Terdege 1 febr

brengt kleur en inhoud in het dagelijks leven

4x Vrouwen en techniek

* 1 februari 2022 * NR. 10 * € 5,75 Ds. A. Geuze: “Mijn vrouw is geen ouderling; zij is dé hulp tegenover me”

Sanne Klijnsmit (23) is een gepassioneerd automonteur

en verder... *

*

BLIJ MET DE BREIKOUS EVANGELIST JAN WILLEM-ALEXANDER EN MÁXIMA 20 GEERTS VILTBALLETJES MAKEN JAAR GETROUWD

*

*

„Ken Hem in al uw wegen...”

beeld: UNSPLASH

Spreuken 3:6a

2

terdege *

1 FEBRUARI 2022

Eerlijk „Ken Hem in al uw wegen...” In deze tekst mogen we een uitnodiging horen. Een uitnodiging om eindelijk eens eerlijk te worden. God vraagt van ons wel opening van zaken. „Vertrouw Mij je hele hebben en houden toe!”

Deden we het maar. In ons is een diepgeworteld wantrouwen. Sinds mensenheugenis zit het in ons DNA. Wij hebben God niet nodig en schermen ons leven af. Waar bemoeit Hij Zich mee?

Maar God laat het er niet bij zitten. Waar ben je? Ken Mij in al je wegen…

Waarom zou ik eerlijk worden? Omdat er een einde aan onze wegen komt.

Onze levensweg loopt dood zonder God. Ik wil daar niet aan. Maar God bindt het op mijn hart: geef Mij je hart! Vertrouw Mij je leven toe. Want wat voor wegen je ook gegaan bent, en wat voor wegen je nu ook gaat, al leiden ze allemaal van God af, Ik wil erbij betrokken worden.

In de Bijbel staat een prachtige gelijkenis die weergeeft wat er gebeurt wanneer iemand zijn zondige wegen aan God de Heere toevertrouwt.

Het is de overbekende gelijkenis van de verloren zoon. Toen hij eindelijk thuiskwam, betrok hij zijn vader bij al zijn wegen. Hij was voornemens hem alles te vertellen. Eindelijk eerlijk te worden. Hij was tot het inzicht gekomen, nee, het inzicht was hem gegeven, hoe ontzettend dwaas hij was. Wanneer hij eerlijk opbiecht hoe zondig zijn leven geweest is, krijgt hij er niet ongenadig van langs, maar wordt hij in genade onthaald. In plaats van een afranseling ontvangt Hij ontferming. Wat een genade! Wat een God! Deze God wacht om in Christus genadig te zijn. Hoewel Hij afwist van onze wegen, kwam Hij naar deze wereld. „Ik ben de Weg, de Waarheid en het Leven.” Keer terug, ken Hem in al je wegen!

Wat een verademing kan het zijn om eindelijk eens eerlijk te worden. Ik kan je verzekeren: wie eerlijk wordt voor God, ontvangt ontferming en genade. Dat is in de wereld niet te verkrijgen. Maar bij God wel. En Hij geeft het zó graag. Deze woorden zijn er het beste bewijs van.

tekst: DS. A.A.F. VAN DE WEG, APELDOORN

terdege *

1 FEBRUARI 2022

3

4

terdege *

1 FEBRUARI 2022

VOORWOORD

Techniek Eind vorig jaar zaten wij midden in een grote verbouwing. Het was zelfs een aantal dagen letterlijk open huis bij ons. Zo om het uur scrolde ik langs allerlei weerapps. Niet dat dat iets uitmaakte: de regen viel toch wel neer.

Niet te ver vooruit kijken hielp wél. In combinatie met de handen uit de mouwen steken. Dus kruiden we puin, bikten we tegels af en sloopten we oude plafonds.

Het echte werk gebeurde door de vaklui. Achter de klus ging een enorme planning schuil. Want als we iets leerden: dan wel dat alles met alles samenhangt.

Zo kan de stukadoor pas komen als de vloer erin ligt, de kozijnen staan en de plafonds erin hangen.

Logisch misschien, maar als je nog nooit link verbouwd hebt, krijg je dat soort eyeopeners cadeau.

Voorvallen die ik als grote problemen zag, wuifden de mannen vaak lachend weg. Zo technisch ben ik nu eenmaal niet. Maar er gloort hoop: inmiddels kan ik zelfs afdekraampjes van stopcontacten op de muur zetten. Al denk ik dat Annely, Annet, Sanne en Lisanne (zie pagina 13) me nog steeds maar een beginnelingetje vinden...

gisette@terdege.nl

Als we iets leerden, dan wel dat alles met alles samenhangt

„De techniek is de inspanning om inspanning te besparen” (José Ortega y Gasset)

COLUMNS 23 29 51 66 85 89

Arien Gerjanne Chris Stoffer Uit de pastorie Johan Neline

Op het Calvijn College in Goes wist Lisanne het al: na het vwo wilde ze een technische opleiding gaan doen. Inmiddels maakt ze satellieten ter grootte van een melkpak. „Superinteressant werk.” Ook Annely, Annet en Sanne zijn dol op techniek.

VOLG ONS OP FACEBOOK, INSTAGRAM OF KIJK OP WWW.TERDEGE.NL VOOR LEUKE DIY

6

terdege *

1 FEBRUARI 2022

Inhoud BEZINNING 02 MEDITATIE 30 BIJBELSTUDIE

Zwijgen 33 OGENBLIK 34 LEVEN IN DE PASTORIE

Mevr. Geuze-Kok: „Belangrijk is dat je jezelf blijft. Dat is niet altijd gemakkelijk” 44 KERK IN DE KOU (DEEL 3)

Evangelist Jan Geerts: „Ten diepste zijn alle mensen gelijk, met name geestelijk” 67 JOUW VRAGEN

Herdoop

ONTSPANNING 08 32 42 50

MENSEN 13 VROUWEN IN DE TECHNIEK

„Het was wel even wennen om in een klas met zo’n vijftien jongens te zitten” 24 HENK WILLEM VAN DORP

Boerenzoon aan het hoofd van internationaal opererend installatiebedrijf

CONTACT VERVOLGVERHAAL JENTHE ONDER ONS OP JACHT

Stille avond 56 KENNIS VAN ZAKEN 62 DIY

Viltballetjes 68 CULINAIR

Prei met ham en kaassaus 70 SOKKEN BREIEN 82 PUZZELS

52 MIJN WERK

Joyce Makkenze, chauffeur op een vuilniswagen: „Afval verwerken en recyclen is een belangrijke taak geworden” 58 HISTORIE

Marie Curie won twee keer de Nobelprijs 76 VORSTEN

Twintig jaar na 02-02-2002 86 JONG EN ONDERNEMEND

terdege *

1 FEBRUARI 2022

7

! t c a t n Co POST N A T V HOUD

Oproep Binnenkort hoopt Mark Brouwer gasthoofdredacteur van Terdege te zijn. D.V. zaterdag 5 maart organiseert hij een wandeltocht (10-15 kilometer) voor vaders en zonen. Waar? Omgeving Lunteren.

Meedoen? Mail naar info@terdege. nl en vermeld je naam, de leeftijd van je zoon (minimaal 13 jaar) en waarom je graag mee zou willen lopen. Uit de reacties selecteert de redactie twaalf vaders en hun zonen.

TROUWE ABONNEES Terdege zet drie trouwe abonnees in het zonnetje als dank voor hun jarenlange abonnement.

Mevr. J.A. de Bruin-Eemens uit Kudelstaart Dhr. D. van den Brink uit Ooltgensplaat Dhr. P. M. Strijbis uit Vijfhuizen

Hebt u een leuke brief, wilt u iemand bedanken of gewoon iets laten weten?

Stuur een mailtje naar redactie@terdege.nl.

Bij huwelijk, jubilea of geboorte leven wij graag mee! Stuur een kaart en wij sturen een kleine attentie terug.

8

terdege *

1 FEBRUARI 2022

Zij krijgen een cadeau toegestuurd.

CONTACT

Woordzoeker Er is weer heel wat afgepuzzeld de afgelopen weken.

Dank voor de duizenden inzendingen die bij ons binnenkwamen. De oplossing van de winterse woordzoeker was: temperatuur. De eerste prijs, een overnachting bij B&B de Woerdt (www.woerdt13. nl), gaat naar Jelle Nijsse uit Middelburg. Corine Uittenbogaard uit Buurmalsen ontvangt een mooie damesrok van www.stoffettiatelier.nl. De stalen zuil van www.creativehome.nl is gewonnen door A. Pors uit Ede. Mevr. J. van Veen uit Hazerswoude-Dorp ontvangt een mooie damestas.

Mevr. S.S. Leer uit Doorwerth krijgt een winters verwensetje door naturalhealthproducts.nl toegestuurd. Mevr. H. Lusseveld-Scholten uit Den Ham wint een set Jemako raamdoeken, beschikbaar gesteld door www.riavanmeerten.nl. G.M. Derksen uit Arnhem, B. Schouten uit Capelle a/d IJssel, fam. J. Kamp uit Leerdam, mevr. Admiraal uit Nieuwe-Tonge, Tineke Korpershoek uit Middelharnis, A.W. van der Vlies uit Hendrik-Ido-Ambacht, Arina van Ettekoven uit Alblasserdam en Leny Jansen uit Kruiningen kunnen een mooi pakketje met kaarten en posters van Terdege in de brievenbus verwachten. De 15e prijs, een wollen slinger van juffrouwduurzaam.nl, gaat naar mevr. M. Gerritse-van Ee uit Lunteren.

Een

kaa kaartje rtje voor

MEVR. VAN DEN BRINK-MULDER (79) heeft al lange tijd last van erge rugpijn. Die geeft haar ook veel beperkingen. Bovendwarsweg 72, 8096 PR Oldebroek.

C. TIGGELMAN-KASLANDER (39) werd na een operatie opnieuw opgenomen in het ziekenhuis vanwege een dubbele longembolie. Marijkelaan 29, 3248 AS Melissant.

MEVROUW G. J. MAAIJENVERKERK heeft op 14 januari een openhartoperatie ondergaan. Bovenkruier 61, 2957 XJ Nieuw-Lekkerland.

ANNELIES ROZENDOM is opnieuw opgenomen in De Fontein. Ook haar man en kinderen hebben het er moeilijk mee. De Fontein, Duinweg 1, 3735 LA Bosch en Duin. Gezin: Weijerdstraat 16, 7462 TJ Rijssen.

HET ECHTPAAR KUIPER, op 17 januari 25 jaar getrouwd, maakt door ziekte een moeilijke tijd door. Weresteijn 6, 3363 BN Sliedrecht.

Kinderpraat Arno (5) komt iets vertellen. „Oma, ik ben op twee hoofden gevallen.”

Oma: „O ja? Hoe kan dat nou.” Arno: „Ja... op m’n voorhoofd en op m’n achterhoofd!

Fam. Boer

terdege VERRAST JE ELKE TWEE WEKEN!

1 jaar

terdege + “Geluksdag” door Gerjanne van Lagen

Neem nu een jaarabonnement en lees de komende maanden over: * Serie “Kerk in de kou” * Hoe ruim je je huis op? * Vrouwen en techniek * Vrouw van de dominee * Heerlijke recepten van Anna’s Smaakatelier * en natuurlijk ons kindermagazine Kits.

Extra leuk: je ontvangt het nieuwe boek van onze columniste Gerjanne van Lagen t.w.v. 16,95 cadeau!

terdege.nl/geluksdag

*

055-5390300

*

scan de code

CONTACT

Fac Facebook ebook

& IInstagram nstagram

Instagrammer KLETSEN OVER BOEKEN

In deze Terdege schrijven we over vrouwen en techniek. We vroegen: voor welke technische klus draait u uw hand niet om?

ANNELIES MUIJT: Ik leerde veel van m’n vader. Maar in de praktijk doe ik niet zo veel.

Wat sleutelen of verven.

MARJET LIGTENBERG: Ik vind mezelf al heel technisch als ik een ingewikkeld spotje van het plafond schroef en een lampje vervang.

JOLIEN_JOLIEN_JOLIEN: Vooraf de handleiding lezen.

Daar ben ik goed in; en blijkt soms best handig.

BAPE_DE_WIT: Heb weleens m’n koelkast gerepareerd (met de hulp van YouTube), omdat de koeling was gestopt en mijn man niet thuis was.

TUSSENWAL.ENSCHIP: Je hand er niet voor omdraaien is een groot woord, maar ik sloot toch maar ijn m’n wasmachine en droger zelf op de trekschakelaar aan.

PRISCILLA.BROERE: Een IKEA-bouwpakket in elkaar zetten kan ik wel. En schilderen en behangen. Veel ingewikkelder moet het niet worden.

MARKBROUWER2010: Verwarming ontluchten.

Volg ons ook op Facebook en Instagram.

Instaprofiel: Leeslievelings Wie: Daniëlle Heerens

„Met Leeslievelings wil ik leuke en inspirerende content bieden rondom christelijke boeken. Om zo een gezellige boekencommunity te creëren, waar volgers ook anderen inspireren met hun mening, ideeën en gedachten over boeken. In de hoop dat heel (christelijk) Nederland weer –of nog meer– gaat lezen. Ik ben op Instagram begonnen in augustus 2020, toen ik besefte dat ik een praatpaal nodig had voor al mijn boekengeklets. Het concept is vrijwel hetzelfde gebleven, al ben ik er tegenwoordig wel veel meer tijd aan kwijt. Ik zit zo een tijdje te typen, schrappen en weer te typen, net zolang tot ik met iedere zin tevreden ben. Ik wil echt goede inhoud bieden, vooral wat betreft de recensies. Aan deze recensies en de berichtjes over nieuw verschenen boeken hebben volgers het meest, denk ik. Er zijn volgers die ik in anderhalf jaar tijd goed heb leren kennen. Dit contact is misschien wel het allerleukst aan Leeslievelings. Kletsen over boeken en alles eromheen, daar krijg ik echt nooit genoeg van.”

terdege *

1 FEBRUARI 2022

11

ONTSPANNEN & GENIETEN AAN DE ZEEUWSE KUST IBAN: NL11RABO0360838111

bespaar

20 %

Centraal gelegen op Walcheren kunt u genieten van rust en ruimte op een van de 25 ruime kampeerplaatsen ruime k ampeerplaatsen op onze onze kindvriendelijke kindvriendelijke minicamping. minicamping amping..

Plaats uw advertenties voordelig online • Toegankelijke website • Bespaar 20% t.o.v. opgave per e-mail • Na registreren kunt u een overzicht van eerder geplaatste advertenties inzien

‘92-’22

30 JA A R Verrassingen en superleuke activiteiten

op schakeltjes, kerkdiensten en activiteiten

Koudekerkseweg 165

Middelburg

www.devlaschaard.nl

Volg ons op

Telnr.

info@devlaschaard.nl

06-20328254

Regel het direct op advertentie.rd.nl

WEDDING

location

Molen ‘De Zwaluw’ is dé locatie voor jouw droombruiloft. Met de verschillende zalen en terrassen bieden wij jou altijd een ruimte die past bij jouw verwachtingen. Van intiem tot grootschalig, van binnen tot buiten. Zullen wij eens kennismaken? Dan stellen wij onze locatie en alle mogelijkheden graag aan je voor in een persoonlijke ontmoeting.

STYLED WEDDING Ook voor het verzorgen van de styling en bloemdecoraties op jouw grote dag ben je bij ons aan het juiste adres. Met alle liefde regelen we ook die details.

Batterijenweg 19c, Kesteren • Tel. 0488 48 8833 • molendezwaluw.nl

„Heerlijk om met vooral mannen samen te werken”

Vrouwen in de techniek

Verpleegkundige of juf worden is niets voor hen.

Stuk voor stuk kiezen ze voor een carrière in een vakgebied waar nog voornamelijk mannen werken.

Omdat daar hun talenten liggen. Annely, Annet, Sanne en Lisanne over hun passie voor techniek. tekst: JACOMIJN ARIAKHAH beeld: TINEKE VAN DER EEMS

„Sommige mensen kijken nog twee keer om als ze mij op de werkvloer zien staan” 14

terdege *

1 FEBRUARI 2022

VROUWEN IN DE TECHNIEK

Annely Kok (20) Toen ze voor het eerst mocht lassen, was Annely meteen verkocht. „Ik werd erdoor overrompeld hoe leuk ik dat vond.”

„Ik heb op het Wartburg College gezeten, locatie De Swaef in Rotterdam. Daar deed ik metaaltechniek. Ik was het enige meisje in mijn jaar dat hiervoor koos. Het was wel even wennen om in een klas met zo’n vijftien jongens te zitten. Maar op den duur heb je dat niet eens meer door.

Na de middelbare school heb ik eerst een tweejarige opleiding constructiebankwerker gedaan aan het Hoornbeeck College in Rotterdam, niveau 2. Vervolgens heb ik twee jaar de opleiding mechatronicamonteur gedaan, niveau 3.

Ik heb niet altijd interesse gehad in techniek.

Vroeger wilde ik kraamzuster worden. Maar toen ik tijdens een bedrijvenbezoek op de middelbare school mocht lassen, was ik verkocht. Ik werd erdoor overrompeld hoe vet ik dat vond. Gelijk heb ik tegen mijn moeder gezegd: Dit wil ik. Ze was wat nuchterder dan ik en zei: Denk er eerst even over na.

Toch heb ik besloten hiermee door te gaan. Puur uit interesse. Want verder doet niemand bij ons in de familie iets met metaaltechniek.

Ik ben nu junior machinebouwer bij Flier Systems in Barendrecht. Daar ben ik als stagiaire begonnen en ik ben er blijven hangen. Wat ik mooi vind aan mijn werk, is dat je van een paar onderdelen een draaiende machine kunt maken.

Hoe vet is dat?

Mijn werk is heel gevarieerd. De ene keer sta ik de hele dag met een laskap op mijn hoofd, de andere dag ben ik aan het monteren.

De machines die we bij Flier Systems maken, gaan de hele wereld over. We maken voor de tuinbouwindustrie mechanisatie- en automatiseringssystemen, onder andere sorteermachines en pootmachines.

Of ik ooit gek aangekeken word omdat ik daar als vrouw werk? Nee, dat valt wel mee. Ik weet

dat ze bij mijn sollicitatie even moesten overleggen of het wel verstandig was om een meisje binnen dit bedrijf te laten werken. Maar ik heb een ”ja” gekregen, en ben daarna nooit meer weggegaan.

Ik snap die aarzelingen wel. Daar had ik op school ook mee te maken. De mensen die nooit eerder bij Flier Systems geweest zijn, kijken vaak nog twee keer om als ze mij zien staan.

Maar dat vind ik eigenlijk wel leuk. Ik zou dat ook hebben bij een man in een vrouwenomgeving.

Ik ben daar de enige vrouw op de werkvloer die in vaste dienst is, maar op kantoor zitten ook vrouwen. En we hebben nu een stagiaire.

Ik vind het makkelijker om met mannen te werken dan met vrouwen. Ik ben het type van: niet zeuren maar doorgaan. Kom op jongens, schouders eronder. Om eerlijk te zijn ben ik blij dat ik niet met alleen meiden werk.

Negatieve reacties op mijn werk krijg ik bijna nooit. De meeste mensen vinden het wel stoer dat ik dit doe.

Ook mijn familie vindt het prima. Mijn ouders zeiden: Als jij er gelukkig van wordt, moet je het doen. Ik voel me hier inderdaad helemaal op mijn plek. Ik ben nog lang niet op mijn werk uitgekeken. En zou ik wel iets anders willen: in mijn branche is nog zo veel te doen; ik ben voorlopig niet uitgeleerd.

Ik hoop wel dat er meer meiden durven te kiezen voor een technische opleiding. Op reformatorische scholen is dat toch nog een beetje een taboe. Maar vrouwen kunnen mannen goed aanvullen. De meeste vrouwen werken bijvoorbeeld vaak net iets secuurder.

Ik kan een technisch vak iedereen aanraden.

Het is het allerleukste wat er is. En je kunt er zo veel kanten mee op.”

terdege *

1 FEBRUARI 2022

15

VROUWEN IN DE TECHNIEK

Annet Rebel (39) Min of meer per ongeluk begon ze met het maken van softwarepakketten voor de Gomarus Scholengemeenschap. Nu wil Annet niet anders. „Ik heb de hele Gomarus Scholengemeenschap inmiddels wel gezien. Via veel omzwervingen ben ik nu onderdeel van het ICT-team.

Toen ik nog als leerling op deze middelbare school zat, twijfelde ik erg wat ik moest worden: zou ik een kantoorbaan kiezen of onderwijsassistente worden? Mijn decaan adviseerde me voor het kantoor te gaan.

Na mijn opleiding (meao) kwam ik hier op de inanciële administratie terecht. Daar had ik geen hele weektaak aan. Dus deed ik er altijd wat klusjes bij voor de leerling- en personeelsadministratie of roosterkamer. Mijn collega op de administratie was al wat ouder, hij vond het prima dat ik het digitaliseren voor mijn rekening kwam.

Uiteindelijk beheerde ik een aantal softwarepakketten. Op school zeiden ze: Dan noemen we jouw functie applicatiebeheerder. Zo ging dat toen. Ik dacht: best joh. Dan val je ook onder de ICT-afdeling. Heel leuk.

Ik doe dat nu 24 uur in de week. Het gaat om een aantal administratieve softwarepakketten en onderwijspakketten. Die lopen hier en daar in elkaar over.

Ik zorg er als applicatiebeheerder voor dat alle mensen binnen de school op de juiste plekken de informatie kunnen vinden die ze zoeken en via de juiste route door het digitale landschap worden geleid. Dus dat een docent van een vakgroep zijn materialen kan vinden, voor ouders de gegevens op ouderweb toegankelijk zijn en de directeur bij mij voor een managementrapportage van de locatie terechtkan en ouders .

Het meeste heb ik mezelf aangeleerd door ervaring op te doen en onderzoek te doen. Natuurlijk heb ik voor mijn functie wel workshops gevolgd en cursusdagen gehad. Dat is voldoende.

Op de een of andere manier heb ik een klik

16

terdege *

1 FEBRUARI 2022

met het digitale.

Mijn werk is heel afwisselend. Vanmorgen was er een docent die geen internet meer had. Dat probleem heb ik opgelost. Er was een leerling bij wie het toetsenbord van de laptop niet meer werkte. Dit apparaat heb ik opgestuurd naar Gorinchem. Verder kreeg ik een mail dat ik een stukje van de website moest aanpassen. Ook heb ik de nieuwe directeur toegang verleend tot de digitale omgeving. En we zijn bezig met het voorbereiden van een digitale activiteit voor de nieuwe leerlingen uit groep 8. De nieuwe pasfoto’s zijn binnen, die lees ik in.

Ik vind ook het contact met de docenten en leerlingen heel leuk. Een week werken zonder hun aanwezigheid is echt verschrikkelijk saai.

Op de locatie Zaltbommel, waar ik werk, ben ik de enige ICT’er en administratief medewerker.

Daardoor worden er ook vragen bij me neergelegd over zaken waar ik eigenlijk niet over ga.

Die stuur ik dan door naar de hoofdvestiging in Gorinchem.

Ik vind het prettig om met vooral mannen samen te werken. Als student heb ik eens vakantiewerk bij Zeeman gedaan, met alleen maar vrouwen als collega’s. Daar werd ik helemaal kierewiet van. Over het opvouwen van onderbroeken werd nog ruziegemaakt.

Ik merk dat ik wel anders in elkaar steek dan mijn collega’s. Ik redeneer vaak vanuit de gebruiker. Mijn ICT-collega’s zijn vaak echte techneuten die meer denken vanuit systemen.

Ik heb niet de ambitie om het ICT-werk verder uit te bouwen. Ik zit hier nu precies twintig jaar en hoor inmiddels bij het meubilair. Bovendien hopen mijn man en ik in de toekomst naast onze pleegzoon meer pleegkinderen te krijgen. Dit werk doe ik echt naast mijn gezin.”

„Op de een of andere manier heb ik een klik met computers”

terdege *

1 FEBRUARI 2022

terdege *

1 FEBRUARI 2022

17

„Ik vind het gaaf om aan dikke motoren te sleutelen”

18

terdege *

1 FEBRUARI 2022

terdege *

1 FEBRUARI 2022

VROUWEN IN DE TECHNIEK

Sanne Klijnsmit (23) De liefde voor auto’s werd haar met de paplepel ingegoten. Lang niet elke vrouw doet het haar na: Sanne is een gepassioneerde automonteur. „Ik werk nu drie jaar als automonteur bij Ames Autobedrijf in Oud-Beijerland. Daarvoor heb ik de opleiding eerste autotechnicus gedaan aan het Hoornbeeck College in Rotterdam. Ik volg nu de opleiding technisch specialist niveau 4 in Gouda. Dan kun je net wat meer.

Vaak krijg ik de vraag hoe ik erbij gekomen ben om automonteur te worden. Dat zit in de familie.

Mijn vader en oom hebben samen een autobedrijf, dat van mijn opa is geweest. Daar begon ik te werken toen ik 12 was: auto’s wassen, stofzuigen, dat soort dingen. Ook een paar van mijn ooms werken met auto’s, en de opa van mijn moeders kant is eveneens automonteur geweest. Een en al auto dus in de familie.

Ik vind het gaaf om aan dikke motoren te sleutelen. Auto’s vind ik mooi, ik wil weten hoe ze in elkaar zitten en hoe alles werkt. Als kind had ik al meer met autootjes en lego en Playmobil. Poppen vond ik niets. Die passie kreeg ik natuurlijk van huis uit mee. Thuis ging het altijd over auto’s. Daarom ben ik na de havo met een mbo 3-opleiding begonnen. Want sleutelen leer je niet op het hbo.

Elke auto is anders. Daardoor verveelt het werk nooit. Bovendien is het heel divers wat ik moet doen. De ene keer doe ik onderhoud, een andere keer help ik een klant die met pech staat.

Als monteur kom je natuurlijk automatisch in een mannenomgeving terecht. Zo ben ik op onze vestiging de enige vrouw, al was er vorig jaar nog een ander meisje. Ook tijdens mijn opleiding was er maar één ander meisje in onze klas. Met haar kon ik goed opschieten. Samen lachten we soms om al die jongens.

Ik vind het heel gezellig tussen de mannen. Bij Ames vonden ze het ook leuk dat er een vrouw

in de werkplaats kwam werken. Dat is weer eens een ander gezicht, hè.

Natuurlijk kijken sommige mensen wel raar op als ze horen wat voor werk ik doe. Op de Guido de Brès in Rotterdam, waar ik naar de middelbare school ging, was ik de enige uit mijn klas die een mbo-opleiding ging doen, en dan ook nog eens de opleiding automonteur. Maar degenen die mij kennen, vonden dat niet raar.

Nu krijg ik af en toe appjes van mijn vroegere klasgenoten: of ik wat aan hun auto kan doen.

Het werk als automonteur is niet zwaar. Voor mij is het ook niet lastiger dan voor de mannen. Alleen als je de hele dag wielen staat te wisselen, word je niet vrolijk. Maar dat hebben de mannen net zo goed als ik. Die dingen zijn gewoon zwaar, en je moet er de hele tijd voor bukken en tillen. Maar dat werk hoort er nou eenmaal bij. De baas zorgt ervoor dat het eerlijk onder iedereen verdeeld wordt.

Voor de toekomst heb ik geen grote plannen.

Ik wil eerst mijn diploma op niveau 4 halen. En zolang ik het naar mijn zin heb, blijf ik bij Ames werken.

Sowieso verandert er door de komst van elektrische auto’s in ons vakgebied veel. Ik zal cursussen en opleidingen moeten blijven volgen om met de tijd mee te gaan. Dat houdt de uitdaging er in.

Misschien dat ik in de toekomst ooit nog terugga naar het bedrijf van mijn vader en oom, dat weet ik nog niet.

Als ik verder in de toekomst kijk, zie ik mezelf op mijn 60e geen wielen meer wisselen. Dat werk is niet handig als je krakkemikkig begint te worden, en ook niet als je kinderen krijgt. Maar receptiewerk vind ik ook leuk, dus dat kan ik altijd nog gaan doen.”

terdege *

1 FEBRUARI 2022

19

VROUWEN IN DE TECHNIEK

Lisanne Kesselaar (25) Op de middelbare school moet er meer aandacht komen voor technische vakken, vindt Lisanne.

Want werken in de techniek is geweldig. „Op het Calvijn College in Goes heb ik er nooit aan getwijfeld dat ik na het vwo een technische opleiding wilde gaan doen. Natuurkunde en wiskunde gingen mij makkelijk af; ik vond die vakken ook interessant.

Ik vroeg op school wat je met wiskunde kunt doen. Vaak kreeg ik dan een saai antwoord, zoals modellen maken. Maar dat interesseerde mij niet zo. Ik had er nooit bij stilgestaan dat ik er ook ooit mee aan de slag zou kunnen bij een bedrijf dat satellieten ontwerpt, zoals ik nu doe.

Samen met twee schoolvrienden heb ik aan het einde van de middelbare school gekozen voor de studie electrical engineering aan de Techni­ sche Universiteit Delft. Dat bleek mij te theore­ tisch, waarna ik naar het hbo ben gegaan. Daar was ik het enige meisje van mijn jaar.

In mijn derde studiejaar ging ik stage lopen bij ISISpace, het bedrijf waar ik nu werk. Ik bouw mee aan satellieten. Als elektrotechnicus ont­ werp ik pcb’s. Dat zijn die groene printplaatjes die in elektrische apparaten zitten.

Waar bekende ruimtevaartorganisaties zoals ESA en NASA tientallen jaren doen over de bouw van hun satellieten, kunnen wij ze in minder dan een jaar aleveren. De satellieten die wij maken zijn ongeveer zo groot als een melkpak van 1,5 liter.

Onze klanten geven ons de opdracht. Wij ont­ werpen vervolgens het frame, de zonnepanelen en het systeem om de batterijen mee op te laden. Er komt een computer in en een radio.

Ik vind het bouwen van satellieten super­ interessant. Ik werk hier nu drie jaar, en ben er nog lang niet op uitgekeken.

Het mooie eraan is dat we iets opbouwen vanaf nul. We beginnen met het zoeken naar informatie op internet en bekijken vergelijkbare

20

terdege *

1 FEBRUARI 2022

ontwerpen. Vervolgens gaan we aan de slag.

Eerst op de computer, om uiteindelijk dat wat je ontworpen hebt in handen te houden en te testen.

We werken in teams aan onze eigen projecten, die weer raakvlakken hebben met elkaar. De een is bijvoorbeeld bezig met het powersys­ teem waarmee batterijen opgeladen worden, een ander ontwerpt de radio en het mechani­ sche team bouwt de satelliet op. Dan is er weer een ander team dat alles test.

Natuurlijk proberen we satellietmodellen te standaardiseren, maar er komt iedere keer wel iets nieuws bij kijken. Dit komt onder andere omdat wij altijd de nieuwste technieken imple­ menteren.

Bij ISISpace werken relatief veel vrouwen. De meesten komen uit het buitenland. Het lijkt vooral iets Nederlands te zijn dat vrouwen niet voor een baan in de techniek kiezen.

Zelf denk ik dat het heel belangrijk is dat je kiest voor werk dat je leuk vindt en je daarbij niet laat aleiden door de vraag of er wel ge­ noeg andere meiden zijn die dat doen. Werken in de techniek is best gaaf werk.

Van vooroordelen over het werk dat ik doe heb ik niet zo’n last. Behalve als ik met vriendin­ nen ergens naartoe ga en we met iemand in gesprek raken. Als het over mijn werk gaat, wordt er maar weinig doorgevraagd. De baan van een vriendin die in de zorg werkt, levert meer gespreksstof op. Misschien omdat de meeste mensen niet weten wat ze met techniek moeten.

Toch is techniek niet enorm complex als je de basis, zoals wiskunde, begrijpt. Ik denk dat veel meer meiden mijn werk zouden kunnen doen.”

„Als het over mijn werk gaat, wordt er weinig doorgevraagd.

Misschien is het te onbekend”

terdege *

1 FEBRUARI 2022

21

22

beeld: © terdege

terdege *

1 FEBRUARI 2022

COLUMN

GLUURDERS Ze gluren. In het voorbijgaan gluren ze. Ze gluren vanuit hun auto, die stapvoets door de straat rijdt. Soms stoppen ze de bolide een tiental meters van ons huis vandaan. En gluren ze naar onze woning. De motor blijft stationair draaien. De inzittenden loeren naar hun prooi. Even later geven ze gas en verdwijnen ze in de anonimiteit.

Het komt allemaal door het tekoopbord dat in onze tuin staat. Dat staat er –niet zo verrassend– omdat ons huis te koop staat. Het is te koop omdat we gaan verhuizen. Ook dat is –gezien het voorgaande– niet zo verrassend meer. Maar we vertrekken dus van ons geliefde stekje. Da’s handig voor de kinderen, die krijgen wat meer ruimte. En dat het ons weemoedig stemt, daar praten we dan maar niet te veel over.

Onze inboedel staat op Funda te kijk voor de mensen die de moed niet kunnen opbrengen om vanuit de auto te gluren. En voor de mensen die willen weten hoe het binnen zit. Ons hele hebben en houden staat nu zomaar op internet, te kijk voor iedereen. Het staat daar tussen allerlei zielloze woningen die wel een huis zijn maar geen thuis.

Voor mij niet, in ieder geval.

Ons huis is een publiek eigendom geworden. Beroofd van alle tekenen van leven. De knuffels en kussens zijn in kasten gepropt.

De kinderstoel ligt in de schuur. Een voorraad voedsel ligt achter de knieschotten op zolder. In ons huis moet vooral steen en hout te zien zijn, zodat onbekenden onbeperkt kunnen fantaseren over hun droompaleisje.

De kijkers doen alsof mijn thuis gewoon een huis is zoals alle andere. De inbouwkast moet uitgebroken worden, vindt er een. Daar wordt de slaapkamer –of ”masterbedroom”, als je Funda mag geloven– groter van. De splinternieuwe babykamer moet een badkamer worden, vindt een ander. Ook al is-ie pas twee jaar oud. Een kijker wil zelfs onze schitterende schouw van robuust eikenhout naar de stort brengen. Geeft meer ruimte in de woonkamer, constateert ze bikkelhard.

Of de laatste kijker –een christen– ook even boven wil kijken? „Laten we dat doen”, zegt hij. „Want hier beneden is het niet.” En da’s natuurlijk waar. Dit thuis is maar tijdelijk. Maar toch.

ARIEN VAN GINKEL JOURNALIST BIJ HET REFORMATORISCH DAGBLAD

terdege *

1 FEBRUARI 2022

23

Henk Willem van Dorp Boerenzoon Henk Willem van Dorp (1958) begint zijn carrière als automonteur. In 1984 stapt hij over naar Hoek Verwarming in zijn woonplaats Zoetermeer. Dat bedrijf neemt hij een jaar later over. Van Dorp doet een avondstudie vwo, volgt de hts en start op 33-jarige leeftijd met de studie MBA Executive aan de Nyenrode Business Universiteit en Wharton in Philadelphia.

Van Dorp Installaties ontwikkelt zich tot een veelzijdig bedrijf dat zich bezighoudt met tal van facetten van klimaatbeheersing. De hele groep, inclusief een aantal fabrieken over de grens, telt nu rond de 2000 werknemers. Van Dorp is sinds enkele jaren voorzitter van de raad van commissarissen. Hij heeft verschillende nevenfuncties en is ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Zijn vier zoons zijn actief in het management van zijn bedrijven.

24

terdege *

1 FEBRUARI 2022

„24 UURSECONOMIE GAAT IN TEGEN SCHEPPING””

”SOMS IS TECHNIEK OOK EEN VLOEK” Hij begon als automonteur en werd chef van een installatiebedrijfje. Nu staat boerenzoon Henk Willem van Dorp (63) aan het hoofd van een bedrijf met circa 2000 personeelsleden. Zijn motivatie is al die jaren dezelfde gebleven. ”Ieder mens is een uniek schepsel van God.” tekst: AD ERMSTRANG beeld: CEES VAN DER WAL

terdege *

1 FEBRUARI 2022

25

INTERVIEW

I

n zijn ruime kantoor in Zoetermeer wacht Van Dorp de eerste vraag niet af. In een nauwelijks te temmen woordenvloed zet hij zijn visie op techniek uiteen. Hij ziet de positieve kanten, maar ook schaduwzijden. „Honderd jaar geleden leefden mensen in het Drentse Erica in plaggenhutjes, stookten ze hun turfvuurtjes en was de gemiddelde levensverwachting 27 jaar. Moet je nu eens kijken. Dat danken we voor een link deel aan de technische vooruitgang. Techniek is niet tegen te houden en leidt maatschappelijke vernieuwingen in. Door gebruik van auto, trein en vliegtuig reist de gemiddelde Europeaan in een jaar meer dan zijn voorouders in heel hun leven. We zouden een lockdown niet kunnen handelen zonder digitale technieken. Alles heeft te maken met techniek en we denken daar niet eens meer bij na. Het begint met het zetten van kofie en thee en eindigt ’s avonds onder de douche.”

Maar, en dan komt de nuance: „Techniek is ook onze vijand, die ertoe bijdraagt dat het scheppingsevenwicht wordt verstoord.

God geeft ons geen recht om de aarde te verknoeien. Het is daarom de uitdaging van de generatie van nu om uitputting te voorkomen.”

Ook van andere gevaren is de ondernemer doordrongen. „Techniek is soms een vloek. De digitale revolutie die ook wordt gebruikt voor verspreiding van gokken en pornografie. Deze heeft bovendien via de computer de televisie in de reformatorische wereld gebracht.”

In één adem geeft hij zijn visie op de aanpak van de opwarming van de aarde. De huidige maatregelen zijn volgens hem niet alleen te lokaal, maar ook niet doeltreffend. „Je kunt de problemen alleen wereldwijd oplossen. De meeste wind heb je op zee, dus moet je windmolens daar neerzetten. Als je 1,5 procent van de Stille Oceaan vol zet met wind-

26

terdege *

1 FEBRUARI 2022

molens heb je voldoende aanbod.

Hetzelfde geldt voor zonnepanelen.

Daar moet je geen goede landbouwgrond mee belasten. Circa 10 procent van de Noord-Australische woestijn is genoeg. Het gebruik van aardgas kun je niet in één keer stoppen, maar dien je gefaseerd af te bouwen. Eerst stoppen met kolen, daarna stoppen met olie, dan stoppen met biomassa en dan pas stoppen met aardgas. Veel woningen zijn niet geschikt voor alleen elektrische warmtepompen. Waterstof is een uitstekende opvolger van aardgas, dat kun je op beide kanten inzetten door er of warmte of stroom van te maken. Dan hoef je je geen zorgen meer te maken over het gedrag van Poetin.”

De techniek is volgens hem onmisbaar bij het oplossen van deze grote vraagstukken. Hij leunt even achterover. Peinzend: „We kunnen niet zonder. Allemaal weer op de fiets lukt echt niet.”

OMMEKEER Henk Willem van Dorp is een geboren en getogen inwoner van Zoetermeer. In zijn jeugd was dat maar een dorpje, waar hij als vierde in een gezin met zes kinderen opgroeit op een boerderij. „Een van mijn broers wilde koeienboer worden, de ander bouwboer. Ik koos voor techniek.” Hij begint als automonteur. Tijdens zijn militaire dienstplicht vindt een gebeurtenis plaats die de rest van zijn leven ingrijpend beïnvloedt. „Een van mijn broers, 17 jaar oud, verongelukte. Ik was wel kerkelijk opgevoed, maar geloofde het wel. Ik vond het christendom saai. Het was een glijdende schaal.

Maar die gebeurtenis heeft me bij het geloof gebracht. Het betekende een ommekeer in mijn leven.”

Na zijn diensttijd werkt hij enige tijd bij een installatiebedrijf, het latere Imtech. In 1984 treedt hij in dienst bij Hoek Verwarming, de voorloper van Van Dorp. Een jaar

later neemt hij de onderneming, die dan tien werknemers telt, over van zijn baas. Het ondernemersbloed kruipt waar het niet gaan kan. „Ik had ideeën voor producten die ik zelf wilde maken.”

In ruim 35 jaar ontwikkelt Van Dorp zich tot het achtste installatiebedrijf van Nederland en een internationaal opererende onderneming. De hele groep telt 40 bedrijven, waarvan 22 vestigingen het installatiebedrijf vormen. Ook fabrieken in Drunen, Holten en Ootmarsum maken deel uit van het bedrijf, evenals een fabriek in de Verenigde Arabische Emiraten en in Slovenië. Alle vier zijn zoons zijn in verschillende onderdelen van het miljoenenbedrijf werkzaam en staan in de startblokken om het over te nemen. Van Dorp, die zich twee jaar geleden een klein beetje terugtrok en nu fungeert als voorzitter van de raad van commissarissen: „Dat vergt enige tijd. Ik vind dertigers nog te jong om een bedrijf van deze omvang te leiden.”

„Met waterstof hoeven we ons niet druk te maken over Poetin” BESCHEIDEN Over de stormachtige groei is hij bescheiden. „Alles wat gezond is, groeit.” Een groot deel ervan komt uit overnames, tot op de dag van vandaag. „Veel bedrijfjes worstelen met opvolging. Vrijwel iedere week worden we benaderd door ondernemers die hun activiteiten over willen doen en daarbij het goede zoeken voor hun werknemers.” Dat laatste roept de vraag op wat zijn

personeel merkt van de opvattingen van hun baas. „Iedereen weet hoe ik erover denk. Ik schaam mij het Evangelie niet. Onze werknemers zijn afkomstig uit verschillende windstreken van het land. Ik verwacht niet dat ze iedere zondag twee keer netjes naar de kerk gaan.

Zij vormen een dwarsdoorsnede van de maatschappij, hoewel er wel veel christenen werken bij Van Dorp. Ik vraag wel dat iedereen onze uitgangspunten deelt als het gaat om maatschappelijk verantwoord ondernemen. Dat betekent respect voor elkaar, voor de klanten, de partners, de omgeving en voor de aandeelhouders.”

Ondanks de grotere afstand, ook geografisch, probeert Henk Willem van Dorp er voor iedereen te zijn.

Eén of twee keer per jaar bezoekt hij de vestigingen en luncht of ontbijt hij met de personeelsleden. „Ik vertel wat over de actuele situatie en onze doelen. Er kunnen vragen worden gesteld en als iemand me persoonlijk wil spreken, kan dat.” Benaderbaarheid staat voorop. „Ieder mens is uniek voor God, in die zin is iedereen gelijk.

Als er conflicten zijn, probeer ik me altijd voor te stellen dat de betrokkenen naast me in de kerk zouden zitten. Een meningsverschil is prima, maar om dat op te kunnen lossen dien je wel een relatie te hebben. Pas dan kun je je een conflict veroorloven.”

OP UW VISITEKAARTJE STAAT RENTMEESTER. WAAROM? „Zo noem ik me sinds een paar jaar. Dat is een proces. Aanvankelijk was ik oprichter, later directeur, toen bestuursvoorzitter en nu voorzitter van de raad van commissarissen. Wat is bezit? Daar heeft onze taal te weinig woorden voor. Iedereen die hier werkt, voelt zich mede-eigenaar, waarbij aan mij als medeaandeelhouder een bepaalde rol is toebedeeld. In

terdege *

1 FEBRUARI 2022

27

Bijbels perspectief is alles geleend goed.”

HOE GAAT U OM MET DE 24 UURSECONOMIE? „Daar ben ik fervent tegenstander van. Natuurlijk kunnen er zich storingen voordoen die moeten worden opgelost, maar wij werken niet op zondag. Soms leidt het tot dilemma’s bij het aannemen van opdrachten. Zo moesten we eens een fabriek aanpassen en kon dat alleen als we het weekend doorwerkten.

Ik weigerde en stond al bij de deur toen een van de opdrachtgevers me terugriep en tegen zijn collega zei dat hij hem voor deze reactie gewaarschuwd had. Toen werd er een andere oplossing bedacht. Het heeft ook weleens een opdracht gekost, maar nooit echt schade gebracht.

Zeven dagen doorwerken past niet bij het bioritme van de mens en gaat tegen de schepping in.”

U BENT ACTIEF IN UW KERK. WAT DEED EN DOET U? „Mijn vrouw en ik hadden verschillende vrijwilligerstaken. Ik moet haar niet vergeten. De ladder van succes beklim je niet vanzelf, je hebt de steun van het thuisfront nodig. Een tijdlang verzorgde ik huwelijkspastoraat, samen met mijn vrouw. We leerden de deelnemers meer over qualitytime.

Belangrijk is de geloofsleer. Hoe ga je om met geld, tijd, met seksualiteit, hoe voorkom je een echtscheiding? Qualitytime, dat is belangrijk.

Maar in de auto hebben we weleens schertsend tegen elkaar gezegd dat we anderen soms zaken voorhielden die we zelf niet uitvoerden. Wij hadden qualitytime als we in de file stonden.”

U NAM ZO VEEL OP UW NEK DAT U OVERWOOG ZOETERMEER TE VERLATEN? „Dat is inderdaad aan de orde geweest. Ik zat in allerlei besturen 28

terdege *

1 FEBRUARI 2022

en mijn schoonmoeder werd ziek.

Maar door dingen anders te organiseren is het zover niet gekomen. Je bent echt niet onmisbaar. Nu ben ik nog voorzitter van de kerkenraad.

Onze PKN-gemeente heeft een nieuw kerkgebouw, de Oosterkerk.

Pal tegen winkelcentrum Oosterheem. De kerkenraad heeft de winkeliers uitgenodigd om na de dienst koffie te komen drinken. Daar is een mooie samenwerking uit ontstaan en als gemeente sluizen we nu hun bijna-over-tijdproducten door naar de voedselbank.”

U BENT OOK IN DE DERDE WERELD ACTIEF. WAARMEE? „In 2003 zag ik een bericht over de verdeling van rijkdom en armoede.

HEBT U HOBBY’S? „Ik rijd graag motor. Dan heb je geen last van slaap. De motor rijdt waar jij kijkt. Het is net als het leven. Je leeft waar je aandacht zit.”

NOG EVEN TERUG NAAR DE TECHNIEK. CAMERA’S, DATAOPSLAG... WORDT HET NIET ONBEHEERSBAAR? „Als je van Amsterdam via Rotterdam naar Arnhem rijdt, word je meer dan veertig keer gefilmd. Dat heeft gevaren van een alomtegenwoordige overheid. Je moet rekening blijven houden met de minderheid en die staat echt onder druk.

Anderzijds moet je ook rekening houden met de omstandigheden.

Ik ben voorzitter van de werkgroep

„Ik ben bang dat de rol van de overheid overgenomen wordt door algoritmes” Circa 20 procent van de mensen is rijk, 20 procent heel arm en 60 procent redt zich wel. Je kunt niet de ellende van de hele wereld dragen, maar wel helpen. Van Dorp heeft nu werkgelegenheidsprojecten in Uganda, een van de armste landen ter wereld.”

DOOR HET HARDE WERKEN KREEG U EEN VORM VAN NARCOLEPSIE. WAT BETEKENT DAT? „Door het ’s nachts studeren en of werken kreeg ik last van narcolepsie. Ik kon op de gekste momenten in slaap vallen, zelfs terwijl ik met iemand aan tafel zat te praten. Dat leidde tot een eenzijdig ongeluk.

Een wake-upcall. Daarna heb ik me voor enkele dagen per week door een chauffeur laten rijden. Die man is sinds kort met pensioen, het gaat nu wat beter en vanwege de coronamaatregelen ben ik veel minder onderweg.”

”Zingen in de kerk”. Vaststaat dat verreweg de meeste besmettingen door corona buiten de kerk om plaatshadden. We hebben gelukkig als kerken onze uitzonderingspositie kunnen behouden. Maar die positie moet je ook niet misbruiken en zeker niet door mee te gaan met de groep die vaccinatie weigert vanuit een anti-overheidsstandpunt.”

ONTWIKKELT TECHNIEK ZICH NIET TEGEN DE BURGER? „Nee, de techniek zal leiden tot nog betere medische zorg en nog minder honger in de wereld. Waar ik wel bang voor ben, is dat de rol van de overheid door de digitale techniek steeds mechanischer wordt en meer overgenomen wordt door algoritmes. We hebben dat gezien bij de toeslagenaffaire en ook al op andere plaatsen. We moeten echt waken voor een mechanische overheid.”

COLUMN

Op klompen Na de les bleef hij staan bij mijn bureau. Stan, wijdbeens, met zijn handen in zijn zakken. ”Even over die boekpresentatie”, zei hij. ”Die ga ik dus niet doen.”

Hij ontweek mijn blik niet, dus even staarden we elkaar aan, als stonden we samen in een boksring. Ik was niet echt onder de indruk van zijn blik, wel van zijn klompen. Het waren niet van die gele klompen, maar van die zwarte instappers.

Ze hebben geloof ik wel een naam, maar die ken ik niet - mijn klompenkennis is beperkt. De klompen maakten hem een paar jaar ouder, zo leek het. Alsof hij met beide benen midden in de maatschappij stond, en die juffrouw van Nederlands begreep niet hoe het leven precies werkte. ”Dat is me ook wat”, zei ik juffig. ”Ja”, viel hij me in de rede. ”Want ik heb niets met lezen.” ”Nou breekt mijn klomp”, zei ik, wat ik zelf een niet onaardige woordspeling vond, maar Stan verblikte of verbloosde niet en keek me glazig aan. Nu zou ik natuurlijk kunnen schrijven dat ik hem een briljant boek aanraadde en dat hij dat mokkend ging lezen en dat hij tijdens het lezen laaiend enthousiast raakte en nu een echte boekenwurm is en…

Maar zo ging het niet. Er was geen ingang. Ook geen kier. Dus ik zei: ”Weet je wat het is, Stan. Je hebt geen keus. Ik zei vroeger ook tegen mijn wiskundeleraar: ik maak die som niet. Ik heb niks met wiskunde. Maar ik moest. Zo is het leven soms.” Weer zijn ogen in de mijne, hij nog steeds wijdbeens, ik leunend tegen de zijkant van mijn bureau en ik dacht: ik heb een leuke baan. ”Daar was ik al bang voor”, grijnsde hij en ik grijnsde mee. ”Is dat je schooltas?” vroeg ik, knikkend naar zijn witte plastic tasje. ”Ja. Mijn moeder vindt het ook al niks.

Maar het werkt prima”, bromde hij, zei toen iets als ”de groet’n” en kuierde het lokaal uit. Twee weken later hield hij zijn boekpresentatie. Op zijn klompen, met zijn handen in zijn zakken. Ik genoot. Hij niet. ”Ik heb een onvoldoende zeker”, mompelde hij zo stoer mogelijk, want ook jongens op klompen kunnen verlegen zijn. Hij kreeg een 6,2 en een knipoog. En of Stan nu dagelijks boeken verslindt?

Nee. Maar dat hoefde ik jullie niet te schrijven. Dat konden we allemaal op onze klompen aanvoelen.

GERJANNE, MOEDER VAN VIJF, 14 JAAR DOCENTE NEDERLANDS OP HET VMBO, VINDT NIETS ZO FIJN ALS HET UITLEGGEN VAN WERKWOORDSPELLING, HEEFT VIER HOBBY’S: SCHRIJVEN, LEZEN, LEZEN EN LEZEN.

29

week 1

Jona (49) Lezen: Jona 4

God deed niet wat Hij had voorzegd. Tegen Zijn beloften van oordeel in spaarde Hij Ninevé. God handelt vaker zo. Op het gebed voert Hij dan niet uit wat Hij wel aangekondigd heeft.

Omgekeerd is het nooit voorgekomen dat God

Israël heeft elk recht om boos te worden, ver-

Zijn gericht uitvoert en een bidder verloren laat

speeld. God staat in Zijn recht, zwijgt en spaart

gaan. U bent dus de eerste die wel bidt, maar

Ninevé. Lijnrecht tegenover Hem staat een

door God niet wordt verhoord. God handelt

gespaarde Jona die vanwege Gods zwijgen woest

wonderlijk, vindt u niet? Jona wordt hier niet blij

is op God. We hebben deze confrontatie tussen

van. Hij wordt boos, nee woest (4:1)! Woest op

God en Jona al een keer eerder meegemaakt,

God, omdat Hij Ninevé spaart. Voelt Jona zich in

namelijk tijdens de storm op zee. Toen was

zijn hemd gezet, omdat God hem opzijschuift?

een boze Jona op de vlucht voor God, maar God

Of vindt Jona dat God Zichzelf tekortdoet? Doet

hield hem door een woedende storm staande. In

Hij Zichzelf in Zijn heiligheid tekort nu Hij

die razende storm maakte een heidense schip-

Ninevés zonden niet straft? Waarom wordt Jona

per Jona wakker. Hij riep hem op om te bidden

ziedend? Voordat we ons richten op de achter-

tot zijn God, „misschien zal die God aan ons

grond van Jona’s toorn, moeten we onszelf eerst

gedenken, dat wij niet vergaan (1:6).” Maar aan

een andere vraag stellen. Wat zegt Jona’s woede

dek gekomen zweeg Jona, totdat God zijn mond

over zijn God? De oorzaak van Jona’s reactie is

openbrak. En toen? Toen vreesden de heidenen

immers Gods handelen. Wat deed God? God deed

God, riepen Hem aan, maar Jona stond zwijgend

niets. Hij deed niet wat Hij had gezegd. Na veer-

aan de zijlijn toe te kijken. Hij wilde overboord,

tig dagen gebeurt er niets. Geen oordeel, geen

weg van Israëls God. Nu roept Ninevé God aan

gericht, geen vuur uit de hemel. Niets. Stilte.

en zwijgt Jona weer. Twee zijn dus niet veran-

Tegenover een zwijgende God die recht heeft om

derd: een genadig God en een boze Jona. Wie

te toornen op het goddeloze Ninevé, staat een

veranderen er wel? Goddeloze heidenen. Op het

woeste profeet. Deze weggelopen profeet van

gebed.

Stelling: God is te aanbidden om wat Hij doet én om wat Hij laat.

30

terdege *

1 FEBRUARI 2022

week 2

Jona (50) Lezen: Psalm 13

God en Jona veranderen niet, heidenen wel. Wanneer zij door een vluchtende of een onwillige profeet in aanraking komen met Israëls God, komen ze tot bekering. God brengt hen op de knieën, terwijl Zijn dienstknecht boos blijft staan.

God en Jona staan lijnrecht tegenover elkaar.

bidden leidt, maar dat kan van het tweede niet

Ninevé doet hen tegenover elkaar staan. Tot en

worden gezegd. Wat ook niet vanzelfsprekend is,

met Ninevés bekering toornde God over deze

is dat God beide keren antwoordt. Hij hoort het

goddeloze stad. Nu de stad zich bekeert tot Hem,

hart dat schreiend de toevlucht neemt tot Hem.

laat God Zijn toorn varen en vaart de toorn in

Maar God hoort dus ook het gebed van een boos

Jona. De Bijbelschrijver omschrijft deze om-

mens. Toen Jona zijn schuld beleed, zei God

slag als een vloeiende beweging. Ik vertaal dit

niets. Hij liet Jona op het land uitspugen. Nu

moment letterlijk: „Toen kreeg God berouw over

gaat God met een boze Jona in gesprek. Laten we

het kwaad dat Hij gesproken had te willen doen;

uit dit bijzondere moment een paar lessen trek-

Hij deed het niet. Maar dit maakte Jona kwaad,

ken. In de eerste plaats staat God bidden met

zeer kwaad, woest werd hij (3:10- 4:1).” Als God

een boos hart toe. In de tweede plaats beschermt

Zijn toorn laat varen, wordt Jona op zijn beurt

het gebed een mens, ook een boos mens. Iemand

toornig op God. En hij bidt! Al eerder heeft Jona

loopt groot gevaar wanneer hij in zijn boosheid

gebeden. Toen bad hij met een gebroken hart

zwijgt, zijn boosheid voor God verzwijgt. Wan-

in een walvis. God had zijn hart verbroken door

neer boosheid wortel schiet in een mensenhart,

hem niet te laten omkomen in de diepte van

kan het verkeerd aflopen. Dan brengt de boos-

de woeste zee. Nu bidt Jona met een boos hart

heid verbittering of wanhoop voort, met alle

op het land. Wanneer we deze twee momenten

fatale gevolgen van dien. In de derde plaats staat

met elkaar vergelijken, moeten we allereerst

God ook boze mensen te woord. Kijk maar naar

een paar verschillen constateren tussen bidden

Jona. Wanneer hij verhaal gaat halen bij God,

met een gebroken of een boos hart. Het eerste

opent de Heere de deur voor hem.

is vanzelfsprekend, omdat gebrokenheid tot

Vraag: Bent u weleens boos op God? Bidt u dan?

Ds. C.P. de Boer is christelijk gereformeerd predikant te Sliedrecht en docent aan het HHS te Amsterdam

terdege *

1 FEBRUARI 2022

31

VERVOLGVERHAAL #81

Jenthe

Een ronkend geluid buiten verstoort de rust. „Daar is de houtkachel!” zeg ik blij, want die zal vandaag geleverd worden. Tante steekt een vinger op en houdt haar hoofd luisterend scheef. „Komen ze wel boven?” „Maarten heeft erover gebeld”, stel ik haar gerust. „De chef beweerde dat ze met sneeuwkettingen overal naartoe rijden.” Het geronk houdt echter aan en ik pak mijn jas om te gaan kijken. Beneden aan het weggetje staat een vrachtwagen. De chauffeur en zijn maat liggen er op hun knieën naast om sneeuwkettingen te bevestigen. Ook als die eenmaal om de wielen zitten, komt de wagen echter nauwelijks vooruit. Onafgebroken klinkt het geronk en geslip. Ik blijf op veilige afstand, want soms schiet hij een stukje omhoog, dan weer schuift hij opzij of glijdt hij zelfs iets terug. „Zeg niet dat ze die kachel niet kunnen aleveren”, mompel ik in mezelf. Mijn hart slaat op hol als het gevaarte een rare zwenking maakt en met z’n achterkant in de berm belandt. Daar blijkt hij muurvast te zitten.

Of ik een boer met een trekker weet, brult de bijrijder naar mij. Meteen daarna schiet de vrachtwagen echter met veel kabaal toch uit de sneeuwmassa.

Voorzichtig laat de chauffeur hem nu achteruit glijden. De bijrijder komt hoofdschuddend naar mij toe. „Het spijt me, maar dit redden wij niet. Als u iemand kunt vinden die deze weg sneeuwvrij maakt, komen we terug.” Gefrustreerd loop ik naar huis, waar tante door een raampje staat te kijken. „Dat wordt nóg langer kou lijden”, mopper ik. „En mijn voeten zijn ook nog bevroren. Het is min 15, wist u dat?” Tante kijkt naar haar eigen tenen. „Ik dacht al zoiets. Die van mij willen ook maar niet warm worden.” „U moet goede pantoffels hebben, zolang u hier 32

terdege *

1 FEBRUARI 2022

bent! Ik bel Maarten en vraagt of hij een paar meebrengt.”

Zodra dat is geregeld, bel ik met de gemeente. De dame die ik aan de lijn krijg, belooft dat er vanmiddag nog een sneeuwschuiver langskomt.

En dan staat de elektricien hijgend voor de deur. Die is naar boven gekomen om één enkel afdekraampje om vier stopcontacten te plaatsen. Had hij de vorige keer niet bij zich... Ik vertrouw hem maar toe aan de goede zorgen van tante.

Op het moment dat Maarten –als ongevaccineerde– de schoenwinkel wil binnengaan, zie hij een politiewagen het parkeerterrein oprijden. Snel glipt hij naar de auto terug. Wie zonder inentingsbewijs wordt betrapt in een andere winkel dan de supermarkt, gaat namelijk met een linke boete naar huis. „We zullen die pantoffels moeten bestellen”, zeg ik, als hij me belt om het te vertellen.

Maar dat blijkt niet nodig. Die avond zie ik tot mijn verbazing dat tantes voeten in twee hagelnieuwe sloffen steken. „Die kwam Herr Petauer brengen toen jij stond te koken”, legt tante tevreden uit. „Hij is een paar voor me gaan kopen, hij is wél gevaccineerd.” „Allemensen!” grijnst Jos. „Die Elektriker is overal goed voor! Kan hij voor mij soms iemand regelen die m’n haar knipt?” Hij trekt aan zijn veel te lange pony. „Ik mag tenslotte niet bij de kapper naar binnen.” „O”, zegt tante. „Dat doe ik wel even, hoor! Mijn zoon heb ik vroeger ook altijd zelf geknipt.” Jos’ ogen worden groot en hij verschiet van kleur. „Nou, ehm, nu geen tijd”, hakkelt hij. En terwijl hij iets over ”een repetitie leren” mompelt, haast hij zich naar boven.

Volgende keer: Tante is niet doof

tekst: JEANNETTE WILBRINK-DONKERSTEEG

Jenthe (42) is met haar man Maarten (45) en hun kinderen Jos (15), Laura (13), Lindy (10) en Heidy (9) verhuisd naar de bergen op de grens tussen Oostenrijk en Slovenië, waar het gezin gastenverblijven heeft ingericht in een eeuwenoude boerderij.

COLUMN

EREDOCTORAAT octor (dr.) is de hoogste academische graad of titel die iemand kan krijgen.

Het behalen ervan heet promotie en vindt plaats nadat iemand een proefschrift naar tevredenheid heeft verdedigd. U zult het me niet euvel duiden dat ik het meest gefocust ben op theologische doctoren en dissertaties. Ik denk daarbij aan Maarten Luther, die in 1512 deze titel verwierf aan de universiteit van Wittenberg. Hij had dit niet uit eerzucht gezocht. Hij zei er zelf van: „Ik, doctor Martinus, ben ertoe genoodzaakt om dit doctorambt zonder mijn toedoen en uit enkel gehoorzaamheid te aanvaarden.

Toen heb ik moeten zweren, dat ik mijn allerliefste Heilige Schrift getrouwelijk zou leren en prediken.”

Soms gebeurt het dat iemand dubbel doctor wordt, zoals dr. P. de Vries, die tweemaal een theologische dissertatie verdedigde. Willem Ouweneel is zelfs driemaal doctor: in de biologie, de filosofie en de theologie. Is daarmee alles gezegd?

Dr. John Owen zat steevast onder het gehoor van lekenprediker John Bunyan wanneer die in Londen preekte. Owen moet gezegd hebben dat hij zijn eigen geleerdheid graag wenste te ruilen voor Bunyans preekgave.

Nu is er ook nog het eredoctoraat.

De eerste die dit aan de universiteit van Groningen ontving was Abraham Trommius. Prof. Driessen verleende dit eredoctoraat aan Trommius vanwege diens schrijven van de concordantie op de Bijbel, die voor theologen een geweldige bron

D

is voor Schriftstudie. Ondergetekende gebruikt deze concordantie met de regelmaat van de klok.

Ook onze oud-koninginnen Beatrix, Juliana en Wilhelmina verwierven een eredoctoraat.

Beatrix kreeg het vanwege van de universiteit van Leiden haar inzet voor de vrijheid van meningsuiting.

Diezelfde universiteit verleende er een aan haar moeder. Dit was echter wel omstreden. Haar oma (koningin Emma) zei zelfs: „Heeft mijn kleindochter Juliana nu werkelijk zo had gestudeerd dat zij een dergelijk eervol einde van haar studie heeft verdiend?” Wilhelmina ontving twee eredoctoraten.

Zelf kreeg ik bij geval enkele maanden geleden een doctorstitel.

Niet van een universiteit, maar op huisbezoek. Een van mijn gemeenteleden was Christien Mouw, die jarenlang de herderin van Elspeet was, nadat eerder haar man Cos en diens oom Willem dat vele

jaren waren. Toen Christien wist dat ze zou gaan sterven, stelde ze een boekje samen: ”Eerste nevelflarden”. Dit is een verzameling van gedichten en columns die ze eerder publiceerde, verlucht met schilderijen van haar hand. Het geschriftje werd uitgedeeld na de rouwdienst en eerder aan hen die haar thuis bezochten. Ook ik kreeg zo’n boekje. Christien, die met een hersentumor te kampen had, kon toen niet zo goed meer schrijven.

Toch vroeg ik haar mijn exemplaar te signeren. Ze schreef met bevende hand: „Dr. Van Kooten, Christien.” Ik reageerde gekscherend: „Eindelijk iemand die mijn wetenschappelijke kwaliteiten weet te waarderen.”

Wat zegt overigens een titel? Ds. I. Kievit, die weleens ”doctor zonder bul” is genoemd, moet eens gezegd hebben dat degenen die tot Gods volk behoren, wanneer ze in de zaligheid zijn, allemaal doctor in de godgeleerdheid zijn. Gods Woord zegt het anders: „Wij kennen ten dele en profeteren ten dele (…), maar wanneer het volmaakte zal gekomen zijn, dan zal hetgeen ten dele is tenietgedaan worden.” Gods kind ontvangt geen eredoctoraat maar een eerkroon. Zoals de 24 ouderlingen in Openbaring 4. Ze wierpen die echter voor de troon en zeiden: „Gij, Heere, zijt waardig te ontvangen de heerlijkheid, en de eer, en de kracht; want Gij hebt alle dingen geschapen, en door Uw wil zijn zij, en zijn zij geschapen.”

Ds. M. van Kooten, Elspeet terdege *

1 FEBRUARI 2022

33

STEUN EN KLANKBORD IN DE PASTORIE

deel 1

34

terdege *

1 FEBRUARI 2022

„Mijn vrouw is geen ouderling; zij is dé hulp tegenover me”

GESCHENK UIT DE HEMEL Het leven in de pastorie is intensief en soms eenzaam.

Dat maakt het belang van een goed huwelijk voor predikanten des te groter. Wat betekent hun echtgenote voor hen in de dagelijkse praktijk van het ambtelijke werk? Ds. A. Geuze: ”Ik heb een vrouw die heel veel van me houdt, maar ze adoreert me niet.” tekst: HUIB DE VRIES beeld: RENATE BLEIJENBERG-VAN LEEUWEN

a een verblijf van ruim zeven jaar in het Canadese Chilliwack keerde ds. Geuze in 2018 terug naar het vertrouwde Gouda.

Hij betrok er met zijn vrouw de pastorie aan de Achterwillenseweg van de gereformeerde gemeente in Nederland aan de Gerbrandyweg. Van 2007 tot 2011 diende hij dezelfde gemeente.

Hoewel hij verknocht was aan zijn werk met verstandelijk beperkte kinderen, raakte Geuze er tijdens zijn loopbaan in het onderwijs steeds sterker van overtuigd dat God hem riep tot het predikantschap. De innerlijke worsteling die dat gaf, durfde hij aanvankelijk niet te delen met zijn vrouw. „Ik heb een nogal gesloten karakter en zo’n roeping is een uitermate persoonlijke en gevoelige zaak. Bovendien achtte ik mezelf niet bekwaam. Ik ben een man die graag wat op de achtergrond blijft; dat heb ik nóg. Op een gegeven moment werd ik directeur van een school voor speciaal onderwijs, maar het werken met de kinderen hield mijn hart. Dat lag me meer dan vergaderingen leiden. ”Public speaking” is niet iets wat ik uit mezelf zoek, maar de Heere deed mijn hart steeds sterker uitgaan naar het dienen van Hem als predikant.”

Zij: „Nadat jij tot ouderling was verkozen, vroeg een vrouw in de gemeente aan mij: „Loopt jouw man met een roeping?” Dat had ze opgeluisterd in het openbare gebed als je de dienst moest leiden. Ik was een beetje ”shocked” door die vraag,

N

„Als ik een rol moet spelen, houd ik het niet vol” maar ging er wel mee naar huis. Vanaf die dag luisterde ik met andere oren en ging ik begrijpen wat ze bedoelde. Ik durfde je er niet openlijk naar te vragen, maar toen je tijdens een wandeling langs het strand zei dat je me iets moest vertellen, wist ik wat er zou komen. Ik had het voor mezelf al een beetje verwerkt.”

Hij: „Er kwam een moment dat de roeping van de Heere tot Zijn dienst zo krachtig werd dat ik er niet meer over zwijgen kon. Het was een innerlijk vuur dat vanzelf naar buiten kwam. Het verlangen om uit te mogen gaan om Gods Woord te verkondigen, overstijgt dan alle bezwaren. De Heere wilde de roeping op een bijzondere wijze 36

terdege *

1 FEBRUARI 2022

PASTORAAL

bevestigen. Toch was het nog een hele stap voor me om me te melden bij het curatorium. Mijn vrouw kwam kort daarvoor tot de conclusie dat de roeping waarschijnlijk betrekking had op mijn ambt van ouderling. We hebben toen zelfs nog een eigen huis gekocht, maar diep in mijn hart wist ik dat de Heere me tot een ander werk riep.

Dat is ook gebleken.”

Zij: „Warémpel nog geen halfjaar later werd hij aangenomen. Ik was heel verguld met dat huis, dus daar heb ik wel even wat traantjes om gelaten.”

Hij: „Dat kon ik begrijpen.”

DEELDE U IN DEZE PERIODE UW INNERLIJKE GEVOELENS WEL MET UW VROUW? „Zeker, zij staat het dichtst bij me. Je bent als man en vrouw een twee-eenheid. We bespreken eigenlijk alles met elkaar, dat hebben we altijd gedaan. Er is tussen ons ook een geestelijke band.

Bovendien heeft mijn vrouw vaak een nuchterder kijk op de dingen dan ik, al vergiste ze zich ten aanzien van mijn roeping.”

Zij: „Op de dag dat hij naar het curatorium ging, had ik bronchitis. Voor mijn gevoel was ik extra ziek door de spanning. Toen hij belde om te vertellen dat hij was aangenomen, had ik dubbele gevoelens. Verwarring, verbazing en daaronder toch ook verwondering. Het positieve overheerste, maar je moet het even verwerken als het anders gaat dan je verwachtte.”

Hij: „Die morgen heb ik alles onvoorwaardelijk in de handen van de Heere mogen leggen. Dan ben je het kwijt, al blijft het een spannende dag. Er werden meerdere mensen gehoord en de gesprekken liepen behoorlijk uit. Ik was de laatste.

Op een kerkzolder vol boeken zat ik maar te wachten. Toen ik eenmaal voor de broeders zat, gaf de Heere me de rust en opening om in alle eenvoud te vertellen hoe het bij mij vanbinnen lag en wat de Heere in mijn leven had gedaan.”

Zij: „Onze twee oudsten waren intussen getrouwd, we hadden nog vijf kinderen thuis. Twee van onze zoons waren er vast van overtuigd dat pa dominee zou worden. Een andere zoon barstte in huilen uit toen hij het hoorde. Op mijn vraag waarom, antwoordde hij: „Daar heb ik hem niet voor over.” Dat ben ik nooit vergeten. Een dag later zei hij: „Ik heb het geaccepteerd, het is goed.”

Dat vond ik zó mooi.”

Hij: „Onze kinderen hebben samen geld bij elkaar gelegd voor een Bijbelverklaring. Een nog jonge zoon kocht een antiek zakhorloge voor me. Dat

hoorde volgens hem bij een dominee. Ik heb het maar kort gebruikt, want ik ben geen man voor zo’n ding, maar ik vond het erg lief en bewaar het zorgvuldig.”

HOE ERVOER U HET ALS VROUW DAT UW MAN WEER GING STUDEREN? „Dat was best even wennen. Ik had hem ineens bijna alle dagen thuis, terwijl hij nog niet gepensioneerd was. Daar moet je je weg in zien te vinden. Mijn man was duidelijk: „Je moet gewoon blijven doen wat je voorheen deed.” Na een paar maanden was ik aan de nieuwe situatie gewend.”

Hij: „De studie deed ik met veel liefde. Terwijl ik ermee bezig was, ervoer ik al sterk de drang om uit te gaan in de Woordverkondiging. „Geeft gij hun te eten”, sprak Jezus tot Zijn discipelen.

Wat dat betreft vond ik het niet erg dat de studie destijds maar twee jaar duurde, al zeg ik nu: dat was echt te kort. Als je eenmaal predikant bent, ontbreekt de gelegenheid om extra te studeren.

Alle kostbare tijd is nodig door het voorbereiden van de preken, het werk in de gemeente en bijkomende taken.”

HOE HEBBEN JULLIE DE OVERGANG NAAR DE PASTORIE ERVAREN? Zij: „Je krijgt een totaal ander leven. Voor mijn gevoel belandde ik in een glazen kooitje. In de praktijk bleek dat mee te vallen, maar het kost toch wel een jaar om alle gemeenteleden te leren kennen. Na dat jaar voelde ik me echt opgenomen. Belangrijk is dat je jezelf blijft. Dat is niet

Echtpaar Geuze Ds. Adriaan Geuze, 68 jaar Gijsberta Geuze-Kok, 64 jaar Ouders van 7 kinderen Grootouders van 18 kleinkinderen Dienden: de gereformeerde gemeente in Nederland te Gouda-Gerbrandyweg (2007-2011), the Reformed Congregation in North America te Chilliwack (2011-2018), en de gereformeerde gemeente in Nederland Gouda-Gerbrandyweg (2018-heden)

terdege *

1 FEBRUARI 2022

37

“Kraambezoeken,bezoeken bij jubilea en rouwbezoeken doen we samen.”

altijd gemakkelijk, want er zijn in onze kringen bepaalde verwachtingspatronen, maar we hebben het wel geprobeerd. Als ik een rol moet spelen, houd ik het niet vol.”

Hij: „We hebben daar vaak met elkaar over gesproken. Je moet rekening houden met tradities en gevoeligheden binnen een gemeente en tegelijk een zekere nuchterheid betrachten. Toen ik nog studeerde, trok ik bij het wassen van de auto net als daarvoor mijn oude kleren aan. Dat doe ik ook als ik hier in de tuin bezig ben. Staat er ineens iemand voor de deur, dan zij het zo. Die ruimte krijgen we gelukkig ook.”

Zij: „Ja, ik kan hier echt mezelf zijn. In het begin moest ik wel wennen aan de openheid van westerse mensen. Ze zeggen meteen wat ze denken.

Na verloop van tijd ging ik dat waarderen. Je weet direct waar je aan toe bent.”

TREKKEN JULLIE VAAK SAMEN OP, OF HEEFT IEDER ZIJN EIGEN TAKEN? Hij: „We hebben altijd veel samengedaan. Toen ik nog in het speciaal onderwijs werkte, ging mijn vrouw mee met de kennismakingsbezoeken.

Dat hebben we in de pastorie voortgezet. Ook de kraambezoeken, bezoeken in verband met jubilea en de meeste rouwbezoeken doen we samen.”

Zij: „We combineren dan het nuttige met het

38

terdege *

1 FEBRUARI 2022

aangename. Als het even kan, gaan we lopend.

Voor gemeenteleden in Stolwijk en Waddinxveen pakken we de fiets. Ouderen bezoek ik soms met onze dochter, die dat als vrijwilligster doet. In het begin is het zoeken naar een goede invulling van zo’n bezoek, want je hebt er geen opleiding voor gehad. Je gaat maar een beetje op je intuïtie af.

Achteraf ben ik gaan beseffen dat ik soms te weinig aandacht had voor onze drie jongste kinderen, die toen in de puberteit zaten. Ik zag het als mijn plicht om me helemaal voor de gemeente te geven. Nu denk ik: dat ging te veel ten koste van het gezin, al weet ik niet goed hoe ik het anders had kunnen doen. Je moet die gemeente leren kennen.”

Hij: „We hebben toch wel geleerd om meer ruimte te scheppen voor het eigen gezin. Dat vonden we de eerste jaren allebei moeilijk. Dit aspect van het predikantschap blijft vaak onderbelicht. Als de Heere je een vrouw en kinderen heeft gegeven, blijft daar je eerste verantwoordelijkheid liggen.”

HOE BETEKENISVOL IS VOOR U DE BETROKKENHEID VAN UW VROUW OP HET WERK? „Ik vind die betrokkenheid heel wezenlijk. Dat geldt in elke situatie en zéker in de dienst van de Heere.”

Zij: „Ik heb er niet naar gevraagd om predi-

terdege *

1 FEBRUARI 2022

39

kantsvrouw te worden, maar ik ben wel met deze man getrouwd. Als de Heere het dan zo leidt dat hij predikant wordt, is het mijn taak om hem daarin tot steun te zijn. Roeping vind ik een groot woord, maar ik beleef het wel zo.”

Hij: „De Heere geeft je daarin ook de bekwaamheid. Je bent sociaal en je kunt goed organiseren.

Ik vind het heerlijk dat jij de planning van de preekbeurten regelt. Als er meerdere verzoeken tegelijk komen, ga ik zitten aarzelen. Jij hakt veel gemakkelijker knopen door.”

Zij: „Ik ben gewoon een managementassistent.

Ik regel de afspraken en verzorg de koffie, daarna trek ik mij terug. Mensen moeten vertrouwelijk met hun predikant kunnen spreken.”

Hij: „Er zijn zaken die onder het ambtsgeheim vallen, maar daarbuiten heb ik geen geheimen voor mijn vrouw. Soms loop ik over dingen te piekeren, dat zit in mijn karakter. Zij is veel praktischer en bekijkt de zaken daardoor vaak vanuit een andere invalshoek. Dat heb ik nodig om problemen in het juiste licht te zien. Er wordt weleens door predikanten gezegd dat hun vrouw hun beste ouderling is, maar met die uitdrukking heb ik weinig. Mijn vrouw ís geen ouderling. Zij is dé hulp tegenover me, een wonderlijke gift van de Heere, een geschenk uit de hemel. Zo ervaar ik dat echt.”

Zij: „Ik ben absoluut geen ouderling. Met kerkelijke zaken zal ik me nooit bemoeien. Dat is niet mijn gebied. Wat je deelt, zijn de zorgen en de blijdschap over dingen in de gemeente, en de emoties die daarbij naar boven komen.”

WAT BLEEK MOEILIJKER DAN U HAD VERWACHT? „Om hem als hij op de kansel staat als predikant te zien. Ook dan blijft hij voor mij in de eerste plaats mijn man. Daardoor ben ik veel kritischer dan bij een ander. Herhaalt hij niet te veel, gebruikt hij zijn stem goed, maakt hij het niet te lang…? Omdat het mijn mán is, wil ik dat alles perfect gaat. Dat vind ik verkeerd van mezelf, maar ik kan het niet tegenhouden. Een enkele keer valt het gelukkig weg en kan ik ongedwongen luisteren.”

Hij: „Toch ben je altijd positief kritisch. De dingen die je zegt, zijn eigenlijk altijd terecht.”

Zij (lachend): „Je moest er eerst wel aan wennen.

Ik hoorde vroeger al dat predikanten het lastig vinden om kritiek te krijgen. Dat herkende ik bij jou en ik snap het. Die preek is iets heel persoonlijks, dat maakt kritiek extra gevoelig. Nu kun je er beter mee omgaan.”

40

terdege *

1 FEBRUARI 2022

PASTORAAL

Hij: „Omdat ik na eerlijke analyse meestal moet bekennen dat je gelijk hebt. Je maakt daarin samen een ontwikkeling door. Ik heb een vrouw die veel van me houdt, maar ze adoreert me niet.”

IS DE BAND TUSSEN JULLIE NOG VERDIEPT IN DE PASTORIE? Hij: „In die zin dat bepaalde kwaliteiten van mijn vrouw nog meer voor het voetlicht zijn gekomen.

En we trekken nog intensiever met elkaar op.”

Zij: „Temeer omdat je er in een gemeente geen bijzondere vrienden op na kunt houden. Dat vind ik een moeilijke kant van het leven in de pastorie.

Gelukkig hebben we het samen goed.”

WAT IS DE KRACHT VAN UW MAN? „Hij heeft een eindeloos geduld en zoekt de verbinding. Waar verdeeldheid heerst, weet hij weer eenheid te bewerken.”

Zij: „Mijn vrouw vult me daarin aan. Ze is invoelend en sociaal bewogen, maar tegelijk nuchter, kordaat en doortastend. Dat zijn eigenschappen die ik mis.”

ZOU U HET ZONDER HAAR REDDEN? „Bij het ouder worden komt die vraag vaker bij me boven. We weten niet wat er voor ons ligt.

Zou ze wegvallen, dan vertrouw ik erop dat de Heere geeft wat nodig is om verder te kunnen gaan, maar het zou wel een ontzaglijke leegte geven. Zeker omdat met het vorderen van de leeftijd je kwetsbaarheid toeneemt. Alles gaat meer tijd kosten en moeilijke dingen raken me nog meer en dieper dan voorheen. We zijn het er samen over eens dat je als predikant de gemeente in prediking en pastoraat moet kunnen dienen zoals nodig is. Wanneer dat niet meer kan, moet je terugtreden.

Gelukkig mogen we de arbeid nu nog met vreugde verrichten en geeft de Heere te midden van alles steeds nieuwe kracht. Hij draagt Zelf zorg voor de toebrenging van de Zijnen, totdat Hij komt met grote kracht en heerlijkheid. In de achterliggende drie jaar heeft Hij de bediening van Zijn Woord kennelijk willen gebruiken. In jonge mensen, maar ook bij gemeenteleden die al ouder zijn. Daarin bevestigt de Heere Zijn Woord: „Het zaad zal Hem dienen; het zal den Heere aangeschreven worden tot in geslachten.” Dat maakt me ontzettend blij en geeft moed om door te gaan in deze bange tijd.”

Zij: „Dit leven slokt je enorm op, maar zulke ervaringen zou ik niet graag missen.”

terdege *

1 FEBRUARI 2022

41

r e d n O ns o

3

2

4 1

1.

Hartelijk bedankt, lieve omi Van Garderen, dat u voor onze poppen jurkjes met hoedjes hebt gehaakt. Wij zijn heel blij met u! Liefs van uw drie achterkleinkinderen Alies, Jaëlle, Carien.

2.

Op 17 december 2021 42

terdege *

1 FEBRUARI 2022

mocht onze lieve en moedige moeder, oma en overgrootmoeder 81 jaar worden. Ze is weduwe, doch heeft ze een talrijk nageslacht van 12 kinderen, 65 kleinkinderen en 54 achterkleinkinderen mogen ontvangen, waarvoor ze nog graag koekjes bakt.

Mw. E. Huibers-van Laar, Tielsestraat 40, 4043 JS Opheusden.

3.

4.

Op 17 december 2021 waren onze Frans en Marijke Wiersma-Bons 50 jaar getrouwd. Wij willen hen nogmaals van harte feliciteren en Gods zegen toewensen! Liefs van jullie kinderen, kleinkinderen en achterkleinkind. Hun adres is: Uttilochweg 5a, 3888 LK Uddel.

Op 17 december waren onze lieve (o)pa en (o)ma Peene 45 jaar getrouwd.

Nog van harte gefeliciteerd en Gods zegen toegewenst voor de toekomst! Lieve groet van jullie kinderen, aanhang en kleinkinderen.

5

7

6

8

Voor ‘Onder ons”kunt u een foto en een korte tekst inzenden: Onder Ons Postbus 613, 7300 AP Apeldoorn; redactie@terddege.nl Let op: er kan een lange wachttijd zijn.

5.

Op 22 januari was dit echtpaar uit Andel 30 jaar getrouwd. De familie feliciteert hen van harte en wenst hen Gods zegen toe voor de toekomst.

6.

Lieve (o)pa en (o)ma De Jong-v.d Spek, 16 december waren jullie 55 jaar getrouwd. Hartelijk gefeliciteerd, namens alle kinderen en kleinkinderen.

We wensen hun de onmisbare zegen van de Heere toe! Fam. P.P. de Jong, Achterbroek 103, 2825 NG Berkenwoude.

7.

Op 15 januari waren onze ouders (o)pa en (o)ma De Bruijn 40 jaar getrouwd.

Van harte gefeliciteerd namens jullie (klein)kinderen.

Hun adres: Wielsekade 4, 3411 AA Lopik.

8.

en schoonzus Marijke Hoogendijk-de Leeuw waren op 29 december 50 jaar getrouwd. De familie Hoogendijk en alle neven en nichten wensen hen, samen met hun kinderen en kleinkinderen, van harte Gods zegen toe op hun verdere levensweg. Hun adres is: Douzapad 23, 2722 AX Zoetermeer.

Onze lieve broer Pim

terdege *

1 FEBRUARI 2022

43

44

terdege *

1 FEBRUARI 2022

KERK IN DE KOU, DEEL 3

„AFKEER EN OPENLIJKE VIJANDSCHAP KOM IK MAAR ZO NU EN DAN TEGEN”

VERBINDEN IN ALKMAAR Door zijn werk als evangelist pendelt Jan Geerts op en neer tussen orthodox-christelijk Veenendaal en seculier Alkmaar. Het verschil tussen beide werelden ging hij steeds meer relativeren. ”Ten diepste zijn alle mensen gelijk, met name geestelijk.

Alleen de verpakking verschilt.” tekst: HUIB DE VRIES beeld: MARTHE ROUKENS, RENATE BLEIJENBERG-VAN LEEUWEN

terdege *

1 FEBRUARI 2022

45

D

e Hoef is in Alkmaar een begrip. De naoorlogse wijk biedt onderdak aan een kleine 7000 inwoners van de kaasstad.

Aan de Willem Buytewechstraat ligt inloophuis Bij de Bron, dat in 2013 de deuren opende. Het voormalige kantoorpand verving de kerk aan ’t Wuiver en het inloophuis in de binnenstad.

Spin in het web van alle activiteiten in en vanuit deze evangelisatiestek van de Gereformeerde Gemeenten is Jan Geerts (49). De inwoner van Veenendaal, die jarenlang de kost verdiende met de verkoop van kachels, werd in 2014 benoemd tot parttimecoördinator, onder evangelist Gerrit Baan. Drie jaar geleden volgde hij die op. „In 1993 maakte de Heere me al duidelijk dat ik ooit in Zijn Koninkrijk zou mogen werken, maar het was een weg van lang wachten, met vallen en opstaan.”

HAD U TOEN AL DE BEHOEFTE OM BUITENKERKELIJKEN BEKEND TE MAKEN MET HET EVANGELIE? „Er was liefde tot de Heere gekomen en Hij liet het verlangen groeien om Zijn Woord bekend te maken. Dat het op een evangelisatiepost zou zijn, had ik niet gedacht. Dat kwam een paar maanden voordat ik hier aan de slag kon.

Formeel was ik coördinator, maar Gerrit Baan betrok me ook bij het inhoudelijke werk. Daar ben ik hem nog steeds dankbaar voor.”

U WOONT IN VEENENDAAL; IS DAT EEN TOTAAL ANDERE WERELD DAN ALKMAAR? „Ja en nee. Om met het eerste te beginnen; Veenendaal is nog een christelijke plaats met een grote reformatorische populatie. Hier gaat 2 procent naar iets wat religieus is. Dat kan van alles zijn. De overige 98 procent is niets, zoals dat heet. Dat geeft een andere sfeer. Het vraagt ook om meer uitleg als je met mensen in contact komt. De meeste inwoners van Alkmaar hebben weinig idee bij Bijbelse opvattingen. We proberen in ons doen en laten een onderdeel van de wijk te zijn en zo te leven dat mensen als vanzelf naar onze motieven gaan vragen. Afkeer en openlijke vijandschap kom ik maar zo nu en dan tegen. Wat dat betreft is het verschil met Veenendaal niet zo groot.”

VOORHEEN DEED DE POST OOK DIENST ALS ALTERNATIEVE GEMEENTE VOOR EEN HANDJEVOL REFORMATORISCHE CHRISTENEN. „Dat maakte de drempel voor de doelgroep

EVANGELIST IN NEDERLAND

hoog. Bij de Bron is nu meer een christelijk wijkcentrum, waar we van contact via relatie en verbinding naar hechting gaan. Aan dat traject zijn allerlei activiteiten gekoppeld, van taalles en naailes tot het Bijbeluur op zondag. Voor de zeven Alkmaarse leden van de Gereformeerde Gemeenten verzorgen ouderlingen uit Lisse leesdiensten. Vanzelfsprekend zijn ook anderen daar welkom. Er zijn meestal wel enkele belangstellenden, maar een groeiend aantal mensen geeft de voorkeur aan het Bijbeluurtje, verdeeld over twee groepen. Dan zijn we met een man of twintig.”

HOE GEEFT U INVULLING AAN HET BIJBELUUR? „Ik laat muziek horen, we zingen, bidden met elkaar en lezen samen een gedeelte uit de Bijbel.

Dat heb ik goed voorbereid, maar we behandelen het in de vorm van een gesprek. Dat maakt direct duidelijk wat mensen begrijpen van het betreffende Bijbelgedeelte en met welke vragen ze rondlopen.”

WAT IS KENMERKEND VOOR HET GEESTELIJK KLIMAAT IN DEZE STREEK? „De vrijblijvendheid. De bevolking van NoordHolland laat zich niet graag binden. Dat vraagt om voorzichtigheid in de contacten. Opdringerigheid wordt niet gewaardeerd. Een deel van de mensen die de maaltijd bezoeken, zegt heel eerlijk: „We komen voor het eten, het geestelijk voedsel nemen we op de koop toe.”

Wij stellen ons vriendschappelijk en met aandacht voor iedereen op. Na verloop van tijd zien we mensen uit zichzelf naar het inloophuis komen. Als ze eenmaal binnen zijn, groeit vaak de belangstelling voor de Bijbel.”

WAT HEEFT HET WERK IN ALKMAAR MET U GEDAAN? „Ik ben het verschil in leefomgeving gaan relativeren en voel me nu overal wel thuis; tegelijk ook niet. Ten diepste zijn alle mensen gelijk, met name geestelijk. Alleen de verpakking verschilt. Daar heb je rekening mee te houden. In een gesprek met reformatorische christenen in Veenendaal is mijn taalgebruik anders dan hier.

Dat beleef ik niet als een dubbele houding. We hebben allemaal hetzelfde nodig en de boodschap van het Woord is overal gelijk, maar bij de verwoording ervan dien je rekening te houden met de achtergrond van je hoorders. De leefwereld van de meeste mensen die hier komen is

„Ik ben explicieter geworden over mijn geloof” totaal anders dan de mijne. Het vraagt tijd om hen bij de wezenlijke vragen van het leven te krijgen. De persoonlijke gesprekken thuis, het Bijbeluurtje en de maaltijden zijn daarvoor zeer geschikt.”

HEBT U EEN BEPAALDE STRATEGIE ONTWIKKELD IN HET BENADEREN VAN MENSEN? „Niet in de strikte zin van het woord. Het begint met goed luisteren, om een beeld te krijgen van de leef- en denkwereld van de mensen die je ontmoet. Daarom bezoek ik ze hen veel mogelijk aan huis. Als er een relatie groeit, ontstaan er bij een deel vanzelf wezenlijke vragen. Die groep komt naar de maaltijd en na verloop van tijd soms ook naar het Bijbeluurtje. Dat zijn de gelegenheden waar ik heel direct de Bijbel kan laten spreken. Laatst heb ik het gedeelte over Noach en de zondvloed gelezen: het oordeel van God over de zonde en de redding die er was in de ark. Dan confronteer ik de bezoekers met de ernst van de Bijbelse boodschap. Wie deze boodschap afwijst, zal altijd onder Gods toorn zijn. Alleen wie het geloof ontvangt, wacht het eeuwige leven.”

HOE VALT DAT? „Door de relatie die is opgebouwd, kun je ook over de keerzijde van het Evangelie concreter spreken. De meesten hebben het idee: we zien wel wat er komt na de dood, waarschijnlijk valt het wel mee. Ook daarin is het verschil tussen Veenendaal en Alkmaar kleiner dan we vaak menen. Wie bij ons ligt er wakker van als hij denkt aan zijn levenseinde en wat daarop volgt?

We zijn gewend geraakt aan ernstige woorden en laten die onberoerd over ons heen gaan. In de ene situatie is er sprake van lauwheid, in de andere van onkunde. Het resultaat is hetzelfde, totdat Gods Geest in het hart gaat werken. Van nature is iedereen afkerig van het Bijbelse spreken over Gods rechtvaardigheid en het oordeel dat wacht. Ook ik, al ben ik opgegroeid in de Gereformeerde Gemeenten in Nederland. Ik voel me totaal niet boven de mensen hier verheven.”

terdege *

1 FEBRUARI 2022

47

WELKE INVLOED HEEFT DE CORONAPANDEMIE OP UW WERK? „Een positieve. Omdat het aantal mensen dat we kunnen ontvangen kleiner is, kom je makkelijker tot een persoonlijk en diepgaand contact.

Temeer omdat mensen zich zorgen maken. „Gaat de wereld er nu aan?” Dat biedt openingen voor een gesprek over de ernst van het leven, de realiteit van het sterven en dat wat nodig is om God te kunnen ontmoeten.”

HOE STAAT U TEGENOVER CONFRONTERENDE VORMEN VAN EVANGELISATIE? „Ik ben positief over alles wat wordt gedaan om mensen bekend te maken met de boodschap van de Bijbel. De verschillende manieren waarop dat gebeurt, wil ik niet tegen elkaar uitspelen.

Ze vullen elkaar aan. Ons doel hier in Alkmaar is het vormen van een gemeenschap rond Gods Woord. Dat vraagt om een andere benadering dan evangelisatiewerk waarbij je zo nu en dan met een Bijbelkraam in een stad staat voor straatevangelisatie.”

ERVAART U DE HUIDIGE NEDERLANDSE SAMENLEVING ALS KIL? „Dat kan ik niet zeggen. Ik ben niet blind voor de veranderende opvattingen, maar de meeste mensen die ik ontmoet, zijn vriendelijk. Er wordt soms in de kerk gebeden voor de evangelisten op hun eenzame posten. Daar herken

48

terdege *

1 FEBRUARI 2022

ik me niet in. Ik ben hier met de Heere, heb een betrokken team om me heen en weet me verbonden met de bezoekers. Als ik me een keer bezeerd voel, is het in het contact met moslims die heel lelijk kunnen doen over de Heere Jezus.”

ZIET U IN REFORMATORISCHE KRING DE BETROKKENHEID OP DE BUITENWERELD TOENEMEN? „Zeker, en daar ben ik blij om. Bij velen bespeur ik het proces dat ik ook zelf heb doorgemaakt. Je kijkt met een vooroordeel naar andersdenkenden, een vooroordeel dat grotendeels onterecht is. Het zijn mensen als jij en ik. Dat besef zie ik groeien. Binnen de Gereformeerde Gemeenten was evangeliseren in het verleden uitbesteed aan een aantal daarvoor aangestelde evangelisten. Nu gebeurt het door veel meer mensen en kent een toenemend aantal gemeenten evangelisatiewerk in de eigen woonplaats.”

BENT U UW EIGEN KRING ANDERS GAAN BEKIJKEN? „Ik voel me er nog steeds van harte mee verbonden. Wel valt me meer dan vroeger op hoezeer we op onszelf gericht waren. En vaak nóg zijn. We zeggen dat de samenleving ons niet begrijpt, maar het omgekeerde is net zo goed het geval. Dat geeft een ongezond vijandsbeeld.

Ik ben gaan zien dat de Heere heel Zijn schep-

EVANGELIST IN NEDERLAND

ping zoekt en dat iedereen onder Zijn bereik is.

Dat geeft hoop en ontspannenheid in het werk.

Ik benader mensen niet als evangelisatieobjecten, maar als medeschepselen aan wie ik Zijn Naam bekend mag maken. In de wetenschap dat de Heere dat op Zijn tijd en wijze zal gebruiken. Het verschil tussen wij en zij ervaar ik niet meer. Ik ben één met de mensen.”

ik bij de een belangstelling en bij de ander afkeer. Dat is confronterend en tegelijk leerzaam.

Het illustreert wat we allemaal met de mond belijden, maar minder gemakkelijk aanvaarden: dat de wereld niet buiten onze deur begint. Zo is het, zo was het en zo zal het zijn tot de jongste dag. Er is niets nieuws onder de zon, alleen de uiterlijke verschijningsvorm wisselt.”

WELKE ONTWIKKELING VERWACHT U DE KOMENDE 25 JAAR? „God is een God van wonderen. Hij kan een opwekking geven en daar bidden we vurig om. Als de huidige trend doorzet, zal het Godsbesef nog verder afnemen. Door alle informatie die op hen afkomt, weten mensen bovendien steeds minder wie of wat ze moeten geloven. Het zijn de weeën die voorafgaan aan de wederkomst van Christus.

Zo zie ik ook de coronapandemie. In de tijd die ons nog wordt gegeven, moeten we niet klagen over de boze wereld, maar doen wat onze hand vindt om te doen. In de wetenschap dat er een nieuwe hemel en een nieuwe aarde wachten voor allen die geloven. De vraag wanneer Jezus zal terugkomen, houdt mij meer bezig dan de vraag of we over 25 jaar nog vrijheid van onderwijs kennen en of er nog reformatorische scholen zijn. Daar gaat het uiteindelijk niet om.”

HEEFT DAT BESEF U DICHTER BIJ DE KERN VAN DE BIJBELSE BOODSCHAP GEBRACHT? „Dat denk ik wel, ja. Het werk onder mensen voor wie de reformatorische traditie volslagen vreemd is, vraagt sowieso om concentratie op de kern. Waar gaat het nou echt om in het leven en in onze verhouding tot God? Die vraag moet niet alleen in Alkmaar centraal staan, maar net zo goed in Veenendaal. Het is winst als we dat door de ontkerkelijking en de secularisatie scherper gaan zien. De bevoorrechte positie die christenen in ons land lange tijd hadden, kende ook schaduwkanten. „In de wereld zult gij verdrukking hebben”, sprak Jezus. Dat is dus de normale situatie. Wij hebben te veel op onze lauweren gerust. Ik hoop dat de Heere deze tijd gebruikt om ons te laten zien dat een materialistisch leven in ons eigen kringetje zeker zo werelds is als een leven zonder kerk en zonder God. Laten we veel denken aan het woord van Jezus: „En dit is het eeuwige leven, dat ze U kennen, de enige waarachtige God, en Jezus Christus, Die Gij gezonden hebt.”

DAT DRAAGT U OOK UIT IN UW GEZIN? „Dat probeer ik. Het is bepaald niet eenvoudiger dan het werk in Alkmaar. Ook in mijn gezin zie

terdege *

1 FEBRUARI 2022

49

NATUUR

Op zo’n kille winteravond, waarop iedereen zich naar huis en haard haast, is de stilte je beste vriend. Zomaar eens rustig aanzien hoe de nevel het landschap langzaam uitwist en de dag uitdooft, je wordt er zelf ook stil van. En juist in de stilte leer je luisteren.

GROETEN UIT

DEN HAAG De politiek wordt weleens aangeduid als Haagse slangenkuil. Wellicht is dat in een aantal gevallen terecht. In de politiek komt niet altijd het mooiste in mensen naar boven. En daar waar de standpunten of belangen ver uit elkaar liggen en de gemoederen verhit zijn, worden soms dingen gezegd die velen in rustiger omstandigheden anders zouden uiten.

Nu moet ik zeggen, als ik van een afstand naar Den Haag kijk –en dat gebeurt als ik wat langer in Elspeet ben– dan heb ik soms ook het idee: wat gebeurt er allemaal in Den Haag en kan dat niet een beetje beter of menselijker?

Een van de dossiers waarbij me dat regelmatig overkomt is dat rond de kinderopvangtoeslag. Hierover valt veel te zeggen. De overheid heeft hier niet goed gehandeld. Er is veel fout gegaan, overigens niet alleen bij de overheid maar ook bij de organisaties en de mensen die de toeslagen hebben aangevraagd. Over één ding zijn we het eens: dit moet nooit weer gebeuren. Mensen moeten niet vermalen worden tussen de raderen van de overheidsmachine.

Ruim een jaar geleden trad er een speciale staatssecretaris aan om het kinderopvangtoeslagendossier vlot te trekken: Alexandra van Huffelen. Ik heb veel respect voor het feit dat ze deze klus aandurfde.

Dit doe je namelijk nooit goed. Of je geeft te veel geld uit, of je bent te langzaam, of je hebt geen oog voor de mensen die het betreft. Ik heb in de afgelopen periode staatssecretaris Van Huffelen positief kritisch gecontroleerd. Haar de ruimte en de tijd te gegund om een organisatie op te zetten die de mensen die slachtoffer zijn geworden van de kinderopvangtoeslagen recht doet.

Ik had eerlijk gezegd verwacht dat ze deze klus in het nieuwe kabinet af zou gaan maken. Begin januari zag ik echter, tot mijn verbazing, dat ze staatssecretaris wordt op Binnenlandse Zaken. Ik liep de dag nadat alle kabinetsposten bekend geworden waren een rondje door de Elspeetse bossen toen mijn telefoon overging: Alexandra van Huffelen. Ze belde om ‘afscheid’ te nemen. Ik vond het sympathiek dat ze het deed. Ze nam met pijn in haar hart afscheid van het kinderopvangtoeslagdossier. We hebben wederzijdse waardering uitgesproken. De volgende dag bedacht ik dat er in die Haagse slangenkuil toch ook mooie en warme momenten zijn: dat telefoontje van misschien vijf of tien minuten van Alexandra van Huffelen was er zo een.

CHRIS STOFFER TWEEDE KAMERLID VOOR DE SGP

51

„Dat grote van vrachtwagens vind ik mooi” 52

terdege *

1 FEBRUARI 2022

MIJN WERK

Met een haakwerkje in de cabine Haar meisjesdroom was: vrachtwagenchauffeur of kapster worden. Met het eerste idee was haar familie echter niet blij. En een proefles permanentjes draaien deed haar beseffen dat kapster worden haar bepaald niet trok. Nu rijdt Joyce Makkenze-Vermeer (40) uit Dordrecht al jaren rond op een vuilniswagen. tekst: JEANNETTE WILBRINK-DONKERSTEEG beeld: TINEKE VAN DER EEMS

MIJN WERK

elf was vader Vermeer destijds chauffeur op een betonmixer. Hij kende die mannenwereld dus van binnenuit en vond zijn dochter daar niet in passen. Joyce: „Bovendien waren mijn ouders bang dat ik op het buitenland zou gaan rijden. Ik was hun eerste kind, mijn vaders oogappeltje. En het enige meisje.”

Na Joyce werden er twee broertjes in het Dordtse gezin geboren.

De groep buurkinderen van haar leeftijd bestond ook uit alleen maar jongens. Met die club bracht Joyce heel wat uren door op het voetbalveld tegenover haar ouderlijk huis. „Mijn moeder was wel van de rokjes en zo, maar volgens haar was ik nu eenmaal een echte rouwdouwer.

Ik zat met mijn panty’s in de hoogste boom. Op school moest ik met de jongens voetballen, want voor de meisjes was ik te wild, haha.”

Al mocht ze dan geen chauffeur worden, ze bleef van vrachtwagens houden. Joyce besloot een mboopleiding motorvoertuigtechniek te volgen en haalde als enige in de regio direct niveau 4, wat zeggen wil dat ze is opgeleid om een eigen werkplaats te runnen. „Ik geloof dat mijn vader daar toen toch wel een beetje trots op was.”

Van het feit dat ze het enige meisje in de klas was, keek ze inmiddels niet meer op. Ze was eraan gewend alleen jongens om zich heen te hebben. En een van die klasgenoten bleek zelfs zo aardig te zijn dat hij haar echtgenoot is geworden.

Z

LIEFST LASSEN Na haar opleiding kon Joyce als monteur aan de slag bij een DAFgarage in Barendrecht. „Dat grote van vrachtwagens vind ik mooi. Dat je zo’n enorme cabine kantelt en aan het werk gaat, daar geniet ik van. Lassen heb ik altijd het liefst 54

terdege *

1 FEBRUARI 2022

gedaan. Het is inderdaad een harde wereld, maar het voordeel is dat de mensen er ook lekker duidelijk zijn.

Om mijn opleiding te bekostigen, heb ik een tijdje bij de HEMA gewerkt – tussen vrouwen. Daar ging het er soms zo geniepig aan toe.

Geef mij dan maar mannen...! Hebben die een aanvaring, dan kunnen ze wel even flink tekeergaan, maar na vijf minuten is het gewoon over.

Vrouwen vergeten niet gemakkelijk.”

De meisjesdroom van Joyce kwam alsnog uit toen ze via de DAFgarage waar ze werkte, haar vrachtwagenrijbewijs mocht halen.

Nadat haar eerste twee kinderen geboren waren, besloot ze meer te gaan doen met dat rijbewijs.

EENZAME OUDEREN „Als monteur had ik regelmatig een klus van een week. Het is lastig om je werk halverwege aan een collega over te dragen. Maar hele weken werken, wilde ik niet meer nadat ik moeder was geworden.

Hier kwam nog bij dat ik last van bekkeninstabiliteit had gekregen en ik niet wist hoe dat verder zou gaan als ik als monteur bleef werken.

Daarom heb ik als chauffeur bij de vuilnisophaaldienst HVC in Dordrecht gesolliciteerd. Daar werk ik nu al vijftien jaar lang, drie dagen per week. Ik begin vroeg en ben om kwart voor vier weer klaar, zodat ik na schooltijd thuis kan zijn. Mijn man is ondertussen naar het onderwijs overgestapt en dus buiten de schooltijden om ook veel thuis voor onze vijf kinderen.”

Nog altijd zit Joyce met veel plezier achter het stuur van de vuilniswagen, maar ook allerlei andere werkzaamheden voor het bedrijf doet ze graag. „Rond de drie zwangerschappen in de tijd dat ik hier werkte, heb

ik allerlei afdelingen leren kennen. Sindsdien doe ik nog steeds regelmatig kantoorwerk. Ik spring overal bij en ga bijvoorbeeld ook naar scholen om te praten over het scheiden van afval. Ik schrijf routes en rijd mee om die te bekijken.”

Vooral het begeleiden van jonge chauffeurs geeft haar veel voldoening. „In ons werk wordt het steeds drukker. Dat geeft soms best wat onvrede. Als jonge collega’s mopperen en je weet ze uiteindelijk toch weer positief achter het stuur te zetten, is dat veel waard. Ik word zo langzamerhand een beetje als moederfiguur gezien.”

Een van de leukste dingen blijft voor Joyce het „lopen achter de wagen.” Dat is het gezelligst, vindt ze. Jarenlang had ze daarbij hetzelfde maatje. „Wij hadden aan één blik genoeg om te begrijpen wat de ander bedoelde. Ik vind ook de contacten op straat heel bijzonder. Er zijn eenzame ouderen die echt op de vuilniswagen staan te wachten, zodat ze tenminste even met iemand kunnen praten. Bij de een mag je plassen, een ander legt een pak koeken op z’n container klaar.

Tegenwoordig kom je echt niet meer alleen vuilnis ophalen, maar ben je ook het visitekaartje van het bedrijf. Sinds we het afval scheiden, hebben veel klanten daar ook vragen over.”

SIMPELE ZIELEN Het vervelendste aan haar werk vindt Joyce het feit dat mensen haar en haar collega’s soms als „simpele zielen” beschouwen. „Ik denk dat wij een hogere opleiding hebben dan degenen die zo tegen ons aankijken.”

Overigens signaleert de chauffeuse in dat opzicht wel een positieve ontwikkeling. „Zeker sinds de

coronacrisis zitten er veel mensen thuis die opeens gaan beseffen dat wij gewoon langs blijven komen.

Ook op hete zomerdagen als zij met een ijsje in de tuin liggen, en ook als het ’s winters koud en nat is. Er komt echt meer waardering. Vroeger hebben we weleens aangifte moeten doen vanwege bedreigingen, omdat we volgens iemand even in de weg stonden. Ooit trok een man zelfs zijn mes.”

RENTMEESTERSCHAP Een dergelijke vijandige of neerbuigende houding raakt Joyce, omdat haar werk aansluit bij haar overtuiging dat ons als mensen het rentmeesterschap van deze aarde is toevertrouwd. Afval verwerken en recyclen is een belangrijke taak geworden. En de vuilnisbelt van vroeger is nu een grondstoffenbedrijf, legt ze uit. „Zo sluit het werk ook aan bij je geloof als christen. Daar sta je voor!”

Wat haar betreft haalt ze dan ook haar pensioen bij de HVC, al zal dat wellicht niet altijd op de wagen zijn. „Nu ik 40 ben, mag ik nog maar 300 bakken op een dag legen, geen 500 meer. Bij een bedrijf als het onze geldt dat je na de 30e aftakelt.

Maar ik hoop dat ik wat minder zwaar werk wel kan blijven doen hier, misschien nog wat meer begeleiding van jonge chauffeurs bijvoorbeeld.”

En hoe ze haar vrije tijd invult? „Ik voetbal graag, maar daar komt niet zo veel meer van. Ik houd ook van handwerken. Ja, hoor, er zijn wel ”vrouwendingen” die ik leuk vind.

Ik heb weleens in de cabine zitten haken. En ik loop ook altijd in een rokje. Voor mijn man is het toch wel een leuk idee dat hij een vróúw heeft.”

„Voor meisjes was ik te wild”

terdege *

1 FEBRUARI 2022

55

Vergis je niet in je slaperige kater op de sofa. Haarscherp houdt hij je in de gaten, al ben je helemaal uit zijn blikveld verdwenen. tekst: BART VAN DEN DIKKENBERG

56

versiteit van Kyoto in Japan noemen dit een vorm van sociaal-ruimtelijke cognitie.

Ze deden er onderzoek naar, waarbij ze luidsprekers inzetten om geluiden te simuleren. „De katten waren zichtbaar verrast toen hun baasje naar een nieuwe, onverwachte locatie leek te worden ‘geteleporteerd’”, schreven ze in hun artikel.

Vlijmscherp hout Wat is scherper dan een stalen mes?

Een houten mes. Een steakmes van gehard hout bleek drie keer scherper dan een stalen exemplaar. Wetenschappers van de universiteit van Maryland (VS) hebben daarvoor de lignine uit het hout verwijderd. Vervolgens hebben ze het hout onder hoge druk verhit. De samengeperste cellulose bleef over. En dat bleek vervolgens sterker dan staal. De onderzoekers maakten er niet alleen een mes van, maar ook keiharde spijkers.

terdege *

1 FEBRUARI 2022

PALEONTOLOGIE

LIFESTYLE

Een tevreden wegdromende poes lijkt allerminst waakzaam. Maar schijn bedriegt.

De poes volgt alles wat zijn baasje doet. Hij analyseert loopgeluiden, stemmen en bewegingen haarijn. En brengt die in verband met de ruimten in huis. Zo weet de kat precies waar zijn baasje is, al ziet-ie hem niet.

Wetenschappers van de uni-

HUISDIER

KAT ALS ”BIG BROTHER”

Grootste dino ooit

Wat is de grootste dinosauriër ooit? Wetenschappers hebben onlangs weer zo’n reusachtige planteneter met lange nek en dito staart opgegraven. Ze noemden hem Supersaurus. En die naam draagt het fossiele beest met ere. Van de punt van zijn staart tot zijn neus mat de gigant 39 meter. Tenminste, tot voor kort. Uit onderzoek van Brian Curtice, paleontoloog in het Arizona Museum of Natural History, bleek dat zijn lengte wel 42 meter kon zijn geweest.

MOBILITEIT

Klassieker zonder luchtje Komt er ineens een klassieker voorbijstuiven. Wie schetst de verbazing als blijkt dat het karakteristieke gepruttel en de walmende benzinedamp achterwege blijven? Het is dan ook een soort trapauto, of liever gezegd: een vierwielige elektrische fiets voor twee personen van het Finse bedrijf Kinner.

Het prototype is 2,85 meter lang en 1 meter breed. De baas van Kinner, de Finse gitaarbouwer en autorestaurateur Ari Jukka Luomaranta, is van plan om in april te beginnen met de eerste leveringen. Een Kinner-velomobiel is niet goed koop: hij gaat zo’n 15.000 euro kosten.

KENNIS VAN ZAKEN

Paddenstoel uit de keuken Voor paddenstoelliefhebbers is het leven ingewikkeld geworden. Paddenstoelen verzamelen heet stropen, en op stropen kan vier jaar celstraf staan.

De supermarkt verkoopt alleen champignons; geen cantharellen of eekhoorntjesbrood. Maar er is een oplossing: de Mella Smart Mushroom Fruiting Chamber. Deze kweekkas van plexiglas heeft een waterreservoir, een vochtigheidssensor, ledgroeilampen en een ventilator. In de kas wordt een blok met paddenstoelsporen geplaatst. Na enkele weken zijn de paddenstoelen oogstrijp. Het systeem van Mella kost 475 euro. Dat wordt veel paddenstoelen eten om de investering terug te verdienen.

Hoe antilichamen het coronavirus aanpakken

Menselijke cel

SARS-CoV-2-virus Spike-eiwit: Tussen 25 en 40 spikes op oppervlak van virus.

Elke spike bestaat uit drie eiwitten, die een bloemachtige vorm vormen

Virusgenoom

GRAPHIC

Mensen die hersteld zijn van milde corona-infecties produceren antilichamen die gericht zijn tegen drie verschillende delen van het spike-eiwit van het virus dat het gebruikt om zich vast te hechten aan menselijke cellen

Stam verankert eiwitten aan virus Replicatie: Spike bindt zich aan ACE2-receptoren op gastheercel. Virale genetische code kaapt cel, herprogrammeert deze om virusfabriek te worden Virus

Deel van het spike-eiwit van het virus dat hecht aan de ACE2-receptor van de (menselijke) gastheercel, om die cel vervolgens te infecteren. Er bestaan antilichamen die deze hechtingspunten (RBD’s) van het virus onklaar maken.

N-terminaal-domein van spike-eiwit

De stam van het spike-eiwit van het virus wordt afgebroken door zogeheten S2-antilichamen.

De échte liefhebber kan paddenstoelen slim zelf kweken

ACE2*receptor

Receptor-bindend domein

Zogeheten monoclonale antilichamen binden zich aan het spike-eiwit, waardoor infectie van menselijke cellen wordt voorkomen. *angiotensine-converterend enzym 2 Bronnen: National Institutes of Health, Cell Press, Science Museum Group

Antilichamen

Immunoglobuline G (IgG) bindt specifiek aan RBD-hechtingspunten van het virus, dat daardoor geen menselijke cellen meer kan infecteren. © GRAPHIC NEWS

Mensen die hersteld zijn van Covid-19 hebben antistoffen in hun bloed tegen de ziekteverwekker.

Die pakken 2022 het 57 terdege * 1 FEBRUARI virus niet op één, maar zelfs op drie plekken aan.

Sterven voor de wetenschap In een tijd waarin er vrijwel geen vrouwen waren die doorstudeerden en een carrière begonnen, was de Pools-Franse Marie Curie een uitzondering. De intelligente Marie wijdde haar leven aan de natuur- en scheikunde en ontdekte radium. Die ontdekking kostte haar later het leven. tekst: JACOMIJN ARIAKHAH beeld: WIKIPEDIA

58

terdege *

1 FEBRUARI 2022

Van wetenschap doen werd je in Marie’s tijd bepaald niet rijk.

Zij en haar man doceerden veel om rond te kunnen komen.

HISTORIE Marie brak veel glazen plafonds: eerste vrouw met een proefschrift in de natuurkunde, eerste vrouwelijke hoogleraar aan de Franse universiteit Sorbonne, eerste vrouw met een Nobelprijs.

Een romantische trouwjurk was aan Marie niet besteed. Ze droeg een eenvoudig donkerblauw pakje op haar huwelijk, dat ze later gebruikte in het laboratorium.

terdege *

1 FEBRUARI 2022

59

Het innen van het element radium was zwaar, intensief en langdurig werk. Zeker voor een tengere vrouw als Marie Curie.

akkelijk was haar leven niet. Marie werd als Maria Salomea Sklodowska in 1867 geboren in Polen. Ze maakte oorlog mee (Polen werd deels bezet door Rusland), armoede (haar vader verloor in haar tienertijd zijn baan, waarna zij in het levensonderhoud van het gezin moest voorzien) en verlies (een zus stierf aan vlektyfus toen Marie 9 was, twee jaar later overleed haar moeder aan tuberculose).

Maar ze had doorzettingsvermogen. Ze behaalde cum laude haar diploma aan de middelbare school. Toen de Russen haar als vrouw niet toestonden een vervolgopleiding aan de universiteit van Warschau te volgen, schreef ze zich in voor een avondstudie aan een clandestiene universiteit die wel vrouwen toeliet.

Haar wens om te gaan studeren maakte haar vindingrijk. Ze sloot een deal met haar zus Bronislawa. Bronia, zoals ze werd genoemd, mocht als eerste medicijnen gaan studeren. Zodra zij klaar was en geld verdiende voor de studiekosten, kon Marie naar de universiteit.

In 1891 begon Marie aan een studie scheikunde, natuurkunde en wiskunde in Parijs. Ze ging met vliegende vaart door haar studies, ontmoette natuurkundige Pierre Curie en trouwde in juli 1895.

M

60

terdege *

1 FEBRUARI 2022

Ze kregen twee dochters: Irène en Ève. Het moederschap weerhield haar er niet van om hard door te blijven werken. Ze verdiepte zich samen met haar man in uraniumstralen, ontdekte dat die een eigenschap zijn van de atoomkern en noemde dit radioactiviteit.

Het onderzoek ging niet van een leien dakje. De twee gingen verder op zoek naar de basis van radioactiviteit.

Dat was zwaar, intensief en langdurig werk. Maar het echtpaar zette gepassioneerd door, tot ze ontdekt hadden waar ze naar op zoek waren. Namelijk de elementen polonium en radium.

Samen met haar man en een andere onderzoeker ontving ze daarvoor in 1904 de Nobelprijs voor Natuurkunde. Eigenlijk wilde het comité achter de Nobelprijs

Marie’s aantekeningen zijn bewaard gebleven. Wie ze wil bestuderen, moet beschermende kleding aan.

HISTORIE

Ze wisten dat radioactiviteit gevaarlijk was, maar hóé gevaarlijk wist nog niemand.

de onderscheiding liever niet aan een vrouw geven.

Maar dat accepteerde haar man Pièrre niet: het was hun gezámenlijke verdienste, meldde hij. Tot ongenoegen van veel Fransen, die vonden dat Marie zich beter met haar gezin en huishouden kon bezighouden.

Het werk met de gevaarlijke straling beïnvloedde hun gezondheid. De twee namen hun studiemateriaal overal mee naartoe. Ze hadden soms brandplekken op de handen. Pièrre kreeg last van zijn benen en had evenwichtsstoornissen. Marie had rugpijn, haar huid werd grauw, haar ogen werden slechter. Ze wisten dat het radioactieve materiaal in potentie dodelijk was, maar hóé gevaarlijk het was, wist nog niemand. Men dacht zelfs dat kleine beetjes ervan een geneeskrachtige werking konden hebben. In Maries tijd werd het giftige goedje zelfs gebruikt in lippenstift, waardoor vrouwen allerlei misvormingen aan hun lippen kregen.

Twee jaar na de Nobelprijsuitreiking stierf Pièrre Curie tot Maries grote verdriet als gevolg van een autoongeluk. Marie stortte zich op haar werk. Niet zonder resultaat. In 1911 kreeg ze een tweede Nobelprijs. Deze keer voor Scheikunde, opnieuw voor haar ontdekking van de elementen radium en polonium.

Niet alleen was Marie de eerste vrouw die een Nobelprijs kreeg. Ze was ook slechts een van de vier mensen die er ooit twee hebben ontvangen. En er is maar één andere persoon die hem, net als zij, in twee vakgebieden won.

Minstens zo speciaal is dat haar dochter Irène óók een Nobelprijs ontving voor Scheikunde, samen met haar man Frédéric Joliot. Ook dochter Èves man Henry Labouisse, die diplomaat was kreeg er een, en wel de Nobelprijs voor de Vrede.

Marie Curie is van grote betekenis geweest. Niet alleen ontdekte ze radioactiviteit. Zo ontwierp ook röntgenapparatuur, waarmee ze in de Eerste Wereldoorlog naar het front trok om gewonde soldaten te helpen.

Al die blootstelling aan straling gedurende haar werk, had echter gevolgen. Marie Curie werd maar 66 jaar oud. Ze overleed aan leukemie, die volgens artsen vrijwel zeker het gevolg was van haar werk.

Haar aantekeningen zijn bewaard gebleven. Wie die wil bestuderen, moet beschermende kleding aan. Deze zijn namelijk nog steeds radioactief en worden bewaard in loden kisten. De urn met haar as staat in het Panthéon in Parijs. Ook de as is nog steeds radioactief.

terdege *

1 FEBRUARI 2022

61

Viltballetjes maken

Balletjes vilten kan iedereen! Deze eenvoudige vilttechniek met water en zeep is zelfs geschikt voor kinderen.

De handgevilte balletjes kunnen gebruikt worden voor allerlei creatieve projecten. Maak er een slinger van, onderzetters of leg ze in een mooie schaal. tekst & beeld: LEONI VAN DER EEMS

DO IT YOURSELF

* * * * *

Viltwol/(merino)lontwol in kleur of kleuren naar keuze Zeep Warm water Bak of teiltje Hand- of theedoek

WERKWIJZE START. Zet een bak met warm water en zeep klaar. Je kunt een drupje vloeibare (groene) zeep gebruiken of een stuk (olijf)zeep. Leg een handdoekje of theedoek neer om je werkplek droog te houden.

STAP 4. Als de bol wat steviger aanvoelt en ronder wordt, kun je steeds iets meer druk uitoefenen. Ga door met het draaien in je handpalmen, want het balletje is nog te zacht.

Naarmate je langer rolt, wordt het balletje steeds steviger en kleiner.

STAP 1. Neem een pluk wol (ongeveer 25 cm voor 3 cm grote balletjes).

Je hoeft geen schaar te gebruiken, de wol kan eenvoudig uit elkaar worden getrokken. Hoe groter de puk, hoe dikker het balletje wordt.

STAP 5. Om het viltproces te bevorderen zeep je je handen nog een keer in en/of dompel je het balletje regelmatig in het warme water. Ga weer door met rollen totdat je een stevig, compact balletje hebt dat je niet meer helemaal kunt induwen. Rol zeker niet te lang door, want dan wordt je balletje zo hard als een knikker en kun je er niet meer met naald en draad doorheen komen.

STAP 2. Pluis de wol uit elkaar en leg op een stapeltje. Rol dit stapeltje op, waarbij je de twee zijkanten steeds naar binnen vouwt. Je krijgt een soort coconnetje. De cocon lijkt misschien te groot, maar de wol krimpt (20 tot 40 procent) tijdens het vilten.

STAP 3. Dompel de cocon in het warme zeepwater en laat een beetje uitlekken.

Leg hem in je handpalm en ga nu heel voorzichtig rollen, oefen nog geen druk uit. Geef de wol de tijd om een mooi, rond bolletje te worden.

STAP 6. Kijk of je tevreden bent met het resultaat.

Balletje te klein of een scheurtje? Leg er dan een klein plukje wol overheen, dompel weer in warm zeepwater en draai totdat het stevig aanvoelt.

STAP 7. Maak op deze manier genoeg viltballetjes voor je project.

STAP 8. Spoel daarna de zeepresten eruit. Dit kan met koud kraanwater of in een bakje met water en wat azijn, om de zeepresten te neutraliseren. Leg de vilten balletjes vervolgens op een hand- of theedoek en laat ze volledig drogen. Je kunt de balletjes af en toe draaien, zodat ze gelijkmatig opdrogen. Na ongeveer 24 uur zijn ze droog.

DO IT YOURSELF TIPS Van de handgevilte balletjes is veel moois te maken, zoals poppetjes, een mobile of een slinger. Wol kan hoge temperaturen verdragen, is van nature vochtwerend en vuilafstotend en is daardoor heel geschikt om (pannen)onderzetters van te maken. Een vlek kan eenvoudig onder de kraan worden uitgespoeld. In de projectjes op deze pagina’s zijn balletjes van ongeveer 3 cm en 2 cm groot verwerkt. Je rijgt of naait de viltballetjes aan elkaar.

Om een slinger te maken gebruik je een hoeveelheid balletjes in een kleur naar keuze en een koord in de gewenste lengte. Verder heb je een stevige en lange naald nodig om door de balletjes te kunnen komen.

64

STAP 1. Sorteer de balletjes op kleur en bepaal de volgorde waarin je ze aan de draad wil rijgen.

STAP 2. Knip een stuk koord af en knoop aan één kant een lus.

Rijg hier het eerste balletje aan en schuif dat door tot aan de lus.

STAP 4. Bepaal met behulp van je vingers hoeveel ruimte je tussen de balletjes wilt laten. Rijg op dezelfde manier de andere balletjes aan de draad en knoop ze eventueel steeds vast.

STAP 5. Ga door met rijgen tot je slinger lang genoeg is. Eindig met een lus aan de andere kant van de draad en geef je slinger een mooie plek.

terdege *

1 FEBRUARI 2022

STAP 3. Zet het balletje eventueel vast door met je naald onder de rijgdraad door te steken, de draad aan te trekken tot een lus en hier met naald en draad doorheen te gaan. Trek aan tot een knoop.

JJe e balletje zit nu nu vvast. ast.

DIY balletjesslinger

DO IT YOURSELF

Voor deze onderzetter heb je ongeveer 14 balletjes van 3 cm nodig en naald en draad. De maat pas je eenvoudig aan door een balletje meer of minder te gebruiken. Mocht je kleinere balletjes gebruiken, dan heb je er sowieso meer nodig.

WERKWIJZE STAP 1. Neem een ruim stuk stevige draad (eventueel een dubbele draad) van ongeveer 60 cm. Knip iets meer

draad af dan nodig is, dit werkt prettiger. Rijg er de 14 balletjes aan.

STAP 2. Knoop de uiteinden van de draad aan elkaar met een dubbele

knoop.

STAP 3. Eventueel kun je er nog een ophangkoordje aan knopen van leer of een dikker koord.

DIY open

onderzetter

DIY dichte

Ongeveer 19 viltballetjes van 2 of 3 cm groot. (Voor een kleine tot medium onderzetter.) Naald en stevig draad.

WERKWIJZE STAP 1. Eerst ga je een ‘bloem’ maken met zeven balletjes. Neem een lang stuk draad (eventueel dubbel) en maak hier een knoop in. Rijg hier zeven viltballetjes aan. De eerste bal wordt de kern. Ga met je naald en draad dwars door het midden van de eerste viltbal heen. Dit wordt de kern van je bloem.

Rijg er nu de andere zes balletjes aan.

Deze zes viltballetjes steek je niet helemaal door het midden in, maar net naast het midden. Zo komen de viltballetjes in een rondje/krul te liggen en wordt het makkelijker een bloem te vormen.

STAP 2. Vorm de bloem en maak het laatste balletje vast aan het naastliggende balletje door er met de naald

doorheen te steken en de draad goed aan te trekken. Steek vervolgens terug door de kern van de bloem, zodat die goed vastzit. Naai nu alle balletjes aan de kern van de bloem vast. Steek steeds in de kernbal, trek de draad aan en steek dan door de andere tegenoverliggende bal weer terug, totdat ze alle zes vastzitten.

STAP 3. Tijd voor de tweede ronde balletjes. Rijg steeds een balletje aan en naai vast aan de naastliggende bal van de eerste rij. In totaal maak je zo 12 balletjes vast. Voor deze onderzetter zijn deze twee rondes voldoende (de ‘bloem’ en een extra ronde).

STAP 4. Hecht de draad af. Dat doe je door onder de rijgdraad door te steken.

onder zetter

Laat de naald er aan de andere kant van de draad uitkomen en trek aan tot een lus. Vervolgens haal je de naald met draad door de lus en trek je deze aan tot een knoop. Je kunt de rest van de draad afknippen tot aan de knoop.

In principe kun je zo doorgaan met rijen/rondes maken, zodat de onderzetter steeds groter wordt. Je kunt zelfs doorgaan totdat je het formaat van een placemat, zitkussen of zelfs vloerkleed hebt. Mogelijkheden genoeg!

TIP Kost het moeite om met je naald door het viltballetje te komen? Gebruik dan een snijplankje. Steek de naald iets in het balletje, zet hem op het snijplankje en duw het balletje zo gemakkelijk naar beneden.

UIT DE PASTORIE

Terugzien Een moment van terugzien: alle dagen van de christelijke week liggen achter mij.

Zondagmorgen begint de week: vroeg wakker worden, over de tekst en de preek nadenken: Jesaja 7:14. Na het middageten de tweede dienst, de tussendienst sinds de anderhalvemetermaatregel. Na de 37 artikelen te hebben behandeld, nu de Dordtse Leerregels, over de zo vriendelijke God, Die predikers eropuit stuurt om mensen tot het geloof te brengen en hen ertoe op te roepen berouw te hebben en hun vertrouwen te stellen in de Gekruisigde. Na de avondmaaltijd de derde preek, zoals altijd over de Heidelbergse Catechismus, nu over de eerste sleutel van het Koninkrijk der hemelen, waarin aan alle gelovigen wordt verkondigd dat al hun zonden echt door God vergeven zijn, even dikwijls als zij de belofte van het Evangelie met oprecht geloof aannemen. Na die drie preken, en het meebeleven van het gezin, is de nachtrust heel welkom.

Maandag wacht het schrijven voor de kerkbode. Vermeld worden degenen die langdurig elders verpleegd of verzorgd worden, dat er een kindje geboren is, dat

Aangrijpend: afscheid van alle geliefden, van het leven

mensen ziek zijn: „Moge een bezoek van Omhoog u verblijden. Dat u lichamelijk en geestelijk uw verwachting op de Heere zou stellen! We wensen allen die lijden, en allen die met hen mede-lijden, Gods ontfermende en ondersteunende nabijheid toe.” Ik sluit de berichten af met een gedicht van Petrus Immens: „Wie Jezus’ dienst en heil bemint/ In Hem alleen een schuilplaats vindt/ Mag alles van Zijn hand verwachten.”

Op woensdag bezoek ik een vrouw die uit het ziekenhuis thuis is gekomen om te sterven. Aangrijpend: afscheid van alle geliefden, van het leven. Die avond is er een weekdienst, waarin het op een na laatste Bijbelboek wordt overdacht met onder andere de woorden: „De alleen wijze God, onze Zaligmaker, is machtig u voor struikelen te bewaren, en onstraffelijk te stellen voor Zijn heerlijkheid in vreugde.”

Dan wordt het donderdag: een bezoek bij iemand van wie een onderbeen geamputeerd moest worden. Heel ingrijpend. Die avond is er ouderencatechisatie over het tweede punt van zelfonderzoek uit het avondmaalsformulier. In groepjes van vier wordt onder andere deze vraag besproken: „Wat betekent „Gods gewisse/vaste belofte geloven?””

Zomaar is het vrijdag: een bezoek aan de begraafplaats in Garderen, waar een oud-diaken wordt begraven en waar aan het open graf de woorden klinken: „Strijd om in te gaan door de enge poort.” Twee bezoeken in de gemeenten volgen.

Daarna de vrijdagavondcatechisatie over artikel 8 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis en de belijdeniscatechisatie.

Vanmiddag nog eens bij de stervende vrouw geweest en met de zegen van Numeri 6 afscheid genomen… En nu is het zaterdagavond: morgen mag ik weer drie keer preken, als God het geeft.

Elspeet,

Ds. W. Pieters 66

terdege *

1 FEBRUARI 2022

EEN VRIENDIN LAAT ZICH BINNENKORT HERDOPEN. ZIJ HEEFT MIJ UITGENODIGD OM DAARBIJ AANWEZIG TE ZIJN. IK WIL DAT GRAAG DOEN, MAAR MIJN OUDERS ZEGGEN DAT ZIJ ER MOEITE MEE HEBBEN. WAT VINDT U? Ds. B.L.P. Tramper, Waarder

Ik kan me indenken dat je je er verlegen onder voelt. Je vriendin stelt het natuurlijk op prijs dat je erbij bent. Zij zal je zeggen dat het voor haar een belangrijk moment in haar leven is. Ze wil het graag met je delen, samen met andere mensen die haar na aan het hart liggen. Misschien is ze wel teleurgesteld als je niet komt. Maar je ouders laten weten dat zij het niet goed vinden.

Als ik jou was, zou ik je vriendin eerlijk zeggen dat je voor haar uitnodiging bedankt. De stap zou voor mij te groot zijn. Het heeft alles te maken met het feit dat wij, en ook zijzelf, als kinderen zijn gedoopt; dat is zo bijzonder – hoe meer je de waarde van de kinderdoop inziet, hoe meer het je aan het hart gaat dat anderen er nauwelijks of geen oog voor hebben. Want wat gebeurt er als je als kind wordt gedoopt? Op het moment dat het water op je voorhoofd drupt, komt de Heere Zelf tot je: sprekend, met een zichtbare boodschap. In die ogenblikken buigt de Allerhoogste, de Schepper van hemel, zee en aarde, de God van Israël, Zich voorover en vertrouwt Hij je Zijn woorden toe (Rom. 3:2).

Dat alleen al, dat God Zelf tot ons spreekt, is onuitsprekelijk groot. Daar moet je echt bij stilstaan.

God richt Zich in eigen persoon tot ons. God. De Heilige. De Verhevene. Die dagelijks door engelen wordt toegezongen: „Heilig, heilig, heilig is de Heere der heirscharen” (Jes. 6:3). Laat deze God Zich met ons, zondige mensjes, in? Het is zo. Onbegrijpelijk.

God sprak woorden tot je, toen je werd gedoopt.

Die woorden hebben tot op de dag van vandaag zeggingskracht. Wat de Heere toen zei, geldt ook

vandaag. De stem die toen klonk, klinkt ook nu. Je doop is maar niet een rituele handeling in het verleden waaraan je doopkaart je herinnert en waaraan je kunt terugdenken. Je doop is een gebeurtenis die het verleden overstijgt en ook in het heden betekenis heeft: de Heere spreekt er ook vandaag door. Wat zegt de Heere? Mag ik je op twee dingen wijzen? In de eerste plaats: met het water van de doop laat God je zichtbaar verkondigen dat je reiniging nodig hebt. Omdat je vuil bent. Omdat je hebt gezondigd. Je hebt de goede geboden van God niet gehouden. Je kunt daarom niet bij God wonen.

Je hebt onmisbaar nodig waartoe je zelf onmogelijk in staat bent: afwassing van al je zonden.

In de tweede plaats: met het water van de doop laat God je zichtbaar verkondigen dat er reinigend water beschikbaar is voor de grootste der zondaren, ook voor jou: het bloed van de Heere Jezus Christus, het dierbaar Lam van God. Eén druppel van Zijn bloed dat uit Zijn wonden vloeit, heeft zo veel kracht in zich – het wist de hardnekkigste zondevlekken uit.

Is het niet bijzonder dat de Heere Zijn woorden aan ons toevertrouwt? Dat Hij dat al deed toen wij nog kind waren en van niets wisten? Dat Hij als Eerste tot ons kwam? In onze hulpeloosheid?

Wat ik je van harte toewens, is dat de hoorbare en zichtbare woorden van God kracht mogen doen in je leven. Dat ze je geest en leven mogen geven.

Dat ze je tot verwondering zullen leiden. Komt U, in Uw genade, ook tot mij? Dan kan het niet anders of het zal je aan het hart gaan als je ziet dat anderen op die ontfermende liefde geen acht slaan.

Preirolletjes met

ham en kaassaus

Vandaag staat er prei op het menu! In combinatie met de ham en de kaassaus is dit een heerlijke maaltijd. Van de preirolletjes kun je ook goed een ovenschotel maken. tekst & beeld: TEUNIE LUIJK

68

terdege *

1 FEBRUARI 2022

CULINAIR

Handig sausje TEUNIE LUIJK

Ingrediënten

*

Voor 2 personen: * 2 lange preien, niet te dik 6 plakjes ham mosterd * * * 15 g boter * 20 g bloem 350 ml melk zout peper * * * 25 g geraspte (Emmentaler) kaas nootmuskaat eventueel (gedroogde) peterselie

*

*

Bereiding * * * * * * * * * * * * *

Haal het groen en de onderkant van de preien. Deel het witte gedeelte in drie stukken.

Kook de preistukken in water met een snuf zout gedurende 8 minuten en laat de prei uitlekken.

Verwarm de oven voor op 200 graden.

Verwarm de boter in een pannetje, maar laat hem niet bruin worden.

Voeg de bloem toe en laat een minuut garen.

Voeg de melk scheut voor scheut toe, blijf ondertussen met een garde goed roeren.

Voeg, als alle melk verbruikt is, de kaas in delen toe. Blijf ook nu goed roeren, zodat de saus glad blijft.

Zet de pan van het vuur wanneer de kaas in de saus is opgenomen.

Maak de saus af met een snuf zout en een draai peper uit de molen.

Besmeer de plakken ham met mosterd.

Wikkel om elk preistuk een plakje ham en leg de rolletjes in een ovenschaal.

Overgiet de rolletjes met de kaassaus en schuif de schaal voor 20 minuten in de oven.

Bestrooi met versgeraspte nootmuskaat en wat (gedroogde) peterselie.

Kaassaus is een prachtig basisproduct om zelf te maken. Je hebt er slechts enkele ingrediënten voor nodig en het kost nauwelijks tijd. In dit recept gebruik ik Emmentaler kaas. Dat is toch wel m’n lievelingskaas. Met die grote gaten en die specifieke smaak. Een andere kaassoort kan ook, als hij maar niet te jong of te oud is.

Jonge kaas is wat flauw voor in een saus en oude kaas smelt lastig.

Kaassaus past bij veel gerechten. Denk maar aan kaassaus over de bloemkool, over de broccoli, bij witlof, bij spruitjes, door pasta. Het is dus handig om zo’n saus zelf te kunnen maken.

Van de preirolletjes kan ook een complete ovenschotel gemaakt worden. Begin dan eerst met een laagje aardappelpuree. Doe de preirolletjes en de kaassaus erbovenop. Eet smakelijk!

Blij met de breikous

Als mijn oudtantes al keuvelend en koffiedrinkend sokken konden breien tijdens verjaardagvisites, moet ik het toch ook kunnen leren? Dat denk ik nu dus al 25 jaar...

Deze winter trek ik de stoute schoenen aan. tekst & beeld: JEANNETTE WILBRINK-DONKERSTEEG illustratie: MARTHE ROUKENS 70

terdege *

1 FEBRUARI 2022

SOKKEN BREIEN

reien is heerlijk. Pure ontspanning, dat ritmische getik van twee naalden, terwijl er iets moois en zachts onder je handen groeit. En als het om het resultaat gaat: wat in de fabriek door een machine wordt uitgespuwd, kan toch nooit op tegen een trui die met liefde ambachtelijk werd gebreid? Kortom: er gaat niets boven zelf breien.

Wat me er echter al een kwarteeuw van weerhoudt om aan het breien van een sók te beginnen: dat ziet er zo ingewikkeld uit, met al die pennen! Minstens víér breinaalden tegelijk tel ik in de handen van mijn schoonmoeder, de enige sokkenbreister die ken. Jarenlang ben ik van plan haar te vragen het mij ook te leren. Er komt er niet van en sinds onze emigratie naar Karinthië wonen we te ver bij elkaar vandaan om even langs te gaan voor een paar lessen.

Op een stille winterdag met buiten veel sneeuw en binnen rust en

B

warmte vind ik eindelijk tijd om er –dan maar met behulp van Google– zelf aan te beginnen.

Liever had ik het sokken breien trouwens van papier geleerd. Een beeldscherm past in mijn beleving niet zo goed bij de nostalgie van de breikous. Maar ons land is in lockdown, zodat ik nergens een breiboek kan halen. Websites met benodigdheden, instructies en tips blijken er gelukkig genoeg te zijn. ”Sokken breien zoals oma” klinkt goed. ”Ouderwets breien” niet minder! ”Allesoverbreien.nl” wijdt ook een pagina aan de sok. En ik vind zelfs een gratis ”cursus makkelijk sokken breien voor beginners”.

GEITENWOLLENSOKKENSTIJL Al snel weet ik wat ik nodig heb.

Het boodschappenbriefje blijkt niet lang te zijn. Vijf pennen zonder knop en een bol wol van 100 gram is genoeg voor een paar warme voeten. Mits dit experiment gaat

lukken, natuurlijk...

Mijn favoriete handwerkwinkel is ook al gesloten vanwege corona, maar bij een warenhuis dat nog wel klanten mag binnenlaten, hebben ze één schap met wol en naalden.

Gelukkig maar, al zie ik helaas niet van die grijs-witte bollen in de ”geitenwollensokkenstijl”. Dan neem ik maar gewoon een effen grijze bol mee. Er schijnt best veel verschil in kwaliteit en warmte van de wol te bestaan, maar daar wil ik me in dit stadium nog maar even niet mee bezighouden.

De draad is geschikt voor naalden nummer 2,5, staat er op het etiket.

Ik heb me voorgenomen zo traditioneel mogelijk te werk te gaan, dus van de speciale rondbreipennen en bamboepennen die tegenwoordig graag gebruikt worden, zie ik af. De gewone gladde breipen met het juiste nummer hangt ook in het rek. Met een setje van vijf plus mijn allereerste bol sokkenwol keer ik huiswaarts om de steken op te

Nooit verder gekomen dan één sok Wie breit er nog sokken? Een greep uit de antwoorden van Terdege-lezers: Ik ben nooit verder gekomen dan het been van één sok. Dat geworstel met vier breipriemen is niks voor mij. Nu draak ik ervan. huijselijck_vermaeck Vorige winter begonnen met sokken breien. Inmiddels zijn alle gezinsleden fan van gebreide wollen sokken! lydia_kant

Ik zag ze op Instagram en wilde het ook leren.

Kocht twee boeken en ben heel, heel veel keren opnieuw begonnen. Met vijf naalden en eindeloos geduld. Maar ik wilde het écht! Het is gelukt, voor mijzelf en mijn man. Sokken breien is leuk! gerdavermeulen73 Mijn moeder breit. Zij heeft het geleerd van haar moeder en zo verder het verleden in. Helaas breien mijn vier zussen en ik geen steek. Maar (o)ma breit voor iedereen die wil en daarnaast breit ze de allermooiste truien. keetie_verschoore_meeuwsen

terdege *

1 FEBRUARI 2022

71

SOKKEN BREIEN

De nostalgie van een zelfgebreide sok gaat gepaard met kwaliteit en warmte

zetten.

Zestig stuks zou voor mijn maat en deze wol voldoende moeten zijn, stel ik vast, na weer enig gesurf op internet. Daarna moet je er voorzichtig twintig overhevelen op een tweede pen en nog eens twintig op een derde. Met de vierde pen ga je vervolgens breien, maar ik moet als leek echt verschillende beschrijvingen lezen en verschillende filmpjes zien, voordat ik snap hoe en waar ik precies begin. Hoe groot het aanbod websites over sokken breien ook is, lang niet alle informatie is even helder en compleet voor wie dit nog nooit gedaan heeft.

KRULLEN En dan ben ik dus toch echt aan het rondbreien. Geen lap met twee uiteinden, maar een cirkel, die er dankzij de drie pennen vooralsnog uitziet als een driehoek. Dit is leuk!

Telkens als ik een pen gebreid heb, komt er een naald vrij, waarmee de volgende pen gebreid moet worden.

En dáár blijkt het al snel mis te gaan...

Ik ben niet gewend om een nieuwe, lege pen te pakken en ga automatisch verder met een pen waar al steken op staan. Wie wil rondbreien, komt dan in de knel. En als er vervolgens ook nog steken

72

terdege *

1 FEBRUARI 2022

vallen, de kat een glimmende naald uit je werk trekt én je soms even de tel van de boordsteek –twee recht, twee averecht– kwijtraakt, wordt je sok al snel een zooitje. Waar ben ik aan begonnen!

Ik snap nu ook waarom mensen voor bamboenaalden kiezen. Die schijnen een stuk minder glad te zijn. Bij mij dreigt de boel er telkens af te glijden, als ik met mijn vier naalden zit te stuntelen.

Na een centimeter of zeven besluit ik mijn aanstaande sok uit te halen.

Het rondbreien werkt inmiddels, maar het resultaat is nog te rommelig. „Hé wat leuk, nu zitten er krullen in!” constateert een van mijn tieners, die de uitgehaalde draad observeert. Zelf ben ik iets minder enthousiast. Maar na een tijdje heb ik toch geen spijt van het nieuwe begin. Ik krijg de slag te pakken en wat er nu uit de breinaalden groeit, lijkt sprekend op de boord van een echte sok. En weer denk ik: dit is leuk!

Het lastigste moet natuurlijk nog komen. De hiel, die uit een grote en kleine hiel bestaat. Eerst de grote. Ook nu heb ik aan één site over sokken breien niet genoeg. „Brei een rechthoekig lapje over de helft van het aantal steken. Brei op de goede kant recht en op de

averechtse kant averecht”, lees ik.

Goed, maar met welke naald dan?

Ik blijk de naald die aan de beurt is, eerst te moeten aanvullen met tien steken van de volgende naald.

Dan heb ik de helft van het totale aantal steken op één naald en kan ik aan dat bewuste rechthoekige lapje beginnen. Klinkt dit ingewikkeld of niet? Ja, dus! En de kleine hiel, inclusief de overgang naar de voet, kost me nog meer hoofdbrekens! Plus zo veel frustratie dat ik het hele ding weer uithaal en opnieuw zestig steken opzet. Maar ook dan blijkt: een tweede keer is echt al gemakkelijker. Het kwartje moet gewoon even vallen en als je het eenmaal een keer gedaan hebt, is sokken breien echt heel goed te doen. Sterker nog: het wordt leuk!

Belangrijk is wel dat je enige ervaring hebt met recht en averecht breien en dat je weet wat termen als ”boordsteek”, ”steken opnemen”, ”samenbreien” en ”overhalen” betekenen. En als je iemand kent die je ”live” kan helpen, is dat wel zo gemakkelijk, maar ook zonder dat moet het lukken en kun je er –na een beetje getob wellicht– veel plezier aan beleven. Ik heb de smaak te pakken: óp naar honderd paar zelfgebreide sokken. Nog even en ik kan het gewoon al keuvelendtijdens een verjaardagsvisite...

Mijn honderdste paar sokken!

Ja ik brei sokken. Ik brei heel rustig aan, want ik heb slijmbeursontstekingen in de schouders. Ik heb het geleerd met behulp van het boekje ”Sokken brei je zo” van Jo An Luijken. Het sokkenpaar dat nu op de pen staat, is mijn honderdste!

Anneke de Vries Ik heb twee jaar geleden een workshop sokken breien gevolgd en ben niet meer gestopt.

Naast haken is het mijn grote hobby. Zeer ontspannend. Ik volg nog steeds workshops om verschillende technieken onder de knie te krijgen.

Ellen van Dodeweerd-den Hartog Ik realiseerde mij een jaar of tien geleden dat het ‘ambacht’ van sokken breien verloren ging en schafte het boek ”Sokken brei je zo!” aan. Ik ben niet meer gestopt en brei altijd op naald nummer 2,5. Momenteel ben ik aan het zestigste paar bezig. De meeste zijn voor de kleinkinderen.

Annie Nagtegaal Jaren terug heb ik een cursus gevolgd om sokken te leren breien van teen naar boord.

Ik kon helemaal geen sokken breien en breien was toen ook niet in, maar ik had zoiets van: straks kunnen de ouderen het niet meer en mijn generatie kan het ook niet Ik was toen halverwege de dertig, denk ik. Het is echt een heerlijk werkje om te doen.

Jip Jet Vorig jaar ben ik in de eerste lockdown begonnen, met een filmpje van YouTube. Op een rondbreinaaldje, en de teen met vijf kleine sokkennaaldjes. Verslavend. Heerlijk werkje.

Dikkie Hoogendijk

terdege *

1 FEBRUARI 2022

73

SOKKEN BREIEN

* 1 bol sokkenwol van 100 gram; * 5 breinaalden zonder knop; * iemand die je op weg helpt

*

1

2

Voor maat 39 : zet 60 steken op en verdeel die over 3 naalden. Begin met je 4e naald in de boordsteek te breien, zie foto. Brei door totdat de boord zo lang is als jij wilt. Nu moet je op de helft hiervan een rechthoekig lapje breien, dat wordt de grote hiel.

Zet daarvoor de helft van het totaalaantal steken –in dit geval 30– op 1 naald, door op de naald die aan de beurt is, ook nog 10 steken van de daaropvolgende breien. Ga nu met deze 30 steken telkens 1 naald recht, 1 naald averecht breien. Maar let op:

4

Nu ga je de kleine hiel breien. Begin aan de goede kant en brei tot het midden van het lapje (hier 15 steken).

Brei 3 steken extra: 1 steek recht afhalen, 1 steek recht breien, de afgehaalde steek over de gebreide heen halen, 1 steek breien.

74

óf een goed breiboek óf enkele websites over sokken breien voor beginners Ervaring met recht en

terdege *

1 FEBRUARI 2022

5

Keer het werk en haal averecht je laatst gebreide steek af. Brei 7 steken averecht, 2 steken averecht samen en 1 steek averecht extra. Keer het werk weer. Haal de laatst gebreide steek recht af en brei recht tot 1 steek voor het ontstane gaatje.

averecht breien en kennis van termen als ”steken opnemen”, ”samenbreien” of ”overhalen”.

3

Brei de eerste en de laatste 2 steken altijd recht, ook op de averechtse kant dus. Brei op deze manier 30 naalden.

(Op de 2 naaldjes die je nu tijdelijk niet gebruikt, staan 10 en 20 steken, verdeel die voor het gemak maar vast even netjes in 15 en 15.)

6

Maak een overhaling met de steek voorbij het gaatje en brei 1 steek extra. Zo ga je door met heen en weer breien tot alle steken verwerkt zijn. De laatste naald is averecht. De kleine hiel is klaar. Zet nu alle steken van de bovenvoet op 1 naald.

SOKKEN BREIEN

8

7

Brei de kleine hiel op de goede kant tot de helft en neem een andere naald om de andere helft mee te breien.

Neem met dit naaldje ook de steken tussen de ribbeltjes op. Als het goed is, zijn dat er 15. Steek de eerste wat dieper in om een gaatje te voorkomen.

Brei met een volgend naaldje de voorvoet en neem met weer een ander naaldje 15 steken op tussen de ribbeltjes aan de andere zijkant van de sok. Brei de steken van de kleine hiel die al op een naaldje staan mee.

10

11

Hier begin je. * Naald 1: 1 recht; 1 recht afhalen; 1 recht breien; afgehaalde steek over de gebreide halen.

12 recht. Naald 2: 12 recht; 2 recht samenbreien; 1 recht. Nu een ronde alle steken recht en dan weer van voren af aan beginnen bij Naald 1.

*

Deze twee rondes blijven herhalen tot er nog 8 steken op elke naald staan. Nu kun je élke ronde minderen in plaats van om en om. Als je nog 2 steken per naald over hebt, hecht je af: haal de draad door elke steek, tot aan de laatste toe. Je sok is klaar!

9

Je kunt nu gaan rondbreien op 4 naalden totdat je voet ongeveer 20 cm lang is. Pas hem even, om te zien of je nog iets moet bij breien of dat je kunt gaan minderen voor de teen. Als de sok met de hak naar boven ligt, moet de draad rechts liggen. Zie volgende foto.

TIPS * Als iemand je ”live” kan helpen bij je eerste sok, maakt dat het veel gemakkelijker; Ook zonder dat zul je merken dat je tweede sok al een stuk beter lukt! * Bekijk op internet diverse ilmpjes over sokken breien.

Met alleen een beschrijving is het begin pittig. * Oriënteer je, er zijn veel verschillende manieren om sokken te breien. Je kunt bijvoorbeeld ook kiezen voor een verstevigde hiel, die slijt minder snel.

terdege *

1 FEBRUARI 2022

75

HET KONINKLIJK HUWELIJK STAAT NOG ALTIJD ALS EEN HUIS

76

terdege *

1 FEBRUARI 2022

KONINKLIJK HUIS

20 jaar

”Team

Oranje”

Op 02-02-2002 scheen de zon, was de Dam gevuld met juichende oranjefans en gaf onze troonopvolger zijn jawoord aan Máxima Zorreguieta. Inmiddels zijn we twintig jaar verder en hebben we met eigen ogen kunnen zien dat ”Team Oranje” een groot succes is. tekst: JOSINE DROOGENDIJK; beeld: RD, GETTY IMAGES

terdege *

1 FEBRUARI 2022

77

78

beeld: PPE

79

Koning: „Máxima betekent alles voor mij”

aak beginnen sprookjes met liefde op het eerste gezicht, maar daar is bij WillemAlexander en Máxima geen sprake van als zij elkaar in de lente van 1999 ontmoeten bij gemeenschappelijke vrienden. Máxima: „Ik wist van tevoren dat hij zou komen, maar ik had geen idee wie hij was.

Ik had nog nooit een foto van hem gezien. Dus toen hij binnenkwam en zichzelf voorstelde met „Willem-Alexander”, wist ik niet wie hij werkelijk was.”

Daar komt de Argentijnse al snel op een vervelende manier achter, want als ze die avond –op verzoek van de gastvrouw– enkele foto’s maakt, krijgt ze met een boze prins te maken. Máxima: „Wie is die man”, heb

V

80

terdege *

1 FEBRUARI 2022

ik gezegd en ik ben weggelopen. Ik vond hem niks aan, maar later is dat veranderd.” Willem-Alexander: „Eigenlijk is het gekomen door praten en steeds meer praten, dat we elkaar hebben leren kennen.”

In de periode die volgt, blijven de twee in gesprek. Als het even kan, pakt de prins het vliegtuig naar New York, waar Máxima op dat moment woont. De Argentijnse komt op haar beurt ook deze kant op en leert in alle rust de Nederlandse monarchie, cultuur én keuken kennen. Zo eet ze incognito een kroket en broodje kaas in een Amsterdams café. Ook bezoekt ze de wallen, de molens, en alles wat Nederland kenmerkt. Zowel positief als negatief.

Na twee jaar zwijmelen in de luwte is het tijd voor de volgende stap. Op 19 januari 2001 vraagt de prins op de bevroren vijver van Paleis Huis ten Bosch zijn vriendin ten huwelijk. Een uitgelaten ”ja” volgt, maar er zijn ook twijfels. Dat blijkt wel uit de brief die Willem-Alexander in die tijd naar zijn dominee, Carel ter Linden, stuurt. „Kan en mag ik Máxima vragen het grootste deel van haar vrije en zelfstandige leven waaraan zij zo veel waarde hecht en waaraan zij zo hard gewerkt heeft, op te geven? Vanaf mijn vroegste herinneringen weet ik hoeveel het koningschap vraagt. Ja, dat het een offer is, een bijna onmenselijk offer, dat ik mijn toekomstige vrouw vraag te brengen. Zij trouwt

KONINKLIJK HUIS

niet alleen met mij, maar met een heel land. (...) Ik hoop dat ze in de toekomst zichzelf kan zijn, met alle spontaniteit en levensplezier die haar eigen zijn. En waarvan ik zo intens hoop dat zij die in haar nieuwe leven zal behouden.”

Twintig jaar na het jawoord kunnen we gelukkig concluderen dat de wens van Willem is uitgekomen.

Máxima heeft haar plek aan het Nederlandse hof gevonden, is haar spontaniteit niet kwijtgeraakt én het huwelijk van de twee staat nog altijd als een huis. Als de koning en koningin samen op pad zijn, zie je dat laatste ook aan de verliefde blikken en de blikken van verstandhouding.

Is dan alles rozengeur en mane-

schijn? Welnee. Op Paleis Huis ten Bosch wordt er ook met deuren gesmeten en het personeel weet inmiddels maar al te goed hoe de boze stemmen van het koningspaar klinken. De koning zal zelf de laatste zijn om dat te ontkennen. „Het is niet anders dan in een ander, niet-koninklijk huwelijk. Een goed huwelijk is gebaseerd op humor, gezelligheid, tijd voor elkaar maken en er voor elkaar zijn. Af en toe ook accepteren dat iemand wat over je te zeggen heeft en het dan proberen opnieuw te doen en weer door te gaan. Het is niet altijd mooi weer, het regent ook weleens.”

Gevraagd naar haar band met de koning, benoemt de koningin graag zijn positieve blik. „Soms zit ik

met alle ballen tegelijkertijd in de lucht en gaat het niet zo snel als ik zou willen. Gelukkig zegt WillemAlexander dan: „Nou schat, ga maar door. Het komt wel goed.” Hij is altijd zo positief.”

Op zijn beurt wordt Willem-Alexander ook weer gesteund door Máxima. Ze is het allerbelangrijkste in zijn leven. „Mijn geluk, thuis, mijn kinderen; alles heb ik dankzij haar.

Ze betekent alles voor mij. Ze is ook een maatje, een sparringpartner. Ze is kritisch, maar ook zorgzaam. En ook vergevingsgezind als ik nukkig ben. Ze is gewoon een héél bijzondere vrouw, ik heb veel geluk gehad om haar te mogen ontmoeten. En een nog groter geluk dat zij haar leven met mij wilde delen.”

terdege *

1 FEBRUARI 2022

81

A-10 BIJBELSE LETTERGREEPPUZZEL (2 PT)

Van links naar rechts: Diny van Leeuwen, Andrea Sinke & Jenneke van der Jagt

SPELREGELS 1. Elke goede oplossing levert punten op.

Hebt u vragen over puzzelaantal e.d., stuur dan een aan uzelf geadresseerde, gefrankeerde retourenvelop mee.

2. Zolang de antwoorden nog niet in Terdege staan, kunt u uw puzzeloplossingen inzenden (eventueel twee afleveringen tegelijk).

3. Eén inzending per abonnementadres.

4. Wie in totaal 200 punten heeft, ontvangt een prijs. Overgebleven punten (staan vermeld achter de naam van de winnaar) gaan mee naar de volgende ronde.

5. Stuur oplossingen op één briefkaart (gebruik alleen een envelop als u een gefrankeerde retourenvelop meestuurt) naar: mw. A. Sinke-van der Jagt, Koningin Julianastraat 34, 4401 CZ Yerseke of naar puzzelbox@kliksafe.nl. Vermeld de puzzelnummers en uw adres.

6. Zendt u voor het eerst in, zet dan ‘nieuw’ op uw briefkaart.

7. Prijswinnaars verliezen hun punten als ze een jaar niet hebben ingezonden. Ze beginnen dan weer met nul punten.

82

terdege *

1 FEBRUARI 2022

AANDACHT

MOED

VOLHARDING

BERUSTING

RUST

VOORSPOED

EERLIJKHEID

STERKTE

VREUGDE

GEDULD

TOEWIJDING

VRIENDSCHAP

GEZONDHEID

TROOST

WAARDERING

HEIL

VERTROUWEN

ZEGEN

AAN

GE

MOED

TROU

BE

GE

RING

VER

DACHT

GEN

RUS

VOL

DE

HAR

RUST

VOOR

DE

HEID

SCHAP

VREUG

DE

HEID

SPOED

VRIEND

DING

HEIL

STERK

WAAR

DING

HOOP

TE

WEN

DULD

LIEF

TING

WIJ

EER

LIJK

TOE

ZE

GE

LOOF

TROOST

ZOND

Inzenden: de drie woorden en de twee vindplaatsen.

E-10 WOORDPUZZEL

(1PT)

Neem een woord uit de eerste kolom, zoek een willekeurige letter en maak met een woord uit de tweede kolom een nieuw woord. raad lam vete bak lift mest mol mode hout kil over vee

akker drop eelt ever gram heer licht naar oker ren trein ven

Inzenden: het woord dat gemaakt kan worden van de tussengevoegde letters.

© PUZZEL: DINY VAN LEEUWEN

U leest hier 18 woorden. Streep de lettergrepen van die woorden weg. Maak van de vijf lettergrepen die overblijven drie nieuwe woorden. In welke twee verzen van de eerste brief van Paulus aan de Thessalonicenzen komen deze woorden alle drie voor?

PUZZELS

C-10 INVULPUZZEL

(2 PT)

D-10 FIGUURPUZZEL

S=25 I=7 P=2 21

3

2

19

10

9

7

18

7

25

5

10

1

18

24

10

5

5

12

4 2

25S 7

I

2

18

22

21

8

6

14

7

9

6

5

9

6

20

13

3

10

6

2

6

22

1

24

8

6

14

3

10

22

18

8

17

7

6

De eerste letter in de linkerkolom is dezelfde als de laatste in de rechterkolom.

7

P

19

1. les, 3. vogel, 4. minnedicht, 5. Turks gerecht, 6. zomerschoen, 7. aardappelgerecht, 8. haaibaai, 9. aartsvader, 10. delfstof, 11. omlijsting, 12. monster, 13. land in Azië, 14. zuil, 15. beddenwarmer, 16. erg gemakzuchtig, 17. drinkgerei, 18. orgaan, 19. bijna.

1

21 11 26

7

22

6

21

16

18

17

18

18

24

1

22

6

6

8

24

18

6

2 25

22

23

3

7

9

18

18

24

20

22

18

17

22

6

9

18

10

3

8

7

6

3

6

8

10

8

15

10

7

22

6

21

6

22

14

9

6

10

11

17

8

12

21

6

2

3

4

21

5 16

14

18

7

21

8

6

25

22

10

14

1

6

15

7

23

18

8

18

25

(2 PT)

6 7

8

9 10

11

12 13

14

15 16

17 1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

18 19

Inzenden: het woord dat ontstaat op: 25-2-22-3-21-21-18-8-146-6-9-5.

Inzenden: de woorden die ontstaan op 2 en 3 verticaal.

B

A

A

N

E

I

K

S

U

C

S

I

B

I

H

IJ

S

B

L

O

E

M

I

T

S

U

C

O

R

C

D

L

R

N

O

R

E

N

L

R

F

T

L

L

N

N

A

O

E

L

N

G

L

A

D

O

A

E

H

U

A

T

E

E

S

A

P

R

A

A

J

O

N

O

P

K

S

K

O

D

K

A

W

N

D

T

C

T

U

A

O

A

E

S

B

R

R

R

IJ

S

P

R

E

T

A

R

P

IJ

J

R

H

U

T

S

P

O

T

Z

V

L

B

N

S

E

T

U

R

IJ

M

I

D

A

O

U

S

A

E

U

IJ

Z

E

L

R

E

U

S

R

N

U

R

K

T

M

E

T

S

I

P

L

R

S

A

O

R

E

L

N

S

N

E

R

T

B

K

T

B

O

B

O

T

O

A

I

T

E

M

P

E

R

A

T

U

U

R

N

P

W

U

E

E

N

S

I

L

E

H

C

A

K

I

S

C

H

O

T

S

L

E

D

E

T

M

R

A

W

B-10 WEGSTREPER

(2 PT)

anijsmelk – arre – asla – baan – basis – bietjes – bob – broek – coat – crokus – glad – hibiscus – houtvuur – huismus – hutspot – jaarpas – kachel – kandij – kil – laars – lentezon – noord – noren – pasta – piste – polkabrok – punch – rakel – schots – skiën – slede – sneeuw – snert – temperatuur – toorts – trui – uiensoep –– vorst – wak – wanten – warmte – winterslaap – wintertijd – ijsbloem – ijsdag – ijspret – ijsstoel – ijzel.

Inzenden: het woord dat overblijft.

terdege *

1 FEBRUARI 2022

83

Oplossingen A-8 Oplossing: Geeft de Heere de hand. 2 Kronieken 30:8.

B-8 Horizontaal: 1. kauw, 4. ets, 6. nijd, 9. koon, 12. Irene, 15. samen, 17. butage, 18. bon, 20. Sardis, 21. Eno, 22. elder, 24. kei, 25. Aweg, 27. sloeber, 29. Lena, 31. lijn, 32. deeg, 33. olim, 35. run, 36. jack, 38. item, 40. bidon, 41. traag, 42. licht, 43. bier, 45. iets, 47. keg, 49. gros, 51. Oene, 52. vet, 54. unie, 56. adlatus, 58. Sire, 59. tik, 61. eisis, 62. les, 63. heater, 65. bes, 66. nering, 67. ajuus, 69. stout, 70. nare, 71. sik, 72. tri, 73. mede. Verticaal: 1. kabaal, 2. uiteen, 3. wrang, 4. ene, 5. te, 7. ijs, 8. das, 9. kerel, 10. ondier, 11. Nissan, 13. ego, 14. bode, 16. mak, 18. blog, 19. Nebo, 22. elektrode, 23. religieus, 26. wijzigen, 27. sec, 28. rit, 30. nuchter, 32. danig, 34. melte, 36. job, 37. jas, 39. mis, 44. era, 46. Ens, 47. kuchen, 48. gitaar, 50. slib, 51. Otis, 52. visite, 53. teugje, 55. eitje, 57. Aser, 58. serum, 60. keu, 62. Leo, 64. Rus, 66. NTI, 68. si, 69. sr. Nieuwjaarsbijeenkomsten.

C-8 1. oets, 2. pose, 3. stem, 4. peso, 5. pers, 6. raak, 7. Adar, 8. knap, 9. stek, 10. puik, 11. jute, 12. meel, 13. spul, 14. koop, 15. soda, 16. rand, 17. bres, 18. bike, 19. jack, 20. team, 21. tulp, 22. lont, 23. sein, 24. beer. Toespraak, receptie.

D-8 1. uitvinder, 2. puntig, 3. zinloos, 4. studie, 5. economie, 6. insolide, 7. artistiek, 8. knoeier, 9. wezenlijk, 10. donker, 11. super, 12. weigeren, 13. gewezen, 14. weldoend, 15. summum, 16. studio, 17. bezig, 18. penarie, 19. urgent, 20. isolatie. Niets nieuws onder de zon.

E-8 1. ophef, 2. speen, 3. weide, 4. melde, 5. album, 6. sleur, 7.

Eldik, 8. blein.

Winnaars 200 punten: M.J. de Peinder-Bij de Vaate, Benthuizen (7). 2000 punten: A.C. v. Veluwen-Klijn, Zwolle (4). 3600 punten: M. Gorter, Rotterdam (10). 6000 punten: Fam. Duijster, Wijk en Aalburg (5).

Wilt u bij uw volgende oplossingen aangeven welke prijs u wilt? U kunt kiezen uit: • ”Veilig bij jou. Samen werken aan een hechte relatie”, door Soieke van Olst; • ”Verwachten”, door Eline Zandee; • ”Hand in hand. En andere verhalen”, door Janny den Besten; 84

terdege *

1 FEBRUARI 2022

• ”Twinkels in je ogen”, door Nelleke Wander; • ”Stervenskunst bij Luther”, door Arhur Alderliesten; • ”Bidden om Zijn komst”, door Jonathan Edwards; • ”Vreugdevolle roeping”, door Marije Fris; • ”Herstel na overspel”, door Wilma van Dieren; • ”Kruisdragen”, door ds. W.A. Zondag • ”Bemoedigende kaarten om te kleuren en te versturen”, door Mirjam Bikker; • ”Luisteren met het hart”, door Geesje Vogelaar-van Mourik.

Meer informatie: www.debanier.nl

COLUMN

Johan BELEVENISSEN VAN EEN POLITIEAGENT

Deze zaterdagmiddag heb ik dienst met de vredeseenheid. Deze eenheid wordt ingezet bij demonstraties en protesten waarbij er een risico is op verstoring van de openbare orde. De vredeseenheid heeft als doel escalatie te voorkomen door in gesprek te gaan en er vanuit verbinding met demonstranten voor te zorgen dat alles ordelijk verloopt.

Lid zijn van de vredeseenheid is een neventaak.

Deze rol vervullen we in ons operationele uniform, aangevuld met een opvallende oranje band om de arm. Beroepsdemonstranten weten dan: met die dienders kun je praten.

Deze demonstratie is aangevraagd door een rechts-extremistische club. Om 20.00 uur gaan ze demonstreren tegen de coronamaatregelen. Ruim voor tijd zijn we op het politiebureau van de stad waar de demonstratie is. Om 16.00 uur worden we gebriefd over wat er te verwachten is. „De burgemeester heeft heldere afspraken willen maken.

Geen vuurwerk en ze moeten zich houden aan de coronamaatregelen.” Na de brieing ga ik met mijn maatje de straat op. Zachtjesaan druppelen de demonstranten het plein op. Met een aantal kunnen we goed contact maken. We krijgen diverse folders in onze hand gedrukt over hoe belachelijk de maatregelen wel niet zijn.

Net voor 20.00 uur horen we een hoop herrie. We

zien een stoet aankomen van circa 75 jongemannen van rond de 25 jaar, al schreeuwend en lopend met spandoeken. Het ziet er best imponerend uit.

Ze lopen direct door naar het plein waar de demonstratie zal plaatsvinden. We proberen ertussen te komen en contact te maken. Ik word echter volstrekt genegeerd. Deze mensen willen duidelijk op geen enkele manier in gesprek. Wat ik ook probeer, bij deze groep gaat het niet lukken.

Al snel blijkt dat ze zich op geen enkele manier houden aan de afstand onderling en ook wordt er vuurwerk afgestoken. Onze rol zit er al snel op en na tien minuten krijgt de mobiele eenheid opdracht om de demonstratie te beëindigen. Dit laten de demonstranten echter niet zomaar gebeuren. Als er aan de vele oproepen om zich te verwijderen geen gehoor wordt gegeven, moet de ME diverse charges uitvoeren om de rust terug te brengen in de binnenstad.

Net voor de debrieing krijg ik een telefoontje. „Hoi, met collega X. Je hebt afgelopen maandag getraind met Peter en die blijkt achteraf corona te hebben gehad tijdens de training.”

Ai, dat wordt quarantaine. Gelukkig kan ik de volgende dag al testen en blijkt de uitslag negatief.

Het was wat geweest als ik daar ‘positief’ tussen die demonstranten had gelopen.

Johan Dubbeldam verzorgt op deze plek een wisselcolumn.

Volgende keer ambulanceverpleegkundige Paul-Jan Dekker.

terdege *

1 FEBRUARI 2022

85

Aflevering 3

&

JONG ONDERNEM�ND MARNIX VAN DE BAAN: „Mijn hoveniersbedrijf heb ik al een jaar of wat, sinds 2016. Ik was net klaar met school en had het bij mijn werkgever niet zo naar m’n zin.

Toen ik een grote klus aangeboden kreeg, was de stap om voor mezelf te beginnen klein. Vanaf toen is het gaan lopen.

Werkervaring had ik al: vanaf mijn 12e werkte ik in vakanties bij een stratenmaker, waar ik het nodige heb gezien en geleerd. Bij een andere werkgever stak ik het nodige op over grond- en straatwerk. De rest heb ik mezelf aangeleerd: zowel tuinaanleg als het ontwerpen en onderhouden van tuinen.

Het leukst aan mijn werk vind ik het zelf ontwerpen en maken van een tuin. Ik maak op de computer een schets en leid de klanten in 3D door hun nieuwe tuin. Als we daarmee bezig zijn en ik zie mensen er blij van worden, word ikzelf ook blij.

Het beste advies dat ik kreeg over bedrijfsvoering, was van oudere ondernemers: ”cash = king”: geld is macht. Dus altijd zorgen dat je genoeg geld hebt om je bedrijf op te bouwen, en het geld dat je hebt, verstandig uitgeven. Dat probeer ik mezelf telkens voor te houden. Fouten maak ik ook: ooit ben ik een keer bijna met kraan en al omgevallen. Het talud waar ik op stond was door regenval verzadigd en zacht geworden. Op zulke plekken ben ik voortaan echt wel voorzichtiger nu.

Mijn droom is om ergens een park of grote tuin aan te leggen waar veel mensen komen die dan van mijn werk kunnen genieten, dat lijkt me prachtig.”

Marnix van de Baan / Nijkerk / 24 jaar / werkt als hovenier / @Vandebaantuinen 86

terdege *

1 FEBRUARI 2022

terdege *

1 FEBRUARI 2022

tekst & beeld: NIEK STAM

„Een park maken lijkt me prachtig”

87

KOM OO K: 12 FEBRU ARI OPEN DA G!

DIT IS ANNE, STUDENT LERAAR NEDERLANDS OOK LERAAR WORDEN? BEZOEK ONZE OPEN DAG Onze opleidingen: • pedagogiek • leraar voortgezet onderwijs • pabo • ad-Pedagogisch educatief professional • masters

Heb jij hart voor kinderen en jongeren? Wil je iets betekenen voor hun toekomst? Dan is Driestar hogeschool de plek voor jou.

In onze lerarenopleidingen en pedagogische opleidingen staat de vorming van jou als christelijke professional centraal.

Kijk op de website voor meer informaie (onder andere over de coronamaatregelen) en meld je aan!

www.driestar-hogeschool.nl

Escudostraat 11 2991 XV Barendrecht 010 438 41 63

w ww. s l a a p we l. n l

Al meer dan 30 jaar

DÉ SPECIALIST!

AV E K • H O M E C OL L E C T I ON • P U L L M AN • T E M P U R • VAN DY C K E. A .

COLUMN

PERFECT PLAATJE Onlangs las ik dat ouders steeds meer eisen stellen aan de schoolfoto van hun kind. De techniek staat natuurlijk voor niets: een litteken, een splétje tussen de tanden, alles kan naar smaak weggepoetst worden. Het is de vraag of een kind er gelukkig van wordt als er een ideale versie van hem aan de muur hangt, maar daar gaat het natuurlijk niet om. Bij waterpokken, schrammen en andere tijdelijke onvolkomenheden kan ik me nog wel voorstellen dat je een foto bewerkt. Maar is zo’n gelikt plaatje nou echt leuker? Ik heb er bijvoorbeeld nog steeds spijt van dat we de eerste foto van Martha niet hebben gekocht omdat ze toen zo’n gekke hap uit haar pony had – zélf geknipt met papa’s tondeuse. Een foto met een verhaal.

Maar dan nu de praktijk. Het is tijd voor nieuwe plaatjes bij de column. Ik ga normaal gesproken niet graag op de foto, maar met Tineke klikt het zo goed dat het resultaat vanzelf leuk wordt. Bij wijze van spreken dan. Ik probeer de week ervoor wat extra slaap te pakken. Dat mislukt jammerlijk, maar vooruit, die wallen onder mijn ogen vertellen het verhaal van veel qualitytime met Sifra.

Op de dag zelf ren ik nog koortsachtig door het huis op zoek naar enigszins matchende kleren.

Martha’s maillot zit „afschuwelijk, die doe ik echt niet aan!” en Jolijns zwarte rokje blijkt in de was te zitten. O, en Abels haar moet nog gebeuren! Op het nippertje zie ik dat Reinout zijn neus aan mijn jas heeft afgeveegd. „Jan, doekje!”

Gelukkig worden de foto’s niet binnen gemaakt, verzucht ik als iedereen eindelijk in de auto zit. Er mag best wat duplo op de grond liggen, maar wat te denken van een vork, drie verdwaalde sokken, een stuk krant, een stift zonder dop, een pyjamabroek half binnenstebuiten, een blokluit, een zonnebril en de spelregels van Rummikub?

Het is sowieso een goed idee geweest om de natuur in te gaan. Wat is het hier prachtig! Ik ben de puinhoop in huis op slag vergeten. We wandelen, klimmen en klauteren, en Tineke klikt, klikt en klikt. „Kijk, dit is echt een plaatje”, zegt ze, en ze laat een portret van Reinout zien. „Hij heeft wel een snottebel”, ziet Jan. „Ach”, zeg ik achteloos, „die photoshopt Tineke wel even weg, toch?” Niets menselijks is mij vreemd.

NELINE IS GETROUWD EN MOEDER VAN MARTHA (8), ABEL (6), JOLIJN ((5), REINOUT (3) EN SIFRA (0)

terdege *

1 FEBRUARI 2022

89

Volgende keer 15 FEBRUARI 2022

Niets missen van Terdege?

Neem nu een abonnement!

Het is dertien jaar geleden dat de kleine Daan Aarten stierf.

Voor vader Thijs is het vaak alsof het gisteren gebeurde. Het overlijden van zijn eerste kind keert dagelijks in zijn gedachten terug. In ”Huilend vaderhart” biedt hij een aangrijpende terugblik.

Madeleines zijn Franse cakejes, die gebakken worden in vormpjes die lijken op een schelp. Er gaat niets boven madeleines die nog warm zijn. Zacht en boterachtig, met randjes die nét een beetje krokant zijn...

WILT U DEZE ARTIKELEN NIET MISSEN? NEEM DAN EEN JAARABONNEMENT OP TERDEGE EN BETAAL €9,25 PER MAAND. 90

Een echte domineesvrouw voelt Hilke den Ouden zich nog steeds niet. Wel is ze ervan overtuigd dat haar Pieter door God werd geroepen, en wil ze hem in die roeping bijstaan. ”Het gevaar bestaat dat dominees in hun eigen wereld leven, waardoor ze niet echt in de gaten hebben wat er in de gemeente speelt.”

Terdege is een reformatorisch familieblad en verschijnt elke twee weken. Terdege is een onderdeel van Erdee Media Groep (EMG). EMG legt van abonnees gegevens vast voor de uitvoering van de (abonnee)overeenkomst en om u te informeren over producten en diensten van EMG.

Postadres: Terdege, Postbus 613, 7300 AP Apeldoorn Bezoekadres: Laan van Westenenk 12, 7336 AZ Apeldoorn Telefoon (algemeen): 055 - 5390333 Fax: 055 - 5419318 E-mail: redactie@terdege.nl Directie: Ir. C. Heutink Hoofdredactie: Dr. Ir. SM. de Bruijn, Drs. Henk van den Berge Bladmanager: Jeannette Zeeman-van Grol, tel. 055 - 5390333 Chef-redacteur: Gisette van Dalen-Heemskerk, tel. 055 - 5390333 Redactie: Jacomijn Ariakhah-Hoekman, Jeannette Wilbrink-Donkersteeg, Annemieke van den Berg, Neline Boogert, Ad Ermstrang, Huib de Vries, Martijn den Hollander Ontwerp & lay-out: Janneke Visser-Paalman Vormgeving: Marthe Roukens, Jacoline Lohuis-Maat Abonneeservice: tel. 055 - 5390300, e-mail: administratietd@erdee.nl Advertenties: Tel. 055-5390499, e-mail: advertentie@erdee.nl.

ISSN: 1382-9076 Giro 719 502 (Erdee Media Groep) Druk: Vellendrukkerij BDU Barneveld Abonnementsprijs: maand incasso € 9,25 De 39e jaargang loopt tot 1 oktober 2022.

Abonnementen kunnen op elk moment ingaan.

Opzegging: Een maand voor einde abonnementsperiode, bij voorkeur telefonisch via Abonneeservice Adreswijzigingen: Schriftelijk, drie weken vóór ingangsdatum.

Aansprakelijkheid: Terdege is op geen enkele wijze aansprakelijk voor producten en diensten die aangeboden worden door adverteerders in deze Terdege.

Dit geldt ook voor de integriteit van de adverteerder.

Meer info: terdege.nl; erdeeservice.nl

Nadat ze corona hebben gehad, houden veel mensen last van reuk- en smaakverlies. Soms duren de klachten een paar dagen of enkele weken, maar bij een flinke groep is met name de reuk een jaar later nog niet terug.

BEL 055-5390498 OF KIJK OP TERDEGE.NL/TD

staat op z’n kop;-)

Het is verboden Terdege zonder toestemming op te nemen in, of ter beschikking te stellen van een leesportefeuille. Terdege is op geen enkele wijze verantwoordelijk voor de kwaliteit of integriteit van producten en diensten die in de advertenties worden aangeboden.

Terdege in braille, grootletter en digitale vorm: Terdege is in braille, grootletter, digitale en in gesproken vorm verkrijgbaar bij Bibliotheekservice Passend Lezen, tel. 070-338 15 00, E-mail: klanten@passendlezen.nl, Postbus 84010, 2508 AA Den Haag.

Een nieuw begin bij De Bongerd Wist je dat onze professionals ook op locatie langskomen? Om jou van een passend woonadvies te voorzien of met de mooiste decoratieobjecten de puntjes op de ‘i’ te zetten.

7.500 m2 | Batterijenweg 19, Kesteren | debongerd.nl