ter plekke

Er hangt een vredige rust over de Veluwe tussen Apeldoorn en Uddel. Alsof de natuur na een roerige tjd weer op adem komt, even een moment van bezinning heeft en dankbaar geniet van het voorjaar dat achter haar ligt. En vol ontzag terugdenkt aan het seizoen waarin klein en groot, van mier tot moelon, juichend uit de winterslaap ontwaakte. De afgelopen maanden groeide, bloeide en vermenigvuldigde al het leven. Knoppen barstten open, blad ontrolde zich. Grjs en grauw maakte plaats voor rood, groen, geel en blauw.

Nu is er volwassenheid. Nu zjn er de vruchten. Blauwe bosbessen bungelen aan lage struikjes. En brede beuken beschermen met hun bladerdek de aarde tegen slagregen, storm en felle zonnestralen.

Maar vandaag is er geen fel zonlicht, geen plensbui en geen zuchtje wind. In de lucht hangt een lichtgrjze wollen deken. Zo nu en dan valt er een handjevol heilzame druppels uit.

Kamperfolie Vanonder de rand van zjn hoed staart Louis Fraanje naar het natuurschoon. „Kjk dan toch. Dat vingerhoedskruid staat er ook weer prachtig bj. Die bloemen geven zo veel kleur aan de natuur. Het is net een sprookje”, vindt de man terwjl hj tussen de roze bloemen gaat staan. De takjes op het bospad kraken onder de voetstappen van de 70-jarige natuurlief hebber. Lopen gaat hem nog aardig af. „Maar ik heb wel altjd mjn stok bj me. Een mooi ding hè.” De wandelhulp is gemaakt van het hout van de esdoorn. „En zie je, die ljn, dat heeft een kamperfoelie gedaan. Die is eromheen gegroeid. De plant is prachtig, maar hj wurgt de bomen waar hj zich aan vasthoudt. Ach, zo gaan die dingen.” Als kleine jongen was Fraanje –„ik heet gewoon Louis, hoor”– al veel in de natuur te vinden. „Meestal alleen, na schooltjd. Dan keek ik uren naar een spin die een web maakte. Daar was ik een hele middag zoet mee.” Na het vervullen van zjn militaire dienstplicht werkt Louis in de bosbouw en later bj de Stichting Natuurvoorlichting Veluwe. In 1991 richt hj de Jac. Gazenbeek Stichting op, die zich inzet voor bescherming van de Veluwe. „Maar we willen vooral de verhalen van dit prachtige gebied doorgeven. Dat doen we met onze weblog, door lezingen te geven en zo af en toe een natuurexcursie te organiseren.” Louis woont met zjn vrouw Fransien in een appartement op zevenhoog, in Ede. Het echtpaar trekt dageljks enkele uren de natuur in. „Met de iets, of we gaan met de auto ergens heen en wandelen dan. Of we zitten gewoon in stilte bj elkaar. Dat zjn ijne momenten. We hebben het zo goed samen.”

Anekdotes Het bos van kroondomein Het Loo is verdeeld in kaarsrechte percelen. „Met dank aan prins Hendrik, hj heeft ze ongeveer een eeuw geleden aan laten leggen”, weet Louis. Langs de rechte looppaden golft de natuur. Het dichte beukenbos met vlakke ondergrond heeft plaatsgemaakt voor een heuvelachtig woud van berken, eiken en naaldbomen. Haast kent Louis niet. Met zjn stevige wandelschoenen stapt hj rustig door. En ondertussen vertelt hj honderduit. Anekdotes, levenswjsheden, beschouwingen op het nieuws; alles komt langs. Komt hj adem tekort, dan staakt de wandeling even. Is het verhaal voorbj, dan gaat het weer voorwaarts. En de merels luiten vroljk door, alsof ze de stem van de oude grjsaard kennen en zjn redevoeringen zingend goedkeuren. Ieder vliegend of kruipend insect krjgt aandacht van Louis. Ook al zit hj midden in een verhaal. „Kjk, dat zjn twee mestkevers. Die zjn aan het paren.” En even verderop. „Zie je die vlinder daar? Dat is een zandoogje.” „Als je kritisch op jezelf bent, dan komt het goed. Maar anders... Pfff.” Zomaar een uitspraak die tjdens de wandeling voorbjkomt. Even later gaat het over een spannende ontmoeting met wilde zwjnen. En over een sperwernest waar je uren naar kunt kjken. „Schitterend om te zien met hoeveel jver die ouders voor hun jongen zorgen.”

Zonsopkomst Een speciale voorliefde heeft Louis voor luchten. Met name tjdens zonsopkomst en zonsondergang. „Met tweede pinksterdag was er toch zo’n mooie zonsopkomst. Daar geniet ik van. Ik schoot er ook een plaatje van dat ik op internet zette. Een bevriende dominee reageerde: „Als de lucht aan deze zjde al zo mooi is, hoe mooi moet het dan aan de

andere kant, in de hemel, zjn?” Toen ik dat las, stonden de tranen in m’n ogen.”

Het zwak voor de zonsopkomst zit er al lang in. Leunend op zjn stok vertelt de geboren Barnevelder: „Ik ging vroeger eens met een boer mee, korhoenders kjken in de vroege ochtend. De lucht kleurde schitterend. Alle vogels zongen uitbundig. Ik weet het nog goed, we lagen achter een walletje, zodat die hoenders ons niet konden zien. Wacht, daar bewoog iets”, onderbreekt Louis het verhaal ineens. Met zjn verrekjker tuurt hj tussen de bomen door. „Nee, ik dacht even de achterkant van een hert te zien, maar het was toch iets anders”, klinkt het even later lichteljk teleurgesteld. „Goed, waar was ik gebleven? Bj de korhoenders. Ze zjn helaas bjna uitgestorven, maar in mjn jeugd heb ik er tientallen gezien. O ja, die boer en ik lagen dus muisstil op de grond toen de zon opkwam. De eerste stralen raakten het aardoppervlak. En op dat moment werd het ineens doodstil. Een enkele minuut. Toen zei die boer: „Nu zeggen de vogels hun ochtendgebed op.” Een bjzondere uitspraak, maar zó ontroerend. Ik ben het nooit vergeten.”

Tussen de stammen is steeds meer lucht te zien. Langzaamaan maakt het gemengde bos plaats voor een weidse heide. En Louis gaat mjmerend voort, hardop ilosoferend. „Kjk, vrjheid zit ’m niet zozeer in een rustig bos of mooie heide. Vrj zjn bestaat uit het doen van de gewone dingetjes. ’s Ochtends de gordjnen openen, rustig ontbjten, een boswandeling maken, broodjes in je rugtas hebben, zodat je kunt lunchen waar je wilt. Het alledaagse. En van contact met mensen op geljk niveau; een gesprekje met andere wandelaars, bjvoorbeeld. En van samen zingen. Psalm 42, alle coupletten. Dat is zo mooi.”

Veldleeuwerik

Het zachte, jodelachtige geliereluit van de veldleeuwerik klinkt boven alles uit. Boven de enkele grove den die als een bloemstuk op de glooiende vlakte staat. Boven de vele verdorde heidestruikjes. Boven de wandelaars die even stilstaan en naar het ladderende druktemakertje staren. „Kjk zo’n beestje nou lekker door de lucht gaan”, zegt Louis hoorbaar genietend. „Vooral de mannetjes

hebben een bjzondere vlucht. Die klimmen eerst omhoog, tot wel 100 meter. En duiken dan naar beneden, op de vrouwtjes af.” „En? Hebben jullie nog een hert gezien?” begroet Louis twee wandelaars. De dames vertellen wildenthousiast van hun waarnemingen. De een laat een wazige foto op haar telefoon zien. „Dat is een vrouwtjeshert, toch?” Louis werpt een blik op het plaatje. „Nee, een reebok.” Het drietal keuvelt een paar minuten. Voor ze elkaar gedag zeggen, geeft Louis een kaartje van zjn stichting. „Kjk eens op onze weblog, of ga een keer met een excursie

„Vrij zijn bestaat uit het doen van de gewone dingetjes”

mee.” „Oh, dank u wel. We zullen er eens naar kjken.” „Fjn. Ik ga weer verder. Een ijne dag nog.” „Ja, dahag.”

Met groepen door het bos struinen, is dat rustgevend? Hoe vrj voelt Louis zich tjdens zo’n tocht? „Oh, daar kan ik erg van genieten. Mensen leren kennen, vragen beantwoorden, je verhaal vertellen; heerljk. Soms zjn er ook mensen die midden in het bos constateren dat hun telefoon geen internetverbinding heeft. En die daar dan van balen. Zjn die mensen vrj? Daar heb ik wel mjn twjfels bj. Als je voor je gemoedstoestand zo af hankeljk bent van een apparaat en draadloze verbindingen. Nee, ik houd het voorlopig bj mjn oude Nokia.”

David

Het is even na het middaguur als Louis op de Asselsche Heide aankomt. Zittend op een houten bankje nuttigt hj twee boterhammen met kaas. Dikke mestkevers kruipen over een bruine bananenschil die onder het bankje ligt. En in de verte draalt een schaapskudde. „Dit is een van mjn vele favoriete plekjes. Het is zo weids, zo ruim. Je kunt hier uren kjken. Zie je die groene grasveldjes daar? Daar komen de herten iedere avond grazen. En die schapen zjn hier ook altjd. In gedachten zie ik David erbj lopen. Zo’n jonge knul. En dan zo’n reus verslaan. Dat bewjst ook weer: het zit ’m in het leven niet in de grote dingen.” Grote, verre, lange vakanties kunnen het echtpaar Fraanje niet bekoren. „Al vind ik vakanties op zich ijn, hoor. Wj proberen ieder jaar tweemaal naar Texel te gaan. Bj dat eiland krjg ik ook een vrj gevoel, het is een soort tweede thuis. Als je de boot af komt, ben je echt weg. Weg van de dageljkse beslommeringen, hoe ijn die ook zjn. Even niets moeten, alleen maar genieten van de schepping.” Tjdens de wandeling begint Louis meerdere keren over zjn jeugd en zjn vader. „Wat was ik thuis een ondeugd. Ik kon niet zo goed met mjn vader. Dat lag vooral aan mj, hoor. Maar vlak voor zjn sterven heb ik toch van hart tot hart met hem kunnen praten. Toen hebben we elkaar in tranen omhelsd. Alles lag weer vlak, ik kon hem weer in de ogen kjken. Dat is ook goed, dat je geweten vrj is. Over vrjheid gesproken: die man is nu in de hemel. Aan de andere kant van die schitterende zonsondergang. Daar is alles nog veel mooier dan op de Veluwe. Zonder jagende dieren, zonder ljden, zonder zondige mensen. Wat moet dat zjn!”

>>de-veluwenaar.nl

Zandsculpturenfestijn in teken van bevrijding

De Slag om Arnhem, D-Day, Anne Frank, Radio Oranje en het Koninklijk Huis in Engeland – ’t Veluws Zandsculpturenfestijn in Garderen staat dit jaar in het teken van 75 jaar bevrijding en toont tot 31 oktober iconische beelden rond dit thema. In zand, uiteraard! Bestel de entreebewijzen voorafgaand aan het bezoek, online.

j binnenkomst doe je me-

Bteen een stap terug in de tjd: indrukwekkende zandbeelden brengen D-Day tot leven, de dag waarop de geallieerden op de stranden van Normandië landden. Het ‘stilleven’ vormt nu, anno 2020, de start van een wandelroute langs ruim honderd zandsculpturen die het verloop van de oorlog verbeelden. Volg je de route, dan kom je vanzelf in een straat waar bewoners uitbundig de bevrjding vieren en waar geallieerden worden toegejuicht. Een stoet waar geen eind aan ljkt te komen: vrachtwagens, jeeps, juichende mensen, soldaten die sigaretten en chocola uitdelen. Allemaal in zand!

Om het geheel passend ‘aan te kleden’ staan er bj de sculpturen militaire voorwerpen opgesteld, zoals een leger- jeep en poppen met uniformen.

Even bjkomen van alle indrukken? Neem een lekker kopje kofie, met iets erbj, in het restaurant. Daarna voert de tocht naar buiten, waar nóg eens 25 scènes te bewonderen zjn.

Ook dan is het schouwspel nog niet voorbj, want ’t Veluws Zandsculpturenfestjn is groter dan ooit! Zo staan er in een enorme, overdekte ruimte spectaculaire zandbeelden van operatie Market Garden, concentratiekampen, Engelandvaarders en wapens.

Bezoekers kunnen er meedoen aan een wedstrjd, waarbj leuke prjzen te winnen zjn. Ieder bouwwerk in de ruimte toont nameljk een plaatsnaam. Soms in de vorm van een rebus, soms in de vorm van een gebouw dat kenmerkend is voor de betreffende stad. Pak een formulier bj de ingang en vul de juiste letter(s) van de plaatsnaam in. Blik van boven

De zandsculpturen zjn ook van bovenaf te bewonderen: vanuit monorailkarretjes. Alle zandbeelden gezien? Doe dan op het Beeldentuinterrein tuinideeën op of geniet van een lunch of high tea bj Brasserie Lunchroom De Rozentuin. Energie over? Loop van het terrein direct de bossen in voor een heerljk verfrissende wandeling.

Afgelopen jaar won het festjn de ANWB-verkiezing ”Leukste uitje van Gelderland”. Kom ook dit jaar naar de nieuwste editie en beleef het zelf !

’T VELUWS ZANDSCULPTURENFESTIJN Oude Barnevelderweg 5, Garderen 0577-462482 info@zandsculpturen.nl www.zandsculpturen.nl