Κυριακή 6-4-2014 by epohi

ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΝΕΩΣΗ, ΓΙΑ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ

3341

ΓΕΝΙΚΗ ΑΠΕΡΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΤΑΡΤΗ

Εβδομαδιαία εφημερίδα της Ανανεωτικής Αριστεράς • Κυριακή 6 Απριλίου 2014 • Αρ. φ. 1197 • 2 €

Ν. Μπελαβίλας: Η μάχη τώρα αρχίζει

Ο καθηγητής Πολεοδομίας καταθέτει την εναλλακτική πρόταση για τη δημιουργία του μητροπολιτικού πάρκου στο Ελληνικό. σελ. 22

... Γ. Βαρουφάκης: Με ψευδώνυμο το τρίτο μνημόνιο

Το δεύτερο και τελευταίο μέρος της συνέντευξης με τον οικονομολόγο. σελ 8, 9

... Α. Σταμπουλή: ∆εκαοχτώ μήνες στην κόλαση

Περιοδεία στα κέντρα κράτησης μεταναστών, όπου βρίσκονται 7.000 έγκλειστοι. σελ. 16

... Σλ. Ζίζεκ: Πρώτο μάθημα, η λιτότητα!

Τι πρέπει να μάθει η Ευρώπη από την Ουκρανία. σελ. 12

Τον βασάνισαν, αλλά δεν περίμεναν να πεθάνει

Ούτε ένα ένταλμα δεν έχει εκδοθεί μία βδομάδα μετά τη δολοφονία του Ίλι Καρέλι. σελ. 19

Η ∆ΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΑΚΡΟ∆ΕΞΙΑΣ ΗΓΕΜΟΝΙΑΣ ΣΤΗ Ν.∆. ΑΠΕΙΛΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗ

Θέµα κυβέρνησης, όχι Μπαλτάκου

Θέμα συμμετοχής του ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση θέτει έμμεσα ο Γ.Α. Παπανδρέου

Παραιτήθηκε ο κ. Μπαλτάκος και το ζήτημα έληξε. Η κυβέρνηση αποδίδεται πλέον λευκή στην κοινωνία και, για αντιπερισπασμό, επιχειρεί μια άσφαιρη επίθεση στον ΣΥΡΙΖΑ. Η προχειρότητα της αντίδρασης προδίδει την αμηχανία τους μπροστά σ’ ένα κρίσιμο πρόβλημα, που άφησε άφωνο το πανελλήνιο. Ούτε η παραίτηση Μπαλτάκου εξαρθρώνει την ακροδεξιά καθοδηγητική ομάδα της κυβέρνησης, ούτε η αστήριχτη επίθεση στον ΣΥΡΙΖΑ πείθει την κοινή γνώμη να αποστρέψει το πρόσωπό της από το κρίσιμο ερώτημα: Γιατί χρειάζονται διαύλους επικοινωνίας με τη ναζιστική Χρυσή Αυγή; Γιατί ακόμη κι όταν έκαναν στροφή 180 μοιρών, προσχωρώντας σε ποινικές διώξεις, εγκαταλείποντας την τακτική της ασυλίας της ΧΑ, συνέχισαν τις τακτικές επαφές με τα υπό δίωξη στελέχη της; Η κυβέρνηση είναι εγκλωβισμένη στο κύριο καθήκον που έχει αναλάβει: την πιστή εφαρμογή των μνημονίων. Είναι ένας στόχος που την αποκόβει από την πλειοψηφία της κοινωνίας. Ο μόνος τρόπος για να μειώσει τον διαρκή κίνδυνο αποσταθερο-

ποίησης που γεννά η πολιτική της, είναι να αποτρέψει την ενίσχυση του ΣΥΡΙΖΑ παροχετεύοντας την οργή και την αγανάκτηση σε φίλιες δυνάμεις, φαινομενικά αντιμνημονιακές και αντισυστημικές, που ελπίζει ότι μπορεί να τις διαχειριστεί ευκολότερα. Η τακτική αυτή προϋποθέτει διατήρηση της ακροδεξιάς ατζέντας: «Κάποιος έπρεπε να έχει επαφή με αυτούς τους ανθρώπους για το καλό της παράταξης και της χώρας», εξήγησε ο κ. Μπαλτάκος. Το αίτημα να φύγει η κυβέρνηση δεν στηρίζεται πλήρως αιτιολογημένα μόνο στην ανάγκη να ανατραπεί η καταστροφική μνημονιακή πολιτική. Στηρίζεται πια αξεχώριστα και εξίσου στην ανάγκη να απαλλαγεί η πολιτική ζωή από τον καταστροφικό εναγκαλισμό της πιο δεξιάς, συντηρητικής και αναχρονιστικής αντίληψης.

Γράφουν οι: Χ. Γεωργούλας, Α. Ζαχαριάδης, Θ. Μιχόπουλος

Ν. Μούδουρος: Η Νερμίν, η Χατζιτζέ και ο Ερντογάν

Το πολιτικό σκηνικό μετά τις δημοτικές εκλογές στην Τουρκία. σελ. 11

... Μ. Σκούπα: Μικρό θέατρο δεν σημαίνει μικρή ψυχή

Μια συζήτηση για την παράσταση “Βασιλιάς Ληρ” που ανεβαίνει στο θέατρο “Βαφείο”. σελ. 26

Έχει συναίσθηση του τι γίνεται; Tου Κωστή Γιούργου

ο προφανές και το αυταπόδεικτο πρέπει να συμπεριληφθούν στον κατάλογο των θυμάτων της κρίσης. Στη μαγνητοσκοπημένη συνομιλία του με δεξί χέρι του αρχηγού της Χ.Α., το δεξί χέρι του αρχηγού της Ν.∆. δεν θα μπορούσε να είναι σαφέστερος για την ύπαρξη επικοινωνίας μεταξύ κυβερνώσας δεξιάς και άκρας δεξιάς και για το «πόθεν έσχες» το ελεύθερο να συνδιαλέγεται με τους χρυσαυγίτες. Μολαταύτα, τα φερέφωνα της κυβέρνησης προσπαθούν από προχθές, με τη γνωστή γκαιμπελική μέθοδο, να πείσουν υποβολιμαία το συλλογικό υποσυνείδητο ότι «προφανώς και δεν έχει» ο πρωθυπουργός καμιά σχέση με την όλη

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙ∆Α 2

Νέοι καιροί, νέα καθήκοντα

O φασισμός ως επιχείρηση

Η ακροδεξιά στο Μαξίμου

Συνέντευξη με τον ιστορικό Αντώνη Λιάκο για τον τρόπο με τον οποίο η Αριστερά καλείται να αντεπεξέλθει στις σημερινές συνθήκες.

Συνέντευξη με τον Άρη Χατζηστεφάνου, με αφορμή το ντοκιμαντέρ “Φασισμός Α.Ε.”, που θα αναρτηθεί στο ίντερνετ στις 10 Απριλίου.

Συνέντευξη με την Θεανώ Φωτίου για την πολιτική σχέση της ΧΑ με το πρωθυπουργικό περιβάλλον και με κεντρικά στελέχη της Ν∆.

Πώς θα μεταφέρονται τώρα;

Σε διαθεσιμότητα τέθηκαν οι οδηγοί των ασθενοφόρων των υγειονομικών μονάδων, καθώς και οι νυχτοφύλακες, μετά τη δημοσίευση του πολυνομοσχεδίου την Παρασκευή. Το μέτρο, παρά τις διαβεβαιώσεις του υπουργού Υγείας, αφορά και τη νησιωτική Ελλάδα. Οι διασωληνωμένοι ασθενείς πλέον θα μεταφέρονται με δικά τους μέσα, ελπίζοντας στην επιβίωση. Η πρόθεση για ιδιωτικοποίηση της υγείας και η μετατροπή της από δικαίωμα σε εμπορικό αγαθό καθίσταται φανερή πια και στους πλέον δύσπιστους.

Σελ. 30, 31

Σελ. 17

Σελ. 6

ΘΕΜΑΤΑ

Έχει συναίσθηση του τι γίνεται;

Πέσαμε από τα σύννεφα Σαμαράς και Κανέλλη καταγκρεμίστηκαν

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ 1η ΣΕΛΙ∆Α

ιστορία. ∆εν φαίνεται να ενοχλούνται ιδιαίτερα που δεν το πέτυχαν μέχρι στιγμής. Μάλλον τους αρκεί ότι μπόρεσαν ίσως να αποφύγουν την έμφαση σε μια άλλη σημαντική διάσταση, την αποκαλυπτική οικειότητα που διατρέχει το διάλογο Μπαλτάκου-Κασιδιάρη και τον απαξιωτικό τρόπο που αναφέρεται στον κ. Σαμαρά το δεξί του χέρι: «Κασιδιάρης: Έχει [ο Σαμαράς] συναίσθηση του τι γίνεται;» [...] «Μπαλτάκος: Αυτός νόμιζε, σαν μεγαλοαστός που είναι... ∆ύο τα εκατό, μου λέει θα πάνε... Είκοσι τα εκατό θα πάνε, του λέω. Μου λέει, είσαι μαλάκας... [...] Τον πούστη.... Απίστευτο πράγμα, απίστευτο».

Γιατί δεν τον κατακεραυνώνει;

Για να δικαιολογήσει αυτό το ύφος και ήθος, που προφανώς δεν χαρακτηρίζει μόνο τον ίδιο αλλά και το περιβάλλον του, ο κ. Μπαλτάκος μιλάει για οικειότητες που διαπράττονται προκειμένου να υπηρετηθεί το συμφέρον του κόμματος και κατ’ επέκταση της πατρίδας, όπως βέβαια την εννοεί ως ακραιφνής αντικομμουνιστής που έρχεται από τα βάθη της χούντας, του μετεμφυλιακού παρακράτος και της τραμπούκικης παράδοσης του μεσοπολέμου κουβαλώντας την αποστροφή στη δημοκρατία. Αλλά αν ο, εδώ και τριάντα πέντε χρόνια, έμπιστος φίλος του Σαμαρά τον λοιδωρεί και τον απαξιώνει μπροστά στον κάθε Κασιδιάρη μαγαρίζοντας τη φιλία και την εμπιστοσύνη, τα θεμελιώματα, δηλαδή, κάθε κοινωνίας και, τελικά, κάθε πατρίδας, γιατί ο πρωθυπουργός δεν βγαίνει να τον κατακεραυνώσει δημοσίως; ∆εν θα το πράξει, επειδή έξω από το «στενό κύκλο» είναι ανύπαρκτος και ανασφαλής; Επειδή, ως αντιδημοκράτης, είναι άφιλος και αγνώμων; Απαντούν στο ερώτημα οι πράξεις του, με πιο πρόσφατο παράδειγμα τη μεταχείριση που επιφύλαξε στον Νικήτα Κακλαμάνη, κυριότατα δε από το πώς αντιλαμβάνεται την κοινοβουλευτική δημοκρατία και το ρόλο του πρωθυπουργού.

Φρόντισε να αποστασιοποιηθεί

Μετά τη χούντα, η δεξιά φρόντισε να αποστασιοποιηθεί από το ένοχο παρελθόν, αντιλαμβανόμενη τη χρηστική αξία ενός στοιχειώδους σεβασμού στο Σύνταγμα, ενός μίνιμουμ τήρησης των προσχημάτων της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας χωρίς αποκλεισμούς. ∆εν έχασε από αυτή την επιλογή. Απεναντίας, ο ιδρυτής της Ν∆, πέτυχε για την παράταξή του μια επταετή κυβερνητική θητεία και την ευκαιρία να αποστασιοποιηθεί από την ταύτιση με το νοσηρό αντικομμουνισμό της μετεμφυλιακής 25ετίας, τη νόθευση της δημοκρατίας και το εγκληματικό παρακράτος. Ο κ. Σαμαράς κινείται στην αντίθετη κατεύθυνση. Η κρίση έχει οδηγήσει το σύστημα διακυβέρνησης στα όριά του, μόνο η δημοκρατία μπορεί να δώσει λύση. Όσοι, περιλαμβανόμενου του πρωθυπουργού, ελπίζουν σε μια «άλλη», οπισθόδρομη, μεταπολίτευση, θα διαψευστούν. Επιστροφή στο πολιτικό κλίμα της Ελλάδας του ‘50 και του ‘60 δεν θα υπάρξει, εκτός αν μεσολαβήσουν –ενδεχόμενο απίθανο αλλά που μάλλον δεν θα δυσαρεστούσε κάποιους «στενούς κύκλους» ένας παγκόσμιος και ένας εμφύλιος πόλεμος. Ο κ. Σαμαράς έχει χάσει από χέρι, εν προκειμένω από το χέρι του δεξί. Και επειδή του είναι ξένη κάθε άλλη εκδοχή διακυβέρνησης εκτός από τη δική του, καθώς δεν διέθετε ποτέ ούτε την προσωπική ευθιξία, ούτε το ψυχικό σθένος, ούτε το πολιτικό ανάστημα που χρειάζονται για να κυβερνηθεί ομαλά μια χώρα, θα έχει τη μοίρα των καιροσκόπων της συγκυρίας, που αρπάχτηκαν από τη χαίτη της εξουσίας χωρίς να ξέρουν πού θα τους πάει ή πού να την πάνε. Χωρίς συναίσθηση του τι γίνεται, ένα πουκάμισο που θα σέρνεται αδειανό μέχρι την κάλπη.

“

Επειδή του κ. Σαμαρά είναι ξένη κάθε άλλη εκδοχή διακυβέρνησης εκτός από τη δική του, θα έχει τη μοίρα των καιροσκόπων της συγκυρίας, που αρπάχτηκαν από τη χαίτη της εξουσίας χωρίς να ξέρουν πού θα τους πάει ή πού να την πάνε.

Η ΕΠΟΧΗ 6 Απριλίου 2014

Τι ήταν να γράψουμε την περασμένη Κυριακή για τον Μπαλτάκο και την Κανέλλη. Τους ματιάσαμε. Του Μπαλτάκου αποκαλύφτηκε ο σκοτεινός ρόλος του. Την Κανέλλη, έστω και χλιαρά, την αποδοκίμασε ο Κουτσούμπας. Μα τι διάβολο δεν υπάρχουν πια αναλυτές των policy makers όπως έλεγε ο Βασίλης ο Κογιόνης, τους διαμορφωτές της πολιτικής, που να διάβαζαν τα βιβλία του Μπαλτάκου; Έπρεπε να τους ανοίξει τα μάτια ο Αλιέας; Όπως γράψαμε, Σαμαράς, Κανέλλη, Πρετεντέρης, Λυκουρέζος παρουσίασαν το βιβλίο του Μπαλτάκου «Ερμοκοπίδες». Όπως κάνουν οι περισσότεροι έριξαν μια ματιά στο οπισθόφυλλο, έμαθαν ότι πρόκειται για ιστορική μυθιστοριογραφία και έμπλεξαν το εγκώμιο του συγγραφέα και μετά είπαν τα δικά τους. Ο Σαμαράς σπόντες στο πολιτικό σύστημα, που τον είχε στην απέξω, η Κανέλλη για το κυρίαρχο πολιτικό σύστημα και για την ευαγγελιζόμενη ανατροπή του από το ΚΚΕ, ενώ ο Πρετεντέρης για την κρίση αξιοπιστίας των ΜΜΕ. Εδώ που τα λέμε, ούτε εμείς το διαβάσαμε. ∆εν είμαστε αναλυτές των policy makers, ούτε καν του ΣΥΡΙΖΑ, γιατί εκεί θέλεις ντοκτορά. Στο τελευταίο του βιβλίο «Κρυπτεία» ο Μπαλτάκος παρουσιάζει τους πράκτορες της Σπάρτης να λειτουργούν ως παρακράτος και να σφάζουν τους είλωτες, τους τότε μετανάστες, ομοφυλόφιλους, κομμουνιστές. Σύγκρουση κληρονομικότητας. Ο Μπαλτάκος διεκδικούσε τη μοναδικότητα, η Χρυσή Αυγή την αυθεντικότητα, λέγοντας ότι «βαδίζουμε στα χνάρια της Κρυπτείας που έπληττε αθόρυβα μέσα στο απόλυτο σκότος τους εσωτερικούς εχθρούς». Ο Κασιδιάρης είναι ίδιος με το ανώτατο στέλεχος της Κρυπτείας, Αθηνάδη, που δολοφονούσε όποιον είλωτα εύρισκε. Οι Χρυσαυγίτες πιστεύουν στη μετενσάρκωση ως γνήσιοι παγανιστές που ήταν. Με αυτό το επιχείρημα, όπως δήλωσε ο Μπαλτάκος, τούμπαρε ο υπουργός ∆ικαιοσύνης Αθανασίου την εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, Κοτζαμάνη για να προχωρήσει στις διώξεις. Τρίχες, μπορεί να είναι και οι δύο από τη Λέσβο, αλλά δε σημαίνει ότι συμπαθιούνται, όπως οι καταγόμενοι Ληξουρίου- Αργοστολίου ή Λεχαινών- Ανδραβίδας. Τα γαμοσταυρίδια του Μπαλτάκου έγιναν με φόντο εικόνες της Ορθοδοξίας. Ευτυχώς που υπήρχαν και έμεινε μόνο να πει τον Σαμαρά μαλάκα, μικρόνοο, πούστη, φοβισμένο. Πάντως, ο Μπαλτάκος είχε σοβαρά επιχειρήματα για να αποσείσει και άλλες αρμόζουσες σχέσεις με χρυσαυγίτες. Όταν του είπε ο Χατζηνικολάου ότι «κάθε πρωί πίνατε καφέ με τον βουλευτή της Χρυσής Αυγής, Παπά», ο Μπαλτάκος εξανέστη, τόσο που κουνήθηκε η Παναγία η Χρυσαυγηλιώτισσα. «∆εν πίνω καφέ, πίνω τσάι», τον αποστόμωσε. Τον Χατζηνικολάου τον έσωσε από αποπληξία η Αγία Φωτεινή, η Σαμαρείτισσα. Πάντως, ο Μπαλτάκος αφήνει άξιο κληρονόμο. Έχει γιο στις Ομάδες Υποβρυχίων Καταστροφών (ΟΥΚ), για τον οποίο, πάλι είχε γράψει ο Αλιέας, αλλά τώρα δεν το ξαναγράφουμε, ούτε καν το θυμόμαστε για να μην ορμήσει ο υιός και κάνει την «Εποχή» χρυσαυγίτικο μπαρ. Ο τέως γενικός είπε για τον υιό του ότι ως ΟΥΚ δεν είναι συνηθισμένος, άνθρωπος, έχει δικό του κώδικα τιμής. «Γαμώ το κεφάλι μου, ο μαλάκας», θα επαναλάμβανα τη φράση του Σαμαρά. Εμείς γιατί δε μπορούμε, τόσα χρόνια, να βρούμε ένα ιδιαίτερο κώδικα τιμής;

ΕΒ∆ΟΜΑ∆ΙΑΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙ∆Α ΤΗΣ ΑΝΑΝΕΩΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ Ιδιοκτήτης: Εκδοτικός - ∆ημοσιογραφικός Συνεταιρισμός Κοινωνικών, Πολιτικών και Πολιτιστικών Μελετών και ∆ραστηριοτήτων Η ΕΠΟΧΗ, ΣΥΝ Π.Ε.

Βλαχάβα 11 & Αθηνάς, 3ος όροφος, Αθήνα 105 51 ΤΗΛΕΦΩΝΑ 3616702, 3619513 3619514 • FAX: 3619610 Εκδότρια: Ασημίνα ∆αβάκη - Κλαυδιανού

Προφανώς γιατί δε στηριζόμαστε στους «πυλώνες που στηρίζεται η Ελλάδα: Την Ορθοδοξία και τους ένστολους», όπως είπε ο Μπαλτάκος. Η Εκκλησία μάς ξέγραψε, οι ένστολοι όταν δε μας γράφουν μάς ξυλοκοπούν, πώς θα βρούμε χαΐρι; Τους ένστολους καλούν όμως όταν η Ελλάδα περνά ταραγμένες ώρες. Σύμφωνα με τον τότε αρχηγό του Ναυτικού, τον Οκτώβριο του 2012, η τρικομματική κυβέρνηση Σαμαρά ζήτησε τη συνδρομή του στρατού για την επιβολή της τάξης. Καλά, για τον Βενιζέλο δε μας κάνει εντύπωση. Και πραξικόπημα θα στήριζε για να σώσει την Ελλάδα. Ο Κουβέλης όμως δεν είχε ενημερωθεί; Οι υπουργοί του δεν πήραν χαμπάρι; Ούτε καν ο Ψαριανός που είναι γάτα; Ο Φώτης όμως δείχνει ικανοποιημένος. «Οι αποκαλύψεις δικαιώνουν την έξοδο της ∆ΗΜΑΡ από την κυβέρνηση», είπε. Πράγματι, την έξοδο τη δικαιώνουν. Την είσοδο; Πάντως ο Βενιζέλος τα έβαλε χοντρά με τον Μπαλτάκο. Ήταν πρόβλημα για την κυβέρνηση είπε. Μόλις έφυγε, δήλωσε περιχαρής ότι αυτός και ο Σαμαράς είναι εγγυητές της δημοκρατικής ομαλότητας. Μπερδευτήκαμε. Ο Σαμαράς, ο Βενιζέλος, ο Πρετεντέρης και όλοι οι μαχόμενοι δημοσιογράφοι τα βάζουν με τον ΣΥΡΙΖΑ γιατί υιοθετεί την επιχειρηματολογία της Χρυσής Αυγής. Ο Άδωνις στηρίζει Μπαλτάκο πατήρ και υιό, ο Μεϊμαράκης πάτησε το ζωνάρι της μαγκιάς του και γλίστρησε συνοδεύοντας με τη φρουρά του τον υιό στην έξοδο. Η Χρυσή Αυγή λέει τον Σαμαρά φασίστα, ενώ αφού πήδηξε τον Μπαλτάκο, τώρα τον εκθειάζει. Χάρις σ’ αυτόν, έγραψε, πέρασαν νομοθετικές παρεμβάσεις όπως το αντι- αντιρατσιστικό, τα τανκς στις παρελάσεις, η απέλαση των «λαθρομεταναστών». «Σ’ αυτόν οφείλεται και η δικαίωση των ένστολων στο Συμβούλιο της Επικρατείας»,ανέφεραν. Τι εννοούν; Είναι και ο Μπαλτάκος από τα ίδια χωριά με δικαστές του ανώτατου δικαστηρίου; Και με τον Σαμαρά μπερδευτήκαμε αναδρομικά. Τον Νοέμβριο σε συνέντευξή του στον Πρετεντέρη, όταν τον ρώτησε φιλικά αν αληθεύει ότι ο Μπαλτάκος είχε εισηγηθεί συνεργασία Ν∆-ΧΑ, βγήκε από τα ρούχα του. «Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει μόνιμο τικ. Όποιος δεν του αρέσει τον αποκαλεί ακροδεξιό», απάντησε ο πρωθυπουργός. Τικι, τίκι, τάκα, καρδιά του Σαμαρά πως χτυπάς, τίκι τάκα το ξέρω πως τους ακροδεξιούς τους αγαπάς», όπως θα έλεγε ο Τέρης Χρυσός..

Συνδρομές (σε ευρώ) • Εσωτερικού: 150 • Kύπρος: 250 • Ευρώπη: 250 • Λοιπός κόσμος: 250 Α.Φ.Μ. 096207018 - ∆ΟΥ: ΣΤ’ Αθηνών Αρ. Λογαριασμού: 72038528658 ΙΒΑΝ GR

Γεράσιμος ο Αλιεύς alieys@hotmail.gr

Σκίτσο του Πάνου Ζάχαρη 3801107200000072038528658 ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Ηλεκτρονική ∆ιεύθυνση: epohigr@gmai.com www.epohi.gr Κωδικός εντύπου: 3341

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 6 Απριλίου 2014

Προς νέο κόμμα οδεύει ο Γ. Παπανδρέου

Του AN∆ΡΕΑ ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗ από την «Καθημερινή»

Ω

ς παράγοντα αποσταθεροποίησης του ΠαΣοΚ αντιμετωπίζει η σημερινή ηγεσία του κόμματος τον πρώην πρωθυπουργό. Εκτιμούν ότι κινήσεις και δηλώσεις του Γ. Παπανδρέου έχουν ως μοναδικό στόχο την κατάρρευση της συγκυβέρνησης και τη διάλυση της Ελιάς. Και θυμίζουν το «όχι» του πρώην πρωθυπουργού στο άρθρο για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, και, κυρίως, την ανακοίνωσή του ότι οι ευθύνες της κυβέρνησης είναι «προφανείς» και δεν «αρκεί» η απομάκρυνση του Π. Μπαλτάκου. Ως γραμμή άμυνας υπενθυμίζουν, με νόημα, το φάκελο με τα οικονομικά του ΠαΣοΚ που δεν έχει ανοίξει, ενώ δεν αποκλείουν και το χαρτί της εξεταστικής για το μνημόνιο, αν η σύγκρουση φτάσει στα άκρα. Ο Γ. Παπανδρέου φέρεται να δηλώνει ξένο σώμα στο ΠαΣοΚ του Ευ. Βενιζέλου και δέχεται εισηγήσεις για τη δημιουργία νέου κόμματος στο χώρο της σοσιαλδημοκρατίας. Άνθρωποι του περιβάλλοντός του σημειώνουν ότι δεν θα πρόκειται για ανακατάληψη του ΠαΣοΚ, αλλά για νέο δημοκρατικό κόμμα, που, μάλιστα, θα είναι και απαλλαγμένο από τα βαρίδια του παρελθόντος. Ωστόσο υποστηρίζουν ότι η κίνηση του Γ. Παπανδρέου δεν πρέπει να γίνει άμεσα αλλά μετά τις βουλευτικές εκλογές, καθώς τότε θα υπάρξει το μεγάλο κομμάτι των «άστεγων» πρώην ψηφοφόρων του ΠαΣοΚ, που θα έχουν απογοητευθεί από τα κόμματα που επέλεξαν ως διάδοχη κατάσταση, εννοώντας τον ΣυΡιζΑ, το Ποτάμι, τη ∆ημΑρ και την Ελιά.

Πόλος αποσταθεροποίησης Σαμαράς και Μαξίμου

Θ. Μιχ.

ΧΩΡΙΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ∆ΙΕΞΟ∆ΟΥ ΤΟ ΜΑΞΙΜΟΥ – ΣΥΣΠΕΙΡΩΝΕΤΑΙ Η «ΑΚΡΟ∆ΕΞΙΑ ΣΥΝΙΣΤΩΣΑ»

ινήσεις απεγκλωβισμού προσπαθεί να σχεδιάσει το Μαξίμου καθώς το θέμα Μπαλτάκου απειλεί ολόκληρο τον στρατηγικό σχεδιασμό της Ν∆, ενώ οι ανακατατάξεις και οι κραδασμοί που επέρχονται δεν αφορούν μόνο στο εγχώριο πολιτικό σύστημα – ήδη η Moody’s μετέθεσε την αξιολόγησή της για την 1η Αυγούστου δημιουργώντας προβλήματα στο success story εξόδου στις αγορές.

Ο ρόλος της ΧΑ

Το πρόβλημα, όμως, δεν είναι μεμονωμένο –ο Μπαλτάκος. Οι ευθύνες της κυβέρνησης είναι συνολικές καθώς είναι ο Αντ. Σαμαράς που έχει δημιουργήσει ακροδεξιά συνιστώσα στο περιβάλλον του με την οποία και κυβερνά. Είναι οι κινήσεις της που αποσταθεροποιούν τη χώρα και θέτουν σε κίνδυνο την κοινωνία. Κοινή γραμμή των συστημικών μέσων ενημέρωσης να υποβαθμίσουν το γεγονός –για «ανόητη συμπεριφορά» του Μπαλτάκου κάνουν λόγο τα Νέα [04.04.14]-, ενώ το Έθνος αντιπαραθέτει την αθωότητα [;] του Αντ. Σαμαρά – «ασφαλώς υπάρχουν πολιτικές ευθύνες αλλά στην παρούσα φάση το κρίσιμο είναι να μη χαθεί το μομέντουμ της χώρας»- προκειμένου να «μην κάνουμε ρυθμιστή των εξελίξεων μια συμμορία». Ρόλο ρυθμιστή των εξελίξεων, όμως, όπως αποκαλύπτεται από τις συνομιλίες Π. Μπαλτάκου – Ηλ. Κασιδιάρη φαίνεται, ότι σήμερα παίζει η συμμορία της Χρυσής Αυγής μέσω των στενών διασυνδέσεων που έχει με το γραφείο του πρωθυπουργού. Άρα ρυθμιστής των εξελίξεων θα είναι η ΧΑ όσο παραμένει στην κυβέρνηση ο Αντ. Σαμαράς, που μπορεί να εκβιαστεί μέσω των συνεργατών του, όπως αποδείχθηκε και στην πράξη –«για το καλό της παράταξης και της χώρας κάποιος έπρεπε να έχει επαφή με αυτούς τους ανθρώπους», δηλώνει στο Real radio ο Π. Μπαλτάκος, επιβεβαιώνοντας τη πολιτική διαύλων του Μαξίμου με την Χρυσή Αυγή . Ο ίδιος ο πρωθυπουργός αραδιάζει μια σειρά από ψέματα προσπαθώντας να πείσει ότι πολέμησε «εξαρχής τη Χρυσή Αυγή, σκληρότερα από οποιοδήποτε

άλλο», ότι δεν θα επιτρέψει «σε καμιά εγκληματική οργάνωση να γίνει ρυθμιστής της πολιτικής μας ζωής» και ότι «όλοι όσοι ζητούν την παραίτηση των δύο υπουργών ταυτίζονται με τη Χρυσή Αυγή για μικροπολιτικές σκοπιμότητες».

Η ανοχή του Μαξίμου

Τίποτε, όμως, από όλα όσα αναφέρει ο Αντ. Σαμαράς [δήλωση στους ΑΧΕΠΑΝΣ, 04.04.14] δεν είναι ακριβές. Τα φίδια της Χρυσής Αυγής δεν βγήκαν σήμερα, αλλά από τη στιγμή που πάτησαν το πόδι τους στο κοινοβούλιο και με την ανοχή του Μαξίμου εκκολάφτηκαν και πολλαπλασιάστηκαν βοηθούσης της οικονομικής κρίσης. Ο Αντ. Σαμαράς ποτέ δεν πολέμησε τη ΧΑ –το αντίθετο. Η ακροδεξιά συνιστώσα του Μαξίμου [Π. Μπαλτάκος, Φ. Κρανιδιώτης, Χρ. Λαζαρίδης, Γ. Μουρούτης, το δίκτυο 21, κ.ά.] φρόντιζαν για την ανενόχλητη δράση της με ορισμένα στελέχη εξ αυτών να θέλουν ακόμα και συνεργασία μαζί της –ο Χρ. Λαζαρίδης, πάντως, ήταν αντίθετος σε οποιαδήποτε συνεργασία με την Χρυσή Αυγή.

Τα φίδια της Ν∆

Ο διάλογος του Π. Μπαλτάκου με τον Ηλ. Κασιδιάρη είναι αποκαλυπτικός, καθώς ομολογείται ότι ο Αντ. Σαμαράς αποφάσισε να στραφεί κατά της ΧΑ μετά με τη δολοφονία του Π. Φύσσα, γιατί «πρωτ’ απ’ όλα φοβάται για τον εαυτό του. Επειδή εσείς τον κόβετε απ’ το να έχει προβάδισμα απ’ τον ΣυΡιζΑ». Είναι ο φόβος, λοιπόν, της εκλογικής υπερκέρασης από τον ΣυΡιζΑ, που αναγκάζει τον Αντ. Σαμαρά να στραφεί κατά της ΧΑ. Τριάντα δύο φακέλους είχε στα συρτάρια του ο Ν. ∆ένδιας και αναγκάζεται να ξεκινήσει την έρευνα κάτω από την κοινωνική κατακραυγή, όταν δολοφονείται ο Π. Φύσσας. Τα φίδια, λοιπόν, της ΧΑ ήταν γνωστά. Σήμερα αποκαλύπτονται τα φίδια της Ν∆. Όχι σ’ ένα τυχαίο πρόσωπο, αλλά σ’ αυτό του γραμματέα του υπουργικού συμβουλίου. Στο φίλο του πρωθυπουργό, για χάρη του οποίου άλλαξε το νόμο και του έδωσε αρμοδιότητες. Είναι

ο ίδιος άνθρωπος που δηλώνει «ασφαλώς και είμαι αντικομουνιστής, έτσι γεννήθηκα, έτσι μεγάλωσα και έτσι θα πεθάνω», που μπλόκαρε το αντιρατσιστικό νομοσχέδιο και προωθούσε τροπολογία που ουσιαστικά οδηγούσε σε απέλαση όποιον κατήγγειλε ρατσιστική βία σε βάρος του. Η αποκάλυψη της επαφής της κυβέρνησης με την ακροδεξιά οδηγεί, παρά τη συστημική στήριξη, σε αλλαγή των πολιτικών συσχετισμών. Το ΠαΣοΚ αναγκάστηκε να πάρει σκληρή θέση σε διαφωνία με τον πρόεδρό του, που μίλησε για δευτερεύον θέμα…, ενώ οι πολιτικοί τριγμοί που προκάλεσε το βίντεο Μπαλτάκου οδήγησαν τη Moody’s να αναβάλει την προγραμματισμένη για προχθές Παρασκευή ανακοίνωση για την ελληνική οικονομία και να τη μεταθέσει για την 1η Αυγούστου!

Η Moody’s «βλέπει» εκλογές

Η Moody’s, μάλιστα, υποστηρίζει πως ο κίνδυνος πολιτικής αστάθειας στην Ελλάδα είναι μεγάλος, καθώς η κυβερνητική πλειοψηφία έχει υποστεί συρρίκνωση και δεν είναι τόσο δεδομένη, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε πρόωρες βουλευτικές εκλογές εντός των επόμενων 6 μηνών. Και η Moody’ s επαναλαμβάνει ότι τα πολιτικά ρίσκα στην Ελλάδα παραμένουν υψηλά ενόψει των δημοτικών εκλογών και των ευρωεκλογών του Μαΐου. Η εξέλιξη αυτή φαίνεται να επηρεάζει το σχεδιασμό της κυβέρνησης για την επάνοδο της χώρας στις αγορές, παρά τις περί του αντιθέτου δηλώσεις –Αντ. Σαμαράς: «Η Ελλάδα βγαίνει στις διεθνείς αγορές και κανείς δεν μπορεί να το αλλάξει αυτό». Ήδη η βεβαιότητα του Γ. Στουρνάρα , που προανήγγειλε «έξοδο στις αγορές με ομόλογα 3-5 ετών εντός του πρώτου εξαμήνου του 2014» στο Ecofin], έγινε «εξετάζουμε το ενδεχόμενο για τις αγορές. Η ημερομηνία της έκδοσης θα εξαρτηθεί από τις συνθήκες» [03.04.14]. Επί της ουσίας το Μαξίμου, ο ίδιος ο Αντ. Σαμαράς και το ακροδεξιό επιτελείο του είναι που αποτελούν παράγοντα αποσταθεροποίησης της χώρας –κανένας ΣυΡιζΑ και καμιά διαδήλωση ή σύγ-

κρουση δεν υπονομεύει το μέλλον της χώρας. Η δήλωση του πρωθυπουργού – «προχωράμε με την απαραίτητη ομοψυχία και τη εξίσου απαραίτητη πολιτική σταθερότητα»-, όπως και η αντίστοιχη του Ευ. Βενιζέλου -«κανείς δεν μπορεί να υπονομεύσει τη σταθερότητα της χώρας»- δεν πείθουν. Η δήλωση, άλλωστε, του αναπληρωτή υπουργού Εσωτερικών Λεωνίδα Γρηγοράκου, «δεν μπορώ να αποκλείσω ότι με αυτά που γίνονται δεν θα πάμε σε τριπλές εκλογές», ανεξάρτητα αν στη συνέχεια την ανασκεύασε, δείχνει το κλίμα που επικρατεί ακόμα και στο εσωτερικό της κυβέρνησης.

Αδιέξοδη στρατηγική

Το Μαξίμου βρίσκεται σε αδιέξοδο. ∆εν αρκεί η επίσκεψη της Α. Μέρκελ στην Αθήνα [Παρασκευή], καθώς έχει καταρρεύσει η στρατηγική του. Η καγκελαρία ωστόσο, προσπαθώντας να δημιουργήσει κλίμα αισιοδοξίας και να βοηθήσει την κυβέρνηση Σαμαρά, σημειώνει , ότι «η καγκελάριος έχει εκφραστεί, επανειλημμένα, δημοσίως για το με πόσο θαυμασμό βλέπει την ελληνική πορεία, για το ότι η ίδια έχει επίγνωση του πόσο δύσκολος είναι για μεγάλα τμήματα του ελληνικού λαού αυτός ο δρόμος, ο οποίος, όμως, δείχνει τώρα τις πρώτες επιτυχίες». Πολιτικά, ωστόσο, η Ν∆ του Αντ. Σαμαρά έχει σημαντικές απώλειες από το δεξιά του [Χρυσή Αυγή, Ανεξάρτητοι Έλληνες, Β. Πολύδωρας, Χρ. Ζώης, Ν. Νικολόπουλος, κ.ά.] και σήμερα, μετά τις αποκαλύψεις χάνει και από το κέντρο – το Ποτάμι θα αποτελέσει μια δεξαμενή ψηφοφόρων της Ν∆. Αδυνατεί να παίξει το παιχνίδι του οικονομικού success story και την έξοδο στις αγορές, ενώ η κατάρρευση του ΠαΣοΚ, που μπορεί να μην φτάσει ως κόμμα στις ευρωεκλογές, θα αφήσει χωρίς στήριξη την κυβέρνηση. Τριπλές εκλογές στις 25 Μαΐου ή, στη χειρότερη περίπτωση, βουλευτικές το φθινόπωρο δεν αποκλείονται. Το αντίθετο. Θόδωρος Μιχόπουλος

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 6 Απριλίου 2014

Ο Σόιμπλε και οι πρόθυμοι των Αθηνών

Συστημικά ψεύδη και προεκλογικές χορηγίες υπέρ… παράτασης ζωής της μνημονιακής συγκυβέρνησης Του Νίκου Τσαγκρή

«Η

“

Η εξαφάνιση της πολιτικής

Το εμετικό σόου των αξιωματούχων του Eurogroup στο Ζάππειο (με τις ευτελείς «φιλελληνικές» τους δηλώσεις, τις «οικογενειακές» φωτογραφίες και τα selfies με τον αυτουργό του τρίτου μνημονιακού εγκλήματος Yannis, το τσιράκι του Σόιμπλε) δεν ήταν παρά μια χορηγία των τεχνικών της εξουσίας των Βρυξελών προς τους προθύμους των Αθηνών, εν’ όψει των ευρωεκλογών: τους συνδράμουν εικονικά και θα το επαναλάβουν αρκετές φορές το επόμενο δίμηνο. Μήπως ψηθεί το πόπολο και τους δώσει καμιά ψήφο παραπάνω για να διασωθούν από τον διαφαινόμενο εκλογικό τους διασυρμό στις ευρωεκλογές. Με την ελπίδα ότι έτσι θα αποτραπούν οι εθνικές εκλογές και το ενδεχόμενο μιας κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. Η χορηγία αυτή θα συνεχιστεί το επόμενο δίμηνο με μια σειρά ενορχηστρωμένων προεκλογικών επεμβάσεων υπέρ… παράτασης ζωής της συγκυβέρνησης των προθύμων: προκειμένου να συνεχίσουν να συμβάλουν, (με την δοκιμασμένη προσήλωσή τους στον καθεστωτικό οικονομισμό) στην εξαφάνιση της πολιτικής μέσω της «πολιτικής της εξαφάνισης», που (με τη συμβολή των ελεγχόμενων ΜΜΕ) επιχειρεί να εξαλείψει τις μνήμες της κοινωνικής ζωής στην οποία η δικαιοσύνη, οι συλλογικοί αγώνες, η ελευθερία και η ισότητα ωφελούν και διευρύνουν την κατανόηση της δημοκρατίας.

Το εμετικό σόου των αξιωματούχων του Eurogroup στο Ζάππειο δεν ήταν παρά μια χορηγία των τεχνικών της εξουσίας των Βρυξελών προς τους προθύμους των Αθηνών.

Εμείς, τα πειραματόζωα

Είναι, αυτός, ο απολυταρχισμός του 21ου αιώνα. Και η πιλοτική εφαρμογή του εξελίσσεται στην Ελλάδα. Όχι στην «Ελλάδα» του Σόιμπλε αλλά στη δικιά μας Ελλάδα, στον τόπο μας: στις πλάτες μας, στις πλάτες των παιδιών μας, στα σπίτια μας, στην ιδιωτική και τη δημόσια περιουσία μας, στο Ψωμί μας, στην Παιδεία μας, στην Υγεία μας, στην Ελευθερία μας. Εμείς πληρώνουμε τα σπασμένα, αυτής της νέας βαρβαρότητας, εμείς καλούμεθα να ανατρέψουμε… Βλέπετε, ξέφυγα από το δημοσιογραφικό ύφος, γράφω σχεδόν σαν πολιτικός. Κι ας σιχαίνομαι περισσότερο από οτιδήποτε άλλο τη διαστροφή των καιρών μας που θέλει τους δημοσιογράφους να πολιτεύονται και τους πολιτικούς να δημοσιογραφούν. Ωστόσο, είμαι υποχρεωμένος να πω ότι ο ΣΥΡΙΖΑ βρέθηκε στην πρωτοπορία του αγώνα για την ανατροπή του νέου αυτού απολυταρχισμού. Όχι μόνο στη χώρα μας αλλά πανευρωπαϊκά και παγκόσμια. Γι’ αυτό χτυπιέται τόσο ανελέητα, τόσο βρώμικα, από παντού. Λοιπόν, που λέτε, αυτός είναι ο απολυταρχισμός του 21ου αιώνα. Και η πιλοτική εφαρμογή του, που εδώ και μια τετραετία εξελίσσεται με πειραματόζωα τους Έλληνες, ( πολλές χιλιάδες δεν άντεξαν το πείραμα και αυτοκτόνησαν) θα συνεχιστεί μέχρι το 2030 που, σύμφωνα με την τρόικα μιλάμε, θα σταματήσουν να… τρέχουν οι μνημονιακές υποχρεώσεις της Ελλάδας. Της «Ελλάδας», με την…έννοια του Σόϊμπλε, υποθέτω. Καλά, και τότε πως οι πρόθυμοι των Αθηνών (ξέρετε, Σαμαράδες, Βενιζέλοι, Μπαλτάκοι, Φαήλοι, Βήμα, Νέα κλπ, κλπ,) μας λένε πως η Ελλάδα βγήκε απ’ τα μνημόνια. Λίγο ακόμα και θα μας πουν ότι τα… έσκισε ο ΣΥΡΙΖΑ! Όταν λέει «Ελλάδα», ο Σόϊμπλε, εννοεί τη συγκυβέρνηση των Σαμαρά – Βενιζέλου και τους λοιπούς προθύμους των Αθηνών

Τους συγκεκριμένους πιθανότατα δεν τους ενώνει μόνο η αγάπη τους για τον Παναθηναϊκό, αλλά πιθανότατα οι ιδεολογικές ανησυχίες τους.

Κοπτοραπτική

Ελλάδα δεν απειλεί πια το ευρώ», δήλωσε ο Σόιμπλε την επομένη της… υπερψήφισης (με μια – δυό ψήφους διαφορά!) του «πολυνομοσχεδίου» από τη Βουλή των Ελλήνων. Έτσι μας έδωσε μια ιδέα για τη σημειολογία του «ευρώ» στην κοσμοαντίληψη της ευρωπαϊκής νομενκλατούρας: ευρώ είναι το σημαίνον του «καζινοκαπιταλισμού», της νέας τάξης της ευρωπαϊκής οικονομίας. Μιας τάξης που οφείλει, σε τακτά διαστήματα, να αποδεικνύει ότι υπηρετεί τη δεσπόζουσα χρηματοπιστωτική και επιχειρηματική ελίτ. Αλλά τι ήταν το «πολυνομοσχέδιο» που ψηφίστηκε και επειδή ψηφίστηκε σταμάτησε να απειλείται το «ευρώ»; Το τρίτο μνημόνιο ήταν το «πολυνομοσχέδιο». Το υπαινίχθηκαν αρκετοί παράγοντες της αντιπολίτευσης και το είπε καθαρότερα ο ΣΥΡΙΖΑ, μέσω του προέδρου του Αλέξη Τσίπρα: όσο κι αν επιχειρήσατε να το κρύψετε, φανερώθηκε από τις δικές σας διαρροές στη ψηφοφορία, ότι το «πολυνομοσχέδιο» ήταν πιο μνημόνιο και από μνημόνιο… Έτσι ακριβώς: το «πολυνομοσχέδιο» ήταν πιο μνημόνιο κι από μνημόνιο. Ωστόσο… υπερψηφίστηκε, (με μια – δυό ψήφους διαφορά!). Και από τη στιγμή που υπερψηφίστηκε, «η Ελλάδα*» (απεφάνθη ο Σόιμπλε) «δεν απειλεί πια το ευρώ» (τον ευρωπαϊκό καζινοκαπιταλισμό). Επειδή απέδειξε, προφανώς, ότι υπηρετεί πιστά τη δεσπόζουσα χρηματοπιστωτική και επιχειρηματική ελίτ. Εντάξει, το καταλάβαμε, η «Ελλάδα*» δεν απειλεί πια το «ευρώ». Το «ευρώ» όμως εξακολουθεί να απειλεί την Ελλάδα; Η ρήση του Σόιμπλε, σημειολογικά αντεστραμμένη, αφήνει ανοιχτό το ζήτημα. ∆ιότι, ούτε καν υπαινίσσεται ότι το «ευρώ», το ευρωπαϊκό καθεστώς, δηλαδή, του καζινοκαπιταλισμού, θα σταματήσει να απειλεί τη χώρα μας…

Πατρίς, θρησκεία, οικογένεια

«∆

αυλοί αναμμένοι στο όνομα της πατρίδας», ο κ. Σαμαράς και η αφεντιά του, ο κ.Μπαλτάκος. Για χάρη της καίγονται, εννοεί ο ποιητής. Εντάξει, καμιά φορά καίγονται και για πιο ευτελή πράγματα, όπως η τοποθέτηση του υιού Μπαλτάκου στο Λιμενικό. Αλλά και τότε, για την συγγένεια το κάνουν. Όσο για τη θρησκεία, αν μιλήσουν οι άγιες εικόνες με τις οποίες κοσμούσε ο κ. Μπαλτάκος το γραφείο του, ένας θεός ξέρει τι θα μπορούσαν να μας πουν.

Προ ημερησίας διάταξης

ήμες λένε ότι η κυβέρνηση και ο πρόεδρος της Βουλής ετοιμάζονται να στείλουν τη συζήτηση προ ημερησίας διάταξης που ζήτησε ο ΣΥΡΙΖΑ για μετά το Πάσχα. Τόσο προ, δηλαδή;

Πολύ σκληρός ο Σταύρος

ληθείς να σχολιάσει το βίντεο Μπαλτάκου – Κασιδιάρη, ο Σταύρος Θεοδωράκης ήταν πολύ αυστηρός απέναντι στον πρωθυπουργό. ∆ήλωσε ότι θα πρέπει άμεσα να ζητήσει συγγνώμη ο κ. Σαμαράς. Τόσο σκληρά πολιτικά λόγια δεν πιστεύαμε ότι μπορεί να πει ο όψιμος πολιτικός άνδρας. Η πολιτική δεν χρειάζεται πόλωση. Θα μπορούσε για παράδειγμα να προτείνει όπως ο Σαμαράς γράψει 100 φορές στο τετράδιό του: «∆εν θα ξαναμιλήσω με τον Τάκη Μπαλτάκο».

∆ημοψήφισμα παντός καιρού

ώτησαν τον υποψήφιο δήμαρχο Αθήνας, Άρη Σπηλιωτόπουλο για την ανέγερση

μουσουλμανικού τεμένους στην πρωτεύουσα και απάντησε ότι θα θέσει το θέμα σε δημοψήφισμα. ∆ηλαδή, σύμφωνα με τον κ. Σπηλιωτόπουλο, το δικαίωμα της άσκησης των θρησκευτικών καθηκόντων ανθρώπων με διαφορετικό θρήσκευμα θα πρέπει να τεθεί υπό την έγκριση των ελληνορθόδοξων πολιτών. Ευτυχώς που το δικαίωμα στην ανεξιθρησκεία είναι συνταγματικά κατοχυρωμένο και ο υποψήφιος της Ν∆ δεν μπορεί να το θέσει σε δημοψήφισμα.

Υπολογίστε τα

πειδή έρχονται καιροί πονηροί, ρωτήσαμε και μάθαμε πόσα ακριβώς είναι τα οικονομικά οφέλη ενός ευρωβουλευτή. Έχουμε και λέμε: Καθαρός μισθός 6.200,72 ευρώ. Επιπλέον, ο κάθε ευρωβουλευτής παίρνει μηνιαίως 21.209 ευρώ για μισθούς συνεργατών χωρίς να καθορίζεται ούτε ο αριθμός τους ούτε και ο μισθός τους. 4.299 ευρώ για έξοδα γραφείου στην Ελλάδα και εισιτήρια για δύο ταξίδια τη βδομάδα στη χώρα του. Κάθε μέρα που εργάζεται στις Βρυξέλλες ή στο Στρασβούργο λαμβάνει περίπου 300 ευρώ και τέλος δικαιούται κονδύλι περίπου 60.000 ευρώ ετησίως για κάλυψη εκδηλώσεων (έκδοση περιοδικών βιβλίων κτλ).

Εμείς περήφανοι, ο Τέρενς έξαλλος

την «Εποχή» είχαμε εκφράσει την ευαρέσκειά μας για την επιλογή των τοπικών οργανώσεων του ΣΥΡΙΖΑ Α. Μακεδονίας να εκτυπώσουν αφίσες για την εκδήλωση του Τσίπρα στην περιοχή στην τουρκική γλώσσα. Ίδια κίνηση έκαναν οι οργανώσεις και για τον υποψήφιο περιφερειάρχη Κ. Μορφίδη γεγονός που ενόχλησε πολύ τον βουλευτή των ΑΝΕΛ, Τέρενς Κουίκ, ο οποίος κατέθεσε ερώτηση στις 19 Μαρτίου προς τους υπουργούς Παιδείας και Θρησκευμάτων, Επικρατείας και

Εξωτερικών. Σε αυτήν, παραθέτοντας αποσπάσματα από επιστολή ενός άλλου πολιτευτή του κόμματός του, υποστηρίζει ότι η χρήση της τουρκικής γλώσσας στην περιοχή «αποσκοπεί σε συγκεκριμένους κύκλους ή σκοπιμότητες» και ζητά από τους υπουργούς να πάρουν θέση στο αίτημά του όπως «καταδικάσουν τις αντεθνικές πρακτικές της διγλωσσίας, όλα τα κόμματα». Εμείς το έχουμε ξαναπεί. Το αντιμνημονιακό δεν είναι πάντα αρκετό!

Ασάντε σημαίνει ευχαριστώ

ο ψηφοδέλτιό του παρουσίασε ο Γ. Καμίνης την προηγούμενη βδομάδα. Από όλες τις υποψηφιότητες στεκόμαστε σε μία, αυτή του Νικόδημου Μάινα-Κιμίουα, εκδότη του περιοδικού Ασάντε, στόχος του οποίου είναι «να γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσα στην Αφρική και τον υπόλοιπο κόσμο». Ειδικά όταν ο απερχόμενος δήμαρχος έχει κηρύξει ανθρωποκυνηγητό εναντίον των αφρικανών, συνήθως, μικροπωλητών στους δρόμους της Αθήνας, η υποψηφιότητα αυτή μας αφήνει άφωνους.

∆ώστε στο λαό ταξί

«Ζητάμε συστηματικότερο έλεγχο της παράνομης στάθμευσης και πολλές μικρές πιάτσες ταξί σε όλη την Αθήνα» τουίταρε ο Ά. Σπηλιοτόπουλος. Μάλλον δεν του έχουν πει ότι αυτά τα μεγάλα φορτηγά με τα πολλά παράθυρα λέγονται λεωφορεία και μεταφέρουν πολίτες στη δουλειά τους. Όμως, αλήθεια πώς γίνεται από τη μια να κόπτεται για την αφισορύπανση και, από την άλλη, να αδιαφορεί για τη ρύπανση από τα καυσαέρια;

Ποιος θα μείνει;

«Η

«υπόθεση Μπαλτάκου» αποτελεί, από μιαν άποψη, πρώτης τάξεως ευκαιρία», λέει το κύριο άρθρο της Καθημερινής (3/4/2014) και συνεχίζει «Ο πρωθυπουργός μπορεί να τραβήξει μια γραμμή και να πάει μπροστά με τους επιτελείς και τα στελέχη που εκφράζουν τις αξίες μιας αστικής φιλοευρωπαϊκής παράταξης και λειτουργούν θεσμικά». Άμα, όμως, τραβήξει αυτή τη γραμμή, ποιος θα μείνει πίσω της; Ούτε καν ο Α. Σαμαράς εικάζουμε.

“

Μαρσέλ & Μισέλ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Ανοιχτοί δίαυλοι με τη Χρυσή Αυγή

“Κάποιος έπρεπε να κάνει αυτή τη δουλειά”, ομολογεί ο κ. Μπαλτάκος

ια να δούμε πιο καθαρά τα πράγματα, συνήθως κάνουμε μερικά βήματα πίσω, προκειμένου να έχουμε στο οπτικό μας πεδίο μια πιο γενική άποψη της πραγματικότητας. Ας κάνουμε το ίδιο και με το θέμα «σχέσεις Ν∆ και Χρυσής Αυγής». Θα γυρίσουμε, λοιπόν, κάμποσα φύλλα του ημερολογίου πιο πίσω. Ο κ. Σαμαράς μόλις έχει εγκαταλείψει το αντιμνημονιακό προσωπείο και συνεργάζεται με το ΠΑΣΟΚ στη στήριξη της κατ’ εξοχήν μνημονιακής κυβέρνησης Παπαδήμου. Η κίνηση αυτή τού έχει ήδη στοιχίσει τη δημιουργία των Ανεξάρτητων Ελλήνων, που απειλούν να αποσπάσουν (και στις εκλογές του 2012 αποσπούν) σημαντικό τμήμα της εκλογικής δύναμης της Ν∆. Αλλά δεν είναι μόνον αυτή η απώλεια που καταγράφεται λόγω στροφής 180 μοιρών. Άλλη μια απειλή, πιο σοβαρή, προέρχεται από τη διαφαινόμενη (και επιβεβαιωμένη αργότερα στις εκλογές) εκλογική έκρηξη του ΣΥΡΙΖΑ, που καθιστά ένα κόμμα της αριστεράς ισότιμο διεκδικητή της κυβερνητικής εξουσίας. Ο κ. Σαμαράς και το στενό του επιτελείο, αποτελούμενο από ανθρώπους της δικής του υπερσυντηρητικής δεξιάς αντίληψης, που δεν γνωρίζει ουσιαστικά ιδεολογικά όρια προς την ακροδεξιά, χρειάζεται να χαράξει νέα τακτική. Γιατί η μέχρι τότε τακτική, που συνοψιζόταν στο υπ’ αυτού ρηθέν «δεν θ’ αφήσω την αντιμνημονιακή σημαία στα χέρια της αριστεράς», είχε φάει τα ψωμιά της.

Μετά τη μνημονιακή στροφή της Ν∆

∆εν ήταν δυνατόν να είμαστε παρόντες σ’ αυτές τις συσκέψεις, αλλά εκ του αποτελέσματος μπορούμε να συμπεράνουμε ορισμένα πράγματα. Πρώτον, αποφασίζεται να περιγράφεται στο εξής ο ΣΥΡΙΖΑ ως άκρο, που μόνο καταστροφές μπορεί να προκαλέσει με την ανερμάτιστη πολιτική του στη χώρα. Σε αντίθεση με τις «υπεύθυνες δυνάμεις», που τοποθετούν τη σωτηρία της πάνω από τις μεγάλες διαφορές που υποτίθεται ότι τις χωρίζουν. Ο ΣΥΡΙΖΑ, λοιπόν, θέλει να μας βγάλει από το ευρώ και την ΕΕ, να μας κάνει Αργεντινή, να διώξει τους επενδυτές, να χαϊδέψει τα αφτιά των «κουκουλοφόρων», να καλύψει πολιτικά τους τρομοκράτες, να παραδώσει τη χώρα στους «λαθρομετανάστες»… ∆εύτερον, επιλέγεται, κατά παράδοξο φαινομενικά τρόπο, η επίθεση κατά του ΣΥΡΙΖΑ να συνοδευτεί με την καλλιέργεια της «θεωρίας» των δύο άκρων. Το καθόλου παράδοξο αποτέλεσμα είναι ότι η ανάπτυξη της «θεωρίας» αυτής, ενώ φαινομενικά κρατάει ίσες αποστάσεις από τα δύο άκρα, στην

Του ∆ημήτρη Πετσετίδη

Η ΕΠΟΧΗ 6 Απριλίου 2014

πραγματικότητα ευνοεί τη ναζιστική Χρυσή Αυγή, καθώς την εξομοιώνει με την αριστερά που είναι αξιωματική αντιπολίτευση. Καθιστά έτσι τη ΧΑ εναλλακτική λύση για όσα συντηρητικά στρώματα τα έχασαν από την απότομη στροφή της Ν∆ και υπήρχε κίνδυνος να στραφούν στην (αντιμνημονιακή) αριστερά. Η ύπαρξη και ενίσχυση της «αντιμνημονιακής» άκρας δεξιάς με «αντισυστημικό» προφίλ εκτιμάται, ότι, αφενός, μπορεί να αποτελέσει ανάχωμα στην ενίσχυση του ΣΥΡΙΖΑ, αφετέρου, να επιτρέψει εν καιρώ την πιο εύκολη επιστροφή στην κοίτη της επίσημης δεξιάς δυνάμεων που δυσαρεστήθηκαν από τη μνημονιακή αποκάλυψη της Ν∆. Η ιστορία τής επιστροφής στο μνημονιακό στρατόπεδο του «αντιμνημονιακού» ΛΑΟΣ και πρώην στελεχών του στη Ν∆ είναι ακόμη νωπή.

Λόγω γειτνιάσεως...

Στο έδαφος αυτών των επιλογών αναπτύσσεται η πολιτική τής διατήρησης διαύλων επικοινωνίας με την άκρα δεξιά Χρυσή Αυγή και η πολιτική τής ανοχής απέναντι στη φανερά εγκληματική και συχνά δολοφονική δράση της. Υπάρχει, άλλωστε, κοινό ιδεολογικό πολιτικό έδαφος με τις αντιλήψεις της ακροδεξιάς ομάδας που σχηματίστηκε γύρω από τον αρχηγό της Ν∆, το οποίο διευκολύνει αυτή την ανοχή. ∆εν πάει να φωνάζει σύμπασα η αριστερά για τους ρατσιστές δολοφόνους! Η ασυλία τής ΧΑ θα συνεχίζεται μέχρις ότου η δράση της θα πάρει επικίνδυνα ποιοτικά χαρακτηριστικά (δολοφονία ελλήνων αντιφασιστών, αιματηρές επιθέσεις κατά οπαδών της αριστεράς). Παράλληλα, οι δημοσκοπικές απώλειες της Ν∆ προς όφελος της ΧΑ θα αρχίσουν να απειλούν την πρώτη θέση της, αντί να την προστατεύουν έναντι του ΣΥΡΙΖΑ. Και σαν να μην έφταναν αυτά,

H ηγεσία τής Ν∆ ένιωσε τον κίνδυνο της δραστικής μείωσης των ποσοστών της από τα δεξιά της, αλλά δεν έπαψε ούτε για μια στιγμή, όπως φαίνεται, να θεωρεί τη ΧΑ σαν δύναμη με την οποία μπορεί να επαναληφθεί η γνωστή φάρσα με το ΛΑΟΣ, ως τραγωδία αυτή τη φορά.

ο ΣΥΡΙΖΑ δεν λέει να αποδυναμωθεί...

Η δίωξη δίωξη, αλλά οι δίαυλοι σταθεροί

Η ηγεσία της Ν∆, παρά τη συγγένειά της με το ακροδεξιό ιδεολογικό οπλοστάσιο, αποφασίζει τότε να αλλάξει τακτική και να ενεργοποιήσει τη διαδικασία τής ποινικής δίωξης και της πολιτικής απομόνωσης της ΧΑ. Όπως, όμως, αποκαλύπτεται σήμερα, η απόφαση αυτή δεν σήμανε ποτέ των ανατίναξη των γεφυρών επικοινωνίας μαζί της. Κάποιος έπρεπε να αναλάβει αυτή τη δουλειά της επικοινωνίας, όπως είπε ο κ. Μπαλτάκος. Και το θεώρησε πολύ φυσιολογικό να την αναλάβει ο γραμματέας του υπουργικού συμβουλίου. Γιατί; ∆ιότι ναι μεν ένιωσε η ηγεσία τής Ν∆ τον κίνδυνο της δραστικής μείωσης των ποσοστών της από τα δεξιά της, αλλά δεν έπαψε ούτε για μια στιγμή, όπως φαίνεται, να θεωρεί τη ΧΑ σαν δύναμη με την οποία, όπως έχει η ελαφρώς παραλλαγμένη, μπορεί να επαναληφθεί η γνωστή φάρσα με το ΛΑΟΣ, ως τραγωδία αυτή τη φορά. Έτσι εξηγούνται και η πικρία που εκφράζει ο κ. Κασιδιάρης στο γνωστό βίντεο και η διαφωνία του κ. Μπαλτάκου με τον αρχηγό Αντώνη. Είναι μια σύγκρουση συμφερόντων μέσα στην ίδια οικογένεια ακροδεξιών αντιλήψεων. Γι’ αυτό και ο κ. Σαμαράς δεν έχει βρει να πει ακόμα ούτε μια κακή κουβέντα για το δεξί του χέρι. Γι’ αυτό και του έδωσε «ευγενέστατα» το περιθώριο να παραιτηθεί «για λόγους ευθιξίας», αντί να τον αποπέμψει αμέσως ο ίδιος, όπως του έπρεπε. Υ.Γ.: Είναι φανερό ότι η ΧΑ θα βρει τώρα την ευκαιρία να εμφανιστεί σαν θύμα σκευωρίας και να ενισχύσει έτσι το προφίλ της αντισυστημικής δύναμης που το «σύστημα» την καταδιώκει. Αλλά πόσο αντισυστημική μπορεί να είναι μια δύναμη, που ο εκπρόσωπός της μπαινοβγαίνει στα άδυτα της κυβερνητικής εξουσίας σαν να ήταν σπίτι του και συζητάει με έναν πυλώνα του συστήματος, τον γραμματέα του υπουργικού συμβουλίου και δεξί χέρι του πρωθυπουργού, σαν να ήτανε παλιόφιλοι; Πώς θα μας φαινόταν, για παράδειγμα, αν το έκανε αυτό ένας επίσημος εκπρόσωπος της ΑΝΤΑΡΣΥΑ (για να μην πω του ΣΥΡΙΖΑ); Χ. Γεωργούλας

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 6 Απριλίου 2014

Η «ιδεολογία» της Χ.Α. είχε περάσει στο Μαξίμου από την πόρτα ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΗΝ ΒΟΥΛΕΥΤΙΝΑ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ ΘΕΑΝΩ ΦΩΤΙΟΥ

* Πολιτική σχέση της ΧΑ με κεντρικά στελέχη της Ν∆ * Ο Μπαλτάκος συμβολίζει την ιδεολογική ηγεμονία των ακροδεξιών απόψεωνμετά την εκλογή Σαμαρά στην ηγεσία της Νέας ∆ημοκρατίας Κυβερνητικά στελέχη τις τελευταίες ώρες επιχειρούν να εμφανίσουν το περιστατικό με τον Π. Μπαλτάκο ως μεμονωμένο, ως περίπου τυχαίο γεγονός. Η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Θεανώ Φωτίου στη συνέντευξή της στην “Εποχή” μιλά για τις σχέσεις της ΧΑ με τον ηγετικό πυρήνα της Νέας ∆ημοκρατίας, για το συστημικό της χαρακτήρα, για την ακροδεξιά ατζέντα, που ήταν ταυτόχρονα και ατζέντα της κυβέρνησης Σαμαρά. Αναφέρεται, επίσης,στις μεγάλες ευθύνες του ΠΑΣΟΚ και του προέδρου του, που συνεχίζει να κάνει δηλώσεις νομιμοφροσύνης στον Αντώνη Σαμαρά. Tη συνέντευξη πήρε η ∆ανάη Ψωμοπούλου

∆ύσκολο το κέντρο για τον Σαμαρά Υπάρχει περίπτωση μετά τις τελευταίες εξελίξεις η κυβέρνηση Σαμαρά να εγκαταλείψει την ακροδεξιά κατεύθυνση και να στρέψει το βλέμμα της προς το κέντρο; Το εισηγούνται διάφοροι, και μιντιακά συγκροτήματα και στελέχη της Ν.∆., αλλά έχω την αίσθηση ότι θα είναι πολύ δύσκολο για τον Σαμαρά και το περιβάλλον του να ακολουθηθεί αυτή η κατεύθυνση. Μπορεί να κάνει κάποιες καθησυχαστικές κινήσεις, όπως για παράδειγμα, να μην τοποθετήσει, τελικά, συγκεκριμένα ακροδεξιά στελέχη στην ευρωλίστα του. Θα είναι, ενδεχομένως, ένα δωράκι στο σύμμαχό του στην κυβέρνηση, στο ΠΑΣΟΚ, αλλά αυτό απέχει έτη φωτός από μια ουσιαστική στροφή. Νομίζω ότι είναι απόλυτα συνδεδεμένα, τουλάχιστον σε αυτή τη φάση, η ακροδεξιά ατζέντα, ο αυταρχισμός, η καταπάτηση της δημοκρατίας, με την πολιτική άγριας λιτότητας, με τη μνημονιακή, με τη νεοφιλελεύθερη προσήλωση. Το είδαμε, άλλωστε και στη Βουλή πριν λίγες ημέρες με τη ψήφιση του πολυνομοσχεδίου, που ουσιαστικά έδωσε το τελειωτικό χτύπημα στην κοινωνία, στους εργαζόμενους.

Η κυβέρνηση επιχειρεί να εμφανίσει την περίπτωση Μπαλτάκου ως μεμονωμένη, ως κακή στιγμή, που δεν έχει σχέση με τη συνολική κατεύθυνση και πορεία της. Μπορεί να συμμεριστεί κανείς αυτή την άποψη; Η Ν∆ επιχειρεί να παρουσιάσει τον Π. Μπαλτάκο ως αυτόνομο μοναχικό καουμπόι. Η πραγματικότητα είναι ότι εξέφραζε μέσω του θεσμικού του ρόλου την ακροδεξιά τάση της Ν∆ με την έγκριση Σαμαρά. Συντόνιζε την κοινοβουλευτική ομάδα, η οποία τον αντιμετώπιζε με απόλυτο σεβασμό, διότι γνώριζε ότι είναι ο ιμάντας μεταβίβασης των εντολών και των επιθυμιών Σαμαρά, ο εξ απορρήτων… Ο ίδιος, παρενέβαινε καθοριστικά στο νομοθετικό έργο της κυβέρνησης ελλείψει συνεδριάσεων του υπουργικού συμβουλίου. Απόδειξη των παραπάνω είναι οι δηλώσεις του Α. Ρουπακιώτη στο Σκάι την περασμένη Παρασκευή. Ο πρώην υπουργός σημείωσε ότι ο κ. Μπαλτάκος παρεμπόδιζε συνεχώς το έργο του υπουργείου και αρνείτο να υπογράψει συγκεκριμένα νομοσχέδια. Για παράδειγμα; Είχε μπλοκάρει το αντιρατσιστικό νομοσχέδιο. Απαιτούσε να ενσωματωθούν διατάξεις χρυσαυγίτικης σύλληψης, όπως για το ίδιο παράπτωμα η ποινή για τον αλλοδαπό να είναι αυξημένη κατά 150%. Το βίντεο Κασιδιάρη - Μπαλτάκου πέρα από την οικειότητα που αποκαλύπτει ανάμεσα σε ανθρώπους της ίδιας “οικογένειας”, δίνει στοιχεία για να ερμηνεύσουμε τη στάση της Νέας ∆ημοκρατίας ως προς τη Χ.Α. πριν και μετά τη δολοφονία του Π. Φύσσα; Το βίντεο αποκαλύπτει πολλά. Για παράδειγμα, αποκαλύπτει τη στενή σχέση που είχαν, αδελφική θα έλεγα, της Χρυσής Αυγής με κεντρικά στελέχη της κυβέρνησης. Αποκαλύπτει το συστημικό χαρακτήρα της ναζιστικής οργάνωσης, τη σχέση της με το κράτος και με το παρακράτος. Θεωρώ ότι η στάση της Ν∆ ως προς τη ΧΑ τόσο πριν όσο και μετά τη δολοφονία του Π. Φύσσα ήταν η ενσωμάτωση κεντρικών ιδεολογικών και πολιτικών προταγμάτων της ναζιστικής συμμορίας, όπως ο ρατσιστικός λόγος και η αντιμεταναστευτική πρακτική, η επιστροφή σε μεσαιωνικές αντιλήψεις για τις φυλακές

και το σωφρονιστικό σύστημα, η εναντίωση στο σύμφωνο συμβίωσης και για τα ομόφυλα ζευγάρια, ο υπερεθνικιστικός λόγος και τόσα άλλα. Με αυτό το ακροδεξιό ιδεολογικό πλαίσιο πίστευε η Ν∆ ότι θα μπορούσε να πετύχει την επιστροφή στα… πάτρια εδάφη ψηφοφόρων της ναζιστικής οργάνωσης. Γι αυτό, άλλωστε, κώφευε κάθε φορά που ο ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και άλλες οργανώσεις της αριστεράς και του κινήματος, προχωρούσαν σε καταγγελίες για ρατσιστικά εγκλήματα. Γι αυτό και ο κ. ∆ένδιας χρησιμοποίησε τις 32 δικογραφίες που κρατούσαν στο συρτάρι, μετά τη δολοφονία του Π. Φύσσα. Είναι η χρονική στιγμή που η Ν∆ αποφασίζει να αλλάξει τη γραμμή ως προς τη ΧΑ και να τη θεωρήσει εγκληματική οργάνωση και όχι μέρος του αστικού κομματικού συστήματος, όπως έκανε μέχρι εκείνη τη στιγμή. Την καταγγέλλει, σκληραίνει σαφώς τη στάση της, κυρίως στο νομικό επίπεδο, αλλά διατηρεί στην ατζέντα της όλα τα ακροδεξιά προτάγματα, γεγονός που δείχνει ότι δεν εγκαταλείπει το φλερτ μαζί της, κυρίως με όσους την ψήφισαν, αλλά

ρίζει στην εμφυλιοπολεμική περίοδο της δεξιάς. Φυσικά δεν ήταν τυχαία η δήλωσή του ότι γεννήθηκε αντικομμουνιστής. Νομίζω ότι ο Μπαλτάκος προσωποποιεί, κατά κάποιο τρόπο, τη διείσδυση της «ιδεολογίας» της Χρυσής Αυγής στο Μαξίμου. ∆εν δικαιούται κάποιος να λέει ότι είναι αντικομμουνιστής; Να αναφερθώ στον μεγάλο συντηρητικό πολιτικό συγγραφέα Τόμας Μαν που λέει ότι «ο αντικομμουνισμός είναι η βλακεία του 20ου αιώνα» Μπορεί το περιστατικό Μπαλτάκου να αποδειχθεί μοιραίο για την κυβέρνηση; Μπορεί. Γιατί είναι ακραίο, γιατί δημιουργεί ρωγμές στο κυβερνητικό στρατόπεδο, γιατί αποκαλύπτει έναν ολόκληρο οχετό και τις σχέσεις με τους ναζιστές, αλλά και γιατί έρχεται να συμπληρώσει την εικόνα μιας κυβέρνησης αδίστακτης απέναντι στην κοινωνία και κυρίως στα φτωχότερα, αλλά και τα μεσαία κοινωνικά στρώματα και εντελώς φιλικής απέναντι σε στελέχη της Χρυσής Αυγής. Ό,τι και να πει ο κ. Σαμαράς δεν μπορεί να κρύψει ότι στο στενό περιβάλλον του

και το σχέδιο εξευμενισμού της Χ Α ως πιθανού μελλοντικού συμμάχου. Το βίντεο αποκαλύπτει, επίσης, μια πρακτική του σαμαρικού περιβάλλοντος, που ευνοούσε τη συγκρότηση παράλληλων με τους κρατικούς μηχανισμούς στο πρότυπο των παλαιών παρακρατικών, αλλά προσαρμοσμένων στις σημερινές συνθήκες, για την προώθηση των στόχων τους. Ένας από τους οποίους, προφανώς ήταν να ανακοπεί η άνοδος της αριστεράς, η ενίσχυση του ΣΥΡΙΖΑ, ώστε να επιβληθούν απρόσκοπτα και να εφαρμοστούν μέχρι κεραίας τα αντιλαϊκά μνημόνια. Πέρα από την ουσία η επιλογή Μπαλτάκου από τον Αντώνη Σαμαρά, νομίζω ότι έχει και έναν ισχυρό συμβολισμό. Ο κ. Μπαλτάκος είναι γνωστός για τις ακροδεξιές του απόψεις και για αυτές ακριβώς επιλέγεται από τον Σαμαρά για τη θέση του Γενικού Γραμματέα του υπουργικού συμβουλίου. Πράγματι, υπάρχει συμβολισμός. Συμβολίζει την ιδεολογική ηγεμονία των ακροδεξιών απόψεων μετά την εκλογή Σαμαρά, την εγκατάλειψη της καραμανλικής μεταπολιτευτικής περιόδου, όπου επιχειρείται να διαρραγούν οι δεσμοί με το παρακράτος και τη χουντική δεξιά και να νομιμοποιηθεί το κομμουνιστικό κόμμα. Ο Μπαλτάκος γυ-

υπάρχουν πολλά ακόμα στελέχη που φλερτάρουν ανοιχτά με την Χρυσή Αυγή. Βλέπουμε ότι στο ΠΑΣΟΚ, παρά τις δηλώσεις νομιμοφροσύνης του αρχηγού του, υπάρχουν και φωνές έως και για αποχώρηση από την κυβέρνηση. Το ΠΑΣΟΚ ή ό,τι έχει μείνει από αυτό, έχει τεράστιες ευθύνες. Σωστά το λέτε. Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ έσπευσε να κάνει δηλώσεις νομιμοφροσύνης. ∆εν ξέρω, όμως, αν αυτό το ακραίο περιστατικό θα το αντέξουν στελέχη και βουλευτές του, που έχουν, αν μη τι άλλο, μια δημοκρατική, μια αντιφασιστική πορεία. Ήδη, έχει καταγραφεί η παρέμβαση του Γ. Παπανδρέου, που αναρωτιέται “πώς είναι δυνατό με αυτά τα δεδομένα η κυβερνητική συνεργασία (δηλαδή ΠΑΣΟΚ – Ν∆) να λειτουργεί επ’ ωφελεία της χώρας”, υποδεικνύοντας εμμέσως την αποδέσμευση του ΠΑΣΟΚ. Πολύ φοβάμαι, όμως, ότι και αυτή τη φορά θα βρουν τρόπο να μείνουν αγκιστρωμένοι στο κυβερνητικό σχήμα. Γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ ζήτησε την παραίτηση Αθανασίου – ∆ένδια; Ήταν μια πρώτη, γρήγορη αντίδραση, που όμως δώσαμε συνέχεια με ομόφωνες συλλογικές αποφάσεις απαιτώντας να φύγει η κυβέρνηση, να γίνουν εδώ και τώρα εκλογές.

Η ΕΠΟΧΗ 6 Απριλίου 2014

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

“

“Στον ΣΥΡΙΖΑ ζητάνε να φύγει άμεσα η κυβέρνηση καθώς θεωρούν ότι οι συνομιλίες Μπαλτάκου - Κασιδιάρη αποδεικνύουν, πέραν πάσης αμφιβολίας, την ύπαρξη διαύλων επικοινωνίας μεταξύ Μαξίμου και Χρυσής Αυγής.”

Τα σταγονίδια έγιναν ακροδεξιά τρικυμία

Το βίντεο Μπαλτάκου - Κασιδιάρη βάζει Σαμαρά και κυβέρνηση στον τοίχο

νατροπή του έτσι κι αλλιώς εύθραυστου πολιτικού σκηνικού είχαμε αυτή τη βδομάδα. Αφορμή φυσικά, η υπόθεση Μπαλτάκου και η δημοσίευση του βίντεο της συνομιλίας του με τον Ηλία Κασιδιάρη. Η προσπάθεια που κάνει η κυβέρνηση να απομονωθεί το γεγονός και να θεωρηθεί ως ένα «μεμονωμένο» πέφτει στο κενό καθώς το συγκεκριμένο περιστατικό εντάσσεται σε ένα σύνολο πρακτικών και λογικών του ηγετικού κύκλου του κυβερνώντος κόμματος. Άλλωστε, δεν είναι μόνο η παρουσία στην πρώτη γραμμή της στελεχών όπως οι Μ. Βορίδης και Α. Γεωργιάδης, ή η διαφαινόμενη συμμετοχή του γνωστού ακροδεξιού Φ. Κρανιδιώτη στο ευρωψηφοδέλτιο της Ν∆. Είναι κυρίως το γεγονός ότι ο κ. Μπαλτάκος ήταν το «δεξί χέρι» του πρωθυπουργού, ο άνθρωπος για όλες τις δύσκολες δουλειές. Ο πρώην γραμματέας του υπουργικού συμβουλίου είχε – με εντολή Σαμαράυπεραρμοδιότητες με αποτέλεσμα να καταστεί ένα υπερυπουργός καθώς λίγες ήταν οι αποφάσεις που παίρνονταν χωρίς προηγουμένως να δοθεί το πράσινο φως από το γραφείο του. Αξίζει να σημειωθεί, ότι οι υπεραρμοδιόητητες αυτές δόθηκαν στο Μπαλτάκο το καλοκαίρι του 2012 όταν η κυβέρνηση ήθελε να προχωρήσει άμεσα το ζήτημα των αποκρατικοποιήσεων. Αποτέλεσμα αυτού ήταν ο πρώην γραμματέας της κυβέρνησης να «συντονίζει» εννέα ολό-

ΕΚ∆ΗΛΩΣΗ «ΕΠΟΧΗΣ»

Ποιοι και γιατί συνομιλούν... με τη Χρυσή Αυγή

Τετάρτη 9 Απριλίου, 19:00, Αίθουσα Εποχής, Βλαχάβας 11 και Αθηνάς 24, Κλειώ Παπαπαντολέων (Αντιπρόεδρος της Ένωσης για τα ∆ικαιώματα του Ανθρώπου). ∆έσποινα ΠαρασκευάΒελουδογιάννη (Πολιτικός Επιστήμονας), Σταύρος Κοντονής

κληρα υπουργεία. Με άλλα λόγια ο Μπαλτάκος δεν ήταν ένα απλό μέλος της κυβερνητικής παράταξης αλλά ο σκληρός βραχίωνας του Σαμαρικού μπλοκ που εφάρμοζε τα πιο σκληρά μνημονιακά μέτρα. Όπως άλλωστε σημείωνε στις 20 Μαρτίου 2014 ο υπουργός Εσωτερικών, Γ. Μιχελάκης στη Βουλή παρουσιάζοντας τις αρμοδιότητες του Γ.Γ της κυβέρνησης: «Αποδέχεται και προσυπογράφει υπουργικές τροπολογίες, νομοτεχνικές βελτίωσης, προσθήκες, διορθώσεις ή οποιαδήποτε άλλη παρέμβαση στα κατατεθειμένα νομοσχέδια, άλλως οι ως άνω παρεμβάσεις δεν παραλαμβάνονται από τις υπηρεσίες της Βουλής. Θεωρούνται ως μη γενόμενες και δεν εισάγονται ως ψήφιση στην Ολομέλεια»!

Η κυβέρνηση σε δεινή θέση

Σε κάθε περίπτωση, το «μπαλτάκοςgate» αλλάζει πολλαπλώς τις ισορροπίες στο πολιτικό σκηνικό καθώς αφενός πολλαπλασιάζεται η πόλωση μεταξύ Ν∆ και ΣΥΡΙΖΑ, αφετέρου βάζει σε δύσκολη θέση την κυβέρνηση (σε μια περίοδο μάλιστα που πολλοί στο Μαξίμου θεωρούσαν ότι το κλίμα έχει αντιστραφεί υπέρ τους). Ταυτόχρονα, δημιουργεί τριγμούς τόσο στο ΠΑΣΟΚ όσο και στο εσωτερικό της ίδιας της Ν∆. Στον ΣΥΡΙΖΑ ζητάνε να φύγει άμεσα η κυβέρνηση καθώς θεωρούν ότι οι συνομιλίες Μπαλτάκου – Κασιδιάρη αποδεικνύουν, πέραν πάσης αμφιβολίας, την ύπαρξη διαύλων επικοινωνίας μεταξύ Μαξίμου και Χρυσής Αυγής. Παράλληλα τονίζουν ότι κατέρρευσε εκκωφαντικά η περίφημη θεωρία των δύο άκρων που προσπαθούσε να στήσει καιρό τώρα η κυβέρνηση και σημειώνουν ότι τίθεται σοβαρότατο ζήτημα δημοκρατίας. Επιπλέον, στελέχη της αξιωματικής αντιπολίτευσης τόνιζαν ότι το βίντεο αποδεικνύει ότι για πολύ καιρό η κυβέρνηση παραχωρούσε ασυλία στους χρυσαυγίτες και υπογραμμίζουν την σημασία του πάρε- δώσε που φαίνεται να υπήρχε εδώ και καιρό μεταξύ κυβέρνησης και Χρυσής Αυγής. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ήδη ζητήσει συζήτηση για το θέμα στη Βουλή, προ ημερησίας διάταξης με στόχο να αναδείξει τις ευθύνες της κυβέρνησης και ειδικά του ίδιου

του πρωθυπουργού. Τις ευθύνες του Σαμαρά υπέδειξε και ο Αλέξης Τσίπρας, ο οποίος με δηλώσεις του τόνισε ότι «δεν υπάρχει θέμα Μπαλτάκου, υπάρχει θέμα Σαμαρά» ζητώντας να πάει στη βουλή ο πρωθυπουργός προκειμένου να δώσει εξηγήσεις. Οι χρυσαυγίτες προσπάθησαν να δημιουργήσουν εντυπώσεις υποστηρίζοντας ότι ήρθαν σε επαφή με στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ. Ο Νίκος Βούτσης, με παρέμβασή του στη Βουλή, ξεκαθάρισε πως δεν είχε καμία επαφή με κανένα στέλεχος του νεοναζιστικού κόμματος. Αργά το απόγευμα της Παρασκευής πάντως, ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Στάθης Παναγούλης, με δηλώσεις του σε ραδιοφωνική εκπομπή παραδέχτηκε ότι είχε συνομιλία με τον Κασιδιάρη λέγοντας πάντως ότι: «∆εν θα έλεγα τίποτα που να θίγει την προσωπικότητά μου και τον ΣΥΡΙΖΑ». Όμως, στη συνέχεια, ενεπλάκη σε υποθετικά ερωτήματα με αποτέλεσμα οι δηλώσεις του να γίνουν αποτέλεσμα εκμετάλλευσης από ΧΑ και ΜΜΕ. Στην Κουμουνδούρου πάντως θεωρούν ότι η κυβέρνηση βρίσκεται με την πλάτη στον τοίχο καθώς μέσα σε λίγες μόνο μέρες δέχτηκε σκληρά χτυπήματα. Αρχικά, ήταν η «πύρρειος» ψήφιση του πολυνομοσχεδίου, που όμως ήρθε με τις γνωστές ηχηρές στελεχιακές απώλειες του κυβερνητικού μπλοκ ενώ μέσα σε λίγα εικοσιτετράωρα έσκασε και η βόμβα Μπαλτάκου η οποία έπληξε το κύρος της κυβέρνησης αλλά και του ίδιου του Αντώνη Σαμαρά. Αυτό άλλωστε, αποτυπώνεται και στις τελευταίες δημοσκοπήσεις. Συγκεκριμένα, η δημοσκόπηση της εταιρίας VPRC για το newsit.gr δείχνει το κόμμα της ριζοσπαστικής αριστεράς να προηγείται με 2.5 μονάδες της Ν∆, ενώ η Metron Analysis (για το thetoc.gr) δείχνει προβάδισμα 1%. Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι η συγκεκριμένη έρευνα δείχνει πως μετά την αποκάλυψη του βίντεο Μπαλτάκου – Κασιδιάρη ο ΣΥΡΙΖΑ ανεβαίνει κατά 2.3% γεγονός που αποδεικνύει την φθορά της κυβέρνησης από το συγκεκριμένο περιστατικό.

Εσωτερικοί πονοκέφαλοι

Ο ΣΥΡΙΖΑ όμως δεν είναι ο μόνος πονοκέφαλος που έχει να αντιμετωπίσει

αυτή τη στιγμή το δίδυμο Σαμαρά – Βενιζέλου. Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ καλείται να αντεπεξέλθει στην συνεχή πίεση που του ασκεί το Παπανδρεϊκό μπλοκ. Μετά την άρνηση του πρώην πρωθυπουργού να ψηφίσει την ρύθμιση για τις τράπεζες, ήρθε η αποχώρηση από τη συνεδρίαση του Συντονιστικού του ΠΑΣΟΚ των Θ. Μωραϊτη και Κ. Τριαντάφυλλου. Ακόμη πιο ηχηρή ήταν η παρέμβαση του Γιώργου Παπανδρέου ο οποίος παρενέβη στο ζήτημα που προέκυψε με το βίντεο Μπαλτάκου διερωτόμενος αν η λειτουργία της κυβερνητικής συνεργασίας λειτουργεί προς όφελος της χώρας. Ο Βενιζέλος, όπως ήταν αναμενόμενο, συνεχίζει να στηρίζει την κυβέρνηση και εξερχόμενος της συνάντησης που είχε με τον Σαμαρά, την Παρασκευή δήλωσε πως μαζί με τον πρωθυπουργό παραμένουν «εγγυητές της χώρας». Στη Χ. Τρικούπη, όμως, είναι αρκετά θορυβημένοι καθώς δεν θεωρούν ότι μπορούν να σηκώσουν το βάρος της στήριξης τέτοιων φαινομένων και ανησυχούν για το ενδεχόμενο ύπαρξης κι άλλων βίντεο που ίσως αποδειχθούν καταστροφικά για την κυβερνητική συμμαχία. Ήδη στελέχη του ΠΑΣΟΚ ζητούν όπως ζητούν να απομακρυνθούν όλοι οι ακροδεξιοί θύλακες από την κυβέρνηση φωτογραφίζοντας, μεταξύ άλλων, τον γραμματέα του υπουργείου ∆ημόσιας Τάξης Αθανάσιο Ανδρεουλάκο. Τέλος, ζητούν να μην συμπεριληφθεί στο ευρωψηφοδέλτιο της Ν∆ ο Φαήλος Κρανιδιώτης. Αλλά εκτός από τον Βενιζέλο, εσωτερικά προβλήματα έχει και ο Σαμαράς. Στελέχη της Ν∆ φαίνεται να αντιδρούν για τις επιλογές του πρωθυπουργικού περιβάλλοντος. Ήδη η ευρωβουλευτής Μαριέττα Γιαννάκου, με δηλώσεις της στον ραδιοσταθμό «Στο Κόκκινο» δήλωσε ότι ο Μπαλτάκος δεν ήταν τυχαία επιλογή και πως η Ν∆ δεν πρέπει να τον χρεωθεί τονίζοντας ότι η ίδια, δεν το έχει δει παρά μόνο μια φορά. Προσεκτικοί αναλυτές του κόμματος της δεξιάς υποδεικνύουν επίσης τόσο την προσεκτική δήλωση στήριξης του ∆ημήτρη Αβρααμόπουλου όσο και την σιγή ασυρμάτου από πλευράς Ντόρας Μπακογιάννη και Προκόπη Παυλόπουλου. Το πρόβλημα στη Ν∆ είναι ακόμα ανοιχτό. Αδάμος Ζαχαριάδης

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 6 Απριλίου 2014

Με ψευδώνυμο

ΤΟ ∆ΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ ΤΗΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ

Ανάπτυξη δεν γίνεται χωρίς δη Η μεγάλη επιτυχία, που διαφημίζει τώρα η κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου μαζί με το “πρωτογενές πλεόνασμα”, είναι η επικείμενη κατά τις εκτιμήσεις της “έξοδος στις αγορές”. Η οποία θα σημαίνει, κατά τα λεγόμενά της, και την απαλλαγή από τα δάνεια μέσω των εταίρων και, συνεπώς, από τα μνημόνια που τα συΤη συνέντευξη πήρε ο Παύλος Κλαυδιανός

“

Να πουλήσουμε πολύ ακριβά την ψήφο μας γι’ αυτό το εξάμβλωμα που ονομάζεται τραπεζική ενοποίηση. Πέραν τούτου, το μόνο που μένει είναι η άρνηση αποπληρωμών σύμφωνα με το Μνημόνιο II ή με βάση το Μνημόνιο ΙΙΙ που θα μας έχουν εισαγάγει τον Αύγουστο του 2014.

Πώς θα «συνομολογηθεί» αυτός ο δανεισμός υπό την κηδεμονία της ΕΚΤ για να έχει ισχύ; Τι θα περιλαμβάνει; Θα υπάρχει νέα συμφωνία και νέα δάνεια. ∆εν υπάρχει πιθανότητα να μη γίνει, καθώς (α) είναι αδύνατον οι αποπληρωμές του Μνημονίου ΙΙ να γίνουν από το ελληνικό δημόσιο στους πιστωτές μας και (β) το ελληνικό κράτος δεν θα μπορεί να διατηρήσει τα πρωτογενή πλεονάσματα (όταν αρχίσει να τα έχει στην πραγματικότητα) για είκοσι χρόνια, χωρίς να καταρρεύσει το πολιτικό σύστημα. Τώρα, είμαι σίγουρος ότι το Μνημόνιο ΙΙΙ δεν θα το ονομάσουν μνημόνιο. Τι σημασία έχει πώς θα το ονομάσουν και από ποιον θα δανειζόμαστε; Ας πάμε πίσω στο 2012, με το δεύτερο μνημόνιο που δανειστήκαμε 130 δισ., προχωρήσαμε στο PSI, με τα νέα μέτρα κ.τ.λ. Ποια διαφορά θα έκανε για την Ελλάδα, τότε, αν τα 130 δισ. αντί από επίσημο δανεισμό τα είχαμε πάρει με τη διαμεσολάβηση και υπό την κηδεμονία της ΕΚΤ από τις αγορές με το ίδιο επιτόκιο; Η απάντηση είναι: Καμία! Κάπως έτσι θα γίνει με το τρίτο μνημόνιο. ∆εν θα λέγεται μνημόνιο, θα είναι δάνεια από τις αγορές, αλλά με την παρέμβαση της ΕΚΤ, και η Ελλάδα θα τελεί υπό διεθνή επιτήρηση και κηδεμονία μέχρι το 2050, γιατί μάλλον θα μας επιμηκύνουν τα υπάρχοντα δάνεια, για να μπορούν, δήθεν, να είναι βιώσιμα μαζί με τα νέα από τις αγορές. Είναι αυτό η βάση των σεναρίων που διαβάζουμε στον Τύπο. Έχει, καταρχάς, συζητηθεί μεταξύ κυβέρνησης και Γερμανίας; ∆εν έχει καν συζητηθεί, έχει ανακοινωθεί στην κυβέρνηση! Είναι επιταγή. Θα της το προσφέρουν και σαν μια ευκαιρία, για να βγουν μπροστά και να πουν ότι η ελληνική κυβέρνηση κυβερνά, ότι αυτή τη στιγμή ο ελληνικός λαός βρίσκεται μπροστά στην απελευθέρωσή του από το μνημόνιο κτλ. Είναι κάτι που προσφέρει ο Σόιμπλε σαν πολιτικό δώρο στη σημερινή κυβέρνηση, σαν αντισταθμιστικό όφελος για το κούρεμα που της είχε υποσχεθεί αλλά δεν της έδωσε.

Κατ’ όνομα μόνο η αναδιαπραγμάτευση του χρέους

Μετά τις εκλογές, όμως, αρχίζει η συζήτηση με τους πιστωτές για το χρέος. Νομίζω ότι δεν θα είναι συζήτηση. Θα προσφέρουν, απλώς, μια επιμήκυνση στην ελληνική κυβέρνηση, δηλαδή αντί να πληρωθούν τα 31 δισ. το 2014, να πληρωθούν 20 δισ., και το 2015 αντί τα 22 δισ. τα 15

νοδεύουν απαραιτήτως. Όπως αποκαλύπτει ο καθηγητής Γ. Βαρουφάκης στο δεύτερο μέρος της συνέντευξής του στην “Εποχή”, πρόκειται για μια ακόμη προεκλογική προσποίηση, που στον πυρήνα της έχει τη συμφωνία για ένα τρίτο μνημόνιο, που θα αποφύγουν να το ονομάσουν μνημόνιο...

δισ., κλπ. επεκτείνοντας τις αποπληρωμές από το 2030 στο 2050 και μειώνοντας τα επιτόκια αποπληρωμής ανεπαίσθητα κατά 0,5%. Αυτή η νέα συμφωνία θα υποστηριχθεί με νέα δάνεια από τον ιδιωτικό τομέα μέσα από το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ (το πρόγραμμα ΟΜΤ), όπως προανέφερα. Έτσι, απ’ αυτή τη διαδικασία, το ελληνικό χρέος θα γίνει ακόμη λιγότερο βιώσιμο, το ελληνικό ∆ημόσιο ακόμη πιο βαθιά πτωχευμένο, κι η ελληνική κοινωνική οικονομία ακόμα πιο καχεκτική και δέσμια. Μια νέα κυβέρνηση, ο ΣΥΡΙΖΑ, σε ποιο έδαφος θα μπορούσε να στηριχθεί για να διαπραγματευθεί; Λόγω της κυβέρνησης Βενιζέλου – Σαμαρά – Στουρνάρα χάσαμε τη μεγάλη ευκαιρία που είχαμε τα δύο τελευταία χρόνια να διαπραγματευθούμε στη βάση άρνησης παραλαβής των δόσεων. Όταν θα έλθει η νέα κυβέρνηση, όλες οι δόσεις θα έχουν εισπραχθεί και, έτσι, αυτό το διαπραγματευτικό χαρτί, δυστυχώς, θα έχει θυσιαστεί, εγκληματικά, από την παρούσα κυβέρνηση. Το διαπραγματευτικό χαρτί που μας απομένει, είναι ένα βέτο στο ζήτημα της δήθεν τραπεζικής ενοποίησης. Μ’ άλλα λόγια, να πουλήσουμε πολύ ακριβά την ψήφο μας γι’ αυτό το εξάμβλωμα που ονομάζεται τραπεζική ενοποίηση, αν δεν έχει ολοκληρωθεί όταν θα υπάρξει, αν υπάρξει, μια κυβέρνηση διαφορετική. Πέραν τούτου, το μόνο που μένει είναι η άρνηση αποπληρωμών σύμφωνα με το Μνημόνιο II ή με βάση το Μνημόνιο ΙΙΙ που θα μας έχουν εισαγάγει τον Αύγουστο του 2014 ή δεν ξέρω πότε θα το περάσουν, ίσως το φθινόπωρο. Σημειώνω αυτό που ισχυρίζονται ο κ. Βενιζέλος και ο κ. Στουρνάρας τον τελευταίο καιρό: ότι ένα κούρεμα στο αρχικό κεφάλαιο που δανειστήκαμε από την τρόικα, θα θεωρηθεί επιθετική κίνηση από Ευρωπαίους και ότι θα είναι πολύ δύσκολο, ακόμη και αν θέλει, ο κ. Σόιμπλε να το περάσει από τη γερμανική βουλή. ∆εν διαφωνώ σε πολύ μεγάλο βαθμό μ’ αυτό. Το θέμα είναι, δεδομένου ότι πρέπει να γίνει κούρεμα, διότι δεν μπορείς να πας κόντρα στους κανόνες της «φύσης» κι ένα χρέος μη βιώσιμο θα κουρευτεί θέλοντας και μη, πώς θα «πακετάρεις» το κούρεμα. Πώς θα το «επικοινωνήσεις». Ένας εύσχημος τρόπος είναι μια πρόταση που κάνω εδώ και πολύ καιρό: Να πούμε ωραία, δεν θα κουρευτεί το χρέος. Χρωστάμε 320; χρωστάμε 320. Να εκδοθούν νέα ομόλογα του ελληνικού ∆ημοσίου για 320 δισ., τα οποία θα ανταλλαχθούν με το χρέος των 320 δισ. που έχουν στην κατοχή τους η ΕΚΤ, ο ESM (ο Ευρωπαϊκός Μηχα-

νισμός Σταθερότητας) και το ∆ΝΤ.

Να παγώσουμε το χρέος

Ουσιαστικά, δηλαδή, θα παγώσει το ελληνικό χρέος. Όχι μόνο θα παγώσει, αλλά αυτά τα νέα ομόλογα θα έχουν τη μορφή που ο Κέυνς ονόμαζε Bisque Bonds ή αυτό που ονομάζεται «ρήτρα ανάπτυξης». Το οποίο σημαίνει ότι σας χρωστάω ονομαστικά τόσο, πάρτε αυτά τα ομόλογα τα οποία εμπεριέχουν coupons, που προβλέπουν πόσα χρήματα θα ξεπληρώνω κάθε χρόνο, μόνο που οι αποπληρωμές τόσο των τόκων όσο και των χρεολυσίων διακόπτονται ή αναβάλλονται τις περιόδους όπου η αύξηση του ΑΕΠ είναι κάτω από ένα ορισμένο ποσοστό. ∆εν μιλάς για κούρεμα, λες ότι αναγνωρίζεις το χρέος που έχεις, εκδίδεις νέα ομόλογα με ονομαστική αξία ίδια με το χρέος σου (οπότε τύποις δεν έχει κουρευτεί), αλλά εάν οι αποπληρωμές διασυνδέονται με το ΑΕΠ, τότε το βάθος του κουρέματος είναι αντιστρόφως ανάλογο της ανάπτυξης. ∆ηλαδή, το «κούρεμα» πάει πολύ πίσω χρονικά. Όχι μόνο πάει πίσω χρονικά, αλλά έχει και μεταβλητό μέγεθος. Πρότασή μου είναι όχι μόνο οι αποπληρωμές του χρέους να συνδέονται με το ΑΕΠ, αλλά να υπάρχει και μια ακόμη ρήτρα, σύμφωνα με την οποία θα εκπνέουν αυτά τα ομόλογα μια συγκεκριμέ-

“

Οι επενδύσεις αποφεύγουν τους παραγωγικούς κλάδους, επειδή οι επιχειρηματίες φοβούνται ότι η ζήτηση είναι χαμηλή. Πρέπει να σπάσει αυτός ο φαύλος κύκλος αρνητικών προσδοκιών, που αναπαράγουν τον άλλο φαύλο κύκλο μεταξύ των ασθενικών επενδύσεων και της χαμηλής ζήτησης.

Η ΕΠΟΧΗ 6 Απριλίου 2014

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

θα έρθει το τρίτο μνημόνιο

ΜΕ ΤΟΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΓΙΑΝΝΗ ΒΑΡΟΥΦΑΚΗ

“

μόσια επενδυτική τράπεζα

νη χρονική στιγμή, αν έχουν ξεπεράσει ένα χρονικό όριο. Να εκπνέουν χωρίς να έχουν πληρωθεί; Ναι, χωρίς να έχουν πληρωθεί. Οπότε ουσιαστικά εισάγεις ένα εν δυνάμει βαθύ κούρεμα (χωρίς να το λες κούρεμα), του οποίου το μέγεθος θα είναι αντιστρόφως ανάλογο της οικονομικής ανάπτυξης του τόπου. Καθιστάς, δηλαδή, τους πιστωτές συνέταιρους στην οικονομική μας ανάπτυξη. Αμέσως, οι πιστωτές αποκτούν λόγο να ξανασκεφτούν τη λογική τής λιτότητας, στο βαθμό που μειώνει την ανάπτυξη και βαθαίνει το ντε φάκτο κούρεμα που θα πρέπει να αποδεχθούν.

Πώς θα γίνει η ανάπτυξη

Χρειαζόμαστε, όμως, και ανάπτυξη. Πώς θα γίνει ανάπτυξη, όταν η καταστροφή των αναπτυξιακών δυνατοτήτων έχει φτάσει σε τέτοια επίπεδα, που να χρειάζονται εξωγενείς ωθήσεις γι’ αυτό; Ακριβώς έτσι είναι. Πρώτον, απαιτείται μια νέα δημόσια επενδυτική τράπεζα, όπως ήταν η ΕΤΒΑ παλιά. ∆εύτερον, θα καταργούσα το ΕΣΠΑ ή θα το συρρίκνωνα ιδιαίτερα και θα ζητούσα από την ΕΕ οι πόροι του να δοθούν ως επί το πλείστον στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕ), η οποία, σε συνεργασία μ’ αυτή τη νέα δημόσια επενδυτική τράπεζα που ανέφερα προηγουμένως, να προβαίνει σε τοποθετήσεις και σε επενδύσεις στην Ελλάδα. Εμπιστεύομαι πολύ περισσότερο μια δημόσια επενδυτική τράπεζα, που θα έχει «χτιστεί» από την αρχή με σωστό τρόπο χρησιμοποιώντας την εμπειρία αντίστοιχων επενδυτικών τραπεζών του ∆ημοσίου στη Βραζιλία, τη Νορβηγία, την Κίνα, ακόμη και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (η οποία έχει αποδείξει στην πράξη, και στην Ελλάδα, ότι είναι ικανή για «καθαρότερα» έργα και μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στην εκτέλεσή τους). Αρκούν; Το έργο, όταν έχεις να αντιμετωπίσεις τόσο εκτεταμένη ύφεση και υψηλή ανεργία, είναι τεράστιο. Όχι δεν αρκούν. Από το 2010 υποστηρίζω ότι η κρίση δεν είναι ελληνική. Το οποίο τι σημαίνει; Ότι μια κυβέρνηση, η οποία λειτουργεί πραγματικά ευρωπαϊκά και όχι όπως – όπως και ως εντολοδόχος του Βερολίνου, θα πρέπει να προωθεί μια συνολική πολιτική για ολόκληρη την Ευρωζώνη. Όλες οι χώρες έχουν πρόβλημα χαμηλών επενδύσεων, ακόμη και η Γερμανία, η οποία

έχει χαμηλό ρυθμό αύξησης της παραγωγικότητας (όσο και αν αυτό ακούγεται περίεργα στα ελληνικά αυτιά). Γνωρίζουμε, λοιπόν, πάρα πολύ καλά ότι η Ευρωζώνη και η ΕΕ συνολικά ταλανίζονται αυτή την περίοδο από τις δυνάμεις του αποπληθωρισμού. ∆εν βλέπει κανείς να ανησυχούν απ’ αυτό στην ηγεσία της ΕΕ... Ναι, δεν ανησυχούν, αλλά παρατήρησε τα αποτελέσματα των εκλογών την προηγούμενη Κυριακή στη Γαλλία. Αυτό που είναι απαραίτητο, είναι η ενίσχυση της ΕΤΕ και αναγωγή της σε οργανισμό που ουσιαστικά θα εισαγάγει ένα νέο New Deal για την Ευρώπη, όπως ο Ρούσβελτ το 1933 μετά τη μεγάλη ύφεση του 1929. Έτσι και εδώ, χρειαζόμαστε ένα αντίστοιχο New Deal για τη μεγάλη κρίση του 2008. Ο τρόπος είναι πολύ απλός. Η ΕΤΕ δεν μπορεί μόνη της να χρηματοδοτήσει κάτι τέτοιο, γιατί μην ξεχνάμε ότι εκδίδει ομόλογα τα οποία φοβάται ότι θα χάσουν την αξία τους εάν «πλατιάσουν» και αναλάβουν πολλά ρίσκα στην περιφέρεια και αλλού. Αυτό σημαίνει ότι χρειάζεται ένα συνεταίρο και αυτός είναι η ΕΚΤ. Μαζί με τον Στιούαρτ Χόλαντ και τον Τζέιμς Γκαλμπρέηθ προτείνουμε το 50% της εθνικής επιχορήγησης των έργων που σήμερα χρηματοδοτεί η ΕΤΕ, με τον άλφα ή βήτα τρόπο, να το εγγυάται η ΕΚΤ είτε με έκδοση ομολόγων επικουρικών των ομολόγων της ΕΤΕ, είτε μέσα από την αγορά ομολόγων της ΕΤΕ στη δευτερογενή αγορά. Υπάρχουν τρόποι πάρα πολύ απλοί, τεχνοκρατικοί, με τους οποίους η ΕΤΕ μπορεί όντως να γίνει ο θεσμός που διοικεί και επιβλέπει ένα πανευρωπαϊκό New Deal, το οποίο θα ταράξει τα λιμνάζοντα νερά και θα δημιουργήσει συνθήκες για επενδύσεις όχι μόνο μέσα από την ΕΤΕ, αλλά και τον ιδιωτικό τομέα. ∆ιότι μην ξεχνάμε ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα που έχει η Ευρώπη είναι οι λιμνάζουσες αποταμιεύσεις, οι οποίες είναι τόσο τρομοκρατημένες, που δεν επενδύονται σε παραγωγικές διαδικασίες. Μας χρειάζεται, λοιπόν, και ενίσχυση της ζήτησης. Ο μόνος τρόπος να αυξηθεί η ζήτηση χωρίς τη δημιουργία νέας φούσκας, είναι να αυξηθούν πρώτα οι παραγωγικές επενδύσεις. Οι επενδύσεις σήμερα αποφεύγουν τους παραγωγικούς κλάδους (και στρέφονται στους χάρτινους πύργους του χρηματοπιστωτικού συστήματος), επειδή οι επιχειρηματίες φοβούνται ότι η ζήτηση είναι χαμηλή. Αυτός ο φόβος αυτο-επιβεβαιώνεται, καθώς οι χαμηλές επενδύσεις φέρνουν χαμηλή ζήτηση κι έτσι επιβεβαιώνονται οι

αρνητικές τους προσδοκίες. Πρέπει να σπάσει αυτός ο φαύλος κύκλος αρνητικών προσδοκιών, που αναπαράγουν τον άλλο φαύλο κύκλο μεταξύ των ασθενικών επενδύσεων και της χαμηλής ζήτησης. Ο μόνος τρόπος για να σπάσουν αυτοί οι φαύλοι κύκλοι, είναι μέσα από την ενεργοποίηση της ΕΤΕ ως πυλώνα ενός New Deal σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Υπάρχουν όμως οι δυνάμεις που θα θέσουν και θα επιβάλουν αυτή την πολιτική; Θεωρώ ότι οι δυνάμεις υπάρχουν, απλώς είναι φιμωμένες και αποσυντονισμένες αυτή τη στιγμή. Ακόμη και στο ευρωκοινοβούλιο, ακόμη και σήμερα, πριν τις εκλογές του Μαΐου, αυτή η άποψη είναι πλειοψηφική. Αλλά στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αυτό δεν συζητείται, επειδή υπάρχει ένα είδος ομερτά, μια επιβεβλημένη σιωπή από την πλευρά του Βερολίνου, καθώς καμία κυβέρνηση έως τώρα δεν έχει τολμήσει να προβάλει το ανάστημά της. Μια ελληνική κυβέρνηση διαφορετικού τύπου θα μπορούσε να θέσει το ζήτημα, να αρχίσει η συζήτηση, στην οποία, μετά, πολλοί άλλοι θα θέλανε να συμμετάσχουν.

Ένα βιβλίο της Μαριάννας Τόλια, γνωστής στους αναγνώστες μας από τη μακρά της θητεία στην εφημερίδα μας κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις «Μεταμεσονύκτιες Εκδόσεις». Πρόκειται για έρευνες και προσεγγίσεις για την κρίση στον ευρωπαϊκό νότο και το ρόλο του ευρώ. Οι έρευνες προέρχονται από έγκυρα ερευνητικά ευρωπαϊκά κέντρα και συγγραφείς, ενώ οι σχολιαστικές προσεγγίσεις γίνονται από τους: Στέφανο Μάνο, Αντώνης Παπαγιαννίδη, Αλέκο Παπαδόπουλο, Γιώργο Παπανικολάου, Πέτρο Λινάρδο- Ρυλμόν και τον Γιάννη Τόλιο. Προλογίζουν η ίδια η συγγραφέας και ο Αντώνης Παπαγιαννίδης. Αντί επιμέτρου και μαζί συνόψιση περιλαμβάνει ένα κείμενο με τίτλο «Επανανακαλύπτοντας την Κύπρο και συνοψίζοντας».

Πρότασή μου είναι όχι μόνο οι αποπληρωμές του χρέους να συνδέονται με το ΑΕΠ, αλλά να υπάρχει και μια ακόμη ρήτρα, σύμφωνα με την οποία θα εκπνέουν αυτά τα ομόλογα μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή, αν έχουν ξεπεράσει ένα χρονικό όριο.

Νέο, βαθύ μνημόνιο

ΠΟΛΥΝΟΜΟΣΧΕ∆ΙΟ

OIKONOMIA

Η ΕΠΟΧΗ 6 Απριλίου 2014

Έξοδος σε μακρά λεωφόρο επιτήρησης και υπανάπτυξης

γαίνοντας περιχαρής από το Μαξίμου, την δύσκολη περασμένη Πέμπτη, ο κ. Στουρνάρας δήλωνε ότι «η Ελλάδα δεν γύρισε απλώς σελίδα ή κεφάλαιο, άλλαξε βιβλίο». Προφανώς ο κ. Υπουργός ως νέο βιβλίο θα εννοούσε τον δεύτερο τόμο της σειράς «Ελληνικά Μνημόνια». Και ένα από αυτά, το πιο βαθύ, ίσως, στη σειρά, υπόγραψε η κυβέρνηση του, ψηφίζοντας το τελευταίο πολυνομοσχέδιο. Για να είναι πιο πειστικός ο κ. Υπουργός διαβεβαίωσε επίσης ότι «η κυβέρνηση εξετάζει το ενδεχόμενο έκδοσης ελληνικού ομολόγου», όπως δήλωσε, προσθέτοντας ότι «η διεθνής οικονομική κοινότητα περιβάλλει την ελληνική οικονομία με πολύ μεγάλη εμπιστοσύνη». Ύστερα από μερικές ώρες η αλλαγή στάση της Moody’s που ανέβαλε για τον Αύγουστο την αξιολόγηση της ελληνικής οικονομίας, επηρεασμένη μάλλον από την αστάθεια στις πολιτικές εξελίξεις που δημιουργούν περιβάλλον κινδύνων, επιχειρεί σοβαρό πλήγμα στην κυβερνητική αισιοδοξία. Σε προηγούμενη ανακοίνωση της Moody’s είχε, όντως, αναφερθεί στη συρρίκνωση της κυβερνητικής πλειοψηφίας και εκτιμούσε ότι υπάρχει ισχυρή πιθανότητα περαιτέρω διάβρωσής της και πρόωρες βουλευτικές εκλογές εντός των επόμενων 6 μηνών. Αυτό, συνεχίζει, «Θα έθετε σε κίνδυνο την συνέχιση του προγράμματος βοήθειας της τρόικας και θα μείωνε την εμπιστοσύνη στο εσωτερικό και διεθνώς». Η Moody’s, με αυτή την αγχώδη παραδοχή έθετε την καρδιά του ελληνικού ζητήματος. Όντως, και το περιεχόμενο του πολυνομοσχεδίου είναι έτσι δομημένο, που υπολογίζει πολύ στην ικανότητά του να εξασφαλίζει την συνέχεια, να θωρακίζει την συνέχιση υλοποίησης του

Του Γιάννη Κακαρώνη

«προγράμματος βοήθειας», δηλαδή την εξασφάλιση των πιστωτών ως το 2030-2035.

Το βαρύ πολυνομοσχέδιο

Η συμφωνία που συνομολογήθηκε και ψηφίστηκε στη Βουλή δεν είναι ακόμα πλήρως γνωστή. Όμως, από όσα γνωρίζουμε, περιλαμβάνει τις πλέον λεπτομερείς ρυθμίσεις και προβλέψεις σε ένα μεγάλο εύρος θεμάτων που αφορούν στην παραγωγή, την διοίκηση, την απασχόληση, τον χρηματοπιστωτικό τομέα, ακόμα και τους θεσμούς. Είναι τραγικό, αλλά αυτό που ονομάζει η κυβέρνηση τέλος των μνημονίων, ότι δηλαδή αυτό το μήνυμα εμπεριέχει το πολυνομοσχέδιο είναι ακριβώς το αντίθετο. Περνώντας από την μία μνημονιακή φάση στην άλλη, ασύγκριτα μακρύτερης διάρκειας, οι πιστωτές μερίμνησαν, γι’ αυτό και η μεγάλη διάρκεια των ελέγχων, να ψηφιστούν τέτοιοι όροι που να είναι εξασφαλισμένη η πορεία της ελληνικής οικονομίας κατά τρόπο που να εξασφαλίζονται τα συμφέροντα των πιστωτών. Μια πολύ συνοπτική περιγραφή μέτρων και προνοιών είναι ενδεικτική. Για παράδειγμα εγκρίνεται μεν το δάνειο, αλλά τα 8,3 δις θα δοθούν

με δόσεις, αφού πριν ελεγχθεί η υλοποίηση προαπαιτούμενων. Ότι η κυβέρνηση θα πρέπει να διαμορφώσει ένα νέο πακέτο μέτρων, όπως αυτό του ΟΟΣΑ. Ότι θα πρέπει να φτιάξει νέο μισθολόγιο για τους δημοσίους υπαλλήλους. Ότι θα πρέπει να ξανασυζητηθεί η βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος. Ότι θα πρέπει οι δαπάνες να μείνουν παγωμένες για τρία χρόνια, στα επίπεδα του 2013. Ότι θα παραμείνει και το 2015 η εισφορά αλληλεγγύης. Ότι θα πρέπει να ξαναεξετασθεί το ζήτημα των ομαδικών απολύσεων. Ότι θα πρέπει να επιταχυνθούν οι ιδιωτικοποιήσεις. Ότι, πάνω απ’ όλα, να διατηρηθούν υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα ώστε να παραμείνει βιώσιμη η διαχείριση του ελληνικού χρέους. Η κυβέρνηση, ωστόσο, εορτάζει το τέλος των μνημονίων και ετοιμάζεται για έξοδο στις αγορές, ακόμη και πριν το Πάσχα, όταν, όπως υποστηρίζει, θα αποδειχθεί του λόγου το αληθές. Φυσικά, η ελληνική οικονομία ως πτωχευμένη είναι αδύνατον να βγει στις αγορές. Αυτό, εντούτοις , θα γίνει και ο τρόπος που θα συμβεί, υπό την εγγύηση της ΕΚΤ θα συνυπάρχει με τη συνεχή υποχρέωση της Ελλάδας να εφαρμόζει οικονομική και κοινωνική πολιτική

τύπου μνημονίου. Όσο χρειαστεί! Αυτό προκύπτει από το κοινό συμφέρον ελληνικής κυβέρνησης και πιστωτών (ιδίως της Γερμανίας), γι’ αυτό και θα συμβεί. Μόνο, πως αυτό είναι άγνωστο στον κόσμο, δηλαδή το τι ακριβώς σημαίνει. Και πάντως όχι μόνο δεν είναι να χαίρεται, αλλά να συνειδητοποιεί ότι μία πτωχευμένη χώρα επιβαρύνεται με ακόμη δυσβάσταχτα δάνεια. Συγχρόνως, θα καταδικάζεται η οικονομία, λόγω των μνημομιακών μέτρων που θα εφαρμόζονται, σε μία μακροχρόνια κατάσταση μηδενικών ή χαμηλών ρυθμών ανάπτυξης, άρα υψηλής ανεργίας και φτώχειας.

Αισιοδοξία χωρίς βάση

Η κυβέρνηση παρόλ’ αυτά εμφανίζεται αισιόδοξη και επιχειρεί να στηρίξει την αισιοδοξία

της στις δηλώσεις των διαφόρων αξιωματούχων της ΕΕ που αυτή την εβδομάδα βρέθηκαν στην Αθήνα. Μια προσεχτική ανάγνωση των δηλώσεών τους, δεν αφήνει αμφιβολία, ότι όχι μόνο είναι επιφυλακτικοί για τις οικονομικές εξελίξεις αλλά και αυστηροί για τους ελέγχους στο μέλλον. Ειδικά συγκρατημένοι υπήρξαν και στις μελλοντικές ρυθμίσεις σχετικά με το ύψος του ελληνικού χρέους. Ζήτημα που παραμένει ανοιχτό, καθώς οι πιστωτές δεν θέλουν απλώς να δουν πρώτα τα τελικά δημοσιονομικά μεγέθη του 2013 ή του πρώτου εξαμήνου του 2014. Κυρίως, θέλουν να έχουν διαμορφωθεί οι πολιτικές εξελίξεις, για τις οποίες ανησυχούν πάρα πολύ, καθώς γνωρίζουν ότι συζητούν με μια αδύναμη κυβέρνηση, αποσταθεροποιημένη, ενώ το πιο πιθανόν είναι στο κοντινό μέλλον να τη διαδεχτεί κυβέρνηση της Αριστεράς, του ΣΥΡΙΖΑ. Το τελευταίο συμβάν με τον Τ. Μπαλτάκο, από αυτήν την άποψη, καθώς προσθέτει επισφάλεια στην κυβέρνηση, είχε και μεγάλη σημασία για τους οικονομικούς και πολιτικούς σχεδιασμούς των πιστωτών. Ενδεχομένως και των, λεγόμενων, αγορών αν κρίνουμε από την απόφαση, την τελευταία στιγμή, της Moody’s να μην προχωρήσει στην αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας.

ΠΟΛΥΝΟΜΟΣΧΈ∆ΙΟ

Θύματα και οι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί

Π. Κλαυδιανός

Με ανακοίνωσή της η Ριζοσπαστική Ανανεωτική Κίνηση Εκπαιδευτικών (ΡΑΚΕ) αναφέρει μεταξύ άλλων: «Ευθυγραμμιζόμενος, με συνέπεια, με την πολιτική της κυβέρνησης ο υπουργός παιδείας κ. Αρβανιτόπουλος παρέκαμψε τη γνωμοδότηση περί συνταγματικής νομιμότητας της υπουργικής του απόφασης, που πρόκειται να κριθεί από το ΣτΕ, εντάσσοντάς την στο πολυνομοσχέδιο σκούπα της 30-3-2014. Αποχαρακτηρίζει, έτσι, τους ιδιωτικούς εκπαιδευτικούς μεταβάλλοντας τους σε αναλώσιμα μικρής διάρκειας και τα ιδιωτικά σχολεία σε μονάδες απομύζησης του μέγιστου δυνατού κέρδους για τους σχολάρχες. Στην πρόταση του κ. Αρβανιτόπουλου προβλέπεται: * η πλήρης απελευθέρωση των απολύσεων και των εργασιακών σχέσεων, * η γενικευμένη χρήση ατομικών συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου * και ο μη υπολογισμός της προϋπηρεσίας των απολυμένων ιδιωτικών που διέπει σήμερα τους ιδιωτικούς εκπαιδευτικούς, και θέσπισης, ως μισθολογικής βάσης, το ποσό των 586 ευρώ μικτών αποδοχών. Έγκαιρα ως ΡΑΚΕ είχαμε επισημάνει τον κίνδυνο της πλήρους διάλυσης των εργασιακών σχέσεων των ιδιωτικών εκπαιδευτικών και της μεταμόρφωσης των ιδιωτικών σχολείων σε οίκους εμπορίου. Επισημάναμε ότι θα πρέπει να διαφυλάξουμε την παιδαγωγική μας ακεραιότητα μέχρι τέλους. Στην πιο δύσκολη στιγμή του κλάδου, καλούμε και πάλι όλους τους συναδέλφους, ιδιωτικούς και δημόσιους εκπαιδευτικούς, πανεπιστημιακούς δασκάλους, γονείς και κάθε πολίτη, να συμπαραταχθούν στην υπόθεση της ανατροπής της δικομματικής κυβέρνησης».

Η ΕΠΟΧΗ 16 Μαρτίου 2014

Ο γύρος τού

ΚΟΣΜΟΥ

∆ΙΕΘΝΗ Σλαβόι Ζίζεκ: Τι πρέπει να μάθει η Ευρώπη από την Ουκρανία

Μόνο μέσω ενός «σεχταριστικού σχίσματος» από το παρακμάζον σώμα της παλιάς Ευρώπης μπορούμε να κρατήσουμε ζωντανή την ευρωπαϊκή κληρονομιά της ελευθερίας και της ισότητας.. σελ. 12

Η Νερμίν, η Χατιτζέ και ο Έρντογαν

Γαλλία: Μετά τον ανασχηματισμό πιο αδύνατη η στήριξή της

Μετά τα καταστροφικά αποτελέσματα και στο δεύτερο γύρο των εκλογών, ο Φρανσουά Ολάντ προχώρησε στο σχηματισμό νέας κυβέρνησης, έτοιμης για αυστηρή πολιτική λιτότητας. σελ. 13

Το πολιτικό σκηνικό μετά τις δημοτικές εκλογές στην Τουρκία Του Νίκου Μούδουρου*

«…Αυτοί είναι αυτοί που τους αγνοούμε… δεν προσέχουμε καν την ύπαρξη τους. Αυτοί. Η γυναίκα που προσέχει το παιδί μας, η Νερμίν… Ο φύλακας της πολυκατοικίας μας, ο Καντίρ… Η Χατιτζέ που δουλεύει στη βιοτεχνία 12 ώρες ανασφάλιστη… Η μάνα της, η Μελιχά… Η αδελφός της, ο Σανλί… ο κ. Νετζατί, συνταξιούχος… Ο οδηγός του λεωφορείου, ο πυροσβέστης, ο οικοδόμος. Αυτοί. Αυτοί που έχουν έρθει από «μακριά«. Οι άνθρωποι που στις δουλειές τους δεν χρειάζονται CV… Αυτοί που ζουν στην Πόλη και βλέπουν τη θάλασσα μια φορά το χρόνο… Που δεν κοιτούν το ίντερνετ. ∆εν ξέρουν από τουίτερ-ξετουίτερ… Πόδια κουρασμένα… Χέρια ροζιασμένα…»

α πιο πάνω, μεταξύ άλλων, έγραφε ο νεαρός ακτιβιστής του Γκεζί, Τεκίν Όζλαπ, στο προσωπικό του μπλοκ, περιγράφοντας το τεράστιο πλήθος (δύο εκατομμύρια) στο τελευταίο προεκλογικό συλλαλητήριο του ΑΚΡ στην Κωνσταντινούπολη. Όπως ο ίδιος μαρτυρεί, αν και ακτιβιστής του Γκεζί, ήθελε να δει από κοντά τη «σιωπηλή» συντηρητική πλειοψηφία της Τουρκίας, ήθελε να την περιγράψει με δικά του λόγια και να καταλάβει καλύτερα πώς μπορεί το ΑΚΡ να πραγματοποιεί τόσο μαζικά συλλαλητήρια. Τελικά, το βράδυ των δημοτικών εκλογών στις 30 Μαρτίου, ο Τεκίν όπως και τόσοι άλλοι Τεκίν, έγιναν μάρτυρες ακόμα μιας εκλογικής επιτυχίας του «τόσο αντιπαθητικού» για αυτούς πρωθυπουργού. Έγιναν μάρτυρες της επαναλαμβανόμενης «επιστροφής» της μεγάλης συντηρητικής μάζας της περιφέρειας στο κέντρο της πολιτικής ζωής της Τουρκίας.

Ο «καπάνταης» και η οικονομία του

Αν θα μπορούσε κάποιος μονολεκτικά να αναφέρει το νικητή των δημοτικών εκλογών θα έλεγε «Έρντογαν». Αν επίσης μονολεκτικά ήθελε να αναφέρει τον ηττημένο θα έλεγε απλά «Γκιουλέν». Τα ονόματα που απασχόλησαν όσο τίποτε άλλο την επικαιρότητα της χώρας – και όχι μόνο – το τελευταίο χρονικό διάστημα, ήταν παράλληλα οι άξονες καθορισμού του πλαισίου μέσα στο οποίο πραγματοποιήθηκαν οι εκλογές. Η ενδοϊσλαμική αντιπαράθεση έφτασε σε τέτοια σημεία που ανάγκασε όλες τις πολιτικές δυνάμεις να τοποθετηθούν σε σχέση με αυτή. Το σημείο αυτό αποκτά ίσως στρατηγική σημασία για το μέλλον της Τουρκίας, αφού το σύνολο των εκλογικών αναμετρήσεων (δημοτικές, προεδρικές, γενικές) αναμένεται να επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό

τους προσανατολισμούς της χώρας για την επόμενη δεκαετία. Είναι επίσης σημαντικό γιατί επαληθεύει τη συντηρητική πλειοψηφία ως το επίκεντρο του συστήματος αναγκάζοντας ακόμα και την αξιωματική αντιπολίτευση να κινηθεί δεξιότερα στον πολιτικό χάρτη. Ο πρωθυπουργός της Τουρκίας επιβεβαιώνεται ως ο ισχυρότερος παράγοντας της πολιτικής ζωής. Οι δικές του δραστηριότητες, αποφάσεις και παρεμβάσεις κινητοποιούν αυτόματα ολόκληρο το πολιτικό σύστημα και καθορίζουν την επικαιρότητα. Ο «καπάνταης» από τη «σκληρή» γειτονιά Κασίμπασια της Πόλης, επιτυγχάνει παρά τη φθορά, να προκαλεί την ταύτιση του μεγαλύτερου μέρους της κοινωνίας στο πρόσωπό του. Για τις χιλιάδες «Νερμίν και Χατιτζέ» ο πρωθυπουργός είναι «ο Ταγίπ τους» που σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να εμπλέκεται σε σκάνδαλα διαφθοράς. Στη χειρότερη των περιπτώσεων «μπορεί να τα έφαγε, αλλά τουλάχιστον δουλεύει». Αυτή η λαϊκή τουρκική ρήση, επιβεβαιώνει ότι η δωδεκάχρονη διακυβέρνηση του ΑΚΡ άφησε πίσω της τη σχετική διάχυση της ευημερίας προς την Ανατολία. Μέσα από ένα τεράστιο δίκτυο κρατικής και κομματικής «φιλανθρωπίας», μέσα από την κινητοποίηση ενός μεγάλου μηχανισμού ισλαμικών εθελοντικών οργανώσεων, το ΑΚΡ εδραίωσε μια «παθητική επανάσταση»: δηλαδή την αφομοίωση των αντιδράσεων ενός μέρους των φτωχότερων στρωμάτων του πληθυσμού απέναντι στον προκλητικό πλουτισμό της ισλαμικής ελίτ. Γι’ αυτό το λόγο, η αυταρχική στροφή σε ζητήματα όπως η απαγόρευση του τουίτερ και της έκτρωσης, οι «οδηγίες» για τρία παιδιά και η «ποινικοποίηση» του ντεκολτέ, παραμένουν θέματα προτεραιότητας μόνο για ένα κομμάτι της κοινωνίας. Όμως για ένα άλλο, ίσως και μεγαλύτερο κομμάτι, τα θέματα αυτά μπορούν να γίνονται ανεκτά εφόσον διασφαλίζονται τα σοβαρότερα.

Η «στάσιμη» αντιπολίτευση

Το αποτέλεσμα των εκλογών δημιουργεί ανακατατάξεις στο χώρο της αντιπολίτευσης. Ιδιαίτερα το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα επέλεξε την

“

πλήρη ταύτιση με την κοινότητα Γκιουλέν, ενώ δεν κατάφερε να απομακρυνθεί παρά τις προσπάθειες από το παλιό κεμαλικό προφίλ. Η αύξηση των ποσοστών του περιορίζεται σε χώρους όπου επέλεξε υποψήφιους του ευρύτερου συντηρητικού χώρου, στοιχείο ενδεικτικό της γενικότερης κατάστασης της Τουρκίας. Το κόμμα παραμένει σταθερό στα δυτικά παράλια που αποτελούν τα παραδοσιακά του κάστρα. Το Κόμμα Εθνικιστικής ∆ράσης συνεχίζει να έχει μερικές απώλειες προς το κυβερνών κόμμα, αλλά να παραμένει ισχυρό στα δικά του «κάστρα» στην Κεντρική Ανατολία. Το κόμμα του Μπαχτσελί είναι ένα από τα πρώτα «θύματα» των κοινωνικών αλλαγών της τελευταίας εικοσαετίας στην Τουρκία με την εκλογική του βάση να μετασχηματίζεται: μερίδα των «θρησκευόμενων» εθνικιστών συσπειρώνεται στο ΑΚΡ, ενώ μερίδα των «κοσμικών» εθνικιστών μετατρέπεται σε πεδίο ανταγωνισμού με το Ρεπουμπλικανικό. Τα δύο μεγάλα κόμματα της αντιπολίτευσης αναγκάζονται εκ των πραγμάτων σε μια νέα στρατηγική εάν επιθυμούν να αμφισβητήσουν την ηγεμονία του πολιτικού Ισλάμ. Για να τα καταφέρουν θα πρέπει να αλλάξουν προτεραιότητες και να αποφύγουν την επικέντρωση σε ζητήματα ταυτότητας και αξιών, τα οποία αποτελούν το «γήπεδο» του Έρντογαν.

Οι Κούρδοι: Μια στρατηγική δύναμη Τα ποσοστά του Κόμματος Ειρήνης και ∆ημοκρατίας παρουσιάζουν μια αξιοσημείωτη σταθερότητα τα τελευταία χρόνια. Το γεγονός αυτό είναι μέρος της επιτυχίας του ΡΚΚ αλλά και ολόκληρου του κουρδικού κινήματος σε σχέση με την τακτική επιβίωσης και συμμαχιών που ακολουθούν σε ολόκληρη την περιοχή. Το κουρδικό κίνημα επιδίωξε να μείνει μακριά από την ενδοϊσλαμική αντιπαράθεση, ιδιαίτερα σε συγκυρίες όπου η σοβαρότερη ίσως διαδικασία στο Κουρδικό παραμένει ζωντανή. Το ίδιο έπραξε και την περίοδο του Γκεζί. Είναι γεγονός ότι ο στόχος της κοινότητας Γκιουλέν για απομάκρυνση του πρωθυπουργού, γεννά τις προοπτικές

Οι δημοτικές εκλογές φαίνεται να παγιώνουν μια πρωτόγνωρη πόλωση, η οποία περιορίζεται στον άξονα “υπέρ” και “εναντίον” του Έρντογαν. αδιεξόδου στις όποιες ελπίδες υπάρχουν αναφορικά με το διάλογο που έχει ξεκινήσει μεταξύ του τουρκικού κράτους και του Οτζαλάν. Τα ποσοστά του κόμματος, επαναβεβαιώνουν όχι μόνο την κυριαρχία του στις κουρδικές περιοχές της χώρας, αλλά το μετατρέπουν και σε στρατηγικό παράγοντα που θα επηρεάσει σημαντικά την πορεία των συμμαχιών ενόψει των επερχόμενων προεδρικών εκλογών του Αυγούστου.

Ο «πόλεμος» τώρα ξεκινά

Οι δημοτικές εκλογές φαίνεται να παγιώνουν μια πραγματικότητα που δύσκολα θα αλλάξει στο άμεσο μέλλον: μια πρωτόγνωρη πόλωση, η οποία περιορίζεται στον άξονα «υπέρ» και «εναντίον» του Έρντογαν. Ο πρωθυπουργός είναι αποφασισμένος να τελειώσει αυτό που άρχισε με τις δημοτικές, να καταφέρει το οριστικό «ξήλωμα» της κοινότητας Γκιουλέν από τον κρατικό μηχανισμό. Την ίδια στιγμή, ακόμα τρία ζητήματα φαίνεται να αποτελούν πηγή εντάσεων: οι προεδρικές εκλογές του Αυγούστου, η διαδικασία στο Κουρδικό και η Συρία. Σε σχέση με τις προεδρικές, η πρώτη επιλογή Έρντογαν είναι η δική του υποψηφιότητα σε συνδυασμό με την ενίσχυση των εξουσιών του αξιώματος του Προέδρου. Η δεύτερη του επιλογή είναι η αλλαγή του εσωτερικού κανονισμού του κόμματος και η παραμονή του στην πρωθυπουργία μετά τις επόμενες γενικές εκλογές για ακόμα μια θητεία. Αυτό θα σημαίνει ότι μάλλον ο Γκιούλ θα είναι ο υποψήφιος της ισλαμικής παράταξης. Πάντως σε κάθε περίπτωση, η αναζήτηση συμμαχιών επανέρχεται στο προσκήνιο και καθορίζει τη στρατηγική των κομμάτων το επόμενο χρονικό διάστημα. Μια σοβαρή προοπτική είναι η παραχώρηση ενός τύπου ευρείας αυτονομίας στους Κούρδους με την προοπτική «σιωπηλής» στήριξης του υποψήφιου του ΑΚΡ στις προεδρικές. Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον, οι επόμενοι μήνες αποκτούν καθοριστική σημασία για το μέλλον της χώρας. Η σημασία επικεντρώνεται στην εξέλιξη και τη θεμελίωση των εσωτερικών δυναμικών, των χαρακτηριστικών και των ισορροπιών της κοινωνίας στην Τουρκία, στοιχεία που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θα επηρεάζουν και την εξωτερική της πολιτική. * Ο Νίκος Μούδουρος είναι ειδικός επιστήμονας στο πανεπιστήμιο Κύπρου

∆ΙΕΘΝΗ

Τι πρέπει να μάθει η Ευρώπη από την Ουκρανία

Tου Σλαβόι Ζίζεκ

ι διαδηλώσεις που ανέτρεψαν τον Γιανουκόβιτς και τη συμμορία του, πυροδοτήθηκαν από την απόφαση της κυβέρνησης να δώσει προτεραιότητα στις καλές σχέσεις με τη Ρωσία και όχι στην ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Όπως ήταν αναμενόμενο, πολλοί αριστεροί αντέδρασαν στην είδηση των μαζικών εξεγέρσεων με τη γνωστή ρατσιστική συνήθεια που έχουν να πατρονάρουν τους «φτωχούς» Ουκρανούς: πόσο γελασμένοι είναι να εξιδανικεύουν ακόμα την Ευρώπη, να μη μπορούν να δουν ότι βρίσκεται σε παρακμή και ότι η ένταξη στην Ένωση απλώς θα μετατρέψει την Ουκρανία σε οικονομική αποικία της ∆υτικής Ευρώπης, που αργά ή γρήγορα θα εξωθηθεί στη θέση της Ελλάδας… Αυτό που αγνοούν αυτοί οι αριστεροί, είναι ότι οι Ουκρανοί μόνο ανίδεοι δεν είναι για την τρέχουσα κατάσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αντίθετα, είναι άριστα ενημερωμένοι για τα προβλήματα και τις ανισότητες στο εσωτερικό της. Απλώς το μήνυμά τους ήταν ότι η δική τους κατάσταση είναι πολύ χειρότερη. Τα προβλήματα της Ευρώπης εξακολουθούν να είναι προβλήματα πλουσίων –ας υπενθυμίσουμε ότι, παρά την τραγική θέση της Ελλάδας, αφρικανοί πρόσφυγες συνεχίζουν να καταφτάνουν εκεί μαζικά, κάνοντας έξαλλους τους δεξιούς πατριώτες.

Τι εννοούν ως Ευρώπη οι Ουκρανοί

Πολύ σημαντικότερο είναι όμως το ερώτημα τι εννοούν ως «Ευρώπη», όταν αναφέρονται σε αυτή οι Ουκρανοί διαδηλωτές. Η απάντηση δεν μπορεί να αναχθεί σε μία μόνο άποψη: διατρέχει ολόκληρο το φάσμα, από τα εθνικιστικά ως και φασιστικά στοιχεία της Ευρώπης μέχρι την ιδέα που ο Ετιέν Μπαλιμπάρ αποκαλεί galibert , δηλαδή ελευθερία και ισότητα μαζί, τη μοναδικής αξίας συμβολή της Ευρώπης στο παγκόσμιο πολιτικό φαντασιακό, ακόμα κι αν σήμερα αυτή προδίδεται όλο και περισσότερο από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς συν, ανάμεσα στους δύο πόλους, την αφελή εμπιστοσύνη στο φιλελεύθερο δημοκρατικό καπιταλισμό. Αυτό που θα έπρεπε να διακρίνει η Ευρώπη στις ουκρανικές διαδηλώσεις, είναι τα καλύτερα και τα χειρότερα στοι-

χεία του εαυτού της. Ο ουκρανικός δεξιός εθνικισμός είναι κομμάτι ενός ανανεωμένου αντιμεταναστευτικού λαϊκίστικου κύματος, που αυτοπαρουσιάζεται ως η άμυνα της Ευρώπης. Ο κίνδυνος που ενέχεται σε αυτή τη νέα δεξιά, έγινε σαφώς αντιληπτός πριν από έναν αιώνα από τον Τζ. Κ. Τσέστερσον, ο οποίος στο βιβλίο του «Ορθοδοξία» ανέπτυξε τη θεωρία του θεμελιώδους αδιεξόδου της κριτικής στη θρησκεία: «Οι άνθρωποι που ξεκινούν από το να μάχονται την Εκκλησία στο όνομα της ελευθερίας και του ανθρωπισμού, καταλήγουν στο να θυσιάζουν την ελευθερία και τον ανθρωπισμό, προκειμένου να πολεμήσουν την Εκκλησία». Πόσοι φανατικοί υποστηρικτές της θρησκείας ξεκίνησαν με άγριες επιθέσεις στο σύγχρονο κοσμικό πολιτισμό και κατέληξαν να αποκηρύσσουν κάθε ουσιώδη θρησκευτική εμπειρία; Και δεν ισχύει το ίδιο για την πρόσφατη άνοδο των υπερασπιστών της Ευρώπης απέναντι στην απειλή των μεταναστών; Μέσα στο ζήλο τους να προστατεύσουν την παρακαταθήκη του Χριστιανισμού, είναι έτοιμοι να απαρνηθούν την αληθινή ουσία του. Τι πρέπει να κάνουμε, λοιπόν, σε μια τέτοια περίπτωση; Οι φιλελεύθεροι του κυρίαρχου ρεύματος μας λένε ότι, εφόσον οι θεμελιώδεις δημοκρατικές αξίες απειλούνται από εθνικιστικούς ή θρησκευτικούς φονταμενταλισμούς, πρέπει να ενωθούμε όλοι υπό το φιλελεύθερο-δημοκρατικό πρόγραμμα της πολιτισμικής ανεκτικότητας και να σώσουμε ό,τι μπορεί να σωθεί αφήνοντας κατά μέρος τα όνειρα για μια πιο ριζοσπαστική κοινωνική αλλαγή.

Πρώτο μάθημα: λιτότητα!

Τι θα απογίνει, λοιπόν, το φιλελεύθερο-δημοκρατικό καπιταλιστικό ευρωπαϊκό όνειρο; Κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρους για το τι περιμένει την Ουκρανία μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ξεκινώντας από τα μέτρα λιτότητας. Όλοι έχουμε ακούσει εκείνο το γνωστό ανέκδοτο της τελευταίας δεκαετίας της Σοβιετικής Ένωσης, με τον Ραβίνοβιτς, έναν Εβραίο που θέλει να φύγει μετανάστης. Όταν ο υπάλληλος τον ρωτάει γιατί, απαντάει: «Υπάρχουν δύο λόγοι. Ο ένας είναι ότι φοβάμαι πως στη Σοβιετική Ένωση οι κομμουνιστές θα χάσουν την εξουσία και η νέα

εξουσία θα κατηγορήσει εμάς τους Εβραίους για όλα τα κομμουνιστικά εγκλήματα…» «Μα,» τον διακόπτει ο υπάλληλος, «αυτό είναι εντελώς παράλογο, στη Σοβιετική Ένωση τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει, οι κομμουνιστές θα έχουν την εξουσία για πάντα!» «Ε, λοιπόν», απαντάει ήρεμα ο Ραβίνοβιτς, «αυτός είναι ο δεύτερος λόγος». Εύκολα μπορούμε να φανταστούμε μια παρόμοια συνομιλία ανάμεσα σε έναν δύσπιστο Ουκρανό και έναν υπάλληλο σε μια υπηρεσία της Ε. Ε–ο Ουκρανός παραπονιέται: «Υπάρχουν δύο λόγοι που πανικοβαλλόμαστε εδώ στην Ουκρανία. Ο πρώτος είναι ότι φοβόμαστε πως η Ε.Ε θα μας εγκαταλείψει στις ρωσικές πιέσεις και θα αφήσει την οικονομία μας να καταρρεύσει…» Ο υπάλληλος τον διακόπτει: «Μα, μπορείτε να μας εμπιστευτείτε, δε θα σας εγκαταλείψουμε, θα σας έχουμε υπό στενό έλεγχο». «Ε, λοιπόν», απαντάει ο Ουκρανός, «αυτός είναι ο δεύτερος λόγος».

Το διακύβευμα στην Ουκρανία

Επομένως, ναι, οι διαδηλωτές της πλατείας Μαϊντάν ήταν ήρωες, αλλά η πραγματική μάχη, η μάχη για το πώς θα είναι η νέα Ουκρανία αρχίζει τώρα και η μάχη αυτή θα είναι πολύ πιο σκληρή από εκείνη κατά της επέμβασης του Πούτιν. Το ερώτημα δεν είναι το αν η Ουκρανία δικαιούται την Ευρώπη, αν είναι αρκετά καλή για να μπει στην Ε.Ε, αλλά το αν η Ευρώπη ανταποκρίνεται στις υψηλές προσδοκίες των Ουκρανών. Αν η Ουκρανία καταλήξει ένα μίγμα εθνικιστικού φονταμενταλισμού και φιλελεύθερου καπιταλισμού με ολιγάρχες να κινούν τα νήματα, θα είναι τόσο Ευρώπη όσο είναι και η Ρωσία (ή η Ουγγαρία) σήμερα. Οι πολιτικοί σχολιαστές ισχυρίζονται ότι η ΕΕ δεν υποστήριξε αρκετά την Ουκρανία στη σύγκρουσή της με τη Ρωσία, ότι η αντίδραση της ΕΕ στη ρωσική κατοχή και την προσάρτηση της Κριμαίας έγινε με μισή καρδιά. Όμως αυτό που απουσίαζε ακόμη πιο έντονα, ήταν ένα άλλο είδος υποστήριξης: μια πραγματοποιήσιμη στρατηγική για το πώς να ξεπεράσει η Ουκρανία το κοινωνικοοικονομικό της αδιέξοδο. Για να μπορέσει να το προσφέρει αυτό η Ευρώπη, θα πρέπει να επαναδιαμορφώσει πρώτα τον εαυτό

Η ΕΠΟΧΗ 6 Απριλίου 2014

“

Μόνος τρόπος να διατηρηθεί ζωντανή μια θρησκεία είναι να αποσχιστεί μια σέχτα από το κύριο σώμα της. Αυτή είναι σήμερα η μοναδική μας ευκαιρία. Μόνο μέσω ενός «σεχταριστικού σχίσματος» από το παρακμάζον σώμα της παλιάς Ευρώπης μπορούμε να κρατήσουμε ζωντανή την ευρωπαϊκή κληρονομιά της ελευθερίας και της ισότητας. της και να ανανεώσει τη δέσμευσή της στον απελευθερωτικό πυρήνα της κληρονομιάς της.

Μπορεί η Ευρώπη;

Στις «Σημειώσεις για έναν Ορισμό του Πολιτισμού», ο μεγάλος συντηρητικός Τ. Σ. Έλιοτ επισήμανε ότι υπάρχουν στιγμές που οι μόνες επιλογές είναι ο σεχταρισμός ή η αθεΐα, όταν ο μόνος τρόπος να διατηρηθεί ζωντανή μια θρησκεία είναι να αποσχιστεί μια σέχτα από το κύριο σώμα της. Αυτή είναι σήμερα η μοναδική μας ευκαιρία. Μόνο μέσω ενός «σεχταριστικού σχίσματος» από το παρκμάζον σώμα της παλιάς Ευρώπης μπορούμε να κρατήσουμε ζωντανή την ευρωπαϊκή κληρονομιά της ελευθερίας και της ισότητας. Ένα τέτοιο σχίσμα θα καθιστούσε προβληματικές τις ίδιες τις υποθέσεις που τείνουμε να δεχόμαστε ως πεπρωμένο μας και ως αδιαμφησβήτητη απόδειξη της δεινής μας θέσης –το φαινόμενο που συνήθως ορίζεται ως Παγκόσμια Νέα Τάξη των Πραγμάτων και την ανάγκη να προσαρμοστούμε σε αυτό μέσω του «εκσυγχρονισμού». Για να το πούμε πιο απλά, αν η αναδυόμενη Παγκόσμια Νέα Τάξη είναι το μη διαπραγματεύσιμο μέλλον όλων μας, τότε η Ευρώπη είναι χαμένη. Άρα η μόνη λύση που της μένει είναι να πάρει το ρίσκο να λύσει το ξόρκι της μοίρας μας. Μόνο σε μια τέτοια νέα Ευρώπη θα μπορούσε να βρει μια θέση η Ουκρανία. ∆εν είναι οι Ουκρανοί που πρέπει να διδαχτούν από την Ευρώπη, αλλά η ίδια η Ευρώπη πρέπει να βρει τρόπο να ενσωματώσει το όνειρο που παρακίνησε τους διαδηλωτές της Μαϊντάν. Τι μήνυμα θα λάβουν οι Ουκρανοί από τις Ευρωεκλογές; Μετάφραση: Μαρίνα Καραγιαννίδου Σταμπουλή

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 6 Απριλίου 2014

Μετά τον ανασχηματισμό πιο αδύνατη η στήριξή της ΣΤΗ ΓΑΛΛΙΑ ΜΕΤΑ ΤΙΣ ∆ΗΜΟΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ

ετά τα καταστροφικά αποτελέσματα για τη σοσιαλιστική κυβέρνηση και στο δεύτερο γύρο των εκλογών, την περασμένη Κυριακή, στη Γαλλία, ο Φρανσουά Ολάντ προχώρησε στο σχηματισμό νέας κυβέρνησης με πρωθυπουργό τον Μανουέλ Βαλς, δίνοντας έτσι το στίγμα ότι θα προχωρήσει με ακόμα μεγαλύτερη αυστηρότητα στη νεοφιλελεύθερη πολιτική της λιτότητας. Μια πολιτική που οδήγησε το κόμμα του στην απώλεια πάνω από 100 μεγάλων δήμων, χωρίς να αφήσει αλώβητη και την άλλη αριστερά. Από τις εκλογές αυτές φαίνεται ότι η δεξιά ξανακέρδισε σε ποσοστό τις χαμένες δυνάμεις της και αρκετούς δήμους –όχι γιατί αύξησε τον αριθμό των ψήφων, αλλά γιατί ευνοήθηκε από την τεράστια αποχή. Και η άκρα δεξιά, το Εθνικό Μέτωπο της Μαριάν Λεπέν, έκανε ένα σημαντικό βήμα κερδίζοντας μια σειρά από δήμους. Βέβαια, τα αποτελέσματα αυτά, μένει να επιβεβαιωθούν ή να αλλάξουν γιατί στις 25 Μαΐου οι Γάλλοι, όπως όλοι οι λαοί της Ε.Ε. θα βρεθούν και πάλι μπροστά στις κάλπες. Στις ευρωεκλογές αυτές τόσο σημαντικές και καθοριστικές για τη μελλοντική πορεία της Ευρώπης, εκτιμάται ότι το Μέτωπο της Αριστεράς, η ριζοσπαστική αριστερά θα μπορέσει να βγει ενισχυμένη, να δώσει τη μάχη αυτή από καλύτερες θέσεις, αρκεί να ξεπεράσει τα προβλήματά της. Τώρα με το νέο πρωθυπουργό –τον γάλλο Ρέντσι– όπως ειπώθηκε- η Γαλ-

λία θα προχωρήσει πιο γρήγορα στις αντι-μεταρρυθμίσεις. Είναι γνωστές οι απόψεις του Βαλς για το «σύμφωνο ευθύνης» και τον κοινωνικό φόρο στην προστιθέμενη αξία που αντιπαλεύουν τα συνδικάτα, αλλά και την απέχθειά του για το 35ωρο που ισχύει ακόμα. Εξάλλου είναι γνωστή η πολιτική του στο υπουργείο Εσωτερικών, που συμπυκνώνεται ως εξής: «Η ασφάλεια δεν είναι ούτε δεξιά ούτε αριστερή». «∆ιάσημος έγινε επίσης και με τις απελάσεις Ρομά που ξεπέρασαν τις 20.000 στη σύντομη θητεία του στο υπουργείο Εσωτερικών.

Οι Οικολόγοι δεν μετέχουν στην κυβέρνηση

Η επιλογή του Μανουέλ Βαλς καθησυχάζει τη δεξιά, την εργοδοσία και τις Βρυξέλλες. Ανησυχεί όμως την αριστερά μέσα στο Σοσιαλιστικό Κόμμα και τους εταίρους του στην κυβέρνηση, του Οικολόγους. Οι δεύτεροι αποφάσισαν μάλιστα να διαβούν τον Ρουβίκωνα, να μη συμμετάσχουν στην κυβέρνηση Βαλς. Η απόφαση αυτή, που πάρθηκε με οριακή πλειοψηφία (7 ψήφοι υπέρ, 3 κατά και 5 αποχές) έχει προκαλέσει πολλές αντιδράσεις, θα συζητηθεί και θα επικυρωθεί στο Εθνικό Συμβούλιο του κόμματος. Έτσι περιορίζεται η πολιτική και κοινοβουλευτική βάση μιας κυβέρνησης, που σχηματίστηκε για να προχωρήσει με πιο αποφασιστικό βήμα την πολιτική

της. Ακόμα δεν είναι δεδομένη και η ομόφωνη στήριξή της από όλες τις δυνάμεις του ίδιου του Σοσιαλιστικού Κόμματος.

Αριστερά: Πορεία κατά της λιτότητας

Σαράντα σοσιαλιστές βουλευτές του συζητούν για τη στάση που θα κρατήσουν στο νομοσχέδιο για το «σύμφωνο ευθύνης» και τη φορολογική μεταρρύθμιση. Κοινό σημείο συνάντησης είναι η χαλάρωση του Ευρωπαϊκού Συμφώνου Σταθερότητας ριζική αλλαγή της οικονομικής πολιτικής με ενίσχυση της εσωτερικής ζήτησης και την α-

“

νάκαμψη μέσω δημόσιων επενδύσεων. Οι αριστερές δυνάμεις πέρα από τους σοσιαλιστές δεν αρκούνται μόνο στις διαπιστώσεις για τη συνέχιση και μάλιστα την επιτάχυνση της πολιτικής Ολάντ. Μιας πολιτικής που θα οξύνει την κρίση με ανυπολόγιστες συνέπειες για τη Γαλλία και την Ευρώπη. Γι’ αυτό προχώρησαν αμέσως στην οργάνωση κοινής πορείας κατά της λιτότητας για τις 12 Απριλίου. Στην πορεία αυτή μετέχουν οι δυνάμεις του Μετώπου της Αριστεράς, το Νέο Αντικαπιταλιστικό Κόμμα (ΝΑΚ), καθώς και κοινωνικές και συνδικαλιστικές οργανώσεις. Σε κοινή τους συνέντευξη, ο γραμματέας του ΓΚΚ αναφέρθηκε στην ανάγκη η κινητοποίηση αυτή να γίνει υπόθεση όλων των ζωντανών δυνάμεων της αριστεράς. Ο Ολιβιέ Μπεζανσενό του ΝΑΚ τόνισε τη σημασία αυτής της μαζικής κινητοποίησης, ενώ ο Ζαν-Λικ Μελανσόν αναφέρθηκε στην πολιτική του Ολάντ που οδηγεί σε αδιέξοδο. Ο Πιερ Καλφά από την «Κίνηση Κοπέρνικος» τόνισε την ανάγκη για τη σύγκλιση των δυνάμεων της αριστεράς με στόχο την αλλαγή του συσχετισμού δυνάμεων.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΓΑΛΛΙΚΕΣ ∆ΗΜΟΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ

•

Χρειάζεται νέα σύλληψη για την ενότητα της αριστεράς Τι λέει για τα αποτελέσματα της αριστεράς ο Ροζέ Μαρτελί ε ένα αναλυτικό άρθρο, αμέσως μετά το δεύτερο γύρο των γαλλικών αυτοδιοικητικών εκλογών, ο Ροζέ Μαρτελί, ηγετικό στέλεχος του γαλλικού κομμουνιστικού κινήματος, επιχειρεί μια εκτίμηση των εκλογικών αποτελεσμάτων και μια ερμηνεία των πολύ σημαντικών απωλειών που είχαν οι υποψήφιοι των κομμουνιστών. Ο Ροζέ Μαρτελί χαρακτηρίζει το αποτέλεσμα όσον αφορά τους υποψήφιους του Γαλλικού ΚΚ «νέα υποχώρηση» της επιρροής των κομμουνιστών και σημειώνει ότι «προκαλεί κατάπληξη η έκταση αυτής της υποχώρησης». Και συνεχίζει: «Η παρουσία των κομμουνιστών στην αυτοδιοίκηση συρρικνώθηκε και το μέγεθος αυτής της συρρίκνωσης δεν μπορούμε ακόμα να το εκτιμήσουμε με ακρίβεια. Εκεί όπου το Γαλλικό ΚΚ δεν βρέθηκε επικεφαλής της αριστεράς, πλήρωσε την κατάρρευση των σοσιαλιστών (…)

Σοβαρό πρόβλημα στις μεγάλες πόλεις

Υπήρξαν, ωστόσο, και ενθαρρυντικά παραδείγματα, εκεί όπου οι δημοτικές αρχές ήταν στα χέρια κομμουνιστών και δεν έγινε συνεργασία με το Σοσιαλιστικό Κόμμα. Θετικά αποτελέσματα παρατηρούνται και σε τριάντα περίπου πόλεις, όπου ο δήμαρχος δεν είναι κομμουνιστής. Στις περισσότερες από αυτές τις πόλεις, πάντως, είχε διαμορφωθεί μια πολύ καλή σχέση με τους κομμουνιστές και είχαν διοικηθεί από κομμουνιστές. Τα αρνητικά παραδείγματα, όμως, είναι πολύ περισσότερα. Οι απώλειες που σημειώθηκαν έχουν ιδιαίτερη σημασία στις μεγάλες πόλεις, όπου το Γαλλικό ΚΚ επέλεξε τη συνεργασία με το Σοσιαλιστικό Κόμμα, όπως στο Παρίσι, την Τουλούζ ή τη Νάντη. Αναμφι-

Από το 1965 το Γαλλικό ΚΚ επέβαλε τη μέθοδο της ενότητας της αριστεράς και στο τοπικό πεδίο, η οποία ήδη χάνει την πνοή της, κυρίως στις μητροπολιτική Γαλλία. Από το 1983 το Γαλλικό ΚΚ αναζητεί τρόπο να διατηρήσει τους δήμους που διοικεί συνεχίζοντας τη δυναμική του χθες. Υπάρχουν πια νέα δεδομένα στην υπόθεση της συσπείρωσης της αριστεράς, που δεν μπορούμε να τα παραβλέπουμε με υπεκφυγές (...)

Υπερβολικά θεσμικοί

σβήτητα, στο σύνολο των μεγάλων πόλεων εντοπίζεται σοβαρό πρόβλημα, τη στιγμή που η υποψηφιότητα Μελανσόν στις προεδρικές εκλογές είχε σημειώσει θεαματική διείσδυση στις κυριότερες μεγάλες πόλεις (…) Ενώ η αναγνωρισιμότητα του Μετώπου στις προεδρικές εκλογές ήταν μεγιστοποιημένη, στις αυτοδιοικητικές εκλογές διαλύθηκε σ’ έναν ωκεανό σύγχυσης. Ο σύνθετος συνδυασμός του εθνικού με το τοπικό απαιτεί μια βάση αποσαφήνισης που δεν έχει ακόμη αποκτηθεί. Το Κόμμα της Αριστεράς είχε δίκαιο που υποστήριζε ότι το Αριστερό Μέτωπο χρειαζόταν μια πολιτική συνοχή, ιδίως στα μεγάλα κέντρα. Έκανε, όμως, το λάθος να υποτιμά τις τοπικές συνθήκες, προτάσσοντας κυρίως την κριτική έναντι του Σοσιαλιστικού Κόμματος. Οι κομμουνιστές δικαιολογημένα υπογραμμίζουν τη σημασία των τοπικών συνθηκών, αλλά έκαναν το λάθος να αγνοούν πόσο άμεσα συνδέεται το τοπικό με το εθνικό, γεγονός που «εθνικοποίησε» γενικά την ψηφοφορία.

Σε πολλές περιπτώσεις το Αριστερό Μέτωπο εμφανίζεται υπερβολικά θεσμικό. Τα ενδιαφέροντα αποτελέσματα που είχαν τα λεγόμενα «εναλλακτικά» ψηφοδέλτια ή «των πολιτών», προμηνύουν με τον τρόπο τους ένα νέο άνεμο. Το γεγονός ότι οι Πράσινοι, παρότι μετέχουν στην άσκηση της εξουσίας, μπόρεσαν να περάσουν τον κάβο του πρώτου γύρου, κάτι μας λέει σχετικά. Καλώς ή κακώς, για πολλούς κατοίκους των πόλεων ενσαρκώνουν μια διαφορετική σχέση με την πολιτική και την καθημερινότητα. ∆εν χρειάζεται να προχωρήσουμε σε βιαστικά συμπεράσματα, που θα μας απομακρύνουν από τα θεσμικά διακυβεύματα. Πρέπει, όμως, να πάρουμε αποστάσεις από τη γεμάτη άγχος μηχανική παρακολούθηση των θεσμών, για να επανέλθουμε πιο αποτελεσματικοί στην αντιμετώπιση αυτής της καρικατούρας δημοκρατίας της «διακυβέρνησης» των ελίτ. Αν το Αριστερό Μέτωπο έχει μια αποστολή, είναι η αποκατάσταση των δεσμών ανάμεσα στην κοινωνική εμπειρία και την πολιτική, που σήμερα δεν υπάρχουν πια. Είναι μια επιλογή-κλειδί προκειμένου να ανακτηθεί η επιρροή στο χώρο των λαϊκών τάξεων». •

∆ΙΕΘΝΗ

Άνγκελα, ιδού ο λαός σου

Η ΕΠΟΧΗ 6 Απριλίου 2014

Του ∆ημήτρη Σμυρναίου, Βερολίνο

Στα «σουαρέ» των Βρυξελλών, οι Ισπανοί την αποκαλούσαν «βασίλισσα», οι Ιταλοί «αυτοκράτειρα» και οι Αυστριακοί «κάιζεριν», έστω και αν δεν έχει τη χάρη της Σίσσυ. Για όλους, όμως, η Ανγκέλα Μέρκελ είναι η «αυτοκράτειρα», για τους πιο σαρκαστικούς μάλιστα η μόνη, που διαθέτει ένα όραμα για την Ευρώπη. Εστω κι αν αυτό το όραμα είναι γραμμένο στα γερμανικά, κάτι για το οποίο φταίνε μάλλον οι χωρίς έμπνευση «συνάδελφοί» της. Η αυτοκράτειρα, λοιπόν, της Ευρώπης θα έρθει να επισκεφθεί τους υπηκόους της και στην Αθήνα.

χι ότι θα τους δει και πολύ, αφού τα μέτρα ασφαλείας θα είναι λίγο πολύ τα γνωστά, που έχει μάθει να συνοδεύουν τις «αποδράσεις» της στο Νότο. ∆εν θα επιτρέψουν, έτσι, στον Ελληνα πρωθυπουργό να της πει το «ιστορικό» ρητό «Ανγκέλα ιδού ο λαός σου». Αλλά μια εβδομάδα πριν από την επίσημη έναρξη του προεκλογικού αγώνα η καγκελάριος θα έρθει ξανά να στηρίξει την ελληνική κυβέρνηση. Η είδηση διέρρευσε Πρωταπριλιά και κάποιοι αναρωτήθηκαν αν είναι αληθινή. Την ερχόμενη μέρα κάποιοι στο Βερολίνο χαμηλόφωνα δήλωναν ότι θα ήταν καλύτερο να είχε

Σκοτώνουν τις φάλαινες πριν γεράσουν

αποδειχθεί ψέμα, αφού οι αποκαλύψεις για τις «τρυφερές» σχέσεις του αντικομμουνιστή μαχητή Μπαλτάκου με τα σύμβολα του ακροδεξιού «lifestyle» δεν πέρασαν καθόλου απαρατήρητες από το γερμανικό Τύπο και δεν προκάλεσαν και τα καλύτερα σχόλια για την ποιότητα της αθηναϊκής κυβέρνησης. Αλλά ο δυστυχής κύβος είχε ριφθεί και η Ανγκέλα ως γνωστό δύσκολα ματαιώνει... προεκλογικές εμφανίσεις της. Γνωστό είναι, επίσης, ότι η γερμανίδα καγκελάριος δεν δεσμεύε-

Το ∆ιεθνές ∆ικαστήριο του ΟΗΕ απαγόρευσε την “ερευνητική φαλαινοθηρία“

ο πλήθος των 950 φαλαινών που έχουν ως όριο ετησίως τα ιαπωνικά πλοία από το 2005, ακόμα κι αν δεν καλύπτεται όπως ισχυρίζονται, υπερβαίνει κατά πολύ οποιοδήποτε ερευνητικό πρόσχημα, τόνισαν οι ενάγοντες αυστραλοί και αποδέχθηκε το ∆ιεθνές ∆ικαστήριο του ΟΗΕ, τη ∆ευτέρα στην Χάγη, απαγορεύοντας στην Ιαπωνία την «ερευνητική φαλαινοθηρία» στα νερά της Ανταρκτικής. Η απόφαση θεωρείται μια πρώτη νίκη εναντίον της σφαγής των φαλαινών, ενώ αποτελεί δικαίωση για την Αυστραλία, στης οποίας τα ύδατα δραστηριοποιούνταν τα φαλαινοθηρικά «εργοστάσια» και η οποία, υποστηριζόμενη από την Νέα Ζηλανδία, είχε προσφύγει στο ∆ιεθνές ∆ικαστήριο από το 2010. Κατά πλειοψηφία, οι δικαστές αποφάσισαν πως «η Ιαπωνία δεν λειτούργησε σε συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις της σύμφωνα με διατάξεις της ∆ιεθνούς Σύμβασης του 1946 για την Ρύθμιση της Φαλαινοθηρίας (η οποία επιτρέπει το περιορισμένο κυνήγι φαλαινών για επιστημονικούς σκοπούς), σε σχέση με τη θανάτωση, λήψη και μεταχείριση των πτεροφαλαινών στο Καταφύγιο Νοτίου Ωκεανού, βάσει των αδειών του ερευνητικού προγράμματος Jarpa II».

Απαγοητευμένοι οι Ιάπωνες

Οι Ιάπωνες, που δεν περίμεναν την αρνητική απόφαση, εξέφρασαν την απογοήτευσή τους. Τόνισαν ωστόσο «τη σημασία που αποδίδει η χώρα στη διεθνή νομοθεσία και το διεθνές δίκαιο». Κανένας δεν αποκλείει ότι θα επανακάμψουν, εκμεταλλευόμενοι τη διεθνή νομοθεσία, αναθεωρώντας το πρόγραμμα, περιορίζοντας τον αριθμό των θηραμάτων ή -λιγότερο πι-

ται και τόσο μακροπρόθεσμα. Εχει πλήρη επίγνωση ότι η «εξασθενημένη» ελληνική κυβέρνηση, όπως την αποκαλούσε μετά την ψήφιση του πολυνομοσχεδίου ο γερμανικός Τύπος, θα μπορούσε να καταστεί τρεκλίζουσα και να απειλήσει τα σχέδια της για μια Ευρώπη, τάξης, ασφάλειας και φτηνών μεροκάματων (ειδικά στο Νότο). Θα κάνει, λοιπόν, την ανάγκη φιλότιμο και θα πει και καμιά καλή κουβέντα για την κυβέρνηση της Αθήνας, ελπίζοντας να της δώσει έστω κάποια

θανό- ακόμα και αποχωρώντας από την ∆ιεθνή Επιτροπή Φαλαινοθηρίας (IWC), που έχει επιβάλει μηδενική ανοχή από το 1986. (Έκτοτε και μέχρι το 2010, θανατώθηκαν διεθνώς 33.561 φάλαινες.) Υπερασπιζόμενοι την «ερευνητική» φαλαινοθηρία τους δήλωσαν πως, «είναι αναγκαία για να εκτιμηθεί αν τα αποθέματα φαλαινών ανακάμπτουν από την υπεραλίευση» και «κάποια από τα δεδομένα που είναι ζωτικά για την προστασία τους, μπορούν να αντληθούν μόνο σκοτώνοντάς τις»(!) Εκφράζουν επίσης ανησυχία ότι θα υπάρξουν επιπτώσεις και στις «επιστημονικές αποστολές» στο βορειοδυτικό Ειρηνικό, αν προσφύγει σε δικαστήριο κάποια άλλη αντι-φαλαινοθηρική χώρα. Όπως και στη διεθνή κατακραυγή που ακολούθησε τις εικόνες τής ετήσιας βάναυσης θανάτωσης δελφινιών, απαντούν επικαλούμενοι την «παράδοση» και το «χάσμα αξιών» με τις άλλες χώρες, ενώ για την περίοδο 2013-14 έχουν ορίσει ανώτατο αριθμό 16.497 μικρών φαλαινών και δελφινιών-θυμάτων της παράκτιας αλιείας. Το κρέας των φαλαινών πωλείται ως τροφή στην Ιαπωνία, όπως και στη Νορβηγία, και την Ισλανδία, οι οποίες χωρίς ερευνητικά προσχήματα αλιεύουν στον βόρειο Ατλαντικό για εμπορικούς σκοπούς και ισχυρίζονται, βεβαίως, ότι στα θηράματά τους δεν περιλαμβάνονται απειλούμενα είδη. Την επομένη της απόφασης, η Νορβηγία, που δεν αποδέχεται το διεθνές μορατόριουμ, ανακοίνωσε ότι για την «κυνηγετική» περίοδο 1 Απριλίου - 30 Σεπτεμβρίου 2014, θα διατηρήσει τον αριθμό των 1.286 θηραμάτων. Η Ισλανδία αύξησε την αλίευση φαλαινών στην αρχή της οικονομικής κρίσης το 2009, κυρίως προκειμένου να εξάγει στην Ιαπωνία, απόφαση οικονομικά άστοχη αφού η ζήτηση κρέατος έχει μειωθεί. Το 2013, θανάτωσε 38 ρυγχοφάλαινες και 134 απειλούμενες με εξαφάνιση- πτεροφάλαινες.

Προειδοποιήσεις -ξανάαπό τις ΗΠΑ

Την περασμένη Τρίτη, ο πρόεδρος

παράταση ζωής μέχρι το καλοκαίρι, όταν και θα αποφασιστούν τα «σπουδαία» για το ελληνικό χρέος. Αλλωστε, όπως είχε αφήσει να διαφανεί και ο υπουργός των οικονομικών της Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, το Βερολίνο γνωρίζει ότι κάποιες διευκολύνσεις θα τις χρειαστεί η ελληνική οικονομία, συνδεδεμένες, όμως, με νέες προϋποθέσεις και όρους σε ένα κείμενο, που δεν θα λέγεται «μνημόνιο». Αυτός με λίγα λόγια είναι ο κεντρικός σχεδιασμός του Βερολίνου. Να περάσει ο «κάβος» των ευρωεκλογών, να μετρηθούν οι συσχετισμοί και μέσα στο ευρωκοινοβούλιο, να ξεκινήσουν και τα μυστικοσυμβούλια με τις άλλες κυβερνήσεις για τη νέα Κομισιόν και κάποια στιγμή θα δουν τι θα κάνουν και με την Ελλάδα. Ετσι κι αλλιώς, μετά την πανωλεθρία της κυβέρνησης Ολάντ στις πρόσφατες τοπικές εκλογές στη Γαλλία και με τον Ντέιβιντ Κάμερον να διαμηνύει ότι από δω και πέρα σε κάθε επίσκεψή του στις Βρυξέλλες θα έχει στο χαρτοφύλακά του το αριθμητήριο είναι προφανές ότι η «αυτοκράτειρα» ελπίζει σε ό,τι ακριβώς πέτυχε και μετά τις εθνικές της εκλογές το Σεπτέμβριο. Να βγει η ίδια ακόμα πιο ισχυρή, με τους αντιπάλους της αλλά και τους πιθανούς της εταίρους αμήχανους και παραζαλισμένους. Και όπως όλα δείχνουν, τέτοιοι θα υπάρχουν πολλοί στην Ευρώπη στα τέλη Μαΐου.

Ομπάμα, που στο παρελθόν είχε προειδοποιήσει την Ισλανδία για επιβολή κυρώσεων (κατά την προσφιλή τακτική του) αν δεν σταματήσει την εμπορική φαλαινοθηρία, επανήλθε προτρέποντας τις αμερικανικές υπηρεσίες να παρακολουθούν τις δραστηριότητές της, με σκοπό «να διευκολύνουν τη μετάβασή της από χώρα κυνηγίου φαλαινών, σε χώρα παρατήρησης των φαλαινών», όπως πέτυχαν οι ΗΠΑ. Η IWC εντοπίζει τις απειλές για τις φάλαινες και τα άλλα θαλάσσια θηλαστικά, εκτός από τη σκόπιμη αλιεία και τα ατυχήματα, στην υποβάθμιση του θαλάσσιου περιβάλλοντος (χημική και ηχητική ρύπανση, υπεραλίευση της τροφής τους, γεωτρήσεις, κλιματική αλλαγή κ.ά.) που προκαλεί άμεση ή έμμεση μείωση των πληθυσμών τους. Η Greenpeace έχει καταγγείλει στο παρελθόν σκάνδαλα στη διακίνηση κρέατος φαλαινών, το οποίο χαρακτηρίζει ανθυγιεινό ακόμα και τοξικό λόγω της εκτεταμένης μόλυνσης των ωκεανών. Έχει επίσης συσχετίσει τις ψήφους υπέρ της Ιαπωνίας με τα χρήματα της ενίσχυσης που είχε παράσχει σε ορισμένες από τις χώρες-μέλη της IWC, κάτι που «δεν μπορεί να αποδειχθεί πέραν πάσης αμφιβολίας», όπως διευκρίνιζε. Ελισάβετ Πετρίδου

KOINΩΝΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 6 Απριλίου 2014

“

Ελπίζουμε ο προβληματισμός που καταγράφηκε θα έχει συνέχεια με προτάσεις και στήριξη απ’ όλους μας σε όσους είναι διατεθειμένοι ν’ αρχίσουν τη νέα πορεία.

Αλληλεγγύη παντού Μαζική η διήμερη συνάντηση τροφής “Μαζί θα (τους) φάμε”

πρώτη πανελλαδική συνάντηση των δομών κοινωνικής αλληλεγγύης, που έγινε το διήμερο 29 - 30 Μαρτίου στην Αθήνα και σ’ ένα χώρο με συμβολική σημασία για την εξασφάλιση της τροφής, όπως το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο, χαρακτηρίστηκε από αισιοδοξία και διάθεση για παραπέρα δράση απ’ όσους συμμετείχαν. Οι δεκάδες δομές με τα εκατοντάδες μέλη, που δραστηριοποιούνται σε όλη τη χώρα για την εξασφάλιση βασικών διατροφικών αναγκών σε όσους αδυνατούν να εξασφαλίσουν τα προς το ζειν (διανομή τροφίμων, συλλογικές κουζίνες κ.ά.) ή με ποιοτικά προϊόντα σε χαμηλές τιμές (κινήματα χωρίς μεσάζοντες), έδειξε ότι υπάρχουν στην κοινωνία ανθρώπινες αξίες που εκδηλώνονται όταν δοθεί το έναυσμα μέσα από αντίστοιχες δράσεις.

Νέοι όροι και μέσα

Η επιβολή λοιπόν της μνημονιακής πολιτικής, πέρα από την καταστροφή της χώρας και της ζωής όλων, έχει οδηγήσει στην ανάδειξη μιας «κοινωνίας πολιτών» που παλεύει σε συνθήκες

κοινωνικής και οικονομικής κατάρρευσης, όμως με νέους όρους και μέσα, όπως αυτοοργάνωση και αλληλεγγύη, να σταματήσει την κοινωνική εξαθλίωση. Εθελοντικές πρωτοβουλίες χωρίς ιδιοτελείς - προσωπικές φιλοδοξίες και νέες προτεραιότητες δείχνουν ότι μια νέα αφήγηση της ζωής μας έχει ξεκινήσει. Παράλληλα με τις ενέργειες που γίνονται για την εξασφάλιση της τροφής - που παραμένει το κυρίαρχο διακύβευμα - καταγράφηκε πληθώρα από δραστηριότητες των δομών. Ενημερωτικές συζητήσεις για γηγενείς σπόρους και ήπιες καλλιέργειες, τοπικότητα προϊόντων και οικολογικό αποτύπωμα, λανθάνουσες δεξιότητες που ενεργοποιούνται και αξιοποιούνται δημιουργικά, πολιτιστικές εκδηλώσεις με μουσική και θεατρικές παραστάσεις, συναντήσεις για αντιμετώπιση της κρίσης και εξασφάλιση της ψυχικής υγείας, συνεστιάσεις, αθλητικές διοργανώσεις είναι μερικές από τις δράσεις που συμπληρώνουν το παζλ της κοινωνικής αλληλεγγύης για επίτευξη του «ευ ζειν». Επομένως, ζητούμενο για όλες τις δομές είναι η ενεργοποίηση των πολ-

Είμαστε πάρα πολλοί

τις 29 και 30 Μαρτίου έγινε στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο η πρώτη συνάντηση των δικτύων από όλη την Ελλάδα που ασχολούνται με οποιοδήποτε τρόπο με την «τροφή». Ήμασταν εκεί και αυτοί που δίνουμε «πακέτο», δηλαδή σακούλα, και αυτοί που δρουν στο κίνημα χωρίς μεσάζοντες, καθώς και οι παραγωγοί που το στηρίζουν αλλά και αυτοί που μαγειρεύουν για συλλογικές κουζίνες. Οι δομές αλληλεγγύης της Αττικής ανέλαβαν την οργάνωση του διημέρου τόσο από τεχνική άποψη, όσο και όσον αφορά στα θέματα που είχαμε να συζητήσουμε.

∆εν μας έλειψε τίποτα, είχαμε το σωστό έντυπο υλικό, τη σωστή ειδοποίηση για όλους και δόθηκε ο χρόνος και ο τόπος σε όποιον ήθελε να καταθέσει τη γνώμη του, είχαμε και συλλογική κουζίνα και γλεντάκι. Θεωρώ πως ήταν χρήσιμη και αποτελεσματική η σκέψη να χωριστούν τα εργαστήρια ανά θέμα και περιεχόμενο, έτσι γλιτώσαμε χρόνο και επιπλέον ήταν πολύ πιο εύκολο να συνεννοηθούμε μεταξύ μας. Το εντυπωσιακό για μένα είναι ότι τελικά είμαστε πάρα πολλοί σε όλη την Ελλάδα. Το ήξερα αλλά παρόλα αυτά ήταν μια σχετική έκπληξη αυτό που είδα. Είμα-

λών και ειδικότερα όσων στηρίζονται σ’ αυτές για εξασφάλιση τροφής ή εκείνων που κινδυνεύουν να περιθωριοποιηθούν λόγω της συνεχιζόμενης εξαθλίωσής τους. Η ένταξή τους στις δομές θα διευρύνει τον κύκλο των ωφελούμενων και θα σφυρηλατήσει δεσμούς κοινωνικής συνοχής.

Το μεγάλο στοίχημα

Η αγωνία μας, όμως, για το μέλλον της χώρας και των «καθημερινών ανθρώπων» της, επιτάσσει να γίνουν γρήγορα τα επόμενα βήματα για την επίτευξη ενός άλλου στόχου της «αλληλεγγύης για όλους» τόσο κεντρικά όσο και στις περιφερειακές δομές, που είναι η παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας με κοινωνικό πρόσωπο και αποτελεί το μεγάλο στοίχημα για το επόμενο διάστημα. Μια ανασυγκρότηση που θα στηρίζεται και θα εμπνέεται από «το πνεύμα του τόπου» (genius loci) με τις δύο κύριες παραμέτρους που το καθορίζουν και είναι: το περιβάλλον και οι άνθρωποι. To περιβάλλον ως φυσικό και δομημένο τοπίο (γεωργικές-δασικές εκτά-

στε διάφορες «φυλές» ανθρώπων. Οι παραγωγοί με τα δικά τους θέματα που αποτελούν χρόνια προβλήματα, άνθρωποι που ίσως μερικά χρόνια πριν δεν μπορούσαν καν να φανταστούν πως θα καθίσουν στο ίδιο τραπέζι με καταναλωτές, αλληλέγγυους ή μη, δεν έχει σημασία. Πως δεν θα υπάρχουν μεσάζοντες και αυτό θα είναι καλό και αποτελεσματικό για όλες τις πλευρές. Από την άλλη, όλοι εμείς που δίνουμε «πακέτο» (μέσα σε αυτούς και το δικό μου δίκτυο του Βύρωνα), πάλι πολύ διαφορετικοί μεταξύ μας. Οι προβληματισμοί είναι πολλοί και κάποια θέματα παρέμειναν αναπάντητα. Όμως πιστεύω πως ο στόχος της συνάντησης δεν ήταν να βρεθούν οι απαντήσεις για όλα, ίσως και να μην υπάρχουν ακόμα, ίσως να θέλουν χρόνο και εμπειρία για να ωριμάσουν. Νομίζω πως ο στόχος που ήταν η γνωριμία μεταξύ μας και η ανταλλαγή γνώσης πήγε πολύ καλά. Είναι πολύ σημαντικό για μένα να ξέρεις πως είναι πολλοί σαν και εσένα που ζουν με το άγχος των άδειων ραφιών. Πιστεύω πως η ευθύνη όλων μας είναι τεράστια όπως και το έργο που κάνουμε επίσης, όπως και να το δει κανείς, είτε συνολικά σε απόλυτα νούμερα αλλά πολύ περισσότερο προσωποποιημένα. ∆εν λέω πως αυτό που συμβαίνει αποτελεί τη λύση του τεράστιου αυτού προβλήματος της ανθρωπιστικής κρίσης που βιώνουμε καθημερινά, όμως σίγουρα είναι κάτι. Έστω και ένας άνθρωπος να νιώσει πως δεν είναι μόνος του στην κρίση έστω και ένας άνθρωπος να πάρει δύναμη να συνεχίσει τον

σεις και βλάστηση, βιοποικιλότητα της ελληνικής φύσης, κλιματολογικές συνθήκες, γεωμορφολογία εδάφους, υπάρχουσες υποδομές και κτίρια κ.λπ.) και οι άνθρωποι με ό,τι «κουβαλάνε» όπως ιστορικότητα, συνήθειες και ασχολίες, γνώση και εμπειρία, κ.ά. Μικρές συνεταιριστικές μονάδες παραγωγής ή μεταποίησης αγροτικών προϊόντων, δασικών υπολειμμάτων, εκμεταλλευόμενες την υπάρχουσα τεχνολογία και την ανεργία χιλιάδων νέων με τη συνεργασία του διαθέσιμου επιστημονικού δυναμικού (νέοι επιστήμονες και πανεπιστήμια) που η συγκυρία επιβάλλει και ευνοεί, μπορούν να δώσουν ενδιαφέρουσες, ελπιδοφόρες και επικερδείς λύσεις στο πρόβλημα της ανεργίας. Ελπίζουμε ο προβληματισμός που καταγράφηκε θα έχει συνέχεια με προτάσεις και στήριξη απ’ όλους μας σε όσους είναι διατεθειμένοι ν’ αρχίσουν τη νέα πορεία. Γι αυτό, αλληλεγγύη παντού. Νικολέττα Σαλιάχη, μέλος του δικτύου «Αλληλεγγύη για όλους» στα Τρίκαλα

αγώνα του, έστω και ένας άνθρωπος να καταλάβει την αξία της αλληλεγγύης τότε όλοι μαζί έχουμε κάνει πολύ καλά τη δουλειά μας. Σταυροπούλου Αντωνία, ιδρυτικό μέλος του ∆ικτύου Αλληλεγγύης Βύρωνα

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 6 Απριλίου 2014

18 μήνες στην κόλαση Περιοδεία στα κέντρα κράτησης μεταναστών Της Αφροδίτης Σταμπουλή

πρόσφατη (27-28/3) περιοδεία μας με την Αννέτε Γκροτ, μέλος του γερμανικού κοινοβουλίου της Die Linke και τις Μαρία Σταύρακα, διερμηνέα, Κατερίνα Πέρος, συνεργάτρια, Άννα Κοκτζίδου, δημοσιογράφο κρατικής ραδιοφωνίας της Στουτγάρδης και Ελενα Παναγιωτίδου, δημοσιογράφο εφημερίδας της Ζυρίχης σε χώρους κράτησης μεταναστών στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, μας επιβεβαίωσε εντονότερα την εικόνα που είχαμε: Οι χώροι στους οποίους εγκλείονται μαζικά μετανάστες και πρόσφυγες, ενήλικοι και ανήλικοι, γυναίκες και άνδρες, ασθενείς και υγιείς, με βάση την κατά ∆ένδια διασταλτική ερμηνεία της ενωσιακής αλλά και της εθνικής νομοθεσίας, είτε ονομάζονται Κέντρα Προαναχωρησιακής Κράτησης Αλλοδαπών, είτε Κέντρα Πρώτης ∆ιαχείρισης Λαθρομεταναστών(!), είτε Κέντρα Ταυτοποίησης Αλλοδαπών είτε Τμήματα Συνοριακής Φύλαξης, δεν είναι παρά τόποι όπου οποιοδήποτε δικαίωμα των εγκλείστων μόνο κατά τύχη γίνεται σεβαστό.

7.000 έγκλειστοι, με στόχο τους 10.000

Περίπου 7.000 άνθρωποι, με διακηρυγμένη πρόθεση του υπουργείου ∆ημόσιας Τάξης να φθάσουν τις 10.000, οι οποίοι δεν έχουν καταδικασθεί για κανένα αδίκημα, βρίσκονται υπό καθεστώς διοικητικής κράτησης μέσα από δύο κυρίως διαδικασίες: Κατά την πρώτη, ως θύματα του Ξένιου ∆ία, έχουν συλληφθεί επειδή βρέθηκαν χωρίς νομιμοποιητικά έγγραφα, τα οποία είτε ποτέ δεν απέκτησαν είτε, ακόμη και ύστερα από χρόνια δουλειάς στη χώρα μη έχοντας συγκεντρώσει λόγω ανεργίας τα αναγκαία ένσημα δεν κατόρθωσαν να τα ανανεώσουν, είτε ευρισκόμενοι σε διαδικασία εξέτασης αιτήματος ασύλου. Κατά τη δεύτερη, αφού επέζησαν μιας ή περισσότερων παράνομων επαναπροωθήσεων των επιχειρήσεων «Ασπίδα» και «Ποσειδών», έχουν συλληφθεί για παράνομη είσοδο στη χώρα, έχουν παραμείνει σε κρατητήρια αστυνομικών τμημάτων μέχρις ότου η εισαγγελία παραιτηθεί από την ποινική τους δίωξη και η αστυνομική διεύθυνση εκδώσει απόφαση απέλασης και κράτησης, έχουν παραμείνει για 1525 μέρες υπό «περιορισμό της ελευθερίας» στο Κέντρο Πρώτης Υποδοχής και έχουν καταλήξει σε κάποιον από τους χώρους «προαναχωρησιακής» κράτησης αλλοδαπών, ακόμη και αν δηλώνουν ανηλικότητα ή αιτούνται άσυλο. Εκεί χάνουν 18 μήνες από τη ζωή τους έγκλειστοι για 20-22 ώρες το εικοσιτετράωρο σε χώρο με διώροφα κρεβάτια ή στρώματα στο πάτωμα, με ανεπαρκή φωτισμό και αερισμό, με χαλασμένο ή ανύπαρκτο καλοριφερ ή κλιματιστικό, τραγικά υποσιτιζόμενοι, με ανεπαρκή έως ανύπαρκτη ατομική και γενική καθαριότητα, με βασανιστικές ελλείψεις ρουχισμού, με προσχηματική ιατρική περίθαλψη, με ποικιλότροπη παρεμπόδιση κάθε επικοινωνίας τους, με προκλητική αμφισβήτηση κάθε αιτήματος ή ισχυρισμού, που θα μπορούσε να τους βγάλει από την κόλαση: Όσοι επικαλεσθούν ανηλικότητα, θα περιμένουν αρκετές εβδομάδες για να εξετασθούν από ψυχολόγους ή/και γιατρό/ούς σχετικών ή μη ειδικοτήτων, έστω και αν έχουν κάποιο έγγραφο από τη χώρα τους που να δηλώνει την ηλικία τους, το οποίο πάντα θα πρέπει να μεταφρασθεί ή/και να επικυρωθεί, από κάποια πρεσβεία, έστω και εκτός Ελλάδας, διαδικασία που κρατά

“

Με μια σαδιστική τακτική, οι κρατούμενοι προς απέλαση, που απελευθερώνονται επειδή συμπλήρωσαν 18μηνο, παίρνουν μια εντολή απομάκρυνσης από τη χώρα και ξανασυλλαμβάνονται σε πρώτη ευκαιρία.

ακόμη περισσότερες εβδομάδες. Όποιο και να είναι το αποτέλεσμα, σπάνια βρίσκεται θέση σε ξενώνα ανοιχτής φιλοξενίας ανηλίκων, πριν….ενηλικιωθεί ο ανήλικος. Όσο για τη δυνατότητα επανένωσης με συγγενείς σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα, (το μόνο θετικό στοιχείο του ∆ουβλίνο ΙΙΙ) αντιμετωπίζεται ακόμη πιο απρόθυμα. Μπορούν βέβαια, ενήλικοι και ανήλικοι να υποβάλουν αίτημα ασύλου, εφόσον κάποιος από τους αστυνομικούς, που έχουν -αποκλειστική πολλές φορές- πρόσβαση στους χώρους διαβίωσης των κρατούμενων, δεχθεί να μεταφέρει το αίτημα στο αντίστοιχο Περιφερειακό Γραφείο της Υπηρεσίας Ασύλου. Αν το αίτημα απορριφθεί σε πρώτο βαθμό –κάτι που φαίνεται να συμβαίνει σε ποσοστά τέτοια, ώστε να παρουσιάζεται επίμονη άρνηση παροχής κάθε σχετικής πληροφορίας από τα εν λόγω Γραφεία – η εξέταση σε δεύτερο βαθμό γίνεται με βάση το φάκελο και χωρίς την παρουσία του αιτούντος, ενώ η οικονομικά απρόσιτη προσφυγή σε ∆ιοικητικό ∆ικαστήριο έχει μηδαμινές πιθανότητες επιτυχίας. Εξ ίσου μηδαμινές πιθανότητες επιτυχίας έχουν πια και οι προσφυγές κατά της ίδιας της κράτησης.

Τους αφήνουν, για να τους ξανασυλλάβουν

Αλλά η κόλαση δεν έχει μόνο ένα κύκλο: Με μια σαδιστική τακτική, οι κρατούμενοι προς απέλαση, που απελευθερώνονται επειδή συμπλήρωσαν 18μηνο κατά το οποίο η κρατική εξουσία απέτυχε να τους απελάσει, παίρνουν μια εντολή απομάκρυνσης από τη χώρα μέσα σε 20-30 ημέρες κατά τις οποίες είναι απίθανο να φθάσουν χωρίς χρήματα μέχρι την Αθήνα, όπου φίλοι ή συγγενείς μπορούν να τους βοηθήσουν. Ξανασυλλαμβάνονται, λοιπόν σε πρώτη ευκαιρία για άλλους 18 μήνες. Για να μην υπάρχει αμφιβολία ως προς την πρόθεση «να τους κάνουν το βίο αβίωτο», ήδη παρατηρείται όλο και συχνότερα το φαινόμενο να μεταφέρονται από την Αμυγδαλέζα στον Έβρο κρατούμενοι που βρίσκονται στον 16ο μήνα της κράτησης. Επιπλέον, κάθε διαμαρτυρία τσακίζεται

με την αγριότερη αστυνομική καταστολή και ακολουθεί η ποινική καταστολή. Υπάρχουν τουλάχιστον ένδεκα βαριές καταδίκες κρατουμένων ύστερα από δίκες στις οποίες οι μάρτυρες κατηγορίας είναι αστυνομικοί, οι διερμηνείς κρατούμενοι, μάρτυρες υπεράσπισης δεν υπάρχουν και οι δικηγόροι διορίζονται με τη έναρξη της διαδικασίας.

Είναι πολλά τα λεφτά

Όμως αυτή η συστηματική παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχει και ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες οικονομικές παραμέτρους: Το ημερήσιο σιτηρέσιο των 5,8 ευρώ δεν είναι πολύ, όμως δεν δικαιολογεί διατροφή χειρότερη από εκείνη που στις φυλακές εξασφαλίζεται με 1,8 ευρώ, ακόμη κι αν είναι κοινό μυστικό ότι η παραχώρηση του κέτερινγκ αποτέλεσε το αντισταθμιστικό όφελος με το οποίο κάμφθηκαν οι όποιες αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών, και ότι ανάλογα λειτουργεί η συμπληρωματική προμήθεια ειδών καθαριότητας και τηλεκαρτών. ∆εν συμβαίνει το ίδιο με σοβαρότερες «επενδύσεις» (με ευρωπαϊκή συμμετοχή 75% και εθνική συμμετοχή 25%) στων οποίων τις προδιαγραφές ελάχιστες ελληνικές εταιρείες μπορούν να ανταποκριθούν, ενώ εκδηλώνεται ενδιαφέρον και από ξένες επιχειρήσεις: 6.000.000 ευρώ για 50 μεταλλικούς οικίσκους των 10 θέσεων στο Παρανέστι, που θα διπλασιάσουν τη χωρητικότητα του στρατοπέδου και άλλα τόσα για την Κόρινθο, έρχονται να προστεθούν σε αρκετά εκατομμύρια ευρώ που δαπανώνται για κάμερες και φουσκωτά, το 1.500.000 ευρώ για το σύστημα παρακολούθησης του Φράχτη και τα 3.500.000 ευρώ για τον ίδιο το Φράχτη (αποκλειστικά από εθνικούς πόρους αυτά). Επιπλέον, 14.000.000 ευρώ για την εταιρεία σεκιούριτι που θα αναλάβει για 12-14 μήνες τη φύλαξη των 2.500-3.000 κρατουμένων σε Κόρινθο, Παρανέστι και Φυλάκιο Έβρου μόνο, με καθηκοντολόγιο που περιλαμβάνει «ελέγχους στα κελιά» για «απαγορευμένα αντικείμενα», «απομόνωση» και «δέσμευση» όσων είναι «βίαιοι» ή απλώς «τραγουδούν, φω-

νασκούν και ενοχλούν τους υπόλοιπους». Αντίθετα, για να ξεβουλώσουν οι όζουσες τουαλέτες, να αντικατασταθούν οι αχρηστευμένες βρύσες και οι σπασμένοι νιπτήρες, να επισκευασθούν οι θερμοσίφωνες, τα καλοριφερ στους στρατώνες και τα κλιματιστικά στα κοντέινερ, να αγορασθούν σε επαρκείς ποσότητες σαπούνια, ξυραφάκια, οδοντόκρεμες και απορρυπαντικά ρούχων, να πληρωθεί έστω η υδροδότηση και η αποκομιδή απορριμάτων στο δήμο χωρίς να απειληθεί διακοπή ακόμη και αυτών των υπηρεσιών, δεν υπήρξαν ποτέ επί ενάμισυ χρόνο αρκετά χρήματα, όμως ίσως τέτοιες δαπάνες να ενταχθούν μαζί με τηλεοράσεις και στεγνωτήρια στα ποσά που πρέπει να απορροφηθούν μέχρι τέλος Ιουνίου. Η ιατρική περίθαλψη, με ευρωπαϊκή συγχρηματοδότηση, χωρίς επαρκή πρόβλεψη φαρμακευτικής δαπάνης και ανύπαρκτη πρόσβαση στο δευτεροβάθμιο επίπεδο, ανατίθεται με ολιγόμηνες συμβάσεις σε ΜΚΟ που αφήνονται απλήρωτες, ώσπου να απελπιστούν και να αποχωρήσουν, ενώ την εποπτεία, μετά το αμαρτωλό ΚΕΕΛΠΝΟ, την αναλαμβάνει το ακόμα πιο αμφιλεγόμενο ΕΚΕΠΥ. Από την άλλη πλευρά οι πολυδιαφημισμένοι ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί και διερμηνείς προσλαμβάνονται απ’ ευθείας από το υπουργείο, για λίγους μήνες επίσης και γίνεται αντιληπτό πόσο αυτό επιδρά στην αποδοχή αποφάσεων όπως αυτές που τους αποκλείουν την άμεση πρόσβαση στους χώρους διαμονής των κρατουμένων. Γίνεται, λοιπόν, διαυγές το πώς δένουν τα μέρη μιας διαβολικής μηχανής, που όλο και πιο δύσκολα ξεφεύγει κάποιος από τα γρανάζια της, που συνθλίβει συστηματικά χιλιάδες ανθρώπους, μαζί με κάθε έννοια ανθρώπινου δικαιώματος και που στους διαχειριστές της αφήνει και άλλα οφέλη, εκτός από την περηφάνια ότι «καθάρισαν τις πλατείες» και «επανακατέλαβαν τα κέντρα των πόλεων», γι’ αυτό και δεν έχουν καμιά πρόθεση να τη σταματήσουν. Εμείς θα ανεχθούμε να συνεχίσει να λειτουργεί; •

“

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 6 Απριλίου 2014

Ο φασισμός είχε πάντα τη στήριξη μεγάλων επιχειρηματιών, όπως στην Ιταλία και τη Γερμανία, όπου τα τάγματα εφόδου χρηματοδοτήθηκαν άμεσα από βιομήχανους για να χτυπήσουν τις μεγάλες απεργίες της Alpha Romeo και άλλων εργοστασίων ή στην Ελλάδα, όπου η δικτατορία είχε την οικονομική στήριξη των εφοπλιστών.

Ο φασισμός είναι μια φάση του καπιταλισμού για τα δύσκολα ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΑΡΗ ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΟΥ

Στις 10 Απριλίου το ντοκιμαντέρ «Φασισμός Α.Ε» ελεύθερο στο ίντερνετ Ο δημοσιογράφος Άρης Χατζηστεφάνου, με αφορμή το ντοκιμαντέρ του «Φασισμός Α.Ε», που χρηματοδοτήθηκε αποκλειστικά από το κοινό και πρόκειται να είναι διαθέσιμο δωρεάν στο ίντερνετ από τις 10 Απριλίου, συζητά με την «Εποχή» για το φαινόμενο του φασισμού. Ξεκινώντας από την γέννηση του όρου στην Ιταλία του Μουσολίνι και φτάνοντας στην Ελλάδα της κρίσης, εξηγεί τη μόνιμη σύνδεση του φασισμού με το κεφάλαιο, απέναντι στην Αριστερά και στα εργατικά κινήματα.

Tη συνέντευξη πήρε η Τζέλα Αλιπράντη

Το ντοκιμαντέρ σου έχει τίτλο «Φασισμός Α.Ε». Ο φασισμός είναι επιχείρηση; Ναι, με την έννοια ότι πάντα είχε τη στήριξη μεγάλων επιχειρηματιών, όπως στην Ιταλία και τη Γερμανία, του ’20 και του ’30, όπου τα τάγματα εφόδου χρηματοδοτήθηκαν άμεσα από βιομήχανους για να χτυπήσουν τις μεγάλες απεργίες της Alpha Romeo και άλλων εργοστασίων ή στην Ελλάδα, όπου η δικτατορία είχε την οικονομική στήριξη των εφοπλιστών. Και στη σημερινή, μνημονιακή Ελλάδα είδαμε μια Χρυσή Αυγή να χρηματοδοτείται από κάποιο μεγάλο κεφάλαιο, χωρίς να λέμε ότι ξέρουμε ονόματα και διευθύνσεις, αλλά ξέρουμε ότι αυτά τα λεφτά δεν γίνεται να βγήκαν από τις συνδρομές. Χρηματοδοτήθηκε για να κάνουν δουλειά ταγμάτων εφόδου, όπως η επίθεση στο ΚΚΕ, στη Ναυπηγοκατασκευαστική. ∆εν υποστηρίζουμε ότι οι επιχειρηματίες πατάνε ένα κουμπί, δημιουργούν το κόμμα και μετά ανά πάσα στιγμή το ελέγχουν απόλυτα και είναι στην υπηρεσία τους. Ο φασισμός έχει πάντα και στοιχεία μαζικού κινήματος, έτσι θέλουν να το στήσουν, σαν μια απάντηση στα μαζικά κινήματα της Αριστεράς. Αυτό δημιουργεί, όμως, και στους ίδιους προβλήματα. Γίνεται ανεξέλεγκτος από κάποια στιγμή και μετά. Ποια είναι η ιδεολογική σύνδεση του φασισμού με το νεοφιλελευθερισμό; Αυτό που νομίζω ότι διαπνέει το ντοκιμαντέρ είναι ότι ο φασισμός δεν είναι ιδεολογία ούτε πολιτικό ρεύμα, αλλά μια φάση του καπιταλισμού για τα δύσκολα. Όταν δεν μπορεί, δηλαδή, να επιτύχει τους ρυθμούς ανάπτυξης που χρειάζεται, καταλήγουν εκεί. ∆εν είναι η αγαπημένη τους λύση, ο καπιταλισμός δεν θέλει αναγκαστικά το φασισμό, θα θέλανε μια αστική, κοινοβουλευτική δημοκρατία που να μπορεί να τους εξασφαλίζει.

Όταν, όμως, το πολιτικό κατεστημένο δεν μπορεί να χειριστεί την κρίση, όπως δεν μπορούσε στη ∆ημοκρατία της Βαϊμάρης, πριν την άνοδο του Μουσολίνι, βάζουν στο τραπέζι και αυτό το χαρτί ως λύση ύστατης ανάγκης. Έχεις πει ότι ο φασισμός δεν συνδέεται μόνο με την Χρυσή Αυγή, αλλά και με το εξτρεμιστικό κέντρο. Τι εννοείς; Η Χρυσή Αυγή, παρά το τι περιμένει ο κόσμος, αναφέρεται ελάχιστα στο ντοκιμαντέρ. Εστιάζουμε στον εξτρεμισμό του πολιτικού κέντρου, ο οποίος είτε καλεί το φασισμό στην εξουσία, είτε παίρνει στοιχεία του και εκφράζει το φασισμό και το ίδιο. Τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, δηλαδή, του Χρυσοχοΐδη ή η διαπόμπευση οροθετικών του Λοβέρδου έχουν στοιχεία ναζιστικής νοοτροπίας. Ακόμα, η πολιτική υγείας του Ά. Γεωργιάδη έχει στοιχεία από τη λογική της ευγονικής. Προφανώς δεν είναι ίδια τα πράγματα σήμερα, αλλά η λογική ότι κάποιους ασθενείς τούς αφήνουμε σε δεύτερη μοίρα, όπως ο Γεωργιάδης έκανε με τους καρκινοπαθείς, φέρνει μνήμες από το παρελθόν. Και προ κρίσης, όμως, δεν υφάρπαζε ο φασισμός; Σαφώς. Μπορεί να εστιάζουμε στην οικονομία γιατί είναι το θέμα του ντοκιμαντέρ, αλλά προφανώς είναι απλουστευτικό και μηχανιστικό να πεις ότι είναι θέμα οικονομικό μόνο. Είναι πάρα πολλά. Η Ελλάδα, ας μην ξεχνάμε, είναι η μόνη χώρα όπου οι δωσίλογοι και οι συνεργάτες των Ναζί κέρδισαν τον Β’ Παγκό-

σμιο, μέσω του Εμφυλίου, και στελέχωσαν τον κρατικό μηχανισμό. Όλος αυτός ο στελεχιακός μηχανισμός του φασισμού σε καιρό ευημερίας μπαίνει στο κέντρο, όποιο είναι αυτό, Πλαστήρας, Παπάγος, Νέα ∆ημοκρατία, ΠΑΣΟΚ και σε στιγμές κρίσης ξανακαλείται μπροστά. Η κοινωνία τον ανέχτηκε, όμως ο φασισμός νομιμοποιήθηκε ανοιχτά από τα μέσα ενημέρωσης και ξεκίνησε από τη δεκαετία του ’90, με τον Πρετεντέρη για παράδειγμα που καλούσε τον Μιχαλολιάκο στις εκπομπές του. Με ποιο τρόπο συνέβαλλαν τα ΜΜΕ στην άνοδο του φασισμού; Είναι ένα διπλός μηχανισμός. Από τη μία, τους βλέπουμε σε όλα τα πάνελ συζητήσεων. Η άλλη μέθοδος είναι αυτή των δύο άκρων, που την έκαναν οι ναυαρχίδες του αστικού τύπου, όπως η Καθημερινή που έβγαινε και έλεγε ευχαριστούμε την Χρυσή Αυγή γιατί μας έδειξε τη βία της Αριστεράς. Αυτό είναι σαφές άνοιγμα στην Χρυσή Αυγή και στήριξη. Η εξίσωση με μία μετριοπαθή, κατά τη γνώμη μου, Αριστερά, όπου άμα λες ότι ο ναζιστής είναι το ίδιο με τον συριζαίο, νομιμοποιεί το ναζιστή ουσιαστικά. Έχει ανοίξει η συζήτηση για την ποινική αντιμετώπιση του φασισμού. Τι γνώμη έχεις γι’ αυτό; Σε καμία περίπτωση δεν αντιμετωπίζεται ένα τέτοιο φαινόμενο με νομικά μέσα. Άλλωστε, τι είναι ο νόμος; Η αποτύπωση της θέλησης των κυρίαρχων μιας κοινωνίας. Προφανώς κρατάει τα πράγ-

No pasaran

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΑΝΤΙΦΑΣΙΣΤΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

τις 11, 12 και 13 Απρίλη, στην Καλών Τεχνών (Πειραιώς 256) κορυφώνεται ο μήνας αντιφασιστικής δράσης με ένα τριήμερο φεστιβάλ που διοργανώνει ο Αντιφασιστικός Συντονισμός Αθήνα-Πειραιά με πολιτικές εκδηλώσεις, συναυλίες και συζητήσεις με αντιφασιστικές συλλογικότητες, δικτυώσεις και συνελεύσεις από 19 - μέχρι στιγμής - χώρες της Ευρώπης. Το πρόγραμμα του τριημέρου διαμορφώθηκε ως εξής: Παρασκευή 11 Απρίλη: 6 μ.μ.: Συνέλευση με θέμα «Το αντιφασιστικό κίνημα στην Ευρώπη». 9 μ.μ.: Προβολή της ταινίας «Φασισμός Α.Ε.» του Α. Χατζηστεφάνου. 10 μ.μ.: Συναυλία Σάββατο 12 Απρίλη: 12 μ. έως 3 μ.μ.: Εργαστήρια με θέματα «Τέχνη και αντιφασιστικό κίνημα», «Ο αντιφασισμός στα γήπεδα», «Οι εξελίξεις και η κατάσταση στην Ουκρανία», «Κράτος έκτακτης ανάγκης και η θεωρία των δύο άκρων», «Το σχολείο του αντιφασισμού», «Αυτοάμυνα ενάντια στη ρατσιστική και φασιστική βία». 3 μ.μ. έως 6 μ.μ.: Εργαστήρια με θέματα «Παρουσίαση του παρατηρητηρίου κατά του ρατσισμού και του φασισμού

ματα σε ένα πλαίσιο και δεν ζούμε στο Μεσαίωνα, όμως η δικαιοσύνη έδειξε ανέχτηκε και έμμεσα στήριξε τη Χ.Α τα προηγούμενα χρόνια. Όταν είχαμε τόσα ρατσιστικά εγκλήματα και ούτε μία καταδίκη, αυτό δείχνει ανοχή. Η ποινική δίωξη θα κλοτσήσει, αν δεν υπάρχει το πολιτικό υπόβαθρο. Προσωπικά νομίζω ότι η απαγόρευση της ΧΑ είναι λάθος κίνηση. Και πώς αντιμετωπίζεται; Ανάλογα με την ανάλυση που κάνεις, βρίσκεις και τη λύση. Άρα, αν λέμε ότι είναι αποτέλεσμα της κρίσης του καπιταλισμού, η μάχη εντέλει είναι ενάντια στον καπιταλισμό. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν ενδιάμεσα στάδια και ότι δεν πρέπει να υπάρξουν ενδιάμεσες συμμαχίες. Υπάρχουν καπιταλιστές αντιφασίστες τους οποίους σε ένα μέτωπο, κάποιες φάσεις, τους χρειάζεσαι. Είναι μάχη, όμως, στους χώρους δουλειάς, μάχη για καλύτερες συνθήκες, ώστε να μην υπάρχει γόνιμο έδαφος για το φασισμό. Υπάρχει η ιδεολογική μάχη, η οποία όμως έχει κάποια όρια, γιατί ο φασισμός δεν είναι ιδεολογία, δεν έχει συνεκτικό ιστό και αυτά που τους λες σήμερα, αύριο θα τα φέρουν τούμπα γιατί θα υποστηρίζουν κάτι άλλο. Το τρίτο είναι ότι τους τσακίζεις στο δρόμο και τους τσακίζεις με την έννοια του μαζικού κινήματος, όχι ατομικής βίας. Τους τσακίζεις κατεβάζοντας πενήντα χιλιάδες άτομα στον Άγιο Παντελεήμονα και λέγοντας ότι αυτή η παιδική χαρά ανήκει σε όλους.

στα ΜΜΕ», «Αντίσταση στο σεξισμό, την ομοφοβία και την τρανσφοβία», «Από την Ευρώπη-Φρούριο στα στρατόπεδα συγκέντρωσης», «Το εργατικό κίνημα ενάντια στο φασισμό», «Πέρα από την Ευρώπη: διευρύνοντας τις αντιστάσεις». 6 μ.μ.: Κεντρική εκδήλωση με θέμα «Από την Γαλλία ως την Ουκρανία, από τη Νορβηγία ως την Ελλάδα: No Pasaran». Μιλούν οι Aλέν Kριβίν, Τζο Χίγκινς και Ταρίκ Αλί. Παρεμβαίνουν οι Βάλτερ Μπάιερ, Ματίας Μπένικ και εκπρόσωποι από την Ουκρανία και τη Μόσχα. 9 μ.μ.: Συναυλία Κυριακή 12 Απρίλη: 12 μ.: Συνέλευση. Στις συναυλίες συμμετέχουν οι Illegal Operation feat. ALEX K. (Last Drive), MC Yinka, Radio Sol, Pink Tank Project, Muchatrela, Λόλεκ, Mr. Highway Band, Road Duck, Tuxedo conspiracy, What the funk, Liquid streets, Fruit Salads, Πληγωμένες Σκιές. •

ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 6 Απριλίου 2014

Τον βασάνισαν, αλλά δεν περίμεναν να πεθάνει

Ούτε ένα ένταλμα δεν έχει εκδοθεί μία βδομάδα μετά τη δολοφονία του Ίλι Καρέλι Της Ιωάννας ∆ρόσου

«Θ

ανατική σφαλιάρα δεν έχει βρεθεί εφευρεθεί ακόμα» δήλωσε στο Σκάι ο Αντώνης Αραβαντινός, πρόεδρος των σωφρονιστικών υπαλλήλων και πρόσθεσε «Αυτό που έκαναν δεν ήταν τέτοιο που να τους δώσει την εντύπωση ότι θα πεθάνει». Και είναι αφοπλιστικά ειλικρινής. Ο Ίλι Καρέλι βασανίστηκε, αλλά ο θάνατός του ήταν «ατύχημα».

Νιγρίτα, στο Μαλανδρίνο, στα κρατητήρια.

Απελθέτω απ’ εμού Οι κρατούμενοι έγραψαν συνθήματα στο προαύλιο της φυλακής.

Καμία δίωξη ακόμα

Μία βδομάδα έχει περάσει από τη δολοφονία του Ίλι Καρέλι και ακόμα όλοι οι σωφρονιστικοί και αστυνομικοί υπάλληλοι είναι στη θέση τους, αφού καμία δίωξη δεν έχει ασκηθεί, παρότι αναμένονται να εκδοθούν 15 εντάλματα σύλληψης. Σύμφωνα με τον Α. Αραβαντινό, ο Ίλι Καρέλι μεταφέρθηκε στο «ψυγείο», κελί «υποδοχής» των κρατουμένων χωρίς κάμερα, όπου έμεινε 2,5 ώρες και ύστερα μεταφέρθηκε στο κελί του, όπου βρέθηκε νεκρός. Ο ίδιος διαβεβαιώνει ότι έφαγε κάποιες σφαλιάρες και κλωτσιές (sic) και ότι τα αποτυπώματα από τέιζερ που βρέθηκαν στο σώμα του δεν προήλθαν από τους υπαλλήλους, καθώς δεν διαθέτουν τέτοια στον εξοπλισμό τους. Και κάπου εδώ ας ξεκαθαρίσουμε κάποια πράγματα. Στον επίσημο εξοπλισμό της ΕΛΑΣ και

των σωφρονιστικών υπαλλήλων δεν προβλέπεται τέιζερ ούτε σπειρωειδές γκλομπ. Βέβαια, και τα δύο κυκλοφορούν στην αγορά και μπορεί κάποιος, αν θέλει, να τα βρει. Το «ψυγείο» είναι ένα

τυφλό από κάμερες κελί στο οποίο βασανίζονται κρατούμενοι, σύμφωνα με επιστολή των ίδιων. Ο Ίλι Καρέλι πέθανε στις φυλακές της Νιγρίτας Σερρών, όμως βασανίστηκε επί τρεις μέρες στη

Τρεις ιατροδικαστικές έρευνες έχουν γίνει, καμία από τις οποίες δεν έχει δει ακόμα το φως της δημοσιότητας, στις οποίες αναφέρονται σημάδια βασανισμού, διαφορετικά σε κάθε μία: απώλεια νυχιών, κατάγματα στα πέλματα, σημάδια πνιγμού, τραύματα στο κεφάλι, εγκαύματα, προσπάθεια ακρωτηριασμού των γεννητικών οργάνων. Και παρόλα αυτά κανείς υπεύθυνος δεν έχει βρεθεί ακόμα, καθώς η ΕΛΑΣ ρίχνει τις ευθύνες στους σωφρονιστικούς υπαλλήλους και τούμπαλιν. Και ο, κατά τα άλλα λαλίστατος, κ. Αθανασίου δεν έχει κάνει ούτε μία δήλωση. Η υπόθεση αυτή φαίνεται πως θα εξαντληθεί στα τηλεοπτικά πάνελ και ύστερα θα χαθεί σε κάποιο αρχείο. Άλλωστε, συνήθως οι βασανιστές κρίνονται ομόφωνα αθώοι από τα δικαστήρια, όπως έγινε στην περίπτωση της δολοφονίας του Σακελλίωνα την περασμένη ∆ευτέρα. Την ίδια ώρα, ο επίτροπος της Ε.Ε., Νιλς Μουίζνιεκς, κάνει την πολλοστή σύστασή του προς το ελληνικό κράτος: «Είμαι σοβαρά προβληματισμένος από την περίπτωση του βασανισμού μέχρι θανάτου του κρατούμενου Ιλί Καρέλι. Οι φυλακές και τα κρατητήρια δεν είναι δυνατό να αποτελούν χώρους μη εφαρμο-

ΙΚΑ.ΡΙ.Α.

Ανοιχτές εκδηλώσεις για το νησί της αλληλεγγύης

Από τον περασμένο Νοέμβριο πολίτες από το φάσμα της ριζοσπαστικής αριστεράς και των τοπικών κινημάτων της Ικαρίας έχουν συσπειρωθεί στο αυτοδιοικητικό σχήμα με το όνομα Ικαριακή Ριζοσπαστική Αυτοδιοίκηση (ΙΚΑ.ΡΙ.Α.). Το σχήμα προέκυψε, αρχικά, από εσωτερικές διεργασίες του ΣΥΡΙΖΑ στο νησί, όπου τα μέλη του υλοποίησαν την απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής για τη δημιουργία πλατιών και αυτόνομων αυτοδιοικητικών σχημάτων με συγκεκριμένα αυτοδοικητικά και πολιτικά χαρακτηριστικά. Στην πορεία, στο σχήμα συσπειρώθηκαν και πολίτες από το φάσμα του κινηματικού χώρου, ενώ όλα δείχνουν ότι στο ψηφοδέλτιο, που θα καλύψει όλες

τις περιοχές του νησιού, ένα σημαντικό τμήμα του θα αποτελείται από νέους σε ηλικία ανθρώπους, γεγονός που δημιουργεί πρόσθετη αισιοδοξία, όχι μόνο για το εκλογικό αποτέλεσμα, αλλά και για την προοπτική. Μέσα από ανοιχτές διαδικασίες έγινε και η επιλογή του υποψήφιου δημάρχου, που θα είναι ο καθηγητής και αγωνιστής της αριστεράς Κώστας Σταμούλης. Βέβαια, όπως λένε από την ΙΚΑ.ΡΙ.Α. το σχήμα δεν θα λειτουργεί μονοπρόσωπα, αλλά θα δώσει ιδιαίτερο βάρος στη συλλογικότητα και θα επιχειρήσει να εφαρμόσει στην πράξη την αντίθεσή του στο συγκεντρωτισμό του Καλλικράτη. Μάλιστα, μια από τις αναφορές στο πρόγραμμα της ΙΚΑ.ΡΙ.Α.

είναι η αποκεντρωμένη λειτουργία του δήμου και στα τρία οικιστικά κέντρα, στον Άγιο Κήρυκο, Εύδηλο και Ράχες. Χθές Σάββατο, έγινε παρουσίαση της αυτοδιοικητικής πρότασης στον Εύδηλο και σήμερα Κυριακή στο Καραβόσταμο. Την ερχόμενη εβδομάδα θα γίνουν δύο ανοιχτές εκδηλώσεις με θέμα “Κανένα σπίτι στα χέρια τραπεζίτι – Ικαρία νησί της αλληλεγγύης”. Οι εκδηλώσεις θα γίνουν την Παρασκευή 11 Απριλίου στον Άγιο και το Σάββατο 12 Απριλίου στον Εύδηλο με ομιλητές τον Κώστα Σταμούλη και την Κατερίνα Κνήτου από την Αλληλεγγύη για Όλους

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΥΠΟΨΉΦΙΟ ∆ΗΜΑΡΧΟ ΙΚΑΡΙΑΣ ΚΩΣΤΑ ΣΤΑΜΟΥΛΗ

Προτεραιότητά μας η αλληλεγγύη Τί ήταν αυτό που σας οδήγησε στη δημιουργία της αυτοδιοικητικής κίνησης ΙΚΑ.ΡΙ.Α; Οδηγηθήκαμε στη δημιουργία της αυτοδιοικητικής κίνησης ΙΚΑ.ΡΙ.Α. στην προσπάθεια μας να εκφράσουμε τα σύγχρονα ριζοσπαστικά, δημοκρατικά και αυτοδιοικητικά αισθήματα και τις αγωνιστικές παραδόσεις των κατοίκων του νησιού μας. Σκοπός μας είναι να κρατήσουμε ζωντανή την τοπική αυτοδιοίκηση στο νησί μας, ώστε αυτή να παίξει ουσιαστικό ρόλο στην οργάνωση της ζωής της Ικαριώτικης κοινωνίας, στη δημιουργία εστιών αντίστασης για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που έφεραν τα μνημόνια στη χώρα μας, στο χτίσιμο δικτύου αλληλεγγύης. Το 2010 είχαν γίνει διαφορετικές επι-

λογές από ανθρώπους που ανήκουν στο χώρο της ανανεωτικής και ριζοσπαστικής αριστεράς. Τί μεσολάβησε ώστε να έχουμε τόσο σοβαρές ανακατάξεις; .Το πολιτικό εγχείρημα της κοινής καθόδου στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2010 ενός τμήματος του χώρου με το ΠΑΣΟΚ-Ν∆ ήταν κατά τη γνώμη μας πολιτικό λάθος. Πιστεύουμε ότι η συμμετοχή μας σε χαλαρά αυτοδιοικητικά σχήματα με όχι καθαρό πολιτικό λόγο που αποκρύπτουν την σκληρή οικονομική πολιτική που βιώνουμε όλοι ως συνέπεια των μνημονίων, αντί να να την αναδεικνύουν δεν πρέπει να επαναληφθεί και στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2014. Για αυτό και αποφασίσαμε η αυτοδιοικητική κίνηση ΙΚΑ.ΡΙ.Α. να συμμετέχει στις προσεχείς δημοτικές εκλογές έχοντας ως συμμάχους όσους αγωνίζονται για τα συλλογικά και ατομικά τους δι-

καιώματα, όλα τα ανεξάρτητα δίκτυα κοινωνικής αλληλεγγύης, όσους τοποθετούνται απένταντι στον φασισμό, τον ρατσισμό και κάθε φωνή μισαλλοδοξίας, όλες τις ανήσυχες και ελεύθερες συνειδήσεις του νησιού μας. Από τις πρώτες σας τοποθετήσεις ήταν και η ανοιχτή πρόσκληση για συμπόρευση σε όλες τις αυτόνομες ριζοσπαστικές ομάδες που δρουν στο νησί. Έχουν γίνει βήματα προς αυτή την κατεύθυνση; Απευθύναμε πρόσκληση προς όλες τις αυτόνομες ριζοσπαστικές ομάδες και επιτροπές αγώνα του νησιού μας που μάχονται για την υγεία, την παιδεία, την αυτοδιοίκηση και για την ίδια τους την αξιοπρέπεια. Είμαστε >>>

γής των νόμων. Τα ανθρώπινα δικαιώματα οφείλουν να προστατεύονται και στις φυλακές, ενώ οι υπεύθυνοι για τη βίαιη συμπεριφορά πρέπει να λογοδοτήσουν».

Κομμένες οι άδειες

Όμως το υπουργείο δεν δείχνει καμία διάθεση να αποδοθούν ευθύνες ούτε να εκτονωθεί η ένταση που υπάρχει μέσα στις φυλακές. Για παράδειγμα, από τον Ιανουάριο έχουν ανασταλεί παράτυπα οι άδειες για την πλειοψηφία των κρατουμένων. Σε ορισμένες φυλακές, ο εισαγγελέας δεν εμφανίζεται στο συμβούλιο επικαλούμενος ασθένεια κάθε βδομάδα. Αλλού δηλώνουν οι αρμόδιοι ότι αναμένουν την εφαρμογή του «βραχιολακίου». Και στην Κόρινθο –πρωτοφανές και χωρίς να προβλέπεται σε κανένα νόμοη διεύθυνση της φυλακής έστειλε έγγραφο σε όλους τους δήμους να στείλουν κοινωνικό λειτουργό στα σπίτια των κρατουμένων ώστε να διαπιστωθεί η οικογενειακή κατάσταση για να εξετασθεί το αίτημα χορήγησης άδειας. Την ίδια ώρα, στις περισσότερες φυλακές οι κρατούμενοι αρνούνται να μπουν στα κελιά τους το μεσημέρι, ενώ εξαγγέλλουν περαιτέρω κινητοποιήσεις διαμαρτυρόμενοι για το νομοσχέδιο που προβλέπει τις φυλακές υψίστης ασφαλείας. Σήμερα, η ∆ράση ενάντια στα ελληνικά Γκουαντάναμο, η Πρωτοβουλία αντίστασης και αλληλεγγύης, η Πρωτοβουλία για τα ∆ικαιώματα των κρατουμένων, η ανοιχτή συνέλευση αναρχικών/αντιεξουσιαστών ενάντια στις ειδικές συνθήκες κράτησης κ.ά. καλούν σε συγκέντρωση διαμαρτυρίας έξω από τις φυλακές ∆ομοκού, η οποία προορίζεται να είναι η πρώτη φυλακή υψίστης ασφαλείας.

Αυτοψία από την Ευρώπη

Την ερχόμενη βδομάδα έρχεται στην Ελλάδα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά των Βασανιστηρίων (CPT) προκειμένου να κάνει αυτοψία στις φυλακές και τους χώρους κράτησης. Στην προηγούμενη έκθεσή της, το 2011, είχε –κατ’ εξαίρεση- προβεί σε δημόσια δήλωση, στην οποία ανέφερε ότι «το ευνομούμενο σωφρονιστικό σύστημα έχει δώσει τη θέση του στην πρακτική της απλής αποθήκευσης κρατουμένων». Παρόλα αυτά, το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους προέβη σε νομική εκτροπή επιτρέποντας την αέναη παράταση της κράτησης των μεταναστών στα στρατόπεδα συγκέντρωση, έως ότου απελαθούν, και μετά την παρέλευση του 18μηνου. Όμως, όσο η ατιμωρησία βασιλεύει, τόσο τα βασανιστήρια ανθρώπων θα συνεχίζονται. <<< σε συνεχή επαφή μαζί τους, δηλώσαμε αλληλέγγυοι στον αγώνα τους και παρά τις όποιες διαφοροποιήσεις από μέρους τους, θα βρεθούμε μαζί έτσι και αλλιώς στους κοινωνικούς αγώνες που θα ακολουθήσουν. Ποιά είναι η πρώτη σας προτρεραιότητα αν κερδίσετε τις εκλογές; Πρώτη μας προτεραιότητα θα είναι η δημιουργία δικτύου αλληλεγγύης και προστασίας για όσους δημότες μας έχουν ανάγκη. Αυτό σημαίνει κανένας δημότης χωρίς νερό και ρεύμα, κανείς δημότης χωρίς τροφή και στέγη. ∆ημιουργία κοινωνικών ιατρείων, φαρμακείων, παντοπωλείων, φροντιστηρίων, χώρο παροχής μεταχειρισμένων ειδών, ρούχων και παιχνιδιών, δράσεις και προγράμματα για την καταπολέμηση της ανεργίας, της φτώχειας και του κοινωνκού αποκλεισμού, προώθηση προνοιακών προγραμμάτων, τα οποία απευθύνονται σε άτομα με ειδικές ανάγκες κυρίως παιδιά με στόχο την δημιουργική τους απασχόληση αλλά και σε αστέγους, με στόχο την στήριξη τους σε χρήμα και είδος (π.χ συσσίτια).

ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 6 Απριλίου 2014

Οι κοινωνικές υπηρεσίες δεν μπορούν να είναι project Εκδήλωση με θέμα “Κέντρο για ποιους; Αναπλάσεις, αντιστάσεις, εναλλακτικές”

Μια χροιά αισιοδοξίας για τη βελτίωση της Αθήνας, έδωσαν τη ∆ευτέρα το απόγευμα οι ομιλητές της εκδήλωσης του πολυχώρου της Ανοιχτής Πόλης με τίτλο «Κέντρο για ποιους; Αναπλάσεις, αντιστάσεις, εναλλακτικές». Πέρα από την προβολή των διογκωμένων προβλημάτων που προεκτείνονται σε μεγαλύτερη κλίμακα του κέντρου της Αθήνας και εμφανίζονται λόγω συγκεκριμένων πολιτικών με στόχο την εξυπηρέτηση συμφερόντων, που υιοθετεί ο μέχρι στιγμής δήμος, έδωσαν επιστημονικά εμπεριστατωμένες αλλά και σε ρεαλιστική βάση, λύσεις που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν.

∆

ίνοντας μία εικόνα της πόλης μας, ο Γιάννης Πολύζος είπε: «Η Αθήνα ήταν ζωντανό κέντρο πόλης, το ’20 και όπως τη βλέπαμε στις ελληνικές ταινίες, αποτέλεσμα μη αυστηρού σχεδιασμού, και αυτό είχε ένα θετικό αποτέλεσμα. Όμως, έχασε το περιεχόμενό της και αυτό δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί χωρίς μια ευρύτερη στρατηγική». Με το μαρασμό της Αθήνας, όμως, ήρθε και η διάλυση του κοινωνικού ιστού, η οποία για να βελτιωθεί, έστω και στο ελάχιστο, πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη μας το πρώτο κομβικό ερώτημα της εκδήλωσης: «Κέντρο για ποιους»; Φαίνεται να υπάρχουν δύο άκρως αντίθετες κοινωνικές ομάδες, οι οποίες πέρα από κάτοικοι είναι και εκφραστές της κατάστασης, « οι πολύ πλούσιοι και οι πολύ φτωχοί». Σύμφωνα με τη Ντίνα Βαΐου: «Έχουμε όσους έχουν εκπέσει από την προστασία των κοινωνικών θεσμών λόγω των μνημονίων, δηλαδή τους άστεγους, τους φτωχούς, τους άνεργους, τους ναρκομανείς. Από την άλλη, έχουμε τους ευκατάστατους «περιπατητές» του ιστορικού κέντρου». Εκτός από τους δεύτερους που δεν θα υπάρξει καμία αλλαγή στη βόλτα τους στην Ακρόπολη, οι πρώτοι εκτοπίστηκαν, κι αυτό γιατί έπεσαν θύμα της κυρίαρχης λογικής που δίνει προτεραιότητα στο συμφέρον και μετά στον άν-

θρωπο. Και όλα αυτά «σε μια στιγμή που οι παρεμβάσεις για την πόλη κοστίζουν 20.000 ευρώ, ενώ για το branding 300.000 ευρώ, και ο δημόσιος χώρος παραμελείται, και αυτό γίνεται σκόπιμα έτσι ώστε η αξιοποίησή του με εκχώρηση σε ιδιωτικά συμφέροντα να είναι μονόδρομος», όπως μας εξήγησε ο υποψήφιος δήμαρχος Αθηνών, Γαβριήλ Σακελλαρίδης. Πέραν αυτού, όμως, για να συγκαλυφθεί η κατασπατάληση του δημοσίου χρήματος, «στήνεται η ομπρέλα μορφωμάτων τύπου Μ.Κ.Ο., όπως είναι το Rethink ή το Activate Athens, τα οποία έχουν δημιουργήσει ως χρήστη της πόλης τον προαναφερθέντα «περιπατητή«» και δρουν για την προστασία και μόνο αυτού του είδους αποκλείοντας τους μετανάστες και τους πραγματικούς κατοίκους των πεζοδρομίων και παραδρόμων της Αθήνας, όπως ανέδειξε ο Σταύρος Σταυρίδης. Απαντώντας σε τέτοια εγχειρήματα η Ντίνα Βαΐου τόνισε: «Οι κοινωνικές υπηρεσίες δεν μπορούν να είναι project». Στη συνέχεια της ομίλιας της, ωστόσο, παρέθεσε και μία άλλη αλήθεια που αποκρύπτεται: «Η απομάκρυνση του υπουργείου Παιδείας και του κτιρίου του Ι.Κ.Α από το Σύνταγμα έγινε εσκεμμένα γιατί απομακρύνθηκαν κάποιες υπηρεσίες και κάποιοι εργαζόμενοι από εκεί». Και βέβαια, όπως είθισται « Τα Μ.Μ.Ε την ίδια στιγμή που αγνοούν γειτονιές με προβλήματα, περνάνε από τη δαιμονολογία, την ιστοριολαγνεία και τη γκετοποίηση σε ένα ένδοξο όραμα» όπως ειπώθηκε από τη Μαρία Καλατζοπούλου. Αντιστεκόμενοι σε αυτές τις πρακτικές ο πολυχώρος της Ανοιχτής Πόλης, έχει να

προτείνει κάποιες εναλλακτικές λύσεις. Ξεκινώντας από το πιο απλό: «∆εν χρειάζεται να ανακαλύψουμε τον τροχό. Ευθύνη της Ανοιχτής Πόλης είναι να μαζέψει και να προβάλλει τη δουλειά που ήδη έχει γίνει», όπως επισήμανε ο Άρης Καλαντίδης και να θυμηθεί ότι οι λύσεις που αναζητά ενδεχομένως να έχουν εφαρμοστεί σε κάποιες γειτονικές χώρες: «Ας δούμε το παράδειγμα της Βαρκελόνης, πώς ήταν οι παρεμβάσεις το ’90 , μικρές με ανάπλαση χώρων και είχαμε χρήση και αξία της γης». Το μόνο σίγουρο είναι πως ο πυρήνας είναι ένας: «Η Αθήνα έχει συμβολικό και λειτουργικό βάρος, αλλά είναι μικρός δήμος σε σχέση με την ευρύτερη Αθήνα. Η Αθήνα είναι παντού. Ο στόχος είναι η αναβάθμιση σε όλους τους δήμους και πόλεις της Αθήνας». Μάιρα Ζαρέντη

“

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ

εκδηλώσεων Κυριακή 6 Απριλίου

* Ξενάγηση βασισμένη στο βιβλίο του Γ. Μόσχου «Η Πάτρα στην κατοχή και την αντίσταση» από τη Ριζοσπαστική Αυτοδιοικητική Πρότασης (ΡΑΠ), Πάτρα Ανθρώπινη Πόλη στο άγαλμα της ∆όξας στην πλατεία Εθνικής Αντίστασης, στις 11 π.μ. * Γιορτή της άνοιξης διοργανώνει η κατάληψη του Βοτανικού Κήπου Πετρούπολης, στις 11 π.μ. όπου θα μοιραστούν σπορόφυτα και σπόροι από ντόπιες-παραδοσιακές ποικιλίες κηπευτικών. * Συζήτηση με θέμα «Τι συμβαίνει στις πρώην σοσιαλιστικές δημοκρατίες» διοργανώνει το στέκι αλληλεγγύης Παλλήνης, στις 7 μ.μ., στο 3ο Γυμνάσιο Γέρακα. Μιλά ο Π. Παπακωνσταντίνου. * Σεμινάριο της Λέσχης Εκτός Γραμμής (Στρατηγοπούλου 7) με θέμα «Η εργατοαγροτική συμμαχία και η κρίση της νέας οικονομικής πολιτικής», στις 6.30 μ.μ. Μιλούν οι ∆. Παπαφωτίου και Α. Βαρσάμης. * Αντιφασιστικό φεστιβάλ στην πλατεία Νέας Σμύρνης από την Πρωτοβουλία ενάντια σε φασισμό, ρατσισμό και κρατική καταστολή, τη Λαϊκή Συνέλευση, την Εργατι-

ΚΟΙΝΩΝΙΑ κή Λέσχη, τους Ανήσυχους Γονείς, τους Αντιφασίστες οπαδούς του Πανιωνίου, στις 5.30 μ.μ. Στην εκδήλωση με θέμα «Πώς απαντάμε στην άνοδο του φασισμού;» μιλούν οι Α. Φωτιάδης και Ε. Λεοντοπούλου. Ακολουθεί συναυλία με τους: Υπεραστικοί, Vector Space, Ouzo the band και Πληγωμένες Σκιές 578.

∆ευτέρα 7 Απριλίου

* Εκδήλωση της Ανοιχτής Πόλης με θέμα «Πόλη, αυτοδιοίκηση και εργασία: για ποιους και με ποιους δουλεύει ο δήμος;», στις 6.30 μ.μ. στον πολυχώρο (Πανεπιστημίου 56). Μιλούν οι: Β. ∆ιονύση, Κ. Λέντης, Στ. Τραχανατζής, Γ. Σακελλαρίδης. Συντονίζει η Π. Ρουμπου. * Εκδήλωση του ΣΥΡΙΖΑ Κοζάνης με θέμα «Ζητήματα δημοκρατίας και πολιτικές εξελίξεις», στις 7 μ.μ. στο αναψυκτήριο του δήμου Κοζάνης. Μιλά ο Ν. Βούτσης. * Εκδήλωση του ΣΥΡΙΖΑ Χαλανδρίου για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, στις 8 μ.μ., στο κέντρο νεότητας Χαλανδρίου. Μιλούν οι Σ. Ρομπόλης και Ν. Σκορίνης. * Πολιτική εκδήλωση του ΣΥΡΙΖΑ Θεσσαλονίκης, στις 7.30 μ.μ., στο Βελλίδειο Συνεδριακό Κέντρο με ομιλητή τον Αλέξη Τσίπρα. * Το Λιμάνι της Αγωνίας τιμά τη μνήμη του Πάνου Τζαβέλλα με μια μουσική βραδιά, στις 8.30 μ.μ. στο Passport (Καραΐσκου 119).

Τρίτη 8 Απριλίου

* Εκδήλωση του ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς με θέμα «Η γνώση στο λαβύρινθο της ψηφιακής εποχής», στις 7 μ.μ., στον πολυχώρο της Ανοιχτής Πόλης (Πανεπιστημίου 56). Μιλούν οι Β. Κωστάκης, Α. Μπρούμας και Μ. Παναγιωτάκης. Συντονίζει η ∆. Κοτσακά. * Εκδήλωση της Πρωτοβουλίας για την υπεράσπιση της κοινωνίας και της δημοκρατίας με θέμα «Παρακράτος;», στις 7 μ.μ., στο πνευματικό κέντρο του δήμου Αθηναίων (Ακαδημίας 50). Μιλούν οι ∆. Ψαρράς και ∆. Χριστόπουλος. * Εκδήλωση με θέμα «Ο ιστορικός της «μακράς διάρκειας» ως μάρτυρας του ιστορικού γεγονότος: Ξαναδιαβάζοντας την «Παράξενη ήττα» του Μαρκ Μπλο διοργανώνει ο ∆ρόμος (Αδρονίκου 18, Ρουφ), στις 8 μ.μ.. Μιλά η Σ. Αναγνωστοπούλου.

Το γάλα: Μικρή ανθοδέσμη για μια απώλεια

Τετάρτη 9 Απριλίου

* Εκδήλωση της Λέσχης Αλληλεγγύης Κουκακίου-Πλάκας με θέμα «Κοινωνίες σε κρίση», στις 6.30 μ.μ. στο συνεταιριστικό καφενείο Κρίκος (Γενναίου Κολοκοτρώνη 49). Μιλούν οι Μ. Χαραλαμπίδης και Χρ. Γιοβανόπουλος. Θεατρικός μονόλογος «Μάμμα Τόνι» από την ομάδα «Πείρα(γ)μα». * Συζήτηση από το Κίνημα Πολιτών Ηλιούπολης Κατά των πλειστηριασμών, στις 7 μ.μ. στο ειδικό σχολείο (άλσος ∆ημ. Κιντής). Μιλούν οι Κ. Κνήτου και Τ. Κατερίνη.

Πέμπτη 10 Απριλίου

* Συζήτηση με θέμα «Νεωτερικά και μετανεωτερικά υποκείμενα (λαός, έθνος, προλεταριάτο, πλήθος), στις 8 μ.μ., στο Nosotros (Θεμιστοκλέους 66). Μιλούν οι Α. Κιουπκιολής, ∆. Κωτσάκης, Π. Σωτήρης. Συντονίζει ο Χ. Μαγουλάς.

Παρασκευή 11 Απριλίου

* Πασχαλινό παζάρι του ΚΕΘΕΑ ∆ιάβαση στη στοά Κοραή από τις 11 π.μ. έως τις 9 μ.μ. Το παζάρι θα λειτουργήσει και το Σάββατο (11 π.μ. έως 7 μ.μ.) * Συνεχίζονται τα σεμινάρια ριζοσπαστικής γεωγραφίας κάθε Παρασκευή στις 7 μ.μ. στην αίθουσα 2.1 στο Χαροκόπειο. ∆ιάλεξη της Nuria Benach με θέμα «Radical geography at a time of crisis.

Looking back to go further: A perspective from Spain»

Σάββατο 12 Απριλίου

* Ξενάγηση διαμαρτυρίας σε Πειραιά, Σαλαμίνα και ∆ραπετσώνα διοργανώνει το ∆ίκτυο Προστασίας Σαρωνικού και άλλες συλλογικότητες. Η ξενάγηση ξεκινά στις 10 π.μ. από το σταθμό ΗΣΑΠ Πειραιά. * Παρουσίαση του βιβλίου της Μ. Πετρίτση «Ο βασιλιάς του τρακ» στο radiobublle (Ιπποκράτους 146) στις 9 μ.μ.

∆ιημερίδα για την ανώτατη εικαστική παιδεία

Η ομάδα Εικαστικών του τμήματος Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ διοργανώνει το Σαββατοκύριακο 12-13 Απριλίου διημερίδα με στόχο τη διερεύνηση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η ανώτατη εικαστική παιδεία (Κολωνού & Λεωνίδου 16-18, Μετρό Μεταξουργείο). Η διημερίδα είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Σωτήρη Σιώκου. Σάββατο 12 Απριλίου: 10 π.μ.: Σχολές Καλών Τεχνών, Σχολές Εφαρμοσμένων Τεχνών, το θεσμικό καθεστώς. Μιλούν οι Γ. Χαρβαλιάς, ∆. Ζουρούδης, Ξ. Σαχίνης, Β. Καρκαγιάννη Καραμπελιά, Γ. Ζιώγας, Β. Φιοραβάντες. Παρεμβαίνουν οι ∆. Σιατερλή και Έ. Χατζηραργυρού. 1 μ.μ.: Θεωρτηικές σπουδές και επαγγελματική κατοχύρωση. Μιλούν οι: Α. ∆ιάλλα, Ι. Κονταράκος, Π. Ρηγοπούλου, Γ. ∆ιβάρης, Λ. Τσίκουτα. Συντονίζει ο Λ. Πετμεζάς. 3.30 μ.μ.: Νέα μέσα στην ανώτατη εκπαίδευση. Μιλούν οι Γ. ∆ρόσος, Μ. Μπαμπούσης, Μ. Σαντοριναίος, Ν. Παναγιωτόπουλος, Η. Πάσχου, Π. Πετσίνη. Κυριακή 13 Απριλίου: 11 π.μ.: Μουσεία-Κέντρα σύγχρονης τέχνης. Προβλήματα Περιορισμοί - Προτάσεις. Μιλούν οι Β. Ιωακειμίδης, Μ. Μαραγκού. Ε. Χατζηαργυρού. Συντονίζει η Στ. Μπολωνάκη, 1 μ.μ.: Μουσειακή πολιτική. Μιλούν οι Π. Παπαδόπουλος, Λ. Τσίκουτα, ∆. Λιόνης. Συντονίζει η Στ. Μπολωνάκη, 3.30 μ.μ.: Πινακοθήκες. Μιλούν οι Λ. Καζαντζάκη, Ν. Κυριαζή, Γ. Σταθάτος, Μ. Μαμαλίνγκα. Συντονίζει ο ∆. Φόρτσας.

Του Θωμά Τσαλαπάτη

Η ΕΠΟΧΗ 6 Απριλίου 2014

ις προηγούμενες εβδομάδες, μέσα από τις συζητήσεις για το πολυνομοσχέδιο μάθαμε –ανάμεσα στα άλλα- πως μια κυβέρνηση είναι ικανή να ορίσει με νόμο το πότε ένα προϊόν είναι φρέσκο ή όχι και το πόσο κρατάει η φρεσκάδα του. Περιμένουμε με ανυπομονησία τα επόμενα πολυνομοσχέδια που θα επαναπροσδιορίσουν και θα επαναδιαπραγματευθούν τη θερμοκρασία βρασμού του νερού, τις (τελείως μονόπλευρες) απόψεις σε σχέση με την πλευρά στην οποία βρίσκεται η καρδιά στο ανθρώπινο σώμα, καθώς και το ποιες προϋποθέσεις πρέπει να πληροί ένας άνθρωπος ώστε να θεωρείται νεκρός. Μέσα στον απόλυτο παραλογισμό της συζήτησης προκύπτουν κάποια συγκεκριμένα αποτελέσματα. Η διάρκεια ζωής του παστεριωμένου (φρέσκου) γάλακτος θα φτάνει τις 7 ημέρες. Κερδισμένες από αυτή την αλλαγή θα είναι όπως φαίνεται οι πολυεθνικές αφού θα μπορούν να κάνουν εισαγωγές γάλακτος για πώληση στο ράφι. Οι επιπτώσεις στην ελληνική κτηνοτροφία και στην αγορά γάλατος αναμένεται να φανερωθούν. Αυτό που προκαλεί εντύπωση είναι η ευκολία, η ταχύτητα και η επιτακτικότητα με την οποία τα χθεσινά μας αυτονόητα μπορούν να επαναπροσδιοριστούν μέσα από μια υπουργική απόφαση. Ακόμα και όταν αυτά τα αυτονόητα αφορούν στη βιολογική καθημερινότητα, στις

πιο αντανακλαστικές συνήθειες της ζωής.

Το γάλα ως τροφή της καταγραφής

Το γάλα αποτελεί στοιχείο ταυτόσημο με την ανθρώπινη ζωή. Στις καταγραφές του ανθρώπου προκύπτει ως πολλαπλό σύμβολο, ως αρχέτυπο που χάνεται στα βάθη. Το γάλα είναι το αυτονόητο λευκό, η υγρή κλωστή που ενώνει την ηλικία με το μητρικό στήθος, με την παιδικότητα, με τη δοτικότητα, την προσφορά, την αύξηση του σώματος, το γένος. Τροφή τόσο αυτονόητη ώστε να συμβολίζει την ίδια την Τροφή, το γάλα συναντιέται σε όλες τις τέχνες συχνά με την διακριτικότητα της απόλυτης οικειότητας. Και αν μέσα στις συζητήσεις, στη γλώσσα των ρεπορτάζ και στις ατελείωτες δημοσιογραφικές αναλύσεις της πεντάρας, τις τελευταίες εβδομάδες κυριάρχησαν κούφιες φράσεις όπως «οι αντάρτες του γάλατος» ή «οι βουλευτές της κυβέρνησης θα χύσουν την καρδάρα με το γάλα», το γάλα ξεδιπλώνεται ταυτόχρονα στη γλώσσα καταγεγραμμένο ως ποίηση και ως ουσία.

Στίχοι μακράς διάρκειας

Η ποίηση είναι το αρνητικό της γλώσσας, η φωτογράφιση των μορφών απ’ την ανάποδη. Έτσι το γάλα μας φανερώνεται σαν γυναίκα, σαν θάνατος και σαν

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 6 Απριλίου 2014

Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΕΒΑΛΕ ΣΤΟΝ ΣΤΟΧΟ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΦΡΕΣΚΟ ΓΑΛΑ

Ό,τι έγινε στη μπίρα θα γίνει και στο γάλα Tου Κώστα Νικολάου*

το επιτρέπει. Πέμπτον, ο συνολικός αριθμός των εργαζομένων στις μπύρες, μειώθηκε περί το 75%. Αυτά, τα αποτελέσματα, των «μακράς διάρκειας» προϊόντων. Τώρα, για τη διαφορά, μεταξύ φρέσκιας μπίρας και χαμηλής και υψηλής παστερίωσης, έχουν απαντήσει οι ειδικοί. Κατά συνέπεια, για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, την ποιότητα και για την πτώση των τιμών, η επιστροφή στην φρέσκια μπίρα που δειλά αναπτύσσεται πλέον και στην Ελλάδα - θα πρέπει να θεωρηθεί μονόδρομος.

οβαρό πλήγμα θα φέρει στην οικονομία η κατάργηση της ένδειξης «φρέσκο γάλα» και η αντικατάστασή του, με τον παραπλανητικό τίτλο «γάλα χαμηλής παστερίωσης». Το έργο, το έχουμε ξαναδεί με τη μπίρα. Όταν έγινε κάτι παρόμοιο, έκλεισαν πέντε εργοστάσια. Καταργήθηκε η ντόπια παραγωγή βύνης (κριθάρι). Σήμερα, η τιμή της μπίρας, είναι 80% ακριβότερη, σε σχέση με άλλες χώρες.

Η μπίρα στην Ελλάδα

Η μπίρα στην Ελλάδα πρωτoκυκλοφόρησε, κατά βάση, ως προϊόν φρέσκο. Αργότερα, και για τις ανάγκες της εποχής, ιδρύεται το πρώτο μεγάλο εργοστάσιο (ΦΙΧ) παράγοντας παστεριωμένη μπίρα. Όμως είχε τόση διάρκεια ζωής, που δεν επέτρεπε και μεγάλες παραγωγές. Στη συνέχεια, όσο ανέβαινε η ζήτηση, εμφανίζονταν καινούργια εργοστάσια. Έτσι, το 1950 ιδρύεται η ΑΛΦΑ, το 1963 η Αθηναϊκή Ζυθοποιΐα και το 1968 η Xenniger Hellas S.A. και αργότερα η Carlsberg και η Lowenbrau. Έως τις αρχές της δεκαετίας του 1980, παρά την αυξημένη ζήτηση δεν έγινε νέα παραγωγική μονάδα.

Αύξηση παστερίωσης και μονοπώλιο

Την περίοδο αυτή, μία από τις επιχειρήσεις περνά εξολοκλήρου σε ξένη πολυεθνική και μπαίνει δυναμικά στην αγορά. Ανανεώνει τον τεχνολογικό εξοπλισμό, με δυνατότητα πολύ μεγάλης παραγωγής, αλλά και με παράλληλη δυνατότητα, την αλλαγή παστερίωσης με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Προφανώς, άλλαξε και η νομοθεσία, για να επιτραπεί η παστερίωση στους 71 βαθμούς και η διάρκεια ζωής στους 9 μήνες, που ισχύει μέχρι σήμερα. Έως τότε η παστερίωση ήταν γύρω στους 50

Για το Φρέσκο Γάλα

βαθμούς και η διάρκεια ζωής 5 μήνες. Η μεγαλύτερη διάρκεια ζωής της μπίρας, ευνόησε την συγκεκριμένη επιχείρηση και δυσκόλεψε τις υπόλοιπες επιχειρήσεις, που σε σύντομο χρονικό διάστημα, οδηγηθήκαν σε κλείσιμο.

Αποτελέσματα του μονοπωλίου

Πρώτον, με την επικράτηση μιας επιχείρησης - 85% της αγοράς - καταργήθηκε η ελληνική βύνη (κριθάρι). ∆εύτερον, υπήρξε σταδιακή αύξηση της τιμής της μπίρας. Την πίνουμε σήμερα κατά 80% ακριβότερα, από τις άλλες χώρες. Τρίτον, η επιχείρηση έκλεισε το ένα από τα τρία εργοστάσια, το μεγαλύτερο, αυτό της Αθήνας, εκεί που καταναλώνεται το 50% της μπίρας. Τέταρτον, έκλεισε και άλλο ένα από τα δυο ελληνικά εργοστάσια και εισάγει τη μπίρα από τη Βουλγαρία, από το τέταρτο εργοστάσιό της που έχει ανοίξει εκεί, καθώς η διάρκεια ζωής του προϊόντος, της

ελευθερία, σαν τροφή, σαν μεταφορά και σαν κόσμος. Στη Σαπφώ το συναντούμε ως αρχέτυπο του λευκού (και από το γάλα πιο λευκή/ απ’ το νερό πιο δροσερή/κι απ’ το πέπλο το λεπτό πιο απαλή). Στον Σολωμό, το γάλα γίνεται τροφή της επανάστασης (πως ο κόρφος κάθε μίας/ γλυκοβύζαστο ετοιμάζει/ γάλα ανδρείας και ελευθερίας). Είναι η ίδια τροφή με την οποία ο Κώστας Βάρναλης ταΐζει μια άλλη ελευθερία (-Πλια δε θα τρέφει ο κόρφος μου για σένα/ σκλάβα, τυφλή κι αλυσωμένη γέννα./ Με γάλ’ αντρείας και λευτεριάς την Πλάση /Μάνα — Λαός θα τηνε ξαναπλάσει!). Στην ποίηση του Γιάννη Ρίτσου η τροφή του οράματος παραμένει, χωρίς όμως να αποποιείται και την τρυφερή πλευρά της παιδικής ηλικίας. Γράφοντας για τον Μπελογιάννη: βόσκοντας το κοπάδι των άστρων πάνω απ’ τα ερείπια,/ βράζοντας στο μεγάλο καζάνι της νύχτας /το πηχτό γάλα της χαράς για τα παιδιά που αύριο θα γεννηθούνε. / Νίκο, πονάμε καθώς πόνεσες και συ, απ’ τη χαρά να ’μαστε οι άνθρωποι. Γράφοντας για την Ειρήνη: Ειρήνη είναι ένα ποτήρι ζεστό γάλα κι ένα βιβλίο μπροστά στο παιδί που ξυπνάει. Γράφοντας μια παιδική προσευχή: κάνε, καλέ θεούλη, να χουν όλα τα παιδάκια ένα ποταμάκι γάλα, μπόλικα αστεράκια, μπόλικα τραγούδια. Σε άλλη θερμοκρασία, το γάλα μπορεί αν εμφανιστεί ως εφιάλτης. Ο Μίλτος Σαχτούρης γράφει: Ένας κόσμος νεκρός/ πίνει το παγωμένο γάλα του/ βάρκες πηγαίνουν κι έρχονται/ φέρνουν κι άλλους νεκρούς. Για

Η διάθεση του φρέσκου γάλακτος ξεκίνησε με το «κατσαρόλι» από γειτονιά σε γειτονιά. Στη συνέχεια καθιερώνεται το παστεριωμένο φρέσκο γάλα με διάρκεια τις 3 ημέρες. Αυτό συνέβαλε στη δημιουργία πολλών και μικρών επιχειρήσεων καθόσον η χαμηλή διάρκεια ζωής δεν επέτρεπε και μεγάλες παραγωγές. Ο ανταγωνισμός τότε ήταν έντονος αφού μόνο στην Αττική υπήρχαν τότε πάρα πολλές επιχειρήσεις και φυσικά οι τιμές ήταν πολύ χαμηλές, σε σχέση με σήμερα. Αυτό, όμως, δεν κράτησε. Ορισμένες επιχειρήσεις, κατά βάση από την Αθήνα, παραβιάζοντας συστηματικά τη διάρκεια των τριών ημερών (εκμεταλλεύονταν τα κενά της νομοθεσίας) απέκτησαν το προβάδισμα έναντι των άλλων. Και αντί η κυβέρνηση να αυστηροποιήσει και να τηρήσει τη νομοθεσία, υπέκυψε στις απαιτήσεις των συγκεκριμένων επιχειρήσεων, και αύξησε τη διάρκεια ζωής του φρέσκου γάλακτος στις 5 ημέρες. Αυτό ήταν και η χαριστική βολή στις εναπομείναντες μικρές επιχειρήσεις, αλλά, και στη μικρή κτηνοτροφία. Αφού καθάρισε το τοπίο, σήμερα πίνουμε το γάλα κατά 300% ακριβότερο από την τιμή κόστους. Είναι προφανές, ότι τώρα η περαιτέρω αύξηση της διάρκειας ζωής, που ψήφισε

τον Αντρέα Εμπειρίκο στο ποίημα «Γάλα του Αιγιαλού» αποτελεί καύσιμο αισθησιασμού, μπλέκοντας τη γονιμότητα με τον ήχο και τις μορφές. Για μορφές μιλάει και ο Νίκος Καρούζος περιγράφοντας τον Ρουμάνο γλύπτη: Στα χέρια του αγέρωχου Μπρανκούζι/μεγάλο γεωφυσικό βυζί γιομάτο γάλα. Ο ίδιος στο ποίημα «Σε εργάσιμη όραση» γράφει: κι ανακαινίζω τ’ ουρανού το γάλα. Τέλος ο ποιητής Νίκος Σπάνιας συνομιλώντας με τη Φούγκα Θανάτου του μότο μας γράφει: Γάλα πικρό, γάλα ξινό/ Σε πίνουμε ολημερίς /Μαύρο γάλα της αυγής. / Γάλα πικρό, γάλα ξινό/ Σε ρουφάμε ολημέρα/ Απ’ την αυγή ως την εσπέρα. Ο κατάλογος προφανώς είναι καταδικασμένος να μην τελειώνει, αφού το γάλα εμφανίζεται στην ποίηση τόσο συχνά όσο και στη ζωή. Γλιστρά λαθραία σε φλιτζάνια ποιητών όπως ο Σεφέρης (Το αίμα κοκκίνιζε το γάλα πάνω στις πλάκες του δρόμου) ή ο Ελύτης (κι ήταν το γάλα σου ακριβό/ μα να σ αφήσω δεν μπορώ/ παιδάκι μου σε πόνεσα), συνοδεύει καφέδες, βάφει τον γαλαξία, γεμίζει τα στήθη. Ενίοτε συντάσσει και ερωτήσεις: Ε, υπουργέ σε ποια θερμοκρασία βράζει το σκοτάδι;

http://tsalapatis.blogspot.gr/

η κυβέρνηση (Ν.∆.-ΠΑΣΟΚ), θα συμβάλει στον αφανισμό της κτηνοτροφίας αλλά και γαλακτοβιομηχανιών, αφού θα εισβάλουν τα ξένα προϊόντα, ενώ οι τιμές στο γάλα είναι πολύ υψηλές και η κερδοφορία μεγάλη. Αυτό είναι το μάθημα από τη μπίρα.

Ανοησία, ότι έτσι θα πέσουν οι τιμές

Ο ισχυρισμός της κυβέρνησης «τώρα θα πέσουν οι τιμές» είναι για τους αφελείς. Στην Ελλάδα δεν είναι μόνο το γάλα ακριβό, αλλά, και τα υπόλοιπα προϊόντα. Υπάρχουν συγκεκριμένες αίτιες για αυτό. Είναι οι λεγόμενες «προμήθειες» που η κυβέρνηση επιτρέπει. Συγκεκριμένα: Στην Ελλάδα οι 30 ισχυρότερες επιχειρήσεις - μέσο υπερτιμολογήσεων - αποσπούν το 80-90% των κερδών του κλάδου Τροφίμων Ποτών. Επίσης 6-7 αλυσίδες σούπερ μάρκετ ελέγχουν όλοι τη διακίνηση. Το κράτος όχι απλά συμμετέχει, παίρνει και αυτό τη μίζα του. Και αυτό πετυχαίνεται ως εξής. Οι βιομηχανίες, που καθορίζουν την τιμολογιακή πολιτική, ανεβάζουν τις τιμές στα ύψη και το υπερβάλλον ποσό μοιράζεται αναλόγως. Ένα μέρος το καρπώνεται το κράτος μέσω Φ.Π.Α. επί των υπερτιμολογημένων. Ένα, μεγάλο, μέρος περί το 25% του συνολικού τιμήματος, οι αλυσίδες των Σούπερ Μάρκετ και διάφοροι χοντρέμποροι, μέσο «προμηθειών» – «εκπτώσεων» – «προβολών» κλπ, για να προωθούν τα προϊόντα των συγκεκριμένων εταιρειών και για να διατηρούνται οι τιμές σε υψηλά επίπεδα. Τα υπόλοιπα, τα περισσότερα, καρπώνονται οι ίδιες οι βιομηχανίες….. Αυτά, οι κυβερνώντες τα γνωρίζουν, αλλά, δυστυχώς, μετά μανίας, αυτά υπηρετούν!

Ο Κώστας Νικολάου υπήρξε αντιπρόεδρος Ομοσπονδίας Γάλακτος -Τροφίμων -Ποτών.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΠΟΛΕΟ∆ΟΜΙΑΣ ΝΙΚΟ ΜΠΕΛΑΒΙΛΑ

Η ΕΠΟΧΗ 6 Απριλίου 2014

Ελληνικό: «Η μάχη όχι μόνο δεν τελείωσε, αλλά τώρα αρχίζει» Συζητάμε με τον καθηγητή πολεοδομίας του Μετσόβιου Πολυτεχνείου και υπεύθυνο του Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλλοντος, Τομέας Πολεοδομίας & Χωροταξίας, που έχει εκπονήσει την εναλλακτική πρόταση για τη δημιουργία του μητροπολιτικού Πάρκου στο Ελληνικό Νίκο Μπελαβίλα, μετά τη χαριστική πώληση του χώρου στην Lamda Development, με βάση δηλαδή τη μοναδική προσφορά που κατατέθηκε και μάλιστα σε αξία πολύ χαμηλότερη της πραγματικής. Η συζήτηση επικεντρώθηκε εκτός των άλλων, στις δυνατότητες αντίστασης, αφού ήδη προετοιμάζονται οι επόμενες κινήσεις κινημάτων, συλλογικοτήτων, αλλά και δημάρχων τόσο στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όσο και στα ανώτατα δικαστήρια της χώρας. Μια πρώτη απάντηση δόθηκε χθες Σάββατο με την εκδήλωση που έγινε στο Θέατρο Μίκης Θεοδωράκης με θέμα: «Αγώνες για μια άλλη αξιοποίηση των μεγάλων ελεύθερων χώρων – Η εμπειρία από ευρωπαϊκές πόλεις». Σύντομο χαιρετισμό έκανε ο δήμαρχος Ελληνικού-Αργυρούπολης, Χρήστος Κορτζίδης, ενώ μίλησαν οι İlhan Akgün, μέλος του Sosyal Degisim Vakfi, Πάρκο Γκεζί, ο Carlos Escudero, μέλος της πρωτοβουλίας Plataforma Eurovegas No από την Μαδρίτη, ο Harald Gindra, δημοτικός σύμβουλος του Ντι Λίνκε στο Βερολίνο, ο Jean-François Pélissier, περιφερειακός σύμβουλος Μετώπου της Αριστεράς στη Γαλλία. Πολλά σημεία της συνέντευξης του Ν. Μπελαβίλα επιβεβαίωσε η συνέντευξη τύπου που έδωσε το ΤΑΙΠΕ∆ σχετικά με τις διαδικασίες αγοραπωλησίας που ακολουθήθηκαν. Τη συνέντευξη πήρε ο Στάθης Κουτρουβίδης Πώς έχει το τοπίο τώρα, μετά την παραχώρηση του χώρου του πρώην αεροδρομίου στη Lamda Development και ποιες μπορεί να είναι οι αντιδράσεις του κινήματος; Η εμπειρία μας από τα τοπικά κινήματα της Αθήνας και από τη μεγάλη παράδοση των τελευταίων δέκα χρόνων που διαμορφώθηκε μετά τους Ολυμπιακούς αγώνες, μας λέει ότι ο κόσμος κινητοποιείται τη στιγμή που βλέπει μπουλντόζες, όταν φτάνουν στις αυλές των σπιτιών. Μέχρι εκείνη τη στιγμή αντιδρούν οι επιστήμονες ή οι συμμετέχοντες στα κοινά, όσοι έχουν συνείδηση του μεγέθους του προβλήματος, που είναι όμως κατά κανόνα μειοψηφίες. Τη στιγμή που μπαίνουν μπουλντόζες έχουμε δει να ξεκινούν μεγάλα κινήματα. Και στο Ελληνικό θα το δούμε, πάρα πολύ έντονα. Εκεί είμαστε και τυχεροί, διότι υπάρχει ένα διαφορετικό δεδομένο σε σχέση με τα υπόλοιπα κινήματα. Εδώ και μια επταετία υπήρξε συστηματική δουλειά, που βασίστηκε στην ενημέρωση του κόσμου και ένα πολύ ρεαλιστικό σενάριο αντιπροτάσεων, που δεν το είχαμε αλλού. Το τελευταίο διάστημα η χαμηλή συμμετοχή του κόσμου δεν συνιστά απαισιόδοξο μήνυμα, διότι ο μικρός πυρήνας της κοινής γνώμης ή των συλλογικοτήτων που συμμετέχει, μας έχει ακούσει δεκάδες φορές. Επομένως, ο κόσμος είναι έτοιμος να αποτελέσει την εμπροσθοφυλακή, αμέσως μόλις δοκιμάσουν να ξεκινήσουν τα έργα. Το δεύτερο στοιχείο είναι η νομική και οικονομική- ως προς την εμπορική της αξία -αποδόμηση της προσφοράς, αναντιστοιχία της οποίας επιβεβαιώνεται πια από όλους. Ένας χώρος που πριν από πέντε χρόνια είχε εκτιμηθεί στα 5 δισ. και πριν ένα χρόνο από την Ελληνικό Α.Ε. στο 1,3 δισ., ανακοινώνεται ότι δίνεται στα 900, ενώ στην πραγματικότητα το τίμημα αγγίζει τα 500 εκατ. (μάλιστα σε ένα και μοναδικό υποψήφιο αγοραστή). Είναι μια δραματική εξέλιξη. Καθώς αποδομείται νομικά και οικονομικά, δίνει την ελπίδα ότι μπορεί να έχουμε αντιδράσεις από τη δικαστική εξουσία, με τις προσφυγές οι οποίες είναι σε εξέλιξη, και από την ΕΕ ως προς τη διαδικασία του διαγωνισμού. Ταυτόχρονα, δίνει σοβαρά όπλα σε μια επόμενη κυβέρνηση, να τροποποιήσει, να καταργήσει ή να

επέμβει δυναμικά σε αυτή τη σύμβαση. ∆ύο είναι τα επιχειρήματα που χρησιμοποιούν για να πείσουν την κοινή γνώμη. Το πρώτο ότι το σχέδιο του Εργαστηρίου του Πολυτεχνείου «στερείται οικονομικών δεδομένων» και το δεύτερο, ότι «σε συνθήκες κρίσης, δεν μπορούμε να συζητούμε για το περιβάλλον». Η πρότασή μας δεν στερείται οικονομικών δεδομένων, το αντίθετο συμβαίνει, η πρόταση ΛΑΜ∆Α στερείται. ∆εν ξέρουμε καν πόσο θα κοστίσει και πού θα βρεθούν τα χρήματα, ούτε ποια χρήση θα έχει ο χώρος. Υπάρχει ένα «φλου» σενάριο με θολές χρήσεις, κανείς δεν είπε που θα βρεθούν επενδυτές με άγνωστο κόστος και ποια τα έσοδα. Η πρόταση που καταθέτει το ΤΑΙΠΕ∆, είναι μια πρόταση που μπορεί να συντάξει ένας πρωτοετής φοιτητής μιας οικονομικής σχολής παίζοντας. Το ίδιο γενικό ήταν και το σχέδιο Ασεμπίγιο, όπως έωλο -όχι γενικό- οικονομικά ήταν και το σχέδιο Σουφλιά. Όσον αφορά την πρότασή μας, τα νούμερα είναι τόσο ακριβή και το χρονοδιάγραμμα τόσο ασφαλές, που αξίζει να το ξαναθυμηθούμε. ∆ιαπιστώσαμε ότι μόνο με τα έσοδα της μαρίνας του Αγίου Κοσμά μπορεί να ξεκινήσει η μηχανή. Με τα έσοδα της μαρίνας του Αγίου Κοσμά μπορούμε να έχουμε την πρώτη αυτο-

“

“Η εμπειρία μας από τα τοπικά κινήματα της Αθήνας και από τη μεγάλη παράδοση των τελευταίων δέκα χρόνων που διαμορφώθηκε μετά τους Ολυμπιακούς αγώνες, μας λέει ότι ο κόσμος κινητοποιείται τη στιγμή που βλέπει μπουλντόζες, όταν φτάνουν στις αυλές των σπιτιών” χρηματοδότηση του πάρκου. Από εκεί και πέρα, το συνολικό κόστος των πενήντα, για την πρώτη φάση, ή των εκατό εκατομμυρίων ευρώ για τη δεύτερη φάση εξασφαλίζονται μέσω των ευρωπαϊκών προγραμμάτων (τόσο κοστίζει η Πανεπιστημίου, τόσο κοστίζει το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης). ∆εν είναι κονδύλια πού δεν ξέρουμε που θα τα βρούμε. Το Πράσινο Ταμείο ήδη διαθέτει 2,5 εκατομμύρια δεσμευμένα και, επειδή του έχουν περιορίσει τη δυνατότητα ετήσιας χρηματοδότησης, μπορεί να σπάσει σε ένα δεκαετές ή σε ένα πενταετές πλάνο. Το Ελληνικό μπορεί να ανοίξει ως πάρκο

Η κατάσταση θυμίζει μαυραγορίτες

Πώς θα περιέγραφες τη διαδικασία που ακολουθήθηκε; Στην περίπτωση του Ελληνικού έχουμε μια κατάσταση που θυμίζει μαυραμαγοριτισμό ή κλεπταποδοχή. Σκεφτόμουν ότι όταν κατέρρευσε το σοβιετικό μπλοκ, παρατηρήθηκε μια πρωτοφανής λεηλασία του δημοσίου πλούτου, η οποία δεν έγινε με όρους βίαιης απόσπασης, αλλά με όρους που μπορούμε να εντοπίσουμε στις διαδικασίες κλεπταποδοχής. Αυτός που έχει αποκτήσει ένα αγαθό με παράνομο τρόπο στην περίπτωσή μας το ΤΑΙΠΕ∆- προσπαθεί να το ξεφορτωθεί όσο πιο γρήγορα μπορεί, σε όποια τιμή δύναται, γιατί ξέρει ότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να εντοπιστεί η κλοπή. Για να μη βρεθεί με την παρανομία στα χέρια ο κλεπταποδόχος, αφού έχει ξεπλυθεί το προϊόν, το πουλά σε πολύ μεγαλύτερη τιμή. Έχουμε επίσης μία ακόμα εμπειρία που πρέπει να την κρατήσουμε, από τα Ολυμπιακά Ακίνητα και από τη διάθεσή τους. Στο παρελθόν οι κυβερνήσεις και ο ελληνικός ιδιωτικός τομέας και τα Ναυπηγεία Ελευσίνας ή η Hoctief φρόντισαν να βάλουν τόσο σκληρές ρήτρες, τις οποίες αποδέχτηκε το ελληνικό δημόσιο, όπου το κέρδος στην εταιρεία δεν προκύπτει από την επένδυση, αλλά βγαίνει από τη στιγμή κατά την οποία σπάνε οι συμβάσεις και το ελληνικό δημόσιο πληρώνει για τη μηδενική καθυστέρηση, γιατί συνέβησαν τα αυτονόητα. Γιατί τηρήθηκε ο νόμος, γιατί βρέθηκε αρχαιολογικός χώρος και έπρεπε να καθυστερήσει κατά τι, γιατί έσπασε ένας λιμενοβραχίονας.

αύριο το πρωί, χωρίς να πέσει ούτε ένα ευρώ. Όπως άνοιξε το πρώην αεροδρόμιο Τέμπελχοφ στις 8 Μαΐου το 2010, στην ίδια κατάσταση που είναι σήμερα το Ελληνικό. Και σήμερα, είναι ένα από τα σπουδαία πάρκα του Βερολίνου. ∆εν καταλαβαίνω γιατί δεν μπορούμε να πετάξουμε τα 45 χιλιόμετρα συρματοπλέγματα πού διέλυσαν το χώρο, να ανοίξουμε τους δύο διαδρόμους και τα λιβάδια αυτά την επόμενη Κυριακή για τον κόσμο, μέχρι τη στιγμή που θα υπάρξουν σοβαρές υποδομές. Γιατί δεν μπορούμε να ανοίξουμε το σλάλομ ως υδροπάρκο αύριο το πρωί, ή να γίνει επισκέψιμη η Αρχαιολογική Αποθήκη ή το Μουσείο της Ολυμπιακής Αεροπορίας; Αυτό είναι το ρεαλιστικό σχέδιο της επόμενης μέρας. Μια αυτοδιοίκηση με μια επιστημονική ομάδα δίπλα της μπορεί άμεσα να σχεδιάσει, με ορίζοντα λίγων βδομάδων ή μηνών, το έργο. Ναι, αλλά η Λάμδα υπόσχεται ότι το σχέδιο θα δημιουργήσει πολλές θέσεις εργασίας. Για 50.000 θέσεις εργασίας μιλά ο υπουργός. ∆ηλαδή, για τόσες όσες έχει το πολεοδομικό συγκρότημα του Βόλου. Είναι τόσο αβάσιμο το επιχείρημα! Η πραγματικότητα θα είναι ένας μικρός αριθμός, εργασίας 1.000 – 2.000 ή 3.000 και το ίδιο και μετά. Μια μαρίνα καλύπτει εκατό θέσεις εργασίας το πολύ, και γύρω -γύρω δημιουργείται ένας ανάλογος αριθμός, καθώς κάποιες επιχειρήσεις αναπτύσσουν τις δραστηριότητές τους με βάση τη μαρίνα. Η συνεισφορά ενός Mall είναι διακόσιες θέσεις εργασίας κατά την κατασκευή του, και μετά τη λειτουργία του σημαίνει το κλείσιμο 20-30 μαγαζιών στους γειτονικούς δήμους. Ο αριθμός που αναφέρουν είναι δεκαπλάσιος του πραγματικού. •

ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 6 Απριλίου 2014

Μια προσωπικότητα της αριστεράς γεμάτη αλήθειες

“

Από την παρουσίαση του Βιβλίου της Κατερίνας Ζωιτοπούλου - Μαυροκεφαλίδου «Μαρία Καραγιώργη: το όνειρο δεν έσβησε…»

Η περίπτωση της Μαρίας Καραγιώργη υπογραμμίζει τις αδυναμίες του κομματικού μηχανισμού και τη δύναμη των μελών του κόμματος. Η ιστορία του ζεύγους Καραγιώργη για άλλη μία φορά επισημαίνει, πόσο επίκαιρο είναι το απόφθεγμα του ∆. Σολωμού που θεωρούσε εθνικό ότι είναι αληθινό.

Το κείμενο του ιστορικού Προκόπη Παπαστράτη που ακολουθεί, βασίζεται στην παρουσίαση του βιβλίου της Κατερίνας Ζωιτοπούλου – Μαυροκεφαλίδου «Μαρία Καραγιώργη: το όνειρο δεν έσβησε…», που πραγματοποιήθηκε στις 19/3. Στην εκδήλωση μίλησαν εκτός του κ. Παπαστράτη, οι Νάντια Βαλαβάνη, βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Κατερίνα Κουτσοπούλου, φιλόλογος, ενώ χαιρετισμό απηύθυνε ο Μανώλης Γλέζος. Το βιβλίο (εκδόσεις Παρασκήνιο, Αθήνα 2013)βασίζεται σε γραπτά κείμενά της αλλά και σε ό,τι της εκμυστηρεύτηκε η Μαρία Καραγιώργη, για τη ζωή της αλλά και τη σχέση της με τον Κώστα Καραγιώργη (Γυφτοδήμο). Όπως περιγράφει η ίδια η συγγραφέας στο προλογικό της σημείωμα, «όταν η Μαρία γράφει, πάντα συνομιλεί. Συνομιλεί με ζωντανούς και πεθαμένους, προπαντός με τους αγαπημένους της νεκρούς, με τις συνεξόριστες, με τις ανταρτίνες και φυσικά με το μοναδικό έρωτα της ζωή της, τον Κώστα Καραγιώργη». Του Προκόπη Παπαστράτη

ι μας δείχνει το βιβλίο αυτό, αποτέλεσμα μίας στενής και μακρόχρονης σχέσης μεταξύ της Κατερίνας που το έγραψε και της Μαρίας που έζησε αυτό το όνειρο που δεν έσβησε. Σε πρώτο επίπεδο: την πορεία μίας νέας κοπέλας που ξεκινάει γεμάτη ενθουσιασμό, από ένα χωριό του Πηλίου, για να σπουδάσει, το πέρασμά της στην υπεύθυνη κομματική δουλειά και την ανατροπή που φέρνει αυτή η συνειδητή πράξη στην προσωπική της ζωή, ιδιαίτερα μετά τη σύλληψη της. Η αντίδραση της στην απομόνωση, όπου καταδικάζεται για ένα χρόνο, μας προϊδεάζει για την εσωτερική δύναμη που δείχνει και η οποία θα της επιτρέψει να αντιμετω-

πίσει τις δοκιμασίες, που τις επιφυλάσσει η συμμετοχή της στον αγώνα αλλά και το ίδιο της το κόμμα. Σε δεύτερο επίπεδο: τα ψήγματα προσωπικής ζωής που έχει η Μαρία Καραγιώργη στη σύντομη περίοδο που ζουν μαζί με τον άντρα της και τη μετάπτωση από την ανάταση της αντίστασης στην ένταση της καθόδου στον εμφύλιο πόλεμο. Σε τρίτο επίπεδο: το ειδικό ζήτημα της πολιτικής αντιμετώπισης της Μαρίας Καραγιώργη και την πολιτική δίωξη του άντρα της από το ίδιο το κόμμα τους. Μία προσωπική σχέση που εξελίσσεται σε ένα πολιτικό δράμα, σε ένα πλαίσιο εξελίξεων που προσδιορίζεται από τα πλήγματα που καταφέρει η ηγεσία στα μέλη και στα στελέχη του κόμματος την εποχή που το ίδιο πλήττεται από το μετεμφυλιακό κράτος. Είναι τυχαία, η παράλληλη πορεία σπίλωσης των Κώστα Καραγιώργη και Νίκου Πλουμπίδη; Στις 6 Ιουνίου 1950 ο Καραγιώργης έχει συντάξει το υπόμνημα του «Οι σκέψεις μου για την καθοδήγηση του σ. Ζαχαριάδη και του σημερινού Πολιτικού Γραφείου», με το οποίο αναλύει την προσωπικότητα του Ζαχαριάδη και το ρόλο του στην πορεία του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος.

Η διαγραφή του Γυφτοδήμου από το κόμμα

Σε δύο μέρες έχει συλληφθεί και με συνοπτικές διαδικασίες καθαιρείται από την Κεντρική Επιτροπή και διαγράφεται από το Κόμμα. Έχει προηγηθεί η 7η Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής στις 14-18 Μαΐου 1950, στην οποία προφανώς συμμετέχει ο Καραγιώργης και η οποία πρέπει να γνωρίζει πολύ καλά τις απόψεις του Καραγιώργη. Εκεί, στο πλαίσιο της εκκαθάρισης αυτών, που ο Ζαχαριάδης θεωρεί πολιτικούς αντιπάλους του, διατυπώνονται ανοιχτά απόψεις για προβληματικές κομματικές καθοδηγήσεις στην Αθήνα που «δίπλωναν» μπροστά στις δυσκολίες. Επικεφαλής, όπως γνωρίζουμε, του παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ στην Αθήνα ήταν ο Ν. Πλουμπίδης. Η ολομέλεια πρότεινε επίσης να ανακληθούν όλα τα υψηλόβαθμα στελέχη που δρούσαν στην Ελλάδα για να εξεταστεί το θέμα της προδοσίας. Ο Μπελογιάνης φθάνει στην Αθήνα στα μέσα Ιουνίου του 1950 και για να ελέγξει τον Πλουμπίδη, την πολιτική ακεραιότητα του οποίου διαπιστώνει από τις πρώτες επαφές μαζί του. Παρόλα αυτά, οι κατηγορίες σε βάρος του συνεχίζονται και τον Ιανουάριο του 1952 οι εκθέ-

σεις του Ζαχαριάδη και Μπαρτζώτα κατηγορούν ευθέως τον Πλουμπίδη ως «χαφιέ». Ο Πλουμπίδης συλλαμβάνεται το Νοέμβριο του 1952 και εκτελείται στα μέσα Αυγούστου 1954, καταδικασμένος από το κόμμα του ως χαφιές. Αυτή η παράλληλη πορεία σπίλωσης αυτών των δύο στελεχών δεν τερματίζεται με το θάνατο τους.

Η αποκατάστασή του

Θα αποκατασταθούν μαζί με τον Γ. Σιάντο, μόνο μετά την καθαίρεση του Ζαχαριάδη, όταν το ολιγόλογο πόρισμα της 9ης Ολομέλειας της Κεντρικής Επιτροπής το 1958 διαπιστώνει έλλειψη στοιχείων που να δικαιολογούν τις κατηγορίες. Είναι τυχαίο ότι ο Ζαχαριάδης στρέφεται κατά του Καραγιώργη και του Πλουμπίδη που ξεχωρίζουν από κάθε άποψη στο φτωχοπροδρομικό ΚΚΕ, για να δανειστώ ένα χαρακτηριστικό όρο από τη Μαρία Καραγιώργη; ∆ίπλα σ’ αυτούς και οι ανώνυμοι αγωνιστές, όπως οι 30 φυλακισμένοι μαζί με τον Καραγιώργη στις φυλακές Μαρτζινένι στη Ρουμανία, που οι συνθήκες δεν επέτρεψαν στις γυναίκες τους να καταγράψουν την ιστορία τους. Παράλληλα, και πίσω από αυτή τη στεγνή καταγραφή γεγονότων και την επίσημη θέση των δύο αντίπαλων παρατάξεων, του κόμματος και του μετεμφυλιακού κράτους με όλες τις αγκυλώσεις που χαρακτηρίζουν τέτοιες θέσεις, κρύβονται, αλλά υπάρχουν, προσωπικές διαστάσεις. Προσωπικές διατάσεις, που η πολιτική ορθότητα του κόμματος γενικά, αλλά και των μελών του ειδικά, δεν επέτρεπε να γίνουν γνωστές και να αντιμετωπιστούν. «Οικογένειες πρέπει να επιζήσουν (αν ζήσουν)», γράφει ο Καραγιώργης στον Ζαχαριάδη τον Αύγουστο 1948: «Η γυναίκα μου ήταν σύνδεσμος του ΠΓ επί 4ης Αυγούστου, θα μπορέσει, αν ζήσει, να μας δώσει ενδείξεις για εκείνη την περίοδο». Παιδιά πρέπει να μεγαλώσουν. Τραύματα πρέπει να επουλωθούν. Όλα αυτά μέσα σε ένα εχθρικό πολιτικό κλίμα και σε ένα περιορισμένο κοινωνικό περιβάλλον, με εμφανή τον άνωθεν επιβαλλόμενο εξοστρακισμό. Εκεί αντιμετωπίζουν αντιδράσεις που κυμαίνονται από την πλήρη απόρριψη και αδιαφορία στην αμφιβολία και στην αποστασιοποίηση. Παρόλα αυτά παραμένουν πιστοί στο κόμμα και στην ιδεολογία τους ενώ πεθαίνουν στα κελιά των φυλακών των αδελφών κομμάτων. Γράφει συγκρατούμενος του Καραγιώργη, στις φυλακές Μαρτζινένι, ο αντάρτης του ∆ημοκρατικού Στρατού, ∆ημήτρης Χαρλέπας

«…Μπροστά στα μάτια μας σ’ αυτό το βρώμικο κελί πέθαναν ο Κώστας και ο Μήτσος. ∆εν θυμάμαι τα επίθετά τους. Θυμάμαι όμως πόση μεγάλη πίστη είχαν στο Κόμμα» (σ. 262). Η προτεραιότητα που δίνουν στον αγώνα η Μαρία και ο Κώστας Καραγιώργης αποτυπώνεται και όταν αντιμετωπίζουν με ορθολογισμό τον έρωτα τους και την εξέλιξη της σχέσης τους, στη συζήτηση που ακολουθεί την πρόταση γάμου που της κάνει ο Καραγιώργης στη διάρκεια κομματικής συνεργασίας. Αυτή η προτεραιότητα προκύπτει με σαφήνεια και από το γεγονός ότι η Μαρία Καραγιώργη παραμένει στην Αθήνα, όπως θα έκαναν και άλλες που βρέθηκαν στην ίδια θέση, όταν το κόμμα αποφάσισε να βγει ο Καραγιώργης στο βουνό.

Μια έντονη εποχή σε ένα βιβλίο

Όπως επισημαίνει η Κατερίνα Ζωιτοπούλου, η Μαρία Καραγιώργη αρχίζει να γράφει την τετραλογία της το 1972, επειδή δεν θέλει να γράψει όταν η δεξιά είναι στην εξουσία. Ένας επιπλέον λόγος πρέπει να αναζητηθεί στην ιδιαιτερότητα του θέματος, και ειδικά στην εκτεθειμένη στάση του κόμματος. Ο αναγνώστης παρακολουθεί και την προσωπική μαρτυρία, την ίδια περίοδο, της Κατερίνας Ζωιτοπούλου που αποτυπώνει με διακριτικότητα εκείνα τα τμήματα της παράλληλης πορείας της οικογένειας της στον ίδιο αγώνα και με τις αντίστοιχες συνέπειες που φωτίζουν πληρέστερα τη ζωή και τη δράση της Μαρίας Καραγιώργη. Αυτή η παρέμβαση λειτουργεί συμπληρωματικά, και κυρίως ενημερωτικά και επειδή έχει αναπτυχθεί αυτή η ιδιαίτερα στενή σχέση μεταξύ τους. Η Κατερίνα Ζωιτοπούλου κατορθώνει σε ένα βιβλίο να κλείσει μια έντονη εποχή μέσα από τις μαρτυρίες μίας αγωνίστριας με δυναμική προσωπικότητα, που την χαρακτηρίζει η ανιδιοτέλεια και η οποία στις κρίσεις που αντιμετωπίζει έχει την ικανότητα να «ανασυγκροτείται» όπως η ίδια σημειώνει. Η περίπτωση της Μαρίας Καραγιώργη υπογραμμίζει τις αδυναμίες του κομματικού μηχανισμού και τη δύναμη των μελών του κόμματος και την πίστη στην ιδεολογία τους. Η ιστορία του ζεύγους Καραγιώργη για άλλη μία φορά επισημαίνει, πόσο επίκαιρο είναι το απόφθεγμα του ∆. Σολωμού που θεωρούσε εθνικό ότι είναι αληθινό. Σ’ εμάς εναπόκειται να το αποδεχθούμε, με μία μικρή παράφραση, για τη μελέτη της ιστορίας του κομμουνιστικού κόμματος. •

ΘΕΜΑΤΑ

ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΚΩΣΤΑ ΝΙΚΟΛΑΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 6 Απριλίου 2014

Τελευταίο ταξίδι Όταν θα φύγω γι’ αυτό το ταξίδι, θέλω να είναι γρήγορο. Ν’ ανέβω σαν κλωνάρι που έκοψαν τον καρπό του. Όπως ο καπνός στο τζάκι σε απάνεμο βράδυ. Σαν δροσιά που χάνεται στις πρώτες ηλιαχτίδες. (Κωστής Νικολάκης, Ήχος Χάλκινος)

Κώστας Νικολάκης έφυγε την Τρίτη σε ηλικία 75 ετών. Βιβλιοπώλης, εκδότης, ποιητής, ο Κώστας υπήρξε μια από τις συγκεκριμένες και χαρακτηριστικές μορφές του βιβλίου τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες. Με τις ιδιότητές του αδιαχώριστες μεταξύ τους, ο Κώστας ήταν ταυτόχρονα ένα σημείο αναφοράς για τόσους από εμάς, πάντα πίσω από το γραφειάκι του στο υπόγειο

Προσφορά

Στη μνήμη του Γιάννη Μπανιά που αγωνίστηκε τόσο για την ενότητα του ΣΥΡΙΖΑ αλλά δεν πρόφτασε να χαρεί την εντυπωσιακή άνοδό του, η Ολυμπία Στεργίου προσφέρει στην «Εποχή» 100 ευρώ.

βιβλιοπωλείο της Βικτώριας, να σε ρωτά τα νέα σου, να σου λέει τα δικά του, να σου δείχνει τη νέα έκδοση που ετοιμάζει, να σου διαβάζει με την μπάσα του φωνή στακάτη ένα ποίημα που τον είχε συγκινήσει, μια γκραβούρα, μια πρώτη έκδοση, να ψάχνει να σου βρει το τάδε χαμένο βιβλίο ξεχασμένο απ’ τους πολλούς (-θα το βρούμε ρε Κώστα; -κάτι θα γίνει) ξεχασμένο όπως οι παλιοί τρόποι του βιβλίου. Γιατί το γράψιμο και η ανάγνωση, η μοναχικότητα και η συντροφιά στο υπόγειο της Βικτώριας ήτανε κουβάρι. Οι άνθρωποι είναι τα δημιουργήματά τους. Έτσι ο Κώστας ήταν οι ατελείωτες κουβέντες και οι τυχαίες μαζώξεις στο βιβλιοπωλείο, η επιθετική μυρωδιά του παλιού χαρτιού στην κάθοδό σου στο υπόγειο της Βικτώριας, η πρώτη σου επαφή με ένα ξεχασμένο ποίημα, οι εκδόσεις Εκάτη, η τάδε ιστορία για τον

τις εκδόσεις Κουλτούρα που σταμάτησαν και για τις εκδόσεις Εκάτη που συνεχίζουν. Εκεί θα συναντούσες τον Γιάννη Βαρβέρη, τον Γιώργο Μαρκόπουλο, τον Γιάννη Κοντό, τον Κώστα Παπαγεωργίου, τον Μένη Κουµανταρέα, πιο παλιά τον Ρένο Αποστολίδη, τον Γιώργο Καραβασίλη και τον Μάριο Μαρκίδη, τόσους και τόσους άλλους και ανάμεσά του πάντα τον Κώστα και τον γιο του Χρίστο, να υποδέχονται, να συντροφεύουν να συντονίζουνε το χάος. Και όλοι μαζί να μοιράζουν συμβουλές και πειράγματα, ευχές και προσδοκίες… Σήμερα σε αποχαιρετούμε φίλε, μα η όψη σου θα μείνει ξεχωριστά γραμμένη στην πίσω σελίδα της κάθε μας ανάγνωσης. Αντίο λοιπόν. Θωμάς Τσαλαπάτης

τάδε καλλιτέχνη, οι διαφωνίες και οι συμφωνίες (εσύ ως μικρότερος σχεδόν πάντα ντρεπόσουν και συμφωνούσες), το ουίσκι στο πλαστικό κυπελάκι, η ανάσα της λογοτεχνίας στοιβαγμένη στα λίγα τετραγωνικά. Για εμάς τους νεότερους το βιβλιοπωλείο της Βικτώριας υπήρξε ένα σημείο προφορικής ιστορίας. Με τα ποιήματα να σφυρίζουν ανάμεσά μας, τους επισκέπτες να διακόπτουν τη ροή της ιστορίας, να προσθέτουν και να αφαιρούν, να κατευθύνουν προς άλλα σημεία στον ορίζοντα των πραγμάτων. Εκεί ακούσαμε την άλλη ιστορία της λογοτεχνίας, την ιστορία της Αθήνας και όσων τη διέσχισαν, δεκαετίες που πέρασαν και γραφές που έμειναν. Εκεί μάθαμε την ιστορία του Κώστα, για το πώς ο ίδιος ξεκίνησε ως τσιγκογράφος, για το θρυλικό καρότσι του με τα βιβλία στη Χέυδεν, για

Το ΚΚΕ και το Σύστημα ∆ΑΙΜΟΝΙΚΑ

Θανάσης Βικόπουλος είναι ένας από τους αγωνιστές, απολυμένους-εργαζόμενους της ΕΡΤ3. ∆έκα μήνες μέσα σε έναν περήφανο και δίκαιο αγώνα, δέκα μήνες μετά το φασιστικό κλείσιμο της ΕΡΤ, περιγράφει στο www.ertopen.com τη σύντομη συνάντησή του με τον γενικό γραμματέα του ΚΚΕ: «Βράδυ με κρύο στην οδό Τσιμισκή στη Θεσσαλονίκη. Με το μάχιμο, από τα χρόνια του ’90, δημοσιογραφικό μου κασετοφωνάκι αντάμωσα τον γ.γ. του ΚΚΕ ∆ημήτρη Κουτσούμπα. Η πρώτη ερώτηση, ξεκάθαρη: «Θα συνεχίσετε το εμπάργκο στη ∆Τ;» «Ναι, θα συνεχίσουμε», η απάντηση. Η δεύτερη ερώτηση, εξίσου ξεκάθαρη: «Θα ισχύσει το εμπάργκο και στη ΝΕΡΙΤ, όταν και εάν λειτουργήσει;» «Όχι, με τη νέα τηλεόραση δε νομίζω», απαντά ο γ.γ. του ΚΚΕ και συνεχίζει: «Νομίζω ότι συμφωνείτε κι εσείς. Με ε-

παφή που έχουμε με εργαζομένους και απολυμένους της ΕΡΤ από τις επιτροπές αγώνα, μας έχουν πει, και όλα τα άλλα κόμματα, δεν είναι σωστό να κάνεις εμπάργκο σε συναδέλφους σου που αγωνίζονται και αυτοί για το ψωμί τους και για τη δουλειά τους». Στην επισήμανση της συντρόφισσάς μου από την ΕΡΤ3 ∆ήμητρας Στεφανίδου ότι κι εμείς για το ψωμί μας παλεύουμε, απλώς γυρίσατε την πλάτη. Η αλήθεια, κύριε Κουτσούμπα, είναι πως δεν συμφωνούμε μαζί σας, παρά την αφελή προτροπή σας προς τη συνάδελφο που σας έθεσε το ερώτημα να κάνει κάτι τέτοιο. ∆ιότι, πολύ απλά, δεν μπορούμε ιδεολογικά, ιστορικά, πολιτικά, αλλά, αν θέλετε, και για λόγους ηθικής και αξιοπρέπειας, να θεωρήσουμε συνάδελφο άνθρωπο που έβαλε φαρδιά πλατιά την υπογραφή του στη σύγχρονη δήλωση μετάνοιας, νομιμοποιώντας, με το φιλί ζωής στη ΝΕΡΙΤ, την απόλυση 2.656

πρώην συναδέλφων της ΕΡΤ. Πραγματικά, όσο κι αν προσπαθήσουμε, δεν θα μπορέσουμε να βρούμε τι είναι αυτό που θα κάνει το νόθο παιδί της ∆Τ, τη ΝΕΡΙΤ, περισσότερο νόμιμη και συνταγματική από τη μητέρα της, ώστε να την αναγνωρίσετε και επισήμως προτού καν γεννηθεί. Αναφέρεστε στη ΝΕΡΙΤ, που στελεχώνεται με διαδικασίες εξίσου παράνομες και αδιαφανείς με της ∆Τ. Στη ΝΕΡΙΤ, που φιμώνει οριστικά και αμετάκλητα τους περιφερειακούς σταθμούς της χώρας και υποβιβάζει τη Θεσσαλονίκη σε ανταποκριτικό περίπτερο (ούτε καν γραφείο) των Αθηνών. Στη ΝΕΡΙΤ, που πληρώνει ήδη ο ελληνικός λαός χωρίς να την έχει δει. Στη ΝΕΡΙΤ, που θα συνεχίσει με τις ευλογίες του κυβερνητικού συνασπισμού το χωρίς έλεγχο ξόδεμα των χρημάτων των Ελλήνων σε εργολάβους εξωτερικών παραγωγών και μεταδόσεων. Στη ΝΕΡΙΤ, που θα μοντάρει επιμελώς τις δηλώσεις σας, αν και όποτε κάνετε προς αυτήν ή που θα σας θυμάται μόνο προεκλογικά κατόπιν εντολής του ΕΣΡ και όχι οικειοθελώς, και θα σας στήνει μπρος στην κάμερα σε ένα αμερικανόφερτο debate, στο οποίο θα πρέπει να συμπτύξετε το μαρξιστικό λόγο σε 60 μόλις δευτερόλεπτα. Στη ΝΕΡΙΤ, που, ως υπάκουο μνημονιακό στρατιωτάκι, θα μπει στην ουρά του ελέγχου των ψηφιακών μεταδόσεων από τη

DIGEA, που, αν θυμάστε καλά, ανεβοκατέβαζε τη φέτα ελέγχου του 902 κατόπιν τηλεφωνημάτων από το υπουργείο οικονομικών και έκοβε το σήμα του ραδιοτηλεοπτικού σταθμού του δικού σας κόμματος, του ΚΚΕ, όταν αναμετέδιδε το αντιστασιακό πρόγραμμα των εργαζομένων της ΕΡΤ. Στη ΝΕΡΙΤ, που θα χρησιμοποιήσει πομπούς που έστησαν ανά την Ελλάδα μεταξύ των άλλων και άνθρωποι υπόλογοι στη δικαιοσύνη, αφού πρωτίστως κατέστρεψαν τα μηχανήματα της ΕΡΤ, περιουσία του λαού. Απόψε το Σύστημα πανηγυρίζει. Και δεν είναι η πρώτη φορά που πανηγυρίζει με λόγο ή πράξη του ΚΚΕ. Έχει ξαναγίνει. ∆υστυχώς έτσι είναι. Τι να πρωτοθυμηθούμε: το συστημικό ρόλο του ΚΚΕ στην εξέγερση του ∆εκέμβρη του 2008; Τη διπλή αλυσίδα, μαζί με τα ΜΑΤ, απέναντι από τους διαδηλωτές μπροστά στη βουλή; Το ανάχωμα του ΠΑΜΕ που μπλοκάρισε την απεργία των εκπαιδευτικών τον Σεπτέμβρη; Την ανήθικη και λυσσαλέα επίθεση της Κανέλλη στον Τσίπρα; Την αντιδραστική κι ανιστόρητη εξίσωση της ακροδεξιάς κυβέρνησης Σαμαρά-Βενιζέλου με τον ΣΥΡΙΖΑ; Τελικά, το ΚΚΕ αποδεικνύεται ιδιαίτερα χρήσιμο για το σύστημα… Ο δικηγόρος του διαβόλου

Η ΕΠΟΧΗ 6 Απριλίου 2014

ΘΕΜΑΤΑ

Η αναγκαιότητα διαρκούς αποδόμησης του κυρίαρχου λόγου Με αφορμή τη δεύτερη έκδοση του βιβλίου «22 Πράγματα που μας λένε για την ελληνική κρίση και δεν είναι έτσι» των Χρήστου Λάσκου και Ευκλείδη Τσακαλώτου ρισμός έχει καινοτόμα χαρακτηριστικά που πολλές φορές συγκρούονται με τις αρχές του φιλελευθερισμού, όπως αυτές της ατομικής ελευθερίας, της τυπικής ισότητας, της ανοχής της διαφορετικότητας. Το πιο σημαντικό, δε, στοιχείο είναι ότι ο σημερινός νεοφιλελευθερισμός δεν εκφράζει ούτε και επιδιώκει να πραγματώσει τη μυθική ιδέα των ελεύθερων αγορών, αλλά υποστηρίζεται και εγκαθιδρύεται μέσω της κρατικής παρέμβασης, δεν τάσσεται υπέρ του ελάχιστου κράτους, αλλά βασίζεται στους θεσμούς του κυβερνάν, οι οποίοι χρησιμοποιούνται για να εγκαθιδρυθεί σε δικαιοπολιτική βάση η παγκόσμια τάξη της αγοράς.

Η «πραγματικότητα» του νεοφιλελευθερισμού

Της Έφης Αχτσιόγλου*

ο βιβλίο «22 Πράγματα που μας λένε για την ελληνική κρίση και δεν είναι έτσι» των Χρήστου Λάσκου και Ευκλείδη Τσακαλώτου συνυφαίνεται από μια σειρά αυτοτελών αναλύσεων, οι οποίες επιχειρούν να αποδομήσουν τον κυρίαρχο λόγο που αναπτύσσεται στην Ελλάδα, ιδίως από το 2010 και μετά, αναφορικά με την οικονομική κρίση που πλήττει τη χώρα μας. Εξαρχής θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς γιατί η αποδόμηση του κυρίαρχου λόγου εκτιμάται ως τέτοιας σπουδαιότητας, ώστε οι δύο συγγραφείς, θεωρητικοί και μάχιμοι αγωνιστές της ριζοσπαστικής αριστεράς, επιλέγουν να της αφιερώσουν σχεδόν αποκλειστικά το συγκεκριμένο έργο τους, αντί να γράψουν ένα βιβλίο επικεντρωμένο στην αριστερή προσέγγιση της κρίσης. Οφείλουμε να διευκρινίσουμε ότι όταν μιλάμε για τον κυρίαρχο λόγο, εννοούμε το νεοφιλελεύθερο λόγο. Αυτό που ενδεχομένως, όμως, δεν είναι τόσο σαφές είναι ότι ο νεοφιλελευθερισμός δεν αποτελεί μια συνέχεια, μια εξέλιξη της φιλελεύθερης ιδεολογίας, αλλά εγκαθιδρύει μια διαφορετική συνθήκη. Ο νεοφιλελευθε-

“

Ο νεοφιλελευθερισμός εμφανίζεται ως το μόνο εφαρμόσιμο μοντέλο διακυβέρνησης των σύγχρονων κοινωνιών, το οποίο ενσαρκώνει όλες τις μορφές της κοινωνικής ζωής, και την πολιτική και την οικονομική και την πολιτιστική. Το πλαίσιο αναφοράς της πολιτικής και κοινωνικής «πραγματικότητας» δομείται, λοιπόν, μέσα από σταθερούς κανόνες, καθώς η οικονομική πολιτική εμφανίζεται ως ουδέτερη, ως μία και μοναδική, ως μη επιδεχόμενη αλλαγές, με αποτέλεσμα οι πολίτες ούτε να προσμένουν κάποια αλλαγή, αλλά ούτε και να αντιλαμβάνονται ότι το πεδίο επιδέχεται αλλαγές, ή διαφορετικές προσεγγίσεις. Η μόνη επιτρεπτή ερώτηση στο δημόσιο διάλογο σήμερα είναι αυτή της ικανότητας διαχείρισης των «αναγκαίων αλλαγών», των εκσυγχρονιστικών μεταρρυθμίσεων, των οποίων ωστόσο η έννοια ποτέ δεν εξειδικεύεται με όρους που να αφορούν την κοινωνία. Οι «αναγκαίες» αυτές «αλλαγές», από την άλλη, υποτίθεται ότι εκπορεύονται από την υποχρέωση προσαρμογής σε «αντικειμενικά» standards. Έτσι ο πολίτης θεωρεί ότι λειτουργεί και αποφασίζει ελεύθερα μέσα όμως σε ένα πολύ συγκεκριμένο, σταθερό και αμετάβλητο πλαίσιο αναφοράς, οι προδιαγραφές του οποίου ποτέ δεν αμφισβητούνται. Έτσι, μακράν του να είναι μια οικονομική πολιτική ή μια ιδεολογία, ο νεοφιλελευθερισμός επιβάλλεται και ενσωματώνεται ως Λόγος, εμπεδώνεται ως «αλήθεια», μια «αλήθεια» που δομεί και οργανώνει όχι μόνο τις απο-

Ο νεοφιλελευθερισμός εμφανίζεται ως το μόνο εφαρμόσιμο μοντέλο διακυβέρνησης των σύγχρονων κοινωνιών. Η οικονομική πολιτική εμφανίζεται ως ουδέτερη, ως μία και μοναδική, ως μη επιδεχόμενη αλλαγές, με αποτέλεσμα οι πολίτες ούτε να προσμένουν κάποια αλλαγή, αλλά ούτε και να αντιλαμβάνονται ότι το πεδίο επιδέχεται αλλαγές.

φάσεις των κυβερνώντων αλλά και αυτές των κυβερνώμενων.

Αποδομώντας το Λόγο

Η ενασχόληση, συνεπώς, με τον κυρίαρχο λόγο σήμερα δεν τίθεται επιτακτικά μόνο για λόγους ιδεολογικής ηγεμονίας, αλλά και για την κατανόηση της «πραγματικότητας» που μας περιβάλλει. Και στην εξυπηρέτηση των σκοπών αυτών τάσσεται και το βιβλίο των Λάσκου - Τσακαλώτου. Μέλημά του είναι να αποδομήσει όχι απλώς τον αντίπαλο πολιτικό λόγο, αλλά τον Λόγο, τη γενική νόρμα από την οποία υποτίθεται ότι ο πρώτος απορρέει και η οποία μάλιστα παρουσιάζεται ως αυταπόδεικτη. ∆ιότι τελικά μόνο μέσα από μια τέτοια αποδόμηση μπορεί να αναδειχθεί και μια στέρεα αντίσταση σε ένα σύστημα που συμπιέζει καταφανώς τις ζωές των πολλών. Πιο συγκεκριμένα, στο βιβλίο «22 πράγματα» οι συγγραφείς επιλέγουν να «δομήσουν» την αποδόμηση του κυρίαρχου λόγου επερωτώντας μια σειρά από «αλήθειες» που μας περιβάλλουν, «22 πράγματα» όπως απλά τα ονομάζουν. Η δομή ανάλυσης των πραγμάτων είναι ενιαία, διακρίνεται, δε, σε δύο μέρη: (α) «τι μας λένε», ποια είναι δηλαδή η κυρίαρχη αφήγηση, ο κυρίαρχος λόγος για το ζήτημα, και (β) «πώς έχει το πράγμα», οπού αναπτύσσονται τα επιχειρήματα αποδόμησης του κυρίαρχου λόγου. Μεταξύ των 22 πραγμάτων αναλύονται και αποδομούνται οι εξής «αλήθειες»: ότι ως χώρα δεν παράγουμε τίποτα ή ότι καταναλώνουμε περισσότερα από όσα παράγουμε· ότι η κουλτούρα των Ελλήνων ευθύνεται για την αποτυχία του εκσυγχρονισμού στη χώρα μας και για τη σημερινή κρίση· ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα στην Ελλάδα και βασικός παράγοντας της κρίσης είναι οι συντεχνίες, ιδίως αυτή των δημοσίων υπαλλήλων· ότι η συμπίεση του κόστους εργασίας είναι αναγκαία για να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας· ότι η αγορά εργασίας στην Ελλάδα είναι ανελαστική κ.ά.

Ένα παράδειγμα

Μας επιτρέπεται –κυρίως για λόγους έκτασης– να αναφερθούμε σε ένα μόνο παράδειγμα, το οποίο ωστόσο από τη μια είναι ενδεικτικό της ισχύος των επιχειρημάτων και της επιτυχημένης αποδόμησης, και από την άλλη είναι θεμελιώδες σε σχέση με το ισχυρό πλήγμα που δέχονται τα τελευταία χρόνια οι δυνάμεις της εργασίας στην Ελλάδα από τις μνημονιακές πολιτικές. Στην ενότητα 16, οι συγγραφείς αντιμετωπίζουν το ευρέως διαδεδομένο επιχείρημα ότι η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας περνάει μέσα από τη συμπίεση του κόστους εργασίας. Το επιχείρημα αυτό εξειδικεύεται από τον κυρίαρχο λόγο στην περίπτωση της Ελλάδας ως εξής: η χαμηλή ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας, η οποία εκτιμάται ως η βασική αιτία της κρίσης που διέρχεται η χώρα, θα αντιμετωπιστεί μέσω της μείωσης του εργατικού κόστους ανά μονάδα παραγόμε-

νου προϊόντος, ώστε τα ελληνικά προϊόντα να γίνουν ανταγωνιστικά στις διεθνείς αγορές. Το εργατικό κόστος με τη σειρά του συμπιέζεται από τις εφαρμοζόμενες πολιτικές τόσο με την περικοπή των μισθών, όσο και με την άρση των κανόνων προστασίας των εργαζομένων, αλλά και τη συρρίκνωση του πεδίου του συλλογικού καθορισμού των όρων εργασίας, δηλαδή λειτουργίας της συλλογικής αυτονομίας. Η κυρίαρχη αυτή λογική διέπει στο σύνολό τους τους εκτελεστικούς νόμους των διαδοχικών μνημονίων. Κι ενώ ήδη η πλήρης επικέντρωση στο κόστος εργασίας ως το βασικό παράγοντα της παραγωγικότητας μιας οικονομίας δεν αποδεικνύεται ορθή, οι συγγραφείς προχωρούν ένα βήμα παραπέρα και αποδεικνύουν ότι ακόμη και με αυτή την παραδοχή, το πράγμα δεν είναι έτσι. Αντιθέτως, οι Έλληνες εργαζόμενοι είναι αυτοί με το μεγαλύτερο ετήσιο αριθμό ωρών εργασίας, ενώ τα τελευταία πενήντα χρόνια υπάρχει μείωση του πραγματικού κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος στην Ελλάδα. Επομένως το επιχείρημα ότι η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας μειώθηκε λόγω της αύξησης των μισθών αποδεικνύεται απολύτως ανακριβές.

Αυτό που μένει

Επιπλέον οι συγγραφείς καταδεικνύουν ότι τα τελευταία 15 περίπου χρόνια πριν την κρίση η Ελλάδα σημείωνε μια πολύ σημαντική αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας, με ρυθμούς αύξησης μεγαλύτερους από αυτούς που ίσχυαν στην πλειονότητα των μελών της ΕΕ των 15. Αποδεικνύουν, επομένως, ότι δεν πρόκειται ούτε για πρόβλημα χαμηλής εργασιακής παραγωγικότητας, όπως συνήθως λέγεται. Κι ενώ έτσι έχει το πράγμα, στη βάση ιδεοληπτικών προεπιλογών, που δεν αντιστοιχούν στην πραγματικότητα λήφθησαν τα τελευταία χρόνια σειρά μέτρων συγκρουόμενων με τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας. Το βιβλίο «22 Πράγματα που μας λένε για την ελληνική κρίση και δεν είναι έτσι» προσφέρει απλόχερα στον κριτικό αναγνώστη μια σειρά από εργαλεία με τα οποία μπορεί να ανασηκώσει το μανδύα ορθολογικότητας που καλύπτει τις εφαρμοζόμενες πολιτικές και τις εμφανίζει ως λογική απόρροια μιας υποτιθέμενης κανονιστικής δύναμης του πραγματικού. Ανασηκώνοντας, όμως, τον απατηλό αυτό μανδύα, το μόνο που απομένει είναι η αυταρχική επιβολή μιας πολύ συγκεκριμένης επιλογής, που αποσκοπεί στο να βεβαιώσει τη δικαιοπολιτική εγκαθίδρυση της λογικής της ανεξέλεγκτης από τη δημοκρατία αγοράς. Αυτό που απομένει δεν είναι παρά το πολιτικό πρόγραμμα συγκεκριμένων συμφερόντων, αντίθετων με αυτών της κοινωνίας, ένα πρόγραμμα που μπορεί και πρέπει να ανατραπεί.

* Η Έφη Αχτσιόγλου είναι υποψ. διδάκτορας εργατικού δικαίου στο ΑΠΘ και μέλος της Νομαρχιακής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ Α’ Θεσσαλονίκης.

ΘΕΑΤΡΟ

Η ΕΠΟΧΗ 6 Απριλίου 2014

Στο θέατρο “Βαφείο-Λάκης Καραλής” ανέβηκε ο “Βασιλιάς Ληρ”. ∆ύσκολο, πολυπρόσωπο έργο. Ομολογουμένως είναι εντυπωσιακό το τόλμημα ενός μικρού θεάτρου να αναλάβει μια τέτοια παραγωγή. ∆εν συνηθίζεται επειδή δεν είναι εφικτό οικονομικά. Έτσι απευθυνθήκαμε στη Μαρία Σκούπα, που στην παράσταση ερμηνεύει έναν από τους πιο ενδιαφέροντες ρόλους όχι μόνο του συγκεκριμένου έργου, αλλά όλου του σαιξπηρικού δραματολογίου, τον “Τρελό”, να μας μιλήσει για την παράσταση.

Μικρό θέατρο δεν σημαίνει μικρή ψυχή ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΛΕΥΡΑ ΤΟΥ ΘΕΑΤΗ

Η Μαρία Σκούπα μιλά για την παράσταση «Βασιλιάς Ληρ» που ανεβαίνει στο θέατρο “Βαφείο”

Τη συνέντευξη πήρε η Μαρώ Τριανταφύλλου Κυρία Σκούπα, πώς ένα μικρό θέατρο σαν το Βαφείο αποφασίζει ένα παράτολμο, θα μπορούσε να το ονομάσει κανείς, εγχείρημα όπως το ανέβασμα μιας πολυπρόσωπης σαιξπηρικής τραγωδίας; Μικρό θέατρο δεν σημαίνει ότι οι καλλιτεχνικές του αναζητήσεις πρέπει να είναι μικρές. Όχι ότι υπάρχει μεζούρα στην τέχνη. Παγκοσμίως τα μικρά θεατράκια λειτουργούν ως πρωτοπόροι καλλιτεχνικοί πομποί για τη διαμόρφωση νέων ρευμάτων και τάσεων. Εκτός από τη δύστυχη χώρα μας, παντού στον κόσμο το καλό θέατρο λαμβάνει χώρα, συχνά, εκτός των μεγάλων σκηνών. Εμείς εδώ θέλουμε πάση θυσία να κλείσουμε τις μικρές σκηνές, να τις

ΘΕΑΤΡΙΚΑ ΝΕΑ

«Μάμμα Τόνι»

Όταν μαθαίνει ότι οι φασίστες περνούν και πάλι από την πόλη της, αυτή τη φορά ως εκλεγμένοι εκπρόσωποι για να εκφωνήσουν τους λόγους τους στην πλατεία μίας πόλης που θρήνησε πολυάριθμα θύματα στα χέρια των φασιστών- η Μάμμα Τόνι αγριεύει, σηκώνεται από την πολυθρόνα της, αρπάζει τη μαγκούρα της και ορμάει μονάχη να τους διώξει. Ο μονόλογος αυτός, σχεδόν άγνωστος, ανήκει στην περίοδο των αντιφασιστικών μονολόγων των Ντάριο Φο και Φράνκα Ράμε, βασισμένων σε μαρτυρίες και υπαρκτά πρόσωπα από την Ιταλική Αντίσταση. Πρωτοπαρουσιάστηκε με την Φράνκα Ράμε να ενσαρκώνει αυτή τη συγκλονιστική μάνα των ανταρτών στη μεγάλη πλατεία της Παβίας στις 25 Απριλίου του 1971. Μετά και τον πρόσφατο θάνατο της ηθοποιού, συγγραφέα θεάτρου και πολιτικής ακτιβίστριας Φράνκα Ράμε (29 Μαΐου 2013), η ομάδα «Πείρα(γ)μα» με την παράσταση τιμά και υπενθυμίζει το αντιφασιστικό της έργο, έργο που την στοχοποίησε και που υπήρξε αιτία για την απαγωγή, το βασανισμό και το βιασμό της το 1973 από σκιώδη φασιστική οργάνωση που δρούσε, όπως αποκαλύφθηκε 25 χρόνια αργότερα κατ’ εντολήν

φιμώσουμε, να τις τσακίσουμε. Βλέπε ∆ήμο Αθηναίων, όπου το γλέντι συνεχίζεται και τώρα θέλουν να γίνουμε όλοι καφετζήδες! Μικρό θέατρο δεν σημαίνει μικρή ψυχή, δεν σημαίνει μοναξιά. Αντίθετα, εκεί σμίγουν άνθρωποι με ποιότητα, ζεστασιά και βαθιά καλλιτεχνική ανάγκη να δημιουργούν ομαδικά. Η επιλογή του έργου έγινε ως αντίδοτο στην κρίση. Ενωθήκαμε πολλοί μαζί, πιστέψαμε, δουλέψαμε και το αποτέλεσμα μας αρέσει. Το κοινό τίμησε την παράστασή μας από την πρώτη στιγμή, η αίθουσα γεμίζει ασφυκτικά. Γιατί επιλέξατε τον «Βασιλιά Ληρ» από όλο το σαιξπηρικό ρεπερτόριο; Για ν’ ανεβάσεις Ληρ, πρέπει να έχεις τον Ληρ καταρχήν. Θεωρώ ότι ο Γιώργος Βούρος είναι ιδανικός για το ρόλο αυτό. Ο Ληρ είναι από τα σπουδαι-

της Καραμπινιερίας του Μιλάνου, όταν το έγκλημα τους είχε πλέον παραγραφεί. Η Φράνκα Ράμε, δύο μήνες μετά την επίθεση που δέχτηκε, επέστρεψε στη σκηνή και τους πολιτικούς αγώνες πιο δυνατή και αποφασισμένη με μία νέα σειρά από αντιφασιστικούς μονολόγους. Συνέχισε να αγωνίζεται πάντα δίπλα στον άντρα της το Ντάριο Φο με πείσμα, δυναμισμό κι αγάπη μέχρι και την τελευταία της στιγμή πριν πεθάνει... Η παράσταση παίχτηκε αρχικά στο Αντιφασιστικό Φεστιβάλ. Το ρόλο ερμηνεύει η Ειρήνη Μελά, σκηνοθετημένη από την Αγγελική Κασόλα που έκανε και τη μετάφραση. Για δυο ∆ευτέρες ακόμα (7 και 14 Απριλίου), στις 9.30 μμ., στο «Τρίκυκλο» (Πυθέου 34 και Γεωμέτρου 1, Ν. Κόσμος, τηλ. 210 9232384) και η είσοδος είναι δωρεάν.

«Μαρία Μαγδαληνή ή η σωτηρία»

Η Εταιρεία Θεάτρου «Μνήμη» παρουσιάζει για τρεις παραστάσεις το ποιητικό κείμενο της Μαργκερίτ Γιουρσενάρ «Μαρία Μαγδαληνή ή η σωτηρία» υπό μορφή θεατρικού αναλογίου. Το κείμενο πραγματεύεται τον απόλυτο έρωτα, που ενσαρ-

ότερα έργα της παγκόσμιας δραματουργίας, αν όχι το σπουδαιότερο. Ό,τι περιμένει να δει κανείς στο θέατρο, ό,τι συνιστά θέατρο, το βρίσκει στο έργο αυτό. Πραγματικά τα λέει όλα. Σπάνια ανεβαίνει όμως. Ο Ληρ γράφτηκε πάνω σ’ έναν ταραγμένο κόσμο, σε μιαν εξαρθρωμένη κοινωνία. Την εποχή του Σαίξπηρ οι κοινωνικές, οικονομικές, πολιτικές και πολιτισμικές δομές ανατρέπονταν. Εκείνος ο αιώνας ήταν εποχή βίαιων ανατροπών, αντιφάσεων, συγκρούσεων και αντιθέσεων που οδήγησε στις επαναστάσεις των επόμενων αιώνων. Η σχέση με την εποχή μας, παραπάνω από προφανής. Στο έργο έχετε το ρόλο του Τρελού. Γιατί διαλέξατε αυτόν το ρόλο, όταν υπάρχουν τρεις πρωταγωνιστικοί γυναικείοι ρόλοι από τους πιο θελκτικούς μπορεί να πει κανείς; ∆ίνει κάποια ιδιαιτερότητα στο ρόλο το γεγονός ότι ερμηνεύεται από γυναίκα; Θα πρέπει να είμαι «ολίγον» τρελή τελικά. Μετά από δυο χρόνια με τη Λάουρα στον «Πατέρα» του Στρίντμπεργκ, ένιωσα την ανάγκη να τσαλακωθώ. Ο Τρελός είναι άφυλος, ένας επαγγελματίας κλόουν. Ένα κωμικοτραγικό πρόσωπο, μια γκροτέσκα φιγούρα που σχολιάζει, σαρκάζει, με ευθυκρισία και παρρησία. Είναι ένα είδος μονοπρόσωπου Χορού. Θίγει τα κακώς κείμενα, ομολογεί με θράσος σοβαρές αλήθειες και υπό αυτήν την έννοια είναι πολιτικό πρόσωπο. Είναι η απελπισμένη φωνή της Κασσάνδρας για το πού πάει ο κόσμος. Μια ελεύθερη φωνή που κρίνει και σαρκάζει την εξουσία, τον αφέντη του τον Ληρ. Είναι το alter-ego του Ληρ, γι αυτό κι όταν ο βασιλιάς τρελαίνεται, ο Τρελός εξαφανίζεται από το έργο. Τώρα που με ρωτάτε, σκέφτομαι κι εγώ ότι ίσως η ανάγκη διαμαρτυρίας για τις σημερινές αδικίες που βιώνουμε υποσυνείδητα με ώθησε να επιλέξω τον Τρελό αντί για κάποια από τις τρεις κόρες. * Θέατρο Βαφείο (Αγ. Όρους 16 & Κωνσταντινουπόλεως 115, Βοτανικός, τηλ.: 210 3425637). Παραστάσεις: Σάββατο 8.30μ.μ., Κυριακή 7.30μ.μ.

κώνεται στο πρόσωπο της Μαγδαληνής, τον έρωτα, που, όπως λέει η συγγραφέας, επιβάλλεται στο θύμα του σαν αρρώστια και σαν προορισμός μαζί. Η Γιουρσενάρ στο νεανικό αυτό διήγημα, γραμμένο το 1935, στηρίζεται σε μια παράδοση που παρουσιάζει την Αγία ως μνηστή του Ιωάννη, που αυτός εγκατέλειψε για να ακολουθήσει τον Ιησού. Το διήγημα εκτυλίσσεται στις παρυφές των απόκρυφων Ευαγγελίων αναπλάθοντας την ατμόσφαιρα της εποχής του Ιησού στην Εγγύς Ανατολή. Τη μετάφραση του κειμένου έχει κάνει η Ιωάννα Χατζηνικολή, τη σκηνοθεσία ο Μιχάλης Βιρβιδάκης, με βοηθό σκηνοθέτη τον Βικέντιο Μηλογιαννάκη, τη μουσική επιμέλεια η Λίλα Τρουλινού και τους φωτισμούς η Μαρία Μπαλαντίνου. Τον ρόλο ερμηνεύει η Ρίκα Σηφάκη. Παρουσιάζεται για 3 μόνο βραδιές, τη Μεγάλη ∆ευτέρα 14, Μεγάλη Τρίτη 15 και Μεγάλη Τετάρτη 16 Απριλίου, στις 9.30μ.μ., στο Θέατρο Κυδωνία (Υψηλαντών 12, Χανιά).

Φεστιβάλ page_31

Το page_31 είναι μια γιορτή ιδεών που προωθεί το διάλογο, τη δημιουργία, καθώς και την παρέμβαση, μέσω της συλλογικής πράξης στην τέχνη. Καλλιτέχνες διαλέ-

γουν όποιο έργο ή κείμενο θέλουν, αλλά μόνο τη σελίδα 31. Eμπνέονται απο αυτήν και έχουν 15 λεπτά χρόνο για να παρουσιάσουν μια δική τους ιδέα για το θέατρο, το χορό, τις παραστατικές τέχνες. Το page_31 λειτουργεί χωρίς προεπιλογή και αισθητικούς αποκλεισμούς, θέλοντας να σχεδιάσει ένα χάρτη των παραστατικών τεχνών, μια πραγματική καταγραφή των τάσεων και των ιδεών. Το φεστιβάλ ενδιαφέρεται για projects που μπορούν να συμβούν μονάχα στον παρόντα χρόνο, που λαμβάνουν υπόψη τους τον άνθρωπο και την κοινωνία στην οποία απευθύνονται και ζητά από τους καλλιτέχνες να αρθρώσουν δημόσιο παρεμβατικό λόγο και να μεταμορφώσουν μέσω της τέχνης, την ιστορική πραγματικότητα του σήμερα, σε μέλλον με όραμα και προοπτική. Καλούμε το κοινό να γίνει μέρος της γιορτής και ταυτόχρονα συμμέτοχος στην ζωντανή εξέλιξη των ιδεών. Καταθέστε αιτήσεις συμμετοχής μέχρι τις 17 Απριλίου, στο e-mail: festivalpage31@gmail.com {περισσότερες πληροφορίες: campoint.gr/?p=6077#sthash.vMl7VaJV.dpuf] Το φεστιβάλ θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 4 Μαΐου, στο CAMP! (Απελλού 2 & Ευπολίδος 4, Πλ.Κοτζιά). •

1047

ΒΙΒΛΙΟ

Η ΕΠΟΧΗ 6 Απριλίου 2014

Βιζυηνού μελετήματα Γ. Μ. Βιζυηνός «Στους δρόμους της λογιοσύνης. Κείμενα γνώσης, θεωρίας και κριτικής» Φιλολογική επιμέλεια Παν. Μουλλάς Επιλεγόμενα-Υπόμνημα Βεν. Αποστολίδου-Μαίρη Μικέ Μ.Ι.Ε.Τ. ∆εκέμβριος 2013

κκινώντας από τον τίτλο του βιβλίου, να παρατηρήσουμε ότι η λέξη λογιοσύνη απουσιάζει από πολλά λεξικά της ελληνικής. ∆εν την καταγράφει ούτε του ∆ημητράκου ούτε του Τριανταφυλλίδη. Την αποθησαυρίζουν Κριαράς, Μπαμπινιώτης, με τη διπλή σημασία της πνευματικής καλλιέργειας και της λογιότητας, όπου, αυτήν τη δεύτερη, την ερμηνεύουν ως την ιδιότητα του λογίου. Λέξη, που, ως επίθετο, σημαίνει μορφωμένος, καλλιεργημένος, και ως ουσιαστικό, τον απασχολούμενο με τα γράμματα. Ο Μπαμπινιώτης προσθέτει, ότι χρησιμοποιείται κυρίως για την εποχή από την Αναγέννηση μέχρι και τον 19ο αιώνα, ενώ η ταυτόσημη για την σύγχρονη εποχή είναι το διανοούμενος. Ως προς τι, όμως, τόσο σχολαστική εξέταση του τίτλου; Γιατί συμφωνούμε με τον Βιζυηνό, που διευκρινίζει: “Μηδ’ υποθέση τις ημάς λίαν μικρολογούντας περί το όνομα και την επιγραφήν του βιβλίου. ∆ιότι [...] είναι αλάνθαστον τεκμήριον τού τε ποσού και τού ποιού των προκαταρκτικών γνώσεων, αφ’ ων οι συγγραφείς ορμώνται προς το έργον αυτών [...]”. Ο τίτλος, ακριβώς, του βιβλίου του Παν. Μουλλά δείχνει πως αφορμάται από τα παρισινά του χρόνια στο πλευρό του Κ. Θ. ∆ημαρά. Από τις εκδόσεις του Μ.Ι.Ε.Τ., το 2013, εκδόθηκαν δυο βιβλία, τον Φεβ., του ∆ημαρά, «Σύμμικτα ∆΄. Λόγια περί μεθόδου», και στα τέλη του έτους, του Μουλλά. Η Σειρά Σύμμικτα του ∆ημαρά είχε προγραμματιστεί, ζώντος του ιδίου, να αποτελείται από τέσσερις τόμους με δικά του κείμενα, κατά επιλογή και φροντίδα τεσσάρων νεότερων φίλων του. Πρώτος εκδόθηκε ο τρίτος τόμος, «Περί Καβάφη», σε επιμέλεια Γ. Π. Σαββίδη. Ο μόνος, για τον οποίο ο ∆ημαράς πρόλαβε να γράψει τον πρόλογο. Όταν κυκλοφόρησε, Άνοιξη 1992, εκείνος είχε αποβιώσει. Ο φροντιστής του τόμου έφυγε τρία χρόνια αργότερα. Ακολούθησε το 2000, ο πρώτος τόμος, «Από την παιδεία στη λογοτεχνία», σε επιμέλεια του Βενιαμίν της τετράδας, Αλέξη Πολίτη. Αρχές 2004, ο Φίλιππος Ηλιού παρέδωσε το σώμα του τέταρτου τόμου, καθώς ο δικός του ήταν ένας προαναγγελθείς θάνατος. Απεβίωσε στις 4 Μαρ. 2004. ∆έκα χρόνια αργότερα, ο τόμος εκδόθηκε σε επιμέλεια Πόπης Πολέμη. Λείπει ο δεύτερος τόμος, περί λογοτεχνίας, που είχε χρεωθεί ο Αλέξανδρος Αργυρίου. Εκείνος δεν πρόλαβε, παρόλο που είχε το χρόνο. Είναι, ωστόσο, ο μόνος που έφθασε στην ηλικία του ∆ημαρά και ο μόνος που συνέγραψε Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας. Ο Ηλιού είχε επιλέξει 301 επιφυλλίδες του ∆ημαρά. ∆υο από αυτές, δημοσιευμένες το 1968, φέρουν τον τίτλο «Η λογιοσύνη». Εκεί, ο ∆ημαράς παρατηρεί ότι η λαϊκή γραμματεία, με έμφαση “στην προφορική παράδοση, τα καθαυτό δημοτικά”, επεσκίασε τη λόγια. Ωστόσο, όπως επιχειρηματολογεί, πολλά οφείλονται στην ελληνική λογιοσύνη και ο παραμερισμός της ανέτρεψε “την αρμονία στην εικόνα του ελληνικού κόσμου”. Αυτήν την αρμονία στην εικόνα του κόσμου, που έφερε εντός του ο Βιζυηνός, θέλησε να αποκαταστήσει ο Μουλλάς, αναζητώντας τον άνθρωπο στον κόσμο του και τούμπαλιν. Πάντοτε εύστοχος στην επιλογή τίτλου, καθώς οι δρόμοι της λογιοσύνης πηγαίνουν από Ανατο-

λάς προς ∆υσμάς. Σε αυτούς πηγαινοέρχεται ο Βιζυηνός. Σε αυτούς βάδισε λίγο πολύ και ο Μουλλάς. Στη Σορβόνη, το 1976, παρουσίασε τη διδακτορική διατριβή του για τους ποιητικούς διαγωνισμούς του Αθήνησι Πανεπιστημίου στην περίοδο 1851-1877. Όταν έγραφε τα τελευταία κεφάλαια, συνάντησε έναν Θρακιώτη, που αποσπά το πρώτο βραβείο στον Βουτσιναίο ποιητικό διαγωνισμό του 1874, και πάλι πρωτεύει σε εκείνον του 1876, ενώ, τον επόμενο χρόνο, στον τελευταίο, παίρνει έπαινο. Τον Γεώργιο Βιζυηνό, εικοσιπεντάχρονο το 1874, που τελειώνει με “άριστα” το γυμνάσιο στο Β΄ Γυμνάσιο της Πλάκας και εγγράφεται στην Φιλοσοφική. Παραδίπλα, στο Βαρβάκειο, παίρνει το απολυτήριο με “σχεδόν καλώς” ένας εικοσιτριάχρονος Σκιαθίτης, που εγγράφεται επίσης στην Φιλοσοφική. Είναι ο Παπαδιαμάντης, με τον οποίο ασχολείται ο Μουλλάς, παράλληλα με την ετοιμασία της διατριβής. Το «Α. Παπαδιαμάντης Αυτοβιογραφούμενος» ολοκληρώνεται στο Παρίσι το 1974, δυσχεραίνοντας, τρία χρόνια αργότερα, την εκλογή του στο Αριστοτέλειο. Στη Θεσσαλονίκη, θα ξεκινήσει το βιβλίο για τον Βιζυηνό, με το οποίο, το 1980, θα εκλεγεί τακτικός καθηγητής νεοελληνικής φιλολογίας. Εισηγητές, ο Απ. Σαχίνης, ο συνεργάτης του ∆ημαρά Άλκης Αγγέλου και ο Σαββίδης, που θα κρίνουν αυτήν την εργασία “θετικότερη και μεστότερη από την αντίστοιχη για τον Παπαδιαμάντη”. Το 1875, τη Φιλοσοφική Αθηνών θα την εγκαταλείψουν και οι δυο. Ο Παπαδιαμάντης, χωρίς προστάτη, θα προσπαθήσει να επιβιώσει στην Αθήνα, ενώ ο Βιζυηνός, με χορηγό σπουδών τον Γεώργιο Ζαρίφη, θα ακολουθήσει “τους δρόμους της λογιοσύνης”. Ο Μουλλάς δεν θα επιστρέψει ποτέ στον πρώτο. Αντίθετα, θα ξαναγυρίσει στον Βιζυηνό. Όπως σημειώνει στις 18 ∆εκ. 2009, “ύστερα από 30 χρόνια”. Συγκεντρώνει τα σκόρπια μελετήματα του Βιζυηνού μετά την οριστική επιστροφή του στην Αθήνα, τέλη Μαρ. 1884. Αρχίζει τα Προλεγόμενα. Γράφει μέρος της γενικής εισαγωγής και δυο από τους επιμέρους προλόγους για τα πλησιέστερα στα δικά του ενδιαφέροντα μελετήματα. Τα αφήνει ημιτελή, εγκαταλείποντας τα εγκόσμια στις 11.9.2010. Όπως τα ημιτελή Σύμμικτα ∆ημαρά του Ηλιού, έτσι και τα ημιτελή Άπαντα τα μελετήματα Βιζυηνού του Μουλλά τα ολοκληρώνουν μαθήτριες και συνεργάτριες, με επιλεγόμενα και υπόμνημα. Όπως διευκρινίζεται, βασικός σκοπός των επιλεγομένων είναι η ένταξη του βιβλίου στο συνολικό έργο του Μουλλά. Έτσι, όμως, δεν ολοκληρώνονται τα Προλεγόμενα. Γεννάται το ερώτημα ποιους μπορεί να ενδιαφέρει αυτό το πολυσέλιδο βιβλίο (σελ. 800), που φαίνεται να εκδόθηκε, πρωτίστως, σαν χρέος προς τον εκλιπόντα. Η συγκεντρωτική έκδοση, ωστόσο, του επιστημονικού έργου του Βιζυηνού ήταν απαραίτητη, ως μέρος των Απάντων του. Πόσω μάλλον τώρα, που όλο και περισσότεροι μελετητές ανακαλύπτουν γόνιμο έδαφος στα μελετήματά του. Ενδεικτικές είναι δυο σχετικές ομιλίες στην τελευταία ∆ιημερίδα του ∆ημοκρίτειου Παν/μίου, με θέμα, «Το εύρος

του έργου του Γεωργίου Βιζυηνού. Παλαιότερες αναγνώσεις και νέες προσεγγίσεις». Κατά τη γνώμη μας, με μία διαφορετικής σύλληψης παρουσίαση, θα μπορούσαν να κινήσουν το ενδιαφέρον των σημερινών διανοούμενων. Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη, πως αυτοί οι τελευταίοι, την μεν εποχή του Βιζυηνού την γνωρίζουν, όσο την γνωρίζουν, με την μεταμοντέρνα, μάλλον απορριπτική εκδοχή της, το δε έργο του ∆ημαρά και του Μουλλά δεν το εκτιμούν, κρίνοντάς το από όσα λίγα γνωρίζουν και αυτά από δεύτερο χέρι. Ως κυρίως επιστημονικό έργο του Βιζυηνού θεωρούνται οι δυο διατριβές του. Η διδακτορική, «Το παιδικό παιχνίδι σε σχέση με την Ψυχολογία και την Παιδαγωγική», που υπέβαλε το 1881 στην Αυγουσταία Ακαδημία της Γοττίγγης, και η επί υφηγεσία, «Η φιλοσοφία του καλού παρά Πλωτίνω», στο Αθήνησι το 1885. Συγκεκριμένα, ανακηρύχτηκε υφηγητής στις 6 Φεβ. 1885. Ο επόμενος, που πήρε το χρίσμα, ήταν ένας παλαιός γνωστός του από τη Γερμανία, ο Μαργαρίτης Ευαγγελίδης, στις 3 Ιουν. 1885. Στο ενδιάμεσο και ενώ αναμενόταν η κρίση, ο Βιζυηνός δημοσίευσε εκτενή βιβλιοκρισία για τη διατριβή του Ευαγγελίδη. Στην αναδημοσίευση στον τόμο, η κριτική καταλαμβάνει 50 σελίδες, όπου, στις 30, ανασκευάζονται σφάλματα με σχολαστικές διορθώσεις. Θυμίζει τις διορθώσεις του Κωνσταντίνου Ασώπιου για το πόνημα του Παναγιώτη Σούτσου, χωρίς όμως τη δική του δραστική δόση ειρωνείας, που καθιστά «Τα Σούτσεια» συναρπαστικά. Ο Μουλλάς εξαίρει τις εισαγωγικές επισημάνσεις του Βιζυηνού περί αρχαιοελληνικής φιλοσοφίας, κυρίως, την εκτενή σύγκριση της κυρίαρχης τότε κατάστασης με εκείνης στην Ευρώπη. Όπως θα αναμενόταν, ουδόλως επηρέασε η βιβλιοκρισία τους κριτές. Ο Μαργαρίτης ανακηρύχθηκε υφηγητής, όπως και ο Βιζυηνός. Μόνο που ο πρώτος δίδαξε στη Σχολή και το 1894 κατέλαβε την αντίστοιχη έδρα, από την οποία αποχώρησε το 1924, λόγω ορίου ηλικίας. Το κείμενο διατηρεί μέχρι και σήμερα το επιστημονικό του ενδιαφέρον, καθώς η φιλοσοφική θεωρία για την ανθρώπινη γνώση ξεκίνησε από τους Έλληνες και οι Γερμανοί καθηγητές του Βιζυηνού ήταν από τους πρωτεργάτες της Επιστημολογίας. Το ίδιο ισχύει και για τα δυο εγχειρίδια, τα οποία ο Βιζυηνός εξέδωσε ως βοηθήματα στα μαθήματα που δίδασκε στο Βαρβάκειο, τα «Στοιχεία Λογικής» το 1885 και τα «Στοιχεία Ψυχολογίας» το 1888, καθώς και για τη δίτομη επιστημονική μελέτη «Ψυχολογικαί έρευναι επί του καλού», σύμφωνα και με τον σχολιασμό τους προ εικοσαετίας από την Ε. Ποταμιάνου-Παλλαντίου και πρόσφατα, από τον Ν. Μαυρέλο. Σε όλα τα μελετήματα, ο Βιζυηνός πείθει ότι γνωρίζει σε βάθος το θέμα του. Κάτι καθόλου αυτονόητο, καθώς κινείται από χώρους αμιγώς επιστημονικούς μέχρι τα πεδία της αισθητικής και της λογοτεχνίας. Επιπροσθέτως, επιδεικνύει σχεδόν μυθοπλαστική φαντασία στον τρόπο που παρουσιάζει το πληροφοριακό υλικό και αναπτύσσει την επιχειρη-

ματολογία. Ενώ, το ύφος των περισσότερων, ιδίως όταν τον συνεπαίρνει το θέμα του, αναμιγνύοντας προσωπικές εμπειρίες, αποκτά λογοτεχνική πνοή. Ενδεικτικός είναι ο χαρακτηρισμός από τον Βάλτερ Πούχνερ ενός μελετήματος, γύρω από “το έθιμο του Καλόγερου και τη λατρεία του ∆ιονύσου στη Θράκη”, ως διήγημα. Σε αυτό, διατυπώνεται εισαγωγικά η προκλητική παρατήρηση, ότι “οι καλόγηροι παντός έθνους και πάσης εποχής υπήρξαν οι κατ’ εξοχήν θιασώται του Βάκχου”. Ένας από τους τρόπους βιοπορισμού του Βιζυηνού ήταν και η συγγραφή λημμάτων για το εξάτομο Λεξικόν Εγκυκλοπαιδικόν των εκδοτών Μπαρτ και Χιρστ, σε επιμέλεια Νικολάου Πολίτη. Σύμφωνα με την Ελ. Κουτριάνου, από το 1889 μέχρι το 1893, έγραψε συνολικά 118 λήμματα. Ούτε η Κουτριάνου ούτε στα Επιλεγόμενα προσδιορίζεται πόσα από αυτά αφορούσαν ελληνικά θέματα. Ο Μουλλάς επιλέγει 28, με μοναδικό ελληνικό, εκείνο για τη γενέτειρά του, τη Βιζύη. Το 1892, υπό τύπον λήμματος, δημοσίευσε κείμενο για τον Ίψεν, που φθάνει μέχρι το 1886, που γράφτηκε το «Ροσμερσχόλμ». ∆υο χρόνια αργότερα, ο Παπαδιαμάντης μεταφράζει κείμενο για το έργο τού 1894, «Ο μικρός Έγιολφ». Εν κατακλείδι, ο Βιζυηνός επικροτεί τα καινά δαιμόνια που εισηγείται ο Νορβηγός, όταν γράφει, “Ο εδικός μου ο Θεός είναι Θεός νέος, έχων μυελόν εντός των οστών του”. Στην «Εικονογραφημένη Εστία» δημοσιεύθηκε το κείμενο για τον Ίψεν σε δυο συνέχειες. Η δεύτερη, Ιούν. 1892, δημοσιεύεται όταν εκείνος βρίσκεται έγκλειστος στο Ίδρυμα. Από εκεί θα σταλεί(;) στο ίδιο έντυπο το επόμενο δημοσίευμα, «Ανά τον Ελικώνα (Βαλλίσματα)». Αυτό αποτελεί συνέχεια αντίστοιχου λήμματος στο Λεξικό Μπαρτ και Χιρστ, με τίτλο «Βαλλιστικόν άσμα». Η μελέτη είναι ένας είδος εισαγωγής στην ευρωπαϊκή μπαλάντα, όπου ο Βιζυηνός μεταφράζει μπαλάντες, παραθέτει κάποιες ελληνικές και προσθέτει μία δική του. Υιοθετεί, μάλιστα, τη λέξη βάλλισμα, που είχε πλαστεί παλαιότερα κατά ετυμολογική απόδοση της λέξης μπαλάντα. Το τρίτο και τελευταίο μέρος από τα Προλεγόμενα, αφορά το επετειακό δημοσίευμα «Αι εικαστικαί τέχναι κατά την Α΄ εικοσιπενταετηρίδα του Γεωργίου Α΄». Ο Βιζυηνός παρουσιάζει το ιστορικό της Σχολής των Τεχνών, με αναφορά στους καλλιτεχνικούς διαγωνισμούς και το άδοξο τέλος τους λόγω της διαμάχης μεταξύ λογίων για το κατά πόσο ο καλλιτέχνης γεννάται ή γίνεται. Στο δεύτερο μέρος αυτής της μελέτης αναφέρεται στους απόφοιτους της Σχολής –γλύπτες και ζωγράφους– στην εποχή του, θεωρώντας πως υστερούν ως προς τη “γενική διανοητική μόρφωση”. Στα δυο τελευταία κεφάλαια σχολιάζει γλυπτά οδών και πλατειών της Αθήνας, κάνοντας εύστοχες κριτικές παρατηρήσεις. Τα Επιλεγόμενα ξεκινούν με την παρατήρηση, ότι το κείμενο του Μουλλά, “κατά μία συμβολική σύμπτωση, σταματά στο μέσο μίας πρότασης, στη λέξη τάφων”. Εκείνο, που πιθανώς να διέφυγε της προσοχής, είναι ότι το απόσπασμα από το δημοσίευμα του Βιζυηνού, το οποίο σχολιάζει αυτή η ημιτελής πρόταση και το οποίο προηγείται, αποτελείται από τρία μέρη, που ο Μουλλάς δεν τα παραθέτει κατά τη σειρά που απαντώνται, αλλά αντιμεταθέτει το δεύτερο με το τρίτο, ώστε να έχει ακριβώς την ευκαιρία να σχολιάσει τι εννοεί ο Βιζυηνός με “τους του νεκροταφείου κατοίκους”. Όπου και επεξηγεί με πρόδηλους τους πένθιμους συνειρμούς: “απευθύνεται φυσικά στους μαρμαράδες-διακοσμητές των τάφων...” Μ. Θεοδοσοπούλου

28 ΜΟΥΣ

Σ ΠΡΟΤΑ Ε Κ

ρενιώτη ιάνα Μαλανδr Λ : α ει έλ ιµ π Ε et.g lianam@oten

Όταν τραγουδάς Μίκη, αναβαπτίζεσαι Συνέντευξη με τον ερμηνευτή και συνθέτη, Πασχάλη Τόνιο

Τη συνέντευξη πήρε η Λιάνα Μαλανδρενιώτη

Αριθμούν πολλά χρόνια δημιουργικής συνεργασίας σας με τον μεγάλο μας συνθέτη Μίκη Θεοδωράκη. Μιλήστε μας για τη σχέση σας και για τις κοινές καλλιτεχνικές στιγμές. Το μεγάλο μας Μίκη νομίζω πως τον γνωρίζω από τότε που γεννήθηκα. ∆ιότι ως Έλληνας καλλιτέχνης που είμαι, νομίζω πως όλοι είμαστε πνευματικά παιδιά του, όπως και του Μάνου και άλλων. Με δημιουργούς, λοιπόν, αυτής της εμβέλειας είμαστε όλοι γνωστοί, έστω και από μακριά, αλλά εγώ είχα και έχω τη χαρά να τους γνωρίσω από κοντά. Με τον Μίκη, λοιπόν, γνωριζόμαστε πολλά χρόνια. Μου τον σύστησε ο άλλος μεγάλος Γρηγόρης Μπιθικώτσης κάπου το 1990, όταν είχα τη χαρά να τραγουδάω μαζί του στο «Περιβόλι του ουρανού». Με παίρνει ο Γρηγόρης ένα απόγευμα και μου λέει: «Τόνιο (έτσι με φώναζε το Πασχάλη σπάνια το έλεγε!) αύριο στις 10 το πρωί θα είσαι έξω από την πύλη της ΕΡΤ». Τότε ο Μίκης ήταν διευθυντής των Μουσικών Συνόλων. Πήγαμε και συναντήσαμε τον Μίκη. Παρατεταμένες αγκαλιές και αγάπη μεταξύ τους… είχα μπροστά μου δυο γίγαντες της μουσικής μας και είχα μείνει ακίνητος – τυχερός και θαύμαζα! Κάποια στιγμή λέει ο Γρηγόρης: «∆εν μου λες Μίκη, σου έχω πει εγώ ποτέ για τραγουδιστή; Λοιπόν, σου φέρνω έναν έτοιμο». Αυτό έμεινε χαραγμένο στη μνήμη μου! Από τότε ξεκίνησε και η συνεργασία μου με τον Μίκη, σε διάφορους μικρούς και μεγάλους χώρους. Συ-

ΟΙ ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ «ΕΠΟΧΗΣ»

Η ΕΠΟΧΗ 6 Απριλίου 2014

ΙΣ ΣΕ

MOYΣΙΚΗ

γκινητικές στιγμές στο Ηρώδειο αλλά και στο ΣΕΦ, στα πλαίσια των Βαλκανικών Αγώνων - «Η νέα σκηνή τραγουδάει Μίκη Θεοδωράκη», όπου συμμετείχα με 30 επωνύμους συναδέλφους. Επίσης να αναφερθώ και στην Πόλη, υπό την αιγίδα του Οικουμενικού Πατριάρχη, όπου παρουσιάσαμε με τα σύνολα της ΕΡΤ το «Αξιον Εστί» και προς μεγάλη μου τιμή και αποσπάσματα από το έργο μου «Χώρα του Ήλιου» . Και βέβαια ακολούθησαν και συνεχίζουν πολλές συναυλίες με την ορχήστρα «Μίκης Θεοδωράκης» . Στον δίσκο επιλέξατε τραγούδια που έχουν ταυτιστεί με σπουδαίους ερμηνευτές. Μεγάλη πρόκληση για έναν καλλιτέχνη, πιστεύετε ότι η δική σας ερμηνευτική προσέγγιση θα μας κάνει να τα ακούσουμε «αλλιώς»; Όποτε τραγουδάς Μίκη και τους σπουδαίους μας ποιητές που μελοποίησε, είναι σαν αναβαπτίζεσαι! Ο Γρηγόρης το έλεγε λουτρό ψυχής… Τώρα τραγουδώντας «Τα Λαϊκότροπα» του Μίκη νιώθω πολύ γεμάτος μέσα μου γι’ αυτό το μουσικό γεγονός. Ελπίζω πως τους δασκάλους του είδους, τον Στέλιο και τον Γρηγόρη -που τα πρωτοδισκογραφήσαν- να μην τους «προσβάλω» με την ερμηνεία μου, γιατί τους θαυμάζω και τους χρωστάω πολλά! Ήμουν τυχερός που γνώρισα αυτά τα «θηρία», πήρα πράγματα τόσο στην ερμηνεία όσο και στη σύνθεσή και τα κουβαλάω στη ζωή μου. Παράλληλα με την καριέρα σας ως τραγουδιστής ασχοληθήκατε και με τη σύνθεση. Μάλιστα, ο Μάνος Χατζιδάκις σας παρότρυνε σε αυτό. Έχετε γράψει

Ο Πασχάλης Τόνιος είναι μία ενδιαφέρουσα περίπτωση ακάματου εργάτη του ελληνικού τραγουδιού. «Αθόρυβος», μα πάντα συνεπής, υπηρετεί την καλή μουσική από το μετερίζι του ερμηνευτή, αλλά και του συνθέτη. Απόδειξη οι πρόσφατες μελοποιήσεις του στον ήρωα Αλέκο Παναγούλη και το cd του με επανεκτελέσεις λαϊκών τραγουδιών του Μίκη Θεοδωράκη. Αύριο, ∆ευτέρα 7 Απριλίου, στη μουσική σκηνή «Ρυθμός Stage» της Ηλιούπολης, ο Πασχάλης Τόνιος θα παρουσιάσει «Τα Λαϊκότροπα» του Μίκη σε μία συναυλία με πολλές συμμετοχές και εκπλήξεις. αρκετά έργα με πιο πρόσφατο τον «Γενναίο λόγο» όπου μελοποιήσατε τα ποιήματα του Αλέξανδρου Παναγούλη. Θέλω να ευχαριστήσω τον Μάνο Χατζιδάκι για άλλη μια φορά, που, όταν πρωτάκουσε τα πρώτα μουσικά μου θέματα, μου είπε χαρακτηριστικά για την υπέροχη ελληνική ρίζα που κρύβουν οι συνθέσεις μου. Για μένα αυτό ήταν πολύ σημαντικό να το ακούσω από το στόμα του Μάνου, όταν τον συνάντησα το 1985 στον «Μαγεμένο αυλό». Βρισκόταν μαζί με τον άλλον σπουδαίο Νίκο Γκάτσο και τους ενόχλησα ευγενικά ενώ έτρωγαν! Που να αφήσω τέτοια ευκαιρία… Συνεννοηθήκαμε και του έστειλα μια κασέτα με 6 κομμάτια και μου είπε να του τηλεφωνήσω μετά από μία βδομάδα για να μου πει τη γνώμη του. ∆εν θα ξεχάσω ποτέ τα λόγια του: «Άκου νεαρέ μου (με το χαρακτηριστικό ρ.. του Μάνου) εκτός από την ωραιότατη φωνή σου, έχεις μια ρίζα ελληνική στη μουσική σου κι έχεις υποχρέωση να ασχοληθείς και με την σύνθεση». Κόπηκε η φωνή μου στο τηλέφωνο από χαρά… Από τότε παλεύω και με την σύνθεση. Και μάλλον δεν τον διαψεύσατε τον Μάνο, δεδομένης της καλής αποδοχής και εκτέλεσης των έργων σας. Ναι, έχω την τύχη να έχουν παρουσιαστεί πολλές φορές έργα μου σε πολλούς χώρους και διάφορα φεστιβάλ, στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Το τελευταίο έργο που μελοποίησα, είναι τα ποιήματα του σύγχρονου ήρωα μας, του συμβόλου της αντίστασης κατά της χούντας, του Αλέξανδρου Παναγούλη. Αυτά τα υπέρο-

χα ποιήματα που είναι συμπυκνωμένα με αξίες ελευθερίας του ανθρώπου. Η πρώτη παρουσίαση του έργου έγινε πέρυσι στο σημείο που σκοτώθηκε στη Λ. Βουλιαγμένης στον ∆ήμο Αγ. ∆ημητρίου στα πλαίσια του θεσμού «Παναγουλεία». Μου έγινε πρόταση να το παρουσιάσω στη μουσική σκηνή «Rythmos Stage» την Πρωτομαγιά, που όπως ξέρουμε είναι και η μέρα που έφυγε ο Αλέκος, ο οποίος μας άφησε μια τεράστια κληρονομιά με τον «Γενναίο λόγο» του, που είναι και τίτλος του έργου με 30 ποιήματά του. Να είμαστε εκεί να τον τιμήσουμε… Σχεδόν όλες σας οι εμφανίσεις έχουν το στοιχείο του ποιητικού λόγου και της μουσικής. Αυτή τη φορά στο Ρυθμό Stage τι πρόκειται να δούμε; Πρόκειται για μία σύνθετη μουσική παράσταση όπου το πρώτο μέρος θα ακουστούν «Τα Λαϊκότροπα» του Μίκη Θεοδωράκη και στη συνέχεια με τις συνεργάτιδες μου «Εννέα Μούσες» (Βάσια Βουγιουκλή, Μαρία Βιτετζάκη, Βάσια Ηλιάδη, Στέλλα Θεοφίλου, Ιωάννα Λέκκα, Αναστασία Μαλανδρενιώτη, Μαρία Νίκα, Χριστίνα Παπατριανταφύλλου, Μαίρη Στεφανάκη) θα περάσουμε στα «Ερωτικά» του Μίκη Θεοδωράκη και του Μάνου Χατζιδάκι. Καλεσμένος μας ο Γρηγόρης Βαλτινός.

∆ευτέρα 7 Απριλίου, στις 9.30μ.μ., στο Ρυθμό Stage (Μαρίνου Αντύπα 38, Ηλιούπολη, τηλ.: 210 9750060). Τιμή εισιτηρίου: 10 ευρώ (με μπύρα ή κρασί).

ΜΙΚΗΣ ΘΕΟ∆ΩΡΑΚΗΣ - ΠΑΣΧΑΛΗΣ ΤΟΝΙΟΣ

“Τα Λαϊκότροπα” Ανεξάρτητη παραγωγή

Λάτρης των σπουδαίων λαϊκών τραγουδιών του Μίκη Θεοδωράκη, ο ερμηνευτής Πασχάλης Τόνιος πήρε την «ευλογία» του συνθέτη και έγραψε με τη φωνή του 12 από τα πιο κοσμαγάπητα ζεϊμπέκικα του: Επιλογές από τους κύκλους «Πολιτεία Α», «Το τραγούδι του νεκρού αδερφού», «Επιτάφιος» κ.ά., κομμάτια εν προκειμένω που σφράγισαν ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης και ο Στέλιος Καζαντζίδης στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Αυτός φαινομενικά είναι και ο μεγαλύτερος σκόπελος του όλου εγχειρήματος, η σύγκριση δηλαδή του τραγουδιστή Τόνιου με τις δύο σημαντικότερες ανδρικές λαϊκές φωνές της Ελλάδας. Κι όμως, τον ξεπερνάει τον σκόπελο ο Τόνιος, αφού ερμηνεύει σαν ένας καλός τραγουδιστής που είχε όνειρο να πει αυτά τα τραγούδια. Αυτό φτάνει! Ο δίσκος δεν υπόκειται σε εμπορικές δισκογραφικές λογικές, ούτε σε διάφορα άλλα «μαγειρέματα». Μεταφέρει αλήθεια πάνω απ’ όλα και σεβασμό στις πρωτότυπες ηχογραφήσεις. Το αποδεικνύουν και οι καλόγουστες ενοχρηστρώσεις του ∆ημήτρη Γιαννακάκη. Προσωπικά, θεωρώ σημαντικότερη αυτή τη δουλειά - άποψη πάνω στο έργο του Θεοδωράκη απ’ άλλες που διαφημίστηκαν και θα διαφημίζονται παντού. Αντώνης Μποσκοΐτης

Η ΕΠΟΧΗ 6 Απριλίου 2014

«Ο ΜΥΛΟΣ ΚΙ Ο ΣΤΑΥΡΟΣ»

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ

Σαν την αράχνη που υφαίνει τον ιστό της

Του Στράτου Κερσανίδη

ίναι κάποιες φορές που νιώθω πως οι λέξεις αδυνατούν να περιγράψουν μια εικόνα. Μοιάζουν πολύ φτωχές μπροστά στο μεγαλείο που έχει εισχωρήσει εντός σου, ώστε η μεταφορά του συναισθήματος να φαίνεται αδύνατη. Ίσως ένας άνθρωπος που καταγίνεται με τις λέξεις, ένας συγγραφέας ή ένας ποιητής να τα κατάφερνε, αλλά εγώ δεν είμαι τίποτε από αυτά. Οπότε σας ζητώ εκ των προτέρων να συγχωρήσετε την αδυναμία μου να σας μεταφέρω επακριβώς, τα όσα μπορεί να αισθανθεί ένας άνθρωπος μπροστά σε ένα αριστούργημα της τέχνης, όπως είναι η ταινία «Ο μύλος κι ο σταυρός» (The mil and the

cross) του πολωνού σκηνοθέτη Λεχ Μαζέφσκι. Ο 16ος αιώνας είναι μια πολύ ταραγμένη εποχή. Η Ευρώπη σπαράσσεται από το θρησκευτικό μίσος. Ο βασιλιάς της Ισπανίας Φίλιππος ο Β΄, φανατικός Καθολικός, θέλει να επιβάλει το καθολικισμό στις προτεσταντικές χώρες που έχει καταλάβει. Ανάμεσά τους είναι και η Φλάνδρα και εκεί ζει ο διάσημος ζωγράφος Πίτερ Μπρίγκελ ο πρεσβύτερος (1526 ή 1531-1569). Ο Μπρίγκελ στους πίνακές του απεικονίζει την εποχή του αναπαράγοντας την καθημερινότητα, χρησιμοποιώντας την αλληγορία και την ποιητική προσέγγιση. Το 1564 ζωγράφισε τον πίνακα «Ο Χριστός φέρων το σταυρό». Αυτό που θέ-

22ο ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΝΕΩΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΣΤΩΝ

Με ανυπέρβλητα οικονομικά προβλήματα Α

ρχίζει, την Πέμπτη στη Λάρισα, το 22ο Μεσογειακό Φεστιβάλ Νέων Κινηματογραφιστών, αντιμετωπίζοντας ανυπέρβλητα οικονομικά προβλήματα. Με ανύπαρκτη βοήθεια από το κράτος, ένας θεσμός ο οποίος ξεκίνησε δυναμικά και με προοπτικές πριν από 22 χρόνια, βρίσκεται αυτή τη στιγμή στο σημείο μηδέν, ώστε να είναι κάτι παραπάνω από ορατός ο κίνδυνος, φέτος να είναι η τελευταία Η αφίσα του φεστιβάλ. χρονιά που διεξάγεται. Παρόλα αυτά και φέτος η καλλιτεχνική διευθύντρια κα Στέλλα Μπελέση, φρόντισε ώστε να υπάρχει ένα πολύ ενδιαφέρον και πλούσιο πρόγραμμα, το οποίο περιλαμβάνει 45 ταινίες μικρού μήκους (19 στο ∆ιεθνές ∆ιαγωνιστικό και 26 στο Μεσογειακό ∆ιαγωνιστικό). Οι εκδηλώσεις θα αρχίσουν την Πέμπτη με την προβολή της μεγάλου μήκους ταινίας «Ξαδέλφια» του Ντανιέλ Σάντζεζ Αρέβαλο, σε συνεργασία με την Πρτεσβεία της Ισπανίας και το Κέντρο Εκμάθησης Ισπανικής Γλώσσας Μαρία Μπαρμπέρο. Την Παρασκευή προβάλλονται οι ταινίες του ∆ιεθνούς ∆ιαγωνιστικού τμήματος και το Σάββατο και την Κυριακή οι αντίστοιχες του μεσογειακού ∆ιαγωνιστικού τμήματος. Την Ελλάδα εκπροσωπούν στο Μεσογειακό ∆ιαγωνιστικό οι ταινίες «Αγώνας δρόμου» της ∆ήμητρας Νικολοπούλου και «∆εν θα υποκύψουμε» του Γιώργου Μπακόλα. Στο διεθνές τμήμα «Πανόραμα» διαγωνίζεται η ταινία «Το δείπνο» του ∆ημήτρη Αργυρίου. Το Φεστιβάλ θα κλείσει το βράδυ της Κυριακής 13 Απριλίου με την προβολή του ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους «Arcana dei - Tα μυστικά του θεού» του Σωτήρη Λαμπρόπουλου, παραγωγής της Περιφέρειας Αρκαδίας. ∆ύο Χρυσοί Ίπποι απονέμονται σε κάθε ένα από τα δύο ισάξια επίσημα τμήματα του Φεστιβάλ. Τα δύο ειδικά βραβεία της επιτροπής συνοδεύονται από Αργυρό Ίππο, ενώ η επιτροπή, κατά την κρίση της, απονέμει μέχρι τρεις τιμητικές διακρίσεις σε κάθε τμήμα. Η Σχολή Κινηματογράφου και Τηλεόρασης «Λυκούργου Σταυράκου» προσφέρει δύο υποτροφίες φοίτησης στα τμήματα σκηνοθεσίας και διεύθυνσης φωτογραφίας για το επόμενο ακαδημαϊκό έτος. Φέτος το Φεστιβάλ θα τιμήσει με Χρυσό Ίππο, την Εταιρία Ελλήνων Σκηνοθετών, το σκηνοθέτη Σωτήρη Λαμπρόπουλο και το δημοσιογράφο, Αλέξανδρο Τριανταφύλλου. Οι απονομές θα πραγματοποιηθούν στο Χατζηγιάννειο, την Κυριακή στις 12 το μεσημέρι κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου. Οι προβολές θα γίνουν όπως κάθε χρόνο στο Χατζηγιάννειο ∆ημοτικό Πνευματικό Κέντρο (Ρούζβελτ 59) και η είσοδος θα είναι ελεύθερη.

λησε να κάνει ο ζωγράφος ήταν να τοποθετήσει το μαρτύριο της Σταύρωσης, κάπου μέσα στον πίνακα, χαμένο μέσα σε ένα πλήθος ανθρώπων και καταστάσεων που να απεικονίζουν την ταραγμένη εποχή του. Κάπως έτσι τα πάθη του Χριστού εντάσσονται μέσα στα πάθη των καθημερινών ανθρώπων, αφού ο πίνακας περιλαμβάνει 500 ανθρώπινες φιγούρες ενταγμένες μέσα σε γεγονότα, το κάθε ένα από τα οποία αποτελεί ένα ξεχωριστό θέμα. Και αντί του θεού, ο οποίος κοιτάζει από ψηλά, ο Μπρίγκελ τοποθετεί έναν μυλωνά, που βλέπει τα όσα φρικτά συμβαίνουν από το μύλο του που βρίσκεται σε ένα ψηλό βράχο. Ο Λεχ Μαζέφσκι γεννήθηκε το 1953 στην Πολωνία, έμαθε σινεμά στην περίφημη σχολή του Λοτζ και από το 1981 ζει στις ΗΠΑ. Εκτός από σκηνοθέτης του κινηματογράφου είναι σκηνοθέτης θεάτρου, ποιητής αλλά και ζωγράφος. Στην ταινία του όλες αυτές οι ιδιότητές του συμπυκνώνονται, αλληλοσυμπληρώνονται και καταλήγουν σε ένα τεραστίων διαστάσεων καλλιτεχνικό έργο. Ο Μαζέφσκι δεν κάνει μια ταινία, δημιουργεί ένα εικαστικό ποίημα, έναν κινούμενο ζωγραφικό πίνακα, μια ιστορία που έχει παρελθόν εμπνευσμένος από μία απεικόνιση της στιγμής. Αναρωτιέμαι, μπορεί η στασιμότητα του χρόνου, όπως αυτός φυλακίζεται μέσα σε ένα πίνακα ή μία φωτογραφία- να επεκταθεί στο χρόνο; Ο σκηνοθέτης λειτουργεί όπως ακριβώς ο ζωγράφος. Υφαίνει σαν την αράχνη το λεπτό ιστό, ξεκινώντας από ένα σημείο. Αυτά τα λόγια λέει ο Μπρίγ-

κελ στην ταινία, οποίος στέκεται σε μία άκρη και ζωγραφίζει τα όσα βλέπει. Και ο ευφυής Μαζέφσκι παίρνει τις φιγούρες του πίνακα, τις πηγαίνει λίγο πίσω στο χρόνο και μας αφηγείται ιστορίες που έχουν συμβεί οι οποίες καταλήγουν στον πίνακα. Κι αυτός είναι ο τρόπος που ο μεγάλος Φλαμανδός βρίσκει για να σχολιάσει την ταραγμένη του εποχή και την πολιτική κατάσταση. Την καθημερινή βία της εξουσίας αλλά και τη ζωή, η οποία συνεχίζεται αν και περισσεύουν ο πόνος και τα βάσανα. Ο σκηνοθέτης επιχειρεί να αποκωδικοποιήσει τα κρυμμένα μηνύματα του ζωγράφου. Επί της ουσίας αναλύει τον πίνακα σε βάθος χρησιμοποιώντας την τέχνη του κινηματογράφου. Και η ταινία του γίνεται πίνακας της φλαμανδικής σχολής, χρησιμοποιεί τα ίδια χρώματα, τις ίδιες αποχρώσεις, τις ίδιες φωτοσκιάσεις. ∆εν υπάρχει τρόπος να περιγράψω περισσότερο την ταινία. Χωρίς αμφιβολία, θα τη χαρακτηρίσω αριστούργημα της τέχνης, ένα μοναδικό κινηματογραφικό κομψοτέχνημα, ένα λεπτό κέντημα στον καμβά της ποίησης καi των χρωμάτων, ένα εμπνευσμένο και βαθειά στοχαστικό δημιούργημα ενός ευφυούς καλλιτέχνη. Ο πίνακας βρίσκεται στο Μουσείο ιστορίας της Τέχνης στη Βιένη. Η ταινία προβάλλεται στον κινηματογράφο Αλεξάνδρα (Κρέμου 141, Καλλιθέα, τηλέφωνο: 2109512604). strakersan@gmail.com, kersanidis.wordpress.com

ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ  «Ο Μυστικός ∆είπνος» (La Última cena) του Τόμας Γκουτιέρεζ Αλέα: Ένα σπάνιο αριστούργημα που γυρίστηκε το 1976 και μέσα από το οποίο ο κουβανός σκηνοθέτης επιχειρεί μια αλληγορία για τη δουλεία. Το 18ο αιώνα ένας κουβανός γαιοκτήμονας, κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας, επιλέγει 12 σκλάβους για να δειπνήσει μαζί τους, ενώ ένας σκλάβος έχει δραπετεύσει. Στο τραπέζι ο γαιοκτήμονας προσπαθεί χρησιμοποιώντας διάφορα χριστιανικά «διδάγματα» να πείσει τους δούλους πως μπορούν να είναι ευτυχισμένοι στις συνθήκες που ζουν.

 «Ζήτω η ελευθερία» (Viva la liberta) του Ρομπέρτο Άντο: Ο αρχηγός του κόμ-

ματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης εξαφανίζεται. Για να καλυφθεί η απουσία του τον αντικαθιστούν με το μανιοκαταθλιπτικό δίδυμο αδελφό του. Κι αυτός, που μόλις έχει βγει από το ψυχιατρείο αναλαμβάνει καθήκοντα και υποδεικνύει στους «γνωστικούς» πως πρέπει να διοικούν μια χώρα. Μιοα πολύ δυνατή σατιρική αλλά και βαθιά πολιτική ταινία, με τον απολαυστικό Τόνι Σερβίλο στον πρωταγωνιστικό ρόλο.

 «Το ακρωτήρι της βίας» (Zulu) του Ζερόμ Σαλ: Την περίοδο του Απαρτχάιντ

στη Νότιο Αφρική, ένας αστυνομικός ερευνά το θάνατο δύο γυναικών -μεταξύ των οποίων και της κόρης ενός από τους παίκτες της πρωταθλήτριας ομάδας ράγκμπι- στο Κέιπ Τάουν. Ένα πολιτικό θρίλερ, βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Καρίλ Φερέι.

 «Στιγμές στη ζωή ενός ήρωα» (Epizoda u zivotu beraca zeljeza) του Ντάνις Τά-

νοβιτς: ∆ραματική ταινία από τη Βοσνία Ερζεγοβίνη. Ο Νασίφ πουλά μεταχειρισμένα μέταλλα από αυτοκίνητα. Η γυναίκα του Σενάντα, φροντίζει το σπίτι και τις δύο μικρές τους κόρες. Μια μέρα η Σενάντα, η οποία είναι έγκυος, μεταφέρεται στο νοσοκομείο με έντονους πόνους στην κοιλιά. Το παιδί που κυοφορούσε είναι νεκρό και η γυναίκα πρέπει να χειρουργηθεί για να μην πεθάνει από σηψαιμία. Όμως η γυναίκα είναι ανασφάλιστη.

 «Captain America 2: Ο στρατιώτης του χειμώνα» (Captain America 2:The winter soldier) των Άντονι και Τζο Ρούσο: Ο σούπερ ήρωας σε νέες περιπέτειες, αυτή τη φορά εναντίον ενός ψυχρού δολοφόνου.

Σινεφίλ

ΘΕΩΡΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 6 Απριλίου 2014

Η Αριστερά να ηγεμο στις μεγάλες αλλαγές ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΝΤΩΝΗ ΛΙΑΚΟ

Με αφορμή την έκδοση του τελευταίου βιβλίου του “Η επιστροφή της Κοκκινοσκουφίτσας. Η Αριστερά και πώς να τη σκεφτούμε σε κρίσιμους καιρούς (εκδόσεις Νεφέλη)” συζητάμε με τον Αντώνη Λιάκο για τον τρόπο με τον οποίο η Αριστερά καλείται να αντεπεξέλθει στις σημερινές συνθήκες. Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών υποστηρίζει ότι σοσιαλδημοκρατία και κομμουνισμός έχουν εξαντλήσει την ιστορική τους διαδρομή και εκφράζει την πεποίθηση ότι η Αριστερά οφείλει να ηγεμονεύσει στις μεγάλες αλλαγές της νέας εποχής. Τη συνέντευξη πήρε ο Αδάμος Ζαχαριάδης

“

Η Αριστερά βρίσκεται στην Ελλάδα ένα βήμα πριν την διακυβέρνηση. Τι πιστεύετε ότι πρέπει να προσέξει; Πρέπει να ανατάξει μια χώρα σε γενική παράλυση, παράλυση που φτάνει ως την αριστερά. Για τη διακυβέρνηση στη νέα εποχή δεν φτάνουν οι παλιές συνταγές. Υποστηρίζω στο βιβλίο ότι και η σοσιαλδημοκρατία και ο κομμουνισμός εξάντλησαν την ιστορική τους διαδρομή. Ανήκουν στον περασμένο αιώνα. Ούτε τα λατινοαμερικάνικα μοντέλα μπορούν να είναι πρότυπα. Η Αριστερά καλείται όχι μόνο να αντιμετωπίσει την κρίση αλλά να απαντήσει στην εποχή που δημιούργησε την κρίση και στην εποχή μετά την κρίση. Πρέπει να επινοήσει μια πολιτική για την εποχή της παγκοσμιοποιησης, της ψηφιακής επανάστασης, της εξάντλησης των ορυκτών πηγών ενέργειας, της μετάθεσης των οικονομικών κέντρων στην Κίνα, την Ινδία, στην παγκόσμια περιφέρεια που δεν είναι πια περιφέρεια αλλά κέντρα ενός άλλου κύκλου. Αυτή τη μετάβαση την διαχειρίστηκε έως τώρα η

Μέχρι να κωδικοποιηθούν όλα αυτά σε αυτό που σήμερα ονομάζουμε νεοφιλελευθερισμός, πέρασαν είκοσιτριάντα χρόνια μέσα στα οποία έγιναν επεξεργασίες μια εντελώς διαφορετικής πολιτικής. Σε όλα αυτά τα χρόνια ισχυρά κόμματα της αριστεράς στην Ευρώπη εξαφανίστηκαν (όπως το ιταλικό και το γαλλικό ΚΚ) ή προσαρμόστηκαν πλήρως στο νέο πρότυπο, όπως το εργατικό της Αγγλίας και οι Γερμανοί σοσιαλιστές. ∆εν μπόρεσαν να επιβιώσουν γιατί δεν άλλαξαν. ∆εν είχαν ιδέες, προτάσεις για την καινούργια εποχή.

τάξη του πλούτου, αναδιανέμοντας την κοινωνική πίτα από τους πολλούς στους λίγους Μάλιστα αυτή η διαχείριση έγινε πολλές φορές στο όνομα προταγμάτων της Αριστεράς. Βέβαια ειδικά μετά το 1968 όταν πλέον η Αριστερά δεν ακολουθούσε το παλιό μοντέλο της ιεραρχικής, προγραμματικής, κρατικής διεύθυνσης, αλλά ευνοούσε το διάσπαρτο, την διαδικτύωση, την αυτονομία, τον πολυκεντρισμό. Η αστική τάξη βλέπει τα δικαιώματα και το επίπεδο της εργατικής τάξης, τουλάχιστον στις αναπτυγμένες χώρες, να ανέρχεται μεταπολεμικά και τα δικαιώματα να πολλαπλασιάζονται. Η αντεπίθεση ξεκινά στα τέλη της δεκαετίας του 1970, και το επιχείρημα αντιμετώπισης της κρίσης εκείνης της εποχής. Ήταν κρίση αποβιομηχάνισης του φορντιστικού μοντέλου, της βαριάς βιομηχανίας. Εποχή μεταφοράς της βιομηχανίας στον Τρίτο Κόσμο. Ήταν μια κρίση της μεταπολεμικής οικονομκής ανάπτυξης και του κευνσιανισμού. Εποχή ταυτόχρονα στασιμότητας και πληθωρισμού. Οι πολιτικές αντιμετώπισής της στόχευαν σε μια αναδιανομή του κοινωνικού πλούτου και ακόμα περισσότερο κυοφορούσαν μια άλλου τύπου οικονομία και κοινωνία. Οι νέες κατευθύνσεις αποκρυσταλλώθηκαν σταδιακά. Μέχρι να κωδικοποιηθούν όλα αυτά σε αυτό που σήμερα ονομάζουμε νεοφιλελευθερισμός, πέρασαν είκοσι-τριάντα χρόνια μέσα στα οποία έγιναν επεξεργασίες μια εντελώς διαφορετικής πολιτικής. Σε όλα αυτά τα χρόνια ισχυρά κόμματα της αριστεράς στην Ευρώπη εξαφανίστηκαν (όπως το ιταλικό και το γαλλικό ΚΚ) ή προσαρμόστηκαν πλήρως στο νέο πρότυπο, όπως το εργατικό της Αγγλίας και οι Γερμανοί σοσιαλιστές. ∆εν μπόρεσαν να επιβιώσουν γιατί δεν άλλαξαν. ∆εν είχαν ιδέες, προτάσεις για την καινούργια εποχή. Σήμερα, για την Αριστερά, δεν φτάνουν οι αντιδράσεις στην ατζέντα των άλλων, δεν φτάνουν οι διαμαρτυρίες. Η Αριστερά οφείλει να ηγεμονεύσει τις μεγάλες αλλαγές της νέας εποχής και επομένως να επεξεργαστεί καινούργιες πολιτικές για να ανταποκριθεί στη νέα κατάσταση. Το ρεπερτόριο της πολιτικής της το αντλεί ακόμη από το προηγούμενο μοντέλο που βασιζόταν στην δεύτερη βιομηχανική επανάσταση που ήταν μια παραγωγή αλυσίδας, καταναλωτικών αγαθών που δημιουργούσε μια ισχυρή εργατική τάξη, ισχυρά συνδικάτα, κοινωνικό συμβόλαιο, όσα ζήσαμε στην Ευρώπη από το 1950 μέχρι το 1989. Για να μπορέσει η Αριστερά

να κυβερνήσει πρέπει να βρει ένα καινούργιο μοντέλο διαχείρισης της παγκοσμιοποίησης, των μεγάλων πληθυσμιακών ροών από τον τρίτο κόσμο, της αυτοματοποίησης και της ηλεκτρονικής-ψηφιακής εποχής. Επιπλέον, έχει αλλάξει η πληθυσμιακή πυραμίδα. Ή πλειοψηφία του πληθυσμού στην Ελλάδα και στην Ευρώπη είναι ηλικιωμένοι. ∆εν μπορεί η Αριστερά να τα αγνοήσει αυτά. Πρέπει να βρει λύσεις, που βέβαια θα είναι συμβατές με τις δικές της αξίες και τα ιδεώδη της. Απέναντι σε ένα κοινωνικό διχασμό ανάμεσα στον υπερκαταναλωτισμό των σχετικά ολίγων και της στέρησης των πολλών, χρειάζεται μια έμφαση στις μεταϋλικές αξίες. Χρειαζόμαστε μια ηθική επανάσταση έντιμης ολιγάρκειας, απέναντι στην οποία οι σπάταλοι θα απαξιώνονται κοινωνικά. Μια νέα αντίληψη της απόλαυσης, μια νέα έννοια της καλής ζωής. Η δημοκρατία διαβρώθηκε κυρίως πολιτισμικά. Από αυτή την άποψη πρέπει να θέσουμε το πρόβλημα της πολιτισμικής δημοκρατίας. Πιστεύετε ότι οδεύουμε προς ένα εντελώς διαφορετικό μοντέλο δημοκρατίας στην Ευρώπη; Η κληρονομιά της δημοκρατίας στην Ευρώπη, ήρθε στην Αριστερά γιατί οι άλλοι την αποποιήθηκαν. Την έχουν απεμπολήσει. Οι δημοκρατίες, γραφειοκρατικοποιήθηκαν, και αποξένωσαν τον πληθυσμό από τις πιο βασικές αποφάσεις. Οι κυβερνήσεις έγιναν κέντρα συνωμοσίας εναντίον της δημοκρατίας, όπως μας δείχνει η υπόθεση Μπαλτάκου. Επομένως, η Αριστερά καλείται να επεξεργαστεί το είδος της δημοκρατίας που θέλει, που να εξασφαλίζει αποτελεσματικότητα και διαφάνεια, διαφορετικά επίπεδα συμμετοχή στις αποφάσεις. Οι σύγχρονες δημοκρατίες δεν έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά με τις δημοκρατίες που γεννήθηκαν από την γαλλική επανάσταση. Εκείνες βασίζονταν σε ένα, εν πολλοίς, ομοιογενή πολιτισμικά πληθυσμό, τώρα έχεις ένα κατακερματισμένο πλήθος. Στα διάφορα επίπεδα πρέπει να βρεθούν οι τρόποι με τους οποίους αρθρώνεται η δημοκρατία. Ο συμμετοχικός προϋπολογισμός μιας πόλης για παράδειγμα είναι ανάλογη περίπτωση. Σε μια σειρά από ζητήματα μεγάλων υποδομών το «συμμετοχικό» καλείται να συναρθρωθεί με ένα γενικότερο σχεδιασμό. Μερικές αποφάσεις δεν μπορούν να προέλθουν από γενική ψηφοφορία γιατί αφορούν ιδιαίτερες ομάδες πληθυσμών. Για παράδειγμα το τζαμί στην Αθήνα ή ο γάμος ομοφύλων. Αν το βάλεις σε γενική ψηφοφορία πιθανόν να χάνεις. Τα δικαιώματα δεν μπαίνουν σε ψηφοφορία. Η Αριστερά λοιπόν καλείται να γίνει ένα εργαστήρι σκέψης για το τι μπορεί να είναι μια δημοκρατία σήμερα. Στο βιβλίο σας αναφέρεστε στην Αριστερά ως την Κοκκινοσκουφίτσα. Αν είναι έτσι, ποιος θα λέγατε ότι είναι ο λύκος; Υπενθυμίζω ότι ο λύκος στο παραμύθι είχε μεταμφιεστεί σε γιαγιά. Κατ’ αρχάς οι λύκοι δεν επελαύνουν από άλλη χώρα. Έχουμε και τους ντόπιους λύκους. Η περίφημη εργαλειοθήκη του ΟΟΑΣΑ η οποία έχει βγει από τον ΙΟΒΕ και υιοθετήθηκε ως προαπαιτούμενο από την τρόικα. ∆ηλαδή μεταμφιέστηκε η γιαγιά σε λύκο ή το αντίστροφο μέχρι να φοβηθεί η Κοκκινοσκουφίτσα και να τα εφαρμόσει.

Η ΕΠΟΧΗ 6 Απριλίου 2014

νεύσει της εποχής Αν μιλούσαμε για τους εσωτερικούς λύκους της Αριστεράς; Ο λαϊκισμός είναι ένας τέτοιος;» Τείνει να κυριαρχήσει η άποψη ότι οποιαδήποτε λαϊκή αντίδραση είναι λαϊκισμός. Το λαϊκό ταυτίζεται με το λαϊκιστικό. Αν δεχτούμε τους ορισμούς που κυκλοφορούν, ο Ομπάμα θα έπρεπε να είναι το πρότυπο του λαϊκισμού. Ας κάνουμε μια διάκριση ανάμεσα στον λαϊκισμό και την δημαγωγία. Ο λαϊκισμός έχει διαφοροποιήσεις και αυτό που κυρίως εκφράζει είναι η ανάγκη της προστασίας του «λαού» από το κράτος. Η συζήτηση για τον λαϊκισμό στην Ελλάδα άρχισε την δεκαετία του 80 από την Αριστερά που κατηγορούσε το ΠΑΣΟΚ ότι αντί μιας ταξικής ανάλυσης της κοινωνίας αντιπαρέθετε τον λαό με το κατεστημένο, βάζοντας το κράτος στον ρόλο του προστάτη του λαού. Λαϊκισμός λοιπόν είναι να βλέπεις ένα δίπολο λαός- εχθροί του λαού που αν νικηθούν θα ελευθερωθούμε. Όσοι βλέπουν την κρίση στην Ελλάδα ως ζήτημα κατοχής και μιλάνε για το 4ο Ράιχ βάζουν δίπλα στον λαϊκισμό και τον εθνικισμό. Συνήθως αυτά συνοδεύονται και από θεωρίες συνωμοσίας. Βολική ανάλυση, εύπεπτο αφήγημα για την κρίση. Το ζήτημα είναι να μην ενδημεί στις αναλύσεις και στην χάραξη της πολιτικής της Αριστεράς. Η ραγδαία ανάπτυξη της Αριστεράς στην Ελλάδα δημιουργεί παγίδες σε ότι αφορά αυτό το ζήτημα;

Πιστεύω πως ο ΣΥΡΙΖΑ έχει κάνει άλματα προόδου. Όχι μόνο ποσοτική αλλά και ποιοτική, όσον αφορά τις πολιτικές λύσεις που προτείνει. Όταν έχεις να κάνεις με τόσο μεγάλα ακροατήρια είναι αναπόφευκτο να απευθυνθείς όχι μόνο στη λογική αλλά και στο θυμικό του κόσμου. ∆εν μπορεί κανείς να μιλήσει σε μια μεγάλη συγκέντρωση με στατιστικές και powerpoint. Θα μιλήσεις στην ελπίδα και τις προσδοκίες του κόσμου. Εκεί πρέπει να γίνουν λεπτές διακρίσεις. ∆εν είναι λαϊκισμός να μιλήσεις απλά και λαϊκά. Άλλο λαϊκό κι άλλο λαϊκισμός. Η Αριστερά πρέπει να είναι λαϊκή, δεν μπορεί να μην είναι λαϊκή. ∆εν μπορεί να είναι «φυλή των φίλων». Αυτά ανήκουν στο μεσοαστικό φαντασιακό. Οι μητροπολιτικές μάζες, αυτές πρέπει να είναι στο νού μας. Η δύσκολη κοινωνική ενδοχώρα. Υποστηρίζετε ότι ούτε η σοσιαλδημοκρατία ούτε ο κομμουνισμός μπορεί να είναι το μοντέλο της Αριστεράς σήμερα. Ταυτόχρονα λέτε ότι η Αριστερά πρέπει να κάνει ένα προσεχτικό άνοιγμα σε πολιτικούς χώρους και στο ευρωπαϊκό επίπεδο. Σε ποιες δυνάμεις αναφέρεστε; Μα δεν υπάρχει μόνο η σοσιαλδημοκρατία. Υπάρχουν ομάδες όλων των ειδών που η Αριστερά πρέπει να προσεγγίσει. Στη Γερμανία για παράδειγμα υπάρχουν ομάδες που μπορεί τυπικά να λειτουργούν στο πλαίσιο της σοσιαλδημοκρατίας αλλά είναι πολύ πιο κοντά στις ιδέες της Αριστεράς. Ομάδες πολιτών, αλλά και πολιτικές ομάδες σε πολλά επίπεδα και με τις ιδιομορφίες τους σε κάθε χώρα. ∆εν φτάνουν μόνο οι Der Linke, o Μπερτινότι και ο Μελανσόν. Ο ΣΥΡΙΖΑ χρειάζεται ευρύτερο ακροατήριο στην Ευρώπη, μεγαλύτερη δικτύωση, διείσδυση στην ευρωπαϊκή κοινωνία που αντιστρατεύεται τις σημερινές πολιτικές. Ως αυριανή κυβέρνηση θέλει συμμαχίες. Αλλά γι αυτό χρειάζεται όραμα για την ίδια την

ΘΕΩΡΙΑ

Ευρώπη. Θετικό όραμα. Πρόταση. Σας ανησυχεί το γεγονός ότι μόνο στην Ελλάδα η Αριστερά, ως πολιτικός χώρος, έχει μια αξιοσημείωτη εκλογική δύναμη; Με αυτό ως δεδομένο πιστεύετε ότι αποδυναμώνεται το επιχειρήμα του ΣΥΡΙΖΑ ότι η άνοδός του μπορεί να δημιουργήσει ντόμινο εξελίξεων; Στις προβλέψεις πρέπει να ήμαστε πολύ φειδωλοί. ∆εν ξέρει κανείς τι είδους αλλαγές μπορεί να συμβούν. ∆εν μπορεί όμως κανείς να περιμένει ότι την επόμενη μέρα θα υπάρχει πλήρης αλλαγή των συσχετισμών και του σκηνικού στην Ευρώπη. Κατά τη γνώμη μου θα υπάρξει ένα πολύ σκληρό μπρα-ντε-φερ. Το ευρωπαϊκό πεδίο ελέγχεται απέναντι σε όλες τις δυνατές εναλλακτικές πολιτικές σήμερα. Στην πραγματικότητα όλη η Ευρώπη είναι σήμερα σε μνημόνιο. Οι προϋπολογισμοί και οι δημόσιες πολιτικές ελέγχονται. Εκεί πρέπει να παίξει κανείς. Από την άλλη πλευρά αυτό δείχνει και τη μεθοδολογία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Μήπως εκτός από τους νομισματικούς δείκτες, θα πρέπει να τεθούν και δείκτες δικαιωμάτων, παιδείας, υγείας, απασχόλησης, περιβάλλοντος; Η Αριστερά προτάσσει το αίτημα του εκδημοκρατισμού συνολικά για την Ευρώπη. Και εκεί πιστεύω ότι όχι μόνο στο Νότο αλλά και στον Βορρά υπάρχουν πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις με τις οποίες μπορείς να κάνεις μια σοβαρή συζήτηση. Η Ελλάδα έχει δυσφημιστεί πολύ στην Ευρώπη. Θεωρούν ότι είμαστε ένας λαός διεφθαρμένος, με πολιτικούς διαπλεκόμενους, μετριότητες τύπου ΓΑΠ και Σαμαρά. Αυτή η αντίληψη πρέπει να σπάσει. Μια αριστερή κυβέρνηση πρέπει να βγει με σοβαρότητα, μελέτη, συγκεκριμένες πολιτικές προτάσεις και ως ισότιμος συνομιλητής να εκμεταλλευτεί όλες τις δυνατότητες. Να ξέρει σε πιο μήκος κύματος μπορεί να συνεννοηθεί, πια γλώσσα μπορεί να μιλήσει. Οι συσχετισμοί αλλάζουν και από ευρύτερες αιτίες. Για παράδειγμα όταν το ΠΑΣΟΚ έφτιαξε το Εθνικό Σύστημα Υγείας, ένα σαφώς προοδευτικό μέτρο, ακόμα και ο ∆ιεθνής Οργανισμός Υγείας ήταν υπέρ των συστημάτων πρωτοβάθμιας υγείας. Τώρα που ξηλώνεται το σύστημα υγείας και ο ∆ιε-

θνής Οργανισμός είναι προς αυτή τη κατεύθυνση. Το λέω αυτό για να υποστηρίξω ότι είναι πολλαπλά τα επίπεδα που καθορίζουν τις αλλαγές κατεύθυνσης της πολιτικής. Ο κόσμος μας είναι πολυπολικός. Το ποιος παίρνει την ηγεμονία κρίνεται μέσα από σύνθετους μηχανισμούς και η Αριστερά οφείλει να παλέψει για να την αποκτήσει, να είναι έτοιμη, εκεί επί τόπου. Στην Ευρώπη δεν θα πας με συνθήματα. Θα κληθείς να παλέψεις και να διαπραγματευτείς, να υποχωρήσεις και να κερδίσεις. Αρκεί να ξέρεις τι θέλεις και προς που θέλεις να πας. ∆ύσκολο έργο πάντως. Αυτό που πρέπει να συνειδητοποιήσουμε και να αποδεχτούμε είναι ότι δεν μπορεί να μην τσαλακωθεί η Αριστερά. Και συμβιβασμοί θα υπάρξουν και ήττες θα έρθουν. Όλα όμως πρέπει να γίνονται με καθαρό τρόπο, με έντιμο. Το ΠΑΣΟΚ βάφτιζε τα πάντα προοδευτικά. Έκανε συμβιβασμούς και μεταλλάξεις τις οποίες ονόμαζε «προοδευτικές πολιτικές». Άλλαζε τις λέξεις. Σε αυτό ο Ανδρέας είχε μεγάλη ικανότητα. Αυτό όμως δημιούργησε υποκρισία και δυσπιστία. Από αυτό η Αριστερά πρέπει να προφυλαχθεί. Αν η Ευρώπη είναι όλη σε ένα μνημόνιο, όπως είπατε, σημαίνει ότι το μνημόνιο είναι μια ολοκληρωμένη πολιτική επιλογή. Με αυτή την έννοια έχει νόημα το δίπολο μνημόνιο – αντιμνημόνιο; Έχει έννοια αν θεωρείς το μνημόνιο ως την πεμπτουσία της νεοφιλελεύθερης πολιτικής κι όχι ως κάτι το οποίο θα το σκίσουμε και θα γυρίσουμε πίσω. Όταν μιλάμε για μεταμνημονιακή πολιτική εννοούμε ένα μέτωπο προς μια κατάσταση που διαπνέεται από τις αρχές των μνημονίων. Από την άλλη, στη σημερινή Ελλάδα δεν μπορείς να κάνεις με όλους τους αντιμνημονιακούς χωριό. Πιστεύω ότι η σημερινή συγκυρία καθορίζει την ανάγκη η Αριστερά να έχει αυτοδυναμία ή τουλάχιστον να συγκροτήσει έναν αυτοδύναμο πόλο. Να ρίξει γέφυρες με βάση το πρόγραμμα, ή και αντίστροφα, το πρόγραμμα να δημιουργήσει γέφυρες συμμαχιών.

“

Τείνει να κυριαρχήσει η άποψη ότι οποιαδήποτε λαϊκή αντίδραση είναι λαϊκισμός. Το λαϊκό ταυτίζεται με το λαϊκιστικό. Αν δεχτούμε τους ορισμούς που κυκλοφορούν, ο Ομπάμα θα έπρεπε να είναι το πρότυπο του λαϊκισμού. Ας κάνουμε μια διάκριση ανάμεσα στον λαϊκισμό και την δημαγωγία. Ο λαϊκισμός έχει διαφοροποιήσεις και αυτό που κυρίως εκφράζει είναι η ανάγκη της προστασίας του “λαού” από το κράτος.