Refdag

min. 11°, max. 19°

2

Deskundigen: Vrijheid religie niet om zeep helpen.

3

www.refdag.nl

PRIJS PER NUMMER € 1,60 / ZATERDAG € 2,10

DIRECTEUR: IR. B.VISSER − HOOFDREDACTEUR: W. B. KRANENDONK

Grote zorg over bezuinigingen Eleos.

puntkomma

13 Opnieuw gesteggel

Nieuwe machthebbers Libië beginnen strijd om Sirte.

5

vrijdag 16 september 2011, 41e jaargang nr. 142

Vanavond een enkele bui, vannacht droog en enkele opklaringen. Morgen weinig zon en vooral in de westel ke helft van het land geregeld buien.

Hans Eschbach blijft roeping in PKN trouw.

over euro-obligaties.

Buien

Meer weernieuws: Puntkomma pag. 14.

Miljoenennota: Turbotaal in een turbulente tijd

Bewezen de goedkoopste: 8 dagen g Israël Vanaf 759,V

Marcel ten Broeke

Analyse DEN HAAG – De Miljoenennota voor 2012 is geen vrol k verhaal. Wel een reële schets van wat een overheid met een aanzienl ke schuld vermag. Mits het kabinet maar niet trapt in de val van de jaren 30.

De noodzaak van bezuinigen zal de Nederlander –hardwerkend of niet– wel onderschr ven.

Feit bl ft wel dat het kabinet nu niet bepaald een prettig moment gekozen heeft om een reep van 18 miljard euro weg te sn den uit het Nederlandse staatswaterhoofd.

Als uit de gisteren –op amateuristische w ze uitgelekte– r ksbegroting íéts bl kt, dan is het wel dat de vooruitzichten voor volgend jaar uiterst somber z n. Als het een beetje meezit, perst de economie er een mager plusje uit van 1 procent: te laag om vrol k van te worden, maar ook weer te hoog om tot

Groningen niet berispt om trouwambtenaren

wanhoop te vervallen.

Duidel k is dat in ieder geval van de consument weinig verwacht hoeft te worden. Die kr gt volgend jaar –en dat is dan voor het eerst sinds de jaren 80– voor het derde jaar op r een achteruitgang in koopkracht voor de kiezen.

De p n in de portemonnee bedraagt gemiddeld 1 procent, hoofdzakel k doordat de pr zen (in atie) sneller st gen dan de lonen. Daarmee raapt de Nederlander volgend jaar nog steeds de scherven die in 2008 en 2009 door het uitbreken van de mondiale kredietcrisis z n ontstaan.

Dat dit een klap was die in de recente geschiedenis z n weerga niet kent, bl kt nog eens duidel k uit deze Miljoenennota: pas eind volgend jaar bereikt de Nederlandse economie weer het niveau van vóór de kredietcrisis.

Een ongekende standstill van vier jaar, waarin de economie per saldo niet van z n plek kwam, als ware Nederland een levend standbeeld.

eigenl k te veel gehad.

Lastig is wél dat gezonde overheids nanciën vr moeil k te realiseren z n met een stagnerende en broze economie en uiterst instabiele nanciële markten.

Nederland moet het de komende t d meer dan ooit hebben van z n open economie, maar meer dan ooit staan de seinen voor de mondiale economie op rood door de schuldencrisis in Europa. Daarom geldt voor volgend jaar b alle voorgespiegelde c fers óók meer dan ooit: alles onder voorbehoud.

Als Griekenland tuimelt, leningen niet meer terugkomen en een keten van negativisme een domino-effect in gang zet, verandert de stand van zaken onmiddell k. Wil het kabinet dan z n eigen stikte begrotingsregels nog nakomen, dan zal er voor miljarden extra moeten worden bezuinigd, zo bec fert het Centraal Planbureau (CPB) in de Macro-economische Verkenning (MEV), die jaarl ks aan de Miljoenennota zit vastgeniet.

Stijging/ daling in %

Actieven -1,5

Alleenverdiener met kinderen modaal

DEN HAAG – Minister Van B sterveldt van Onderw s is niet van plan om de gemeente Groningen op de vingers te tikken. De stad verlengde de contracten van enkele ambtenaren van de burgerl ke stand niet omdat z gewetensbezwaren hebben tegen het sluiten van zogeheten homohuwel ken.

Meerderheid Kamer achter pensioenakkoord

■ Juist nu wat hulp van de staat welkom is, moet die het laten afweten

weer recht te trekken. „De buffers z n op”, schr ft minister De Jager van Financiën beslist. „De rekening kan niet kosteloos bl ven worden doorgeschoven naar toekomstige generaties.”

Er moet dus bezuinigd worden en dat het kabinet daarin „duidel k en standvastig is”, spat af van de 353 pagina’s. W zullen het solide beeld dat de nanciële wereld van ons heeft met hand en tand verdedigen; dat verhaal. Geen misverstand: „Het kabinet zal het regeerakkoord onverkort uitvoeren en de begrotingsregels handhaven.”

Het is turbotaal in een buitengewoon turbulente t d. Voor het eerst in meer dan veertig jaar zullen de overheidsbestedingen de groei daarom komend jaar niet stuwen, maar drukken.

Dat zegt tegel kert d veel over het schatkistbestuur in het verleden. En laat dat dan meteen een schrale troost z n: de groei die we gaan missen, hebben we in de achterliggende decennia, met dank aan de overheid,

Koopkracht in 2012

Redactie politiek

Dat bl kt uit de antwoorden op schriftel ke vragen van de Tweede Kamerleden Van der Staa (SGP) en Slob (ChristenUnie) die de bewindsvrouw gisteren naar de Kamer stuurde. Van B sterveldt, die politiek verantwoordel k is voor homo-emancipatie, stelt dat gemeenten praktische oplossingen moeten vinden voor ambtenaren die geen homohuwel ken willen sluiten.

Groningen „l kt” daar niet voor te kiezen. Of de uitkomst van de belangenafweging die de gemeente heeft gemaakt in deze gevallen, gerechtvaardigd is, daarover moet de rechter zich volgens de minister uitspreken.

SGP-fractievoorzitter Van der Staa is teleurgesteld over het antwoord. H adviseert de betrokken Groningse ambtenaren de kwestie aan de rechter voor te leggen.

Precies op het moment dat een beetje hulp van de staat nu weer welkom is, moet die het laten afweten. Dat komt vooral doordat de overheid, toen de crisis in 2009 haar hoogtepunt bereikte, als een stootkussen voor haar burgers is gaan liggen. Die leden daardoor weinig p n. Sterker: de koopkracht steeg in dit absolute crisisjaar (waarin de economie kromp met 3,5 procent) zelfs met b na 2 procent.

Gevolg was wel dat de staatsschuld ontplofte van 45 procent in 2009 naar 65 procent komend jaar. Het kabinet-Rutte ziet het daarom als z n hoogste doel om de overheids nanciën

Alleenverdiener met kinderen 2x modaal

-2 0

Tweeverdieners modaal + 1/2 modaal met kinderen

-0,75

Tweeverdieners 2x modaal + 1/2 modaal met kinderen

0

Tweeverdieners modaal + modaal zonder kinderen

-1

Tweeverdieners 2x modaal + modaal zonder kinderen

-0,5

Alleenstaande minimumloon

-0,25

Alleenstaande modaal

-1,5

Alleenstaande 2x modaal

-1

Alleenstaande ouder minimumloon

-0,25

Alleenstaande ouder modaal

Inactieven -1,5

Sociale minima paar met kinderen Sociale minima alleenstaande

-1,25

Sociale minima alleenstaande ouder

-1,25 -0,5

AOW, alleenstaand AOW

-0,75

Redactie economie

Dat bleek afgelopen nacht b een Kamerdebat over het pensioenakkoord.

Om een Kamermeerderheid achter z n plannen te kr gen, had de bewindsman steun van de PvdA nodig. Kamp kwam de sociaaldemocraten tegemoet met een aantal toezeggingen.

De bal ligt nu b de FNV, die maandag stemt over de plannen.

De twee grootste bonden binnen de vakcentrale, Abvakabo en FNV Bondgenoten, z n tegen de pensioenplannen van Kamp.

Het nieuwe pensioenakkoord vereist een stevig toezichtkader.

Dat stelde De Nederlandsche Bank (DNB) gisteren.

De nieuwe afspraken leggen de risico’s meer dan voorheen b de deelnemers in pensioenregelingen, signaleert DNB. „Daarom is toetsen op houdbaarheid van het stelsel nodig”, aldus de centrale bank.

Zie ook pag. 13.

AOW, paar AOW

-1

AOW, paar AOW + 10.000 euro

-1

©RD, Thijs van Daalen en Corné van der Horst− bron: Begroting Sociale Zaken en Werkgelegenheid

bruto modaal inkomen in 2012: 33.000 euro

DEN HAAG – Alleenverdieners betalen in 2012, als gevolg van de bezuinigingen van het kabinet, meer dan anderen het gelag. Dat bl kt uit de zogeheten koopkrachtplaatjes voor Prinsjesdag die het kabinet gisteren openbaar maakte.

Vooral werkende alleenverdieners met een middeninkomen merken de gevolgen van de economische crisis en van het kabinetbeleid. Deze kostwinners leveren gemiddeld 2,25 procent aan koopkracht in. Dat betekent dat z er maandel ks zo’n 100 euro bruto op achteruitgaan.

Dit komt vooral door de afbouw van de zogeheten overdraagbare hef ngskorting van een niet-werkende partner aan een kostwinner.

Kostwinners die minder dan 33.000 euro per jaar verdienen, gaan er tot ruim 50 euro per maand op achteruit. Alleenverdieners die meer dan 65.000 euro verdienen, verliezen gemiddeld 1,5 procent aan koopkracht. Dat is minimaal 80 euro per maand.

In de somberste Miljoenennota van de laatste decennia schr ft het kabinet dat burgers dit en het komende jaar op alle fronten minder te besteden hebben. „Door de opgelopen staatsschuld is de ruimte om nieuwe klappen op te vangen afgenomen”, stelt minister De Jager van Financiën in de begroting die gistermiddag per abuis al openbaar kwam. „De buffers z n op. We kunnen de rekening niet bl ven doorschuiven naar toekomstige generaties.”

Zo daalt de koopkracht volgend jaar gemiddeld met 1 procent, st gt de werkloosheid naar

inflatie, die naar verwachting uitkomt op 2 procent.

Wanneer de eurocrisis nog ernstiger wordt of Amerika opnieuw in een recessie terechtkomt, zal het bezuinigingsmes nog dieper moeten snijden dan de 18 miljard die de komende jaren moet worden ingeleverd. Rutte en zijn ministers verwachten dat er dan 5 miljard extra moet worden gevonden om de kwaal enigszins te kunnen bestrijden.

Wie deze scenario’s even op zich laat inwerken, beseft al snel dat de tijden in economisch opzicht zwaar zijn. Daarover zijn de Haagse politici het ook wel eens. Eigenlijk betwist niemand die analyse van het kabinet.

Over de remedie is men het echter bepaald niet eens. Het kabinet denkt in termen van bezuinigingen en heeft als belangrijk doel de staatskas weer

op orde brengen. Vandaar: bezuinigen en nog eens bezuinigen.

Vanuit de oppositie wordt gepleit voor het creëren van werkgelegenheid en heeft men vooral de belangen van de buren van Henk en Ingrid op het oog. Zij mogen er niet op achteruit gaan. De villabewoners en Mercedesrijders moeten maar de klappen opvangen.

Dat er verschil in visie bestaat, is op zich niet erg. Onthutsend is wel de manier waarop in deze moeilijke tijden politiek wordt bedreven. Wie de premier neerzet als „lastenkampioen” (Pechtold) of „sloper van de economie” (Roemer) om daarmee zijn eigen politieke partij te profileren, moet zich afvragen of hij werkelijk de belangen van land en volk dient. Wanneer leiders van oppositiepartijen zich opmaken om komende week tijdens

Zie ook pag. 3, 8 en 9.

A refdag.nl/prinsjesdag2011

405.000 mensen, gaan de lasten omhoog met 3,5 miljard euro en daalt de kinderb slag.

Het kabinet wil de kinderb slag verlagen met gemiddeld 35 euro per kind. Door deze bezuiniging wil de regering geld vr spelen voor koopkrachtreparatie via het kindgebonden budget voor ouders met een lager of modaal inkomen (ongeveer 33.000 euro).

Uit de gisteren gepubliceerde begroting van Sociale Zaken bl kt dat het kindgebonden budget b het eerste kind in een gezin verhoogd wordt met 50 euro. Het extraatje st gt b het tweede kind met 6 euro.

Tegel kert d wordt er bezuinigd op het kindgebonden budget. Zoals al eerder aangekondigd wordt deze steunmaatregel geheel afgeschaft voor derde en volgende kinderen in een gezin.

In de Tweede Kamer worden, met name door de SGP, echter initiatieven genomen om het kindgebonden budget wel degel k ook voor grotere gezinnen te handhaven.

Om de koopkrachtdaling voor lagere inkomens te beperken, laat het kabinet het hoogste belastingtarief van 52 procent eerder ingaan. Burgers hebben hier maximaal 15 euro nadeel van.

Verder gaat het eigen risico in de zorg met 50 euro omhoog.

Niet alleen voor huishoudens, ook voor het bedr fsleven gaan de lasten volgend jaar fors omhoog. Volgens het Centraal Planbureau komt de lastenverzwaring voor ondernemingen netto uit op 3 miljard euro. B na een jaar geleden zei Rutte nog dat de lasten voor het bedr fsleven over de hele regeerperiode gel k zullen bl ven. Maar het is de vraag of het kabinet deze belofte nu nog kan nakomen.

beter-uit.nl b

Samen naar school SOFIA (ANP/DPA) – Onder de leerlingen die gisteren in het Bulgaarse Gabrovo voor het eerst naar school gingen, was ook een 78-jarige man. Toen h een kind was, hadden z n ouders niet genoeg geld om hem naar school te laten gaan.

Nu wil h alsnog leren schr ven, lezen en rekenen, aldus staatspersbureau BTA. Apostol Stojanov heeft z n eerste letters al geschreven.

Man gepakt met bij GBS gestolen Bijbels DRIEL – Een 34-jarige man uit Driel is gisteren aangehouden omdat h 181 gestolen B bels op internet probeerde te verkopen, aldus de politie vanmorgen. De B bels waren in 2008 al ontvreemd b de Gereformeerde B belstichting in Leerdam. Na een tip maakte de politie een afspraak met de man en vond b hem de gestolen B bels.

„Kairosdocument theologisch zwak” AMSTERDAM – Het zogenoemde Kairosdocument is theologisch zwak, aldus oudtestamenticus prof. dr. Eep Talstra gisteren t dens een congres aan de Vr e Universiteit. „Hoeveel respect ik ook voor de Palest nse opstellers heb, als dit stuk een scriptie was, had ik die afgewezen.”

Zie ook pag. 2 en 4.

„Westers

geld indirect naar terroristen”

DEN HAAG – De Palest nse Autoriteit verstrekt maandel ks een riant salaris aan terroristen in Israëlische gevangenissen. De Joodse onderzoeker Itamar Marcus noemt dit „zeer bedenkel k” en w st erop dat westerse landen er indirect aan meebetalen. „Geen enkele regering zou dit moeten willen.”

Zie ook pag. 3.

Gesprekken over Deense coalitie gestart KOPENHAGEN – De winnares van de parlementsverkiezingen in Denemarken van gisteren, de sociaaldemocratische Helle Thorning-Schmidt, is vandaag begonnen met on-derhandelingen om een regeringscoalitie te smeden.

Ze streeft naar een linkse coalitie.

Zie ook pag. 5.

Strenger toezicht op energienota DEN HAAG – De Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) gaat strenger controleren op de kwaliteit van energienota’s van energiebedr ven. Zo worden leveranciers door de kartelwaakhond verplicht om meetstanden op te vragen en daadwerkel k te controleren.

Zie ook pag. 13.

Ja, ik neem een abonnement op het Reformatorisch Dagblad

Saamhorigheid noodzakelijk Al jaren wordt het geroepen. Bedrijfsleven en burger zullen gaan merken dat het economisch niet goed gaat.

De Miljoenennota, die gisteren op een knullige manier uitlekte, maakt duidelijk dat komend jaar iedereen in zijn eigen portemonnee de pijn echt zal gaan voelen.

Echt verrassend is dat niet. De financieel-economische omstandigheden zijn in de achterliggende maanden sterk verslechterd. De staatsschuld explodeerde, de zorgkosten lijken niet te remmen en de eurocrisis trekt diepe sporen. Het kon daarom niet uitblijven dat de broekriem nog enkele gaatjes moet worden aangehaald.

De boodschap van het kabinet is: de kosten voor het bedrijfsleven zullen stijgen, de koopkracht van de burger daalt en de verwachte loonstijging zal geheel teniet worden gedaan door de

Het CPB merkt daarom b de overheidsplannen subtiel op dat de Grote Depressie van de jaren dertig heeft geleerd dat in crisist d op de rem trappen de p n niet alleen heviger maakt, maar h ook langer aanhoudt.

Het planbureau bepleit in zo’n situatie –naast extra stimuleringsuitgaven– voor maatregelen die de overheids nanciën juist op de langere term n verbeteren, zonder op korte term n de economie te traineren, zoals hervorming van de arbeidsmarkt, het pensioenstelsel, de zorg en de hypotheekrenteaftrek.

Naast de onlangs door premier Rutte uitgesproken wens om „de staatsschuld te killen”, zou het kabinet daarmee meteen invulling kunnen geven aan het tweede hoofddoel uit de Miljoenennota: het bevorderen van het groeivermogen van de Nederlandse economie.

Alleenverdiener het meest geraakt door bezuinigingen Redactie politiek

AOW, alleenstaand AOW + 10.000 euro

DEN HAAG – Een meerderheid van de Tweede Kamer staat achter het pensioenplan dat minister Kamp van Sociale Zaken deze zomer met werkgevers en vakbonden sloot.

En dat zal niet alleen economisch gezien tot reuring leiden, maar ook politiek. Immers, PVVleider en gedoger Wilders zal er niet over peinzen om Henk en Ingrid opnieuw met bezuinigingen te tarten vanwege ‘Athene’. „Had maar naar ons geluisterd”, zal z n mantra z n, „dan waren we nooit aan het redden van die Grieken begonnen.”

Gevaarl k is ook dat het kabinet gedwongen zou kunnen worden, midden in een crisis extra te saneren, terw l ook een groot deel van de 18 miljard aan bezuinigingen die reeds gepland waren, komend jaar z n weerslag kr gt.

Door in het economisch slechte t van 2009 juist niet te bezuinigen, ving de overheid de klappen van de vorige crisis op, waardoor de schade (onder meer op de arbeidsmarkt) beperkt bleef. Door volgend jaar vast te houden aan alle geplande en mogel k zelfs extra bezuinigingen, maakt de overheid de klap b een nieuwe crisis spiegelbeeldig juist een tikkeltje zwaarder.

de algemene beschouwingen een wig te drijven tussen Wilders en de coalitie moeten zij beseffen een groot risico te nemen. Met een kabinetscrisis is ons land zeker niet gediend.

De partijleiders lijken op een team artsen dat rond een doodzieke patiënt staat. Over de kwaal zijn de dokters het eens, maar over de therapie niet.

Maar het overleg dat ze voeren, wordt gedomineerd door onderlinge jaloezie en carrièredrang. Intussen gaat de constitutie van de patiënt met het kwartier verder achteruit.

Het is een groot goed dat we in ons land een democratie hebben. Historisch gezien is dat de beste staatsvorm.

Maar de geschiedenis heeft bewezen dat een democratie juist in tijden van crisis ten onder kan gaan als onderlinge verschillen de noodzakelijke saamhorigheid tussen partijen blokkeren.

Proefabonnement van 4 weken € 12,–.

Vier weken voor € 12,– en aansluitend een doorlopend abonnement: incasso* doorlopend abonnement met jaarbetaling € 285,–** doorlopend abonnement met maandbetaling € 23,95**

bewogen en betrokken

Stuur de krant naar: Naam: Adres: Postcode/Plaats: Tel.: E-mail: Bankrekeningnummer: Handtekening: Reformatorisch Dagblad, Abonneeservice, Antwoordnummer 92, 7300 AB Apeldoorn * prijzen factuur en abonnementsvoorwaarden: zie colofon ** deze tarieven gelden t/m 30 september 2011

vrijdag 16 september 2011 PAGINA 2

Kerk en Godsdienst

Reformatorisch Dagblad

„Kairos niet „Godsdienstvrijheid niet om zeep helpen” te negeren aanklacht”

Tweedaags congres aan Vr e Universiteit Kerkredactie

AMSTERDAM – Het Kairosdocument van Palest nse christenen is een „niet te negeren aanklacht tegen onrecht”, stelt oud-minister Jan Pronk. Toch is het volgens hem „ethisch noodzakel k” dat Nederlandse christenen onder ogen zien dat niet alleen Israël de mensenrechten schendt, maar de Palest nen dat ook doen.

Pronk, voorzitter van het Interkerkel k Vredesberaad (IKV), sprak gisteren in Amsterdam t dens het congres ”Uur van de waarheid. Het Palest nse Kairosdocument in Nederland”, georganiseerd door Stichting Kairos Palestina Nederland in samenwerking met onderzoeksinstituut Visor van de Vr e Universiteit (VU) in Amsterdam.

Het document ”Uur van de waarheid. Een woord van geloof, hoop en liefde uit het hart van het Palest nse l den” is opgesteld door Palest nse christel ke theologen in 2009. In dit zogenoemde Kairosdocument –Kairos is Grieks voor het beslissende moment– roepen z op tot gerechtigheid, vrede en verzoening in het Heilige Land. Ook vragen z christenen wereldw d de „bezetting” door Israël van Palest nse gebieden als zonde te veroordelen. Bovendien zou die bezetting bestreden moeten worden met economische sancties en een boycot tegen Israël.

De verklaring riep binnen de Nederlandse kerken zowel instemmende als felle, afw zende reacties op.

Pronk, onder meer oud-mi-

Kairosdocument ■ Oud-minister Pronk: Kairosdocument niet te negeren aanklacht tegen onrecht.

■ Nederlandse kerken opgeroepen tot steun aan Palestijnse christenen.

■ Kairosdocument is theologisch zwak, vindt prof.

Talstra.

nister van Ontwikkelingssamenwerking, gaf gisteren z n persoonl ke visie op het Palest ns-Israëlisch con ict. H constateert dat daarin een patstelling is ontstaan. „Er is weinig uitzicht op vrede. Dat maakt me bescheiden, maar ook tamel k cynisch.”

Volgens Pronk z n onder meer de bouw van Israëlische nederzettingen in Palest ns gebied en de blokkade van de Gazastrook in str d met het internationaal recht. Maar ook de Palest nen hebben de mensenrechten geschonden, aldus de IKV-voorzitter. „Het is ethisch noodzakel k dat degenen die de Palest nen steunen, dat ook onder ogen zien. Recht kan niet worden gevestigd met onrecht.”

Het is hoog t d voor nieuwe vredesinitiatieven. Een belangr k uitgangspunt voor de oudminister is dat het Palest nsIsraëlisch con ict in wezen niet religieus is, maar politiek. „Het draait ten diepste om land, grond, water en een thuis.”

Met de zogenoemde Arabische lente dit jaar is er een nieuwe situatie in het Midden-Oosten ontstaan, aldus Pronk. Zo nemen Egypte en ook Turk e een andere houding aan tegenover Israël en de Palest nen. „Dat noopt tot nieuwe internationale initiatieven. Een daarvan kan de erkenning van een Palest nse staat z n. Zeggen dat er eerst vrede moet worden gesloten, is een cirkelredenering en bovendien hypocriet.”

Desgevraagd zegt de voorzitter van het IKV het Kairosdocument „fantastisch” te vinden. „Het is een klaroenstoot; de inhoud is niet zweverig maar politiek betrokken, met B belse noties van wat recht en gerechtigheid in concrete situaties betekenen.

Het is een document van een kleine minderheid, maar als zodanig een niet te negeren aanklacht tegen onrecht waarvoor we in het buitenland ook verantwoordel k z n.”

Gerard Vroegindeweij

DEN HAAG – De godsdienstvr heid afschaffen omdat deze voldoende is gewaarborgd door de vr heid van meningsuiting, vereniging en vergadering?

De seculieren in de Tweede Kamer z n voor, maar een keur aan deskundigen maakte de Kamerleden gisteren duidel k dat de overheid dit pad níét op moet gaan.

Het was VVD-Kamerlid HennisPlasschaert die half maart de kat de bel aanbond in dagblad De Pers. Volgens het liberale Kamerlid is een apart grondwetsartikel over de vr heid van godsdienst „overbodig” omdat de andere klassieke grondrechten de vr heid van religie voldoende waarborgen.

GroenLinks was en is het er helemaal mee eens. Volgens de part moet het afgelopen z n met de bevoorrechte positie van religie en religieuzen. Daarom moet het verbod op godslaste-

ring uit het Wetboek van Strafrecht, mag er geen Zondagswet meer z n en mogen ambtenaren die geen homohuwel ken wensen te sluiten, hun werk niet langer uitoefenen, zo stelde GroenLinks-Kamerlid Dibi gisteren t dens een hoorzitting die de Tweede Kamer hield over de scheiding van kerk en staat en grondrechten. De Kamer debatteert binnenkort over dit thema en ter voorbereiding daarop organiseerde de vaste Kamercommissie van binnenlandse zaken een rondetafelgesprek met een aantal deskundigen.

Het was dezelfde Dibi die ergens halverwege de vergadering de kernvraag van de b eenkomst stelde aan prof. mr. drs. B. P. Vermeulen, lid van de Raad van State en deskundige op het gebied van grondrechten. „Waarom is het in úw ogen géén goed idee om de vr heid van godsdienst af te schaffen?”

Vermeulen schudde vier belangr ke argumenten uit z n mouw. Het eerste is historisch.

„De vrijheid van godsdienst is de oermoeder van alle grondrechten. In de Unie van Utrecht (1579) werd deze voor het eerst vastgelegd.” Verder miskent afschaffing volgens hem dat mensen „reiken naar het transcendente.” De derde reden is dat niet alle „manifestaties” van religie onder de vrijheid van meningsuiting vallen.

Tot slot wees Vermeulen erop dat minderheidsgroeperingen vanwege hun religie onder druk staan. Het is dan niet verstandig om de vrijheid die hun de meeste bescherming biedt, uit de Grondwet te halen. „Dan marginaliseer je hen. Dat verscherpt de onderlinge verhoudingen; dat is contraproductief.”

Rechtsfilosoof prof. dr. W. van der Burg hekelde ook in ronde bewoordingen het streven om de godsdienstvrijheid te schrappen. „Het zou een blamage z n.” Het mogel k schrappen van het klassieke vr heidsrecht is volgens hem een bew s dat burgers niet langer mogen af-

VERMEULEN ...oermoeder van grondrechten...

Foto RD

w ken van heersende meerderheidsopvattingen. Het ontbreekt veel Kamerleden aan „invoelingsvermogen voor religie.”

Als voorbeeld noemde h het verbod op ritueel slachten.

Dr. A. J. Plaisier, scriba van de Protestantse Kerk, stelde na-

mens het Interkerkel k Contact in Overheidszaken dat het „een klein kunstje” is om „een groot goed” zoals de godsdienstvr heid „om zeep te helpen.”

De Marokkaanse-Nederlandse journaliste H. Bouazza stelde dat er geen recht is om „gevr waard te bl ven van religieuze uitingen.” Religie kan ook veel problemen voorkomen. Als voorbeeld noemde ze de voormalige Amsterdamse stadsdeelvoorzitter Marcouch, die het plan opperde om moskeeën in te zetten om jongens die op het verkeerde pad dreigen te komen, in te tomen. Een golf van protest van het gevolg. Dat was volgens Bouazza niet nodig geweest: „Marcouch toonde zich juist een pragmatisch discipel van de oer-Hollandse schrijver W. F. Hermans, die stelde dat een pastoor die de angst voor de hel erin houdt, meer waard is dan honderd politieagenten.”

A refdag.nl/plaisier voor de bijdrage van dr. Plaisier.

Nieuwe toren Petrakerk Kapelle

GEREF. GEMEENTEN Beroepen: te Apeldoorn, A. T. Vergunst te Carterton (NieuwZeeland); te Bodegraven, B. Labee te Geldermalsen; te Lelystad, D. W. Tuinier te Aagtekerke; te Oudemirdum, M. Karens te Werkendam.

A refdag.nl voor actueel beroepingswerk.

Afscheid/intrede a.s. zondag PROTESTANTSE KERK IN NED. Afscheid: van Drunen (prot.), M. Oostenbrink wegens vertrek naar Hardenberg-Heemse (geestelijk verzorger Baalderborg).

Intrede: te Marken (herv.), H. Dekker te Vollenhove (herv.); te Twisk-Hauwert-OostwoudMidwoud (herv.), C. T. Mataheru te Hoorn (prot.); te Putten (herv., wijk 1), A. L. van Zwet te Woudenberg (herv., wijk 1); te Vorden (herv.), kand. M. S. van der Wilt-Karreman te Silvolde.

Prijs t/m 31 okt. € 15,-; daarna € 17,95 Voorverkoop uitsluitend via: www.psalmberijming.nl Wegwijs, Paviljoen Bewust, stand 2.E.061 0113-613740 / 0341-251351 KAPELLE – De Petrakerk van de gereformeerde gemeente in het Zeeuwse Kapelle heeft vanmorgen een nieuwe toren gekregen. De toren is hoger dan de vorige en zal voorzien worden van een bronzen klok. Het kerkgebouw wordt momenteel met ten minste 300 zitplaatsen uitgebreid naar 1350 zitplaatsen. Daarbij ondergaat een groot deel van de kerk ook Foto Willem Mieras aanpassingen.

„Veel beloften vervuld, maar niet voltooid” Dr. M. van Campen (Ede) wil emeritaat onder andere gebruiken om Israëltrilogie af te ronden

Met de woorden uit Hebreeën 13:8 dat Jezus Christus gisteren en heden en tot in eeuwigheid Dezelfde is, nam dr. Van Campen eerder deze maand afscheid van de hervormde gemeente van Zwartebroek-Terschuur. Noem het een statement. „M is namel k wel eens verweten dat ik in m n theologie de aandacht voor Israël boven die voor Christus zet.”

H is even stil. „Met zulke verw ten trappen mensen me echt op de ziel. Want het is overduidel k én én, nooit of of. Het zou vresel k z n als dat wel het geval was.”

Oogappel

Dat de aandacht voor het Joodse volk een grote plaats heeft in z n theologisch bezig z n de afgelopen decennia is overigens zonneklaar. „Ze kunnen je van slechtere dingen beschuldigen”, aldus dr. Van Campen.

Al in z n studiet d begint het belang van de beloften en profetieën uit het Oude Testament en de aandacht van Paulus voor z n

gen, Woerden en Waddinxveen. „Daarna was ik een periode volt ds docent aan de Christel ke Hogeschool Ede (CHE). En vervolgens wilde ik heel graag nog één gemeente dienen. Dat werd Zwartebroek: een hervormde gemeente die door de scheuring van 2004 zwaar gehavend was.

De afgelopen jaren hebben we weer een wonderl ke opbouw van de gemeente mogen zien.

Het aantal kerkgangers in de morgendiensten is verdrievoudigd en ook z n de verhoudingen met de hersteld hervormde gemeente ter plaatse verbeterd.

Zo hebben we de afgelopen jaren op bid- en dankdagen gezamenl ke diensten houden.

Dat heb ik ondanks alle verschillen en de p n die er aan beide kanten is als een zegen ervaren.”

Enige t d geleden verscheen er, onder verantwoordel kheid van het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk, waarvan dr.

Van Campen tweede voorzitter is, een themabrochure van z n hand over Israël en de Palest nen. Daarin gaat de predikant in op de relatie tussen Israël en andere volken in het licht van de geschiedenis en de huidige

Trilogie

In 2006 promoveerde h aan de Universiteit Leiden op een dissertatie onder de titel ”Gans Israël”.

Het is het middelste deel van een trilogie die de predikant –die inmiddels weer in Ede woont– nu wil voltooien. „Ik wil heel graag nog een eerste achtergronddeel en een laatste deel in die trilogie schr ven. Daarvoor moet ik veel lezen en onderzoek doen.

Ik hoop daar nu t dens m n emeritaat meer t d voor te hebben.”

Een andere reden om emeritaat aan te vragen was voor de predikant z n gezondheid. „In 2007 heb ik een herseninfarct gehad. Daar ben ik op een wonderl ke w ze van genezen, maar wat bleef, is dat ik niet meer de energie heb die ik vroeger wel had.”

Gemeentewerk, preken, lesgeven en schr ven: dr. Van Campen deed en doet het allemaal met veel vreugde. H was achtereenvolgens predikant van de hervormde gemeenten in Poedero en-Loevestein, Vlaardin-

Arthur Hildersham, predikant te Leicester

HERSTELD HERVORMDE KERK Bedankt: voor Sint Maartensdijk, A. Vlietstra te Katwijk aan Zee (wijkgem. Elim).

Psalmen; berijming ds. C.J. Meeuse

EDE – De pensioenregeling voor de Levieten, beschreven in Numeri 8, gaf hem rust over z n beslissing om emeritaat aan te vragen. „De Levieten moeten als ze v ftig jaar oud z n uit dienst”, zegt dr. M. van Campen. Zelf is h b na 62 jaar oud. „Maar gelukkig betekent emeritaat niet dat je stopt.”

Hij riep uit: Wee mij, want ik verga, daar ik een man ben van onreine lippen en ik woon in het midden van een volk dat onrein van lippen is. Want mijn ogen hebben de koning, de Heere der heerscharen, gezien. Hierin wordt ook God op een andere wijze gehoond, terwijl Hij nooit enigen slaat dan om allen te waarschuwen wat zij verdiend en te verwachten hebben. De rechtvaardigen zullen het zien en vrezen, zegt David. Elk oordeel Gods heeft een stem.

Daarom honen wij God als wij er geen acht op slaan, noch gehoor aan geven.

Hoor de roede en wie ze besteld heeft.

PROTESTANTSE KERK IN NED. Beroepen: door de classicale vergadering Katwijk: te Katwijk (geestelijk verzorger stichting DSV), P. Zeedijk te Stavenisse (herv.).

VOORVERKOOP

volksgenoten voor Van Campen op te lichten. „Misschien was het de echo van wat m’n oma alt d zei. „Jongen”, zei ze dan, „let alt d goed op Israël, want dat is Gods oogappel.”

Zoiets bl ft toch hangen.”

Het zicht op Israël als Gods bl vende verbondsvolk was voor dr.

Van Campen een openbaring. „Ik noem het zonder aarzelen m’n tweede bekering.”

Mij aangaande daarentegen, als zij krank waren, was een zak mijn kleed.

Ps. 35:13

Beroepingswerk

(Advertentie)

Wim van Egdom

Onrein

(”Leer van vasten en bidden over de zonden”, 1659)

Zie verder pag. 4.

Verschijnt medio oktober Vanaf 1 november verkrijgbaar bij de boekhandel

Meditatie

EDE – Dr. M. van Campen: „Vanaf de Vroege Kerk is de vervangingstheologie dominant aanwezig in het christenFoto RD, Anton Dommerholt dom. Noem het een anti-Joods virus dat steeds weer de kop opsteekt.”

gebeurtenissen. „Daar is, naast instemming, veel en heftige kritiek op gekomen. Op sommige punten zelfs zo heftig dat ik gezegd heb: Ik wil daarover nu niet in discussie gaan, we moeten even afkoelen.”

Anti-Joods virus

Met zorg ziet h hoe ook in Gereformeerde Bondskringen predikanten een andere visie kr gen op Israël en op de vervulling van de beloften aan het Joodse volk. „Dat is niet nieuw. Het is eerder een terugkeer naar de oude vervangingstheologie, maar dan in een nieuw jasje. Vanaf de Vroege Kerk is de vervangingstheologie dominant aanwezig in het christendom. Noem het een anti-Joods virus dat steeds weer de kop opsteekt. Soms is er een periode in de geschiedenis waarin een antibioticum het even onderdrukt, maar het komt steeds weer terug.”

De visie op Israël en de durende geldigheid van alle beloften aan het Joodse volk, ook de landbelofte, leidt langzaam maar zeker tot een schisma in de gereformeerde gezindte, meent dr. Van Campen. „Veel jonge theologen staan onder sterke invloed van de Angelsaksische theologie.

De visie op Gods bl vende bemoeienis met het Joodse volk ontbreekt daarin veelal. Op dit punt is het een gemis dat we niet meer weten van de r kdom van onze eigen traditie zoals het Reveil en de Nadere Reformatie.

Ongekend sterk leefde daar de

verwachting voor Israël. Mensen die oude schr vers als Brakel en Van der Groe en de Reveilman Da Costa echt lezen, ontdekken dat.”

Mede-erfgenaam

In een recent gepubliceerd artikel deed dr. Van Campen verslag van z n onderzoek naar preken over de bede ”Uw Koninkr k kome” uit het Onze Vader. „Je ziet dan dat na de Afscheiding de aandacht voor Israël in deze preken weg-ebt, om na de Doleantie vr wel helemaal te verdw nen.

Alle kaarten worden op de gemeente gezet, terw l je over uitgerekend de komst van het Koninkr k nimmer kunt spreken en preken zonder Israël daarb te betrekken. Het gaat hier immers, zoals in Handelingen 3 staat, over de wederoprichting van alle dingen. Dan zullen de beloften van de profeten volledig in vervulling gaan.”

Dr. Van Campen: „Als christenen uit de heidenen z n we méde-erfgenamen van de beloften, zegt Paulus in de Efezebrief. Maar dé erfgenaam bl ft Israël. Niet één van de beloften die aan Israël z n gedaan, wordt in het Nieuwe Testament weggenomen. Het wordt verbreed, maar niet vervangen.

In Christus z n de beloften vervuld, maar niet voltooid.

Er is nog een tegoed voor Israël.

Wie het Oude Testament alleen leest door de bril van het Nieuwe Testament doet de B bel ernstig tekort.”

HERSTELD HERVORMDE KERK Afscheid: van Wijk bij Heusden, C. M. Buijs wegens vertrek naar Elspeet.

Intrede: (21 september) te Sint-Annaland, kand. D. J. Diepenbroek te Waarder; te IJsselstein, kand. W. Schinkelshoek te Krimpen aan de Lek. GEREF. KERKEN VRIJG. Afscheid: van Harderwijk, M. K. Drost wegens vertrek naar Bunschoten-West.

Intrede: te Alkmaar, kand. S. M. Greving te Leeuwarden.

NED. GEREF. KERKEN Intrede: te Vlaardingen, P. J. Weij te Emmeloord.

GEREF. GEMEENTEN Intrede: (21 september) te Terneuzen, kand. R. A. M. Visser te Hardinxveld-Giessendam.

Ds. W. van Vreeswijk 25 jaar predikant Van een medewerker

ROUVEEN – Ds. W. van Vreesw k, predikant van de hervormde gemeente (w k 2) te Rouveen, stond woensdag 25 jaar in het ambt.

Willem van Vreesw k werd op 18 december 1957 geboren te Kamerik. H studeerde theologie in Utrecht en verleende in de jaren 1985 en 1986 b stand in het pastoraat in Kinderd k/Middelweg en Waddinxveen. In 1986 werd h bevestigd als predikant voor buitengewone werkzaamheden (legerpredikant) met als standplaats Den Bosch.

In 1990 werd ds. Van Vreesw k predikant van de hervormde gemeente in Hei- en Boeicop. Daarna volgden Bergambacht (1996) en R ssen (2004). Zondag deed h intrede te Rouveen.

Aanpak pgb niet uitgesteld DEN HAAG (ANP) – Ondanks heftig aandringen van de oppositie stelt staatssecretaris Veldhu zen van Zanten (Volksgezondheid) de reorganisatie van het persoonsgebonden budget (pgb) niet uit. Ze gaat voortvarend verder met de ingr pende hervorming daarvan.

Dat kondigde ze gisteren in de Tweede Kamer aan. De gehele oppositie en belangengroeperin­ gen vrezen dat veel mensen het met minder en slechtere zorg moeten doen als ze het geld voor het pgb niet meer op hun reke­ ning kr gen om zelf hun zorg te kunnen regelen.

Veldhu zen van Zanten stel­ de echter dat ze wel ingr pt, maar zo dat de mensen die het pgb echt nodig hebben er geen last van hebben. „Het is niet de schuld van de pgb­houders dat de regeling zo is verwaarloosd.

Ik kreeg het pgb in handen toen

het al doodziek was. Ik moest een spoedoperatie uitvoeren en daar ben ik niet voor terug­ gedeinsd.”

Zo’n 130.000 mensen hebben op dit moment een pgb. Tot 2014 behouden de meesten hun recht daarop, meldde de staatssecreta­ ris. Z is ervan overtuigd dat het voor de meeste mensen die nu een pgb hebben wel goed komt.

Ze mikt op innovaties en de exi­ bele inzet van zzp’ers in de zorg en kondigde aan dat ze familiele­ den die lang voor een naaste zor­ gen nancieel wil compenseren.

GroenLinks, SP en PvdA nemen het hoog op dat de staatssecre­ taris geen garanties geeft voor mensen die geen pgb meer kr ­ gen. Z dienden een motie van afkeuring tegen haar in. Een meerderheid van de Kamer gaf daaraan vannacht geen steun.

Behalve de indieners stemde al­ leen de Part voor de Dieren voor de motie.

Grote zorg over bezuinigingen Eleos Binnenlandredactie

NIEUWEGEIN – De cliëntenraad van Eleos vindt het „een zorgel ke ontwikkeling” dat de deelt dbehandelingen jeugdzorg van Eleos in Dordrecht, Ede en Zwolle vanwege de bezuinigingen die de instelling moet doorvoeren, dichtgaan.

Dat heeft voorzitter A. van der Woude van de cliëntenraad gis­ teren laten weten.

Eleos moet dit en volgend jaar tussen de 2 en 3 miljoen bezui­ nigen op de ambulante zorg (behandelingsgesprekken) en de deelt dbehandelingen. De cliën­ tenraad vreest dat de bezuini­ gingen de identiteitsgebonden zorg onder druk zetten en vindt dat Eleos de cliënten voldoende moet betrekken b het bezuini­ gingsplan.

De raad zegt verder te begr ­ pen dat Eleos keuzes moet ma­ ken, maar wil met de raad van bestuur zoeken naar alternatie­ ven in een poging te voorkomen „dat uitgerekend het mes wordt

gezet in behandelaanbod voor jonge mensen die t del k psy­ chische zorg nodig hebben”, al­ dus Van der Woude gisteren.

De ondernemingsraad van Eleos vraagt de raad van bestuur om de sluiting van de dagbehan­ deling volwassenenzorg in de re­ gio noordoost in heroverweging te nemen, aldus voorzitter A. de R ke gisteren. Het sluiten van de dagbehandeling jeugdzorg vindt de or alleen acceptabel als er voor de jongeren wordt ge­ zocht naar een passende identi­ teitsgebonden oplossing binnen of buiten Eleos. Omdat de raad de noodzaak van de bezuinigin­ gen inziet staat h er in het al­ gemeen wel positief tegenover, aldus De R ke gisteren.

Volgens woordvoerder M. Catsburg van Eleos vordert de noodzakel ke personeelsreduc­ tie van 41 formatieplaatsen b Eleos naar behoren. „Onder an­ dere door het niet verlengen van t del ke contracten en het na­ tuurl k verloop is er al een re­ ductie van 13,5 arbeidsplaatsen gerealiseerd.”

Miljoenennota was nog nooit zo snel openbaar Redactie politiek

DEN HAAG – „Zo valt Prinsjesdag wel steeds vroeger”, constateerde SGP-fractieleider Van der Staa gisteren droogjes na de plotselinge en vroegt dige versch ning van de Miljoenennota op internet.

Met een simpele handeling wist journalist en historicus Bram Talman gistermiddag b de Miljoenennota te komen. Die zou eigenl k pas vanmiddag om 14.00 uur openbaar worden. „Vorig jaar was de naam van de site miljoenennota.prinsjes­ dag2010.nl. Ik heb 2010 wegge­ haald en er 2011 van gemaakt.”

Talman klikte op de link op het scherm en kon z n ogen niet geloven. Door een fout van een medewerker van het bedr f Facetbase was de echte Miljoe­ nennota al op een plek gezet waar normaal gesproken alleen testdocumenten staan.

De journalist kon de Miljoe­ nennota zomaar inzien. „Ik had

geen wachtwoord nodig. Ik heb niets hoeven omzeilen.”

H maakte z n vondst via Twitter meteen wereldkundig.

Onmiddell k kwamen alle mediabedr ven in actie. De programmering voor radio en tv en de indeling van kranten ging op de kop en Talmans collega’s konden aan de slag.

Na enig beraad besloot het ka­ binet dan ook maar alle andere begrotingsstukken vr te geven.

In een brief aan de Kamer schreef premier Rutte dat „dit niet had mogen gebeuren.”

H zei gisteren z n best te zul­ len doen om te voorkomen dat ook de Troonrede uitlekt.

Los van dit incident was h er toch al voorstander van om vol­ gend jaar de begrotingsstukken pas op Prinsjesdag te openbaren.

Op Twitter leidde het lekken van de Miljoenennota tot een hausse aan hilarische en spot­ tende reacties. Zo schreef een twitteraar: „Als iemand nu ook het koffertje van De Jager jat, is het feest compleet.”

AMSTERDAM – Journalist en historicus Bram Talman wist gisteren via een simpele handeling de Miljoenennota alvast in te zien. Het stuk was per Foto ANP ongeluk al op internet gezet.

vrijdag 16 september 2011 PAGINA 3

Binnenland

Reformatorisch Dagblad

Nederlandse christen vrij na jaar cel in Iran Binnenlandredactie

DEN HAAG – De Nederlander Vahik Abramian, die een jaar vastzat in Iran voor een veroordeling voor verspreiding van het christel k geloof, is vandaag teruggekeerd in Nederland.

Abramian kon gisteren Iran ver­ laten, meldde het ministerie van Buitenlandse Zaken vandaag. De man heeft naast de Nederlandse ook de Iraanse nationaliteit. Om­ dat Iran geen dubbele nationali­ teit erkent, kon Nederland geen consulaire b stand verlenen.

Nederland drong wel lang aan op een eerl k proces. Minister Rosenthal (Buitenlandse Zaken) zei vandaag de vr lating en het vertrek van de man te zien als „een signaal in de goede richting van de z de van de Iraanse over­ heid.” H hoopt dat Abramian de „periode snel achter zich kan laten.” Volgens Buitenlandse Zaken kon vanaf mei intensief worden gesproken met Iran over de situatie van Nederlanders die ook de Iraanse nationaliteit heb­ ben. Nu zitten nog drie Neder­ landse Iraniërs vast in het isla­ mitische land.

„Jullie betalen mee aan salaris terroristen” Nederlands geld gaat indirect naar Palestijnen in cel Jacob Hoekman

DEN HAAG – De Palest nse Autoriteit verstrekt maandel ks een riant salaris aan terroristen in Israëlische gevangenissen. Hoewel dat op zich al zeer bedenkel k is, wordt die zaak volgens de Joodse onderzoeker Itamar Marcus nog erger doordat westerse landen daar indirect aan meebetalen. „Geen enkele regering zou dit moeten willen.”

Of de Palest nen terreur ver­ heerl ken? Dat gebeurt niet structureel, zei minister Rosen­ thal van Buitenlandse Zaken nog in mei, nadat de Kamer hem had opgedragen de subsi­ die te beëindigen als die prakt k niet stopt. Maar, zei de minister,

mocht terreur wél consequent aangeprezen worden, dan „zal dat consequenties moeten hebben voor de internationale steun.”

Nu, de Palest nse Autoriteit maakt zich inderdaad conse­ quent schuldig aan het ver­ heerl ken van anti­Israëlisch terrorisme. Dat is althans de conclusie van Itamar Marcus, directeur van Palestinian Media Watch. Die organisatie uit Jeru­ zalem vertaalt uitlatingen van Palest nse media in het Engels.

Gisteren was Marcus op uitno­ diging van ChristenUnie, SGP, VVD en PVV in de Kamer.

Als h eenmaal begint, is h nauwel ks nog te stoppen.

Haastig jaagt Marcus er in zo kort mogel ke t d zo veel mogel k Palest nse lmpjes en krantenartikelen doorheen, boordevol bew smateriaal dat de Palest nse Autoriteit zich stelselmatig schuldig maakt aan de verheerl king van terreur.

Aan de basis van dat kwaad ligt de overtuiging dat Israël geen bestaansrecht heeft. „Op alle niveaus, van het hoogste politieke niveau rond president Abbas tot het niveau van school­ boeken, zien we die boodschap terugkomen: er is geen Israël.

Uiteindel k gaan veel mensen werkel k geloven dat terreur niet meer dan een vorm van zelfverdediging is.”

Dat laatste bl kt uit de c fers.

Het gerenommeerde Ameri­ kaanse onderzoeksbureau Pew Research Center ondervroeg in mei dit jaar inwoners in diverse islamitische landen naar hun

■ „Hoe erger je terroristische daden, hoe meer geld je krijgt”

mening over zelfmoordaansla­ gen. Moet een aanslag of ander geweld tegen burgers kunnen om de islam te verdedigen? Ja, zei 68 procent in de Palest nse gebieden. Dat percentage ligt vele malen hoger dan in Egypte (28 procent), Jordanië (13 pro­ cent) en Pakistan (4 procent).

Dit hoge percentage in de Pa­ lest nse gebieden is een direct gevolg van het verheerl ken van terrorisme, stelt Marcus. „Dat gebeurt op allerlei manieren, onder meer doordat de Palest n­ se Autoriteit salarissen betaalt aan terroristen in Israëlische gevangenissen. Hoe erger je terroristische daden, hoe meer geld je kr gt.”

Het schokkendst is dat westerse landen, waaronder Nederland, aan die salarissen b dragen, stelt Marcus. H baseert zich daarvoor onder meer op de Palest nse krant al­Hayat al­Jadida. Daaruit bl kt dat alle fondsen voor over­

heidssalarissen –waaraan ook Nederland jaarl ks miljoenen b draagt– op één grote hoop te­ rechtkomen, waaruit vervolgens zo’n 2,5 procent wordt uitbe­ taald aan Palest nse gevange­ nen in Israëlische cellen. „Geen enkele regering zou een entiteit moeten willen nancieren die terrorisme ondersteunt”, zegt Marcus.

Kamerlid Voordewind van de ChristenUnie sluit zich daar­ b aan. „We moeten stoppen met het geven van een blanco cheque aan de Palest nen. Het mag niet zo z n dat met ons geld ook terroristen worden betaald”, liet h gisteren weten.

Samen met de SGP en de PVV diende h gisteren Kamervra­ gen in om minister Rosenthal aan z n uitspraken van mei te herinneren. H roept Rosent­ hal ertoe op „de aangenomen motie over het stopzetten van de subsidie aan de Palest nse Autoriteit uit te voeren.”

Hillen betreurt effect uitspraak over Kunduz DEN HAAG (ANP) – Minister Hillen van Defensie betreurt het dat z n uitspraken over de politietrainingsmissie in Kunduz kennel k schadel k z n geweest voor het draagvlak van de missie.

In het Kamerdebat over de kwes­ tie gisteravond zei h verrast te z n geweest over de ophef die over z n uitlatingen is ontstaan en benadrukte h dat het niet z n bedoeling is geweest.

Hillen zei verder dat h de na­ druk had gelegd op de militaire b drage aan de missie, omdat in z n werk het accent daar meer op ligt. Ook stelde h dat de mis­ sie zonder militairen onmogel k uit te voeren is. Z n uitspraak kwam „uit de grond van m n hart”, aldus de CDA­minister.

H herhaalde dat de missie in Kunduz een „geïntegreerde politietrainingsmissie” is waar­ in „verschillende takken van deskundigheid” z n vertegen­ woordigd. Na aandringen van GroenLinksleider Sap zegde de minister toe „deze uitspraak in de toekomst te verm den.” „Daar zal ik m n uiterste best voor doen”, aldus Hillen.

DEN HAAG – Minister Van Bijsterveldt van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap opende gisteren op het Malieveld in Den Haag de rijdende school Prinses Amalia. Na de onthulling van de naam Foto ANP van de school bezichtigde zij de nieuwe school en maakte kennis met de onderwijsvorm.

Bang dat de zwakken de lasten gaan dragen Binnenlandredactie

DEN HAAG – De eerste reacties vanuit het maatschappel k middenveld op de inhoud van de Miljoenennota z n b na zonder uitzondering kritisch.

Er heerst vooral angst voor een verslechtering van de positie van mensen die het toch al niet zo breed hebben.

Onderwijs

Henk Vos, directeur reformatorische scholenorganisatie VGS: „Onze eerste indruk is dat het onderw s er redel k afkomt. We vinden het jammer dat er geld voor wetenschap­ pel k onderzoek weggehaald wordt. Ook constateren we dat er in een jaar van bezuinigingen tóch weer extra geld naar homo­ emancipatiebeleid gaat. Positief z n we over de plannen om te

experimenteren met prestatie­ beloningen voor leerkrachten die net wat harder werken. Daar willen we als VGS graag over meedenken.”

Algemene Onderw sbond (AOb): „Het kabinet heeft dezelf­ de boodschap als vorig jaar; de mond vol van kwaliteit en excel­ lentie, maar er wordt nog steeds bezuinigd op passend onderw s en geschermd met prestatiebe­ loning terw l dat niet werkt. B de AOb kr gen we het idee dat deze Miljoenennota een gene­ rale repetitie is van een nieuwe ronde bezuinigingen.”

Michel Rog, voorzitter CNV Onderw s: „Het kabinet toont weinig echte ambities om het niveau in Nederland qua on­ derw s terug te brengen in de mondiale top v f. Investeringen z n nodig, maar die komen er niet.”

Ontwikkelingshulp

Henk Jochemsen, directeur koepelorganisatie Prisma, waarb christel ke ontwikkelingsorganisaties z n aangesloten: „Het Nederlandse belang staat heel duidel k voorop in de ontwikkelingssamenwerking.

De vraag is of het belang van armen in de wereld daar niet te veel een afgeleide van wordt.

Meer algemeen constateer ik dat de kernwoorden in deze Mil­ joennota veiligheid, welwaart en vr heid z n. Wat opvalt is dat het woord gerechtigheid ont­ breekt. Veiligheid en welvaart z n een gevolg van gerechtig­ heid, maar het l kt erop dat dit kabinet dat andersom ziet.”

Ethiek en gezondheidszorg

Ruth Seldenr k, directeur Nederlandse Patiënten Vereniging: „Ethiek is een blinde vlek

in deze Miljoenennota. Daar­ door wordt er nu heel pragma­ tisch gehandeld. Uiteindel k mist dat z n doel. Dat zie je in de b drage aan patiënten­ organisaties. Daarop wordt 90.000 euro gewonnen, maar de investeringen rond preventie en levensst l verdw nen. Op korte term n bezuinig je daarmee, maar op lange term n komt Zwarte Piet langs.”

CG-Raad, belangenorganisatie van chronisch zieken en gehandicapten: „Voor zover we nu kunnen overzien gaat onge­ veer de helft van de ongeveer 2 miljoen chronisch zieken en gehandicapten er volgend jaar in inkomen op achteruit. Boven­ dien is de inkomensdaling gro­ ter dan het bedrag dat gezonde mensen moeten inleveren.”

Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie (NPCF):

„W maken ons vooral zorgen over de opeenstapeling van alle bezuinigingsmaatregelen b de groep chronisch zieken en ge­ handicapten. Het l kt of het ka­ binet niet in het vizier heeft hoe de zorgvoorzieningen terecht moeten komen b de mensen die de zorg nodig hebben.”

Werkgevers en werknemers Arne Schaddelee, manager communicatie b de RMU: „We constateren dat hogere uitgaven voor de kinderopvang onder an­ dere opgevangen worden door de kinderb slag te verlagen en ook te bevriezen tot 2015.

Dat vinden we kwal k: kinder­ opvang door de overheid wordt beloond en de keuzevr heid voor gezinnen wordt beperkt.

Verder wil het kabinet de meest kwetsbaren, zoals Wajongers, de rekening laten betalen voor

de hogere kosten voor de AOW en de WIA. Ook dat vinden we geen goede zaak.”

Agnes Jongerius, voorzitter FNV: „Deze Miljoenennota bevat b eerste lezing een hele reeks van bezuinigingen die opstape­ len b de allerzwaksten, zoals zieken en gehandicapten.”

Jaap Smit, voorzitter CNV: „De uitgelekte kabinetsplannen dragen niet b aan een even­ wichtige sociale ontwikkeling.

De maatregelen stapelen zich op, op de hoofden van mensen die toch al in een lastige positie zitten.”

VNO-NCW, MKB-Nederland en LTO Nederland: „De on­ dernemingsorganisaties z n verheugd dat het kabinet ook in z n plannen voor 2012 kiest voor een sterk bedr fsleven als motor voor innovatie, duur­ zaamheid en welvaart.”

„Miljoenennota mist lef voor juiste oplossingen” Redactie politiek

APELDOORN – De een spreekt van een harde en kille begroting, de ander van p nl ke maar onverm del ke maatregelen. Zes fractievoorzitters reageren op de Miljoenennota.

Cohen (PvdA): „Deze begroting geeft geen antwoord op de pro­ blemen waar we nu mee zitten: de eurocrisis, de teruglopende begroting, de problemen in de economie. Achter elkaar worden door dit kabinet b de eurocrisis de grootste fouten gemaakt.

En de bezuinigingen komen terecht b dezelfde mensen die het moeil k hebben. Ze halen aan de ene kant 100 euro weg en doen er dan vervolgens een tientje b .”

Roemer (SP): „De maatregelen van dit kabinet pakken desas­ treus uit voor het land. Rutte

COHEN ...grootste fouten...

Foto ANP

sloopt én de economie én de samenleving. De banken en de landen die er een potje van hebben gemaakt, kr gen alle steun, terw l de mensen die het toch al niet komt aanwaaien de rekening betalen. De coalitie toont z n gezicht: de tweedeling in Nederland groeit. De toegang

tot goede zorg, het onderw s en het recht wordt voor gewone mensen steeds verder beperkt.

Het is een heel harde en kille begroting. Consequent, maar wel vervelend consequent. Door de maatregelen wordt de maat­ schapp in tweeën gespleten, tussen jong en oud, gezond en ziek. Het is heel onverstandig wat het kabinet doet.”

Pechtold (D66): „Het kabinet bl kt een goede commentator van de situatie in Nederland, Europa en de wereld. Die analyse deugt, maar het lef voor de passende oplossingen ontbreekt. Het begrip hervor­ ming komt zestien keer in de tekst voor, maar het werkwoord hervormen ontbreekt. Het kabinet heeft als leus gekozen ”Koersvast in onzekere t den”.

Koersvast? Ik zou eerder zeggen muurvast. Het gat tussen wat het kabinet beschr ft en wat

het kabinet doet, is groot. Het kabinet schr ft over onzekere t den, over tegenvallers, over de moeil ke internationale om­ standigheden, maar komt niet met de benodigde, structurele oplossingen, zoals verhoging van de AOW­leeft d.”

Sap (GroenLinks): „De Mil­ joenennota laat zien dat het kabinet volgend jaar heel fors gaat bezuinigen, maar deson­ danks de overheidsbegroting niet op orde kr gt. Het hele verhaal over orde op zaken dat het kabinet zo graag uitdraagt, bl kt Haagse bluf. Door de bezuinigingen op onderw s, zorg, re­integratie en natuur wordt de economie niet sterker, maar worden mensen met lage en middeninkomens wel zwaar getroffen. Het kabinet moet lef tonen om de economie structureel te moderniseren.

Schaf belastingvoordelen voor

BLOK ...orde op zaken...

Foto ANP

de hogere inkomens en vervui­ lende bedr ven geleidel k af; dan ontstaat de ruimte om te investeren in zorg, in onderw s en in banen.”

Blok (VVD): „Het kabinet stelt orde op zaken, op een manier die met links niet mogel k was geweest. P nl k en onverm de­

l k z n de ingrepen. Iedereen zal ze voelen. We moeten stop­ pen met meer uitgeven dan we binnenkr gen. Iedereen zal een deel van de rekening kr gen, maar die rekening proberen we wel zo eerl k mogel k te verdelen. En er moet alt d een vangnet bl ven voor mensen die door de bodem dreigen te zakken.”

Wilders (PVV): „Ik schrik van de Miljoenennota. Het gaat slecht met Nederland en er moet worden ingegrepen.

Daar hebben we voor getekend en daar nemen we ook onze verantwoordel kheid voor.” Vol­ gens Wilders is het niet nodig om extra te bezuinigen. „Als dat toch zou moeten, dan kiezen we ervoor om te bezuinigen op linkse hobby’s, zoals ontwikke­ lingshulp en kunst en cultuur.

De gewone man heeft al genoeg voor de kiezen gekregen.”

Tot onze grote vreugde schonk de Heere, Die het leven in Zijn hand heeft, ons een zoon en broertje

„Velen zeggen: Wie zal ons het goede doen zien? Verhef Gij over ons het licht Uws aanschijns, o HEERE.”

Gerard Pieter

Met deze tekst werd het huwelijk van onze geliefde ouders, opa en oma

Mijn lieve

Zij is voorgoed voorbij Een zacht zwijgend verleden Stil voel ik diep in mij Haar hartslag tot op heden …

Jan Pieter Adrianus Baas en Annigje van Herk

A.C. Kok E. Kok-Snoei Ben en Heleen Karin Hannah Arco

Van Jonas

„Vraagt naar den HEER’ en Zijne sterkte.”

Psalm 105 : 3 (berijmd)

Izak Adriaan Yulianto Salomon

Mijnsheerenland: Annet en Teus Kik-Post William

Yulianto is het broertje van Regina

Zwolle: Jacomijn en Martijn Veldhuijsen-Post

„En nu blijft geloof, hoop en liefde, deze drie; doch de meeste van deze is de liefde.”

1 Korinthe 13 : 13

Hasselt: Tiemen en Anita Postten Klooster

Verdrietig geven wij u kennis van het overlijden van onze dierbare moeder en lieve oma

Hasselt: Kobus

MARGARETHA ADRIANA POST-DANKERS * 2 mei 1958

Een geschenk van God! In stille verwondering danken we Hem voor onze dochter en ons zusje

Maarten

† 14 september 2011

Vandaag zijn

Leonard & Marjan getrouwd.

Tot onze diepe droefheid nam de Heere, na een korte ernstige ziekte, uit ons midden weg mijn innige geliefde man, onze lieve en zorgzame vader en pake

De rouwdienst zal plaatsvinden op woensdag 21 september om 11.00 uur in de Olea Hof. Na de dienst is er alsnog gelegenheid tot condoleren.

Aansluitend begeleiden wij Margreet in besloten kring naar de Algemene Begraafplaats te Huisduinen, waar zij bij Jonas begraven zal worden.

SIEGER BEUKENS

„Zo ik niet had geloofd...”

Ps. 27

U bent van harte welkom op ons huwelijksfeest vanaf 20.30 uur in ”De Oude Duikenburg”, Voorstraat 30 te Echteld.

Nieuwstraat 10 4264 RE Veen

Heden, 14 september 2011, moest ik definitief in Gods handen leggen mijn zeer beminde dochter

MARGARETHA ADRIANA POST-DANKERS

op D.V. 23 september 2011 om 13.00 uur trouwen in het gemeentehuis van Geldermalsen.

Hierna willen wij om 14.15 uur Gods zegen over ons huwelijk vragen in de Bethelkerk, Laan van Leeuwenstein 10, Geldermalsen.

De dienst zal worden geleid door ds. B. Labee.

Zij werd geboren op 2 mei 1958 te Hilversum en overleed op 14 september 2011 na een langdurig ziekbed te Den Helder.

Zij was mij en mijn vrouw - zo lang die leefde zeer lief.

Zij was sedert 31 maart 2000 weduwe van Jonas Post.

De Heere God zij met Klaartje, Robert, Maarten en de kleine Jonas.

M. Dankers Landmetersweg 51 1785 HB Den Helder

Lange Akker 114 4191 JH Geldermalsen

Zeer dringend verzoek: géén telefonische condoleances.

Ons toekomstig adres: Esdoornstraat 37, 5306 XS Brakel

Geb. 24-05-1927 te Oudemirdum

Rifat Kassis, medeauteur van het Kairosdocument, riep kerken en christel ke organisaties gisteren in Amsterdam op solidariteit te tonen met de Palest nen, hen te steunen in hun zoektocht naar vr heid en de „bezettingspolitiek” van Israël te veroordelen. H vergeleek de positie van de Palest nen met de apartheid in Zuid-Afrika en met die van de onderdrukte inheemse bevolking van Australië, Canada en de Verenigde Staten.

De Kairosbeweging wil de kerken uitdagen om „alle theologieën die onderdrukking in stand houden” los te laten en christenen te verenigen in het doen van gerechtigheid. „Ideeën moeten worden omgezet in actie”, aldus Kassis.

Landbelofte

Rabb n Ron Kronish uit Jeruzalem mist in het Kairosdocument de stem van het Joodse volk.

Toch ziet h de tekst niet als Palest nse anti-Joodse propaganda. „Het Kairosdocument heeft nog niet geleid tot een verandering; ik zie het als een aanzet tot dialoog.”

De rooms-katholieke geestel ke Jamal Khader, decaan geesteswetenschappen aan de universiteit van Bethlehem,

TUTU ...alcoholistische oom...

Foto RD

constateert dat Nederlandse en Palest nse christenen het Kairosdocument op een verschillende manier lezen. De nadruk die de westerse theologie legt op de landbelofte aan Israël, leidt volgens hem tot onrecht voor de Palest nen. Khader, medeauteur van het Kairosdocument, vroeg de Nederlandse kerken om Palest nse christenen serieuzer te nemen, te zien als een zelfstandige kerk en hen te betrekken in de Joods-christel ke dialoog.

Veel stof

Omdat scriba dr. A. J. Plaisier van de Protestantse Kerk in

Nederland verhinderd was, voerde Fe e Duim het woord.

De medewerker van hulporganisatie Kerk in Actie zei dat het Palest ns-Israëlisch con ict veel stof doet opwaaien binnen de Protestantse Kerk. De onopgeefbare verbondenheid met Israël, de existentiële verbondenheid met christenen in de Palest nse gebieden en de diaconale verantwoordel kheid van de kerk mogen echter niet tegen elkaar worden uitgespeeld, aldus Duim.

Oudtestamenticus prof. dr.

Eep Talstra merkte t dens een workshop op dat de onopgeefbare verbondenheid van de kerk met het volk Israël, waarover de kerkorde van de Protestantse Kerk in Nederland spreekt, niet gelezen moet worden als een statement of stellingname in het Palest ns-Israëlisch con ict. „Deze onopgeefbare verbondenheid is voor de christel ke theologie een historisch gegeven, het is een uitspraak over haar eigen wortels, die z niet zonder verlies aan identiteit kan verwaarlozen of ontkennen.”

Volgens prof. Talstra is het Kairosdocument een onderdeel geworden van de publieke str d tussen traditionele en moderne christenen in Nederland. „Maar op de inhoudel ke vragen die het stuk stelt over godsdienst

Hooicamp 8 3992 BW Houten

Yerseke: Janneke en Jan Nieuwenhuyzen Willem-Jan, Harmen, Alinda

Er is gelegenheid tot afscheid nemen en condoleren op zaterdagavond van 19.00 tot 20.00 uur in de kapel van woonzorgcentrum De Lichtenberg, Utrechtseweg 229 te Amersfoort.

’s-Gravenpolder: Klarie en Kees van den Bos Joline, Willemijn, Machiel

De rouwdienst zal gehouden worden op D.V. maandag 19 september om 13.00 uur in de Chr. Ger. Elimkerk, Koningin Julianalaan 24 te Ouderkerk aan de Amstel, waarna bijzetting in het familiegraf omstreeks 14.00 uur zal plaatsvinden op de begraafplaats Karssenhof, Binnenweg 1-A te Ouderkerk aan de Amstel.

Ridderkerk: Tannie en Jan van ’t Hof Adriaan en Coraline, Hans Ridderkerk: Maarten en Luciënne Tanis Anne-Marleen, Johannes, Naomi, Daniël Hagestein: Joke Driesse 15 september 2011 Langeweg 27, 4431 RP ’s-Gravenpolder Er is D.V. gelegenheid tot condoleren op maandag 19 september van 14.30 tot 16.00 en 18.30 tot 20.00 uur in de Elimkerk, Langeweg 61 te ’s-Gravenpolder.

De rouwdienst, waarbij u wordt uitgenodigd, zal D.V. worden gehouden op dinsdag 20 september om 13.00 uur in bovengenoemde kerk.

Aansluitend zal om plm. 14.00 uur de begrafenis plaatsvinden op de Algemene Begraafplaats te ’s-Gravenpolder.

Mede namens mijn kinderen wil ik u bedanken voor uw hartelijk medeleven ons betoond tijdens de ziekte en na het overlijden van

Na de begrafenis is er eveneens gelegenheid tot condoleren in de kerk.

Geen bloemen Geen bezoek aan huis

Hermanus Oussoren

Overl. 15-09-2011 te Sneek

Uit aller naam: A. Oussoren-van Leeuwen

Sondel: D. Beukens-op de Hoek

Maartensdijk, september 2011 Oldeberkoop: Ypie Pelleboer-Beukens Wim Pelleboer Dorien Thea Jantina Sigrid Wilma Sieger-Jan

Overlijdensberichten andere dagbladen

Sondel: Titte Beukens Frosien Beukens-van den Bosch De rouwdienst zal D.V. gehouden worden op dinsdag 20 september, ’s middags om 13.30 uur, in de Ned. Herv. Kerk te Sondel, waarna de teraardebestelling zal plaatsvinden op het kerkhof aldaar.

ND • 13 september • Evertje Korlaar te Spakenburg (88).

Voor de vele blijken van medeleven en belangstelling, zowel persoonlijk als schriftelijk, die wij van u mochten ontvangen tijdens de ziekte en na het overlijden van mijn innig geliefde man, onze lieve zorgzame vader en opa

Gelegenheid tot condoleren vanaf 13.00 uur.

Mijn man, onze vader en pake is thuis opgebaard.

Geen bloemen

Steven van de Braak betuigen wij onze welgemeende dank.

Het gemis blijft, maar uw steun heeft ons goed gedaan.

J. van de Braak-van den Brink Kinderen, klein- en achterkleinkinderen

Degenen die geen rouwkaart hebben ontvangen, kunnen deze advertentie als zodanig beschouwen.

en etniciteit wordt niet gemeenschappel k theologisch gere ecteerd. We zullen eerst de B bel moeten bestuderen.”

Talstra ziet het Kairosdocument als een noodroep van Palest nse christenen, „van wie je niet kunt verwachten dat ze in een keurige wetenschappel ke formulering ”au” zeggen.

Hoeveel respect ik ook voor hen heb, als dit stuk een scriptie was, had ik die afgewezen. Het Kairosdocument is theologisch zwak.”

Sseptember 2011 Vliegersvelderlaan 112 3771 VA Barneveld

Ex-vrouw Dutroux welkom in Thorn Binnenlandredactie

HILVERSUM – Het klooster van de dominicanessen van Bethanië in Thorn zou desgevraagd bereid z n de ex-vrouw van Marc Dutroux, Michelle Martin, op te nemen.

Dat zei overste Sarah Bohmer gisteren in het tv-programma EenVandaag.

Eind augustus werd bekend dat Martin aan een nieuw plan werkt om op vr e voeten te komen. Ze werd in 2004 tot dertig jaar cel veroordeeld wegens medeplich-

tigheid aan de daden van Dutroux, die kinderen martelde en doodde. Maar ze kan aanspraak maken op vervroegde vr lating.

Martin, die in de cel zegt „bekeerd” te z n, wilde zich terugtrekken in een Frans klooster, maar de Franse overheid stak daar een stokje voor. EenVandaag benaderde het Limburgse klooster met de vraag of het desgevraagd bereid zou z n Martin op te nemen. „Ieder mens heeft het recht op een kans”, zei overste Bohmer. Ze wees de daden van Martin af, maar „daarmee is de mens nog geen monster.”

Boycot

De Zuid-Afrikaanse anglicaanse aartsbisschop Desmond Tutu riep de Nederlandse kerken vanmorgen in een videoboodschap op Israëlische producten en diensten te boycotten.

Volgens hem moeten christenen Israël liefhebben zoals ze van een alcoholistische oom zouden houden. „Neem de sleutel weg van het kastje waarin de drankes staat.”

Een oplossing van het Palest ns-Israëlisch con ict is wel degel k mogel k, denkt Tutu.

Maar daarvoor is wel nodig dat „heel de christel ke familie haar stem laat horen en duidel k maakt dat ze onrecht niet accepteert.”

A refdag.nl/kairosdocument

Tubantia • 10 september • Johanna Hendrika van Enst-Jalink te Goor (90) • Wilhelmina Helena van Es-Pothoven te Almelo (67) • 12 september • Jan Albert Alferink te Nijverdal (74) • George Martinus van Braam (78) • 13 september • Wilhelmina Josephina Hollink-Overkempe te Almelo (87) • Jannie Rapstok-Hovenier te Enschede (84) • Johan Slotman te Haaksbergen (65) • Sien Poort-Bloemen (84) • Co Spekking-Bunk te Enschede (81) • Hennie Oostenbrink (78) • Bernardus Ekkel te Vroomshoop (81) • 14 september • Bernard Bruns te Oldenzaal (84).

PZC

Beuckenswijkstraat 40 8565 GN Sondel

VU-conferentie Kairosdocument Vervolg van pag. 2.

’s-Gravenpolder: Klaas en Sjoukje Tanis Gertjan, Maurice, Sander, Rosaline

Na de bijzetting is er gelegenheid tot condoleren in de Elimkerk.

Maandag 19 september is er van 18.30 tot 19.30 uur gelegenheid de familie te condoleren in de Olea Hof, IJsselmeerstraat 63a, Den Helder.

Leonard en Marjan den Besten Buitenhof 14, 2903 CJ Capelle aan den IJssel

Onno Duijster en Danielle van Klinken

Correspondentieadressen: Prangelaar 64 3931 RD Woudenberg

’s-Gravenpolder: Joke en Edwin Maarsman Annebeth, Jonathan, Lenieke, Matthijs

„Wat is uw enige troost, beide in het leven en sterven?”

H.C. Zondag 1

Hartelijk gefeliciteerd van Opa Droogers.

Blij en dankbaar willen wij u laten weten dat wij

’s-Gravenpolder: Aat Tanis

Houten: Ans Oosterbroek-Veen Arjo Oosterbroek in herinnering Alinda

Wij wensen Klaartje, Robert, de kleine Jonas, Maarten en vader Dankers Gods nabijheid in hun verdriet.

Margreet is thuis, alwaar geen bezoek.

Oukoop 28, 3626 AX Nieuwer ter Aa Tel. 0294 - 23 27 23

’s-Gravenpolder: L. Tanis-Driesse

Jeanne

Correspondentieadres: Lichtbaaklaan 6 1783 BZ Den Helder

Hans en Arènde van Rijsinge Matthanja Hadassa Ezra & Thirza (in onze gedachten)

in de leeftijd van 78 jaar en 7 maanden.

Henk, Emma

Geen bloemen

Jonas in liefdevolle herinnering Klaartje en Robert Jonas Maarten

Sarah Elisabeth

JOHANNES TANIS echtgenoot van Lena Tanis-Driesse

Mariëtte en Geert Arjan

MARGARETHA ADRIANA POST-DANKERS Margreet Hasselt: Maarten en Alien PostDankers Gerdien Post-Dankers (in liefdevolle herinnering)

14 september 2011

Woudenberg: Jan Veen Gea Veen-van Erk Rianne en Breuno

Na een zeer ernstige ziekte is 14 september 2011 op 53-jarige leeftijd overleden onze lieve schoonzus en tante

Oosterweer 12, 2935 CH Ouderkerk aan den IJssel

14 september 2011 Jaap-Jan & Annelies Kole-de Pater Rozensingel 35 2906 EG Capelle aan den IJssel Telefoon 010 - 223 05 36 i.kole@kpnplanet.nl

Het behaagde de Heere tot Zich te nemen, na een kortstondig ernstig ziekbed, in de zekerheid des geloofs, mijn innig geliefde en zéér zorgzame man, onze lieve, dierbare vader, opa en oom

weduwe van Martinus Cornelis Veen 8 januari 1924

Hanno en Arina Andries, Gerco, Erwin, Henri Joas en Anne Janniete en Henk Anneliene, Simon, Anne-Pieter, Jacobus, Gerdinand, Joab-Hielke, Hanna-Jolein Machiel en Mieke Arjanda en Jan

God schonk ons in Zijn goedheid een lief zoontje. Dankbaar en heel gelukkig noemen wij zijn naam.

Op Zijn tijd heeft de Heere uit dit leven weggenomen onze zorgzame moeder, groot- en overgrootmoeder

JANNIGJE VEEN-DE JONG

op 16 september 1971 bevestigd. Dat de Heere hen voor elkaar en voor ons zal willen sparen en dragen, is de wens van hun kinderen en kleinkinderen:

Kerkweg 126 G, 2985 AW Ridderkerk 0180 - 42 23 42, ackok@kliksafe.nl

„Want bergen zullen wijken, en heuvelen wankelen; maar Mijn goedertierenheid zal van u niet wijken, en het verbond Mijns vredes zal niet wankelen, zegt de HEERE, uw Ontfermer.”

Jesaja 54 vers 10

„Gij zijt mijn Schuilplaats en mijn Schild; op Uw Woord heb ik gehoopt.”

Psalm 119 : 114

OMA MARGREET

Wij noemen hem Geert 14 september 2011

vrijdag 16 september 2011 PAGINA 4

Binnenland

Reformatorisch Dagblad

Dorenbos naar Auschwitz Binnenlandredactie

HILVERSUM – Schreeuw om Leven belegt volgende week in Auschwitz het seminar ”Auschwitz en abortus”. B een kerk in de buurt van het herdenkingsmuseum legt de organisatie modellen van een ongeboren kind van tien weken neer.

Dat maakte voorzitter Dorenbos van de prolifeorganisatie gisteren bekend. H spreekt van een „vreedzame b eenkomst” waarmee h de aandacht op abortus vestigt.

In de aankondiging noemt Dorenbos het „een levensveranderende ervaring als je ontdekt dat het uitroeien van demente oude Duitsers, priesters uit Polen, Joden, zigeuners, homoseksuelen en tegenstanders is gebeurd vanuit hetzelfde denken waardoor nu ongeboren kinderen en oudere mensen door abortus en euthanasie om het leven worden gebracht.” De voorman van Schreeuw om Leven spreekt van een „abortusholocaust.” Op het vierdaagse seminar in Polen gaat de door Schreeuw om Leven geproduceerde dvd ”Evolutie, Holocaust en abortus” in première.

• 9 september • Corry van den Bulk-Jobse te Vlissingen (71) • 12 september • Geertruida Diederika Pimmelaar-van de Stadt te Brouwershaven (83) • 13 september • Rini KuiperKoole te Vlissingen (69) • Maria Cornelia Meijer-Visscher te Goes (90) • Cornelis Nicolaas Adrianus Proost (82) • Anna Maria Tilroe-de Ruijter te Middelburg (81).

Drager boerka riskeert boete van 380 euro Binnenlandredactie

DEN HAAG – Op het dragen van een boerka of een nikab (gezichtssluier) staat straks een boete van maximaal 380 euro.

Dat staat in de plannen van het kabinet, die vandaag in de ministerraad z n besproken.

Het boerkaverbod is een plan uit het regeerakkoord van het kabinet-Rutte. De VVD is voorstander van een algemeen verbod op gelaatsbedekkende kleding in de openbare ruimte, zoals boerka’s, maar ook bivakmutsen en integraalhelmen met ondoorzichtig vizier. Die komen ook in het plan van het kabinet voor. Het dragen van die zaken kan de (gevoelens van) veiligheid van anderen bedreigen, stelt de VVD op de eigen site.

Het CDA denkt er ook zo over. „Gelaatsbedekkende kleding bemoeil kt de legitimatie, belemmert de communicatie en bevordert dat mensen zich niet meer veilig voelen.”

Gedoogpartner PVV ontvouwde in 2007 al plannen voor een boerkaverbod, al was daarin nog sprake van hogere boetes en zelfs celstraf. In een boerka rondwandelen was voor de PVV toen al „een uiting van afw zing

van de westerse kernwaarden.”

Volgens schattingen z n er tot 150 „fulltime” boerka- en nikabdraagsters. Maximaal een paar honderd andere vrouwen dragen de kledingstukken b gelegenheid. Volgens Ahmet Azdural, directeur van het Inspraakorgaan Turken in Nederland, gaat het slechts om een handjevol hoofdzakel k Nederlandse vrouwen „die daar niemand kwaad mee doen.”

Jongerenimam Yassin Elforkani stelt dat de vrouwen met boerka deze waarsch nl k niet af doen. „Met sancties verander je hun mentaliteit niet.”

D66, GroenLinks en de PvdA vinden dat de politie zich beter op andere zaken kan concentreren dan het opsporen van boerkaverbodovertreders. Leyla Ãakir, voorzitter van moslimvrouwenorganisatie Al Nisa stelt: „Al Nisa heeft alt d het standpunt gehad dat we niet voor een boerkaverbod z n. W z n eerder voor zelfbeschikking van de vrouw.”

De Franse zakenman Rachid Nekkaz heeft gisteravond in het nieuwsprogramma Editie NL beloofd dat h de boetes gaat betalen van Nederlandse vrouwen die een boerka dragen. H doet dit ook in België en Frankr k.

vrijdag 16 september 2011 PAGINA 5

Buitenland

Reformatorisch Dagblad

Cameron: Nipte winst voor links in Denemarken Gaddafi, staak strijd Van onze correspondent

Aanval op stad Sirte begonnen Buitenlandredactie

TRIPOLI – De Britse premier David Cameron heeft de verdreven Libische leider Muammar Gadda gisteren opgeroepen de str d op te geven.

Cameron zei dat t dens een bezoek aan de nieuwe machthebbers in Tripoli. Gadda en z n manschappen verdedigen zich hardnekkig in de steden Sirte en Bani Walid.

Cameron beloofde Libië hulp b het opsporen van Gadda . „Het is nog niet voorb . We moeten er zeker van z n dat de klus is geklaard.” H zei de nieuwe machthebbers nog 12 miljard pond (14 miljard euro) aan Libische bezittingen te zullen overdragen, als de Verenigde Naties daartoe een resolutie aannemen.

Cameron was samen met de Franse president Nicolas Sarkozy in Tripoli. De stad was drie weken geleden nog in handen van Muammar Gadda . De nieuwe Libische interim-premier Mahmud Jibril dankte Cameron en Sarkozy voor hun hulp.

De twee landen kunnen rekenen op een voorkeursbehandeling b het verdelen van nieuwe contracten, zei de leider van de Nationale Overgangsraad (NTC), Mustafa Abdel Jalil. „Als een trouw moslimvolk waarderen we de inspanningen en we zullen deze landen prioriteit geven

Libië ■ Cameron en Sarkozy brengen bezoek aan nieuwe machthebbers in Tripoli.

■ Cameron belooft hulp bij opsporing van de nog altijd onvindbare Gaddai.

■ „Massief konvooi” van militairen belaagt Sirte vanuit drie fronten.

b nieuwe contracten.”

Op de muren van Tripoli staat graf ti zoals ”Thank you Britain” en ”Merci Sarkozy”. GrootBrittannië en Frankr k l ken gebakken te zitten. Andere staten, zoals China en Rusland, z n bezorgd dat hun lauwe houding tegenover de overgangsraad hun economische deals gaat kosten.

Aanhangers van de nieuwe machthebbers in Libië hebben gisteren de aanval geopend op Sirte, een van de laatste bolwerken van de verdreven dictator Gadda . Volgens de str dkrachten van de Nationale Overgangsraad is een „massief konvooi” van militairen de thuisstad van Gadda op drie fronten binnengestormd. Ook Arabische media hebben dit nieuws gemeld.

Een konvooi van zeker 900 gepantserde voertuigen was ’s middags vanuit Misurata naar Sirte getrokken om „de stad te bevr den en de onafhankel kheidsvlag te h sen”, aldus de legerwoordvoerder. De daken van de voertuigen z n geel-rood geverfd om te voorkomen dat de NAVO ze aanziet voor voertuigen van Gadda en luchtaanvallen uitvoert.

Een van de str ders is inmiddels omgekomen en v f anderen z n gewond geraakt, aldus een NTC-legerwoordvoerder.

Een dokter hield het op twintig gewonden en één dode. Een str der die met een doz n mannen terugkeerde uit het centrum van Sirte zei: „Er z n veel scherpschutters en ze schieten op ons met zwaar geschut. We gaan winnen of we gaan dood.”

Een commandant liet weten dat de gevechten ’s nachts zullen doorgaan en dat de str ders alle huizen langs zullen gaan. „Alleen dan kunnen we zeggen dat deze plaats zich heeft overgegeven”, zei h .

„Indonesië moet ook compenseren” JAKARTA (ANP/AFP) – De autoriteiten in Indonesië kunnen een voorbeeld nemen aan Nederland, waar de rechtbank in Den Haag de staat aansprakel k heeft gesteld voor het bloedbad in 1947 in het Javaanse dorp Rawagedeh. Dat hebben Indonesische mensenrechtenactivisten gisteren gesteld.

Volgens KontraS, de commissie voor vermissingen en slachtoffers van geweld, is het t d dat de Indonesische overheid afstand neemt van excessen uit het verleden en schadevergoedingen uitkeert aan gedupeerden en nabestaanden.

Het gaat dan b voorbeeld om overlevenden en familieleden van slachtoffers van de slachtingen midden jaren 60. Circa een half miljoen communisten en andere, al dan niet vermeende tegenstanders van de toenmalige Suhartodictatuur, werden toen om het leven gebracht.

In de afgelopen decennia maakten de Indonesische veiligheidsdiensten zich schuldig aan nog veel meer schendingen van de mensenrechten, onder meer in de

oostel ke regio Papoea en op het eiland Timor. De verantwoordel ken werden nooit strafrechtel k vervolgd, zo benadrukte Andreas Harsono, een prominente mensenrechtenactivist. „Er z n verspreid over ons land vele massaslachtingen aangericht”, aldus Harsono. „In de zestig jaar van onafhankel kheid hebben de Indonesische autoriteiten meer mensen vermoord dan de Nederlanders in de honderden jaren waarin z de macht hadden.”

De Indonesische regering hield zich in een reactie op de uitspraak van de rechtbank op de vlakte. „Het is een belangr k en veelbetekenend besluit, dat in de prakt k de rechten handhaaft van de burgers die slachtoffer werden van de gewelddaden van het Nederlandse leger”, aldus een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken in Jakarta.

Media in Indonesië besteedden ruime aandacht aan de Nederlandse uitspraak over de massamoord die in de koloniale t d werd gepleegd door Nederlandse militairen in Rawagedeh. In het dorp werden in 1947 honderden mannen gedood.

KOPENHAGEN – De Deense regering verandert na de gisteren gehouden parlementsverkiezingen van kleur. De liberaalconservatieve coalitie van premier Lars Rasmussen moet plaats maken voor een linkse constellatie onder leiding van de sociaaldemocraten, aangevoerd door part leider Helle Thorning-Schmidt.

Denemarken kr gt daarmee tevens z n eerste vrouwel ke minister-president. Voorwaarde is wel dat Thorning-Schmidt b de formatie van een kabinet

Brand op Noors cruiseschip eist twee levens

ROME (ANP) – Premier Silvio Berlusconi (74) van Italië wil de publicatie van afgeluisterde telefoongesprekken per decreet verbieden, aldus persbureau ANSA gisteren. President Giorgio Napolitano (86) weigert echter de vereiste handtekening te zetten omdat h de plannen van de regering in str d acht met de grondwet.

OSLO/AALESUND (ANP/RTR) – B een brand op een Noors cruiseschip z n gisteren twee bemanningsleden omgekomen.

Dat heeft de politie van het Scandinavische land bekendgemaakt.

Berlusconi is in grote verlegenheid gebracht omdat telefoontaps uit onderzoeksdossiers van het OM bl ven uitlekken in de media. Zo zou de premier zich in zeer vulgaire bewoordingen hebben uitgelaten over z n Duitse ambtsgenoot Angela Merkel.

Ook vanuit het kamp van Berlusconi zelf komt scherpe kritiek op z n veronderstelde uitspraken, zeker nu Rome met z n enorme staatsschuld steun vanuit Berl n hard nodig heeft.

Acht gewonden z n naar het ziekenhuis gebracht, onder wie twee mensen met ernstige brandwonden. De anderen hebben ademhalingsmoeil kheden door de rook. Dat meldden Noorse media. Alle 207 passagiers z n gered.

Uit het schip, dat nu ligt aangemeerd aan de kade in de Noorse stad Aalesund, steeg een enorme gr ze rookwolk op. De rook bereikte Aalesund, waarop een deel van de stad werd afgesloten.

Het vuur was gistermiddag onder controle. Het ontstond in de machinekamer, mogel k als gevolg van een explosie.

dan de part tot dusver had.

De sociaaldemocraten haalden 24,9 procent van de stemmen en kunnen daarmee rekenen op 44 zetels tegen 45 nu. De gedoodverfde nieuwe linkse regeringscoalitie komt in totaal op 92 zetels, inclusief de zetels van de afgevaardigden van de autonome r ksdelen Faeröer en Groenland.

Groot is de overwinning voor „het rode blok”, zoals de coalitie in de wandelgangen wordt genoemd, inderdaad niet: het kreeg 50,3 procent van de stemmen. Het „blauwe blok” van liberalen, conservatieven en de populistische Deense Volkspart

haalde 49,7 procent. De liberale part Venstre van de aftredende premier Rasmussen kwam zelfs met winst uit de stembusstr d.

De part kreeg iets meer kiezers achter zich en kr gt 47 zetels: 1 meer dan nu.

De Deense Volkspart , die tien

■ Christendemocraten haalden slechts 0,8 procent van de stemmen

jaar lang als gedoogpart fungeerde voor de liberaal-conservatieven en daarmee het grote voorbeeld werd voor de PVV van Wilders, verliest 3 van de 25 zetels die z b de voorlaatste verkiezingen in 2007 haalde. Grote verliezer is met name de Conservatieve Volkspart , die tien van de achttien zetels kw traakt.

Ook de Christendemocraten kunnen Rasmussen niet meer in het zadel houden. De part haalde slechts 0,8 procent van de stemmen en verliest daarmee de zetel die ze bezat dankz de tussent dse switch van een conservatieve parlementariër.

Verzoek VN-erkenning Palestina 23 september RAMALLAH (ANP/AFP) – De Palest nse president Mahmud Abbas dient naar het zich laat aanzien 23 september b de Verenigde Naties z n verzoek in om Palestina toe te laten als volwaardig lid van de volkerenorganisatie. Dat zei de Palest nse minister van Buitenlandse Zaken, Riyad al-Malki, gisteren.

De bewindsman hield nog een slag om de arm en zei dat er naar andere voorstellen wordt geluisterd.

Protest bij Israëlische ambassade Jordanië JERUZALEM (AP) – Ongeveer 300 jongeren z n gisteren b de Israëlische ambassade in Jordanië b eengekomen voor een demonstratie. Z gaven gehoor aan een oproep voor een „miljoenenmars” tegen Israël. Israël trok eerder gisteren het grootste deel van de ambassademedewerkers terug. Volgens Israëlische media werd dit gedaan uit vrees dat de ambassade zou worden aangevallen, zoals vorige week in Caïro gebeurde.

Breivik op beelden van bewakingscamera’s OSLO (AP) – Bewakingscamera’s hebben beelden vastgelegd van de Noor Anders Behring Breivik vlak voordat h een autobom tot ontplof ng bracht b een regeringsgebouw in Oslo. Dat heeft de Noorse politie gisteren bevestigd. Eerder publiceerde de Deense nieuwssite ABC Nyheter de beelden op internet. Op de afbeelding is Anders Breivik te zien, gekleed in een politieuniform en gewapend met een pistool.

Nieuwe dolfijnsoort bij Australië ontdekt

KOPENHAGEN – De gedoodverfde nieuwe premier van Denemarken, Helle Thorning-Schmidt, vannacht bij haar woning in Kopenhagen. De linkse partijen wonnen gisteren nipt bij de Deense Foto EPA parlementsverkiezingen. Als leider van de sociaaldemocraten staat Thorning-Schmidt voor de taak een linkse coalitie te smeden.

Stedelijke files omzeil je met een helikopter Chinese zakenlui verplaatsen zich steeds vaker door de lucht Ab Jansen

APELDOORN – Een ronkende helikopter is voor de meeste Nederlanders nog alt d reden om even omhoog te k ken.

Zo niet in de Braziliaanse miljoenenstad Sao Paulo. Ook in China groeit het aantal zakenlui dat zich per helikopter verplaatst. Ze z n het zat om uren in de le te staan.

Sao Paulo, met meer dan 10 miljoen inwoners de grootste stad van Brazilië, is berucht om z n dagel kse les. Taxichauffeurs hebben er allemaal een

Playstation of ander computerspel voor het gr pen, om de t d te doden zodra ze weer eens in de le staan.

Steeds vaker vliegen er helikopters boven de hoofden van al die wachtende automobilisten.

Omdat drukbezette zakenlui geen t d willen verspillen in een r stilstaande auto’s.

Sao Paulo staat inmiddels bekend als dé helikopterstad van de wereld. Het aantal helivluchten per jaar wordt er geschat op 70.000. De stad telt zo’n 500 helikopters.

Het ronkend geluid van de hefschroefvliegtuigen is inmiddels een dagel ks en zelfs nachtel k versch nsel boven de wolkenkrabbers van de stad. En ook vanuit de lucht is de populariteit van de heli’s goed te zien: steeds meer helipads –landingsplateaus– versch nen er op de

platte daken van atgebouwen – de teller staat op ruim 420.

Ook in China kiezen steeds meer r ke zakenlui het luchtruim om de stedel ke les te omzeilen. Hun aantal is nog bescheiden. Vorig jaar waren er 1000 privévliegtuigen geregistreerd, waarvan 70 procent helikopters z n. Ter vergel king: in de Verenigde Staten lag dat aantal vorig jaar op 237.000.

Honderden toestellen z n echter níét in de boeken van de overheid terug te vinden en vliegen dus illegaal. Ook in de stad Wenzhou z n de meeste zakenlui zulke zwartvliegers: ze hebben formeel geen vergunning om het luchtruim te kiezen. Dat komt omdat ze weigeren om in een ándere le vast te komen zitten: die van bureaucratische rompslomp.

Een vergunning voor een

vlucht aanvragen kan namel k weken in beslag nemen, en dan nóg loop je kans geen toestemming te kr gen. Dat het zo lang duurt om akkoord voor een vlucht te kr gen houdt verband met de grote rol die de Chinese luchtmacht speelt in het Chinese luchtruim. Maar mondjesmaat geven de militairen toestemming. Verder moet iedereen die legaal wil vliegen, z n vluchtplan overhandigen aan de militaire en civiele luchtvaartautoriteiten op het vertrekpunt, op het aankomstpunt en op de diverse punten langs de route. Ligt een van deze autoriteiten dwars, dan kun je alsnog met de auto. Of: je gaat illegaal de lucht in.

Zwartvliegers volgen routes waar ze geen controles verwachten. Of zoals een Chinees het verwoordde: „Stel dat je

huis op een paar kilometer van een golfbaan ligt, dan is het húp in je helikopter, en zo laag mogel k over de stad richting de golfbaan vliegen.

Niemand die je ontdekt.” Wie wél wordt gesnapt heeft al snel een boete van 15.000 dollar aan z n broek.

Overigens z n ook de vergunningen niet bepaald gratis. Zo kost het duizenden dollars om als privépersoon van de ene naar de andere plek te vliegen.

Goed nieuws is dat China van plan is de regels te versoepelen.

Zo zouden privévliegers zich tot een hoogte van 4000 meter vr mogen voortbewegen. Nu al kunnen tal van bedr ven niet wachten om in dat gat in de lucht te springen. Een volledig vr luchtruim voor privévliegtuigjes en -heli’s wordt echter niet vóór 2020 verwacht.

Europa zwaar verdeeld over Palestina Palestijnse staat Evert van Vlastuin

Italiaanse president zit Berlusconi dwars

slaagt. De premierskandidaat erkent dat de formatie problemen kan opleveren.

Een van de grote winnaars is namel k de links-liberale part Radikale Venstre. De sociaaldemocraten z n het op minstens één belangr k punt niet met de links-liberalen eens: beperking van de regeling voor vervroegde pensionering. Vóór de verkiezingen sloten liberalen en conservatieven daarover met de links-liberalen een akkoord. De sociaaldemocraten z n daar met de overige linkse part en op tegen. Radikale Venstre komt met zeventien zetels in het parlement. Dat z n er negen meer

BRUSSEL – De Europese Unie slaagt er niet in een gezamenl k standpunt in te nemen over de toelating van de Palest nen als waarnemende staat tot de Verenigde Naties. De meerderheid is wel ten gunste van de Palest nen.

Sommige grote EU-landen, zoals Groot-Brittannië en Frankr k, volgen vanouds in hun beleid al een meer pro-Palest nse koers.

Het verbaast niet dat deze landen veel sympathieker staan tegenover de Palest nse ambities.

Enkele landen (waaronder in elk geval Nederland, Duitsland, Italië, Tsjechië en Slowak e) volgen Israël in het afw zen van deze stap. Denemarken zal na de linkse verkiezingsoverwinning van gisteren de koers waarsch nl k w zigen in de richting van erkenning. „Als Israël zou kunnen leven met een Palest nse staat, zouden w het ook kunnen”, zegt een Nederlandse bron die betrokken is b het overleg van de EU-ministers Buitenlandse Zaken over dit vraagstuk. „Maar Israël w st dit af. We gaan alleen mee met zaken waarover beide

part en het eens z n. Geen eenz dige stappen.”

Wel heerst b alle EU-lidstaten frustratie over de „onbeweegl kheid” van Israël. „Als dat land een bouwstop zou afkondigen voor de nederzettingen, zouden ook Frankr k en Engeland het makkel ker hebben zich tegen de Palest nen te verzetten”, aldus de diplomatieke bron.

Een andere frustratie in Europa is het uitbl ven van stappen en initiatieven van Amerikaanse z de.

Onder beleidsdeskundigen bestaat vr grote steun voor het Palest nse initiatief. Muriel Asseburg van de Duitse Stiftung Wissenschaft und Politik pleit in een analyse openl k voor een Europese stem voor Palestina. „Elk ander standpunt is een harde slag voor de Europese geloofwaardigheid in de Arabische wereld”, aldus Asseburg.

Ook in een memo van de European Council on Foreign Relations wordt gepleit voor Europese medewerking aan het Palest nse plan. Volgens de auteurs, Daniel Levy en Nick Witney, is dit consistent met het streven naar een tweestatenoplossing. Bovendien heeft Europa al veel geïnvesteerd in de Palest nse staatsvorming.

Ook is het in overeenstemming met de Europese waarden van

RAMALLAH – De Palestijnse Autoriteit voert een campagne voor toelating bij de Verenigde Naties als 194e staat. De landen van de Europese Unie Foto EPA zijn verdeeld over dit vraagstuk.

zelfbeschikking en vr heid, zoals te zien in de Arabische lente.

Ten slotte is een Palest nse staat in het Europese belang.

Het belangr kste argument tegen de Palest nse VN-toelating is volgens Witney en Levy de kans dat de Palest nen Israël voor oorlogsmisdaden zullen aanklagen b het Internationaal Strafhof (ICC). Een „reële zorg voor Israël”, zeggen ze. Ze dringen er daarom op aan dat EU-buitenlandchef Catherine Ashton de Palest nen vraagt te beloven

„zich niet naar het ICC te haasten.”

De vertegenwoordigers van de kleine christel ke part en in het Europees Parlement staan vierkant achter Israël, zo bl kt uit de woorden van Peter van Dalen (ChristenUnie) en Bas Belder (SGP). „In het Europees Parlement is alt d veel jubel voor de Palest nen”, zegt Van Dalen.

Belder: „De debatten vullen zich vaak met puur anti-Israëlische tirades. Israël doet alles fout. Maar de Palest nen mogen straffeloos

drie verkiezingen op de lange baan schuiven.”

De macht van het Europees Parlement is echter zeer beperkt. De lidstaten bepalen in de eigen hoofdstad hun standpunt.

Van Dalen: „Het Europarlement kan dat hoogstens met resoluties onder druk zetten.”

Volgens Belder is EU-steun voor een Palest nse staat een schending van ‘Oslo II’ uit de jaren negentig. „Daarin staat dat de part en geen eenz dige stappen zetten. De EU was waarnemer b die onderhandelingen. Onlangs heeft het Kwartet voor het Midden-Oosten –waarin ook de EU part is– nog uitgesproken dat het tegen eenz dige stappen is. Momenteel probeert Ashton de Palest nen wel af te remmen.

Maar ze zou zich er keihard tegen moeten keren.”

Een bouwstop door Israël zal volgens Belder weinig helpen. „Israël heeft al eerder een moratorium waargenomen, maar toen hebben de Palest nen ook geen stap naar de onderhandelingstafel gezet.”

Van Dalen vindt wel dat Israël „een list” moet verzinnen in de internationale beeldvorming. „Israël staat er nu slecht voor.

Zonder toezeggingen te doen zal het moeten proberen een gebaar te maken.”

LONDEN (ANP) – Onderzoekers hebben vastgesteld dat ongeveer 150 dol jnen die zwemmen in de wateren b de Australische stad Melbourne tot een tot nu toe onbekende soort behoren.

Dat heeft een gedetailleerde bestudering van het DNA en de huid van de dieren uitgewezen.

De onderzoekers hebben het dier Tursiops australis (Australische tuimelaar) gedoopt, meldde de BBC gisteren op basis van een publicatie in het blad PLoS One.

India bouwt zeven nieuwe megasteden NEW DELHI (ANP) – India gaat zeven nieuwe megasteden bouwen tussen New Delhi en Bombay. De steden zullen deel uitmaken van een geplande industriële corridor tussen Delhi en Bombay. De Indiase ministerraad keurde gisteren het plan goed voor het volledige project, dat ruim 60 miljard euro gaat kosten. De steden z n nodig wegens de enorme bevolkingsgroei in Bombay en New Delhi en als economische impuls.

Kwart relschoppers VK had al fors strafblad LONDEN (ANP) – Een kwart van de mensen die na de rellen in Engeland vorige maand in staat van beschuldigd z n gesteld, was eerder veroordeeld voor meer dan tien misdr ven. Driekwart was eerder met justitie in aanraking geweest. Dat bl kt uit c fers die het Britse ministerie van Justitie heeft verzameld, zo meldde de BBC gisteren.

Minister Kenneth Clarke van Justitie zei dat de „criminelen uitzinnig tekeer z n gegaan.”

Hooggerechtshof VS stelt executie uit WASHINGTON (ANP/RTR) – Het Amerikaanse federale hooggerechtshof heeft gisteren op het laatste moment uitstel van executie verleend aan een veroordeelde moordenaar. Buck (48) was ter dood veroordeeld voor een dubbele moord in 1995. Z n advocaten maakten bezwaar op grond van racistische opmerkingen die een getuige-deskundige t dens het proces maakte. Een psycholoog zei dat zwarte mensen zoals Buck vaker opnieuw in de fout gaan na celstraf.

Schrijver Michel Houellebecq terecht AMSTERDAM (ANP) – De Franse schr ver Michel Houellebecq is getraceerd. Dat meldde uitgever De Arbeiderspers gisteren.

Houellebecq kwam deze week niet opdagen in Nederland en Vlaanderen voor een promotietoer. Sinds eind juni reageerde h niet meer op e-mails en telefoontjes. Het bl kt nu dat h de afspraken „was vergeten.” Doordat h bovendien een t dlang niet beschikte over telefoon of e-mail, hadden berichten over het bezoek hem niet bereikt.

BELOON UZELF MET ALLE RUIMTE VOOR UW GEZIN De Renault Espace Celsium • Ideale gezinsauto: tot wel 7 ruime zitplaatsen • Nu tijdelijk gratis panoramisch open dak met elektrisch zonnescherm • Carminat TomTom LIVE navigatie met kleurenscherm • Uw voordeel loopt op tot € 3.690,-

ESPACE CELSIUM VANAF

€39.990,Leaseprijs vanaf € 935,-

Maak nú een proefrit en ontvang gratis het boek ‘Van Noyon tot Genève’.

Kijk voor meer informatie op renault.nl

www.renault.nl

BELOON UZELF MET DE IDEALE GEZINSAUTO. De Renault Espace Celsium is niet zomaar een MPV. De Espace Celsium blinkt uit in luxe en comfort. Niet in de laatste plaats door de ultieme beleving van ruimte, die nog eens versterkt wordt door het enorme oppervlak van het panoramische glazen schuifdak. Een genot voor u en uw gezin. De bestuurders- en bijrijdersplaats zijn uitzonderlijk ruim en u kunt het modulaire interieur geheel naar uw eigen wensen indelen. Er is al een Renault Espace vanaf € 39.990,-.

DRIVE THE CHANGE

De Renault Espace is er al vanaf € 39.990,- incl. BTW, BPM. Excl. verwijderingsbijdrage, leges en kosten rijklaar maken. Leaseprijs Espace vanaf € 935,-/mnd. via Renault Business Finance. Full Operational Lease excl. BTW, brandstof, vervangend vervoer o.b.v. 48 mnd/20.000 km. Kijk voor de actievoorwaarden op www.renault.nl. Op elke nieuwe Renault Espace geldt een fabrieksgarantie van 3 jr., waarvan 2 jr. onbeperkt en 3e jr. tot 150.000 km hetgeen als eerste bereikt wordt. 12 jr. plaatwerkgarantie. Drukfouten, prijs- en specificatiewijzigingen voorbehouden. Voor meer informatie of de voorwaarden bel gratis 0800-0303 of kijk op www.renault.nl

Min./max. verbruik voor getoonde model: 6,5-8,8 l/100 km, resp. 15,4-11,4 km/l, CO2: 170-204 g/km.

vrijdag 16 september 2011 PAGINA 7

Regio

Reformatorisch Dagblad

„Fors meer banen weg in Rotterdam”

Nieuw raadslid voor SGP-fractie Krimpen KRIMPEN A/D SSEL – De SGPfractie van Krimpen aan den ssel kr gt een nieuw raadslid. Volgende week donderdag volgt P. C. Schultink C. van der Velden op. Laatstgenoemde vertrekt vanwege z n benoeming als heemraad van het hoogheemraadschap Schieland en de Krimpenerwaard. Schultink is momenteel burgerraadslid.

L. Pols wordt z n opvolger.

D66 bepleit extra bezuiniging ROTTERDAM (ANP) – De gemeente Rotterdam moet niet 1000 maar 2500 banen schrappen, wil ze weer nancieel gezond worden. Dat voorstel deed coalitiepartner D66 gisteren b monde van raadslid Schonk t dens een part b eenkomst in Rotterdam. „De gemeente Rotterdam moet snel op zoek naar een gezonde balans tussen de bezuinigingen in de stad en bezuinigingen op het ambtel k apparaat”, aldus Schonk.

De nancieel woordvoerder van de part vroeg het college om met een „concreter organisatieplan” te komen. H meent dat prognoses laten zien dat de huidige aanpak niet leidt tot vermindering van het gewenste aantal banen om de beoogde be-

Plan D66 ■ Bezuinigingen dwingen tot schrappen 2500 banen in Rotterdam.

■ Gedwongen ontslagen bij ambtenaren onontkoombaar.

■ Gemeente moet met inwoners in gesprek over aanpak problemen.

zuinigingen door te voeren.

Schonk: „Gezien de huidige nanciële situatie is het noodzakel k om te streven naar een kostenreductie van 20 procent.

Dat zal leiden tot een vermindering van 2500 banen. Dit zal niet gerealiseerd kunnen worden zonder gedwongen ontslagen”, aldus Schonk. B de gemeente zouden inmiddels 300 ambtenaren de dienst hebben verlaten.

Het D66-raadslid sluit gedwongen ontslagen niet uit, omdat de omstandigheden in Rotterdam inmiddels z n veranderd. „Rotterdam is in nancieel zwaar weer terechtgekomen. Daarom is het niet meer dan logisch dat bezuinigingen op het ambtel k apparaat in verhouding staan tot bezuinigingen die de Rotterdammers treffen.”

De part wil in gesprek met de Rotterdammers, maatschappel ke organisaties en het bedr fsleven om te komen tot een wezenl ke b drage van deze part en aan de aanpak van de maatschappel ke vraagstukken in de Maasstad. „Als we nu niet de reorganisatie op gang brengen, kunnen we in de komende jaren zeker niet tot een sluitende begroting komen”, aldus Schonk.

Personeelsbestand Inholland krimpt DEN HAAG (ANP) – Hogeschool Inholland schrapt 470 arbeidsplaatsen. Dat is ongeveer een v fde van het totale personeelsbestand. Gedwongen ontslagen worden niet uitgesloten, zo maakte bestuursvoorzitter Terpstra gisteren bekend.

De reorganisatie moet op 1 januari 2013 afgerond z n. De vakbonden Algemene Onderw sbond (AOb) en CNV Onderw s noemen de maatregel „enorm, maar noodzakel k.”

Reden voor de sanering is de nanciële strop door onder meer een terugloop van 30 procent van het aantal nieuwe inschr vingen en de overheidsbezuinigingen. „Daarnaast wil het bestuur een kwaliteitsslag maken binnen de hogeschool”, aldus Terpstra.

Inholland ging afgelopen jaar door diepe dalen toen aan het licht kwam dat diverse opleidingen ondermaats waren, studenten ten onrechte een diploma kregen en het vorige bestuur exorbitant had gedeclareerd.

Het resultaat hiervan was onder

meer 30 procent minder inschr vingen van nieuwe eerstejaars.

De klappen vallen vooral in de niet-onderw shoek b onder meer staf en ondersteunend personeel. Terpstra schat dat daar ongeveer 400 arbeidsplaatsen verdw nen en zo’n 70 onder de docenten. „Ook docenten moeten professioneler werken. Voor degene die dat niet wil of kan, is in de toekomst geen plek meer”, aldus de bestuursvoorzitter.

Harde taal voor een voormalig vakbondsbestuurder, geeft h zelf toe. „Het is heel vreemd om nu aan de andere kant van de onderhandelingstafel te zitten”, zegt Terpstra, die voorheen voorzitter van vakbond CNV was. „De reorganisatie is zwaar maar onverm del k en tevens noodzakel k om de kwaliteitsslag te maken die nodig is voor Inholland.” „Dit zat eraan te komen”, meldt onderhandelaar Reym (CNV) over de reorganisatie. De AOb spreekt van de enige manier om te overleven. Studentenorganisatie ISO noemt de plannen een stap in de goede richting.

(Advertentie)

Wasmachine, vaatwasser of droger kapot?

www.datrepareerikzelfwel.nl

De witgoed onderdelenwinkel

De Barkel Bos van het Jaar 2011 Regioredactie

WIERDEN – Landgoed De Barkel heeft de titel Bos van het Jaar 2011 in de wacht gesleept.

Het landgoed tussen Wierden en Hoge Hexel in Over ssel kreeg 933 van de b na 4200 stemmen op de website bosvanhetjaar.nl.

Goede tweede werd Landgoed De Stippelberg b het Brabantse Milheeze met 773 stemmen.

De verkiezing van het Bos van het Jaar werd in het kader van het Internationaal Jaar van de Bossen georganiseerd door het Reformatorisch Dagblad en PEFC

(Programme for the Endorsement of Forest Certi cation).

Natuur beherende organisaties zoals Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, de twaalf landschappen en de Federatie Particulier Grondbezit hebben dit voorjaar de mooiste bossen aangedragen. Ook de lezers van het Reformatorisch Dagblad is gevraagd bossen te nomineren.

Dit leverde een l st van v ftig genomineerde bossen op. Van 1 juni tot 15 september konden mensen op hun favoriete bos stemmen. Het winnende bos wordt op 30 september gehuldigd.

Waarnemend eerste burger voor Apeldoorn ARNHEM – Oud-gedeputeerde Esme er (65, CDA) wordt per 1 oktober waarnemend burgemeester van Apeldoorn. Dat meldde de provincie Gelderland gisteren. De Gelderse gemeente heeft een nieuwe burgemeester nodig, omdat De Graaf sinds 28 juni voorzitter van de Eerste Kamer is. De procedure voor het vinden van een opvolger gaat zo snel mogel k van start.

Boete voor dronken kapitein op zeeschip DOKKUM – Aaltje Stellema uit Dokkum stapte eerder dit jaar over van het onderwijs naar de beroepsvisserij. Zij is de enige vrouwelijke palingvisser in Friesland. „Ik vind het heerlijk werk, Foto Marchje Andringa ook als het regent. Dat heeft echt z’n charme.”

Juf Aaltje, de jongste Friese palingvisser Peter de Wit

DOKKUM – Aaltje Stellema uit Dokkum is niet alleen de jongste, maar ook de enige vrouwel ke palingvisser in Friesland. „Ik vind paling heerl k, maar alles wat ik zelf opeet gaat van m n winst af.”

Als om v f uur ’s ochtends de wekker gaat, staat Aaltje Stellema niet te trappelen om haar bed te verlaten. Het liefst draait de 26-jarige beroepsvisser zich nog even om. Maar als ze dan een uurtje later in haar vlet over de stille Dokkumer Ee vaart en de natuur om haar heen ontwaakt, geniet ze volop. „Ik vind het heerl k, ook als het regent. Dat heeft echt z’n charme”, zegt Stellema terw l ze op het erf voor haar ouderl k huis aan de Dokkumer Ee de

Meer toeristen in Zuid-Beveland Van onze correspondent

HEINKENSZAND – De regio Zuid-Beveland en Tholen wordt steeds beter door toeristen bezocht, heeft de Regio VVV gisteren gemeld.

Het aantal geboekte vakanties steeg vorig jaar met 20 procent.

Een belangr k deel van de groei wordt toegeschreven aan twee attracties in Borsele: Vlindertuin De Berkenhof in Kwadendamme –door de ANWB uitgeroepen tot beste dagattractie van Zeeland– en de stoomtrein Goes-Borsele.

Ook de b drage en de inzet van de Regio VVV, Regionale Groep Recreëren in de Bevelanden en Energiek Borsele hebben b gedragen aan deze positieve ontwikkeling. Wethouder Miermans van Borsele: „Het is b zonder dat onze regio, in tegenstelling tot de bekende toeristische gebieden in Zeeland, een groeiend aantal bezoekers kent.”

palingnetten schoonspuit die ze deze ochtend uit het water heeft gehaald. Vandaag scheen de zon en was het heerl k. „Alleen als het heel erg koud is, vind ik het minder leuk.” Haar voornaam is geen grapje van haar ouders: „In onze familie z n er meer met deze naam.”

Aaltje is niet alleen de jongste, maar ook nog eens de enige vrouwel ke palingvisser in Friesland. Ze heeft in Nederland nog twee andere vrouwel ke collega’s. Ze ontving drie maanden geleden de Aanmoedigingspr s voor Jonge Beroepsvissers.

De jury pr st haar moed om van een veilige baan in het onderw s naar de beroepsvisser over te stappen.

De blonde dame nam anderhalf jaar geleden het bedr f van haar vader over. „H heeft dit werk dertig jaar gedaan”, zegt

ze. „Toen h twee jaar terug 65 jaar werd, stond h voor de keus: of de vergunning inleveren of zorgen voor opvolging.

In het eerste geval wordt het viswater verdeeld over de andere zestien beroepsvissers. M n ene broer kon niet en de ander wilde niet. W dachten thuis echt dat het was afgelopen.”

Totdat een kennis van de familie zich hardop afvroeg waarom Aaltje de vergunning niet kon overnemen. Z ging toch alt d mee. „Daar moest thuis eerst wel over worden gediscussieerd.

De eerste gedachte was dat het te zwaar werk is voor een vrouw. Het is een echt mannenberoep, ruw en zwaar. Om die reden heb ik er waarsch nl k nooit b stilgestaan dat ik een potentiële kandidate was. Ik heb toen gezegd: „Ik probeer het gewoon. Lukt het niet, dan kan

(Advertentie)

BELOON UZELF MET ALLE RUIMTE VOOR UW GEZIN

Kouwenburg heeft zowel de Nederlandse als de Turkse natio-

Advocaat van Van S. wraakt college DEN HAAG – De beroepszaak van de omstreden Leerdamse psychotherapeut Van S. b het Centraal Tuchtcollege in Den Haag is gistermorgen afgeblazen.

Maak nú een proefrit en ontvang gratis het boek ‘Van Noyon tot Genève’.

Kijk voor meer informatie op renault.nl Min./max. verbruik voor getoonde model: 6,5-8,8 l/100 km, resp. 15,4-11,4 km/l, CO 2: 170-204 g/km.

DRIVE THE CHANGE

naliteit. Ze slaagt er niet in die laatste te laten schrappen, zo bevestigde gisteren een part genoot berichtgeving daarover in De Gelderlander.

Kouwenberg had haar dubbele nationaliteit niet b de part gemeld, bleek na de verkiezingen

voor PS in maart van dit jaar, omdat ze volgens eigen zeggen niet wist dat ze ook Turkse was. Volgens de part doet Kouwenberg voldoende moeite om van haar dubbele nationaliteit af te komen, maar wordt ze gehinderd door bureaucratie in Turk e.

is dat 500 hectare. „Dat is niet groot hoor, wat er z n vissers b met 2000 hectare.”

Half november is het visseizoen afgelopen. Dan worden alle fuiken uit het water gehaald en begint het boeten, repareren, van de netten.

Hoewel ze vr wel alt d alleen in haar vlet zit, heeft ze geen eenzaam beroep, vindt Aaltje. „Soms gaat m n vader mee of m n broertje, en ik kom alt d wel mensen tegen.”

De paling die ze elke dag in alle vroegte uit haar netten haalt, brengt ze één keer per week naar een handelaar in Urk. Soms is dat 40 pond, soms 100 pond. „Het schommelt heel erg. Uiteraard eten we zelf ook wel eens paling. Ik vind het heerl k. Maar het is wel m n handel. Alles wat ik zelf opeet, gaat dus van m n winst af.”

Zaak omstreden therapeut afgeblazen Van onze correspondent

Gelders Statenlid PVV nog steeds Turks ARNHEM (ANP) – Het Gelderse PVV-Statenlid Kouwenberg heeft nog alt d een dubbele nationaliteit. Haar part is daar fel tegen gekant.

ik alt d weer gaan lesgeven op de basisschool.” Dat heb ik de v f jaren ervoor ook gedaan, als invalkracht op de Hoeksteen in Dokkum.”

De kennis had gel k. Aaltje was elk vr moment b haar vader op de boot te vinden. „Zelfs toen ik in Leeuwarden aan de CHN de pabo volgde. Die school ligt aan de Dokkumer Ee en het kwam geregeld voor dat m n vader na schoolt d met de boot op m lag te wachten en we al vissend terug naar huis gingen. H is erg trots op m en springt b als ik het druk heb.

Dan gaan we samen de fuiken langs.”

Van april tot ver in het najaar zit Stellema dagel ks op het water. Ze heeft haar eigen visgebied: de Grote Wielen b Leeuwarden en alle sloten en vaarten in Dokkum. B elkaar

Dit gebeurde nadat advocaat Knols het college had gewraakt vanwege „sch n van part digheid.”

De therapeut had zich gisteren in hoger beroep moeten verdedigen tegen z n ex-patiënt J. van Z. Z diende drie jaar geleden een klacht in vanwege het intimiderende en vreemde gedrag van de psychotherapeut. Zo voerde h t dens een van de behandelingen telefoongesprekken, bakte een eitje en zou tegen de patiënt hebben geschreeuwd.

Van S. kwam gisteren niet opdagen t dens z n beroepszaak.

Volgens de advocaat vanwege een „ingreep in verband met cardiologische klachten.” Knols vroeg om die reden om uitstel.

Ook had h zich niet inhoudel k kunnen verdiepen in de zaak.

Pas een dag eerder had h het dossier Van S. overgenomen van een collega, die verhinderd was.

Het college gaf na een korte

schorsing aan de zaak gewoon te willen behandelen. De zittingsdatum was immers al heel lang bekend. Zodoende was er voor de verdediging t d genoeg geweest om het „niet echt omvangr ke dossier” te bestuderen. Voor advocaat Knols was dat reden om het college te wraken. „Op deze manier wordt m n cliënt een eerl ke rechtsgang ontnomen.

Het college wekt nu de sch n van part digheid.”

Het Regionaal Tuchtcollege stelde aanklaagster Van Z. vorig jaar oktober in het gel k. De therapeut werd uit het zogenaamde BIG-register geschrapt. Niet alleen vanwege z n geschreeuw, maar ook vanwege de onprofessionele w ze waarop h b z n patiënt de diagnose borderline had gesteld. Alleen wie in het BIG-register is ingeschreven, is door de wet bevoegd een beschermde titel te voeren. Daarmee is z n deskundigheid voor iedereen herkenbaar. Van S. ging tegen de uitspraak in beroep b het Centraal Tuchtcollege.

Van Z.’s klacht bleek het topje van de sberg. Deze zomer publiceerden 24 ex-medewerkers en ex-patiënten een zwartboek over de prakt ken van de psychotherapeut.

(Advertentie)

BELOON UZELF MET ALLE RUIMTE VOOR UW GEZIN Maak nú een proefrit en ontvang gratis het boek ‘Van Noyon tot Genève’.

Kijk voor meer informatie op renault.nl Min./max. verbruik voor getoonde model: 6,5-8,8 l/100 km, resp. 15,4-11,4 km/l, CO2: 170-204 g/km.

VLISSINGEN – Een 53-jarige Slowaakse kapitein heeft woensdag een boete van 1500 euro gekregen omdat h in beschonken toestand met een zeeschip op de Westerschelde voer. Dat heeft het Korps landel ke politiediensten (KLPD) gisteren gemeld. De waterpolitie ging na een melding aan boord van het schip.

De Slowaak bleek nauwel ks op z n benen te kunnen staan.

Veiligheidsregels voor zendmast Lopik SSELSTEIN – sselstein neemt genoegen met de maatregelen die exploitant Alticom heeft aangekondigd voor de zendmast b Lopik, zo heeft de gemeente gisteren bekendgemaakt. Er z n volgens haar voldoende maatregelen getroffen op het gebied van brandpreventie, -detectie en -verspreiding. Uiterl k woensdag komt Alticom met een rapport over de eerdere brand.

Lichaam gevonden bij Zeewolde ZEEWOLDE – In het Horsterwold b Zeewolde is gisteren een lichaam gevonden. Dat meldde Omroep Flevoland.

De politie onderzoekt of het gaat om de 42-jarige man uit N kerk die sinds zaterdag wordt vermist. De man ging op de ets naar Zeewolde en is sindsdien spoorloos.

Graven en grafkelders gevonden in Nijmegen N MEGEN – Onder de Korenmarkt in N megen z n drie grafkelders en een aantal losse graven gevonden. Ook z n de resten van de verdwenen SintJanskapel aangetroffen. Dat gebeurde t dens werkzaamheden om op die plek in de binnenstad een parkje aan te leggen, aldus de gemeente gistermiddag.

Verdachte dreigtweet Zoetermeer weer vrij ZOETERMEER – Een 16-jarige scholier die verdacht werd van betrokkenheid b het versturen van een dreigtweet aan leerlingen van een Zoetermeerse school is gisteren vr gelaten.

De jongen wordt niet langer als verdachte gezien, meldde de politie, die het onderzoek naar de doodsbedreigingen voortzet.

Moerdijk akkoord met schonen Chemie-Pack ZEVENBERGEN – De gemeenteraad van Moerd k is gisteravond akkoord gegaan met de sanering van het terrein b Chemie-Pack op industrieterrein Moerd k. De operatie gaat ondergronds ruim 38 miljoen euro kosten. De provincie Noord-Brabant schiet dit geld voor. Het geld worden uiteindel k verhaald op het afgebrande Chemie-Pack.

vrijdag 16 september 2011 PAGINA 8

Miljoenennota

Reformatorisch Dagblad

De economie in 2012: alles onder voorbehoud

Begrotingstekort van Nederland in procenten van het bruto binnenlands product 2

2

1 Maar er zit dit jaar een nare b sluiter b het epistel van het CPB. Misschien wel meer dan ooit geldt voor komend jaar: alles onder voorbehoud.

De kans op een negatievere uitkomst is volgens het planbureau namel k „aanzienl k.”

Niet zonder reden gaven de rekenmeesters van het kabinet aan de schriftel ke neerslag van hun glazen bol de titel mee: ”Vooruitzichten ongewis”.

De onrust op de nanciele markten, als gevolg van de schuldencrisis in Europa en de VS, kan roet in het eten gooien van de Nederlandse economie.

En om niet opnieuw het verw t ”waarom hebben jullie niet gewaarschuwd” te kr gen, heeft het CPB in de MEV een crisisvariant opgenomen die aangeeft wat de gevolgen van een nieuwe economische opdoffer kúnnen z n.

Marcel ten Broeke

DEN HAAG – Het Centraal Planbureau rekent niet op een crisis, maar houdt er wel rekening mee. Misschien wel meer dan ooit geldt voor volgend jaar: alles onder voorbehoud.

Nee, orissant is het beeld bepaald niet dat het CPB schetst in de Macro-economische Verkenning (MEV) voor volgend jaar.

Uit het stuk, dat de economische voorspellingen bevat waarop het kabinet z n begroting baseert, ontwikkelt zo ongeveer álles zich in 2012 slechter dan in juni was verwacht.

De wereldhandel (van 6 naar 3,5 procent), de Nederlandse economische groei (van 1,75 naar 1 procent), de bestedingen van consumenten (van 0,5 naar 0,25 procent), het begrotingstekort (van -2,2 naar -2,9 procent), de werkloosheid (van 4 naar 4,25 procent); op alle terreinen is het even slikken in het nieuwe jaar.

Enige ‘lichtpuntje’ is, wellicht verbazingwekkend, de koopkracht. Want hoewel die voor het gemiddelde huishouden volgend jaar terugzakt met 1 procent, stond er enkele maanden geleden nog een min van 1,25 procent in de CPB-boeken.

■ Zelfs het zwarte scenario kan achteraf bezien nog te rooskleurig zijn

B de vorige crisis zat het CPB er namel k ietsiepietsie naast.

Op Prinsjesdag 2008, één dag nadat het faillissement van de Amerikaanse bank Lehman Brothers de wereldeconomie in z’n achteruit zette, voorspelde het planbureau een groei van 1,25 procent. In een onzekerheidsvariant werd aangegeven dat, met een beetje pech, die groei kon terug vallen tot 0,75 procent.

De rest is geschiedenis: het werd een krimp van 3,5 procent; de grootste economische krimp van na de Tweede Wereldoorlog.

In de jongste MEV berekent het CPB wat er zou gebeuren wanneer de voor Nederland relevante wereldhandel dit en volgend jaar gemiddeld genomen tot stilstand komt. Nu de kans bestaat op een plotseling omvallen van Griekenland (al komt het gevaar volgens het planbureau „uit verschillende hoeken”), geen wereldvreemde gedachte.

De gevolgen z n dan niet mals: gezinnen worden geconfronteerd met buitelende aandelenkoersen (min 15 procent) en lagere huizenpr zen (min 4,5 procent) en in plaats van te groeien met 1 procent, krimpt de economie met 1,4 procent.

Het begrotingstekort schiet door de eurobarrière van 3 procent en

noteert 4,2 procent. Wil het kabinet aan z n eigen strenge begrotingsregels voldoen, dan resteert niets anders dan zo’n 5 miljard extra te bezuinigen, boven op de 18 miljard die voor deze kabinetsperiode al was ingepland.

Maar, tekent het CPB aan, zelfs dit „zwarte scenario” kan achteraf „te rooskleurig” z n.

Terug naar de realiteit. Althans, naar wat voor het CPB volgend jaar het meest waarsch nl k is.

Doordat het kabinet bezuinigt en de lasten verzwaart (de collectieve lastendruk st gt van 38,8 in 2010 tot 39,2 procent in 2012), neemt het overheidstekort –ondanks de lagere groei– volgend jaar ink af. Het tekort daalt van 5,1 procent in 2009, naar 2,9 procent. En daarmee ligt het tekort voor het eerst sinds 2008 weer onder het Brusselse plafond van 3 procent van het bruto binnenlands product.

Resteert nog één punt. De Jager zei deze week dat h nog alt d verwacht dat de Grieken de leningen uit Nederland volledig zullen terugbetalen, inclusief de rente. Zolang dat goed gaat, heeft de Europese schuldencrisis volgens het CPB „geen merkbare directe invloed” op het overheidstekort. Maar ook hier geldt: alles onder voorbehoud.

0,5

0,4

0,5 0,2

0 -0,2

-0,3

-1

-1,7

-2

-1,8

-2,1 -2,4 -2,5 -3 Ondergrens voor eurolanden

-2,9

-3,1

-4 -4,2 -5 -5,1 -5,6 -6 1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013 2014

2015

©RD, Thijs van Daalen − bron: ANP

Rijksbegroting 2012 bedragen in miljarden euro’s (afgerond)

Inkomsten

2011

Uitgaven

2012

Premies werknemersverzekeringen

52,3 50,0

Loon- en inkomstenbelasting

48,1 44,7 42,3 41,2

Omzetbelasting Premies volksverzekeringen

39,4 40,1 15,9 14,2

Vennootschapsbelasting

11,5 11,2

Accijnzen

2011

2012

Volksgezondheid, Welzijn en Sport

74,5 75,2

Sociale Zaken en Werkgelegenheid

69,9 62,0

Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

31,0 33,6

Gemeente- en provinciefonds

21,1 20,7

Buitenlandse Zaken

11,8 12,1

Infrastructuur en milieu

10,7 12,4 10,4 11,3

Belastingen op millieugrondslag

4,4 4,8

Nationale schuld (rente)

Overdrachts- en assurantiebelasting

3,7 4,4

Defensie

Motorrijtuigenbelasting

3,6 3,8

Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties

Dividendbelasting

2,5 3,2

Veiligheid en Justitie

4,8

Invoerrechten

2,4 2,3

Economische Zaken, Landbouw en Innovatie

4,8 4,4

Bpm-belasting

2,1 1,9

Financiën

Schenk- en erfbelastingen

1,6 1,7

Overige directe en indirecte belastingen

1,8 1,2

7,2 7,6 4,2 8,6 10,0

1,8 1,4

Overige begrotingen/uitgaven 0,6

Verpakkingsbelasting 0,3

0,3

Gasbaten

12,1 9,9

TOTAAL 2011: 235,0

TOTAAL 2012: 244,0

TOTAAL 2011: 254,7

TOTAAL 2012: 257,4

©RD, Thijs van Daalen − bron: Miljoenennota

DEN HAAG – Eerder dan gepland kwamen alle stukken voor Prinsjesdag gisteravond al digitaal beschikbaar op rijksbegroting.nl. De Kamer vroeg daarop Foto ANP ook om een papieren versie van de documenten. Premier Rutte beloofde ze meteen te laten drukken en vandaag te bezorgen.

„Zet in op banengroei „Grote verhaal achter en schuldreductie” het beleid ontbreekt” Gerard Vroegindeweij

DEN HAAG – CDA-fractievoorzitter Van Haersma Buma is in grote l nen goed te spreken over de Miljoenennota voor volgend jaar. H vindt wel dat een terugtredende overheid voldoende ruimte moet bieden aan burgers en hun organisaties en aan bedr ven. „Het kabinet schetst een eerl k en helder verhaal over de onzekerheid waarin we momenteel verkeren en wat dat betekent voor de voornemens van volgend jaar. Op de vierde dinsdag van september kunnen de plannen voor 2012 die de derde dinsdag worden gepresenteerd al achterhaald z n”, aldus Van Haersma Buma.

Het is de CDA’er opgevallen dat het kabinet in de Miljoenennota veel aandacht besteedt aan Europa. „Dat is dit keer helemaal terecht. We leven in zeer onzekere t den. Veel hangt af van hetgeen er de komende maanden met de euro gebeurt.

Het kabinet zet vol in op het behoud van die euro en die l n steunt het CDA.” Positief is dat Nederland een lage werkloosheid heeft en dat het kabinet werk

maakt van schuldreductie. „Daar moeten we mee doorgaan. Alle mensen die langs de z l n staan, moeten we betrekken b de economie, b voorbeeld ook mensen met een Wajong-uitkering.

De maatregelen die het kabinet neemt om het koopkrachtverlies eerl k te verdelen over de verschillende inkomensgroepen, stemt de christendemocraat tevreden. „Hier herken ik het CDA-gedachtegoed in.

Het is goed dat mensen met hoge inkomens iets inleveren om het koopkrachtverlies van degenen met de laagste inkomens te beperken. Zo ontstaat een evenwichtig beeld. Het kabinet heeft hierin wijs gehandeld.

Of de christendemocraat dan helemaal geen kritiek heeft? „Ongetw feld. Als straks de afzonderl ke begrotingen aan de orde komen, gaan we onze CDA-punten naar voren brengen. Op een ander punt zullen we de komende week t dens de algemene beschouwingen waakzaam z n.

Als de overheid terugtreedt, moet ze er wel voor zorgen dat burgers, hun organisaties en bedr ven de ruimte kr gen om die verantwoordel kheden over te nemen.”

Kees de Groot

DEN HAAG – Het grote verhaal achter de Miljoenennota ontbreekt, meent ChristenUniefractievoorzitter Slob.

De CU-voorman spreekt van een „gemiste kans.” Juist in deze t d is er behoefte aan een grondige analyse van de problemen, meent h . „Het besef ontbreekt b het kabinet dat het stapelen van schulden op schulden, het alt d maar streven naar meer, meer, meer de echte oorzaak van de nanciële crisis is.

B gevolg deugt ook de aanpak niet.”

Het kabinet zou moeten uitspreken dat we op te grote voet hebben geleefd en daar beleid op moeten maken, vindt Slob.

Komt u ook goede dingen tegen in de Miljoenennota?

„Dat het kabinet moet bezuinigen, begr p ik. Dat is onontkoombaar. Er staan best een aantal aardige dingen in de Miljoenennota. Dat agenten vaker de straat op moeten, b voorbeeld. Tegel kert d bezuinigt het kabinet onbegr pel kerw s op de veiligheid in de steden. Dat vind ik tegenstr dig.”

Wat stoort u het meest in de Miljoenennota?

„De ondersteuning van gezinnen kr gt harde klappen. Dit kabinet wil het kindgebonden budget beperken tot twee kinderen.

Een soort tweekinderenpolitiek dus. Dat hebben we nooit eerder meegemaakt.

Het doet me denken aan een land waarmee w niet geassocieerd willen worden. In onze tegenbegroting, die we volgende week presenteren, zullen we die bezuiniging dan ook weer ongedaan maken.”

Welke andere keuzes zou u hebben gemaakt als de ChristenUnie nog in de regering zou zitten?

„W zouden het gezinsbeleid hebben versterkt, in plaats van afgebroken. Het gezin is immers de hoeksteen van de samenleving.

Ook zouden we aan de slag z n gegaan met het jeugdbeleid. Dat ligt nu helemaal stil. En het veiligheidsbeleid hadden w ook anders aangepakt. In onze tegenbegroting hebben w b voorbeeld geregeld dat er geld beschikbaar komt voor de beveiliging van Joodse instellingen. Ik hoop op steun daarvoor in de Kamer.”

„Gezin en kostwinner beter helpen” Addy de Jong

DEN HAAG – Het kabinet houdt in de Miljoenennota een somber, maar realistisch betoog, vindt SGPleider Van der Staa . „Rutte en z n ministers ontkomen er niet aan om fors te bezuinigen, om op die manier de staatsschuld terug te brengen”, stelt h in een eerste reactie op de begroting voor 2012. „Een jaar geleden hoorde je nog wel eens de kritiek: Z n ze niet te streng?

Nu kun je je afvragen: Is het pakket niet aan de magere kant?”

Wat vindt u daar zelf van?

„Ik geloof niet dat men op dit moment nóg strenger zou moeten z n. Het is al moeil k genoeg om dít pakket aan maatregelen verantwoord in te vullen.”

Velen zeggen: Dit komt bij bepaalde groepen onrechtvaardig hard aan.

„Dat kan hier of daar wel het geval z n.

Als Tweede Kamer zullen we de komende weken goed moeten bezien hoe een en ander uitpakt voor kwetsbaren in de samenleving. Als SGP z n we verder zeer

alert op de scheefgroei die is ontstaan in het belasten van eenverdieners in verhouding tot dubbelverdieners. Ook vinden w dat gezinnen met kinderen soms onevenredig veel moeten inleveren. Maar als je het over het geheel bek kt, moet je toch eerl k erkennen dat het kabinet nadrukkel k gepoogd heeft de p n eerl k te verdelen.”

Mist dit kabinet niet een duidelijke richting, het zogeheten grote verhaal?

„Rutte en de z nen leggen een zwaar accent op de overheids nanciën. Dat ís ook belangr k. Maar wat w wel eens missen in de discussie over de economische crisis, is de geestel ke dimensie. Het valt toch wel op hoe broos alles is. Jarenlang hebben de nanciële markten, maar eigenl k w allemaal, op luchtkastelen gebouwd. We moeten opnieuw leren dat we b brood alleen niet leven.

En wat dat grote verhaal betreft: iets consequenter mag het beleid soms wel z n.

Want als je zozeer de nadruk legt op eigen verantwoordel kheid, dan moet je dat ook waarmaken. Dan moet je b voorbeeld, meer dan nu gebeurt, ruimte geven aan mantelzorgers.”

1. VWS De collectieve uitgaven aan de gezondheidszorg zullen ook de komende kabinetsperiode drastisch st gen, bl kt uit de begroting van Volksgezondheid, Welz n en Sport.

Bedragen de collectieve zorgkosten in 2011 nog 61,2 miljoen; in 2015 zal dat bedrag z n gestegen naar een bedrag van 74,4 miljoen euro. Dat is een st ging van maar liefst 13,2 miljoen.

Een aantal stevige ingrepen van minister Schippers (VVD) moet ervoor zorgen dat die st ging niet nog hoger uitvalt. Zo verkleint de minister het basisverzekeringspakket. Dat betekent onder meer minder vergoedingen voor behandelingen b de fysiotherapeut. Maagzuurremmers en dieetadvies gaan uit het pakket. In de geestel ke gezondheidszorg komen eigen b dragen.

Gehandicapten en chronisch zieken met een inkomen boven de 31.200 euro per jaar verliezen hun recht op een uitkering via de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten.

Naar schatting betreft dat 1,1 miljoen mensen. Voor 65-plussers scheelt dat 156 euro per jaar, mensen onder die leeft d missen 520 euro per jaar voor de aanschaf van rolstoelen, wandelstokken en andere hulpmiddelen.

De zorgpremie st gt volgend jaar gemiddeld naar 1222 euro per jaar. Wie jaarl ks meer dan ongeveer 37.000 euro verdient, moet volgend jaar tot b na 1000 euro extra aan zorgpremie betalen. Zonder ingrepen was die st ging hoger geweest, benadrukt VWS.

vrijdag 16 september 2011 PAGINA 9

Prinsjesdag

Reformatorisch Dagblad

„Het kan echt anders dan het kabinet doet” Kees de Groot en Jakko Gunst

DEN HAAG – Hoe verrassend is de Miljoenennota en wat verraadt de inhoud over de loso e van het kabinet? En hoe sterk staan het CDA en de PVV van Wilders? Drie reacties.

Ze bezien de Miljoenennota vanuit een verschillend perspectief, maar in één opzicht z n econoom prof. dr. H. A. A. Verbon en politiek losoof dr. G. Droster het roerend eens: het stuk bevat weinig nieuw beleid. „Men bl ft inzetten op een bezuiniging van 18 miljard euro, zoals al was afgesproken in het regeerakkoord”, stelt Verbon, hoogleraar openbare nanciën en sociale zekerheid aan de Tilburg School of Economics and Management. „De boodschap is steevast: Het is onverm del k dat we fors moeten bezuinigen, niet alleen door de crisis, maar ook omdat mensen zelf meer verantwoordel kheid moeten gaan dragen”, vult Droster aan. H is politiek losoof en onderzoeker b de Tilburgse School voor Politiek en Bestuur.

Verbon is niet gelukkig met het bedrag van 18 miljard euro. „Gegeven het feit dat er veel EU-landen in de problemen zitten, moet Nederland niet gaan bezuinigen. We moeten juist meer geld uitgeven. Dat geldt trouwens ook voor Duitsland.

Andere landen zoals Griekenland pro teren daarvan.”

Vanaf 2012 mogel k extra

gaan bezuinigen, zoals premier Rutte heeft geopperd, l kt Verbon al helemaal geen goede keus. „Ik vind de huidige 18 miljard al uitermate overdreven. Vergeleken met de toestand in andere landen hoeven w ons niet druk te maken. Met ons nancieringstekort gaan we uitend richting de 1 procent.

Daar hoeft de overheid niet veel aan te doen.”

Nederland bezuinigt vr fors, „maar anderz ds steken we veel

ontbind het europact voor een deel. Creëer meerdere zones in Europa. Als je nu dat drastische besluit neemt, voorkom je denk ik veel ellende. Maar Nederland en de andere EU-lidstaten gaan voort op de weg van pappen en nathouden. Dat een land als Griekenland nu overeind wordt gehouden, betekent niet dat het ook overeind bl ft. Daar heeft het de kracht niet voor. Het is haast niet voorstelbaar dat Griekenland de bezuinigingen kan

■ „Laten we de VVD-punten maar bestempelen als winst voor het CDA” geld in landen die hun overheids nanciën niet op orde hebben”, constateert de hoogleraar. „Dat geld komt voor een groot deel niet meer terug. Ik zou zeggen: laten we het dan maar gewoon uitgeven, dan hebben landen zoals Griekenland, Italië en Portugal daar ook pro jt van. Dat is beter dan het in een bodemloze put te gooien. Deze euro ele keuze vind ik raar en niet goed.”

Nederland doet gewoon wat Frankr k en Duitsland willen, stelt Verbon. „Z zetten in op het b elkaar houden van de eurolanden; dat pact is hun kindje. Nederland volgt ze in die verkeerde keus. Het kan anders. Als Nederland z n best doet, kan ons land medestanders vinden voor een ander beleid. M n oplossing zou z n:

realiseren waarvoor het land heeft getekend.”

Wat het CDA-geluid in deze begroting is, is Verbon niet duidel k geworden. „Het CDA is in rechtse richting opgeschoven.

B de afgelopen verkiezingen had het een soort VVD-programma. Dus de VVD-punten in deze begroting zullen we dan ook maar bestempelen als winstpunten voor het CDA.” Politiek losoof Droster vindt dat VVD, PVV en CDA allesbehalve „een gelegenheidscoalitie” vormen. „Het gaat verder dan dat ze elkaar hebben gevonden in een praktische beleidsagenda.

Achter hun voornemens schuilt een duidel ke loso e. Ik zie een enorme drive om een impuls te geven aan de liberalisering van de samenleving.

Gehamerd wordt op onderne-

merschap en marktinitiatief; de staat moet kleiner en burgers worden aangesproken op hun eigen verantwoordel kheid.

Deze oproep tot initiatief staat in schril contrast tot de woorden over burgerschap. Rutte laat na de politieke invloed van burgers te versterken. De consumerende en ondernemende burger moet wat dat betreft maar blind vertrouwen op de w sheid van een kleine Haagse kring van politici. Voor wat we vroeger het ”maatschappel k middenveld” noemden –kerken, migrantengemeenschappen, vakverenigingen, noem maar op– is in de beleidsplannen ook geen rol van betekenis weggelegd. Dat is een morele keus, waar ik vraagtekens b plaats.

Kennel k wil het kabinet maximaal uitstralen dat het multiculturele ideaal hoe dan ook passé is, maar daar kun

verzameling autonome, vr gevochten individuen. Deze idee is een lege huls.”

Ook de st l waarin bewindspersonen communiceren, spreekt Droster niet b ster aan. „Je zou het een beetje een machost l kunnen noemen. Opstelten kr gt ladingen kritiek op het verhogen van de grif erechten, Veldhu zen op de afschafng van het persoonsgebonden budget. Ze horen het aan en voeren hun plannen vervolgens ongew zigd door.”

De socialere, protestantse geluiden, die op het historische part congres van het CDA nog waren te horen, z n verstomd, constateert Droster . „Verhagen is de onbetwiste leider en z n staatsopvattingen z n uitgesproken rechts. Omdat tegengeluiden in het CDA weinig kans kr gen, zitten VVD, PVV en CDA in veel opzichten op dezelfde l n.

■ „Wilders heeft nog ruim genoeg op zijn agenda om mee te scoren” je ook in doorschieten. Nu opereert het kabinet eigenl k vanuit een ouderwets liberaalnationalistische loso e van de samenleving als een grote, vr e markt met daarboven een kleine, strenge overheid.

De kurk waarop die visie moet dr ven, is de geseculariseerde burger die z n verantwoordel kheid neemt. Een illusie: alsof de maatschapp bestaat uit een

In Nederland z n we vertrouwd met compromiscoalities, maar dit politiek samenwerkingsverband is dat zeker niet.”

Her en der is het parlementaire jaar 2011/2012 wel uitgeroepen als het jaar van de waarheid; het jaar waarin de oppositie met vereende krachten bressen gaat slaan in het politieke samenwerkingsverband tussen VVD, PVV en CDA. Eén

onderdeel van de oppositionele strategie is al bekend: SP, PvdA en GroenLinks zullen keer op keer betogen dat Wilders, door in te stemmen met de lastenverzwaringen en bezuinigingen van het kabinet, de ene na de andere PVV-verkiezingsbelofte breekt. „Verspilde moeite”, denkt hoogleraar politieke theorie dr.

M. Fennema van de Universiteit van Amsterdam, auteur van de biogra e ”Tovenaarsleerling” over Wilders. „Kiezers rekenen Wilders op veel meer af dan alleen op de bezuinigingen. Laten we niet vergeten dat h een heel programma heeft. H heeft nog meer dan voldoende punten waarmee h straks kan scoren.

H staat sterk op het Griekenlanddossier, omdat h als eerste heeft gewaarschuwd geen geld in een bodemloze put te gooien.

En wat dacht je van de Antillen en de BES-eilanden? Hoe meer geluiden van corruptie daar naar buiten komen, des te meer instemming Wilders kr gt met z n boodschap dat er richting die eilanden een ramkoers moet worden gevolgd.”

Dat de PVV verkiezingsbeloften breekt, zoals de SP onlangs in een l vig rapport constateerde, valt in sommige opzichten zeker hard te maken, stelt Fennema. „Ik ben wel eens bang dat feitel ke informatie al niet meer aankomt zodra men ziet dat de tegenpart die heeft verzameld. De polarisatie in het politieke landschap is groot.”

12. BINNENLANDSE ZAKEN Een paspoort zal niet langer v f, maar tien jaar geldig z n.

Dat stelt minister Donner van Binnenlandse Zaken en Koninkr ksrelaties voor in z n begroting voor 2012.

De bewindsman wil hiermee de kosten voor burgers terugdringen. Donner (CDA) wil ook de hulpverlening vanuit de overheid verder automatiseren, zodat burgers sneller worden geholpen en op t dstippen dat het hen uitkomt.

De bewindsman moet ook z n b drage leveren aan de bezuinigingen. Daarom gaat de huurtoeslag volgend jaar omlaag. Dat moet 100 miljoen euro opleveren. Verhuurders die meer dan tien woningen per jaar verhuren, moeten vanaf 2014 een extra jaarl kse hef ng betalen.

De t del ke stimuleringsregeling voor energiebesparende voorzieningen in woningen, b voorbeeld voor isolatie en zonnepanelen, stopt per 1 januari volgend jaar.

Het R k stopt ook met het vergoeden van inburgeringscursussen. Die maatregel gaat in 2013 in. Nieuwkomers die geen geld hebben, kunnen via een sociaal leenstelstel het geld dat ze nodig hebben voor hun integratie goedkoop lenen b de overheid.

Voor 2012 kr gen gemeenten volgend jaar nog 37 miljoen euro voor inburgeringscurssussen.

Het aantal ambtenaren zal in de komende jaren door de bezuinigingen teruglopen. Minister Donner vindt dat de personeelsoverschotten b de overheid benut moeten worden om de dure inhuur van externen te beperken.

2. FINANCIËN

11. OCW

Minister De Jager (CDA) en staatssecretaris Weekers (VVD) van Financiën willen het belastingstelsel drastisch vereenvoudigen.

Minister Van B sterveldt van Onderw s, Cultuur en Wetenschap gaat werk maken van extra centrale toetsingen in het onderw s.

Voorstellen die z al eerder deden, vinden in 2012 hun beslag.

Zo verdw nen er 7 van de 22 belastingen, zoals de verbruiksbelasting op alcoholvr e dranken, op pruim- en snuiftabak, de belastingen op leidingwater, verpakkingen, grondwater en afvalstoffen en ook het eurovignet.

Ook de autobelastingen gaan op de schop. Een auto moet zuiniger z n dan nu om voor dezelfde scale voordelen in aanmerking te komen. Weekers hoopt zo de industrie te prikkelen schonere auto’s te maken.

Het zogenoemde vitaliteitssparen vervangt vanaf volgend jaar de spaarloonregeling en de levensloopregeling, die beide worden afgeschaft.

Verder kunnen buitenlandse investeerders niet meer rekenen op hoge renteaftrek b overnames van Nederlandse bedr ven en maakt de nieuwe Geefwet het voor bedr ven scaal aantrekkel ker om te doneren aan goede doelen en culturele instellingen.

Het begrotingstekort van de overheid valt voor de komende jaren (4,2 procent in 2011 en 2,9 in 2012) fors hoger uit dan eerder was verwacht. In 2015 komt het tekort op 1,8 procent, waar het kabinet eerder nog rekenende op 0,9 procent.

De Nederlandse staatsschuld loopt volgend jaar op tot 407 miljard euro, 16 miljard meer dan dit jaar. De staatsschuld als percentage van de totale omvang van de Nederlandse economie bedraagt dan 65,3 procent.

DEN HAAG – Elf maanden geleden stond het kabinet-Rutte met koningin Beatrix op het bordes. Nu presenteert het zijn eerste eigen begroting. Op deze pagina de beleidsvoornemens van het kabinet, gerangschikt naar departement.

Daarmee wil ze voorkomen dat het onderw sniveau daalt. In 2013 komt er voor het basisonderw s een verplichte eindtoets.

Het voortgezet onderw s kr gt met ingang van 2014-2015 te maken met een verplichte landel ke onderbouwtoets voor Nederlands, Engels en wiskunde.

In het middelbaar beroepsonderw s komen landel ke examens voor taal en rekenen. In het hoger beroepsonderw s worden één of meer kernvakken landel k getoetst.

Verder gaat minister Van B sterveldt (CDA) het homo-emancipatiebeleid „verbreden en verdiepen.” Daarom gaat ze 2 miljoen euro overhevelen van het budget voor vrouwenemancipatie naar het potje voor homo-emancipatie. Voor dit laatste doel is dan vanaf 1 januari volgend jaar 5,5 miljoen euro beschikbaar.

Het doel van het beleid is dat homoseksuele paren veilig hand in hand over straat kunnen lopen. Ook jongeren moeten veilig voor hun geaardheid uit kunnen komen.

Nederland wil z n internationale voortrekkersrol op het gebied van homo-emancipatie versterken. Verder gaat de werkgeversb drage voor de kinderopvang ink omhoog, namel k van 721 miljoen naar 1021 miljoen euro per jaar. Het maximumuurtarief voor de kinderopvang gaat niet omhoog. Verder wil de bewindsvrouw het oneigenl k gebruik van de kinderopvang bestr den.

3. INFRASTRUCTUUR EN MILIEU

4. BUITENLANDSE 5. ALGEMENE ZAKEN ZAKEN

6. ELI

7. DEFENSIE

8. VEILIGHEID EN JUSTITIE

9. SOCIALE ZAKEN

10. IMMIGRATIE EN ASIEL

Ondanks de economische malaise en de noodzakel ke bezuinigingen, trekt minister Schultz van Haegen-Maas Geesteranus (VVD) extra geld uit voor de aanleg van nieuwe wegen en treinstations.

Minister Rosenthal (VVD) trekt de komende jaren extra geld uit om de Arabische regio te ondersteunen.

Met honderden miljoenen euro’s gaat minister Verhagen (CDA) volgend jaar economische topsectoren steunen.

Voor Defensie wordt 2012 een „moeil k jaar”, schr ft minister Hillen (CDA) in z n begroting.

Minister Opstelten (VVD, Veiligheid en Justitie) bl ft evenveel dadendrang uitstralen als vorig jaar.

Komend voorjaar besluit de minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie waar het geld precies naartoe gaat. Nu al kondigt h aan 250 miljoen euro scaal voordeel te geven aan bedr ven die investeren in onderzoek. De minister gaat door met de voorbereidingen voor een nieuwe kerncentrale.

Het kabinet organiseert volgend jaar ten minste zeventien economische missies naar buitenlandse markten als China, India, Turk e, Brazilië en Rusland.

Staatssecretaris Bleker (CDA, Landbouw) komt met een garantstelling voor agrariërs, zodat ze veilig kunnen investeren in verduurzaming. Er komen onderzoeken naar duurzame en diervriendel ke stallen en naar energiebesparing in de tuinbouw. Volgend jaar wordt het Europese visser beleid herzien.

Bleker komt met een nieuwe natuurwet, die de bestaande natuurbeschermingswet (Flora- en faunawet en Boswet) integreert.

Defensie moet structureel 1 miljard euro bezuinigen. Dat heeft geleid tot een ingr pende reorganisatie die komend jaar haar beslag kr gt. Zo kr gen militairen en burgermedewerkers meer duidel kheid over de gevolgen voor hun baan.

Hoewel de reorganisatie ten koste gaat van de inzetbaarheid van het leger, gaat de politietrainingsmissie in de Afghaanse provincie Kunduz gewoon door.

Ter bestr ding van pirater zal de marine volgend jaar weer deelnemen aan de EU-operatie Atalanta en de NAVO-operatie Ocean Shield. Hillen verwacht volgend jaar twintig keer bewapende mariniers in te zetten aan boord van Nederlandse koopvaard schepen om deze te beschermen tegen piraten.

Defensie treft volgend jaar voorbereidingen om onbemande vliegtuigen te kunnen kopen.

Hillen verwacht dat Defensie in 2014 z n nanciële zaakjes weer helemaal op orde heeft.

Hoewel met name de oppositie soms inke vraagtekens plaatst b het realiteitsgehalte van z n plannen, bl ft de bewindsman in z n begroting onverstoorbaar opsommen wat h allemaal van plan is.

Zo moet er begin 2012 een nationale politie z n. De huidige politiekorpsen maken dan plaats voor een nationale politie die uit tien regionale eenheden gaat bestaan. Het aantal rechtbanken gaat terug van negentien naar tien, van de v f gerechtshoven verdw nt er een.

Voor het einde van 2012 moet het openbaar ministerie 7,5 procent meer verdachten aangeleverd kr gen die betrokken z n b kinderporno. En alsof het allemaal nog niet genoeg is: door het papierwerk te verminderen moeten er volgend jaar fors meer agenten de straat op. Én, b spoedeisende gevallen zullen agenten in 90 procent van de gevallen binnen een kwartier op de plek des onheils z n.

Veel maatregelen uit de begroting van minister Kamp van Sociale Zaken lekten al uit.

Gisteren kwamen ook de getallen erb .

Minister Leers voor Immigratie en Asiel gaat de taaltoets voor vreemdelingen die Nederlander willen worden, aanscherpen.

Om geld vr te spelen voor de koopkrachtreparatie b ouders met een lager inkomen (tot 33.000 euro), haalt de VVD’er 35 euro per kind weg b de kinderb slag (die voor iedereen gel k is) die wordt overgeheveld naar het inkomensafhankel ke kindgebonden budget. Dit budget wordt voor het eerste kind in een gezin verhoogd met 50 euro en voor het tweede kind met 6 euro.

Tegel kert d wordt er ook bezuinigd op het kindgebonden budget. Zoals al eerder aangekondigd wordt het extraatje afgeschaft voor het derde en volgende kinderen in een gezin. De uitkering wordt ook niet meer alt d gecorrigeerd voor in atie en er wordt strenger getoetst op het inkomen van ouders.

Verder bezuinigt Kamp 420 miljoen op de kinderopvang waardoor (r kere) ouders meer zelf moeten betalen, en 690 miljoen op re-integratiebudgetten voor werklozen.

Daarom komt er voor deze groep mensen een ander examen dan tot nu toe. Dat kondigt de CDA’er aan in de gisteren gepubliceerde begroting voor 2012. De maatregel van de minister past in een reeks om het aantal kansloze vreemdelingen dat naar Nederland komt, terug te dringen.

Ook gaat Leers de toelatingseisen voor gezinsmigratie verhogen. Verbl fsaanvragen mogen alleen nog in het buitenland worden gedaan.

Leers denkt dat de uitgaven voor vreemdelingen tot en met 2015 dalen. Het kabinet heeft maatregelen genomen om onder meer asiel- en migratieprocedures te versnellen en om fraude tegen te gaan.

De bewindsman gaat z n beleid voor alleenstaande minderjarige asielzoekers volgens plan aanscherpen. Als jongeren niet toegelaten worden, moeten ze weg, desnoods gescheiden van hun ouders.

Ze hoopt dat daar een economische impuls van uitgaat. Bovendien is het zeer wensel k dat er een goede infrastructuur is als de economie weer aantrekt.

Komend jaar komt er 190 kilometer aan r stroken b . Onder meer op de ring Utrecht en de A10-zuidas. Het kabinet studeert verder op de mogel kheid van supersnelwegen, waarb het regionale verkeer op het hoofdwegennet wordt gescheiden van het doorgaande verkeer.

Er komen ook nieuwe treinstations: Dronten, Kampen-Zuid en Sassenheim.

De minister vereenvoudigt de regels voor ruimtel ke ordening, infrastructuur, water, wonen, milieu, natuur en monumenten.

Om de luchtkwaliteit te verbeteren, werkt het kabinet in VN-verband aan nieuwe emissieplafonds voor luchtverontreinigende stoffen.

12.

2.

1.

3.

4.

Bl kens z n begroting gaat het om 7,5 miljoen euro in 2012, oplopend tot 15 miljoen euro in 2015.

Met dat geld wil de bewindsman politieke part en ondersteunen, diplomaten trainen, het bedr fsleven helpen en justitie-instellingen verbeteren. De extra middelen zullen in eerste instantie gericht z n op Tunesië en Egypte. Later volgen Marokko en Jordanië.

Het buitenlands beleid staat vooral in het teken van Nederlandse (economische) belangen.

Er komt extra aandacht voor Brazilië, de Verenigde Staten, Rusland en China.

Begin volgend jaar is er de eerste Nederlands-Israëlische samenwerkingsraad, waar onder meer gesproken zal worden over innovatie en handel.

Staatssecretaris Knapen (CDA, Ontwikkelingssamenwerking) kr gt 900 miljoen euro minder te besteden dan dit jaar. H bezuinigt ook fors op noodhulp.

Al is Algemene Zaken (AZ) een klein departement, ook dit ministerie moet een b drage leveren aan de bezuinigingsdoelstelling, vindt premier Rutte.

De VVD’er stelt in z n begroting voor AZ dan ook voor het aantal fte’s op z n departement terug te brengen van 500 naar 400.

Ook gaat h onderzoeken hoe het ministerie z n huisvesting kan terugbrengen van drie naar twee gebouwen.

Onder verantwoordel kheid van Rutte valt verder de afzonderl ke begroting voor ”De Koning”, zoals die of cieel heet.

Daaruit bl kt dat het kabinet voor dit jaar eenmalig 300.000 euro extra heeft uitgetrokken voor vernieuwing en uitbreiding van de website van het Koninkl k Huis. De nieuwe website moet begin volgend jaar te zien z n.

Het koningshuis kost volgend jaar 39,5 miljoen euro. Dat is 500.000 euro minder dan er dit jaar werd uitgegeven. De uitkeringen voor leden van het Koninkl k Huis bl ven gel k.

5.

9.

7.

11.

6.

10.

8.

Reformatorisch Dagblad

vrijdag 16 september 2011 PAGINA

Voor online opgeven van schakeltjes: www.schakeltjes.nl Brievenonder nummer toesturen aan:

Schakeltjes

Reformatorisch Dagblad Postbus 298, 7300 AG Apeldoorn Vermeld het nummer in de

≤ Samen zingen in Amiens. Boek nu deze 2-daagse SAMENZANGREIS met vertrek op 4 en 5 november 2011. U boekt al v.a. € 179,-. Bel 0172 48 48 48 of ga naar beter-uit.nl

linkerbovenhoek van de envelop.

≤ Stolk ORGELS heeft de nieuwste Johannus Studio 150 speciale introductie prijs! Tevens (ongekende) aanbiedingen van de Johannus Vivaldi serie, aanbiedingen gelden voor alle filialen. Ook nieuw de Domus Chorale 2 (Domus Chorale 2 alleen in Nieuwerkerk a/d IJssel en Krabbendijke). Wij zijn dealer van Eminent, Johannus, Monarke Domus, Cantilena enz. Grote collectie inruilorgels van alle bekende merken. Stolk Orgels bv, Vrijheidslaan 55, Nieuwerkerk a/d IJssel, 0180 - 31 56 52. Filialen in Krabbendijke, Nederhemert en Papendrecht.

Voor openingstijden zie www.stolkorgels .nl. ≤ De grootste collectie klassieke ORGELS onder één dak vindt u bij Joh. de Heer in Sliedrecht! Dealer van alle bekende merken!

Tevens leverancier van Hauptwerk. Voor reparatie, intonatie en verhuur bent u bij ons ook aan het goede adres. Ons PIANOassortiment bestaat uit een ruime collectie instrumenten waaronder o.a.

Yamaha, Schimmel, Ludwig & Hoff enz. Voor piano/vleugel revisie kunt u terecht in ons atelier. Dit alles tegen zéér scherpe prijzen! Joh. de Heer Muziekinstrumenten, 0184 419611, www.johdeheer.nl ≤ Wij leveren en plaatsen uw TEGELVLOEREN. A-kwaliteit en toch de laagste prijs. J. Slingerland v.o.f., 0184 - 61 19 17 www.slingerlandtegels.nl ≤ T.k.: BOUVIERPUPS, zwart, op de boerderij opgegroeid met kinderen.

Tel. 06 - 12 64 38 71.

≤ Bestel al uw nieuwe boeken nu op: WWW. ≤ Authentiek jaren 30 DEROOBOEKEN.NL APPARTEMENT in Rotterdam west, 4 kamers, eigen opgang, 100 m2. € 850,excl., direct beschikbaar.

Inl.: 06 - 41 54 84 28. ≤ T.h.: een PORTIEKWONING, 3 kmrs, Rosener Manzstraat in Rotterdam.

Huur: € 398,- p/m. Ingaande 1-10-2011. Inl.: 06 53 26 47 58.

≤ Gezocht: zelfstandige woonruimte voor werkende, niet rokende vrouw op max. 10 automin. van ZWOLLE. Liefst per 1-112011. Tel. 038 - 3855121.

≤ DH Accountants te Waardenburg heeft plaats voor een fulltime ASSISTENT ACCOUNTANT spd/heao Accountancy, Steenweg 64, 4181 AM Waardenburg, tel. 0318 65 12 12, sollicitaties naar pz@dhaccountants.nl. ≤ COMMERCIEEL talent gezocht! Wegens uitbreiding zoeken wij een gedreven commercieel medewerker die actief aan de slag gaat met het werven van nieuwe opdrachtgevers. Wil je een baan met uitdaging in de personeelsbemiddeling, maak dan snel een afspraak met ons! FB Partners BV, Barneveld, 0342 701078. ≤ Van Lienden & Kooistra accountants te Rhenen zoekt voor 3 uur per week op de maandagavond een INTERIEURVERZORGSTER. Wil je meer weten of reageren?

Bel Dave Scheele, 0317 615686 of mail d.scheele@ vlkaccountants.nl.

≤ I.v.m. verhuizing t.k.a.: JOHANNUS ORGEL, type kabinet, 2 klav. + ped., 38 stemmen, nieuwwaarde destijds (dec. 2004) € 8.995,- ≤ Voor onze zoetwarenTel. 06 - 44 13 80 45. speciaalzaak ”CANDY≤ ORIGINALYOUNG SHOP” in Amersfoort zijn Van harte welkom op de wij op zoek naar een ”family morgens”!! ( D.V. fulltime medewerker(ster).

17 sept. en 1 okt. van 9:00- Leeftijd vanaf 17 jaar.

12:30, Goudsestraatweg 35, Voor inl. mevr. E. van der Oudewater). De herfst is Starre, 06 - 27028601. begonnen en wij komen je ≤ Vakantiebaantje op tegemoet! Kinderen aan- WEGWIJS? Ben je 16 jaar kleden is nog nooit zo leuk of ouder en kun je werken en betaalbaar geweest! op 20, 21 en 22 oktober Heerlijk warme winterjas- en/of 24 en 25 oktober? Bel sen, stoere jeans etc. De dan met Marianne op 055 mooiste collecties voor de 539 04 56 of mail naar leukste prijzen!! Bij beste- beursorganisatie@erdee.nl ding van € 100,00 10% korting, € 200,00 of meer? ≤ Gevraagd: HULP in de 20% korting! Wij zien je huishouding voor een graag bij Original Young. morgen of middag in de Zie voor de voorwaarden week. Tel. 0342 - 412308. www.originalyoung.nl. ≤ Op ons kantoor ≤ SCHAKELTJE opge- in Sliedrecht hebben wij vacature voor ven? Geef nu uw schakel- een tje voor de verkoop van SECRETARIEEL medeuw auto digitaal op. U ziet werker (m/v). Gevraagd: direct hoe uw schakeltje minimaal vmbo. Je sollicieruit gaat zien en wat tatie kun je sturen naar: dit kost. Snel en gemakke- Dieleman & Schipper, lijk. Ga snel naar www. Postbus 104, 3360 AC Sliedrecht. Inlichtingen: schakeltjes.erdeetref.nl P. Schipper AA: 0184 ≤ Scherpe HYPOTHEEK- 41 00 81, www.dieleman RENTES!!

Kijk op enschipper.nl. www.bevr.nl. Bel voor een afspraak met Binnendijk & van Rijsbergen, 071 402 40 31. ≤ Cursus SNELSTART Aan de slag in één avond: ≤ HYUNDAI I20, bj. wo. 21 sep. in Barneveld.

2009, 35.000 km, 5-drs, kl. SforSoftware.nl/cursus rood, prijs € 7.500,-. 0345 64 22 11. ≤ Sfeervol wonen in de BAANHOEVE! Steeds wisselende collectie in nieuw en antiek. De Baanhoeve, Dorpsstraat 27a, Oud-Alblas.

Tel. 0184 - 63 32 69, 06 - 54 62 73 14. Open don. t/m zat. van 9.30 - 17.00 uur. Zie ook onze nieuwe website: www.debaanhoeve.nl ≤ VOLKSWAGEN Passat Stationcar, kl. blauw met., 130.000 km, dealer onderh., i.z.g.st, prijs € 3.500,-. Tel. 0345-642211.

≤ Groepsaccommodaties, huisjes en camping vlakbij Lemmer. Tel. 0527-261899, WWW.GROEPEN.COM

Trouwplannen?

Bridal Fairs organiseert op zaterdag 8 oktober a.s. van 11.00 - 16.00 uur een sfeervolle bruidsbeurs in de stijlvolle Dorsmolen van Restaurant de Salentein te Nijkerk.

The New Bride Barneveld en Bossenbroek Man zullen tijdens deze bruidsbeurs TWEE prachtige bruidsshows geven!

Bitter Sweet Pastry zorgt voor een geweldige bruidstaartproeverij.

Indien u in Huis de Salentein rondgeleid wenst te worden, dan kunt u zich via de website opgeven (min. 6 pers.).

De entree is gratis en u wordt ontvangen met een welkomstdrankje.

Informatie en/of aanmelden kan via www.bridalfairs.nl info@bridalfairs.nl

BREUKELEN Ger. Gem. in Ned. Dinsdag 20 september 19.30 uur Ds. G. Mouw uit Uddel Voor de GBS

≤ OPROEP Algemene Vergadering van Aandeelhouders van Scheepsexploitatie Maatschappij Bavo N.V. Aandeelhouders worden uitgenodigd tot het bijwonen van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders, te houden op 27 oktober 2011 om 8.00 uur te Amsterdam, Weesperplein 8 in vergaderkamer 350 op de 3e verdieping.

De agenda voor de vergadering en de overige vergaderstukken liggen ter inzage op Weesperplein 8 ten kantore van het Ontwikkelingsbedrijf van de Gemeente Amsterdam op kamer 303, telefoon 020 - 552 63 24.

Iedere houder met een aandeel aan toonder met stemrecht moet zijn aandeelbewijs of ander schriftelijk bewijsstuk van zijn recht uiterlijk 13 oktober 2011 op Weesperplein 8 ten kantore van het Ontwikkelingsbedrijf op kamer 303 deponeren. Dit ingevolge de statuten van de vennootschap artikel 9 lid 5. Aandeelhouders en vergadergerechtigden of hun gevolmachtigde moeten zich desgevraagd vooraf en in de vergadering kunnen legitimeren.

Amsterdam, 15 september 2011. De directie, Scheepsexploitatie Maatschappij Bavo N.V. ≤ Kom naar de LEES&LUISTERBEURS op 24 september in Ede! Tientallen uitgevers presenteren hun nieuwste uitgaven in boeiende workshops en op een uitgebreide, gratis toegankelijke beurs. Voor alle informatie: www. leesenluisterbeurs.nl ≤ U bent welkom op onze 25-ste verkoopdag t.b.v.

ADULLAM op D.V. zaterdag 17 september in Maartensdijk van 10.00 15.00 uur achter de Herst.

Herv. Kerk. Er is van alles te koop, zoals: lingerie, cadeauartikelen, (foto)kaarten, kinderkleding, en nog veel meer. Tevens is er aanwezig een scharenslijper, mandenmaker, hoedenmaakster.

Spaanse Evangelische Zending (SEZ) uit op uw school of vereniging voor boeiende presentatie over Spanje of Cuba. Met of zonder powerpoint. Allemaal eigen opnamen. Tel. 0184 - 61 16 07. Website: www.sez.st

ROTTERDAMCENTRUM Ger. Gem. Dinsdag 20 september 19.45 uur Ds. P. Melis

IJSSELMUIDEN Ger. Gem. in Ned. Zaterdag 17 september 19.00 uur Ds. A. van Voorden Bed. H.D. (In Sg. Pieter Zandt Grafhorsterweg 53)

STRIJENSAS Verenigingsgebouw Zaterdag 17 september 18.30 uur Ds. D. Zoet

KRIMPEN A/D IJSSEL Nachtegaalstraat 3 Oud Ger. Gem. Woensdag 21 september 19.30 uur Ds. A. Kort Collecte voor de Vereniging van Zondagsrust en Zondagsheiliging

≤ TOEGANG VRIJ: Lezing ”wat u moet weten over schenken & erven”, mr. D.G. Hoek, notaris, in 50PlusPark Kesteren, D.V. 26-09 of 11-10, aanvang 14.30 uur, meld u aan: info@50-pluspark.nl of 0488 - 48 11 61.

≤ Te huur, Elspeet: vakantiehuisje aan de BOSRAND, 4 à 5 pers., Elke vrij. en zat. t/m week 43. Tel. 0184 - ≤ JONGERENAVOND op 684509 / 06 - 55942595 div. locaties in het land ≤ Genieten van de herfst (Nijkerk, Zuilichem en of van het burlen van de Hoornaar). Voor meer info herten in ELSPEET? Van- www.jongerenavond.nl. af heden vrij: st. vak.huisje voor 4/5 pers. 0577 - ≤ Voorlichting 49 18 94.

ZENDING? Nodig de

≤ PEUGEOT 406, 1.8i, kl. d.blauw met., 55.000 km, ≤ Er nog even tussenuit? luxe uitv., € 3.500,-. Tel. WINTERSWIJK, t.h.: eenv.

0345 - 64 22 11. vak.won., 4 pers. Prachtig fietsgebied. Vanaf 17-09 € 150,- p.w. Tel. 0543521930, b.g.g. 06-51062835 ≤ OPHEFFINGSUITVERKOOP, honderden tot ≤ Huis t.h. in KATWIJK duizenden euro’s korting AAN ZEE, herfstvakantie per piano. Elke zaterdag van 14 tot 21 oktober. Tel. van 10.00 tot 16.00 uur en 071 - 407 79 05. op afspraak. 06 - 20 64 46 28. Klavier-Barneveld.nl.

Amersfoortsestraat 21. ≤ POPLEZING! De veelbesproken poplezing van St. Jij daar D.V. zat.

17 sept. in BunschotenSpakenburg. Jong en oud welkom! Info: Jijdaar.nl

Sfeervolle bruidsbeurzen in stijlvolle trouwlocaties!

LEERSUM Oud Ger. Gem. in Ned. Woensdag 21 september 19.30 uur Ds. H. Molendijk

≤ HERFSTVAKANTIE in het Sauerland, kom genieten van de herfstkleuren, recreatieteam, huisjes van 6-12 pers. Tel. 0180590459, www.kustelberg.nl

≤ WITTE dikke panty’s!

De Linde Beenmode, J. v.

Schaffelaarstr. 33, Barneveld. www.hoedenhuis delinde.nl.

≤ PENSION HOPPE heeft nog kamers voor u vrij ≤ T.k.: heel veel ANTIEK. tot 4 november in hoogGevr.: oude ansichtkaarten, Sauerland. Inl. 0318 G. de Groot, Botersloot 61, 52 12 32. Tevens oude Noordeloos. 0183-581589 ansichtkaarten gevraagd.

≤ Ruim 150 MAILLOTS, panty’s, kousen, beenwarmers etc. op www. beenmodehuis.nl. Ook telefonisch te bestellen.

NIEUWERKERK (Zld) UTRECHT Kerkplein Academiegebouw, Ger. Gem. in Ned. Domplein Stationsstraat 11 Donderdag 13 oktober Zaterdag 24 september XIIe Lustrum Sola 9.00-15.00 uur Scriptura, Najaarsmarkt C.S.F.R. Congresdag t.b.v. De Schutse Thema: Nothing Personal Dit jaar o.a.

Lector o.a. Prof. Dr. Roel rommelmarkt, oliebollen, Kuiper (1e kamer senator frituur, groenten en fruit, CU) Tijd: 10.30 - 16.00 uur banket, snoep, noten, Entree: € 7,50 kaas, zuivel, dames- en (catering inbegrepen) kinderkleding, UTRECHT tupperware, kaarten, Domkerk CD’s, boeken, speelgoed, Donderdag 13 oktober curiosa, bloemen, Aanvang 20.00 uur cadeauartikelen, XIIe Lustrum Sola oud hollandse spelletjes, Scriptura, C.S.F.R. kinderactiviteiten enz.

Lustrum Openingsconcert.

Iedereen is van Gem. Koor Cantate Deo harte welkom o.l.v. Peter Eilander Orgel: Peter Eilander Piano: Jaap Eilander Entree: € 7,50

NOORDELOOS Hervormde Kerk Zaterdag 24 september Orgelconcert door Jan Noordzij Aanvang: 20.00 uur Toegang gratis (www.jannoordzij.nl)

ZIERIKZEE Nieuwe Kerk Zaterdag 1 oktober ”Jongerenkoor Jigdaljahu” o.l.v.

Willem Arie den Hertog Orgel: Marco den Toom Vleugel: Lennart Moree Opbrengst t.b.v.

Stichting Volharding Aanvang 19.45 uur Kerk open: 19.00 uur Toegang volw. €4,kind € 1,50 Kaarten te bestellen via: www.jigdaljahu.nl

OPRUIMING

www.totaalbed.nl

50% korting

Verkrijgbaar in

9

15 verschillende hoofdborden, 30 verschillende kleuren, 10 verschillende pootjes.

299

Dit allemaal zonder meerprijs.

1499 COMPLEET

BOXSPRINGCOMBINATIE

Incl. hoofdbord + 2x pocketveer boxsprings + 2x pocketveer matrassen + luxe latex of NASA topper: 140/200 van 2999 voor 1499, 160/200 van 3299 voor 1649, 180/200 van 3599 voor 1799. 200/200 van 3999 voor 1999. Hocker + glasplaat nu 89.

Meerprijs lengtemaat 210 +100, 220 +150. Elektrisch verstelbaar vanaf 2299.

9

2-deurskast Van 595 voor 499

895

599

30%

209

1499

korting

COMPLEET

Elektrisch verstelbaar

Incl. hoofdbord + 2 elektrisch verstelbare boxsprings + 2 pocketveer matrassen + koudschuim splittopper: 140/200 van 2099 voor 1499. 160/200 van 2299 voor 1649.

180/200 van 2499 voor 1799. 180/210 van 2599 voor 1899.

Hocker + glasplaat van 149 voor 89.

Op comforthoogte, deelbaar en op wielen. 2x 80/200 van 895 voor 599, 2x 90/200 van 895 voor 699. Nachtkastje van 215 voor 179.

MEDI SUPPORT VLAK 42 lats

139

89

• 42 gekoppelde kantelbare latten • lendeversteviging • soepele schouder comfortzone

295

799

179

549

60/200 van 139 voor 89 70/200 van 139 voor 89 80/200 van 149 voor 99 90/200 van 159 voor 109 100/200 van 182 voor 129 120/200 van 202 voor 149 5 JAAR GARANTIE

Meerprijs lengtemaat 210 +10 Meerprijs lengtemaat 220 +20

Handverstelbaar vanaf 129 Elektrisch verstelbaar vanaf 199

POCKET WINNER MATRAS

LEDIKANT SAVANNE

Eiken: cream white. 140/200 van 799 voor 549, 160/200 van 849 voor 599, 180/200 van 899 voor 649, Nachtkastje van 249 voor 199.

Bijmeubelen, lengtematen 210 en 220 verkrijgbaar.

Staal: alu of zwart. 90/200 van 295 voor 179, 120/200 van 325 voor 219, 140/200 nu 229, 160/200 nu 239, 180/200 nu 249.

Bijmeubelen, lengtematen 210 en 220 verkrijgbaar.

NASA CLEMA

nu

499

99

SG-40 MATRAS

289 nu 5 JAAR

79

GARANTIE

www.totaalbed.nl

• uniek drukverlagend NASA-matras • open cellstructuur, voor betere ventilatie • vormt zich perfect naar de contouren van uw lichaam • bestaat uit 8 cm NASA-schuim D65 • 12 cm comfortschuim • totale dikte 21 cm

POCKET LATEX/NASA 579

50%

289

korting

5 JAAR GARANTIE

NASA-kussen van 89 voor 49

UIT VOORRAAD LEVERBAAR ALMELO ALMERE AMERSFOORT APELDOORN ASSEN DOETINCHEM DRACHTEN ELST (GLD)

Ook op breedte 120 cm

LEDIKANT DOHA

5-zone pocket

90/200 nu 79

boxspring

BOXSPRINGCOMBINATIE STOCKHOLM

"#!"#

DEELBARE LEDIKANT BRESCIA

90/200 nu 99 ≤ Schoolprestaties kind ondermaats? Pabo-student (omg. R’dam) biedt zich aan als HUISWERKbegeleider. T. 06-30418850

TERNEUZEN Oud Ger. Gem. Zondag 18 september 10.00 en 17.00 uur Ds. J. van Prooijen

CAPELLE AAN DEN GOUDA IJSSEL-WEST De Driestar Doormanstraat 12 Burg. Jamessingel 2 Moriakerk Zaterdag 24 september Zaterdag 17 september SSNR congres Datheen Samenzangavond (www.ssnr.nl) Aanvang 19.30 uur ”Welleven en welsterven” VOORBURG Organist Pieter Heykoop Prof. dr. J. Hoek, Herst. Herv. Gem. Toegang vrij!

De actualiteit van de Zondag 18 september Collecte voor De Schutse, klassiek-gereformeerde 11.30 uur Adullam en Siloah stervensbegeleiding in de Oude Kerk Prof. dr. M.J. van Lieburg, Ds. A. Egas Het lichaam en de dood 18.00 uur in de geschriften van in de Opstandingskerk de Nadere Reformatie Kand. G.J. Veldhuis Prof. dr. A. Baars, Pastoraat aan stervenden, lessen voor levenden EDE Open: 10.00 uur Oude Kerk Toegang: € 17,50 Zaterdag 24 september (incl. koffie/thee en lunch) BARNEVELD Aanvang: 19.30 uur Veluwehal Zangavond t.b.v. SEZ HASSELT (Ov.) Ontmoetingsdag m.m.v. Chr. Gem. Koor St. Stephanuskerk Friedensstimme ”Cantate Deo” Zaterdag 24 september Zaterdag 1 oktober Chr. Mannenkoor Jongeren zingen: 10.30 - 15.45 uur ”Higgajon” Chr. Jong Mannenkoor Thema: ”In Zijn Naam.” o.l.v. Peter Eilander ”Jubilate” (20 jonge manEvangelisten en Jongerenkoor ”Chenánja” nen) o.l.v. Lennert Knops videopresentaties uit/over o.l.v. Jan Hendrik Chr. Jongerenkoor Nentsië en Centraal-Azië. van Schothorst ”Omnia Cum Deo” Russisch orkest Russisch Organisten o.l.v. Harry Dekker en mannen- en koorbegeleiding: Maria Knops, harp kinderkoor.

Johan van der Graaf Martha van Gent, ’s Middags 3 kinderen Peter Eilander dwarsfluit programma’s (4-12 jaar).

Organist samenzang: Arie van der Vlist, (Hele dag) kindercrèche.

Jan Rozendaal orgel/piano Diverse stands a.a. kaas, Meditatie: Ds. W. Roos, spreker worst, kaarten.

Ds. M. van Kooten Aanvang 20.00 uur Hartelijk Welkom!

Toegang vrij!!

Entree € 5,- p.p.

Informatie: 0182-538544 Met CD-opname!

T.b.v. St. Adullam www.friedensstimme.nl Meer info op www.selov.nl www.cjmkjubilate.nl VEENWOUDEN Oud Ger. Gem. in Ned. Dinsdag 20 september 19.30 uur Ds. G. Gerritsen

10

7-zone pocket

• • • • • •

550 pocketveren per m2 thermisch geharde 8-slags veren 7 comfortzones afdeklaag latex of NASA hoes anti-allergisch en wasbaar geschikt voor vaste en verstelbare bodems • verkrijgbaar in soepel en stevig • de dikte is circa 24 cm

Maten Van

70/200 80/200 80/210 80/220 90/200 90/210 90/220 120/200 140/200 160/200 499 549 604 631 599 659 689 899 969 1049

Maten 70/200 80/200 80/210 80/220 90/200 90/210 90/220 120/200 140/200 160/200 Van 579 649 714 746 699 769 804 1059 1159 1299

Voor

289

Voor 289

329

362

378

359 395

Woonboulevard 26, 0546-621100 !

Montrealstraat 112 (DoeMere), 036-5499442 " Nijverheidsweg-Noord 11, 033-4620858 !

Het Rietveld 26, 055-3604300 !

Zeilmakerstraat 10, 0592-371600 " Doetinchemseweg 89, 0314-366186 " Dr. M. Luther Kingsingel 58, 0512-538296 !

Aamsestraat 44, 0481-350223 !

413

529

ENSCHEDE LELYSTAD NIJKERK NIJMEGEN UTRECHT VEENENDAAL ZWOLLE

579

649

324 357

373 349 385

402 529

579

649

Schuttersveld 36, 053-4326479 !

OPENINGSTIJDEN: Zuiderpoort 13, 0320-218768 !

Ma. 13.00 - 17.30 uur Watergoorweg 100, 033-2464732 " Di. t/m vr. 09.30 - 17.30 uur Wijchenseweg 172, 024-3448738 !

Za. 09.30 - 17.00 uur Zeelantlaan 47, 030-2886740 !

Groeneveldselaan 41, 0318-501686 " KOOPAVONDEN TOT 21.00 UUR Grote Voort 96, 038-4224454 ! ! KOOPAVOND Donderdag " KOOPAVOND Vrijdag

Schaken Henk Prins

In het Russische KhantyMansiysk heeft de str d om de World Cup Schaken plaats.

Via minimatches gaan alleen de winnaars door naar de volgende ronde. Een systeem dat b tennis normaal is, maar b schaken b zonder. De str d begon eind vorige maand met 128 grootmeesters. Vandaag wordt de eerste part van de nale Polgar–Svidler.

gespeeld tussen twee personen.

Hadden we twee weken geleden al de sch nwerpers gericht op Peter Svidler, die overtuigend het Russische kampioenschap won, nu verdient deze topspeler opnieuw aandacht. H bereikte zeer zelfverzekerd de nale. In z n twee laatste minimatches speelde Svidler met de zwarte stukken de zeer sterk spelende Judith Polgar van het bord. Zie onderstaande part . In de halve nale herhaalde h datzelfde kunstje tegen Ponomariov. In de nale ontmoet h z n landgenoot Grisjtsjoek, die in de halve nale van Ivantsjoek won.

Sudoku geval een pion voor. Polgar heeft wel compensatie.) 17. Pg3 Tc5 18. Pe4 Pxe4 19. Lxe4 (Als de balans wordt opgemaakt, heeft wit positioneel voordeel wat betreft de witte velden.

Het centrumveld d5 is ook een belangr k positioneel plusje.)

19. ... Le7 20. Lc6+ Kf8 21. Ld5 Lf6 (Niet goed is 21. … Txc2 wegens 22. Lxf7 Kxf7? 23. Db3!)

22. Lb3 Db6 23. Kh1 Ke7 24. Td5 Dc6 25. Tfd1 Txd5 26. Txd5 Tc8 27. Dh5 h6 28. Ta5 Tf8 29. De2 Ta8 (Polgar speelt op winst.) 30. h3 Ta7 31. De3 Tc7 32. Td5 Lg5 33. Df3 Db6 34. Td1 Dc6 35.

Dh5 Kf8 36. Td5 e4 (Er zit soms nog heel wat tussen positioneel beter staan en een part winnen. Het mag duidel k z n dat Svidler inmiddels z n stelling ink heeft verstevigd. Zo kan de zwarte e-pion gevaarl k gaan worden.) 37. De2 e3 38. Td4 a5 39. h4? (Zie diagram. En nu gaat het fout voor wit.) 39. ... Lf6 40.

Tc4 Da6 41. Dg4 Te7 42. Te4 Df1+ (Dit moet verkeerd a open voor wit.) 43. Kh2 Le5+ 44. g3 Df2+ 45. Kh3 Lxg3! Een fraaie slotzet. (45. ... Lxg3 46. Dxg3 Dxg3+ 47. Kxg3 Txe4) 0-1.

1 11

Vul de lege hokjes in met een getal tussen 1 en 9. Gebruik elk cijfer een keer in elke rij, elke kolom en elk vak van 3x3.

16

1

8

7 6

2

1

2

8

9

7

7

13

8

9

Tweelingpuzzel

10

14

15

19

23

20

Horizontaal: 1 sier es – vrucht; 6 dringend – drank; 12 overal – verscheidenheid; 14 hoofdtelwoord – groente; 16 z den stof – roofdier; 18 stuk rookvlees – stier; 20 toiletartikel – jong dier; 22 militair – dwarshout; 23 hoefdier – batter ; 24 visje – rustoord; 25 waterstand – legerafdeling; 26 rivier in Zwitserland – muurholte; 28 dunne – stuk hout; 30 akkoord – vragend voornaamwoord; 31 Europese munt – plaats; 34 schaapkameel – kledingstuk; 36 zweefvliegtuig – kramer; 37 schade – reistas.

21

24

25

1

27

4

4

4

9

1

5

2

3

4

5

6

12

7

13

17

8

9

10

14

Verticaal: 2 auw – b l; 3 Frans lidwoord – reeds; 4 roofvogel – uitvoering; 5 daar – onder meer; 7 eerwaarde vader – B beldeel; 8 schr fstift – b kantoor; 9 zer – water in Friesland; 10 visgerei – teug; 11 deel van een etmaal – lus; 13 bovenbeen – p nkreet; 15 nauwel ks – dichtsoort; 17 voorzetsel – w fjesschaap; 18 opgewekt – neepjeskap; 19 paar

15

18

19

20

21

23 27

HHH

31

6

9

1

7 7 4

25

28 32

29

30

33

34

36

35

– watering; 21 streling – voormalig eiland; 27 zangnoot – ontkenning; 29 laatstleden – voor de middag; 30 lofdicht – b enproduct; 32 Frans lidwoord – onzes inziens; 33 lidwoord – uitroep; 34 hectare - soort onderw s; 35 zangnoot – arrestatiegroep.

Oplossing vorige puzzel: Horizontaal: 1 bezig; 3 maken; 6 beton; 8 wierook; 9 kwistig; 10 salon; 12 r men; 13 kavel; 15 juist; 17 Wenen; 19 vrouw; 21 loempia; 22 erepr s; 23 aaien; 25 donut; 27 serge; 29 aster; 31 horde; 33 braam; 34 overall; 35 pastoor; 36 panty; 37 etsen; 38 facet.

Verticaal: 1 bew s; 2 groen; 3 moker; 4 kaaiman; 5 naken; 6 brink; 7 nagel; 11 lei; 14 vlo; 15 Julianadorp; 16 typen; 17 waard; 18 noest; 19 vrees; 20 wisselmarkt; 24 iet; 26 nergens; 28 ria; 30 ready; 31 hulde; 32 elpen; 33 besef.

37

6

2 1

24

1 26

9

35

8

9

2

34 37

22

8

33

5 16

6

30

8

7 3

32

29

36

11

1

28

1

1

8

5

2 9

2

7

9

6

4 9

Fotopuzzel (10)

8

7

6

5

3

8

4

1

7

3

6

9

2

5

5

3

2

1

9

8

4

7

6

7

9

6

5

2

4

1

3

8

9

6

7

8

1

2

5

4

3

2

1

3

9

4

5

6

8

7

4

5

8

3

6

7

2

9

1

1

7

5

4

8

9

3

6

2

6

8

9

2

5

3

7

1

4

3

2

4

6

7

1

8

5

9

KitsQuiz

7

6

9

1

4

3

5

8

2

2

8

3

9

7

5

6

4

1

Chinese zakenlui verplaatsen zich, om vaker...

4

5

1

8

2

6

7

3

9

1

9

5

6

3

7

8

2

4

3

2

7

4

8

9

1

6

5

6

4

8

2

5

1

9

7

3

9

1

4

7

6

2

3

5

8

5

7

2

3

9

8

4

1

6

8

3

6

5

1

4

2

9

7

Reformatorisch Dagblad

6

18

31

1

2

3

A Zet de zes letters van maandag tot en met zaterdag achter elkaar, ga naar kits.nl, geef je antwoord en win drie punten.

5

17

9

9

8

...door de lucht. ...op de ets. ...met de bus. ...lopend.

4

12

26

6

Uitleg: Dagelijks plaatsen we een gedeeltelijk afgedekte foto, te beginnen op maandag. Elke dag laten we een stukje meer zien. De opgave is zo snel mogelijk het gevraagde antwoord te raden en door te bellen naar het Reformatorisch Dagblad.

Als u op de eerste dag (maandag) het goede antwoord weet en doorbelt, krijgt u 6 punten. Belt u op dinsdag het goede antwoord door, dan krijgt u 5 punten, enzovoort. Op zaterdag wordt de oplossing geplaatst.

De weekwinnaar ontvangt een waardebon van 15 euro.

De week erna beginnen we ‘s maandags opnieuw. U kunt van week tot week punten sparen. Na dertien weken is degene die de meeste punten heeft gespaard winnaar en ontvangt een waardebon van 50 euro.

Natuurlijk kunt u elke week slechts eenmaal het goede antwoord doorgeven.

2

Oplossingen sudoku’s vorige keer

e t o m

3

22

1

les te verm den, steeds

2

HH

Judith Polgar–Peter Svidler

1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4.

Pxd4 Pf6 5. Pc3 a6 6. Le3 e6 7. f4 b5 8. Df3 Lb7 9. Ld3 Pbd7 10.

O-O Tc8 11. f5?! e5 12. Pde2 Pc5 13. Tad1 (Polgar had hier 13. a3 moeten spelen om 13. ... b4 niet toe te laten.) 13. ... b4 14. Pd5 Lxd5 15. Lxc5 (15. exd5? Is fout wegens 15. … e4) 15. ... Txc5 16. exd5 Txd5 (Svidler staat in ieder

vrijdag 16 september 2011 PAGINA 11

Beurs

Reformatorisch Dagblad

AEX

10:58 uur

UITGAVE VAN ERDEE MEDIA B.V.

Hoe doet u mee?

De foto van deze week toont een bekend gebouw. Weet u in welke stad dit gebouw staat, dan neemt u de vijfde letter van de naam en berekent de hoeveelste letter van het alfabet het is. Dat getal moet u doorbellen naar 0909-1234560.

Als u dit nummer belt volgt u eenvoudig de aanwijzingen op.

Let op, het puzzelnummer van deze week is 10.

Gebruik altijd dezelfde (mobiele of gewone) telefoon, want u spaart de punten bij het gebruikte telefoonnummer. Het gesprekstarief bedraagt 40 eurocent per minuut. Na aftrek van de kosten is dit bedrag bestemd voor de stichting Draagt Elkanders Lasten.

DOW JONES

22:30 uur

TOKIO

06:00 uur

EURO

10:58 uur

Laan van Westenenk 12, 7336 AZ Apeldoorn.

Kantoortijden: maandag t/m vrijdag van 8.00-16.30 uur.

Directie en Administratie Postadres: Postbus 613, 7300 AP Apeldoorn.

Telefoon: 055-5390222, Fax: 055-5417450, E-mail: directie@erdee.nl.

Postbanknummer: 719502.

17 aug

278,94

16 sep

17 aug

15 sep

11.433,18

17 aug

16 sep

8.864,16

17 aug

16 sep

$ 1,3793

Redactie Postadres: Postbus 670, 7300 AR Apeldoorn.

Telefoon: 055-5390222, Fax: 055-5412288, E-mail: redactie@erdee.nl.

De publicatierechten van werken van beeldende kunstenaars aangesloten bij een Cisacorganisatie zijn geregeld met Beeldrecht te Amstelveen. Deze kunstenaars wordt verzocht in voorkomende gevallen contact op te nemen met Beeldrecht.

Het Reformatorisch Dagblad participeert in de Stichting Raad voor de Journalistiek te Amsterdam. Deze stichting draagt zorg voor de instandhouding van de raad, een onafhankelijke klachteninstantie die eventuele klachten over journalistieke gedragingen behandelt. Inlichtingen bij voorkeur via 055-5390222 of eventueel rechtstreeks bij de Raad voor de Journalistiek: 020-6735727.

Alle auteursrechten en databankrechten ten aanzien van de inhoud van deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze rechten berusten bij de uitgever.

EURIBOR

17 aug

15/09

15 sep

1,531%

10 JAARSRENTE

16/09

17 aug

16 sep

GOUD (troy)

2,369%

17 aug

15/09

$ 1.782,00

15 sep

OLIE (vat)

17 aug

15/09

15 sep

$ 115,34

Abonneeservice Voor opgave abonnementen, informatie over uw abonnement, verhuizingen, bezorging, doorgeven vakanties en opzeggingen.

Postadres: Postbus 613, 7300 AP Apeldoorn.

Telefoon: 055-5390498, Fax: 055-5415687, E-mail: abonneeservice@erdee.nl, www.erdeeservice.nl/rd Openingstijden abonneeservice: maandag t/m vrijdag 08.00-20.00 uur en op zaterdagmorgen van 09.00 – 12.00 uur.

Abonnementsprijzen Nederland (incl. 6% btw).

Jaarabonnement op basis van automatische incasso: € 285,00. Proef voor 4 weken € 12,00 (afgelopen halfjaar geen (proef)abonnement gehad).

Voor meer abonnementsvormen zie: www.erdeeservice.nl/abonnementen.

Abonnementen zijn bij vooruitbetaling en worden automatisch verlengd.

Het opzeggen van abonnementen kan een maand voor aloop van de abonnementsperiode schriftelijk, via e-mail of telefonisch, bij voorkeur onder opgave van de opzegreden. Meer informatie over uw abonnement is op te vragen via Abonneeservice.

Adreswijzigingen: bij voorkeur schriftelijk, twee weken vóór ingangsdatum.

BEURSSTEMMING

AEX zet ingezette stijgende lijn voort

Het Reformatorisch Dagblad is een onderdeel van Erdee Media Groep (EMG).

EMG legt van abonnees gegevens vast voor de uitvoering van de (abonnee) overeenkomst en om u te informeren over producten en diensten van EMG en zorgvuldig geselecteerde derden. Als u dat niet wenst kunt u een briefje sturen naar: Erdee Media Groep, afd. Abonneeservice, Postbus 613, 7300 AP Apeldoorn. Deze bezwaarregeling geldt niet voor eventueel bij de krant gevoegde folders.

Voor meer informatie over ons privacybeleid, zie www.erdeeservice.nl/privacy.

Voor algemene voorwaarden, zie www.erdeeservice.nl/algemenevoorwaarden.

AMSTERDAM (ANP) – De beurs in Amsterdam is vanochtend opnieuw hoger van start gegaan. Ook de andere Europese graadmeters zetten de st ging van de afgelopen dagen voort, nu de vrees voor een kredietcrisis in de Europese nanciële sector is afgenomen door de gezamenl ke actie van een aantal centrale banken.

De AEX-index in Amsterdam noteerde in de vroege handel 0,4 procent hoger op 279,72 punten. De midkapindex won 1 procent tot 473,70 punten. In Par s, Frankfurt en Londen stegen de beurzen tot 0,9 procent.

De euro was vanochtend 1,3792 dollar waard tegen 1,3855 dollar aan het eind van de Europese beurshandel gisteren. De pr s van Amerikaanse olie daalde 0,1 procent tot 89,32 dollar per vat. De pr s van Brentolie klom daarentegen 0,6 procent tot 112,93 dollar per vat.

De beurs in Tokio boekte vanochtend voor de tweede dag op r winst. De Nikkei-index sloot 2,3 procent hoger op 8864,16 punten.

De andere belangr ke beurzen in Azië gingen eveneens omhoog. De All Ordinaries in Sydney won 1,9 procent en in Seoul steeg de Kospi 3,7 procent.

In Hongkong klom de Hang Seng 1,8 procent in de middaghandel.

De aandelenbeurzen in New York noteerden gisteren stevige koerswinsten. De handel werd gesteund door de aankondiging dat grote centrale banken extra dollars in omloop gaan brengen om de liquiditeit te vergroten.

De toonaangevende Dow-Jonesindex noteerde aan het slot een winst van 186,45 punten (1,7 procent) op 11.433,18 punten. De breed georiënteerde S&P 500 steeg 20,43 punten (1,7 procent) tot 1209,11 punten.

De technologiebeurs Nasdaq klom 34,52 punten (1,3 procent) tot 2607,07 punten.

Voor alle in deze uitgave genoemde toekomstige data geldt Deo volente.

A refdag.nl voor actuele beursstanden.

Advertentieafdeling Postadres: Postbus 613, 7300 AP Apeldoorn.

Telefoon: 055-5390499, Fax: 055-5424802, E-mail: advertentie@erdee.nl.

Voor online opgeven schakeltjes: www.schakeltjes.nl.

Reacties op brief onder nummer: Postbus 298, 7300 AG Apeldoorn.

Tarieven: gewone advertenties maandag t/m vrijdag € 1.20 per millimeter, zaterdag € 1,25 per millimeter (contracttarieven op aanvraag), Schakeltjes € 1,34 per mm, Familieberichten, Vergaderagenda en Varia € 0,86 per kolom-mm.

Ter informatie: een overlijdens- en jubileumadvertentie bestaat standaard uit 2 kolommen. Voor brieven onder nummer of adres te bevragen aan het bureau van ons blad wordt € 3,30 berekend. Deze prijzen zijn exclusief 19% btw.

Aanlevering: Advertenties dienen voor 13.30 uur ontvangen te zijn, een werkdag voor de gewenste plaatsingsdag. Overlijdens- en geboorteadvertenties op de plaatsingsdag voor 9.00 uur. Advertenties voor de zaterdagkrant dienen op donderdag voor 15.30 uur binnen te zijn. Overlijdens- en geboorteadvertenties op vrijdag voor 18.30 uur. Mochten in telefonisch opgegeven advertenties fouten voorkomen, dan stellen wij ons voor de gevolgen die daaruit voortvloeien niet aansprakelijk. Bij het afsluiten van een advertentiecontract zijn de Rota Regelen van toepassing.

Openingstijden advertentieafdeling: maandag t/m vrijdag 08.00-16.30 uur.

(Inhoudelijke) klachten over advertenties kunnen gemaild worden naar advertentie@erdee.nl. Voor meer informatie over adverteren en tarieven: www.erdeeservice.nl/adverteren.

Internet- en archiefdiensten Het Reformatorisch Dagblad is ook online te raadplegen via refdag.nl.

Het archief van de interneteditie is vrij toegankelijk.

Overige internetdiensten zijn puntuit.nl, rdtref.nl en tijdenplaats.nl.

Diversen Stichting Reformatorische Publicatie (SRP), bankrekeningnummer 65.30.62.362.

Stichting Draagt Elkanders Lasten (DEL), giro 2970700, bankrekeningnummer 65.32.60.008.

BELEGGINGSFONDSEN

BINNENLANDSE AANDELEN AEX-AANDELEN

GROOTSTE STIJGERS 11.00 heden

vorig hoogste koers laagste koers slot

aegon 3,08 3,04 ahold 8,30 8,28 air france-klm 5,98 6,06 akzo nobel 32,56 33,05 aperam 10,88 10,96 arcelor mittal 13,44 13,44 asml holding 26,04 26,19 boskalis westm., kon. 23,28 23,53 corio 35,13 34,52 dsm, kon.

32,53 32,76 fugro 40,20 40,26 heineken 33,63 33,57 ing groep c.

5,25 5,10 kpn 9,47 9,48 philips, kon.

13,10 13,20 randstad 21,93 21,88 reed elsevier 8,04 7,98 royal dutch shell a 23,84 23,96 sbm offshore 14,00 14,06 tnt 3,65 3,61 tnt express 6,18 6,14 tomtom 2,94 2,96 unibail-rodamco 138,20 136,80 unilever c.

22,46 22,46 wolters-kluwer c.

12,58 12,60

5,71 10,28 15,30 53,74 32,20 28,55 32,95 38,46 54,25 47,42 63,68 43,28 9,50 12,30 25,45 43,10 10,32 26,74 20,93 10,05 10,20 8,03 167,00 24,08 17,93

09/03 21/09 12/01 28/04 27/01 08/02 21/02 01/03 26/10 01/06 06/04 19/05 30/03 06/04 18/01 14/02 14/02 02/02 05/04 14/01 30/05 03/01 21/09 29/12 16/02

2,66 7,62 5,42 30,90 9,71 12,06 20,79 21,14 33,12 29,93 36,71 30,40 4,32 8,95 12,06 19,59 7,38 20,12 11,75 3,45 5,83 2,72 124,50 20,82 11,88

11/08 26/08 13/09 13/09 13/09 13/09 07/10 26/08 14/09 13/09 23/08 24/08 13/09 22/08 12/09 13/09 19/08 09/08 09/08 13/09 12/09 13/09 09/08 12/10 13/09

k/w 3,34 11,24 -1,14 11,50 10,92 9,62 11,18 7,44 15,46 10,80 11,57 13,19 6,18 8,31 8,51 12,95 12,72 9,71 13,02 8,19

--

6,00 14,99 15,66 12,94

omzet 3883759 830200 986742 285114 180266 2877100 1377900 100241 80394 494559 202697 132015 14381677 4848266 931376 318135 268815 1673406 198911 329279 296226 429283 76081 2175364 177046

% 14,29 4,97 4,74 3,93 3,37

eurocastle invest neways elec.int. hunter douglas rood testhouse tkh group GROOTSTE DALERS

% -6,12 -5,56 -5,43 -3,33 -3,12

dpa group vivenda media gr crown v.gel.c. spyker cars nedsense enterpr

RENTE euribor 3 mnd euribor 6 mnd euribor 1 jaar rente 5 jaar rente 10 jaar

11.00 heden 1,53 1,73 2,07 1,51 2,37

vorig slot 1,53 1,73 2,07 1,54 2,39

STAATSOBLIGATIES AMX-AANDELEN 11.00 heden aalberts ind. amg arcadis asm international bam groep, kon. binckbank brunel international csm delta lloyd Groep eurocomm. prop. heijmans imtech logica mediq nutreco ordina pharming group sns reaal ten cate unit 4 usg people vastned retail vopak wavin wereldhave

12,30 9,00 13,10 18,96 3,01 8,28 23,01 15,50 11,20 30,28 10,21 20,42 0,98 11,41 49,21 1,76 0,10 1,93 23,80 17,30 6,48 37,75 35,32 5,29 55,39

vorig hoogste koers laagste koers slot 12,16 8,86 13,18 19,12 2,99 8,20 22,64 15,56 11,01 29,92 10,11 20,42 0,96 11,39 48,95 1,77 0,10 1,89 23,80 16,96 6,32 37,50 35,34 5,23 54,04

17,28 16,92 18,15 31,78 5,83 13,25 34,98 27,10 19,90 36,72 23,90 28,48 1,78 14,90 60,73 4,15 0,27 4,27 32,46 26,90 16,27 53,31 37,32 12,25 76,29

04/04 06/04 15/02 11/05 14/04 28/10 10/05 17/01 08/02 22/10 28/04 04/01 18/02 16/12 14/12 18/01 28/10 04/04 03/05 14/06 09/02 28/01 04/01 04/05 01/04

10,10 6,21 11,91 15,10 2,76 6,80 19,70 14,18 10,10 25,60 9,55 15,60 0,90 11,16 39,75 1,62 0,08 1,65 20,70 15,95 5,63 34,05 27,43 4,90 49,96

09/08 23/09 26/08 09/08 13/09 09/08 18/08 13/09 14/09 09/08 13/09 09/08 26/08 13/09 09/08 13/09 09/08 12/09 19/08 13/09 13/09 09/08 09/08 13/09 09/08

k/w

omzet

12,56 134,33 11,18 4,24 40,16 13,47 21,17 10,76 3,21

156700 154189 20163 73773 283059 48380 16490 41942 193631 49616 28353 127096 158019 21660 34512 86968 3914765 532285 9596 25077 135468 5831 142692 39440 21526

--

10,98

--

8,26 8,88 15,52 -12,66 -0,53 -2,48 8,67 19,61 32,90

--

16,64 35,52 13,36

1 3/4 nl 10-13 1 nl 2014 2 1/2 grb 2 1/2 nl 2012 2 3/4 nl 2015 3 1/2 grb 3 1/2 nl 2020 3 3/4 nl 04-14 3 3/4 nl 2042 3 grb 3.25 nl 05-15 3.75 nl 06-23 4 1/2 nl 2017 4 1/4 nl 03-13 4 nl 05-37 4 nl 2016 4 nl 2018 4 nl 2019 5 1/2 nl 98-28I-II 5 nl 02 7 1/2 nl 93-23

16/09 101,44 100,34 81,67 100,58 105,44 114,37 109,81 107,70 116,40 99,13 107,57 112,01 115,29 106,59 119,32 111,49 113,28 113,92 136,00 103,46 148,81

09/09 101,67 100,78 83,72 100,61 105,82 117,29 111,17 108,32 117,40 99,84 108,09 113,14 116,10 106,79 119,60 112,42 114,24 114,68 136,76 103,64 150,61

MEEST VERHANDELDE FONDSEN 11.00 vorig heden slot asn dz aandelenfonds 50,99 50,54 asn dz mixfonds 59,26 59,05 asn dz obligatiefonds 27,16 27,21 asn dz small&midcap 19,80 19,27 asn milieuwaterfonds 15,46 15,30 bnp all inc fd 34,07 33,58 bnp all in fd 50,42 50,20 bnp as pac hi inc 44,66 43,69 bnp eur obl fonds 98,89 98,94 bnp gl high in eq 49,59 48,62 bnp gl prop sec fd 40,73 40,40 bnp high inc pr fd 24,60 24,25 bnp neth fd 82,34 81,10 bnp obam 40,61 39,97 delta lloyd azie 23,43 23,81 delta lloyd deelnemingen37,11 36,25 delta lloyd euro cr.

11,02 11,03 delta lloyd euro de.

22,46 21,97 delta lloyd investm.

5,54 5,51 delta lloyd mix 10,05 10,03 delta lloyd nederl.

5,22 5,10 delta lloyd rente 12,93 12,96 delta lloyd sel. div 7,27 7,12 etfs physic gold 126,76 125,81 etfs physic silver 28,22 27,94 eurocomm. proprts 30,28 29,92 friesland eurorente 25,82 25,82 fysiek goud tracker 128,35 127,91 idb eq.income 35,50 34,92 idb sustain.value fd 22,50 22,33 ing basic materials 49,53 49,05 ing daily con.goods 43,56 43,53 ing dutch fund 36,20 35,45 ing duurzaamaandelen 15,79 15,66 ing dyn mix2 fd 22,51 22,50 ing dyn mix3 fd 20,52 20,49 ing dyn mix4 fd 18,90 18,84 ing dyn mix5 fd 16,35 16,28 ing euro obligatie 36,35 36,41 ing europe fund 17,89 17,52 ing europe smallcaps 36,80 35,95 ing far east fund 28,85 28,85 ing financials fund 9,75 9,50 ing firstclass obli.

24,30 24,33 ing glob.emerg.mkts 31,47 31,54 ing global fund 46,10 45,75 ing global obligatie 14,65 14,79 ing global opp fd 19,82 19,72 ing health care fund 21,17 21,20 ing hoog div.oblig.

22,62 22,78 ing hoog divaandelen 19,32 19,15 ing industrials fund 32,12 31,76 ing information tech 32,98 32,90 ing lion fund 32,92 32,92 ing luxury con.goods 31,27 30,91 ing north america 18,70 18,64 ing premium dividend 14,09 13,79

intereffekt china 2,49 2,47 intereffekt indiawar 0,67 0,66 intereffektjap.warra 0,85 0,82 ishares aex 27,90 27,84 ishares b e corp 112,00 111,98 ishares bric 50 19,51 19,41 ishares china 25 75,25 73,85 ishares east ex-jp 29,32 28,93 ishares em markets 27,48 27,28 ishares estoxx mid 28,30 27,99 ishares europe 14,64 14,57 ishares euro stx50 21,72 21,66 ishares japan 7,02 6,93 ishares korea 24,15 23,72 ishares prop asia 15,64 15,24 ishares prop dm 13,46 13,35 ishares s&p 500 8,68 8,61 ishares taiwan 23,18 22,82 ishares world 17,94 17,80 kempen best sel eur.prop.9,76 9,62 kempen eur.highdivi.

4,98 4,91 kempen eur.smallcap 22,54 22,20 kempen euro credit 45,35 45,33 kempen gl.high div.

20,27 20,08 kempen global bond 53,57 53,79 kempen sense fund 22,34 21,93 lanschot ms def 23,50 23,42 lyxor etf lev aex 3,74 3,72 nieuwe steen inv.

11,50 11,40 optimix america fund 8,43 8,44 optimix emerging (f) 46,83 46,58 optimix europe d 70,98 69,35 optimix mix fund (e) 23,67 23,64 robeco 20,07 19,89 robeco balanced mix 48,72 48,54 robeco commodities 27,16 27,27 robeco growth mix 44,61 44,32 robeco hollandsbezit 17,31 16,91 robeco safe mix 48,22 48,22 robeco solid mix 45,31 45,21 rolinco 17,71 17,58 rorento 49,19 49,43 sns amerika aand.fds 12,42 12,37 sns duurzaam aandfds 15,78 15,42 sns euro aandelen 18,06 17,65 sns euro liquiditeit 22,32 22,30 sns euro mixfonds 22,88 22,61 sns euro obligatief.

24,55 24,55 sns ned.aandelenf.

30,37 29,80 sns optimaal blauw 25,34 25,32 sns optimaal geel 27,36 27,28 sns optimaal oranje 29,35 29,17 sns optimaal paars 12,24 12,11 sns optimaal rood 28,72 28,42 sns wereld aand.fds 13,65 13,47 thinkcapital aex 28,15 28,16 think iboxx gov.

12,12 12,18 triodos cultuurfonds 27,61 27,74 vastned retail 37,75 37,50 w.p stewarthold.fund 175,74 172,31

Reformatorisch Dagblad

vrijdag 16 september 2011 PAGINA

%

2( I1! B( K*NI*!.*L BO22

'

" $ # & ! # # % % 66 -2 . %. 7!% ' 73 75# %6 &/ 0 ' 44 2 2 6 8 (2 )*3

$"

/)+$ '(,,$'!.$ 8QA* ,P""*,I%* #%Q+*LK,&P*Q*Q -.)&$#"'0($)$) $) %,**#+$) G*L#L%$'.//L %Q !//I 2J I1! (2

!,9?L*'PL E%L#*QKIP,# EPE*"" 7*I/K%" 3F%QK 3L/,# KID"* C"%,@*G*"/. CLH%$)) @0/MH/KN/LI/ ?%'/ >%N <PNN*L :*ILP KQ*/#*L ;/Q$*LK 7/QIP)P"/ +08LP 6*+ 6/' 6**) 6*N"/D 5&P*K!* 3%!.*L"/Q+ 3P!!D >%")%'*L 6P>+*

3

!1 3 7 + 2.

6 ,

' G/Q "*G*L%Q E%$ %Q QIG/Q'I H .PQ P +*A*

2O4 ' #PL I%Q

=Q PQA* '*&**" G*LQ%*HF+* F%Q#*" % ' %Q 5"%*+L*,&I %K &*I " $ G/Q 2( I1! B( K*NI*!.*L # ;%Q+*LF**#& !

8P# PN +* #%Q+*LK,&P*Q*Q G/Q # PQA* PHI"*I /)+*"%Q' 2O4 #PLI%Q' # %

De nieuwe Studio 150

Een echte Johannus voor elke huiskamer!

12

schoenen & lederwaren

S l i e d r e c h t

Q*Q K,&P* %Q+*L %' # L / N/ *"+ PN *"# Q **Q '*F #*HA*-* /L / Q H en ,/+*/ rwar % P lede P ! n & oene sch

Kerkb

uurt

edre 45 | Sli

w w w.v

J. van Mourik & Zn. Kerkbuurt 45 3361 BC Sliedrecht

cht | Te

ur iks anmo

l. 0184

-4122

10

cht.n liedre

l

0184-412210 www.vanmouriksliedrecht.nl info@vanmouriksliedrecht.nl

! 3.995,00k te bestellen via shop.johannus.com &DB-;<'$7% +$47;2/+,,7 $< +$4,,@+,,7C ',4 D5 '$ 142'D; 6(38 &@DB# $D<'$@;;5 );>+D<$7$< >$4 '$ 0$@$ >;"$@DBA!$'$<% $< /,,< 2 D< $$< D<4D$>$ A,:$@% >;'$7<$ A$7A ;# ;2'$ A,4!$'7,,@* 9,4227@DBA D< 2/ $D"$< !2D5A,>$7% /,<4 '$ );>:,)4$ $< $D"$<4DB'5$ 142'D; 6(3 :,54 D< 07DB/$@ $@A D<4$7D$278 .,<,# <2 0$7A7DB"+,,7 +DB 2/ ?;!,<<25 '$,@$78 =DBA 0;;7 >$$7 D<#;7>,4D$ ;: ///8B;!,<<258);>

ontdek vacatures zonder omwegen

Orgelcentrum Andante www.andanteorgels.nl

Kuipers Muziekhuis www.kuipersmuziekhuis.nl

Muziekcentrum Oostendorp www.oostendorp-muziek.nl

Stolk Orgels www.stolkorgels.nl

Verhoog muziek www.verhoogmuziek.nl

S. de Wit & Zn. Orgelbouw www.sdewit.nl

snel naar: werving&selectie op www.erdeevacature.nl

vrijdag 16 september 2011 PAGINA 13

Economie

Reformatorisch Dagblad

PvdA steunt Kamp inzake pensioenen

Milde variant vogelgriep in Zuidwolde Redactie economie

ZUIDWOLDE – B een bedr f in het Drentse dorp Zuidwolde dat in vogels handelt is een milde variant van de vogelgriep vastgesteld.

Ruim tachtig zwanen z n aangestoken, zo meldde het ministerie van Landbouw gisteren. De besmetting kwam aan het licht toen de dieren voor export getest moeten worden.

De zwanen worden in het wild gehouden. De milde variant van de vogelgriep komt vr algemeen voor b in het wild levende vogels, lichtte het ministerie toe.

Volgens Europese regels hoeven dieren die niet onder de de nitie pluimvee vallen, niet geruimd te worden. De besmette dieren gaan in quarantaine en de andere gevoelige dieren worden gecontroleerd op infectie.

Er wordt een beperkingsgebied van 1 kilometer rond het bedr f in Zuidwolde ingesteld. In dit gebied geldt een vervoersverbod voor levend pluimvee en eieren.

Bewindsman doet opnieuw concessies Redactie economie

DEN HAAG – Minister Kamp van Sociale Zaken heeft afgelopen nacht met nieuwe toezeggingen steun van de PvdA en daarmee een meerderheid van de Tweede Kamer achter het pensioenakkoord weten te kr gen.

In het Kamerdebat dwong de PvdA nieuwe concessies af b Kamp. De sociaaldemocraten hadden onder meer aangedrongen op een structurele regeling voor werklozen en arbeidsongeschikten die straks door verhoging van de AOW-leeft d in 2020 van 65 naar 66 jaar met hun uitkering in de problemen kunnen komen. Kamp zei geen bezwaren tegen een dergel ke regeling vanaf 2020 te hebben.

Verder zegde de minister toe dat mensen met een laag inkomen niet alleen meer mogel kheden kr gen om een korting op hun AOW-uitkering weg te werken als ze in 2020 toch met 65 jaar met pensioen gaan, maar ook b eerder stoppen met werken als in 2025 de AOW-leeft d naar 67 jaar gaat.

Pensioenakkoord ■ PvdA helpt coalitie aan Kamermeerderheid voor pensioenakkoord.

■ Kamp heeft sociaaldemocraten overgehaald met nieuwe toezeggingen.

■ Stemt FNV niet in met akkoord, valt Kamp terug op afspraken regeerakkoord.

Nederlander ligt wakker om werkweek Redactie economie

AMSTERDAM – B na twee derde (61 procent) van de werknemers in Nederland slaapt de nacht voor een nieuwe werkweek slecht.

Dit bl kt uit een vanochtend gepresenteerd onderzoek van monsterboard.nl.

Verder geeft 36 procent aan zelfs wekel ks op zondag minder goed te slapen vanwege stress. Een v fde (21 procent) van de Nederlandse werknemers zegt voor een nieuwe werkweek nooit last te hebben van een verstoorde nachtrust; 18 procent geeft aan er slechts t dens grote projecten mee te kampen te hebben.

In België worden de zondagnachten minder vaak verstoord dan in Nederland (57 procent). En ook het percentage Belgen dat nooit last heeft van stress voor de nieuwe werkweek ligt hoger (23 procent).

Wel slaapt 20 procent van de zuiderburen slecht vanwege grote projecten waaraan in de komende week gewerkt wordt.

Ook nam Kamp de vrees van een Kamermeerderheid weg dat de jongeren de dupe worden van het pensioenakkoord. In een nieuwe pensioenwet moet de solidariteit tussen de generaties worden gewaarborgd, aldus Kamp.

De bewindsman had eerder in het debat duidel k gemaakt dat het pensioenakkoord vervalt als een Kamermeerderheid zich er niet snel achter zou scharen. Dat akkoord vervalt wat hem betreft ook als de vakcentrale FNV, die intern sterk verdeeld is, er maandag niet mee instemt.

In dat geval valt de VVD-bewindsman terug op afspraken in het regeerakkoord. Deze gaan niet verder dan dat de pensioenleeft d in 2020 van 65 naar 66 jaar gaat en dat de aftrekbaarheid van pensioenpremies wordt beperkt.

PVV en SP z n fel tegen het pensioenakkoord. SP-Kamerlid Ulenbelt verweet de PvdA dat z regeringspart en VVD en CDA helpt een „casinopensioen” op te tuigen. Volgens de PVV is het akkoord niet nodig. De gedoogpartner van het minderheidskabinet wil niet dat de AOW-leeft d verder doorst gt naar 67 jaar.

Volgens GroenLinks biedt Kamp sch noplossingen voor lagere inkomens in het pensioenakkoord.

Door extra toezeggingen aan de vakbeweging om met de hogere AOW-leeft d eerder stoppen met werken makkel ker te maken, zou er slechts „een nieuwe VUT voor hogere inkomens” worden gecreëerd. Ook D66 is tegenstander van het pensioenakkoord.

Strenger toezicht autoriteit op energienota DEN HAAG (ANP) – De Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) gaat strenger controleren op de kwaliteit van energienota’s die energiebedr ven versturen naar de consument.

Zo worden leveranciers verplicht om meetstanden op te vragen en daadwerkel k te controleren, maakte de kartelwaakhond vanochtend bekend.

Ook zullen leveranciers zelf opnieuw contact moeten opnemen met consumenten als de meetstanden niet volledig betrouwbaar l ken. De NMa besloot tot een aanpassing van de werkw ze wanneer een consument overstapt naar een andere energieleverancier of verhuist. De nieuwe leverancier is voortaan het enige aanspreekpunt voor consumenten over de meterstanden. „Herkenbare meetstanden z n essentieel voor een correcte afhandeling en voor een juiste eindafrekening voor de klant”, aldus NMa-voorzitter Chris Fonte n.

Fonte n verwacht dat de nieuwe werkw ze op korte term n al leidt tot betere energierekeningen. Voorheen waren er nog geregeld vragen b consumenten die hun meetstanden niet herkenden als de door hen ingediende standen, verklaarde de voorzitter van de mededingingsautoriteit.

Banken stellen extra dollars beschikbaar Redactie economie

FRANKFURT – De Europese Centrale Bank (ECB) gaat samen met andere belangr ke centrale banken in het vierde kwartaal extra dollars beschikbaar stellen.

Dat maakte de ECB gisteren bekend.

De operatie wordt in drie stappen in oktober, november en december uitgevoerd. De liquiditeitsverruiming voor de dollar wordt uitgevoerd in samenwerking met de Amerikaanse Federal Reserve, de Bank of England, de Bank of Japan en de Zwitserse centrale bank. Volgens de ECB zal de operatie ertoe b dragen dat banken tot en met het einde van dit jaar over voldoende dollars kunnen beschikken.

Banken in de eurozone hebben de laatste t d moeite om voldoende dollars aan te trekken,

omdat met name Amerikaanse banken en fondsen ze wantrouwen vanwege de schuldencrisis.

Ze z n daarom niet bereid leningen te verstrekken.

Lagarde, directeur van het Internationaal Monetair Fonds, zei gisteren dat de wereldeconomie in een gevaarl ke situatie zit.

Volgens haar is internationale samenwerking de oplossing. „Zwakke groei en de zwakke posities van overheden, nanciele instellingen en huishoudens hebben een negatief effect op elkaar en stoken de vertrouwenscrisis op”, stelde Lagarde in een toespraak. „Die vicieuze cirkel wordt steeds sterker en wordt verergerd door besluiteloosheid en politiek onvermogen.”

Om een nieuwe recessie te voorkomen moeten landen de handen weer ineenslaan, zoals ze dat ook deden t dens de nanciële crisis in 2008, aldus Lagarde.

ZOETERWOUDE – Fractievoorzitter Thieme van de Partij voor de Dieren, hier tussen de geiten van de biologische kinderboerderij ’t Geertje in Zoeterwoude, verweet het kabinet herhaaldelijk Foto RD, Sjaak Verboom „dood door schuld” omdat ze burgers informatie zouden hebben onthouden over de besmettingshaarden van Q-koorts. Ze handhaaft die beschuldiging.

Twintig mensenlevens en miljoenen euro’s na de Q-koorts Kees de Groot

DEN HAAG – Miljoenen euro’s en twintig mensenlevens kostte de Q-koortsepidemie tot op heden. Nu de geitenziekte l kt bedwongen, heeft het kabinet gisteren besloten de getroffen maatregelen te versoepelen.

Sinds het eerste jaar van de Q-koortsversch nselen, 2007, raakten tot nu toe 4092 mensen besmet met de ziekte. Vooral in de jaren 2008 (1000 mensen) en 2009 (2354 mensen) was het aantal besmettingen hoog. In de jaren daarna trad een scherpe daling in. Vorig jaar werden nog 504 mensen besmet, tot begin deze maand stond de teller voor dit jaar op 66 personen.

In de periode tussen 2007 en nu overleden twintig mensen (mede) aan de gevolgen van de ziekte Q-koorts. Elf van hen

stierven vorig jaar.

In december 2009, toen in totaal acht mensen aan de ziekte waren gestorven, legde fractievoorzitter Thieme van de Part voor de Dieren (PvdD) de verantwoordel ke bewindslieden van Landbouw en Volksgezondheid „dood door schuld” ten laste. De ministers hebben burgers informatie onthouden over de besmettingshaarden van Q-koorts, zei ze, waardoor z risico’s hebben gelopen.

Andere part en reageerden dest ds boos op die beschuldiging. Ook het kabinet wierp de aanklacht verre van zich.

Toenmalig minister Klink van Volksgezondheid zei dat het kabinet zich steeds uitgebreid had laten adviseren door deskundigen over de juiste aanpak van Q-koorts.

Juridisch vervolg

In november vorig jaar herhaalde Thieme haar beschuldiging, evenals in januari dit jaar. Desgevraagd geeft Thieme aan dat

ze de kwali catie handhaaft.

De PvdD-fractieleider is evenwel niet van plan naar de rechter te stappen met een of ciële juridische aanklacht tegen het kabinet. „Ik heb een politieke uitspraak gedaan”, zegt ze. „Het is aan de advocaten van de Q-koortsslachtoffers om er een juridisch vervolg aan te geven.”

Buiten het mensel k leed om veroorzaakte de Q-koortsepidemie ook voor miljoenen euro’s schade in de geitenhouder .

Van het ministerie van Landbouw hebben 93 bedr ven een vergoeding gekregen omdat hun dieren moesten worden geruimd. B elkaar opgeteld gaat het dan om 28,5 miljoen euro.

Van de 93 bedr ven hebben er 56 een aanvullende tegemoetkoming gekregen voor het levenslange fokverbod waarmee ze te kampen kregen. Daarmee is in totaal 3,6 miljoen euro gemoeid. Alle vergoedingen z n inmiddels uitbetaald; de meeste al begin vorig jaar.

Sinds de uitbraak van de

Q-koortsepidemie heeft het kabinet tal van maatregelen getroffen om verspreiding van de infectieziekte in te dammen.

Zo moesten bedr ven met een vermoeden van Q-koorts dat meteen melden.

Gewetensbezwaren

Een andere maatregel was dat b melkgeitenhouders regelmatig monsters uit de melktank werden genomen.

Daarnaast moest mest die uit een geitenstal werd gehaald, negentig dagen afgedekt worden opgeslagen op de plek waar de mest was geproduceerd. De geitenhouder diende een administratie b te houden van onder meer de data waarop de stal werd uitgemest en de datum van het uitr den van de mest.

De betrokken bewindslieden van Volksgezondheid en Landbouw kondigden gisteren aan dat ze, op advies van deskundigen, de maatregelen tegen Q-koorts gaan versoepelen aangezien alle melkgeiten- en

melkschapenbedr ven hebben voldaan aan de vaccinatieplicht tegen Q-koorts.

Zo trekken ze het uitmestverbod t dens de lammerperiode in. De t d dat bedr ven hun mest moeten opslaan voordat het mag worden uitgereden of afgevoerd, verkorten ze tot dertig dagen.

Ook het landel ke uitbreidingsverbod voor melkgeitenen melkschapenbedr ven trekken ze in. Volgens deskundigen draagt dat verbod, met het huidige vaccinatiebeleid, niet verder b aan het verminderen van het risico op Q-koorts.

De omgeving van een besmet bedr f wordt voortaan niet meer tot 5 kilometer rondom die onderneming gemarkeerd.

Slechts de locatie van het besmette bedr f wordt voortaan nog op een kaart weergegeven.

Dit is het derde deel in een serie over de nasleep van de Q-koorts.

A refdag.nl/qkoorts

Akkoord over eurosancties BRUSSEL (ANP) – Europees Parlement en EU-lidstaten hebben gisteren de nitief een akkoord bereikt over strengere sancties voor eurolanden die de begrotingsregels negeren.

HAMBURG – Journalisten en winkelmedewerkers liepen gisteren door de nieuwe Applewinkel in het Duitse Hamburg. De winkel in de havenstad is de grootste Applezaak ter wereld. In juni kwam de winkel nog in het nieuws Foto EPA omdat vandalen een logo van Windows op de gevel spoten.

CDA-Europarlementariër Wortmann heeft dat gisteren gezegd.

Z voerde namens het Europees Pparlement de onderhandelingen met de lidstaten.

EU-landen en Parlement werden het vorige week al op hoofdl nen eens, maar nu is er op alle punten overeenstemming bereikt, aldus Wortmann. In de laatste week van september zal het Europees Parlement over het pakket stemmen.

In het nieuwe regime kr gt de Europese Commissie meer macht om eurolanden aan te pakken als ze in de fout gaan.

Lidstaten kunnen zo’n sanctieprocedure alleen met meerder-

heid van stemmen terugdraaien.

Bovendien moeten ze dan in het Europees Parlement komen uitleggen waarom ze de Commissie niet hebben gevolgd. „Achterkamertjespolitiek behoort hiermee tot het verleden”, constateert Wortmann tevreden.

Ze spreekt van „een belangr k signaal voor de nanciële markten.”

Europees Parlement en lidstaten hebben maanden onderhandeld over het pakket. Aanvankel k wilden de lidstaten minder ver gaan dan het parlement.

Vooral Frankr k lag dwars.

Minister De Jager van Financiën reageerde gisteren met instemming op het akkoord. Nederland zat alt d al op de l n van het Europees Parlement. „Het is goed dat er overeenstemming is bereikt over strengere en meer automatische sancties”, verklaarde de bewindsman.

Opnieuw gesteggel over euro-obligaties Redactie economie

BRUSSEL – In de aanloop naar de top van Europese ministers van Financiën over de schuldencrisis dit weekeinde in Polen laaide de discussie over euro-obligaties de afgelopen dagen weer op.

De Duitse bondskanselier Merkel liet gisteren weten niets te zien in de uitgifte van euroobligaties. Merkel noemde euroobligaties „een totaal verkeerde manier” om de schuldencrisis op te lossen. Volgens haar worden „gel ke rentestanden niet geschapen door de schulden te collectiviseren.”

De Europese Commissie meldde woensdag nog de mogel kheden te bek ken om euro-obligaties in te voeren.

Gisteren werd die optie kracht b gezet door een pleidooi van de Belgische minister van Financiën, Reynders. H wil dat de overheden van eurolanden

de komende maanden gaan werken aan ideeën voor euroobligaties. In z n optiek is een verdere scale integratie van Europa onafwendbaar.

Commissievoorzitter Barroso steunde de l n-Merkel door te zeggen dat euro-obligaties niet een directe oplossing z n voor de Griekse schuldencrisis. H verklaarde ook dat er mogel k verdragsw zigingen nodig z n om de euroleningen in te voeren.

De Europese top zal dit weekend vooral gaan over Griekenland. Onderwerp van gesprek zal z n of Athene wel voldoende heeft gedaan om het volgende term nbedrag van 8 miljard euro van de noodlening te kr gen, of dat een bankroet onafwendbaar is.

De vergadering is een informeel treffen van de ministers, maar gezien de onrust op de wereldmarkten is de ontmoeting zeer belangr k. De Amerikaanse minister van Financiën,

Geithner, schuift ook aan, evenals de Europese centralebankpresident Trichet en z n nationale collega’s.

De komst van Geithner is een „goed teken dat er internationaal aandacht is voor de eurocrisis”, liet minister De Jager weten. „De Amerikanen laten zien dat ook z het belang van de bestr ding van de eurocrisis erkennen”, vindt De Jager. Ingew den zeggen dat de komst van de Amerikaanse minister voor een nieuwe dynamiek kan zorgen.

De Amerikanen zouden een impasse in Polen kunnen voorkomen. Niet iedereen is het namel k eens over de te nemen stappen. Steeds meer eurolanden sluiten een Grieks bankroet niet langer uit, al verklaarden Duitsland en Frankr k deze week alles te willen doen om Griekenland in de eurozone te houden.

Europees commissaris Rehn riep de Grieken gisteren ertoe

op hun verantwoordel kheid te nemen om overheidstekort en staatsschuld terug te dringen. „De bal ligt nu in het Griekse kamp”, zei h gisteren t dens een persconferentie in Brussel.

H noemde de aankondiging van afgelopen weekend van de Griekse regering dat ze nieuwe belastingen gaat invoeren „een belangr k besluit.” Griekenland moet deze maand orde op zaken stellen, anders komt de volgende tranche van 8 miljard euro noodhulp van de Europese Centrale Bank, de Europese Unie en het Internationaal Monetair Fonds in gevaar.

De taskforce van de Europese Unie die in het leven is geroepen om Griekenland te helpen de staatsschuld onder controle te kr gen, voorziet overigens geen faillissement van het ZuidEuropese land. „Griekenland heeft laten zien dat het inke hervormingen wil doorvoeren.

De Europese Unie staat klaar

om het land daarb te helpen”, zei Reichenbach, hoofd van de taskforce, gisteren.

Reichenbach verklaarde onder de indruk te z n van de inspanningen en de wil van de Grieken. Volgens hem heeft de EU „meer dan genoeg geld” om investeringen aan te jagen en de kwakkelende Griekse economie uit het slop te trekken. „Geld is niet het grote probleem. Er is geld voorhanden, maar het moet op een goede en effectieve manier gebruikt worden.”

De Griekse economie bl ft in 2012 nog wel in recessie, voor het vierde jaar op r . Dat zei de Griekse minister van Financiën, Venizelos, gisteren. H gaf onlangs aan te rekenen op een economische krimp van meer dan 5 procent dit jaar. In mei ging h , evenals de trojka van EU, ECB en IMF, nog uit van 3,8 procent.

Autoverkopen in Europa lopen terug BRUSSEL (ANP) – De verkoop van nieuwe personenauto’s in Europa is in juli met 2 procent gedaald vergeleken met dezelfde maand een jaar eerder.

Over de eerste zeven maanden daalden de verkopen met 2,1 procent tot 8,13 miljoen auto’s. Dat bl kt uit vanochtend gepubliceerde c fers van de Europese organisatie van autofabrikanten ACEA. In Nederland was de vraag naar nieuwe auto’s juist ink hoger.

In juli stegen de autoverkopen in ons land met 9,9 procent, over de eerste zeven maanden met zelfs 20,4 procent tot 371.555 stuks.

Ook Duitsland, de grootste automarkt in Europa, was een positieve uitschieter. Daar stegen de verkopen in juli met 9,9 procent tot ruim 260.000 auto’s. In de eerste zeven maanden stegen de autoverkopen daar zelfs met 10,4 procent.

De Franse automarkt toonde herstel, in Groot-Brittannië en in Italië liepen de verkopen variërend van 6 tot 12 procent terug.

„Werkplaatsen moeten krachten bundelen” DEN HAAG (ANP) – Om meer mensen met een beperking aan het werk te helpen, moeten sociale werkplaatsen en gemeenten een gezamenl k plan opstellen.

Daarvoor pleitte de commissieWesterlaken gisteren. Zo kunnen er beter zaken gedaan worden met grote bedr ven en werkgeversorganisaties.

Op verzoek van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en brancheorganisatie Cedris van sociale werkplaatsen bracht de commissie gisteren advies uit over de toekomst van de sociale werkvoorziening. Volgens de commissie kunnen er in de toekomst veel meer mensen met een beperking aan het werk, zeker gezien de verwachte krapte op de arbeidsmarkt.

Als gemeenten en sociale werkplaatsen op landel k niveau een detacheringsplan opstellen en met werkgevers in gesprek gaan, scheelt dat een hoop administratieve rompslomp.

„Oplossing crisis ligt bij samenleving” Redactie economie

APELDOORN – Niet regeringen of banken, maar de gewone burger kan Europa uit de schuldencrisis halen.

Dat betoogt René Tissen, hoogleraar bedr fskunde aan Business Universiteit Nyenrode, vandaag in deze krant. „Europa kr gt immers weer toekomst wanneer burgers deze helder voor ogen zien en wanneer ze erop kunnen vertrouwen dat ze van die toekomst beter worden.”

Werk is fundamenteel voor Europa, stelt Tissen. „Ik pleit voor nieuwe Europese wetgeving die burgers recht geeft op werk.”

Zie ook Puntkomma pag. 6.

A refdag.nl/eurocrisis

UITVAARTVERZORGING Van Mourik B.V. Aangesloten bij de Nederlandse kwaliteitsraad voor uitvaartverzorging.

>2,E?&2=--<,E&)E<"@

Erkend NUVU-lid.

Dag en nacht bereikbaar: (010)-420 88 84 (010)-521 28 61 (L. Muilwijk) Ruim 50 jaar een begrip voor een stijlvolle en eerbiedige uitvaart.

van MOURIK BV UUITVAARTVERZORGING

Kamerlingh Onnesweg 50 3068 JR Rotterdam

Waar kan ik spreekbeurtmateriaal vinden?

Van der Hooft Uitvaartzorg C.W. de Kok / C. de Kok-van der Hooft

Schoorkenszandweg 8b 4431 NC µs-Gravenpolder T: 0113 311517 E: info@vanderhooftuitvaartzorg.nl W: www.vanderhooftuitvaartzorg.nl

Eén webadres onthouden is voldoende www.erdeeservice.nl

Uw vertrouwen waard voor een persoonlijke begeleiding

Contante inkoop

Verkoping / Zendingsmarkt D.V. zaterdag 17 sept., van 9.30 - 14.00 uur, t.b.v.

Oud goud zilver en horloges Bij besteding ontvangt u

20% Rommelmarkt - Nieuwe en gebruikte boeken - Bloemen - Koffiehoek - Gebakken VIS Broodje hamburger - IJs Zeeuwse bolussen - Groenten en fruit - Boodschappen - Kinderkleding - Clementijn D&M Fashion - Speelgoed etc.

NIEUW * Glasblazer voor de kids, zij mogen zelf hun eigen iguur glasblazen! U komt toch ook?

extra.

Haven 1-13 Schoonhoven Tel. (0182) 38 26 51 Burg. Roosstraat 22 Lekkerkerk Tel. (0180) 66 14 90

Locatie - W de Zwijgerschool, Graaf Willemlaan 20, Hendrik-Ido-Ambacht

(ED &?B <E&2/ -,;<<&=&<3 **P (**KI*"%$# $H.%"*H!,/+*/H<%*K H%IC

<%*K H%IC

<%*K H%IC

1D

1D

1D

Basispakket cupcakes maken (t.w.v. € 70,-)

Basispakket cupcakes maken (t.w.v. € 50,-)

Basispakket cakepops maken (t.w.v. € 30,-)

1D

1D

1D

Hotelbon Fletcherhotelgroup (1 overnachting voor 2 personen t.w.v. € 79,-)

Nationale dinercheque

Nationale dinercheque

(t.w.v. € 50,-)

(t.w.v. € 35,-)

O(

O(

O(

.%$ FO""*+%& /.OPP*!*PI

.%$ E**#*P+7"HK /.OPP*!*PI

.%$ *BM/M*L /.OPP*!*PI

.%$ @/I*L+/& /.OPP*!*PI

7 / &*"%1 .!(34 &% .*.6%-%1 3-*1+ 61'24 +0%"*1" +0+ &% %$.*.%-

7 %23% )-65&*" %1 #*+%-&*" &% .*.6%-%1 3-*1+, / &*"%1 .!(34 +0%"*1" +0+ &% %$.*.%-

7 / &*"%1 .!(34 +0%"*1" +0+ &% %$.*.%-

7 %23% #*+%-&*" &% .*.6%-%1 3-*1+

info@rikkoert.nl www.rikkoert.nl Een vertrouwd adres sinds 1876

’s-Gravenpolder | 0113 - 31 21 86 / 06 - 53 15 79 16

Werkendam

Jaarlijkse verkoping Verhuur Ruwterrein Verreikers!!

Verhuur Zware Vorkheftrucks tot 52 ton!!

Meer dan 200 Linde Vorkheftrucks De beste prijzen en altijd 6 maanden volle garantie!! op voorraad!!

Pak uw voordeel

;: ///86?%K$/L%&8<?1D2,E?&2=--<,E&)E<"

D.V. zaterdag 17 september van 10.00 tot 15.30 uur Ds. Joh. Groenewegenschool Sportlaan 4

ledereen is van harte welkom!

Linde E14C-02, triplo mast, Bj. 2003

Linde E14C-02, triplo mast, Bj. 2004 Linde E16C-02, triplo mast, Bj. 2003 Linde E18C-02, triplo mast, Bj. 2003

www.technowestservices.nl

Onderstaande ruimte kunt u gebruiken voor uw advertentietekst.

2011 Bestemd voor het RD van .........-..........2010 Stuur mij (à € 3,30) een bewijsnummer.

Nota zenden aan:

De heer/mevrouw.................................................................................

Adres:.......................................................................................................

Postcode: ................................ Woonplaats: ..................................

Telefoonnummer: ..................................................................................

E-mail: .....................................................................................................

Abonnee van RD / Terdege: Ja / Nee* Erdee cardnummer: .............................................................................

Benvermelding u abonneevan vanuw hetErdee Reformatorisch Terdege, Bij cardnummerDagblad krijgt u en/of als particuliere dan krijgt u als particuliere adverteerder 25% korting op uw Schakeltjes. adverteerder op uw Schakeltjes een korting van 25%. advertentie@erdee.nl U kunt uw advertentie per e-mail advrd@refdag.nl, per fax 055 - 542 48 02 of telefonisch 055 - 539 04 99 opgeven.

Schakeltjes kunt u ook snel en eenvoudig www.schakeltjes.nl opgeven via www.schakeltjes.erdeetref.nl *doorhalen wat niet van toepassing is

vergaderagenda varia schakeltje rubriek: antiek diversen geslaagd lessen muziek personeel aangeboden personeel gevraagd te huur te huur gevraagd te koop te koop gevraagd vakantie binnenland vakantie buitenland correspondentie/kennismaking

Prijzen Schakeltje €1,31 1,34 per mm met minimum van 15 mm. Familieberichten, vergaderagenda en varia €0,84 0,86 per mm.

Neem voor zakelijke advertenties contact op met onze advertentieafdeling.

Voor zakelijke advertenties gelden namelijk bij contract aanmerkelijk lagere prijzen. Voor brieven onder nummer wordt €3,30 berekend. Prijzen exclusief 19% BTW.

<%*K HE /.OPP*!*PI *P #%*K HE $H.%"*H!,/+*/HC ' ++*,$0/#&* -+! .+* !)&(+##/*" /#%

Naam:

! 5O""*+%& /.OPP*!*PI =€ A84)9 M:!:G0 ! (-4E4:-BB&3 $2:+-B&4 =-B&< (t.w.v. € 70,-) ! C;3&?,;< F?&3+!&6!;3&?"6;2: (1 overnachting voor 2 personen t.w.v. € 79,-)

! 3**#*P+7"HK /.OPP*!*PI =€ 1'49N M:!:G0 ! (-4E4:-BB&3 $2:+-B&4 =-B&< (t.w.v. € 50,-) ! 5 . 9-3E;<-?& )E<&6+!&72& (t.w.v. € 50,-) ! 2/I*L+/& /.OPP*!*PI =€ J4;9 M:!:G0 ! (-4E4:-BB&3 $-B&:;:4 =-B&< (t.w.v. € 30,-) ! 5 . 9-3E;<-?& )E<&6+!&72& (t.w.v. € 35,-) ! >BM/M*L /.OPP*!*PI =€ ;4)9 M:!:G0 ! (-4E4:-BB&3 $-B&:;:4 =-B&< (t.w.v. € 30,-) ! 5 . 9-3E;<-?& )E<&6+!&72& (t.w.v. € 35,-) ! AB BE&4 0;;6 € 5*'% B;63E<" ;: !&3 -,;<<&=&<38

AB ;<30-<" "&&< ,-4E4:-BB&3 +2:+-B&4' ,-4E4:-BB&3 +-B&:;:4' !;3&?,;< ;# )E<&6+!&72&

Adres: Postcode: Plaats: Tel.: Email: Ingangsdatum (uiterste ingangsdatum: 1 januari 2012):

Rekeningnummer:

Naam rekeninghouder:

Hierbij machtig ik het Reformatorisch Dagblad om elke maand het abonnementsbedrag via incasso af te schrijven van mijn rekening.

Handtekening:

Aanlevering De tekst dient één dag voor plaatsing om 15.00 uur in ons bezit te zijn. Voor de krant van zaterdag dient de tekst vrijdag voor 12.00 uur in ons bezit te zijn.

Stuur deze bon in een envelop zonder postzegel naar Reformatorisch Dagblad, Abonneeservice, Antwoordnummer 92, 7300 VB, Apeldoorn * prijswijzigingen voorbehouden

*Erdee Media Groep gaat zorgvuldig om met persoonsgegevens. Op alle informatie die u aan ons verstrekt is de Wet Bescherming Persoonsgegevens van toepassing. Op de website van het Reformatorisch Dagblad treft u nadere informatie aan.

bewogen en betrokken

*Kijk op www.erdeeservice.nl voor de abonnementsvoorwaarden.

M RD

Advertentiebon

Kruis uw keuze aan:

Reformatorisch Dagblad

16 september 2011, 41e jaargang nr. 142

Dromen dromen pagina 2 beeld RD, Anton Dommerholt

4

â&#x20AC;&#x17E;Twijfel nooit in het donker aan wat God je in het licht liet zien.â&#x20AC;?

10

Moderne hersenwetenschapper ontkent de vrije wil van de mens.

2

het gesprek

vrijdag 16 september 2011 Reformatorisch Dagblad

Dromen dromen en tekst Wim van Egdom beeld RD, Anton Dommerholt

Ds. Hans Eschbach (63) is een spraakwaterval. De ene na de andere volzin rolt over z’n lippen. Een enkele keer valt hij even stil, om vervolgens het gesprek weer met kracht de richting op te duwen die hij wil.

Hij blijft als projectleider voor het missionaire initiatief MEER in dienst bij het Evangelisch Werkverband in de Protestantse Kerk, maar met ingang van deze maand trad hij terug als directeur. „Een kerk die niet doorademd wordt door de Heilige Geest wordt een christen-lijk.” n levensloop vertelt h in een paar b zinnen. Tien jaar werkte h voor Youth for Christ in Nederland en Denemarken. Daarna was h twintig jaar gemeentepredikant binnen de Hervormde Kerk. In 2001 werd h directeur van het Evangelisch Werkverband (EW). „Tot die t d was ik voorzitter van het bestuur van het Evangelisch Werkverband, maar ik moest kiezen. Het kostte zo veel t d dat m’n gemeente Sp kenisse er schade aan leed. Toen vroeg het bestuur of ik niet als directeur b het EW in dienst wilde treden.

En dat gebeurde.”

Dromen dromen en gezichten zien. Zo vat h samen wat hem deed besluiten om

Z

doel. Doen die het niet goed? „Ik voel me buitengewoon verbonden met bonders en confessionelen. We doen ook veel samen. Gelukkig. Maar de Gereformeerde Bond, de Confessionele Vereniging en het Confessioneel Gereformeerd Beraad z n organisaties die historisch gezien toch wat institutioneler z n. Daar is niets mis mee, maar w willen vooral aanvullend bezig z n.

En ja, we hebben misschien een wat andere visie op dingen. Neem de protestantse pio­ niersplekken, waar een predikant b voor­ beeld in een grote stad probeert een nieuwe kerkel ke gemeente op te zetten. Dat idee heeft het Evangelisch Werkverband in de kerk gebracht en het wordt nu volop uit­

„Ik vecht liever vóór Jezus dan tégen Hendrikse” binnen de Protestantse Kerk in Nederland te werken. „Ieder jaar verlaten ongeveer 60.000 mensen de Protestantse Kerk. Daar kunnen we toch nooit in berusten?”

U had een eigen gemeente kunnen beginnen, buiten de Protestantse Kerk. „Ja, dat had gekund. Maar m n roeping lag in deze kerk. Dus dat was geen optie. We z n dest ds met een groep predikanten uit de Gereformeerde Kerken en de Hervormde Kerk beginnen te bidden voor déze kerk.

Alleen maar bidden, verder niets. En toen groeide het Evangelisch Werkverband als vanzelf. Nee, geen politieke factie in de kerk die aanstuurt op invloed, of macht. Maar een beweging die de kerk weer terug wil brengen b Jezus. Dat is en bl ft ons enige doel.”

Er waren en zijn binnen die kerk andere organisaties met hetzelfde

gevoerd door de leiding van de Protestantse Kerk. Dat is geweldig.”

U wilt geen kerkelijke stroming zijn, maar in de praktijk lijkt het Evangelisch Werkverband verdacht veel op een modaliteit. „W willen geen hoekje in de kerk waar we stilletjes ons eigen ding kunnen doen. We willen binnen de breedte van de kerk kun­ nen werken, samen met anderen. Maar daar­ b willen we ook iets toevoegen. Vergel k de kerk met een melkboer. Die heeft onder andere volle melk, halfvolle melk, magere melk en karnemelk in z’n schappen staan.

Waarom? Om in het geheel meer melk te verkopen. Dat is het doel.”

Wordt er wel echt méér melk verkocht, of is het gewoon een verschuiving van het ene soort melk naar het andere? Bonders die opschuiven, bijvoorbeeld.

Levensloop ds. Hans Eschbach Hans Eschbach wordt geboren op 7 april 1948.

Eerst werkt hij tien jaar voor Youth for Christ in Nederland en Denemarken. Op 21 januari 1979 wordt hij bevestigd als predikant van de hervormde gemeente van

Enschede. Vervolgens dient hij de gemeenten van Nootdorp, Aalsmeer en Spijkenisse. In 2001 wordt hij directeur van het Evangelisch Werkverband. Per 1 september trad ds. Eschbach terug als directeur van het

Evangelisch Werkverband.

De komende anderhalf jaar blijft hij aan de beweging verbonden als projectleider van het evangelisatieinitiatief MEER, dat in 2012 een glossy wil bezorgen in heel Nederland.

„So what? Misschien voorkomen we ermee dat deze mensen uitstromen richting de evangelische beweging. Want wat je ook kunt zeggen van evangelicalen: het z n vaak de meest betrokken leden. Die heeft onze kerk ongeloo k hard nodig.”

Kijkt u soms niet met enige jaloezie naar evangelischen die, buiten de kerk, in no time een gemeente opzetten met leden die oorspronkelijk in onder andere de Protestantse Kerk participeerden? „Nee, niet met jaloezie. Die gemeenten heb­ ben hun eigen problematiek. Het is nergens volmaakt. En daarb : een beetje concur­ rentie scherpt op. W weten ons geroepen in déze kerk. Daar schaam ik me niet voor, zeker niet. Soms betekent het l den, verdriet hebben over wat er in die kerk gebeurt. Maar we mogen ook de kracht van de kerk erva­ ren. De traditie is soms een last die je dragen moet. Maar op andere momenten is ze een zegen. Voor ons is belangr k dat de kerk aan de ene kant k kt naar de cultuur en zich afvraagt hoe ze daar aansluiting b kan vin­ den. Aan de andere kant moet ze verankerd z n in het Woord. Jezus Christus is ons enige Fundament. Dat z n twee belangr ke p lers waarop ons werk steunt.”

En dan is daar ineens ds. Klaas Hendrikse die de fundamenten ter discussie stelt. „Heel triest. Dan zie je welke uitwassen er kunnen komen als een kerk geen tuchtmaat­ regelen durft te nemen.”

Komt de verbondenheid aan de PKN op dit soort momenten niet onder spanning te staan? „Nee. Deze zaken dr ven ons des te meer tot het verkondigen van het r ke Evangelie van Jezus Christus en het zoeken van het gesprek. Toen er op de generale synode gesproken werd over onder andere het boek van ds. Hendrikse, was er ook een moment dat synodeleden in groepjes verder praatten.

Ik zat op de galer met nog een aantal an­ dere belangstellenden te luisteren en stelde voor om met elkaar ook zo’n groepsgesprek te voeren. Ds. Hendrikse zat naast me. Maar toen ik voorstelde samen het geloofsgesprek te voeren, vertrok h snel naar de hal.”

De bekende Amerikaanse theoloog Mohler schreef niet lang geleden dat een kerk die een ketter als ds. Hendrikse niet aanpakt de naam christelijk niet dragen mag. Hij doelde op de Protestantse Kerk in Nederland. „Zo’n uitspraak bew st dat ook evangeli­ schen er wel eens naast kunnen zitten. Het l kt m volstrekt helder dat je een moeder die ziek is niet naar de begraafplaats brengt, maar naar het ziekenhuis. Concreet: breng de kerk b Jezus. Dát is ons verlangen. De

kerk heeft een notitie aangenomen waarin de uitspraken van ds. Hendrikse weerspro­ ken worden. Daar ben ik bl mee. En voor de rest zou ik zeggen dat we deze predikant maar niet te veel aandacht moeten geven.

Ik vecht liever vóór Jezus dan tégen Hen­ drikse.”

Het een sluit het ander niet uit. „Als er dan maar niet te veel energie weglekt doordat we dingen doen die zinloos en soms

vrijdag 16 september 2011 Reformatorisch Dagblad

3

n gezichten zien mensen die als kind gedoopt z n, vervolgens alle banden met de kerk hebben verbroken en op latere leeft d tot bekering komen? Ik heb zo’n meisje gekend en dat wilde heel graag gedoopt worden. Ze hoorde pas dat ze gedoopt was als kind toen ze het haar moeder vroeg. En toen kon ik dus niets meer. Ik heb haar doorverwezen naar een baptistengemeente, waar ze nu een enthousiast lid is. F n voor onze broeders en zusters daar, maar jammer voor onze kerk. In zo’n geval moet er iets kunnen z n als een doopvernieuwing.”

De verbondsbevestiging bij uitstek is het heilig avondmaal, werd gezegd. „Zeker. Maar dat vieren we t dens ons leven toch ook niet eenmalig? Dus waarom is er dan zo veel huiver voor een doopbevestiging?”

U hebt een duidelijke Israëlvisie die in de PKN nogal onder druk lijkt te staan. „Daar maak ik me zorgen over. Ik denk dat het kerkvolk nog steeds erg pro-Israël is.

Maar er z n enkele leidinggevenden die een andere kant op willen en dat vind ik ernstig.

Als we bel den dat de God van Abraham, Izak en Jakob onze God is, dan kunnen we toch niet zonder Z n volk? En ja, dat volk woont in een land, in Israël.”

Tien jaar directeurschap van het Evangelisch Werkverband. Wat was voor u een hoogtepunt? „De vorming van de Protestantse Kerk in 2004. Aan het einde van de samenkomst waar de vereniging bekrachtigd werd, was er het gebed: „Kom Heilige Geest, doorwaai en vernieuw Uw kerk.” Dat was me uit het hart gegrepen en we hebben de afgelopen jaren de vruchten gezien. In de leiding van de PKN is er meer aandacht gekomen voor waar het nu eigenl k om moet gaan in de kerk van God. Dat zie ik als een zegen. Er is een veel beter contact en de kerk probeert echt aansluiting te zoeken b groepen in de samenleving waar we gewoon niet in beeld z n.”

zelfs contraproductief z n. De kerk is veel te vaak een antibeweging, terw l w juist ergens voor z n.”

Hoe verklaart u het dat onlangs uit een enquête bleek dat er in de generale synode amper leden zijn die zich rekenen tot het Evangelisch Werkverband? „Dat heeft weer alles te maken met het feit dat w geen modaliteit z n. Ons soort mensen is erg op het grondvlak gericht en heeft

vaak wat minder oog voor wat er speelt in de leiding van de kerk. Daarb denk ik dat het ook goed duidel k maakt dat veel mensen in de Protestantse Kerk wel met ons sympathiseren, maar ondertussen lid z n van de Gereformeerde Bond of de Confessionele Vereniging.”

De synode van de PKN heeft niet lang geleden een stevige discussie gevoerd over doopvernieuwing, doopbevestiging en

overdoop. Een aangelegen thema voor het Evangelisch Werkverband. „Een belangr k punt, zeker. Maar laat ik vooraf volstrekt duidel k maken dat het Evangelisch Werkverband tegen overdoop is. Ik merk nogal eens dat mensen daar allerlei wilde verhalen over vertellen, maar die kloppen niet. Wat gedaan is in naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest kan simpelweg niet overgedaan worden. Wel was er een andere vraag. Wat moet je doen met

En een dieptepunt? „We z n het Evangelisch Werkverband dest ds begonnen omdat we zo ontzettend graag de leegloop van de kerk wilden keren.

En we mogen verhalen van zegen. Van duizenden deelnemers aan de groeigroepen, van inmiddels 27 B belscholen en ga zo maar door. Maar ondertussen is Nederland volledig geseculariseerd en verliest de PKN nog steeds zo’n 60.000 leden per jaar.

Ik werd niet lang geleden gevraagd om ergens een lezing te houden over het thema ”Broken dreams”. Eigenlijk wilde ik dat helemaal niet, want ik ben niet zo van de pijn en de gebroken dromen. Maar de organisatoren hielden vast aan het thema en ik heb het in gebed gebracht. De volgende ochtend sloeg ik de krant open en zag ik dat de PKN ook het afgelopen jaar weer 60.000 leden had verloren. Toen heb ik zitten huilen. Want ik was al twaalf jaar bezig en waar was het resultaat? Begrijp me goed: het gaat me niet om Hans Eschbach, maar wat is er toch fout gegaan in het Westen? Overal groeit de kerk, duizelingwekkend snel. Behalve hier in het Westen. Dat is toch vreselijk?”

Hoe moet het verder met het Evangelisch Werkverband, zonder Hans Eschbach? „Ik heb veel vertrouwen in m n opvolger, Hans Maat. Jong, enthousiast en beslist als beste gekwali ceerd voor dit werk. En verder: dromen dromen en gezichten zien.

Dat bl ft.”

4

kerk

vrijdag 16 september 2011 Reformatorisch Dagblad

Met een gespreksthema op huisbezoek gaan Het wondere Woord „De deur van een Bijbeltekst kan alleen aan de binnenkant geopend worden.” (Augustinus)

vijf zegeningen en vijf risico’s van de media. Hoeveel tijd besteed je aan de media en wat vind je daarvan?

Wanneer je zo te werk gaat, is het wel goed dit van tevoren te laten weten.”

Huisbezoek „Soms is het goed om gericht met een gespreksonderwerp op huisbezoek te gaan. Zeker als we ook graag kinderen en jongeren erbij willen betrekken.

Dat zou kunnen met een beladen onderwerp als mediagebruik. Gespreksvragen zouden kunnen zijn: Met welke media kom je dagelijks in aanraking? Noem

Diakenen „Het wordt moeilijker mensen te vinden voor het kerkenwerk. Voor het diakenambt valt het vaak nog mee. „Het is ”maar” diaken”, wordt dan gezegd. (...)

Dat ziet de Bijbel anders.” Diakenen: „Wijze mannen die goed bekendstaan en vervuld zijn van de Heilige Geest.”

Kerkrentmeesters „Wie bestuurlijke verantwoordelijkheid heeft in een krimpende kerk moet steeds vaker minder leuke besluiten nemen. Belangrijk is een zorgvuldige communicatie met en naar de hele gemeente. Het afbreken van kerkgebouwen heeft ook op niet-meermeelevenden grote impact, ook al zijn ze er zelf mede schuldig aan. Daarom is het goed ook buurtbewoners erbij te betrekken, althans bij bijeenkomsten uit te nodigen.” „Kerkrentmeesters hebben een beheerstaak in Gods wijngaard. Storingen van buiten of van binnen

Geestelijke snacks voor ambts H

tekst Eunice Hoekman-van Stuijvenberg beeld André Dorst

Lichtvoetig is het, maar met een serieuze ondertoon. Het boekje ”101 dingen die je moet weten als je ambtsdrager wordt”, een verzameling citaten van ds. P. Vermaat. Als vanzelf kiert af en toe de deur van de consistorie open.

et bundeltje steekt de onzekere ambtsdrager (in wording) een hart onder de riem met tal van citaten, adviezen en korte anekdotes. Citaten met een knipoog, zoals deze van Spurgeon:

„Door vol te houden kwam ook de slak in de ark.” Maar ook doordenkers: „Calv n heeft de paus schaakmat gezet met als pion de ouderling”, van Oepke Noordmans.

Ze vormen de neerslag van de

Ds. P. Vermaat schreef een boek „met een knipoog en een glimlach” voor ouderlingen en diakenen die opzien tegen hun taak.

inke knipselverzameling van ds. Vermaat, emeritus predikant in de Protestantse Kerk in Nederland. „Ik heb de merkwaardige gewoonte om iets waardevols wat ik tegenkom in b voorbeeld een kerkblad, uit te knippen en

vrijdag 16 september 2011 Reformatorisch Dagblad

5

moeten voorkomen of verholpen worden. Een draaiboek daarvoor voorkomt onzekerheid.”

Consistoriegebed „Here God, geef ons een goede kerkdienst. Laten we in de stem van de voorganger Uw stem mogen horen. Maak ons hart bereid tot Uw lof. Bekwaam hem, die zal voorgaan en zegen allen die aan deze dienst deelnemen.”

Pastoraat „Wie zich het christen-zijn voorstelt als een aange-

name wandeling naar de hemel, heeft er nog weinig van begrepen.” (A. J. Th. Jonker) „Twijfel nooit in het donker aan wat God je in het licht liet zien.”

Tussen kansel en orgelbank „Samenwerking tussen kansel en orgelbank mag best vóór de zondag beginnen.”

tekst ds. A. Th. van Olst, Utrecht Uit: ”101 dingen die je moet weten als je ambtsdrager wordt”, P. Vermaat; uitg. Boekencentrum, Zoetermeer, 2011; ISBN 978 90 2392556 9; 80 blz.; € 10,00.

sdragers te bewaren. M n vrouw heeft al die teksten opgeplakt, zodat ze alt d b de hand z n. Een enkele zin zegt soms meer dan een hele preek. Neem nou deze, die ik pas tegenkwam: „De meeste mensen gaan naar het café om contact, maar ze kr gen bier.” Het geeft iets weer van de eenzaamheid van mensen. Oneliners z n kapstok­ ken waaraan mensen hun verdriet of tw fel kunnen ophangen.”

Behalve uit z n eigen verza­ meling putte de Veenendaalse predikant uit ”Het Groot Citaten­ boek” (van Boekencentrum, z n eigen uitgever) en uit bundels van verschillende dichters, zoals Guido Gezelle en André F. Troost. ”101 dingen die je moet weten als je ambtsdrager wordt” is be­ doeld voor de ouderling of diaken die net bevestigd is en opziet

huwel k en gezin. Toch hebben ze precies dezelfde roeping als men­ sen die achter in de kerk zitten, namel k om in woord en daad een teken van Gods Koninkr k te z n.”

Ook de wetenschap dat ze verantwoordel kheid dragen en leiding moeten geven, maakt het nieuwe ambtsdragers lastig, denkt de predikant. „Jouw stem kan de doorslag geven. Je moet w s z n.

En het is niet alt d mogel k om verantwoording af te leggen over je beslissingen. Daarb worden mensen steeds kritischer. De kerk is tegenwoordig net een duiventil.

Zit er ergens anders wat meer mais in het voer? Dan gaan we daarheen.”

Een gedicht voor de ouderling verwoordt: „Ook weleens zuch­ tend, kritiek kan soms zwaar

Nieuwe kerkenraadsleden nemen met schroom plaats in hun bankjes tegen z n taak. „Kan ik dit wel?

Wie ben ik dat ik gemeenteleden adviezen zou geven? Wat zeg je eigenl k in een consistoriegebed?” zo vermeldt de achter ap enkele van hun vragen.

Ds. Vermaat: „In Vlaardingen vertelde iemand me dat h voor het eerst ouderling van dienst was. Er werd in die t d nog gerookt in de consistorie. H stak de ene sigaret met de andere aan. Ach, het ging zo onhandig allemaal. Het enige wat ik van z n gebed verstond, was: „Heere, zegen deze dienst, amen.” Vervol­ gens liep h zo snel naar de kansel dat ik hem in m n toga niet kon b houden. H moest nog groeien in het ambt. Maar –en dat heb ik vooral onthouden– de man had met z n hele hart ja gezegd tegen z n roeping.”

Nieuwe kerkenraadsleden nemen, zo bl kt, met zichtbare schroom plaats in de kerkenraads­ bankjes. Onder meer omdat ze zichtbaar en opvallend voor in de kerk zitten. „Ze weten dat ze aangesproken kunnen worden op hun houding of gedrag, op hun

meditatie Liefde en wederliefde

z n/ maar dan kracht zoekend in het gebed/ Tegen de wind in het lo ied te zingen/ door Z n genâ in de ruimte gezet.”

Welke basishouding zou ds.

Vermaat de beginnende ambtsdra­ ger aanbevelen? „Leidinggevenden kunnen teleurgesteld raken door problemen in de kerk of door wat ze in het pastoraat tegenkomen.

Laten z desondanks trouw bl ven aan hun roeping en met het oog op de grote Herder de kudde b ­ eenhouden.” En ook, zegt h even later, „putten uit het Evangelie.

Het bevr dende Woord van God is zó’n geschenk in deze t d.”

Verschillende keren dient ds.

Vermaat de lezer van adviezen, soms doorspekt met persoonl ke memoires. Zo raadt h kerken­ raden aan om van t d tot t d te spreken over de viering van doop en avondmaal en –voor wie regelmatig pastorale bezoeken a egt– een bezoekadministratie b te houden. Zo’n administratie bevat b voorbeeld gegevens over werk of studie en de belangr kste gespreksonderwerpen die eerder aan bod kwamen.

Als vanzelf kiert af en toe de deur naar de consistoriekamer open. „Over de orde van dienst is goed met de gastvoorganger gecom­ municeerd”, schr ft ds. Vermaat. „Schriftel k, vooraf. Het is handig als op de kansel een voorbeeldli­ turgie ligt. Er z n tegenwoordig zo veel verschillende gebruiken.

Ooit verliet een dominee de kansel terw l de gemeente nog driemaal ”amen” zong.”

Toch heeft ook deze ludieke b ­ drage een ernstige ondertoon. Ds. Vermaat: „Ik zou in de consistorie wel eens willen vragen: Wie weet eigenl k waarmee we hier bezig z n? Soms zou je het gesprek wat meer op niveau willen brengen.

Mensen beginnen na de dienst soms direct met het legen van de collectezak. Het l kt dan alsof ze niet de moeite nemen om de kostbare brief te openen die ik heb bezorgd. Graag zou ik horen wat hen heeft geraakt en of er iets b was voor gemeenteleden die het moeil k hebben.”

De toon van het gesprek na de preek luistert nauw, is h van me­ ning. „Een dominee is kwetsbaar.

Het is niet jn als je twee dagen in de keuken hebt gestaan en je hoort dan dat het eten te auw is of dat iemand liever geen witlof had gehad. Anderz ds: je moet als dominee wat aankunnen. Het is aan de kerkenraad om te proeven of de kok gezwoegd heeft of dat h de diepvries is ingedoken en snel een kliekje heeft opgewarmd.”

De Veenendaalse predikant hoopt met z n boekje te berei­ ken dat mensen „met wat meer vreugde het ambt zullen aanvaar­ den. Niet alleen zuchtend: „Ik sta op dubbeltal en ik hoop dat ze me niet kiezen.” Maar: „Ik zal met vreugde in het huis des Heeren gaan.””

Het boek oogt hapklaar, leest toegankel k en past daarmee goed in de serie ”101 dingen die je moet weten...”. „Geestel ke snacks”, noemt ds.

Vermaat z n pennenvruchten. „Korte, geestel ke boodschappen.

We leven in een t d waarin men­ sen niet zo gemakkel k boeken lezen. Misschien moeten we als kerk leren de ruif wat lager te hangen.”

„Hierin is de liefde, niet dat wij God liefgehad hebben, maar dat Hij ons lief heeft gehad, en Zijn Zoon gezonden heeft tot een Verzoening voor onze zonden.”

1 Joh 4:10 Het meest kenmerkende van Gods liefde is het gevende van Z n liefde. God heeft lief, niet omdat er b mensen reden is om ze lief te hebben. H neemt daarvoor ”redenen uit Zichzelf”. Dat is echte liefde: geen vragende, eisende liefde, maar schenkende, genadige liefde.

Deze liefde heeft geen mens vanuit zichzelf. Luther noemde de zondaar de „in zichzelf gekromde mens.”

Dat is een rake typering. Het betekent ook dat w van huis uit onszelf liefhebben. Echte, onbaatzuch­ tige, gevende liefde kennen we van nature niet.

Daarom zegt deze tekst: „Niet dat w God liefgehad hebben.” Het is niet b ons begonnen. Het is ook niet b de gelovige begonnen. De liefde kwam van boven, toen de hemelen scheurden, en God nederdaalde (Jes. 64:1), toen de engelen zongen van vrede op aarde (Lukas 2:14), toen God mens werd (1 Tim. 3:16). Met die liefde was H de mens een eeuwigheid voor.

Dat is verootmoedigend voor het geloofsleven! Het maakt klein. M n liefde tot de Heere is niet het begin van het geloofsleven geweest. Sterker nog: dan was het er nooit van gekomen. H zocht m , wat een wonder!

Dat geldt niet alleen als we terugk ken naar het begin van het geloofsleven. Het bl ft gelden. Alt d weer is de Heere de eerste. Ons geloof is nooit het begin, maar alt d het antwoord op Gods opzoekende liefde, een amen zeggen op Z n beloften, een over­ geven aan Z n nodigende woorden.

Het is niet alleen verootmoedigend, maar ook bemoedigend! M n liefde kan de grond niet z n, maar hoeft de grond ook niet te z n. Dat is troost voor allen die merken dat hun liefde tot God tekort schiet, en niet zo levend en vurig is als de Heere waard is. Hoe meer we de liefde van God kennen, hoe armer onze wederliefde daartegen afsteekt. Dat geeft verdriet. De Heere is meer waard.

Het kan ook aan het wankelen brengen: zou de Heere van m niet meer mogen verwachten aan we­ derliefde? Heb ik dan wel geloof, als het zo koud kan z n in m n hart? H heeft Z n liefde ook aan m geopenbaard. H gaf alles, en wat houd ik veel van mezelf en voor mezelf. En zo ga je tw felen: waar is die liefde dan zichtbaar in m n leven?

Gebrek aan liefde is zonde. „Maar Ik heb tegen u, dat g uw eerste liefde hebt verlaten” (Openb. 2:4).

Maar wie bl ft staan b dat gebrek en probeert meer liefde op te brengen, zakt almaar dieper weg. De liefde kan pas weer opbloeien als gezien wordt op Gods liefde in Christus. Want onze liefde kan nooit anders dan wederliefde z n, antwoordende liefde.

Het is het zien op Z n liefde, die de liefde in het hart (weer) doet ontvlammen.

Het rustpunt van het geloof ligt buiten onszelf, in Hem, Die ons zo uitnemend heeft liefgehad. Als we verdriet hebben over ons gebrek aan liefde tot de Heere en tot de naaste, mag dit ons troosten: de Heere Jezus is gekomen om te zoeken en zalig te maken dat verloren is (Lukas 19:10). H gaf Z n Zoon over voor hen die zondaars waren (Rom. 5:8). H heeft Z n Zoon gezonden tot een verzoening voor onze zonden.

Laten wie treuren over gebrek aan liefde nooit moe­ deloos worden. Maar laten z hun harten opwaarts verheffen, om, hoe slecht het er met hun liefde ook voor staat, te zien op en te geloven in Z n onbevatte­ l ke zondaarsliefde. „W hebben Hem lief, omdat H ons eerst liefgehad heeft” (1 Joh. 4:19).

6

opinie

vrijdag 16 september 2011 Reformatorisch Dagblad

Belang van burgers bij oplossing sch Slechts een zeer ambitieus plan dat het belang van de gewone burgers weer ver boven dat van regeringen en banken stelt, kan Europa uit de schuldencrisis halen, betoogt prof. dr. René Tissen.

De schuldencrisis in Europa maakt momenteel p nl k duidel k dat er geen sprake is van een politieke unie. De huidige Europese top staat voor de vr wel onmogel ke opgave om lidstaten, politieke part en en burgers b elkaar te brengen rondom één kernvraagstuk, namel k het verdelen van schulden in plaats van het verdelen van welvaart.

Ook politici is het hemd doorgaans nader dan de rok en als het om geld gaat vormt het soevereine eigenbelang van de afzonderl ke lidstaten een belangr k zo niet onneembaar struikelblok voor het ontwikkelen van een ruimhartige blik op elkaars belangen.

Er wordt weliswaar véél gesproken over de voordelen van een verenigd Europa, maar de vele maatregelen die nu worden voorgesteld, gaan eigenl k alleen nog maar over de nadelen, althans in de ogen van burgers. Die voelen zich enerz ds géén redders (o.a.

Finland) en anderz ds niet gered (o.a. Griekenland).

Veel, zo niet alle problemen van Europa z n bancaire problemen.

Gewone banken en centrale banken z n knarsetandend bezig met het aandragen en realiseren van oplossingen, maar zowel feitel k als in de beleving van burgers dragen deze een hoog sch ngehalte. Diezelfde banken l ken inmiddels aan het einde van de rit te z n gekomen en verw zen de problematiek (terug) naar de politiek. Wat staat Europa te doen in de str d tegen de schuldencrisis?

Kan er nog iets worden gedaan of is het al te laat en valt Europa uiteen? Acht punten die b dragen aan een oplossing.

1) Afbouwen van de Europese schuldenberg, in plaats van het opbouwen ervan. Het huidige Europese crisisbeleid is erop gericht om schuld op schuld te bl ven stapelen. Dat moet stoppen.

De schuldenberg moet worden afgebouwd en niet opgebouwd en wel via een gecontroleerd proces van kw tschelding van schulden.

Alleen op die manier vermindert de loden last op de schouders van de staatshuishouding van landen en dus van burgers.

2) Stopzetten van de handel in staatsschuld en dus normaliseren van de banken. Nu nog wordt het verdienvermogen van banken en verzekeraars voor een belangr k deel bepaald door de handel in

staatsschuld en aanverwante dienstverlening. Wanneer deze handel wordt stopgezet, ontstaat de acute noodzaak van herstructurering van de nanciële sector met als (wettel k vast te leggen) doel het terugkeren naar de kern van zaken. Door het grotendeels afschaffen van de onderlinge handel in staatsschuld tussen systeembanken en door het gel kt dig afschaffen van het systeem van ‘opgeknipte’ risicoverzekeringen, ontstaan weer gewone banken, namel k voor particulieren en ondernemingen.

3) Sluitend maken van de huishoudboekjes van de lidstaten. De huidige crisis heeft onomstotel k duidel k gemaakt dat het voor niemand (burgers, ondernemingen, overheden) mogel k is om te lang boven de eigen stand en op de pof te leven. Om Europa tot een eenheid te kunnen smeden moeten de huishoudboekjes van de lidstaten kloppen. Er mag niet méér worden uitgegeven dan er binnenkomt en er mag alleen geleend worden volgens reële terugverdienmogel kheden en -term nen. Waar nodig zal door lidstaten de tering naar de nering moeten worden gezet. Het is in dit geval beter om burgers in één keer naar een lager welvaartsniveau te brengen dan via de p nl ker methode van de kaasschaaf, om te voorkomen dat acute on-

vrede omslaat in een smeulende veenbrand.

4) Herbouw Europa op basis van kernkwaliteiten. Vanuit Duitsland werd onlangs een hulpplan voor Griekenland gepresenteerd, dat zowel innovatief als kansr k was, maar nauwel ks opvolging kreeg.

Maak van Griekenland de zonneenergieleverancier van Europa, investeer daar krachtig in, op basis van heldere leveringscontracten waar alle burgers van de lidstaten voordelen van hebben. Eenzelfde plan kan b voorbeeld gemaakt worden voor Hongar e, dat als mobiel en logistiek knooppunt voor Europa kan functioneren.

Op eenzelfde w ze kan voor alle lidstaten een kernkwaliteit worden vastgesteld, waaraan behoefte ontstaat b meerdere lidstaten en die contractueel geregeld kan worden.

5) Implementatie Europese wetgeving ”Recht op werk”. De Europese (jeugd)werkloosheid is hoog en snel st gend en de oorzaak van groeiende sociale onrust. Werk is fundamenteel voor Europa. Het ligt aan de basis van de Europese economische motor.

Die moet krachtig –en daarom verplichtend– worden aangejaagd.

Dat zorgt voor binding. Want het eigen belang van mensen wordt er rechtstreeks mee gediend. Ik pleit daarom voor nieuwe Europese

wetgeving die aan alle burgers van de lidstaten een juridisch en feitel k recht op werk geeft.

Dergel ke wetgeving beoogt een einde te maken aan de mythe van vergr zing voor zover deze leidt tot het foutieve beeld dat werk

goed bekeken Bidden voor de verloren kerk

tekst W. B. Kranendonk

„Ik bid nauwel ks meer voor de vervolgde kerk. Die redt het wel.

Want Christus heeft beloofd dat H haar bewaart van de boze. Ik bid veel meer voor de verloren kerk, hier in dit welvarende Westen. Die dreigt te verdw nen en die slaapt desondanks; ze is niet wakker te schudden.”

De hoogbejaarde baptist uit het Duitse Heimerzheim weet waarover h spreekt. Tot z n 59e woonde h in Rusland. Z n vader heeft h nauwel ks gekend. Die verdween in de jaren dertig in de goelagarchipel, het onmetel ke gebied in Noord-Siberië waar honderden strafkampen waren.

Vaders enige misdaad was dat h koorleider was in een christel ke gemeente.

Dankz de toegew de opvoeding van z n moeder en van z n bejaarde baboesjka was h als kind onderwezen in de B bel. Op betrekkel k jonge leeft d had h de Heere Jezus leren kennen en zich aangesloten b de gemeente.

Daar kreeg h een belangr ke

taak: de jeugd onderw zen. Dat werk bracht hem achter de tralies. „Door Gods genade heb ik het geloof behouden. Het was zwaar, en tegel k was het de gelukkigste t d van m n leven.”

Eerl k gaf de 80-jarige gr saard toe: „Ik ben ruim twintig jaar geleden naar Duitsland gekomen, maar er niet gelukkiger geworden. Het ging me toen om gemak, betere levensomstandigheden, welvaart. Om het materiële. Maar m n geestel k leven heeft eronder geleden.”

Teleurstelling De komst naar de Bondsrepubliek is voor de oude Rus op een teleurstelling uitgelopen. „Ik leefde tot m n emigratie in de veronderstelling dat in het Westen, waar vr heid was, het geestel k leven zou bloeien. De werkel kheid is dat kerken hier kw nen. Mensen die nog naar de kerk gaan, hebben een oppervlakkig geloofsleven.

Van een intense band met Christus merk je weinig, laat staan dat de omgeving goed kan zien dat iemand gelovig is.”

Aan z n kleinkinderen heeft de oude gr saard zelfs de suggestie gedaan terug te keren naar de streek waar h zelf is geboren. „Het leven daar is niet gemakkel k, zeker niet als je k kt naar de huidige economische omstan-

digheden. Maar er z n nog wel gemeenten waar de Heere werkt.

Soms vraag ik me af of dat hier in West-Europa ook nog wel gebeurt.”

De vervolging wil h niet idealiseren. „Zeker niet. Vervolging is een kruis. Maar wel een kruis met een belofte. Christus heeft de vervolgde kerk Z n b zondere zorg toegezegd en heeft bovendien de garantie gegeven dat de kerk door de vervolging zonder kleerscheuren zal heenkomen. In Psalm 91 staat dat er duizend en zelfs tienduizend mensen kunnen omkomen, maar dat de gelovige niet getroffen zal worden. Maar zo’n belofte mis ik voor de kerk in t den van welvaart. Daarom bid ik niet meer voor de vervolgde kerk, maar voor de verloren kerk. Als God niet Z n machtige arm over de christenheid in West-Europa uitstrekt, is het bekeken.”

Amerikaanse kritiek Misschien intrinsiek wat minder betrokken, maar minstens zo scherp is de situatietekening van Amerikaanse godsdienstsociologen en christel ke opinieleiders.

In publicaties en toespraken gebruiken z de ontkerstening van West-Europa als waarschuwend voorbeeld. „Geen deel van de wereld is zo ver heen als de West-Europa. Waar de kerk eens

bloeide en het christel k geloof alle maatschappel ke verbanden doortrok, heersen nu ongeloof en atheïsme,” schr ft de christel ke apologeet Ravi Zacharias.

Eenzelfde geluid laat Norman L. Geisler horen. Deze Amerikaanse theoloog en losoof schreef: „Europa is overgegeven aan het oordeel van de verharding. Het eelt op de ziel is zo dik en hard geworden dat zelfs een drilboor er niet meer doorheen komt.”

Natuurl k kan men zeggen dat deze Amerikaanse schr vers en sprekers wel een heel grove analyse maken. Daar zit een kern van waarheid in. Het beeld is genuanceerder. Maar tegel k moet worden beseft dat dit wel de indruk is die Europa van een afstand maakt. Die contrasteert heel erg met de situatie in het verleden, toen er in Amerika boeken verschenen over de „grote en doorluchtige werken des Heeren in de Oude Wereld.”

Veel gegeven Europa slaapt en de kerk in Europa slaapt. Dat is de conclusie van de oude Rus die inmiddels ruim twintig jaar in het Westen woont. Dat is de waarschuwing die vandaag de dag ook gedaan wordt aan het adres van christenen in Nederland. Waakzaamheid is geboden.

Tegel k is er ook een andere kant. Wanneer een christen uit het buitenland ons land bezoekt, ter kerke gaat en even rondneust in godsdienstig Nederland, komt h al snel tot de conclusie dat de Lage Landen r k gezegend z n. Eigen scholen, eigen zorgvoorzieningen, christel ke part en die de B bel serieus nemen en nog veel meer. „Dat missen w in ons land”, zei een Franse protestant enkele dagen geleden.

Ter overweging Drie vragen ter overweging.

1. Hebben christenen in Nederland oog voor de gevaren die dreigen? Of bl ven ze achter de muren van eigen organisaties sluimeren, met de wensdroom dat de kille stormwind van secularisatie wel zal gaan liggen? Heeft men in de gaten dat er sprake is van een allesverwoestende tornado?

2. Z n christenen zuinig op de eigen organisaties? Natuurl k is het waar dat ze geen valse rust mogen oproepen. Maar tegel k z n het toebetrouwde panden die met zorg behandeld moeten worden.

Z n die zorg en betrokkenheid er voldoende?

3. Leeft het gevoel van urgentie en nood die kerken en christenen dwingt tot het gebed om bewaring van de kerk in West-Europa?

7

vrijdag 16 september 2011 Reformatorisch Dagblad

huldencrisis Europa in de kenniseconomie van de afgelopen decennia. Nu dreigt Europa mee te gaan maken dat een belangrijk deel van de bevolking overgekwalificeerd is voor het werk dat er is. Dwing daarom ondernemingen om te innoveren en om daarover te rapporteren in het jaarverslag. Ken innovatiesubsidies achteraf toe, op basis van bewezen prestaties en/of aantoonbare vooruitzichten.

„Het is beter om burgers in één keer naar een lager welvaartsniveau te brengen dan via de pijnlijker methode van de kaasschaaf, om te voorkomen dat acute onvrede omslaat in een smeulende veenbrand.” beeld ANP

niet meer zo belangrijk is. Verder hoort werk primair thuis in eigen huis. Werk moet niet meer worden uitbesteed aan landen als China en India.

6) Dwing innovatie af. Het heeft

alleen maar zin om mensen aan te nemen en aan het werk te houden als ondernemingen verplicht worden om te innoveren. In grote delen van Europa zijn hoogopgeleide burgers beschikbaar, als gevolg van de investeringen van

7) Vereenvoudig de belastingen.

Voer een uniforme vlaktaks in, ook voor ondernemingen. Een transparant en gemakkelijk te begrijpen belastingklimaat ontstaat door de invoering van een uniform tarief voor de inkomstenbelasting in Europa –de vlaktaks– maar ook voor ondernemingen, onder gelijktijdige afschaffing van alle aftrekposten voor burgers en ‘rulings’ voor ondernemingen.

Wanneer de verwerking daarvan grotendeels digitaal plaatsvindt en ook het betalingsverkeer van burgers volledig wordt gedigitaliseerd, verdwijnt de noodzaak van omvangrijke fiscale bureaucratieën per lidstaat. Eenvoud is macht en leidt tot een inzichtelijker belastingpraktijk en -moraal in Europa.

8) Harmoniseer het Europese prijsbeleid. Voor Europese burgers vormen de verschillende benzineprijzen aan de pomp al jaren een

Duurzaam MKB verdient compliment Het midden- en kleinbedrijf maakt moeilijke tijden door. Dat het toch rekening blijft houden met de drie p’s van maatschappelijk ondernemen –people, planet en profit– verdient respect, stelt Ate de Jong. Nu de overheid nog.

Staatssecretaris Bleker kreeg vorige week op Duurzame Dinsdag een koffer met 417 duurzame initiatieven. Het idee bijvoorbeeld van een jongen die de klapdeuren op z’n school wil gebruiken om stroom op te wekken omdat ze 4000 keer per dag bewegen. Maar of de staatssecretaris er enthousiast mee aan de slag gaat, valt te betwijfelen.

De duurzame maatschappelijke grondtoon resoneert niet in Den Haag, schreef Jan Rotmans, hoogleraar duurzaamheid en transities, enkele maanden geleden. Volgens hem is de duurzaamheid in Den Haag dood verklaard. Ook topman Jan Blom van de Triodosbank hekelt de houding van de Nederlandse regering op het gebied van duurzaamheid: „Wij zijn een achterloper geworden in Europa.”

Haaks op de lauwe Haagse houding staat de inzet van het mid-

den- en kleinbedrijf. Een groeiend festival kiest voor drinkbekers aantal ondernemers in deze sector gemaakt van mais die 100 procent is duurzaam betrokken, blijkt uit biologisch afbreekbaar zijn. Een de nominaties voor de gemeenkinderopvang gebruikt uitsluitend telijke mvo-prijzen van de Nederspeelgoed van natuurlijke materilandse centra voor internationale alen. Een bedrijf dat ergonomisch samenwerking, de COSsen. verantwoord materiaal produDe genomineerden stellen zich ceert, hanteert een terugnameganiet alleen als wereldburgers op, rantie: versleten stoelen worden zij zien het ook als hun missie om teruggekocht en volledig gerecyduurzaamheid enthousiast uit te cled. Een bedrijf streeft naar CO2dragen. Veel ondernemers streven neutraliteit, haalt dat (nog) niet bijvoorbeeld naar CO2-reductie en en plant daarom ter compensatie bomen in Indonesië. promoten dat bij klanten en leveHet verdient respect dat onranciers. Een genomineerd bloedernemers juist in crisistijd hun menatelier organiseert een uiterst principes overeind houden. Zij efficiënte bezorgroute en legt de verdienen een groot compliment. klanten uit waarom. Een autodealer kiest voor minder voorraden en bespaart zo op magazijnruimte; vervangende auto’s zijn hybride, De auteur is werkzaam bij Tûmba, centrum de klant kan ook een fiets lenen. voor internationale samenwerking in Een meubelbedrijf gooit niets Friesland. weg. Restmateriaal gaat naar zorginstellingen, voor gebruik bij knutseltherapie. Een drukkerij gebruikt niet alleen duurzaam geproduceerd papier, maar ziet er ook op toe dat geen drukwerk wordt afgeleverd met kwetsende teksten.

De organisator „Het verdient respect dat ondernemers juist in van een muziekcrisistijd hun principes overeind houden.” beeld RD

grote bron van ergernis. Het grotendeels gelijktrekken van deze prijzen maakt de voordelen van Europa direct zichtbaar. Ditzelfde geldt voor de grondstoffenprijzen.

De toegevoegde waarde van Europa wordt snel duidelijk wanneer prijsharmonisatie van (bijvoorbeeld) brood wordt nagestreefd.

Met andere woorden, Europa kan in de beleving van burgers veel belangrijker worden wanneer het consumentenbelang (in ieder geval ten aanzien van de dagelijkse levensbehoeften) actief wordt nagestreefd en gerealiseerd.

Tot zo ver de contouren van een nieuw beleid ter oplossing van de Europese schuldencrisis en het daaruit voortvloeiend gebrek aan eenheid van denken. De kern is dat het belang van burgers (ver) boven dat van regeringen en ‘special interest’-groups wordt gesteld. Burgers moeten weer centraal staan en in ieder geval belangrijker zijn dan banken. Europa krijgt immers pas weer een toekomst wanneer burgers die helder voor ogen zien en wanneer ze erop kunnen vertrouwen dat ze van die toekomst beter worden.

Dan draait het vliegwiel weer de goede kant op.

De hierboven voorgestelde maatregelen zijn niet uitputtend en kunnen dat in dit stadium ook niet zijn. Zo kan bijvoorbeeld beter op Europees dan op lidsta-

telijk niveau nagedacht worden over de huizen- en hypotheekproblematiek die zich in elke lidstaat voordoet.

Letterlijk overal in Europa, misschien met uitzondering van Duitsland, is een overaanbod van (te dure) huizen, kantoren en bedrijfsgebouwen ontstaan, ook in Nederland. Deze problematiek is vergelijkbaar in complexiteit met de Europese melkplas van enkele decennia geleden, maar is wel oplosbaar.

Op korte termijn kan in dit verband gedacht worden aan het Europees verplichten van hypotheekverstrekkers tot het ongewijzigd voortzetten van hypotheekovereenkomsten die hun expiratiedatum bereikt hebben, bijvoorbeeld door een tijdelijk verbod op renteverhogingen, in afwachting van structurele oplossingen. Kern is ook hier dat maatregelen vanuit een consumentenperspectief moeten worden genomen, in plaats vanuit het perspectief van de banken.

Naar mijn stellige overtuiging is Europa gebaat met visie en leiderschap. Zonder visie geen leiderschap. Moet het de in dit artikel verwoorde visie zijn? Nee, zolang de bevolking zich maar kan uitspreken over de toekomst.

De auteur is hoogleraar bedrijfskunde aan Business Universiteit Nyenrode.

De aanbevolen lengte van een opiniebijdrage bedraagt 750 woorden. De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden opiniebijdragen (zonder overleg) te redigeren en/of in te korten, of zonder opgave van reden te weigeren.

Coördinatie: Albert Groothedde en Willem van Klinken E-mailadres: opinie@refdag.nl In de rubriek Opgemerkt kunnen abonnees reageren op de redactionele inhoud van het RD. Uitzonderingen zijn: andere brieven in Opgemerkt, de rubriek “Kerkelijke pers/Zo-

Gezegd”, meditatieve bijdragen en recensies.

Inzendingen (maximaal 300 woorden) moeten voorzien zijn van naam en adres van de schrijver.

De redactie behoudt zich het recht van bekorting of weigering voor.

E-mailadres: hoofdredactie@refdag.nl Het inzenden van een brief of opiniebijdrage houdt in dat de schrijver aan het Reformatorisch Dagblad toestemming geeft tot het vastleggen, verveelvoudigen en verspreiden daarvan in gedrukte, elektronische of andere vorm, zoals cd-rom, databank, internet of geluidsdragers.

gepollst De Franse president Sarkozy en zijn Britse collega Cameron brachten gisteren een bezoek aan Libië. Sarkozy nam bijna tachtig man Franse oproerpolitie mee. In Libië wordt nog steeds gevochten.

Het bezoek van Sarkozy en Cameron aan Libië is onverstandig en provocerend, zo luidde gisteren de stelling.

De 225 stemmers op refdag.nl denken er zo over: Eens.

60,4% Oneens.

39,6%

nieuwe stelling Het kabinet bezuinigt volgend jaar bijna 6 miljard euro. Een aantal maatregelen raakt de burger rechtstreeks in de portemonnee.

Als het kabinet bezuinigt, moet elke burger daaraan bijdragen.

Eens.

>>Stem nu op refdag.nl

Oneens.

8

in beeld

vrijdag 16 september 2011 Reformatorisch Dagblad

vrijdag 16 september 2011 Reformatorisch Dagblad

9

Terug op aarde tekst Anca Boon beeld EPA

Zwaartekracht. Dat is weer even wennen voor de drie bemanningsleden die net met hun Sojoezcapsule z n geland op de steppe van Kazachstan.

V f maanden hebben ze in de ruimte doorgebracht, zwevend door het internationaal ruimtestation ISS. Dat was in het begin ook even wennen voor de twee Russen en de Amerikaan. Meestal voelen astronauten zich de eerste dagen in de ruimte hondsberoerd.

Zonder zwaartekracht voel je niet wat boven en onder is. Kun je niet meer op je evenwichtsorgaan vertrouwen, maar je alleen met je ogen oriĂŤnteren.

Gaandeweg went het lichaam aan het zweven, aan gewichtloosheid.

Maar spier- en botweefsel nemen snel af onder zulke omstandigheden. Daarom sporten astronauten in het ISS minstens een uur per dag, vastgegespt aan de loopband of de hometrainer om voldoende kracht te kunnen zetten en niet weg te zweven.

Terug op aarde moeten spieren en botten opeens hun werk weer doen. Vandaar dat deze mannen, omgeven door technici, artsen en hoogwaardigheidsbekleders, er maar wat b hangen in hun stoel. Kracht om te lopen hebben ze nog niet. Dat heeft, net als de aanpassing aan gewichtloosheid, even t d nodig.

10

boeken

vrijdag 16 september 2011 Reformatorisch Dagblad

filosofie Zonder vrije wil. Een ilosoisch essay over verantwoordelijkheid, Jan Verplaetse; uitg. Nieuwezijds, Amsterdam, 2011; ISBN 978 90 5712 328 3; 237 blz.; € 19,95.

Met of zonder vrije wil tekst drs. G. A. van den Brink beeld Fotolia

Heeft de mens een vrije wil? Nee, zegt de moderne hersenwetenschapper.

Ja, zegt onze intuïtie. De ilosoof en neurowetenschapper Jan Verplaetse verdedigt de opvatting dat wij niet verantwoordelijk zijn voor wat we doen en laten. nders dan je zou denken, komt deze overtuiging volgens hem zowel het persoonl ke als het maatschappel ke leven ten goede. Het klassieke recht heeft een solide uitgangspunt: de mens is normaliter verantwoordel k voor wat h doet. W z n verantwoordel k voor onze keuzes en staan schuldig als we de wetten en normen overtreden. Toch gaan er steeds meer stemmen op die dit uitgangspunt ontkennen. De belangr kste oorzaak daarvan is het hersenonderzoek. Dat heeft, zo menen velen, aangetoond dat onze bewuste beslissingen slechts de uitkomst z n van onbewuste, biologische processen.

A

Jan Verplaetse is losoof en neurowetenschapper aan de faculteit rechtsgeleerdheid van de Universiteit Gent. H schreef een knap en helder boek over vr e wil, schuld en verantwoordel kheid.

Wat z n boek tot een verademing maakt in vergel king met b voorbeeld de uitlatingen van de hersenprof Dick Swaab, is dat Verplaetse de loso sche vragen serieus neemt. H erkent ten volle dat loso sche en levensbeschouwel ke vragen niet zo simplistisch met wetenschappel k onderzoek kunnen worden beslist als Swaab en de z nen gemakshalve doen voorkomen.

Preventie Op loso sch zorgvuldige w ze betoogt Verplaetse waarom de tegen ons gevoel indruisende gedachte (contra-intuïtieve positie) dat w geen vr e wil hebben, toch de juiste zou z n. Vervolgens gaat h in op wat dit dan betekent op zowel het persoonl ke als het maatschappel ke vlak. De rechtspraak moet z ns inziens niet meer uitgaan van schuld, maar van preventie.

Ik heb grote waardering voor de helderheid, zorgvuldigheid en grondigheid van dit boek. Studenten of anderen die zich willen oriënteren op de huidige debatten

geschiedenis De bronnen van het vaderland. Taal, literatuur en de afbakening van Nederland 1806-1890, Joep Leerssen; uitg. Vantilt: Nijmegen, tweede druk, 2011; ISBN 9789 07750 3485; 304 blz.; € 22,50.

Waar dook het verhaal over Reinaert de Vos voor het eerst op?

inzake de mensel ke wilsvr heid, kunnen hier uitstekend terecht.

Toch maak ik enkele kritische opmerkingen.

Theologie 1. Verplaetse laat de theologische dimensies van het vr ewildebat volledig buiten beschouwing. De verzoeningsleer in het christendom geeft een wezenl ke plaats aan het begrip schuld: w z n schuldig omdat w vr willig zondigen (zie ook zondag 4 van de Heidelbergse Catechismus).

De christel ke theologen van de Vroege Kerk en de middeleeuwen hebben als geen ander nagedacht over de mensel ke wilsvr heid.

Ook nu nog nemen christenen een prominente plaats in het debat in (b voorbeeld Alvin Plantinga en Peter van Inwagen). Maar op geen enkele w ze geeft Verplaetse hieraan aandacht. Dat zal te maken met z n eigen atheïstische levensovertuiging. Maar het maakt wel duidel k hoezeer veel tegenwoordige loso sche vraagstukken van hun historische wortels z n afgesneden.

2. De grote vooronderstelling van Verplaetse is dat z n lezer meegaat in wat h een ”wetenschappel ke mensvisie” noemt. Daaronder verstaat h dat de werkel kheid ten diepste alleen uit materie

bestaat (het zogenoemde materialisme of fysicalisme). De opvatting dat er naast materie méér is (wat en hoe dat ook moge z n), schuift h al te gemakkel k terz de. Toch hebben de meeste denkers van de wereldgeschiedenis het fysicalisme verworpen. Dit materialistische uitgangspunt geeft het boek iets verbazingwekkends. Wat ligt er meer voor de hand dan dit: als de mens niet meer is dan materie, dan heeft h geen vr e wil. Is voor die conclusie zo veel denkwerk nodig? Graag had ik gezien dat Verplaetse veel meer aandacht had gegeven aan de echt spannende vraag: Is de kracht van onze intuïtie dat w wilsvr heid hebben, mogel kerw s een belangr k argument tegen het fysicalisme?

Maar die vraag komt helaas niet aan bod.

3. Volgens Verplaetse is schuld slechts „een normatieve ctie.”

Het strafrecht moet veranderen in maatregelenrecht, vindt h .

Straf moet alt d gericht z n op de toekomst (preventie), nooit op het verleden (vergelding). Daarmee gooit h het begrip rechtvaardigheid overboord en ontkent h dat er een objectieve morele orde in de werkel kheid is. Maar is het verlangen naar gerechtigheid b slachtoffers van de Holocaust nu echt een misvatting? Heeft

de Joodse gevangene Simon Wiesenthal met z n levenslange zoektocht naar nazibeulen zich schandalig vergist? Volgens Verplaetse eigenl k wel. Want schuld, verantwoordel kheid en rechtvaardigheid bestaan niet.

De nationale wortels va tekst dr. John Exalto beeld US Fish and Wildlife Service

Nu de Belgische kabinetsformatie afgelopen juni het Guinness Book of Records heeft gehaald, uisteren hier en daar stemmen of het land niet beter gesplitst kan worden. De Walen zouden dan een alliantie met Frankr k kunnen aangaan en de Vlamingen met Nederland.

Maar hardop wordt die gedachte niet uitgesproken. Hoe anders was dat in de negentiende eeuw.

De nationale grenzen z n in die eeuw uitgekristalliseerd. Dat proces is nogal grillig verlopen.

Lang niet iedereen kon voorzien dat België zich in 1830 van Nederland zou afscheiden, en nog minder dat het een onafhankel ke natie zou worden.

In het proces van natievorming lieten niet alleen staatslieden en soldaten van zich horen, de

intelligentsia deden even hard mee. Z schraagden met hun taaltheorieën en tekstedities het culturele nationalisme. Over die wetenschappers, en dan vooral over de taalkundigen onder hen, gaat ”De bronnen van het vaderland” van Joep Leerssen waarvan inmiddels de tweede druk is verschenen.

Met behulp van etymologische spelletjes en oude, liefst middeleeuwse manuscripten wilden de taalgeleerden de oudheid van hun eigen natie aantonen. Sommigen koppelden er ook nog eens een expansieve claim aan. De ergste van allen was Ernst Moritz Arndt, een invloedr k geleerde die z n leven lang voor een Groot-Duitsland heeft gestreden waarvan zowel de Benelux als Elzas-Lotharingen deel diende uit te maken. De R n was volgens Arndt geen Duitse grensrivier, maar het hele R nbassin behoorde cultureel, staatkundig en

taalkundig tot het Duitse r k.

Ernst Moritz Arndt behoorde tot een groepje wetenschappers dat zich intensief bezighield met de bestudering van de bekende tekst over Reinaert de Vos. De claims over de ‘nationale’ oorsprong van Reinaert werden hard tegen elkaar uitgespeeld.

De Fransen en de Duitsers beconcurreerden elkaar hevig in de zogeheten vossenjacht, de speurtocht in de meest uiteenlopende Europese bibliotheken en collecties naar onbekende manuscripten van de vossenparabel.

De heren in kwestie zagen het als een str d tussen het Romaanse en het Germaanse volkskarakter. De Duitsers claimden dat de oudste Reinaerttekst Germaans was, de Fransen bestreden dat en wezen naar Romaanse en Lat nse teksten.

Jacob Grimm (de man die samen met z n broer Wilhelm sprookjes verzamelde) was de

vrijdag 16 september 2011 Reformatorisch Dagblad

11

verschenen ”Genade om van te leven”, door Peter Slagter; uitg. Everread Uitgevers, Wijk bij Duurstede; ISBN 978 90 6694 298 1; 63 blz.; € 5,50.

Deeltje in de Morgenroodreeks, een serie Bijbelstudieboeken. Dit deel over genade gaat in op de brief van Paulus aan de Kolossensen.

”De onafscheidelijke liefde van Christus”, door Ruth Bryan; uitg. De Groot Goudriaan, Utrecht; ISBN 978 90 8865 029 1; 255 blz.; € 24,90.

Dagboek en brieven van Ruth Bryan, een eenvoudige Engelse vrouw, over de jaren 1854-1860. Dit is het laatste deel van haar dagboek. Naarmate haar levenseinde nadert, wordt haar verlangen naar de hemelse Bruidegom steeds sterker.

”Agge, de vogelaar”, door W. Schippers; uitg. De Ramshoorn, Goes; ISBN 978 94 6115 022; 175 blz.; € 13,95.

Historische roman over de Tachtigjarige Oorlog, met name over het beleg van Alkmaar. Betreft een herschreven heruitgave.

”Onverwachte ontmoetingen met God”, door Joni Eareckson Tada; uitg. Het Zoeklicht, Doorn; ISBN 978 90 64511 50 9; 174 blz.; € 11,95.

Bundel verhalen waarin de auteur „herinneringen van ontmoetingen met God” weergeeft. Zij raakte op 17-jarige leeftijd geheel verlamd en heeft al meer dan 35 boeken geschreven.

De neurowetenschapper en ilosoof Jan Verplaetse betoogt dat de mens geen vrije wil heeft.

Het boek van Verplaetse laat zien dat de discussie over de vr e wil geen vr bl vende kwestie is.

De gevolgen voor de samenleving z n verstrekkend. Dat betekent tevens dat christenen niet kunnen volstaan met de louter theologi-

sche bewering dat de mens geen vr e wil heeft. Wellicht is de vraag naar de mensel ke wilsvr heid vandaag de dag belangr ker dan ooit. Het is daarom dringend gewenst dat er vanuit christel k perspectief een tegengeluid komt

tegen de fysicalistische werkel kheidsbeschouwing. De lange traditie die de kerk heeft in de bezinning op de mensel ke wilsvr heid zou juist in dit opzicht wel eens onvermoede r kdommen kunnen bevatten.

”Geleerden en politiek”, door Erik De Bom; uitg. Verloren, Hilversum; ISBN 978 90 8704 215 8; 440 blz.; € 45,-.

Studie over de politieke ideeën van de Brabantse humanist Justus Lipsius (1547-1606) in de vroegmoderne Nederlanden. De auteur belicht met name diens ”Monita et exempla politica” uit 1605, een vorstenspiegel voor aartshertog Albrecht.

”De Koning komt! Hoe zal het alopen?”, door Jeep van der Schoot; uitg. Het Zoeklicht, Doorn; ISBN 978 90 64511 44 8; 86 blz.; € 14,95.

Een geïllustreerde uitleg van het boek Openbaring.

”Herakleitos. Alles stroomt”, door Paul Claes (vertaling en toelichting); uitg. Athenaeum, Amsterdam; ISBN 978 90 253 6888 3; 197 blz.; € 29,95.

Citaten van Herakleitos van Efeze, de „eerste echte ilosoof van het Westen.” Deze uitgave bevat de Griekse tekst en een Nederlandse vertaling. In een commentaar licht de vertaler de tekst en de context van elk fragment toe.

an Reinaert belangr kste initatiefnemer tot de vossenjacht. H onderhield contacten met Nederlandse en Vlaamse geleerden omdat h meende dat de oudste Reinaert in Vlaanderen ontstaan moest z n. Toen h dat standpunt eenmaal had ingenomen, maakte h zich ook sterk om Vlaanderen cultureel voor het Duitse r k te annexeren. Die Groot-Duitse gedachte heeft ook b verschillende aanhangers van de Vlaamse Beweging navolging gekregen.

Daarmee zetten ze zich af tegen de Franse invloed die uit Wallonië kwam.

Nederland en België speelden de tweede viool in de vossenjacht en verwante verbale gevechten tussen de Europese taalgeerden.

Frankr k claimde het Waalse land. De Duitsers vonden dat de Lage Landen (Nederland en Vlaanderen) van ‘nature’ b Duitsland hoorde. Veel weerwerk boden de Vlaamse en de Neder-

landse wetenschappers aanvankel k niet. Ze hadden ook niet zo veel argumenten.

Totdat België rond 1850 een enorm sterke troef in handen kreeg. In Belgisch-Limburg dook namel k een manuscript op dat eeuwen onaangeroerd in een klooster had gelegen en na de Franse t d in particulier bezit was gekomen. Het manuscript bevatte de legende van SintServatius en was vervaardigd door de middeleeuwer Henric van Veldeke. De Vlaamse Belgen konden ermee aantonen dat het „Diets” (het Vlaams of Nederlands, in dit geval niet het Duits) al in de late twaalfde eeuw een volwaardige taal was. Henric was geen halve Duitser maar een volbloed Vlaming. Daarmee, schreef de Belgische bezorger, kregen de Hoogduitsers „een aerdig nypertjen op den neus.” Met andere woorden: de Duitse claim dat Vlaanderen op grond van

historisch taalkundig onderzoek b het Duitse r k hoorde, ging niet meer op.

Joep Leerssen biedt in z n studie een geheel eigen perspectief op het negentiende-eeuwse proces van natievorming. H laat op verrassende w ze zien hoezeer wetenschappers de romantischnationalistische ideologie van de grootmachten Duitsland en Frankr k grondvestten. H schetst daarmee een indringend portret van een generatie intelligentsia en houdt een nieuwe generatie impliciet de spiegel voor.

Leerssen maakt het de lezers niet alt d makkel k. Dat komt vooral doordat ”De bronnen van het vaderland” v f tekstlagen heeft: de hoofdtekst wordt ge ankeerd door kaderteksten, voetnoten én eindnoten plus b lagen met aanvullende informatie. Ze z n overigens alle de moeite van het lezen waard.

”Naar de natuur”, door Koos van Zomeren; uitg. De Arbeiderspers, Amsterdam; ISBN 978 90 295 7608 6; 402 blz.; € 24,95.

Bundel natuurverhalen waarin Koos van Zomeren laat zien dat het in Nederland met de natuur beduidend beter gaat dan dertig jaar geleden, maar dat er toch een gevoel van verlies is.

”De gulden middenweg”, door Annabel Lyon; uitg.

Anthos, Amsterdam; ISBN 978 90 414 1721 3; 320 blz.; € 19,95.

Historische roman over de ilosoof Aristoteles en diens leerling Alexander de Grote.

”Jezus in Amerika”, door Geert Lernout; uitg. De Bezige Bij, Amsterdam; ISBN 978 90 854 2276 1; 288 blz.; € 19,90.

Studie waarin de schrijver wil laten zien dat „het verborgen christelijke deel van de Verenigde Staten” de laatste jaren sterk aan betekenis heeft gewonnen en niet door Europa kan worden genegeerd.

”Van Parcifal tot Beowulf”, door Simone Kramer; uitg.

Ploegsma, Amsterdam; ISBN 978 90 216 6920 5; 176 blz.; € 24, 95.

Bundel middeleeuwse verhalen voor kinderen herverteld.

presenteert zes verrassende paviljoens op Wegwijs

20-25Oktober Jaarbeurs Utrecht

kerkbreed

vrijdag 16 september 2011 Reformatorisch Dagblad

13

In kerkbreed komt iedere week iemand aan het woord die een relectie geeft op een opvallende gebeurtenis of ontwikkeling in het kerkelijk leven. Vandaag: Rev. Donald MacDonald, predikant in Schotland. Onlangs verliet hij de Free Church of Scotland vanwege het toelaten van muziekinstrumenten en gezangen in de eredienst.

Zingen zonder muziekinstrument tekst Albert-Jan Regterschot beeld Mike Shailes

Bijna een halve eeuw was hij predikant in de Free Church of Scotland. Nooit kwam het in hem op die kerk vaarwel te zeggen.

Het was dan ook een „schok” voor reverend Donald MacDonald (73), voormalig synodevoorzitter van de Free Church, toen ‘zijn‘ kerk besloot de eeuwenoude traditie van a capella zingen, opzij te zetten. „Van de Heere Jezus en de apostelen lezen we ook niet dat ze muziekinstrumenten gebruikten.” e grootste stap uit z n leven. Zo omschr ft ds.

MacDonald z n besluit om de Free Church of Scotland te verlaten en over te stappen naar de Reformed Presbyterian Church of Scotland.

In november vorig jaar besloot de Free Church een einde te maken aan de 450 jaar oude traditie om zonder instrumentale begeleiding te zingen t dens de eredienst. Bovendien werd er ruimte geschapen om behalve psalmen, ook gezangen te zingen in de kerk.

D

Ds. MacDonald, die woont op het dunbevolkte eiland Lewis, was zelf aanwezig t dens de Plenary Assembly van november 2010 in Edinburgh. Hoewel het besluit over de muziekinstrumenten en gezangen daar op de agenda stond, rekenden h en anderen er niet op dat „b na zonder slag of stoot” eeuwenoude gewoonten terz de zouden worden geschoven.

De eerste voortekenen dat er iets veranderde, zag ds. MacDonald zo’n v f jaar geleden. „Toen werd voor het eerst openl k, b voorbeeld in kerkbodes, geknaagd aan de regels omtrent muziek in de kerk.” De grote doorbraak kwam t dens de synodevergadering van augustus 2010. Toen werd besloten om later dat jaar knopen door te hakken.

Is het zingen van gezangen of het gebruik van muziekinstrumenten in de eredienst een kwestie die de Free Church verdeelt? „Onder de leden is er denk ik een meerderheid die het besluit steunt. Maar de besluitvorming is te snel gegaan. Een grote groep voelt zich ongelukkig met de gang van zaken, men is er nog niet klaar voor. Verder zie je dat vooral jongere predikanten voorstander z n van de vernieuwingen, terw l ouderen er niet op zitten te wachten.”

U bent de derde predikant die na het besluit opstapt. Leidt dit

tot een kerkscheuring? „Dat verwacht ik niet. Slechts een kleine groep mensen vertrekt.

Er is sprake van onwetendheid.

Jongere voorgangers hebben geen idee waarom je op B belse gronden tegen het gebruik van muziekinstrumenten kunt z n.”

Overal op de wereld worden orgels in de kerk gebruikt, behalve in Schotland. Wat is het bezwaar? „Er is geen enkel gebod in de Schrift dat zegt: Gebruik instru-

die vanouds vastlagen? „De kerk verzwakt, b voorbeeld in het denken over hoe de zondag besteed wordt. Er z n gemeenten waar t dens kerkel ke vergaderingen vrouwen mogen voorgaan in gebed. Een discussie over vrouwen in de ambten zie ik nog niet, maar ontegenzeggel k veranderen er hier ook dingen. Vroeger stond er een ouderling b de ingang van de kerk om mensen te verwelkomen.

Nu staat er vaak ook een vrouwel k gemeentelid b . Niet dat dat

„Deze stap zetten, overtreft mijn stoutste dromen” menten in de kerk. Nu moeten we daarb aantekenen dat er wel meer dingen z n die we als een goede gewoonte zien, terw l er geen direct B bels voorschrift is om het zo te doen. Maar we zien wel in de B bel dat muziekinstrumenten alleen gebruikt werden ten t de van het Oude Testament. Het maakte deel uit van de ceremoniële wetten. En die z n in Christus vervuld. Bovendien lezen we van de Heere Jezus en de apostelen ook niet dat ze muziekinstrumenten gebruikten.”

Gaat het alleen om muziekinstrumenten en gezangen, of zijn er meer zaken op hun retour

verkeerd is, maar er wordt veel veranderd zonder dat er goed over nagedacht wordt. Je ziet nu dat het zingen van gezangen er net zo gemakkel k door komt als een minder gevoelige w ziging.”

De meeste Schotten veranderen niet zo gemakkelijk van kerk. Is het een grote stap? „De verschillen tussen de Free Church en de nog kleinere Reformed Presbyterian Church z n vandaag de dag niet groot. Beide hanteren de Westminster Confessie, de kerkdienst verloopt in grote l nen hetzelfde. Het verschil zit ’m in de kerkgeschiedenis. De Reformed Presbyterians komen

in een rechte l n voort uit de covenanters, die een protestantse regering van het land voorstonden. De Free Church is een latere afsplitsing van de staatskerk, de Church of Scotland.”

U bent emeritus predikant, maar stapt over naar een kerkverband met slechts enkele gemeenten.

Wordt u opnieuw gemeentepredikant? „Er is hier vlakb , in Stornoway, een groep van zo’n twintig mensen die zich wil losmaken van de Free Church en aansluiting zoekt b de Reformed Presbyterians. Ik verwacht dat volgende week zaterdag de instituering van een eigen gemeente plaatsheeft. Maar ik zal hun predikant niet worden. Er is een jonger iemand die klaar is met z n opleiding. Ik hoop dat h toegelaten wordt tot de bediening en de gemeenten mag dienen.”

U diende 47 jaar de Free Church als predikant. Hield u ooit voor mogelijk dat u deze kerk zou verlaten? „Het overtreft m n stoutste dromen. Ik kan me niet herinneren dat iets me meer bezig heeft gehouden. Het is de grootste stap uit m n leven. Dat ik die toch neem, is vanwege de onschriftuurl ke basis waarop besluiten in de Free Church z n genomen.”

>>refdag.nl/kerkbreed

MacDonald Rev. D. MacDonald (73) was 47 jaar predikant in de behoudende Free Church of Scotland. In 1992 was hij voorzitter van de Plenary Assembly, de generale synode, van het kerkverband.

Sinds 2002 is hij met emeritaat. Hij is pleitbezorger van handhaving van de 450 jaar oude protestantse traditie in Schotland. Het opzijzetten van de gewoonte om zonder begeleidend instrument te zingen, is iets waarvan hij nachten wakker kan liggen.

De predikant woont op het eiland Lewis, in het uiterste noorden van het Verenigd Koninkrijk. De hoofdstad Stornoway ligt op honderden kilometers afstand van de Schotse hoofdstad Edinburgh.

Het eiland is alleen per veerboot of vliegtuig te bereiken.

14

weer/feuilletons

Ik zal bij je zijn

Nederland

tekst Mavis A. Winder © Uitgeverij Zomer & Keuning, 1965

55. Maar Link ging niet met z n moeder mee. H excuseerde zich en zei tegen Joan dat ze in z n wagen moest stappen. „Maar meneer Donn brengt me thuis”, protesteerde ze. „Niet meneer Donn... maar ik.” Ze was verbaasd over de vastberadenheid in z n ernstige gezicht. „Ik heb het hem gezegd.

K k, h is al weg zonder jou.”

Joan zag de auto wegr den en maakte zich zorgen, omdat ze Links plannen in de war gegooid had. Ze wist dat mevrouw Darrell had verwacht dat Link de invitatie zou aannemen, ze wist ook hoe teleurgesteld sommige jonge mensen zouden z n omdat h niet meeging naar de Carruthers. Link was b zonder gezien, zowel b de jonge als b de oudere garde. Ze zei bezorgd tegen hem: „Je had die uitnodiging niet moeten afslaan, Link. Ze zullen veel samen spelen en zingen deze avond en…” „Ik weet het, maar ik heb iets anders aan m n hoofd. Stap in, Joan.”

Ze kon er niets aan doen. Ze kon hier onmogel k in het openbaar met hem redetwisten en stapte aarzelend in z n wagen. „Ik wou dat ik toch maar gegaan was”, zei ze, nog helemaal in de war, „ik voel dat ik ieders plannen in de war gooi. Ik ken deze mensen niet zo goed en dacht dat ik beter vroeg naar bed kon gaan.” „Je kunt alt d nog vroeg naar bed nadat ik met je gepraat heb.”

Ze werd bang. Het laatste wat ze wilde was een tête-à-tête met Link.

Dat had ze al dagen vermeden. H reed zw gend door, maar het was niet de gewone vriendschappel ke zw gzaamheid. Ze waren het zich allebei bewust. Joan begon na een poosje te praten. „Ik ben erg op jouw kerk gesteld, Link”, zei ze. „Ja, het is een erg aardig kerkje.” „Ik bedoel niet het gebouw, ik bedoel de kerk zelf en de diensten.

Er is zo’n... sfeer... daar.” „Ja. We hebben een goede predikant. Een van de besten. Ik hoop dat h lang bl ft.” „Hoe lang staat h al hier?” „Drie jaar.”

vrijdag 16 september 2011 Reformatorisch Dagblad

Verwachte weerssituaties voor morgen.

Een paar woorden, onbelangr k, maar ze verbraken tenminste de loodzware stilte. Steeds als er weer een pauze viel, zei een van hen iets onbelangr ks, tot ze Tahuna bereikt hadden en Joan merkte dat Link de wagen niet de heuvel opreed naar het huis, maar de weg naar het strand nam. „Waar gaan we heen?” vroeg ze om iets te zeggen. „Een wandeling maken langs het strand. Het is te warm om al naar binnen te gaan. Ik zal het niet laat maken.”

H zette de wagen in de parkeervakken. „Kom hier zitten en laten we naar het opgaan van de maan k ken”, stelde Link voor. Naast hem liep ze het strand op en ging met haar rug tegen een hoop zand zitten.

Er waren veel mensen, maar z zaten daar b zonder geïsoleerd. Ze veegde het zand van haar rok en zei: „Ik heb m n zondagse kleren aan, Link en j ook.” „Een beetje zand zal ze niet bederven.” „Kunnen we niet naar huis gaan en iets passenders aandoen?” „Nee.” H wist dat ze praatte om maar iets te zeggen, om hem geen gelegenheid te geven een onaangenaam onderwerp aan te sn den.

Maar h liet zich niet a eiden.

Plotseling vroeg h „Waarom ben je me de laatste t d uit de weg gegaan, Joan?” „Jou uit de weg gegaan?” Ze zei het om t d te winnen. „Ja, dat weet je best. Wat heb ik gedaan?” „O Link, doe niet zo dwaas. Je hebt niets gedaan.” „Luister Joan”, z n stem was plotseling ernstig, „draai er niet omheen. Als ik je ergens mee beledigd heb, zeg het me dan en laat het me rechtzetten.” „Natuurl k heb je me niet beledigd, Link. O k k, daar is de maan.

Wat prachtig!”

H wist dat ze wanhopig probeerde hem af te leiden en h besloot er later op terug te komen, nadat ze de maan bewonderd had, die als een grote gouden munt recht op de top van de heuvel stond.

Waarom zegt opa niets? tekst Jolanda Dijkmeijer, beeld Jacob Pasterkamp

© Meteo Consult/RD

Groningen

Leeuwarden

12/17 5

15/17

Zwolle

Amsterdam

12/18 Den Haag

Utrecht Arnhem

Rotterdam

13/16 Breda

Middelburg

Eindhoven

12/18

Luchtdruk vandaag

1016 hPa morgen

Neerslag Maastricht 0,5 mm 1

2

4

1009 hPa

>8

Wisselvallig tekst Alfred Snoek

De eerste koude herfstnacht is een feit. Zo daalde de temperatuur afgelopen nacht in het noordoosten en oosten naar 5 graden of lager. Op de Veluwe, maar ook in Drenthe wist het lokaal af te koelen tot slechts 3 graden boven nul. Direct aan de grond kwam het kwik zelfs dicht in de buurt van het vriespunt.

De komende nachten verlopen overigens veel zachter. De bewolking voert namel k de overhand, soms vallen er ook buien en verder trekt ook de wind aan. Er staan ons weer een paar wisselvallige dagen te wachten.

Nadat er vanavond een enkele bui is gevallen, bl ft het de rest van de nacht droog met enkele opklaringen. Veel kouder dan 11 tot 14 graden wordt het niet. Tegen de ochtend ontstaan aan zee enkele stapelwolken en begint de wind merkbaar aan te trekken.

Morgen kunnen we een typische tweedeling verwachten die typerend is voor het najaar. Landinwaarts begint de dag droog met af en toe wat zon terw l aan zee buien

2. Oma vraagt naar de reis. „Het duurde wel heel erg lang, oma.”

Sietske had heel veel keertjes aan papa gevraagd hoe ver het nog was.

Als oma dit hoort, moet ze lachen. „Dat kan ik me voorstellen”, zegt ze. „Het is ook wel tweehonderd kilometer r den met de auto.

En dat is een heel eind.” „Ver is dat, hè oma?!” Sietske zucht ervan. „Ja kindje, maar ik ben heel bl dat je er bent.”

Oma wil ook weten hoe het met mama is.

Mama is in verwachting.

tot ontwikkeling komen. In de loop van de dag worden de buien talr ker en heel voorzichtig breiden ze zich naar het oosten uit. Twente, de Achterhoek, maar ook Limburg kr gen pas in de avond met buien te maken. Daar wordt het 18 of 19 graden, aan zee wordt het een graad of 16. De zuidwestenwind trekt aan naar matig tot krachtig, kracht 4 tot 6.

Omdat de kern van een lagedrukgebied zondag wat dichter in de buurt van ons land komt te liggen, zal de wind wat in kracht afnemen. Verder is het zondag wisselvallig met enkele buien, de meeste l ken opnieuw in de kustprovincies te vallen. Met 15 graden is het een frisse septemberdag.

Maandag tot en met woensdag bl ft het wisselvallig met eigenl k elke dag wel wat regen of een paar buien en opklaren doet het nauwel ks.

En ze verwacht niet één baby, maar twee! Een tweeling.

Sietske springt van haar stoel om oma voor te doen hoe ontzettend dik mama is.

Ze houdt haar handen een heel eind voor haar buik.

Oma moet weer lachen. „J grappenmaker, is mama echt zo dik als j nu voordoet?” „Echt waar, oma, het l kt wel alsof ze tien kussens onder haar jurk heeft.”

Volgens papa is dat toch wel een beetje overdreven.

Maar het is waar. Mama is ink dik.

Het zal ook wel niet zo lang meer duren voor de baby’s geboren zullen worden.

vrijdag 16 september 2011 Reformatorisch Dagblad

15

Verwachtingen zaterdag

zondag

Legenda maandag

dinsdag

Europa 10

woensdag

10

bewolking

regen

14

13

hagel

1 0 1 0

10

1 0 1 0

temperatuur

temperatuur

temperatuur

temperatuur

max. 17º

max. 15º

max. 16º

max.

min.

13º

neerslagkans

min.

11º

min.

neerslagkans

75%

9º

neerslagkans

65%

min.

temperatuur

17º

max.

12º

min.

opklaringen

13º

35%

1 0 1 0

windkracht

4

windkracht

17

10

20

22

14

20

4

4

mist

1 0 2 0

28

windrichting

windrichting

zon

4

windrichting

zw

zw

zonuren

zonuren

zw

windrichting

32

zonuren

warmtefront

33 29

zw

1 0 1 0

32

32

30

zonuren hogedruk

1

4

4

1

1

10 2 0

10/14

Waterhoogten (cm)

35

34

lagedruk

zonuren

33

27

27

temperatuur

koudefront

zw

29

21 15

windrichting

22

28

21

20

19

windkracht

4

25

onweer

40%

windkracht

15 16

mistbanken

windkracht

13 16

1 0 0 0

natte sneeuw

neerslagkans

neerslagkans

20%

af en toe een bui

18º

15

14

sneeuw

32

42

34

Verwachte weersituatie voor morgen 12.00 uur

luchtdruk

min. max. temp.

Hoogwater

-25ºC -20ºC -15ºC -10ºC -5ºC

0ºC

Weer in Europa (ºC)

5ºC

10ºC 15ºC 20ºC 25ºC 30ºC 35ºC

Weer buiten Europa (ºC)

Basel Rhh

542

-5

Grave-beneden

492

-4

Morgen Delfzijl

Maxau

431

-5

Lith-boven

491

-7

Dordrecht

8:06 20:05

Athene

34º

34º

New York

20º

18º

Plochingen

155

-4

Lith-dorp

59

-1

Haringvlietsluizen

6:06 18:16

Barcelona

29º

28º

Miami

32º

32º

Harlingen

0:45 13:05

Berlijn

17º

22º

Vancouver

17º

17º

IJmuiden

7:11 19:25

Brussel

21º

18º

Calgary

20º

15º

23º

26º

Toronto

17º

18º

Konstanz

Bingen

346

139

-2

-3

Belfeld-beneden

Heesbeen

1091

-2

43 -12

3:26 15:30

Aberdeen

vandaag morgen 12º 14º

Los Angeles

vandaag morgen 21º 20º

Kaub

129

-8

Trier

226

-6

De verwachte waterhoogten

Rotterdam

7:19 19:36

Boedapest

Cochem

219

-2

in Lobith zijn voor morgen

Stavenisse

6:59 19:10

Dublin

16º

14º

Willemstad

32º

31º

815 cm en voor overmorgen

Vlissingen

5:27 17:39

Frankfurt

24º

22º

Buenos Aires

22º

19º

Genève

27º

23º

Lima

18º

19º

Helsinki

16º

15º

Mexico-stad

24º

25º

Koblenz Keulen

128

-5

196 -11

Ruhrort

298 -18

Lobith

829 -16

Pannerdensche Kop 803 -15 Nijmegen-haven

628 -15

Tiel Waal

368

Zaltbommel

144 -14

IJsselkop Eefde

-9

781 -15 374

-4

805 cm.

Istanbul

30º

29º

Jeruzalem

32º

32º

Kopenhagen

16º

16º

Rabat

26º

25º

Loevestein 350 cm, IJsselkop-

Las Palmas

27º

27º

Lagos

29º

29º

Driel 285 cm, Sluiskanaal

Lissabon

27º

25º

Johannesburg

24º

22º

Londen

20º

18º

Kaapstad

21º

22º

Amsterdam-Rijnkanaal 270

Luxemburg

21º

18º

New Delhi

33º

34º

cm, Mond Zwolle-IJsselka-

Madrid

33º

31º

Singapore

31º

31º

naal-Ketelmond 295 cm.

Malta

29º

30º

Tokio

32º

29º

De minst gepeilde diepten in de vaargeul zijn: Millingen-

Driel beneden 300 cm, Driel-

Zon

7.15

19.50

Maan

Deventer

263

-4

Katerveer

42

-5

Moskou

14º

13º

Sjanghai

32º

30º

-3

De doorvaarthoogte is in

Parijs

24º

19º

Jakarta

32º

32º

centimeters: Oude IJsselbrug,

Rome

30º

29º

Sydney

25º

26º

Wenen

20º

23º

Wellington

16º

13º

Marcinelle-beneden 9731 Dinant-beneden Ampsin-Neuville

8935 +5 6457

-3

Zutphen 694.

Een beetje apart tekst Gerry Velema, beeld Roelof Wijtsma

21.22

12.51

71. „Hoeveel kans kr gt iemand om onze vriend te worden, als we van tevoren weten dat er behoorl ke verschillen zullen z n?” „Maar Hanny”, aarzelt Mila, „je kunt toch ook niet met iedereen omgaan?” „Weet je nog, Miel”, zegt Hanny nu zacht, „dat je boos werd omdat je oma datzelfde ook zei?” „Oma Lichtje?” „Ze zei toch tegen je dat ze niet iedere school kon sponsoren?” „Maar dát is heel iets anders!” roept Mila.

Hanny moet niet zoiets naars zeggen van oma. „O ja?”

Er gebeurt iets b Hanny. Mila ziet het gebeuren. Hanny komt niet uit haar woorden.

Ze staat op en loopt zomaar snel de kamer uit, naar de keuken.

Mila draait zich een beetje om. Moet ze ook naar de keuken gaan? Ze hoort de kraan?

Misschien haalt Hanny water.

Als Hanny even later terugkomt heeft ze inderdaad water b zich, maar Mila ziet

wel duidel k dat de ogen van Hanny erg verdrietig staan. „Wat is er?” vraagt Mila. „Laat me maar even, maar neem van m aan…” begint Hanny opnieuw en haar stem klinkt anders dan anders. „We doen het hier in ons land niet beter dan z daar b Grace. In Zuid-Afrika komt de apartheid door de haat en afgunst tussen blank en zwart. Dat is gemeen en onrechtvaardig.

Maar de bodem onder onze apartheid is ook gemeen, heel gemeen zelfs! B ons is het onverschilligheid. W laten de ander stikken met z n sores. W maken ons niet druk om elkaar. W helpen die ander niet, enkel en alleen omdat iemand anders is of anders doet dan w . Mooi laten die troep! Niet mee bemoeien, vooral niet mee bemoeien!” „Hanny, ben je boos of zo?” vraagt Mila met een brok in haar keel. Wat heeft Hanny toch?

16

vrijdag 16 september 2011 Reformatorisch Dagblad

puntuit

uitgesproken Onrecht wordt vaak recht genoemd doordat het zo veel voorkomt.

Bertolt Brecht

s ’ y m m u d r o o v k e i t i l Po digd door ongeharen, aangemoe ?” as ba de is ie ezige leerlingen. de kinderkrant ”W veer zestig aanw t ee rb Ve r ve n D66 mocht te Ho zit arin legt voor aarten Koning va tekst Jan Mark ten M Da n n ee e tse rri ho n Dirk Ge mer uit gen. H huldigde beeld ProDemos/Ja van de Tweede Ka de aftrap verzor t el rt ve k Oo opt. litiek gaat over Kamerdebat verlo de stelling dat po em le ar ja ob lf pr aa tw en n va ge je n je visie. In de Heb je ze dat ze als meis het verkopen va t he je e. d ld rl k z n, vulde in wi V litiek moet je ee al de politiek in met liegen? po de id le t Verbee van GroenLinks d voor Kamer voorzitter Jaco van der Veen e iek grappig om ieman lit po n niet geloofd.

Misschien gisteren een debat vas in een nage- aan, anders word je on ? en tt ze ch op te t hu tie sc e hem ho gela ator jongerenorganisaKa ct di Huis Dat leverd t n he l k? ee er in „E el er . m w its er Sm schuilt ’er Lieke bouwde Tweede t met de van SP energie ee rn pl ke m n Co ge . te tie n ra voor Democ Hoe kun je da in jou. ingen on s.

Gr tje stoel incie bekende blauwe z n en in de prov or vo uw k bo r de ng et la m be en Drie dingen z n eren uit opeens instemm t uit. ee rb Ve peciaal voor jong e ?” le gd ra le nt t, ren de een goed deba van een kernce ici het vmbo is giste het debat praatgrage polit om ok kl etg en ui Vervolgens ging „E ” nt egl re n ee ”Dictatuurkra , uden het feit dat ief van aan de t d te ho over populisme, or wo ke geven, een initiat l le ker kiezen voor ment van orde om politici steeds va ende Huis voor ed op go ge n n re ee ste en ingen voor gi t en ss m lo he den te voorko eenvoudige op n Haag. In dat lemen. „Veel ob Democratie in De pr de humeur.” ingewikkel zien hoe de ies ec de pr uik je en n og ku vl ie gebouw bben hun onderb Om kwart voor dr iek is ook voor de politici he lit in Po ar t. rk ka el we s er iek em polit acht debatdeeln b voorbeeld uit dummy’s, bl kt

S

strip / menno Daan van Oostenbrugge

n stembanden”, aangesloten op hu P’er Jacques zo verwoordde SG n Den Haag gaat Rozendaal het. „I r om de inhoud het steeds minde er handtekeov r en steeds mee referenda.” Z n ningenacties en king dat Kagewaagde opmer t meer niveau merleden best wa am hem op een kw , mogen hebben eet te staan. standje van Verb de politiek en De afstand tussen do is or e-mail en de samenleving einer geworden, kl s Twitter steed ter Rick Jonker. zei PvdA-voorzit ing, minder „Wat is de oploss ikkelde Verbeet.

Kamerleden?” pr gz n ei kunnen le „Iedereen moet er. gen”, besloot Jonk een onderwijskranten, >>prodemos.nl voor s. ter verkiezingspos politiek bordspel en