηση του οικονομικού δογματισμού προς όφελος ενός πολιτικού εγχειρήματος καταστολής κάθε εναλλακτικής.

Η τρόικα είχε συνηθίσει σε υποταγή

Πώς κρίνετε τη διαδικασία της διαπραγμάτευσης ανάμεσα στην Αθήνα και τους δανειστές μέχρι στιγμής; Η ελληνική κυβέρνηση όχι μόνο έχει κάνει παραχωρήσεις, αλλά έχει κάνει από την αρχή και προτάσεις τις οποίες πολλοί οικονομολόγοι, όχι κατ’ ανάγκη ριζοσπάστες, θεωρούν απολύτως λογικές. Η πρώτη είναι ο μετασχηματισμός του χρέους σε χρέος εις το διηνεκές. Πιο

συγκεκριμένα, πρόκειται για την μετατροπή των δανείων της ΕΚΤ και του ∆ΝΤ σε δάνεια μακράς διάρκειας του ESM με πολύ χαμηλό επιτόκιο. Η δεύτερη πρόταση είναι ο συσχετισμός των αποπληρωμών με την επίτευξη μιας αποτελεσματικής ανάπτυξης. Τέλος, μια τρίτη πρόταση αναφέρεται σε επενδύσεις από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Η ΕΚΤ θα μπορούσε, εν συνεχεία, να αντισταθμίσει τις υποχρεώσεις, που προκύπτουν στο πλαίσιο της ποσοτικής χαλάρωσης, επιτρέποντας τη διατήρηση των επιτοκίων σε ένα πολύ χαμηλό επίπεδο. Η γραμμή της ελληνικής κυβέρνησης βασίστηκε, λοιπόν, στην πραγματικότητα στην κατάφαση ενός ορισμένου αριθμού απαραβίαστων αρχών, κάνοντας την ίδια στιγμή προτάσεις που θα μπο-

ρασμένο μας φύλλο, υποστηρίζουν πως υπάρχει ένας τρίτος δρόμος ανάμεσα στην παράδοση στις απαιτήσεις των δανειστών και την έξοδο της χώρας από το ευρώ, σε περίπτωση που δεν επιτευχθεί συμφωνία. Πώς σχολιάζετε αυτήν την εναλλακτική; Ο Πιερ Καλφά έχει απόλυτο δίκιο να επικαλείται τη δυνατότητα ενός «τρίτου δρόμου» που βασίζεται στην έκδοση ένας παράλληλου νομίσματος (την ευρωδραχμή) που θα προοριζόταν για τις εσωτερικές συναλλαγές και το οποίο θα εγγυάται το κράτος. Μοιραζόμαστε και οι δύο την ιδέα ότι δεν υπάρχει αυτόματη σύνδεση ανάμεσα στη μη-αποπληρωμή του χρέους και την έξοδο από το ευρώ και ότι αυτή η τελευταία δεν πρέπει να παρουσιάζεται ως η προϋπόθεση κάθε εναλλακτικής πολιτικής. Αναβολή ή ακύρωση των πληρωμών του χρέους και έξοδος από το ευρώ είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Ορισμένοι προτείνουν μια έξοδο από το ευρώ χωρίς να θέτουν το ζήτημα του χρέους που θα έπρεπε να είναι η πραγματική προϋπόθεση. Με μια έξοδο από το ευρώ, μια χώρα μπορεί βεβαίως να ξαναβρεί την νομισματική της κυριαρχία, αλλά αυτό αφορά τα μελλοντικά ελλείμματα τα οποία θα μπορούσε να χρηματο-

“

Το γεγονός ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει λάβει μέχρι στιγμής κανένα μέτρο ελέγχου, τη στιγμή που η φυγή κεφαλαίων άρχισε από την άνοδό της στην εξουσία, καταδεικνύει τη βούληση της να παίξει πλήρως το παιχνίδι της διαπραγμάτευσης.

ρούσαν να αποτελέσουν τη βάση της διαπραγμάτευσης. Αυτή η στάση θα μπορούσαμε να πούμε ότι εξέπληξε την τρόικα που είχε συνηθίσει σε περισσότερη υπακοή από τις προηγούμενες ελληνικές κυβερνήσεις ή άλλες χώρες της ζώνης του ευρώ με τις οποίες είχε να «διαπραγματευτεί». Αυτή η περιφρόνηση και αυτό το πνεύμα της κυριαρχίας αντανακλάται σε πολλές δηλώσεις, όπως εκείνη του ευρωπαίου επιτρόπου οικονομικών θεμάτων, του γάλλου Πιερ Μοσκοβισί, που θεώρησε καλό να δηλώσει πρόσφατα: «Αγαπώ πολύ την ελληνική τραγωδία, πιστεύω όμως ότι τώρα πρέπει πραγματικά να περάσουμε στο happy ending». Φαίνεται ότι οι έλληνες διαπραγματευτές εξεπλάγησαν και εκείνοι που βρήκαν απέναντί τους μια τόσο ολική και τόσο βίαιη αδιαλλαξία. Πολλοί, όπως ο Πιερ Καλφά στο πε-

δοτήσει μέσα από την Κεντρική Τράπεζα και όχι το χρέος που ήδη υπάρχει. Και δεν μπορεί να φανταστεί κανείς ότι οι δανειστές θα δέχονταν να αποπληρωθούν σε υποτιμημένες δραχμές και όχι σε ευρώ, με συνέπεια το πραγματικό βάρος του χρέους να αυξηθεί αναλογικά με την υποτίμηση του νέου νομίσματος. Το ζήτημα του χρέους είναι, λοιπόν, εκείνο που πρέπει να επιλυθεί πριν από κάθε άλλο. Η επιστροφή στη δραχμή θα είχε εξάλλου αρνητικές συνέπειες, μεταξύ αυτών και μία που σπανίως αποτελεί αντικείμενο συζήτησης. Από τη στιγμή που το εμπορικό ισοζύγιο δεν θα είναι ισορροπημένο, το νέο νόμισμα θα είναι εκτεθειμένο χωρίς καμία προστασία στην κερδοσκοπία, που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να οδηγηθεί σε αποτυχία μια εναλλακτική εμπειρία.

Για να αποφευχθεί το bank run

Ποιες είναι οι επιλογές που έχει μπροστά της η ελληνική κυβέρνηση σε περίπτωση που δεν επιτευχθεί συμφωνία μέχρι το τέλος του μήνα; Εάν δεν υπάρξει συμφωνία στο τέλος Ιουνίου, η ελληνική κυβέρνηση μπορεί ακόμη να καθυστερήσει μερικές εβδομάδες, αλλά η μόνη πραγματική επιλογή θα είναι να κηρύξει ένα μονομερές μορατόριουμ διαπιστώνοντας ότι το χρέος είναι μη βιώσιμο, ότι οι όροι που ζητά η τρόικα το καθιστούν ακόμη περισσότερο μη βιώσιμο και ότι είναι ακριβώς αυτές οι «παράλογες» απαιτήσεις (όπως τις χαρακτήρισε δικαίως ο Αλέξης Τσίπρας) που κατέστησαν αδύνατη μια συμφωνία. Η ΕΚΤ θα μπορούσε τότε να θέσει σε εφαρμογή το μοιραίο της όπλο, δηλαδή την αναστολή του ELA που επιτρέπει στις ελληνικές ιδιωτικές τράπεζες να αναχρηματοδοτούνται από την ΕΚΤ, δηλαδή να αποκτούν ρευστότητα. Αυτή η νέα κατάσταση θα καθιστούσε αναγκαία μια εθνικοποίηση τουλάχιστον μερική των βασικών ελληνικών τραπεζών και ελέγχους κεφαλαίων για να αποφευχθεί το bank run. Αναφορικά με αυτό το τελευταίο σημείο, το γεγονός ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει λάβει μέχρι στιγμής κανένα μέτρο ελέγχου, τη στιγμή που η φυγή κεφαλαίων άρχισε από την άνοδό της στην εξουσία, καταδεικνύει τη βούληση της να παίξει πλήρως το παιχνίδι της διαπραγμάτευσης. Αλλά αυτό το σενάριο θα οδηγούσε την κυβέρνηση σε έναν άλλο δρόμο, για τον οποίο δεν φαίνεται να είναι πραγματικά προετοιμασμένη.

Απολύτως μη βιώσιμο χρέος Είστε μέλος της Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου του ελληνικού χρέους, η οποία παρουσίασε τα προκαταρκτικά της συμπεράσματα. Πώς μπορούν αυτά να βοηθήσουν στη διαπραγμάτευση; Η συμμετοχή μου στην Επιτροπή Αλήθειας του χρέους, μέσα σε ένα πνεύμα διεθνούς αλληλεγγύης, ήταν μια μεγάλη τιμή και μια ενθουσιώδης εμπειρία. Υποστηρίζω απολύτως το βασικό συμπέρασμα της πρώτης έκθεσης το οποίο θα μπορούσε να συνοψίσουμε στο εξής: το ελληνικό δημόσιο χρέος είναι σήμερα απολύτως μη βιώσιμο. ∆εν θεωρώ ότι απέχω πολύ από τη σκέψη των ελλήνων και ξένων συναδέλφων μου όταν λέω ότι δεν υποκύψαμε ποτέ στην πλάνη μιας «διακυβέρνησης των εμπειρογνωμόνων». ∆εν είμαστε ωστόσο εδώ για να δίνουμε μαθήματα. ∆εδομένου ότι το ζήτημα του χρέους είναι στενά συνδεδεμένο με το ζήτημα της δημοκρατίας, η εργασία μας δεν είχε άλλη φιλοδοξία εκτός από το να παράσχει επιχειρήματα, όσο το δυνατόν πιο τεκμηριωμένα, σε εκείνους και εκείνες που θέλουν η δημοκρατία των πολιτών να επικρατήσει απέναντι στις εγκληματικές επιταγές των διεθνών οικονομικών κύκλων.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ Έμοιαζε λίγο με κακόγουστο αστείο την ώρα που στο Βερολίνο ολοκληρώνονταν οι προετοιμασίες για μια συγκέντρωση αλληλεγγύης με την Ελλάδα αυτή την Κυριακή, κάποιοι να οργανώνουν εκδηλώσεις αλληλεγγύης στο... Σόιμπλε.

“

Η ΕΠΟΧΗ 21 Iουνίου 2015

Είναι πλέον πρόδηλο ότι στόχος της έκτακτης συνόδου κορυφής δεν είναι πρωτίστως να βρουν μια πραγματικά βιώσιμη λύση, αλλά να σύρουν την Ελλάδα τρομαγμένη στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης για να ξεμπερδεύουν με την υποχρέωση της συμφωνίας, την ώρα που φοβισμένοι και άπραγοι οι Έλληνες απλά θα περιμένουν να ξανανοίξουν... κλειστές τράπεζες.

Το δόγμα του σοκ χρειάζεται σενάρια τρόμου

Ανυποχώρητοι και απειλητικοί οι δανειστές μάς δείχνουν πάλι το ρολόι, για να μας πουν ότι ο χρόνος μας τελειώνει, αλλά το ίδιο ισχύει και για όσους προσπαθούν απλά να αποποιηθούν τις ευθύνες τους Του ∆ημήτρη Σμυρναίου

ίναι αναμφίβολα πολύ διαφορετικό να διαβάζεις πολυσέλιδα βιβλία για το «δόγμα του σοκ» και εντελώς διαφορετικό να βλέπεις τα σχετικά σενάρια να ξεδιπλώνονται στην πραγματική ζωή, με εσένα τον ίδιο ως πρωταγωνιστή και θύμα ταυτόχρονα. Και αν οι έλληνες πολίτες σε μεγάλο βαθμό δεν είχαν απολέσει τα πολιτικά τους αντανακλαστικά, μετά από τόσα χρόνια μνημονιακής προπαγάνδας σεμιναριακού επιπέδου, ίσως και να καταλάβαιναν ότι ουσιαστικά την τελευταία εβδομάδα έζησαν την εμπειρία της κορύφωσης ενός σεναρίου τρόμου, που επιδιώκει να αμβλύνει εντελώς την αίσθησή τους περί πολιτικής και να τους μετατρέψει σε άβουλα και φοβισμένα υποχείρια ενός συστήματος που από τις 25 Ιανουαρίου και μετά έχει ορκιστεί να κερδίσει μια μάχη, που δεν αφορά μόνο την υστεροφημία του, αλλά την πορεία ολόκληρης της ηπείρου. Γερμανικά και ελληνικά ΜΜΕ, αναπαράγοντας δημοσιεύματα το ένα του άλλου έστησαν ένα σκηνικού τρόμου και χάους για όσα περιμένουν τους Έλληνες αν οι κυβερνήτες τους δεν λογικευτούν και δεν χωνέψουν αμάσητη την πρόταση των θεσμών, που εδώ και πέντε μήνες τους σερβίρεται ξαναζεσταμένη αλλά πάντα ίδια και απαράλλαχτη. Αυτή τη φορά δεν χρειάστηκαν κάποιες ιδιαίτερες δηλώσεις του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, αλλά το απλό δημοσιογραφικό αναμάσημα του ερωτήματος «αν θα ανοίξουν οι ελληνικές τράπεζες τη ∆ευτέρα», αν θα μας επιβληθούν περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων, αν θα χάσουμε την ευημερία μας εξαιτίας της «ανεύθυνης στάσης» μιας αριστερής κυβέρνησης, που Βρυξέλλες και Βερολίνο δεν θα σταματήσουν ποτέ να την βλέπουν ως μια ενοχλητική αλλά σύντομη παρένθεση.

«Ασυνήθιστα γενναιόδωρη προσφορά»

∆εν έφταιγαν μόνο κάποιες «παρεξηγήσεις», όπως σωστά επεσήμανε το σχόλιο της «Νόιες Ντόιτσλαντ», αφού εδώ έχουμε πια να κάνουμε με μια από τις τελευταίες πράξεις της σφοδρής σύγκρουσης τριών διαφορετικών κόσμων, που αδυνατούν να βρεθούν σε παράλληλες πορείες γιατί είναι τόσο διαφορετικοί μεταξύ τους. ∆εν ήταν λοιπόν οι παρανοήσεις μεταξύ Τσίπρα και Γιούνκερ που έκαναν τα χαρτιά να πηγαινοέρχονται

«αδιάβαστα» και τον έντιμο συμβιβασμό να μην μπορεί να βρεθεί παρά τις ελληνικές υποχωρήσεις. Είναι, κυρίως, η ενοχική αμηχανία μιας Κομισιόν, που παραδέχεται, άλλοτε έμμεσα και άλλοτε πιο άμεσα, ότι έκανε και «ουσιαστικά λάθη» στην μέχρι τώρα πολιτική της, αλλά δεν διαθέτει ούτε τα όπλα, ούτε τα κότσια να υπερβεί τη σκληρή επιμονή του «άξονα Σόιμπλε», που επιμένει ότι η πρόταση για περαιτέρω αφαίμαξη και φτωχοποίηση του ελληνικού λαού αποτελεί μια «ασυνήθιστα γενναιόδωρη προσφορά». Αυτή την πρόταση βρήκε απέναντί του για μια ακόμα φορά την περασμένη Πέμπτη ο Γιάνης Βαρουφάκης και ήταν γνωστό εκ των προτέρων ότι αν την δεχόταν θα ήταν καλό για τον ίδιο, αλλά και για μας τους υπόλοιπους, να αναχωρούσε αμέσως για οποιαδήποτε άλλη χώρα του κόσμου, πλην της Ελλάδας. Την ίδια στιγμή τα γερμανικά μέσα προεξοφλούσαν ότι ο έλληνας πρωθυπουργός θα γυρνούσε με άδεια χέρια από το ταξίδι του στη Ρωσία σε μια κακή επανάληψη του δράματος, που είχαν ζήσει κάποτε οι πολιτικοί άρχοντες στην Κύπρο και θαύμαζαν αυτό το γεμάτο ...αλτρουισμό πλήθος, που διαδήλωνε στο Σύνταγμα την απόφασή του να υποθηκεύσει το μέλλον μερικών ακόμα μερικών γενεών προκειμένου να «μείνουμε Ευρώπη». Έμοιαζε λίγο με κακόγουστο αστείο την ώρα που στο Βερολίνο ολοκληρώνονταν οι προετοιμασίες για μια συγκέντρωση αλληλεγγύης με την Ελλάδα αυτή την Κυριακή, κάποιοι να οργανώνουν εκδηλώσεις αλληλεγγύης στο... Σόιμπλε, ταυτίζοντας την ιδέα της Ευρώπης με τον αυτάρεσκο σαδισμό κάποιων «ανένδοτων» υπουργών που έμπαιναν την ίδια σχεδόν ώρα στην αίθουσα συνεδριάσεων του Eurogroup με στόχο να απολαύσουν για μια ακόμα φορά το «πολιτικό ξυλοκόπημα» του έλληνα Υπουργού Οικονομικών. Το σκηνικό έχει όλα τα στοιχεία του δράματος, αποτελεί την επιτομή της

Οι βουλευτές της Αριστεράς, που ξεδίπλωσαν πλακάτ αλληλεγγύης με τη χώρα μας, αντιμετώπισαν τις αυστηρές επιπλήξεις του προεδρείου και οι προειδοποιήσεις του Γκρέγκορ Γκύζι ότι η γερμανική κυβέρνηση θέτει σε κίνδυνο όχι μόνο το ευρώ, αλλά και την ιδέα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης σκεπάστηκαν από το αυτάρεσκο βουητό των εμμονικών οπαδών του Grexit.

απειλής που θα κάνει τα πόδια και του πιο αποφασισμένου πρωθυπουργού να λυγίσουν και να εκλιπαρεί να του φέρουν μια οποιαδήποτε συμφωνία για να γλυτώσει αυτό το μαρτύριο. Αυτό είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο ανακοινώθηκε η έκτακτη σύνοδος κορυφής για την Ελλάδα, αύριο ∆ευτέρα. «Η ώρα των ενηλίκων» έγραψε το «Σπίγκελ», αφού εδώ που έφτασαν τα πράγματα μόνο σε ανώτατο πολιτικό επίπεδο μπορεί να βρεθεί λύση. Κάτι που όταν το ζητούσε η ελληνική κυβέρνηση μάλλον δεν το φανταζόταν έτσι.

Συζήτηση στο Μπούντεσταγκ

Το είχε ουσιαστικά προεξοφλήσει η Ανγκέλα Μέρκελ από το βήμα του Μπούντεσταγκ, ζητώντας για μια ακόμα φορά από την Αθήνα να «εφαρμόσει τις μεταρρυθμίσεις που ζητούν οι δανειστές της». Τα ίδια κλισέ, οι ίδιες απαιτήσεις, η ίδια ψυχρή αδιαφορία για ένα λαό που τιμωρείται εδώ και μια πενταετία πλημμύρισαν πάλι την αίθουσα του γερμανικού κοινοβουλίου. Οι βουλευτές της Αριστεράς που ξεδίπλωσαν πλακάτ αλληλεγγύης με τη χώρα μας αντιμετώπισαν τις αυστηρές επιπλήξεις του προεδρείου και οι προειδοποιήσεις του Γκρέγκορ Γκύζι ότι η γερμανική κυβέρνηση θέτει σε κίνδυνο όχι μόνο το ευρώ αλλά και την ιδέα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης σκεπάστηκαν από το αυτάρεσκο βουητό των εμμονικών οπαδών του Grexit. Βεβαίως, θα μπορούσε κανείς να βρει και κάποια ακόμα παρήγορα στοιχεία μέσα στον βομβαρδισμό τρομακτικών ειδήσεων. Η παρέμβαση του Αλέξη Τσίπρα στη εφημερίδα του Βερολίνου «Τάγκεσπίγκελ» με επίκεντρο το ασφαλιστικό φαίνεται ότι έπιασε κάποιους... στο φιλότιμο. Έτσι, το βράδυ της Πέμπτης δύο άλλες εφημερίδες η «ντι Τσάιτ» αλλά και το Σπίγκελ, παραδέχονταν ουσιαστικά ότι ο έλληνας συνταξιούχος δεν είναι κά-

ποιος πολίτης πολυτελείας, αλλά εξίσου φτωχός με τον Γερμανό, που εδώ και μια δεκαετία σχεδόν έχει δει τα εισοδήματά του καθηλωμένα και το βιοτικό του επίπεδο να τραβάει την κατηφόρα. Ενθαρρυντική θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και η παραδοχή, λίγες ώρες νωρίτερα, πάλι από το «Σπίγκελ» ότι το χρέος θα πρέπει να αναμορφωθεί για να καταστεί διαχειρίσιμο, ότι τα αποκαλούμενα «προγράμματα βοηθείας» δεν οδηγούν πουθενά, ότι τις μεταρρυθμίσεις που χρειάζονται θα πρέπει να τις επιλέξουν οι ίδιοι οι Έλληνες. Αλλά όλα τα παραπάνω τα γεράκια του Βερολίνου φρόντιζαν να τα διαψεύδουν άμα τη εμφανίσει τους στο διαδίκτυο. Όπως και κάποια άλλα σενάρια για χαλάρωση της χρηματοπιστωτικής ασφυξίας και παράταση του προγράμματος στο πλαίσιο αναζήτησης μιας συνολικότερης λύσης, βασισμένης στη συναίνεση. Είναι πλέον πρόδηλο ότι στόχος της έκτακτης συνόδου κορυφής δεν είναι πρωτίστως να βρουν μια πραγματικά βιώσιμη λύση, αλλά να σύρουν την Ελλάδα τρομαγμένη στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης για να ξεμπερδεύουν με την υποχρέωση της συμφωνίας, την ώρα που φοβισμένοι και άπραγοι οι Έλληνες απλά θα περιμένουν να ξανανοίξουν... κλειστές τράπεζες. Οι φανατικοί της μονόπλευρης λιτότητας ξέρουν άλλωστε ότι και αν δεν τα καταφέρουν τη ∆ευτέρα ο χρόνος πάλι θα κυλάει υπέρ τους. Αλλά όταν το ρολόι θα χτυπήσει οριστικά δώδεκα, θα φανεί πόσο ειλικρινά εννοούσε η «διαλλακτική» καγκελάριος την πολυχρησιμοποιημένη φράση «όπου υπάρχει θέληση, υπάρχει και ο δρόμος» ή αν όλα όσα είπε τις τελευταίες εβδομάδες δεν ήταν παρά μια παράσταση με στόχο την ολική αποποίηση των ευθυνών της. •

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 21 Ιουνίου 2015

Τελεσίγραφα χωρίς ημερομηνία λήξης ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ∆ΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟ ΓΙΩΡΓΟ ΚΑΠΟΠΟΥΛΟ

“

Τη συνέντευξη πήρε ο Παύλος Κλαυδιανός

Μπορούμε να βάλουμε σε κάποια λογική τάξη όσα βλέπουμε να συμβαίνουν τις τελευταίες μέρες; Νομίζω πως ναι. Βλέπουμε μια αμηχανία των εταίρων μας, κυρίως της Γερμανίας, των ευρωπαϊκών θεσμών, του ∆ΝΤ και της Γαλλίας, δευτερευόντως, στο πώς να αντιμετωπίσουν τη διαπραγμάτευση με την Αθήνα. Ενυπάρχουν πολλά και αντιφατικά στοιχεία μεταξύ τους. Ο ρεαλισμός, πρώτον, που λέει πως ό,τι και να λες δημόσια, ότι τα συμφωνηθέντα πρέπει να τηρούνται, δεν μπορείς να αγνοήσεις ολοκληρωτικά τη λαϊκή ετυμηγορία σε μια χώρα, μάλιστα που εντάσσει την όποια λαϊκή βούληση για μεταρρύθμιση και διαχείριση της κρίσης σε ευρωπαϊκό πλαίσιο. ∆εύτερο, οι εταίροι μας κινούνται σε αχαρτογράφητα νερά. Είναι η πρώτη φορά, μετά το ξέσπασμα της κρίσης το 2010, που υπάρχει αλλαγή στην κυβερνητική εξουσία, από την οποία δεν προκύπτουν δευτερεύουσες αποχρώσεις, αλλά υπάρχει αίτημα για επαναδιαπραγμάτευση των όρων δανειοδότησης μιας χώρας. Τρίτον, όλοι γνωρίζουν ότι αυτό το πρόγραμμα έχει αποτύχει. Υπάρχει ένας γρίφος που πραγματικά θέτει σε δοκιμασία την κοινή λογική. Έχουν γίνει πολύωρες επαφές του πρωθυπουργού και υπουργών της κυβέρνησης με ευρωπαίους ηγέτες, με τον Γιούνγκερ, τον Ντράγκι, τη Μέρκελ. Και αυτό το δίχτυ ασφαλείας των πολιτικών αρχηγών, από τότε που στήθηκε, δεν έχει υποστεί τις περιπέτειες και τα σκαμπανεβάσματα των τεχνικών κλιμάκιων. Και αναρωτιέται κανείς: Είναι τέτοιες οι διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στο πολιτικό επίπεδο κορυφής, στο Γιούρογκρουπ, που αποτελείται από τους υπουργούς Οικονομικών των κυβερνήσεων, με τους ηγέτες των οποίων συνδιαλλάσσεται ο έλληνας πρωθυπουργός, και τα τεχνικά κλιμάκια έχουν ένα τεχνικό αυτοματισμό ανεπηρέαστο από την πολιτική; Όχι. Όμως και οι πολιτικοί ηγέτες συχνά υπεκφεύγουν και παραπέμπουν στα τεχνικά κλιμάκια...

Μέχρι που θα αρχίσει το Γιούρογκρουπ και η σύνοδος κορυφής τη ∆ευτέρα, θα έχουμε μια ένταση της πίεσης, με στόχο να παρουσιαστεί ένα σκηνικό τελεσίγραφου take it or leave it. Αλλά ξέρουμε πολύ καλά ότι δεν είναι αυτή η πραγματικότητα.

Σήμερα είχαμε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα εκφοβισμού, χωρίς πραγματικό αντίκρισμα, που πλησιάζει τα όρια του τυχοδιωκτισμού και της μπλόφας. Μάθαμε, ανεπισήμως, ότι η ΕΚΤ έδωσε επιπρόσθετη βοήθεια στο πλαίσιο του ELA 3,3 δισ. ευρώ στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα! Γιατί δεν το λένε επισήμως; Νομίζω για δύο λόγους. Ο ένας είναι να μη θεωρηθεί ακύρωση του κλεισίματος της στρόφιγγας, διότι αυτό είναι το μήνυμα που στέλνεται από τότε που ο ELA λειτουργεί με τη λογική της σταγόνας. Ο άλλος λόγος, που αφήνεται να εννοηθεί, είναι ότι η τράπεζα κινείται έτσι αλλά χωρίς αυτό να εκλαμβάνεται ως πολιτικό μήνυμα. Θυμίζει το σουρεαλιστικό πίνακα του Μαγκρίτ, που δείχνει μια πίπα καπνίσματος και η λεζάντα λέει αυτό δεν είναι μια πίπα. Έχεις κάποια εκτίμηση για το ποιος προκάλεσε τη σύνοδο κορυφής της ∆ευτέρας; Έμοιαζε να είναι προαποφασισμένη. Aνακοινώθηκε ενώ διαρκούσε η συνέντευξη Τύπου του Γιούρογκρουπ. Είναι αυτονόητο ότι υπήρχε συναίνεση Μέρκελ, Ολάντ και Γιούνκερ. Είναι οι τρεις που έχουν να χάσουν πολιτικά, σε διαφορετικό βαθμό ο καθένας, αλλά να πληρώσουν πολύ δυνατό κόστος για μια κακή εξέλιξη. Η Μέρκελ είναι στα δέκα χρόνια θητείας της στην καγκελαρία και δεν επιθυμεί μια κρίση στην ευρωζώνη, η

Το στυλ “μπολσεβίκ”

ο στυλ «μπολσεβίκ» δεν έπαψε ποτέ να εξασκεί μιαν ιδιαίτερη γοητεία σε στελέχη και μέλη του ΣΥΡΙΖΑ, παρά το γεγονός ότι ο προσωπικός βίος αυτών των στελεχών και μελών δεν διαφέρει σε τίποτα από εκείνον ενός μικροαστού γραφειοκράτη. Έτσι, αν όχι οργή, προκαλεί τουλάχιστον θυμηδία το γεγονός ότι η Αριστερή Πλατφόρμα είχε το θράσος να ονομάσει το μέσο επικοινωνίας της Ίσκρα, θεωρώντας πως έτσι επικυρώνει την επαναστατική της ταυτότητα ! Σίγουρα, τα κόκαλα του Λένιν θα τρίζουν από το σύνδρομο «επαναστατικής» μεγαλομανίας που έχει καταλάβει τα κομματικά εκείνα στελέχη, τα οποία πέρασαν το μεγαλύτερο μέρος του βίου τους στρογγυλοκαθισμένα στα γραφεία τής Κουμουνδούρου, στα βουλευτικά έδρανα και τώρα σε υπουργικούς θώκους! Ίσως θα πρέπει να ξαναδιαβάσουν το «Τι να κάνουμε;», για να καταλάβουν ότι αυτό που ο Λένιν αποκαλεί «αποκαλυπτική φιλολογία», η οποία αποτελεί τη βασική προϋπόθεση κάθε επαναστατικού έντυπου λόγου που στοχεύει στην ανάπτυξη της πολιτικής συνείδησης και δράσης, αφορά στην ολόπλευρη ανάλυση και μετάδοση γνώσης των σημαντικών εκείνων πολιτικών, θεσμικών, κοινωνικών, πολιτισμικών και ιδεολογικών πρακτικών, που καθορίζουν τη συνείδηση και τη ζωή όχι

οποία δεν θα σταματούσε στην Ελλάδα και στην κυριολεξία θα αμαύρωνε την εικόνα της. Τη ∆ευτέρα τι να περιμένουμε; Κατ’ αρχάς, σήμερα είχαμε και ένα νέο κλίμα απαισιοδοξίας, που λέει ότι αν δεν τα βρουν στα τεχνικά κλιμάκια ή στο Γιούρογκρουπ, τότε στη σύνοδο κορυφής θα γίνει μια γενική συζήτηση. Ο εκπρόσωπος της Μέρκελ έσπευσε να διευκρινίσει ότι αν δεν τα βρουν τη ∆ευτέρα, θα ξανασυζητήσουν στην τακτική σύνοδο κορυφής, στις 25 και 26 Ιουνίου. Μήπως προβλέπει ότι η ελληνική κυβέρνηση, δεν θα κάνει πίσω; Όπως διαμορφώνεται το σκηνικό, είναι σαν να λένε ξαναελάτε στο επόμενο Γιούρογκρουπ, για να δεχτείτε αυτά τα οποία απορρίψατε στο προηγούμενο. ∆εν ξέρουμε αν θα είναι, τελικά, έτσι. Έχει ανακοινωθεί ότι Ολάντ και Μέρκελ μιλούν στα τηλέφωνα. Τώρα δεν ξέρω τι κέρδος θα προκύψει αν το αναβάλουν και δεν βγει τη ∆ευτέρα η συμφωνία, αλλά την Πέμπτη ή την Παρασκευή. Η ίδια η κίνηση της ΕΚΤ να δώσει στις τράπεζες την πιο αυξημένη δόση ρευστότητας που έχει δώσει όλο αυτό το πεντάμηνο, δείχνει ότι έχουν καταλάβει πως οι πιέσεις προς την Ελλάδα μπορεί να γίνουν ανεξέλεγκτο μπούμερανγκ προς το ευρωπαϊκό τραπεζικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα. Άρα, λογικά δεν πρέπει να θέλουν να

μόνο των εργαζομένων, αλλά όλων των τάξεων. Με άλλα λόγια, αυτό που θεωρεί καθήκον κάθε επαναστατικού έντυπου λόγου ο Λένιν, είναι να μάθει στους αναγνώστες του πώς να διαβάζουν την πραγματικότητα μέσα στην οποία καλούνται να ζήσουν και να την κατανοήσουν, προκειμένου να την υπερβούν. ∆υστυχώς, τίποτα από όλα αυτά δεν εξυπηρετεί το ψευδεπίγραφο έντυπο που διακινείται. Η όλη προσπάθεια επικεντρώνεται αφενός σε έναν άγονο, εσωστρεφή, εσωκομματικό ανταγωνισμό, και αφετέρου στην «καθοδήγηση» εκείνων των συντρόφων και συντροφισσών, που έχουν αναλάβει την ανέξοδη αναπαραγωγή στο φαντασιακό των Οργανώσεων Μελών του στυλ «μπολσεβίκ». Πέρα από το «Τι να κάνουμε;» δεν θα έβλαπτε και μια ανάγνωση της σημαντικής μελέτης του Τρότσκι Η πάλη ενάντια στο φασισμό στη Γερμανία. Οι καιροί ζητούν από την κυβέρνηση και την κομματική ελίτ του ΣΥΡΙΖΑ αταλάντευτη πολιτική περίσκεψη και όχι «επαναστατικούς» φαμφαρονισμούς στα τηλεπαράθυρα. Στην Ελλάδα, και όχι μόνο, το πολιτικό σύστημα καταρρέει. Μια αποτυχία του ΣΥΡΙΖΑ να κυβερνήσει δεν θα σημάνει μόνο το τέλος της Αριστεράς και της δημοκρατίας στην Ευρώπη. Θα σημάνει και το τέλος του κοινοβουλευτισμού στην Ελλάδα. Η ευθύνη είναι βαριά. Τζίνα Πολίτη

φύγουν από τη ∆ευτέρα χωρίς απόφαση; Μέχρι που θα αρχίσει το Γιούρογκρουπ και η σύνοδος κορυφής τη ∆ευτέρα, θα έχουμε μια ένταση της πίεσης, με στόχο να παρουσιαστεί ένα σκηνικό τελεσίγραφου take it or leave it. Αλλά ξέρουμε πολύ καλά ότι δεν είναι αυτή η πραγματικότητα. Χάνουν την αξιοπιστία τους. Κάθε φορά λένε τελεσίγραφο και, όταν εμφανίζεται η ελληνική πλευρά να μην κάνει πίσω, μεταθέτουν τις ημερομηνίες. Έχουν χτίσει το μύθο ότι κλείνουν τα κοινοβούλια για θερινές διακοπές. Θυμίζω, ότι τον Οκτώβριο 1998, ενώ είχαν γίνει εκλογές στη Γερμανία τον Σεπτέμβριο και είχε βγει ο Σρέντερ, έπρεπε επειγόντως, για να σταθεί η απόφαση του ΝΑΤΟ για απειλή επέμβασης στη Γιουγκοσλαβία λόγω του Κοσόβου, να συνέλθει η γερμανική βουλή και να δώσει την άδεια για τη χρησιμοποίηση του γερμανικού στρατού σε στρατιωτική επέμβαση εκτός συνόρων. Συγκλήθηκε η προηγούμενη βουλή, που είχε διαλυθεί, και έδωσε την έγκρισή της! Υπάρχει πολλαπλή ανάγκη να βρεθεί λύση... Το αδύνατο σημείο της ελληνικής πλευράς δεν είναι να φοβηθεί τις μπλόφες των εταίρων, είναι η κατάσταση της πραγματικής οικονομίας στην Ελλάδα. Η ευρωπαϊκή πλευρά έχει να αντιμετωπίσει μπροστά της σοβαρά πράγματα. Το Brexit ξαναέρχεται, με έναν στους τρεις βουλευτές του Κάμερον να θέλουν έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ δημιουργείται ευρωσκεπτικιστική πτέρυγα στο Εργατικό Κόμμα. Στη Γαλλία η κυβέρνηση Βαλς περνά νομοσχέδιο για το άνοιγμα των καταστημάτων την Κυριακή και απορρύθμιση των εργατικών σχέσεων με διαδικασίες έκτακτης ανάγκης που είχε σοφιστεί ο Ντε Γκολ, για να αντιμετωπίσει προβλήματα από τον πόλεμο της Αλγερίας. Το έκανε για δεύτερη φορά σε τρεις μήνες η γαλλική κυβέρνηση. ∆ηλαδή, κίνδυνος Brexit, κατάσταση έκτακτης ανάγκης στη Γαλλία, βεβαιότητα ήττας του Ραχόι στην Ισπανίας... Ποιος εχέφρων θα ήθελε να χαθεί η μπάλα και ο έλεγχος από το χειρισμό της διαπραγμάτευσης στην Ελλάδα; Και για να κερδίσει τι; Από τότε που ο Αλ. Τσίπρας είπε ότι μπορούμε να πούμε και το μεγάλο όχι αν χρειαστεί, υπάρχει μια αλλαγή φάσης στις διαπραγματεύσεις. Η ελληνική πλευρά δεν ήρξατο χειρών αδίκων. Η θέση της είναι πως δεν νοείται η έξοδος μιας χώρας από την ευρωζώνη. Όταν φτάνουν, όμως, να σε απειλούν με μπλόφες, έστω και σε επικοινωνιακό επίπεδο, λες ότι θα δοκιμάσεις την αξιοπιστία της μπλόφας, και εκεί αρχίζουν τα προβλήματα. Αυτό δεν είναι πολιτική, είναι εικονική πραγματικότητα. Αυτό είναι θέατρο σκιών και δείχνει σε μεγάλο βαθμό την έκπτωση της πολιτικής συζήτησης και αντιπαράθεσης σε μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες. Ωστόσο, το πιο θλιβερό θέαμα που είδαμε από τη Γερμανία δεν ήταν ο κ. Σόιμπλε, αλλά ο σοσιαλδημοκράτης Γκάμπριελ. Μας θύμισε τις χειρότερες στιγμές της ιστορίας του SPD, την ψήφιση των πολεμικών πιστώσεων στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, και τη σφαγή των Σπαρτακιστών από τους ίδιους τους σοσιαλδημοκράτες. •

ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ

Το ασφαλιστικό δε με τη λογική των δ Η ΕΠΟΧΗ 21 Iουνίου 2015

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΣΑΒΒΑ ΡΟΜΠΟΛΗ, ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΕΠΙ

Ο Σάββας Ρομπόλης, ομότιμος καθηγητής του Παντείου, πρώην επιστημονικός διευθυντής του ΙΝΕ ΓΣΕΕ και επικεφαλής της επιτροπής μελέτης για το ασφαλιστικό σύστημα περιγράφει τις απαιτήσεις των δανειστών για το ασφαλιστικό σύστημα, τα αδιέξοδα στα οποία έχουν οδηγήσει οι εφαρμοζόμενες πολιτικές το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης και προτάσσει ως λύση για την διάσωση του ασφαλιστικού την αλλαγή της πολιτικής στην κατεύθυνση της αναδιανομής, της ανάπτυξης και της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας Τη συνέντευξη πήρε ο Παύλος Κλαυδιανός Είναι όντως το ελληνικό ασφαλιστικό σύστημα το ακριβότερο στην Ευρωζώνη, όπως υποστηρίζουν οι εκπρόσωποι των θεσμών; Είτε σε επίπεδο πολιτικών αντιπροσωπειών, είτε σε επίπεδο τεχνικών κλιμακίων, υποστηρίζουν, μεταξύ άλλων, ότι το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα είναι γενναιόδωρο, χορηγεί πολύ υψηλές συντάξεις και το κράτος διαθέτει ένα μεγάλο ποσό (9% του ΑΕΠ) για να καλύπτει τα ελλείμματά του. Παλαιότερα, νομίζω, έλεγαν 14% του ΑΕΠ. Τώρα επικαλούνται 9% του ΑΕΠ, ενώ το γερμανικό κράτος, όπως αναφέρουν, διαθέτει 3% του ΑΕΠ και κατά μέσο όρο στην ΕΕ οι κρατικοί προϋπολογισμοί επιχορηγούν τα συστήματά τους για κάλυψη των ελλειμμάτων με 2,5% του ΑΕΠ. Η πραγματικότητα είναι ότι το κράτος στην Ελλάδα, όντως, διαθέτει 9% του ΑΕΠ, αλλά το 4,5%, αντιστοιχεί στην θεσμοθετημένη τριμερή χρηματοδότηση (εργαζόμενοι, εργοδότες, κράτος). Το υπόλοιπο 4,5% είναι για την κάλυψη των ελλειμμάτων. Θα απαντούσαν ότι είτε ως τμήμα για την τριμερή χρηματοδότηση, είτε ως κάλυψη ελλειμμάτων, το αποτέλεσμα δεν αλλάζει δημοσιονομικά. Άλλες χώρες έχουν τριμερή συστήματα; Όντως, προβάλλουν, κατά βάση, τη δημοσιονομική διάσταση. Εμείς υποστηρίζουμε ότι έχουμε ένα σύστημα το οποίο έχει οργανωθεί, χρηματοδοτικά, σ’ αυτή τη βάση. Σ’ όλες τις χώρες έχουμε τριμερείς χρηματοδοτικές συμμετοχές. Αλλά αυτό που απασχολεί ειδικά τους δανειστές, είναι η κάλυψη των ελλειμμάτων. Στο κείμενό τους η ακριβής διατύπωση είναι «για κάλυψη των ελλειμμάτων» στην Ελλάδα το κράτος διαθέτει 9% του ΑΕΠ, χωρίς όμως να αναλύουν την εσωτερική διάρθρωση αυτής της δαπάνης. Όταν λένε «γενναιόδωρο» από που το συνάγουν; Στο κείμενό τους, πράγματι, αναφέρουν ότι ο Έλληνας εργαζόμενος συνεισφέρει με 100 μονάδες, αλλά το ασφαλιστικό σύστημα του επιστρέφει 275 μονάδες! Στη Γερμανία, ένας ασφαλισμένος και ο εργοδότης του, μετά από 35 χρόνια, καταβάλλουν εισφορές 100 μονάδες και το ασφαλιστικό σύστημα επιστρέφει στον εργαζόμενο, μέχρι που να πεθάνει, 125 μονάδες. Εμείς αναλύοντας αναλογιστικά τα σχετικά στοιχεία, διαπιστώσαμε ότι σήμερα στην Ελλάδα το ασφαλιστικό σύστημα επιστρέφει στον ασφαλισμένο μέχρι τον θάνατό του, κατά μέσο όρο, 124 μονάδες. Επιπλέον, θα ήθελα να σημειώσω ότι και άλλα στοιχεία αυτού του κειμένου των δανειστών δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.

Συνδέουν το ασφαλιστικό με το δημοσιονομικό Οι δανειστές επιλέγουν το ασφαλιστικό, διογκώνοντάς το μάλιστα, ως ένα από τα βαρύτερα ζητήματα για το δημοσιονομικό. Πράγματι, από το 2010 οι δανειστές συνέδεσαν τη διαχείριση της κρίσης χρέους, δηλαδή τη δημοσιονομική πειθαρχία, με τη μακροχρόνια βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος. Στην αναλογιστική μελέτη που έχουν εκπονήσει για την Ελλάδα, προβλέπουν ότι σήμερα το ποσοστό αναπλήρωσης κύριας και επικουρικής σύνταξης, από 64,5%, θα πρέπει να μειωθεί σταδιακά και το 2060 να γίνει 58,5%. Έτσι, το 2060 η συνταξιοδοτική δαπάνη θα αντιστοιχεί στο 15,5% του ΑΕΠ, έναντι 16,2% του ΑΕΠ που είναι σήμερα. Επικαλούνται την εικόνα που ισχύει τώρα για όλη την Ευρώπη. Η Γαλλία, η Ελλάδα, η Ιταλία έχουν συνταξιοδοτικές δαπάνες περίπου στο 16%. Η Γερμανία έχει περίπου στο 10%. Το θέμα, όμως, είναι ότι στην Ελλάδα υπάρχουν κάποιες δαπάνες, που είναι προνοιακές και υπολογίζονται ως συνταξιοδοτικές. Για παράδειγμα, στο γερμανικό σύστημα, παρατηρούμε σήμερα ότι το 10,3% του ΑΕΠ είναι συνταξιοδοτικές δαπάνες και 11,5% του ΑΕΠ είναι δαπάνες πρόνοιας και υγείας, οι οποίες δεν συμπεριλαμβάνονται στη συνταξιοδοτική δαπάνη. Στην Ελλάδα επομένως, θα πρέπει στο πλαίσιο αυτής της συγκρισιμότητας των κοινωνικών δαπανών σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, να κατατμηθούν θεσμικά οι κοινωνικές δαπάνες ανάλογα με τον σκοπό τους και να μη συμπεριλαμβάνονται στην συνταξιοδοτική δα-

πάνη. Είναι και το ΕΚΑΣ, δηλαδή, μέσα σ’ αυτό τον υπολογισμό; Ναι, είναι και το ΕΚΑΣ. Αν υπολογίζονταν διαφορετικά οι προνοιακές δαπάνες, τότε η συνταξιοδοτική δαπάνη που θα προέκυπτε, θα ήταν 12%-13% του ΑΕΠ και το υπόλοιπο 3% ή 4% του ΑΕΠ θα ήταν προνοιακή. Αυτό παρατηρείται σε όλες τις χώρες και νομίζω ότι απ’ τη στιγμή που σε όλες τις χώρες η συνταξιοδοτική δαπάνη συγκρίνεται σ’ αυτή τη βάση θα πρέπει και η Ελλάδα να ανταποκριθεί.

Καμιά πρόταση των δανειστών χωρίς περικοπές συντάξεων

Έτσι ασκείται και ισχυρή πολιτική πίεση από του δανειστές. Βέβαια. Το επιχείρημα είναι: «η συνταξιοδοτική δαπάνη π.χ. στην Γερμανία αντιστοιχεί στο 10,3% του ΑΕΠ και στην Ελλάδα αντιστοιχεί στο 16% του ΑΕΠ», χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η μείωση του ΑΕΠ κατά 25%, που έχει συντελεσθεί στην Ελλάδα τα τελευταία πέντε χρόνια. Στο πλαίσιο αυτό προτείνουν την κατάργηση του ΕΚΑΣ, τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος κλπ, προκειμένου να μειωθούν σταδιακά και σημαντικά μέχρι το 2060 οι κύριες και οι επικουρικές συντάξεις. Στην κατεύθυνση αυτή επικαλούνται τα αποτελέσματα της αναλογιστικής μελέτης του γερμανικού συνταξιοδοτικού συστήματος, σύμφωνα με τα οποία με ασφαλιστική εισφορά για τον κλάδο σύνταξης 18,9% (2014) αντιστοιχεί ποσοστό αναπλήρωσης 48,5% και το 2019 με εισφορά 22% του μισθού το πο-

σοστό αναπλήρωσης θα μειωθεί στο 43%. Αυτή όμως η προοπτική είναι αδιέξοδη, γιατί καθιστά το συνταξιοδοτικό σύστημα ακριβό για τους ασφαλισμένους και τους συνταξιούχους, επιδεινώνει το βιοτικό τους επίπεδο και διευρύνει την φτωχοποίηση του πληθυσμού. Με άλλα λόγια, τα ελλείμματα που προκαλεί στο συνταξιοδοτικό σύστημα το υψηλό επίπεδο της ανεργίας και η γήρανση του πληθυσμού, επιλέγεται να καλύπτονται, λανθασμένα, από τη συνεχή μείωση των συντάξεων και τη διεύρυνση των κοινωνικών ανισοτήτων. Βέβαια λένε –δεν είναι αληθές– ότι δεν ζητούν νέες περικοπές στις συντάξεις, θέτουν όμως ταυτόχρονα τον στόχο της μείωσης, κάθε χρόνο, κατά μια μονάδα του ΑΕΠ της δαπάνης που καλύπτει τώρα ο προϋπολογισμός. Το 1% του ΑΕΠ αντιστοιχεί σε 1,85 δισ. ευρώ. Είναι αδύνατο να εξασφαλιστεί αυτό το ποσό, εάν δεν γίνουν παρεμβάσεις στο επίπεδο των συντάξεων. Θα πρέπει ή να μειωθούν οι κύριες συντάξεις κατά 8% ή να μειωθούν οι επικουρικές συντάξεις κατά 50%. Όμως, όπως είναι γνωστό, μέχρι σήμερα οι συντάξεις έχουν υποστεί μειώσεις της τάξης του 45%. Πώς θα έλθει τώρα η ασφαλιστική πολιτική να προσθέσει μειώσεις 8% για τις κύριες ή 50% για τις επικουρικές συντάξεις; Από την άποψη αυτή είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι στην Ελλάδα σήμερα το 37% της συνταξιοδοτικής δαπάνης για κύριες συντάξεις αντιστοιχεί σε επίπεδο σύνταξης 1000 ευρώ και κάτω το μήνα ακαθάριστα και αναφέρεται στο 60% του συνολικού συνταξιοδοτικού πληθυσμού (2.024 εκατ. άτομα). Με άλλα λόγια, αποδεικνύεται

“

Οι δανειστές συνέδεσαν τη διαχείριση της κρίσης χρέους, δηλαδή τη δημοσιονομική πειθαρχία, με τη μακροχρόνια βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος.

ν θα σωθεί ανειστών Η ΕΠΟΧΗ 21 Iουνίου 2015

ΤΡΟΠΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ

“

ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ

Πρέπει να μετατοπισθεί το κέντρο βάρους της ασκούμενης πολιτικής στην κατεύθυνση της ανάπτυξης και της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας.

ότι οι παραμετρικές αλλαγές είναι αδιέξοδες, γιατί έχουν εξαντλήσει τα όριά τους αλλά και το βιοτικό επίπεδο ασφαλισμένων και συνταξιούχων. Σε αυτή τη βάση, που υποστηρίζεται και ποσοτικά, απαιτείται να συγκροτηθεί η απάντηση της Ελληνικής Κυβέρνησης.

Βάρος σε ανακοπή της ύφεσης και νέες θέσεις εργασίας

Τι απαντάει η ελληνική πλευρά σ’ όλα αυτά; Η έρευνα της μακροχρόνιας βιωσιμότητας των κοινωνικο-ασφαλιστικών συστημάτων αποκαλύπτει ότι οι μέχρι σήμερα παρεμβάσεις στις παραμετρικές αλλαγές, όπως η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, η μείωση των συντάξεων, η αύξηση των εισφορών κ.τ.λ, δεν αποκατέστησαν τη χρηματοοικονομική ισορροπία του κοινωνικο-ασφαλιστικού συστήματος. Στην Ελλάδα, την περίοδο 2010-2014, μειώθηκε η συνταξιοδοτική δαπάνη κατά 12 δις. ευρώ, χωρίς ταυτόχρονα να αντιμετωπίζεται η χρηματοοικονομική ανισορροπία του συστήματος, δεδομένης της διατήρησης του υψηλού επιπέδου της ανεργίας, της ύφεσης, της μείωσης των μισθών και των δυσμενών δημογραφικών εξελίξεων. Επομένως, οι όποιες παρεμβάσεις συντελούνται στις παραμετρικές αλλαγές, δεν πρόκειται να αποκαταστήσουν την ισορροπία του κοινωνικού-ασφαλιστικού συστήματος. Αντίθετα, εάν μετατοπισθεί το κέντρο βάρους της αντιμετώπισης των χρηματοοικονομικών προβλημάτων της κοινωνικής ασφάλισης στην ανάπτυξη, τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, τις επενδύσεις κλπ, τότε η χρηματοοικονομική πίεση στο σύστημα χαλαρώνει και τα ελλείμματα περιορίζονται, παράλληλα με τον εσωτερικό εξορθολογισμό του συστήματος, όπως προκύπτει από την έρευνα. Στην κατεύθυνση αυτή για παράδειγμα, στην ελληνική οικονομία απαιτείται μια ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια τουλάχιστον, κατά μέσο όρο, 2%-2,5% το χρόνο. Επομένως, το βασικό συμπέρασμα είναι ότι μια ουσιαστική και μεσομακροπρόθεσμη υγιής χρηματοοικονομική κατάσταση των ασφαλιστικών ταμείων δεν μπορεί να στηριχθεί πλέον σε νέες παραμετρικές παρεμβάσεις, αλλά πρέπει να μετατοπισθεί το κέντρο βάρους της ασκούμενης πολιτικής στην κατεύθυνση της ανάπτυξης και της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας. Έχει αναφερθεί ότι στα τεχνικά κλιμάκια επιμένουν όχι απλώς να βρεθούν μέτρα ισοδύναμα, αλλά να είναι οπωσδήποτε από το ασφαλιστικό. Τους δανειστές δεν τους ενδιαφέρουν τόσο τα μέτρα, όσο το αποτέλεσμα, πχ το 1% του ΑΕΠ. Τους ενδιαφέρει όμως αυτό να ισχύει για κάθε χρόνο. Μ’ αυτή την έννοια επιμένουν, τα περιοριστικά μέτρα να αφορούν το ασφαλιστικό. Ταυτόχρονα, ικανοποιούν την αρχική τους σύλ-

ληψη, που συνδέει τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού με τη δημοσιονομική πειθαρχία και τη διαχείριση της κρίσης χρέους. Όμως, αυτή η συσχέτιση στην Ελλάδα δημιούργησε τις συνθήκες ενός φαύλου κύκλου, που τροφοδοτεί την ύφεση, ανεργία κλπ καθώς και τα ελλείμματα του κοινωνικο-ασφαλιστικού συστήματος. Η παρατήρηση αυτή σημαίνει ότι η σταδιακή ανακοπή των ελλειμμάτων στην κοινωνική ασφάλιση θα επιτευχθεί, κατά βάση, με την ανακοπή της υφεσιακής πολιτικής. Κάτι περισσότερο για το δημογραφικό; Σε μια προσέγγισή μας διαπιστώθηκε ότι σήμερα, εξαιτίας των δυσμενών δημογραφικών εξελίξεων (γήρανση του πληθυσμού), οι συνταξιοδοτικές δαπάνες έχουν αυξηθεί κατά 15%. Επομένως, αν θέλει κανείς να συγκρατήσει αυτή την τάση θα πρέπει στην Ελλάδα να αναπτυχθεί μια ολοκληρωμένη δημογραφική πολιτική. ∆ιαφορετικά, θα επιλέγεται ο δρόμος των πρόσθετων περικοπών στις συντάξεις. Απαντάμε ότι αργότερα, από τον Σεπτέμβρη, πχ, θα πρέπει να ξεκινήσει μια συζήτηση για το ασφαλιστικό. Σε ποια βάση θα συγκροτηθούν οι προτάσεις μας; Η ελληνική πλευρά θεωρεί ότι σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο θα μπορούσε να γίνει μια παρέμβαση στις πρόωρες συνταξιοδοτήσεις. Να γίνει, επίσης, η ενοποίηση των 13 ταμείων (5 κύρια, 6 επικουρικά και 2 εφάπαξ) σε 3 κύρια (αγροτών, επαγγελματιών, μισθωτών) και από τον Σεπτέμβρη του 2015, εφόσον έχει ολοκληρωθεί η μελέτη της ομάδας εργασίας, που έχει συγκροτηθεί στα πλαίσια της αντιπροεδρίας της κυβέρνησης, να συζητηθεί η προοπτική της μακροχρόνιας βιωσιμότητας του κοινωνικο-ασφαλιστικού συστήματος. •

Εκτός από το Ασφαλιστικό, τα μέτρα των 47 σελίδων που προτείνει η κυβέρνηση, ως συνόψιση των διαπραγματεύσεων, έχουν αναδιανεμητικό στοιχείο; Θα έλεγα ότι δεν έχουν σημαντικά στοιχεία αναδιανομής. Γι αυτό επιβάλλεται, η δημοσιονομική διάσταση να αντισταθμιστεί με την προοπτική της αναδιάρθρωσης τους χρέους και ενός συγκροτημένου σχεδίου αξιοσημείωτης χρηματοδότησης του προγράμματος επενδύσεων στην χώρα μας.

Σχετικά με το αναπτυξιακό της στοιχείο τι μπορούμε να πούμε; Ανάκαμψη θα υπάρξει. Η ελληνική οικονομία θα επανεκκινηθεί, αλλά η πρόβλεψη των δανειστών για αύξηση του ΑΕΠ 2,9% το 2016 δεν νομίζω ότι θα επιτευχθεί. Για μια οικονομία, όπως η ελληνική, που έχει μέσα σε πέντε χρόνια απώλεια παραγόμενου πλούτου 25%, δεν είναι εύκολα εφικτό. Είναι όμως εφικτή η αύξηση του ΑΕΠ το 2016 να είναι της τάξης του 1,5%-2%.

Υπάρχει και η εκτίμηση ότι ακριβώς γι’ αυτό η ανάπτυξη θα είναι δυναμική. Μια δυναμική ανάπτυξη προϋποθέτει συγκροτημένο αναπτυξιακό σχέδιο και σημαντικούς πόρους χρηματοδότησης. Οι πόροι, όμως, χρησιμοποιούνται περισσότερο για την κάλυψη των ελλειμμάτων (νεοφιλελεύθερη αντίληψη των δανειστών) και λιγότερο για την ανάπτυξη. Ένα αναπτυξιακό πρόγραμμα που θα φέρει την οικονομία από την ύφεση στην ανάπτυξη, μπορεί να επιτευχθεί, μεταξύ 2016 και 2020, ξεκινώντας τα πρώτα χρόνια από μια ανάκαμψη της τάξης του 1% - 1,5%. Αλλά απαιτείται σχεδιασμένη παρέμβαση. Αυτό σημαίνει ότι στις 13 Περιφέρειες απαιτείται να εκπονηθούν 13 master plan ανάπτυξης. Με άλλα λόγια, απαιτείται να απαντηθούν ποιες είναι οι αναπτυξιακές δυνατότητες κάθε περιφέρειας και κάθε κλάδου, προκειμένου να πραγματοποιηθούν συγκεκριμένες επενδύσεις. Η αντίληψη της επιδοματικής επιχειρηματικότητας του παρελθόντος δεν μπορεί να επαναληφθεί.

Αναδιανομή και τρεις πυλώνες για συμφωνία

“

Απαιτείται ποιοτικά στη διάρθρωση της συμφωνίας, το μείζον να είναι η αναδιάρθρωση του χρέους και το χρηματοδοτικό-επενδυτικό πρόγραμμα και το έλασσον να είναι το δημοσιονομικό.

Αυτό αν επιτευχθεί τι αποτέλεσμα μπορεί να φέρει; Θα φέρει μία ανάκαμψη της τάξης του 1% το 2015 και 2% το 2016, υπό την προϋπόθεση ότι η εσωτερική διάρθρωση της συμφωνίας θα περιλαμβάνει τρεις πυλώνες. Το δημοσιονομικό, την αναδιάρθρωση του χρέους και το χρηματοδοτικό-επενδυτικό πυλώνα.

Αν πάμε ανάποδα; Οι προτάσεις των δανειστών που οδηγούν την οικονομία; Εάν κυριαρχήσει ο δημοσιονομικός πυλώνας και δεν τηρηθεί μια ισορροπία μεταξύ των τριών, τότε θα δημιουργηθούν περισσότερο συσταλτικές δυνάμεις στο εσωτερικό της κοινωνικο-οικονομικής λειτουργίας και αναπαραγωγής και λιγότερο διασταλτικές και επεκτατικές δυνάμεις της κοινωνικο-οικονομικής δραστηριότητας. Το αποτέλεσμα μιας τέτοιας προοπτικής θα αποτυπωθεί στο χαμηλό ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ, του εισοδήματος, της δαπάνης και της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας.

Ο κίνδυνος είναι να προκύψει συμφωνία, έστω καλύτερη από όσα πρότειναν οι δανειστές, που όμως να μην μας βγάζει από την παγίδα της ύφεσης. Σε μία τέτοια περίπτωση θα διαφοροποιηθούν οι ρυθμοί των οικονομικών και κοινωνικών εξελίξεων, χωρίς όμως να είναι σε θέση να συρρικνώσουν τον πυρήνα του φαύλου κύκλου της ύφεσης ή της στασιμότητας. Για να συμβεί αυτό απαιτείται ποιοτικά στη διάρθρωση της συμφωνίας, το μείζον να είναι η αναδιάρθρωση του χρέους και το χρηματοδοτικό-επενδυτικό πρόγραμμα και το έλασσον να είναι το δημοσιονομικό.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

10 αλήθειες για τα μνημόνια και το δημόσιο χρέος

Γιατί στην έκθεση της Επιτροπής Αλήθειας χαρακτηρίζεται παράνομο, αθέμιτο επονείδιστο και μη βιώσιμο

“

Η ΕΠΟΧΗ 21 Iουνίου 2015

Η αντιπολίτευση χαρακτηρίζεται από μια συνολική μη στάση. Η αξιωματική αντιπολίτευση έχει ένα και μόνο στόχο: Να συντηρήσει με απίστευτη εσωστρέφεια την κομματική ολιγαρχία.

Τη συνέντευξη πήρε η Ιωάννα ∆ρόσου

Του Νάσου Χατζητσάκου

«Θ

ύμα προσχεδιασμένης επίθεσης» χαρακτηρίζεται η Ελλάδα στην προκαταρκτική έκθεση της Επιτροπής Αλήθειας ∆ημόσιου Χρέους, την οποία έδωσε στη δημοσιότητα την περασμένη Πέμπτη η πρόεδρος της Βουλής, Ζωή Κωνσταντοπούλου. Σ’ αυτή διατυπώνονται οι λόγοι για τους οποίους, σύμφωνα με την Επιτροπή, το ελληνικό δημόσιο χρέος είναι παράνομο, αθέμιτο, επονείδιστο και μη βιώσιμο.

Αλήθεια 1η: Παραβιάζονται θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα Όλα τα στοιχεία της Προκαταρκτικής Έκθεσης καταδεικνύουν ότι η Ελλάδα όχι μόνο δεν είναι σε θέση να πληρώσει το χρέος, αλλά και δεν πρέπει να το κάνει, επειδή, πρωτίστως, το χρέος που προκάλεσαν οι ρυθμίσεις της Τρόικας παραβιάζει ευθέως τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα των κατοίκων της Ελλάδας. Αλήθεια 2η: Οι δανειστές γνώριζαν από την αρχή… Η Επιτροπή διαπίστωσε ότι η μη βιωσιμότητα του ελληνικού δημόσιου χρέους ήταν, εξαρχής, προδήλως γνωστή στους διεθνείς δανειστές και τις ελληνικές αρχές. Μολαταύτα, δεν προχώρησαν στην αναδιάρθρωσή του το 2010, προκειμένου να προστατεύσουν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Αλήθεια 3η: Ο ρόλος των συστημικών ΜΜΕ Τα συστημικά μέσα ενημέρωσης έκρυψαν την αλήθεια από τους πολίτες παριστάνοντας ότι, δήθεν, η διάσωση αφορούσε στην Ελλάδα και όχι στις τράπεζες, εξυφαίνοντας, ταυτόχρονα, μια αφήγηση, που στόχευε να εμφανίσει τον ελληνικό πληθυσμό άξιο των αδικοπραξιών των δανειστών. Αλήθεια 4η: Μόλις το 10% των δανείων κάλυψε πραγματικές ανάγκες Τα ποσά που διατέθηκαν μέσω των προγραμμάτων διάσωσης του 2010 και 2012, ελέγχονταν από το εξωτερικό μέσα από περίπλοκες διευθετήσεις, οι οποίες απέκλειαν κάθε δημοσιονομική αυτονομία. Οι δανειστές υπαγόρευσαν αυστηρά τον τρόπο διάθεσης των δανειακών κεφαλαίων «διάσωσης» και είναι αποκαλυπτικό ότι κατευθύνθη-

καν στην κάλυψη των τρεχουσών δημόσιων δαπανών, λιγότερα από τα 10% των κεφαλαίων που εισπράχθηκαν. Αλήθεια 5η: Ο ρόλος του ευρώ και του Γιώργου Παπανδρέου Σύμφωνα με την έκθεση, η υιοθέτηση του ευρώ οδήγησε σε δραστική αύξηση του ιδιωτικού χρέους στην Ελλάδα, εκθέτοντας τις ελληνικές και μεγάλες ευρωπαϊκές ιδιωτικές τράπεζες. Το γεγονός αυτό κλιμάκωσε την τραπεζική κρίση του 2009, που με τη σειρά της επιβάρυνε το ελληνικό δημόσιο χρέος. Η κυβέρνηση Γιώργου Παπανδρέου, υπερτονίζοντας τη σημασία των δημόσιων ελλειμμάτων και του δημόσιου χρέους, βοήθησε το 2009 να παρασταθεί η εξελισσόμενη τραπεζική κρίση σαν κρίση δημόσιου χρέους. Αλήθεια 6η: «Σωσίβιο» για τις τράπεζες, βαρίδι για την κοινωνία Η πρώτη δανειακή σύμβαση, του 2010, αποσκοπούσε πρωταρχικά στη διάσωση των ελληνικών και άλλων ευρωπαϊκών ιδιωτικών τραπεζών, μειώνοντας την έκθεσή τους σε ομόλογα του ελληνικού δημοσίου. Αλήθεια 7η: Καταχρηστικά κόστη Οι μηχανισμοί που κατασκευάστηκαν μέσα από τις δανειακές συμβάσεις, από τον Μάιο του 2010 και μετά, δημιούργησαν ένα βαρύ φορτίο νέου χρέους προς τα άλλα κράτη της ευρωζώνης και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΕΤΧΣ, EFSF), ενώ παράλληλα παρήγαγαν καταχρηστικά κόστη, βαθαίνοντας περισσότερο την κρίση. Αλήθεια 8η: Παραβιαστικές αιρεσιμότητες Οι δανειστές επέβαλαν, μαζί με τις δανειακές συμβάσεις, παραβιαστικές αιρεσιμότητες, στις οποίες οι δανειστές εξακολουθούν να επιμένουν, μειώνοντας το ΑΕΠ και αυξάνοντας το δημόσιο δανεισμό, επιβαρύνοντας επομένως την αναλογία δημόσιου χρέους/ΑΕΠ. Αλήθεια 9η: Τα μνημόνια «κούρεψαν» τις συνθήκες διαβίωσης Οι δραστικές προσαρμογές, που επιβλήθηκαν στην ελληνική οικονομία και σε ολόκληρη την κοινωνία, προκάλεσαν ραγδαία υποβάθμιση του επιπέδου ζωής.

Αλήθεια 10η: Παρέκαμψαν το Σύνταγμα μέσω… αγγλικού ∆ικαίου Οι συμφωνίες συμπεριλαμβάνουν καταχρηστικούς όρους, που πρακτικά καταναγκάζουν την Ελλάδα να παραδώσει στους δανειστές σημαντικές πλευρές της εθνικής της κυριαρχίας. Αυτό αποτυπώνεται στη ρήτρα εφαρμογής του αγγλικού δικαίου ως εφαρμοστέου στις δανειακές συμβάσεις, η οποία διευκόλυνε την παράκαμψη του ελληνικού Συντάγματος. Γιατί είναι παράνομο, αθέμιτο, επονείδιστο και μη βιώσιμο το δημόσιο χρέος Η έκθεση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το ελληνικό δημόσιο χρέος, τον Ιούνιο του 2015, είναι μη βιώσιμο για τους εξής λόγους: Α. Το χρέος προς το ∆ΝΤ πρέπει να χαρακτηριστεί παράνομο, διότι η σύναψή του έγινε κατά παράβαση του καταστατικού του, του ελληνικού Συντάγματος, του διεθνούς εθιμικού δικαίου και των συνθηκών, που έχει κυρώσει η Ελληνική ∆ημοκρατία. Επίσης, είναι επονείδιστο (απεχθές), διότι το ∆ΝΤ γνώριζε ότι τα μέτρα, τα οποία επέβαλλαν οι πολιτικές του θα οδηγούσαν σε σοβαρές παραβιάσεις των κοινωνικών και οικονομικών δικαιωμάτων. Β. Το χρέος προς την ΕΚΤ πρέπει να χαρακτηριστεί παράνομο, διότι η ΕΚΤ υπερέβη τις αρμοδιότητές της επιβάλλοντας, μέσω της συμμετοχής στην τρόικα, την εφαρμογή των προγραμμάτων μακροοικονομικής προσαρμογής. Το χρέος προς την ΕΚΤ είναι επίσης αθέμιτο και επονείδιστο, διότι ο κύριος λόγος ύπαρξης του Προγράμματος Αγοράς Ομολόγων (Securities Market Programme, SMP) ήταν να εξυπηρετηθούν συμφέροντα των χρηματοπιστωτικών οργανισμών επιτρέποντας στις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές (κυρίως γερμανικές και γαλλικές) και ελληνικές ιδιωτικές τράπεζες να απαλλαγούν από τα ελληνικά ομόλογα. Γ. Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας παρέχει δάνεια χωρίς μετρητά (cash-less loans), τα οποία πρέπει να θεωρηθούν παράνομα, επειδή παραβιάζουν το Άρθρο 122(2) της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ/TFEU) και πολλά κοινωνικά και οικονομικά δικαιώματα, καθώς και πολιτικές ελευθερίες. •

Βρισκόμαστε τέσσερις μήνες υπό συνεχή διαπραγμάτευση. Ποιο θα ήταν ένα πρώτο σχόλιο; Μια διαπραγμάτευση δεν έχει προδιαγεγραμμένο χρόνο και όσο περισσότερο είναι κυριολεκτικά διαπραγμάτευση, τόσο περισσότερο χρόνο χρειάζεται. Όσοι λένε ότι έχει υπάρξει καθυστέρηση και έπρεπε ήδη να έχουμε καταλήξει σε συμφωνία, αυτό που κάνουν είναι να επαναλαμβάνουν τη δική τους πρακτική: με την πρώτη μέρα υπογράφουμε το οτιδήποτε. Υπάρχει σαφώς μια παράπλευρη επενέργεια αυτής της «μακρόσυρτης» διαπραγμάτευσης, που μεταφράζεται από ορισμένους –υποτίθεταιαναλυτές σε απώλεια υλικών μεγεθών, όμως δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά. Και αυτοί οι οποίοι κάνουν αυτή τη διαπραγμάτευση είχαν συνυπολογίσει ότι αυτό θα πάρει χρόνο γι’ αυτό και η πρώτη ενέργεια της κυβέρνησης ήταν να ζητήσει συμφωνία γέφυρα. Γιατί οι ευρωπαίοι εταίροι συνεχώς εντείνουν τις πιέσεις; Οπωσδήποτε η εκλογή αυτής της κυβέρνησης δυσαρέστησε τους κυρίαρχους Ευρωπαίους, και αναφέρομαι κατεξοχήν στον άξονα του Βορρά. Το είπαν εξάλλου. Αυτός ο άξονας συμφωνεί σε μία ιδέα: έγιναν εκλογές και δεν έχουμε οικεία πρόσωπα στην κυβέρνηση. Ο κ. Σοίμπλε το είπε αυτό πιο βάρβαρα: «Λυπάμαι για τους Έλληνες που έχουν αυτή την κυβέρνηση». Ο κ. Γκάμπριελ έκανε λόγο για «εν μέρει κομμουνιστική κυβέρνηση», λες και είμαστε στην εποχή του πολέμου της Κορέας. Είναι, λοιπόν, σίγουρο ότι δεν τους αρέσει αυτή η κυβέρνηση, ότι θέλουν να την οδηγήσουν σε αδιέξοδο, ίσως ακόμα και –όπως είπε ο πρωθυπουργός- να θέλουν να εξευτελίσουν την κυβέρνηση και να ταπεινώσουν τη χώρα. ∆εν αποκλείω τίποτα, όμως όταν πας στο λάκκο των λεόντων δεν πας με το ένδυμα της Μαρίας Μαγδαληνής. Η κομμουνιστογενής αριστερά αν έχει κάτι ιστορικά είναι μια πολύ συγκεκριμένη αντίληψη του τι σημαίνει ο όρος πολιτική εξουσία. Αυτά πρέπει να το έχει στο νου της η ελληνική κυβέρνηση.

Καλλιέργεια ηθικού πανικού

Τα σκήπτρα της κινδυνολογίας τα κρατούν τα κυρίαρχα ΜΜΕ. Μάλιστα, πλέον παρουσιάζεται ως έγκυρη πολιτική ανάλυση, τα πρωτοσέλιδα ξένων εφημερίδων. Γιατί αυτό; Η ατζέντα που καταρτίζεται στα τηλεοπτικά δελτία των 8 έχει σαφείς ιδεολογικές και πολιτικές αφετηρίες και στοχεύσεις, είναι η ατζέντα της πενταετίας των μνημονίων. Η εμμονή ότι η Bild ή το Bloomberg είπε ότι «η χώρα πάει στα βράχια» είναι καλλιέργεια ηθικού πανικού στο κοινό. Την περασμένη βδομάδα έγιναν ουκ ολίγα ρεπορτάζ για τις εκροές καταθέσεων. Επειδή, όπως λένε οι τεχνοοικονομολόγοι, η οικονομία

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 21 Iουνίου 2015

Στο λάκκο των λεόντων δεν πας με το ένδυμα της Μαρίας Μαγδαληνής ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΑ, ΤΑΚΗ ΚΑΦΕΤΖΗ

Ο καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης στο πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Τάκης Καφετζής, σχολιάζει τη στάση της κυβέρνησης, αλλά και της αντιπολίτευσης στη διαπραγμάτευσης. Όσον αφορά την κυβέρνηση τονίζει ότι πρέπει να φροντίσει τη συνοχή της, ενώ υπογραμμίζει πως η αντιπολίτευση χαρακτηρίζεται από μια συνολική μη στάση. «Η πολλαπλότητα στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ πιστεύω ότι προσθέτει δύναμη στη διαπραγμάτευση», καταλήγει και προσθέτει πως χωρίς αυτή «η διαπραγμάτευση θα ήταν ασθενέστερη».

είναι κλίμα, βεβαίως αν στα δελτία των 8 παράγονται και αναπαράγονται ηθικοί πανικοί, τότε θα βλέπουμε εκροή καταθέσεων και γκρέμισμα του χρηματιστηρίου. Μια άλλη κυβέρνηση θα είχε κινητοποιήσει την εισαγγελία. Η κυβέρνηση της αριστεράς δεν θα το κάνει, γιατί έχει άλλη κουλτούρα. Όμως θα πρέπει να σκεφτούν αυτοί που βγάζουν τα δελτία των 8 ότι πριονίζουν το κλαδί πάνω στο οποίο κάθονται, διότι και οι ίδιοι είναι ίσως καταθέτες.

Η κυβέρνηση να φροντίσει τη συνοχή της

Ένα από τα επιχειρήματα που ακούστηκαν για την ομιλία του Αλ. Τσίπρα στην Κοινοβουλευτική Ομάδα ήταν πως το κάνει για να ελέγξει τους βουλευτές του. Είναι απαραίτητη η κομματική πειθαρχία; Η προχθεσινή ομιλία του πρωθυπουργού στην ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ αποτέλεσε παράδειγμα πολιτικής σύνθεσης ιδεολογικών απόψεων και αξιακών συνισταμένων, με ισχυρό το μήνυμα προς τα έξω. Και δεν πρέπει να ψάχνουμε να βρούμε προς ποια μεριά έγειρε η σύνθεση, καθώς ήταν ενιαία και σαφής. Και δεν θα υπήρχε αυτού του είδους η ομιλία αν δεν υπήρχαν οι πολλές συνιστώσες. Η διαδικασία πλέον είναι αντίστροφη. ∆εν αποφασίζει το κυβερνητικό συμβούλιο οικονομικής πολιτικής, αποφασίζει συλλογικά το υπουργικό συμβούλιο, αφού έχει περάσει από τη βάσανο και τη ΚΟ και της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ. Βέβαια, η κυβέρνηση πρέπει να φροντίσει τη συνοχή της. Θα πρέπει και οι 162 να ψηφίσουν το νόμο για την ιθαγένεια, χωρίς επιφυλάξεις, για να μην τεθεί ζήτημα δεδηλωμένης. Φαίνεται πως οι ΑΝΕΛ έχουν ενστάσεις και πιέζουν να υπάρξουν υποχωρήσεις… Οι 13 βουλευτές των ΑΝΕΛ αποτελούν μια κοινοβουλευτικά υπολογίσιμη δύναμη, δεν παύει όμως είναι στο 4,8%. Αν ισχύει ο κανόνας του συσχετισμού των δυνάμεων θα πρέπει να δει και ο κ. Καμμένος με ποιο τρόπο θα μαζέψει τους βουλευτές του. Το νομοσχέδιο, έστω και

με υποχωρήσεις, θα πρέπει να ψηφιστεί από όλους.

Η μη στάση της αντιπολίτευσης

Πώς κρίνεις τη στάση της αξιωματικής αντιπολίτευσης; Αδυνατεί να διαχειριστεί την ήττα της ή έχει χάσει κάθε επιχείρημα; Η αντιπολίτευση χαρακτηρίζεται από μια συνολική μη στάση. Η αξιωματική αντιπολίτευση έχει ένα και μόνο στόχο: Να συντηρήσει με απίστευτη εσωστρέφεια αυτό που ο Ρομπέρτο Μικέλς όριζε ως κομματική ολιγαρχία. Και αυτό φάνηκε από την πρώτη δήλωση του κ. Σαμαρά το βράδυ της Κυριακής στο Ζάππειο, ο οποίος περίπου είπε πως έχει τη συνείδησή του ήσυχη, τα έκανε όλα καλά και έχασε λιγότερο από δύο μονάδες. Αυτό σημαίνει συντήρηση της κομματικής ολιγαρχίας χωρίς καμία προοπτική, ούτε πολιτικής επιβίωσης ούτε για να σταθεί έστω στο επίπεδο της άσκησης μιας ουσιαστικής αντιπολίτευσης. Προσπαθούν, όμως, να κερδίσουν την εύνοια της Ευρώπης, διοργανώνοντας ακόμα και συγκεντρώσεις, όπως αυτή της περασμένης Πέμπτης. Νομίζω ότι αυτό το σενάριο να κρατηθούν κάποιοι κύκλοι ολιγαρχικοί στην ηγεσία τους έχει πολύ λίγες πιθανότητες. Οι σημερινοί κυρίαρχοι κύκλοι της Ευρώπης, στους οποίους δυνητικά θα απευθυνόταν αυτό το μέτωπο, του κόβουν τα πόδια, διότι δεν δίνουν τίποτα στη χώρα και η χώρα δεν μπορεί να μετατραπεί σε μια απλή διοικητική επαρχία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα δείγματα από την ΕΕ είναι πολλαπλά και σχισματικά: ∆είτε το δημοψήφισμα της Βρετανίας, την άνοδο της Μαρί Λεπέν, του Πέπε Γκρίλο και του Μπερλουσκόνι, την ανάπτυξη αυτονομιστικών κινημάτων στην Ισπανία και την εξέλιξη του Ποδέμος, την άνοδο της ακροδεξιάς σε Φινλανδία, Ολλανδία και Αυστρία. Το ΠΑΣΟΚ, ύστερα και από την συγκυβέρνηση, έχει ταυτιστεί πλήρως με τη Ν∆. Πώς θα ξεφύγει από αυτό;

Η πολλαπλότητα του ΣΥΡΙΖΑ δυναμώνει τη διαπραγμάτευση

Συνεχώς ασκείται κριτική στον ΣΥΡΙΖΑ περί πολυφωνίας, και ότι η κυβέρνηση τηρεί αυτή τη στάση για να διατηρήσει τη συνοχή στο εσωτερικό της. Ποια η γνώμη σου; Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι μια πολιτική δύναμη με πολλές φωνές στο εσωτερικό της, γι’ αυτό είναι αναγκαίες οι συνθέσεις. Είναι η πρώτη φορά, μετά τη μεταπολίτευση τουλάχιστον, που καθιερώνεται ένα μοντέλο διακυβέρνησης που δεν έχει καμία σχέση με τα προηγούμενα. Πλέον η αρχή του ενός ανδρός δεν αποτελεί πυξίδα για το κυβερνητικό σχήμα, ούτε ο πρωθυπουργός λειτουργεί ως κυνηγός δικών του κεφαλών επιβάλλοντας κομματική πειθαρχία, ούτε η κυβέρνηση λειτουργεί με τη λογική ενός άρθρου για όλα τα μνημόνια ή δημοσίευσης πράξεων νομοθετικού περιεχομένου. ∆εν είναι αυτό η κουλτούρα της αριστεράς, δεν μπορεί και δεν το κάνει. Από την άλλη, η πολλαπλότητα στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ πιστεύω ότι προσθέτει δύναμη στη διαπραγμάτευση. Υπάρχουν, βέβαια ζητήματα τα οποία μπορεί να δείξει κανείς, όπως το ότι πιάνουν στασίδι στα πρωινάδικα δέκα συγκεκριμένα άτομα, και ορισμένες φορές μπερδεύομαι αν μιλά ο Σαμαράς ή βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ. Όμως ο ΣΥΡΙΖΑ κυβερνά σύμφωνα με την κουλτούρα της αριστεράς και αυτό είναι το πλεονέκτημα του. Πιστεύω πως αν δεν υπήρχε π.χ. η Αριστερή Πλατφόρμα στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και στους κόλπους του υπουργικού συμβουλίου, η φωνή της κυβέρνησης στη διαπραγμάτευση θα ήταν ασθενέστερη. Πόσο σημαντικό είναι να κινητοποιηθεί και ο κόσμος απέναντι σε αυτή την ασφυξία που προσπαθούν να μας επιβάλλουν; Η φράση του πρωθυπουργού ότι «όσο μας στηρίζει ο ελληνικός λαός τόσο θα υπερασπιζόμαστε τα δικαιώματα της χώρας», συνοψίζει στο ακέραιο τη νέα αντίληψη που καθιερώνει ο ΣΥΡΙΖΑ περί διακυβέρνησης, την ανάγκη οι πολίτες να υποστηρίζουν έμπρακτα όσο ποτέ άλλοτε την πολιτική της κυβέρνησης στις διαπραγματεύσεις. Βεβαίως οφείλω να εκφράσω μια διαφωνία, πολλούς μήνες τώρα ενώ έχει καθιερωθεί ενημέρωση του κυβερνητικού εκπροσώπου προς τους συντάκτες, εκδίδονται συνεχώς non paper και ανακοινώσεις από κυβερνητικές πηγές. Αυτό αντιβαίνει στην αξιακή σκευή της αριστεράς σε ότι αφορά τη δημοσιότητα, είναι ένας ολισθηρός δρόμος που πρέπει να σταματήσει. Χρειάζεται πλήρης διαφάνεια παντού και ενυπόγραφες ανακοινώσεις.

Το ΠΑΣΟΚ βιώνει τις συνέπειες από τις οσμώσεις της παραδοσιακής κεντροδεξιάς με την παραδοσιακή κεντροαριστερά υπό την επίνευση του νεοφιλελεύθερου πιστεύω. Αυτό συμβαίνει αυτή τη στιγμή και στη Γερμανία, γι’ αυτό βλέπουμε τον αντικαγκελάριο Ζίγκμαρ Γκάμπριελ να είναι ορισμένες φορές πιο επιθετικός απέναντι στην ελληνική κυβέρνηση από ότι είναι ο ακραίος κ. Σόιμπλε. Υπάρχει, ωστόσο, μια μερίδα στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ, και δεν μιλάω μόνο σε επίπεδο στελεχών, που εξακολουθεί να επιδιώκει να σταματήσει η ταύτιση με την πολιτική και ιδεολογική σκευή της Ν∆. Και νομίζω ότι αυτό αποτυπώθηκε με την εκλογή της Φώφης Γεννηματά στην προεδρία του κόμματος.

Το πολιτικό κεφάλαιο του ΣΥΡΙΖΑ

Είναι αναστρέψιμη αυτή η κατάσταση; Σε επίπεδο εκλογικής κοινωνιολογίας μπορώ να πω ότι το μεγάλο μέρος του εκλογικού σώματος του ΠΑΣΟΚ έχει μετακομίσει στις τάξεις του ΣΥΡΙΖΑ. Να ξέρουμε όμως ότι το εκλογικό σώμα του ΣΥΡΙΖΑ διαγράφεται εύθραυστο, χωρίς ιστορικές αναφορές για το κόμμα, κατά συνέπεια θα πρέπει με πάρα πολύ προσεκτικό τρόπο ο ΣΥΡΙΖΑ και η κυβέρνηση να διαχειριστούν αυτές τις εύθραυστες κοινωνικές συμμαχίες. Τίποτα δεν είναι δεδομένο, μπορεί ανά πάσα στιγμή να σπάσει ο οποιοσδήποτε άτυπος συνασπισμός κοινωνικών δυνάμεων τον έφερε στο 37%. Τολμώ, ωστόσο, να κάνω την πρόβλεψη πως αν γίνουν εκλογές, και δεν υπάρχουν πάσης φύσεως ανωμαλίες, τότε ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να φτάσει στο 42%. ∆ημοσκοπικά ο κόσμος φαίνεται πως στηρίζει, με κριτική ματιά, την πολιτική που ασκεί η κυβέρνηση… Όλοι σχεδόν συμφωνούν για το πολιτικό κεφάλαιο που εξακολουθεί να διατηρεί η κυβέρνηση σε μια πολύ κρίσιμη, ασταθή και αβέβαιη συγκυρία. Όμως, δεν είναι αλώβητο, καθώς σε κάποιες δημοσκοπικές μεταβλητές έχουμε πτωτικές τάσεις. Και το κρισιμότερο είναι πως αυτό το πολιτικό κεφάλαιο, που απολαμβάνει η κυβέρνηση, δεν έχει θετικό πρόσημο, αλλά αρνητικό, λόγω της απουσίας εναλλακτικής λύσης, αλλά και γιατί ο πνιγμένος από τα μαλλιά του πιάνεται. Αυτό η κυβέρνηση πρέπει να το λάβει υπόψη.

Απελπισμένη απόπειρα σύνθεσης

Για να επιστρέψουμε στην αντιπολίτευση, το Ποτάμι είναι ένα νέο σχήμα, που γέρασε πρόωρα; Επειδή είναι ένας νέος σχηματισμός, έχει το πλεονέκτημα ότι δεν φέρνει πίσω του τα βαρίδια στα οποία καταλήγει ένας ιστορικός σχηματισμός. Από την άλλη πλευρά, είναι ένα πολυτασικό σχήμα στα όρια μεταξύ ενός κλασικού κομματικού οργανισμού και ενός άυλου, ενός διαδικτυακού σχήματος και αυτό του δημιουργεί προβλήματα, τα οποία συνοψίζονται σε μια φράση του κ. Θεοδωράκου: Φέρτε όποια συμφωνία και εμείς την υπογράφουμε. Είναι μια απελπισμένη απόπειρα σύνθεσης των μη συνθέσιμων στο εσωτερικό του Ποταμιού. Είναι η επιτομή της μη στάσης. Φαίνεται ότι εξαρχής το Ποτάμι είναι καταδικασμένο σε αυτή την αντίληψη.

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Eρείπια άφησε πίσω του το 15μηνο του μαύρου.

“

Η ΕΠΟΧΗ 21 Iουνίου 2015

Για όλους εμάς που το μαύρο στις οθόνες ήταν ένα βαρύτατο πλήγμα κατά της ίδιας της δημοκρατίας και της έννοιας της ενημέρωσης ως δημόσιου αγαθού, η νέα ΕΡΤ κρίνεται πρωτίστως από το περιεχόμενό της. Από το προϊόν που βγαίνει στον αέρα.

Η ΕΡΤ επαναλειτουργεί, το στοίχημα δεν έχει κερδηθεί Στόχος είναι η ΕΡΤ1 να έχει ενημερωτικό χαρακτήρα, η ΕΡΤ2 ψυχαγωγικό και η ΕΡΤ3 να παρουσιάζει θέματα της περιφέρειας Του Ορέστη Φ. Αθανασίου

Το σήμα της ΕΡΤ βρίσκεται ξανά εδώ και 12 μέρες πάνω αριστερά στην οθόνη μαζί με μερικά νέα και πολλά παλιά πρόσωπα στο γυαλί και πίσω από τις κάμερες. Το χρονικό διάστημα είναι ασφαλώς πολύ μικρό για να κάνει κανείς απολογισμό, πολύ περισσότερο που μόλις την περασμένη Τρίτη ολοκληρώθηκε η επανένταξη των εργαζομένων. Αλλά αυτό το διάστημα αρκεί για να συνειδητοποιήσουν -τουλάχιστον αυτοί που βρέθηκαν τα δύο τελευταία χρόνια στην «αντίπερα όχθη» της ERT open- πόσα ερείπια άφησε πίσω του το 15μηνο του μαύρου. Η νέα ΕΡΤ υπολείπεται κατά πολύ του προηγούμενου φορέα σε τεχνικά μέσα και ειδικότητες. Πολύτιμος εξοπλισμός έχει εξαφανιστεί -ακόμη και πομποί- ενώ η νέα διοίκηση θα χρεωθεί και το κλείσιμο των ισολογισμών των τριών διοικήσεων της ΝΕΡΙΤ που καμία από αυτές δεν φρόντισε να συντάξει. Εγχείρημα που κρύβει πολλές παγίδες, καθώς πίσω από κάθε σύμβαση, από τις πολλές που υπέγραψαν οι τότε ιθύνοντες, θεωρείται σίγουρο, αν και προς το παρόν δεν έχει αρχίσει η εξονυχιστική έρευνα, πως κρύβονται πολλές παρατυπίες.

ια παράδειγμα, πονοκέφαλος για τη νέα διεύθυνση ειδήσεων είναι οι αμοιβές που είχαν δοθεί σε εξωτερικούς συνεργάτες της επαρχίας που έσπευσαν να εκμεταλλευθούν τη διάλυση του περιφερειακού δικτύου των ανταποκριτών. Σε ορισμένες περιπτώσεις τα ποσά των αμοιβών τους είναι εξόφθαλμα υπέρογκα. Η νέα διοίκηση πρέπει πολύ σύντομα να ξεκαθαρίσει το τοπίο, συνάπτοντας καινούργιες συμβάσεις με μικρότερο κόστος, καθώς η ΕΡΤ δεν θα είναι σε θέση για αρκετό διάστημα να ανασυγκροτήσει το δικό της δίκτυο. Σύμφωνα μάλιστα με κάποιες εκτιμήσεις, για την επαναφορά της ΕΡΤ στο σημείο που βρισκόταν το 2013 θα χρει-

αστούν περίπου δύο χρόνια. Και αυτό γιατί η προκήρυξη νέων διαγωνισμών για την προμήθεια εξοπλισμού απαιτεί τουλάχιστον έξι με οκτώ μήνες, καθώς θα πρέπει να εγκριθούν οι δαπάνες από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Παράλληλα, μήνες αναμένεται ότι θα διαρκέσει η διαδικασία σύνταξης του νέου οργανογράμματος (οι κανονικοί διευθυντές στη θέση των προσωρινών συντονιστών), η έκδοση της Κοινής Υπουργικής Απόφασης που θα ρυθμίζει τις αμοιβές και τις αποζημιώσεις του προσωπικού και πολλά άλλα. Και σαν να μην έφθαναν όλα αυτά, η διοίκηση Ταγματάρχη θα πρέπει να βρει τρόπους να λειτουργήσει τη δημόσια ραδιοτηλεόραση με τα διαθέσιμα που θα απομείνουν μετά τη μεταφορά των 100 εκατ. ευρώ στον κρατικό προϋπολογισμό. Πρόκειται για ρύθμιση που εισήχθη επί ΝΕΡΙΤ και διατηρήθηκε και με το νέο νόμο. Αυτή τη στιγμή, κανείς στην Αγία Παρασκευή δεν γνωρίζει το ακριβές ύψος των διαθέσιμων της ΕΡΤ και το ύψος των υποχρεώσεών της.

Πόσο νέα;

Αυτά είναι μερικά από τα κρίσιμα ζητήματα που καλείται να διαχειριστεί η νέα διοίκηση. Αλλά αυτή είναι η μέσα μεριά του λόφου. Για τους απέξω, για τους πολίτες, που αισθάνθηκαν βαθύτατα πληγωμένοι από το κλείσιμο της ΕΡΤ, έστω και αν στην πλειονότητά τους δεν την παρακολουθούσαν, για όλους εμάς που το μαύρο στις οθόνες ήταν ένα βαρύτατο πλήγμα κατά της ίδιας της δημοκρατίας και της έννοιας της ενημέρωσης ως δημόσιου αγαθού, η νέα ΕΡΤ κρίνεται πρωτίστως από το περιεχόμενό της. Από το προϊόν που βγαίνει στον αέρα. Εκεί θα κριθεί και θα δικαιωθεί το νέο εγχείρημα. Πόσο πιο ανοικτό θα είναι στην κοινωνία, πόσο πιο πλουραλιστική θα είναι η ενημέρωση, κατά πόσο θα είναι φορέας πολιτισμού και δεν θα λειτουργεί με το κριτήριο του «ό,τι πουλάει» και φέρνει τηλεθέαση και διαφημίσεις. Αυτή είναι και η ουσία της εξαγγελίας για ανασύσταση της ΕΡΤ «χωρίς τις παθογένειες του παρελθόντος».

Ραντεβού τον Σεπτέμβριο

Μια τέτοια αποτίμηση είναι λογικό να μην μπορεί να γίνει αυτή τη στιγμή. Τουλάχιστον για την τηλεόραση και ιδίως το ενημερωτικό της τμήμα, οι νέοι ιθύνοντες δηλώνουν πως το πλήρες πρόγραμμα που έχουν σχεδιάσει δεν θα μπει σε λειτουργία πριν τον Σεπτέμβριο. Στόχος είναι η ΕΡΤ1 να έχει ενημερωτικό χαρακτήρα με πολλά δελτία ειδήσεων και ενημερωτικές εκπομπές (όχι μόνο πολιτικές αλλά και για τον πολιτισμό), η ΕΡΤ2 ψυχαγωγικό και η ΕΡΤ3 θα παρουσιάζει θέματα της περιφέρειας και θα δίνει έμφαση στον πολιτισμό και την τεχνολογία. Στις ενημερωτικές εκπομπές και στα δελτία ειδήσεων ήδη είναι εμφανής η προσπάθεια για περισσότερο πλουραλισμό (ο χρόνος που αφιερώνεται στα κόμματα της αντιπολίτευσης έχει αυξηθεί κατακόρυφα), ενώ σε επίπεδο προσώπων έχουν υπάρξει αλλαγές μπροστά και πίσω από τις κάμερες χωρίς ρεβανσιστικές διαθέσεις. Παρ’ όλα αυτά υπήρξαν πρόσωπα της παλιάς ΕΡΤ που δεν δείχνουν προθυμία να συμβάλουν και θεωρούν οποιαδήποτε αλλαγή του στάτους που είχαν επί ΝΕΡΙΤ ως δίωξη εναντίον τους. Οι εργαζόμενοι της ΕΡΤ, όμως, θυμούνται και κρίνουν τη στάση του καθενός. ∆εν έλειψαν πάντως και μερικά φάουλ που έσπευσε να εκμεταλλευθεί η Ν∆ για να καταγγείλει την «κομματική ΕΡΤ». Όπως, όμως, λένε άνθρωποι που γνωρίζουν πολύ καλά πρόσωπα και πράγματα στο Ραδιομέγαρο, η μη προβολή της δήλωσης Σαμαρά σε απογευματινό δελτίο της ΕΡΤ1 δεν οφείλεται σε «δάκτυλο του ΣΥΡΙΖΑ». Κάθε άλλο. Εκείνο το οποίο λείπει από τις εκπομπές της ΕΡΤ δεν είναι τόσο η πλουραλιστική εκπροσώπηση των κομμάτων στα πάνελ (τουλάχιστον τις πρώτες μέρες σημειώθηκε ένα άτυπο εμπάργκο από στελέχη της Ν∆ που πρόσκεινται στον Αντ. Σαμαρά), αλλά η ανάδειξη θεμάτων, το ρεπορτάζ, η φωνή αυτού που γενικά θα ονομάζαμε «κοινωνία». Αλλά αυτό είναι θέμα στο οποίο θα κριθεί το προσωπικό της ΕΡΤ καθώς, τουλάχιστον μέχρι στιγμής, για τους διευθύνοντες δεν

υπάρχουν «απαγορευμένα» θέματα.

Το φάντασμα της ΥΕΝΕ∆

Γι’ αυτό δημιούργησε προβληματισμό ο κύκλος επαφών του ∆ιονύση Τσακνή (όπως αυτές με τον Π. Καμμένο και τον αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο). Ο μεν υπουργός Άμυνας μετά τη συνάντηση με τον πρόεδρο της ΕΡΤ έσπευσε να προαναγγείλει πως στο πρόγραμμα της ΕΡΤ θα ενταχθεί εκπομπή για τις ένοπλες δυνάμεις, ενώ πληροφορίες θέλουν και την Εκκλησία να ζητά επαναφορά εκπομπής ανάλογης με το «Αρχονταρίκι» που συμπτωματικά είχε καταργηθεί στην προηγούμενη θητεία του Λάμπη Ταγματάρχη ως διευθύνοντα συμβούλου της ΕΡΤ. Προβληματισμός που γίνεται ακόμη πιο έντονος μετά τη διευκρινιστική ανακοίνωση που έβγαλε το γραφείο Τύπου της ΕΡΤ. «Οι συναντήσεις του ∆. Τσακνή με πολιτειακούς και θεσμικούς παράγοντες δεν σημαίνει ότι έχουν ή θα μπορούσαν να έχουν οποιαδήποτε σχέση με το υπό διαμόρφωση πρόγραμμα της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης» λέει το γραφείο Τύπου. Αυτό ίσα-ίσα κάνει πιο επιτακτικό να προχωρήσει η ΕΡΤ όσο πιο γρήγορα στη διαμόρφωση εκείνου του προγράμματος που θα διασκεδάσει τις ανησυχίες για αναβίωση της ΥΕΝΕ∆. «Ο στόχος είναι το δυναμικό κοινό που το κλείσιμο της ΕΡΤ έκανε δώρο στον Σκάι που έχει επίσης δελτίο ειδήσεων στις 9 το βράδυ» λένε στην Αγία Παρασκευή, θέλοντας να επισημάνουν πως θέλουν να φτιάξουν ένα πρόγραμμα που θα μπορεί να ανταγωνιστεί σε επίπεδο τηλεθέασης τα ιδιωτικά κανάλια χωρίς να αντιγράφει το ύφος τους. Την πρώτη εβδομάδα, το ποσοστό τηλεθέασης της ΕΡΤ ανέβηκε σε σχέση με τη ΝΕΡΙΤ (για κάποιες εκπομπές αυτό σήμαινε πως καταγράφηκαν για πρώτη φορά στις μετρήσεις ενώ πριν δεν τις έβλεπε κανείς), αλλά αυτό δεν είναι αρκετό. Πάντως, το πόσο νέα θα είναι η ΕΡΤ δεν θα κριθεί μόνο από το διορισμό του Λάμπη Ταγματάρχη που τόσες και δικαιολογημένες αντιρρήσεις προκάλεσε. •

Η ΕΠΟΧΗ 21 Ιουνίου 2015

“

ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΟ ΕΓΚΛΗΜΑ

Το ποδόσφαιρο αποτελεί μια ελεύθερη οικονομία, ουσιαστικά ανεξέλεγκτη και αρρύθμιστη, που ανταγωνίζεται και την ιδέα του αθλητισμού και την ιδέα του κράτους. Είναι ένα εργαλείο άτυπου κοινωνικού ελέγχου νέων ανδρών υπό τον έλεγχο του μεγάλου συνήθως κεφαλαίου, ένα εργαλείο ιδεολογικής και όχι μόνον ηγεμονίας για την καθημερινότητα.

«Επαχθή» παιγνίδια; «Στημένο» χρέος; Της Σοφίας Βιδάλη

νώ όλος ο κόσμος στη κυριολεξία έχει στραμμένο το ενδιαφέρον του στο «ελληνικό ζήτημα», αποκαλύπτονται άλλα γεγονότα, που συνδέονται ευθέως ή εμμέσως ή οριακά με το «ελληνικό ζήτημα». Η εξέτασή τους αποκαλύπτει και μερικούς από τους παράγοντες, που τα προηγούμενα χρόνια κυριάρχησαν στην κοινωνική και πολιτική ζωή, δημιούργησαν πρότυπα κοινωνικής και πολιτικής πρακτικής και συμπεριφοράς, χρησιμοποιήθηκαν ποικιλοτρόπως μέσω των ΜΜΕ για να δείξουν την ικανότητα, την επιτυχία, την ανάπτυξη ή την ανικανότητα, την αποτυχία ή την υποανάπτυξη. Για να μην μακρηγορώ, έχει ενδιαφέρον αυτόν τον καιρό, που όλοι ασχολούμαστε με το χρέος και την κρίση, ότι εθνικές, αλλοδαπές και διεθνείς αρχές από τη μία, η επιτροπή της Βουλής για το χρέος από την άλλη, φέρνουν στο φως της δημοσιότητας λεπτομέρειες υποθέσεων που, εάν αποδειχθεί ότι αληθεύουν τα στοιχεία και οι καταθέσεις, εντάσσονται στο χώρο του κρατικά οργανωμένου εγκλήματος: είτε με τη μορφή οικονομικού εγκλήματος είτε με μορφή του κρατικού εταιρικού εγκλήματος, χωρίς να λείπουν ορισμένες πτυχές κάποιων υποθέσεων, που αγγίζουν ή διαπλέκονται ευθέως με τον εγκληματικό υπόκοσμο και τη δράση του. Αναφέρομαι φυσικά στις υποθέσεις που στο δημόσιο λόγο χαρακτηρίστηκαν – ως συνήθως- ως «σκάνδαλα» και που η ποινική τους διάσταση βρίσκεται στο στάδιο της διερεύνησης ή δεν υπάρχει ακόμα: ∆ηλαδή σε άσχετες (ποινικά) μεταξύ τους υποθέσεις, όπως το σκάνδαλο της FIFA, τα στημένα παιχνίδια στην Ελλάδα και οι εξελίξεις που «τρέχουν», η διερεύνηση του επαχθούς χαρακτήρα του ελληνικού χρέους.

Υπό την ανοχή αρμόδιων αρχών και φορέων

Να εξηγήσω, ότι η προσέγγισή μου αυτή δεν αντιστοιχεί απαραίτητα σε κάποιους ποινικούς χαρακτηρισμούς, αλλά βασίζεται σε καθαρά θεωρητικές κατηγορίες της Εγκληματολογίας που δεν δεσμεύονται από τον ποινικό νόμο. Βέβαια, όλες αυτές οι υποθέσεις δεν συνδέονται επιχειρησιακά μεταξύ τους, αλλά ουσιαστικά ως προς τα ποιοτικά χαρακτηριστικά και τη μορφολογία τους. ∆ηλαδή, η απαρχή κάθε μιας πάει αρκετά πίσω στο χρόνο· η εμβέλεια δράσης των εμπλεκομένων δεν περιορίζεται σε ένα συγκεκριμένο τόπο, αλλά αναπτύχθηκε μέσα από διεθνικές, διατοπικές ή διεθνείς ή και παγκόσμιες (κατά περίπτωση διασυνδέσεις)· το βασικό κοινό διακύβευμα για τους εμπλεκόμενους, εκτός από την εξουσία και το κέρδος, αφορά την επικράτηση και διασφάλιση συγκεκριμένου τύπου οικονομικών σχέσεων, δηλαδή, της ελεύθερης αγοράς. Στο πλαίσιο αυτό, το πεδίο –κλειδί όλων

αυτών είναι η σχέση δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (ανεξάρτητα εάν πρόκειται για εταιρείες, στοιχήματα, τράπεζες): σχέση η οποία διαμορφώθηκε τις τελευταίες δεκαετίες μέσα από την προνομιακή «μεταχείριση» του τελευταίου από εθνικές και διεθνείς αρχές, με όρους «αρχηγού κράτους». Αλλά δεν είναι μόνον αυτά: Οι δράστες ή φερόμενοι ως δράστες των συγκεκριμένων εγκλημάτων ή παραβάσεων είναι άνθρωποι των ανώτερων κοινωνικών στρωμάτων, ιδιαίτερα εύποροι κατά κανόνα, με κύρος, εξουσία, εξειδικευμένες γνώσεις κατά περίπτωση, που όταν χρειάζεται εμπλέκουν και ομάδες ατόμων της μικρής γραφειοκρατίας, του υποκόσμου για να κάνουν τη «βρώμικη» δουλειά, αλλά και μαζικά ομάδες πληθυσμού (στην περίπτωση του ποδοσφαίρου), οι οποίες λειτουργούν ως στρατός στήριξης. Τυπικό γνώρισμα όλων αυτών των υποθέσεων είναι ότι αναπτύσσονται στη βάση μιας ανοχής, αδυναμίας ή απροθυμίας των αρμοδίων αρχών και φορέων να ενεργήσουν ελεγκτικά, προληπτικά, κατασταλτικά. Χαρακτηριστική τους συνέπεια είναι ότι η κοινωνική βλάβη που προκαλούν, δεν περιορίζεται χρονικά και ποιοτικά, επειδή οι πρωτογενείς και δευτερογενείς τους συνέπειές (οικονομικές, πολιτικές, κοινωνικές) έχουν απροσδιόριστη εμβέλεια, τοπικά και χρονικά. Στην περίπτωση του χρέους, π.χ. είναι ανυπολόγιστες οι ζημιές για την ελληνική κοινωνία και την οικονομία και δύσκολα μπορεί να «μετρηθούν» επί της ουσίας και με ακρίβεια. Το βασικό είναι, ότι πρόκειται, όπως φαίνεται και υπό τον όρο ότι θα προκύψουν ποινικά αξιοποιήσιμα στοιχεία, για μια υπόθεση και με τυπικά ποινικές διαστάσεις σε βάρος του ελληνικού κράτους. Στην περίπτωση του ποδοσφαίρου, των στημένων παιχνιδιών κλπ., να θυμίσουμε εδώ, ότι το σύστημα αυτό είναι λάθος να το προσεγγίζει κάποιος με

όρους αθλητικού ιδεώδους.

Εγκλήματα εξωραϊσμένα σε «σκάνδαλα» Η πραγματικότητα είναι ότι το ποδόσφαιρο ως επαγγελματική – εμπορική κατηγορία, αποτελεί μια ελεύθερη οικονομία, ουσιαστικά ανεξέλεγκτη και αρρύθμιστη, που ανταγωνίζεται και την ιδέα του αθλητισμού και την ιδέα του κράτους. ∆ιαμόρφωσε πρότυπα ζωής, εργαζόμενους - εμπόρευμα· έθισε στην ιδέα ότι τα κέρδη δεν έχουν όριο και ταυτόχρονα, καλλιέργησε ένα προσωπείο αθωότητας και ψυχαγωγίας, δημιούργησε ολόκληρους «στρατούς» φανατικών, που θα πέθαιναν για τον «πρόεδρο» την ομάδα, τη φανέλα: μια λούμπεν ιδεολογία ενός εύκολα χειραγωγήσιμου πλήθους, που συχνά απαξιώνει την πολιτική ως «κακό». Το ποδόσφαιρο, λοιπόν, όπως είναι σήμερα, είναι ένα εργαλείο άτυπου κοινωνικού ελέγχου νέων ανδρών υπό τον έλεγχο του μεγάλου συνήθως κεφαλαίου. Είναι ένα εργαλείο ιδεολογικής και όχι μόνον ηγεμονίας για την καθημερινότητα. Το πιο σοβαρό, όμως, σε τέτοιες περιπτώσεις είναι, ότι ενώ πρόκειται ουσιαστικά για εγκληματικές υποθέσεις, η εμπλοκή σε αυτές μεγάλων οικονομιών ή επιχειρήσεων, ιδιωτικών ή δημόσιων, συμβάλλει ώστε, οι δράστες τους να μην στιγματίζονται κοινωνικά (όπως π.χ ο ληστής – εξαρτημένος), οι ίδιες οι υποθέσεις να μην αποτελούν πάντοτε αντικείμενο του ποινικού δικαίου. Αντίθετα, συχνά αντιμετωπίζονται ως μέρος των αστικών διαφορών ή διακρατικών συμβατικών σχέσεων. Τέλος, οι ίδιες οι υποθέσεις στο δημόσιο λόγο δεν χαρακτηρίζονται ως εγκλήματα, αλλά εξωραΐζεται ο δημόσιος χαρακτηρισμός τους με παραπλανητικές ονομασίες, όπως σκάνδαλα, επαχθές χρέος κλπ: προφανώς κατάλοιπα εποχών, όταν θεωρείτο ότι η αστική τάξη το κράτος και οι καθώς πρέ-

πει πολίτες δεν εγκληματούν, χρήσιμο εξάλλου για να ξεχαστούν όλα γρήγορα...

Τα όρια νομιμότητας και παρανομίας

Και ποια ποινή θα ήταν ανάλογη με το εύρος της βλάβης που προκαλούν τέτοιες υποθέσεις; Προφανώς το σωφρονιστικό σύστημα δεν έχει φτιαχτεί γι’ αυτόν τον κόσμο, ούτε θα πίστευε κάποιος ότι πρόκειται για «ατύχημα», λάθος πολιτικές κλπ, ώστε οι ποινές να επιτρέψουν, να ανανήψουν οι δράστες: εξάλλου οι δράστες (πολιτικοί, επιχειρηματίες, τραπεζίτες) είναι «αναλώσιμοι», καθώς είναι η Εταιρεία που προστατεύεται όχι ο εταίρος. Τέτοιες υποθέσεις μάς δείχνουν όχι μόνον τα όρια μεταξύ νομιμότητας και παρανομίας και τη συμβιωτική τους σχέση, όχι μόνον τα όρια του πολιτικού μας συστήματος, αλλά και του ποινικού, όπως και της αστυνομίας και την ανεπάρκειά τους, να ρυθμίσουν τις σχέσεις μέσα στο Κεφάλαιο. Στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα φαίνεται ότι ο ∆ιαφωτισμός όχι μόνον δεν «νιώθει καλά», αλλά ότι σε συνθήκες καταστροφικού καπιταλισμού αδρανοποιείται διαταξικά. Προκύπτει, έτσι, η ανάγκη να «εφευρεθεί» κάτι άλλο, πέρα από τα γνωστά που διέπουν ποινικά τη σχέση νομιμότητας και παρανομίας: κάτι που να «εκπαιδεύει» την εξουσία (την όποια εξουσία) να αυτοπεριορίζεται. Κάτι πέρα από το γνωστό κοινωνικό συμβόλαιο και την επανάσταση, κάτι που θα οδηγήσει σε νέους κανόνες, που θα ξαναθέτουν την ανθρώπινη ζωή στο επίκεντρο. Προς αυτήν την κατεύθυνση πρέπει να εργαστούμε.

* Η Σ. Βιδάλη είναι καθηγήτρια Εγκληματολογίας και Αντεγκληματικής Πολιτικής στο ∆ημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης.

∆ΙΕΘΝΗ

Ο γύρος τού

ΚΟΣΜΟΥ

Κροατία: φύτρωσε σβάστικα στο χορτάρι

Ενα περίεργο σχήμα, που είχαν χαράξει άγνωστοι στον αγωνιστικό χώρο του γηπέδου του Σπλιτ την προηγούμενη Παρασκευή έκλεψε, την παράσταση. σελ. 19

Η ευρωπαϊκή υποκρισία χτίζει νέα τείχη ρατσισμού

Η ΕΠΟΧΗ 21 Ιουνίου 2015

Πραγματοποιήθηκε το ετήσιο 19ο διεθνές οικονομικό φόρουμ, το επονομαζόμενο και «ρώσικο Νταβός» σελ. 22

H ITAΛΙΑ ΣΤΟ ΜΑΤΙ ΤΟΥ ΚΥΚΛΩΝΑ

Πρόσφυγες στον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό του Μιλάνου. Η Ιταλία δεν φημίζεται ιδιαίτερα για τη φιλόξενη στάση της απέναντι στους μετανάστες, παρά τις πάμπολλες ανθρωπιστικές οργανώσεις και παρά την αυτοθυσία των εθελοντών που κάθε μέρα αγωνίζονται για να βοηθήσουν πρόσφυγες και μετανάστες. Ο ιταλικός βορράς, που έχει μακρά παράδοση αφιλόξενης αντιμετώπισης ακόμη και των εσωτερικών μεταναστών από το νότο, με την άνοδο του Ματέο Σαλβίνι και της Νέας Λέγκας, δίνει νέα δείγματα ρατσισμού και μη ανοχής απέναντι στους πρόσφυγες και τους μετανάστες. Ο νέος περιφερειάρχης του Βένετο, Λούκα Τζάια, που εκλέχτηκε με πολύ μεγάλη πλειοψηφία, ζητάει την απομάκρυνση των προσφύγων από τις τουριστικές περιοχές, γιατί δημιουργούν άσχημη εικόνα στους τουρίστες, ενώ ο περιφερειάρχης της Λομβαρδίας, Ρομπέρτο Μαρόνι δημιουργεί μεγάλο πρόβλημα με τις εμπρηστικές δηλώσεις του και πολλοί δήμαρχοι πόλεων του βορρά ισχυρίζονται ότι δεν θα δεχτούν ούτε έναν μετανάστη στην πόλη τους.

ίναι γεγονός ότι η Ιταλία έχει δεχτεί τις μεγαλύτερες ροές προσφύγων από τις εμπόλεμες ζώνες της Αφρικής και της Ασίας, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια. Η ΕΕ δεν δέχεται παρά 24.000 πρόσφυγες από την Ιταλία προς άλλες χώρες της ΄Ενωσης. Το 2014, 170.00 μετανάστες έφθασαν στην Ιταλία και το 2015 έχουν φθάσει μέχρι στιγμής 73.000. Πολλοί από αυτούς τους πρόσφυγες δεν θέλουν να μείνουν στην Ιταλία και θέλουν να βρεθούν μαζί με τους συγγενείς και τους φίλους τους σε άλλες χώρες της EE. Όμως, κι αυτοί που θέ-

λουν να παραμείνουν στην Ιταλία, συναντούν τεράστιες δυσκολίες. Πολλοί από τους νεοαφιχθέντες κοιμούνται στους σιδηροδρομικούς σταθμούς, στο δρόμο, κάτω από γέφυρες. Η Γαλλία δεν επιτρέπει την είσοδό τους στη χώρα, ενώ πολλοί μετανάστες περιμένουν μια ευκαιρία για να διασχίσουν τα ιταλο-γαλλικά σύνορα. Στην πλειοψηφία τους είναι Ερυθραίοι, Σουδανοί και Σύροι. Κάποιοι απ’ αυτούς άρχισαν απεργία πείνας. Κάποιοι άλλοι κατόρθωσαν να μπουν στη Γαλλία, αλλά τους έστειλαν πίσω στην Ιταλία.

Ρατσιστική ανακοίνωση - σοκ

Στα ιταλικά σύνορα, στο Βεντιμίλια, στήθηκαν υπαίθριες δομές από ανθρωπιστικές οργανώσεις, με τουαλέτες και ντους όπου διανέμεται τροφή και νερό. Σύμφωνα με γαλλικές πηγές, τις τελευταίες εβδομάδες, η μεταναστευτική πίεση στα ιταλο-γαλλικά σύνορα έχει ξεπεράσει κατά πολύ τις εβδομάδες ρεκόρ του 2014. Ο σταθμός Τιμπουρτίνα της Ρώμης έχει μεταβληθεί σε καταυλισμό προσφύγων. Οι αρχές έχουν στήσει σκηνές για την προσωρινή τους διαμονή. Το ιταλικό υπουργείο Εσωτερικών υπογραμμίζει ότι «οι μετανάστες δεν μπορούν να φύγουν από την Ιταλία γιατί, σύμφωνα με τη συνθήκη του ∆ουβλίνου, πρέπει να μείνουν στην πρώτη χώρα στην οποία αποβιβάστηκαν και, επομένως, δεν πρέπει να τρέφουν ψευδαισθήσεις». Η Ντέμπορα Σερακιάνι, από το ∆ημοκρατικό Κόμμα, κατηγορεί την Κομισιόν για πολιτική μυωπία. Μεγάλη ένταση και στο σιδηροδρομικό σταθμό του Μιλάνου, όπου οικογένειες με παιδιά κοιμούνται και ζουν γύρω απ’ αυτόν, ενώ ο δήμος αποφάσισε να θέσει στη διάθεσή τους δύο

“

Ως το 2018 ο αγωγός φυσικού αερίου στην Ελλάδα

άδεια καταστήματα. Ο δήμαρχος, Τζουλιάνο Πιζαπία δηλώνει ότι «ενώ υπάρχουν αυτοί που ουρλιάζουν και σπέρνουν φόβο και μίσος, εμείς δεν σταματάμε να δουλεύουμε σκληρά, μέρα - νύχτα». Ο δήμος Μιλάνου απευθύνει έκκληση στις υπηρεσίες υγιεινής και στην περιφέρεια για να βελτιωθεί η ροή των προσφύγων που καθημερινά φθάνουν στην πόλη: 64.000 άνθρωποι πέρασαν και δέχτηκαν υπηρεσίες υγείας τους τελευταίους 20 μήνες, 10.000 από την αρχή της χρονιάς. Ο δήμος ζητά από τον περιφερειάρχη Ρομπέρτο Μαρόνι (Λέγκα) να «αφήσει τους τόνους γηπέδου και να βοηθήσει συγκεκριμένα την πόλη του Μιλάνου», αναφερόμενος σε προηγούμενες δηλώσεις του περιφερειάρχη, σύμφωνα με τις οποίες προτίθεται να διακόψει την επιχορήγηση των δήμων που θα περιθάλψουν μετανάστες. Ο Ρομπέρτο Μαρόνι δεν παύει να ισχυρίζεται ότι «χρειάζεται στρατόπεδο προσφύγων στη Λιβύη ή ναυτικός αποκλεισμός». Επίσης, ο περιφερειάρχης εκφράζει την αλληλεγγύη του με τη ρατσιστική ανακοίνωση - σοκ του συνδικάτου των οδηγών των δημοτικών λεωφορείων (ΑΤΜ) του Μιλάνου, που καλεί τους συναδέλφους να μη μεταφέρουν πρόσφυγες, διότι υπήρξαν περιπτώσεις ψώρας μεταξύ των προσφύγων και «πρέπει να εξασφαλιστούν οι συνθήκες υγιεινής για τους εργαζομένους και για τις οικογένειές τους».

Πανευρωπαϊκό ζήτημα

Ο Μπέπε Γκρίλο, από το μπλογκ του προτείνει να «αλλάξει τάχιστα η συνθήκη του ∆ουβλίνου και να βγει για ένα διάστημα η Ιταλία από τη συνθήκη του Σένγκεν». Σύμφωνα με την εφημερίδα «Le

Στα ιταλικά σύνορα στήθηκαν υπαίθριες δομές από ανθρωπιστικές οργανώσεις, με τουαλέτες και ντους όπου διανέμεται τροφή και νερό. Σύμφωνα με γαλλικές πηγές, τις τελευταίες εβδομάδες, η μεταναστευτική πίεση στα ιταλο-γαλλικά σύνορα έχει ξεπεράσει κατά πολύ τις εβδομάδες ρεκόρ του 2014.

Monde», ο γάλλος υπουργός Εσωτερικών, Μπερνάρ Κουσνέβ, «προσπαθεί να πείσει τον ιταλό ομόλογό του για την ανάγκη να δημιουργηθούν στην Ιταλία και την Ελλάδα κέντρα υποδοχής που θα τα διαχειρίζεται η ΕΕ, για να διαχωριστούν οι οικονομικοί μετανάστες από τους αιτούντες άσυλο ήδη από την άφιξή τους, ούτως ώστε οι πρώτοι να σταλούν αμέσως πίσω στην πατρίδα τους και οι άλλοι να κατανεμηθούν στις διάφορες ευρωπαϊκές χώρες». Ο Πάπας Φραγκίσκος από την πλατεία Αγίου Πέτρου απευθύνει έκκληση προς όλη την Ευρώπη: «Ζητείστε συγχώρεση για τους θεσμούς και τα άτομα που κλείνουν την πόρτα σε ανθρώπους που ζητάνε βοήθεια και προστασία». Σε απάντησή του ο γραμματέας της ξενοφοβικής Λέγκας και ελπίδα της νέας ακροδεξιάς, Ματέο Σαλβίνι, δηλώνει: «Αυτός ο Πάπας μου άρεσε, τώρα δεν ξέρω…» Ο Πιέρο Γκράσο, πρόεδρος της ιταλικής Γερουσίας, στέλνει επίσης μια ηχηρή απάντηση στις ρατσιστικές κορώνες και στο νέο τείχος κατά των μεταναστών που θέλει να χτίσει ο πρωθυπουργός Β. Όρμπαν στα σύνορα της Ουγγαρίας με τη Σερβία: «Νομίζω ότι έχουμε συνηθίσει να γιορτάζουμε την πτώση των τειχών και ότι σήμερα το να κατασκευάζονται νέα είναι πραγματικά αποκαρδιωτικό. Το όνειρο μιας ενωμένης και αλληλέγγυας Ευρώπης γεννήθηκε σε ένα νησί, το Βεντοτένε, και κινδυνεύει να πεθάνει στα βράχια του Βεντιμίλια. Είμαι με το μέρος του Πάπα υπέρ της αλληλεγγύης με τους μετανάστες, που πρέπει να θεωρούνται άνθρωποι, όχι ζώα». Τόνια Τσίτσοβιτς

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 21 Ιουνίου 2015

Προτεραιότητα η εύρεση στέγης ΚΑΝΑ∆ΑΣ: ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΣΤΕΓΟΥΣ

Τη μέρα τα παγκάκια φέρουν επιγραφή «αυτό είναι ένα παγκάκι» και τη νύχτα μετατρέπονται σε υπόστεγα με φωτεινή επιγραφή «αυτό είναι ένα υπνοδωμάτιο».

ελικά τόσα χρόνια φαίνεται ότι όλες οι κυβερνήσεις αντιμετώπιζαν λάθος το πρόβλημα των αστέγων, που προσπαθούσαν να κρύψουν και να παραγκωνίσουν, θεωρώντας πως έτσι τους ξεφορτώνονταν. Λειτουργούσαν ξεκάθαρα σαν τη στρουθοκάμηλο που κρύβει το κεφάλι τη στην άμμο. Αυτήν τη νοοτροπία ήρθε να ανατρέψει μια και καλή η κυβέρνηση του Καναδά, παραδίδοντας μαθήματα ήθους, πρωτότυπου σχεδιασμού, και αποτελεσματικής κινητοποίησης. Οι Καναδοί σκέφτηκαν: Μήπως για να μη ξεχωρίζει αυτή η μειονότητα από το υπόλοιπο κοινωνικό περιβάλλον, πρέπει να βρεθεί κάποιος που αντί να την κρύβει, να προσπαθεί να την ομογενοποιήσει με το σύνολο; Μήπως επίσης θα μας βγει και πιο οικονομική μια ένταξη από μια συντήρηση; Μήπως έχει πρόβλημα η μέχρι πρότινος στρατηγική και πρέπει να την αλλάξουμε; Την τοποθέτηση αυτή φάνηκε να επιβεβαιώνει κάποια χρόνια μετά η Σοβιετική ∆ημοκρατία της Αλμπέρτα (επαρχίας του Καναδά) που απέδειξε ότι ο περιπλανώμενος άστεγος κοστίζει στο κράτος 100.000 καναδέζικα δολάρια ετησίως, έναντι του ‘’σπιτωμένου’’ που στοιχίζει περίπου 35.000

δολ. καν.

Ανταγωνιστικός Καναδάς

Ένα νέο εγχείρημα αναπτύχθηκε στο πλαίσιο ενός πλάνου δημιουργίας θέσεων εργασίας και ανάπτυξης της χώρας, με βασικό στόχο τη δημιουργία ενός Καναδά ισχυρότερου, που είναι σε θέση να μετατρέψει όλους τους κατοίκους του σε ανταγωνιστικά παραγωγικούς και δημιουργικούς ανθρώπους που προάγουν μια ζωή ανωτέρου επιπέδου (mission Employment and Social Development Canada). Το Homelessness Partnering Strategy (HPS), ενταγμένο στην παραπάνω γραμμή είναι ένα τρέχον πρόγραμμα διαχείρισης των αστέγων, το οποίο είναι σχεδιασμένο για να παρέχει στέγη, εγκαινιασμένο το 2007 με προϋπολογισμό 750 εκατ. δολ.καν. και επανατροφοδοτημένο με άλλα 600 εκατ. το 2014 για το ανανεωμένο πενταετές πλάνο του, εφαρμόζοντας την τακτική ‘’Housing First’’, δηλαδή ‘’πρώτα η εύρεση στέγης’’.

Σπίτια διαφορετικών προδιαγραφών

Οι κατοικίες που παρέχονται πλέον

Φύτρωσε σβάστικα στο χορτάρι Ε ΚΡΟΑΤΙΑ

να περίεργο σχήμα, που είχαν χαράξει άγνωστοι στον αγωνιστικό χώρο του γηπέδου του Σπλιτ την προηγούμενη Παρασκευή έκλεψε, δυστυχώς, την παράσταση. ∆εν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά γιατί το σχήμα δεν ήταν τίποτα άλλο από τη ναζιστική σβάστικα. Το παιχνίδι της Κροατίας με την Ιταλία για τα προκριματικά του Euro 2016 πέρασε σε δεύτερη μοίρα και η UEFA αναγκάστηκε να ανοίξει ειδική διαδικασία για να διαπιστώσει τι έχει συμβεί. Η αλήθεια είναι ότι οι δημιουργοί αυτής της απεχθούς έμπνευσης είχαν οίστρο. Μπήκαν στο γήπεδο πιθανότατα 48 ώρες πριν από τη σέντρα του ματς και χάραξαν το σύμβολο, που ξυπνά ανατριχιαστικές μνήμες, με τέτοιον τρόπο έτσι ώστε να είναι ορατό κατά τη διάρκεια του αγώνα. Τα κατάφεραν...περίφημα καθώς στο πρώτο ημίχρονο από τη τηλεόραση άρχισε να αχνοφαίνεται η σβάστικα, γεγονός που όπως ήταν λογικό σχολιάστηκε εκτενώς στο twitter και στα άλλα social media. Οι κροάτες ιθύνοντες το φυσούσαν αλλά δεν κρύωνε με τίποτα. Επίδειξη δύναμης

Ο εκπρόσωπος της Κροατικής ομοσπονδίας ποδο-

είναι κάτι διαφορετικό από τα συνηθισμένα καταφύγια αστέγων, διότι είναι πρωτοποριακά συνυφασμένες με το χαρακτηριστικό της μονιμότητας. Ένα σταθερό περιβάλλον έχει ως αποτέλεσμα τη στήριξη της ανάκαμψης και στη συνέχεια της ομαλής επανένταξης των ιδιαίτερων αυτών ατόμων στο υπόλοιπο κοινωνικό σύνολο. Το HPS δεν προωθεί ενιαίο σχεδιασμό, αλλά προβλέπει την ελευθερία αξιοποίησης των κονδυλίων από τις αρμόδιες αρχές της κάθε περιοχής, όπως αυτές θεωρούν αναγκαίο σεβόμενο τις ιδιαίτερες, ξεχωριστές ανάγκες της. Με αυτόν τον τρόπο έχουν ήδη επιτευχθεί χιλιάδες επανεντάξεις αστέγων σε μόνιμη κατοικία, εργασιακό περιβάλλον ακόμα και σε εκπαιδευτικό σύστημα. Το παραπάνω πρόγραμμα εν μέρει συμπορεύτηκε με το ‘’At Home/Chez Soi’’ (Σπίτι σου) που ολοκληρώθηκε το 2013 και χρηματοδοτήθηκε από κονδύλια ύψους 110 εκατ. για 5 χρόνια με πιλοτικά προγράμματα σε πέντε πόλεις όπως το Βανκούβερ, το Γουίνιπεγκ, το Τορόντο, το Μόντρεαλ και το Μόνκτον. Από την εφαρμογή του προγράμματος συμπέραναν πως η εύρεση μόνιμης κατοικίας (Housing First), επίσης αποτελεί το σωστότερα θεμελιωμένο δρόμο προς την οριστική λύση

σφαίρου σε δηλώσεις του έκανε λόγο για σαμποτάζ και για γεγονός που ντροπιάζει τη χώρα και τους πολίτες της. Αναγκάστηκε δε να ζητήσει δημοσίως συγγνώμη, καθώς η κατακραυγή σε όλη την Ευρώπη ήταν τεράστια. Το θέμα σχολιάστηκε και από την πρόεδρο της Κροατίας Κολίντα Γκράμπαρ Κιτάροβιτς, η οποία τόνισε ότι η φήμη της χώρας της δέχθηκε πλήγμα. “Καταδικάζω με την πιο δυνατή φωνή μου τέτοιου είδους περιστατικά και εκφράζω την πεποίθηση ότι πρέπει να τελειώνουμε μ’ αυτά τα φαινόμενα”. Η ειρωνεία της υπόθεσης είναι ότι όλα αυτά έλαβαν χώρα σε παιχνίδι που διεξήχθη κεκλεισμένων των θυρών, καθώς η Κροατία είχε τιμωρηθεί από την UEFA επειδή κατά τη διάρκεια του αγώνα με τη Νορβηγία παρατηρήθηκαν φαινόμενα βίας, ενώ ακούστηκαν και ρατσιστικά συνθήματα από τους φανατικούς της εξέδρας. Προφανώς με τη σβάστικα οι ακραίες φωνές που υπάρχουν στα γήπεδα της Κροατίας θέλησαν να εκφραστούν, αλλά και να δώσουν το δικό τους μήνυμα ότι παραμένουν ενεργές ακόμα και αν δεν βρίσκονται στις εξέδρες. Κοντολογίς μία επίδειξη δύναμης από νεοφασίστες φανατικούς, για να λέμε τα πράγματα με τ’ όνομά τους.

Πρόσφορο έδαφος

Είναι σαφές ότι στην Κροατία υπάρχει μεγάλο πρόβλημα με τους ναζιστικούς θύλακες στα γήπεδα, ο οποίος όμως εκτρέφεται και από φαινόμενα μέσα σ’ αυτά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα όσα έκανε ο κροάτης διεθνής Γιόζιπ Σίμουνιτς μετά τον αγώνα της Κροατίας με την Ισλανδία το 2013 που σηματοδότησε την πρόκριση των Βαλκάνιων στο Μουντιάλ της Βραζιλίας. Ο έμπειρος στόπερ πήρε το μικρόφωνο μετά το τέλος του ματς και φώναξε συνθήματα που παρέπεμπαν στην περίοδο της Ουστάσα, της ακραίας, φασιστικής οργάνωσης που έδρασε στην Κροατία την περίοδο του μεσοπολέμου, αλλά και του

του φαινομένου.

Καινοτομία

Τη στιγμή που στην Αγγλία τοποθετούνται διαχωριστικά στα παγκάκια (τρόπος αποτροπής της κατάκλισης), καρφιά σε πιθανούς χώρους στάσης αστέγων και πρόστιμα επαιτείας, φορέας του Βανκούβερ (RainCity Housing) τροποποιεί τα παραδοσιακά παγκάκια σε καταφύγια με έναν καινοτόμο σχεδιασμό. Τη μέρα τα παγκάκια αυτά φέρουν επιγραφή «αυτό είναι ένα παγκάκι» και τη νύχτα φέρουν μηχανισμό που τα μετατρέπει σε υπόστεγα ικανά να προφυλάξουν αυτόν που τα χρησιμοποιεί από τα καιρικά φαινόμενα με φωτεινή επιγραφή «αυτό είναι ένα υπνοδωμάτιο», «βρείτε καταφύγιο εδώ» ή «βρείτε ένα σπίτι εδώ» και αναφορά σε κάποια διεύθυνση που παρέχει μόνιμη στέγη. Τέλος, η παράθεση όλων των παραπάνω προσπαθειών ίσως θα μπορούσε να λειτουργήσει ως πρότυπο των δικών μας φορέων κάποια στιγμή στο μέλλον. Κωνσταντίνα Ειρήνη Ζούνη

δευτέρου παγκοσμίου πολέμου. Τα μέλη της εν λόγω οργάνωσης φόνευσαν κατά τους χρόνους της δράσης τους χιλιάδες Σέρβους, Εβραίους αλλά και Τσιγγάνους. Ο Σίμουνιτς τότε τιμωρήθηκε με αποκλεισμό από το Μουντιάλ (10 αγωνιστικές η τιμωρία του) αλλά η πληγή από ότι φαίνεται παρέμεινε ορθάνοιχτη και αιμορραγούσα. ∆εν είναι τυχαίο βέβαια που ένας παίκτης με τη δική του εμπειρία προτίμησε να απευθυνθεί στο κοινό με τα συγκεκριμένα συνθήματα. Ήξερε ότι θα βρει αυτιά πρόθυμα να τον ακούσουν και να τον αποθεώσουν. Και αυτό είναι και το μεγαλύτερο πρόβλημα. Ότι οι φασιστικές ιδέες στην Κροατία βρίσκουν πρόσφορο έδαφος για να αναπτυχθούν και να κερδίσουν χώρο στη δημόσια συζήτηση. Νίκος Γιαννόπουλος

Παλιότερα ο στόπερ Γιόζιπ Σίμουνιτς φώναξε συνθήματα που παρέπεμπαν στην περίοδο της Ουστάσα, της ακραίας, φασιστικής οργάνωσης.

στα δίκτυα του κόσµου

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 21 Iουνίου 2015

www.twitter.com/hashtag/Y oDefiendoMiRevolucion

Για το σοσιαλισμό του 21ου αιώνα

Υπερασπιζόμενοι το σο σιαλισμό του 21ου αιώνα, έναν σοσιαλισμό που επιδιώκει την κοινωνική δικαιοσύνη για όλους, χιλιάδες άνθρωποι συμμετέχουν στην εκστρατεία υπεράσπισης της κυβέρνησης του Ισημερινού, ενάντια στο κλίμα αποσταθεροποίησης που καλλιεργείται από την αντιπολίτευση με τις «αυθόρμητες» αντιδιαδηλώσεις που προσπαθεί να οργανώσει. Τα σχέδια ανατροπής της κυβέρνησης επανήρθαν τις τελευταίες μέρες με αφορμή τη νομοθετική πρόταση του Ραφαέλ Κορέα για το φόρο κληρονομιάς, που επηρεάζει μόνο το 2% των πολιτών.

www.pang.org.fj

Ενάντια στη συμφωνία

Συνεχίζεται η εκστρατεία δεκάδων οργανώσεων από διάφορες μικρές χώρες του Ειρηνικού (Φίτζι, Παπούα Νέα Γουινέα, Βανουάτου, Σαμόα, κλπ) ενάντια στην «Pacer Plus», τη νέα περιφερειακή συμφωνία ελεύθερου εμπορίου. Όπως καταγγέλλουν, η συμφωνία εξυπηρετεί μόνο τα συμφέροντα των δύο μεγάλων κρατών της περιοχής, της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας, και αναφέρουν ότι είναι απαράδεκτο κάποιες από τις φτωχότερες οικονομίες του κόσμου να έχουν το ίδιο επίπεδο δεσμεύσεων και περιορισμών με τους πλούσιους γείτονές τους.



www.facebook.com/suad.mi ssini

Αλληλεγγύη στους πρόσφυγες

Αυξάνεται το κίνημα αλ ληλεγγύης για τον Σουάντ Μισίνι, έναν από τους

πιο εμβληματικούς ακτιβιστές για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Μακεδονία, που από την Κυριακή κάνει απεργία πείνας έξω από το κοινοβούλιο. Στα αιτήματά του είναι το κλείσιμο του κέντρου κράτησης Γκάζι Μπάμπα και η άμεση απελευθέρωση όλων των προσφύγων και των μεταναστών, η αλλαγή του νόμου για το άσυλο που θα επιτρέπει την ασφαλή διέλευση και την παραμονή τους στο μακεδονικό έδαφος, κλπ.

∆ημήτρης Γκιβίσης givisisdim@yahoo.gr

Η θέση της Γαλλίας είναι στο πλευρό του ελληνικού λαού ΕΚΚΛΗΣΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΦΡΑΝΣΟΥΑ ΟΛΑΝΤ

Πολιτικά στελέχη από το Μέτωπο της Αριστεράς, βουλευτές και ευρωβουλευτές του Σοσιαλιστικού Κόμματος, Οικολόγοι, μέλη συνδικαλιστικών οργανώσεων και κοινωνικών κινημάτων αλληλέγγυοι στον αγώνα του ελληνικού λαού.

«Η

κρίση της Ελλάδας οξύνεται κατά τρόπο επικίνδυνο. Κάθε μέρα που περνάει μπορεί να μας φέρει σε μια συμφωνία χρήσιμη για όλη την Ευρώπη ή σε μια ρήξη, για την οποία κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τι συνέπειες θα έχει. Η αδιαλλαξία των βασικών ηγετικών δυνάμεων της Ευρώπης μπορεί να μας οδηγήσει στο χείλος της αβύσσου. Είναι ζωτική ανάγκη να ξεφύγουμε γρήγορα από αυτή την παγίδα. Η στιγμή είναι κρίσιμη. Και η ευθύνη μεγάλη για τον κάθε παράγοντα που εμπλέκεται άμεσα σ’ αυτό το πρόβλημα. Θα ήταν πολύ βρώμικο –και μάταιο– να επιμένετε σε συνθηκολόγηση της ελληνικής κυβέρνησης. Η εμπιστοσύνη που απολαμβάνει από το λαό δεν είναι μειονέκτημα αλλά ένα παράδειγμα που αξίζει να το ακολουθήσει κανείς. Μπορεί να αρνείται τη συνθηκολόγηση, δείχνει, ωστόσο, έτοιμη, για ένα συμβιβασμό. Για μια λύση έντιμη και ρεαλιστική, την οποία άλλωστε έχει καταθέσει. Έφθασε η ύστατη στιγμή για να ολοκληρωθεί. Σ’ αυτό το πλαίσιο σάς απευθύνουμε με έμφαση αυτή την έκκληση. Η Γαλλία δεν μπορεί σε μια τέτοια στιγμή να παραμείνει αδρανής ή, το χειρότερο, να ακολουθεί τους ισχυρούς. Το μήνυμα της Γαλλίας δεν μπορεί να περιορίζεται σε μια υπενθύμιση να σεβαστεί και να πειθαρχήσει στους «κανόνες», όταν το σπίτι του διπλανού καίγεται. Πολύ περισσότερο που αυτοί οι «κανόνες» απορρίπτονται μαζικά από τους λαούς και αναγνωρίζεται η αναποτελεσματικότητά τους από αρκετούς πρώην ηγέτες, πρωταγωνιστές για την επιβολή τους. Σήμερα, τη στιγμή που η κρίση εμπιστοσύνης μεταξύ των πολιτών και των ευρωπαϊκών θεσμών έχει διαταραχθεί, θα πρέπει να φανούμε ικανοί να ακούσουμε τις δίκαιες απαιτήσεις και να σεβαστούμε την αξιοπρέπεια και τη λαϊκή κυριαρχία ενός λαού που στέκεται όρθιος. Μια χώρα σαν τη δική μας υπηρετεί την ευρωπαϊκή υπόθεση, αν κατανοήσει καλύτερα το πρόβλημα. Σε αντίθετη περίπτωση, αυτοί που ταπεινώνουν την Ελλάδα, προσθέτουν εμ-

πόδια στο μέλλον της ευρωπαϊκής οικοδόμησης. Γιατί η άρνηση της λιτότητας και η δημοκρατία είναι σήμερα στην Ευρώπη οι μεγαλύτερες προσδοκίες. Γι’ αυτό απευθυνόμαστε σ’ εσάς, να πάρετε μια πολιτική πρωτοβουλία, για να ξεμπλοκάρετε τις διαπραγματεύσεις μεταξύ Γιούνκερ και της ελληνικής κυβέρνησης. ∆εν ζητάμε με αυτή μας την έκκληση να προχωρήσετε σε μια βαθιά μεταρρύθμιση για να προωθήσετε την ευρωπαϊκή ιδέα που αποτελεί αντικείμενο της συζήτησης μεταξύ μας. Με την έκκλησή μας ζητάμε να προβείτε στην αναγκαία ενέργεια και να αρνηθείτε να συμμετάσχετε στη στρατηγική της απομόνωσης της Ελλάδας σε ό,τι αφορά ιδιαίτερα τις οικονομικές επιβαρύνσεις και τις «μεταρρυθμίσεις» που απαιτούνται από την κυβέρνηση και το κοινοβούλιο της χώρας. ∆ώστε μια σαφή βοήθεια και αποδεχ-

θείτε τα δίκαια μέτρα που έχει πάρει η ελληνική κυβέρνηση, όπως αυτό για την καταπολέμηση της ανθρωπιστικής κρίσης στην Ελλάδα ή αυτό που επιτρέπει τελικά τον αγώνα κατά της φοροδιαφυγής. Μη στέκεστε αλληλέγγυοι σ’ αυτούς που θέλουν να επιβάλουν μέτρα και απαιτήσεις απαράδεκτες στο Γιούρογκρουπ, όπως για την απορρύθμιση της αγοράς εργασίας, την αναθεώρηση του συνταξιοδοτικού συστήματος ή τις ιδιωτικοποιήσεις. Αποδεχθείτε, τέλος, την αρχή μιας διαπραγμάτευσης για το χρέος της Ελλάδας, του οποίου ένα μέρος είναι αποδεδειγμένα μη νόμιμο. Αυτή η κατάσταση είναι χωρίς προηγούμενο στην ΕΕ. Η Γαλλία θα πρέπει να σταθεί δίπλα σ’ αυτούς που η ιστορία της επιτάσσει. Στο πλευρό τού ελληνικού λαού και της κυβέρνησής του. •

Εβδομάδα αλληλεγγύης με την Ελλάδα

έντε μήνες η ελληνική κυβέρνηση συνεχίζει να διαπραγματεύεται με τους λεγόμενους εταίρους της και το ∆ΝΤ. Η ελληνική πλευρά «δίνει μια άνιση μάχη, υπερασπίζεται με συνέπεια τις αρχές, που θα έπρεπε να διέπουν την Ευρώπη, για να ξεσφίξει τη θηλιά της λιτότητας που έχουν περάσει στο λαό της», γράφουν οι Σαντρίκ Ντυράν, Ορελί Τρουβέ, Ρασμίγ Κοσεγιά, οικονομολόγοι, που μετέχουν στο κίνημα «αλληλεγγύης με τον ελληνικό λαό». Το κίνημα αυτό συνεχίζει να εκφράζει τη συμπαράστασή του με διάφορους τρόπους. Από τις 20 Ιουνίου έχει πραγματοποιήσει μια σειρά εκδηλώσεις συμπαράστασης, ξεκινώντας με μια μεγάλη διαδήλωση. Στόχος της είναι η γαλλική κυβέρνηση να πάρει ξεκάθαρα θέση στο πλευρό του ελληνικού λαού. Μέχρι σήμερα παρατηρείται το φαινόμενο από τη μια να εκφράζει την καλή της θέληση για την εξεύρεση μιας λύσης και την άλλη να καλεί τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα να προχωρήσει ακόμα περισσότερο, δηλαδή να δεχθεί τα μέτρα που θέλουν να επιβάλλουν το ∆ΝΤ, η Κομισιόν και η ΕΚΤ. Ταυτόχρονα, με τη στάση της αλλά και τα δημοσιεύματα στα μίντια καλλιεργείται η ανησυχία και ο φόβος σε μια πολύ κρίσιμη περίοδο. «Η Ευρώπη θα έχει πολλά να χάσει από μια χρεοκοπία της Ελλάδας, γιατί δεν αφορά μόνο την πορεία του ευρώ, αλλά αφορά κυρίως την ικανότητα να ζήσουμε μαζί με σεβασμό στη δημοκρατία, καθώς και το δικαίωμα να ζούμε με αξιοπρέπεια», τονίζει και μια από τις συλλογικότητες που μετέχουν στις εκδηλώσεις. Εκδηλώσεις γίνονται ταυτόχρονα και στις Βρυξέλλες και σε άλλες πόλεις της Ευρώπης. Στη συνέχεια δημοσιεύουμε το κείμενο της έκκλησης των προσωπικοτήτων της πολιτικής, κινηματικής και συνδικαλιστικής δράσης. Μεταξύ αυτών που υπέγραψαν είναι οι Ζαν-Λικ Μελανσόν, Πιερ Λοράν, Εύα Ζολί των Οικολόγων, Πιερ Καλφά, Λι Χουαγκ Νγκον, πρώην ευρωβουλευτής, και ο Πιερ Λαρουτιρού (Nouvelle Donne). Μ. Κ.

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 21 Ιουνίου 2015

«∆ικαίωμα στην ασφάλεια και στην εργασία», το κεντρικό σύνθημα της ΚοκκινοΠράσινης Συμμαχίας.

Του Νίκου Σερβετά

Είναι παράξενο ποιός μπορεί να θεωρείται νικητής και ποιός ηττημένος σε μία εκλογική αναμέτρηση. Για παράδειγμα, στις βουλευτικές εκλογές που έγιναν την Πέμπτη στη ∆ανία, οι Σοσιαλδημοκράτες που ήρθαν πρώτοι, αυξάνοντας μάλιστα τα εκλογικά ποσοστά τους θεωρούνται ηττημένοι, σε σημείο που η επικεφαλής τους και απερχόμενη πρωθυπουργός, Χέλε Τόρνινγκ Σμιτ, παραιτήθηκε το ίδιο βράδυ από την ηγεσία του κόμματος. Ενώ ο αρχηγός του κόμματος που ήρθε τρίτο στην προτίμηση των ψηφοφόρων χάνοντας τον ένα στους τρεις ψηφοφόρους του, πανηγυρίζει και είναι έτοιμος να αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας.

πολιτική των κυβερνήσεων συνασπισμού είναι αυτή που κάνει τον κύριο Ράσμουσεν, αρχηγό του κόμματος των Φιλελευθέρων, να υπολογίζει ως «δικές του» όλες τις ψήφους των συντηρητικών κομμάτων, που συνολικά παίρνουν το 51,5% της προτίμησης των ∆ανών και, έως την Παρασκευή το απόγευμα τουλάχιστον, να απειλεί τους νικητές Σοσιαλδημοκράτες ότι αν δεν τον στηρίξουν στη Βουλή για πρωθυπουργό – όπως έκανε αυτός κατά την προηγού-

μενη περίοδο όταν το κόμμα του ήταν πρώτο- θα ζητήσει την ψήφο των ακροδεξιών ξενόφοβων αντιευρωπαϊστών του Λαϊκού Κόμματος της ∆ανίας. Το αστείο στην περίπτωση του κυρίου Ράσμουσεν είναι ότι στη δανική γλώσσα το κόμμα του ονομάζεται Αριστερά (Venstre), τίτλο που κρατάει για λόγους παράδοσης από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα όταν οι τότε Φιλελεύθεροι διασπάστηκαν σε «Συντηρητικούς» και «Προοδευτικούς». Για την πραγματική Αριστερά, δηλαδή το «Ενωτικό Ψηφοδέλτιο», όπου συμμετέχει και η Κοκκινο-Πράσινη Συμμαχία, και τους πρωτοεμφανιζόμενους και όχι με σαφές ακόμα στίγμα «Εναλλακτικούς», τα αποτελέσματα ήταν καλύτερα από τα αναμενόμενα και αν δεν είχαν συντριβεί τα δύο κεντροαριστερά κόμματα, τα ονομαζόμενα αστικά κόμματα θα ήταν αδύνατον να σχηματίσουν κυβέρνηση.

Ακροδεξιοί, οι μεγάλοι νικητές

Τώρα, η κυρία Τόρνινγκ Σμιτ απαλλάσσει από το (συντηρητικό) βάρος της τους Σοσιαλδημοκράτες, για να ετοιμάσει τη «διεθνή καριέρα της» και τους αφήνει να αποφασίσουν αν θα προσαρμοστούν στις απαιτήσεις των Φιλελευθέρων προκειμένου να τους «φέρουν προς το Κέντρο» ή αν θα τους αφήσουν να ακολουθήσουν το δρόμο

Εργασία μέχρι θανάτου

Μεταξύ 200 και 10.000 Ιάπωνες πεθαίνουν κάθε χρόνο από εξάντληση

Αυστηρότερους νόμους θεσπίζει η κυβέρνηση του Τόκιο, προκειμένου να εμποδίσει τους Ιάπωνες να εργάζονται μέχρι θανάτου. Η ηθική της εργασίας που επικρατεί στην Ιαπωνία, με την πλήρη αφοσίωση στους κανόνες της εταιρείας και τις εθελοντικές υπερωρίες, πληρώνεται τελικά πάρα πολύ ακριβά από τους ίδιους τους εργαζόμενους καθώς, πέρα από τα κοινωνικά προβλήματα που έχει δημιουργήσει και τα ψυχολογικά στους ίδιους τους εργαζόμενους, επισήμως πάνω από 200 άνθρωποι το χρόνο χάνουν τη ζωή τους λόγω εξάντλησης. αρακτηριστικά αναφέρεται ότι μετά το οκτάωρο τους οι Ιάπωνες εργάζονται χωρίς να πληρώνονται δύο ώρες για τον αυτοκράτορα, δύο ώρες για την εταιρεία και μετά ακολουθούν οι κανονικές υπερωρίες. Το γεγονός αυτό αναγκάζει πλέον την κυβέρνηση να επεξεργάζεται νόμους οι οποίοι θα επιβάλλουν στις εταιρείες να φροντίζουν ώστε οι εργαζόμενοι να παίρνουν υποχρεωτικά τουλάχιστον πέντε ημέρες άδεια το χρόνο... «Στον δικό μας πολιτισμό θεωρείται αυτονότητο να εργάζεται κάποιος πολλές ώρες κάθε μέρα» δήλωσε ο ιάπωνας πρωθυπουργός, Σίνζο Άμπε, σχολιάζοντας το νομοσχέδιο που πρόκειται να κατατεθεί στο κοινο-

Σύννεφα από το Βορρά

ΜΕΤΑ ΤΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΣΤΗ ∆ΑΝΙΑ

της Νορβηγίας και της Φιλανδίας, όπου τα ακροδεξιά κόμματα συμμετέχουν στις κυβερνήσεις των χωρών τους. Οι δανοί ακροδεξιοί είναι, ουσιαστικά, οι μεγάλοι νικητές των εκλογών αυξάνοντας κατά πολύ τη δύναμη τους, ειδικά στην περιφέρεια και στις μικρές κοινωνίες όπου σχεδόν τα διπλασίασαν. Οι συνέπειες της πολιτικής που επιβάλλουν οι ακροδεξιοί, σε όποια κυβέρνηση συμμετέχουν, δεν έχει αλλοιώσει μόνο το κράτος πρόνοιας και ίσων ευκαιριών, αλλά αρχίζει να αναφέρεται και ως παράδειγμα διακυβέρνησης καθώς «ούτε σκοτώνουν στους δρόμους», «ούτε βασανίζουν», απλώς

βούλιο μέσα στον Ιούνιο. Σύμφωνα με το νόμο, θα μπορεί να επιβάλλεται πρόστιμο στους εργοδότες αν οι εργαζόμενοι τους δεν παίρνουν τις ελάχιστες ημέρες άδειας κάθε χρόνο. «Το πρόβλημα δεν είναι ότι δεν έχουμε το δικαίωμα για διακοπές, αλλά αισθανόμαστε ότι δεν μπορούμε πάρουμε άδεια, διότι αυτό θα λειτουργήσει πιεστικά στους συναδέλφους μας που θα πρέπει να καλύψουν το κενό που αφήνουμε, καθώς και ανασταλτικά για τα οικονομικά της εταιρείας» αναφέρει ο Χιρόσι Καβαχίτο, δικηγόρος της οργάνωσης Κaroshi Hotline, η οποία έχει τηλεφωνικές γραμμές υποστήριξης ατόμων που φοβούνται ότι είτε οι ίδιοι είτε φιλικά ή συγγενικά τους πρόσωπα βρίσκονται στα πρόθυρα της εξάντλησης από την πολύωρη εργασία.

Καθόλου τυχαία περιστατικά

Ο όρος «karoshi» (=εργασία μέχρι θανάτου) δημιουργήθηκε τις δεκαετίες του 1960 και του 1970, την περίοδο της υπερανάπτυξης της ιαπωνικής βιομηχανίας, όταν νέοι και υγιείς άνθρωποι έχαναν τη ζωή τους από εγκεφαλικά επεισόδια ή καρδιακές προσβολές. Οι θάνατοι αυτοί θεωρήθηκαν αρχικά «τυχαία περιστατικά» σύντομα, όμως, διαπιστώθηκε ότι οι νέοι αυτοί -τα πρώτα περιστατικά αναφέρονται μόνο σε νεαρούς άνδρες- είχαν ξεπεράσει κάθε όριο αναφορικά με το ωράριο εργασίας. Αν υπολογίσει κάποιος ότι στις 90 – 100 ώρες εργασίας την εβδομάδα θα πρέπει να προσθέσει και το χρόνο μετάβασης από και προς το χώρο εργασίας, εύκολα διαπιστώνει ότι οι άνθρωποι αυτοί δεν είχαν χρόνο να χαλαρώσουν και να κοιμηθούν. «Στην αρχή τηλεφώνησε και είπε ότι θα ήταν στο σπίτι για το βραδινό φαγητό. Μετά ξανατηλεφώνησε και είπε ότι θα έρθει να κάνει μπάνιο το παιδί, μετά για να το νανουρίσει. Μετά δεν τον ξανάκουσα. Αρκετές εβδομάδες πριν πεθάνει ήταν στη δουλειά σχεδόν όλο το 24ωρο» αναφέρει η Χιρόκο Ουτσίνο, ο σύζυγος της

«είναι κύριοι που φροντίζουν να ανταμείβεται όποιος πραγματικά δουλεύει και να μην πληρώνουν οι εργατικοί τους τεμπέληδες», «δέχονται στα καλά σχολεία τους μαθητές που μπορούν να αναδειχθούν αύριο σε ηγέτες και όχι τον καθένα», επιβάλλουν ως αντίληψη τη λογική: «όσα χρήματα πληρώσεις τόση ασφαλιστική κάλυψη θα έχεις όταν αρρωστήσεις». Απλοποιημένη λογική η οποία εύκολα εισπράττεται, ειδικά στην περιφέρεια, και που μπορεί να αποτελέσει σημείο αναφοράς για την κυρία Λε Πεν και αργότερα για ολλανδούς και γερμανούς ομοϊδεάτες της.

οποίας πέθανε από καρδιακή προσβολή σε ηλικία 34 ετών. Η Ουτσίνο υπέβαλε μήνυση κατά του εργοδότη του συζύγού της, της αυτοκινητοβιομηχανίας Toyota και μέσω της ιαπωνικής Επιθεώρησης Εργασίας κατάφερε μετά από πέντε χρόνια επίπονων δικαστικών διαδικασιών να χαρακτηριστεί ο θάνατος του ως karoshi. Ο δικηγόρος Καζουνάρι Ταμάκι, ο οποίος έχει αναλάβει πολλές περιπτώσεις karoshi, θεωρεί ότι τουλάχιστον 10.000 άτομα το χρόνο αυτοκτονούν καθώς τα έντονα προβλήματα ψυχικής υγείας που αποκτούν λόγω της υπερεργασίας δεν τους επιτρέπουν να χαλαρώσουν ούτε, έστω, για μικρό χρονικό διάστημα. Οι εργοδότες, από την πλευρά τους, αν και τυπικά αντιδρούν στο γράμμα του νόμου που καταθέτει η κυβέρνηση, θεωρούν ότι μακροπρόθεσμα αυτό θα λειτουργήσει θετικά για τα οικονομικά των εταιρειών τους. Το κόστος των διακοπών των εργαζομένων στην παραγωγή και στα επιδόματα μπορεί να καλυφθεί από τη μείωση του κόστους που έχουν για την εταιρεία τα εργατικά ατυχήματα και η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη που είναι υποχρεωμένες να παρέχουν στους εργαζόμενους τους. Πηγή: ETC, επιμέλεια Νίκος Σερβετάς

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 21 Iουνίου 2015

Τα κύρια σημεία της ομιλίας του Αλέξη Τσίπρα

Ως το 2018 ο αγωγός φυσικού αερίου στην Ελλάδα ∆ΙΕΘΝΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΦΟΡΟΥΜ ΑΓΙΑΣ ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣ

Του Μιχάλη Ρένεση

ραγματοποιήθηκε 18-20 Ιούνη στην Αγία Πετρούπολη της Ρωσίας το ετήσιο 19ο διεθνές οικονομικό φόρουμ, το επονομαζόμενο και «ρώσικο Νταβός». Στο φόρουμ συμμετέχουν πολιτικοί, επιστήμονες, και εκπρόσωποι μεγάλων επιχειρήσεων. Αν και υπήρξε προσπάθεια να μποϊκοταριστεί από τη ∆ύση, η φετινή συμμετοχή ξεπέρασε κάθε προηγούμενο. Συμμετείχαν πάνω από επτά χιλιάδες άτομα από 115 χώρες. Την παράσταση έκλεψε η παρουσία του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος συνοδευόταν από τους υπουργούς Π. Λαφαζάνη, Γ. Σταθάκη, Ν. Βαλαβάνη, Κ. Ήσυχο και Γ. Σακελλαρίδη, υπηρεσιακούς παράγοντες και πολυμελή αντιπροσωπεία επιχειρηματιών. Κατά τη διάρκεια του φόρουμ έγιναν ενδιαφέρουσες συζητήσεις, των οποίων τα συμπεράσματα θα αποτελέσουν αντικείμενο ενδιαφέροντος και έρευνας κατά τα προσεχή έτη. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ πέρυσι κάλεσε τους εκπροσώπους των αμερικανικών επιχειρήσεων να μη συμμετέχουν, διαφορετικά θα αντιμετώπιζαν συνέπειες. Φέτος ακολούθησε πιο μετριοπαθή στάση. ∆εν τους προέτρεψε να συμμετέχουν, αλλά ούτε όμως απείλησε με συνέπειες όσους συμμετείχαν. Η διάθεση για υπογραφή μεγάλων συμφωνιών με ρώσικες εταιρείες ήταν πολύ μεγάλη.

Οι συνέπειες των κυρώσεων

Οι αντιρώσικες κυρώσεις και το απαντητικό εμπάργκο στάθηκαν τροχοπέδη για την υπογραφή αρκετών συμφωνιών στον τραπεζικό και αγροτικό τομέα, αλλά και στις νέες τεχνολογίες. Εκπρόσωποι της ρώσικης κυβέρνησης ανακοίνωσαν ότι η ΕΕ σκοπεύει να επεκτείνει τις κυρώσεις για άλλο μισό χρόνο και δήλωσαν ότι η Μόσχα θα απαντήσει ανάλογα, αν συμβεί κάτι τέτοιο. Αν οι κυρώσεις συνεχιστούν για μεγάλο χρονικό διάστημα, όλοι ανεξαιρέτως έχουν να χάσουν. Αν στα προηγούμενα φόρουμ (πλην του περυσινού) οι εκπρόσωποι των δυτικών χωρών αποτελούσαν την πλειοψηφία, φέτος, μεταξύ των εισηγητών, ήταν κυρίως εκπρόσωποι από την Ανατολική Ευρώπη,

την Ασία και τη Λατινική Αμερική. Ορισμένοι μάλιστα μίλησαν για στροφή του φόρουμ προς Ανατολάς, αν και οι εκπρόσωποι της ρώσικης πλευράς ήταν ιδιαίτερα προσεκτικοί, όταν αναφέρονταν σ’ αυτό το θέμα. Ο πρώτος αναπληρωτής πρωθυπουργός, Ίγκορ Σουβάλοφ, δήλωσε ότι η Ρωσία δεν επιθυμεί στροφή προς Ανατολάς, αλλά να υπάρχει ισορροπία στις εμπορικές σχέσεις της με την Ανατολή και τη ∆ύση. Ρώσοι αξιωματούχοι απέδιδαν την ευθύνη στις δυτικές χώρες, αναφερόμενοι στη χειροτέρευση των σχέσεων της χώρας τους με αυτές. Αναφερόμενοι στις κυρώσεις, τόνιζαν ότι πλέον συνήθισαν να συμβιώνουν μαζί τους και ότι η επιβολή τους είχε και θετικά αποτελέσματα, όπως η αύξηση της εγχώριας αγροτικής παραγωγής. Η πλέον αρνητική συνέπεια ήταν ο αποκλεισμός των μεγάλων ρωσικών επιχειρήσεων από την πρόσβαση στις δυτικές χρηματαγορές.

Οι υδρογονάνθρακες

Από ένα τέτοιο φόρουμ δεν θα μπορούσαν να απουσιάζουν οι συζητήσεις για τους υδρογονάνθρακες. Το πετρέλαιο χαρακτηρίστηκε ως η μητέρα και το φυσικό αέριο ως ο πατέρας της οικονομικής ανάπτυξης. Σύμφωνα με τον Βλαντίμιρ Πούτιν, οι τιμές θα παραμείνουν στα σημερινά επίπεδα ( η τιμή του Brent είναι γύρο στα 64 δολ/βαρέλι), αν δεν συμβεί κάτι συνταρακτικό. Ανάλογες εκτιμήσεις έγιναν και από τους εκπροσώπους των μεγάλων πετρελαϊκών εταιρειών, οι οποίοι υποστήριξαν ότι τα επόμενα τρία χρόνια η τιμή του θα κυμαίνεται μεταξύ 60-70 δολ/βαρέλι. Η προσφορά του «μαύρου χρυσού», σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, δεν πρόκειται να μειωθεί και η διεθνής οικονομία δεν δείχνει σημάδια σταθερής ανάκαμψης. Ο υπουργός ενέργειας της Ρωσίας, Αλεξάντρ Νόβακ, ανέφερε ότι μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες υδρογονανθράκων επιθυμούν συνεργασία με τη Ρωσία, όπως η Eni, η Shell, η BP, η Exxon και η Statoil,που κάνουν προσπάθειες σύσφιξης των σχέσεών τους με τη Ρωσία, αψηφώντας τις κυρώσεις. Κατά την πρώτη μέρα του φόρουμ, υπογράφτηκε μνημόνιο σκοπιμότητας μεταξύ της Γκαζπρομ, της Ε.Ο.Ν., της Shell και της OMV για κατασκευή νέου αγωγού φυσικού αερίου, που θα συν-

δέει τη Ρωσία με τη Γερμανία μέσω της Βαλτικής. Ο αγωγός αυτός θα μεταφέρει 55 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου το χρόνο και σύμφωνα με δηλώσεις του Αλ. Νόβακ, θα ακολουθήσει παράλληλη πορεία με τον «Νόρθ Στριμ» και δεν θα επηρεάσει τον «Τέρκις Στριμ».

Νότιος Ευρωπαϊκός Αγωγός

Ο υπουργός παραγωγικής ανασυγκρότησης, περιβάλλοντος και ενέργειας (ΠΑΠΕΝ), Παναγιώτης Λαφαζάνης, και ο υπουργός ενέργειας της Ρωσίας, Αλεξάντρ Νόβακ, υπέγραψαν μνημόνιο συνεργασίας, την Παρασκευή 19 Ιούνη για την κατασκευή του ελληνικού τμήματος του αγωγού φυσικού αερίου, που πλέον θα ονομάζεται «Νότιος Ευρωπαϊκός Αγωγός-ΝΕΑ». Προβλέπεται ότι γι’ αυτό το σκοπό, θα δημιουργηθεί Εταιρεία Ειδικού Σκοπού, όπου κατά τη σύστασή της οι δύο πλευρές θα έχουν από 50% η καθεμία. Θα είναι συνέχεια του «Τέρκις Στριμ», που θα έχει δυνατότητα μεταφοράς 63 δισ. κυβικών μέτρων το χρόνο από τη Ρωσία στην Τουρκία μέσω της Μαύρης Θάλασσας, σύμφωνα με τους αρχικούς σχεδιασμούς. Ο «Τέρκις Στριμ» θα έχει μήκος 1100 χιλιόμετρα, θα αποτελείται από τέσσερις διακλαδώσεις και θα μεταφέρει στα ελληνοτουρκικά σύνορα 57 δισ. κυβικά μέτρα. Η ρώσικη Τράπεζα ∆ιεθνών Οικονομικών Σχέσεων (Vnesnekonombank-VEB) θα χρηματοδοτήσει εξ ολοκλήρου την κατασκευή του αγωγού στο έδαφος της Ελλάδας. Για το σκοπό αυτό θα δημιουργηθεί μεικτή ρωσοελληνική εταιρεία, στην οποία θα συμμετέχουν η θυγατρική της VEB-Capital και μια νέα εταιρεία του ελληνικού δημοσίου με την επωνυμία «∆ημόσια Επιχείρηση Ενεργειακών Επενδύσεων-∆ΕΠΕΝΕ ΑΕ). Η μεικτή αυτή εταιρία ειδικού σκοπού θα έχει την ευθύνη για το σχεδιασμό, τη χρηματοδότηση, την κατασκευή, τη λειτουργία και τη συντήρηση του έργου. Η αξία της επένδυσης υπολογίζεται στα 2 δισ.. ευρώ. Η κατασκευή του ΝΕΑ θα ξεκινήσει το 2016 και θα ολοκληρωθεί το 2018. Το προσύμφωνο μεταξύ της ελληνικής και της ρωσικής πλευράς συντάχθηκε σύμφωνα με τις προδιαγραφές του 3ου ενεργειακού πακέτου της ΕΕ. •

διαίτερη αίσθηση προκάλεσε η ομιλία του Έλληνα πρωθυπουργού στην κατάμεστη μεγάλη αίθουσα του φόρουμ, παρόντος του Βλαντίμιρ Πούτιν στο προεδρείο. Τα κύρια σημεία ήταν τα παρακάτω: -Η Ελλάδα πρέπει να έχει πολυδιάστατη πολιτική. -Η Ευρώπη έχει την ψευδαίσθηση ότι αποτελεί τον ομφαλό της γης.Το οικονομικό κέντρο βάρους του πλανήτη έχει μετατοπιστεί και νέες αναδυόμενες δυνάμεις διαδραματίζουν ολοένα και σημαντικότερους ρόλους (G20, περιφερειακή συνεργασία σε Ασία, Λατινική Αμερική, Αφρική, BRICS). Η μετατόπιση του οικονομικού κέντρου βάρους ή θα γεννήσει νέες δυνατότητες ή θα επιταχύνει την ανεξέλεγκτη πορεία της «οικονομίας-καζίνο». -H Ευρασιατική Ένωση αποτελεί νέο εγχείρημα περιφερειακής οικονομικής ολοκλήρωσης. -Φτώχεια, ανεργία, κοινωνική περιθωριοποίηση και περιφερειακές συγκρούσεις επιτείνονται. -Η κρίση στην Ουκρανία άνοιξε νέα πληγή στην καρδιά της Ευρώπης. Να εφαρμοστούν οι συμφωνίες του Μίνσκ. Η Ελλάδα σεβόμενη τις δεσμεύσεις της, θα επιδιώξει να καταστεί γέφυρα συνεργασίας με τη Ρωσία, αλλά και με νέους παγκόσμιους και περιφερειακούς οργανισμούς. -Η Ελλάδα βρίσκεται στο μέσο μιας φουρτούνας, αλλά σαν λαός της θάλασσας ξέρει να βγαίνει από φουρτούνες και δε φοβάται να ανοιχτεί σε νέα πελάγη, για να φτάσει σε νέα και πιο ασφαλή λιμάνια. -Η ΕΕ οφείλει να ξαναβρεί το δρόμο της γυρνώντας στις καταστατικές αρχές και τις διακηρύξεις της. -Το λεγόμενο ελληνικό πρόβλημα είναι ευρωπαϊκό πρόβλημα. -Ο νέος αναδυόμενος πολυπολικός κόσμος θα είναι πραγματικά νέος, αν κατορθώσει να απαλλαγεί από τα δεινά και τις αμαρτίες του κόσμου που υποχωρεί. Ο ρώσος πρόεδρος συμφώνησε ότι το πρόβλημα της κρίσης δεν είναι ελληνικό, αλλά ευρωπαϊκό και πρόσθεσε ότι «το πρόβλημα το έχουν οι πιστωτές και όχι η Ελλάδα».

Η ΕΠΟΧΗ 21 Ιουνίου 2015

∆ΟΜΕΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΣΤΟΝ ΒΟΛΟ

KOINΩΝΙΑ

Ένα κίνημα, κύτταρο της πόλης έπρεπε να νικήσουν την μεγάλη αίσθηση της ντροπής που νιώθανε. Αρκετοί φοβόντουσαν πως θα αντιμετωπιστούν σαν επαίτες. Πέρασε καιρός, ώστε να αντιληφθούν πως δεν ήταν εκείνοι που θα έπρεπε να ντρέπονται για την ανέχεια και την εξαθλίωση στην οποία βρισκόταν, λόγω μνημονίου, (για το οποίο τους είχαν πείσει οι μαθητευόμενοι δημοσιογράφοι του ∆ΝΤ). Ταυτόχρονα, δεν ήταν εύκολο να γίνει από όλους κατανοητό ότι δεν έπρεπε να επαναπαυτούν στην ύπαρξη των δομών αυτών, ως πανάκεια στην ανέχεια. Αξίζει να σημειωθεί το πώς ανταποκρίνονται στις ανάγκες των δομών φέρνοντας τρόφιμα, φάρμακα, ρούχα κ.α., αλλά και το ότι συμμετέχουν ενεργά ως εθελοντές, κατά πλειοψηφία χαμηλοσυνταξιούχοι, άνεργοι και χαμηλόμισθοι.

τα χρόνια του μνημονίου δομές αλληλεγγύης αναδείχτηκαν, σχεδόν, σε κάθε πόλη της Ελλάδας. Κάποια χρόνια πριν, η ελληνική κοινωνία αντιμετώπιζε με ταμπού τις δομές που δρούσαν βοηθητικά σε άπορους. Στο Βόλο προκαλούσε λύπηση, αλλά και συγκαλυμμένη αποστροφή, ο συμπολίτης που έτρωγε σε σισίτια της εκκλησίας ή είχε βιβλιάριο απορίας . Στην πόλη δεν υπήρχαν δομές αλληλεγγύης πριν το μνημόνιο, αλλά μόνο δομές φιλανθρωπίας, από τον χώρο της εκκλησίας κατά

κύριο λόγο. Κάτι που αντιμετωπίστηκε ως δυσκολία στην αρχή, ήταν να γίνει κατανοητή η έννοια της αλληλεγγύης και να ξεπεραστεί η αντίληψη πως πρόκειται για μια ακόμη φιλανθρωπική μονάδα που ελεούσε τους αδύναμους. Αυτό χτίστηκε σιγά – σιγά, μέσα από την εμπλοκή του ίδιου του κόσμου που ωφελούταν σε δράσεις αλληλεγγύης, συλλογή τροφίμων, ρούχων κτλ. Πολλοί για να προσέλθουν σε κάποια δομή αλληλεγγύης και να εγγραφούν

Η στρατοκρατία καλά κρατεί…

ο «πρώτη φορά Αριστερά!» δεν έχει φανεί ακόμα στα ανθρώπινα δικαιώματα των αντιρρησιών συνείδησης. Αντιθέτως, οι σκανδαλώδεις διώξεις συνεχίζονται, με καταδίκες από στρατοδικεία, ποινές φυλάκισης με αναστολή και υπέρογκα χρηματικά πρόστιμα. Οι αιτήσεις των περισσότερων αντιρρησιών συνείδησης, ακόμη, απορρίπτονται (πλέον με την υπογραφή του αναπληρωτή υπουργού Εθνικής Άμυνας, κ. Κώστα Ήσυχου), ενώ η εναλλακτική κοινωνική πολιτική υπηρεσία παραμένει τιμωρητική και εκδικητική. Το σχέδιο νόμου του υπουργείου για τη θητεία δεν αλλάζει τίποτα σε όλα αυτά που παραβιάζουν κατάφορα τα ανθρώπινα δικαιώματα. Χαρακτηριστική ήταν η δίκη του αντιρρησία συνείδησης ∆ημήτρη Κ. Σωτηρόπουλου, στις 16 Ιουνίου, στο αναθεωρητικό στρατοδικείο Αθηνών στο Ρουφ. Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι το Ευρωπαϊκό Γραφείο για την Αντίρρηση Συνείδησης, έστειλε τον αντιπρόεδρό του από τις Βρυξέλλες για μάρτυρα υπεράσπισης. Ο Σωτηρόπουλος κρίθηκε ένοχος, και πάλι, με την κατηγορία της ανυποταξίας και καταδικάστηκε σε 10 μήνες φυλάκιση με αναστολή, μετά από μια σαφώς άδικη δίκη, με προβληματικές διαδικασίες.

Πολίτες καταδικάζονται από στρατοδικείο

«Αυτή ήταν εξ ορισμού μια άδικη δίκη και μια δημόσια επίδειξη στρατοκρατίας. Όχι μόνο ένα στρατιωτικό δικαστήριο δίκασε έναν πολίτη, το οποίο αποτελεί από μόνο του μια μείζονα παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά δεν επέτρεψε καν την απρόσκοπτη υπεράσπισή του. Το στρατιωτικό δικαστήριο επανειλημμένα περιόριζε, διέκοπτε και σταματούσε τους μάρτυρες, τον συνήγορο υπεράσπισης και τον ίδιο τον κατηγορούμενο, ακόμα και κατά τη διάρκεια της απολογίας του, όταν προσπαθούσε να εξηγήσει τα κίνητρά του για τις πράξεις του»,

Η αλληλεγγύη πολλαπλασιάζεται και επεκτείνεται Στο Βόλο λειτουργούν αρκετές δομές αλληλεγγύης, με δράσεις που ξεκινούν από συλλογή τροφίμων, ρούχων, φαρμάκων και επεκτείνονται μέχρι τα αλληλέγγυα μαθήματα για τις πανελλήνιες και τον αυτοδιαχειριζόμενο παιδικό σταθμό.Μέσα σε λίγα, μόλις, χρόνια οι δομές αλληλεγγύης στην πόλη πολλαπλασιάστηκαν, εκπλήσσοντας τους πάντες θετικά. Αντίστοιχα, παρατηρείται

δήλωσε οαντιπρόεδρος, Sam Biesemans, μετά τη δίκη. Ως μάρτυρες υπεράσπισης κατέθεσαν επίσης, ο Νίκος Χρυσόγελος, πρώην ευρωβουλευτής των Πρασίνων και η Αφροδίτη Σταμπουλή, Βουλεύτρια του ΣΥΡΙΖΑ. Ο Σωτηρόπουλος, 48 ετών και ιδρυτικό μέλος του Συνδέσμου Αντιρρησιών Συνείδησης, έχει αρνηθεί να στρατευτεί από το 1992. ∆ιακήρυξε δημόσια την εναντίωσή του στη βία και τον μιλιταρισμό και ζήτησε να εκπληρώσει ισότιμη, εναλλακτική κοινωνική υπηρεσία. Πρωτόδικα, στις 13 Μαΐου 2014, και έχοντας ήδη απαλλαγεί της στράτευσης ως τρίτεκνος, καταδικάστηκε με την κατηγορία της ανυποταξίας σε ποινή φυλάκισης 10 μηνών με αναστολή. ∆υστυχώς, ο Σωτηρόπουλος δεν είναι ο μόνος αντιρρησίας συνείδησης που αντιμετωπίζει δίωξη στην Ελλάδα, και μάλιστα από στρατοδικείο, σαν να έχουμε χούντα ή εμφύλιο πόλεμο. Επιπλέον, η απαράδεκτη πρακτική της απόρριψης των αιτήσεων για εναλλακτική υπηρεσία είναι φαύλος κύκλος. Αυτά τα άτομα καλούνται στη συνέχεια για στρατιωτική θητεία, και εφόσον δεν κατατάσσονται, διώκονται επανειλημμένα, αφού η ανυποταξία θεωρείται διαρκές αδίκημα στην ελληνική νομοθεσία. Έτσι, ένας ατέρμονος κύκλος συλλήψεων και ποινικών καταδικών αρχίζει, με ποινές φυλάκισης με αναστολή, συνοδευόμενες από τεράστια διοικητικά πρόστιμα, των 6.000 ευρώ, για κάθε κατηγορία ανυποταξίας. Η περίπτωση Σωτηρόπουλου αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα κατάλοιπου σκοτεινών εποχών στο ελληνικό νομικό πλαίσιο και αποδεικνύει ανάγλυφα την αναντιστοιχία μιας οπισθοδρομικής πολιτικής αντίληψης, σε πλήρη διάσταση με την κοινωνία. Την ώρα που το ζήτημα έχει λυθεί από το Ευρωπαϊκό ∆ικαστήριο Ανθρωπίνων ∆ικαιωμάτων και από τις νομοθεσίες, σχεδόν, όλων των χωρών της Ευρώπης, η Ελλάδα επιμένει να δείχνει πλήρη περιφρόνηση προς θεσμούς και διαδικασίες. Τόσο από την πλευρά της στρατιωτικής συντεχνίας, πράγμα αναμενόμενο, όσο από τη συντεταγμένη ελληνική πολιτεία. Με τις αποφάσεις εναντίον των αντιρρησιών συνείδησης, οι επιτροπές ελέγχου συνείδησης και τα στρατοδικεία επιτελούν στο ακέραιο τον ρόλο για τον οποίο υπάρχουν. Εναπόκειται στη νέα κυβέρνηση, ως φορέας λήψης πολιτικών αποφάσεων, να ξεκαθαρίσει εάν και με ποιο τρόπο είναι διατεθειμένη να επιτελέσει τον δικό της. Αλεξία Τσούνη

ακόμη πιο έντονα η αλληλεγγύη σε εργασιακές διεκδικήσεις τα τελευταία χρόνια. Κινήματα ενάντια σε απολύσεις, απεργιακοί αγώνες, υπεράσπιση ανθρωπίνων, εργασιακών και κοινωνικών δικαιωμάτων. (Κίνημα για το νερό, Απεργία διαρκείας της ΙΜΑΣ Α.Ε., Κίνημα ∆εν Πληρώνω, κ.α.). Άμεσες και μαζικές κινητοποιήσεις υπήρξαν και σε περιπτώσεις πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας, όπως και σε διακοπές νερού και ρεύματος σε σπίτια ανέργων. Τα παραπάνω περιγράφουν την ύπαρξη του κινήματος αλληλεγγύης στο Βόλο ως ζωντανού κυττάρου της πόλης. Καταλήγοντας, η έννοια της αλληλεγγύης κερδίζει καθημερινά έδαφος και εδραιώνεται στη συνείδηση του κόσμου, μέσα από την καθημερινότητα και τις δυσκολίες της. Αυτό αποτελεί όπλο ενάντια στην εξαθλίωση και την οικονομική βαρβαρότητα. Αποτελεί, ακόμη, βασικό εργαλείο στην αναδόμηση των ανθρώπινων σχέσεων μέσα στην κοινωνία σε συλλογικό επίπεδο. Ας μην ξεχνάμε, όμως, πως η αξιοπρεπής διαβίωση κάθε πολίτη και το δικαίωμα του σε δωρεάν υγεία, παιδεία και κοινωνικές υπηρεσίες δεν διαπραγματεύονται, ούτε και πρέπει να αντικαθίστανται από δομές αλληλεγγύης, ούτε στην συνείδησή μας, αλλά ούτε και στην πράξη. Ηλέκτρα Προσήλια

Resistance Festival

Ολοκληρώνεται σήμερα το Resistance Festival στη Γεωπονική, που διοργανώνει η εφημερίδα ∆ρόμος της Αριστεράς, με τη συζήτηση (7.30 μ.μ.) «Απόγνωση και ελπίδα στη γειτονιά μας. Τι πραγματικά συμβαίνει στη Μέση Ανατολή» και ομιλητές τους Ερτουρούλ Κιουρτσιού, HDP Τουρκία, Μούνα Ματάρι, Λαϊκό Μέτωπο Τυνησία και Αποστόλη Φωτιάδη. Την ίδια ώρα θα πραγματοποιηθεί συνέλευση με θέμα «Η Ελλάδα μπορεί αλλιώς». Στη μουσική σκηνή (10 μ.μ.) παίζουν οι Dub Inc (Γαλλία), Che Sudaka (Ισπανία) και Φωτεινή Βελεσιώτου.

ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 21 Iουνίου 2015

Ξεκινώντας από τη Θεσσαλονίκη... Τ

Της Έρσης Χατζηαργυρού

“

Η διημερίδα συγκέντρωσε εκπροσώπους απ’ όλους τους χώρους του πολιτισμού και τους περισσότερους φορείς του καθώς και πολυάριθμο ευαισθητοποιημένο κοινό.

ο Τμήμα Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ Θεσσαλονίκης είχε την ευαισθησία να αναδείξει σε μια τόσο ζοφερή περίοδο τον πολιτισμό, ως την άλλη συνιστώσα της πολιτικής. Η διημερίδα που οργανώθηκε στις 67 Ιουνίου στο πολιτιστικό κέντρο «Αλέξανδρος,» με τον τίτλο «Τέχνη, πολιτισμός και κυβέρνηση της Αριστεράς», συγκέντρωσε εκπροσώπους απ’ όλους τους χώρους του πολιτισμού και τους περισσότερους φορείς του καθώς και πολυάριθμο ευαισθητοποιημένο κοινό. Η πρώτη μέρα επικεντρώθηκε σε θεσμικά ζητήματα και προβλήματα πολιτιστικών οργανισμών. Η θεματολογία της δεύτερης μέρας αφορούσε εργασιακά ζητήματα καλλιτεχνών καθώς και την καλλιτεχνική παιδεία. Από την όλη διημερίδα προέκυψε ως κοινός τόπος η ανάγκη δημιουργίας ενός αντινεοφιλελεύθερου μετώπου στο πεδίο του πολιτισμού, που να μπορεί να εναντιωθεί στο λάιφ-στάιλ και την υποκουλτούρα, που διαχέονται από τα ΜΜΕ, αναβαθμίζοντας την καλλιτεχνική παιδεία, και την εν γένει παιδεία ήδη από το νηπιαγωγείο, καθώς κοινή ήταν η διαπίστωση ότι η Παιδεία ευθύνεται για πολλά δεινά, ιδίως για τη μη ευαισθητοποίηση των πολιτών σε ότι αφορά καλλιτεχνικά και πολιτιστικά ζητήματα όπως και για το χαμηλό επίπεδο των νέων που ακολουθούν καλλιτεχνικές σπουδές.

Θίχτηκε επίσης ένα σημαντικό θέμα, ο ερασιτεχνισμός και ο επαγγελματισμός των καλλιτεχνών, οι θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ πάνω σ’ αυτό και η ανάγκη υιοθέτησης μιας ξεκάθαρης θέσης, η οποία να συνάδει με το αίτημα διαβάθμισης των πτυχίων των μουσικών και θεατρικών σπουδών. Επίσης ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να διασαφηνίσει τη θέση του απέναντι στις παρεμβάσεις της ιδιωτικής πρωτοβουλίας σε θέματα πολιτισμού, η οποία επενδύει στο άμεσο κέρδος, με αποτέλεσμα η καλλιτεχνική αξία των έργων τέχνης να είναι συνάρτηση της εμπορικής τους αξίας. Πέρα από τα ιδεολογικά ζητήματα θίχτηκαν και τα τρέχοντα πρακτικά προβλήματα, ιδίως της χρηματοδότησης η οποία ταλανίζει όλους τους κρατικούς φορείς (θέατρο, κινηματογράφος, εικαστικά, χορός, μουσική, βιβλίο). Συζητήθηκε η ανάγκη να βελτιωθεί το θεσμικό πλαίσιο των σχετικών κρατικών οργανισμών ώστε να λειτουργούν δημοκρατικά και με διαφάνεια. Έγινε ιδιαίτερη αναφορά στα χρονίζοντα και δυσβάστακτα προβλήματα της Σχολής Καλών Τεχνών Θεσσαλονίκης καθώς και στα ιδιαίτερα προβλήματα του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Βορείου Ελλάδος και του Μακεδονικού Μουσείου που αποτελούν τον εικαστικό πνεύμονα της βόρειας Ελλάδας. Οι πρώτοι τομείς όπου έδρασε καταλυτικά ο νεοφιλελευθερισμός ήταν η γλώσσα και ο πολιτισμός, επιδιώκοντας την εξάρ-

Η αυτοπροστασία του αντιεξουσιαστικού χώρου ∆ΑΙΜΟΝΙΚΑ

ίναι κοινός τόπος ότι ο αντιεξουσιαστικός χώρος έχει μεγάλη ελκτική δύναμη στις νεαρές ηλικίες κι αυτό οφείλεται στην ορμητική διάθεση αμφισβήτησης της νεολαίας, στην απαξίωση των επίσημων πολιτικών κομμάτων, στην ιδεολογική υποχώρηση της αριστεράς, στην ένταση της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης αλλά και σε πολλά γεγονότα έξαρσης της αστυνομικής-κρατικής βίας. Όταν μιλάμε, όμως, για τον αντιεξουσιαστικό χώρο, σίγουρα δεν μιλάμε για κάτι ενιαίο. Υπάρχουν πολύ σοβαρές προσπάθειες, οι οποίες απλώνονται σε όλες σχεδόν τις πόλεις της Ελλάδας, με αυτοδιαχειριζόμενα στέκια, τα οποία σφύζουν από ζωή και δημιουργικότητα. Η λειτουργία τους καθορίζεται από τις αρχές της άμεσης δημοκρατίας, οι αποφάσεις παίρνονται μέσα από διαδικασίες συνέλευσης κι οι δράσεις τους καλύπτουν πολλά πεδία πέραν των πολιτικών παρεμβάσεων και του κοινωνικού ακτιβισμού. ∆ράσεις

όπως το ανταλλακτικό εμπόριο, η δωρεάν διδασκαλία μαθημάτων, οι αθλητικές δραστηριότητες κι οι θεματικές συζητήσεις αυτομόρφωσης, αποτελούν κάποιους από τους τομείς που καλλιεργούνται, με μεγάλη συμμετοχή κι επιτυχία, σ’ αυτούς τους χώρους. Επίσης κάποιες από τις συλλογικότητες του αντιεξουσιαστικού χώρου έχουν ουσιαστική πολιτική δραστηριότητα, με ιδιαίτερη έμφαση στην αντιφασιστική δράση και στην έμπρακτη στήριξη τοπικών κινημάτων και εγχειρημάτων αυτοδιαχείρισης, με αυστηρά στοχευμένη χρήση βίας στις ενέργειές τους και με αυτοκριτική διάθεση για παλιότερες λανθασμένες επιλογές τους. Υπάρχουν όμως και ομάδες που καταχωρίζονται σ’ αυτόν το χώρο αλλά έχουν διαφορετική πολιτική συμπεριφορά. Ευαγγελίζονται την τυφλή βία την οποία στηρίζουν σε θεωρίες ακραίων αναρχικών όπως ο Νετσάγιεφ, καταστρέφουν άκριτα οτιδήποτε βρεθεί μπροστά τους,

η συμπεριφορά τους εφάπτεται στον χουλιγκανισμό των γηπέδων, ενώ πολλοί από αυτούς είναι βασικά στελέχη σε συνδέσμους ποδοσφαιρικών ομάδων. Προβάλουν ένα προφίλ ακραίας έπαρσης, με απόψεις που δεν επιδέχονται αμφισβήτηση και θεωρούν τους πιο μετριοπαθείς αναρχικούς τους χειρότερους εχθρούς τους. Είναι, μάλιστα, συχνές οι περιπτώσεις επιθέσεων σε άλλα στέκια με τραυματισμούς και βεντέτες, μέχρι του ύψιστου σημείου γελοιοποίησης να επεμβαίνει η αστυνομία για να λήξει μια επικίνδυνη, πλέον, κόντρα μεταξύ αναρχικών ομάδων, όπως συνέβη πριν λίγο καιρό στη Θεσσαλονίκη. Το παρόν κείμενο δεν φιλοδοξεί να δώσει απαντήσεις σε χρόνια και πολύπλοκα ζητήματα που αφορούν τον αντιεξουσιαστικό χώρο. Προσπαθεί απλώς να καταλάβει γιατί συνέβησαν μια σειρά βίαιων ενεργειών μετά την ανάληψη της κυβέρνησης από το ΣΥΡΙΖΑ. Αναίτιες ενέργειες όπως επιθέσεις σε γραφεία του ΣΥΡΙΖΑ, εμπρησμός αυτοκινήτου της τροχαίας στα Εξάρχεια, επίθεση εναντίον του Γιάνη Βαρουφάκη σε ταβέρνα των Εξαρχείων, συχνές ρίψεις μολότοφ κι οδοφράγματα με φλεγόμενους κάδους σκουπιδιών στην ίδια περιοχή, με την αστυνομία να κρατά επιφυλακτική στάση. Κι όλα αυτά ενόσω ψηφιζόταν ένας νόμος, που ικανοποιούσε χρόνια αι-

θρωση και των δύο. Απέναντι στην επέλαση της νεοφιλελεύθερης κουλτούρας σε παγκόσμια κλίμακα, η Αριστερά δεν μπόρεσε να αντιταχθεί αποτελεσματικά και παραγωγικά: ακολούθησε, ενσωματώθηκε ή κατέφυγε σε μία παρωχημένη και μη πειστική γλώσσα. Η εναλλακτική πρότασή της δεν θα προκύψει από ατομικά άρθρα, όσο εμπνευσμένα κι αν είναι, ούτε από παρέες, των οποίων οι προτάσεις ταλαντεύονται μεταξύ λαϊκισμού και νεοφιλελευθερισμού, όσο κι αν ισχυρίζεται ο Σαββόπουλος ότι φτιάχνουν «ιστορία οι παρέες». Μια αντιπαραθετική προς το νεοφιλελευθερισμό πρόταση θα προκύψει, πρώτον, με τη δημιουργία κοινού λεξιλογίου, ώστε να μπορούμε να συνεννοηθούμε πού συμφωνούμε και πού διαφωνούμε. Με την επιλογή, κατόπιν, εφικτών βραχυπρόθεσμων στόχων, που θα προδιαγράψουν τη στρατηγική του πολιτιστικού οράματος, όχημα απαραίτητο για την άρθρωση αριστερής πολιτιστικής πολιτικής πρότασης. Καλό θα ήταν αυτή η συνάντηση της Θεσσαλονίκης να βρει μιμητές σε όλη την Ελλάδα. Γιατί ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ έχει αναδειχτεί η πολιτική πρωτοπορία της Ευρώπης, είναι κρίμα να μένει πίσω στο επίπεδο του πολιτισμού. * H Έρση Χατζηαργυρού (ersi.hatziargyrou@gmail.com ) είναι Γλύπτρια, Συντονίστρια της Ομάδας Εικαστικών ΣΥΡΙΖΑ

τήματα του χώρου όπως η αποσυμφόρηση των φυλακών, η κατάργηση των φυλακών υψίστης ασφαλείας, η δυνατότητα αποφυλάκισης κρατουμένων με μεγάλο ποσοστό αναπηρίας, η κατάργηση του κουκουλονόμου και άλλες διατάξεις σε θετική κατεύθυνση. Τελευταίο κατόρθωμα, ο εμπρησμός με μολότοφ ενός βαν της ΕΡΤ στα Εξάρχεια, τρεις μέρες μετά την επαναλειτουργία της δημόσιας τηλεόρασης και την επιστροφή των περισσότερων εργαζομένων στις δουλειές τους, γεγονός με σημαντικό συμβολισμό σε σχέση με τις πρακτικές των μνημονιακών κυβερνήσεων. Τσάμπα μαγκιά, θα έλεγε κάποιος, από ακραίους κι ανεγκέφαλους τσαμπουκάδες, που εκμεταλλεύονται την ανοχή της νέας κυβέρνησης, ίσως όμως να είναι κάτι βαθύτερο. Όπως και να ‘χει, όμως, τέτοιες «άκυρες» ενέργειες δίνουν πρόσφορο έδαφος στην αντιδραστική πολιτική του ανεκδιήγητου υπουργού Γιάννη Πανούση, στοχοποιούν και δυσφημίζουν συνολικά τον αντιεξουσιαστικό χώρο, ο οποίος πρέπει να βρει κάποιους τρόπους στοιχειώδους αυτοπροστασίας. Η περίπτωση της ΜΑΡΦΙΝ κι οι καταλυτικές επιπτώσεις της σ’, αυτόν, σε μια περίοδο ανάτασης του κινήματος, θα πρέπει να παραδειγματίσει… Ο δικηγόρος του διαβόλου

Η παράσταση «Αντιγόνη reloaded», που είδαμε στο Ίδρυμα Κακογιάννης το προηγούμενο Παρασκευοσάββατο, ήταν μέρος του προγράμματος που «τρέχει» το Ίδρυμα εδώ και τέσσερα χρόνια, με την επωνυμία «Αρχαίο ∆ράμα: Επιρροές και σύγχρονες προσεγγίσεις», και το οποίο εντάσσεται στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Αττική» του ΕΣΠΑ 2007-2013 του υπουργείου Παιδείας και αφορά την Βελτίωση των Πολιτιστικών Υπηρεσιών στην Περιφέρεια Αττικής. Στο πλαίσιο του προγράμματος, καλούνται μεγάλα

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 21 Ιουνίου 2015

ξένα πανεπιστήμια να παρουσιάσουν τη δουλειά τους και τους προβληματισμούς τους για το αρχαίο δράμα με σεμινάρια και παραστάσεις. Φετινοί προσκεκλημένοι ήταν το Πανεπιστήμιο Τεχνών της Φιλανδίας / Ακαδημία Θεάτρου και το Πανεπιστήμιο Aalto / Σχολή Τεχνών, Σχεδίου και Αρχιτεκτονικής. Το θέμα των ΕΣΠΑ που αφορούν τον πολιτισμό θα μας απασχολήσει σε μελλοντικό σημείωμα. Σήμερα θα σχολιάσουμε μόνο την παράσταση. Η Αντιγόνη είναι από τις γνωστότερες, αν όχι η γνω-

ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ «ΑΝΤΙΓΟΝΗ RELOADED»

στότερη, τραγωδία του αρχαίου κόσμου. Έχει μελετηθεί εξονυχιστικά από κάθε πλευρά της. Αυτό καθιστά δύσκολη κάθε νέα προσέγγιση και, άρα, δύσκολο πολύ το στοίχημα της πρωτοτυπίας. Μολονότι κάθε γενιά έχει δικαίωμα -υποχρέωση ίσως θα ήταν καλύτερα να πούμε- να αναμετρηθεί με τα μεγάλα κείμενα της παράδοσης, οφείλει να ξέρει τις πρότερες ερμηνείες για να τις προχωρήσει όσο και όποτε μπορέσει. Οφείλει, επίσης, να ξέρει καλά τα κείμενα στη συγχρονία και τη διαχρονία τους.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΛΕΥΡΑ ΤΟΥ ΘΕΑΤΗ

Σχολική Αντιγόνη με μεταμοντέρνο φουστανάκι

Αντιγόνη συμπυκνώνει το μεγάλο ερώτημα της αρχαίας φιλοσοφίας: την αντίθεση ανάμεσα στην φύσιν και τον νόμον, ανάμεσα στο δίκαιο των θεών και το δίκαιο της πόλης. Ο πυρήνας της βρίσκεται στο πρώτο στάσιμο, όταν ο Χορός περιδιαβαίνει την ιστορία του ανθρώπινου γένους και καταλήγει στην κορωνίδα, στην έννοια του πολίτη, τον οποίο ορίζει ως αυτόν που τηρεί το θεϊκό και τον ανθρώπινο νόμο εξίσου. Υπ’ αυτή την έννοια, ο μόνος πραγματικά άξιος να ονομαστεί πολίτης μέσα στην τραγωδία είναι ο νεαρός Αίμονας. Οι άλλοι δύο (και παρακάμπτουμε προς στιγμήν το γεγονός ότι η αρχαία Αθήνα δεν επέτρεψε στις γυναίκες την ιδιότητα του πολίτη, η λέξη «πολίτης» δεν έχει καν θηλυκό) βάζουν σε κίνδυνο την ίδια την πόλιν εμμένοντας σε μια ακραία επιλογή: ο Κρέων μέσα στη μονομέρεια του πολιτικού νόμου και η Αντιγόνη του θείου. Είναι χαρακτηριστικές οι λέξεις που χρησιμοποιεί ο Χορός (η φωνή της πόλης δηλαδή): υψίπολις -άριστος πολίτης- και άπολις -ο αποστερημένος της πόλεως, συνώνυμο αυτό με την απώλεια της ταυτότητας. Εδώ ο άπολις πλησιάζει την έννοια του υβριστή της πόλης και, για να θυμηθούμε ένα ενδιαφέρον συμπέρασμα του Καστοριάδη (όχι όμως το δρόμο που τον οδηγεί σ’ αυτό) όταν μελετά την Αντιγόνη: εδώ καταδικάζεται το μόνος φρονείν, δηλαδή η δημοκρατία κρύβεται στο διάλογο, στη σύνθεση της πολλαπλότητας σε δημιουργική και αείποτε εξελισσόμενη ενότητα.

Οι ριζικές αλλαγές απαιτούν διαπαιδαγώγηση

Ο Κρέοντας παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον ως τραγικό πρόσωπο και ως πολιτική θέση (η μπρεχτική Αντιγόνη έχει εδώ πολλά να μας διδάξει). Η

είσοδός του συνοδεύεται από μια σειρά προγραμματικών δηλώσεων που συμπυκνώνουν θαυμάσια την ηθική του κυβερνήτη ως υπουργού, υπηρέτη δηλαδή των συμφερόντων της πόλης του, πάνω από τα οποία δεν μπαίνουν επ’ ουδενί ούτε αγαπητά πρόσωπα ούτε προσωπικά συμφέροντα. Ο Κρέων χάνει το παιχνίδι όταν καλείται να εφαρμόσει τις αρχές του για τη διακυβέρνηση. Γνωρίζει τη σημασία του Κανόνα στη σύσταση κοινότητας, συλλογικότητας αλλά ο Κανόνας τού ζητά να γκρεμίσει βίαια μια παράδοση αιώνων, χωρίς να έχει προετοιμάσει το έδαφος. Ξεχνώντας μια βασική θέση, που εκφράζεται συνετά από τον συντηρητικό Σόλωνα «όχι τον καλύτερο νόμο, αλλά αυτόν που αντέχει μια πόλη». Οι ριζικές αλλαγές απαιτούν διαφώτιση και διαπαιδαγώγηση σε ένα διαφορετικό τρόπο σκέψης. Κι αυτό συμβαίνει σε όλες τις εποχές -και στη σημερινή φυσικά, ίσως περισσότερο μάλιστα σήμερα. Φυσικά η πολιτική ανάγνωση της τραγωδίας δεν είναι η μόνη. Ψυχολογική ερμηνεία, φεμινιστική προσέγγιση, ψυχαναλυτική και άλλες ερμηνείες είναι νόμιμες, ιδιαίτερα γόνιμος δε ο συνδυασμός τους. Και μέσα στους αιώνες έχουν πολλά προταθεί και έχουν χρησιμοποιηθεί κατά καιρούς από τους σκηνοθέτες. Η μεταμοντέρνα προσέγγιση απελευθέρωσε από την ενιαία ερμηνεία, τη συγκεκριμένη ερμηνευτική πρόταση και επέτρεψε τη συνύπαρξη στη σκηνή πολλών προσεγγίσεων ταυτόχρονα. Αυτό μπορεί να έδωσε κάποιες φορές ενδιαφέροντα αποτελέσματα, συνήθως όμως καλύπτει την έλλειψη πραγματικού ερμηνευτικού μοντέλου μιας τραγωδίας, δηλαδή, για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους, την έλλειψη πραγματικού λόγου να ανεβάσει κανείς τη συγκεκριμένη τραγωδία. Έτσι τις περισσότερες φορές ισχύει ο λόγος του Σεφέρη: Την τέχνη μας την στολίσαμε με τόσα πολλά/ που φαγώθηκε από τα μαλάματα το πρόσωπό της.

Αφρός εντυπώσεων

Η παράσταση, πληροφορούμεθα από το δίγλωσσο (σε ελληνικά και αγγλικά) πρόγραμμα, είναι προϊόν συνεργασίας των φοιτητών του μεταπτυχιακού προγράμματος από το τμήμα Κινηματογράφου, Τηλεόρασης και Σκηνογραφίας της σχολής Τεχνών, Σχεδίου και Αρχιτεκτονικής του πανεπιστημίου Aalto (Aalto ARTS) με φοιτητές από την Ακαδημία Θεάτρου (TeaK) και την Ακαδημία Sibelius (SibA) του πανεπιστημίου Τεχνών του Ελσίνκι. Οι συντελεστές στο σύνολό τους έχουν εξαιρετικά ακαδημαϊκά βιογραφικά, μολονότι πολύ νέοι, και μικρή ή αρκετή θεατρική εμπειρία. Τη σκηνοθεσία υπέγραψε ο Γιάννε Πέλινεν, με πολλές συμμετοχές σε διεθνή φεστιβάλ. ∆εν επρόκειτο για Αντιγόνη παρά στις βασικές γραμμές του μύθου: η απαγόρευση της ταφής και η καταδίκη της κόρης σε θάνατο. Χρησιμοποιήθηκαν πληθωρικά στοιχεία της ποπ κουλτούρας για την ανάγνωση των χαρακτήρων -ο Κρέοντας ως ροκ σταρ με χρυσό σλιπάκι και βαριές χρυσές αλυσίδες στο λαιμό, η Αντιγόνη με φόρμα νεαρής μοτοσυκλετίστριας, ο Αίμονας με βερμούδα ως απορημένος, ανώριμος έφηβος και ο Χορός με κεφαλές ζώων. Το κλίμα γενικώς χαρίεν, με πολύ χιούμορ που προκαλούσαν οι υπερβολές, οι επαναλήψεις και η μουσική (ζωντανή από ένα εντυπωσιακό νεαρό μουσικό, τον Τουόμας Κετούνεν, μόλις 23 ετών). Χιουμοριστική και η διαδραστικότητα που επωμίστηκε μόνο ο Κρέοντας. Κι όμως όλο αυτό έμενε ένας αφρός εντυπώσεων που δεν οδηγούσε πουθενά. Πρώτη φορά είδα μια τόσο απλοϊκή, σχολική προσέγγιση της Αντιγόνης ντυμένης με πρωτοποριακό φουστανάκι. Μια απελπιστικά πεπαλαιωμένη προσέγγιση -ο Κρέοντας

(Ελίας Κερένεν) ρωτά το κοινό επίμονα, κουραστικά «είναι εύκολο να είναι κανείς βασιλιάς;», αναλαμβάνοντας, μέσα από τη γελοιοποίηση του ήρωα, να δείξει ότι το άδικο είναι με τον πολιτικό (γιατί όχι και με την πολιτική). Η Αντιγόνη (Αν Μαρί Αλάσπε), που η επιμονή της στην ταφή μοιάζει έωλη, είναι μόνιμα θλιμμένη, έτοιμη να κλάψει, κουβαλά σχεδόν συνεχώς το φέρετρο με το σώμα του αδερφού της και έχει την ιερή αγωνιστικότητα της χολιγουντιανής ηρωίδας, ο Φύλακας κλοουνίζει τον λαϊκό τύπο που έπλασε ο Σοφοκλής και το χειρότερο, ο φτωχός Αίμονας, είναι ένας κατακαημένος έφηβος που δεν μπορεί να υπερασπιστεί τη γυναίκα που αγαπά και αυτοκτονεί και αυτή είναι η μόνη διάσταση που είδε ο σκηνοθέτης σε ένα από τους πιο ενδιαφέροντες ήρωες του Σοφοκλή. Και το πιο παράδοξο ο Χορός μετατράπηκε σε ατομικές διελεύσεις ζωόμορφων πλασμάτων με πνευστά όργανα(!!!).

Προς τι όλο αυτό;

Βεβαίως και ευτυχώς, δηλώθηκε εξ αρχής ότι επρόκειτο για μια δουλειά στηριγμένη πάνω στην σοφόκλεια Αντιγόνη και όχι για την Αντιγόνη καθαυτή. Μας προετοίμασαν πως «η παράσταση αφορά στο ζήτημα της προσαρμογής μιας αρχαίας τραγωδίας στο σύγχρονο μετα-δραματικό πλαίσιο: ποια είναι η συνάφεια και το νόημα της μελέτης και του ανεβάσματος της Αντιγόνης σήμερα;». Αλλά και πάλι προς τι όλο αυτό; Τι νέο κόμισε στην ερμηνεία του μύθου και στη σκηνική του παρουσίαση; Μήπως όλα αυτά τα «μετά-» του μεταμοντερνισμού εξέπνευσαν πλέον και είναι καιρός να αφήσουμε κατά μέρος τους εντυπωσιασμούς και να συζητήσουμε σοβαρά πώς θα συναντηθούν τα ερωτήματα της αρχαίας σκέψης με τη σημερινή εποχή και τους σύγχρονους υλικούς όρους που παράγουν και οριοθετούν μια παράσταση; Αλλιώς φοβάμαι ότι όλα τούτα, που κατά καιρούς παρακολουθούμε ενεοί από θαυμασμό από ξένους καλλιτέχνες (αλλά δεν θα συγχωρούσαμε ποτέ, και ίσως ορθά, σε Έλληνες) είναι οι ευκολίες του βηχός ψαλτών που, καλλίφωνοι μεν, ωστόσο δυσκολεύονται με τα ψηλά τείχη.

“

Μαρώ Τριανταφύλλου maro33@otenet.gr

Μήπως όλα αυτά τα “μετά-” του μεταμοντερνισμού εξέπνευσαν πλέον και είναι καιρός να αφήσουμε κατά μέρος τους εντυπωσιασμούς και να συζητήσουμε σοβαρά πώς θα συναντηθούν τα ερωτήματα της αρχαίας σκέψης με τη σημερινή εποχή;

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 21 Iουνίου 2015

«Άλμπα»

του Θωμά Τσαλαπάτη

Μια ποιητική συλλογή για την πολεοδομία του καθρέφτη, τη ρυμοτομία της απώλειας και τους οδοδείχτες της ένωσης

την πρώτη γειτονιά της Άλμπα, τα πουλιά βουλιάζουν σαν πέτρες στον ουρανό. Στην πρώτη γειτονιά της Άλμπα, αυτή που πρώτη συναντάς και τελευταία αφήνεις. Εδώ οι ανηφόρες αρνούνται να γίνουνε κατηφόρες. Εδώ οι διαδρομές διαρκούνε πάντοτε 10 λεπτά. Όλες οι διαδρομές. Άσχετα με την απόσταση, το μεταφορικό, άσχετα με τον ρυθμό του βήματος, την ταχύτητα του οχήματος. Πάντοτε 10 λεπτά. Εδώ. Στην πρώτη γειτονιά της Άλμπα. *** Εδώ τα δέντρα μεγαλώνουν γυμνά. Τα σταφύλια γεννούν και γερνούν μέσα σε λίγες ώρες. Χυμός, σάρκα, τα στοιβαγμένα τους δευτερόλεπτα. Κάποιες φορές, μέρες της ήσυχης ανθοφορίας, τα σύννεφα κατεβαίνουνε μέχρι κάτω. Βουλιάζουν σε θάλασσες, λίμνες, φλιτζάνια. ∆εν βρέχει, μα τα δοχεία παραμένουν γεμάτα. Το μόνο σίγουρο είναι πως κι εδώ νυχτώνει Μα μόνο μέχρι τη μέση Έτσι, όσο πιο κοντός είσαι τόσο περισσότερο ξημερώνεις

“

***

Την ώρα αυτή η Άλμπα κοιμάται τον φοβερό κοιμισμένο της ύπνο Εδώ προσευχή είναι η πέτρα Και ο άνθρωπος μια κλωστή θαυμάτων ραμμένη σ’ ένα αντίο

Μια πόλη, που είναι μία κοπέλα, που είναι μία εβδομάδα. Είκοσι άνθρωποι με έναν κόκκινο συνδετήρα στο στομάχι, τα βλέμματα που τρέχουνε τρομαγμένα στο δάσος, ένα μουσείο άδειο από εκθέματα και μια γειτονιά που κατοικούν αποκλειστικά Νίτσε. Μια

ποιητική συλλογή για την πολεοδομία του καθρέφτη, τη ρυμοτομία της απώλειας και τους οδοδείχτες της ένωσης. Η καινούργια ποιητική συλλογή του βραβευμένου με το Κρατικό Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα για το πρώτο του βιβλίο, με τίτλο «Το ξημέρωμα

είναι σφαγή Κύριε Κρακ» (εκδόσεις Εκάτη, ∆εκέμβριος 2011), και συνεργάτη της «Εποχής», Θωμά Τσαλαπάτη, θα κυκλοφορήσει, επίσης, από τις εκδόσεις Εκάτη. Έχουμε τη χαρά να προδημοσιεύουμε σήμερα αποσπάσματα από αυτή τη νέα δουλειά.

******

βους. Ενώ ανασκαλεύουν επιγραφές, καταλήγουν να αγναντεύουν τους εαυτούς τους. (Πόσο χειροκρότημα απόψε για να αναβάλουμε μια ρυτίδα, πόση όψη για να αναβάλουμε την όψη μας) Στο μουσείο αυτό οι άνθρωποι ελπίζουν όσα ξεχνάνε, γι’ αυτό και παραμένουν ακίνητοι. Μέσα στο τόσο άδειο μαθαίνουνε να απορούν. Και έτσι έκθετοι στη νεόκοπη απορία, οι άνθρωποι καταλήγουν εκθέματα.

δεμένα δέντρα βήμα γυμνό και βάδισμά μισοντυμένο κρατώντας στα χείλη μια πρέζα βροχή και μια αδιάβροχη παύση

Η κοπέλα αυτή με το όνομα Άλμπα κάθε πρωί τρέχει στον καθρέφτη να συμβουλευτεί την ελάχιστη ετούτη ρυτίδα για το πόση η χθεσινή νύχτα και ποια η απόσταση που διένυσε μέσα στο όνειρο

Τρίτη των πραγμάτων

Όταν συναντήσεις τον εαυτό σου στα μουσεία της Άλμπα, το πρώτο που θα παρατηρήσεις είναι η εμφανής έλλειψη εκθεμάτων. Τέντωσε το βλέμμα σου να πλανηθεί στο άδειο. Σύντομα θα αναγνωρίσεις μια μέχρι πρόσφατα αδιόρατη στίξη. Μια σειρά επιγραφές στέκουν δίπλα στα ακατοίκητα βάθρα και στις κενές προθήκες. Μα μην μπεις στον κόπο να τις αποκωδικοποιήσεις. Κάτι τέτοιο μοιάζει ακριβώς όσο μάταιο είναι. Εκεί κατοικεί μια γραφή ξεχασμένη ή ανείπωτη, λέξεις που ποτέ δεν ειπώθηκαν ή ειπώθηκαν σε έναν χρόνο που έσβησε και είναι τώρα Ποτέ. Εδώ κανείς δεν γνωρίζει αν όλα αυτά κάτι σημαίνουν. Και μέσα στην παύση οι άνθρωποι χάνονται. Ευθείες γίνονται διακλαδώσεις, τροχιές παράλληλες διασταυρώνονται, τελείες καλύπτουν αχανείς επιφάνειες. Ενώ κοιτούν, επιστρέφουν το βλέμμα στην όψη τους. Ενώ προσπαθούν να αναγνώσουν σκαλίσματα, αρχίζουν να ανακατεύουν αναμνήσεις, επιθυμίες και φό-

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ εκδηλώσεων

Κυριακή 21 Ιουνίου ** Οι ΠΑ∆ΟΠ, ΕΣΒΕ, και Πρωτοβουλία STOP TTIP CETA TISA συνδιοργανώνουν εκδήλωση με θέμα «Η διατλαντική οικονομική ένωση και οι επιδράσεις της στη διακίνηση ιδεών και στο χώρο του βιβλίου», στην παραλία Θεσσαλονίκης, στις 8.15 μ.μ. Μιλούν οι Κ. Νικολάου και Α. Γεωργόπουλος. Συντονίζει η Ελένη Καρασαββίδου. ** Η δημοτική κίνηση Άνω Κάτω στο Καλαμάκι (Παλαμηδίου 12-16) φιλοξενεί την ομαδική έκθεση ζωγραφικής των εικαστικών Λίλιαν Καίσαρη, Γεωργίας Καλαθιανάκη, Βίκυς Σίμου και Αγλαΐας Τσάμη. Στις 7 μ..μ. θα παρουσιαστεί και η ποιητική συλλογική της Πόπης ∆ιαμαντοπούλου «Εθελούσια έξοδος». Την παρουσίαση θα κάνουν οι Β. Σωτηροπούλου και η ποιητρία. Συνοδεύουν οι μουσικοί Α. ∆ράκου, Α. Ολενικ και Γ. Μπρουτζάκης. ∆ευτέρα 22 Ιουνίου ** Εκδήλωση του ινστιτούτου Πουλαντζά με την Σίλβια Φεντερίτσι με θέμα «Πρωταρχική συσσώρευση, παγκοσμιοποίηση, αναπαραγωγή και ριζοσπαστικοί ορίζοντες στην εποχή της λιτότητας», στις 7 μ.μ., στην

****** Η γειτονιά αυτή στέκει εκτός αρίθμησης. Προστίθεται πάντα σε αυτό που αφαιρείται, λιγοστεύει πάντα ενώ μεγαλώνει. Εδώ εισπνοή και εκπνοή ταυτίζονται προς ένα και μόνο σημείο. Τεμάχια αέρα και φιμωμένοι οδοδείχτες, ο χρόνος κάθετος στην ευθεία του εδάφους και κάθε κατεύθυνση επιστροφή. Εδώ να προσέχεις την πτώση σου γιατί κανείς δεν γνωρίζει μέσα σε ποιο Εδώ πρόκειται να σηκωθείς. Η φωνή μας εδώ τίποτα άλλο, παρά απάντηση στην ηχώ που προηγήθηκε. Στην αυτόκλητη εκείνη ηχώ, που κανένας ήχος δεν την έχει γεννήσει. Μην πετάς λοιπόν πέτρες στον ουρανό. Ίσως αργότερα τις δεις να βγαίνουν με ταχύτητα μέσα απ’ τη γη ή ακόμη και μέσα απ’ το στήθος σου *** Η κοπέλα αυτή τώρα περπατά τον δρόμο με τα σημα-

αίθουσα τελετών του ΕΜΠ (Πατησίων 42). ** Η Νομαρχιακή Επιτροπή και το τμήμα ∆ικαιωμάτων του ΣΥΡΙΖΑ Α Θεσσαλονίκης διοργανώνουν συζήτηση με θέμα «∆ίκη Χρυσής Αυγής: Μια νεοναζιστική εγκληματική οργάνωηση (επιτέλους) μπροστά στη δικαιοσύνη», στις 7 μ.μ., στον «κήπο των εποχών» (πρώην πάρκο των σκύλων). Μιλούν οι Θ. Κούρκουλας και ∆. Παπαδάτος Αναγνωστόπουλος. ** Παρουσίαση του βιβλίου του Π. Κουτρουβίδη «Σχολείο και χρήστες ναρκωτικών. Όταν οι απόβλητου του εκπαιδευτικού συστήματος ξαναγυρίζουν στα θρανία«, στις 7 μ.μ., στο Polis art cafe. Μιλούν οι Α. Κόκκος και Α. Τσιμπουκλή. Τρίτη 23 Ιουνίου ** Παρουσία του βιβλίου του Πέτρου Παπακωνσταντίνου «Αριστερά, κυβέρνηση και κράτος. Κλασικές αναλύσεις, σύγχρονες εμπειρίες», στις 6.30 μ.μ., στην αίθουσα της ΕΣΗΕΑ (Ακαδημίας 20). Μιλούν οι Π. Λαφαζάνης, Ευ. Μπιτζάκης, ∆. Τσακνής και Θ. Σκαμνάκης. Συντονίζει ο Τ. Παππάς. ** Εκδήλωση του ΜΑΧΩΜΕ (Αγ. Κωνσταντίνου και Γερανίου 47, Ομόνοια) με θέμα «Οι κόκκινες γραμμές της Αριστεράς στους εκβιασμούς των υπερεθνικών “θεσμών”», στις 8.30 μ.μ. Μιλούν οι ∆. Στρατούλης και Γ. Τόλιος. Συντονίζει ο Κ. Μακαρώνας.

Μα καθώς περπατά το γνωρίζει Είναι τα δέντρα που ριζώνουνε τις ανάσες μας Γι’ αυτό και τα φύλλα κουβαλούν τους αναστεναγμούς μας ****** Αν περάσεις αρκετό καιρό στους δρόμους της, ίσως ξεχωρίσεις ανάμεσα στους περαστικούς έναν από τους 20 εκείνους ανθρώπους. Στο στομάχι τους υπάρχει ένας κόκκινος συνδετήρας. Την ίδια ώρα ξεκινούν από τα σημεία της πόλης αφήνοντας πίσω το πλήθος. Να συναντηθούν στον βράχο και να σταθούν. ∆εν μιλούν, ούτε σιωπούν μόνο χειρονομούν με τις ώρες. Έναν αργό κώδικα ξαφνιασμένο. Προσπαθώντας τη στιγμή εκείνη να ανακαλύψουνε τι σημαίνει. ****** Τώρα η σιωπή περπατά με σιδερένια τακούνια και συ βρίσκεσαι έξω από το νεκροταφείο της πόλης. Καθισμένος σε ένα πεζούλι προσπαθείς να ξεμπλέξεις τον καιρό απ’ τον χρόνο. Είναι η ώρα αυτή που ακούς τους νεκρούς να αλλάζουν πλευρό. Όλοι τους μαζί ταυτόχρονα. Και μαζί να αλλάζει στον χάρτη η Ανατολή και η ∆ύση. Σαν να μπήκαμε αγκαλιασμένοι ξαφνικά σε καθρέφτη.

** Το rproject και το iskra.gr διοργανώνουν εκδήλωση με θέμα «Ρήξη με τα μνημόνια. Τώρα είναι η ώρα του λαού», στις 7 μ.μ., στο δημαρχείο Περιστερίου. Μιλούν οι Κ. Λαπαβίτσας και Μ. Μπόλαρη. Τετάρτη 24 Ιουνίου ** Παρουσίαση του βιβλίου του Γ. Χρυσάφη «Ο κουτσός γενναίος κόκορας», στις 7.30 μ.μ., στο Εναλλακτικό Βιβλιοπωλείο (Θεμιστοκλέους 37). Μιλούν οι Θ. Καλαφάτης, Στ. Στεφάνου, Ε. Παπαδήμα και ο συγγραφέας. Πέμπτη 25 Ιουνίου ** Παρουσίαση του βιβλίου της Μ. Ρουκανά Αμπελά «Στη Βενετιά τα ρούχα σου» οργανώνει η Ένωση Ζακυνθίων Αθήνας, στις 8.30 μ.μ., στη Στοά του Βιβλίου. Θα ακουστούν μελοποιημένα νανουρίσματα του βιβλίου.

1097

ΒΙΒΛΙΟ

Η ΕΠΟΧΗ 21 Ιουνίου 2015

Θηρεύοντας το εξαιρετικό ∆έσποινα Μπάτρη «Ή όλοι ή κανείς» Εκδόσεις Μεταίχμιο Φεβ. 2015

ο πρώτο βιβλίο της ∆έσποινας Μπάτρη αποτελεί την πρώτη παγκοσμιοποιημένη συλλογή ιστοριών, που κυκλοφόρησε στα καθ’ ημάς. Αυτό, όσο τουλάχιστον ανακαλούμε μέσα στις τελευταίες δεκαετίες. Οι ιστορίες τοποθετούνται στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Για να ακριβολογούμε, σε πέντε σημεία, σε πέντε διαφορετικές χώρες και σε τρεις ηπείρους. Αντίστοιχα, απομακρυσμένα χρονικά είναι μεταξύ τους τα συμβάντα που ανιστορούνται. Σύμφωνα με συνέντευξη της συγγραφέως, έναυσμα για να γραφούν οι ιστορίες στάθηκε η στάση ζωής του πατέρα της, στον οποίο και αφιερώνει το βιβλίο. Πιο συγκεκριμένα, μία ιστορία, γύρω από ένα ατύχημα, όπου εκείνος έδειξε αξιοθαύμαστη αυταπάρνηση, σώζοντας τη ζωή ενός φίλου του. Όπως εξομολογείται, αυτή η υπέρβαση του προσωπικού συμφέροντος ή και απλώς, της προσωπικής άνεσης, χάριν ενός μέλους της οικογένειας ή ακόμη και ενός ξένου, γι’ αυτήν “ως παιδί αποτελούσε μυστήριο”. Έτσι, μετά από χρόνια, φαίνεται πως έβαλε στόχο να ανακαλύψει από πού “πηγάζει αυτή η δύναμη αυτοθυσίας”. Άρχισε να αναζητάει ανθρώπους, που να θέτουν ιεραρχικά τον εαυτό τους σε δεύτερη μοίρα προς όφελος των άλλων. Κάνει λόγο για “εξαντλητική έρευνα”, ώστε να γειώσει, τρόπον τινά, τις ιστορίες της, με την “αναφορά υπαρκτών προσώπων και συντελεσμένων γεγονότων”. Κάπως έτσι εντόπισε “θυσίες καθημερινών ανθρώπων” και αφηγήθηκε τις ιστορίες τους, πλάθοντας κάθε φορά έναν μυθιστορηματικό ήρωα, που να συνδιαλέγεται με το υπαρκτό πρόσωπο. Με αυτόν τον τρόπο, η συγγραφέας διατείνεται πως “φωτίζει” συγκεκριμένη κάθε φορά πτυχή του πραγματικού προσώπου. Γιατί, όμως, αποφάσισε, ειδικά τώρα, να εκδώσει ένα βιβλίο με αυτό το θέμα; Όπως η ίδια θέλει να το παρουσιάζει, πρόκειται για ακόμη ένα βιβλίο, που η ελληνική λογοτεχνία το οφείλει εν μέρει στην τρέχουσα κρίση. Την επιθυμία της να υπογραμμίσει την πολυτιμότητα της αυταπάρνησης, που φτάνει στα όρια της αυτοθυσίας, την συσχετίζει με τον ατομικισμό, που εμφανίζεται υπερτροφικός σε κάθε δύσκολη περίοδο, έναντι του φθίνοντος αλτρουισμού. Η Μπάτρη δεν το βλέπει ως αναμενόμενη στάση, που υπαγορεύεται και από το ένστικτο επιβίωσης. Αντιθέτως, πιστεύει, ότι τη λύση στα δύσκολα δεν τη δίνει η επικέντρωση εις εαυτόν, αλλά η υπέρβαση του εγώ. Το κατά πόσο τέτοιου είδους βιβλία θεραπεύουν εγωκεντρικές συμπεριφορές, μένει ζητούμενο. Το βασικό είναι πως χαιρετίστηκε από τους πρώτους βιβλιοπαρουσιαστές ως αξιόλογο, με την πρόβλεψη, μάλιστα, ότι θα συζητηθεί. ς δούμε αναλυτικότερα αυτές τις ιστορίες, καθώς άλλες οι συγγραφικές προθέσεις και ο συχνά εξωραϊσμένος τρόπος παρουσίασής τους και άλλες οι πραγματώσεις τους. Κατ’ αρχήν, με τον χαρακτηρισμό καθημερινοί άνθρωποι για εκείνους που της ενέπνευσαν τις ιστορίες, δεν εννοεί “ανθρώπους της διπλανής πόρτας”. Εδώ, το καθημερινός είναι αδόκιμο, καθώς παραπέμπει σε έναν οποιονδήποτε ή και μέσο κοινό χαρακτήρα και όχι στις εξαιρετικές περιπτώσεις χαρακτήρων, όπως είναι αυτές, που εκείνη επέλεξε. Κι αυτό, γιατί η “εξαντλητική έρευνα”, όπως φαίνεται, δεν έγινε στο καθημερινό της περιβάλλον, αλλά στα εξαιρετικά συμβάντα των ΜΜΕ. Αυτό ισχύει για τις τέσσερις από τις πέντε ιστορίες, που διαδραματίζονται εκτός Ελλάδος. Στις δυο από αυτές, η αναφορά γίνεται σε συγκεκριμένο διάση-

μο υπαρκτό πρόσωπο, ενώ, στις δυο άλ- όπως σε εκείνο, για επίσκεψη στον ιστολες, παραμένει κάπως αόριστη. Συνάγε- ρικό τόπο, αλλά για κυνήγι. Καμιά “δεται, ωστόσο, εμμέσως, από τα συμφρα- καριά άτομα” πηγαίνουν εκδρομή με ζόμενα της κάθε ιστορίας σε συνδυασμό καΐκι, “όλοι νέοι, νιόπαντροι οι περισσόμε την αντίστοιχη σχετική ειδησεογρα- τεροι με μωρά παιδιά”. Ανέκαθεν γεμάφία. το οχιές το νησί, τσίμπησαν έναν, την ίΗ συγγραφέας πιστεύει πως “η πραγ- δια ώρα που σηκώθηκε αέρας. Μπροστά ματικότητα είναι πάντα πιο ενδιαφέρου- στο “μπουρίνι”, ο καπετάνιος και όλη η σα και πρωτότυπη από την φαντασία” ομάδα των εκδρομέων σταύρωσαν τα χέαυτήν καθ’ εαυτήν. Αυτό το επαληθεύουν ρια. Μόνο ο πατέρας, με την απειλή του οι ιστορίες της, τις οποίες εφεξής θα α- όπλου, έδωσε το σύνθημα, “Ή όλοι ή καποκαλούμε διηγήματα, εφόσον η ίδια έ- νείς”. Έτσι, γύρισαν χωρίς αβαρίες, σώτσι τις χαρακτηρίζει, καίτοι εκτενείς, ε- ζοντας και τον φιδιασμένο φίλο τους. πιδεχόμενες συμπύκνωση, αλλά και μυΤην ιστορία την διηγείται δυο και πλέθοπλαστικό άπλωμα. Το πρώτο, λοιπόν, ον δεκαετίες αργότερα, ένας φίλος του διήγημα, που, εν μέρει, στηρίζεται σε πατέρα της γυναίκας. Εκείνη την ανακαπροσωπικές εμπειρίες, υπολείπεται σε λεί σε μία δύσκολη ώρα. Βρίσκεται στο ενδιαφέρον, κυρίως, πάσχει μορφικά, μαιευτήριο, έχοντας γεννήσει ένα νεκρό δείχνοντας σε ορισμένα σημεία έλλειψη βρέφος. Η περιγραφή της περιβάλλουαφηγηματικής άνεσης. Σε αντίθεση με τα σας χαρμόσυνης ατμόσφαιρας έναντι της άλλα τέσσερα, που κερδίζουν τις εντυ- δικής της θλίψης, καίτοι σχοινοτενής, πώσεις με την πρωτοτυπία του θέματος. δεν επιτυγχάνει να ενσωματώσει την παΣε αυτά, η Μπάτρική περιπέτεια σε τρη επιδεικνύει μία συνειρμική διαφαντασία κατά δοχή. Την αποδυτην ανάπλαση ναμώνει, μάλιστα, του πρωτογεκαθώς την εναλνούς υλικού. λάσσει με μία παΤόση, μάλιστα, λαιότερη ιστορία που, σε δυο ιπου συνέβη στην ίστορίες, υπερδια. Τότε, από δική βαίνει τους της αμέλεια, ο σκύφραγμούς της λος της είχε βρει αληθοφάνειας. τραγικό θάνατο. Ο Όσο για τον ατρόπος που παρατίφηγηματικό θενται αναμνήσεις τρόπο, παραμέκαι ενοχές, πηδώνει σταθερός. ντας από τη μία ιΕνιαία τριτοστορία στην άλλη, πρόσωπη αφήδείχνει μηχανιστιγηση, με διαδοκός, μόνο και μόνο χικές αλλαγές για να φανεί η εοπτικής γωνίας γωιστική νοοτροαπό το ένα ή πεπία της γυναίκας. ρισσότερα υΌσο για την εξοπαρκτά πρόσωμοίωση της αγάπης πα στο μυθιστοπρος τον σκύλο και ρηματικό. Η ατο βρέφος, έχει την φήγηση χωρίζεζέση των σημεριται σε μικρά νών φιλόζωων, σε τμήματα, με τίτ- Ένας από τους ήρωες της Μπάτρη, ο Αρμέακραία έκφανση. λους στίχους α- νιος παγκόσμιος πρωταθλητής κολύμβησης Όπως και να έχει, πό τραγούδι ή Σαβάρς Καραπετιάν. το διήγημα δεν κακάποια παράμετορθώνει να αποτρο, που να καταδεικνύει την παρέλευση τυπώσει τη γυναικεία ψυχολογία. Πώς του χρόνου. είναι δυνατό, πριν μερικές ώρες να έχει Το βασικό χαρακτηριστικό των ιστο- χάσει το βρέφος, που κυοφόρησε επί ενριών είναι η υπερβάλλουσα συγκινησια- νέα μήνες, και μόνο με την ανάμνηση της κή φόρτιση. Από μία άποψη, οι δραματι- θαρραλέας στάσης του πατέρα της, να κοί τόνοι είναι αναμενόμενοι. Για να α- αρχίσει να ντύνεται και να βάφεται, έτοιποτελέσει ένα γεγονός είδηση και μάλι- μη να αναχωρήσει από την κλινική με στα διεθνούς εμβέλειας, θα πρέπει κατά τον σύντροφό της, που οσονούπω θα ερκανόνα να είναι τραγικής υφής, η οποία χόταν να την πάρει. Όπου, υποτίθεται όδημοσιογραφικά διογκώνεται προς το τι εκείνος, ως πατέρας του νεκρού βρέτραγικότερο. Αυτοί οι υψηλοί τόνοι μπο- φους, παρέμεινε παντελώς αμέτοχος. Ως ρούν να παρασύρουν έναν συγγραφέα, ι- προς αυτό το τελευταίο, μένει ζητούμεδιαίτερα τον νέο στη συγγραφική τέχνη, νο κατά πόσο πρόκειται για εντύπωση, προς μία μελοδραματική αναδιήγηση. Αν που δημιουργείται από τη συγγραφέα ηκαι αυτό δεν αποτελεί αυτονόητα συγ- θελημένα ή από αφηγηματική αδεξιότηγραφική αδυναμία. Μπορεί, συνήθως, να τα. αποδίδεται σε ό,τι αποκαλείται παραλοτη σειρά παράταξης των διηγημάτων γοτεχνία, αλλά, χάρις σε παρόμοια, τρόστο βιβλίο, το επόμενο διήγημα διαπον τινά, μειονεκτήματα, το βιβλίο δια- δραματίζεται στα βουνά της Βόρειας δίδεται “από στόμα σε στόμα”, που ση- Αλβανίας. Η υπόθεση πλέκεται γύρω αμαίνει πως αρέσει σε ένα πλατύτερο, κυ- πό το έθιμο της σότας, άμεσα συσχετιρίως γυναικείο, κοινό. Και οι ιστορίες σμένο με το νόμο του αίματος. ∆ηλαδή της Μπάτρη, καθώς στρέφονται γύρω α- τη βεντέτα, που απαντάται και στην Κρήπό σχέσεις ερωτικές ή και οικογενεια- τη και η οποία ορίζει, στην περίπτωση κές, διαθέτουν εκείνο το είδος του πά- φόνου ή προσβολής της τιμής, η θιγμένη θους ή και της απελπισίας, που συγκινεί. οικογένεια να παίρνει εκδίκηση. Ρητά αο πρώτο διήγημα ενσωματώνει την ι- παγορεύεται η εμπλοκή των γυναικών. στορία του πατέρα της συγγραφέως Στην Αλβανία, ωστόσο, ελλείψει αρσενικαι έχει ως τίτλο τα δικά του λόγια, που κών, μια κόρη ή αδελφή, που θέλει να αποτέλεσαν και τον τίτλο του βιβλίου. εκδικηθεί, μπορεί να γίνει σότα. Στα αλΕίναι το μόνο, που τοποθετείται στην βανικά, η λέξη σημαίνει το ψεύτικο. Στη Ελλάδα. Αν και δεν προσδιορίζεται η πό- συγκεκριμένη περίπτωση, εκείνη κόβει λη, θα μπορούσε να συμβαίνει στην Αθή- τα μαλλιά της, ντύνεται ανδρικά και το να και τα περίχωρά της, ενώ η παρά- βασικότερο, ορκίζεται πως δεν θα την πλευρη ιστορία του πατέρα της γυναίκας αγγίξει αρσενικό χέρι. Στην ιστορία της Μπάτρη, η μεγαλύτεπου αποτελεί τον κεντρικό χαρακτήρα του διηγήματος, διαδραματίζεται στην ρη από πέντε αδελφές, όταν σκοτώνουν Μακρόνησο. Όπως και στο πρόσφατο τον πατέρα τους για κτηματική διαφορά, μυθιστόρημα του ∆ημήτρη Φύσσα, πρό- γίνεται σότα και αναλαμβάνει επικεφακειται για εκδρομή στο νησί. Όχι, όμως, λής της οικογένειας. Υπερβαίνει, όμως,

το ρόλο της, φθάνοντας να σκοτώσει τον άντρα που ερωτεύτηκε και μάλιστα, επί τόπου, μετά τη συνεύρεσή τους. Πράξη που απαντάται μόνο στο βασίλειο των μελισσών. Ωστόσο, η δραματική όσο και γλαφυρή αφήγηση το προβάλλει ως πράξη αυταπάρνησης για τις αδελφές της. Η ιστορία παρουσιάζεται αναδρομικά, όταν γερόντισσα πλέον η σότα, αναζητά σε παλαιό σεντούκι το τελευταίο φουστάνι, ένα βυσσινί, που είχε φορέσει. Έτσι, όμως, αντιπαρατίθεται μία συμπεριφορά πρωτόγνωρης αγριότητας, που θυμίζει μαινάδα, σε έναν υπερχειλίζοντα συναισθηματισμό, δημιουργώντας σύγχυση στην όποια απόπειρα ψυχογράφησης της γυναίκας. Σε αντίθεση με την πραγματικότητα, που εικάζουμε πως ενέπνευσε την ιστορία, όπου μία θαρραλέα σότα, που έμεινε γνωστή ως “η Σότα της Τροπόγιας”, θέρισε με καλάσνικοφ εκείνους που είχαν σκοτώσει τα αδέλφιά της. Η πράξη της αποτέλεσε είδηση, γιατί αφορούσε βεντέτα δυο οικογενειών στη γενέτειρα του Σαλί Μπερίσα και εκείνος ήταν που την είχε ξεκινήσει πριν κοντά είκοσι χρόνια. Άλλη ιστορία σότας, που να απασχόλησε ευρύτερα τον Τύπο, δεν ανακαλούμε. Ακόμη πιο βάρβαρη δείχνει η τέταρτη ιστορία, πάλι με αδελφές, αυτή τη φορά, τέσσερις Πακιστανές. Οι τρεις αυτοκτονούν για να μπορέσει η νεότερη, που είναι ακόμη σε ηλικία γάμου, να πάρει τη λιγοστή προίκα, που έχει εξοικονομήσει ο πατέρας τους, και να παντρευτεί. Πράξη αυτοθυσίας, που έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τον λιθοβολισμό της δεκαεξάχρονης ανιψιάς τους, γιατί ανταποκρίθηκε στο χαμόγελο ενός άντρα, στον οποίο και πρωτοστάτησαν. Το πιθανότερο, η συγγραφέας εμπνεύστηκε την ιστορία από τον σχετικά πρόσφατο λιθοβολισμό στην Λαχόρη εγκύου από τους συγγενείς της, που ως είδηση έκανε το γύρο του κόσμου. Ακόμη, όμως, και σε αυτές τις κοινωνίες, παρόμοιες πρωτόγονες ενέργειες τις αναλαμβάνουν αποκλειστικά άνδρες. ένουν δυο ιστορίες, στις οποίες προσδιορίζεται επακριβώς το έναυσμα. Πρωταγωνιστούν άνδρες και η ανάπλασή τους, εκτός από την προσθήκη ενός μυθιστορηματικού προσώπου, εκτενής, μένει πιστή ή έστω, παρά τις ευφάνταστες μυθοπλαστικές προσθήκες, κοντά στα συμβάντα. Η πρώτη στρέφεται γύρω από το αυτοκινητιστικό ατύχημα στη λίμνη Ερεβάν της Αρμενίας, που έβαλε οριστικό τέλος στην καριέρα “του παγκόσμιου πρωταθλητή κατ’ επανάληψη στην ελεύθερη κατάδυση”, Σαβάρς Καραπετιάν. Στις 16 Σεπ. 1976, ένα λεωφορείο με 92 επιβάτες βυθίστηκε στα παγωμένα νερά της λίμνης, ο δύτης απεγκλώβισε περί τους 30, 20 λέγεται πως επιβίωσαν. Ο ίδιος έμεινε ανάπηρος. Η δεύτερη στηρίζεται στη θαρραλέα στάση του Πλοιάρχου Χανς Λάνγκσντορφ, κυβερνήτη “του θωρηκτού τσέπης Γκραφ Σπέε”, στη ναυμαχία, που έγινε στα ανοιχτά, έξω από το λιμάνι του Μοντεβιδέο, τον ∆εκ. του 1939. Εκείνος, αφού απελευθέρωσε τους αιχμαλώτους και εξασφάλισε την τύχη του πληρώματος, βύθισε το πλοίο του και αυτοκτόνησε. Ο διεθνής Τύπος τον αποκάλεσε “Πρίγκιπα της Τιμής” και έτσι καταγράφηκε στην Ιστορία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. ∆εκαέξι χρόνια αργότερα, η περιπέτειά του έγινε ταινία. Η Μπάτρη πλέκει μία εξόχως συγκινητική εκδοχή, τονίζοντας την ολιγοψυχία του Πλοιάρχου μπροστά στην αυτοκτονία, που απαιτεί ο κώδικας τιμής. Έτσι καθιστά πιο ανθρώπινο τον άτεγκτο Γερμανό στρατιωτικό. Συνοψίζοντας, στις ιστορίες της Μπάτρη υπάρχει το στοιχείο του εξαιρετικού, στα μάτια όμως ενός ∆υτικού με τη σημερινή νοοτροπία. Χάρις σ’ αυτό κερδίζουν το ενδιαφέρον.

Μ. Θεοδοσοπούλου

28 ΜΟΥΣ

Σ ΠΡΟΤΑ Ε Κ

ΙΣ ΣΕ

ΜΟΥΣΙΚΗ

δρενιώτη ιάνα Μαλαν Επιµέλεια: Λam@otenet.gr lian

Η ΕΠΟΧΗ 21 Iουνίου 2015

Φεστιβαλίζεστε;

Παραστάσεις μουσικής , θεάτρου και χορού παντού, σε όλες τις πόλεις από άκρη σε άκρη στην Ελλάδα της κρίσης και κάτω από δυσμενείς συνθήκες αποδεικνύουν ότι τον πολιτισμό μας δεν μπορεί κανείς να μας τον πάρει. Για το γεγονός ότι πολλά σχήματα επιβιώνουν χάρη στη γενναιότητα και την αυτοθυσία των καλλιτεχνών που τα απαρτίζουν, οφείλουμε να είμαστε υπερήφανοι και αισιόδοξοι για την πορεία μας ως πολιτισμένη κοινωνία. Η τέχνη ανθεί και είναι μάλιστα υψηλού επιπέδου. Η παρούσα σελίδα αδυνατεί να καλύψει όλα τα δρώμενα, ωστόσο θα προσπαθήσει να σας προτείνει αρκετά από αυτά.

1ο Φεστιβάλ Λουτρακίου

Φεστιβάλ Αθηνών

o Φεστιβάλ Αθηνών, πιστό και φέτος στο ραντεβού του με το ελληνικό τραγούδι, παρουσιάζει μια σειρά από εξαιρετικά ενδιαφέρουσες συναυλίες στο θέατρο που παραδοσιακά τις φιλοξενεί: το Ηρώδειο. Κάτω από τη σκιά της Ακρόπολης, το αθηναϊκό κοινό -και όχι μόνοθα έχει τη χαρά να σιγοτραγουδήσει μαζί με αγαπημένους καλλιτέχνες τραγούδια που μας έκαναν συντροφιά τα τελευταία χρόνια και στιγμάτισαν πολλές από τις προσωπικές μας στιγμές. Τα 20 χρόνια στη δισκογραφία είναι η καλύτερη αφορμή για μια μεγάλη γιορτή και ακριβώς αυτό θα συμβεί στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, όταν ο Γιάννης Κότσιρας συναντηθεί με σπουδαίους μουσικούς για να περιπλανηθούν μαζί στα χνάρια μιας μουσικής διαδρομής που συνεχίζεται. Με την πολύτιμη συνδρομή της Καμεράτας - Ορχήστρας των Φίλων της Μουσικής σε μουσική διεύθυνση Γιώργου Πέτρου, τον Γιάννη Κότσιρα θα συντροφεύσουν στη σκηνή δύο εξαιρετικοί και αγαπημένοι στο ελληνικό κοινό τραγουδοποιοί, η ισραηλινή Yasmin Levy και ο σέρβος Zeljko Joksimovic. Το μαγικό ρόλο του ενορχηστρωτή έχει αναλάβει ο Vassilikos. Τη ∆ευτέρα 22 Ιουνίου, στις 9μ.μ., στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού. Τιμές εισιτηρίων: από 35 έως 8 ευρώ, 10 και 5 ευρώ (φοιτητικό, άνεργοι, ΑΜΕΑ). * Ένα από τα σημαντικότερα έργα μουσικού θεάτρου του 20ού αιώνα, το «Kiss Μe, Kate» με την εξαιρετική μουσική του Κόουλ Πόρτερ, έργο με στοιχεία της τζαζ, της συμφωνικής μουσικής, της όπερας και της οπερέτας και με ένα ιδιοφυές σενάριο βασισμένο στην Στρίγγλα που έγινε αρνάκι, του Σέξπιρ, γίνεται αφορμή ώστε η Καμεράτα να μας μεταφέρει στο Μπρόντγουέι. Πιστοί στην άποψη πως η ποιότητα και το κλασικό δεν γνωρίζουν σύνορα, η Καμεράτα και ο Γιώργος Πέτρου ξανοίγονται, με το γνωστό τους πάθος, στο νέο γι’ αυτούς πεδίο του αμερικανικού μουσικού θεάτρου που παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα στην αυθεντική γραφή του 1948. ∆ιάλογοι στα ελληνικά. Τραγούδια στα αγγλικά με ελληνικούς υπερτίτλους. Την Τετάρτη 24 Ιουνίου, στις 9μ.μ., στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού. Τιμές εισιτηρίων: από 35 έως 8 ευρώ, 10 και 5 ευρώ (φοιτητικό, άνεργοι, ΑΜΕΑ).

νας νέος θεσμός πολιτισμού, ένα σημαντικό και πολυσυλλεκτικό φεστιβάλ έρχεται να προστεθεί στον αστερισμό των καλοκαιρινών εκδηλώσεων και να φωτίσει με το δικό του λαμπρό φως τις βραδιές μας. Με φιλόδοξο πρόγραμμα δίνει βήμα σε όλα τα είδη της μουσικής και φιλοξενείται σε διαφορετικές τοποθεσίες της περιοχής. Θεμέλιος λίθος ο δραστήριος Σύλλογος «Φίλοι της Μουσικής» ο πρόεδρός του, ο αρχιμουσικός Πελοπίδας Μαυρόπουλος χαρακτήρισε το όλο επίτευγμα ως όραμα χρόνων και συνάμα μια πηγαία ανάγκη, ένας τρόπος έκφρασης και δημιουργίας. Ο δήμαρχος Λουτρακίου - Περαχώρας - Αγίων Θεοδώρων, Γεώργιος Γκιώνης, ο οποίος κήρυξε και επίσημα την έναρξη του Φεστιβάλ, επισήμανε ότι «υλοποιούμε όραμα ετών» προσκαλώντας μας παράλληλα «συνοδοιπόρους σ’ αυτή τη διαδρομή τέχνης και πολιτισμού». Συμφωνικές ορχήστρες, μουσικοί διεθνούς φήμης, όπως η σοπράνο Ελπινίκη Ζερβού, ο πιανίστας Γιώργος Παπαχριστούδης, σημαντικοί έντεχνοι καλλιτέχνες, όπως η Ελευθερία Αρβανιτάκη, η Νατάσσα Μποφίλιου, ο Μίλτος Πασχαλίδης, η Ελένη Πέτα, το ανατρεπτικό

1ο Μουσικό Φεστιβάλ Ρέντη

ε σκοπό να αποτελέσει μια άκρως ενδιαφέρουσα πρόταση ενός ιδιαίτερου θεσμού για τους μουσικόφιλους, οι συντελεστές του φεστιβάλ φρόντισαν να δημιουργήσουν μια σειρά εκδηλώσεων που θα καλύπτουν μεγάλο μουσικό εύρος και προσδοκούν από την πρώτη κιόλας χρονιά να δώσουν το στίγμα τους καθιστώντας το φεστιβάλ θεσμό. Ο ∆ήμαρχος Νίκαιας - Αγ. Ι. Ρέντη, Γιώργος Ιωακειμίδης, κάνοντας πράξη ένα πρόγραμμα πολιτιστικών δράσεων σε πείσμα των αντίξοων συνθηκών, κατάφερε να ενώσει μεγάλες δυνά-

συγκρότημα The Burger Project, ομάδες χορευτών, επώνυμα σχήματα από το χώρο της ποπ, ροκ και μπλουζ μουσικής, συνδιαλέγονται δημιουργικά με το πλούσιο καλλιτεχνικό δυναμικό της πόλης, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για την καθιέρωση ενός νέου σημαντικού πολιτιστικού και τουριστικού προορισμού. Με έναρξή στις 20 Ιουνίου, το φεστιβάλ ολοκληρώνεται με την Πανσέληνο, στις 29 Αυγούστου. * Πιο συγκεκριμένα, η Φιλαρμονική Λουτρακίου θα παρουσιάσει έργα ελλήνων συνθετών, υπό τη διεύθυνση του Πελοπίδα Μαυρόπουλου, την Κυριακή 21 Ιουνίου, στις 12 το μεσημέρι, στην παραλία του Λουτρακίου. * Συναυλία αφιερωμένη στο χορωδιακό τραγούδι, με οικοδέσποινα τη Μικτή Χορωδία Λουτρακίου και προσκεκλημένες τρεις αξιόλογες χορωδίες: τη Μικτή Χορωδία Αλίμου, την Πολυφωνική Χορωδία «Enchoir» και τη Μικτή χορωδία Σπάρτης, την Κυριακή 21 Ιουνίου, στις 8μ.μ., στο Αλεξάνδρειο Συνεδριακό Κέντρο. * Στον τομέα της κλασικής μουσικής η Συμφωνική Ορχήστρα Νέων συμπράττει με σημαντικούς νέους σολίστ από το Λουτράκι, ενώ εγκαινιάζοντας τις συ-

μεις του καλλιτεχνικού χώρου και να ετοιμάσει ένα πολύ ελκυστικό φεστιβάλ για το κοινό. Συμμετέχουν σπουδαίοι καλλιτέχνες: ∆αβίδ Ναχμίας, Λάκης Παπαδόπουλος, Νίκος Ζιώγαλας, ∆ημήτρης Μπάσης, Κώστας Καραφώτης, Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Ραλλία Χρηστίδου κ.ά. * Ο Χρήστος Νικολόπουλος φέτος έκλεισε 50 χρόνια στην ελληνική μουσική σκηνή, γεμάτα επιτυχίες που αγαπήθηκαν και αγαπιούνται απ’ όλες τις ηλικίες. Φέτος το καλοκαίρι παίρνει την ορχήστρα του και 3 αγαπημένους φίλους - συνεργάτες και μας χαρίζει όλες τις μεγάλες του επιτυχίες. Η Πίτσα Παπαδοπούλου, ο Κώστας Μακεδόνας και η Ζωή Παπαδοπούλου υπόσχονται μια βραδιά γεμάτη από αγαπημένα λαϊκά τραγούδια του μεγάλου μας συνθέτη. Την Πέμπτη 25 Ιουνίου, στις 8.30μ.μ., στο Ανοιχτό Θέατρο «Μίκης Θεοδωράκης» (Νάξου και Σταυράκη). Tιμές εισιτηρίων: 12

ευρώ στα ταμεία του θεάτρου και 10 προπώληση.

νεργασίες με μουσικούς διεθνούς φήμης έχει προγραμματιστεί ρεσιτάλ με τον κλαρινετίστα Σπύρο Μουρίκη, που συγκαταλέγεται εδώ και χρόνια μεταξύ των απολύτως κορυφαίων ελλήνων μουσικών. Το πρόγραμμα του περιλαμβάνει έργα μουσικής δωματίου των συνθετών: Βέρντι, Ροσίνι, Μπιζέ κ.ά. Συνοδέυει στο πιάνο η Ελένη Νικολαΐδη. Τη ∆ευτέρα 22 Ιουνίου, στις 9μ.μ., στο Πνευματικό Κέντρο Λουτρακίου.

Για τη μέρα της Γιορτής της Μουσικής

τη φετινή Γιορτή της Μουσικής, ανοίγει ένα πολύχρωμο καλειδοσκόπιο με τραγούδια και συνθέσεις από την Ελλάδα και όλο τον κόσμο, ορχηστρικά και χορωδιακά κομμάτια, κλασικά έργα και άφρο-τζαζ δημιουργίες. Το τμήμα χορωδίας Polyphonica Voices (μουσική διεύθυνση: Μαρίζα Βαμβουκλή) και το τμήμα κρουστών Polyphonica Drums (μουσική διδασκαλία: Γιώργος Φασόλης) έχουν ετοιμάσει ένα μουσικό ταξίδι που ξεκινά από την Ελλάδα και τη Βουλγαρία και φτάνει μέχρι την Αφρική και τη Νότια Αμερική, με γνωστά τραγούδια και κομμάτια από διαφορετικά μέρη του κόσμου. Από τη Γιορτή της Μουσικής δεν θα μπορούσε να λείπει η Kρατική Ορχήστρα Αθηνών που παρουσιάζει αποσπάσματα από τις δύο Σουίτες από την Κάρμεν του Μπιζέ, καθώς και έργα Βιβάλντι και Μόντι. Τα σολιστικά μέρη ερμηνεύουν οι τρομπετίστες Παναγιώτης Καίσαρης και Γιάννης Καραμπέτσος και ο βιολονίστας Γιώργος Μάνδυλας. Την ΚΟΑ διευθύνει ο Ουίλλιαμ Κούνχαρντ. Την ελληνική μουσική σκηνή θα εκπροσωπήσει ένας ξεχωριστός ερμηνευτής, ο Βασίλης Γισδάκης, παρουσιάζοντας ένα πρόγραμμα με τραγούδια από το νέο του άλμπουμ «Της ημέρας τα σκοτάδια», αλλά και αγαπημένες δημιουργίες των Χατζιδάκι, Θεοδωράκη, Ξαρχάκου, Μαρκόπουλου κ.ά. Η βραδιά θα κλείσει με το πάρτι των Happy Dog Project και την Esterina, τη special guest της μπάνας. Την Κυριακή 21 Ιουνίου, στις 8μ.μ., στον Κήπο του Μεγάρου Μουσικής. Είσοδος ελεύθερη.

KINHMATOΓΡΑΦΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 21 Ιουνίου 2015

«ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΝΗΣΙ»

Σκοτεινές υποθέσεις

Του Στράτου Κερσανίδη

ο 1975, με το θάνατο του στρατηγού Φρανθίσκο Φράνκο, καταλυόταν το τελευταίο φασιστικό καθεστώς στην Ευρώπη. ∆ύο χρόνια μετά ο βασιλιάς Χουάν Κάρλος προκήρυξε τις πρώτες δημοκρατικές εκλογές και η Ισπανία μπήκε σε μια επίπονη διαδικασία επούλωσης των πληγών της. Πληγές βαθιά χαραγμένες επάνω στο σώμα της ισπανικής κοινωνίας, στα σώματα και τις ψυχές των ανθρώπων ως αποτέλεσμα ενός αυταρχικού καθεστώτος, το οποίο προέκυψε μετά από τον αιματηρό εμφύλιο πόλεμο που κράτησε τρία χρόνια (1936-1939) και στοίχισε τη ζωή σε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους. Ο ποταμός Γουαδαλκιβίρ, από την Ανδαλουσία από όπου πηγάζει, μετά από

657 χιλιόμετρα εκβάλλει στον Ατλαντικό στον κόλπο Κάδιθ. Εκεί σχηματίζεται μια ελώδης περιοχή με ρηχά νερά και αμμόλοφους η οποία έχει ανακηρυχθεί εθνικό πάρκο. Σε μια απομονωμένη πόλη μέσα στους βάλτους εξαφανίζονται δύο κορίτσια. Έχει προηγηθεί μια σειρά από δολοφονίες έφηβων κοριτσιών και για τη διαλεύκανση της υπόθεσης φθάνουν από τη Μαδρίτη δύο αστυνομικοί του τμήματος ανθρωποκτονιών. Βρισκόμαστε στο 1980, μια εποχή που στη χώρα παραμένουν ακόμη ανοιχτές οι πληγές της πρόσφατης δικτατορίας του Φράνκο. Οι δύο αστυνομικοί, ο Χουάν κι ο Πέδρο, αντιπροσωπεύουν το διχασμό της χώρας καθώς έχουν μεταξύ τους βαθιές ιδεολογικές διαφορές. Πρέπει, όμως, να συνεργαστούν για να ανακαλύψουν το δο-

λοφόνο των κοριτσιών. Ο Αλμπέρτο Ροντρίγκεζ, με «Το μικρό νησί» (La isla minima), σκηνοθετεί ένα αστυνομικό θρίλερ που από τη μια βαδίζει σταθερά επάνω στα στοιχεία που χαρακτηρίζουν αυτό το κινηματογραφικό είδος και παράλληλα διατρέχει το διχασμένο σώμα της Ισπανίας. Σκηνοθετεί υποβλητικά, ασθμαίνοντας, δημιουργώντας ένα μυστήριο που συνεχώς μαγαλώνει. Ο βαλτότοπος ως χωροταξική επιλογή του σκηνοθέτη επιτείνει την ατμόσφαιρα του ζόφου και του απρόβλεπτου. Η έρευνα των δύο ανδρών προχωρά με δυσκολία, καθώς εκτός από το δολοφόνο έχουν να αντιμετωπίσουν και την κλειστή τοπική κοινωνία. Με έντονες νουάρ πινελιές, σασπένς και ανατροπές, ο Ροντρίγκεζ οδηγεί με απαράμιλλη μαεστρία την ταινία φθάνοντας

Πρεμιέρα στο Κάρλοβι Βάρι

«MY FRIEND LARRY GUS»

μέχρι την τελική λύση. Ενώ οδηγεί στην αποκάλυψη του δολοφόνου, δεν αφήνει τους δύο ήρωές του να μετεωρίζονται μέσα στα συντρίμμια του παρελθόντος. Μέσα από την τελική σύγκρουση θα επιχειρήσει μια λύση συμφιλιωτική, η οποία εμπεριέχει τόσο τη λήθη όσο και τη μνήμη. Αστυνομικό θρίλερ με πολιτικές και κοινωνικές προεκτάσεις, αλλά πάνω από όλα πρόκειται για μια ταινία χαρακτήρων, βαθιά ουμανιστική. Ο σκηνοθέτης σμιλεύει τους δύο ήρωές του, σκαλίζει τη μικρή κοινωνία των βάλτων, κοιτάζει την Ιστορία. Ένας ιδανικός συνδυασμός, ένα απολύτως επιτυχημένο μείγμα χάρη στο ταλέντο του σκηνοθέτη ο οποίος αποφεύγει τις υπερβολές. Ξέρει τι ακριβώς θέλει, στήνει τη βασική ιστορία των φόνων και της διαλεύκανσής τους και ύστερα προχωρά στο χτίσιμο των χαρακτήρων και στην πολιτική προσέγγιση. Η ταινία είναι ένα λαμπρό δείγμα ενός κινηματογράφου που δεν βολεύεται, αλλά αναζητά νέους δρόμους καλλιτεχνικής έκφρασης, χωρίς μονομανίες και αυτάρεσκους ακκισμούς, σίγουρος, στιβαρός και εξελικτικός. Κέρδισε 10 Βραβεία Γκόγια της Ισπανικής Ακαδημίας, μεταξύ των οποίων Καλύτερης Ταινίας, Καλύτερης Σκηνοθεσίας, Καλύτερου Πρωτότυπου Σεναρίου και Καλύτερης Φωτογραφίας, ενώ έκανε εισπράξεις 6,3 εκατομμύρια ευρώ στην Ισπανία. strakersan@gmail.com kersanidis.wordpress.com

ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ

το 50ο ∆ιεθνές Φεστιβάλ του Κάρλοβι Βάρι στην Τσεχία, το οποίο διαξάγεται από τις 3 ως τις 11 Ιουλίου, θα κάνει πρεμιέρα το ντοκιμαντέρ του Βασίλη Κατσούπη «My friend Larry Gus». Η ταινία θα προβληθεί εκτός συναγωνισμού στο τμήμα ντοκιμαντέρ του φεστιβάλ, το οποίο θεωρείται ένα από τα πιο σημαντικά της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης και κομβικό σημείο συνάντησης για αγοραστές, διανομείς, προγραμματιστές φεστιβάλ, πράκτορες πωλήσεων, δημοσιογράφους και σκηνοθέτες. Το ντοκιμαντέρ έχει ως θέμα τον έλληνα μουσικό παραγωγό Λάρι Γκας. Είναι ένα οδοιπορικό τεσσάρων χρόνων, που εξιστορεί το φλερτ ενός νέου ταλαντούχου μουσικού από τη Βέροια Ημαθίας, με τη μουσική, τη ζωή αλλά και το μεγάλο όραμα μέσα από τη σκηνοθετική ματιά του καλύτερου του φίλου. Ο εικοσιεξάχρονος φοιτητής Πολυτεχνείου και «επίδοξος» μουσικός με το μουσικό όνομα Λάρι Γκας και το βαπτιστικό Παναγιώτης, βρίσκεται μπροστά σε ένα δίλημμα και σε μία ευκαιρία: να ασχοληθεί σοβαρά με τη μουσική του. Αποφασίζει να παρατήσει τις μεταπτυχιακές του σπουδές στη Βαρκελόνη και ξαναγυρίζει στο παιδικό του δωμάτιο στη Βέροια για να ηχογραφήσει ένα άλμπουμ. Ο φίλος του Βασίλης Κατσούπης αποφασίζει από τη δική του πλευρά να κινηματογραφήσει την προσπάθεια του Λάρι, τα πάνω και τα κάτω, φιλικές σχέσεις και απλά κομμάτια καθημερινότητας. Θα τα καταφέρει ο Λάρι να γίνει αυτό που ήθελε ή θα παραδοθεί στη μοίρα του τραπεζικού υπαλλήλου; Στη διάρκεια τεσσάρων ετών γυρισμάτων, από την Αθήνα ως τη Νέα Υόρκη, τη Βέροια, τη Θεσσαλονίκη και το Μιλάνο, πολλά άλλαξαν. Και, κάπως μαγικά, πολλά έμειναν ακριβώς ίδια. Αυτή είναι η ιστορία της ταινίας η οποία ξεκινά το 2010, όταν η αμερικανική DFA Records, μία από τις μεγαλύτερες ανεξάρτητες δισκογραφικές εταιρείες παγκοσμίως (LCD Soundsystem, Hot Chip, κ.ά.) ανακάλυψε το Λάρι Γκας μέσα από το myspace και του ζήτησε να γράψει ένα άλμπουμ για αυτούς.

Κι άλλες ελληνικές παρουσίες

Όμως οι ελληνικές παρουσίες στο Κάρλοβι Βάρι δεν περιορίζονται στην ταινία του Κατσούπη. Στο διαγωνιστικό τμήμα θα βρεθεί ο Αλέξης Αλεξίου με το «Τετάρτη 04:45», στην οποία πρωταγωνιστεί ο Στέλιος Μάινας στο ρόλο ενός άνδρα που μέσα σε 32 ώρες χάνει τα πάντα. Στο διαγωνιστικό θα βρίσκεται και η ταινία «Αντονία» του Φερντινάντο Σίτο Φιλομαρίνο, μια ελληνοϊταλική παραγωγή που έχει θέμα τη ζωή της ποιήτριας Αντονία Πότσι. Επίσης, η πολύ καλή ταινία του Σύλλα Τζουμέρκα «Η έκρηξη» επιλέχτηκε από το περιοδικό «Variety» και συμμετέχει στο τμήμα Επιλογές Κριτικών: 10 Σκηνοθέτες Για Να ∆είτε Από Το Βαριάετι (Critics’ Choice: Variety’s 10 Directors to Watch). Σ.Κ.

«Καθηγητής με το ζόρι» (The rewrite) του Μαρκ Λόρενς: Ο Κιθ Μάικλς είναι επιτυχημένος σεναριογράφος. Τουλάχιστον αυτό ίσχυε πριν από 15 χρόνια. Τώρα αναζητά απεγνωσμένα την έμπνευσή και ενώ τα οικονομικά προβλήματα τον ζώνουν, η ατζέντισσά του του βρίσκει δουλειά σε ένα πανεπιστήμιο για να διδάξει σενάριο. Θα μπλέξει με μια νεαρή φοιτήτρια και ενώ αρχίζει να συνηθίζει τη δουλειά του κινδυνεύει να την χάσει. Όμως, η γνωριμία του με μια χωρισμένη μητέρα η οποία σπουδάζει στο τμήμα του θα τον βοηθήσει να ξεπεράσει τα προβλήματά του. Συμπαθής, αν και γεμάτη κλισέ, κωμωδία αποκλειστικά για τη θερινή περίοδο.

 «Σφυρίζοντας από έρωτα» (Playing it cool) του Τζάστιν Ρίαρντον: Εργάζεται ως συγγραφέας και έχει αναλάβει να γράψει μια αισθηματική ιστορία. Όμως δυσκολεύεται να το κάνει, επειδή στη ζωή του δεν έχει γνωρίσει τον έρωτα, αφού απλά δεν πιστεύει σ’ αυτόν! Ξαφνικά θα βρεθεί μπροστά σε μια γυναίκα η οποία θα τον γοητεύσει και θα αρχίσει να αναθεωρεί τις απόψεις του. Όμως η αγαπημένη του έχει δεσμό και σχεδιάζει να παντρευτεί. Έτσι αποφασίζουν να μείνουν απλοί φίλοι. Μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο; Αισθηματική κομεντί, με συμπαθητικές ερμηνείες που βαδίζει επάνω σε γνωστά κλισέ.

«Spy» του Πολ Φιγκ: Η Σούζαν Κούπερ από απλή υπάλληλος γραφείου στη Σι Άι Έι, μετατρέπεται ξαφνικά σε μυστική πράκτορα. Από αφανής ήρωας θα βρεθεί στην πρώτη γραμμή δράσης όταν θα εξαφανιστεί ο συνεργάτης της και ένας άλλος πράκτορας θα βρεθεί σε κίνδυνο, δηλώνοντας εθελοντικά συμμετοχή σε μια επικίνδυνη μυστική αποστολή.

«Κουστωδία» (Entourage) του Νταγκ Έλιν: Μεταφορά στη μεγάλη οθόνη της ομώνυμης τηλεοπτικής σειράς.

 «Λύσσα κακιά» του Νίκου Ζερβού: Η καθημερινότητα των σπουδαστών σε μια σχολή υποκριτικής, τα ερωτικά τους, τα θέματα της σχολής και γενικότερα τα προβλήματα που έχουν και τα αντιμετωπίζουν πάντα με χιούμορ.

Σινεφίλ

ΘΕΩΡΙΑ

Κάτι σά της Γηρ Η ΕΠΟΧΗ 21 Ιουνίου 2015

“

Με αφορμή την επέ αναδύεται το αίτημ

Η επέτειος των 800 χρόνων από τη σύνταξη της Μεγάλης Χάρτας (Magna Carta) θα εορταστεί με τυμπανοκρουσίες και κομπασμούς. Ο Ντέιβιντ Κάμερον, που παραδέχτηκε σε αμερικάνικη τηλεοπτική εκπομπή ότι δεν ξέρει τι σημαίνει «magna carta», έχει ήδη αρχίσει να διεκδικεί τα δικαιώματα της κληρονομιάς της, με σωβινιστικά σχόλια για τις βρετανικές αξίες. Θα έπρεπε να είναι πιο προσεκτικός. Υπάρχουν πολλά στις δύο χάρτες που αποτέλεσαν το πρόπλασμα της Μεγάλης Χάρτας -τη Χάρτα των Ελευθεριών και τη Χάρτα των ∆ασών, ίσως την πρώτη οικολογική χάρτα στην Ιστορία- τα οποία η Αριστερά μπορεί και χρειάζεται να χρησιμοποιήσει, ιδιαίτερα αυτή που έχει οικολογικές ανησυχίες. Πέρυσι, στον «Guardian», ο Όουεν Τζόουνς, αφού άσκησε κριτική στον Ντ. Κάμερον για τις παρατηρήσεις του σχετικά με τις βρετανικές αξίες, υποστήριξε ότι η Μεγάλη Χάρτα «είναι αμελητέας σημασίας για το μέσο βρετανό πολίτη». Ωστόσο, αυτή αποτέλεσε το προηγούμενο, ως η πρώτη ταξικά βασισμένη δέσμη αιτημάτων για ελευθερίες, που ακολουθήθηκε από τη ∆ιακήρυξη των ∆ικαιωμάτων το 1689, την Οικουμενική ∆ιακήρυξη των ∆ικαιωμάτων του Ανθρώπου το 1948 και ενέπνευσε τη Γαλλική ∆ιακήρυξη των ∆ικαιωμάτων του Ανθρώπου και το Αμερικανικό Σύνταγμα. Το καθένα από αυτά ενσωματώνει ένα μανιφέστο της αναδυόμενης τάξης κάθε εποχής, με νέες προτεραιότητες. Αυτός είναι ο λόγος που σήμερα χρειαζόμαστε μια Χάρτα του Πρεκαριάτου, που να διέπεται από τις ανασφάλειες και τις επιθυμητές ελευθερίες των επισφαλώς διαβιούντων, συμπεριλαμβανομένης μιας αναγέννησης των πολιτικών, πολιτιστικών, κοινωνικών και οικονομικών δικαιωμάτων του κάθε πολίτη.

Tου Γκάι Στάντινγκ*

Μεγάλη Χάρτα πρέπει πάντα να διαβάζεται σε συνδυασμό με τη Χάρτα των ∆ασών, που εξασφάλιζε το δικαίωμα στα κοινά αγαθά της βόσκησης, του ψαρέματος, του νερού και των καυσόξυλων, όλα ζωτικά για τον απλό λαϊκό άνθρωπο. Επρόκειτο για μια ριζοσπαστική αναγνώριση του δικαιώματος στα κοινά αγαθά και την αναπαραγωγική εργασία. Σήμερα, χρειαζόμαστε μια εκστρατεία αναζωογόνησης των κοινών αγαθών, που να αναχαιτίσει τις ιδιωτικοποιήσεις που διαδοχικές κυβερνήσεις θέσπισαν. Ωστόσο, ίσως πιο σημαντικό από οτιδήποτε άλλο, είναι ότι η Μεγάλη Χάρτα κατοχύρωνε μια αρχή για τη βρετανική δικαιοσύνη, που οι πρόσφατες κυβερνήσεις Εργατικών και Συντηρητικών αντιμετώπισαν με περιφρόνηση και καταχράστηκαν με ατιμωρησία. «Ένας ελεύθερος άνθρωπος δεν πρέπει να υπόκειται κυρώσεις για ένα ασήμαντο αδίκημα, εκτός εάν αυτό γίνεται σε αναλογία με τη βαρύτητα του αδικήματος ... αλλά όχι τόσο ώστε να του στερήσει τα μέσα συντήρησής του». Σε επόμενο άρθρο διακηρύσσεται το δικαίωμα για δίκαιη δίκη και κρίση, από ανεξάρτητους κριτές, πριν επιβληθεί οποιαδήποτε κύρωση. Αυτό μερικές φορές χαρακτηρίζεται «βρετανική αξία». Τέτοιες αρχές χρειάζεται να επαναβεβαιωθούν στην καρδιά μιας Χάρτας του Πρεκαριάτου, διότι οι επισφαλώς διαβιούντες υπόκεινται κυρώσεις χωρίς σεβασμό για τη δέουσα διαδικασία, στην απασχόληση και στο σύστημα κοινωνικής πρόνοιας συμπεριλαμβανομένης της ανταποδοτικότητας της κοινωνικής πρόνοιας. Ωστόσο, οι τελευταίες κυβερνήσεις -

συνεργασίας και των Εργατικών- αύξησαν τις πράξεις που θεωρούνται εγκληματικές ή επιδέχονται κυρώσεων, εισαγάγοντας ένα καθεστώς ασύδοτων διακριτικών αποφάσεων που καταστρέφουν τις ζωές των ανθρώπων. Τα κοινωνικά, πολιτιστικά και οικονομικά δικαιώματα των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο εξανεμίστηκαν. Πώς μια κυβέρνηση τολμά να ενδύεται το μανδύα της Μεγάλης Χάρτας, όταν διαπράττει τέτοιες αδικίες; Η συλλογική τιμωρία είναι αδικαιολόγητη. Είναι αδιανόητο το Εργατικό Κόμμα να σχεδιάζει την αφαίρεση κοινωνικών δικαιωμάτων από τους άνεργους νέους, οι οποίοι δεν έκαναν τίποτα εκτός από το να τελειώσουν τις σπουδές τους στο λάθος τόπο, τη λάθος εποχή. Αντίστοιχα, πρόσφυγες και Ρομά κυνηγήθηκαν και τιμωρήθηκαν χωρίς πρόσβαση σε δίκαιη δίκη. Ας ξεκινήσουμε, λοιπόν, χωρίς καθυστέρηση μια εκστρατεία: κάθε φορά που ένας υπουργός ή κυβερνητικός εκπρόσωπος αναφέρεται στη Μεγάλη Χάρτα, ας τον γιουχάρουμε. Ας γιορτάσουμε αυτό που πραγματικά σημαίνει η Μεγάλη Χάρτα για την Ιστορία μας: τη δυνατότητα μιας αναδυόμενης τάξης να αρθρώνει αιτήματα ενάντια στο κράτος, για νέες ελευθερίες και δικαιώματα. Τέτοιες ελευθερίες δεν θα έλθουν χωρίς αγώνα. Οι συλλογικές δράσεις παραμένουν ο καλύτερος δρόμος για να ξαναβρούμε το βήμα μας προς τη μεγάλη τριάδα της ελευθερίας, της ισότητας και της αλληλεγγύης.

1215 vs 2015

Είναι ειρωνικό ότι, ενώ η Μεγάλη Χάρτα θεωρείται βρετανικό επίτευγμα, οι περισσότεροι από όσους ενεπλάκησαν στη δημιουργία της ήταν μετανά-

στες ή απογονοί τους. Ίσως αυτό θα πρέπει να το σκεφτεί το UKIP και ο πρόεδρός του Νάιτζελ Φάρατζ, που έχει γερμανική καταγωγή και γερμανίδα γυναίκα. Εν τω μεταξύ, κάποιες ενδιαφέρουσες αναλογίες μάς καλούν για την καταγραφή μιας νέας Χάρτας αυτή τη χρονιά. Η μνησικακία των βαρόνων το 1215 βασιζόταν στο γεγονός ότι ο βασιλιάς Ιωάννης είχε αλλοδαπούς συμβούλους και στρατηγούς. Το ίδιο γίνεται και σήμερα. Ο Ντ. Κάμερον πλήρωσε 500.000 λίρες τον Αυστραλό Λίντον Κρόσμπι, για να ηγηθεί της εκλογικής στρατηγικής των Συντηρητικών. Υποστηρίχθηκε, επίσης, από έναν Αμερικανό, τον Τζιμ Μεσίνα, ο οποίος είχε αναλάβει την προεκλογική εκστρατεία του Μπ. Ομπάμα το 2012. H κυβέρνηση συνεργασίας Συντηρητικών και Φιλελεύθερων επέλεξε τον Καναδό Μαρκ Κάρνεϊ για να διοικεί την Κεντρική Τράπεζα, με αποδοχές 250.000 λίρες το χρόνο, συμπεριλαμβανομένων των εξόδων «μετεγκατάστασης». Μπορεί κάποιος να φανταστεί έναν αλλοδαπό να διορίζεται διοικητής της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ; Μια ακόμα Καναδή, η Μόγια Γκριν, προσλήφθηκε για να απαξιώσει και να ιδιωτικοποιήσει τα βρετανικά κρατικά ταχυδρομεία. Πληρώθηκε 1,2 εκατ. λίρες το χρόνο, από τα οποία 250.000 για έξοδα «μετεγκατάστασης». Το ίδιο ισχύει και για τον Εντ Μίλιμπαντ, που προσέλαβε τον αμερικάνο Ντέιβιντ Άξελροντ, ο οποίος είχε ηγηθεί της εκστρατείας του Ομπάμα «Ναι, μπορούμε» και πληρώθηκε 300.000 λίρες, χωρίς έξοδα «μετεγκατάστασης». Μάλλον επειδή δυσκολεύεται να βρει τη χώρα: προς μεγάλη δυσαρέσκεια των πελατών του, δεν κατάφερε να παρίσταται στο συνέδριο των Εργατικών στο Μάντσεστερ και έχει επισκεφτεί τη χώρα ελάχιστες φορές. Ο βασιλιάς Ιωάννης ίσως είχε χάσει το κεφάλι του, εάν είχε πληρώσει τους αλλοδαπούς συμβούλους του με τέτοια ποσά. Ενώ, λοιπόν, οι ηγέτες μας φλυαρούν για την ανάγκη να ανακοπεί η μετανάστευση, επιμένουν να εισαγάγουν μετανάστες οι ίδιοι. Όπως και ο βασιλιάς Ιωάννης, οι σημερινοί ηγέτες μας εμφανώς δεν δείχνουν εμπιστοσύνη στους βρετανούς πολίτες. Βασίζονται σε αλλοδαπούς που ξέρουν λίγα για τη χώρα, τους ανθρώπους και τον πολιτισμό της. Αυτό ακριβώς καταλόγισαν οι βαρόνοι στον βασιλιά Ιωάννη.

Αντιπροσώπευση χωρίς φορολόγηση

Η Μεγάλη Χάρτα προέκυψε σαν αντίδραση στο γεγονός ότι ο βασιλιάς στηρίχθηκε σε ένα κύκλο πλούσιων συμβούλων. Σήμερα, οι Συντηρητικοί στηρίζονται για χρηματοδότηση σε ένα

Η Μεγάλη Χάρτα πρέπει πάντα να διαβάζεται σε συνδυασμό με τη Χάρτα των ∆ασών, που εξασφάλιζε το δικαίωμα στα κοινά αγαθά. Επρόκειτο για μια ριζοσπαστική αναγνώριση του δικαιώματος στα κοινά αγαθά και την αναπαραγωγική εργασία.

κύκλο ξένων ολιγαρχών, δηλαδή διαχειριστές κεφαλαίων και βαρόνους των ΜΜΕ, συμπεριλαμβανομένου ενός ρώσου δισεκατομμυριούχου που καταζητείται για φοροδιαφυγή και στον οποίο δόθηκε άσυλο σε ελάχιστο χρόνο σε σχέση με το χρόνο αναμονής των περισσοτέρων αιτούντων άσυλο. Επιπλέον, οι σύμβουλοι του βασιλιά Ιωάννη δεν εξασφάλισαν περικοπή φόρων αξίας 145 εκατομμυρίων, αντίθετα του πρόσφεραν βοήθεια για να παραμείνει στην εξουσία. Θα μπορούσε κάποιος να πει ότι η κατάσταση είναι χειρότερη σήμερα. Το άρθρο 14 της Μεγάλης Χάρτας κατοχυρώνει την αρχή ότι δεν επιτρέπεται φορολόγηση χωρις αντιπροσώπευση. Αυτή θα έπρεπε να συμπληρωθεί από την αρχή ότι δεν θα πρέπει να υπαρχει αντιπροσώπευση χωρίς φορολόγηση. Οι πλουτοκράτες, οι ολιγάρχες και οι εταιρικοί μεγιστάνες, που δεν πληρώνουν φόρους στη Βρετανία όπως οι «μικροί άνθρωποι», θα πρέπει να αποκλειστούν από τη χρηματοδότηση πολιτικών κομμάτων. Αυτοί που ηγήθηκαν της εξέγερσης ενάντια στο βασιλιά το 1215, χαρακτήρισαν κάποιους από τους αξιωματούχους του ηγέτη ως ακατάλληλους για δημόσιο αξίωμα. Έτσι το άρθρο 50 της Μεγάλης Χάρτας απέκλεισε ορισμένους. Ένας κατάλογος με σύγχρονους αποκλεισμένους θα μπορούσε να συνταχθεί μέσα στο 2015. Ας αρχίσουμε με εκείνους τους βουλευτές που έχουν πιαστεί να φουσκώνουν τα έξοδά τους.

Αποκέντρωση και αυτοδιοίκηση

Μια επιπλέον αντιστοιχία είναι η δυσαρέσκεια για αυθαίρετες κυρώσεις και φόρους. Μια σπίθα στη φωτιά της εξέγερσης ενάντια στο βασιλιά αποτέλεσε η επιβολή κυρώσεων σε όσους χρησιμο-

ΘΕΩΡΙΑ

πιο υπάρχει στο βασίλειο αιάς Αλβιώνας Η ΕΠΟΧΗ 21 Ιουνίου 2015

τειο των 800 χρόνων από τη συγγραφή της Μεγάλης Χάρτας α για μια νέα Χάρτα του Πρεκαριάτου ποιούσαν τα δάση του Βορρά. Η ομάδα που ηγήθηκε της εξεγειρόμενης τάξης, στην πορεία προς τη Μεγάλη Χάρτα, πήρε την ονομασία «Βόρειοι». Αυτό το κίνημα οδήγησε στο άρθρο 14 της Χάρτας. Αυτοί οι «Βόρειοι» μπορεί να μη ζήτησαν δημοψήφισμα, αλλά ανταποκρινόμενο στην ενόχλησή τους ο βασιλιάς Ιωάννης έσπευσε βόρεια με όλα τα γεράκια και τα κυνηγόσκυλά του για να επιδείξει το μεγαλείο του. Οι ιστορικοί ερμήνευσαν αυτήν την κίνηση ως σημάδι πανικού. ∆εν είναι το ίδιο που αποφάνθηκαν οι σχολιαστές όταν η αυλή του Κάμερον έσπευσε τον περασμένο Σεπτέμβρη στη Σκοτία, με τον Μίλιμπαντ και τον Κλεγκ να ακολουθούν; Ένας ακόμα παραλληλισμός μπορεί να ανιχνευθεί στην εξάρτηση από ξένους προστάτες. Οι βαρόνοι το 1215 ενοχλήθηκαν από την αποδοχή της ξένης παπικής εξουσίας. Οι σύγχρονοι προστάτες βρίσκονται στο Στρασβούργο, όχι στη Ρώμη, αλλά παραμένουν ξένοι. Στις αρχές του 1215, ορισμένοι έμποροι βασικών αγαθών με έδρα το Λονδίνο, που είχαν υποστεί τις συνέπειες ακριβών και παράνομων πολέμων, οι οποίοι κόστισαν στο δημόσιο ταμείο ένα τεράστιο «έλλειμμα», κατέλαβαν το Λονδίνο, ενώ οι ξένοι υποστηρικτές του βασιλιά αδρανούσαν. Οι έμποροι συντάχθηκαν αμέσως με τους βαρόνους και

“

κάποιος βλέπει τον παραλληλισμό με τις φωτιές που ξέσπασαν στο Λονδίνο τον Αύγουστο του 2011, τις οποίες ο Κάμερον απέδωσε σε «ηθική κατάπτωση»; Οι σημερινοί κυβερνήτες ενήργησαν πιο σκληρά από ό,τι ο βασιλιάς Ιωάννης, προσβάλλοντας το πνεύμα της Μεγάλης Χάρτας με την επιβολή δυσανάλογων ποινών. Επιμέτρησαν εκατον-

Κάθε φορά που ένας κυβερνητικός εκπρόσωπος αναφέρεται στη Μεγάλη Χάρτα, ας τον γιουχάρουμε. Ας γιορτάσουμε αυτό που πραγματικά σημαίνει η Μεγάλη Χάρτα για την Ιστορία μας: τη δυνατότητα μιας ανερχόμενης τάξης να αρθρώνει αιτήματα ενάντια στο κράτος για νέες ελευθερίες και δικαιώματα.

απαίτησαν αυτοδιοίκηση, ή αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε αποκέντρωση. Eάν οι ηγέτες μας επεδείκνυαν συνέπεια στη μεταναστευτική τους πολιτική, θα μπορούσαν να ξεκινήσουν από το Σίτι του Λονδίνου. Πρόκειται για την έκτη μεγαλύτερη γαλλική πόλη, με 400.000 Γάλλους να διαβιούν στα όριά του. Η υπουργός Εσωτερικών Τερέζα Μέι, που είναι διατεθειμένη να αφήνει μετανάστες να πεθαίνουν στη Μεσόγειο, θα έπρεπε να ντρέπεται για τις πενιχρές προσπάθειές της να κάνει κάτι για τους «μετανάστες» που είναι τόσο κοντά στο κατώφλι της. Υπάρχει και άλλη μια αναλογία που ίσως το παρατραβάει λιγάκι. Τον Ιούλιο του 1212, μια φωτιά που ξέσπασε στη Γέφυρα του Λονδίνου ερμηνεύθηκε ως σημάδι των αμαρτωλών καιρών. Μήπως

τάδες έτη φυλάκισης για αδικήματα όπως κλοπή μπουκαλιών νερού, ενώ τους πήρε πάνω από δύο χρόνια για τη διερεύνηση του πυροβολισμού ενός άοπλου άνδρα, γεγονός που πυροδότησε τις ταραχές. Προφανώς, δεν είχαν διαβάσει το άρθρο 40 της Μεγάλης Χάρτας, που στηλίτευε την καθυστέρηση της εφαρμογής του νόμου. Επιπλέον, η Μεγάλη Χάρτα νομιμοποιήθηκε όταν ένα εννιάχρονο παιδί ανέβηκε στο βασιλικό θρόνο. Όσοι τείνουν σε προκαταλήψεις ίσως να θέλουν να μάθουν ότι περίπου έναν αιώνα αργότερα, το 1319, το σουηδικό αντίστοιχο της Μεγάλης Χάρτας έγινε αποδεκτό από έναν βασιλιά μόλις έξι ετών. Φαίνεται ότι για να κάνουν τέτοια σημαντικά βήματα, οι ηγέτες χρειάζεται να είναι παιδιά. Ένα ακόμα σύγχρονο ανάλογο βρί-

σκει το γεγονός ότι πηγή έμπνευσης για τη Μεγάλη Χάρτα αποτέλεσαν οι εξεγερμένοι στην Καταλονία που ζητούσαν ανεξαρτησία. Σήμερα, η πορεία του κινήματος για την ανεξαρτησία της Καταλονίας παρουσιάζει ενδιαφέρον, όπως και του Ποδέμος. Η Μεγάλη Χάρτα ήταν το πρώτο νομικό έγγραφο που αναγνώριζε το δι-

καίωμα μιας αναδυόμενης τάξης να ανοίξει πόλεμο με τους κυβερνήτες, αν δεν σέβονται τις ανάγκες της. ∆εδομένου ότι οι κυβερνήτες μας καταπατούν τις ανάγκες και τις προσδοκίες της σύγχρονης αναδυόμενης τάξης, του πρεκαριάτου, έχουμε τη δυνατότητα να επαναστατήσουμε, χάρη στο δικαίωμα που οφείλουμε σε αυτούς τους βαρόνους του 13ου αιώνα. Η Μεγάλη Χάρτα ήταν η πρώτη νομοθετική πράξη που εκδόθηκε σε γλώσσα που η εργατική τάξη θα μπορούσε να καταλάβει. Παρότι αρχικά γραμμένη στα λατινικά και μεταφρασμένη σε αριστοκρατικά γαλλικά, τελικά εκδόθηκε, περίπου 40 χρόνια αργότερα, σε μια γλώσσα κοντά στα αγγλικά. * Ο Γκάι Στάντινγκ είναι καθηγητής Εξελικτικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, ενώ στο παρελθόν δίδαξε Οικονομική Ασφάλεια στο Πανεπιστήμιο του Μπαθ. Είναι συνιδρυτής και συμπρόεδρος του Basic Income Earth Network [(BIEN) =Παγκόσμιου ∆ικτύου Βασικού Εισοδήματος] και μέλος της Βρετανικής Ένωσης Κοινωνικής Πολιτικής. Πρόσφατα εξέδωσε το βιβλίο «The Precariat – The New Dangerous Class» (=Το πρεκαριάτο – Η νέα επικίνδυνη τάξη)

Το κείμενο δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο Open Democracy, στις 22 Ιανουαρίου 2015.

“

∆ύο αγγλόφωνα ηλεκτρονικά βιβλία δημοσιεύτηκαν στα κοινωνικά δίκτυα με συμβουλευτική διάθεση προς επίδοξους νεαρούς τζιχαντιστές. Η κυκλοφορία τους μέσα από ακροδεξιούς ιστότοπους και η απουσία κριτηρίων για τη μηαυθεντικότητά τους, ευνόησαν για μία εισέτι φορά τη δημιουργία ενός ηθικού πανικού για την επικείμενη εισβολή.

Ο φόβος της τζιχάντ στο θερµοκήπιο της ψηφιακής αβεβαιότητας Του Γιάννη-Ορέστη Παπαδημητρίου

νας νέος πανικός προέκυψε αυτή την εβδομάδα από την κυκλοφορία δύο αγγλόφωνων ηλεκτρονικών βιβλίων στα κοινωνικά δίκτυα με συμβουλευτική διάθεση προς επίδοξους νεαρούς τζιχαντιστές. Τα “How to Survive in the West” («Πώς να επιβιώσεις στη ∆ύση») και “Hijrah to Al Dawla” («Μεταναστεύοντας σε δυτικό κράτος») γρήγορα βρήκαν θέση σε όλα τα ηλεκτρονικά παρατηρητήρια της τζιχαντιστικής δραστηριότητας, συνοδευόμενα από κραυγές αγωνίας για την προαγωγή των δράσεων του ISIS στον ∆υτικό Κόσμο. Παρότι απορρίφθηκαν από τα επίσημα ειδησεογραφικά μέσα (πλην του Vice News που ορθώς προτίμησε να δώσει έμφαση στις διασκεδαστικές όψεις του περιεχομένου τους), η κυκλοφορία τους μέσα από ακροδεξιούς ιστότοπους και η απουσία κριτηρίων για τη μη-αυθεντικότητά τους, ευνόησαν για μία εισέτι φορά τη δημιουργία ενός ηθικού πανικού για την επικείμενη εισβολή.

Τα ταξίδια του επίδοξου τζιχαντιστή

Ωστόσο, τόσο από άποψη θεματογραφίας, όσο κι από άποψη προέλευσης, τα δύο εγχειρίδια παρουσιάζουν μεγάλες διαφορές. Το “Hijrah” (αναφορά στο προσκύνημα του Μωάμεθ απ’ τη Μέκκα στη Μεδίνα), αποσκοπεί στο να βοηθήσει τον νεαρό επίδοξο τζιχαντιστή να πραγματοποιήσει το ταξίδι από τις χώρες της ∆ύσης προς τις γεωγραφικές περιοχές δράσης του Ισλαμικού Κράτους. Η πορεία που περιγράφεται προς τη Συρία και το Ιράκ διέρχεται από την Τουρκία και το μεγαλύτερο μέρος του εγχειριδίου είναι αφιερωμένο στα συμπεριφορικά «τρικ», ώστε να μην προκαλέσουν οι ταξιδιώτες το ενδιαφέρον της αντιτρομοκρατικής και των μυστικών υπηρεσιών. Το υπόλοιπο, περιέχει συμβουλές για εξοπλισμό και θρησκευτικά ζητήματα (για τις ασυνόδευτες γυναίκες, για παράδειγμα), ενώ μεγάλο μέρος καταλαμβάνει και μια συλλογή άρθρων από διάφορα ΜΜΕ με εμπειρίες τζιχαντιστών που πραγματοποίησαν το ταξίδι προς το

ISIS. To “Hijrah” δίνει μεγάλη έμφαση στο twitter, μέσα απ’ το οποίο διαδόθηκε και το ίδιο το βιβλίο. Οι περισσότεροι λογαριασμοί που αναφέρονται μέσα, τόσο του συγγραφέα (@Abdul_Aliy_4), όσο και των «χρήσιμων επαφών» που συναντάει ο αναγνώστης στο παράρτημα, έχουν πια πέσει, με τον κάτοχο ενός εξ’ αυτών, να έχει σκοτωθεί σε σύγκρουση με Κούρδους στη Ροζάβα. Τα «αποχαιρετιστήρια» σχόλια των χρηστών προς τους λογαριασμούς, δεν αφήνουν περιθώρια αμφιβολίας για την αφοσίωσή τους στην τζιχαντιστική προπαγάνδα. Το μόνο στοιχείο που μπορεί να αμφισβητήσει την αυθεντικότητα του “Hijrah” είναι οι – ιδιαίτερα επιτυχημένοι ενίοτε – αστεϊσμοί του συγγραφέα σε σημεία του εγχειριδίου. Το έτερο εγχειρίδιο, “How to Survive in the West”, δεν δίνει ιδιαίτερη έμφαση στις γεωγραφικές μετακινήσεις. Σκοπός του είναι να μυήσει τον νεαρό τζιχαντιστή στις λεγόμενες “lone wolf” (μοναχικές) επιθέσεις στον τόπο διαμονής του. Παρότι αναφέρεται (και δήθεν απευθύνεται) στους οπαδούς του ISIS, το εγχειρίδιο προσπαθεί να «ξεκλειδώσει» τα μυστικά των πρωτοβουλιακών επιθέσεων του μοντέλου της Αλ Κάιντα, όπου οι πυρήνες αυτοστρατολογούνται, επιλέγουν τις δράσεις τους και δεν έχουν καμία επαφή με το κέντρο της οργάνωσης. Συμβουλές απόκρυψης της μουσουλμανικής ταυτότητας αναμιγνύονται με οδηγίες παρασκευής βομβιστικών μηχανισμών που φαίνεται να έχουν ξεσηκωθεί από τον Τσελεμεντέ του Αναρχικού ή τα εξτρεμιστικά μπλογκς. Όπως σχολιάστηκε ευρέως δε, η αντίληψη του εγχειριδίου για τις μεταμφιέσεις και την ινκόγκνιτο παρουσία, κουβαλάει όλα τα κλισέ των υπερπαραγωγών του αμερικάνικου κινηματογράφου.

Πλαστά εγχειρίδια;

Η διακίνηση του συγκεκριμένου εγχειριδίου είναι λίαν ασαφής. Το αρχείο προέρχεται από τον – σβησμένο πια – λογαριασμό Shahadah Stories στο Twitter, με ομώνυμο προφίλ να εμφανίζεται μόνο στο Facebook, ανήκοντας στο πρότζεκτ

μιας καλλιτέχνιδας απ’ τη Βόρεια Καρολίνα – γνωστή ως μία εκ των προοδευτικότερων αμερικάνικων πολιτειών – που εκθέτει με ιδιαίτερα αισθητικοποιημένο τρόπο προσωπικές ιστορίες πιστών του Ισλάμ. Σε κάποιες εκδοχές του δε, το ηλεκτρονικό βιβλίο κυκλοφορεί με τη στάμπα ενός ακόμα «αντι-τζιχαντιστικού» (ισλαμοφοβικού) παρατηρητηρίου. Εν αντιθέσει με το “Hijrah”, το “How to Survive in the West” έχει πολύ ισχυρά επιχειρήματα για την πλαστότητά του. Η απεύθυνση στους οπαδούς του ISIS με τακτικές της Αλ Κάιντα, η χολιγουντιανή γελοιότητα που διέπει το βιβλίο, η εξύμνηση της σφαγής του Charlie Hebdo, ίσως να αρκούσαν από μόνα τους να υπονομεύσουν τις αξιώσεις αυθεντικότητας. Αλλά το στοιχείο που προδίδει καταφανώς τον συγγραφέα του βιβλίου και τους σκοπούς του, είναι το κεφάλαιο όπου στοχοποιούνται οι αντιφασιστικές και αντιρατσιστικές οργανώσεις και πορείες, τις οποίες μπορούν δήθεν να καπηλευτούν οι τζιχαντιστές για να επιτεθούν στους νεο-ναζί που παρουσιάζονται ως το μεγαλύτερο ανάχωμα στη δράση τους στον ∆υτικό Κόσμο.

∆ιαδικτυακή κινδυνολογία

Το “How to Survive in the West” δεν είναι το πρώτο υλικό που δημιουργούν και διακινούν διαδικτυακά φασιστικές οργανώσεις για να μεγιστοποιήσουν την κινδυνολογία που ευνοεί τα ισλαμοφοβικά αισθήματα. Κατά πολύ ενδιαφέροντα τρόπο, ωστόσο, αυτό

που στερεί τη δυνατότητα να έχει κανείς κριτήρια αλήθειας για οποιοδήποτε σχετικό υλικό, βάσει του οποίου θα μπορούσε να αξιολογηθεί η απειλή, είναι η ίδια η προσπάθεια των μεγάλων κοινωνικών δικτύων να μπλοκάρουν τη δράση του ISIS. Τον Απρίλιο, το Twitter διέγραψε μέσα σε μία ημέρα 10.000 λογαριασμούς που θεωρήθηκε πως συνδέονται με το ISIS, οι οποίοι έκτοτε ανασταίνονται ξανά και ξανά, χωρίς κανένα πρόβλημα. Αντίθετα, κάθε φορά που η δημοφιλής πλατφόρμα επιτίθεται σε τζιχαντιστικό λογαριασμό, αυτό που εξαφανίζεται είναι τα τεκμήρια που θα μπορούσαν να διαλύσουν την ακροδεξιά προπαγάνδα. Είναι, αλήθεια, ένας περίεργος κόσμος το ίντερνετ· και όσο προσπαθεί κανείς να τον οργανώσει, τόσο γιγαντώνει την ασάφειά του. •