Κυριακη 04-01-2015

3341

ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΝΕΩΣΗ, ΓΙΑ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ

Εβδομαδιαία εφημερίδα της Ανανεωτικής Αριστεράς • Κυριακή 4 Ιανουαρίου 2015 • Αρ. φ. 1232 • 2 €

ΠΟΛΙΤΙΚΗ Α. Ζαχιώτης: Από τη νεολαία ως πρόβλημα, στη νεολαία ως δυνατότητα

Η μάχη κατά της αποχής θα δοθεί σε δύο πεδία σελ. 9

...

Χ. Τάσσης: Το ΠΑΣΟΚ από τις μάζες στην περιθωριοποίηση

Η πρόθεση του Γ. Παπανδρέου για νέο κόμμα δεν αμφισβητεί τις πολιτικές της προηγούμενης περιόδου σελ. 8, 9

Ρεπορτάζ

Όλες οι τελευταίες εξελίξεις και η συζήτηση που οδήγησε στην Κεντρική Επιτροπή και το διαρκές Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ

Σελ. 10

ΚΟΙΝΩΝΙΑ Σ. Νιάκας: Μια σημαντική νίκη στη Νέα Φιλαδέλφεια Το δημοτικό συμβούλιο αψήφισε τον εκφοβισμό και τους τραμπουκισμούς σελ. 18

...

Χ. ∆ωρή: Πλάκα, αιφνιδιασμός ή απραξία;

Η αιφνιδιασμένη δημοτική αρχή και η αλά καρτ αυτοτέλεια σελ. 24

...

Τ. Αλιπράντη: Το μοναδικό και αυταρχικό πρόσωπο του Ιανού

Η υπεράσπιση της κυριακάτικης αργίας και η στάση ενός βιβλιοπωλείου σελ. 19

ΜΟΥΣΙΚΗ Π. Θεοχαρίδης: Λαϊκός και λυρικός συνάμα

Κοινωνός των άχραντων μυστηρίων της Λένας Πλάτωνος και του Γιώργου Χρονιά σελ. 28

Αλλαγή ρότας… Της Ρένας ∆ούρου*

Η

υπόθεση της διαχείρισης των απορριμμάτων στην Αττική είναι ένα θέμα που η «∆ύναμη Ζωής» είχε αναδείξει προεκλογικά, υπογραμμίζοντας την επιτακτική ανάγκη να αλλάξει άμεσα και ριζικά. Να αλλάξει στην κατεύθυνση μιας δίκαιης και βιώσιμης, οικονομικά και οικολογικά, λύσης. Η δέσμευσή μας ήταν από την πρώτη στιγμή σαφής: «όχι» στους σχεδιασμούς των φαραωνικών εγκαταστάσεων επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων, «ναι» σε ένα αποκεντρωμένο σύστημα διαχείρισης, με έμφαση στην πρόληψη, στη μείωση του όγκου των απορριμμάτων, στη διαλογή στην πηγή, στην ανακύκλωση, την επανάχρηση, την κομποστοποίηση. ∆ηλαδή σε όλα αυτά που ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙ∆Α 2

Η ΕΛΠΙ∆Α, ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΟ ΦΟΒΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ Ν∆

Ο σπόρος του τρόµου δεν φυτρώνει! Παρά το γεγονός ότι την εκστρατεία του τρόμου ανέλαβε προσωπικά ο κ. Σαμαράς από τη θέση του πρωθυπουργού, η απόδοσή της αποδεικνύεται μέχρι τώρα ασήμαντη. ∆εν είναι μόνο το γεγονός ότι οι επανειλημμένες ισχυρές δόσεις που έχουν χορηγηθεί, τείνουν να προκαλέσουν ανοσία στο πειραματόζωο. Εκτός αυτού, έχει μειωθεί σημαντικά και η τροφοδοσία από το εξωτερικό. Ο κ. Ντράγκι αποκλείει το ενδεχόμενο διάλυσης της ευρωζώνης, απαντώντας σε όσους μιλούν για Grexit. Ο Κον Μπεντίτ δηλώνει ότι η ριζοσπαστική αριστερά στην κυβέρνηση της Αθήνας θα κάνει καλό, γιατί θα οδηγήσει σε συμβιβασμό για το χρέος. Ο «Σπίγκελ» επικρίνει την κα Μέρκελ τονίζοντας ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θέλει ούτε από το ευρώ να βγει ούτε από την ΕΕ. «Το βίαιο δόγμα της λιτότηας θέλει να σπάσει», πράγμα «επαναστατικό αλλά αναγκαίο»!

Ψάχνουν ακόμη τους αγνοούμενους

Ακόμα και η Τράπεζα της Ελλάδος, στο εσωτερικό, ρίχνει τους τόνους εξηγώντας ότι οι «εκροές καταθέσεων είναι απολύτως συγκρίσιμες με τις περισινές», την ίδια περίοδο. Στο Μαξίμου, πάντως, δεν φαίνεται να αλλάζουν γνώμη, παρά το γεγονός ότι από την πλευρά του ΠΑΣΟΚ κάνουν ό,τι μπορούν για να δείξουν ότι διαχωρίζουν τη θέση τους. Τα αποτελέσματα, πάντως, της πρώτης μετά την προκήρυξη των εκλογών και τη διάλυση της Βουλής δημοσκόπηση της Metron Analysis δείχνουν νέα τάση διεύρυνσης της διαφοράς μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και Ν∆ στην πρόθεση ψήφου και πολύ περισσότερο στην εκτίμηση ψήφου. Σε σύγκριση με την προηγούμενη μέτρηση της ίδιας εταιρείας, η διαφορά από 3,5% διευρύνεται σε 4,5%. Ίσως αυτά τα στοιχεία αρχίσουν να ανησυχούν κάποιους στη Λεωφόρο Συγγρού.

•

Την ώρα που σύμφωνα με το ιταλικό ειδησεογραφικό πρακτορείο ANSA ασκείται δίωξη σε βάρος δύο εκπροσώπων της εταιρείας ANEK και δύο μελών του πληρώματος του Norman Atlantic με κατηγορίες πολλαπλής ανθρωποκτονίας εξ αμελείας, δεν έχει διευκρινιστεί ο τελικός αριθμός των αγνοουμένων που σύμφωνα με τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις είναι δέκα.

Γ. Μοσχονάς: Το ισχυρότερο H ευρωπαϊκή αριστερά ελπίζει στην Ελλάδα

όπλο, ένα πολύ καλό εκλογικό αποτέλεσμα

Κείμενα των Τ. Ντι Φραντσέσκο, Σ. Σάσεν, Κ. Ντόρε, Μ. Οντέτ

Σελίδες 6, 7

Ν. Χάρβεϊ: Ένα πολιτικό κίνημα, αυτό φοβάται η εξουσία του χρήματος

Σελίδες 30, 31

ΘΕΑΤΡΟ

Μια «Ωραία Ελένη», αλλά πολύ ωραία! Η γνωστή οπερέτα του Ζακ Όφεμπαχ σε μια αιρετική και ευφάντη παράσταση στο θέατρο Olvio Γράφει η Μ. Τριανταφύλλου σελ. 26

Σελ. 15 - 17

2

ΘΕΜΑΤΑ

Αλλαγή ρότας… ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ 1η ΣΕΛΙ∆Α

συγκροτούν μια εναλλακτική διαχείριση των απορριμμάτων, με δημόσιο χαρακτήρα. ∆εν πρόκειται για κάποια καινοφανή προσέγγιση. Αλλά για την ανάγκη, οικονομικής, κοινωνικής, περιβαλλοντικής εναρμόνισης με ό,τι ισχύει στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, που ευθυγραμμίζονται με την νομοθεσία της ΕΕ, σχετικά με τη σύγχρονη διαχείριση των απορριμμάτων. Μια νομοθεσία που πλέον έχει ενταχθεί στο εθνικό ∆ίκαιο με το νόμο 4042 του 2012. Αυτές τις θέσεις, που διατύπωσε με σαφήνεια η «∆ύναμη Ζωής», και τις ενέκριναν, με την ψήφο τους οι πολίτες. Τις θέσεις αυτές υλοποιεί πλέον η νέα Περιφερειακή Αρχή Αττικής, με ευθύνη και συνέπεια. Στο πλαίσιο αυτό, η Εκτελεστική Επιτροπή του Ειδικού ∆ιαβαθμιδικού Συνδέσμου Νομού Αττικής (Ε∆ΣΝΑ), στη συνεδρίασή της τη ∆ευτέρα, 29 ∆εκεμβρίου, αποφάσισε ομόφωνα, την ακύρωση των 4 διαγωνισμών με αντικείμενο τη Μελέτη, Χρηματοδότηση, Κατασκευή, Συντήρηση, Τεχνική ∆ιαχείριση και Λειτουργία των Μονάδων Επεξεργασίας Αστικών Απορριμμάτων (ΜΕΑ) στις Ολοκληρωμένες Εγκαταστάσεις ∆ιαχείρισης Απορριμμάτων της Αττικής (ΟΕ∆Α) με τη μέθοδο της Σύμπραξης ∆ημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (Σ∆ΙΤ). Με μια φράση: ο Ε∆ΣΝΑ, που αποτελεί τον φορέα διαχείρισης των απορριμμάτων στην Αττική, έβαλε «στοπ» σε πανάκριβους σχεδιασμούς που αντιστρατεύονταν τις οδηγίες της σύγχρονης διαχείρισης, καθώς στηρίζονταν στις μεγάλες ποσότητες σύμμεικτων (δηλαδή ανακατεμένων) απορριμμάτων, και ουσιαστικά αποσκοπούσαν στη διαιώνιση του αποτυχημένου μοντέλου διαχείρισης με τελικό αποδέκτη τη μία και μοναδική εγκατάσταση της Φυλής.

Ήταν μια ιστορική από πολλές απόψεις, απόφαση.

Πρώτον, γιατί ήλθε να δικαιώσει τους σκληρούς αγώνες εδώ και πάνω από τέσσερα χρόνια των τοπικών κοινωνιών, των φορέων των πολιτών, του συνδικαλιστικού κινήματος των εργαζομένων των ΟΤΑ – όλων εκείνων δηλαδή που λοιδωρήθηκαν, προπηλακίστηκαν και επιχειρήθηκε η με κάθε τρόπο απαξίωση των ίδιων και των απόψεών τους από εκείνους που μέχρι την 1η Σεπτεμβρίου 2014, κρατούσαν τα ηνία του Ε∆ΣΝΑ και της Περιφέρειας. ∆εύτερον, αποτελεί το πρώτο βήμα σε μια δύσκολη αλλά απαραίτητη πορεία για ένα νέο σύστημα διαχείρισης, εκείνο της λεγόμενης «ανάστροφης πυραμίδας» και του ενεργού ρόλου που καλούνται πλέον να παίξουν οι ΟΤΑ με την εφαρμογή των τοπικών σχεδίων διαχείρισης. Τρίτον, έστειλε ένα σαφές μήνυμα για το πώς η Αριστερά μπορεί να ασκήσει διαφορετική διοίκηση προς όφελος των πολιτών και του περιβάλλοντος, και όχι των συμφερόντων. Αποδείξαμε ότι έστω και σε ένα αρνητικό περιβάλλον (πολιτικό, θεσμικό) με σοβαρότητα, συνέπεια και πολιτική βούληση μπορεί η ρότα να αλλάξει. Και να βγούμε από τους δήθεν μονόδρομους που κάποιοι επιχειρούν να επιβάλλουν, δρώντας εκβιαστικά και εκφοβιστικά, συχνά δε και συκοφαντικά. Παραπληροφορώντας και υβρίζοντας. Είναι σίγουρο ότι την ίδια στάση θα κρατήσουν και τώρα. Ήδη τα πρώτα δείγματα γραφής έκαναν την εμφάνισή τους σε συγκεκριμένα ΜΜΕ. Έχουν όμως γνώση οι φύλακες. Και είναι σε εγρήγορση. Προκειμένου να μην χαθεί ούτε μία ημέρα. Προκειμένου να κερδηθεί η κρίσιμη μάχη με το χρόνο, ενόψει του κορεσμού του κυττάρου της Φυλής. Να τεθούν οι βάσεις του εναλλακτικού μοντέλου διαχείρισης με άμεση προτεραιότητα την εκπόνηση και υλοποίηση των τοπικών σχεδίων διαχείρισης. Στην κατεύθυνση ενός μοντέλου με δημόσιο χαρακτήρα, με έμφαση στην μείωση των απορριμμάτων και τη διαλογή στην πηγή, όπου κεντρικό ρόλο θα έχουν οι ΟΤΑ – ένα μοντέλο που θα δημιουργεί θέσεις εργασίας, που δεν θα επιβαρύνει τους δημότες, που θα σέβεται το περιβάλλον και το οποίο θα αποτυπωθεί στην αναθεώρηση του Περιφερειακού σχεδιασμού (ΠΕΣ∆Α) που θα γίνει εντός της χρονιάς. Το πρώτο βήμα έγινε. ∆ημοκρατικά, συλλογικά, με όρους διαφάνειας και με αίσθηση της ευθύνης, δημιουργούμε πλέον άμεσα τις προϋποθέσεις του νέου μοντέλου. Το στοίχημα είναι δύσκολο μεν, απόλυτα ρεαλιστικό δε.

* Η Ρένα ∆ούρου είναι Περιφερειάρχης Αττικής, πρόεδρος του Ε∆ΣΝΑ.

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιανουαρίου 2015

«Στόμα άφρονος, συντριβή αυτώ..» Μ

έρες γιορτινές που περνάμε, λίγο ή πολύ έρχονται ακούσματα ή γραφτά που με λίγες λέξεις συμπυκνώνουν βαθιά νοήματα ή καλύπτουν με απόλυτη επιτυχία την επικαιρότητα. Ο τίτλος είναι δανεισμένος από την Παλαιά ∆ιαθήκη, τις παροιμίες του Σολομώντα, όπως είναι γνωστές και σημαίνει ότι «το στόμα του άφρονος είναι η καταστροφή του». Η θρησκευτική αυτή ρήση ταιριάζει απόλυτα στον πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά, ο οποίος ξεκίνησε μια άνευ προηγουμένου εκστρατεία τρομοκράτησης των πολιτών για να αποστερήσει τη δυνατότητα του ΣΥΡΙΖΑ να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση στις αρχές Φεβρουαρίου. Η κυβερνητική επίθεση με προεξάρχοντα τον πρωθυπουργό δείχνει τον φόβο του, ωσάν «την αγωνία του τερματοφύλακα πριν το πέναλτι». Μόνο στην εμφυλιοπολεμική και την αμέσως μετέπειτα περίοδο, είχε η χώρα ζήσει παρόμοια προσπάθεια τρομοκράτησης. Τότε έλεγαν «οι κομμουνιστές θα σας πάρουν τα σπίτια, τα χωράφια, το βιός σας, τα ζωντανά σας», πράγματα που δυστυχώς επισυνέβησαν, όχι από τους κόκκινους, αλλά από τους γαλαζοπράσινους επιβήτορες της πολιτικής ζωής. Ακόμα, ότι θα καταργήσουν την οικογένεια, που τη διέλυσαν αυτοί ή την παρθενία, όπως έλεγαν σκωπτικά οι ταγματασφαλίτες ότι οι αριστεροί έχουν στόχο «λαοκρατία και όχι παρθενία»! Ο ταγματασφαλίτης, ο ασφαλίτης ή ο υπουργός ∆ημόσιας Τάξης καθώς και οι άλλοι υπηρετούντες αυτά τα ευαγή επαγγέλματα, ήταν επιφορτισμένοι για την άσκηση του φόβου στους πολίτες. Οι πρωθυπουργοί όμως ήταν πιο προσεκτικοί. Κρατούσαν κάποια προσχήματα, ενδεχομένως λόγω των διπλωματικών σχέσεων με συναδέλφους τους άλλων κρατών, δίνοντας, προφανώς, το πράσινο φως για αυτές τις αθλιότητες. Ο Α. Σαμαράς είναι ο πρώτος πρωθυπουργός όμως που, με σχέδιο, δεν ορρωδεί, εναντίον της απρόσκοπτης δημοκρατικής πορείας της χώρας, όχι απλώς τρομοκρατώντας αλλά επιδιώκοντας να δημιουργήσει συνθήκες οικονομικής καταστροφής και πολιτικού χάους.

Ούτε στην Λατινική Αμερική

Προσπαθώντας να βρω παρόμοιες καταστάσεις με άλλα κράτη, απέτυχα, γιατί ούτε καν στην βασανισμένη και βιασμένη Λατινική Αμερική δεν υπάρχουν. Η Ουρουγουάη, κατακτημένη από την Ισπανία, απέκτησε την ανεξαρτησία της με επιτυχημένη επανάσταση, αλλά κατακτήθηκε μετά από την Πορτογαλία, αποκτώντας τελικά την ανεξαρτησία της την ίδια χρονιά με την Ελλάδα! Το δεξιό Κολοράδο και το κεντρώο Μπλάνκο εναλλάσσονταν στην κυβέρνηση, εκτός από το διάλλειμα του στρατιωτικού καθεστώτος, μεταξύ 1973 και 1984, και έκτοτε μέχρι το 2005 τα δύο κόμματα συνέχισαν να κυβερνούν εναλλασσόμενα. Το 2005 πρωθυπουργός εκλέχθηκε ο αριστερός Ταμπαρέ Βάσκες βάζοντας τέρμα στην εναλλαγή των δύο κομμάτων, ενώ αμέσως μετά, το 2009, τον διαδέχθηκε ο αντάρτης (και πρώην φυλακισμένος), των Τουπαμάρος Χοσέ Μουχίκα, ένα απλός, απέριττος πρόεδρος χωρίς γραβάτα και

ΕΒ∆ΟΜΑ∆ΙΑΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙ∆Α ΤΗΣ ΑΝΑΝΕΩΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ Ιδιοκτήτης: Εκδοτικός - ∆ημοσιογραφικός Συνεταιρισμός Κοινωνικών, Πολιτικών και Πολιτιστικών Μελετών και ∆ραστηριοτήτων Η ΕΠΟΧΗ, ΣΥΝ Π.Ε.

Βλαχάβα 11 & Αθηνάς, 3ος όροφος, Αθήνα 105 51 ΤΗΛΕΦΩΝΑ 3616702, 3619513 3619514 • FAX: 3619610 Εκδότρια: Ασημίνα ∆αβάκη - Κλαυδιανού

πρωτόκολλο. Παρά το γεγονός ότι τα δύο κόμματα είχαν το κυβερνητικό μονοπώλιο, παρέδωσαν, χωρίς τρομοκρατία και εξαπόλυση φόβου για λιμούς, σεισμούς, καταποντισμούς, την εξουσία, όχι στον οποιοδήποτε, αλλά σε έναν αριστερό, τον Βάσκες, αλλά και αργότερα στον αντάρτη Μουχίκα. Μόνος του, ιστορικά, ο Σαμαράς μαζί με τον Άδωνι, τη Βούλτεψη και τα άλλα καλόπαιδα του σιναφιού τους. Ακόμα και οι μέχρι πρότινος ευρωπαίοι συνοδοιπόροι τους εγκαταλείπουν, είτε βλέποντας το μάταιο της αποτροπής της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, είτε επειδή αντιλήφθηκαν ότι αυτή η κυβέρνηση είναι ετοιμόρροπη, είτε, ακόμα, επειδή πιέστηκαν από την κοινή γνώμη της χώρας τους. Χαρακτηριστική είναι η επίθεση που εξαπέλυσε προχθές, το γερμανικό «Spiegel» εναντίον της πολιτικής λιτότητας της Μέρκελ που εφαρμόζεται στην Ελλάδα, κατηγορώντας την ότι δεν έχει όραμα και δημοκρατική ενόραση, οδηγώντας την Ευρώπη στην καταστροφή, ενώ παράλληλα πλέκει το εγκώμιο του Τσίπρα και της πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης και για το χρέος, δηλώνοντας ότι η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ θα στείλει μήνυμα ελπίδας στην Ευρώπη!

Μόλις δει δημοσκοπήσεις χτυπιέται απελπισμένος

Έχει, όμως, κάπου δίκιο ο Σαμαράς. Τι άλλο να προβάλλει εκτός από τον φόβο; Την πολιτική που εφάρμοσε, ενώ άλλα έλεγε πριν μπει στο μνημονιακό μπλοκ; Τα «επιτεύγματα» αυτής της πολιτικής που οδήγησαν έναν αξιοπρεπή λαό στην ανέχεια και στο βαθύτατο τραυματισμό της ύπαρξής του; Ή να μιλήσει για την ακόμα πιο εξοντωτική πολιτική που θα εφαρμόσει, σύμφωνα με τις κυβερνητικές δεσμεύσεις, όπως καταγράφηκαν στο e-mail Χαρδούβελη, για κατάργηση του ΕΚΑΣ, για νέους φόρους και περαιτέρω ξεπούλημα του δημόσιου πλούτου; Σ’ αυτόν ταιριάζει μια παραλλαγή του τραγουδιού του Τσιτσάνη «Ξυπνώ αλαφιασμένος και μόλις δω δημοσκοπήσεις χτυπιέμαι απελπισμένος». Και επειδή δεν είναι μόνο η προτεραιότητα για την ανθρωπιστική κρίση, αμέσως θα εφαρμοστεί και άλλη, όπως γράφει ο Σολωμόντας: «Έτοιμάζονται κολάστοις μάστιγες, κα τιμωρίαι μοίως φροσιν», δηλαδή «ετοιμάζονται βαριές ποινές δια τους διεφθαρμένους και ανήθικους, καθώς επίσης επιφυλάσσονται τιμωρίες και για τους άφρονες, που παρεκτρέπονται»! Καλή Χρονιά με όλη και για όλη τη κοινωνία.

Συνδρομές (σε ευρώ) • Εσωτερικού: 150 • Kύπρος: 250 • Ευρώπη: 250 • Λοιπός κόσμος: 250 Α.Φ.Μ. 096207018 - ∆ΟΥ: ΣΤ’ Αθηνών Αρ. Λογαριασμού: 72038528658 ΙΒΑΝ GR

Μάκης Μπαλαούρας

3801107200000072038528658 ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Ηλεκτρονική ∆ιεύθυνση: epohigr@gmail.com www.epohi.gr Κωδικός εντύπου: 3341

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιανουαρίου 2015

3

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΠαΣοΚ: Κεντρόφυγες δυνάμεις!

Α

Του ΑΛΤΑΝ από τη ΒΑΒΕΛ

πό πέντε μέχρι οκτώ κόμματα μπορεί να δούμε στην καινούργια Βουλή. Υπάρχουν τα πέντε σίγουρα [ΣυΡιζΑ, Ν∆, Ποτάμι, ΚΚΕ και Χρυσή Αυγή] με τα υπόλοιπα τρία ΠαΣοΚ, Κίνημα Αλλαγής και Ανεξάρτητοι Έλληνες] να «ψάχνονται. Με τον Γ. Παπανδρέου συντάχθηκαν στελέχη που «αναδείχθηκαν» επί πρωθυπουργίας του, όπως ο Φ. Σαχινίδης και ο Γ. Πεταλωτής -οι οποίοι θα αναλάβουν και την εκπροσώπηση του κόμματος-, καθώς και οι Γ. Ελενόπουλος, Συμ, Κεδίκογλου, Θ. Μωραΐτης, Σ. Ξυνίδης και Μ. Καρχιμάκης. Κοντά στον Γιώργο φέρεται ο βουλευτής Κ. Τριαντάφυλλος, όπως και ο Γ. Μαγκριώτης, ενώ «χαλαρό» φλερτ υπάρχει με τον Χ. Καστανίδη. Τέλος υπάρχει και ο Μ. Μπόλαρης που, όπως όλα δείχνουν, δεν θα συμπεριληφθεί στα ψηφοδέλτια του ΣυΡιζΑ και ετοιμάζεται για τη μεγάλη επιστροφή με τον Γ. Παπανδρέου. Τελικά κανείς δεν πάει χαμένος! Στο... «γνήσιο», τώρα, ΠαΣοΚ προβληματίζονται αρκετά καθώς κινδυνεύουν, μετά την κίνηση του ΓΑΠ, να μείνουν ακόμα και εκτός Βουλής -όχι ότι το Κίνημα Αλλαγής του Γ. Παπανδρέου θα έχει καλύτερη τύχη. Και ως απάντηση ανακοίνωσαν την υποψηφιότητα του Μ. Χρυσοχοϊδη στην Β΄ Αθήνας ! Και φέρονται έτοιμοι να ανακοινώσουν και την Φ. Γεννηματά ως υπεύθυνη του εκλογικού αγώνα. Αν, βέβαια, έπαιζαν σκάκι θα είχαν εγκαταλείψει την παρτίδα από τις πρώτες κινήσεις... Το ΠαΣοΚ του Βενιζέλου, για να είμαστε δίκαιοι, βάλλεται, πλέον, από τέσσερις κατευθύνσεις: από τον Γ. Παπανδρέου, το Ποτάμι και τη Ν∆. Ειδικά προς την τελευταία κατευθύνεται το κομμάτι που ταυτίστηκε με την πολιτική της Ν∆ και δεν θέλει καμιά αλλαγή ή ανατροπή της παρούσας κατάστασης. Η τέταρτη δύναμη που δρα ενάντια στο ΠαΣοΚ είναι ο ίδιος ο Ευ. Βενιζέλος. Όπως μας έλεγαν στη φυσική δρα ως κεντρόφυγος δύναμη!

Η σύγκρουση δύο αντίπαλων προτάσεων Μ

ε τις πρώτες προεκλογικές μέρες άρχισε σιγά σιγά να διαμορφώνεται και το κλίμα αυτής της σύντομης και ακραία πολωμένης αναμέτρησης. Η στιγμή είναι, χωρίς ίχνος υπερβολής, ιστορική καθώς έρχονται αντιμέτωπες οι προτάσεις για την έξοδο από την κρίση της ριζοσπαστικής Αριστεράς με αυτές της πιο συντηρητικής δεξιάς της μεταπολίτευσης. Η πόλωση, επομένως, βρίσκει γόνιμο έδαφος, έχει επαρκή αιτία. Η Ν∆ ξεκινά τον προεκλογικό της αγώνα μετά από μια βαριά κοινοβουλευτική ήττα και αυτό την επιβαρύνει. Οι ψήφοι που πήρε στην τρίτη προεδρική εκλογή απέδειξαν ότι η σημερινή Ν∆ με ηγεσία Σαμαρά δεν μπορεί να συσπειρώσει ούτε τις διάσπαρτες στελεχικές δυνάμεις της δεξιάς, τόσο μάλλον ευρύτερες, σε επίπεδο κοινωνίας, από το χώρο της κεντροαριστεράς. Ήταν, επομένως, φυσικό η προσφυγή από την ηγεσία της στο φθαρμένο αλλά και επικίνδυνο όπλο του φόβου, της τρομοκρατίας του απλού πολίτη. Σημαιοφόρος και πάλι ο ίδιος ο κ. Αν. Σαμαράς.

Επικεφαλής των κινδυνολόγων

μείνει στη ζώνη του ευρώ εάν δεν εκπληρώνει τις υποχρεώσεις του και εάν δεν το κάνει τότε τίθεται θέμα παραμονής. Ξεχνώντας, προφανώς, ότι αυτές «οι υποχρεώσεις» έχουν αναληφθεί από την κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ-Ν∆ και με τις εκλογές θα υπάρξουν νέες συμφωνίες και δεσμεύσεις. Παρά τον ισχυρισμό ότι η καμπάνια της Ν∆ θα κινηθεί στο δίπολο «ευθύνη» – «αλήθεια» η τακτική της πρόκλησης φόβου δεν θα εγκαταλειφθεί. Ωστόσο, οι επιτελείς της Ν∆ δεν γνωρίζουν ότι η ακραία εκδοχή του και η προβολή του πριν ακόμη προκηρυχθούν οι εκλογές αχρηστεύουν το φόβο ως όπλο. Καθώς μάλιστα χρησιμοποιήθηκε με «το καλημέρα» και ο ∆ιοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος το λάθος της Ν∆ ήταν διπλό. Συγχρόνως η τακτική αυτή δέχεται πυρά και από το εσωτερικό της και από μέρος των συστημικών δυνάμεων ιδίως τραπεζιτών. Στελέχη της Τράπεζας της Ελλάδος, αντίθετα από κινδυνολόγα δημοσιεύματα, διευκρίνιζαν ότι «αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα διαρροής καταθέσεων» και ότι «οι όποιες εκροές είναι απολύτως συγκρίσιμες με τις περσινές» αυτόν τον μήνα αυξημένων υποχρεώσεων (ψώνια, εφορία κ.τ.λ)

Νομίζοντας ότι έχει αυξημένο κύρος ο πρωθυπουργός, όπως ενημερώνουν κύκλοι του κόμματός του, «θα πάρει επάνω του» ο ίδιος την αντιπαράθεση προς τον ΣΥΡΙΖΑ. Η προαγωγή του σε επικεφαλής των κινδυνολόγων άρχισε μάλιστα να έχει αποτελέσματα. Με αφορμή, μιας εντελώς ατυχή είναι σαφώς προσωπικής απόψης ενός μέλους της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ που διατυπώθηκε στην τηλεόραση απεφάνθη ότι η αξιωματική αντιπολίτευση «οδηγεί τη χώρα σε στάση πληρωμών και χρεοκοπία». Στο ίδιο, περίπου, μήκος κύματος ο κ. Γκίκας Χαρδούβελης επεσήμανε ότι δεν μπορεί κανείς να παρα-

Η τακτική του φόβου, όμως, άρχισε να μην έχει τροφοδοσία από το εξωτερικό. Πληθαίνουν τα δημοσιεύματα ή και οι δηλώσεις αξιωματούχων που όχι μόνο δεν «βοηθούν» τον Σαμαρά αλλά αποδομούν το τρομοκρατικό σχέδιό του. Ο κ. Ντράγκι απέκλεισε το ενδεχόμενο διάλυσης της ευρωζώνης, απαντώντας έτσι εμμέσως σε όσους μιλούν για Grexit. «∆ιάλυση της ευρωζώνης; Αυτό δεν θα γίνει. Γι’ αυτό δεν υπάρχει Plan B», δήλωσε στην “Handelsblatt”».

Λείπει, πλέον, η τροφοδοσία

Την ίδια στιγμή ο Κον Μπεντίτ που δεν τσιγκουνεύτηκε την κριτική του στον ΣΥΡΙΖΑ δήλωνε χαρακτηριστικά: «Επομένως, πιστεύω –και για πρώτη φορά λέω “ναι”– εάν η ριζοσπαστική αριστερά πάρει την εξουσία στην Ελλάδα είναι κάτι καλό, γιατί θα υποχρεώσει τη μεν ριζοσπαστική αριστερά να καταλάβει ότι για το (πολιτικό) μαγείρεμα απαιτείται “ύδωρ” που είναι το ίδιο για όλους, τους δε Ευρωπαίους να καταλάβουν ότι θα πρέπει να καταλήξουν σε έναν συμβιβασμό για το ελληνικό χρέος για να μπορέσει να υπάρξει πρόοδος». Με ασυνήθιστα οξεία κριτική στην κ. Μέρκελ ήταν το άρθρο του εκδότη του «Spiegel». Αφού κατηγορεί την καγκελάριο ότι δεν έχει όραμα και οδηγεί την ΕΕ στην καταστροφή υποστηρίζει: «Ο Τσίπρας δεν είναι τρελός! Θέλει να σπάσει το βίαιο δόγμα της λιτότητας το οποίο επέβαλαν στη χώρα του. ∆εν θέλει να βγει από την ΕΕ, ούτε θέτει εν αμφιβόλω το ευρώ… Από τις απαιτήσεις του ξεχωρίζει απλώς μια: το κούρεμα χρέους. Είναι όντως επαναστατικό αλλά αναγκαίο» Αυτό που ξεχωρίζει σιγά σιγά ως άποψη στο εξωτερικό και σημειώνεται στην αρθρογραφία για την Ελλάδα είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει δύο κύριους στόχους: την κατάργηση της λιτότητας και την επαναδιαπραγμάτευση του χρέους. Ατυχώς για την ελληνική δεξιά, την Ν∆ αυτές οι δύο επιδιώξεις είναι ευρύτερα αποδεχτές διεθνώς. Ένα πρόσφατο άρθρο στο πρακτορείο Blooberg είναι αψευδής μάρτυρας.

Ποια η αντιμετώπιση;

Πως πρέπει όμως να αντιμετωπίσει ο ΣΥΡΙΖΑ αυτόν τον στρατηγικό στόχο της προπαγάνδας της Ν∆; Πρώτα απ’ όλα να μην επιβεβαιώνει, με τις τοποθετήσεις

Θ. Μιχ

στελεχών του, το κοινώς λεγόμενο ότι το μόνο αποτελεσματικό όπλο που διαθέτει η Ν∆ είναι οι αντιφάσεις στις τοποθετήσεις εκπροσώπων του ΣΥΡΙΖΑ και τα λάθη του. Είναι κρίμα να μην υπάρχουν επαρκείς απαντήσεις τώρα όταν το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης, είχε όχι μόνο θετική υποδοχή, ευρύτερα, αλλά δεν έχασε και την αξιοπιστία του από την κριτική που του ασκήθηκε. Αυτό δεν αναστρέφεται μεν αλλά πρέπει και να προφυλαχθεί. Από εκεί και πέρα, επειδή, υπάρχει το τμήμα του πληθυσμού που είναι σαφώς επιφυλακτικό έναντι της Αριστεράς και επομένως δεκτικό των ψιθύρων ή και των ανοιχτών επιθέσεων φόβου ο μόνος τρόπος αντιμετώπισης είναι η καθαρότητα των προτάσεων μας και η αποφυγή από τους καβγάδες στα πάνελ. Ο οδικός χάρτης της Ν∆ δεν έχει πλέον καμία αξιοπιστία καθώς όταν για πρώτη φορά διατυπώθηκε είχε έξοδο από το μνημόνιο, προσφυγή στις αγορές για δανεισμό και όλα τα γνωστά αισιόδοξα. Όμως και στη συνέχεια έχει δεχθεί δύο ακόμη καθοριστικά πλήγματα. Το ένα, είναι η διαφωνία με την τρόικα και η επιμονή της σε νέα μέτρα. Το άλλο, προκύπτει από το γνωστό e-mail Χαρδούβελη που αποκαλύπτει ότι η κυβέρνηση έχει αποδεχθεί όλα τα μέτρα που απαιτούσε η τρόικα. Η αδυναμία, πλέον, να υποστηρίζουν ότι η Ν∆ προσφέρει τη μετριοπαθή και αργεί αλλά σίγουρη έξοδο από το φαύλο κύκλο της πολιτικής των μνημονίων έναντι της αβέβαιης και με κινδύνους πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ από μία άποψη βρίσκεται στη βάση της επιλογής του φόβου ως όπλου. ∆εν υπάρχει άλλος δρόμος για τη Ν∆.

Παύλος Κλαυδιανός

4

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιανουαρίου 2015

Οι βλαβερές συνέπειες του ναρκισσισμού της Αριστεράς Μια αυτοκριτική προσέγγιση προεκλογικού… χαρακτήρα με αφορμή το σύνθημα “Ήρθε η ώρα της Αριστεράς”

Θ

α ξεκινήσω αυτό το άρθρο όπως τελείωσα το προηγούμενο: Είναι σαφές: το plan B’ της διαπλοκής είναι η, πάση θυσία, αποτροπή μιας αυτοδύναμης κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ. Το «μπαστάρδεμα» της (το λίφτινγκ των προγραμματικών εφαρμογών της), με νεοφιλελεύθερες ενέσεις «συναίνεσης». Υπάρχει αμφιβολία ότι η απάντηση του ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να είναι η ανοιχτή, ξεκάθαρη, ακομπλεξάριστη, αιτιολογημένη διεκδίκηση της κυβερνητικής αυτοδυναμίας; Λοιπόν τι λέτε; Υπάρχει, αλήθεια, αμφιβολία για την αναγκαιότητα αυτοδυναμίας του ΣΥΡΙΖΑ; «Υπάρχει», είναι η απάντηση, κι ας είναι αυτή μια άρρητη αμφιβολία που προέρχεται από τα βάθη της Ελληνικής Αριστεράς, από το ιστορικό της υποσυνείδητο, ας πούμε. Και, συνεχίζοντας… ψυχαναλυτικά, ας προσθέσουμε ότι εκδηλώνεται με συμπτώματα που προσομοιάζουν με τα συμπτώματα πάσχοντος από ναρκισσισμό ατόμου: «ένας νάρκισσος είναι ένα άτομο που στην ουσία έχει πολύ χαμηλή αυτοεκτίμηση και όταν το περιβάλλον του ασκεί κριτική ή απορρίπτει τις συμπεριφορές του, τότε αναδύεται η καλά κρυμμένη εύθραυστη προσωπικότητα του και καταρρέει» , μας πληροφορεί η ψυχανάλυση. Αναμφίβολα, η Ελληνική Κομμουνιστική Αριστερά πάσχει από πολιτικό και ιδεολογικό ναρκισσισμό (και δικαίως εν πολλοίς), μια «διαταραχή» κεκτημένη κατά τη διάρκεια του επικού – ηρωικού βίου της: σαν τον Νάρκισσο είναι ερωτευμένη με τον εαυτό της, ασχολείται υπέρμετρα με την εικόνα που δείχνει στους άλλους, ζει για να θαυμάζεται και να αυτοθαυμάζεται, να λατρεύεται από τον περίγυρο της, από τους πολιτικούς αντιπάλους της, ακόμα· πράγμα που συμβαίνει – συνέβαινε, όσο ήταν μικρή και δεν τους απειλούσε. Τώρα όμως πού η Αριστερά μεγάλωσε και αγγίζει την κυβερνητική εξουσία επί ίσοις όροις… Τα είπαμε: στόχος των διαπλεκομένων πολιτικών και μιντιακών δυνάμεων που εκπροσωπούν την οικονομική ελίτ της χώρας είναι η, πάση θυσία, αποτροπή μιας αυτοδύναμης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. Το «μπαστάρδεμα» της, (το λίφτινγκ των προγραμματικών εφαρμογών της) με νεοφιλελεύθερες ενέσεις «συναίνεσης»…

Αριστερός αυτοθαυμασμός!

«Ήρθε η ώρα της Αριστεράς!», φώναζαν (ενθουσιασμένοι από την πτώση της συγκυβέρνησης Σαμαρά – Βενιζέλου) οι συριζαίοι σύντροφοι, το απόγευμα της περασμένης ∆ευτέρας στο «Σινέ Κεραμεικός». «Ήρθε η ώρα του λαού», «διόρθωνε» από το βήμα της αίθουσας ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας. Φυσικά και ήρθε η ώρα της Αριστεράς, του ΣΥΡΙΖΑ για την ακρί-

βεια, αλλά όταν η Αριστερά επευφημεί την Αριστερά επευφημεί τον εαυτό της, αυτοθαυμάζεται και, αυτό είναι το άκρον άωτον του πολιτικού ναρκισσισμού. Και, ξέρετε, σύμφωνα με την ψυχανάλυση, «πίσω από τον αυτοθαυμασμό του νάρκισσου κρύβεται ένα μοναχικό, εσωστρεφές και ενίοτε αυτοκαταστροφικό ΕΓΩ». Εντάξει, πέρα από τούτη τη φιλοπαίγμονα ψυχαναλυτική παρέκβαση, θέλω να πω αυτό: στη σημερινή ιστορική προεκλογική συγκυρία, ο παραδοσιακός ναρκισσισμός της Αριστεράς μπορεί, πράγματι, να αποβεί αυτοκαταστροφικός, αν συνεχίσει να εκδηλώνεται με αυτοαναφορικές συμπεριφορές και συνθήματα του τύπου «Ήρθε η ώρα της Αριστεράς». Συνθήματα και συμπεριφορές που λειτουργούν αντισυσπειρωτικά για τους εκτός των «τειχών» της Αριστεράς πολίτες, υπονομεύοντας καθοριστικά τον στόχο μιας αυτοδύναμης κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ.

Θα φανεί στις κάλπες

Ήρθε η ώρα του λαού, απαντούσε ο Αλέξης Τσίπρας (από το βήμα του Σινέ Κεραμεικός) στους συριζαίους συντρόφους που, ενθουσιασμένοι από την πτώση της μνημονιακής συγκυβέρνησης, ναρκισσεύονταν εν χορώ, φωνάζοντας «Ήρθε η ώρα της Αριστεράς». Πολύ σωστά: το εάν ήρθε η ώρα της Αριστεράς ή όχι (αν ήρθε η ώρα του ΣΥΡΙΖΑ, για την ακρίβεια), θα φανεί στις κάλπες. Στα τελικά αποτελέσματα των εκλογών της 25ης Ιανουαρίου, στην κυβερνητική δύναμη που θα δώσει ο λαός στην Αριστερά (στον ΣΥΡΙΖΑ για την ακρίβεια), και όχι στον συνθηματικό αυτοθαυμασμό υμών των αριστερών. Τον λαό οφείλουμε να επικαλούμεθα, διεκδικώντας ανοιχτά, ξεκάθαρα, ακομπλεξάριστα, αιτιολογημένα, την ψήφο του. Προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος της κυβερνητική αυτοδυναμίας. Ας θυμηθούμε: η (δημοσκοπική, μέχρις στιγμής) πλειονότητα των Ελλήνων επιλέγει τον ΣΥΡΙΖΑ όχι επειδή, ξαφνικά… ενστερνίστηκε τον κομμουνισμό και τον σοσιαλισμό, αλλά επειδή ο ΣΥΡΙΖΑ είναι το πλέον αδιάφθορο κόμμα του «δημοκρατικού τόξου». Κόμμα αντιπροσωπευτικό, βεβαίως, των αξιών της παραδοσιακής Ελληνικής Αριστεράς, με προέχοντα τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της αξιοπιστίας και ενός νέου και αναγνωρισμένου πανευρωπαϊκά πλέον ηγέτη, του Αλέξη Τσίπρα. Κυρίως, η (δημοσκοπική, μέχρις στιγμής) πλειονότητα των Ελλήνων επιλέγει ΣΥΡΙΖΑ για να εφαρμόσει ανεμπόδιστα το φιλολαϊκό – απελευθερωτικό από την «τυραννία των αγορών» πρόγραμμά του. Χωρίς το «μπαστάρδεμα» και το λίφτινγκ των βασικών προγραμματικών επιλογών του, με τις νεοφιλελεύθερες ενέσεις «συναίνεσης»που απεργάζονται οι δυνάμεις της διαπλοκής. Αμφιβάλει κανείς ότι για να συμβεί αυτό η αυτοδυναμία αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για μια αξιόπιστη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ; Και ότι, εξ αυτού, η «ώρα της Αριστεράς» θα σημάνει στις κάλπες; Από σχετικό άρθρο της ψυχολόγου Άννας Κοντοστεργίου

Άρχισαν και οι πρώτες απαντήσεις στα προεκλογικά σποτάκια και συνθήματα της Ν∆. Αναμένεται να περάσουμε όμορφα μέχρι τις 25 Ιανουαρίου

Κοπτοραπτική

Του Νίκου Τσαγκρή

Το χρήμα και ο χρόνος

Θ

υμάστε τα διθυραμβικά ρεπορτάζ για τους εμπορικούς δρόμους που γέμισα κόσμο τις Κυριακές των εορταστικών ημερών, καθώς δεν ήταν πια αργίες; Θυμάστε τα καταγγελτικά σχόλια των πρόθυμων σχολιαστών εναντίον των καθυστερημένων πολιτικών και συνδικαλιστών, που δεν καταλαβαίνουν ότι μόνο έτσι μπορεί να ξεπεραστεί η κρίση και να ανακοπεί η ανεργία; Καιρός είναι, λοιπόν, να διαβάσετε και τα επίσημα αποτελέσματα αυτής της κοσμογονίας του νεοφιλελευθερισμού. Παρόλο που τα καταστήματα έμειναν ανοιχτά όχι μόνο όλες τις μέρες του θεού, αλλά και τις «λευκές νύχτες» σε ορισμένες περιοχές, ο τζίρος τους ήταν μειωμένος κατά 10% το 2014. Παρότι τις δύο προηγούμενες χρονιές είχε ήδη μειωθεί κατά 30%. Ο χρόνος είναι χρήμα, όπως λένε, αλλά δεν αντικαθιστά ποτέ το χρήμα που λείπει, όπως φαίνεται.

Ακούω φωνές

«Υ

πάρχουν ασφαλώς και οι σοβαρές φωνές στην Ευρώπη, που υποστηρίζουν ότι το ελληνικό χρέος πρέπει να μειωθεί αισθητά», αντιγράφουμε από πρωτοσέλιδο κύριο άρθρο της «Καθημερινής». Όπα! ∆ιαβάζουμε σωστά; Πολύ σωστά. Ακόμη και η ναυαρχίδα του φιλοκυβερνητικού Τύπου αναγκάζεται να παραδεχτεί ότι όσοι δεν το καταλαβαίνουν ότι χωρίς «αισθητή μείωση» του χρέους δεν γίνεται σοβαρή συζήτηση. Τι να κάνει; ∆εν υπάρχει σοβαρός αναλυτής που να μην τονίζει πια αυτή την αιρετική ανάλυση, την οποία προβάλλει επίμονα ο ΣΥΡΙΖΑ. Θεωρητικά, λοιπόν, και η «Κ» είναι μαζί μας. Στην πράξη, όμως, δεν γίνεται να αλλαξοπιστήσει. Για αυτό μας θυμίζει ότι αυτές οι «σοβαρές φωνές» είναι φωνές των αναλυτών. Ενώ οι άλλες (οι μη σοβαρές;) των ηγετών και

των πολιτικών που δεν καταλαβαίνουν από τίποτα. ∆ύο πράγματα είναι δυνατόν να συμβαίνουν: είτε οι ευρωπαίοι πολιτικοί δεν δίνουν βάση στους αναλυτές με τη «σοβαρή φωνή», γιατί προτιμούν τις δικές τους «αστείες» σκέψεις, είτε η «Κ» έχει κέφια και μας κάνει πλάκα.

Νέου τύπου συνεντεύξεις Τύπου

Μ

ετά τη φοβερή εμπειρία της αποκλειστικής συνέντευξης που παραχώρησε ο κ. Σαμαράς στην κυβερνητική ΝΕΡΙΤ, όπου υπήρχαν μεν στο πλάνο δύο δημοσιογράφοι, πλην όμως ως παρόντες – απόντες, το επικοινωνιακό επιτελείο του πρωθυπουργού αποφάσισε πλέον τις συνεντεύξεις του ο κ. Σαμαράς να τις παραχωρεί στο κενό. Όπως εκείνη που έδωσε, στο πόδι, εξερχόμενος του Μεγάρου Μαξίμου με την κάμερα να τον καταγράφει μόνο, κατάμονο να μιλάει στο κενό κοιτώντας έξω δεξιά του πλάνου όπου υπήρχαν μόνο τα κάγκελα της εξώθυρας του Μεγάρου. Το επόμενο στάδιο, ανώτερο, προφανώς, είναι να παραχωρεί αποκλειστικές συνεντεύξεις κ. Σαμαράς απουσία και του ιδίου ... Με το καλό!

Τότε που τέλειωνε το Μνημόνιο

Θ

υμάστε τότε που τέλειωσε το Μνημόνιο και όλοι θα ζούσαμε σε μια υπέροχη χώρα, όπου θα έβρεχε πιλάφια και όλοι θα ήμασταν ευτυχισμένοι και ευγνώμονες στον μεγάλο ηγέτη μας, Αντώνη Σαμαρά, που κατάφερε να μας βγάλει από αυτόν το λαβύρινθο; Επειδή κάτι στη διαδρομή δεν πήγε και πολύ καλά, θα πρέπει τώρα να τον ξαναψηφίσουμε προκειμένου να μην καταστραφεί η χώρα από κάτι ανεύθυνους τύπους σαν αυτούς του ΣΥΡΙΖΑ. Βρε ούστ, λέμε εμείς!!

Παιδιά μην σπρώχνεστε!

Μ

όλις τέλειωσε η τρίτη ψηφοφορία για την εκλογή του Προέδου, το γραφείο του Αλέξη Τσίπρα, στη Βουλή, γέμισε συντρόφους και συντρόφισες που έσπευσαν να πανηγυρίσουν για τις εξελίξεις. Είδαμε πολλούς και πολλές εκεί και χαρήκαμε μαζί τους. Όλοι μαζί -μάλλον για να είμαστε ακριβείς, οι περισσότεροι- εκπλαγήκαμε όμως και από ορισμένους βουλευτές άλλων κομμάτων που έτρεξαν να συγχαρούν τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ για την «μεγάλη του προσωπική επιτυχία». Όπως έλεγε και ένας σύντροφος που ήταν εκεί... «μην σπρώχνεστε παιδιά».

Πολλά ήταν «τα ψέματα...

Π

ολλά ακούμε για το Grexit, το bank run, τις ακρίδες που έρχονται μαζί με τον ΣυΡιζΑ, και τις αρκούδες που φέρνει ο ρώσικος χειμώνας που καταφθάνει μαζί με τα παιδιά από την Κουμουνδούρου. Τα ελληνικά συστημικά μέσα ενημέρωσης έχουν τρελάνει τον κόσμο προβάλλοντας την καταστροφολογία που αρκετές περιπτώσεις στηρίζεται και σε δηλώσεις ξένων οίκων και αξιωματούχων της ευρωζώνης. ∆εν παρουσιάζουν, όμως, όλα τα διεθνή μέσα έτσι την κατάσταση. Παραθέτουμε δημοσιεύματα τις 31 ∆εκεμβρίου όπου εμφανώς τονίζουν ότι «η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ θα κατεδάφιζε το τείχος προστασίας της νομισματικής ένωσης» [The Telegraph] και ότι «αν οι ηγέτες της ευρωπαϊκές νομισματικής ένωσης επιλέξουν να σταματήσουν την ενίσχυση της ρευστότητας του ελληνικού τραπεζικού συστήματος ίσως ανακαλύψουν ότι οι άμυνές τους ενάντια στην μετάδοση είναι μια ψευδαίσθηση». Η L Humanite σημειώνει ότι «σπάνιο εθνικές εκλογές να έχουν τόση μεγάλη σημασία για την Ευρώπη» καθώς η νίκη του ΣυΡιζΑ «θα μπορούσε να είναι η αρχή μιας στροφής της οποίας η αναγκαιότητα γίνεται ολοένα και περισσότερο αισθητή σε μια Ευρώπη που υπονομεύεται από τις καταστροφικές συνέπειες του δόγματος της λιτότητας».

“

Μαρσέλ & Μισέλ

5

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Πόσο αντέχει η αμυντική γραμμή του φόβου; Για να μη μας πούνε “όχι σε όλα”, η Ν∆ μας λέει να πούμε “ναι στο τίποτα”

Μ

ε την επίσημη πια έναρξη της προεκλογικής περιόδου η εκλογική τακτική της Ν∆, αλλά και του βενιζελικού ΠΑΣΟΚ, αποσαφηνίζεται ακόμη περισσότερο. Επίκεντρό της είναι η καλλιέργεια του φόβου στους αμφιταλαντευόμενους πολίτες. Στόχος της η συγκράτησή τους στη μνημονιακή όχθη με την ενίσχυση της εντύπωσης ότι δεν ήταν δυνατή οποιαδήποτε άλλη επιλογή ούτε επί πέντε χρόνια τώρα ούτε στο μέλλον. Η προπαγανδιστική εξειδίκευση αυτής της τακτικής γίνεται με δύο κατά βάση ερωτήματα που θα επαναλαμβάνονται τις επόμενες τρεις εβδομάδες χιλιάδες φορές, όσες φορές κι αν απαντηθούν από τους εκπροσώπους του ΣΥΡΙΖΑ! «Πού θα βρείτε τα λεφτά για το πρόγραμμα της ∆ΕΘ;» και «Τι θα κάνετε, αν στις διαπραγματεύσεις σάς πούνε όχι σε όλα;» Η εμπειρία που έχουμε ως τώρα, λέει πως οι απαντήσεις των εκπροσώπων του ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι πάντοτε επαρκείς. Κι αυτό οφείλεται μάλλον στη μη κατανόηση του χαρακτήρα αυτών των ερωτημάτων. Τα ερωτήματα αυτά, ενώ εκφέρονται με επιθετικό τρόπο, στην πραγματικότητα είναι αμυντικά. Προσπαθούν να κρύψουν την αδυναμία τους αφ’ ενός να διαπραγματευτούν οτιδήποτε, αφετέρου να διαμορφώσουν οποιοδήποτε αυτόχθονο πρόγραμμα πλην των μνημονιακών. Αυτό τον αμυντικό χαρακτήρα χρειάζεται να αναδεικνύουν οι απαντήσεις των εκπροσώπων του ΣΥΡΙΖΑ και να τον στρέφουν εναντίον του επιτιθέμενου.

Η άμυνα είναι η χειρότερη επίθεση

Ας το εξηγήσουμε λίγο περισσότερο. Αν στο ερώτημα που αφορά το πρόγραμμα της ∆ΕΘ, απαντήσουμε λεπτομερώς για την κοντολόγησή του και για τις πηγές χρηματοδότησής του, πράγμα σχετικά εύκολο, θα είναι πάρα πολύ ωφέλιμο. Και η κοστολόγησή του και η χρηματοδότησή του είναι επαρκέστατη. Ακόμα κι αποτελούσε κεφάλαιο ενός κρατικού προϋπολογισμού, δεν θα μπορούσε να είναι πολύ σαφέστερες. Παρ’ όλα αυτά, το ερώτημα θα επαναλαμβάνεται μονότονα, γιατί ο στόχος του δεν είναι να δείξει ότι είναι οικονομικά ανεφάρμοστο, αλλά ότι παραμένει πολιτικά απαγορευμένο. Αυτό, λοιπόν, που οφείλει κάθε εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ να εξηγεί πειστικά σε κάθε τέτοιο ερώτημα, είναι δύο πράγματα: Πρώτον, ότι η εφαρμογή αυτού του προγράμματος είναι κοινωνικά απαραίτητη, σωτήρια για την κοινωνία και πλευρές της οικονομίας. ∆εύτερον, ότι είναι πολιτικά επιβεβλη-

Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν ποντάρει στην απελπισία όσων δεν έχουν τίποτα να χάσουν, αλλά στην ελπίδα που κρατούν ζωντανή οι πολλοί, γιατί θέλουν να ανακτήσουν αυτά που τους στερούν σήμερα οι ελάχιστοι.

Του ∆ημήτρη Πετσετίδη

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιανουαρίου 2015

μένο και επιλέξιμο, για όποιον, βέβαια, ενδιαφέρεται για τις πληττόμενες λαϊκές τάξεις. Μπορεί, μάλιστα, να το κάνει και με τη μορφή ερωτημάτων προς τους συζητητές αλλά και προς τους πολίτες σε τελευταία ανάλυση: • «Κρίνετε κοινωνικά και οικονομικά αναγκαία ή άσκοπα αυτά τα μέτρα του προγράμματος;» • «Έχετε κάποια άλλα να προτείνετε για την άμεση ανακούφιση κοινωνίας και οικονομίας ή όχι;» Και στο ένα και στο άλλο ερώτημα κανείς από τους αντιπάλους του ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί να εμπλακεί, χωρίς να εκθέσει την πεποίθησή του ότι δεν υπάρχει άλλος δρόμος από το δρόμο της λιτότητας και της εσωτερικής υποτίμησης. ∆ηλαδή, της μετακύλισης όλου βάρους της κρίσης, αλλά και της εξόδου από την κρίση, στις λαϊκές τάξεις. ∆ηλαδή, ότι δεν υπάρχει άλλο, διαφορετικό μέλλον στην αντίληψή τους από το αβίωτο παρόν. Ούτε την απλή ανακούφιση δεν μπορούν να σχεδιάσουν, να διεκδικήσουν, να διαπραγματευτούν. Πρόσφατα ο κ. Χρυσοχοΐδης, μιλώντας ως εκπρόσωπος του ΠΑΣΟΚ δήλωσε ανερυθρίαστα ότι «δεν υπάρχει διαπραγμάτευση, υπάρχει ένα πακέτο στο τραπέζι, που το παίρνεις ή το αρνείσαι». Πράγμα που ο επί των Οικονομικών κ. Χαρδούβελης είχε φροντίσει να επιβεβαιώσει με την πρόσφατη ηλεκτρονική επιστολή του προς την τρόικα, με την οποία αποδέχεται εκ των προτέρων τις διαλυτικές απαιτήσεις της χωρίς οποιαδήποτε έμπρακτη αντίρρηση.

Το όχι σε όλα και το ναι στο τίποτα

Ανάλογα ισχύουν και για το ερώτημα «Τι θα κάνετε αν σας πούνε όχι σε όλα;» Αυτό δεν χρειάζεται καν να τους το αντιστρέψεις, γιατί έχουν ήδη αποδείξει ότι δεν έχουν οποιαδήποτε πολιτική διάθεση να διαμορφώσουν κάποιο δικό τους πολιτικο-οικονομικό σχέδιο, που να περιέχει έστω ένα πολλοστημόριο από αυτά τα «όλα» που απαιτεί ο ΣΥΡΙΖΑ. Πέρα από αυτό όμως, δεν είναι τόσο δύσκολο απαιτώντας να δείξεις στους πολίτες που ακούνε, ότι ο πραγματικός χαρακτήρας του ερωτήματος δεν είναι ούτε διερευνητικός ούτε ανακριτικόςαποκαλυπτικός. Είναι μοιρολατρικός. Καλλιεργεί την ήδη έτοιμη –από την πρακτική τους– απάντηση, ότι δεν υπάρχει

άλλη λύση, δεν υπάρχει άλλη επιλογή από αυτή τη διαρκή καταδίκη στην αποβιομηχάνιση, την καταστροφή της παραγωγικής υποδομής, την ύφεση, την ανεργία, τη βύθιση στην ανέχεια και τη μιζέρια. Η απλοϊκή φαινομενικά απάντηση ότι έστω και δύο ή τρία από αυτά τα «όλα» που διεκδικεί ο ΣΥΡΙΖΑ να βρουν θετική διέξοδο θα είναι σημαντικό όφελος για τους πολλούς, μπορεί να πείσει πολλούς αμφιταλαντευόμενους. Γιατί είναι ένα όφελος που μπορεί να έχει μόνο όποιος τολμήσει να διεκδικήσει το στοιχειώδες: ένα βιώσιμο σήμερα κι ένα ελπιδοφόρο αύριο. Μόνο η αναζήτηση της ελπίδας μπορεί να υπονομεύσει την τακτική του φόβου.

Κομιστές της ελπίδας

Στις τρεις εβδομάδες που απομένουν, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν πρέπει να απαντάει απλώς στα ερωτήματα των αντιπάλων του, κομμάτων ή συγκροτημάτων. Οφείλει να θέτει τα δικά του κρίσιμα ερωτήματα στον κόσμο που θα πάει να ψηφίσει. Και να τον καλεί επίμονα να απαντήσει σ’ αυτά και με την ψήφο του. Όχι μόνο για να την κερδίσει, αλλά και για να εξασφαλίσει τη στήριξη του κυβερνητικού έργου μετά τις εκλογές. Μήπως ο φόβος που μας καλλιεργούν για το αύριο, μας παγώνει για πάντα στο άθλιο και αβίωτο σήμερα; Μήπως η ελπίδα για ένα βιώσιμο και ανθρώπινο αύριο μπορεί να μας βγάλει από την απελπισία για το σήμερα; Αυτό είναι το διπλό ερώτημα που θα κρίνει και τις εκλογές, και την αυτοδυναμίας, και τη μετεκλογική δύναμη. Αν η συντριπτική πλειονότητα του πληθυσμού που βιώνει τα αδιέξοδα του σήμερα, πεισθεί ότι όσοι καλλιεργούν τον φόβο, το κάνουν για να συντηρηθεί κατά βάση η παρούσα κατάσταση, ότι δεν πιστεύω πως αυτή μπορεί ν’ αλλάξει, γι’ αυτό και καταγγέλλουν ως ανεφάρμοστη κάθε εναλλακτική πολιτική, τότε ο φόβος θα χάσει την επιρροή που ασκεί πάνω τους. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν ποντάρει στην απελπισία όσων δεν έχουν τίποτα να χάσουν, αλλά στην ελπίδα που κρατούν ζωντανή οι πολλοί, γιατί θέλουν να ανακτήσουν αυτά που τους στερούν σήμερα οι ελάχιστοι. Χ. Γεωργούλας

6

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Το ισχυρότερο όπλο, ένα πολύ καλό εκλογ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ, ΓΕΡΑΣΙΜΟ

Με την χώρα προ των εκλογών και την Αριστερά να διεκδικεί την κυβέρνηση, τα ζητήματα των δυνατοτήτων της πολιτικής εξουσίας και των πολιτικών κομμάτων, ιδίως της Αριστεράς, να καθορίζουν τις πολιτικές τύχες των κρατών στη σημερινή παγκοσμιοποιημένη πραγματικότητα, γίνονται πιο επίκαιρα από ποτέ. Και η συζήτηση με τον αναπληρωτή καθηγητή συγκριτικής πολιτικής Γεράσιμο Μοσχονά ακόμα πιο χρήσιμη Τη συνέντευξη πήραν ο Παύλος Κλαυδιανός και ο Αδάμος Ζαχαριάδης Στην Ελλάδα και στην Ευρώπη υπάρχει μεγάλη ρευστότητα στα πολιτικά συστήματα. Έχουμε μπει, ωστόσο, σε νέα περίοδο, διακρίνονται τα χαρακτηριστικά της; Νομίζω ότι η μεγάλη ρευστότητα ή σωστότερα η εκλογική κινητικότητα και η αστάθεια των κομματικών σχηματισμών δεν είναι ελληνικό φαινόμενο ή της Νότιας Ευρώπης, είναι ευρύτερο. Εμφανίστηκε πρώτα στη Βόρεια και στην Κεντρική Ευρώπη. Τη δεκαετία του ’80 και του ’90 είχαμε τη δημιουργία δύο νέων κομματικών οικογενειών, τους πράσινους και τη νέα άκρα δεξιά. Το φαινόμενο επεκτάθηκε βαθμιαία στη Νότια Ευρώπη, όπου προσέλαβε πρόσφατα βίαιες και ακραίες μορφές λόγω της κρίσης χρέους και των πολιτικών λιτότητας. Βάση - αλλά και συνέπεια - του φαινομένου είναι η κρίση αντιπροσώπευσης. Έχει, δε, δύο πτυχές ή, καλύτερα, οφείλεται σε δύο αιτιακές αλυσίδες. Η μια, οικονομική-κοινωνικήπολιτισμική, συνδέεται με το μεγάλο μετασχηματισμό των δυτικών καπιταλιστικών κοινωνιών, την υποχώρηση του παραδοσιακού μοντέλου βιομηχανικής κοινωνίας, τη μετάβαση σε νέες μορφές οικονομικής και κοινωνικής οργάνωσης. Σ’ ό,τι αφορά τα χριστιανοδημοκρατικά κόμματα, για παράδειγμα, η εκκοσμίκευση των κοινωνιών επέφερε ένα μεγάλο πλήγμα στην εκλογική τους ισχύ. Τη δεύτερη αιτιακή αλυσίδα, που τη θεωρώ πιο σημαντική σήμερα διότι δρα περισσότερο στον παρόντα χρόνο, θα την ονόμαζα κρίση διακυβέρνησης, αναποτελεσματικότητα διακυβέρνησης. Με τον τρόπο που εξελίχθηκε η παγκοσμιοποίηση αφαίρεσε εξουσίες από τα έθνη κράτη, στην ουσία εξουσίες από τα εθνικά πολιτικά κόμματα τα οποία προωθούσαν την πολιτική τους κυρίως μέσω των κρατικών μηχανισμών. Οι κρατικοί μηχανισμοί είναι λιγότερο αποτελεσματικοί σήμερα και, κατά συνέπεια, είναι και τα ίδια τα κόμματα λιγότερο αποτελεσματικά. Αναφέρομαι, βέβαια, στα κυβερνητικά κόμματα. Ειδικά στην Ευρώπη είχαμε μια ατελή ομοσπονδοποίηση η οποία, επιπλέον δημιούργησε ένα διπλό έλλειμμα εξουσίας. Έλλειμμα εξουσίας στο πλαίσιο του εθνικού κράτους, διότι πολλές αρμοδιότητες μεταφέρθηκαν στις Βρυξέλλες, έλλειμμα εξουσίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, διότι οι Βρυξέλλες δεν έγιναν αρκετά ισχυρές ώστε να είναι οι ίδιες αποτελεσματικές. Έτσι, έχουμε ταυτόχρονο έλλειμμα αποτελεσματικότητας και σε επίπεδο εθνικού κράτους και σε επίπεδο κεντρικής ευρωπαϊκής πολιτικής.

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιανουαρίου 2015

Η εξασθένιση των κομμάτων Ποια η συνέπεια αυτών των αλλαγών για τον ρόλο των κομμάτων; Η συνέπεια αυτής της εξέλιξης είναι ότι στην Ευρώπη, περισσότερο από αλλού, τα μεγάλα κόμματα που ασκούν διακυβέρνηση έχουν χάσει σε μεγάλο βαθμό την δύναμή τους, την ικανότητά τους να επιλύουν προβλήματα. Ισχύει και για τα κεντροαριστερά και για τα κεντροδεξιά κόμματα. Εχουμε μια τριπλή αποδυνάμωση: α) εξασθένιση του κόμματος ως κεντρικού πανίσχυρου θεσμού στην διαδικασία λήψης απόφασης (τα κόμματα δεν έχουν πλέον τον πλήρη έλεγχο του πυρήνα της διακυβέρνησης), β) εξασθένιση του κόμματος ως θεσμού ικανού να εναρμονίζει τις δημόσιες πολιτικές (έλλειμμα αποτελεσματικότητας), γ) εξασθένιση του κόμματος ως φορέα «συμβολικής ισχύος» (η κοινή γνώμη δεν θεωρεί τα κόμματα αποφασιστικούς και πραγματικούς φορείς των πολιτικών αποφάσεων). Ο ρόλος των κομμάτων έχει μικρύνει και συνεπώς δεν δομούν, όπως στο παρελθόν, το πολιτικό παιχνίδι και την εκπροσώπηση των συμφερόντων. Αυτό δημιουργεί ένα κενό, μια κρίση αντιπροσώπευσης. Αυτή η κρίση αντιπροσώπευσης θα είναι μακράς διάρκειας, ιδιαίτερα στην Ευρώπη. Ευνοεί δε, αφενός, κόμματα που άλλοτε ήταν περιφερειακά ή νέα κόμματα και αφετέρου την ανάδυση κοινωνικών κινημάτων και κάθε μορφής κινητοποιήσεων. Όσο η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι αυτή που είναι (ένα πολύ ατελές θεσμικό σύστημα με μικρή ικανότητα ταχύτητας και αποτελεσματικότητας στην λήψη αποφάσεων) και όσο η παγκοσμιοποίηση, με τη σημερινή μορφή της, παραμένει περίπου αυτό που είναι, θα έχουμε πολιτική αστάθεια σε επίπεδο εθνικών κοινωνιών. Αρα, μια ενδεχόμενη αλλαγή πλειοψηφίας στην Ευρώπη σε αριστερή κατεύθυνση θα τροποποιήσει ίσως το περιεχόμενο των πολιτικών δεν θα άρει όμως το ταυτόχρονο έλλειμμα αποτελεσματικότητας και σε επίπεδο εθνικού κράτους και σε επίπεδο κεντρικής ευρωπαϊκής πολιτικής. Συνεπώς, αυτή η αστάθεια ήλθε για να μείνει, και μαζί της τα κοινωνικά κινήματα, που ευνοούνται από αυτήν, ήρθαν για να μείνουν. Το «κενό εκπροσώπησης» δημιουργεί νέους κομματικούς πρωταγωνιστές και νέους κοινωνικούς παίκτες. Έχω την ισχυρή πεποίθηση ότι ο ρόλος των κινημάτων θα είναι μεγαλύτερος από ό, τι πριν δέκα χρόνια. Συνεπώς, έχουμε ένα πρωτόγνωρο τοπίο όπου όλα τα κόμματα, μεγάλα και μικρά, αριστερά και δεξιά καλούνται να ασκήσουν πολιτική σ’ αυτό το νέο ρευστό τοπίο. Ο ΣΥΡΙΖΑ – αν θέλετε ψαχτά – διαμόρφωσε πολιτική στο ευρωπαϊκό μέτωπο, με επεξεργασμένη Ευρωπαϊκή πολιτική

αναζητώντας στη βάση αυτή συμμάχους, ειδικά στον Νότο, στα κινήματα, στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Πως το κρίνεις αυτό; Ο ΣΥΡΙΖΑ στη φάση της κρίσης χρέους, από το 2010 έως σήμερα, είχε δυο επιλογές. Η μια θα ήταν η στρατηγική εξόδου από την ευρωζώνη. Η άλλη να προσπαθήσει εντός της ΕΕ να προωθήσει μια άλλου τύπου πολιτική στην κατεύθυνση μια πιο δίκαιης κοινωνίας και μιας πιο αποτελεσματικής οικονομίας. Και οι δύο εν λόγω στρατηγικές έχουν σημαντικά μειονεκτήματα αλλά και πλεονεκτήματα που δεν θα αναλυθούν εδώ. Η επιλογή της δεύτερης στρατηγικής στηρίζεται στην σκληρή διαπράγμάτευση με την ΕΕ – κάτι που πράγματι ο ΣΥΡΙΖΑ επιδιώκει – αλλά και στην διαμόρφωση συμμαχιών εντός της ΕΕ σε επίπεδο κυβερνήσεων, κοινής γνώμης και κινημάτων. ∆εν ταυτίζονται τα τρία, αλλά συνδυάζονται. Κρίσιμο στοιχείο, ωστόσο, αυτής της στρατηγικής είναι μια μεγάλη πλειοψηφία στην ελληνική κοινωνία γιατί το μεγαλύτερο επιχείρημα του ΣΥΡΙΖΑ, που

“

Όσο πιο ισχυρή, πιο λαοπρόβλητη θα είναι η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, όσο πιο σταθερή πλειοψηφία έχει στο κοινοβούλιο, τόσο μεγαλύτερη διαπραγματευτική ικανότητα θα έχει ως εκπρόσωπος της χώρας. Τόσο πιο εύκολα θα μπορεί να κινητοποιήσει την ευρωπαϊκή προοδευτική και διεθνή κοινή γνώμη.

συχνά υποβαθμίζεται, το μεγαλύτερο όπλο, είναι το καλό εκλογικό αποτέλεσμα. Το καλό εκλογικό αποτέλεσμα ισοδυναμεί, θα τολμούσα να πω, με το καλύτερο «προγραμματικό» επιχείρημα. Άλλως, μπορεί να πάει με ένα όσο αριστερό ή επεξεργασμένο πρόγραμμα θέλετε αλλά αν έχει ένα μέτριο εκλογικό αποτέλεσμα η κ. Μέρκελ θα του απαντήσει ‘πολύ ωραίο το πρόγραμμά σας θα σας απαντήσω σε δυο μήνες» ή απλώς «δεν το αποδέχομαι» και στην Ελλάδα θα γίνει κόλαση. Άρα, όσο πιο ισχυρή, πιο λαοπρόβλητη θα είναι η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, όσο πιο σταθερή πλειοψηφία έχει στο κοινοβούλιο, τόσο μεγαλύτερη διαπραγματευτική ικανότητα θα έχει ως εκπρόσωπος της χώρας. Τόσο πιο εύκολα θα μπορεί να κινητοποιήσει την ευρωπαϊκή προοδευτική και διεθνή κοινή γνώμη και ίσως κάποια κινήματα, τόσο μεγαλύτερη πίεση θα ασκήσει σε δυνά-

μεις οι οποίες δεν έχουν συμφέρον από μια κρίση στην Ευρωζώνη.

Επιτυχίες και ατυχίες του ΣΥΡΙΖΑ

Ναι, αλλά με ποιο πολιτικό πρόγραμμα και με ποιο τρόπο μπορείς να φέρεις το καλύτερο εκλογικό αποτέλεσμα; Αν δούμε την πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ από το 2010 μπορούμε να πούμε ότι στην πρώτη φάση δεν είχε επεξεργασμένη αντίληψη για το τι πρέπει να γίνει για το χρέος. Παρά ταύτα έγινε μία πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση – που δεν έλαβε χώρα στο υπόλοιπο μέρος της κοινωνίας ή στις εν γένει ελληνικές οικονομικές και πνευματικές ελίτ – που εστιάστηκε στο «ευρώ ή όχι ευρώ», μεταξύ κυρίως των οικονομολόγων. Η συζήτηση αυτή ήταν, και από τις δύο πλευρές, διεθνούς επιπέδου και - υποδόρια - προετοίμασε το έδαφος για την ιδεολογική και προγραμματική ωρίμανση του ΣΥΡΙΖΑ. Μαζί μ’ αυτή την ωρίμανση ήλθαν και τα καλά εκλογικά αποτελέσματα του 2012 και του Μαΐου 2014. Το σύνθημα του 2012 «δεν ζητάμε ψήφο διαμαρτυρίας αλλά ψήφο διακυβέρνησης» ήταν ένα μαγικό σύνθημα – και το κρίνω με απόσταση, ως πολιτικός επιστήμονας – που κανένας σύμβουλος πολιτικής διαφήμισης δεν θα μπορούσε εύκολα να επινοήσει. Μετέτρεψε κάτι που έβραζε σε μια δυναμική συγκεκριμένη, εκλογική και πολιτική, γύρω από τον ΣΥΡΙΖΑ. Ο ΣΥΡΙΖΑ, παρά τις μικρές και μεγάλες αντιφάσεις και αδυναμίες του, που οφείλονται και σε σημαντικές αδυναμίες της ηγεσίας του και στην μάλλον μέτρια ποιότητα σημαντικού τμήματος του πολιτικού του προσωπικού και, φυσικά, στις μεγάλες εσωτερικές του διαιρέσεις, ο ΣΥΡΙΖΑ, λοιπόν, νομίζω, πως συνολικά, αν δούμε την μακρά εικόνα της πολιτικής του, τις κινήσεις του στη μακρά διάρκεια των τεσσάρων χρόνων, ακολούθησε μια γραμμή πλεύσης θα έλεγα σωστή. ∆εν υπήρχαν πολλά περισσότερα πράγματα να κάνει. Και το υποστηρίζω, αν και είμαι ένας απ’ αυτούς που είχαν ασκήσει κριτική στον ΣΥΡΙΖΑ του 2010, αλλά και της προηγούμενης περιόδου.Τα ίδια περίπου πράγματα ίσως θα έπρεπε να τα κάνει καλύτερα, ταχύτερα, με λιγότερο τακτικισμό, λιγότερη ρητορική πόλωση, λιγότερους λαϊκισμούς δεύτερης κατηγορίας. Αλλά η συνολική κατεύθυνση ήταν σωστή. Η σημαντικότερη κριτική μου έχει σχέση με το ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν επεχείρησε να αλλάξει τις νοοτροπιακές μήτρες της ελληνικής κοινωνίας, οι οποίες έχουν αναπτυχθεί στην μακρά διάρκεια του ελληνικού καπιταλισμού. Οφειλε, κατά την ταπεινή μου γνώμη, να μην χαϊδέψει προνομιούχες ομάδες του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα που είχαν ασύστολα συμμετάσχει στο πάρτυ της προηγούμενης εποχής. Αν οι κατώτερες τάξεις θεωρούν ότι μπορούν να αλλάξουν τη θέση τους με ατομικές ή τομεακές στρατηγικές (παράδειγμα: φοροδιαφυγή, πελατειακές σχέσεις, διαφθορά), τότε θα επιλέξουν τις ατομικές στρατηγικές. Η στρατηγική της Αριστεράς (και των σοβαρών συνδικάτων) είναι να μην δίνει τέτοιες ελπίδες. Ο ΣΥΡΙΖΑ χάιδεψε πολλούς και αυτό, αν αναλάβει την κυβέρνηση, θα το βρει μπροστά του.

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιανουαρίου 2015

ΜΟΣΧΟΝΑ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

7

ικό αποτέλεσμα

Το συγκριτικό ενδιαφέρον σε ό,τι αφορά τον ΣΥΡΙΖΑ, βρίσκεται στο ότι ενώ η πολιτική του στο σύνολό της, ιδίως η οικονομική, με όρους ιστορικούς είναι μάλλον μετριοπαθής, θα έλεγα ένα είδος αριστερής σοσιαλδημοκρατίας, είναι ριζοσπαστική στην παρούσα φάση. Για τον απλούστατο λόγο ότι υπερβαίνει αυτό που είναι αποδεκτό εντός της ΕΕ. Οι δυσκολίες, λοιπόν, που θα συναντήσει ο ΣΥΡΙΖΑ στην προεκλογική εκστρατεία σχετίζονται μ’ αυτό που λέμε φόβο. ∆εν οφείλονται απλώς στην έντεχνη καλλιέργεια του φόβου από τη Ν∆. Υπάρχει βέβαια αυτό, ούτε λόγος. Ομως, μια αριστερή κυβέρνηση αντικειμενικά δημιουργεί φόβους στις αγορές! Οι αγορές πράγματι δεν επιθυμούν ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση, είναι αυτονόητο. Η προοπτική κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ δημιουργεί ένα φόβο στο εσωτερικό της κοινωνίας, σε σημαντικά τμήματά της - και λαϊκά - και αυτό είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο στο να αποκτήσει ο ΣΥΡΙΖΑ το πλειοψηφικό ρεύμα το οποίο επιδιώκει. Γι’αυτό θεωρώ ότι ορισμένοι εκλογολόγοι μάλλον βιάζονται να ανακοινώσουν το αποτέλεσμα των εκλογών.

Ο στόχος της διεύρυνσης

Στην προσπάθεια επίτευξης καλύτερου αποτελέσματος όμως πώς θα συνυπολογίσουμε το φαινόμενο της αποδόμησης των κομμάτων, άρα και των προσώπων; Πώς θα προφυλαχτούμε από φθαρμένα πρόσωπα; Ο ΣΥΡΙΖΑ ως δυνάμει κυβερνητικό κόμμα έχει κάνει ελάχιστα ανοίγματα, προκύπτει και από τη σύνθεση της ΚΕ ή, ακόμη περισσότερο, της Κ.Ο. Αυτό διδάσκει η συγκριτική ιστορία των μεγάλων κομμάτων στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Τα πρώτα πραγματικά ανοίγματα επί της ουσίας έγιναν στις τελευταίες περιφερειακές και ευρωπαϊκές εκλογές, ανεξάρτητα αν ήταν πετυχημένα ή όχι, συχνότατα ήταν αποτυχημένα. Το ιδεολογικό και αξιακό κέντρο βάρους της ελληνικής κοινωνίας αυτή τη στιγμή, ακόμη και των ψηφοφόρων που θα ψηφίσουν ΣΥΡΙΖΑ, δεν βρίσκεται στ’ αριστερά, αλλά μάλλον στα δεξιά του ΣΥΡΙΖΑ. ∆εν έχουμε μια αριστερή κοινωνία που ο ΣΥΡΙΖΑ δεν την ακολουθεί, υπάρχουν τέτοια κομμάτια αλλά είναι μειοψηφικά. Έχουμε μια κοινωνία συνο-

“

λικά πιο μετριοπαθή και κομφορμιστική που διερωτάται αν θα τολμήσει να ψηφίσει ένα πιο ριζοσπαστικό απ’ αυτή κόμμα, τον ΣΥΡΙΖΑ. Εδώ αναπτύσσεται μια πολύπλοκη διαλεκτική. Η μέχρι τώρα λογική, που δεν είχε κάνει σημαντικά ανοίγματα σε άλλους χώρους, ήταν «τραβώ την κοινωνία προς τη μεριά μου, περισσότερο αριστερά». Αυτή η πολιτική, κατά τη γνώμη μου, ήταν σωστή. Όταν φθάνεις, όμως, στην τελική αναμέτρηση πρέπει να κάνεις ανοίγματα προς ευρύτερες δυνάμεις. Με ποια κριτήρια θα γίνει αυτό; Για μένα είναι η ποιότητα του πολιτικού προσώπου, ως προς δυο απόψεις, που μετράει. Πρώτον, το πολιτικό ήθος και η συμμετοχή ή μη συμμετοχή σ’ αυτό το βρώμικο πάρτι που έγινε στην ελληνική κοινωνία, είναι κρίσιμο κριτήριο. ∆εύτερον, τι μπορεί να αποφέρει ένα πολιτικό πρόσωπο σε επίπεδο ειδικής γνώσης και αρμοδιοτήτων και άρα άσκησης της αριστερής διακυβέρνησης. ∆εν είναι, λοιπόν, υποχρεωτικό η διεύρυνση να γίνει προς πολιτικούς που ανήκαν στο ΠΑΣΟΚ. ∆ιανοούμενοι του εσωτερικού ή του εξωτερικού, ακόμη και τεχνοκράτες θα μπορούσαν να συμβάλουν. Η «διεύρυνση» δεν χρειάζεται να απευθύνεται ειδικά στο παλαιό πολιτικό προσωπικό. Αλλά επειδή το ερώτημα είναι πολιτικό δεν είναι λογικό σε φάση προεκλογική, όπου παίζονται τόσα πολλά, ο ΣΥΡΙΖΑ να μην κάνει ανοίγματα σε άλλες δυνάμεις. Τώρα όσον αφορά για τα άτομα που συζητούνται έχω πολλές επιφυλάξεις αλλά δεν είναι ο ρόλος μου να υπεισέλθω σε ονομαστικές αξιολογήσεις. Η συζήτηση στον ΣΥΡΙΖΑ, όμως, δεν στηρίχθηκε και τόσο σ’ αυτά τα κριτήρια, αλλά περισσότερο σε μια «τοπογραφική» προσέγγιση, κάποτε και με στοιχεία ολιγωρίας ως προς τη συμμετοχή στο «πάρτι». Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έγινε μεγάλη δύναμη στη χώρα επειδή ακολούθησε μια μετριοπαθή πολιτική κίνησης προς το κέντρο, όπως είναι ο κλασικός σοσιαλδημοκρατικός δρόμος. Έγινε γιατί απέτυχαν, πρώτον - ήταν ο κύριος λόγος - η πολιτική του μνημονίου και άρα οι αντίπαλοί του, Ν∆ – ΠΑΣΟΚ. ∆εύτερον, διότι είχε την ικανότητα εκείνη τη στιγμή να κάνει τις επιλογές που τον ανέδειξαν σε κεντρικό παίχτη στο πολιτικό σύστημα. Όταν έχεις μια μεγάλη κρίση, οι μετακι-

∆εν έχουμε μια αριστερή κοινωνία που ο ΣΥΡΙΖΑ δεν την ακολουθεί, υπάρχουν τέτοια κομμάτια αλλά είναι μειοψηφικά. Έχουμε μια κοινωνία συνολικά πιο μετριοπαθή και κομφορμιστική που διερωτάται αν θα τολμήσει να ψηφίσει ένα πιο ριζοσπαστικό απ’ αυτή κόμμα, τον ΣΥΡΙΖΑ.

νήσεις των ψηφοφόρων γίνονται στη βάση της απογοήτευσης και της ικανότητας να δώσεις μια άλλη προοπτική για την επίλυση της κρίσης, όχι απλώς στη βάση του κλασσικού άξονα «αριστερά δεξιά». Γι’ αυτό και ο ΣΥΡΙΖΑ θα πάρει από το ΚΚΕ και απ’ τη Ν∆ και από τη Χ.Α. όχι τόσο στη βάση του άξονα «∆εξιά – Αριστερά» αλλά διότι εμφανίζεται ως η μόνη σχετικά σοβαρή εναλλακτική πολιτική πρόταση επίλυσης της κρίσης πέραν των μνημονιακών προτάσεων. Άρα είτε είχε κάνει είτε δεν είχε κάνει ανοίγματα θα είχε ποσοστά κοντά στα σημερινά. Ωστόσο, στην τελευταία φάση της εκλογικής εκστρατείας και από τη στιγμή που ζητάς ένα μέγιστο ποσοστό, γιατί είναι διαπραγματευτικό όπλο, πρέπει να κάνεις και ανοίγματα. Εάν κάποιος θεωρεί ότι ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται κοντά στην αυτοδυναμία ή ότι την έχει ήδη κατακτήσει έχει από την σκοπιά του δίκηο να θεωρεί τα ανοίγματα «περιττά». Ωστόσο, τα δημοσκοπικά ευρήματα, η κινητικότητα του εκλογικού σώματος και, φυσικά (και προπάντων), η δυσκαμψία του ευρωπαϊκού θεσμικού συστήματος, δεν συνηγορούν πολύ υπέρ αυτής της άποψης. Το θέμα συνεπώς δεν είναι «αν» αλλά «σε ποιούς» απευθύνεσαι για να διευρύνεις την επιρροή σου και, αν αύριο γίνεις κυβέρνηση, την κυβερνητική αποτελεσματικότητά σου.

Το ευρωπαϊκό μέτωπο Ο ΣΥΡΙΖΑ, επιχειρώντας να ισχυροποιήσει τη διαπραγματευτική του θέση, μεταφέρει το πρόβλημα στην Ευρώπη. Ποιοι είναι οι δυνάμει σύμμαχοί του; Κάνει πολύ καλά, αλλά οι οιονεί συμμαχικές δυνάμεις είναι λίγες. Η ιδέα που κυκλοφορούσε παλιότερα εντός του ΣΥΡΙΖΑ ότι αν εμείς διαπραγματευτούμε σκληρά και κάνουμε τις κατάλληλες συμμαχίες η ΕΕ της Μέρκελ θα υποχωρήσει είναι εσφαλμένη. Σήμερα έχει αρκετά θωρακισθεί η ΕΕ, ιδιαίτερα η ευρωζώνη και κυρίως οι τράπεζες, ώστε αν μια χώρα σαν την Ελλάδα φύγει δεν θα τιναχθεί στον αέρα το ευρώ, θα περάσει όμως μια κρίση. Η ανάλυση, αντίστοιχα,

που λέει ότι τα περιθώρια του ΣΥΡΙΖΑ είναι πάρα πολύ μικρά είναι επίσης εσφαλμένη, διότι κανένας δεν θέλει μια κρίση στην Ευρώπη. Μπορεί να μην διαλυθεί η Ευρωζώνη, αν φύγει η Ελλάδα, αλλά δεν σημαίνει ότι η ΕΕ θέλει την κρίση. ∆υο χώρες που δεν τη θέλουν, είναι η Ισπανία και η Ιταλία. Είναι μεγάλες χώρες, μάλιστα η Ιταλία προέρχεται από τον ιδρυτικό πυρήνα των έξι, έχουν σοβαρά προβλήματα και το χειρότερο που μπορούσε να τους συμβεί είναι αυτό, μια νέα κρίση. Υπάρχουν, λοιπόν, δυνάμεις σε επίπεδο κυβερνητικό που προτιμούν μια λύση συμβιβασμού με την Ελλάδα και όχι κρίση λόγω της Ελλάδας. Αλλά και η Γαλλία θα μπορούσε να κινηθεί, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, πιο θετικά. Άλλος ευνοϊκός παράγοντας θα είναι η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη και οι ελίτ. Εκεί υπάρχει αλλαγή κλίματος και ένα πολύ καλό αποτέλεσμα του ΣΥΡΙΖΑ θα λειτουργήσει, πιθανώς, σαν μοχλός ικανός να μεγενθύνει μία κίνηση στην κατεύθυνση της αλλαγής πολιτικής, ιδιαίτερα αν η Γερμανία κρατήσει την σκληρή και αλαζονική στάση που κρατάει μέχρι σήμερα. Επιτρέψτε μου να συνοψίσω: α) δεν θεωρώ δεδομένο το εκλογικό αποτέλεσμα του ΣΥΡΙΖΑ, μέχρι την 25η Ιανουαρίου θα μπορούσαν να συμβούν πολλά, β) οι οιονεί συμμαχικές δυνάμεις στην Ευρώπη είναι λίγες και αυτό δεν θα αλλάξει εύκολα, γ) οι επιπτώσεις, ωστόσο, της πολιτικής δυναμικής μιας τέτοιας ιστορικής αναμέτρησης δεν μπορούν να προβλεφθούν, ούτε για την Ελλάδα ούτε για την Ευρώπη. Τώρα αναδεικνύεται κι άλλος αντίπαλος στο κυβερνητικό πεδίο πέρα από τον ΣΥΡΙΖΑ, το Podemos. Ως τώρα δεν το είχαμε. Στην κρίση του 1929 – 30 έχουμε διαφοροποιημένες απαντήσεις από τη σοσιαλδημοκρατία, κατά τόπους. Σήμερα απ΄ τη σοσιαλδημοκρατία έχουμε μια και μόνη απάντηση: πολιτική λιτότητας με κάποιες σημαντικές ή ασήμαντες υποσημειώσεις. Αν δούμε, λοιπόν, ιστορικά το θέμα η πρώτη απόπειρα διαφοροποίησης σε κυβερνητικό επίπεδο σ’ ό, τι αφορά την απάντηση στην κρίση, είναι η περίπτωση ΣΥΡΙΖΑ. Υπ’ αυτή την έννοια το τι θα γίνει στην Ελλάδα έχει μια ιστορική σημασία γιατί ξαναβάζει στο παιχνίδι, με έναν άλλο τρόπο, την Αριστερά εν γένει. Και εδώ περιλαμβάνω και τη σοσιαλδημοκρατική αριστερά που στάθηκε ουσιωδώς ανίκανη να παράγει μια άλλη απάντηση, διαφοροποιημένη, κακή – καλή δεν έχει σημασία, όπως τη δεκαετία του 1930. Η Ισπανία είναι μια κρίσιμη χώρα και βεβαίως αν το Podemos μπει στην κυβέρνηση θα ενισχύσει την πολιτική ΣΥΡΙΖΑ. Ωστόσο, ας μην προτρέχουμε., Προς το παρόν η ισχύς του Podemos είναι δημοσκοπική. Ως τον Νοέμβριο ο ΣΥΡΙΖΑ, σε μεγάλο βαθμό, πρέπει να πάει με τις δικές του δυνάμεις. Η δυνατότητα του να βρει συμμαχίες, ιδιαίτερα εντός του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, είναι πολύ περιορισμένη. Ωστόσο, το παιγνίδι είναι ιστορικό, γι’αυτό ανοικτό σε διαφορετικές εκβάσεις.

* Ολόκληρη η συνέντευξη δημοσιεύεται στον ιστότοπο της «Εποχής», www.epohi.gr

8

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιανουαρίου 2015

Από το ραντεβού με τις μάζες, στην περιθωριοποίηση ΠΑΣΟΚ 1974-2015

“

Η πρόθεση του Γ. Παπανδρέου να δημιουργήσει ένα νέο κόμμα που δεν αμφισβητεί στην ουσία τις πολιτικές και οργανωτικές πρακτικές της προηγούμενης περιόδου επιτείνει την περιθωριοποίηση και την κρίση της πάλαι ποτέ ηγεμονικής σοσιαλδημοκρατίας.

Του Χρύσανθου ∆ημ. Τάσση

Η

οικονομική κρίση στον τομέα του real estate στις ΗΠΑ η οποία από το 2007 επηρεάζει τις οικονομίες των χωρών σε παγκόσμιο επίπεδο φαίνεται πως είναι η εξέλιξη των όρων του διεθνούς καπιταλιστικού συστήματος μετά την πετρελαϊκή κρίση του 1973/4. Η έμφαση στο χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο έχει ως αποτέλεσμα την υποβάθμιση του παραγωγικού βιομηχανικού καπιταλισμού, καθώς δίνεται έμφαση όχι σε παραγωγικές επενδύσεις αλλά σε κέρδη μέσω άυλων αξιών σε δευτερογενείς και τριτογενείς αγορές. Έτσι, διαμορφώνεται το πλαίσιο για τον «καθολικό/ολικό καπιταλισμό», μια διαδικασία συσσώρευσης μέσω αποστέρησης (Harvey 2004). Έτσι, όλα τα αγαθά και οι υπηρεσίες αποτελούν πλέον πεδία κερδοφορίας των ιδιωτικών επιχειρήσεων. Οι ιδιωτικοποιήσεις επεκτείνονται σε όλους τους τομείς και η λειτουργία του δημόσιου τομέα πραγματοποιείται με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια τα αιτήματα για κοινωνική ευημερία υποβαθμίζονται, η εργασία εντατικοποιείται και προωθείται ένας νέος «ατομικισμός» με την υποβάθμιση της κοινωνίας ως συλλογικής διαδικασίας (Σπουρδαλάκης 2013: 44-54). Τα παραπάνω χαρακτηριστικά αποτελούν πλέον «κοινό τόπο», για «ορθή κυβερνητική πρακτική», με τάση μάλιστα να αποτυπωθούν σε συνταγματικό πεδίο σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες (Contiades 2013).

Το οργανωτικό υπόδειγμα του ΠΑΣΟΚ

Με την ιδρυτική διακήρυξη της 3ης

του Σεπτέμβρη το ΠΑΣΟΚ εισέρχεται στο ελληνικό κομματικό σύστημα με βασικές αρχές το τετράπτυχο: Εθνική Ανεξαρτησία, Λαϊκή Κυριαρχία Κοινωνική Απελευθέρωση ∆ημοκρατική ∆ιαδικασία. Το κάλεσμα για αυτό-οργάνωση με την υιοθέτηση του θεωρητικού σχήματος της σχολής της εξάρτησης σηματοδοτούν την πρόθεσή του για την οικοδόμηση ενός σοσιαλιστικού κόμματος κατά το πρότυπο των κομμάτων μαζών. ∆ίνει έμφαση στο οργανωμένο κόμμα, στον εκπαιδευτικό του ρόλο ασκεί κριτική στα κόμματα της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας και αντιπροτείνει την κοινωνικοποίηση των βασικών μέσων παραγωγής και την αποσύνδεση της Ελλάδας από την ΕΟΚ. Οι εσωκομματικές κρίσεις και διασπάσεις της περιόδου 1975-1977 προετοιμάζουν το έδαφος για την σταδιακή έμφαση στην πολυσυλλεκτική «προσαρμογή» του η οποία πραγματοποιείται με την υιοθέτηση της Εθνικής Λαϊκής Ενότητας στη 2η Σύνοδο της ΚΕ στις 25-26/2/1978 με την οποία μειώνονται οι ταξικές αναφορές και πραγματοποιείται το άνοιγμα σε όλη την κοινωνία («μη προνομιούχοι»), ενώ η κομματική οργάνωση επικεντρώνεται στην εκλογική κινητοποίηση (Σπουρδαλάκης 1988). Όταν το ΠΑΣΟΚ γίνεται κυβέρνηση, συνδυάσει την κυβερνητική του παρουσία με σημαντικές παρεμβάσεις [διπλασιασμός μισθών, καθιέρωση της ΑΤΑ, υπογραφή του Μνημονίου με την τότε ΕΟΚ, δημιουργία Ε.Σ.Υ., ρυθμίσεις για την παιδεία, αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης, καθιέρωση ψήφου στα 18, εκσυγχρονισμός οικογενειακού δικαίου, κοινοβουλευτική συνεργασία με το ΚΚΕ για την ανάδειξη του Προέδρου της ∆ημοκρατίας το 1985] οι οποίες σηματοδο-

τούν το τέλος του μετεμφυλιακού κράτους, τον εκσυγχρονισμό του κομματικού συστήματος, και οδηγούν το κόμμα σε νέα εκλογική νίκη το 1985. Ωστόσο, λίγους μήνες αργότερα με το «σταθεροποιητικό πρόγραμμα», προσεγγίζει τις νεοφιλελεύθερες επιλογές στη ∆. Ευρώπης και στις ΗΠΑ. Σε συνδυασμό με την εισροή από 1-1-1986 χρηματικών ροών από τα ΜΟΠ έχουν ως αποτέλεσμα την ουσιαστική στροφή του ΠΑΣΟΚ στην Ευρώπη. Στο πλαίσιο αυτό συμμετέχει ενεργά στην προετοιμασία της Συνθήκης του Μάαστριχτ και την ψηφίζει στην ελληνική Βουλή το 1992. Είναι η εποχή όπου αρχίζουν να κυριαρχούν οι βουλευτές και οι τεχνοκράτες σε σχέση με το οργανωμένο κόμμα ενώ και η πολιτική κινητοποίηση αντικαθίσταται από τα ιδιωτικά ΜΜΕ. Η συγκεκριμένη τάση επιβεβαιώνεται από την εκλογή του Κ. Σημίτη ως πρωθυπουργός και Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ το 1996. Με κεντρικό σύνθημα τον «Εκσυγχρονισμό» και την «Ισχυρή Ελλάδα στην Ευρώπη» το ΠΑΣΟΚ ευθυγραμμίζεται με κόμματα της Ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας. Ο ριζοσπαστικός του χαρακτήρας αναθεωρείται ενώ οι βασικές λειτουργίες του κόμματος (σχεδιασμός πολιτικής, ανανέωση κομματικών και κυβερνητικών ελίτ, πολιτική και εκλογική κινητοποίηση) εκχωρούνται στα ιδιωτικά ΜΜΕ. (Σπουρδαλάκης 1998: 73). Σε κυβερνητικό επίπεδο ενώ καταφέρνει να παρουσιάσει σημαντικές επιτυχίες σε διαχειριστικό επίπεδο [είσοδος στην ΟΝΕ και υιοθέτηση του ΕΥΡΩ υλοποίηση μεγάλων έργων ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ Ολυμπιακοί Αγώνες] την ίδια στιγμή παρουσιάζει σημαντικό κοινωνικό έλλειμμα. Μπροστά στο ενδεχόμενο μιας μεγά-

λης εκλογικής ήττας, αποφασίζεται η αλλαγή της ηγεσίας με την ανάδειξη του Γ. Παπανδρέου ως νέου ηγέτη του κόμματος, ο οποίος με σύνθημα τη «συμμετοχική δημοκρατία» προσπαθεί να προσφέρει πολιτική ανανέωση, οργανωτική ανασυγκρότηση και εκλογική δυναμική. Ωστόσο η αδιαμεσολάβητη σχέση Προέδρου – μελών και φίλων οδηγεί στην ανεξαρτητοποίηση του Προέδρου σε σχέση με το κόμμα. ∆εν εντάσσεται σε κομματικό όργανο, επιλέγει τους υποψηφίους του κόμματος, αποφασίζει για την πολιτική κατεύθυνση του κόμματος (Ελευθερίου & Τάσσης 2013: 149-185). Έτσι, όταν τον Μάιο του 2010 υιοθετείται το Μνημόνιο το «κόμμα» καλείται να νομιμοποιήσει εκ των υστέρων αυτή την επιλογή ενώ η ουσιαστική του νομιμοποίηση και ο σχηματισμός κυβέρνησης συνεργασίας με τη Ν∆ και το ΛΑΟΣ, νομιμοποιείται κυρίως από τεχνοκράτες και ιδιωτικά ΜΜΕ που συνδέονται με το διευρυμένο, λόγω Τρόικας, «υπερεθνικό» κράτος [ΕΕ, ∆ΝΤ, Ευρωπαϊκή Τράπεζα] (Σπουρδαλάκης 2009). Η πολιτική αυτή σηματοδοτεί το «οριστικό»(;) τέλος της σχέσης του ΠΑΣΟΚ με την κοινωνία και οδηγεί στην πρωτοφανή εκλογική καθίζηση στις διπλές εκλογές του 2012. Η συνέχιση της ίδιας πολιτικής, η επιλογή του κόμματος να συγκυβερνήσει με την Ν∆, μαζί με την επίκληση ότι δεν υπάρχει άλλη λύση, φαίνεται πως εξηγούν τη διαφαινόμενη περαιτέρω εκλογική κατάρρευσή του. Μάλιστα, η πρόθεση του Γ. Παπανδρέου να δημιουργήσει ένα νέο κόμμα που δεν αμφισβητεί στην ουσία τις πολιτικές και οργανωτικές πρακτικές της προηγούμενης περιόδου επιτείνει την περιθωριοποίηση και την κρίση της πάλαι ποτέ ηγεμονικής σοσιαλδημοκρατίας. Η μετατόπιση του

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιανουαρίου 2015 κόμματος στο κέντρο του πολιτικού φάσματος και η υιοθέτηση ενός πολιτικού λόγου εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται πως οδηγεί ακόμα μεγαλύτερες κοινωνικές δυνάμεις προς το κόμμα της ανανεωτικής Αριστεράς και οδηγεί το χώρο σε πολυδιάσπαση και κρίση όμοια με αυτή της περιόδου 1952-1961.

Οι εξελίξεις στον χώρο της «νέας» Ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας

Στην Ευρώπη της κρίσης και της αυστηρής δημοσιονομικής πειθαρχίας η οποία φαίνεται πως θέτει υπό αμφισβήτηση ακόμα και το ευρωπαϊκό δημοκρατικό κεκτημένο (Κοντιάδης 2009: 136), τα κόμματα της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας δοκιμάζονται πολιτικά και οργανωτικά. Στην ιστορική τους διαδρομή και παρά τις επιμέρους διαφοροποιήσεις τους, έδιναν έμφαση στη μαζική οργάνωση, στην κομματική γραφειοκρατία, στην ισχυρή επιρροή των συνδικάτων, στην έμφαση στο κοινωνικό κράτος και στην προνομιακή εκπροσώπηση των λαϊκών στρωμάτων (Moschonas 2002: 6-7). Η από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 υιοθέτηση του εκσυγχρονιστικού «Τρίτου ∆ρόμου» (Giddens 1998) επηρέασε αποφασιστικά τη στρατηγική της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας. Θεωρήθηκε πως, με την πτώση των καθεστώτων στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης η τάση του κεφαλαίου για παγκοσμιοποίηση ανέδειξε έναν νέο ατομικισμό ο οποίος τείνει να απομακρύνεται από τις παραδοσιακές συλλογικές εκφράσεις. Το κράτος «απομακρύνεται» από την αναδιανεμητική του λογική και δίνει έμφαση στην προώθηση της επιχειρηματικότητας. Οι κοινωνικές ανισότητες εντείνονται και πρέπει να αντιμετωπιστούν όχι διαμέσου των συστημάτων συλλογικής εκπροσώπησης αλλά διαμέσου της αύξησης των ευκαιριών για τα άτομα τα οποία πλέον δεν ανήκουν στην εργατική τάξη, αλλά στα «δυναμικά» μεσαία στρώματα. Η διαιρετική τομή Αριστερά/∆εξιά θεωρείται ξεπερασμένη, με αποτέλεσμα η κυβερνητική πρακτική δεν βασίζεται στα κομματικά στελέχη τα οποία θεωρούνται πλέον ξεπερασμένα, αλλά στους τεχνοκράτες. Έτσι τα κόμματα της σοσιαλιστικής οικογένειας υιοθετούν την ατζέντα του νεοφιλελευθερισμού στο να εκπληρώσουν τις κρατικές αναγκαιότητες (ελλείμματα, πληθωρισμός, εξωτερικό χρέος, έλλειμμα κεντρικής κυβέρνησης), με αποτέλεσμα να μειώνουν τις αναφορές τους στην πολιτική της αναδιανομής και της κοινωνικής αλλαγής (Bradford 2002: 145-161). Η επιλογή αυτή προετοίμασε το έδαφος ώστε στην εποχή της κρίσης τα κόμματα αυτά να πρωταγωνιστούν στη νεοφιλελεύθερη διευθέτησή της (ΠΑΣΟΚ στην Ελλάδα, Ολάντ στη Γαλλία, SPD –Γερμανία), με αποτέλεσμα την πολιτική και εκλογική τους υποχώρηση. Οι εξελίξεις στο πλαίσιο της Σοσιαλιστικής ∆ιεθνούς με την πρόθεση των Γερμανών Σοσιαλδημοκρατών να αποχωρήσουν από τη ∆ιεθνή και να δημιουργήσουν την Προοδευτική Συμμαχία, φαίνεται ότι δεν είναι τίποτε άλλο από την αδυναμία της σοσιαλδημοκρατίας να παρέμβει αποφασιστικά στην αντιμετώπιση της κρίσης. Η δημιουργία μιας νέας οργάνωσης η οποία θα απεμπολήσει ακόμα και τον συμβολικό τίτλο του σοσιαλισμού σηματοδοτεί μια πορεία αμφίβολης επιβίωσης εφόσον θα συνεχίσουν να ταυτίζονται πολιτικά και οργανωτικά με την πολιτική του νεοφιλελευθερισμού (Τάσσης 2013).

* Ο Χρύσανθος ∆ημ. Τάσσης είναι διδάκτορας Πολιτικής Επιστήμης, διδάσκει συγκριτική πολιτική στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης ∆ημόσιας ∆ιοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Από τη νεολαία ως πρόβλημα, στη νεολαία ως δυνατότητα

9

Του Αλέξανδρου Ζαχιώτη

Η

ευρεία αποδοχή του ΣΥΡΙΖΑ στη νεολαία δεν είναι κάτι καινούργιο, αλλά χαρακτηρίζει το χώρο αυτό από την αρχή της πορείας του κι έχει κερδηθεί στη βάση καίριων πολιτικών αποφάσεων με σημαντικό πολιτικό κόστος. Σήμερα, μόλις ένα βήμα πριν από την πιο κρίσιμη εκλογική μάχη για την Αριστερά στη χώρα, η αυτοδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να κρύβεται στις νεανικές ψήφους και στην επικράτηση του ΣΥΡΙΖΑ, όχι έναντι των λοιπών κομμάτων και δη της Ν∆, αλλά έναντι του βασικού πολιτικού αντιπάλου του, της αποχής. Καλούμαστε, λοιπόν, τις λίγες μέρες που απομένουν μέχρι τις εκλογές να διατυπώσουμε έναν πολιτικό λόγο κι ένα πολιτικό πρόγραμμα, ικανά να φέρουν όσο το δυνατόν περισσότερους νέους ανθρώπους στην κάλπη.

Η αποχή δε νικιέται με ξόρκια

Να πούμε εξαρχής, για να αποφύγουμε κάθε εύκολη λύση, ότι η αποχή δε νικιέται με ξόρκια, ούτε με επικλήσεις στο δέον πράτται της ψήφου. Η αποχή αποτελεί, σε μεγάλο μέρος της, συνειδητή πολιτική επιλογή και προκειμένου να αποτραπεί θα πρέπει μια άλλη επιλογή, δηλαδή η ψήφος στο ΣΥΡΙΖΑ, να γίνει αντιληπτή ως πιο συμφέρουσα. Η μάχη αυτή δίνεται ταυτόχρονα σε δύο αλληλένδετα πεδία: το ένα αφορά τον τρόπο με τον οποίο η νεολαία βλέπει το ΣΥΡΙΖΑ και το δέυτερο τον τρόπο που ο ΣΥΡΙΖΑ βλέπει τη νεολαία. Το πρώτο εξ αυτών σχετίζεται άμεσα με το στίγμα που δίνει ο ΣΥΡΙΖΑ σε ότι αφορά τη σχέση του με το καταρρέον πολιτικό σύστημα, στίγμα σαφές ως προς την άβυσσο που (πρέπει να) μας χωρίζει με το πολιτικό – ενίοτε και «κοινωνικό» - προσωπικό των μνημονίων και της ιδιοτέλειας. Αφορά επίσης το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ και τον τρόπο που αυτό συμπυκνώνει τη βούληση πλατιών τμημάτων της νεολαίας για αξιοπρεπή εργασία, για το δικαίωμα στην εκπαίδευση, για δημοκρατία και δικαιώματα. Τέλος, αφορά το μέτρο του κοινωνικού ριζοσπαστισμού που μας χαρακτηρίζει, εννοώντας εδώ τη δυνατότητα του ΣΥΡΙΖΑ να πείσει ότι με τη νίκη του δεν αποκτάμε απλώς μια κυβέρνηση που θα διαπραγματευτεί επιτέλους με την Ευρώπη – σ’ ένα έργο ωστόσο που οι πολλοί θα είναι πάλι θεατές – αλλά μια κυβέρνηση αποφασισμένη να δει την πραγματικότητα με τα μάτια των «από κάτω» και να δώσει χώρο και φωνή σε αγώνες που θα αμφισβητούν το κυρίαρχο υπόδειγμα κοινωνικών πρακτικών και σχέσεων σε όλες τις πτυχές του. Το δεύτερο πεδίο αφορά το σπάσιμο των κυρίαρχων αναπαραστάσεων για τη νεολαία σήμερα, που τη θέλουν να είναι ένα άλυτο πρόβλημα, ένα βαρίδι για την «ανάπτυξη» ή ένα εμπόδιο για τις αναγκαίες «μεταρρυθμίσεις». Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει ν’ αντιμετωπίζει τη νεολαία όχι ως πρόβλημα, αλλά ως δυνατότητα. Πρέπει να αντλήσουμε απ’ αυτήν ριζοσπαστισμό και αποφασιστικότητα, αλλά και τη βασική κινητήριο δύναμη πίσω από το σχέδιό μας για την παραγωγική ανασυγκρότηση και τον κοινωνικό και οικολογικό μετασχηματισμό, που είναι η επιστημονική γνώση που κατέχουν οι νέες και οι νέοι ως δυνατότητα κριτικής αξιοποίησής της σε νέες εφαρμογές, με στόχο όχι το κέρδος, αλλά την εξυπηρέτηση των κοινωνικών αναγκών.

Από «την κοινωνία της γνώσης» στην επισφάλεια

Η «κοινωνία της γνώσης», όπως κομψά περιέγραφαν το νεοφιλελευθερισμό οι απολογητές του, στόχευε στο διαχωρισμό της γνώσης από τους εργαζόμενους-φορείς της, είτε μέσω του κατακερματισμού της στο πλαίσιο της εκπαίδευσης, είτε μέσω της ακραίας εργασιακής επισφάλειας και της μαζικής νεανικής ανεργίας. Αυτή η πραγματικότητα υπήρξε – κι ακόμα είναι

“

Η αποχή αποτελεί, σε μεγάλο μέρος της, συνειδητή πολιτική επιλογή και προκειμένου να αποτραπεί θα πρέπει μια άλλη επιλογή, δηλαδή η ψήφος στο ΣΥΡΙΖΑ, να γίνει αντιληπτή ως πιο συμφέρουσα. Η μάχη αυτή δίνεται ταυτόχρονα σε δύο αλληλένδετα πεδία: το ένα αφορά τον τρόπο με τον οποίο η νεολαία βλέπει το ΣΥΡΙΖΑ και το δέυτερο τον τρόπο που ο ΣΥΡΙΖΑ βλέπει τη νεολαία.

– πλήρως συνυφασμένη με τη νεολαία, διεθνώς αλλά και στην Ελλάδα. Όντας λίγο πριν από μια μεγάλη πολιτική νίκη απέναντι στις νεοφιλελεύθερες δυνάμεις, ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει διαρκώς να υπενθυμίζει ότι ο νεοφιλελευθερισμός δεν καταργείται με κυβερνητικά διατάγματα. Όπως η εδραίωσή του ήταν αποτέλεσμα μιας πλατιάς κι επίμονης ταξικής αντεπίθεσης των «από πάνω», έτσι κι η ανατροπή του θα είναι αποτέλεσμα μιας μαζικής αντεπίθεσης του κόσμου της εργασίας και της νεολαίας με διάρκεια στο χρόνο και αβέβαιη έκβαση. Σε αυτή την προσπάθεια, η μαρξική «γενική διάννοια» (general intellect), όπως μπορεί να εκφραστεί με τη νεανική δραστηριότητα στη συνεργατική οικονομία «έντασης γνώσης» ή την άνθιση της πανεπιστημιακής έρευνας (για να πούμε μόνο μερικά παραδείγματα από το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ), μπορεί να παίξει πολύ πιο καθοριστικό ρόλο απ’ αυτόν που έχουμε εμείς προβλέψει. Σε κάθε περίπτωση, η αυτοπεποίθηση του ΣΥΡΙΖΑ, ως κλειδί για την εκλογική νίκη και την αυτοδυναμία, είναι συνυφασμένη με την αυτοπεποίθηση των «από κάτω» ενάντια στο φόβο και στην απάθεια και την αυτοπεποίθηση αυτή τη δυναμώνει μια νεολαία που είναι αποφασισμένη, αλλά και ικανή να ζήσει αλλιώς.

Ο Αλέξανδρος Ζαχιώτης είναι μέλος της Νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ

10

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Το μέλλον ξεκίνησε ΣΥΡΙΖΑ

Μ

ε βασικό σύνθημα «το μέλλον ξεκίνησε» και έμφαση στο τρίπτυχο Αξιοπρέπεια, ∆ικαιοσύνη, ∆ημοκρατία θα πορευθεί ο ΣΥΡΙΖΑ στην πρώτη φάση της προεκλογικής του καμπάνιας που ξεκινά ουσιαστικά το Σαββατοκύριακο, με τη συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματος και τη σύγκληση του ∆ιαρκούς Συνεδρίου. Στόχος της Κουμουνδούρου είναι να «επενδύσουν» στην ελπίδα, που αντιπροσωπεύει το κόμμα της ριζοσπαστικής Αριστεράς, ως αντίβαρο στη κινδυνολογία του Αντώνη Σαμαρά και την εκστρατεία φόβου που εξαπολύει το επιτελείο της Λεωφόρου Συγγρού. Στην Κουμουνδούρου επικρατεί αισιοδοξία καθώς τα αποτελέσματα των μετρήσεων δείχνουν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ διατηρεί το προβάδισμά του απέναντι στη Ν∆, ενώ σε ορισμένες από αυτές υπάρχει ξεκάθαρη τάση προς την αυτοδυναμία. Άλλωστε, αυτός είναι και ο διακηρυγμένος στόχος καθώς, στον ΣΥΡΙΖΑ, θεωρούν ότι με αυτόν τον τρόπο θα έχουν μεγαλύτερες δυνατότητες στην υλοποίηση του προγράμματος ενώ, παράλληλα, ένα πολύ καλό εκλογικό αποτέλεσμα θα ενδυναμώσει και τις διαπραγματευτικές δυνατότητες της κυβέρνησης της Αριστεράς. Ο ΣΥΡΙΖΑ επιδιώκει να πραγματοποιήσει μια δυναμική προεκλογική εκστρατεία και για αυτό το λόγο, ήδη από την πρώτη μέρα διάλυσης της Βουλής, οργάνωσε εκδήλωση στελεχών Αττικής, όπου ο Αλέξης Τσίπρας έδωσε σύνθημα νίκης. Για αυτό το λόγο, ο ΣΥΡΙΖΑ απευθύνει κάλεσμα συστράτευσης στις δυνάμεις «από την αριστερή σοσιαλδημοκρατία μέχρι και την εξωκοινοβουλευτική αριστερά αλλά και σε δυνάμεις τις ριζοσπαστικής οικολογίας και του αντιμνημονιακού αγώνα».

ΚΕ και ∆ιαρκές Συνέδριο

Μέσα στο Σαββατοκυρίακο συνεδριάζουν τα ανώτατα όργανα του κόμματος, προκειμένου να αποφασιστούν οι τελικές κατευθυντήριες γραμμές που θα οδηγήσουν τον ΣΥΡΙΖΑ στη μάχη της 25ης Ιανουαρίου. Έμφαση, τόσο στην ΚΕ όσο και στο ∆ιαρκές Συνέδριο (που συγκλήθηκε μετά από πρόταση του Αλέξη Τσίπρα), θα δοθεί στα ζητήματα του προγράμματος και των πολιτικών συμμαχιών. Η απόφαση πάντως να συγκληθεί το ∆ιαρκές Συνέδριο προκάλεσε έκπληξη ανάμεσα στα μέλη του κόμματος καθώς αρκετοί θεωρούν ότι δεν ήταν αναγκαίο και πως θα έπρεπε όλες οι δυνάμεις του κόμματος να επικεντρωθούν στην προεκλογική καμπάνια και όχι σε εσωκομματικές διαδικασίες. Όλοι βέβαια, σημείωναν, ότι αν υπάρχουν ζητήματα διαφωνιών ή διαφορετικών εκτιμήσεων, θετικό είναι να «τοποθετηθεί επί αυτών η βάση του κόμματος».

Θεσσαλονίκη plus

Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, Αλέξης Τσίπρας θα δώσει ιδιαίτερη έμφαση στην παρουσίαση του κυβερνητικού προγράμματος για έξοδο από την κρίση. Βασικός πυλώνας αυτού θα είναι οι εξαγγελίες της ∆ΕΘ που αναμένεται να επικαιροποιηθούν και να συγκεκριμενοποιηθούν σε ορισμένα σημεία. Στο πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης, που θυμίζουμε ότι περιελάμβανε τέσσερις πυλώνες (αντιμετώπιση ανθρωπιστικής κρίσης, άμεσα μέτρα επανεκκίνησης της οικονομίας, εθνικό σχέδιο ανάκτησης της εργασίας και θεσμικός και δημοκρατικός μετασχηματισμός του πολιτικού συστήματος) θα προστεθούν άλλοι δύο. Ο πρώτος θα

αφορά την απάντηση στο ερώτημα «που θα βρείτε τα λεφτά» και ο δεύτερος θα σχετίζεται με τον τρόπο που ο ΣΥΡΙΖΑ θα κινηθεί στα ζητήματα του χρέους και της διαπραγμάτευσης. Ο Αλέξης Τσίπρας θα παρουσιάσει, στην εναρκτήρια ομιλία του ∆ιαρκούς Συνεδρίου, τα βασικά σημεία του προγράμματος, στην τελική του μορφή, όπως αυτή θα διαμορφωθεί στη συζήτηση της Κεντρικής Επιτροπής, το πρωί του Σαββάτου. Στη συνέχεια αναμένεται να τοποθετηθούν άλλα πέντε στελέχη του κόμματος που είχαν την ευθύνη στην κατάρτιση βασικών πυλώνων του κυβερνητικού προγράμματος.

Ψηφοδέλτια και συμμαχίες

∆εύτερο ζήτημα στο οποίο καλείται να τοποθετηθούν τα όργανα του κόμματος μέσα στο Σαββατοκύριακο είναι η κατάρτιση των ψηφοδελτίων και οι πολιτι-

κές συμμαχίες του ΣΥΡΙΖΑ. Σχετικά με τις συνεργασίες -και μετά το ναυάγιο με την ∆ΗΜΑΡ- στην Κουμουνδούρου επιμένουν ότι το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ δεν μπαίνει σε διαπραγμάτευση και για αυτό αποκλείουν οποιαδήποτε σύγκληση προγραμματικής συμφωνίας. Επιπλέον, σημειώνουν πως δεν προτίθενται να δώσουν εκλόγιμες θέσεις στο Επικρατείας σε συνεργαζόμενους-εκπροσώπους κομμάτων- καθώς αυτό θα θεωρηθεί «τάξιμο θέσεων» κάτι που δεν επιθυμούν στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές το τοπίο στο ζήτημα των συνεργασιών έχει ως εξής: έχει επέλθει συμφωνία με την Κοινωνία Πρώτα, την Κοινωνική Συμφωνία, την κίνηση ΠΡΑΤΤΩ, την Πρωτοβουλία των 1000 και την Αριστερή Παρέμβαση, ενώ σε πολύ θετικό κλίμα έγινε, το απόγευμα της Παρασκευής, η συνάντηση με τους Οικολόγους Πράσινους και την Χριστια-

Έγκριση κανονισμού και κώδικα δεοντολογίας

Τ

ο Σάββατο, αναμενόταν να εγκριθεί ο Κανονισμός της Κοινοβουλευτικής Ομάδας από την Κεντρική Επιτροπή. Υπενθυμίζουμε ότι ο Κανονισμός έχει ήδη εγκριθεί από την ΚΟ και αναμένεται και η τυπική έγκρισή του από την ΚΕ προκειμένου να ισχύσει για την επόμενη Κοινοβουλευτική Ομάδα, όπως αυτή θα διαμορφωθεί μετά τις εκλογές της 25ης Γενάρη. Επιπλέον, θα συζητηθεί και θα τεθεί προς έγκριση και ο Κώδικας ∆εοντολογίας. Βασικοί άξονές του, που θα αποτελεί δεσμευτικό κείμενο τόσο για τους υποψήφιους όσο και για τους εκλεγμένους βουλευτές αποτελούν τα εξής σημεία: - Όλοι/ες οι βουλευτές που εκλέγονται με τα ψηφοδέλτια του ΣΥΡΙΖΑ δεσμεύονται πολιτικά και ηθικά ότι η έδρα τους ανήκει στο κόμμα και όχι στους/στις ίδιους/ες.

- Όλοι/ες οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ και οι συνεργάτες τους υπόκεινται στους μισθολογικούς κανόνες που καθορίζονται από το κόμμα και περιγράφονται στο άρθρο 29 του Καταστατικού ή σε μεταβατικές αποφάσεις των οργάνων του κόμματος.

-Ο ΣΥΡΙΖΑ θα προτείνει στη Βουλή νέα συνολική ρύθμιση για το θέμα της βουλευτικής ασυλίας. Σε κάθε περίπτωση, η χρήση του δικαιώματος της βουλευτικής ασυλίας από βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ υπόκειται στην έγκριση της Πολιτικής Γραμματείας ή της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του κόμματος. Όλοι/ες οι βουλευτές υποχρεούνται να παραιτούνται από τη χρήση του δικαιώματος βουλευτικής ασυλίας σε περιπτώσεις που η αίτηση άρσης της δεν συνδέεται με πολιτικές πράξεις ή με πράξεις σχετικές με την άσκηση του έργου του/της βουλευτή.

- Το πόθεν έσχες κάθε υποψηφίου/ας, η ακριβής περιουσιακή του/της κατάσταση και οποιαδήποτε σημαντική μεταβολή της είναι όποια στιγμή ζητηθεί στη διάθεση του κόμματος. ∆εν μπορεί καθ’ οιονδήποτε τρόπο να υπάρχει άμεση

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιανουαρίου 2015

νική ∆ημοκρατία. Υπενθυμίζουμε ότι η πλειοψηφία αυτών είχε υποστηρίξει και την υποψηφιότητα του Αλέξη Τσίπρα για την Προεδρία της Κομισιόν. Στις συνεργαζόμενες πολιτικές δυνάμεις θα δοθεί συγκεκριμένος αριθμός θέσεων (υπολογίζεται γύρω στις 40) στις οποίες θα προτείνουν υποψηφιότητες από τον χώρο τους. Τα ονόματα που θα προταθούν θα εξετασθούν από την Επιτροπή Ψηφοδελτίων (Τσίπρας, Βίτσας, Κορωνάκης, Λαφαζάνης, ∆ρίτσας και Κουρουμπλής) και οι τελικές προτάσεις θα πάνε για την τελική έγκριση στις Νομαρχιακές Επιτροπές του ΣΥΡΙΖΑ. Σε περίπτωση που υπάρξει διαφωνία θα συγκληθεί, εκ νέου, η ΚΕ, την Τετάρτη προκειμένου να ληφθούν οι τελικές αποφάσεις. Τέλος, τα όργανα του ΣΥΡΙΖΑ αναμένεται, μέσα στο Σαββατοκυρίακο, να αποφασίσουν σχετικά με την ένταξη ή όχι στα ψηφοδέλτια, ορισμένων από τους ανεξάρτητους βουλευτές που καταψήφισαν τον Σταύρο ∆ήμα για την Προεδρία της ∆ημοκρατίας. Σύμφωνα με τις πληροφορίες της «Εποχής» δεδομένη πρέπει να θεωρείται η κάθοδος του Οδυσσέα Βουδούρη ενώ πολλές αντιδράσεις υπάρχουν για το πρόσωπο του Μάρκου Μπόλαρη γεγονός που καθιστά δύσκολη την ένταξή του στα ψηφοδέλτια. Όσον αφορά πάντως την περίπτωση της ∆ΗΜΑΡ, υπάρχει η αίσθηση ότι οι όλοι χειρισμοί δεν ωφέλησαν, τελικά, τον ΣΥΡΙΖΑ καθώς η διευρυμένη παραφιλολογία που υπήρξε πριν και καθόλη τη διάρκεια της προεδρικής εκλογής περί συμφωνίας έφθειρε το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης και προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις στο εσωτερικό του, ενώ και ο τρόπος με τον οποίο ανακοινώθηκε το «διαζύγιο», έδωσε το δικαίωμα στα συστημικά ΜΜΕ να παρουσιάσουν τον ΣΥΡΙΖΑ ως αφερέγγυο. Αδάμος Ζαχαριάδης

ή έμμεση προσωπική χρηματοδότηση υποψήφιου/ας βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, είτε για την προεκλογική καμπάνια είτε για οποιονδήποτε λόγο. Κάθε οικονομική εισφορά εντάσσεται στη γενική οικονομική εκστρατεία του κόμματος και υπάγεται στους κανόνες που αποφασίζουν τα όργανα του κόμματος γι’ αυτήν.

- Η παρουσία των υποψηφίων και των βουλευτών στα ΜΜΕ καθορίζεται με δεσμευτικό τρόπο από τις αποφάσεις των οργάνων του κόμματος, που ισχύουν απαρέγκλιτα για όλους/ες, ανεξάρτητα αν είναι μέλη του κόμματος ή όχι.

Κανόνες για την προεκλογική εκστρατεία

Ο Κώδικας ∆εοντολογίας καθορίζει και κανόνες για την διεξαγωγή της προεκλογικής εκστρατίας. Αυτοί ισχύουν για το σύνολο των υποψηφίων, είτε είναι μέλη του κόμματος είτε όχι. Η γενική προεκλογική εκστρατεία οργανώνεται συνολικά από τα κεντρικά όργανα του κόμματος. Ο/Η κάθε υποψήφιος/α δικαιούται: να εκδώσει κάρτα με τα στοιχεία, τη φωτογραφία του/της και την περιοχή στην οποία είναι υποψήφιος/α να εκδώσει φυλλάδιο αποκλειστικά με βιογραφικά στοιχεία να έχει προσωπική σελίδα στο διαδίκτυο. Οι υποψήφιοι/ες του ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορούν: να διατηρούν προσωπικό εκλογικό κέντρο ή κιόσκι να εκδώσουν προσωπική αφίσα να διοργανώνουν προσωπικές ανοιχτές συγκεντρώσεις να έχουν προσωπικό μηχανισμό προώθησης της υποψηφιότητάς τους επί πληρωμή (διανομή φυλλαδίων κ.λπ.) να χρησιμοποιήσουν προσωπική διαφήμιση στον έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο. Στις συγκεντρώσεις του κόμματος διανέμεται αποκλειστικά το προεκλογικό υλικό του κόμματος. Η παρουσία των υποψηφίων στα ΜΜΕ καθορίζεται από τα όργανα του κόμματος.

•

Ο γύρος τού

11

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιανουαρίου 2015

Η Ευρώπη με το βλέμμα στην Ελλάδα

ΚΟΣΜΟΥ Το νέο στρατιωτικό δόγμα της Ρωσίας Ποικίλλες αντιδράσεις προκαλούν οι πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα που είναι πλέον στο επίκεντρο της Ευρώπης. σελ. 15-17

Περού: Στους δρόμους μέχρι την ανατροπή

Η εξέγερση της περουβιανής νεολαίας δεν είναι μεμονωμένο φαινόμενο αλλά εντάσσεται σε μια δυναμική αντικαπιταλιστική αντίδραση. σελ. 13

“

Η Ρωσία υποστηρίζει ότι το νέο δόγμα είναι σύμφωνο με το σύνταγμα της χώρας, τους νόμους και τις διατάξεις του διεθνούς δικαίου και τις διεθνείς συμφωνίες για τους εξοπλισμούς και τον αφοπλισμό.

Π

ρόσφατα ο πρόεδρος της Ρωσίας, Βλαντίμιρ Πούτιν, επικύρωσε με διάταγμα το νέο στρατιωτικό δόγμα της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Η συγκεκριμενοποίηση του στρατιωτικού δόγματος έγινε με βάση την απόφαση της Επιτροπής Ασφάλειας της Ρωσίας που εκδόθηκε στις 5 Ιουλίου 2013 και τις τροποποιήσεις που εγκρίθηκαν στις 19 ∆εκεμβρίου 2014. Το προηγούμενο στρατιωτικό δόγμα ίσχυε από τις 5 Φεβρουαρίου 2010. Σ’ αυτό η Μόσχα εντόπιζε υποχώρηση της ιδεολογικής αντιπαράθεσης και μείωση των πολιτικών, οικονομικών, και στρατιωτικών εντάσεων. Στο προοίμιο του νέου στρατιωτικού δόγματος υπογραμμίζεται, ότι ενισχύονται οι διεθνείς αντιπαραθέσεις, ενώ έρχονται στην επιφάνεια νέα κέντρα οικονομικής και πολιτικής επιρροής. Το στρατιωτικό δόγμα αποτελεί σύστημα αρχών και μέτρων για την αντιμετώπιση απειλών ή ενδεχομένων επιθέσεων εναντίον της Ρωσίας και των συμμάχων της. Είναι οι βασικές αρχές που διέπουν την αμυντική πολιτική και την οικονομική της κάλυψη. Η Ρωσία υποστηρίζει ότι το νέο δόγμα είναι σύμφωνο με το σύνταγμα της χώρας, τους νόμους και τις διατάξεις του διεθνούς δικαίου και τις διεθνείς συμφωνίες για τους εξοπλισμούς και τον αφοπλισμό. Για τον προσδιορισμό του νέου στρατιωτικού δόγματος συνυπολογίστηκαν: α) οι βασικές κατευθύνσεις της κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης της Ρωσίας μέχρι το 2020, β) η στρατηγική της εθνικής άμυνας της Ρωσίας μέχρι το 2020, γ) οι θέσεις της Ρωσίας για τα

δίκαιο της θάλασσας και την ανάπτυξη της Αρκτικής και άλλες αποφάσεις στρατηγικού σχεδιασμού της Ρωσίας. Η Μόσχα υπογραμμίζει ότι τις αρχές του νέου στρατιωτικού δόγματος θα τις χρησιμοποιήσει μετά την εξάντληση όλων των πολιτικών, διπλωματών , νομικών , οικονομικών και άλλων μέσων μη βίαιου χαρακτήρα. Στο νέο κείμενο αναλύονται οι παρακάτω έννοιες, ανάλογα με την κρισιμότητα της κατάστασης : α) στρατιωτική ασφάλεια, β) στρατιωτικός κίνδυνος, γ) στρατιωτική απειλή, δ) στρατιωτική σύγκρουση, ε) ένοπλη απειλή , στ) τοπικός πόλεμος, ζ) περιφερειακός πόλεμος και η) πόλεμος μεγάλης κλίμακας.

Στρατιωτικοί κίνδυνοι και απειλές

Η διεθνής ανάπτυξη στις σύγχρονες συνθήκες χαρακτηρίζεται από αυξανόμενο παγκόσμιο ανταγωνισμό, εντάσεις σε διάφορους τομείς διακρατικών και διαπεριφερειακών θεμάτων, αντιπαράθεση αξιακών προτύπων και μοντέλων ανάπτυξης, αστάθεια στις οικονομικές και πολιτικές σχέσεις σε παγκόσμιο και περιφερειακό επίπεδο. Παρατηρείται σταδιακή ανακατανομή επιρροής υπέρ νέων κέντρων οικονομικής και πολιτικής ανάπτυξης. Υπάρχει αδυναμία ρύθμισης πολλών περιφερειακών συγκρούσεων. Προκρίνεται σε ορισμένες περιπτώσεις η πολεμική αντιπαράθεση, όπως συνέβη στην Ουκρανία. Η Ρωσία εντοπίζει κινδύνους και απειλές για αποσταθεροποίηση στο εσωτερικό της. Οι κυριότεροι εξω-

τερικοί στρατιωτικοί κίνδυνοι είναι: α) η επέκταση των στρατιωτικών δυνάμεων του ΝΑΤΟ με σκοπό να αποκτήσει παγκοσμίων διαστάσεων λειτουργίες και οι προσπάθειες του βορειοατλαντικού συμφώνου να αναπτύξει δυνάμεις στα σύνορα με τη Ρωσία, παραβιάζοντας το διεθνές δίκαιο, β) η αποσταθεροποίηση της κατάστασης σε διάφορες χώρες και περιοχές και η υπονόμευση της παγκόσμιας και της περιφερειακής σταθερότητας γ) η δημιουργία και ανάπτυξη στρατηγικών αντιπυραυλικών συστημάτων που παραβιάζουν τις ισορροπίες δυνάμεων και οι προσπάθειες εγκατάστασης οπλικών συστημάτων στο διάστημα και η ανάπτυξη νέων συμβατικών όπλων μεγάλης ακρίβειας. Η αμυντική πολιτική της Ρωσίας κατευθύνεται στην αποφυγή και την απόκρουση πολεμικών αντιπαραθέσεων, στον εκσυγχρονισμό των ενόπλων της δυνάμεων για την υπεράσπιση της ασφάλειάς της και των συμμάχων της. ∆ηλώνει την ετοιμότητά της για την απόκρουση οποιασδήποτε εισβολής, στα πλαίσια του ΟΗΕ και των άλλων δομών συλλογικής ασφάλειας. Επίσης δηλώνει , ότι θα προασπίζει την ασφάλεια των πολιτών της που βρίσκονται έξω από τη χώρα. Η απόφαση για τη χρήση των ενόπλων δυνάμεων θα λαμβάνεται από τον πρόεδρο της χώρας. Τα πυρηνικά όπλα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως απάντηση σε ενδεχόμενη επίθεση με πυρηνικά ή άλλα όπλα μαζικής καταστροφής και ακόμη σε περίπτωση επίθεσης με συμβατικά όπλα, αν τίθεται σε κίνδυνο η υπό-

σταση του ρώσικου κράτους

Η στρατιωτική συνεργασία με άλλες χώρες Η Ρωσία υποστηρίζει, ότι ενισχύει τις σχέσεις της με άλλες χώρες σύμφωνα με τον καταστατικό χάρτη του ΟΗΕ. Ενδυναμώνει τις σχέσεις της με τις χώρες της Οικονομικής Συνεργασίας της Σαγκάης και κυρίως με την Κίνα, με τις χώρες-μέλη του Οργανισμού Σύμβασης Συλλογικής Ασφάλειας (Ρωσία, Καζαχστάν, Λευκορωσία, Κιργκιστάν, Αρμενία, Τατζικιστάν), με τις χώρες-μέλη της Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών(ΚΑΚ), με την Αμπχαζία και τη Νότια Οσετία. Συμμετέχει ενεργά στις συνομιλίες για τη δημιουργία περιφερειακών συστημάτων ασφάλειας στα πλαίσια άλλων ολοκληρώσεων, όπως είναι τα BRICS. Είναι αντίθετη με τις στρατιωτικές απειλές που προκύπτουν από την κλιμάκωση της χρήσης των τεχνολογιών πληροφορίας και των μέσων μαζικής επικοινωνίας για στρατιωτικούς σκοπούς. Στο νέο στρατιωτικό δόγμα της Ρωσίας γίνεται λόγος για τις σχέσεις με τις ΗΠΑ και την ΕΕ και υπογραμμίζεται ότι η Μόσχα προκρίνει τον ισότιμο διάλογο για την ασφάλεια στην Ευρώπη και τις χώρες Ασίας-Ειρηνικού, τον περιορισμό των όπλων μαζικής καταστροφής και μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Μιχάλης Ρένεσης

στα δίκτυα του κόσµου

12

∆ΙΕΘΝΗ

www.facebook.com/freeaust

Οι Αβοριγίνες δεν γιορτάζουν

Κλιματική αλλαγή, οικουμενικό και ταξικό πρόβλημα

Ξεκίνησαν οι  προετοιμασίες των Αβοριγίνων για τις

Ο νέος χρόνος ξεκινά φορτισμένος με την αναγκαιότητα για επιτάχυνση των διαπραγματεύσεων, με σκοπό την επίτευξη της διεθνούς συμφωνίας για τη διάσωση της ανθρωπότητας από τις συνέπειες της Κλιματικής Αλλαγής. Οι διαπραγματεύσεις θα είναι μακρές και σκληρές, ώστε να καμφθούν οι αντιρρήσεις και οι αρνητικές επιλογές όλων.

εκδηλώσεις μνήμης και προβληματισμού που θα γίνουν στις 26 Ιανουαρίου απέναντι στην Australia Day, την επίσημη εθνική γιορτή που γίνεται προς τιμή της άφιξης του πρώτου βρετανικού στόλου στο Σίδνεϊ στις 26 Ιανουαρίου του 1788. Οι αυτόχθονες την ονομάζουν Invasion Day (Ημέρα Εισβολής) αφού θρηνούν για την αιματοχυσία των προγόνων τους, ενώ παράλληλα συμβολίζει μια βαθιά απώλεια: της γης, των κυριαρχικών δικαιωμάτων, και των οικογενειών τους

www.gosakamgtc. blogspot.com

Ενάντια στο εθνικιστικό κιτς

Αψηφώντας το χιόνι και  το κρύο, χιλιάδες πολίτες συμμετείχαν το βράδυ

της ∆ευτέρας στην ανθρώπινη αλυσίδα για την υπεράσπιση του ιστορικού εμπορικού κέντρου GTC στα Σκόπια. Το GTC, καθώς και δεκάδες άλλα κτίρια, απειλείται από το αμφιλεγόμενο σχέδιο «Σκόπια 2014», μια πολυδάπανη προσπάθεια αναπλάσεων που κάνει η Μακεδονική κυβέρνηση, και η οποία έχει επικριθεί από πολλές πλευρές γιατί προωθεί το εθνικιστικό κιτς και έχει συσπειρώσει ένα ευρύ μέτωπο κινημάτων εναντίον της. www.es-es.facebook.com/ Espartanosdefuenlabradaconfotos

Ούτε ένα βήμα πίσω

Εκατοντάδες άνθρωποι  συγκεντρώθηκαν το βράδυ της πρωτοχρονιάς στο

εργοστάσιο της Κόκα Κόλα στην Φουενλαμπράδα της Μαδρίτης, σε μια δράση αλληλεγγύης στους απολυμένους της εταιρείας που συνεχίζουν την κατάληψη του εργοστασίου για περισσότερους από 11 μήνες. Όλο αυτό το διάστημα η Κόκα Κόλα προσπαθεί με νομικίστικα κόλπα και ατομικές υποσχέσεις να διασπάσει το μέτωπο των εργαζομένων, ενώ με μεγάλη επιτυχία συνεχίζεται η εκστρατεία «Ni Un Paso Atras» (Ούτε ένα βήμα πίσω) για το μποϋκοτάζ του αναψυκτικού. ∆ημήτρης Γκιβίσης givisisdim@yahoo.gr

“

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιανουαρίου 2015

Της Χαράς Καφαντάρη

Μ

όλις 5 χρόνια πέρασαν από τη διεθνή συνδιάσκεψη για την Κλιματική Αλλαγή στην Κοπεγχάγη (COP15), όπου το διεθνές οικολογικό κίνημα, αφενός μεν προβλήθηκε διεθνώς, αφετέρου δε έδωσε αχτίδα ελπίδας για τη διάσωση της ανθρωπότητας. Σήμερα, μέσα στη δίνη της παγκόσμιας οικονομικής και κοινωνικής κρίσης, συνέπεια και του μοντέλου ανάπτυξης που εφαρμόστηκε -με κύρια χαρακτηριστικά την υπερπαραγωγή και την υπερκατανάλωση- η οικολογική και σύγχρονα ταξική διάσταση της Κλιματικής Αλλαγής, έχει δυστυχώς υποβαθμιστεί συνειδητά. Στην αφετηρία του 2015, είκοσι σχεδόν μέρες μετά τη λήξη της COP20, της διεθνούς συνδιάσκεψης του ΟΗΕ στη Λίμα του Περού, όλα τα θέματα παραμένουν ανοικτά. Η διεθνής κοινότητα είναι αλήθεια πως μοιάζει να προσπαθεί με αργό, διστακτικό ρυθμό, να βρει τον κατάλληλο βηματισμό για να συνεννοηθεί, εν μέσω αλληλοσυγκρουόμενων συμφερόντων: Το χάσμα των πλούσιων και των αναπτυσσόμενων χωρών συνεχώς διευρύνεται, αφού το πράσινο χρηματοδοτικό ταμείο για τη χρηματοδότηση των φτωχότερων χωρών -ώστε να προσαρμοστούν και να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της Κλιματικής Αλλαγής, για τις οποίες δεν ευθύνονται- δεν έχει, ακόμα, συγκεντρώσει τα απαιτούμενα κονδύλια. Ούτε η ανέλπιστη συνεισφορά, την τελευταία μέρα, της Αυστραλίας και του Καναδά, ούτε η υπόσχεση του προέδρου των ΗΠΑ, για μια γενναιόδωρη βοήθεια δεν επαρκούν για να αντιστρέψουν τη διαμορφωθείσα κατάσταση. Οι ατελέσφορες πολιτικές, η έλλειψη πολιτικής βούλησης, η συνεχώς αυξανόμενη εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, οι πιέσεις των ποικιλώνυμων λόμπυ, λίγο χώρο αφήνουν στις ειλικρινείς διαπραγματεύσεις. Η εμμονή, κύρια των ΗΠΑ, στις εθελοντικές δεσμεύσεις μειώσεων των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, σε αντίθεση με την ΕΕ, που

προωθεί τις νομικά δεσμευτικές μειώσεις, αναχαιτίζει την πρόοδο για την επίτευξη συμφωνίας. Η ουσιαστική απροθυμία του μεγαλύτερου παγκόσμιου ρυπαντή, της Κίνας, να λάβει άμεσα μέτρα και δεσμεύσεις για τη μείωση των εκπομπών αερίων ρύπων, παραπέμποντας το όλο θέμα για την μετά του 2030 εποχή και η πλήρης αδιαφορία της Ινδίας, του 3ου παγκόσμιου ρυπαντή, να δεχθεί οποιαδήποτε δέσμευση, δυσχεραίνουν ακόμα περισσότερο το θέμα. Οι υπόλοιποι μεγάλοι ρυπαντές του πλανήτη, Ρωσία, Καναδάς, Αυστραλία, οι νέες χώρες με τις αναδυόμενες οικονομίες, ακόμα και χώρες μέλη της ΕΕ με τα συνεχή βέτο εναντίον της κλιματικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθιστούν το πρόβλημα πρακτικά άλυτο. Μοιάζει αδύνατο εντός δώδεκα μηνών να υπάρξει κάποια πρόοδος, χωρίς άμεσες, ριζικές και πραγματικές υποχωρήσεις. Το 2014 τελείωσε, αφήνοντάς μας, με χαμηλές προσδοκίες μετά τη διεθνή συνδιάσκεψη της Λίμα. Το μόνο, ισχνό αλλά ελπιδοφόρο, μήνυμα που έστειλαν οι χιλιάδες παράγοντες, τα κυβερνητικά στελέχη και οι αξιωματούχοι των διεθνών οργανισμών είναι μια μικρή πρόταση, καλά κρυμμένη μέσα στο κοινό τελικό ανακοινωθέν της Λίμα. Η πρόθεση των συμμετεχόντων να οδηγηθούν σε οικονομίες με «μηδενικές καθαρές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα μέχρι το 2015». Πρόθεση που αν είναι ειλικρινής, γεγονός που δυστυχώς η ως τώρα πραγματικότητα αμφισβητεί, αφήνει κάποιες ελπίδες. Ο νέος χρόνος ξεκινά φορτισμένος με την αναγκαιότητα για επιτάχυνση των διαπραγματεύσεων, με σκοπό την επίτευξη της διεθνούς συμφωνίας για τη διάσωση της ανθρωπότητας από τις συνέπειες της Κλιματικής Αλλαγής. Οι διαπραγματεύσεις θα είναι μακρές και σκληρές, ώστε να καμφθούν οι αντιρρήσεις και οι αρνητικές επιλογές όλων. Οι σχετικές συναντήσεις ξεκινούν από τη Γενεύη στο τέλος του Ιανουαρίου. Μέχρι την 1η Νοεμβρίου του 2015, όλες οι

χώρες υποχρεώνονται να καταθέσουν στα Ηνωμένα Έθνη τις τελικές προτάσεις τους και τις οριστικές δεσμεύσεις τους για την αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής, ώστε να αξιολογηθούν και να συμπεριληφθούν στη νέα συμφωνία. Η κορωνίδα των διαπραγματεύσεων θα είναι η ∆ιεθνής Συνδιάσκεψη του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (COP21) στο Παρίσι, τον ερχόμενο ∆εκέμβρη. Εκεί, που θα πρέπει να γίνει δεκτή η νέα μεγάλη συμφωνία, φιλόδοξη και νομικά δεσμευτική για όλους. Συμφωνία που θα αντικαταστήσει την προηγούμενη, γνωστή σαν το «Πρωτόκολλο του Κυότο», με ορίζοντα εφαρμογής το 2020. Η μεγάλη διαδήλωση του Σεπτεμβρίου στο Μανχάταν, στο πλαίσιο της έκτακτης συνόδου κορυφής που προσκλήθηκε από τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ, καθώς και η εναλλακτική, με τις επίσημες διεργασίες της Συνδιάσκεψης, κινητοποίηση των χιλιάδων νοτιαμερικάνων, κάτω από τα βλέμματα των οπλισμένων στρατιωτών στη Λίμα, δείχνουν τον δρόμο. Η λαϊκή παρέμβαση, μαζί με τα οικολογικά κινήματα, τους ενεργούς πολίτες και τη διεθνή επιστημονική κοινότητα μπορούν και πρέπει να πιέσουν και να πείσουν τις απρόθυμες κυβερνήσεις να λάβουν άμεσα δραστικά μέτρα και να δεσμευθούν για την υιοθεσία τολμηρών πολιτικών, που θα έχουν στόχο την επίτευξη της διεθνούς συμφωνίας. Μιας συμφωνίας που είναι αναγκαία για να επιτευχθεί η σταθεροποίηση της θερμοκρασίας το πολύ στους 2οC πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα. Μιας συμφωνίας που θα καταφέρει να αντιμετωπίσει τις συνέπειες της Κλιματικής Αλλαγής, εξασφαλίζοντας μια βιώσιμη ανάπτυξη με κοινωνική και κλιματική δικαιοσύνη για όλους τους λαούς του πλανήτη μας. Χαρά Καφαντάρη (Γεωλόγος, Βουλευτής Β Αθήνας ΣΥΡΙΖΑ. Απεσταλμένη της Βουλής στην COP 20 στη Λίμα)

“

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιανουαρίου 2014

Στους δρόμους μέχρι την ανατροπή ΠΕΡΟΥ

Αψηφώντας τις απειλές του υπουργού εσωτερικών Ντάνιελ Ουρέστι, που επιτέθηκε στο δικαίωμα του συνέρχεσθαι λέγοντας ότι θα συλληφθούν όσοι δεν έχουν μαζί τους ταυτότητα και όσοι φορούν μαντήλι ή κρατούν σακίδια, χιλιάδες νέοι διαδήλωσαν την ∆ευτέρα στην Λίμα και σε άλλες πόλεις του Περού ενάντια στον νόμο 30288. Ο νόμος ψηφίστηκε στις 16 ∆εκεμβρίου από το Εθνικιστικό Κόμμα του Ογιάντα Ουμάλα και την Λαϊκή ∆ύναμη (νοσταλγοί του δικτάτορα Αλμπέρτο Φουτζιμόρι), και επιφέρει πολλές δυσμενείς αλλαγές στο καθεστώς εργασίας για τους εργαζόμενους έως 24 χρονών. Συγκεκριμένα, μειώνει το κόστος της εργασίας, επιτρέπει την ανασφάλιστη εργασία μέχρι τρία χρόνια, μειώνει στο μισό τις μέρες άδειας, καταργεί το επίδομα Χριστουγέννων, το οικογενειακό επίδομα και την αποζημίωση λόγω απόλυσης, ενώ το κράτος θα αναλάβει την κοινωνική ασφάλιση των νέων εργαζομένων μόνο για το πρώτο έτος και μόνο σε πολύ μικρές επιχειρήσεις. Σύμφωνα με τους υποστηρικτές του, σκοπός είναι η προσέλκυση ξένων επενδύσεων και η αναζωογόνηση της περουβιανής οικονομίας που μετά από χρόνια συνεχούς ανάπτυξης έχει μπει σε πορεία πτώσης, με τον Νοέμβριο να κλείνει στο 2,6% του ΑΕΠ διαψεύδοντας τις αρχικές προβλέψεις του Ιανουαρίου για 6%. Η ∆ιεθνής Οργάνωση Εργασίας θεωρεί ότι ο νέος νόμος δεν θα λύσει το πρόβλημα της ανεργίας, και θα αυξή-

σει κατακόρυφα την επισφάλεια σε μια χώρα που το 74% του ενεργού εργατικού δυναμικού ζει στην παραοικονομία. Η απόφαση της κυβέρνησης Ουμάλα, που πιστή στο δόγμα της ελεύθερης αγοράς προσπαθεί να δημιουργήσει ένα ευέλικτο περιβάλλον υπερεκμετάλλευσης των νέων εργαζομένων αλλά και απειλής για απόλυση στους ήδη εργαζόμενους, έχει ξεσηκώνει θύελλα αντιδράσεων. Η πρώτη διαδήλωση ενάντια στον 30288 έγινε στις 18 ∆εκεμβρίου, ενώ τέσσερις μέρες χιλιάδες άνθρωποι πλημμύρισαν τους δρόμους δεκάδων πόλεων, με την διαδήλωση της Λίμα να είναι η μεγαλύτερη που έχει γίνει μετά την πτώση του καθεστώτος Φουτζιμόρι. Από τα κάτω κινητοποίηση Η κινητοποίηση οργανώθηκε αυθόρμητα από τα κάτω και χωρίς καμία επί-

σημη κομματική κάλυψη, ενώ η αστυνομία απάντησε με άγρια καταστολή κάνοντας δεκάδες συλλήψεις στο σωρό, και αρκετοί διαδηλωτές είναι στη φυλακή κατηγορούμενοι για επιθέσεις σε κυβερνητικά κτίρια και αντίσταση κατά της αρχής. Η CGTP (Γενική Συνομοσπονδία Εργαζομένων) ζήτησε διάλογο με την CONFIEP (Συνομοσπονδία Ιδιωτικών Επιχειρήσεων) και πρότεινε εθνική κινητοποίηση στις 15 Ιανουαρίου, ωστόσο, πολλοί θεωρούν ότι η απόφαση αυτή αφυδατώνει το κίνημα και δίνει οξυγόνο στην κυβέρνηση, και κατηγορούν την CGTP για εργοδοτικό συνδικαλισμό. Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ακτιβιστές του κινήματος 22D, που πήρε το όνομά του από την διαδήλωση της 22ης ∆εκεμβρίου, καλούν σε νέες κινητοποιήσεις από αύριο και μέχρι την ανατροπή του

ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ∆ΙΑΤΛΑΝΤΙΚΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ

“Χρόνια πολλά και… χαρούμενη λιτότητα”

Ο

∆εκέμβριος του 2014 ήταν ένας δύσκολος μήνας για τις Βρυξέλλες όχι μόνο εξαιτίας της τεράστιας απεργίας της 15ης του μήνα που παρέλυσε όχι μόνο την πρωτεύουσα, αλλά ολόκληρο το Βέλγιο. Ακολούθησε στις 19 του μήνα η κινητοποίηση των πολιτών κατά της λιτότητας και της ∆ιατλαντικής Συμφωνίας. Μια κινητοποίηση στην οποία μετείχαν πολίτες από πολλές ευρωπαϊκές χώρες: συνδικαλιστές, οικολόγοι, κινηματικοί και αγρότες με τα τρακτέρ. Πάνω από 60.000 άνθρωποι περικύκλωσαν συμβολικά στις Βρυξέλλες την έδρα της Κομισιόν και τα κτίρια που στεγάζονται οι υπηρεσίες της ΕΕ. Οι διαδηλωτές, για να κάνουν περισσότερο αισθητή την παρουσία τους, έκαψαν ομοιώματα των ηγετών της ΕΕ και των κρατών που έχουν αποφασιστικό λόγο όπως η κ. Μέρκελ. Προηγουμένως οι διαδηλωτές είχαν ξεδιπλώσει στο υπό κατασκευή κτίριο όπου θα στεγαστεί η έδρα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ένα πανό με το σύνθημα: «Χρόνια πολλά και χαρούμενη λιτότητα». Ομάδες διαδηλωτών εισέβαλαν στα γραφεία που στεγάζονται οι υπηρεσίες των Ευρωπαϊκών Ενώσεων των εκπροσώπων της Αγροτοδιατροφικής Βιομηχανίας και των επιχειρήσεων. Εκεί, δηλαδή, όπου γίνονται οι διαβουλεύσεις, οι συνδιαλλαγές και διαμορφώνονται οι ντιρεκτίβες σε βάρος των εργαζομένων, αγροτών κ.λπ.

Οι κινητοποιήσεις αυτές, τόσο σημαντικές για τα ευρωπαϊκά πράγματα, ελάχιστα απασχόλησαν τα ΜΜΕ. Στην Ελλάδα, ακόμα, χειρότερα δεν ασχολήθηκαν σχεδόν καθόλου, όπως επίσης και γι’ αυτές που είχαν προηγηθεί. Στις αρχές ∆εκεμβρίου η συλλογικότητα κατά της ∆ιατλαντικής Συμφωνίας παρέδωσε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπόμνημα με τις υπογραφές ενός εκατομμυρίου πολιτών, που ζητούν να σταματήσουν αμέσως οι διαπραγματεύσεις για τη συμφωνία των ελεύθερων ανταλλαγών Ευρώπης-ΗΠΑ «Translantic Trade end Investement Partner Ship» και να μπλοκάρουν τις ανάλογες συμφωνίες με τον Καναδά. Στη συλλογικότητα αυτή συμμετέχουν 300 οργανώσεις από 24 χώρες μέλη της ΕΕ. Η συλλογικότητα εκφράζει ιδιαίτερα το φόβο της, γιατί στη συμφωνία προβλέπεται ένας μηχανισμός προφύλαξης των επενδύσεων. ∆ηλαδή ένας μηχανισμός εργαλείο των πολυεθνικών, οι οποίες θα μπορούν να αμφισβητήσουν σε διαιτητικό δικαστήριο τις αποφάσεις των κυβερνήσεων που δεν θα ικανοποιούν πλήρως τις απαιτήσεις τους. Συγκεκριμένα, δίνονται πρωτοφανείς εξουσίες στις επιχειρήσεις και τους μάνατζερ, που παραβιάζουν τις δημοκρατικές αρχές και το κράτος δικαίου και τις πρόνοιες για την προστασία του περιβάλλοντος και των καταναλωτών.

Η Κομισιόν παραμένει αμετακίνητη

Η γραφειοκρατία των Βρυξελλών δεν θεωρεί αρκετές αυτές τις υπογραφές. Η Κομισιόν δεν συγκινείται με τέτοιες ενέργειες, γι’ αυτό αρνείται να λάβει υπόψη της τις απόψεις που διατυπώνει το υπόμνημα. Οι Βρυξέλλες θεωρούν αντίθετα ότι οι διαπραγματεύσεις για τη συμφωνία είναι πρώτη προτεραιότητα και επείγει. Ακόμα θεωρεί ότι δεν είναι αναγκαία η υπογραφή της επικύρωσή της από τα εθνικά κοινοβούλια. Αν για οποιονδήποτε λόγο οι συμφωνίες δεν ολοκληρωθούν αρχής γενομένης από αυτή με τον Καναδά θα πρόκειται για μια δραματική εξέλιξη για την εμπορική πολιτική της ΕΕ εκτιμούν στις Βρυξέλλες. Γιατί η Ευρώπη θα

13

Η εξέγερση της περουβιανής νεολαίας δεν αποτελεί ένα μεμονωμένο φαινόμενο, αλλά εντάσσεται σε μια δυναμική που αναπτύσσεται σε όλο τον κόσμο λόγω των συνεπειών της καπιταλιστικής κρίσης, και παράλληλα αποτυπώνει την θεσμική κρίση του καθεστώτος και την αδυναμία του να κατασκευάσει την συναίνεση με μεγάλα τμήματα της κοινωνίας που περιθωριοποιούνται.

νόμου, ενώνοντας την οργή τους με τις φωνές όσων αγωνίζονται σε κάθε γωνιά του πλανήτη ενάντια στον καπιταλισμό στην νεοφιλελεύθερη εκδοχή του. Είναι προφανές, ότι η εξέγερση της περουβιανής νεολαίας δεν αποτελεί ένα μεμονωμένο φαινόμενο, αλλά εντάσσεται σε μια δυναμική που αναπτύσσεται σε όλο τον κόσμο λόγω των συνεπειών της καπιταλιστικής κρίσης, και παράλληλα αποτυπώνει την θεσμική κρίση του καθεστώτος και την αδυναμία του να κατασκευάσει την συναίνεση με μεγάλα τμήματα της κοινωνίας που περιθωριοποιούνται. ∆ημήτρης Γκιβίσης

στερηθεί τη δυνατότητα πιστώσεων. Από εδώ απορρέει η πίεση να προχωρήσουν τάχιστα οι διαπραγματεύσεις, όπως ζήτησε ο πρόεδρος της Γαλλίας Φρ. Ολάντ: «Να μη σημειωθούν καθυστερήσεις και αποτυχίες». Παρ’ όλα αυτά κίνημα εναντίον της δεν πρόκειται να καταθέσει τα όπλα. Ανακοίνωσε προσφυγή στο Ευρωπαϊκό ∆ικαστήριο και ακόμα προβλέπει και προετοιμάζεται για νέες κινητοποιήσεις τους επόμενους μήνες.

Attac Γαλλίας

H Attac Γαλλίας, μετά τη διαδήλωση στις Βρυξέλλες, με ανακοίνωσή της καταγγέλλει τους ηγέτες της Ευρώπης, γιατί με την πολιτική τους ρίχνουν εκατομμύρια ανθρώπους στη φτώχεια, θυσιάζουν ακόμα και το δικαίωμα των πολιτών να αποφασίζουν για το μέλλον τους. Την ίδια στιγμή «εκατοντάδες πρόσφυγες χάνουν τη ζωή τους στα σύνορα της ΕΕ και ο πόλεμος μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας συνεχίζεται…» Και η Attac συνεχίζει: «Οι ηγέτες παραμένουν τυφλοί και αδιάφοροι μπροστά στις διαδηλώσεις των πολιτών…», οι οποίοι όμως θα συνεχίσουν τις κινητοποιήσεις κατά της ∆ιατλαντικής Συμφωνίας, με πρώτο σταθμό τη μεγάλη διαδήλωση τον Φεβρουάριο στις Βρυξέλλες και στις δεύτερο 18 Απριλίου, ημέρα διεθνούς διαμαρτυρίας κατά της συμφωνίας αυτής. Μ. Κ.

14

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιανουαρίου 2015

Απειλώντας αποκαλύπτουν και τα εγκλήματά τους

“

“∆εν φοβόμαστε το Grexit” λέει το Βερολίνο, αφού οι εδώ εντεταλμένοι του τακτοποίησαν εγκαίρως όλες τις εκκρεμότητες

Σήμερα τόσο οι γαλλικές όσο και οι γερμανικές τράπεζες δεν είναι πλέον εκτεθειμένες σε ελληνικούς τίτλους. Αυτό αποτελεί ομολογία “εγκληματικής πράξης” και αποδεικνύει με τον πιο κυνικό τρόπο σε τι αποσκοπούσε το περιβόητο κούρεμα που προσπαθεί να πουλήσει ως “μεγάλη πατριωτική πράξη” ο Β. Βενιζέλος.

Τα παπαγαλάκια μιλούν την ίδια γλώσσα σε όλες τις χώρες.

Του ∆ημήτρη Σμυρναίου

Τ

α παπαγαλάκια προφανώς μιλούν την ίδια γλώσσα σε όλες τις χώρες και έτσι μπορούν και συνεννοούνται άριστα. Φρόντισαν να μας το αποδείξουν με τον πιο χυδαίο τρόπο, με το κλείσιμο του χρόνου, συντονιζόμενα στη συχνότητα του περίφημου Grexit. Στην Αθήνα απειλούσαν με οικονομικό χάος και bank run και στην Γερμανία φρόντιζαν να επαυξάνουν αναπαράγοντας τέτοιες «πληροφορίες». Μετά, τα ίδια δημοσιεύματα γύριζαν πάλι πίσω στην Ελλάδα ως γερμανικές απόψεις και εκτιμήσεις. Τον κύριο ρόλο σε αυτό το άθλιο γαϊτανάκι έπαιξαν και πάλι συγκεκριμένα συγκροτήματα του διαπλεκόμενου Τύπου στην Ελλάδα και συγκεκριμένοι μνημονιακοί κονδυλοφόροι. Πρώτη και καλύτερη σε αυτά τα καλλιστεία τρομολαγνείας η εφημερίδα του συγκροτήματος του Φαλήρου, που έβαλε στο μάτι τα... ΑΤΜ προς μεγάλη τέρψη κάποιων γερμανών συντακτών, που έψαχναν... είδηση για μια επερχόμενη καταστροφή. Το συγκεκριμένο θέμα είχε αναπαραχθεί μέσα σε λίγα λεπτά από δεκάδες γερμανικές ιστοσελίδες.

Ξέχασαν τη θεωρία του χάους

Αυτό που έχει αλλάξει αυτή τη φορά, σε σχέση με τις εκλογές πριν από δυόμιση χρόνια είναι ο σκοπός των τραγουδιών των εκβιαστών. Αν τότε το «χάος» που θα επέφερε μια αντιμνημονιακή κυβέρνηση ήταν απειλητικό για την ευρωζώνη, τώρα η απειλή θυμίζει παρεξηγημένο ζευγάρι εραστών, που ο ένας από τους δύο τονίζει συνεχώς στον άλλο ότι δεν φοβάται το χωρισμό γιατί «δεν έχει ανάγκη» τον άλλον. Χαρακτηριστικότερη έκφραση του «τρομολαγνικού αυτού σουξέ» ήταν η συνέντευξη του αντιπροέδρου της κοινοβουλευτικής ομάδας των Χριστιανοδημοκρατών, Μίκαελ Φουξ, ο οποίος μίλησε για έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη σε περίπτωση επικράτησης του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του ερχόμε-

νου μήνα. «Η κατάσταση είναι τελείως διαφορετική από ό,τι πριν από τρία χρόνια, όταν δεν είχαμε ακόμη μηχανισμούς ασφαλείας. Οι εποχές που έπρεπε να σώσουμε την Ελλάδα έχουν παρέλθει. ∆εν υπάρχουν πλέον δυνατότητες εκβιασμού. Η Ελλάδα δεν έχει συστημική σημασία για το ευρώ», είπε απειλητικά ο υπερσυντηρητικός πολιτικός, χωρίς να εξηγήσει βέβαια πως φτάσαμε σε αυτό το σημείο. Και αποκάλυψε πώς βλέπει το κόμμα του την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη και τους ευρωπαϊκούς θεσμούς: Ως ένα μηχανισμό πλήρους επιβολής γερμανικών συμφερόντων. Οι ομοϊδεάτες της κυρίας Μέρκελ ανοικτά πλέον εκβιάζουν, ότι αν ο ΣΥΡΙΖΑ επιβραδύνει τις προσπάθειες στο πεδίο των περικοπών και των μεταρρυθμίσεων, τότε και η τρόικα θα πρέπει να επιβραδύνει τη διάθεση δανείων προς την Ελλάδα». Φράσεις, που δείχνουν όχι μόνο τον πανικό, που έχει μεταφέρει στους Γερμανούς «φίλους του» ο Αντώνης Σαμαράς για τους απείθαρ-

χους ψηφοφόρους που ετοιμάζονται να τον στείλουν σπίτι του, αλλά κυρίως τον αυταρχικό τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει το Βερολίνο την πορεία της Ευρώπης. Οι μάσκες έχουν πέσει και τα προσχήματα δεν τηρούνται πια. «Οποιος δεν συμφωνεί μαζί μας καλό θα είναι να μας αδειάζει τη γωνιά». Ετσι απλά και μερκελικά...

Λένε ότι δεν τους νοιάζει

Σε αυτό το μήκος κύματος κινήθηκε και «ένας φίλος από τα παλιά», ο Γιούργκεν Σταρκ, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος της ΕΚΤ, ο οποίος είχε αποχωρήσει από την Κεντρική Τράπεζα το 2011, επειδή ακριβώς είχε διαφωνήσει με τη «διάσωση» της Ελλάδας. «Από το 2010 η Ελλάδα έχει χρεοκοπήσει εκ των πραγμάτων αρκετές φορές», δήλωσε προς την «S ddeutsche Zeitung», και επέκρινε τη στάση της ΕΚΤ να «αναβάλει την χρεωκοπία κάθε τόσο με νέο χρήμα των χωρών μελών». Τώρα, κατά την άποψη του, «επανέρ-

Ο μαθητευόμενος “μάγος” Βενιζέλος

Α

υτό που, όμως, «ομολογείται» και ελάχιστοι σχολίασαν, είναι ότι η κατάσταση είναι σήμερα πολύ διαφορετική σε σχέση με το 2010, αφού τόσο οι γαλλικές όσο και οι γερμανικές τράπεζες δεν είναι πλέον εκτεθειμένες σε ελληνικούς τίτλους. Αυτό πράγματι αποτελεί ομολογία «εγκληματικής πράξης» σε βάρος της ελληνικής οικονομίας και αποδεικνύει με τον πιο κυνικό τρόπο σε τι αποσκοπούσαν τα προγράμματα «προσαρμογής», αλλά και το περιβόητο κούρεμα που προσπαθεί να πουλήσει ως «μεγάλη πατριωτική πράξη» ο Βαγγέλης Βενιζέλος. ∆εν ήταν παρά μια εξυπηρέτηση των ξένων τραπεζών σε βάρος του ελληνικού λαού αλλά και του ελληνικού τραπεζικού και ασφαλιστικού συστήματος. Το ερώτημα είναι αν το είχε καταλάβει τότε ο συνταγματολόγος που «μάθαινε οικονομικά» στην πλάτη των Ελλήνων, οπότε μιλάμε για έγκλημα εκ προμελέτης, ή αν δεν είχε πάρει είδηση για το τι προωθείται λόγω ασχετοσύνης,

χονται στο προσκήνιο με δριμύτητα τα άλυτα προβλήματα» τα οποία θα μπορούσαν να λυθούν οριστικά με το Grexit. Ανάλυση με θέμα «γιατί η Ελλάδα δεν αποτελεί πια συστημικό κίνδυνο για την ευρωζώνη» είχε την τελευταία μέρα του χρόνου και η ηλεκτρονική έκδοση του περιοδικού «der Spiegel», αλλά και η επίσης συντηρητική «die Welt». Οι αγορές κουνούν αδιάφορα τους ώμους, όταν ακούν για κρίση και οι Ιταλοί μπορούν να δανειστούν με χαμηλά επιτόκια, κάτι που αποδεικνύει ότι δεν υπάρχει κίνδυνος μόλυνσης της ευρωζώνης. Ενδιαφέρον έχει πάντως να προσέξει κανείς τα επιχειρήματα που συνοδεύουν αυτή την εκτίμηση. Πέραν της διαβεβαίωσης του Μάριο Ντράγκι ότι θα κάνει ό,τι χρειαστεί για να προστατεύσει το ευρώ, η Ελλάδα παρουσιάζεται πάλι σαν ξεχωριστή περίπτωση, αφού υποτίθεται ότι άλλες χώρες όπως η Ιρλανδία και η Πορτογαλία έχουν αρχίσει να ανακάμπτουν.

•

οπότε μιλάμε για έγκλημα λόγω άγνοιας. Ομως πολιτική αθώωση, έστω και λόγω ανοησίας και αμετροέπειας δεν θα πρέπει να προσδοκά σε καμιά περίπτωση ο άνθρωπος που συνέβαλε στο να ρίξει ακόμα πιο βαθιά στο σκοτεινό βαρέλι της ύφεσης και της κοινωνικής εξαθλίωσης εκατομμύρια Ελλήνων πολιτών φορολογουμένων, ασφαλισμένων και συνταξιούχων. Και αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να έχουν στο μυαλό τους οι έλληνες πολίτες που σε 25 μέρες θα κληθούν να αποφασίσουν για την περαιτέρω πορεία της χώρας. Αυτοί που προσπαθούν να τους τρομάξουν με διάφορα σενάρια καταστροφής είναι αυτοί που τρομάζουν στην ιδέα ότι κάποια στιγμή το σύνολο της κοινωνίας μπορεί να συνειδητοποιήσει πώς συστηματικά ασελγούσαν εις βάρος της, ντυμένοι με τη στολή του σούπερμαν.

•

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιανουαρίου 2014

H Ευρώπη με το βλέμμα στην Ελλάδα

Του Μπρούνο Οντέντ

Η

νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στις βουλευτικές εκλογές που θα γίνουν πρόωρα στις 25 Ιανουαρίου μπορεί να αποτελέσει το έναυσμα μιας εξέλιξης, η οποία γίνεται εκ των πραγμάτων όλο και περισσότερο αναγκαία στην Ευρώπη που υπονομεύεται από τις καταστροφικές νεοφιλελεύθερες πολιτικές. Για τις ευρωπαϊκές προοδευτικές δυνάμεις η προεκλογική καμπάνια της Ελλάδας ξεπερνά τα σύνορα της χώρας. Οι έλληνες ψηφοφόροι συγκεντρώνουν την προσοχή όλων των Ευρωπαίων. Η πίεση εντείνεται ενώ μόλις έχει αρχίσει επίσημα η σύντομη προεκλογική περίοδος. Το Βερολίνο, οι Βρυξέλλες και το Παρίσι ανεβάζουν τους τόνους για να αποτρέψουν τους Έλληνες να ψηφίσουν ΣΥΡΙΖΑ, το ριζοσπαστικό κόμμα που οι δημοσκοπήσεις τού δίνουν 30% των ψήφων αρκετές μονάδες μπροστά από τη Ν∆. Το ∆ΝΤ ανέστειλε την παροχή χρημάτων προς την Ελλάδα περιμένοντας τα αποτελέσματα των εκλογών. Το γραφείο αξιολόγησης Fitch, από τους βασικούς μισθοφόρους των χρηματοπιστωτικών αγορών, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου λέγοντας ότι «οι κίνδυνοι για υποβάθμιση της Ελλάδας αυξάνουν». Ο Αντώνης Σαμαράς δηλώνει ότι το διακύβευμα των εκλογών «είναι ούτε λιγότερο ούτε περισσότερο η παραμονή της χώρας στο ευρώ». Και έτσι επιβεβαιώνει ότι το μόνο του επιχείρημά του είναι ο

για μια ριζοσπαστική εναλλακτική πολιτική, που υπογραμμίζει την ανάγκη, επανίδρυσης του ευρωπαϊκού οικοδομήματος: «Μια νίκη του ΣΥΡΙΖΑ θα είναι ένα πρώτο βήμα για μια κοινή προοδευτική λύση για τους Ευρωπαίους που υποφέρουν», υπογραμμίζει ο Πιερ Λοράν πρόεδρος του κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς (ΚΕΑ). Και η Attac Γαλλίας αναφέρει πως σημαντικές δυνάμεις μπορούν να κινητοποιηθούν για να διεκδικήσουν μια τέτοια λύση και να προβάλουν την ανάγκη για μια πραγματική στροφή στην Ευρώπη. Και συνεχίζει καταγγέλλοντας τον εκβιασμό που ασκείται κατά των ελλήνων ψηφοφόρων από τις αγορές και τους υπηρέτες τους». Στη συνέχεια αναφέρεται στις μαζικές κινητοποιήσεις στο Βέλγιο, την Ιταλία, την Ισπανία, την Πορτογαλία, την Σλοβενία και αλλού που «δείχνουν ότι ο ελληνικός λαός δεν είναι μόνος του στην Ευρώπη που θέλει να ακολουθήσει μια άλλη πολιτική» (…)

φόβος του χάους. ∆ιαφορετικά ο προεκλογικός λόγος του θα ήταν να απολογία για τα καταστροφικά αποτελέσματα της πολιτικής του και των συμμάχων του του ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση. Όλα αυτά που κρίνονται στην Ελλάδα ξεπερνούν τα σύνορα της χώρας. Σπάνια μια εθνική εκλογή έχει ένα διακύβευμα ευρωπαϊκό. Οι θεματοφύλακες του ορθόδοξου-φιλελεύθερου μοντέλου το έχουν συνειδητοποιήσει. Ο Β. Σόιμπλε μας υπενθύμισε πριν λίγες ημέρες ότι δεν υπάρχει άλλη πολιτική για την Ελλάδα από αυτήν που εφαρμόζεται. Όμως οι απαράδεκτες επεμβάσεις τους την προεκλογική περίοδο αποτελούν αδιάψευστη μαρτυρία μιας αμυντικής στάσης, λόγω απουσίας έστω κάποιας επιτυχίας της πολιτικής της λιτότητας, η οποία ανανεώνεται συνεχώς τα τελευταία χρόνια σε κάθε σύνοδο κορυφής.

Νίκη του ΣΥΡΙΖΑ πρώτο βήμα Αυτή η ευρωπαϊκή πολιτική κινδυνεύει να αποδοκιμαστεί στην Ελλάδα με δημοκρατικό τρόπο, υπό τις επευφημίες μεγάλου μέρους των ευρωπαίων πολιτών, που δεν μπορούν να ανεχθούν πια τη λιτότητα. Και όλων εκείνων που αγωνίζονται κατά της πρόσκαιρης εργασίας, των χαμηλών μισθών, περικοπών στις δημόσιες και κοινωνικές δαπάνες. Και ταυτόχρονα, αυτή η αποδοκιμασία είναι η ελπίδα

Attac Γαλλίας: Οι Έλληνες δεν είναι μόνοι

Η

Η πίεση της ΕΚΤ

Η ανάγκη και το έναυσμα της ριζικής στροφής προβάλλει όλο και περισσότερο όσο μεγαλώνει η απειλή του αποπληθωρισμού. Οι εκλογές στην Ελλάδα θα επιταχύνουν τις αποφάσεις της ΕΚΤ. Στη σύνοδο στις 22 Ιανουαρίου θα πάρει νέα μέτρα «αντισυμβατικά» για να ενισχύσει την ανάκαμψη. Ο Μάριο Ντράγκι δεν κρύβει τις προετοιμασίες που έχει κάνει προς αυτή την κατεύθυνση. Μετά τη μείωση των επιτοκίων η ΕΚΤ σκοπεύει να αγοράσει μαζικά τα χρέη των κρατών, όπως ενεργεί η Fed στις ΗΠΑ εδώ και αρκετό καιρό. Αυτή η προαναγγελθείσα ρήξη της Φραγκφούρτης με την ορθόδοξη μονεταριστική πολιτική έρχεται να υπογραμμίσει την ορθότητα των εναλλακτικών προτάσεων, που είχαν προτείνει αρκετές προοδευτικές ευρωπαϊκές οργανώσεις στην Ευρώπη και στη Γαλλία, όπως το Μέτωπο της Αριστεράς. Πρόκειται για την ενεργοποίηση μιας νομισματικής πολιτικής όχι στην υπηρεσία των χρηματοπιστωτικών αγορών, αλλά για επενδύσεις και αύξηση των θέσεων εργασίας για την ενίσχυση της εκπαίδευσης και των δημόσιων υπηρεσιών. Πολιτικές «παλιές», θα μπορούσαμε να πούμε αναγκαίες όμως για να αντιμετωπιστεί μια κατάσταση σαν τη σημερινή. Από την εφημερίδα «Ουμανιτέ» (31-12-2014)

Attac Γαλλίας με ανακοίνωσή της αναφέρεται στην προκήρυξη των εκλογών στην Ελλάδα και τις αντιδράσεις που εκδηλώθηκαν από τις «αγορές», με την αύξηση των επιτοκίων, αλλά και με τις δηλώσεις και ενέργειες των Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, Μοσκοβισί, Σόιμπλε, Ολάντ κ.λπ. Στην ανακοίνωσή της μεταξύ άλλων τονίζει: «Από το 2010 ο ελληνικός λαός αντιστέκεται στις ανελέητες πολιτικές της λιτότητας με τις μαζικές κοινωνικές κινητοποιήσεις, φέρνοντας στην επιφάνεια νέες δημοκρατικές πρακτικές απέναντι σε ένα πολιτικό σύστημα διεφθαρμένο (...) ∆εν θα αφήσουμε κανέναν μόνο του στην κρίση, όπως υπόσχεται το σύνθημα του κινήματος αλληλεγγύης στην Ελλάδα». Και η ανακοίνωση καταλήγει: «Οι κύριοι Γιούνκερ και Μοσκοβισί δεν μπορεί να συνεχίζουν τις επεμβάσεις για να επιβάλουν τις πολιτικές που καταστρέφουν την κοινωνία. Η ελπίδα για μια Ευρώπη κοινωνική, αλληλέγγυα και δημοκρατική μπορεί να γεννηθεί και να αναπτυχθεί σε μια χώρα που έχει επινοήσει τη δημοκρατία πριν από 25 αιώνες. Οι Έλληνες έχουν το δικαίωμα μόνοι τους να καθορίσουν το μέλλον τους, χωρίς απειλές και πιέσεις από οποιονδήποτε, έχουν το δικαίωμα να προτείνουν και να πειραματιστούν σε νέες πολιτικές, ανοίγοντας το δρόμο και στους άλλους λαούς της ΕΕ, ώστε να οικοδομηθεί μια πραγματική Ευρωπαϊκή Ένωση των λαών. Εμείς δεν θ’ αφήσουμε τον ελληνικό λαό μόνο του αντιμέτωπο με τις ποινές των χρηματοπιστωτικών αγορών και των πολιτικών, που εφαρμόζουν πιστά ό,τι εκπορεύεται από τις Βρυξέλλες. Τα κοινωνικά κινήματα που αναπτύσσονται στο Βέλγιο, την Ιταλία, την Ισπανία, την Πορτογαλία, τη Σλοβενία και αλλού, δείχνουν ότι ο ελληνικός λαός δεν είναι ο μόνος που θέλει η Ευρώπη ν’ αλλάξει πορεία. Είμαστε όλοι αλληλέγγυοι με τον ελληνικό λαό!»

15 Η Ευρώπη έχει το φόβο σαν μόνη απάντηση

Α

Του Πολ Κινιό

ντιμετωπίζοντας το ενδεχόμενο ο ΣΥΡΙΖΑ να κερδίσει τις εκλογές, η ΕΕ προσφεύγει στην προσφιλή της τακτική, τον εκφοβισμό. Απόδειξη ότι δεν μπορεί να αντέξει τις αντίθετες αποφάσεις που παίρνονται με δημοκρατικό τρόπο. Ο ευρωπαϊκή κασέτα έχει φθαρεί και δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι οι Έλληνες θα την ακούσουν όπως το 2012. Από τη ∆ευτέρα που ανακοινώθηκαν οι πρόωρες εκλογές, μετά την άρνηση των βουλευτών να εκλέξουν πρόεδρο δημοκρατίας, η μουσική των συντηρητικών δυνάμεων και των ευρωπαϊκών θεσμικών παραγόντων είναι η ίδια: αυτή που ακούστηκε πριν τρία χρόνια. ∆εν υπάρχει άλλη λύση εκτός από την λιτότητα. Αυτή οδηγεί στη σωτηρία της χώρας, όλες οι άλλες πολιτικές οδηγούν τη χώρα στην καταστροφή, στο χάος, στην έξοδο από το ευρώ. Στόχος τους, και αυτή τη φορά, ο ΣΥΡΙΖΑ, το κόμμα της ριζοσπαστικής αριστεράς του οποίου ηγείται ο Αλέξης Τσίπρας, καθώς οι δημοσκοπήσεις τον φέρνουν φαβορί στις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου. Κι αυτό γιατί προτείνει τη ρήξη με το δόγμα της λιτότητας που υπαγορεύεται από την ΕΕ. Λίγο τους ενδιαφέρει αν ο ΣΥΡΙΖΑ έχει βάλει νερό στο κρασί τής αντιευρωπαϊκής πολιτικής. Για μια φορά ακόμα, η μόνη απάντηση των Βρυξελλών και του ∆ΝΤ, καθώς και της Παγκόσμιας Τράπεζας στις δημοκρατικές αιτιάσεις που προβάλλονται κατά της ορθόδοξης οικονομικής τους πολιτικής είναι μία: ο φόβος.

Η Ευρώπη δεν ανέχεται τις αντίθετες απόψεις

Την αρχική θέση του ευρωπαϊκού ονείρου τη διαδέχθηκε η μόνη προοπτική: η ράβδος. Χρόνια τώρα η Ευρώπη ασκεί την ίδια πολιτική όπως και οι άλλοι για να διαφυλαχθεί από τις βλαβερές συνέπειες: καλλιεργεί το φόβο. Θαυμάσιο μήνυμα για να εμπεδωθεί η άποψη ότι η Ευρώπη είναι ήδη ένα μεγάλο άρρωστο σώμα. Άρρωστο γιατί έχει εξαναγκαστεί να υποστεί τις πολιτικές της λιτότητας! Χωρίς αμφιβολία, η ασθένεια από την οποία υποφέρει η Ευρώπη, δεν αναφέρεται μόνο στη διατήρηση ή όχι της αυστηρής λιτότητας, στην Ελλάδα. όπως και στις άλλες χώρες της Ευρώπης. Η εξάντληση του ευρωπαϊκού ονείρου μας πάει πολύ μακριά, οι ρίζες της μιας χρεοκοπίας μας οδηγούν στην αποτυχία της ίδιας της δημοκρατίας. Το ελληνικό ζήτημα έρχεται να μας υπενθυμίσει ότι η Ευρώπη δεν ανέχεται τις αντίθετες απόψεις, έστω και αν έχουν εκφρασθεί δημοκρατικά. Όταν βρίσκεται αντιμέτωπη μ’ αυτές, η μόνη απάντηση που βρίσκει είναι οι απειλές. ∆εν υπάρχει πια όπως άλλοτε το πάθος και ο ενθουσιασμός. Πολύ περισσότερο όταν πρόκειται για τη ριζοσπαστική αριστερά που το πρόγραμμά της πρέπει εκ των προτέρων να αμφισβητηθεί, γιατί είναι ο βασικός κίνδυνος που παραμονεύει στην Ευρώπη. Από την ιστοσελίδα του γαλλικού «Νουβέλ Ομπσερβατέρ» (Nouvelobs)

16

ΤΟ ΘΕΜΑ

Στην Ελλάδα αν η ελπίδα της ευ

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιανου

Μια επιχείρηση τρομοκράτησης και χειραγώγησης, γνώριμη στους έλλη προεκλογική περίοδο του 2012, έχει ήδη εξαπλωθεί στα περισσότερα Μ προσπαθεί να πείσει ότι «όποιος αντιστέκεται στις περικοπές μισθών, διαβίωσης ή στην πώληση της δημόσιας περιουσίας τιμωρείται με οικο στις πολλές «φλυαρίες για τη δημοκρατία, ανακαλύπτουμε τελικά ότι ο κυβερνήσεων την φοβούνται, αντί να την υπερασπίζουν, και θα ήθελαν

Το κατεστημένο της ΕΕ φοβάται Tου Τομάζο Ντι Φραντσέσκο*

Αυτό που συμβαίνει αυτές τις μέρες και ώρες στην Ελλάδα μάς αφορά άμεσα, η κρίση πράγματι δεν είναι ελληνική, αλλά είναι κρίση ολόκληρου του χρηματοπιστωτικού συστήματος του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού. Είναι επτά χρόνια που ο δυτικός κόσμος βρίσκεται σε ξεκάθαρη ύφεση και οι μόνες δειλές έξοδοι έγιναν στις χώρες που έχουν τη δυνατότητα να φορτώσουν στις πιο αδύναμες τις αντιφάσεις και τα κόστη, όπως κάνουν οι ΗΠΑ με την Ευρώπη. ο γεγονός ότι η αριστερά που εκπροσωπείται από τον ΣΥΡΙΖΑ κατόρθωσε να αποτρέψει τον ελιγμό του Σαμαρά να εκλέξει έναν «δικό του» πρόεδρο της ∆ημοκρατίας και να αναβάλει την εκλογική αναμέτρηση, είναι ένα συμβάν που έχει αντίκτυπο σε όλη την ήπειρο. Ολόκληρη η Ευρώπη αυτή τη στιγμή είναι στραμμένη προς την Αθήνα και, βέβαια, χωρίς να έχουν όλοι τις ίδιες προσδοκίες. Οι «αγορές», δηλαδή, ο δυτικός χρηματοπιστωτικός τομέας, φοβούνται ότι η αναδιαπραγμάτευση των όρων του ελληνικού χρέους θέτει υπό συζήτηση τα κριτήρια με τα οποία η Ευρωπαϊκή Ένωση διέσωσε τις τράπεζες αντί για τις κοινωνικές δαπάνες, την εργασία και την απασχόληση. Το κατεστημένο της ΕΕ φοβάται ότι η εμφάνιση μιας εναλλακτικής δύναμης της αριστεράς στη σκηνή της ελληνικής κυβέρνησης θα κατεδαφίσει το οικοδόμημα της επιβολής όρων που οδήγησε στην ανθρωπιστική κρίση όχι μόνο την Ελλάδα. Στην Αθήνα αρχίζει να φαίνεται μια χαραμάδα φωτός, μια μεγάλη δυνατότητα. Εμείς που δουλεύουμε στην Ιταλία για να ανασυστήσουμε μια εναλλακτική ιταλική αριστερά, ενώ πρέπει να αναμετρηθούμε με την εξαφάνιση της αριστεράς και με τις νεοφιλελεύθερες επιλογές μιας κυβέρνησης σαν αυτή του ηγέτη του ∆ημοκρατικού Κόμματος Ματέο Ρέντσι, που επιτίθεται στα δικαιώματα των εργαζομένων και στο κοινωνικό κράτος, βλέπουμε την ευκαιρία μιας εφικτής στροφής και στην Ιταλία και σε όλη την Ευρώπη. Πρόκειται μάλιστα για μια ευκαιρία «υπέρ της Ευρώπης», για να γίνει η Ευρωπαϊκή Ένωση η ήπειρος των δικαιωμάτων και της δημοκρατίας από εχθρός, που ήταν μέχρι σήμερα.

Τ

Μηχανισμός μαζικής τρομοκρατίας

“

Προκαλεί την απορία και είναι ανησυχητικός ο μηχανισμός μαζικής ψυχολογικής τρομοκρατίας που έθεσαν σε κίνηση οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και οι εκπρόσωποι της ίδιας της ευρωπαϊκής Επιτροπής. Από τον πρόεδρο Ζ.Κ. Γιούνκερ με τις δηλώσεις του κατά του ΣΥΡΙΖΑ, μέχρι την κυβέρνηση του Βερολίνου, αλλά και της Μαδρίτης που θα έχει εκλογές μέσα στο 2015 και θα αναμετρηθεί με τον νέο σχηματισμό της αριστεράς, το Ποδέμος. Αυτή η ελεεινή επίθεση είναι ενάντια στον ελληνικό λαό που θέλει να αποφασίσει για το μέλλον του. Μετά από πολλές δυτικές φλυαρίες για τη δημοκρατία, ανακαλύπτουμε τελικά ότι οι ηγέτες των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων την φοβούνται, αντί να την υπερασπίζουν, και θα ήθελαν να εμποδίσουν αυτούς που υπέστησαν τα κόστη της κρίσης του χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού να ψηφίσουν ενάντια στη θεσμική βία που αντιπροσώπευσαν οι «μεταρρυθμιστικές» περικοπές για τις συνθήκες ζωής εκατομμυρίων πολιτών και εργαζομένων. Έτσι πέφτουν οι μάσκες: ο παγκοσμιοποιημένος καπιταλισμός δεν αγαπάει την πραγματική δημοκρατία αλλά μόνο την τελετουργική και την απαλλαγμένη από νόημα, με δεδομένη την αντιμετώπιση όλων των κομμάτων με τον ίδιο τρόπο, μια συμπεριφορά που γεννά αδιαφορία για τα πολιτικά και τα κοινωνικά προβλήματα καθώς και αντιπολιτική, ενώ πέφτουν τα ποσοστά των ψηφοφόρων και κερδίζει παντού η μαζική αποχή και η σύγκρουση όλων με όλους, φθάνοντας μέχρι το σημείο να ευνοείται μια νέα ξενοφοβική, ρατσιστική, υπερεθνικιστική ακροδεξιά που υπερασπίζει στην κρίση τους πιο δυνατούς και χρησιμοποιεί τους αδύναμους ενάντια στους πιο αδύναμους.

Πραγματική δημοκρατία

Μόνο η πραγματική δημοκρατία θα σώσει την Ελλάδα και την Ευρώπη από την καταστροφή. Μια πραγματική δημοκρατία που θα καλέσει στις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου εκατομμύρια νέους, γυναίκες, εργαζομένους και άνεργους όχι για μια οποιαδήποτε ψήφο, αλλά για μια δέσμευση να πρωταγωνιστήσουν. Για να στηρίξουν την εναλλακτική λύση που αντιπροσωπεύει ήδη ο ΣΥΡΙΖΑ και το πρόγραμμά του, για να μεγαλώσει η δύναμή του και να διευρυνθεί η στήριξή του -κανείς από την αριστερά να μην κάθεται μόνο να βλέπει- και η ισχυρή συναίνεση που θα έχει, όπως ευχόμαστε όλοι, να είναι το πρώτο βήμα που θα εμπλέξει το λαό και τους εργαζομένους στη διακυβέρνηση της Ελλάδας.

* Ο Τ. Ντι Φραντσέσκο είναι συνδιευθυντής της εφημερίδας «il manifesto».

Χρειαζόμαστε τον ΣΥΡΙΖΑ Της Σάσκια Σάσεν*

H οικονομική ανάπτυξη μπορεί να συσταθεί με διαφορετικούς τρόπους και με διαφορετικά διανεμητικά αποτελέσματα. Σήμερα, βιώνουμε μια αναζωπύρωση αυτού στο οποίο αναφερόμασταν σε μια προηγούμενη περίοδο ως πρωταρχική συσσώρευση. Η μορφή δεν είναι πλέον η περίφραξη των βοσκοτόπων στην πρώιμη Αγγλία, η οποία εφαρμόστηκε ώστε τα πρόβατα να αποδίδουν μαλλί προς όφελος της αναδυόμενης παρασκευαστικής οικονομίας και όχι για να αποτελέσουν μια διαρκή πρόσοδο για τα νοικοκυριά των βοσκών.1

Σ

ήμερα, τεράστιες τεχνικές και νομικές περιπλοκές απαιτούνται για να εκτελεστεί αυτό που τελικά αποτελεί στοιχειώδη και βάναυση, εξίσου, άντληση. Μεταξύ άλλων, είναι οι χρηματοοικονομικές εταιρείες που περικλείουν τους πόρους μιας χώρας και τους φόρους των πολιτών. Αυτό που κάνουν είναι να μεταθέτουν τα επεκτεινόμενα τμήματα των αναπτυγμένων χωρών -σταδιακά και του υπόλοιπου κόσμουως πεδία άντλησης πόρων. Αυτό που παρατηρούμε να συμβαίνει παράλληλα είναι η μόχλευση των κυβερνητικών

προϋπολογισμών στις φιλελεύθερες δη μοκρατίες, μακριά από τις ανάγκες τη κοινωνίας και των εργατών. Σήμερα, και οι δύο αυτές πρακτικέ έχουν συγκεκριμένες μορφές στα κόμ ματα που βρίσκονται -ακόμα- στην εξου σία σε Ελλάδα και Ισπανία. Και οι δύ αυτές χώρες έχουν εξασφαλίσει σειρ προνομίων για τα ανώτερα στρώματα παράλληλα με τη συρρίκνωση των εσό δων και των κοινωνικών παροχών για τ μεσαία και εργατική τάξη. Το έχου εφαρμόσει αυτό σε τέτοιο βαθμό, ιδια τερα στην Ελλάδα, που δεν θα μπορού σαμε να το θεωρήσουμε πιθανό για το αναπτυγμένο κόσμο, πριν μερικά χρό νια. Αυτές οι συρρικνώσεις εξαπλώνον ται σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανο μένων και κάποιων πλούσιων ευρωπα κών χωρών.2

Οι αρπακτικές ελίτ

Η οικονομική ανάπτυξη δεν υπήρξ ποτέ καλοήθης. Όμως, οι κλιμακώσει των τελευταίων τριών δεκαετιών σημα τοδοτούν μια νέα εποχή, με την έννοι ότι απειλούν έναν ολοένα αυξανόμεν αριθμό ανθρώπων και τόπων σε ολό κληρο τον κόσμο. Μια τέτοια ανάπτυξ εξακολουθεί να παίρνει διακριτές μορ φές και περιεχόμενο στο σύνολο τω αναπτυγμένων χωρών, στις οποίες ανα φερόμαστε με τον όρο παγκόσμιος Βορ

∆ημοκρατία συμμορφούμενη στις αγορές;

Στην Αθήνα αρχίζει να φαίνεται μια χαραμάδα φωτός, μια μεγάλη δυνατότητα. Πρόκειται μάλιστα για μια ευκαιρία “υπέρ της Ευρώπης”, για να γίνει η Ευρωπαϊκή Ένωση η ήπειρος των δικαιωμάτων και της δημοκρατίας από εχθρός, που ήταν μέχρι σήμερα.

Tου Κλάους Ντορέ*

Α

υτό που χρειάζεται η Ευρώπ είναι δημοκρατία, ή μάλλο δημοκρατία που να συμμο φώνεται στις αγορές. Αυτό φαίνετ να είναι το όραμα της Άγκελα Μέρκε και των ελίτ που εκπροσωπεί. Στη Ελλάδα, σήμερα, βλέπουμε επακρ βώς τι σημαίνει αυτό το όραμα. Αμέσως μόλις έφτασαν τα νέα για πρόωρες εκλογ στην Ελλάδα, φωνές οργής και συναγερμού άρχισαν ν ακούγονται. Τα μεγάλα ΜΜΕ μας λένε ότι η οικονομικ κρίση θα επιστρέψει αμέσως, αν ο ΣΥΡΙΖΑ κερδίσει τ επερχόμενες εκλογές. Ο γερμανός υπουργός Οικον μικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ανακοίνωσε ότι οπο αδήποτε νέα κυβέρνηση στην Ελλάδα θα είναι εξίσο αναγκασμένη να εφαρμόσει τις απαιτήσεις της τρόικα για περικοπές στον προϋπολογισμό. Όπως πάντα, οι υποστηρικτές της λιτότητας επισ μαίνουν «το κλίμα στις χρηματοπιστωτικές αγορές» ω το κύριο επιχείρημά τους. Όποιος αντιστέκεται στ περικοπές μισθών, στις επισφαλείς συνθήκες διαβίω σης ή στην πώληση της δημόσιας περιουσίας τιμωρε ται άμεσα από τους αναλυτές, τους οργανισμούς αξι λόγησης και τα τραπεζικά ιδρύματα με οικονομική κ τάρρευση.

17

ΤΟ ΘΕΜΑ

ναβιώνει ευρωπαϊκής αριστεράς

Ιανουαρίου 2015

έλληνες ψηφοφόρους και από την ερα ΜΜΕ -ελληνικά αλλά και ξένα- και θών, στις επισφαλείς συνθήκες οικονομική κατάρρευση». Ανάμεσα ότι οι ηγέτες των ευρωπαϊκών ελαν να εμποδίσουν αυτούς που

ες δηες της

κτικές α κόμν εξουοι δύο σειρά ώματα, ν εσόγια τη έχουν ιδιαίπορούια τον ά χρόλώνονμβανορωπαϊ-

πήρξε κώσεις σημαέννοια όμενο ε ολόπτυξη ς μορο των ς ανας Βορ-

υρώπη μάλλον υμμοραίνεται Μέρκελ ί. Στην πακρι. κλογές σαν να νομική ίσει τις Οικονοι οποιεξίσου ρόικας

επισηές» ως αι στις διαβίωμωρείς αξιοική κα-

ράς, ενάντια στις λιγότερο ή διαφορετικά αναπτυγμένες χώρες που ονομάζουμε παγκόσμιο Νότο. Για παράδειγμα, αρπακτικές ελίτ, επί μακρόν, συνδέθηκαν με φτωχές χώρες που διαθέτουν πλούσιους φυσικούς πόρους και όχι με αναπτυγμένες χώρες. Ωστόσο, όλο και περισσότερο βλέπουμε κάποιες από αυτές τις ελίτ στην κορυφή και των ανεπτυγμένων χωρών, παρότι συνήθως με πολύ πιο διαμεσολαβητική μορφή. Βλέπουμε τη διαμόρφωση όχι τόσο αρπακτικών ελίτ, αλλά ληστρικών σχηματισμών, ένα μείγμα ελίτ και συστημικών δυνατοτήτων (με τη χρηματοδότηση να αποτελεί τον καταλύτη) που ωθούν προς οξεία συσσώρευση. Η συσσώρευση στην κορυφή δεν αποτελεί νέο. Αυτό που είναι ανησυχητικό είναι οι ακραίες μορφές που λαμβάνει σήμερα σε όλο και περισσότερους τομείς σε ένα μεγάλο τμήμα του κόσμου. Πλούσια άτομα και παγκόσμιες εταιρείες δεν θα μπορούσαν από μόνοι τους να πετύχουν τέτοια ακραία συσσώρευση του παγκόσμιου πλούτου. Χρειάζονται αυτό που θα λέγαμε συστημική βοήθεια: μια σύνθετη αλληλεπίδραση αυτών των παραγόντων με συστήματα προσανατολισμένα στην ενεργοποίηση ακραίας συσσώρευσης. Τέτοια συστημική δυνατότητα αποτελεί ο συνδυασμός διαφορετικών τεχνικών, εμπορικών και χρηματοοικονομικών καινοτομιών με την προ-

“

υπέστησαν τα κόστη της κρίσης του χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού να ψηφίσουν ενάντια στη θεσμική βία». Όμως «η Ελλάδα δεν είναι μόνη, ακόμα κι αν ανήκει στις πιο οξείες περιπτώσεις. Μια καινούργια ηγεσία χρειάζεται να ανατρέψει την παρούσα πολιτική της ακραίας λιτότητας, που δεν δημιουργεί ανάπτυξη». Αυτά επισημαίνουν, ανάμεσα σε άλλα, τρεις ευρωπαίοι διανοητές, ο γερμανός οικονομολόγος Κλάους Ντορέ, η ολλανδή κοινωνιολόγος Σάσκια Σάσεν και ο ιταλός συνδιευθυντής του «il manifesto», Τομάζο Ντι Φραντσέσκο, στα κείμενά τους στην «Εποχή».

Εξάλειψη της μεσαίας τάξης

Αυτό που απαιτεί ακραίες μορφές σε κάποιες χώρες, όπως η Ελλάδα, συμβαίνει στην πραγματικότητα με ηπιότερη μορφή σε πολλές αναπτυγμένες χώρες, που θεωρούνται ότι έχουν ανακάμψει από την κρίση -από τις ΗΠΑ ως την Ολλανδία.

σθήκη της κυβερνητικής διευκόλυνσης. Συνιστά μια εν μέρει παγκόσμια συνθήκη, παρότι συχνά ενεργοποιείται μέσω συγκεκριμένων χωρών, τις πολιτικές οικονομίες τους, τους νόμους τους και τις κυβερνήσεις τους. Συμπεριλαμβάνει τεράστιες δυνατότητες για διαμεσολάβηση που λειτουργεί ως ένα είδος ομίχλης, αλλοιώνοντας την ικανότητα μας να δούμε τι συμβαίνει, με τη χρηματοδότηση να αποτελεί ένα καταλυτικό παράδειγμα.

Με άλλα λόγια: αφήστε τους Έλληνες να ψηφίσουν, αφού στην πραγματικότητα δεν έχουν επιλογή. ∆εν είναι οι πολίτες που αποφασίζουν για το μέλλον τους, αλλά οι χρηματοπιστωτικές καπιταλιστικές ελίτ, που για καιρό λειτουργούν σε διεθνές επίπεδο. Φαίνεται σαν τίποτα να μην μπορεί να εμποδίσει τη δική τους άσκηση πίεσης. Ωστόσο, αυτό που χάνεται τελικά σε αυτή τη φασαρία είναι μια ειλικρινής αποτίμηση των ευρωπαϊκών πολιτικών λιτότητας, οι κοινωνικές επιπτώσεις των οποίων είναι καταστροφικές -και όχι μόνο για την Ελλάδα. Για χρόνια η λιτότητα οξύνει την ύφεση, οδηγεί την ανεργία σε πρωτοφανή ύψη και συμβάλλει σε δραματική αύξηση όσων επιβιώνουν σε επισφαλείς συνθήκες. Ωστόσο, το κυβερνητικό χρέος συνεχίζει να μεγαλώνει. Η ελληνική κοινωνία έχει γίνει ένα εργαστήριο για τις ευρωπαϊκές ελίτ ώστε να πειραματίζονται με το επίπεδο λιτότητας που μια κοινωνία μπορεί να αντέξει, πριν εξεγερθεί. Η γερμανική κυβέρνηση ακολουθεί μια διττή προσέγγιση: Στο εσωτερικό της χώρας, επιχειρεί να διορθώσει τις πιο τρομερές συνέπειες της ριζοσπαστικής ελεύθερης αγοράς «Ατζέντα 2010» (δηλαδή των μεταρρυθμίσεων στην αγορά εργασίας), που υλοποιήθηκαν από την κυβέρνηση συνασπισμού Σοσιαλδημοκρατών και Κόμματος των Πρασίνων με επικεφαλής τον καγκελάριο Σρέντερ (1998-2005), θεσπίζοντας νομικά τον κατώτατο μισθό και κάνοντας παραχωρήσεις στο ζήτημα των συντάξεων. Βέβαια, αυτό δεν έχει εμποδίσει τη γερμανική κυβέρνηση να συνιστά τις ίδιες μεταρρυθμίσεις στους ευρωπαίους γείτονές της. Η επιλεκτική εγχώρια ένταξη για τους γερμανούς εργαζόμε-

Μέρος του επιχειρήματος μου αποτελεί ότι υπάρχει κάτι διακριτό σε ένα σύστημα με τη δυνατότητα να συγκεντρώνει πλούτο σε τέτοιο βαθμό και να καταστρέφει, επίσης σε τέτοιο βαθμό, τους μεσαίους τομείς της οικονομίας του. ∆εν πρόκειται απλά για την οικονομία. Είναι διαφορετικό, για παράδειγμα, από ένα σύστημα με τη δυνατότητα να παράγει επέκταση της ευημερούσας εργατικής και μεσαίας τάξης, όπως συνέβη κατά το μεγαλύτερο μέρος του 20ού αιώνα στον παγκόσμιο Βορρά, σε ένα μεγάλο μέρος της Λατινικής Αμερικής, καθώς και σε διάφορες αφρικανικές χώρες, ιδίως τη Σομαλία. Το προηγούμενο σύστημα απείχε πολύ από το τέλειο: υπήρχαν ανισότητες, συσσώρευση πλούτου, φτώχεια, ρατσισμός και πολλά άλλα. Αλλά ήταν ένα σύστημα που κινούταν προς τη δημιουργία ενός αναπτυσσόμενου μεσαίου τομέα, που διαρκώς διευρυνόταν για πολλές γενιές, με τα παιδιά να ευημερούν συνήθως περισσότερο από τους γονείς τους. Επίσης, τα διανεμητικά αποτελέσματα δεν ήταν απλά συνάρτηση των ανθρώπων που εμπλέκονταν. Απαιτούνταν ειδικές συστηματικές δυνατότητες. Από τη δεκαετία του 1980, αυτές οι προηγούμενες δυνατότητες είχαν αποδυναμωθεί και είδαμε την ανάδυση δυνατοτήτων που ωθούν προς τη συσσώρευση στην κορυφή και όχι προς την ανάπτυξη μιας ευρείας μέσης. Αυτό που απαιτεί ακραίες μορφές σε κάποιες

νους συνοδεύεται από δημοσιονομικό συντηρητισμό σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς και μια επιθετική οικονομικά στρατηγική στις εξαγωγές. Μια τέτοια πολιτική δεν μπορεί να κρατήσει μακροπρόθεσμα, διότι επιδεινώνει περαιτέρω και εντείνει τις ήδη υπάρχουσες οικονομικές ανισορροπίες της Ευρώπης. Με αυτή τη έννοια, οι ελληνικές εκλογές σηματοδοτούν ένα σημαντικό παράδειγμα. Η Ευρώπη χρειάζεται να θέσει τα θεμέλια για μια ριζικά νέα δημοσιονομική, οικονομική και κοινωνική πολιτική, που να βασίζεται στην ιδέα ότι οι χώρες που επωφελούνται περισσότερο από την ευρωζώνη, κυρίως η Γερμανία, θα βοηθούν τα ασθενέστερα κράτη μέλη όταν χρειάζεται. Μετά το 1945, η Γερμανία επωφελήθηκε σημαντικά από τη διεθνή διάσκεψη για το χρέος και το ριζικό «κούρεμά» του. Σήμερα, είναι οι ευρωπαϊκές χώρες που χτυπήθηκαν από την κρίση που χρειάζονται ένα τέτοιο «κούρεμα», γεγονός το οποίο θα ήταν προς όφελος και των Γερμανών επίσης. Αναλόγως, οι Έλληνες δεν θα πρέπει να φοβηθούν να επικαθορίσουν το δικό τους μέλλον. Μια δημοκρατία που υποκλίνεται στις απαιτήσεις των αγορών δεν είναι πλέον δημοκρατία. Εν τέλει, είναι η δημοκρατία που χρειάζεται να θέσει τα όρια για τις χρηματοπιστωτικές αγορές, και όχι το αντίστροφο. Μπορεί να αποδειχθεί το ιστορικό επίτευγμα της κυβέρνησης της αριστεράς στην Ελλάδα να μεταφέρει αυτό το παλιό όραμα του ανθρωπολόγου και κοινωνιολόγου Καρλ Πολάνι σε ένα πολιτικό σχέδιο -το οποίο θα μπορούσε στη συνέχεια να υιοθετηθεί και σε άλλες χώρες. Η ευρωπαϊκή αριστερά, στο σύνολό της, και οι συνδικαλιστικές οργανώσεις είναι συνετό να υποστηρίξουν ένα

χώρες, όπως η Ελλάδα, συμβαίνει στην πραγματικότητα με ηπιότερη μορφή σε πολλές αναπτυγμένες χώρες, που θεωρούνται ότι έχουν ανακάμψει από την κρίση -από τις ΗΠΑ ως την Ολλανδία. Η Ελλάδα δεν είναι μόνη, ακόμα κι αν ανήκει στις πιο οξείες περιπτώσεις. Πράγματι, μια καινούργια ηγεσία χρειάζεται να ανατρέψει την παρούσα πολιτική της ακραίας λιτότητας, που δεν δημιουργεί ανάπτυξη. Αυτό κατέστη σαφές από τα από εικοσαετίας προγράμματα λιτότητας για τον παγκόσμιο Νότο, τα οποία είχαν ονομαστεί διαρθρωτικά προγράμματα: Η ηθική της λιτότητας για τον παγκόσμιο Βορρά και της επανεκπαίδευσης για τον παγκόσμιο Νότο.

* Η Σ. Σάσεν είναι καθηγήτρια κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια και επισκέπτρια καθηγήτρια στο London School of Economics. Έχει γράψει βιβλία και έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία και διακρίσεις. Είναι μέλος της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού «Competition and Change».

To κείμενο δημοσιεύτηκε στο «Οpen democracy», στις 31 ∆εκεμβρίου 2014.

“

Σημείωση 1. Αποστροφή από το νέο βιβλίο της Σάσκια Σάσεν «Expulsions: Brutality and Complexity in the Global Economy» (Harvard University Press 2014).

2. Αναλυτική ανάλυση στα κεφάλαια 1 και 3 στο «Expulsions: Brutality and Complexity in the Global Economy».

Η Ευρώπη χρειάζεται να θέσει τα θεμέλια για μια ριζικά νέα δημοσιονομική, οικονομική και κοινωνική πολιτική, που να βασίζεται στην ιδέα ότι οι χώρες που επωφελούνται περισσότερο από την ευρωζώνη, κυρίως η Γερμανία, θα βοηθούν τα ασθενέστερα κράτη μέλη όταν χρειάζεται.

τέτοιο έργο με όλα τα διαθέσιμα μέσα. ∆ιαφορετικά η εναλλακτική είναι ένας όλο και πιο αυταρχικός καπιταλισμός που μπορεί να απαλλαγεί από τους εναπομείναντες δημοκρατικούς περιορισμούς πολύ γρήγορα.

* Ο Κ. Ντορέ είναι οικονομολόγος, πολιτικός επιστήμονας και κοινωνιολόγος και διδάσκει κοινωνιολογία της βιομηχανικής εργασίας στο πανεπιστήμιο της Ιένας.

18

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιανουαρίου 2015

Παλιές και νέες ναυτικές τραγωδίες

Το ναυάγιο της “νέας εποχής” στην ακτοπλοΐα

Τ

έτοιες μέρες, πριν από μισό αιώνα, ένα καράβι που πήγαινε από τον Πειραιά στα Χανιά, το «Ηράκλειο», ναυάγησε στη μέση της διαδρομής παίρνοντας στο βυθό πολλές δεκάδες επιβάτες. Το τραγικό αυτό συμβάν έγινε αφορμή να δημιουργηθεί τότε η πρώτη ναυτιλιακή εταιρεία λαϊκής βάσης, η αλλοτινή ΑΝΕΚ, που δεν έσπασε μόνο την αποκλειστικότητα των ιδιωτών εφοπλιστών στην ακτοπλοΐα, αλλά συνέβαλε στην ουσιαστική βελτίωση και τον εκσυγχρονισμό των συν-

θηκών στην ακτοπλοΐα, τόσο ως προς τους επιβάτες, όσο και ως προς τους εργαζόμενους.

Νέες εποχές, νέα ήθη

Πριν από μερικά χρόνια θρηνήσαμε το πολύνεκρο ναυάγιο του «Σάμινα», παρότι η ναυπηγική και ναυσιπλοϊκή τεχνολογία είχε κάνει άλματα μαζί με την οικονομική ευρωστία των εφοπλιστών. Και παρά τα δάκρυα που άφθονα χύθηκαν τότε, η αντίδραση που σημειώθηκε δεν έμοιαζε σε τίποτα με την προ πεντη-

Μια σημαντική νίκη στη Νέα Φιλαδέλφεια

Τ

ην Τρίτη 30/12 η δημοτική αρχή της Φιλαδέλφειας-Χαλκηδόνας κέρδισε μια σημαντική μάχη στον πόλεμο που διεξάγει εδώ και καιρό ενάντια στον «εθνικό λαθρέμπορα» και κολλητό του Σαμαρά, Μελισσανίδη και το χουλιγκανοειδές του συνονθύλευμα που σέρνει από δω και από ‘κει. Η τελευταία αυτή μάχη ξεκίνησε μια εβδομάδα πριν το τελευταίο επεισόδιο, όταν ομάδα τραμπούκων διέλυσε το δημοτικό συμβούλιο που συζητούσε την προσφυγή του δήμου ενάντια στον αποχαρακτηρισμό στρεμμάτων του άλσους για να γίνει το γήπεδο όπως ακριβώς το ορέγεται ο Μελισσανίδης. Εκείνη την ημέρα 5 δημοτικοί σύμβουλοι και πολίτες πήγαν στο νοσοκομείο μετά την οργανωμένη κατά τα χρυσαυγίτικα πρότυπα επίθεση των χούλιγκαν. Το αναβληθέν από τότε δημοτικό συμβούλιο συνεδρίασε εκ νέου με το ίδιο θέμα. Μετά από κάλεσμα της παράταξης, περίπου 120 δημότες και αλληλέγγυοι, ανάμεσά τους και οι βουλευτίνες του ΣΥΡΙΖΑ, Μάνια Παπαδημητρίου και Άννα Χατζησοφιά, βρέθηκαν στον χώρο για να παρακολουθήσουν την διαδικασία και να υπερασπιστούν όχι απλά το άλσος, αλλά το αυτονόητο δικαίωμα της ελεύθερης και ανεμπόδιστης συζήτησης στην πόλη, όπως και την αυτονόητη δυνατότητα της φρέσκιας δημοτικής αρχής να κάνει αυτά για τα οποία ψηφίστηκε από τον λαό της πόλης λίγους μήνες πριν.

κονταετίας. Άλλωστε, η άλλοτε λαϊκής βάσης ΑΝΕΚ είχε μπει πια στο χρηματιστήριο, όπως και τόσες άλλες κατά το πρόσταγμα του νεοφιλελεύθερου «εκσυγχρονισμού», καταλήγοντας στα χέρια της οικογένειας Βαρδινογιάννη. Οι μετέπειτα εξελίξεις ωθήθηκαν συνειδητά προς την αντίθετη κατεύθυνση και το τραγικό περιστατικό αξιοποιήθηκε για μια αναδιανομή της ακτοπλοϊκής πίτας: «απελευθερώθηκαν», ακόμη περισσότερο, ναύλοι και ο «ανταγωνισμός», ενισχύθηκαν τα εφοπλιστικά ολιγοπώλια, τροποποιήθηκαν προς το χειρότερο οι οργανικές αντιθέσεις των πληρωμάτων, καταργήθηκαν οι έλεγχοι των κρατικά χρηματοδοτούμενων, ακόμα, γραμμών και, γενικά, επικράτησε το δίκαιο του εφοπλιστή και η λογική του μεγιστοποιημένου κέρδους. Σε έναν κλάδο όπου παίζονται καθημερινά ανθρώπινες ζωές. Κάθε αντίθετη φωνή καταγγελλόταν σαν απαράδεκτος αναχρονισμός και οπισθοδρόμηση.

Το δέντρο και το δάσος

Μέσα σ’ αυτά τα συμφραζόμενα μπορούμε να κατανοήσουμε όσα αδιανόητα συνέτρεξαν βόρεια της Κέρκυρας με τραγικούς πρωταγωνιστές τους επιβάτες του «Νόρμαν Ατλάντικ». Η πανθομολογούμενη, από δεκάδες μαρτυρίες επιβατών, ανεπάρκεια του πληρώματος, αριθμητική και ποιοτική λόγω ελλιπούς μάλλον ειδίκευσης και κατάρτισης, μπορεί έτσι να βρει μια εξήγηση. Όχι όμως και

Νέα προσπάθεια εκφοβισμού

Φυσικά και οι χούλιγκαν προσπάθησαν πάλι να επιβάλλουν τα συμφέροντα του αφεντικού τους. Γύρω στα 250 άτομα βρίσκονταν εντός και εκτός της αίθουσας και προσπάθησαν να επιβάλλουν καθεστώς τρομοκρατίας για μια ακόμα φορά. Για ώρα πριν την έναρξη της συνεδρίασης αλλά και μετά προσπάθησαν να μετατρέψουν την συνεδρίαση σε γήπεδο με συνθήματα κατά του άλσους, εναντίον της αριστεράς και κυρίως σκούζοντας το χυδαίο τους υβρεολόγιο εναντίον του ∆ημάρχου Άρη Βασιλόπουλου. Όλη τους η παρουσία και δράση και αυτή την μέρα απλά επιβεβαιώνει πως η συζήτηση για το γήπεδο και η επιθυμία να βρεθεί μια λύση είναι πολύ μακριά από τα ενδιαφέροντά τους. Μετά από την εισήγηση του ∆ημάρχου, η οποία διακοπτόταν κατά διαστήματα από τα ουρλιαχτά και τα βρισίδια του όχλου, οι τραμπούκοι αποφάσισαν να ορμήξουν, για να ακολουθήσει η γνωστή και από τις εικόνες των ειδήσεων επέμβαση των ΜΑΤ που εκκένωσαν την αίθουσα. Ήταν πάντως χαρακτηριστική η προσοχή των ΜΑΤ να μην χρησιμοποιήσουν ούτε γκλοπ ούτε χημικά παρά μόνο τα γνωστά σπρωξίματα με τις ασπίδες. Για όποιον έχει κατέβει στον δρόμο τα τελευταία χρόνια έστω και μια φορά, αυτή η αβρότητα από την πλευρά των οργάνων της τάξης είναι σίγουρα άγνωστη. Εξίσου εντυπωσιακό ήταν και το αγωνιστικό σθένος που επέδειξαν οι, μέχρι εκείνη την στιγμή, φοβερά “μάχιμοι” εξοπλισμένοι, μάτσο και ρωμαλέοι “οπαδοί” που τις προάλλες χτυπούσαν γυναικόπαιδα: μία διμοιρία των ΜΑΤ τους σάρωσε σε 30 δευτερόλεπτα! Μαχητικότητα, πνεύμα αυτοθυσίας και πίστη “για την ιδέα” λιγότερη και από συγκέντρωση μαθητών γυμνασίου. Μετά από κάποια ώρα επανήλθαν οι δημοτικοί σύμβουλοι και συνεχίστηκε η διαδικασία. Η εισήγηση του δημάρχου ψηφίστηκε

δικαιολογία. Το ίδιο και η καταμαρτυρούμενη –και εκ του αποτελέσματος αποδεικνυόμενη ανεπάρκεια των συστημάτων πυρανίχνευσης, πυρόσβεσης και των σωστικών μέσων. Με δεδομένες και εξαιρετικά δυσμενείς καιρικές συνθήκες, θα πρέπει να αποδώσουμε σε κάποια τύχη αγαθή το ότι δεν θρηνούμε δεκάδες νεκρών. Μετρούμε, όμως, πάνω από δέκα ανθρώπινες ζωές που χάθηκαν και δεκάδες αγνοουμένων, που η ακρίβεια του αριθμού τους εξελίσσεται σε ιλαροτραγωδία. Έχει κανείς ευθύνες γι’ αυτή την κατάσταση; Ήδη έχουν προαγγελθεί εισαγγελικές έρευνες και στις δύο ακτές της Αδριατικής. Θα αναζητήσουν, προφανώς, ατομικές ή εταιρικές ευθύνες. Θα εντοπιστούν ίσως κάποιες. Περισσότερο ατομικές, λιγότερο εταιρικές. Όμως η αλήθεια είναι ότι οι ίδιες οι θεσμικές ρυθμίσεις που ισχύουν, με κοινοτικούς μάλιστα κανόνες, αφήνουν περιθώρια, επιτρέπουν ρωγμές απ’ τις οποίες μπορεί να περάσει ο θανάσιμος κίνδυνος, χάριν της μεγιστοποίησης του ολιγοπωλιακού κέρδους. Για παράδειγμα: αυτή η ταχυδακτυλουργία της ναύλωσης σκάφους από άλλον πλοιοκτήτη για την πραγματοποίηση συγκεκριμένου δρομολογίου (όπως συμβαίνει με το «Νόρμαν Ατλάντικ» από ιταλική πλοιοκτήτρια για την ΑΝΕΚ) έχετε σκεφτεί ποτέ τι λαβύρινθο για τον εντοπισμό ευθυνών συνεπάγεται; Ποιος ευθύνεται για το ανεπαρκές πλήρωμα;

(18-5). Το αποτέλεσμα αποτελεί σαφώς πολιτική νίκη. Της παράταξης, της αριστεράς και του δημοκρατικού κόσμου της περιοχής αλλά και ευρύτερα. Σίγουρα δεν πρόκειται για το τέλος του πολέμου με τα συμφέροντα που λυμαίνονται την περιοχή και τους μπράβους τους, πλέον όμως η πλάστιγγα έχει πάρει μια αποφασιστική κλίση στην “από εδώ” μεριά. Και πρέπει να τονιστεί με κάθε τρόπο πως καθοριστικός παράγοντας για να γίνει αυτό και πυξίδα για τις μελλοντικές κινήσεις είναι η αποφασιστικότητα της δημοτικής αρχής να χρησιμοποιήσει την πρόσφατη ισχύ που της έδωσε η εκλογή της. Είναι άλλωστε αυτή η αποφασιστικότητα και απαραίτητος όρος για να στερεοποιηθεί στις συνειδήσεις του κόσμου ώστε να δώσει με νέα ώθηση τις επόμενες μάχες, και αυτές ενάντια στα συμφέροντα και αυτές για την βελτίωση της ζωής των δημοτών της πόλης. Και κάτι τελευταίο: η κεφαλαιοποίηση αυτής της αποφασιστικότητας και της ανυποχώρητης στάσης σε πιέσεις και απειλές ακόμα και ενάντια στην ζωή μελών της δημοτικής αρχής και του δημάρχου, είναι δείκτης και για την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Σπύρος Νιάκας

Ποιος ευθύνεται για τους υπεράριθμούς επιβάτες;. Ποιος ευθύνεται για τις παραλείψεις και τις ελλείψεις, που μάλιστα πρόσφατα είχαν επισημανθεί επίσημα στο «Νόρμαν Ατλάντικ»;

Πολιτική ευθύνη

Κι ας πούμε ότι η δικαστική εξουσία καταφέρνει να επιμερίσει τις ευθύνες. Την ευθύνη για τη νομοθετική κάλυψη αυτών των νόμιμων – άδικων ρυθμίσεων ποιος θα την αναλάβει; Γιατί πρόκειται για πολιτική ευθύνη. Που για τις ελληνικές κυβερνήσεις είναι ακόμη μεγαλύτερη, επειδή, μας έχουν συνηθίσει να εμφανίζονται στον κοινοτικό ευρωπαϊκό στίβο περισσότερο σαν εκφραστές των εγχώριων εφοπλιστικών συμφερόντων, παρά σαν εκπρόσωποι κράτους που έχει άμεσο συμφέρον να προφυλάξει από υπαρκτούς κινδύνους τους ίδιους τους πολίτες του, πολίτες μιας νησιωτικής και ναυτικής χώρας. Αλλά και τους τουρίστες του που τόσο θαυμάζει και λιμπίζεται, όταν τους βλέπει σαν αριθμούς. Ας επιστρέψουμε τώρα εκεί απ’ όπου ξεκινήσαμε. Θα γίνει αυτό το τραγικό δυστύχημα αφορμή για να αλλάξει το ισχύον καθεστώς; Θα μπει μπροστά η πρόταση για σύσταση εθνικού φορέα ακτοπλοΐας; Θα αναλάβει η ελληνική κυβέρνηση πρωτοβουλία, με το βάρος που έχει η ελληνική σημαία στην ευρωπαϊκή ναυσιπλοΐα, ώστε να ρυθμιστεί με κριτήριο την ασφάλεια των επιβατών και όχι με κριτήριο τη μεγιστοποίηση του κέρδους το καθεστώς λειτουργίας της ευρωπαϊκής ακτοπλοΐας; Όσες εισαγγελικές έρευνες, όσες δίκες και καταδίκες κι αν προκύψουν, αν δεν γίνει κάτι απ’ όλα αυτά, αν δεν γίνει αφορμή το δυστύχημα αυτό και το ναυάγιο του «Σάμινα», που τόσο πρόθυμα το απωθούμε στο βάθος της μνήμης, τα λόγια που θ’ ακουστούν περί λύπης για τις απώλειες ανθρώπων και για τη δοκιμασία πολύ περισσότερων, θα ακουστούν, δικαιότατα, υποκριτικά. Και θα είναι.

Τέλος καλό, όλα καλά;

Π οιος τολμά να το πει αυτό ακόμα και για όσους είχαν την τύχη να διασωθούν; Πάντως ότι όσοι έχουν την ευθύνη για τη μάλλον ανεπαρκή και καθυστερημένη κινητοποίηση των σωστικών μέσων. Με δεδομένο ότι, ναι μεν οι καιρικές συνθήκες ήταν αντίξοες, αλλά το σκάφος έπλεε λίγα μίλια από τις ελληνικές ή τις αλβανικές ακτές. Όχι στη μέση του Ατλαντικού. Θα έπρεπε, λοιπόν, να εξεταστεί τόσο η επάρκεια των σωστικών μέσων, όχι γενικά αλλά ειδικά για μια νησιώτικη χώρα σαν την Ελλάδα, όσο και η επαρκής χρηματοδότηση της αναγκαίας συντήρησης, λειτουργίας και χρήσης τους. Θα δοθούν, άραγε, κάποιοι αριθμοί, κάποια στοιχεία που να πείθουν ότι το μνημονιακό ευαγγέλιο δεν έχει θίξει τέτοιες ευαίσθητες δομές; Σε κάθε περίπτωση, κάποια πειστική εξήγηση χρειάζεται να δοθεί για το γεγονός ότι χρειάστηκαν να περάσουν δύο σχεδόν εικοσιτετράωρα για να εκκενωθεί το «Νόρμαν Ατλάντικ». Γιατί ο χρόνος στη συγκεκριμένη περίπτωση ήταν κρίσιμη παράμετρος. Κάθε ώρα που περνούσε, έφερνε τους επιβάτες πιο κοντά στον άμεσο κίνδυνο να καούν ζωντανοί, ή να πεθάνουν από ασφυξία. Η ελληνική κυβέρνηση μέχρι τώρα φαίνεται να επιρρίπτει τις ευθύνες για ό,τι πήγε στραβά στο σχεδιασμό και την εκτέλεση της διάσωσης στις ιταλικές αρχές, που είχαν την ευθύνη του συντονισμού. Αυτή η τακτική, όμως, δεν δίνει απάντηση στο ερώτημα πώς ανατέθηκε η ευθύνη στις αρχές της γειτονικής χώρας, τη στιγμή που το πλοίο βρισκόταν σε ελληνικά χωρικά ύδατα, ούτε απαλλάσσει την ελληνική πλευρά από την υποχρέωση να δώσει απαντήσεις για την επάρκεια της δικής της κινητοποίησης στο πλαίσιο της επιχείρησης διάσωσης. Χ. Επιβάτης

19

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιανουαρίου 2015

Το μοναδικό και αυταρχικό πρόσωπο του Ιανού

Τ

ο βιβλιοπωλείο Ιανός, που έχει πρωταγωνιστήσει πλείστες φορές σε ζητήματα αντεργατικής στάσης, την περασμένη Κυριακή άσκησε πια και πραγματική βία, για όσους αποδέχονται ως τέτοια μόνο τη σωματική, σε συγκεντρωμένους απεργούς του κλάδου καλώντας τα ΜΑΤ να «καθαρίσουν» τον χώρο μπροστά από το κατάστημα στη Σταδίου. «Ήμασταν συγκεντρωμένοι εργαζόμενοι από τον χώρο του βιβλίου από το πρωί της Κυριακής μπροστά στο κατάστημα του Ιανού για να κάνουμε μια συμβολική διαμαρτυρία και να περιφρουρήσουμε την απεργία που είχε κηρύξει ο κλάδος εκείνη την ημέρα για αντίσταση στην κατάργηση της κυριακάτικης αργίας. Περίπου στις 11 η ώρα έρχεται στο κατάστημα η διευθύντρια εμπορικών σχέσεων όπου αρχίζει να εξαπολύει χυδαίους χαρακτηρισμούς στους συνδικαλιστές και εργαζόμενους. Μετά από λίγη ώρα καλεί τα ΜΑΤ για να αδειάσουν το πεζοδρόμιο και να ανοίξει το κατάστημα. Απρόκλητα τα ΜΑΤ άρχισαν να σπρώχνουν τους συγκεντρωμένους και έκαναν χρήση δακρυγόνων και γκλοπ» αφηγείται στην Εποχή ο Ντίνος Παλαιστίδης, μέλος του Συλλόγου Υπαλλήλων Βιβλίου – Χάρτου και ένας εκ των προσαχθέντων. Αποτέλεσμα αυτής της συνεργασίας αστυνομίας και εργοδοσίας ήταν να ξυλοκοπηθούν τέσσερα άτομα και οδηγηθούν στο τμήμα Ακροπόλεως στο οποίο και παρέμειναν, καθώς η προσαγωγή μετατράπηκε σε σύλληψη μετά από την κατάθεση μήνυσης της διευθύντριας για παρεμπόδιση λειτουργίας του καταστήματος και άσκηση βίας. Η γελοιότητα της κατηγορίας και ο απρόκλητος χαρακτήρας της επίθεσης εύκολα μπορεί να καταφανεί από το γεγονός ότι οι 2 εκ των τεσσάρων συλληφθέντων και θυμάτων της αστυνομικής βίας δεν είναι απεργοί του κλάδου, αλλά απλοί περαστικοί που είχαν κατέβει στο κέντρο για ψώνια. Η αστυνομία αργότερα προχώρησε και σε προσαγωγή του συνδικαλιστή Ντίνου Παλαιστίδη, που μαζί με κάποια άλλα άτομα βρισκόταν στο απέναντι πεζοδρόμιο από το κατάστημα του Ιανού, που πλέον είχε ανοίξει, αλλά συνέχιζε να φωνάζει συνθήματα και να ενημερώνει τον κόσμο για την κατάργηση της κυριακάτικης αργίας. Η αστυνομία, βέβαια, δεν έδειξε τον ίδιο ζήλο όσον αφορά στη μήνυση που κατέθεσαν οι συνδικαλιστές κατά της διευθύντριας, όπου σύμφωνα με τον Ντίνο Παλαιστίδη, κωλυσιεργούσαν σκόπιμα ώστε να λήξει η διαδικασία του αυτόφωρου. «Αυτά που συνέβησαν είναι πρωτοφανή για τον κλάδο του βιβλίου. Η εργοδοσία, δηλαδή, να καλέσει τα ΜΑΤ για να χτυπήσουν και να διώξουν τους απεργούς ώστε να ανοίξει ένα κατάστημα που υποτίθεται κατά τα άλλα ότι είναι χώρος πολιτισμού και πνεύματος» καταγγέλλουν από το Σύλλογο. «Μετά από τα γεγονότα της Κυριακής αποφασίσαμε να διακόψουμε κάθε συνεργασία με τα βιβλιοπωλεία Ιανός

“

και να αποσύρουμε τα βιβλία μας από τα ράφια τους. Αυτό είναι κάτι που σίγουρα θα δημιουργήσει πρόβλημα στις εκδόσεις μας, αλλά δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε με επιχειρήσεις που καλούν τα ΜΑΤ να ξυλοκοπήσουν εργαζόμενους και έπειτα τους μηνύουν» εξηγεί η Φιλιά Μπουγιούκου από τις Εκδόσεις των Συναδέλφων για τη στάση αλληλεγγύης που πραγματοποίησαν. Αντίστοιχη διακοπή συνεργασίας αποφάσισε και ο ραδιοσταθμός «στο Κόκκινο».

Το βεβαρημένο παρελθόν του Ιανού

Σε ανακοίνωσή του η διεύθυνση του Ιανού παρουσιάζει το πρωτοβάθμιο σωματείο των υπαλλήλων βιβλίου – χάρτου σαν μια ομάδα που απλά έχει εμπάθεια με τον Ιανό και δεν τους ενδιαφέρει η υπεράσπιση της κυριακάτικης αργίας, γιατί αλλιώς θα είχαν πάει και στα υπόλοιπα βιβλιοπωλεία που λειτουργούσαν. «Την Κυριακή πέραν από το κατάστημα του Ιανού, είχαμε συγκεντρωθεί και μπροστά από το κατάστημα του Παπασωτηρίου και γενικά είναι μια τακτική διαμαρτυρίας που ακολουθούμε και δεν εστιάζει μόνο στον Ιανό. Για παράδειγμα στις 14 του ∆εκέμβρη είχαμε κάνει αντίστοιχη παράσταση διαμαρτυρίας στα Public. Ο λόγος που επιλέχθηκε αυτή τη φορά ο χώρος του Ιανού, είναι γιατί έχει πρωτοστατήσει στο ζήτημα της κατάργησης της κυριακάτικης αργίας, αλλά και γιατί είναι γνωστές οι άσχημες εργασιακές συνθήκες που επικρατούν εκεί» απαντούν από το Σύλλογο. Υπενθυμίζεται πως ο Ιανός έχει κατηγορηθεί πολλές φορές για την απασχόληση εργαζομένων με ελαστικούς όρους, για καταχρηστικές απολύσεις, όπως και για την απαράδεκτη υπόθεση των scanners. Πρόκειται για μηχανάκια που κρέμασε στους εργαζόμενους ώστε να ελέγχει την αποδοτικότητά τους, δημιουργώντας ένα κανιβαλιστικό, υπερανταγωνιστικό περιβάλλον εργασίας με τη συνεχόμενη απειλή της απόλυσης για όποιον δεν ήταν ο καλύτερος υπάλληλος του μήνα. Ενώ, μετά από τις έντονες αντιδράσεις που εξήγειρε αυτό το μέτρο στον κλάδο του βιβλίου, το βιβλιοπωλείο υποχρέωσε τους εργαζόμενους να υπογράψουν ψήφισμα ότι δεν έχουν πρόβλημα με τη χρήση των scanners. Σαφώς, όσοι δεν το υπέγραψαν απολύθηκαν άμεσα. Ο Σύλλογος Υπαλλήλων Βιβλίου Χάρτου καλεί σε συγκέντρωση αλληλεγγύης των συλληφθέντων στις 8 Γενάρη, στο πνευματικό κέντρο στην Ασκληπιού. «Θα συνεχίσουμε να παλεύουμε για την κυριακάτικη αργία, για τις συλλογικές συμβάσεις και κατά της τρομοκρατίας των εργοδοτών. ∆εν παραιτούμαστε από τα δικαιώματά μας».

Σε ανακοίνωσή του η διεύθυνση του Ιανού παρουσιάζει το πρωτοβάθμιο σωματείο των υπαλλήλων βιβλίου – χάρτου σαν μια ομάδα που απλά έχει εμπάθεια με τον Ιανό και δεν τους ενδιαφέρει η υπεράσπιση της κυριακάτικης αργίας, γιατί αλλιώς θα είχαν πάει και στα υπόλοιπα βιβλιοπωλεία που λειτουργούσαν.

Τζέλα Αλιπράντη

20

ΘΕΜΑΤΑ

“

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιανουαρίου 2015

Οι βουλευτικές εκλογές του 2015 αποτελούν την επαναδιατύπωση (με άλλους όρους, βέβαια), των κρίσιμων και “κρισιακών” διλλημάτων και προταγμάτων που τέθηκαν τον Ιούνιο του 2012: συνέχιση της Μνημονιακής οικονομικής και πολιτικής “κανονικότητας”, ή προσίδια μεταβολή του τρόπου διαχείρισης και ρύθμισης των τρεχουσών “ροών” της βαθιάς οικονομικήςκεφαλαιοκρατικής κίνησης;

Πρώτες σκέψεις για τις εκλογές Η

διαδικασία επίσπευσης της προεδρικής εκλογής δεν απέφερε τα αναμενόμενα αποτελέσματα για την δικομματική κυβέρνηση (Ν.∆ & ΠΑΣΟΚ). Η προκήρυξη πρόωρων εκλογών για τις 25 Ιανουαρίου θέτει επί τάπητος συγκεκριμένα πολιτικά διακυβεύματα και επίδικα. Η σύγκρουση μεταξύ Νέας ∆ημοκρατίας και Συνασπισμού Ριζοσπαστικής Αριστεράς θα είναι ιδιαίτερα πολωτική, κάτι που θα επηρεάσει την κίνηση των υπόλοιπων πολιτικών κομμάτων. Οι βουλευτικές εκλογές της 25ης Ιανουαρίου του 2015 θα αποτελέσουν την συμπύκνωση της κοινωνικής κίνησης της περιόδου, ήτοι θα λειτουργήσουν ως «χώρος» έκφρασης και συγκρότησης κοινωνικών συμμαχιών που θα επηρεάσουν το πολιτικό γίγνεσθαι. Η κίνηση των κοινωνικών τάξεων και των μερίδων τάξεων δύναται να αποκρυσταλλωθεί στο άμεσο πολιτικό οικοδόμημα, ως αποτέλεσμα της δομικής σύγκλισης και στοίχισης με συγκεκριμένα πολιτικά κόμματα. Η άρθρωση και η συνάρθρωση των κοινωνικών-ταξικών συμφερόντων, οι σχέσεις και οι δεσμοί εκπροσώπησης που θα συγκροτηθούν θα ορίσουν και θα προσδιορίσουν συνάμα το εύρος διαχείρισης και ρύθμισης των τρεχουσών και ενεργών «ροών» της βαθιάς οικονομικής-κεφαλαιοκρατικής κρίσης. Όπως πολύ εύστοχα επισημαίνει ο Νίκος Πουλαντζάς, «ο χώρος της πολιτικής σκηνής έχει λοιπόν στο Μαρξ μια πολύ συγκεκριμένη λειτουργία: Είναι ο τόπος όπου μπορούμε

Τι είδους εκλογές θα γίνουν;

«Είναι παραδεκτό στη θεωρία της πολιτικής επιστήμης ότι οι εκλογές, και ειδικότερα οι βουλευτικές, περισσότερο από απλή καταγραφή κομματικών προτιμήσεων αποτελούν μια γενική απογραφή των ιδεολογικών και κοινωνικών τάσεων μιας συγκεκριμένης περιόδου. Στα εκλογικά αποτελέσματα και βεβαίως στις διακυμάνσεις της εκλογικής-κοινωνικής επιρροής των κομμάτων συμπυκνώνεται η τελική έκβαση του πολιτικού και κοινωνικού ανταγωνισμού μιας συγκεκριμένης περιόδου. Ταυτόχρονα, καταγράφονται η επίδραση των ασκούμενων (κρατικών) πολιτικών στις κοινωνικές συμμαχίες, η δυναμική των αντιπολιτευτικών κομμάτων να αμφισβητούν τη συναίνεση του εκάστοτε κυβερνητικού κόμματος, οι συντελούμενες αλλαγές στο επίπεδο άρθρωσης των συμφερόντων των κοινωνικών ομάδων και τάξεων. Υπ’ αυτή την έννοια η μελέτη των εκλογικών αναμετρήσεων αποτελεί ταυ-

τόχρονα ένα παρατηρητήριο των κοινωνικών και πολιτικών δυναμικών και την ασφαλέστερη ένδειξη για τη δομή της κοινωνικής υποστήριξης των κομμάτων».1 Η συγκεκριμένη εκλογική αναμέτρηση νοείται και ορίζεται ως η «κρισιακή» συμπύκνωση των ριζικών και δομικών μεταβολών που επήλθαν τα τελευταία χρόνια στον ελληνικό κοινωνικοοικονομικό σχηματισμό, ήτοι στην ταξική διάρθρωση της (ελληνικής) κοινωνικής «ολότητας». Η παραπάνω επισήμανση του Χριστόφορου Βερναρδάκη είναι εξόχως σημαντική. Οι εκλογικές αναμετρήσεις δεν αποτελούν μία «γραμμική» και ευθύγραμμη μετάβαση σε μία άλλη πολιτική κατάσταση, όπως εκφράζεται και αρθρώνεται με την απλή εναλλαγή δύο πολιτικών κομμάτων στην κυβερνητική εξουσία. Αντιθέτως, αποτελούν την ολική, «ποιοτική» και δομική αποκρυστάλλωση αφενός μεν της «εμπροσθοβαρούς» κίνησης των κοινωνικών τάξεων (και των μερίδων τάξεων), αφετέρου δε αντανακλούν το «εύρος» της συγκεκριμένης κοινωνικής κίνησης. Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε πως οι βουλευτικές εκλογές αρθρώνουν την όλη κίνηση των κοινωνικών τάξεων και των πολιτικών κομμάτων. Όπως πολύ εύστοχα επισημαίνει ο Νίκος Πουλαντζάς, «ο χώρος της πολιτικής σκηνής έχει λοιπόν στον Μαρξ μια πολύ συγκεκριμένη λειτουργία: Είναι ο τόπος όπου μπορούμε να επισημάνουμε μια σειρά μεταθέσεων ανάμεσα στα πολιτικά συμφέροντα και την ταξική πολιτική πρακτική, απ’ τη μια, και ανάμεσα στα πολιτικά συμφέροντα και τα κόμματα που εκπροσωπούν τις τάξεις, απ’ την άλλη. Η πολιτική σκηνή, σαν ιδιαίτερος χώρος δράσης των πολιτικών κομμάτων, μετατοπίζεται συχνά σε σχέση με την πολιτική πρακτική και στο στίβο των ταξικών πολιτικών συμφερόντων που αντιπροσωπεύονται απ’ τα κόμματα στην πολιτική σκηνή: στο Μαρξ αυτή η διάσταση κατανοήθηκε, μέσο της προβληματικής της «αντιπροσώπευσης».2 Θα μπορούσαμε να προσθέσουμε πως το άμεσο και θεμελιώδες εκλογικό πεδίο λειτουργεί ως ο «τόπος όπου μπορούμε να επισημάνουμε μια σειρά μεταθέσεων ανάμεσα στα πολιτικά συμφέροντα (πολιτική & ιδεολογική δράση των κομμάτων) και την ταξική πολιτική πρακτική» (συνάρθρωση κοινωνικών-ταξικών συμφερόντων). Στο εκλογικό πεδίο «συναντώνται» η κίνηση των κοινωνικών τάξεων και η δράση των πολιτικών κομμάτων, εκεί όπου διαφαίνονται οι παλαιές και νέες «υλικές μεταθέσεις», καθότι οι

εκλογικές αναμετρήσεις λειτουργούν ως πεδίο και πλαίσιο μίας σύμφυσης μεταξύ τάξεων και πολιτικών κομμάτων υπό το σημαίνον της «υλικότητας» των κοινωνικών-ταξικών συμφερόντων. Η προβληματική της αντιπροσώπευσης» του Μαρξ, τείνει να επηρεάζει δομικά το κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι. Και αυτή ακριβώς η «προβληματική» εντάσσει και «εδαφικοποιεί» οργανικά την πολυπλοκότητα και την (πολλές φορές) «περιοδικότητα» της συσχέτισης των πολιτικών κομμάτων (των πρακτικών και των δράσεων τους) και των κοινωνικών τάξεων. Η εκλογική αναμέτρηση είναι το σημαίνον της προσίδιας «υλικότητας», «τοπικότητας» και «περιοδικότητας» της κοινωνικής-πολιτικής ολότητας.

Σύγκρουση στο πεδίο του κοινωνικού

Οι βουλευτικές εκλογές του 2015 θα περιστραφούν γύρω από την πολιτική σύγκρουση μεταξύ Νέας ∆ημοκρατίας και Συνασπισμού Ριζοσπαστικής Αριστεράς, σύγκρουση που αντανακλάται και στο πεδίο του κοινωνικού. Με βάση την εκλογική καταγραφή του Ιουνίου του 2012, τα δύο κόμματα συναρθρώνουν κατά βάση αντιτιθέμενα κοινωνικά-ταξικά συμφέροντα. Η κοινωνική, πολιτική και εκλογική εκτόξευση του ΣΥΡΙΖΑ ισοδυναμεί με μία διαδικασία «διπλής κοινωνικής μετατόπισης»: από την μία πλευρά, η ενεργή και «κρισιακή» κίνηση της πλειοψηφίας του μπλοκ των λαϊκώνκυριαρχούμενων τάξεων αίρει τις προϋποθέσεις λαϊκής συγκρότησης του άλλοτε κραταιού και κυριαρχικού Πανελληνίου Σοσιαλιστικού Κινήματος, (ΠΑΣΟΚ), ενώ, από την άλλη πλευρά, έχουν παραχθεί οι όροι και οι προϋποθέσεις για την σύγκλιση της Ριζοσπαστικής Αριστεράς με μία σημαντική και «ποιοτική» μερίδα του λαϊκού-εργατικού μπλοκ. Αυτή η διπλή «κοινωνική-ρηξιακή» μετατόπιση μετέβαλλε τους όρους δόμησης του κομματικού και πολιτικού συστήματος. Φυσικά, το κοινωνικό-ιστορικό προτσές δεν εκδηλώνεται απλά, ευθύγραμμα και «γραμμικά». «Καμία κοινωνική τάξη δεν «αναγνωρίζεται» αυτομάτως σε κάποιο κόμμα, και αντίστροφα κανένα κόμμα δεν γεννιέται έχοντας μια «τάξη κολλημένη στην πλάτη του», κατά την έκφραση του Νίκου Πουλαντζά».3 Η «χωρική» και κοινωνιολογική κατανομή της ψήφου τον Ιούνιο του 2012 οδηγεί στο συμπέρασμα της συνάρθρωσης δια-

φορετικών κοινωνικών-ταξικών συμφερόντων. Οι βουλευτικές εκλογές του 2015 αποτελούν την επαναδιατύπωση (με άλλους όρους, βέβαια), των κρίσιμων και «κρισιακών» διλλημάτων και προταγμάτων που τέθηκαν τον Ιούνιο του 2012: συνέχιση της Μνημονιακής οικονομικής και πολιτικής «κανονικότητας», ή προσίδια μεταβολή του τρόπου διαχείρισης και ρύθμισης των τρεχουσών «ροών» της βαθιάς οικονομικής-κεφαλαιοκρατικής κίνησης; Μία ενδεχόμενη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ θα προσδιοριστεί ποιοτικά από την επιδίωξη άρσης του όλου πλαισίου της τρέχουσας Μνημονιακής «αυταρχικής κανονικότητας». Στην προκειμένη περίπτωση, η εκλογική αναμέτρηση του 2015 ενσωματώνει τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά μίας «διπλής διαιρετική τομής»: 1. Η διαιρετική τομή Μνημόνιο/Αντιμνημόνιο εγγράφεται στο εκλογικό-πολιτικό πεδίο, ανασημασιοδοτώντας το όλο πλαίσιο ταξικής διαχείρισης της βαθιάς οικονομικής-κεφαλαιοκρατικής κρίσης, καθώς και τις προσίδιες αντιστάσεις που εκδηλώθηκαν. 2. Σε αυτό το πλαίσιο, αναδύεται στην πολιτική «επιφάνεια» η διαιρετική τομή ∆εξιά/Αριστερά, η οποία επανεγγράφεται με «ποιοτική ένταση» στο κοινωνικό και πολιτικό πράττειν. Έτσι, δύο πολιτικές συσσωματώσεις με αντιθετικές πολιτικές, προγραμματικές και ιδεολογικές καταβολές και αναφορές, «εγχαράζουν» στο πεδίο του κοινωνικού το εύρος της διαιρετικής τομής ∆εξιά/Αριστερά. Η επερχόμενη εκλογική αναμέτρηση ενέχει εκείνα τα κρίσιμα και «κρισιακά» ιδεολογικοποιημένα στοιχεία, που, παρά τις αναφορές και τις επισημάνσεις περί «τέλους της ιστορίας» και περί «τέλους των ιδεολογιών» είναι πάντα «ενεργά». Η επερχόμενη εκλογική αναμέτρηση θα έχει μεγάλο ερευνητικό ενδιαφέρον, καθότι πολύπλοκη και ενεργή. Σίμος Ανδρονίδης

1. Βλ.σχετικά, Βερναρδάκης Χριστόφορος, «Πολιτικά κόμματα, εκλογές & κομματικό σύστημα. Οι μετασχηματισμοί της πολιτικής αντιπροσώπευσης (1990-2010).» Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη 2011, σελ. 87.

2. Βλ.σχετικά, Πουλαντζάς Νίκος, «Πολιτική Εξουσία και Κοινωνικές Τάξεις», τόμος β’, γ’ έκδοση, Μετάφραση: Χατζηπροδρομίδης Λ., Εκδόσεις Θεμέλιο, Αθήνα, 1982, σελ. 97.

3. Βλ.σχετικά, Βερναρδάκης Χριστόφορος, «Πολιτικά κόμματα, εκλογές & κομματικό σύστημα…» ό.π, σελ. 154.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιανουαρίου 2015

“

21

Μότο: Ο Γ. Πανούσης πρότεινε να μην κατέβει η ∆ΗΜΑΡ στις εκλογές και τα στελέχη της να στηρίξουν τα ψηφοδέλτια του ΣΥΡΙΖΑ προκειμένου να συγκροτηθεί η προοδευτική διακυβέρνηση με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ.

Ναυάγιο ΣΥΡΙΖΑ - ∆ΗΜΑΡ Ο

ι συζητήσεις μεταξύ των δύο κομμάτων, ∆ΗΜΑΡ και ΣΥΡΙΖΑ, ναυάγησαν, όπως φαίνεται οριστικά, μετά τα αξεπέραστα αγκάθια που προέκυψαν ύστερα και από την τελευταία συνάντηση των δύο αντιπροσωπειών. ∆εν υπάρχει περιθώριο να αλλάξει κάτι προεκλογικά στις σχέσεις τους, ύστερα και από αυτήν την εξέλιξη. Τα αγκάθια εντοπίστηκαν στην προγραμματική συμφωνία, όπου η πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ κατέστησε σαφές ότι ζητούσε από τη ∆ΗΜΑΡ να υιοθετήσει αυτούσιο το πρόγραμμα της ∆ΕΘ, όπως και τα στελέχη της να ενταχθούν στα ψηφοδέλτια και να διεκδικήσουν το σταυρό, ισότιμα, με τους υπόλοιπους υποψηφίους που θα βρίσκονταν στις λίστες. Άλλωστε την κατεύθυνση αυτή είχε προϊδεάσει η ομιλία του Α. Τσίπρα στο Σινέ - Κεραμεικός, που είχε τονίσει ότι το άνοιγμα του ΣΥΡΙΖΑ θα αφορά 50 συνολικά στελέχη προερχόμενα από άλλους χώρους οι οποίοι θα διεκδικήσουν την ψήφο του ελληνικού λαού. Σε αυτό το επίπεδο, υπήρξε και ένα τρίτο αγκάθι -το οποίο η

Ένας χρόνος χωρίς τον Θεαγένη Πέρασε ένας χρόνος από το θάνατο του συντρόφου και φίλου μας Θεαγένη Μανώλη. Το Σάββατο 10/1, στις 9 το πρωί, στη μονή Αγίας Βαρβάρας Μεγάρων, παρουσία των συγγενών, των συντρόφων και των φίλων του, θα γίνει το ετήσιο μνημόσυνό του.

πλευρά της ∆ΗΜΑΡ το υποβάθμισε, καθώς απέφυγε να το θέσει ως προαπαιτούμενο- και ενδεχομένως να έκρινε τη συζήτηση, και το οποίο αφορούσε τα όποια ανταλλάγματα θα έδινε η πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ προς τα στελέχη της ∆ΗΜΑΡ και ιδίως προς τον πρόεδρό της. Στην πορεία βέβαια, ακόμα και ο πρώτος όρος τροποποιήθηκε μερικώς για να καταδειχθεί ότι η κύρια ευθύνη της μη συνεργασίας βαραίνει τον ΣΥΡΙΖΑ. Στελέχη της ∆ΗΜΑΡ επεσήμαναν δημόσια ότι σκοπός της ήταν η διασφάλιση της ευρωπαϊκής πορείας της χώρας, επαναφέροντας με αυτόν τον τρόπο, μια συζήτηση που είχε λήξει εδώ και καιρό και σήμερα βέβαια δεν τίθεται στο τραπέζι, όπως και το ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ζήτησε την δημόσια αυτοκριτική της ∆ΗΜΑΡ σχετικά με προηγούμενες επιλογές της. Η παραπάνω εξέλιξη η οποία απασχολεί σήμερα για δεύτερη μέρα τα μέλη του ∆ιαρκούς Συνεδρίου και την Κεντρική Επιτροπή της ∆ΗΜΑΡ, δημιουργεί τεράστιο πολιτικό πρόβλημα προσανατολισμού στη ∆ΗΜΑΡ, το οποίο γίνεται ακόμα πιο έντονο, λόγω της δημοσκοπικής πίεσης που δέχεται. ∆εν υπάρχει τώρα άλλος δρόμος από την αυτόνομη κάθοδο, υποστήριζαν στελέχη της μετά την αποτυχία των συνομιλιών μεταξύ των δύο πλευρών. Και μας επεσήμαιναν χαρακτηριστικά ότι η μη κάθοδος θα δώσει πόντους στον Σ. Λυκούδη και στην επιλογή του να στηρίξει το Ποτάμι. Ταυτόχρονα, η δυσκολία αυτή ανατροφοδοτεί και φυγόκεντρες τάσεις στελεχών και βουλευτών προς άλλα κόμματα, που βλέπουν ότι δεν υπάρχει περιθώριο η ∆ΗΜΑΡ να πιάσει το όριο του 3%, ούτε βέβαια και οι ίδιοι να πετύχουν την επανεκλογή τους. Έτσι, ο Γιάννης Πανούσης ήδη ανακοίνωσε ότι δεν θα κατέλθει υποψήφιος, ενώ δεν είναι σαφές τι θα πράξουν οι υπόλοιποι βουλευτές που κινούνται στην ίδια κατεύθυνση ∆. Αναγνωστάκης, Γ. Κυρίτσης, Α. Ξυροτύρη, Μ. Ρεπούση.

Έντονη κριτική

Έντονη κριτική δέχτηκε ο πρόεδρος της ∆ΗΜΑΡ Φ. Κουβέλης στην κοινή συνεδρίαση της ΕΕ και του της Κοινοβουλευτικής ομάδας από στελέχη βέβαια που δεν καλοέβλεπαν ούτως ή άλλως, το ενδεχόμενο συνεργασίας με τον ΣΥΡΙΖΑ. Ιδιαίτερα επιθετικοί ήταν οι Θ. Μαργαρί-

της, ∆. Χατζησωκράτης, Σ. Καρακικές, Ευ. Μπουρνόβα, Γ. Σιακαντάρης, Γ. Μπουλμπασάκος, Ν. Τσούκαλης, οι οποίοι θεωρούν ότι η στάση του ΣΥΡΙΖΑ ήταν εκδικητική και άκρως προσβλητική. Η κριτική όμως δεν εστιάστηκε μόνο στο επίπεδο της συζήτησης με τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά επεκτάθηκε στο σύνολο των τελευταίων επιλογών της ∆ΗΜΑΡ, την αρνητικό ψήφο προς τον Πρόεδρο της ∆ημοκρατίας, τη διακοπή των συζητήσεων με δυνάμεις της κεντροαριστεράς και ιδίως το ΠΑΣΟΚ κτλ. Η ίδια ομάδα βλέπει αυτή τη φορά, τη δυνατότητα συνεργασίας με πιο κεντρώες δυνάμεις, ιδίως την περίπτωση του Ποταμιού. Μια τέτοιου είδους επιλογή όμως θα ακύρωνε τη μέχρι τώρα τουλάχιστον, συνεπή στάση της ∆ΗΜΑΡ απέναντι στην ανάγκη η χώρα να αποκτήσει προοδευτικές κυβερνήσεις. Η πιο σκληρή δημόσια τοποθέτηση ήρθε από τον κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο της ∆ΗΜΑΡ τον Ν. Τσούκαλη ο οποίος μίλησε για «ιταμή συμπεριφορά του ΣΥΡΙΖΑ». Πολύ πιο ήπια ήταν η τοποθέτηση του Χ. Μαχαίρα εκπροσώπου

ΝΕΟΛΑΙΑ ΣΥΡΙΖΑ

Τύπου της ∆ΗΜΑΡ: «Η Κεντρική Επιτροπή και το ∆ιαρκές Συνέδριο του κόμματός μας συνεδριάζουν, προκειμένου να προσδιορίσουν την εκλογική τακτική της ∆ημοκρατικής Αριστεράς. Η όποια τακτική επιλεγεί – είτε δηλαδή κατέλθουμε αυτόνομα είτε συνεργαζόμενοι με άλλα κόμματα και κινήσεις – οφείλει να υπακούει σε δύο βασικές προϋποθέσεις που έχουμε θέσει: η μία είναι η ύπαρξη προγραμματικών συμφωνιών και η δεύτερη η κατοχύρωση του αυτοτελούς χαρακτήρα του κόμματός…». Ο Γ. Πανούσης στον αντίποδα πρότεινε να μην κατέβει η ∆ΗΜΑΡ στις εκλογές και τα στελέχη της να στηρίξουν τα ψηφοδέλτια του ΣΥΡΙΖΑ προκειμένου να συγκροτηθεί η προοδευτική διακυβέρνηση με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ. Η ∆ΗΜΑΡ έως τώρα πάντως φαίνεται να προχωρά σε συμφωνία με το κόμμα «Πράσινοι –Αλληλεγγύη», ύστερα από συνάντηση αντιπροσωπειών των δύο χώρων. Στάθης Κουτρουβίδης

Με μεθοδεύσεις κρατούν μακριά από τις εκλογές τη νεολαία που τους έχει γυρίσει την πλάτη

Β

ρισκόμαστε μπροστά σε μια κατάπτυστη κυβερνητική μεθόδευση που με διάφορα προσχήματα προσπαθεί να κρατήσει μακριά τις νέες και τους νέους από τις εκλογικές κάλπες. Οι γεννηθείσες/έντες το 1997, δικαιούνται κανονικά να ψηφίσουν σε αυτές τις εκλογές, κάτι που αυτή τη στιγμή φαίνεται αβέβαιο. Το πρόσχημα γι’ αυτή την κυβερνητική μεθόδευση είναι η έλλειψη χρόνου προκειμένου να υποβληθούν οι σχετικές εγγραφές, κάτι που εξ ορισμού είναι εκτός συζήτησης, δεδομένου ότι οι εκλογικοί κατάλογοι μπορούν να ανανεώνονται αυτόματα από τα ηλεκτρονικά αρχεία του Εθνικού ∆ημοτολογίου. Η κυβέρνηση και μαζί της το σύνολο του παλιού, χρεοκοπημένου πολιτικού συστήματος, κάθε άλλο παρά επιθυμούν τη νεανική ψήφο κι αν ήταν στο χέρι τους θα την καταργούσαν εντελώς. Ο λόγος είναι ότι η νεολαία, εδώ και καιρό τους έχει γυρίσει την πλάτη, δε συγκινείται από τα παραληρήματα φόβου κι ούτε πείθεται από κανένα «success story». Καλούμε την κυβέρνηση και το σύνολο των εμπλεκόμενων στο θέμα κρατικών μηχανισμών να δώσουν άμεση λύση στο πρόβλημα που έχει προκύψει και να μη διανοηθούν καν να στερήσουν το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα των 18χρονων να ψηφίσουν. Αρκετά έχουν πλήξει τα δημοκρατικά δικαιώματα των νεών ανθρώπων οι μνημονιακές κυβερνήσεις. Την ύστατη ώρα της ύπαρξής τους δε χρειάζεται να προσθέσουν άλλη μια μαύρη σελίδα. Ούτως ή άλλως είναι παρελθόν σ’ ένα μέλλον που έχει ήδη ξεκινήσει.

22

ΒΙΒΛΙΟ

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιανουαρίου 2015

Από το Λυκόφως στο Λυκαυγές Όσα γράφονται στο βιβλίο του ιστορικού Θανάση Καλαφάτη με τίτλο: Από το Λυκόφως στο Λυκαυγές 1944-1959, Κοινωνική Ωρίμανση και Πολιτική Συστράτευση, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Θεμέλιο δεν συνιστούν ένα ιστορικό βιβλίο, μια αυτοβιογραφία, αν και οι ιστορίες που καταγράφονται εμπεριέχουν αυτοβιογραφικά στοιχεία. Αφορούν, όπως γράφει ο ίδιος ορισμένα στιγμιότυπα της ζωής του που αντλούνται από το παρελθόν, από τη νεανική του ηλικία. Στιγμιότυπα που σχετίζονται με τη ζωή στο μικρό νησί από το οποίο ο ίδιος κατάγεται την Λευκάδα. Από το βιβλίο δημοσιεύουμε το εισαγωγικό σημείωμα του Θανάση Καλαφάτη, τον Πρόλογο του ιστορικού Σπύρου Ασδραχά και ένα απόσπασμα από τις ιστορίες που περιλαμβάνονται στο βιβλίο.

ΣΚ.

Ο

σα γράφονται εδώ δεν συνιστούν αυτοβιογραφία. Αφορούν μια ορισμένη περίοδο της ζωής μου, την παιδική και εφηβική ηλικία, από τα τέσσερά μου χρόνια ως τα δεκαοχτώ. ∆ηλαδή τη διαμόρφωση μου, ψυχική, πνευματική και πολιτική, έχοντας ως πλαίσιο αναφοράς την κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή μιας μικρής επαρχιακής πόλης, σε ένα μικρό νησί του Ιονίου Πεγάλους στα χρόνια που δεν στάθηκαν για τη χώρα μας καθόλου εύκολα. Είναι η περίοδος 1944-1959. Είναι τα χρόνια που αρχίζει ο εμφύλιος πόλεμος και στη συνέχεια προσπαθεί να ανασυγκροτηθεί, να ξεπεράσει το μετεμφυλιακό βραχνά και να ξεφύγει από τις συνέπειές του. Είναι περίοδος που όσοι γεννήθηκαν στα χρόνια της Κατοχής προσπαθούν να κάνουν την υπέρβασή τους, είτε μέσα στη χώρα ζητώντας άλλες διαφυγές από την ύπαιθρο στις μεγάλες πόλεις κι από τις μεγάλες πόλεις στο εξωτερικό. Η μνήμη, καθώς διατρέχει τα γεγονότα από την απόσταση των 73 χρόνων, πιέζει ό,τι έζησα, ιδιαίτερα στα χρόνια της πικρής ενηλικίωσής μου, να εξωτερικευτεί και έτσι να απαλλαγεί από το βάρος τους. Όχι, δεν νιώθω ότι έρχομαι να καταγραφώ σε μια λίστα παλαιμάχων. Η ζωή και ο κοινωνικός αγώνας είναι εδώ. Πολλοί φίλοι μου λένε πως είμαι ένας παλιάς κοπής αριστερός και άλλοι πως είμαι ένας ιστορικός εκτός συρμού αλλά επί της ουσίας. Εγώ θεωρώ τον εαυτό μου έναν πεισματάρη που έχει στρατευθεί στο δικό του κοινωνικό αγώνα, υπηρετώντας πάγιες και καθολικές αρχές της κοινωνικής αλλαγής. Γνωρίζω καλά ότι αυτά τα στιγμιότυπα καθώς αναπηδούν από μέσα μου δεν είναι άφιλτρα ή δεν έχουν αποδοθεί όλα σωστά ή απεικονίζουν την πραγματικότητα χωρίς να είναι αγκυρωμένα σε σταθερό χωροχρόνο. Ίσως να μην έχει τόση σημασία, θα έλεγα, να αφήνω τις μνήμες μου με τα κενά τους. ∆ίνω μερικές προεκτάσεις των γεγονότων με σκοπό να καταλάβω καλύτερα τον εαυτό μου και την εποχή μου. Θανάσης Καλαφάτης

Ο

φίλος και συντοπίτης μου Θανάσης Καλαφάτης είναι ένας από τους ευπρεπέστερους μελετητές της οικονομικής ιστορίας. Από τα πλείονα έργα θα αναφερθώ μόνο στην πραγματεία του για τον Οικονομικό Μετασχηματισμό στην Β.∆. Πελοπόννησο στα τέλη του 19ου αιώνα και την καίρια συμβολή του στην οικονομική ιστορία. Αλλά εδώ δεν πρόκειται για την οικονομική ιστορία: πρόκειται για τον πατριδολάτρη. Στη μικρή του πατρίδα έχει αφιερώσει πολλά γραπτά του, που αφορούν την

οικονομική, κοινωνική και πολιτισμική ιστορία. Ενδεικτικά αναφέρω την ενασχόλησή του με την ιστορία του αλατιού, με την απήχηση των Μακρακιστικών ιδεών στη Λευκάδα και την ιστορία ενός αθλητικού συλλόγου που ήθελε ταυτόχρονα να είναι και πολιτισμικός, δηλαδή του Τυληκράτη Λευκάδας.

Το μπαζ Τ

Το βιβλίο στο οποίο εισάγουν οι λίγες αυτές γραμμές είναι καταστάλαγμα μιας νοσταλγίας χωρίς εξωραϊσμούς, μιας νοσταλγίας γλυκόπικρης. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι σε μεγάλο βαθμό ανήκει σ’ ό,τι ονομάζεται αστικό φολκόρ. Ωστόσο δεν είναι μόνο αυτό: πρόκειται για αφηγήσεις που τις συνδέει ένα στα-

ο Μπαζ ήταν ένα παιδικό παιχνίδι που παιζόταν με πήλινες, γυάλινες ή σιδερένιες μπίλιες (σφαιρίδια). Τις μπίλιες τις αγοράζαμε από τον Κορομηλέο, τα περίπτερα και στις διάφορες γειτονιές από αυτοσχέδιους πωλητές ή πωλήτριες. Κοντά στην πρώτη αλάνα της Νεάπολης ήταν η θειά Λάιζα, που είχε μετατρέψει το ένα δωμάτιο από το μικρό ξυλοπηλόχτιστο σπίτι της σε πωλητήριο φθηνών παιχνιδιών για τα μικρά παιδιά. Ανάμεσα στα άλλα ήταν και οι μπίλιες για το παιχνίδι του μπαζ. Οι πήλινες μπίλιες (βώλοι) ήταν πιο φθηνές, ενώ οι γυάλινες πιο ακριβές· έτσι δημιουργούνταν δύο ομάδες μπαζ – οι παίχτες που έπαιζαν με πήλινες μπίλιες και αυτοί που έπαιζαν με γυάλινες. Οι παίχτες αγόραζαν μια ποσότητα, είκοσι με τριάντα μπίλιες, και κάθε φορά τοποθετούσαν σε μια ευθεία γραμμή πάνω στο χώμα τις πήλινες μπίλιες που συμφωνούσαν, π.χ. 4 παίχτες x 4 μπίλιες=16 μπίλιες. Ως πρώτη έβαζαν μια σιδερένια μπίλια, ήταν το μπαζ. Οι συμμετέχοντες ρίχνοντας ένα νόμισμα στον αέρα, κορώνα ή γράμματα, έπαιρναν τη θέση του πρώτου, δεύτερου, τρίτου και τέταρτου παίχτη.

θερό νήμα, αφηγήσεις κοινωνικής ιστορίας. Ακόμα οι αφηγήσεις αυτές συνιστούν μια αυτοβιογραφία με τομή τη μετάβαση από την παιδικότητα στην ενηλικίωση, μετάβαση σημαδεμένη από την τραγική οικογενειακή ιστορία του συγγραφέα. Εννοώ τον άδικο θάνατο του πατέρα του, αποτέλεσμα του ακραίου δογματισμού του κομμουνιστικού κινήματος. Επιπρόσθετα δείχνουν την πρώιμη πολιτική ωρίμανση παιδιών που υπέστησαν τη δυστυχία της Κατοχής και των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων και άγγιξαν το σύνορο της πείνας και της αποβιταμίνωσης όταν η μία ή η άλλη δεν τα οδήγησαν στο θάνατο. Αυτές οι γλυκόπικρες ιστορίες με το χιούμορ, που πολλές φορές από δαύτες διατρέχει, επιδέχονται διαφορετικές αναγνώσεις. ∆εν θα συνιστούσα εκείνη που αφορά τη λογοτεχνική τους αξίας: θα συνιστούσα εκείνη που τις καθιστά μια ιδιότυπη μορφή ιστοριογραφίας. Και τούτο γιατί η ιστορία έχει πολλά και κάποτε αναπάντεχες γραφές. Σπύρος Ασδραχάς

Προσπαθούσαν στη συνέχεια, με σειρά προτεραιότητας, με μια δική τους σιδερένια μπίλια να πετύχουν, από μια απόσταση δέκα περίπου μέτρων, τις τοποθετημένες σε σειρά πάνω στο χώμα πήλινες μπίλιες. Ο παίχτης μόλις πετύχαινε τη σειρά κέρδιζε όλες όσες έκοβε δεξιά, ενώ όταν χτυπούσε την πρώτη σιδερένια μπίλια, το μπαζ (τη μάνα), τις κέρδιζε όλες. Όταν ο πρώτος δεν κέρδιζε όλες τις μπίλιες ή αποτύγχανε, συνέχιζε ο δεύτερος για να χτυπήσει τις υπόλοιπες, έπειτα ο τρίτος και ούτω καθεξής. Η ίδια διαδικασία γινόταν και με την ομάδα των παιχτών που έπαιζαν με γυάλινες μπίλιες. Έτσι διαμορφώνονταν δύο ομάδες: οι ισχυροί που διέθεταν τις πιο ακριβές μπίλιες, τις γυάλινες, και οι πληβείοι που διέθεταν τις φτηνότερες, τις πήλινες. Το ενδιαφέρον όμως βρισκόταν στην εξέλιξη του παιχνιδιού. Μια γυάλινη μπίλια άξιζε όσο δέκα πήλινες, έτσι όποιος από την ομάδα των πληβείων κέρδιζε τις πιο πολλές πήλινες μπίλιες, τις αντάλλασσε με γυάλινες από εκείνον που είχε χάσει από την ομάδα των ισχυρών. Έτσι είχαμε μια άνοδο στην ανώτερη ομάδα και μια κάθοδο στη χαμηλότερη. Το παιχνίδι για τόσο μικρά παιδιά απεικόνιζε τις κοινωνικές διαφορές των μεγάλων και τις συνέπειες των τυχερών παιχνιδιών. Έτσι οι κερδισμένοι της χαμηλής ομάδας αποκτούσαν μια ψευδαίσθηση ότι ανέβαιναν πιο ψηλά και οι χαμένοι της ισχυρής ομάδας θεωρούσαν ότι κατέβαιναν σε ένα επίπεδο που δεν τους αντιπροσώπευε.

•

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιανουαρίου 2015

ΘΕΜΑΤΑ

∆ΙΕΘΝΕΣ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΟΛΥΜΠΙΑΣ ΓΙΑ ΠΑΙ∆ΙΑ ΚΑΙ ΝΕΟΥΣ

23

Εκπαιδεύοντας νεαρούς κινηματογραφιστές

Συνέντευξη με τους ∆ημήτρη Σπύρου και Νίκο Θεοδοσίου, εκ των διοργανωτών

Ο ∆ημήτρης Σπύρου, συγγραφέας, σκηνοθέτης, παραγωγός και καλλιτεχνικός διευθυντής του 17ου ∆ιεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για Παιδιά και Νέους και ο Νίκος Θεοδοσίου, συγγραφέας με λογοτεχνικό και ερευνητικό έργο, σκηνοθέτης ντοκιμαντέρ και μέλος της τριμελούς γραμματείας του ∆ιεθνούς Φεστιβάλ μιλούν στην «Εποχή» για τις δυσκολίες διοργάνωσης αυτού του σημαντικού κινηματογραφικού γεγονότος. Εξηγούν τα αίτια της επιτυχίας του και καλούν την Πολιτεία να ενισχύσει τον κινηματογράφο για παιδιά και νέους στη χώρα μας. Τη συνέντευξη πήρε ο Αλέξανδρος Μαυρογένης Το 17ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για Παιδιά και Νέους ολοκληρώθηκε πριν από λίγες ημέρες. Πώς κρίνετε τη φετινή του πορεία; ∆ημήτρης Σπύρου: Συνολικά το Φεστιβάλ, τόσο όσον αφορά το κομμάτι του Φεστιβάλ Ολυμπίας, που είναι επαγγελματικές ταινίες, όσο και το «Κάμερα Ζιζάνιο», που είναι οι ταινίες που παράγονται από παιδιά και οι παράλληλες εκδηλώσεις συνολικά, είχαν μεγάλη επιτυχία από την άποψη ότι υπήρχε μεγάλη συμμετοχή κοινού. Το πιο ουσιαστικό είναι η ενεργητική συμμετοχή παιδιών και νέων στις δραστηριότητες του φεστιβάλ. Με αποτέλεσμα, ενδεικτικό κατά τη γνώμη μου, το γεγονός ότι γυρίστηκαν 49 ταινίες μικρού μήκους τις μέρες του φεστιβάλ. Νίκος Θεοδοσίου: Σε πέντε μέρες, όχι όλες τις μέρες του φεστιβάλ. Από ∆ευτέρα έως Παρασκευή, στα κινηματογραφικά εργαστήρια. Οι ταινίες δημιουργούνται με βάση τα ερεθίσματα που λαμβάνουν από το φεστιβάλ; ∆.Σ.: Όχι. Για παράδειγμα φέτος στο Mythos Project ήξεραν από πριν ότι είχε συγκεκριμένο θέμα, τη μετανάστευση. Αυτά τα εργαστήρια δεν είναι μόνο ελληνικά, είναι διεθνή και πολυεθνικά. Το να μπορούν οι νέοι να δένουν ως ομάδα, να γράφουν ένα σενάριο, να γυρίζουν την ταινία και να την μοντάρουν είναι μια διαδικασία που δείχνει ότι το Φεστιβάλ πια έχει κατακτήσει, μέσα από τα παιδιά που συμμετέχουν και ξανασυμμετέχουν, όσο και από τα στελέχη του Φεστιβάλ με την τεχνογνωσία που διαθέτουν, πολύ υψηλά επίπεδα δημιουργικής έκφρασης, με τις νέες τεχνολογίες. Είναι εντυπωσιακός, επίσης, ο αριθμός των ξένων επισκεπτών. Στις επαγγελματικές ταινίες, σχεδόν κάθε ταινία είχε από έναν έως και πέντε αντιπροσώπους. ∆εν βλέπεις εύκολα σε φεστιβάλ τέτοια αντιπροσώπευση συντελεστών των ταινιών. Αυτό το γεγονός πώς το εξηγείτε; ∆.Σ.: Αυτό δείχνει το υψηλό κύρος του Φεστιβάλ, τη διεθνή του ακτινοβολία και το ενδιαφέρον που υπάρχει για συμμετοχή και βεβαίως για βράβευση, παρότι εμείς δεν το υπερτονίζουμε αυτό. Ωστόσο, έχει μεγάλη ηθική αξία ένα βραβείο στο Φεστιβάλ Ολυμπίας, αλλά ανεβαίνει και η αξία της ταινίας, επειδή δίνει πολλές πιθανότητες στη συνέχεια

να αγοραστεί από κάποιον διανομέα. Ν.Θ.: Ήδη η συμμετοχή και μόνο είναι μια επιβράβευση. Όταν από ένα σύνολο 300- 400 ταινιών μεγάλου μήκους είσαι μέσα στις 13. Για αυτό βλέπεις στα credits μιας ταινίας που κυκλοφορεί στο εξωτερικό, να λέει ότι επιλέχτηκε σε αυτό το φεστιβάλ. Ποιο είναι το μυστικό της επιτυχίας; Είναι θέμα οργάνωσης, πάθους των διοργανωτών του ή επιτυχημένης συμπόρευσης με τις νέες τεχνολογίες; ∆.Σ.: Είναι συνδυασμός όλων αυτών. Από την αρχή που ξεκινήσαμε, γνωρίζαμε τι γινόταν διεθνώς και ξέραμε ότι στην Ελλάδα δεν υπήρχε κάτι αντίστοιχο. Απλά εμείς που αναλάβαμε αυτήν την ιστορία είμαστε άνθρωποι του κινηματογράφου. Ως εκ τούτου μπορούσαμε να βλέπουμε και κάποια πράγματα παραπάνω από ό,τι μπορεί να βλέπει ένας μάνατζερ ή οργανωτής φεστιβάλ. Πώς θα βγουν νέοι άνθρωποι από μέσα για να συνεχίσουν. Ξέραμε ότι δεν έπρεπε να τους βρούμε στην «αγορά» αλλά να τους δημιουργήσουμε. Αυτό έχει ήδη συμβεί. Τα στελέχη του φεστιβάλ είναι νέοι οι οποίοι έχουν μεγαλώσει μέσα στο φεστιβάλ και έχουν διακριθεί με τις ικανότητες τους, με το ενδιαφέρον τους, με τις πρωτοβουλίες, με το πνεύμα άμιλλας και όχι ανταγωνισμού. Είμαστε πλήρως αντίθετοι στον ανταγωνισμό. Η αντίληψη μας είναι ότι το Φεστιβάλ αποτελεί μια κοινωνία και τα παιδιά πρέπει να κοινωνικοποιούνται. Να μπορούν να ανακαλύπτουν την κλίση τους, αν την έχουν, και να την καλλιεργούν. Να τους δίνουμε χώρο και δυνατότητες για αυτό. Η χρηματοδότηση του Φεστιβάλ πώς γίνεται; Θα υπάρξει επίσημη θεσμοθέτηση το 2015; ∆.Σ.: Η χρηματοδότηση είναι κυρίως από την Περιφέρεια ∆υτικής Ελλάδος, από το υπουργείο Πολιτισμού και από το πρόγραμμα Media. Αυτοί είναι οι τρεις φορείς και κυρίως από το Νεανικό Πλάνο, την ομάδα που είναι και υπεύθυνη της διοργάνωσης. Η χρηματοδότηση των φορέων αφορά μόνο την εβδομάδα του Φεστιβάλ όχι την προετοιμασία και ποτέ δεν ήταν επαρκής μέχρι τώρα. Η κυρία Γκερέκου, υφυπουργός Πολιτισμού, είδε με πολλή θέρμη το φεστιβάλ αυτό και προχώρησε τη διαδικασία προκειμένου να θεσμοθετηθεί. Ετοιμάστηκε η πρόταση από το υπουργείο Πολιτισμού και έχει σταλεί προς την Περιφέρεια Ελλάδος για να υπογραφεί. Πιστεύουμε ότι έχει δρομολογηθεί μια κατάσταση με δε-

δομένο ότι πρέπει να υπάρχει συνέχεια στο κράτος και στους θεσμούς. Το Φεστιβάλ της Ολυμπίας αποδεικνύει ότι αν υπάρχουν τα κατάλληλα ερεθίσματα, το κοινό μπορεί να παρακολουθήσει ταινίες διαφορετικές, από τις αποκαλούμενες εμπορικές; ∆.Σ.: Το ποιοτικό είναι και εμπορικό. Η βραζιλιάνικη ταινία «Το αγόρι και ο κόσμος» (προβλήθηκε στην έναρξη του φεστιβάλ) συνδυάζει και τα δύο. Όταν βγαίνει στη Γαλλία σε 80 αίθουσες, δεν είναι εμπορική; Αν καλλιεργείς το κοινό,

“

Είμαστε πλήρως αντίθετοι στον ανταγωνισμό. Η αντίληψη μας είναι ότι το Φεστιβάλ αποτελεί μια κοινωνία και τα παιδιά πρέπει να κοινωνικοποιούνται. Να μπορούν να ανακαλύπτουν την κλίση τους, αν την έχουν, και να την καλλιεργούν.

εμπορικό είναι το ποιοτικό και όχι τα σκουπίδια. Εμείς εκπαιδεύουμε το κοινό στην ποιότητα και για αυτό έχουν άλλα κριτήρια, έχουν αποκτήσει κριτική σκέψη. Βλέπουμε αρκετές ελληνικές ταινίες να διακρίνονται στα διεθνή φεστιβάλ αλλά να μην έχουν εισπρακτική επιτυχία. Ν.Θ.: Υπάρχει και το κύκλωμα διανομής και προώθησης των ταινιών, το οποίο παίρνει ένα σκουπίδι και με την

προώθηση που γίνεται κυριαρχεί παντού. Η εξαιρετική ταινία «Το αγόρι και ο κόσμος» βγαίνει μόνο σε δύο αίθουσες. Γιατί; Όλες οι άλλες αίθουσες ελέγχονται από τα μεγάλα γραφεία διανομής. ∆.Σ.: Οι αίθουσες έχουν δεσμεύσεις απέναντι στις εταιρείες διανομής. Μπορείς και ρίχνεις χρήματα στην προώθηση μια ταινίας η οποία προβάλλεται για μεγαλύτερη διάρκεια και σε περισσότερες αίθουσες. Αυτές οι ταινίες έχουν πολλές ευκαιρίες, ενώ άλλες όχι. Το θλιβερό είναι ότι κατεβαίνουν ταινίες ενώ έχουν θεατές, γιατί οι εταιρείες διανομής επιβάλλουν να προβληθεί κάποια άλλη. Έχετε συγγράψει και οι δύο μελέτες με θέμα τον ελληνικό κινηματογράφο και το παιδί. Πώς κρίνετε τον τρόπο με τον οποίο διαχρονικά ο ελληνικός κινηματογράφος έχει προσεγγίσει τα θέματα γύρω από το παιδί; ∆.Σ.: ∆υστυχώς ελάχιστοι έχουν ακουμπήσει αυτό το θέμα. Το γεγονός ότι το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου δεν είχε ένα ξεχωριστό τμήμα για παιδιά και νέους, όπως συμβαίνει σε όλες τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, σίγουρα επέδρασε αρνητικά. Τώρα, που μόλις πριν ένα - δύο χρόνια δημιουργήθηκε ξεχωριστή αναφορά για παραγωγή ταινιών για παιδιά και νέους, που μπορούν να διεκδικούν μέχρι το 20% του προϋπολογισμού του Κέντρου για παραγωγή, ήδη δειλά - δειλά εμφανίζονται τα πρώτα αποτελέσματα. Ν.Θ.: Από πάνω ξεκινά το πρόβλημα. Στην ∆ανία, στο Κέντρο Κινηματογράφου υπάρχει τμήμα για την παραγωγή και διανομή ταινιών για παιδιά, στο οποίο απασχολούνται 25 υπάλληλοι. Εδώ, πόσοι υπάλληλοι υπάρχουν σε αυτόν τον τομέα; Στη ∆ανία λειτουργεί σχολείο κινηματογράφου, που λειτουργεί τα Σαββατοκύριακα, για μαθητές έως 18 ετών. Ν.Θ.: Ο μισός πληθυσμός μιας χώρας είναι παιδιά. Πόσο μεγάλη είναι σήμερα η παιδική ζώνη στην τηλεόραση; Είναι τουλάχιστον 5 ώρες. Γιατί να μην παράγονται ταινίες εδώ και πάνε και αγοράζουν τις αηδίες από την Ιαπωνία και την Αμερική. Είναι θέμα πολιτικής, πού κατευθύνεις την παραγωγή σου. Θα είχε δηλαδή έσοδα το Κέντρο Κινηματογράφου από τις πωλήσεις και θα μπορούσε κατά συνέπεια να χρηματοδοτήσει νέες παραγωγές. Στη Γαλλία, όταν χρηματοδοτούν μια ταινία, το ίδιο το Κέντρο προωθεί τις ταινίες.

24

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιανουαρίου 2015

Πλάκα: Αιφνιδιασμός ή απραξία; μετώπισή του. Για την πλειονότητα των κατοίκων της Πλάκας αλλά και ευρύτερα των πολιτών της Αθήνας δεν είναι αποδεκτές συμπεριφορές του χτες με καταστηματάρχες που βάζουν όπλα πάνω στο τραπέζι του «διαλόγου» αλλά δεν είναι επίσης αποδεκτές αντιλήψεις που θέλουν αποστειρωμένες «περιοχές κατοικίας»… των ελίτ. Σε τέτοιες συζητήσεις δεν πρέπει να λησμονούμε και τα Εξάρχεια, μια περιοχή που συχνά έχει μπει στο στόχαστρο κατασταλτικών πολιτικών αλλά και ιδεολογικών επιθέσεων, περιοχή όπου, με λίγες εξαιρέσεις, έχει επιτευχθεί ισορροπία στη συμβίωση κατοικίας και καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος. Κάτι που συμβάλλει στην ισορροπημένη πορεία της περιοχής και τη διατήρηση του ρόλου της ως περιοχής κατοικίας.

Μ

ε αφορμή την προσπάθεια να ανατρέψουν, με μια τροπολογία, το Π∆ για την περιοχή της Πλάκας, εν μέσω της προσπάθειας για προεδρική εκλογή, αναδείχτηκε ένα πάγιο πρόβλημα. Ο δήμος, εν προκειμένω ο ∆ήμος Αθηναίων, συνήθως είναι απλός… προσκεκλημένος στα εγκαίνια για οτιδήποτε γίνεται στην πόλη. ∆ιαρκώς, δεν ερωτάται, τον προσπερνούν, δεν τον υπολογίζουν, αιφνιδιάζεται, και ενώ είναι σαφές τοις πάσι ότι υπάρχει πρόβλημα ετεροδιοίκησης στην Αθήνα, περισσότερο από κάθε άλλη πόλη (και ας είναι η πρωτεύουσα - επειδή είναι η πρωτεύουσα), έρχεται πάντοτε ουραγός, διαμαρτυρόμενος.

Θέλει σχέδιο και όραμα

Η ανατροπή αυτών των καταστάσεων, το να μην είσαι ουραγός, δεν γίνεται από τη μια μέρα στην άλλη αλλά με συνεχή προσπάθεια, ξεκάθαρη πολιτική, σχέδιο και όραμα. Θετική η ενεργοποίηση των κατοίκων και των τοπικών φορέων που επέδειξαν αντανακλαστικά ώστε να μην υπάρξει πλήρης ανατροπή όλων των δεδομένων για την Πλάκα με την παράδοση και άλλων χώρων στην απόλυτη εμπορευματοποίηση. Θετικό όμως και το να μην λησμονούμε ή να προσπερνάμε χωρίς συζήτηση το γεγονός ότι από το καλοκαίρι έχει ανατραπεί όλο το θεσμικό πλαίσιο για την χωροταξία και την πολεοδομία. Μέσα σε αυτό το νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται οφείλουμε να μιλήσουμε συνολικότερα για πόλη. Στην Πλάκα αποσύρθηκαν οι τροπολογίες που ήρθαν από το παράθυρο χωρίς διαβούλευση και όλα δείχνουν ότι το ευαίσθητο θέμα των μεταβιβάσεων των αδειών που αφορούν στα καταστήματα έχει τεθεί με σωστό τρόπο και υπάρχει μια ευρύτερη συναίνεση στην αντι-

Η αιφνιδιασμένη δημοτική αρχή

Η δημοτική αρχή λοιπόν που τώρα αιφνιδιάζεται είναι ήδη τέσσερα χρόνια στο τιμόνι της πρωτεύουσας. Θα έπρεπε να έχει διατυπώσει -αλλά δεν έχει- όραμα για την πόλη σε όλα τα επίπεδα. Θα έπρεπε να έχει προκηρύξει νέο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο προ καιρού (το τελευταίο είναι του ’88) ή έστω να εκμεταλλευτεί το νέο θεσμικό πλαίσιο για την υλοποίηση Τοπικού Χωρικού Σχεδίου, για να έχει στα χέρια της ένα ισχυρό εργαλείο. Το ερώτημα όμως είναι εάν θέλει κάτι τέτοιο, εάν μπορεί να υλοποιήσει τέτοιες αντιλήψεις, πέραν από τις α λα καρτ διαμαρτυρίες. Γιατί τα ισχυρά εργαλεία ξεκαθαρίζουν το τοπίο και δεν είναι πεδίον δόξης λαμπρόν για «φίλους επιχειρηματίες». Όμως, η αντίληψη για τον ρόλο του ∆ήμου στα θέματα αυτά επιβάλλεται από αυτούς που διαμορφώνουν το τοπίο για τον χωρικό σχεδιασμό της χώρας, από τα μέσα της δεκαετίας του ‘90, οι οποίοι βρίσκουν τον δρόμο με όλες τις καταστάσεις και ετοιμάζονται, μέσα στην αναμπουμπούλα της επερχομένης αλλαγής, να κάνουν το νέο ρεσάλτο για να μείνουν αμετακίνητοι στο «ρόλο» του διαχρονικού ειδικού εξυπηρετήσεων. Κάποια στιγμή πρέπει να υπάρξουν οριζόντια κανόνες για όλους και η Τοπική Αυτοδιοίκηση να έχει προηγηθεί των εξελίξεων, να έχει πολιτική ουσίας, αναβάθμισης και προοπτικής, ώστε να μην… αιφνιδιάζεται! Όταν χειροκροτούνται παράνομοι διαγωνισμοί μπορεί τα κάθε είδους Ιδρύματα να υπόσχονται εύκολα ευρωπαϊκά χρήματα, διαπιστώνουμε όμως ότι επεμβαίνουν στις ίδιες πάντοτε περιοχές, οι οποίες δεν έχουν πολεοδομικές εκκρεμότητες για να αποφεύγονται τα προβλήματα στις μελέτες που διαφημίζουν ότι πληρώνουν. Το στοίχημα, που μόνο ένας δημόσιος φορέας μπορεί

Μνημονιακός «δήμαρχος-αφέντης»

να κερδίσει, είναι με επιμονή και όραμα, επιτέλους, να προετοιμάσουμε το έδαφος για την επιχειρηματικότητα και την ανάπτυξη στις μεγάλες σημαντικές περιοχές που είναι ακόμη σε πολεοδομική εκκρεμότητα. Για την ολοκλήρωση του οράματος της ευρύτερης ενοποίησης των αρχαιολογικών χώρων και των σημαντικών μνημείων της πόλης. Πράγμα που σημαίνει, ότι με αφορμή την Πλάκα και τις προσπάθειες που για την ώρα βασικά αποκρούστηκαν, πρέπει να επαναφέρουμε στο τραπέζι, ενόψει και της αναγκαίας αλλαγής πορείας της χώρας, τη συζήτηση για την ιστορικότητα της πόλης, τον τουρισμό στην πρωτεύουσα και την αναβάθμιση της Αθήνας σε όλες της τις διαστάσεις. Με το πέρασμα δηλαδή στη δυτική πλευρά, στον Κεραμεικό, το ∆ημόσιο Σήμα, το «Γκάζι», την Ιερά Οδό και την Ακαδημία Πλάτωνος. Και να ξαναδούμε κάθε γειτονιά αυτής της πόλης μέσα από την ίδια την πόλη ως σύνολο, τα Εξάρχεια και τα Πετράλωνα, την Πλάκα και τον Κεραμεικό. Μέσα σε αυτό το ευρύτερο πλαίσιο να διατυπώσουμε τι θέλουμε για την πόλη καθώς λχ οι σημειακές τροποποιήσεις στην Ιερά Οδό έχουν διακόψει την αισθητική συνέχεια της ενοποίησης που επιβάλλεται να ολοκληρωθεί.

Και η ... αλα καρτ αυτοτέλεια

Είναι θετικό λοιπόν ότι έστω και κάτω από αυτές τις συνθήκες η δημοτική αρχή και ο δήμαρχος «αιφνιδιάστηκαν» και κατόπιν τούτου διαμαρτυρήθηκαν συμμετέχοντας στην ευρύτερη προσπάθεια ανατροπής της εμπορευματικής εισβολής. Αλλά τα περιθώρια α λα καρτ παρεμβάσεων έχουν πολύ κοντά πόδια. ∆εν μπορούν να κρύψουν ότι σε πολλές άλλες περιπτώσεις όπως κατεδαφίσεων και σημειακών τροποποιήσεων ή μη εγκεκριμένων «ανακαινίσεων», η δημοτική αρχή έκανε γαργάρα τον αιφνιδιασμό και πήγε πάσο! Γιατί οι ∆ήμαρχοι που θυμούνται την αυτοτέλεια επίσης… α λα καρτ, όταν θέλουν να δικαιολογήσουν τις μνημονιακές περικοπές, πρέπει να κατανοήσουν ότι μόνο όταν ολοκληρωθεί στην πράξη η αυτοτέλεια του θεσμού, θα ολοκληρωθεί η ∆ημοκρατία. Μέχρι τότε θα «αιφνιδιάζονται» και θα αναρωτιούνται γιατί υπάρχουν και αναδεικνύονται ολοκληρωτικές αντιλήψεις. Ο δρόμος της ανατροπής, μετά από τη νίκη στις επερχόμενες εκλογές, περνά, όπως ήδη έχει επισημάνει και ο ΣΥΡΙΖΑ, και από την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου για την Αυτοδιοίκηση. Κατερίνα ∆ωρή

∆ΑΙΜΟΝΙΚΑ

Π

αρά τις ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις των τελευταίων ημερών, τα έργα και οι ημέρες του δημάρχου Θεσσαλονίκης θα μας απασχολήσουν και σήμερα. Στα «∆αιμονικά» της περασμένης Κυριακής προσπάθησα να ερμηνεύσω την πολιτική συμπεριφορά του Γιάννη Μπουτάρη, με αφορμή συγκεκριμένα γεγονότα που συνιστούν μια διαρκή πορεία συντηρητικής διολίσθησης και σχεδόν μονοπρόσωπης, πλέον, εξουσίας στον ∆ήμο. Πέρα από τους πρόσφατους ανέξοδους τσαμπουκάδες, κατεβάζοντας το πανό της νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ που αναδείκνυε τα τεράστια ποσοστά της ανεργίας των νέων, ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης έχει να επιδείξει επιπλέον και το ρόλο του πιστού διεκπεραιωτή των αποφάσεων της απερχόμενης συγκυβέρνησης. Και μάλιστα λειτουργώντας ως αφεντικό φεουδαρχικής

εποχής που αποφασίζει μόνος του χωρίς να δίνει λογαριασμό σε κανέναν, ακόμα και σε στενούς του συνεργάτες. Πριν λίγες μέρες, ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης, λειτουργώντας ως το μακρύ χέρι της κυβέρνησης, άσκησε έφεση κατά της απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, με την οποία αναγνωρίστηκαν ως αορίστου χρόνου οι συμβάσεις πέντε εργαζομένων στην Κοινωφελή Επιχείρηση Τεχνών και Αθλητισμού. Η ενέργεια αυτή έγινε αγνοώντας το ∆ημοτικό Συμβούλιο ως το αρμόδιο αποφασιστικό όργανο και περιφρονώντας την αντίθετη σχετική απόφαση του. Γνωρίζουμε ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι μια από τις δεξαμενές από τις οποίες η μνημονιακή κυβέρνηση επιχείρησε να αντλήσει απολύσεις εργαζομένων. Κι όταν υπάρχουν θετικές δικαστικές αποφάσεις για τους εργαζομένους,

έρχεται ο δήμαρχος να παίξει το ρόλο του θεματοφύλακα των μνημονιακών επιταγών, χρησιμοποιώντας κάθε δυνατό μέσο ώστε να παρουσιάσει απολυμένους υπαλλήλους στις υπηρεσίες του ∆ήμου. Είναι γνωστό ότι η Οικονομική Επιτροπή του ∆ήμου παρέπεμψε στο ∆ημοτικό Συμβούλιο να αποφασίσει αν θα ασκήσει ή όχι αναίρεση κατά της τελεσίδικης απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών. Το ∆ημοτικό Συμβούλιο με σχετικές αποφάσεις του έκρινε ότι η παροχή της εργασίας των συμβασιούχων – εναγόντων είναι ιδιαιτέρως σημαντική για την κανονική λειτουργία του ∆ήμου, αφού πρόκειται για άτομα που από τη δεκαετία του 1990 κάλυπταν πάγιες και διαρκείς ανάγκες. Η δημοτική παράταξη «ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ-ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΟΛΗ» ζητεί να συγκληθεί το ∆ημοτικό Συμβούλιο Θεσσαλονίκης, σε έκτακτη συνεδρίαση, για την αποκατάσταση της δημοκρατικής λειτουργίας του ∆ήμου. Το ∆ημοτικό Συμβούλιο πρέπει να επιβεβαιώσει ότι εμμένει στις αρχικές αποφάσεις του ότι δεν θα ασκήσει ένδικα μέσα κατά των συμβασιούχων οι οποίοι είναι απαραίτητοι για τη λειτουργία του ∆ήμου. Να αποφασίσει ότι θα προσβάλει με κάθε νόμιμο

τρόπο την απόφαση του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης ∆ιοίκησης Μακεδονίας-Θράκης, που ακύρωσε την απόφαση του ∆ημοτικού Συμβουλίου. Επίσης, να καταδικάσει τη μονομερή και αυθαίρετη απόφαση του δημάρχου να ασκηθεί έφεση κατά της απόφασης που δικαίωσε τους εργαζόμενους και να παραιτηθεί από το δικόγραφο της σχετικής έφεσης. Όπως αναφέρει η «ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΑΝΟΙΧΤΗ ΠΟΛΗ», ένας δήμαρχος που σέβεται το ρόλο του έχει πρωταρχική υποχρέωση να λειτουργεί ως πρώτος μεταξύ ίσων και όχι ως «δήμαρχος αφέντης», να υπερασπίζεται τη συνταγματικά κατοχυρωμένη αυτοτέλεια της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και να μη λειτουργεί ως διεκπεραιωτής της ανάλγητης μνημονιακής πολιτικής της συγκυβέρνησης. Και όλα αυτά μάλιστα τη στιγμή που ήδη διώκονται πειθαρχικά δημοτικοί σύμβουλοι-μέλη της Οικονομικής Επιτροπής, επειδή εφάρμοσαν τις αποφάσεις του ∆ημοτικού Συμβουλίου και υπερασπίστηκαν το δικαίωμα στην εργασία και την εύρυθμη λειτουργία του ∆ήμου. Ο δικηγόρος του διαβόλου

25

ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιανουαρίου 2015

Η ολοκλήρωση των απάντων του Νίτσε

∆

∆εν μεγαλώσαμε εύκολα καπνίζαμε τσιγάρα στούκας και διαβάζαμε τον Ζαρατούστρα φοράμε πάντα ρούχα κατοχικά κρυώνει ακόμα η ψυχή μας

εν συνηθίζω να μιλάω «επί προσωπικού», μιας και θεωρώ ότι το έργο του καθενός μιλάει από μόνο του και δεν χρειάζονται επιπλέον λόγια, ας μου επιτραπεί όμως στην προκειμένη περίπτωση να κάνω μια εξαίρεση.

15-16 χρονών, αγορασμένο από κάποιο «καρότσι» πρωτοδιάβασα κακομεταφρασμένο τον Ζαρατούστρα και εκείνο το βιβλίο εν πολλοίς μου άλλαξε τη ζωή. Αμέσως μετά έπεσα πάνω στις πρώτες μεταφράσεις του Ζήση Σαρίκα, που τότε ξεκινούσε τη μεταφραστική του ανάβαση στη δύσβατη οροσειρά που λέγεται Νίτσε. Ποιος να μου το ’λεγε τότε τι θα επακολουθούσε 20 χρόνια μετά... Κάποια στιγμή γνωριστήκαμε, με αφορμή μια εκδήλωση για τον Νίτσε που διοργάνωσα το 2002 στην Κοζάνη, γίναμε φίλοι, και από το 2004 αρχίσαμε να συνεργαζόμαστε στο Πανοπτικόν που μετρούσε ήδη 4 χρόνια ζωής. Το έχω ξαναπεί, ο Ζήσης αθόρυβα και μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, δίχως καμία βοήθεια από πουθενά, σε ένα άκρως αντιπνευματικό κλίμα, εδώ και πάνω από 25 χρόνια πραγματοποίησε και ολοκλήρωσε έναν από τους

σημαντικότερους μεταφραστικούς άθλους στην ιστορία των ελληνικών γραμμάτων, που πέρασε από σαράντα κύματα και κινδύνεψε πολλάκις να ναυαγήσει, προσκρούοντας στις μπακάλικες και απατεωνίστικες νοοτροπίες των ελλήνων εκδοτών. Απένταροι, δίχως γνωριμίες και «προσβάσεις» πουθενά, επιχειρήσαμε με τον Σαρίκα το 2010 ένα εγχείρημα αδιανόητο για το μέγεθος που είχε το Πανοπτικόν. ∆ανειστήκαμε, τραβήξαμε κουπί ατελείωτες ώρες σε χαμαλίκες ως μεταφραστές και επιμελητές για λογαριασμό τρίτων, ήρθαμε αντιμέτωποι με ό,τι συμβαίνει σε μια αγορά βιβλίου που καταρρέει μαζί με όλη την ελληνική κοινωνία, κι όμως φτάσαμε στην ακτή. Χαλάλι. Το «Πανοπτικόν» είναι ένας μονοπρόσωπος οίκος εντατικής εργασίας. Τα κάνω σχεδόν όλα μόνος μου. Σελιδοποιώ, διορθώνω, επιμελούμαι, μεταφράζω, επιλέγω τα εξώφυλλα, διαβάζω τα χειρόγραφα που καταφτάνουν, κάνω τον αποθηκάριο, τον λογιστή, εκτελώ τις παραγγελίες. Ωστόσο, θα ήταν παράλειψη να μην ευχαριστήσω και δημοσίως

Μη “μασάς” με παραμύθια… Ο Γεράσιμος Λυκιαρδόπουλος

σοι μεγαλώσαμε με τα παραμύθια της Σταχτοπούτας , της Ωραίας Κοιμωμένης και του καλού (πάντα) βασιλόπουλου με τις χρυσές άμαξες, τα κάστρα και τα παλάτια, που δεν παρέμεινε βάτραχος (επίσης ποτέ), ίσως να καταλάβουν αυτές τις παρακάτω σκέψεις. Βλέποντας αυτές τις μέρες στο διαδίκτυο να κυκλοφορεί μία «συγκινητική» ιστοριούλα με μία φοιτήτρια και έναν άστεγο άντρα, αυτά τα παραμύθια θυμήθηκα. Τι λέει αυτή η ιστορία εν ολίγοις: Κάποια νεαρή φοιτήτρια θέλοντας να πάρει ταξί για να επιστρέψει σπίτι της , διαπίστωσε ότι δεν έχει χρήματα ούτε και την πιστωτική της κάρτα! Ετσι… «φυσικό ήταν» να απευθυνθεί στο ρακένδυτο άστεγο που βρήκε μπροστά της και να του πει τον πόνο της. Εκείνος, κατά το μύθο, της έδωσε τις τελευταίες τρεις λίρες του και η κοπελιά πήρε ταξί . Εκτοτε, έβαλε ως σκοπό να βοηθήσει τον ευεργέτη της και έκανε καμπάνια μέσω φέισμπουκ να μαζέψει χρήματα να του ανταποδώσει το καλό, όπερ και έγινε. Έτσι, καταλήγει το «παραμύθι», θα μπορέσει τώρα ο άστεγος να νοικιάσει σπίτι και να ζήσει ανθρώπινα. Το παραμύθι αυτό δεν θα μπορούσε να καταλήξει, με το γνωστό «και ζήσαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα». Αυτό άλλωστε ποτέ δεν αποδείχθηκε. Ακόμα και αν αληθεύει όμως η ιστορία, το πιθανότερο θα ήταν το «έζησε αυτός (για λίγο) καλά και οι άλλοι τα ίδια και… χειρότερα». Το τι ήθελαν να διδάξουν εκείνα τα παραμύθια των παιδικών μας χρόνων και τι τούτο δω, αν για κάποιους δεν είναι πρόδηλο, έστω ας μας κάνει επιφυλακτικούς. Ας αφήσουμε την απορία, πώς απευθύνεσαι σε ένα απελπισμένο, άφραγκο στην κυριολεξία άνθρωπο και για ποιο λόγο του ζητάς να σε βοηθήσει . Πώς επιλέγεις και δέχεσαι να πάρεις τα λεφτά ενός ανήμπορου, εξαθλιωμένου ανθρώπου, γιατί θέλεις να πας με ταξί στο σπίτι σου. Όχι, δεν θα το ρωτήσω αυτό, δεν θα με υποτιμήσω τόσο. Ευλόγως όμως αναρωτιέμαι, όπως θα μπορούσε ο καθένας μας, αν η κοπελιά είχε τις τρεις λίρες για να πάρει ταξί, ποια θα ήταν η τύχη αυτού του πάμπτωχου, άστεγου άντρα; Αν ο άστεγος, από την άλλη, δεν είχε το χρηματικό ποσό, που είναι και το πιθανότερο σενάριο, πώς θα τελείωνε το παραμύθι; Πού οφείλεται η «καλή του τύχη», λοιπόν; Σε ένα τυχαίο γεγονός. Στο ψέμα που σερβίρει ένα σύ-

στημα καπιταλιστικό, στο όνειρο που σου περιγράφει (μόνο που τα όνειρα είναι για τον ύπνο γι’ αυτό και λέγονται όνειρα), στη φρούδα ελπίδα. Τι σου λένε, λοιπόν, όλα αυτά τα πριν και τα επόμενα; Εσύ, μπορεί να είσαι ο τυχερός. Μπορεί να σου δοθεί η ευκαιρία. Να σου πέσει το λαχείο. Εσένα. Το πόσοι άλλοι με τις ίδιες δυνατότητες δεν αξιώθηκαν ή δεν θα αξιωθούν ποτέ να βρουν την ευκαιρία , ή δεν θα πέσουν στο δρόμο ενός «καλόκαρδου» πλάσματος, του «λαχείου», δεν σε αφορά. Σε μαθαίνουν να μη σε αφορά. Τι δημιουργεί; Φαντασιώσεις , εγωισμούς, εσωστρέφεια. Ήγουν, η ευημερία μας εξαρτάται, από την τύχη και την καλή διάθεση ενός άλλου; Από την ιδιωτική πρωτοβουλία και προαίρεση; Τίνος; Εκείνου που η φτώχεια και η εξαθλίωσή σου υπάρχει για να τον κάνει να νοιώθει, πού και πού, άνθρωπος; Αυτό μας δίδαξε το σύστημα , είτε μέσω παραμυθιών , είτε μέσω της τηλεόρασης, είτε τώρα μέσω τέτοιων ιστοριών που όλως συμπτωματικά, κατά την περίοδο εορτών ως επί το πλείστον εμφανίζονται. Προσωπικώς, δεν θα τα διαβάσω άλλο. Είχα αποφασίσει ότι θα ψάξω να το βρω μόνη μου το γοβάκι μου και να το δώσω εγώ σε όποιον επιλέξω. Επίσης, ήξερα

“

την Νατάσα Ψαρρά -τον πιο γενναιόδωρο άνθρωπο που γνώρισα στη ζωή μου, που δάνεισε στην άδεια μας τσέπη τα απαραίτητα χρήματα για αυτή την έκδοση-, την Αγνή Καρμαζή που έφτιαξε και διαχειρίζεται την ιστοσελίδα των εκδόσεων, τον Μάλαμα Σωτηρίου που με δική του πρωτοβουλία έφτιαξε και διαχειρίζεται τη σελίδα στο φέισμπουκ που εγώ αντιπαθώ, και την Ντίνα Μαυρίδου για όλα. Προχθές που πήρα στα χέρια μου το πρώτο αντίτυπο του τελευταίου στη σειρά τόμου ήταν μια απ’ τις ελάχιστες φορές που ένιωσα τέτοια ικανοποίηση, κι ας είναι ανεμοθύελλα μέσα στην έρημο όλη η υπόλοιπη ζωή μας. Θυμήθηκα τα λόγια από τον «Τυφώνα» του Κόνραντ: «Ας χάλαγε το δοιάκι, ας σβήναν οι φωτιές, οι μηχανές ας έσπαγαν και το καράβι ας το κύλαγε σαν κουφάρι το νερό. Αυτός φρόντιζε μονάχα να μη θολώσει ο νους του και χάσει την πορεία του. Να ορθοπλωρίζεις πάντα. Άσ’ τους να λένε. Τα μεγαλύτερα κύματα πάνε με τον άνεμο μαζί. Να ορθοπλωρίζεις πάντα να ορθοπλωρίζεις- είναι ο μόνος τρόπος να βγεις πέρα». Κώστας ∆εσποινιάδης

Η ευημερία μας εξαρτάται, από την τύχη και την καλή διάθεση ενός άλλου; Από την ιδιωτική πρωτοβουλία και προαίρεση; Τίνος; Εκείνου που η φτώχεια και η εξαθλίωσή σου υπάρχει για να τον κάνει να νοιώθει, πού και πού, άνθρωπος; ότι οι βάτραχοι ήταν γυρίνοι πριν γίνουν βάτραχοι και τίποτα άλλο, δεν μας παραμύθιασαν ποτέ. Στη ζωή μας διεκδικούμε δικαιοσύνη, παλεύουμε για ίσες ευκαιρίες και δεν την παραδίδουμε στην τύχη και στο μέγα έλεος. Αυτά, πριν το ρολόι της ζωής μας χτυπήσει μεσάνυχτα… Χριστίνα Ν. Φίλιππα

26

ΘΕΑΤΡΟ

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιανουαρίου 2015

Η όπερα είναι ένα είδος που, δυστυχώς, έχει ένα πολύ περιορισμένο κοινό ακόμη στην Ελλάδα. Προφανώς επειδή δεν υπάρχει η αντίστοιχη κουλτούρα. Ωστόσο να ομολογήσουμε ότι τα τελευταία χρόνια η κατάσταση έχει κάπως καλυτερεύσει, ιδιαίτερα με προγράμματα της Λυρικής, όπως «Η όπερα της βαλίτσας», που έφερε μεγάλα έργα του είδους κοντά σε ένα ευρύ κοινό. Αλλά και το γεγονός ότι αρκετοί ανεξάρτητοι θίασοι τολμούν να ανεβάζουν πια μελόδραμα. Αντιθέτως, η οπερέτα εξ αρχής υπήρξε και στον τόπο μας λαοφιλέστατη. Από την πρώτη φορά που ο Αντώνιος Νίκας ανέβασε την «Mam’zelle Nitouche» του Florimond Ronger - Hervé με έλληνες καλλιτέχνες, το αθηναϊκό κοινό την αγκάλιασε με ενθουσιασμό και αργότερα χειροκρότησε καταιγιστικά τα έργα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη και του Νίκου Χατζηαποστόλου, ενώ μελωδίες τους τραγουδιούνται ακόμα, χωρίς ίσως οι άδοντες ή σφυρίζοντες να γνωρίζουν από πού προέρχονται.

Μια «Ωραία Ελένη», αλλά πολύ ωραία!

Η γνωστή οπερέτα του Ζακ Όφεμπαχ σε μια αιρετική και ευφάνταστη παράσταση στο θέατρο Οlvio

ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΛΕΥΡΑ ΤΟΥ ΘΕΑΤΗ

Την -ελαφρώς πειραγμένη- μετάφραση έκανε ο Ζιλ Γκουρντιέ, ενώ ο σκηνοθέτης επεξεργάστηκε τους διαλόγους. Τα ωραία κοστούμια -εμπνευσμένα από την Ευρώπη του μεσοπολέμου- με χιουμοριστική διάθεση σχεδίασε η Βάλια Συριοπούλου που επιμελήθηκε επίσης και τα σκηνικά (η σκηνή της παραλίας με κέντρο ένα ναυαγοσωστικό παρατηρητήριο ήταν εμπνευσμένη). Η διδασκαλία της κίνησης, με πολλά κλοουνίστικα και εν γένει τσιρκολάνικα στοιχεία, έγινε με κέφι από την Νατάσα Παπαμιχαήλ.

Άρτια τραγουδιστική ομάδα

“

Ευφάνταστη σκηνοθεσία

Και πράγματι η υποκριτική ηθική, η διεφθαρμένη εξουσία, ο αρνητικός ρόλος του κλήρου, η οικογενειοκρατία των Ατρειδών του Όφεμπαχ συναντά θαυμάσια τα αντίστοιχα φαινόμενα της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας. Από δω και πέρα έδρασε καταλυτικά ένας ευφάνταστος σκηνοθέτης, ο Παναγιώτης Αδάμ, που δεν άφησε τίποτε όρθιο. Η οπερέτα εκμοντερνίστηκε, πλησίασε το μιούζικαλ, και έφτασε στην εποχή μας μέσα από ένα στρόβιλο ευ-

Η υποκριτική ηθική, η διεφθαρμένη εξουσία, ο αρνητικός ρόλος του κλήρου, η οικογενειοκρατία των Ατρειδών του Όφεμπαχ συναντά θαυμάσια τα αντίστοιχα φαινόμενα της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας.

φάνταστων και οξυδερκών αναγνώσεων του χτες μέσα από το σήμερα. Σάτιρα πάνω στη σάτιρα, πασπαλισμένη με υγιή επιθεωρησιακότητα, μια σταλίτσα φαρσική διάθεση και αγνή ιερόσυλη πρόθεση κατεδάφιζε και οικοδομούσε ασταμάτητα. Και τι δεν χρησιμοποιήθηκε: η παράδοση του εμπορικού ελληνικού κινηματογράφου, διάσημες τηλεοπτικές σειρές όπως το Bay-Watch, λαϊκοί δημοτικοί χοροί, οι Ατρείδες να παίζουν γκολφ, σχεδόν άμεσες αναφορές στη σύγχρονη πολιτική ζωή και σε συγκεκριμένα πρόσωπα… Έρρεε η πολιτική κριτική αλλά και η κριτική κοινωνικών στρωμάτων και της κουλτούρας τους ανάλαφρη και κωμική, αλλά όχι γι’ αυτό λιγότερο αιχμηρή. Τονίστηκαν επίσης τα στοιχεία εκείνα των ηρώων που έφτιαχναν διακριτό χαρακτήρα. Στοίχημα της παράστασης η μεταφορά του λιμπρέτου στα ελληνικά. Η ιδέα ήταν λαμπρή, το κοινό, ειδικά το μη μυημένο, παρακολουθούσε χωρίς κόπο τι διαμειβόταν ανάμεσα στους ήρωες και μπορούσε να γελάσει άμεσα, χωρίς τη διαμεσολάβηση της επίπονης ανάγνωσης των υπέρτιτλων, που μας κάνει να χάνουμε μέρος της παράστασης.

“Οιδίπους Από την άγνοια στην επίγνωση”

Η

παράσταση παρουσιάζεται σε σκηνοθεσία και δραματουργική προσαρμογή Χρυσάνθης Κορνηλίου. Ακολουθώντας τον τραγικό λόγο του Σοφοκλή, μέσα από τα έργα του «Οιδίπους Τύραννος» και «Οιδίπους επί Κολωνώ», επιχειρείται η απόδοση της διαχρονικότητας του νοήματος και η δυναμική του στο σήμερα, στο εδώ και στο τώρα. Είναι η διαδρομή από την άγνοια στην επίγνωση, που ξεπερνά τα τεράστια εμπόδια που παρεμβάλλονται, αλλά που εν τέλει γίνονται αφορμή για τη βαθύτερη επίγνωση της υπάρξεως. Ο Οιδίπους είναι ο κάθε άνθρωπος. Είναι ο καθένας από εμάς και μας προκαλεί να οδηγήσουμε το σύμβολο του μύθου από τη σκιά του υποσυνειδήτου στην έκλαμψη της συνειδήσεως και από εκεί στην ολοκλήρωση της ανθρώπινης αποστολής. Παίζουν οι: Αλέξανδρος Βερώνης, Μαρία Βασιλέλλη, Χρήστος Γλυκός, Αγγελική Βλασοπούλου. Παραστάσεις: Από Κυριακή 4 Ιανουαρίου έως Κυριακή 15 Φεβρουαρίου 2015, Κυριακή στις 8μ.μ., ∆ευτέρα και Τρίτη στις 9μ.μ., στον πολυχώρος πολιτισμού «διέλευσις» (Λέσβου 15 & Πόρου Κυψέλη, τηλ. 210 8613739).

ΘΕΑΤΡΙΚΑ ΝΕΑ

Τ

ο είδος της οπερέτας οφείλει πολλά, αν όχι τη δημιουργία του την ίδια, σε ένα ταλαντούχο μουσικό, τον γερμανό Ζακ Όφεμπαχ, που πέρασε μεγάλο μέρος της ζωής του στη Γαλλία. Με έργα όπως «Ο Ορφέας στον Άδη», «Η παρισινή ζωή» ή η «Ωραία Ελένη» (που θα μας απασχολήσει σήμερα) διαμόρφωσε ένα είδος εύληπτο, χαρίεν, σχετικώς κωμικό, στο οποίο ο λόγος κέρδιζε έδαφος σε σχέση με τα τραγουδιστικά μέρη. Έργα του Όφεμπαχ ανεβαίνουν συχνά στη Λυρική αλλά, περιέργως, η «Ωραία Ελένη» (1864) δεν είχε ανέβει ποτέ μέχρι σήμερα. Το κενό ανέλαβε να κλείσει μια ομάδα ταλαντούχων λυρικών ηθοποιών με ωραίες φωνές και αξιοζήλευτες υποκριτικές δυνατότητες στο θέατρο Olvio. Παρότι είδος στραμμένο περισσότερο προς την διασκέδαση, η Ωραία Ελένη σε λιμπρέτο των Henri Meilhac και Ludovic Hal vy, ρέπει προς μια μάλλον σκληρή, μολονότι έμμεση, κριτική της μεγαλοαστικής τάξης και των ηθών της στη Γαλλία του 19ου αιώνα (η οπερέτα είναι γραμμένη στο μεσοδιάστημα ανάμεσα στο 1848 και την Παρισινή Κομμούνα). Το τρίπτυχο «πατρίς - θρησκεία- οικογένεια» (στη γαλλική εκδοχή του) σατιρίζεται ανελέητα. Ίσως γι’ αυτό η υποδοχή της κριτικής ήταν εχθρική, υπήρξαν μάλιστα κριτικοί που απέτρεπαν με απειλητικό τρόπο το κοινό να πάει. Προφανώς εδώ βρίσκεται και ο βασικός λόγος που επιλέχτηκε το συγκεκριμένο έργο, συνεπικουρούντος του γεγονότος ότι ήταν άπαιχτο στην Ελλάδα.

Η τραγουδιστική ομάδα έδωσε τον καλύτερο εαυτό της. Γοητευτική ντάμα, η Ελένη της Ελένης Λιώνα (μολονότι η φωνή της «θάμπωνε» μερικές φορές), έπαιξε την Ελένη ως βαριεστημένη αστή, εγκλωβισμένη σε ένα αποτυχημένο γάμο που αναζητά τη λύση στην αγκαλιά ενός όμορφου εραστή. Ο Μενέλαος του Αντώνη Σιγάλα, λοιδωρούσε και περιέπαιζε το στρατοκράτη εθνικιστή κυβερνήτη που προσπαθεί αμήχανος και ανίκανος να σώσει την τιμή του. Εκφραστικότατος και ζωηρός ο Στέλιος Κέλερης «ξετίναξε» τον Αχιλλέα. Σπουδαία φωνή ο Τίμος Σιρλατζής, έστησε ένα Κάλχαντα υστερικό και μακιαβελικό. Φαρσικός και απολαυστικός εραστής ο Πάρης του Νίκου Στεφάνου που σκαρφίζεται τεχνάσματα επί τεχνασμάτων για να σμίξει με το αντικείμενο του πόθου του. Πολύ καλοί φωνητικά και υποκριτικά και ο Παναγιώτης Τερζάκης και ο Μιχάλης Αγγελιδάκης (Ορέστης). Πολύ ωραίο το ζευγάρι Έρωτα (Λουκάς Θεοδοσόπουλος) και Αφροδίτη (Νατάσα Παπαμιχαήλ). Εκείνος ένα αδέξιο πειραχτήρι και εκείνη μια ερωτιάρα ανακατώστρα με πολύ καλή κίνηση. Ως είναι φυσικό, δεν θα ήταν δυνατό να υπάρχει χορωδία, η οποία αντικαθίσταται από το ομαδικό τραγούδι του θιάσου, ενώ η μουσική μεταγράφηκε για μικρή ορχήστρα τεσσάρων οργάνων (Γιούλα Ντούσικου, φλάουτο, Ελένη Λίγγρη, βιολί, Κώστας Σερελέας, τσέλο και Θοδωρής Ιωσηφίδης, πιάνο, ο οποίος έχει και τη μουσική διεύθυνση) Το όλο εγχείρημα αποτελεί μια έξυπνη, χαρίεσσα, λαϊκή, νεανική, διασκεδαστική πρόταση που επικαιροποιεί ένα είδος βραχύβιο και ένα έργο που μετρά 150 χρόνια ζωής. Προσεγγίζοντας άλλα θεατρικά είδη, όπως το μιούζικαλ και την επιθεώρηση, αλλά διατηρώντας το μουσικό μέρος σε υψηλά επίπεδα, η παράσταση της Ωραίας Ελένης προκαλεί ευφρόσυνη διάθεση, αλλά και εξάπτει την επιθυμία του κοινού της και για άλλα παρόμοια θεάματα/ακροάματα. Και αυτό είναι επίσης μια επιτυχία. Μαρώ Τριανταφύλλου maro33@otenet.gr

1076

27

ΒΙΒΛΙΟ

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιανουαρίου 2015

Θεατρόμορφο μυθιστόρημα Αλέξης Σταμάτης «Μελίσσια» Εκδόσεις Καστανιώτη Οκτώβριος 2014

Τ

ην 17η Νοεμβρίου, επέλεξε ο Αλέξης Σταμάτης για να παρουσιάσει την καινούριά του δουλειά, παρόλο που ουδεμία σχέση έχει με το Πολυτεχνείο και τον εορτασμό του. Γενικώς, η Ιστορία δεν είναι γι’ αυτόν προνομιούχος χώρος έμπνευσης, όπως συμβαίνει με άλλους συνομήλικούς του. Μόνο προ πενταετίας, στο μυθιστόρημα, «Σκότωσε ό,τι αγαπάς», εμπλέκει στην υπόθεση την απαγορευμένη πορεία του Πολυτεχνείου, του 1980, με τους δυο νεκρούς. Εφέτος, η παραγωγή που παρουσιάζει είναι δισυπόστατη. Συνίσταται από μία θεατρική πρεμιέρα, με το θεατρικό να κυκλοφορεί και αυτοτελώς σε βιβλίο, και ένα μυθιστόρημα. Αν δεν σφάλλουμε, ούτε χρόνος δεν έχει συμπληρωθεί από το προηγούμενο ανέβασμα έργου του και το προηγούμενο μυθιστόρημα. Το ερώτημα που ανακύπτει είναι, μήπως και βιάζεται. Αν και σε μία περίοδο, όπως η τωρινή, που οι συγγραφείς έχουν εντείνει τους ρυθμούς τους, το σωστό ερώτημα είναι το κατά πόσο αυτή η βιασύνη επηρεάζει το αποτέλεσμα. Το γιατί, όμως, συγγραφείς και καλλιτέχνες επείγονται, ανήκει στα χωρία της κοινωνικής ψυχολογίας. Μη έχοντας επαρκή εποπτεία της θεατρικής δουλειάς του Σταμάτη, περιοριζόμαστε στο μυθιστόρημα. Όπως και ορισμένα από τα προηγούμενα βιβλία του, το βρίσκουμε ενδιαφέρον. Τώρα, αν θα καλυτέρευε με παραπάνω “ψήσιμο”, είναι μία μάλλον ουτοπική απορία. Ο συγγραφέας κατορθώνει να παραμένει στην ίδια ευρύτερη θεματική περιοχή – υπαρξιακού χαρακτήρα μυθιστορήματα, με κύριο καμβά τις διαπροσωπικές και ιδιαίτερα, τις ενδοοικογενειακές σχέσεις – χωρίς να επαναλαμβάνεται. Επιτυγχάνει και κάτι δυσκολότερο, η γραφή του να εξελίσσεται. Ενώ, κατά κανόνα, αρκετοί πολυγράφοι συγγραφείς μένουν στάσιμοι. Ορισμένοι, μάλιστα, από τους πιο επιτυχημένους, έχουν δώσει τα καλύτερα βιβλία τους στο ξεκίνημα. Ο Σταμάτης άργησε ηλικιακά, με τους τρέχοντες μέσους όρους, να εκδώσει το πρώτο του μυθιστόρημα, «Ο έβδομος ελέφας», το οποίο, όμως, δεν θα χαρακτηριζόταν πρωτόλειο. Ωστόσο, η απόσταση που διανύθηκε μέσα σε μία δεκαπενταετία, από εκείνο το πρώτο μέχρι το πρόσφατο, αναπληρώνει την καθυστέρηση κατά την εκκίνηση. Παρόλα αυτά, το στίγμα του Σταμάτη στο λογοτεχνικό τοπίο των νεότερων, που έχει αρχίσει να διαγράφεται, μένει αμφισβητούμενο. Σε αυτό, πιθανώς, συνέβαλε η μεταπήδησή του από την ποίηση στην πεζογραφία και η κάπως αργοπορημένη έκδοση πρώτου βιβλίου και στις δυο περιοχές. Με πρώτο ποιητικό («Κόσμος γωνία») το 1992, ταξινομείται στους ποιητές της γενιάς του ’80. Τον συμπεριλαμβάνει, για παράδειγμα, ο Νίκος Χουρδάκης στο ονοματολόγιο της εν λόγω γενιάς, που συντάσσει το 1997. Ο Σταμάτης συνεχίζει να γράφει ποίηση, εκδίδοντας έξι συλλογές μέχρι το 2004. Ωστόσο, παραμένει στο περιθώριο αυτής της ποιητικής γενιάς. Κατά μία διαφορετική ταξινόμηση των γενιών, ανά δεκαετία, που τείνει, παρά τον μηχανιστικό της χαρακτήρα, να επικρατήσει, ο Σταμάτης, γεννημένος σε μεταίχμιο έτος, στο γύρισμα της δεκαετίας, θα μπορούσε να ταξινομηθεί και στη γενιά του ’90, καθώς εκδίδει το πρώτο πεζογραφικό βιβλίο του το 1998. Σε αυτήν την αποκαλούμενη, μάλλον καταχρηστικώς, γενιά, διακρίθηκε μία ομάδα, που συσπειρώθηκε, περισσότερο σαν συντροφιά, γύρω από το περιοδικό «Να ένα μήλο». Ο Σταμάτης δεν ήταν στην ομάδα

συνεργατών, ούτε στον στενότερο κύκλο της παρέας, που διοργάνωνε θερινές συγγραφικές Συναντήσεις και απονομή Βραβείου του περιοδικού. Βεβαίως, στοιχεία αυτής της φύσης αφορούν περισσότερο την κοινωνιολογία του συγγραφικού χώρου. Ίσως, όμως, να διαδραματίζουν κάποιο ρόλο στο όνομα, που διαμορφώνει ένας συγγραφέας, και συνακόλουθα, στην υποδοχή των βιβλίων του. Ο Σταμάτης έχει εκδώσει 12 μυθιστορήματα, δυο νουβέλες και δυο συλλογές διηγημάτων. ∆εν υστερεί ως προς τον αριθμό των ανά βιβλίο παρουσιάσεων και κριτικών αποτιμήσεων. Το αντίθετο. Στο βαθμό, ωστόσο, που υπάρχει, όπως σε όλους τους τομείς, και στην λογοτεχνική κριτική, ένα άτυπο κατεστημένο, όπου η γνώμη ορισμένων προσώπων βαραίνει, εκεί ο Σταμάτης δείχνει να χωλαίνει. Αυτό, ως ένα βαθμό, έχει αντίχτυπο στις σχετικά περιορισμένες διακρίσεις και βραβεύσεις, που έτυχε ως

νησυχία για την εύκολη, συχνά και πρόχειρη, λύση των θεατροποιήσεων, αποδίδοντάς την εν μέρει και στην έλλειψη νέων θεατρικών συγγραφέων. Εκείνους, που έρχονται από την πεζογραφία, φαίνεται να μην τους αξιολογούν αντίστοιχα. Μάλιστα, οι κριτικοί του θεάτρου τους μνημονεύουν σαν να μην είναι αυτοί ένας από τους βασικούς συντελεστές μιας παράστασης. Μέρος της ευθύνης το έχουν και οι ίδιοι οι συγγραφείς, που εναλλάσσουν τα θεατρικά τους με τις θεατροποιήσεις των πεζογραφημάτων τους, δίνοντας έτσι σε αυτά χαρακτήρα πάρεργου. Στην περίπτωση του Σταμάτη, το φαινόμενο αποκτά πιο σύνθετη μορφή. Τουλάχιστον, όσο αφορά το πρόσφατο μυθιστόρημά του, όπου παρατηρείται, σε μεγάλη έκταση, ώσμωση θεατρικών στοιχείων. Για παράδειγμα, το διαλογικό μέρος είναι εκτενέστερο του αφηγηματικού. Ουσιαστικά, το δεύτερο συνίσταται

Η Μπέττυ Αρβανίτη στο ρόλο της μητέρας στη θεατροποίηση του μυθιστορήματος του Α. Σταμάτη, «Μελίσσια». Η παράσταση ήταν ενταγμένη στο πρόγραμμά «Αναγνώσεις» του Εθνικού Θεάτρου, Άνοιξη 2012. τώρα. Έτσι, θα μπορούσε να δικαιολογηθεί το εκτενές βιογραφικό, που συντάσσει, δίνοντας έμφαση στην αποδοχή του έργου του εκτός Ελλάδος. Ειδάλλως, τι ενδιαφέρον μπορεί να παρουσιάζει, ότι τα δυο πρώτα του μυθιστορήματα, που κυκλοφόρησαν από τον Κέδρο, εκδόθηκαν ταυτόχρονα ή αργότερα, αδιασαφήνιστο, και στη Μεγάλη Βρετανία; Ή, ότι έχει αντιπροσωπεύσει την Ελλάδα σε λογοτεχνικά συνέδρια, που σημαίνει ότι συμμετείχε στις συνήθως ομαδικές αποστολές του ΕΚΕΒΙ; Αντί αυτών, στο βιογραφικό θα έπρεπε να τονίζεται η δεύτερη μεταπήδησή του, από το μυθιστόρημα στο θέατρο, που ξεκίνησε ευκαιριακά προ δεκαετίας και φαίνεται να εξελίσσεται σε μία, ολοένα και πιο συστηματική, ενασχόληση. Όπως συνέβη αρχικά και με την πρώτη μεταπήδηση, δεν εγκαταλείπει την πεζογραφία. Τουλάχιστον προσώρας. Αργότερα, ίσως σταματήσει, καταπώς έκανε με την ποίηση, όταν εδραιώθηκε στη μυθιστοριογραφία. Σε μία προηγούμενη γενιά, εκείνη του Παύλου Μάτεσι και του Κώστα Μουρσελά, η μετακίνηση ήταν αντίθετης φοράς, από το θέατρο στο μυθιστόρημα. Τώρα, οι νεότεροι, ο Σταμάτης ή ο Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης, δυο από τις υποσχόμενες περιπτώσεις, δοκιμάζονται στο θέατρο, κρατώντας το ένα πόδι στο κατακτημένο πεδίο της πεζογραφίας. Πάντως, και τότε και σήμερα, καθοριστικοί στέκονται οι εξωλογοτεχνικοί παράγοντες. Στα τέλη του ’80, ήταν η μόδα του μυθιστορήματος. Με την οικονομική κρίση, ενέσκηψε ο σάλος των θεατροποιήσεων. Από την άλλη, πολλοί είναι εκείνοι που διατυπώνουν α-

από τις σκηνικές οδηγίες και τις εις εαυτόν σκέψεις των προσώπων, που διαπλέκονται με τα λόγιά τους. Πρόκειται για ένα θεατρόμορφο μυθιστόρημα, το οποίο, όμως, θα χρειαζόταν ανακατασκευή για να αποτελέσει θεατρική παράσταση. Παρόλο που η δράση παραμένει υποτυπώδης, οι διάλογοι είναι κατά τέτοιο τρόπο πλασμένοι, ώστε το νόημά τους να χάνεται σε μία υπαινικτική πολυσημία, που αναπτερώνει το σασπένς. Πριν από κάθε ατάκα, παρατίθενται οι ενδόμυχες σκέψεις. Ο συνδυασμός των προθέσεων και της εξωτερίκευσής τους είναι αυτός που δίνει μορφή στους χαρακτήρες. Σε αυτήν την υποθετική σκηνή, τα πρόσωπα είναι έξι. Από αυτά, τα τρία, που, μετά την τελική ανατροπή της πλοκής, συναιρούνται σε δυο, παίρνουν υπόσταση τραγικών ηρώων οικογενειακού δράματος, κατά το προσφιλές στους νεότερους πρότυπο ενός Ίψεν. Στα άλλα τρία πρόσωπα υιοθετείται η χαρακτηρολογία αναγνωρίσιμων τύπων της σημερινής καθημερινότητας. Αυτή η επιλογή συμβάλλει στην ανάδειξη της διπολικής σχέσης, εξουσιαστή και εξουσιαζόμενου, της οποίας η κλιμάκωση αποτελεί το κυρίως θέμα. βασική ιδέα στο στήσιμο του μυθιστορήματος συμπίπτει, σε γενικές γραμμές, με εκείνη του παλαιότερου μυθιστορήματος, «Σκότωσε ό,τι αγαπάς». Εκεί, είναι ένας σκηνοθέτης, που συναρμολογεί ψηφίδες του βίου του, ανακαλώντας σκηνές από τις ταινίες του. Εδώ, πρόκειται για μία συγγραφέα, ευρύτερα αγαπητή και σεβαστή, που μπλέκει τα πρόσωπα της ζωής της με τους ήρωες των βιβλίων της. Ο Σταμάτης κινείται,

Η

για άλλη μια φορά, με άνεση στο ψυχαναλυτικό πεδίο. Από τα φανερώματα του υποσυνείδητου στα όνειρα προχωρά στις ασύνειδες συστοιχήσεις προσώπων, που, εν πολλοίς, ρυθμίζουν τα συναισθήματά μας. Αυτές οι παραλληλίες, στο προνομιούχα διευρυμένο υποσυνείδητο ενός συγγραφέα, αναμιγνύουν αυθύπαρκτα πρόσωπα και φανταστικά, εξ αντανακλάσεως, πλασμένα. Όπως στο παλαιότερο μυθιστόρημα, έτσι και εδώ, το κυρίως σώμα τοποθετείται εντός μυθοπλαστικού πλαισίου. Προβλέπονται δυο ολιγοσέλιδα κεφάλαια, το ένα ως εισαγωγή και το άλλο ως κατακλείδα, όπου, αντιστοίχως, παρουσιάζονται και επιλύονται οι αινιγματικές σχέσεις των προσώπων. Ορισμένες επαναλήψεις κατά τη δόμηση του πρόσφατου, όπως, λ.χ., η έμφαση στη μυστηριώδη ταυτότητα δυο προσώπων, θα μπορούσαν να αποφευχθούν. Όσο για το προάστιο των Μελισσίων, αυτό προσφέρει μόνο τον τίτλο, σε ένα μυθιστόρημα “δωματίου”, όπου ακόμη και οι ανακαλούμενες παρελθοντικές σκηνές είναι εσωτερικών χώρων. Στην παρουσίαση του προηγούμενου μυθιστορήματος, σχολιάζαμε ότι τα περισσότερα βιβλία του Σταμάτη συνιστούν περιπλανήσεις αυτογνωσίας, ανεξάρτητα από την ευφάνταστη αλλαγή των μύθων τους. Όπου η αναζήτηση εαυτού εστιάζει σταθερά στην σχέση παιδιού γονέα. Κατ’ εξαίρεση, στο πρόσφατο μυθιστόρημα, ο πατέρας είναι ουσιαστικά απών και ολόκληρη τη σκηνή την καλύπτει η ηγεμονική μορφή της μητέρας. Αυτή και ο γιος της παίζουν ένα παιχνίδι εξουσίας και υποταγής μέχρι θανάτου. Ένα παιχνίδι, που, άλλοτε παραπέμπει σε παρτίδα σκακιού ενός μαιτρ με ταλαντούχο νεοφανή και άλλοτε στο δόλιο παιχνίδι μεταξύ γάτας και ποντικού. Απορούμε πότε θα αποτολμήσει ο Σταμάτης να βάλει ένα τέλος στο φλερτ με το μπεστ-σέλερ. Έτσι κι αλλιώς, ως προς τις πωλήσεις θα μείνει πάντοτε στον ικανοποιητικό, αλλά μηδαμινό για τους μπεστσελερίστες, αριθμό των μερικών χιλιάδων αντιτύπων. Κι αυτό, για τον απλούστατο λόγο, ότι τα ενδιαφέροντα του πλατύτερου, τουτέστιν του γυναικείου, αναγνωστικού κοινού δεν είναι εγκεφαλικά αλλά συναισθηματικά. Το κουράζουν οι αποφάνσεις για τα μεγάλα προβλήματα, κι ας διαθέτουν στοχαστική ωριμότητα. ∆εν θέλει αφηρημένες περί έρωτος ιδέες, όσο εύστοχες κι αν είναι, αλλά δράση που να οδηγεί στα άκρα. Για παράδειγμα, τα εξώφυλλα των βιβλίων του με τις γυναικείες φιγούρες είναι κοινότοπα όσο και παραπλανητικά για το περιεχόμενό τους. Ειδικά, στο συγκεκριμένο μυθιστόρημα, καθώς η υπόθεση στρέφεται γύρω από τον ζωγραφικό πίνακα του Κουρμπέ, «Η καταγωγή του κόσμου», ένα εξώφυλλο εμπνευσμένο από αυτόν θα δημιουργούσε πρόσφορες αναγνωστικές προσδοκίες. Ένα άλλο χαρακτηριστικό ευπώλητου μυθιστορήματος, που προσπαθεί να εξασφαλίσει με μυθοπλαστικές παραχωρήσεις, είναι το χάπι-εντ. Στη δική του περίπτωση, το έτυχες φινάλε συνίσταται σε επιλόγους που ανακουφίζουν τον αναγνώστη. Αυτό το επιτυγχάνει, εμμένοντας στην ψυχαναλυτική παραμυθία, ότι είναι δυνατή η υπέρβαση ενοχών και συμπλεγμάτων. Κι όμως, για παράδειγμα, στο πρόσφατο μυθιστόρημα, ο καθυποταγμένος στην μητρική εξουσία γιος, σε όποια από τις δυο μυθιστορηματικές εκδοχές κι αν εκληφθεί, είτε του νηφάλιου είτε του αλκοολικού ομοφυλόφιλου, όλα δείχνουν πως δεν θα κατορθώσει να απαγκιστρωθεί. Πιθανότερο είναι να παραμείνει μέχρι τέλους δίπλα της. Αχώριστοι, ακόμη κι αν τρώνε τις σάρκες τους. Μ. Θεοδοσοπούλου

28

“

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιανουαρίου 2015

Σ ΠΡΟΤΑ ΚΕ

ΜΟΥΣ

ΙΣ ΣΕ

Ι

MOYΣΙΚΗ

Νομίζω πως μόνο για την πολιτική θα μπορούσα να αφήσω την τέχνη του τραγουδιού.

δρενιώτη ιάνα Μαλαν Επιµέλεια: Λam@otenet.gr lian

Η Λένα Πλάτωνος διευθύνει τον Παντελή Θεοχαρίδη (φωτό: Αντώνης Μποσκοΐτης).

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ME TON EΡΜΗΝΕΥΤΗ ΠΑΝΤΕΛΗ ΘΕΟΧΑΡΙ∆Η

Λαϊκός και λυρικός συνάμα

Κοινωνός των άχραντων μυστηρίων της Λένας Πλάτωνος και του Γιώργου Χρονά Τον έχουν χαρακτηρίσει «μαχητή με τους δικούς του όρους». Ξεκίνησε με τη «Μικρή πατρίδα», προσάραξε στον Σείριο του Χατζιδάκι με «Τα τραγούδια του χαμένου ποιητή», τον διηύθυνε ο Μίκης Θεοδωράκης στη «Ρωμιοσύνη» στη Μακρόνησο, αργότερα τον επέλεξε ο Χρήστος Λεοντής για ερμηνευτή του τρυφερού «Πρωινού άστρου» του Ρίτσου, ενώ το συνεχόμενο ταξίδι του τον οδήγησε σε συνεργασίες με τον Μανώλη Ρασούλη, την Νένα Βενετσάνου, την Λίνα Νικολακοπούλου, την Ντόρα Μπακοπούλου, τον Ηλία Λιούγκο και τον Χρήστο Νικολόπουλο. Ίσως είναι το ζεστό αρρενωπό ηχόχρωμα της φωνής του, που μοιράζεται ισόποσα μεταξύ λαϊκού και λυρικού ερμηνευτή. Ίσως πάλι είναι η δωρική καλλιτεχνική στάση του, που ουδέποτε τον έβγαλε σε δρόμους διαβρωμένους από τους εμπόρους. Έτσι και σήμερα, σαν επιστέγασμα μιας πορείας όλο συνέπεια και πίστης στο καλό τραγούδι, ο Θεσσαλονικιός Παντελής Θεοχαρίδης είναι ο ερμηνευτής του καινούργιου «Ιερού πόνου» της Λένας Πλάτωνος και του Γιώργου Χρονά.

Τη συνέντευξη πήρε η Λιάνα Μαλανδρενιώτη

Έχετε τραγουδήσει σε πρώτη εκτέλεση πολλούς σπουδαίους δημιουργούς. Ποια η διαφορά τώρα που κάνετε δίσκο με την Λένα Πλάτωνος; Πάντα όταν τραγούδησα τους σπουδαίους δημιουργούς, όπως λέτε, από τη «Μικρή πατρίδα» του Γιώργου Ανδρέου και του Παρασκευά Καρασούλου, μέχρι το «Πρωινό άστρο» του Γιάννη Ρίτσου και του Χρήστου Λεοντή, το συναίσθημα ήταν το ίδιο και θα το ονόμαζα αισθητική πληρότητα. Στην περίπτωση της Λένας, που με τίμησε με το να μου ζητήσει να τραγουδήσω σε ολόκληρο δίσκο της, νομίζω ότι ταιριάξαμε και ως χαρακτήρες. Έχω την αίσθηση, δηλαδή, ότι δουλέψαμε με γνώμονα τη φωνή - τη δική μου συγκεκριμένα - στην υπηρεσία της ποίησης του Γιώργου Χρονά και των δικών της μελωδιών πάνω απ’ όλα. Τα τραγούδια της Πλάτωνος δεν είναι εύκολα και η ίδια γνωρίζει καλά με δυο τρία βασικά πράγματα τι θα αποκομίσει από τον εκάστοτε ερμηνευτή της. «Φοβηθήκατε» που εσείς, ένας ερμη-

Λένα Πλάτωνος - Γιώργος Χρονάς

«Ιερός πόνος» Εκδόσεις Οδός Πανός

OI ΑΚΡΟΑΣΕΙΣ ΤΗΣ «ΕΠΟΧΗΣ»

Ερμηνεύει ο Παντελής Θεοχαρίδης

Κ

νευτής του αμιγώς έντεχνου, κληθήκατε να ερμηνεύσετε την ηλεκτρονική Πλάτωνος; Ομολογώ πως όχι. Άλλωστε η Λένα δεν είναι μόνο τα αμιγώς ηλεκτρονικά «Γκάλοπ» και «Λεπιδόπτερα», είναι και ο «Καρυωτάκης», που κατά τη γνώμη μου ανήκει μέσα στα δέκα πιο σημαντικά έργα που δισκογραφήθηκαν στην Ελλάδα, είναι και το «Σαμποτάζ», αλλά και η «Τρίτη πόρτα» με την Μαρία Φαραντούρη. Ο «Ιερός πόνος», επίσης, ναι μεν έχει ηλεκτρονικό ηχητικό περίβλημα, στον πυρήνα όμως των μελωδιών του θα βρείτε έως και κρυμμένο ζεϊμπέκικο ρυθμό. Νομίζω πως και η ίδια κινήθηκε συνθετικά σκεπτόμενη και τη φωνή μου. Έχετε τραγουδήσει τους ποιητές, τον Ρίτσο, την Γώγου, τον Αγγουλέ. Τώρα τραγουδάτε και Γιώργο Χρονά. Κοιτάξτε, αυτός ο δίσκος θεωρώ ότι είναι αποτέλεσμα χημείας. Ο Χρονάς, εκτός από ποιητής, μου «πάει» και σαν άνθρωπος, όπως μου «πάει» και η Λένα. Ο Χρονάς είναι ένας ποιητής - περιπατητής των πόλεων, των λιμανιών που θα συναντούσες είτε στον Πειραιά, είτε

άθε καινούργια δισκογραφική εργασία της Λένας Πλάτωνος αποτελεί γεγονός μέγιστης σημασίας σε μία περίοδο που η δισκογραφία έχει καταρρακωθεί και σημαντικοί συνάδελφοι της προβαίνουν σε «ανίερες» εμπορικές συμμαχίες. Η Λένα Πλάτωνος, αυτή η ιδιοσυγκρασιακή καλλιτέχνιδα, που εκεί, γύρω στις αρχές του 1980, άλλαξε το τοπίο της εγχώριας μουσικής με το «Σαμποτάζ» και τον «Καρυωτάκη» της, συνεχίζει απτόητη στο δρόμο του ωραίου, του μεγάλου και του αληθινού! Αυτή τη φορά επιλέγει να μελοποιήσει τον ποιητή Γιώργο Χρονά, τον άνθρωπο που ήταν υπεύθυνος για την επανεμφάνιση της στα μουσικά δρώμενα, το 2008 με τα «Ημερολόγια». Εννέα ποιήματα με έντονο το στοιχείο του θανάτου, μιας από τις κορυφαίες στιγμές - την πιο κορυφαία ίσως - της ανθρώπινης συνθήκης. Εννέα ποιήματα, επίσης, που μοιάζουν με τις προσλήψεις του ποιητή από απλές στιγμές της καθημερινότητας μέχρι τις ιστορίες του αστυνομικού δελτίου. Και, σίγουρα, εννέα ποιήματα που στοχεύουν στη ματαιότητα της ύπαρξης ή, σωστότερα, του θανάτου, εφόσον η ζωή τελικά αποφαίνεται ο τελικός νικητής! Ακούστε, λόγου χάρη, το υπέροχο «Μαράθηκα»: Ο ήρωας πηγαίνει στα βράχια να αυτοκτονήσει. Η θάλασσα, όμως, τα διερχόμενα πλοία και οι ναύτες βγάζουν αυτή τη δυσάρεστη σκέψη απ’ το μυαλό του. Ο ίδιος στο τέλος, αν και «μαραμένος», συντετριμμένος συναισθηματικά, δεν ολοκληρώνει την πράξη του! Για να επενδύσει μουσικά την ποίηση του Χρονά, η Πλάτωνος κινήθηκε για μία ακόμη φορά σε ηλεκτρονικούς δρόμους με τη συμβολή του σταθερού συνεργάτη της, Στέργιου Τσιρλιάγκου. Εννέα τραγούδια με

στην Αγκόνα. Ένας ποιητής που ζει και κινείται ανάμεσα μας εκμαιεύοντας νέκταρ συναισθημάτων. Και είμαι σίγουρος πως ταίριαξαν εξίσου με τη Λένα μέσω της διαφορετικότητας τους: Ο Χρονάς ενώ μοιάζει εξωστρεφής στη γραφή του είναι βαθύτατα μελαγχολικός και η Πλάτωνος πάλι, ενώ μοιάζει ερμητικά κλειστή στο δικό της σύμπαν είναι απίστευτα εξωστρεφής, σχεδόν θριαμβική. Πόσο χαίρομαι που έγινα κοινωνός των άχραντων μυστηρίων τους! Είστε ένας έντονα πολιτικοποιημένος καλλιτέχνης. Πολιτικοποιημένος, αλλά σε ό,τι αφορά το τραγούδι υπερέχει η ποίηση της όποιας στράτευσης. Ανήκω σε αυτούς που θεωρούν καλλιτέχνες, σαν την Πλάτωνος και τον Γιάννη Αγγελάκα, αυθεντικούς δημιουργούς ενός έργου που σε ματώνει στο σύνολο του. Νομίζω πως μόνο για την πολιτική θα μπορούσα να αφήσω την τέχνη του τραγουδιού. Στη Θεσσαλονίκη ασχολούμαι ενεργά με τα κινήματα. Έχουμε πολλή δουλειά και οι εκλογές της 25ης Ιανουαρίου, είναι μέγιστης σημασίας.

τη συνθήκη κουπλέ σε α΄ επίπεδο, χωρίς να υπάρχει απαραίτητα το ρεφρέν, που θα τους έδινε αυτομάτως μία πιο «ποπ» χροιά. Η ποίηση άλλωστε του Χρονά είναι πεζογραφική και η Πλάτωνος μας έχει συνηθίσει από τα 80s σε τραγούδια με τα δικά της λόγια - σουρεαλιστικά «σεντόνια». Ως ερμηνευτή της διάλεξε αυτή τη φορά τον Θεσσαλονικιό Παντελή Θεοχαρίδη με το μοναδικό ηχόχρωμα, απολύτως κατάλληλο για την καταγραφή των ψυχολογικών διακυμάνσεων των «ηρώων» που υποδύεται στα τραγούδια. Ένας τραγουδιστής που δεν έχει «καεί» από συμμετοχές εδώ κι εκεί και που αν μη τι άλλο προσέχει πάρα πολύ τι θα βγάλει κάθε φορά από τα χείλη του και την ψυχή του. Μετά τις ερμηνείες ιστορικής σημασίας της Σαβίνας Γιαννάτου και του Γιάννη Παλαμίδα στην εργογραφία της Πλάτωνος, ο Παντελής Θεοχαρίδης έρχεται να προστεθεί σαν τον τρίτο και πιο άρτιο ερμηνευτή της δουλειάς της! Κι ενώ όλα τα τραγούδια κινούνται, όπως είπαμε, σε ηλεκτρονικά πεδία, υπάρχει ένα κομμάτι, «Ο θάνατος της μητέρας μου» λέγεται, που η τέχνη της Πλάτωνος προσέγγισε αυτήν του φλαμένκο με θαυμαστά αποτελέσματα. Το ερμηνεύει ο Γιώργος Χρονάς απαγγέλλοντας με την Μελίνα Κανά ως Μητέρα του στο τραγουδιστικό μέρος. Ο Γιώργος Τοσικιάν ζωγραφίζει με την κλασική κιθάρα του! Αποχαιρετάμε, λοιπόν, το 2014 με ένα άλμπουμ εξαιρετικό, σε μία πανέμορφη έκδοση βιβλίου-CD από την Οδό Πανός, που δεν πρέπει να λείπει από τη δισκοθήκη κανενός που παρακολουθεί με αγάπη το ελληνικό τραγούδι! Λιάνα Μαλανδρενιώτη

29

KINHMATOΓΡΑΦΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιανουαρίου 2015

«ΑΛΥΓΙΣΤΟΣ»

Ο άνθρωπος που ξεγέλασε το θάνατο

Σ

τις 3 Ιουλίου 2004 πέθανε ο Λούι Ζαμπερίνι. Ήταν 97 ετών και ο θάνατός του, όπως ο θάνατος των περισσότερων ανθρώπων, δεν θα γινόταν γνωστός πέρα από ένα στενό κύκλο συγγενών και φίλων, εάν στην περιπετειώδη του ζωή δεν είχε καταφέρει να τον ξεγελάσει επανειλημμένως. Το 2010 κυκλοφόρησε το βιβλίο της Λόρα Χίλεμπραντ, «Αλύγιστος: Μια ιστορία επιβίωσης, προσαρμοστικότητας και λύτρωσης στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο», το οποίο έγινε μπεστ σέλερ. Σε αυτό βασίστηκε η Αντζελίνα Τζολί για να γυρίσει την ταινία «Αλύγιστος» (Unbroken). Γιατί, όμως, η ζωή αυτού του γιου ιταλών μεταναστών είχε τόσο ενδιαφέρον ώστε να απασχολήσει εκδοτικούς οίκους και κινηματογραφικά στούντιο;

Στις 29 Ιανουαρίου 1917, γεννήθηκε στο Όλεαν της Νέας Υόρκης, μια μικρή κωμόπολη που σήμερα έχει 15.000 κατοίκους περίπου, ο Λούι και όταν ήταν δύο ετών οι γονείς του μετακόμισαν στο Τόρανς της Καλιφόρνιας, μια πόλη με 147.000 κατοίκους. Εκεί τελείωσε το γυμνάσιο περνώντας τα παιδικά χρόνια και μέρος της εφηβείας του αναπτύσσοντας παραβατική συμπεριφορά, μπλεγμένος σε καυγάδες και μικροκλοπές. Ο μεγάλος του αδελφός, Πιτ, ο οποίος ήταν ήδη διακεκριμένος αθλητής στο σχολείο, βλέποντας πως ο Λούι ήταν ικανός στο τρέξιμο τον παρότρυνε να ασχοληθεί με τον αθλητισμό. Πολύ σύντομα ο μικρός αδελφός άρχισε να σπάζει όλα τα ρεκόρ ξεπερνώντας τον Πιτ. Το 1934 κέρδισε το μαθητικό πρωτάθλημα της Καλιφόρ-

νιας στην απόσταση του ενός μιλίου. Αυτό ήταν και το εισιτήριό του ώστε να κληθεί στην ολυμπιακή ομάδα των ΗΠΑ, η οποία επρόκειτο να εκπροσωπήσει τη χώρα στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936, στο Βερολίνο. Μπροστά στα μάτια του Αδόλφου Χίτλερ, αυτός ο ταπεινός γιος ιταλών μεταναστών, εντυπωσίασε με τις επιδόσεις του σε τέτοιο βαθμό, που ο ίδιος ο Χίτλερ ζήτησε να τον γνωρίσει. «Ώστε εσύ είσαι το αγόρι με το ταχύτερο φινάλε», του είπε και του έσφιξε το χέρι. Όμως δεν πέρασε καιρός, ξέσπασε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και ο Ζαμπερίνι κατετάγη και υπηρέτησε στα βομβαρδιστικά. Σε μία από τις επιχειρήσεις που πήρε μέρος, τον Απρίλιο του 1943, το αεροπλάνο στο οποίο επέβαινε, έπεσε στον Ειρηνικό Ωκεανό με αποτέλεσμα να σκοτωθούν οι 8 από τους 11 επιβαίνοντες. Ανάμεσα στους τρεις που επέζησαν ήταν και ο Λούι, ενώ οι άλλοι δύο ήταν ο Φιλ και ο Μακ. Οι τρεις άνδρες προσπάθησαν να επιβιώσουν επάνω σε μια σχεδία. Μετά από 33 μέρες, ο Μακ πέθανε αλλά ο Φιλ και ο Λούι κατάφεραν να αντέξουν 47 ολόκληρες μέρες στη θάλασσα, μέχρι που τους συνέλαβαν οι Ιάπωνες. Ακολούθησε ο εγκλεισμός τους σε στρατόπεδο αιχμαλώτων πολέμου, όπου πέρασαν δυο χρόνια φρίκης. Ο Λούι υπέφερε πολλά από Το Πουλί, ένα σαδιστή δεσμοφύλακα ο οποίος του έκανε τη ζωή μαρτύριο. Όταν τελείωσε ο πόλεμος απελευθερώθηκε και το 1945 επέστρεψε στην πατρίδα του. Όμως τα βάσανά του δεν τελείωσαν, αφού επί τέσσερα χρόνια υπέφερε μέχρι να ξεπεράσει το μετατραυματικό στρές. Ο Λούι Ζαμπερίνι, αφού αντίκρισε

Βρικόλακες στην Αθήνα «ΝΟΡΒΗΓΙΑ»

Η

πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Γιάννη Βεσλεμέ, η οποία προβλήθηκε στο πλαίσιο του 55ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, κέρδισε το βραβείο της ∆ιεθνούς Ομοσπονδίας Κριτικών Κινηματογράφου (FIPRESCI) για το διεθνές διαγωνιστικό τμήμα του φεστιβάλ, στο οποίο συμμετείχε. Ο Βεσλεμές μέχρι πρότινος ήταν περισσότερο γνωστός ως μουσικοσυνθέτης με το ψευδώνυμο Felizol. Η ταινία του έχει για ήρωα έναν βρικόλακα, το Ζανό και η υπόθεσή της εκτυλίσσεται στην Αθήνα το 1984. Ο Ζανό, λοιπόν, φωτοφοβικός ως βρικόλακας και λάτρης του χορού, καταφθάνει ένα βράδυ σε μια ντίσκο με το όνομα Ζαρντόζ. Εκεί συναντιέται με μία πόρνη, την Αλίκη και με έναν νορβηγό ντίλερ, τον Πίτερ, αλλά και με τον ιδιοκτήτη της ντίσκο και ένα κατεστραμμένο πρεζόνι. Γοητευμένος από την Αλίκη, την ακολουθεί σε μια περιπλάνηση μέσα σε υπόγειους και σκοτεινούς τόπους για να καταλήξουν σε ένα δωμάτιο όπου βρίσκεται ένας υπερήλικας άνδρας. Η γυναίκα ζητά από το Ζανό να δαγκώσει τον υπερήλικα για να του προσφέρει την αιώνια ζωή. Ποιος όμως είναι ο μυστηριώδης γέρος; Η ταινία παίρνει πολύ καλό βαθμό ως παραγωγή. Προσωπικά, θεωρώ πως κάπου εκεί τελειώνει και η αξία της. Η αλήθεια είναι πως δίχασε το κοινό που την

παρακολούθησε στο Φεστιβάλ, επειδή πολλοί θεατές είχαν (είχαμε) πολλές προσδοκίες. Και ενώ η ταινία κυλά με τον πρωταγωνιστή να τρέμει χορεύοντας και να τρέχει πίσω από την Αλίκη, κάποια στιγμή αντιλαμβανόμαστε πως πρόκειται για ένα πολιτικό σχόλιο το οποίο αναφέρεται στην προσπάθεια νεκρανάστασης του ναζισμού και του φασισμού. Μόνο που για να καταλήξουμε εκεί έχει περάσει περίπου μία ώρα σουρεαλισμού και γκροτέσκου άνευ λόγου και αιτίας, με σκηνοθετικούς ακκισμούς χωρίς ουσία. Με λύπη μου, βλέποντας την ταινία, κατέληξα στο συμπέρασμα: Πολύ κακό για το τίποτα. Ο Γιάννης Βεσλεμές σημειώνει για την ταινία: «Ο Ζανό είναι βαμπίρ. Ένας Έλληνας βρικόλακας που χορεύει για να ζει, πίνει αίμα για να επιβιώνει. Η καρδιά του είναι παγωμένη αλλά αυτός είναι πυρακτωμένος σαν το κέντρο της γης. Καίγεται κάθε βράδυ σαν να μην υπάρχει αύριο. Η Νορβηγία είναι ένα τραγούδι για την παγωμένη χώρα που κατεβαίνει στη Μεσόγειο, ένας κόσμος που κινείται παράλληλα με το δικό μας, ένας ρυθμός που αρνείται να σταματήσει». strakersan@gmail.com, kersanidis.wordpress.com

κατάματα το θάνατο τρεις φορές και κατάφερε να του ξεφύγει και τις τρεις, στράφηκε προς το χριστιανισμό κι αποφάσισε να συμφιλιωθεί με το παρελθόν, συγχωρώντας τους βασανιστές τους. Ταξίδεψε στην Ιαπωνία για να τους συναντήσει, αλλά Το Πουλί δεν εμφανίστηκε. Ο Ζαμπερίνι έγραψε ένα βιβλίο το οποίο κυκλοφόρησε το1957 με τίτλο «Ο διάβολος στα τακούνια μου» (Devil at my heels), στο οποίο εξιστορούσε την περιπετειώδη ζωή του. Η Γιουνιβέρσαλ αγόρασε τα δικαιώματα, αλλά μόλις το 1998 προβλήθηκε ένα ντοκιμαντέρ για τη ζωή του. Τότε ο παραγωγός Μάθιου Μπέιερ αποφάσισε να κάνει την ταινία και αναζήτησε σκηνοθέτη. Η Αντζελίνα Τζολί, έχοντας ολοκληρώσει την πρώτη της ταινία, «Στη χώρα του μελιού και του αίματος» (In the land of blood and honey), η οποία είχε πάρει πολύ καλές κριτικές και υποψηφιότητα για Χρυσή Σφαίρα, ανέλαβε να φέρει σε πέρας το εγχείρημα. Πήρε καιρό στην Τζολί να πείσει τόσο το στούντιο όσο και τον Λούι, με τον οποίο τυχαία έμεναν στην ίδια γειτονιά, πως μπορεί να σκηνοθετήσει με έμπνευση τη ζωή του και να την αποτυπώσει. Και αφού τα κατάφερε ήρθε το επόμενο βασανιστικό ερώτημα: Πόσα και ποια γεγονότα της ζωής του Ζαμπερίνι θα έπρεπε να αφηγηθεί; Εκεί βοήθησαν οι αδερφοί Κοέν, που δέχτηκαν να ασχοληθούν με το σενάριο, πράγμα σπάνιο για εκείνους. Έτσι η ταινία ολοκληρώθηκε και πήρε το δρόμο για τις αίθουσες. Καλή χρονιά! Επιμέλεια: Στράτος Κερσανίδης

ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ «Μεγάλα μάτια» (Big eyes) του Τιμ Μπάρτον: Η ζωγράφος Μάργκαρετ Κιν έγινε διάσημη ζωγραφίζοντας γυναίκες και παιδιά με τεράστια λυπημένα μάτια. Μόνο που η αλήθεια αποκαταστάθηκε μετά από μακροχρόνια δικαστική διαμάχη, αφού μέχρι τότε ως δημιουργός των έργων εμφανιζόταν ο σύζυγός της, Ουόλτερ Κιν. Πολύ καλή ταινία με τον Τιμ Μπάρτον να χρησιμοποιεί τεχνικολόρ, να αναπαριστά με επιτυχία την εποχή (1950-1960) και να ξεκινά την αφήγησή του με τη γνωριμία και τον μεγάλο έρωτα της Μάργκαρετ και του Ουόλτερ.

«Τα μυστικά του δάσους» (Into the woods) του Ρομπ Μάρσαλ: Ένας φούρναρης και η γυναίκα του θέλουν απεγνωσμένα να αποκτήσουν παιδί. Έτσι συμμαχούν με τα αρχετυπικά σύμβολα από τα παραμύθια των αδελφών Γκριμ, όπως το γυάλινο γοβάκι της Σταχτοπούτας, η κόκκινη κάπα της Κοκκινοσκουφίτσας κ.ά. Σε αυτή την προσπάθειά τους θα ανατραπούν ακόμη και τα παραμύθια. Ένα παραμυθένιο μιούζικαλ, με την Μέριλ Στριπ και τον Τζόνι Ντεπ.

«Απόψε τρώμε στης Ιοκάστης» του Βασίλη Μυριανθόπουλου: Μεταφορά στην οθόνη του ομώνυμου και επιτυχημένου θεατρικού έργου του Άκη ∆ήμου. Μια καταλυτική σάτιρα του σουρεαλισμού της ελληνικής οικογένειας.

«Η Τίενγκερμπελ και το τέρας του Ποτέ» (Τinkerbell and legend of the Νeverbeast) του Στιβ Λότερ: Η νεράιδα Φλώρα πιάνει φιλία με το Τέρας του Ποτέ. Η Τίνγκερμπελ και οι άλλες νεράιδες δεν συμφωνούν με αυτό. Γοητευτικό παιδικό παραμύθι κινουμένων σχεδίων.

Σινεφίλ

30

ΘΕΩΡΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιανουαρίου 2015

Ένα πολιτικό κίνημα, η εξουσία του χρήμα ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΜΑΡΞΙΣΤΗ ΓΕΩΓΡΑΦΟ, ΝΤΕΪΒΙΝΤ

Ο Ντέιβιντ Χάρβεϊ, μαρξιστής γεωγράφος και καθηγητής στο Graduate Center του Πανεπιστημίου της Πόλης της Νέας Υόρκης, όπου διδάσκει το Κεφάλαιο του Μαρξ, βρέθηκε πρόσφατα στη Χιλή όπου έδωσε μια μακροσκελή συνέντευξη στην οποία μιλά για την επικαιρότητα του Μαρξισμού, για το τι απέγινε με τη λενινιστική έννοια του κόμματος και για την αναγκαιότητα ανάλυσης και κατανόησης των εναλλακτικών στον καπιταλισμό. Ενώ διατυπώνει την άποψη ότι «βρισκόμαστε σε μια περίοδο μετασχηματισμού, που θα διαρκέσει για δύο - τρία χρόνια, με σπουδαίους πειραματισμούς όσον αφορά τι πρόκειται να κάνουν ο ΣΥΡΙΖΑ και το Ποδέμος όταν αναλάβουν εξουσία». Στο πλαίσιο της επαναστατικής θεωρίας, ποια είναι κατά τη γνώμη σας η αξία του Μαρξισμού σήμερα; Ο Μαρξ προτείνει ένα πολύ καλό σχήμα για να προσεγγίσουμε την κοινωνική αλλαγή και, την ίδια στιγμή, προτείνει έναν τρόπο να κατανοήσουμε κριτικά πώς λειτουργεί το κεφάλαιο. Είναι ιδιαίτερα σημαντικές προσεγγίσεις, διότι το κεφάλαιο κινείται με μυστηριώδεις τρόπους και συχνά κρύβει αυτό που πραγματικά συμβαίνει. Ο Μαρξ κάνει πολύ καλή δουλειά στην απομυθοποίηση αυτών των παραστάσεων. Αναπτύσσει μια μέθοδο για να διερευνήσουμε τι πραγματικά συμβαίνει και, κατά συνέπεια, για να κατανοήσουμε τι χρειάζεται να αλλάξει, ώστε να υπάρξει ένα επαναστατικό κίνημα εκτός της καπιταλιστικής κυριαρχίας που να επιτρέπει τη οικοδόμηση ενός κόσμου βασισμένου σε διαφορετικές κοινωνικές σχέσεις και με διαφορετικές αντιλήψεις για την αξία. Η σταδιακή εγκατάλειψη του Μαρξισμού, μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου, αποτελεί χαρακτηριστικό της αριστεράς ανά τον κόσμο. Ποιες είναι οι συνέπειες σήμερα; Υπήρχαν πάντα δύο οπτικές του μαρξιστικού κινήματος: Η μία είναι κριτική του καπιταλισμού και η άλλη ένα είδος θεωρητικής προσέγγισης του πώς μπορεί να οργανωθεί μια εναλλακτική στον καπιταλισμό. Ο Μαρξ δεν μίλησε ιδιαίτερα για το δεύτερο και αυτό, κατά τη γνώμη μου, συνέβη διότι δεν πίστευε σε ένα ουτοπικό σχέδιο που απλώς συλλαμβάνεται και υλοποιείται. Βεβαίως, είχε κάποιες ιδέες για ορισμένες πρακτικές της εποχής του, αλλά, νομίζω, ποτέ δεν είχε κάποια θέση, σύμφωνα με την οποία οι πρακτικές στις οποίες είχε εμπλακεί έπρεπε να αναπαραχθούν και αλλού. Το ερώτημα για το ποιες χρειάζεται να είναι αυτές οι πρακτικές σήμερα παραμένει και, βεβαίως, η εμφάνιση κάποιων από αυτές τις πρακτικές στη Σοβιετική Ένωση και την Κίνα είχε σαφώς διάφορα προβλήματα. ∆εν αποδέχομαι τη γενική διαπίστωση της ολικής αποτυχίας. Στην πραγματικότητα, σε ορισμένα σημεία, αυτές οι χώρες πέτυχαν σημαντικές νίκες που ξεχάστηκαν, αλλά σαφώς η πορεία αυτών των εμπειριών δεν ήταν βιώσιμη και αυτές οι συγκεκριμένες πρακτικές κατέρρευσαν. Ο Μαρξ, όμως, ήταν πάντα κριτικός απέναντι στο κεφάλαιο. Όταν το κεφάλαιο αναδύθηκε ανεξέλεγκτα και θριαμβευτικά, τη δεκαετία του 1990, διαφάνηκε γρήγορα ότι δεν ήταν μια σταθερή μορφή οικονομικής οργάνωσης και αυτό σημαίνει ότι η ανάγκη για κριτική του κεφαλαίου υπήρξε ακόμη πιο επιτακτική. Έπειτα βρεθήκαμε στην κατάσταση όπου οι οικονομολόγοι διέβλε-

παν τη σημασία των αποτελεσματικών αγορών και, όταν αργότερα όλα κατέρρευσαν και ρωτήθηκαν για την αιτία, δεν είχαν ιδέα. Αυτός που πιστεύω ότι είχε μια καθαρή ιδέα για την αιτία της κατάρρευσης ήταν ο Μαρξ. Γι’ αυτό μετά την κατάρρευση στο τέλος της δεκαετίας του ’90, για παράδειγμα μετά τη μεγάλη κρίση στη νοτιοανατολική Ασία το 1997-1998 και αργότερα στην αργεντίνικη κρίση το 2001, ο Μαρξ έγινε πολύ πιο επίκαιρος. Έκτοτε βρισκόμαστε σε συνεχή κρίση, η οποία επιχειρήθηκε να ισοσκελιστεί με τη φούσκα των ακινήτων στις ΗΠΑ, μέχρι που επιστρέψαμε ξανά στην κατάρρευση. Αποκαλύφθηκε, έτσι, ένα σημαντικά ασταθές και παράλογο καπιταλιστικό σύστημα και η αναγκαιότητα για κριτική αναδεικνύεται ολοένα και πιο ισχυρή, εφόσον οι άνθρωποι διαπιστώνουν ότι είναι ιδιαίτερα δύσκολο να γίνει κατανοητό γιατί συμβαίνει ό,τι συμβαίνει. Τώρα βιώνουμε την ειρωνεία, η επανάσταση και ο μετασχηματισμός να έχουν απαξιωθεί και η δυνατότητα δόμησης μιας κριτικής ενάντια στις αντιφάσεις του κεφαλαίου έχει γίνει ακόμα πιο σημαντική.

Από το κίνημα ξανά στο κόμμα

Σε ένα από τα τελευταία βιβλία του, ο Έρικ Χομπσμπάουμ είπε ότι με την πτώση του τείχους του Βερολίνου ο Μαρξισμός απελευθερώθηκε από τη σοβιετική παράδοση. Σήμερα, υπάρχει μια έκρηξη κοινωνικών κινημάτων σε όλο τον κόσμο, τι συνέβη στην έννοια του κόμματος και τη λενινιστική προσέγγιση; Η λενινιστική έννοια του κόμματος εγκαταλείπεται σε μεγάλο βαθμό, εξαιτίας της σχέσης της με ό,τι συνέβη σε κομμουνιστικές χώρες, όπως η Σοβιετική Ένωση και η Κίνα. Υπήρξε μια απόπειρα, όπως το θέτει ο Τζον Χολογούεϊ, να αλλάξει ο κόσμος χωρίς σχηματισμό κομμάτων και χωρίς κατ’ ανάγκη να τίθεται το ζήτημα της ανάληψης της κρατικής εξουσίας. Υπήρξε, λοιπόν, μια περίοδος, κατά την οποία τα κοινωνικά κινήματα αποπειράθηκαν να διερευνήσουν μια διαφορετική βάση για πολιτική δράση και δημοκρατική λειτουργία. Πρόκειται για μια φάση, η οποία υποψιάζομαι ότι θα τελειώσει σύντομα και θα δούμε την ανάδυση νέων πολιτικών σχημάτων, όπως, για παράδειγμα, ο ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα και το Ποδέμος στην Ισπανία, τα οποία οπωσδήποτε μπορούν να κερδίσουν κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες στο άμεσο μέλλον. Οι πολίτες αποδέχονται ότι οι πειραματισμοί που πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια με τις αμεσοδημοκρατικές και οριζόντιες συνελεύσεις έφτασαν στο όριό τους και δεν μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο χωρίς

“

Οι πολίτες αποδέχονται ότι οι πειραματισμοί που πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια με τις αμεσοδημοκρατικές και οριζόντιες συνελεύσεις έφτασαν στο όριό τους και δεν μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο χωρίς ανάληψη εξουσίας.

ανάληψη εξουσίας. Πιστεύω, επίσης, ότι κατά κάποιο τρόπο επαναδόμησαν δημοκρατικά σχήματα για τη λήψη αποφάσεων μέσα στη δομή ενός είδους κόμματος και ότι, σε κάποια στιγμή, θα χρειαστεί να αντιμετωπίσουν μια ειδική σχέση με τη φύση του κράτους. Πρόκειται, αναμφίβολα, για μια πολύ προβληματική περιοχή, διότι το κράτος έχει γίνει στην πραγματικότητα αποκλειστικός εντολοδόχος του κεφαλαίου, ιδιαίτερα τα τελευταία δέκα - δεκαπέντε χρόνια. Οπότε, φαίνεται να αναδύεται μια μάχη γύρω από αυτό το ερώτημα, αλλά δεν πιστεύω ότι η πλειοψηφία της αριστεράς έχει προετοιμαστεί για να το παλέψει ή να το αναλογιστεί. Πιστεύω ότι γίνεται μια επανεκτίμηση του τρόπου με τον οποίο θα διακυβερνήσουμε τους εαυτούς μας, ως εδραιωμένες δημοκρατικές δομές που δεν έχουν διαφθαρεί από την εξουσία ή το χρήμα και δεν έχουν καταστραφεί από ιεραρχικές ηγετικές δομές, οι οποίες αδυνατούν να λογοδοτήσουν στην πολιτική και κοινωνική τους βάση. Συνεπώς, βρισκόμαστε σε μια περίοδο μετασχηματισμού που πιστεύω ότι θα διαρκέσει για δύο - τρία χρόνια, με σπουδαίους πειραματισμούς όσον αφορά τι πρόκειται να κάνουν ο ΣΥΡΙΖΑ

και το Ποδέμος όταν αναλάβουν εξουσία. Τι θα έκαναν, για παράδειγμα, αυτές οι εναλλακτικές μορφές διακυβέρνησης αν κερδιζόταν η ανεξαρτησία της Σκοτίας; Υπάρχουν διαφορετικές ενδιαφέρουσες πιθανότητες που δεν είναι εφικτές τώρα, αλλά θα βρεθούν σε ένα πολύ διαφορετικό πολιτικό περιβάλλον σε δύο - τρία χρόνια. Μετά την εγκατάλειψη του Μαρξισμού, η ηγεμονία της Παγκόσμιας Τράπεζας και έννοιες όπως «ο πόλεμος ενάντια στη φτώχεια» απέκτησαν σημαντική επιρροή στις λατινοαμερικάνικες κυβερνήσεις, δημιούργησαν μια έννοια «προοδευτισμού», κατανοώντας αυτή τη στρατηγική ως ένα αποτελεσματικό σχήμα για να δαμαστούν οι κοινωνικές συγκρούσεις με μια πολιτική αναδιανομής και σε ένα δυτικού τύπου δημοκρατικό πλαίσιο. Κατά τη γνώμη σας, ποιος είναι ο ρόλος και τα όρια τέτοιων κυβερνήσεων, που βρίσκεται η ταξική πάλη όταν οι κυβερνήσεις εστιάζουν στη φτώχεια και όχι στον πλούτο; Πιστεύω ότι κάθε κυβέρνηση αριστεράς που αναλαμβάνει εξουσία, αντιμετωπίζει δύο προβλήματα: το πρώτο, ότι με μια βαθύτερη θεώρηση, έχουμε όλοι γίνει νεοφιλελεύθεροι χωρίς να το αναγνωρίζουμε. Με εκπλήσσει ότι στη Λα-

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιανουαρίου 2015

αυτό φοβάται τος

ΘΕΩΡΙΑ

ΧΑΡΒΕΪ

τινική Αμερική, παρόλη τη ρητορική που λέει «δεν είμαστε νεοφιλελεύθεροι», στην πραγματικότητα, ο νεοφιλελεύθερος τρόπος σκέψης είναι βαθιά ριζωμένος, αν και με διαφορετικές μορφές, σε κάθε χώρα. Συνεπώς, η νοητική αντίληψη του κόσμου εκρέει από αυτό που θα ονόμαζα «ρίζωμα της νεοφιλελεύθερης σκέψης στους ανθρώπους» και είναι ένα σημαντικό πρόβλημα, σε λαϊκό και κυβερνητικό επίπεδο εξίσου, και αυτό αναδεικνύει ξανά τη σημασία της μαρξιστικής κριτικής. Όταν λέω ότι θα πρέπει να υπάρχει μια μαρξιστική κριτική, δεν εννοώ ένα είδος «υπερ-αριστερισμού», αλλά τη βαθιά κατανόηση του τρόπου με τον οποίο διαμορφώνεται η πολιτική υποκειμενικότητα από μια συγκεκριμένη αφήγηση και τι χρειάζεται για να μετασχηματιστεί αυτή η πολιτική υποκειμενικότητα, ώστε να ξεπεράσουμε την πολιτική της αναδιανομής που είναι κυρίαρχη αυτή τη στιγμή. Το δεύτερο πρόβλημα είναι η αντίληψη ότι κάθε οικονομία είναι ένα νησί και η φαντασίωση ότι μια εθνική οικονομία μπορεί να αποσπαστεί από την παγκόσμια οικονομία. Συνεπώς, υπάρχουν διαρκείς αντιφάσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Για παράδειγμα, αν μια οικονομία είναι βασισμένη σε εξαγωγές, τότε είναι πολύ δύσκολο να πεις ότι παύουν οι εξαγωγές, διότι δεν υπάρχει καταμερισμός εργασίας και δεν μπορείς να εξασφαλίσεις βασικά αγαθά. Υπάρχουν διαφορετικές τάσεις που χρειάζεται να γίνουν αντικείμενο διαχείρισης και αυτός είναι ένας τομέας όπου σοβαρές πολιτικές μπορούν να τεθούν σε κίνηση. Πιστεύω ότι οι στρατηγικές για την επαναβιομηχάνιση οικονομιών που βρίσκονται σε διάφορα στάδια αποβιομηχάνισης είναι περιορισμένες. Ωστόσο, αυτό για το οποίο μιλάω εγώ είναι η διερεύνηση νέων τρόπων παραγωγής προϊόντων που δεν εμπλέκονται στη δύσκολη ανταγωνιστικότητα του εξαιρετικά χαμηλού κόστους παραγωγής στην Κίνα. Υπάρχουν τεχνολογικά επιτεύγματα που μπορούν να αξιοποιηθούν στην παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών με τοπικότητα και πολύ λιγότερη ένταση για το περιβάλλον, ώστε να παράγουμε τοπικά προϊόντα και όχι να προμηθευόμαστε μέσω του παγκόσμιου εμπορίου. Βεβαίως, δεν ισχυρίζομαι ότι αυτή η τακτική μπορεί να δημιουργήσει πλήρη ανεξαρτησία, αλλά ότι υπάρχουν πολλά διαφορετικά πεδία για την επανάκτηση της εσωτερικής αγοράς και τον επανασχεδιασμό της βιομηχανίας και της γεωργίας. Πιστεύω στη διερεύνηση νέων μορφών κοινωνικών σχέσεων και οργάνωσης, που επιτρέπουν τη στρατηγική της ήπιας επαναβιομηχάνισης και αυτό με οδηγεί σε ένα ακόμα σημείο: την καλύτερη συνεργασία μεταξύ των χωρών, στόχος που σημαίνει μια σειρά από πράγματα. Για παράδειγμα, στη Λατινική Αμερική, η ανταπόκριση των συγκοινωνιών είναι τραγική και πολύ ακριβή, δεν μπορείς να βρεις ένα εισιτήριο από τη μια πρωτεύουσα κράτους στην άλλη. Αυτό είναι κάτι που μπορεί να διορθωθεί, αλλά χρειάζεται συλλογική δράση. Ειδικά για τις χώρες της Λατινικής Αμερικής το να είναι ενωμέ-

“

Τώρα βιώνουμε την ειρωνεία, η επανάσταση και ο μετασχηματισμός να έχουν απαξιωθεί και η δυνατότητα δόμησης μιας κριτικής ενάντια στις αντιφάσεις του κεφαλαίου έχει γίνει ακόμα πιο σημαντική.

Εάν βάλουμε τέλος στο νεοφιλελευθερισμό, μπορούμε να βάλουμε τέλος και στην υποκρισία κάποιων ανθρώπων που πιστεύουν ότι μπορούμε να έχουμε ένα ηθικό καπιταλισμό, θεώρηση για την οποία είμαι ιδιαίτερα σκεπτικιστής.

νες σημαίνει να αναπτύξουν κοινή περιφερειακή οικονομία στη θέση του δόγματος «η οικονομία μου εναντίον της οικονομίας σου».

∆ημοκρατία του χρήματος

Όπως έχετε επισημάνει σε κάποιες διαλέξεις και συνεντεύξεις σας, οι δημοκρατίες σήμερα είναι «δημοκρατίες του χρήματος», στις οποίες το τοπικό και διεθνές κεφάλαιο μπορεί να επηρεάσει άμεσα την εφαρμοζόμενη πολι-

“

31

τική. Τι αποτελεί την εναλλακτική, τι μπορεί να είναι η νέα σημαία των κοινωνικών και πολιτικών κινημάτων; Θα χρειαστεί πολύ χρόνο και πολιτική αναταραχή. Οι προοπτικές είναι ιδιαίτερες για κάθε χώρα. Για παράδειγμα στις ΗΠΑ, οι αποφάσεις του Ανώτατου ∆ικαστηρίου ολοένα και περισσότερο νομιμοποιούν τη δαπάνη χρημάτων στην πολιτική ως μια μορφή υποστήριξης, πέρα από το Σύνταγμα και την ελευθερία της έκφρασης. Αποφάσεις που ξεκίνησαν τη δεκαετία του 1970, συνεχίζονται και γίνονται όλο και

πιο ανεκτικές στη δαπάνη χρημάτων στην πολιτική. Οι χώρες που έχουν θέσει περιορισμούς όσον αφορά την επίδραση του χρήματος στην πολιτική διαδικασία απαλείφονται μία προς μία. Θεωρώ ότι είναι καίριο να επαναφέρουμε αυτές τις οριοθετήσεις και να απομακρύνουμε το χρήμα από την πολιτική πράξη. Πιστεύω, δηλαδή, ότι οι πολίτες χρειάζεται να προστατεύονται από την επίθεση των προεκλογικών εκστρατειών και την εξουσία που παρέχει το χρήμα στα ΜΜΕ. Αυτό που χρειάζεται είναι ένας ισχυρός νόμος ενάντια στην εμπλοκή του χρήματος στην πολιτική. Αλλά οι ίδιοι πολιτικοί που καλούνται να τον ψηφίσουν, δηλαδή να θεσπίσουν έλεγχο της ίδιας τους της εξουσίας, δεν πρόκειται προφανώς να το κάνουν, αν δεν υπάρχει ένα ισχυρό λαϊκό κίνημα. Ίσως αισθανόμαστε ουσιαστικά δίχως κίνητρο στην προσπάθεια να επαναδομήσουμε ένα πολιτικό κίνημα, αλλά πρόκειται για ένα από τα λίγα πράγματα που η εξουσία του χρήματος φοβάται: ότι δηλαδή μια μέρα, ένα χαρισματικό πολιτικό πρόσωπο θα έρθει και μαζί με την πόλη θα σώσει και την πολιτική από την εξουσία του χρήματος. Αυτό δεν έχει ακόμα συμβεί, αλλά όταν συμβεί, φοβάμαι ότι η εξουσία του χρήματος θα κάνει οτιδήποτε θεωρεί απαραίτητο για να διατηρήσει τον έλεγχο της πολιτικής διαδικασίας.

* Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στο «La chispa» [lachispa-revista.blogspot.gr], στις 23 ∆εκεμβρίου 2014.

Είμαι σκεπτικιστής στον ηθικό καπιταλισμό

Έχουν διατυπωθεί πολλές κριτικές για το νεοφιλελευθερισμό, όπως για παράδειγμα «Το Κεφάλαιο στον 21ο αιώνα» του Τομάς Πικετί, αλλά στην πλειοψηφία τους δεν αντιμετωπίζουν τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής. Σύμφωνα και με το πρόσφατο έργο σας, ποιες είναι οι βασικές αντιφάσεις της καπιταλιστικής κοινωνίας σήμερα και γιατί πρέπει να μιλάμε για το τέλος του καπιταλισμού και όχι για το τέλος του νεοφιλελευθερισμού; Θέλω να πιστεύω ότι, εάν βάλουμε τέλος στο νεοφιλελευθερισμό, μπορούμε να βάλουμε τέλος και στην υποκρισία κάποιων ανθρώπων που πιστεύουν ότι μπορούμε να έχουμε ένα ηθικό καπιταλισμό, που θα παρέχει εργασία και ευκαιρίες και θα ωφελεί την πλειοψηφία, θεώρηση για την οποία είμαι ιδιαίτερα σκεπτικιστής. Είμαι πια αρκετά μεγάλος για να θυμάμαι πολλές υποσχέσεις της δεκαετίας του 1950 και του 1960, σύμφωνα με τις οποίες η ανάπτυξη θα έβαζε τέλος στη φτώχεια, όταν στην πραγματικότητα την γιγάντωσε. Είδα το ίδιο να συμβαίνει τη δεκαετία του 1970. Για παράδειγμα, ο Χένρι Κίσιγκερ είχε πει ότι η παγκόσμια πείνα θα απαλειφόταν σε πέντε με δέκα χρόνια. Οι Αναπτυξιακοί Στόχοι της Χιλιετίας από τον ΟΗΕ έλεγαν ότι η παγκόσμια φτώχεια θα απαλειφόταν μέχρι το 2015. Συνεπώς, είναι σκεπτικιστής όσον αφορά τη μεταρρύθμιση του νεοφιλελευθερισμού και την οικοδόμηση ενός είδους κοινωνικής δημοκρατικής αναδιανομής που θα αποτελέσει μια επαρκή απάντηση στα προβλήματά μας. Επιπλέον, πιστεύω ότι υπάρχουν και άλλα πιεστικά προβλήματα που χρειάζεται να αναλογιστούμε σοβαρά. Τέτοια είναι τα ζητήματα που ολοένα και περισσότερο καθίσταται ανέφικτο -βιολογικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικάνα επιλύσουμε. Υπάρχουν, λοιπόν, πολλοί λόγοι να πάψουμε να σκεφτόμαστε το κεφάλαιο ως την κυρίαρχη μορφή παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών και να αρχίζουμε να σκεφτόμαστε εναλλακτικές δομές για την ανάπτυξη αξιών χρήσης για τον παγκόσμιο πληθυσμό, πέρα από τον καπιταλισμό που παράγει τα πάντα με σκοπό το κέρδος και τη συσσώρευση πλούτου και εξουσίας. Τώρα, αν με ρωτήσετε αν είμαι εκατό τοις εκατό σίγουρος ότι αυτή είναι η μόνη προοπτική, η απάντηση μου θα είναι «όχι». Θα μου άρεσε αν κάποιος μου έδειχνε έναν άλλο δρόμο, αλλά ως τότε χρειάζεται να σκεφτούμε με σοβαρότητα αυτήν την προοπτική. Ένα από τα πράγματα με τα οποία διαφωνώ, είναι η άποψη που λέει ότι δεν χρειάζεται να σκεφτούμε διότι ο καπιταλισμός είναι ό,τι είναι και τίποτα παραπάνω. Πιστεύω ότι χρειάζεται να απαλλάξουμε τους εαυτούς μας από τη φράση της Μάργκαρετ Θάτσερ: «∆εν υπάρχει εναλλακτική». Υπάρχουν εναλλακτικές. Υπάρχουν μορφές αξίας που θα μπορούσαμε να αρχίσουμε να εφαρμόζουμε, υπάρχουν εναλλακτικές μορφές οικονομικής οργάνωσης που μπορούμε να οικοδομήσουμε. Σήμερα, διαθέτουμε τεχνογνωσία για μαζικό συντονισμό και λήψη αποφάσεων, που δεν είχαμε πριν τριάντα χρόνια. Επίσης, υπάρχουν δυνατότητες που δεν έχουμε διερευνήσει διότι δεν είμαστε έτοιμοι. Μάλιστα, πρόκειται για ένα από τα σημεία που με προβληματίζουν όσον αφορά την ανώτατη παιδεία: Τα πανεπιστήμια έπρεπε να είναι ο χώρος όπου αυτός ο διάλογος θα πραγματοποιούταν. Όμως, όσες φορές έχω προσπαθήσει να το κάνω, οι άνθρωποι αντιδρούν και μου λένε ότι δεν θέλουν να το σκεφτούν. Κατά τη γνώμη μου, είναι ένα πολύ σημαντικό ζήτημα για να αναλύσουμε, να εκλογικεύσουμε και να κατανοήσουμε.

“

Φόβος ότι θα δω ένα περιπολικό να μπαίνει στο στενό όπου μένω. Φόβος ότι θα με πάρει ο ύπνος το βράδυ. Φόβος ότι δεν θα με πάρει ο ύπνος. Φόβος ότι το παρελθόν θα ξυπνήσει. Φόβος ότι το παρόν θα πετάξει. Φόβος ότι το τηλέφωνο θα χτυπήσει μες στη μαύρη νύχτα. Φόβος για τις καταιγίδες. Φόβος για την καθαρίστρια που έχει ένα σημάδι στο μάγουλο! Φόβος για τα σκυλιά για τα οποία μου έχουν πει πως δεν δαγκώνουν. Φόβος αγωνίας! Φόβος ότι θα πρέπει να αναγνωρίσω το πτώμα ενός φίλου. Φόβος ότι θα μου τελειώσουν τα λεφτά. Φόβος ότι θα έχω πάρα πολλά, αν κι οι άνθρωποι δεν θα το πιστεύουν. Φόβος για τα ψυχολογικά προφίλ. Φόβος ότι θα αργήσω και φόβος ότι θα φτάσω πριν από όλους. Φόβος για τον γραφικό χαρακτήρα των παιδιών μου σε φακέλους. Φόβος ότι θα πεθάνουν πριν από μένα και ότι θα νιώθω ενοχές. Φόβος ότι θα πρέπει να ζήσω με τη γριά μάνα μου, όταν γεράσω. Φόβος σύγχυσης. Φόβος ότι η σημερινή μέρα θα τελειώσει με μια άσχημη είδηση. Φόβος ότι θα ξυπνήσω και θα έχεις φύγει. Φόβος ότι δεν αγαπώ και φόβος ότι δεν αγαπώ αρκετά. Φόβος ότι αυτό που αγαπώ θα αποβεί ολέθριο για αυτούς που αγαπώ. Φόβος θανάτου. Φόβος ότι θα ζήσω υπερβολικά πολύ. Φόβος θανάτου. Αυτό το είπα.

(Ρέιμοντ Κάρβερ, «Φόβος», μτφρ. Γιώργος Λαμπράκος)

Ο φόβος το στρώνει Ας τρομοκρατήσουμε λοιπόν τους φόβους μας. Βάζοντας τη διεκδίκηση στη θέση της βεβαιότητας, το χώμα στη θέση της στάχτης, την ελπίδα στη θέση της απόγνωσης και του πανικού. Γιατί το νέο δεν είναι τίποτα άλλο από τον ιδρώτα του τρομοκρατημένου φόβου.

Του Θωμά Τσαλαπάτη

Ο

φόβος νοτίζει τα ρούχα, ενώ μετρούμε τις πρώτες ώρες της νέας χρονιάς. Είναι ο φόβος όταν λες καλή χρονιά και δεν είσαι σίγουρος τι εύχεσαι. Ο φόβος μπροστά σε μια ξεχασμένη πόρτα ανοιχτή σε έναν άδειο παρατημένο δρόμο, ο φόβος πως η ηχώ δεν θα επιστρέψει τη φωνή σου και ο φόβος πως όταν τελικά σου απαντήσει η φωνή αυτή δεν θα σου θυμίζει τίποτα. Ο φόβος μπροστά σε μια χούφτα στάχτη και ο φόβος μπροστά σε μια σκιά δεμένη στην αυλή να γαβγίζει τους περαστικούς. Ο φόβος για το λευκό ύφασμα που πέφτει στα σκοτεινά πατώματα. Ο φόβος πως συνηθίζεις και ο φόβος πως ξέμαθες να αντιδράς. Ο φόβος πως όλα θα μείνουν ίδια και ο φόβος πως τίποτα δεν θα αλλάξει. Φόβος πως ο κυνισμός θα συνεχίσει να υπάρχει σε άθλιες ανακοινώσεις που αλατίζουν τις πληγές των εγκλημάτων σαν το δελτίο τύπου της ΑΝΕΚ για το Norman Atlantic:

«∆εδομένου ότι το πλοίο δεν αποτελεί περιουσιακό στοιχείο της Εταιρείας και ότι η Εταιρεία στο πλαίσιο της ως άνω ναύλωσης έχει προβεί σε πλήρη ασφαλιστική κάλυψη, εκτιμάται ότι δεν θα επέλθει σημαντική επίπτωση στα οικονομικά αποτελέσματα της Εταιρείας» . Φόβος πως δεν θα βρούμε προς τα πού να κατευθύνουμε την οργή μας απέναντι στο απάνθρωπο. Φόβος πως η δημοσιογραφία θα παραμείνει καρφωμένη στα ίδια επίπεδα αθλιότητας όπως η αντίδραση του Μανώλη Αναγνωστάκη στο πρωινό του Μέγκα όταν μιλώντας με εγκλωβισμένο στο Norman Atlantic άρχισε να φωνάζει ‘’Έλεος πια!’’ επειδή ο ναυαγός έθιξε την στάση του υπέροχου υπουργού Αργύρη Ντινόπουλου. Ή σαν τους δύο δημοσιογράφους της ΝΕΡΙΤ που κατά τη διάρκεια της συνέντευξης του Αντώνη Σαμαρά μας παρουσίασαν σε προσομοίωση το πώς θα δομούνται οι συνεντεύξεις σε περιόδους δικτατορίας. Φόβος του Άδωνη

Γεωργιάδη για την ψυχή της Ρένας ∆ούρου επειδή δεν πήγε στη δοξολογία της εκκλησίας. Στην εκστρατεία της κινδυνολογίας που ξεκινά, ο φόβος ορίζεται ως το μόνο επιχείρημα. Ένας φόβος χτισμένος πάνω στην καταστροφή και την απόγνωση, φόβος που δεν τις αντιστρέφει αλλά αντίθετα της συντηρεί. Και το υλικό με το οποίο φτιάχνεται αυτό το ενδεχόμενο της απώλειας είναι ακριβώς οι απώλειες των τελευταίων ετών, σαν μια αντανάκλασή τους στο μέλλον, ένας πολλαπλασιασμός συνέχειας που για να επιμηκύνει τον εαυτό του παριστάνει πως τον αντιμάχεται. Αυτοί που δημιούργησαν την απώλεια τώρα τη χρησιμοποιούν ως όπλο απέναντι σε αντιπάλους διεκδικώντας τη συνέχειά της ως μόνο ενδεχόμενο. Με αυτό τον τρόπο μιλούν κατά της καταστροφής για να συντηρήσουν το υπέρ της, κόντρα σε μια καταστροφή στο μέλλον ώστε να συνεχίσουν να καταστρέφουν στο παρόν. Είναι η κριτική ικανότητα που έχει ατροφήσει μέσα

στην παραζάλη της παρατεταμένης διάλυσης και τα αντανακλαστικά του ‘’όχι άλλο’’ που στρατολογούνται για να τρομοκρατήσουν. Μα αυτό το ‘’όχι άλλο’’ δεν επιτυγχάνεται ως ελεημοσύνη μέσα από την παθητικότητα του φόβου, αλλά ως διεκδίκηση μέσα από την ενέργεια της ελπίδας. Και είναι και πάλι ο φόβος αυτός που θα ορίσει την ελπίδα ως ανόητο όνειρο, την διεκδίκηση ως κάτι μάταιο και την υπόσχεση ως λαϊκισμό. Είναι τέλος ο φόβος, απέναντι σε κάθε τι το νέο μα και ίσως ο φόβος ως επικύρωση πως αυτό που έρχεται θα είναι νέο. Ας τρομοκρατήσουμε λοιπόν τους φόβους μας. Βάζοντας τη διεκδίκηση στη θέση της βεβαιότητας, το χώμα στη θέση της στάχτης, την ελπίδα στη θέση της απόγνωσης και του πανικού. Γιατί το νέο δεν είναι τίποτα άλλο από τον ιδρώτα του τρομοκρατημένου φόβου.

http://tsalapatis.blogspot.gr/