Θρησκευτικά για ευρωπαίους
8
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Η ΕΠΟΧΗ 4 Οκτωβρίου 2015
Tου Γιάννη-Ορέστη Παπαδημητρίου
σφέρει από τη στήλη του μπόλικο αντικομμουνισμό, σεξισμό, ξενοφοβία, αντιδιανοουμενισμό και άνευ όρων καταδίκες κάθε έκφανσης του πολιτικού φιλελευθερισμού.
Οι σκληροπυρηνικοί εκκλησιαστικοί κύκλοι και οι υπέρμαχοι της χριστιανικής κατήχησης είναι οι αδιαμφισβήτητοι νικητές της κατά λάθος αναμέτρησής τους με τη Σία Αναγνωστοπούλου, τον Νίκο Φίλη και όσους υπεραμύνθηκαν της απλοποίησης της διαδικασίας απαλλαγής των μαθητών από τα θρησκευτικά. Το συμπέρασμα από την άτακτη υποχώρηση των υπουργών είναι σαφές και καθαρό: το κυβερνών κόμμα διανύει τη δεύτερη θητεία του με τέτοια επισφάλεια, που είναι αδιανόητη κάθε συγκρουσιακή πρακτική με τα εγχώρια δίκτυα εξουσίας, πολλώ δε μάλλον όταν είναι τόσο ισχυρά όσο η εκκλησία.
Α
κόμα και στην πρώτη του σταδιοδρομία, ωστόσο, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έδειξε κάποια διάθεση να αντιμετωπίσει κατά μέτωπο την εκκλησιαστική επιρροή ούτε σε επίπεδο πραγματικής πολιτικής, ούτε σε επίπεδο ιδεολογίας. Το συνέδριο «Αριστερά και Εκκλησία», η συνέντευξη της Ρένας ∆ούρου στο Αγιορείτικο Βήμα, οι παραλληλισμοί των μοναχών του Αγίου Όρους με τους Ζαπατίστας στις σελίδες της «Αυγής», έδωσαν από νωρίς το στίγμα της συμφιλιωτικής διάθεσης με τους εκπροσώπους της ορθοδοξίας. Το μοντέλο διακυβέρνησης που προκύπτει απ’ αυτή τη συμφιλίωση είναι που σήμερα, ελλείψει momentum, καθιστά την παρούσα κυβέρνηση ανίκανη να κινηθεί έστω προς την κατεύθυνση ενός στοιχειώδους προγράμματος αστικού εκσυγχρονισμού, διεκδικώντας μακροπρόθεσμες αξιακές νίκες επί του σώματος της ελληνικής κοινωνίας. Παρά τα προκλητικά σκάνδαλα που έχουν συνοδεύσει την υλική εξάρτηση της εκκλησίας από το κράτος και παρά τις κοινωνικά βλαβερές επιπτώσεις της ορθόδοξης ιδεολογικής ηγεμονίας, η εκ-
Xριστιανισμός και ευρωπαϊσμός
κοσμίκευση μοιάζει ακόμα με μακρινό όνειρο. Ακόμα και οι πιο φιλελεύθερες πτέρυγες της εκκλησίας, στις οποίες τυπικά συγκαταλέγεται και ο νυν αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος, ομνύουν στην κρατική χριστιανοσύνη· σ’ αυτήν άλλωστε οφείλουν την αναπαραγωγή τους. Είναι λογικό να εξεγείρονται όταν απειλείται ένας βασικός πυλώνας της νομιμοποίησής τους, η ορθόδοξη κατήχηση στο σχολικό περιβάλλον, όπως αυτή εκφράζεται από την πρωινή προσευχή, το μάθημα των θρησκευτικών και τις εικόνες στις σχολικές τάξεις.
Μια ανισομερής διαμάχη
Η διαμάχη για το ζήτημα των θρησκευτικών υπήρξε εκπληκτικά ανισομερής. Ωστόσο, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ο τρόπος που διέσπασε τους δημοσιολογούντες του ευρύτερου φιλελεύθερου χώρου. Σκληροί ιδεολόγοι όπως ο Πάσχος Μανδραβέλης, υπερα-
Η Λαϊκή Ενότητα μετά τις εκλογές
Σ
Του Βασίλη Ρόγγα
το επίκεντρο της δημοσιότητας βρέθηκε στα μέσα της εβδομάδας η Λαϊκή Ενότητα. Η ελληνική αποστολή που ταξίδεψε στην Οδησσό για να συζητήσει τα ζητήματα της ελληνικής μειονότητας παρεμποδίστηκε από τον ντόπιο φασιστικό «∆εξιό Τομέα» και τελικά ματαιώθηκε η συνάντηση που είχε προγραμματιστεί με την «Επιτροπή Εθνικών Μειονοτήτων της περιοχής της Μαύρης Θάλασσας». Είχε προλάβει να προηγηθεί άτυπη συνάντηση με εκπροσώπους των ομογενών στις 29 Σεπτεμβρίου.
Οι παρεμβάσεις
Το κόμμα της ριζοσπαστικής αριστεράς δεν σταματάει να παρεμβαίνει για όλα τα τρέχοντα ζητήματα της συγκυρίας. Ο επικεφαλής Παναγιώτης Λαφαζάνης επισκέφθηκε τον ΟΛΠ και συναντήθηκε με τη διοίκηση του και το ∆Σ της ΟΜΥΛΕ. Στις δηλώσεις του τόνισε πως δεν θα περάσει το ξεπούλημα του λιμανιού, ενώ πρόσθεσε πως αντιτίθεται ριζικά στην εκποίηση του παραλιακού μετώπου του χώρου των Λιπασμάτων. Συμπλήρωσε πως ο συγκεκριμένος χώρος των 640 στρεμμάτων πρέπει να αποδοθεί στο δήμο ∆ραπετσώνας και τους πολίτες. Η Λαϊκή Ενότητα εντός της εβδομάδας με δελτίο Τύπου προειδοποίησε για τους πλειστηριασμούς που έρχονται εντός του Νοεμβρίου, σύμφωνα με το μνημόνιο που υπέγραψε η προηγούμενη κυβέρνηση. Παρέμβαση του σχηματισμού έγινε και σε σχέση με τη συνάντηση Κέρι-Τσί-
σπίστηκαν τη διευκόλυνση της απαλλαγής από τα θρησκευτικά, ενώ στις σελίδες της ίδιας εφημερίδας, ο «αποστάτης» Τάκης Θεοδωρόπουλος προέβη στην πιο μάχιμη κατακεραύνωση των εχθρών της Ορθοδοξίας, με μία ανάλυση τιτλοφορημένη «Γιατί χρειάζονται τα Θρησκευτικά», που δεν φείδεται κυνισμού και δεν κρύβει τη στοχοθεσία της. Από την εποχή που δεχόταν τα πυρά του Μητροπολίτη Πειραιώς Σεραφείμ, καθώς καυτηρίαζε την επικουρική διάθεση της εκκλησίας απέναντι στη Χρυσή Αυγή, έφτασε να δέχεται τα συγχαρητήριά του για το λίβελο που συνέγραψε κατά του Ισλάμ. Άγνωστο ποια ήταν η συμφιλιωτική χειρονομία του μητροπολίτη και του δημοσιογράφου· το σίγουρο είναι πως η μετάβαση από το δεξιό φιλελευθερισμό στη μάχιμη ακροδεξιά, είναι εξαιρετικά εύκολο να συμβεί με φόντο μια «κόκκινη απειλή», όπως συνέβη πολλάκις στην Ιστορία. Τα χρόνια της συμφιλίωσης, ο Θεοδωρόπουλος έχει προ-
πρα για τον «ενταφιασμό του ρωσικού αγωγού […] και τη μονόπλευρη ενεργειακή εξάρτηση από τις αμερικανικές προτεραιότητες» ανάμεσα σε άλλα. Το γραφείο Τύπου σχολίασε, επίσης, τις εξελίξεις στο προσφυγικό με επίθεση στις πρακτικές της ΕΕ για την Ευρώπη - φρούριο. Τέλος, σχολιάστηκε η μνημονιακή κατεδάφιση των συντάξεων («μειώνονται δραστικά οι κατώτερες συντάξεις, παγώνουν σε αυτά τα επίπεδα μέχρι το 2022, αλλάζει ο υπολογισμός των κύριων συντάξεων προς το χειρότερο και αυξάνονται τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης») και η έναρξη κατάργησης του μειωμένου ΦΠΑ στα νησιά από τις αρχές Οκτωβρίου.
Η προοπτική
Η Λαϊκή Ενότητα επιδεικνύει μια ρωμαλέα δραστηριοποίηση σε πολλές θεματικές. Φαίνεται πως το εκλογικό αποτέλεσμα όχι απλώς δεν κατεύνασε τη λειτουργία του σχηματισμού, αλλά αντίθετα τα στελέχη και τα μέλη της δημιουργούν τις προϋποθέσεις για κινηματική και θεσμική παρέμβαση στη συγκυρία. Αυτό το διάστημα οι τοπικές και κλαδικές οργανώσεις σε όλη την Ελλάδα συνεδριάζουν το κείμενο του Πολιτικού Συμβουλίου της Λαϊκής Ενότητας που εκδόθηκε μετά το εκλογικό αποτέλεσμα. Το μέτωπο της ριζοσπαστικής αριστεράς διερευνά τον τρόπο με τον οποίο θα βηματίσει οργανωτικά και πολιτικά στο επόμενο χρονικό διάστημα. Η ανακοίνωση του Πολιτικού Συμβουλίου έκανε λόγο για μια πανελλαδική συνάντηση μέσα στον Οκτώβρη σε σχέση με την εκτίμηση του εκλογικού αποτελέσματος και τον καθορισμό του προγράμματος δράσης, ενώ προετοιμάζεται και το πρώτο ιδρυτικό συνέδριο του σχηματισμού για τους επόμενους μήνες. Εκείνα που μένουν να διευκρινιστούν είναι αρκετά στο επόμενο χρονικό διάστημα. Η εισήγηση για τη διήμερη συνάντηση, αν υπάρξει, προφανώς θα χρειαστεί να είναι πιο λεπτομερής από την ανακοίνωση του ΠΣ και η συγ-
Μικρή σημασία έχει, όμως, εν προκειμένω η ταυτότητα του συγγραφέα, μπροστά στο ίδιο το -ομολογουμένως εύστοχο- επιχείρημά του: ο χριστιανισμός είναι ευρωπαϊσμός, η Βίβλος είναι «από τους πυλώνες του ευρωπαϊκού πολιτισμού» και τα Ελληνόπουλα (sic) οφείλουν να μετέχουν αυτής της χριστιανικής παιδείας, όχι με όρους μελέτης της θρησκειολογίας, αλλά κατήχησης. Πράγματι, παρότι σήμερα είναι συνδεδεμένος με την αθεΐα, ο ∆ιαφωτισμός έφερε τη δυνατότητα κριτικής της εκκλησιαστικής ιεραρχίας, όχι την άμεση απόρριψη της χριστιανικής πίστης. Η Ευρώπη (ή τουλάχιστον οι χώρες της που ανήκουν αβίαστα σ’ αυτή) υπήρξε πάντα χριστιανική, με αιματηρό συνήθως τρόπο, που δεν ξεχνούν να υμνούν οι εκάστοτε ακροδεξιοί, ιστορικά αυθεντικότεροι εκπρόσωποι του ευρωπαϊκού οράματος. Στο τοπίο που διαμορφώνεται στην Ευρώπη του 21ου αιώνα, όμως, όπου οι μεταναστευτικές ροές επανακαθορίζουν την ανθρωπογεωγραφία και τα αιτήματα της φυλετικής ή πολιτισμικής καθαρότητας οδηγούν σε νέες τραγωδίες, ο ελληνορωμαϊκός πολιτισμός και ο χριστιανισμός που θέλει κατά δήλωσή του να περισώσει ο Θεοδωρόπουλος ως ενεργούς παράγοντες στην άσκηση πολιτικής, αποτελούν θεμέλια του ancien regime. Ένας ευρωπαϊκός χώρος πολυπολιτισμικός και ανεξίθρησκος, είναι η απαραίτητη βάση για ένα αντίβαρο στις νέες ευρωπαϊκές θηριωδίες –και για να συγκροτηθεί αυτός, είναι αναγκαίο το ξερίζωμα της θρησκείας από όλες τις πτυχές του κράτους. •
γραφή της είναι μια υπόθεση που πρέπει να προβληματίσει τα στελέχη του σχηματισμού. Εκτός αυτού, η προοπτική της κομματικής ενοποίησης θα δημιουργήσει ενδεχομένως προστριβές σε σχέση με τον τρόπο που θα συμβεί ανάμεσα στις διάφορες συνιστώσες του σχηματισμού και τον κύριο κορμό της πρώην Αριστερής Πλατφόρμας: κόμμα νέου τύπου, κόμμα ενιαίο και πολυτασικό, μια καλύτερη εκδοχή του ΣΥΡΙΖΑ των συνιστωσών ή μέτωπο οργανώσεων πολιτικής και όχι κομματικής ενότητας; Το ίδιο ισχύει και με το πρόγραμμα. Για παράδειγμα ο Κώστας Λαπαβίτσας παρουσίασε το «Σχέδιο Κοινωνικής Αλλαγής» στο pressproject. Θα μπορούσε αυτό να είναι το πρόγραμμα της Λαϊκής Ενότητας ή χρειάζονται διορθώσεις, επιμέρους εμβαθύνσεις και επεκτάσεις σε υπόλοιπες θεματικές; Η Λαϊκή Ενότητα με την προίκα των 155.000 ψηφοφόρων της, την πανελλαδική οργανωτική της δικτύωση και το έμπειρο πολιτικό προσωπικό της έχει τα αναγκαία δομικά χαρακτηριστικά έτσι ώστε να για να συγκροτηθεί ως ένας ισχυρός πόλος της ριζοσπαστικής αριστεράς. Για να τα καταφέρει, χρειάζεται να αναδείξει με πιο εμφανή τρόπο τα χαρακτηριστικά που την καθιστούν ελκτική πολιτική επιλογή ριζοσπαστικού προσανατολισμού. Κι αυτό σίγουρα προϋποθέτει την ενότητα και το σχέδιο.