ARM EN RIJK
Imposante herenboerderijen en kleine arbeiderwoningen
SPREEKWOORD
Beter een goede boer dan een verre vriend
APRIL 2022
TOUR DE BOER
Fiets mee op 21 en 28 mei langs boerderijen in de regio
23 MIDDEN VAN DUINEN TOT DINKEL
37 ZUID GRENSLAND
Af en toe rijden er trekkers over de snelweg naar Den Haag, maar de meeste tijd brengen ze toch wel door op het boerenerf, op het land, of breed en stoer ronkend op smalle plattelandsweggetjes. Logisch: daar is het leuker. Het erf leeft. Het land is weids. En langs smalle plattelandsweggetjes bloeien straks weer zonnebloemen en klaprozen. ”Niet plukken”, zeggen de boerenbordjes daar tegen grazende dagjesmensen.
Andere bordjes zeggen: ”Linksaf --> Vers Boerenijs!” Hier gaan fietsers bovenop de remmen om abrupt linksaf te slaan. Boerenijs, ik weet niet wat het is met dat woord, maar het is onweerstaanbaar. Net als koffie met ontbijtkoek en roomboter (zie alvast het recept voor Friese kruidkoek op pagina 21). Niks lekkerder dan dat, rond 10.00 uur, buiten op een picknickbank. In het groene land.
Waarom blijven trekkers liever op boerenerven, en wat voor creatieve dingen bedenken boeren allemaal om iedereen duidelijk te maken dat de wereld niet zonder hen kan? Wat schuilt er zoal onder de dwarse, vierkante, langgerekte, puntige, kalme en koppige daken van boerderijen? Neem alvast een kijkje via dit magazine, en ga er daarna gerust op uit voor een Tour de Boer.
Het ziet er niet alleen vrolijk uit maar is ook heel erg nuttig; een bloemrijke akkerrand. Steeds meer boeren zien de voordelen: natuurlijke plaagbeheersing, gewasbestuiving, en verbetering van de waterkwaliteit. Doordat de akkerrand een buffer vormt, vindt er minder uitspoeling van bestrijdingsmiddelen en meststoffen plaats. Daarbij vergroten die klaprozen, korenbloemen en gele ganzenbloemen de biodiversiteit. Insecten komen af op de bloemen die vervolgens weer een smakelijk maaltje zijn voor vogels.
Wijdenkenmetumee, vaneerstestaptotcomplete realisatie.Neemcontactop vooradviesbijuthuis!
De meest complete woonwinkel van de Krimpenerwaard
Boeren zijn dom. Daar hoeven we niet lang over te praten, dat is gewoon zo. Misschien dat het scheldwoord iets minder populair is dan in mijn jeugd, maar wie het woordje „Boer!” toegevoegd krijgt, ziet dat ook in 2022 meestal niet als positief.
Ooit was het boer-zijn een eerzaam beroep. Sterker: boeren voelden zich niet zelden verheven boven stedelingen. Die zaten immers opgepropt driehoog achter in een flat en konden letterlijk geen kant op. Terwijl boeren een zee aan ruimte en vrijheid kenden. In tijden van crisis moesten stedelingen voor hun voedsel stad en vooral land aflopen, terwijl boeren het letterlijk onder handbereik hadden. Zelfvoorzienend, heet dat tegenwoordig.
Maar met dat de maatschappij veranderde, verschoof ook de waardering van het boerenberoep. Randstedelingen menen niet zelden dat zij toch wel de spil zijn van de Nederlandse economie. En niet alleen van de economie, maar van het hele leven.
En boeren? Tja, dat zijn vooral lastposten die verantwoordelijk zijn voor zo ongeveer alle narigheid
die we hebben in dit land. Ze bedreigen natuurgebieden met hun intensieve veehouderij, zorgen voor verdroging omdat ze het grondwaterpeil niet te hoog willen hebben en verbruiken in het groeiseizoen onverantwoord veel water omdat de gewassen beregend moeten worden. En dan hebben we het nog maar niet over het feit dat ze de vleesconsumptie aanjagen. Daarbij komt nog dat ze meestal oerconservatief zijn en dus dom. Want zeg nu zelf: als je ergens op een hoeve woont op bijvoorbeeld de Veluwe, dan moet je wel een beetje of heel erg wereldvreemd zijn, toch? Zeker als je ook nog christelijk bent.
Soms zijn die boeren het zo zat dat ze samen een protestritje maken naar Den Haag, met hun tractoren. Waarna het hele land vastloopt omdat die in eigen ogen slimme burgers geen kant meer op kunnen met hun hippe bolides. Net goed.
Nee, boeren zijn niet dom. Ze zijn niet de oorzaak van alle milieuproblemen in dit land en ze zijn evenmin dierenbeulen. Hoogstens laten sommigen zich wat te snel op de kast jagen door domme burgers. Waardoor kleine groepen boeren mogelijk radicaliseren.
Laat het zover niet komen. Dát zou pas dom zijn.
WeverwelkomenugraaginonzewinkelinMiddelharnis.Metvierverdiepingenen meerdan2000m2aanwinkelruimtevindtubijonsallesophetgebiedvandames-en herenmode.Laatuverrassendoordeuitgebreidecollectiemodevoorelkedag,maar ookvoorgelegenheidskleding,lingerie,nachtmodeenbadmodekuntubijonsterecht.
Wezienugraagindewinkel!
Noord-Nederland houdt zich wat op de vlakte, maar heeft veel te bieden. Rust en ruimte in overvloed hier. Het boerenleven is er diepgeworteld; de nuchtere noorderling lijkt vergroeid met het weidse landschap vol vee en vogels. In Drenthe zorgen bos en beek voor variatie.
In het noorden van Groningen waren de verschillen tussen arm en rijk in vroeger tijden enorm groot. Dat is nog te zien aan de imposante herenboerderijen en de kleine arbeiderswoningen. Typerend voor deze provincie is een variant op de kop-hals-rompboerderij waarbij de vaak indrukwekkende schuur direct aan het woongedeelte is vastgebouwd. Bij de zogenaamde Hogelandse boerderijen staat het woongedeelte dwars op de schuur. Op de foto een boerderij uit 1876 in de buurtschap Ter Borg in het oosten van Groningen.
Net na de Tweede Wereldoorlog moesten er in de Noordoostpolder (die in 1942 was drooggevallen) zo’n duizend schuren worden gebouwd. Vanuit Kampen werden prefabschuren van de firma NV Schokbeton naar de polder gebracht. De schuur, inclusief fundering en volledige afwerking, stond er in zes weken. De Noordoostpolder is de enige plek waar deze schuren voorkomen. De architectuur weerspiegelt de naoorlogse wederopbouwperiode. Op de foto een Schokbetonschuur bij een boerderij in de buurt van Nagele.
De kop-hals-rompboerderij is een boerderijtype dat veel voorkomt in Friesland. De boerderij heeft deze benaming gekregen doordat de vorm doet denken aan een liggende koe. Het woonhuisgedeelte vormt de kop, het middengedeelte de hals en de schuur de romp. Op de foto een kop-hals-rompboerderij in Kollum.
De boerderijen in Staphorst en Rouveen zijn zogenoemde hallenhuisboerderijen, met in de dwarsdelen grote deuren waardoor de hooikarren naar binnen konden rijden. De boerderijen zijn lang en smal; vaak zijn ze meerdere keren verlengd. De voordeur komt direct uit in de woonkamer. Het Staphorster groen, blauw en rood maakt het geheel af.
De stolpboerderij komt vooral voor in Noord-Holland. Het gaat om een vierkante boerderij met een piramidevormig dak. Onder dit dak was plaats voor de boerenfamilie, het vee, het hooi, de wagens en andere werktuigen. Op de foto een boerderij in Castricum.
beeld Wikipedia, Brimz beeld ShutterstockFamiliebedrijf Noorland Paprika in IJsselmuiden produceert zo’n 3,5 miljoen kilo paprika’s per jaar. De kas waarin de vruchten groeien, heeft een oppervlakte van tien voetbalvelden. Medewerkers verplaatsen zich er per step.
Schuifdeuren geven toegang tot het bedrijfspand. In de entree en kantoorruimte achter die deuren is nog geen plant te bekennen, maar als je binnenkomt, dringt de kruidige geur van groene paprika’s toch meteen je reukorgaan binnen.
Het gangetje tussen de kantoren wordt afgesloten met twee klapdeuren. Daarachter bevindt zich een grote hal waar jaarlijks miljoenen paprika’s worden gesorteerd en verpakt.
Het proces ligt grotendeels in handen van robots. Karren vol paprika’s komen de hal binnenrijden. Een machine tilt een volle kar op en kiepert hem leeg boven een lopende band. Vervolgens rollen de groene vitaminebommetjes als knikkers in een knikkerbaan over een aantal lopende banden.
Bakjes
Eerst gaan ze door een machine die hun omvang meet, kleur detecteert en gewicht vaststelt. Daarna worden ze in bakjes verder getransporteerd. De vier lange rijen bakjes voeren naar een machine met allemaal kleine lopende banden die naar verschillende uitgangen van de knikkerbaan leiden. Bij de eerste twee uitgangen komen de verkleurde, te laat gesneden paprika’s terecht, bij de volgende uitgang de kleinste groene vruchten, daarnaast de iets grotere, en bij de laatste paar uitgangen de grootste groene paprika’s.
Als een bakje met daarin een paprika bij de
goede uitgang is, kiept hij zijn inhoud overboord. Bij die uitgangen staan kartonnen dozen de vruchten te verwelkomen. Een tweetal medewerkers zorgt dat de dozen, als ze vol zijn, een deksel krijgen, er een lege doos voor in de plaats komt, en de volle dozen op pallets gestapeld worden.
Groentetelers
Ton Noorland (60) legt met enthousiasme uit hoe alles werkt. Hij runt het bedrijf samen met zijn broer Jan (56), diens zoon Stephan (30) en Bart-Jan van Raalte (30). „We doen het hier echt met elkaar, iedereen werkt hard mee”, vertelt de bedrijfsleider, die een blauw shirtje aanheeft. De zweetplekken onder z’n oksels illustreren zijn arbeidsethos.
De Noorlanders komen uit een familie van groentetelers. Ton en Jan zijn de vijfde generatie. Het duo begon in 1985 met een tomatenkwekerij in Bleiswijk. In 1992 waren ze toe aan iets groters en begonnen een paprikakwekerij in Zevenhuizen. „In die tijd werd de paprika heel populair. Er was een goede boterham mee te verdienen.”
In 2003 werd de overstap naar sierteelt gemaakt; de paprika’s maakten plaats voor anthuriums. „Maar dat bleek niet ons ding te zijn. Toen zijn we om ons heen gaan kijken, naar mogelijkheden om op grotere schaal weer iets met paprika’s te doen.”
Verschillende groentetelers uit de buurt verkassen begin 21e eeuw naar de regio Kam-
pen. „Daardoor zijn wij ons ook gaan oriënteren op mogelijkheden in die omgeving.” Noorland Paprika strijkt in 2006 neer aan de Parallelweg in IJsselmuiden.
Massaproductie
Het gewas waar het bedrijf om draait, groeit in een enorme kas. Het glazen bouwwerk is een toonbeeld van massaproductie. „Hier groeien ruim 170.000 planten”, vertelt Ton, die een rondleiding geeft. Hij pakt de rekenmachine op zijn telefoon erbij: „Even rekenen. Er zijn 574 rijen en in elke rij staan 300 planten. Dat zijn dus 173.400 planten.”
Er volgen meer cijfers die het verbeeldingsvermogen tarten. „Iedere plant heeft vier takken. Elke tak groeit omhoog langs een touwtje. In totaal hangen er dus 693.600 touwtjes. Voordat het groeiseizoen begint, begin januari, moeten we die allemaal ophangen. Daar zijn we zo’n drie weken zoet mee.” De oogst bedraagt ongeveer 3,5 miljoen kilo paprika’s per jaar.
De energievoorziening op het bedrijf is ook geen kleinigheid. Ton is daar verantwoordelijk voor. In de sorteerhal duwt hij de deur naar een lawaaiige ruimte open. Daarin staat een soort gigantische kluis.
In de goed afgesloten ruimte bevinden zich twee warmtekrachtkoppelingen, grote generatoren die elektrische stroom produceren. „Ze lopen op gas en produceren 3,5 megawatt per uur”, vertelt Ton met stemverheffing om boven het lawaai van de ronkende machines uit te komen. De energie wordt aan het elektriciteitsnet geleverd; de restwarmte en CO2 gebruikt het bedrijf zelf. Die hebben de paprikaplanten nodig om te kunnen groeien.
De hoge brandstofprijs is een punt van zorg voor de bedrijfsleider. „Je kijkt er wel steeds naar. Het is een donkere wolk die boven de glastuinbouw hangt. Maar we hebben het lange tijd heel goed gehad; we mogen niet mopperen.”
Frazier
Voor een bedrijf dat groene paprika’s levert, is het belangrijk dat er precies op tijd wordt gesneden, vertelt Ton terwijl hij door de kas loopt. Hij wijst naar de bovenkant van een plant. Daar hangen heel kleine paprikaatjes van amper een centimeter groot, soms met de resten van een verdord bloempje er nog aan. „Het duurt vier tot vijf weken voor deze vrucht groot en rijp is. Laat je hem langer hangen, dan wordt hij rood en ben je dus te laat met snijden.”
Groene paprika’s hebben ook voordelen. „Het
ras dat wij hebben staan, Frazier, is relatief makkelijk te behandelen en is heel productief. Het heeft vier takken, andere rassen meestal maar drie. En de groei gaat niet met enorme pieken of dalen. Dat zorgt ervoor dat we redelijk gelijkmatige werkweken hebben. Dat is fijn voor ons en het personeel.”
Tussen de rijen planten lopen de snijders, achter een kar waar ze de rijpe paprika’s in leggen. Een volle kar rijden ze naar het betonnen pad in het midden van de kas. Daarin zitten over de hele lengte twee geultjes waar een ketting door loopt. Volle karren worden aan de ketting vastgemaakt, zodat ze richting de sorteerhal rijden. Lege karren komen daar automatisch weer vandaan.
Tussen de langzaam rijdende karren staat af en toe een step, het vervoersmiddel waar medewerkers zich mee verplaatsen. Te midden van de planten staat ook nog een ander vervoersmiddel,
Ton Noorland, mede-eigenaar Noorland Paprika
een soort hoogwerker, op twee ijzeren buizen die als rails fungeren. Als de planten wat ouder zijn en de paprika’s hoger hangen, hebben snijders die nodig om erbij te kunnen.
Hier en daar staan emmers tussen de planten, met fijn zaagsel erin en deksels waar een opening in zit. Het zijn de kraamkamers van roofmijten die luizen en andere kwalijke beestjes moeten bestrijden. „We doen hier aan natuurlijke gewasbescherming”, vertelt Ton. Hij pakt zijn telefoon erbij: „Als een snijder ziet dat een plant last heeft van luis of ander ongedierte, zet hij of zij een berichtje in een groepsapp.” In de appgroep is te zien dat er gisteren twee meldingen van spint zijn gemaakt, inclusief rij- en plantnummer. „Mijn broer regelt alles met die beestjes. Als hij zo’n appje over spint krijgt, zet hij een emmer met roofmijten bij de bewuste plant.”
Wie groene paprika’s teelt, hoeft ze overigens niet te lusten. Ton: „Geef mij maar rode.”
Deze kwekerij is te bezoeken met de actie Tour de boer. Voor meer informatie zie pagina 17.
„De hoge brandstofprijs is een donkere wolk die boven de glastuinbouw hangt”
Zoek je werk met betekenis?
Als docent geef je richting aan jonge mensen. Je investeert in hun toekomst. Dat noemen wij 'goed voor nu en later'.
Meer weten over een baan voor de klas? Kijk op docentworden.vanlodenstein.nl
Zij-instromers zijn van harte welkom. Als starter word je goed begeleid!
Een dagje weg? Deze uitjes geven een beeld van het boerenleven.
Zes musea in Groningen hebben de handen ineengeslagen; zij vertellen samen het verhaal van 3000 jaar leven langs de Groninger waddenkust. Dat gaat over dorpen en dijken, het leven met de zee, visserij, klei, wierden en boeren, monniken en borgen. In Openluchtmuseum Het Hoogeland ervaren bezoekers bijvoorbeeld hoe het leven in het dorp er in de 19e eeuw aan toeging. Een groot deel van de oude kern van het dorp Warffum is ingericht als sfeervol museum. Bezoekers wandelen er door kleine straatjes op de oude wierde langs de smidse, de fietsenmaker, de kruidenier. De andere deelnemende musea zijn: Museum Wierdenland in Ezinge, Kloostermuseum Sint Bernardushof in Aduard, Kasteelmuseum Menkemaborg in Uithuizen, Museum Landgoed Verhildersum in Leens en het Visserijmuseum in Zoutkamp.
> waddenmusea.nl
In Raalte is speelboerderij De Flierefluiter te vinden. Kinderen kunnen zich vermaken op de kinderboerderij: er zijn cavia’s en konijntjes om mee te knuffelen en er zijn weides vol geiten en schapen. In een grote omheinde vijver leven eenden en andere watervogels. Kinderen mogen ook een rondje op een pony rijden. Boerenknecht Harm kan alles vertellen over de dieren: hoe ze leven op de kinderboerderij, maar ook waar ze in het wild voorkomen. Op de boerderij is ook een buitenspeeltuin, met een zwembad, crossbanen, skelterbanen, ultralange glijbanen, een doolhof met uitkijktorens, hoge klimtorens en een apart speelterrein voor de kleintjes. Is het weer wat minder dan is er altijd nog de binnenspeeltuin, waar kinderen onder meer kunnen klauteren, skelteren, trampolinespringen, in de zandbak spelen en van glijbanen glijden.
> flierefluiterraalte.nl
In de veengebieden in het zuidoosten van Drenthe werd tot diep in de twintigste eeuw turf gewonnen. Veenpark Barger-Compascuum geeft een beeld van het boerenleven in vroeger tijden. In plaggenhuttendorp Aole Compas hangt nog de sfeer van de tijd dat de pioniers zich hier vestigden. Deze eerste bewoners waren boekweitboeren. Toen na 1850 de „aanval op de Emmense Venen” begon, gingen ze voor de veenbazen werken, of trokken weg om elders te boeren. In Bargermond is de situatie van 1900 tot 1966 nagebootst. Het veenkoloniale
dorp heeft onder meer een kerk, een school, een molen, een bakkerij en een smederij. In het park is de laatste plek te zien waar tot in de jaren zestig nog turf werd gewonnen. Bezoekers kunnen door het park wandelen, maar er rijden ook treinen over smalspoor en over de kanalen varen boten.
> veenpark.nl
Kijk op beleefenontmoet.nl en ontdek bij welke uitjes er voordeelabonneete halen is.
Een kijkje nemen op een van de bedrijven op deze pagina’s? Het Reformatorisch Dagblad organiseert speciaal voor lezers een Tour de Boer in de Koekoekspolder op zaterdag 28 mei 2022. Er is een mooie fietsroute langs de bedrijven uitgezet. U kunt ook per auto meedoen. En de kinderen? Die gaan natuurlijk mee, want er is voor hen van alles te beleven.
Kosten: € 7,50 per huishouden. Aanmelden voor 23 mei via beleefenontmoet.nl
Paprikakwekerij Noorland verbouwt met een glasoppervlakte van 9,5 hectare op jaarbasis ongeveer 17,5 miljoen groene paprika’s. Het bedrijf wordt verwarmd met restwarmte, die vrijkomt bij de opwekking van elektriciteit. Zie ook de reportage over Noorland Paprika op pagina 12.
Witlofkwekerij Selles teelt witlof, ook wel Brussels lof genoemd. In de 18e eeuw werd deze groente ontdekt door onze zuiderburen. Witlof is een tweejarig product en groeit vanaf een zogenaamde witlofwortel. Het hele proces vindt in het donker plaats. Tijdens de Tour de Boer-tocht wordt bij een bezoek aan de kwekerij de groei van deze groente uitgelegd.
IJSSELMUIDEN
De Tuindershoek kweekt een veelzijdige groente: de paprika. Deze groente is warm te eten, maar ook koud, en hij is bovendien rijk aan vitamine C en aan kalium. Een paprikaplant start als bloem, die na ongeveer acht weken uitgroeit tot een rijpe paprika. Elke plant geeft ongeveer zestog paprika’s per jaar. De teelt ervan start in december. Van maart tot november worden de paprika’s met de hand geoogst. Aan het eind van teeltperiode kunnen de planten wel zo’n 4 meter hoog zijn. Paprikaplanten groeien het best bij een temperatuur van rond de 25 graden en bij veel zonlicht. De groei van de paprika en wat er allemaal bij de teelt komt kijken is te zien tijdens de Tour de Boer.
IJSSELMUIDEN
Kwekerij Voorhof is een modern en duurzaam glastuinbouwbedrijf. Per jaar kweekt het in de 4,1 hectare grote kas drie teelten komkommers. In de andere –3,7 hectare grote–kas, die in 2021 in gebruik is genomen, worden per jaar twee komkommerteelten aan een hoge draad aangeplant. Als de komkommers het juiste gewicht en de goede lengte hebben bereikt, worden ze geoogst en gesorteerd. Sinds tien jaar worden de kassen verwarmd met duurzame aardwarmte. Aardwarmte vervangt aardgas als warmtebron. Dat levert jaarlijks een besparing van ongeveer 80 procent op het gebruik van aardgas op.
Rindert en Gerdien van de Brake wonen sinds 2018 op FarmCamps De Oostermaat. Het bedrijf telt 110 koeien en ongeveer 50 stuks jongvee. In 2020 is het stel een boerderijcamping gestart met tien luxe ingerichte tenten. „Wij willen graag aan onze gasten laten zien hoe het leven er op een boerderij uitziet. Iedereen is welkom in de stal en de kinderen mogen helpen bij het voeren van de dieren.” Behalve de koeien en kalfjes zijn er schapen, geiten, konijnen en kippen. Kinderen mogen uitgebreid met de dieren knuffelen, hutten bouwen in de hooischuur en kliederen in de modderkeuken.
Weidekaasspecialist Wicher en Aaltje Hoeve runnen samen met Jarno Bisschop een biologisch melkveebedrijf in Rouveen. Ze produceren in samenwerking met Rouveen Kaasspecialiteiten en Vogelbescherming Nederland weidevogelkaas, die te koop is bij de Eko Plaza-vestigingen.
Het Schuurtje
Melkveehouder Liesbeth
Vossebelt uit Rijssen heeft behalve koeien een boerderijwinkel: Het Schuurtje. Via de melktap vindt hier de rauwe melk de weg naar de klant. Ook worden er producten van collega-boeren verkocht.
Erve Slendebroek
KAMPEREILAND
Maak een uitstapje naar de Miniaturenboerderij Klein Kampen op het Kampereiland. Joop Koers begon ooit als hobby gebouwen uit Kampen en omgeving op schaal na te maken. Ondertussen heeft hij al meer dan 200 miniaturen gebouwd. Zo kwamen de Bovenkerk uit Kampen, molen d’Oldezwarver, de oude IJsselbrug, maar ook machines en landbouwwerktuigen in het klein uit de handen van Koers. De Miniaturenboerderij trekt jaarlijks duizenden bezoekers. Het museum is op zaterdag geopend van 10.00-16.00 uur.
Erve Slendebroek is een ruim 150 jaar oud familiebedrijf in het buitengebied van Zwolle. Het melkvee produceert biologische A2-melk, dat een gunstige invloed op de spijsvertering heeft, ook bij mensen die reguliere koemelk niet of moeilijk verdragen.
geertje@rd.nl
Elke morgen een snee koek bij de koffie –kandijkoek, oudewijvenkoek, gemberkoek, sukadekoek, kruidkoek– was ooit een wijdverbreid gebruik; in ieder geval op het platteland. En misschien is dat nog wel zo.
Er zijn legio manieren om kruidkoek te maken. In deze Friese variant ontbreken bederfelijke ingrediënten als eieren en/of (karne)melk. De compacte koek is daardoor lang houdbaar. Je moet hem zelfs eerst een tijdje bewaren voor je hem kunt eten.
Wie terugdeinst voor de lange lijst met specerijen of de moeilijk te vinden smaakmakers sukade en geconfijte sinaasappelschil: een paar bochten afsnijden is niet verboden. Vervang de specerijen eventueel door in totaal drie theelepels koekkruiden. Nergens sukade of geconfijte sinaasappelschilletjes te bekennen? In plaats daarvan extra gember toevoegen kan ook.
Ingrediënten
150 g (Friese) keukenstroop, 100 g maple syrup, 75 g donkere basterdsuiker, 50 ml water, 300 g roggemeel, 1 tl bakpoeder, 0,5 tl baking soda, 1,25 tl kaneel, 0,75 tl gemberpoeder, 0,5 tl gemalen kardemom, 0,25 tl versgeraspte nootmuskaat, snuf foelie, snuf kruidnagel, snuf zout, 40 g sukade, 40 g stemgember, 40 g gekonfijte sinaasappelschil. Verder nodig: 1 cakeblik, bakpapier, neutrale olie om de bakvorm in te vetten.
Bereiding
1. Doe stroop, maple syrup, basterdsuiker en water in een pan. Verwarm op laag vuur tot de suiker is gesmolten en alles goed vloeibaar is. Laat
afkoelen tot lauwwarm.
2. Verwarm de oven voor op 160 graden (heteluchtoven: circa 145 graden). Vet het cakeblik in met olie. Bestuif het met roggemeel. Bekleed het cakeblik desgewenst met bakpapier.
3. Snijd sukade, gember en sinaasappelschilletjes in kleine stukjes.
Friese kruidkoek is traditioneel maar tegelijkertijd exotisch. Dit baksel zit namelijk vol ingrediënten uit de hele wereld. Specerijen als kaneel, kruidnagel en nootmuskaat kennen we in ons land pas sinds de VOC-tijd. Ook gember komt van ver, sinaasappel en sukade zou je Europees kunnen noemen. Sukade wordt gemaakt van de vrucht van cederappelbomen, en die groeien op Corsica en Sicilië. De lichtgroene blokjes staan in de supermarkt bij de bakspullen. Als je geluk hebt: ik moest er stad en land voor af.
4. Zeef roggemeel, bakpoeder, baking soda, zout en alle specerijen boven een kom. Giet het stroopmengsel erbij en meng alles tot er geen ‘droge’ stukjes meer te zien zijn. Gebruik hiervoor bijvoorbeeld een spatel. Doe er daarna de sukade, gember en sinaasappelschil bij. Meng goed.
5. Schep het –taaie– deeg in het cakeblik. Strijk de bovenkant glad met de bolle kant van een natte lepel. Zet het blik op een rooster onder in de oven. Bak de koek een uur. Laat hem in de vorm afkoelen. Pak hem in in een paar lagen vershoudfolie en bewaar hem in een luchtdichte voorraaddoos. Laat de koek minstens een week rijpen: hierdoor wordt hij zachter en komt de smaak tot ontwikkeling.
Hunebedbouwers, Bataven, Beeldenstormers – ’t Veluws Zandsculpturenfestijn in Garderen toont dit jaar de vaderlandse geschiedenis. In zand. Zie de sculpturen, hoor de muziek, lees de verhalen, download de gratis audiotour, doe de quiz en belééf ons gezamenlijke verleden.
Deze veertiende editie van ’t Veluws Zandsculpturenfestijn bij De Beeldentuin in Garderen heeft als thema ”Onze Vaderlandsche Geschiedenis”. „De tocht start 3000 jaar v. Chr. bij de hunebedbouwers. Ruim honderd zandbeelden later en vele indrukken rijker eindigt hij bij het koningshuis van nu”, vertellen organisatoren Adri en Erik van Ee.
Tijdens de historische reis komt van alles voorbij zoals: Romeinen, Friezen, het kasteel- en kloosterleven, hanzesteden, de VOC, Hollandse meesters, slavernij, Tweede Wereldoorlog en de Oranjes.
Om de beleving van het verleden te versterken, gaan de zandbeelden vergezeld van historische voorwerpen,
muziek, geluiden en bewegende projecties. Neem de scène van een schip dat is aangemeerd in een Hanzestadhaven. Op de achtergrond staat een pakhuis waar kooplieden handelen; in de verte hoor je matrozengezang, het geluid van rollende biervaten en een luidende scheepsbel. „Dit alles zorgt ervoor dat je als bezoeker het idee krijgt dat je onderdeel van de Nederlandse geschiedenis uitmaakt.”
Wie zijn/ haar historische kennis wil testen, kan meedoen aan een quiz. Deelnemers krijgen vragen voorgeschoteld als: waar staat VOC voor, wat heeft Christiaan Huygens uitgevonden en wat deed Erasmus eigenlijk?
Adri en Erik: „Lever na afloop je antwoorden in en maak kans op mooie prijzen!”
Het is ook leuk om de gratis audiotour op je telefoon te downloaden, adviseren Adri en Erik. „Vergeet niet om oortjes mee te nemen.”
Alles gezien, dan kun op het buitenterrein van de Beeldentuin tuinideeën opdoen of genieten van een heerlijke lunch of high tea bij Brasserie-Lunchroom de Rozentuin. Zin om nog even te shoppen? In de woonwinkel van ruim 1300 m2 vind je alles voor in en om het huis.
Het festijn is open van ma. t/m za. van 9.00 tot 17.30 uur. De toegang is € 6,50 voor bezoekers van 6 t/m 12 jaar en € 12,50 voor mensen boven de 12. Kinderen t/m 5 jaar betalen niets. Meer info: www.zandsculpturen.nl en 0577 - 462472.
Wie in Midden-Nederland op pad wil, heeft een ruime keuze. Het gebied beslaat een brede strook, van duinen tot Dinkel. Met bewoners die bijna elkaars tegenpolen zijn. Een ontmoeting tussen assertieve Randstedelingen en authentieke Achterhoekers.
In de Achterhoek, maar ook in andere delen van ons land, komt de hallenhuisboerderij voor. Het is een langgerekte boerderij met drie beuken: in het midden de deel en aan de beide zijden de stallen. Het voorste deel van de boerderij is het woongedeelte. Aanvankelijk hadden de boerderijen lemen vakwerkwanden en een dak van stro of riet; later kregen ze bakstenen muren en dakpannen. De hallenhuisboerderijen in de Achterhoek hebben verschillende verschijningsvormen. Er zijn bijvoorbeeld
T-huisboerderijen en krukhuisboerderijen. Bij de krukhuisboerderij is het woonhuis naar één kant uitgebouwd en bij de T-huisboerderij naar twee kanten. Langs de IJssel ontstond al vroeg een T-huisboerderij met een rijke uitstraling, de IJsselhoeve. Op de foto boerderij De Kranenburg bij Vorden.
Het hallenhuis komt ook voor in Zuid-Holland. Deze monumentale boerderij staat in het dorp Leimuiden, dat ingeklemd ligt tussen de Westeinderplassen en het Braassemermeer.
De Veluwe is nooit een rijk agrarisch gebied geweest. Dagloners, keuterboertjes en kleine handelaren leefden in erbarmelijke omstandigheden op de schrale zandgronden. Het woord keuterboerderij komt van het Nedersaksische ”kot” of ”köter” en is verwant aan het Engelse woord ”cottage”. Op de foto een boerderijtje bij Putten.
In Drenthe en Twente was tot in de 19e eeuw het ”los hoes” de overheersende boerderijvorm. De benaming is afgeleid van het Nedersaksiche ”lös hoes” en betekent ”open huis”. De bewoners en het vee leefden samen onder één dak, in dezelfde ruimte. Op de foto een boerderij in Delden.
Een krukhuisboerderij of krukboerderij is een boerderij met een overdwars geplaatst voorhuis. Ze komen veel voor in de Betuwe, maar ook op andere plekken, bijvoorbeeld in het Groene Hart. Het woongedeelte van een krukhuisboerderij is vaak van een verdieping voorzien om de welstand van de eigenaar te onderstrepen. Een krukhuisboerderij heeft de vorm van een liggende L. Een variant is het T-huis, dat de vorm van een liggende T heeft. Deze boerderij in Woerden is sinds 1986 rijksmonument. Het pand dateert oorspronkelijk uit 1620.
beeld Wikipedia
beeld
Piet Obdam
Op zorgboerderij Eben-Haëzer in Nieuw-Lekkerland is iedereen hulpboer. „Niemand hoeft zich te bewijzen. Alle mensen die hier komen, jong en oud, hebben wat”, zegt mede-eigenaar Jasper Meerkerk (29).
Op de tuinbank naast de ingang staat een houten bak gevuld met potjes met aarde. Hier en daar steekt een bietenplantje z’n kopje boven het oppervlak uit. „Die zijn voor de moestuintjes”, vertelt Jasper, terwijl hij naar het stuk grond tussen de provinciale weg en het gebouw wijst. „Die hadden allang gespit moeten zijn, maar daar zijn we de afgelopen tijd nog niet aan toegekomen.”
Andere projecten hebben voorrang: de aanleg van een koeienpad en de bouw van een boerderijwinkel. „We doen alles samen met onze hulpboeren. Dus snel gaat het allemaal niet.”
Hard werken
Eben-Haëzer is een zorgboerderij, maar is ook gewoon een productiebedrijf, benadrukt Jasper. „We moeten hard werken om ons brood te verdienen.
De hulpboeren dragen daaraan een steentje bij. Ik denk dat dat goed is voor hun gevoel van eigenwaarde. We hoeven nooit te zoeken naar werk. Op een boerderij is altijd wat te doen.”
De hulpboeren zijn ongeveer twee derde van de tijd bezig met boerderijwerk of andere klusjes. „We laten ze vaak zelf kiezen wat ze willen doen. Dat werkt motiverend”, weet Jasper. Met dieren bezig zijn is sowieso stimulerend. „Als je de kalfjes vers stro geeft, gaan ze daar gelijk in liggen.
Dat maakt het dankbaar werk.”
Op de boerderij is het zes dagen in de week een gestadig komen en gaan van hulpboeren. Voor de een is het dagbesteding, een ander wordt
na schooltijd een paar uur opgevangen, nog weer anderen komen regelmatig een nachtje slapen. „In totaal gaat het om ongeveer vijftig mensen”, schat Jasper. „De eersten komen op maandagmorgen, de laatsten vertrekken weer op zaterdagavond. Want de zondag houden we voor onszelf.”
Plek in de maatschappij
De gasten op boerderij Eben-Haëzer zou je in twee groepen kunnen verdelen, vertelt Jasper. „Er komen hier kinderen met een beperking in de leeftijd van vier tot ongeveer zestien jaar. Vaak volgen ze overdag speciaal onderwijs. Ze zijn hier om hun ouders te ontlasten, maar ook om dingen te leren op sociaal vlak, zodat ze later een plek in de maatschappij in kunnen nemen.
De andere groep bestaat uit volwassenen met allerlei beperkingen die vaak nog thuis wonen. Voor hun ouders is dat zwaar. Doordat hun kinderen een aantal dagdelen of nachten per week bij ons zijn kunnen ze die zorg aan. Wij zijn voor deze groep een soort tussenstation. Uiteindelijk verhuizen deze cliënten vaak toch naar een woonvorm.”
Hoeveel hulpboeren er op de boerderij aanwezig zijn, varieert per dag. Op deze maandag is het rustig. Er staan voor de morgen en de middag vier namen op het digitale informatiebord in de gang. Die personen vertrekken aan het eind van de dag weer naar huis. Na schooltijd sluit er een scholier bij het gezelschap aan. Rond etenstijd
Op 21 mei is er een open dag op boerderij EbenHaëzer. De boederijwinkel wordt die dag geopend. Dit zal om elf uur gebeuren in aanwezigheid van Meindert Stolk, landbouwgedeputeerde van de provincie Zuid-Holland. Adres: Schoonenburgweg 13, Nieuw-Lekkerland.
> zorgboerderijebenhaezer.nl
worden er zeven nieuwe gasten verwacht. Zij blijven een nachtje op de boerderij logeren. Hoe verder de week vordert, hoe drukker het wordt. „We hebben in totaal veertien bedden. Die zijn op vrijdagavond meestal allemaal bezet.”
Sla en een gehaktbal
De activiteiten staan per dagdeel op het digibord vermeld. Ook wat er ’s avonds gegeten wordt is daar te lezen. Deze dag aardappels met sla en een gehaktbal. ’s Morgens hebben de hulpboeren bij het boerenwerk geholpen. Daaronder vallen bijvoorbeeld taken als de voergang in de stal aan kant maken (met behulp van een bladblazer) en de kalfjes van vers stro voorzien. ’s Middags staan er huishoudelijke klussen op het programma: aardappels schillen en bedden opmaken. Terwijl we in de huiskamer zitten te praten komt een van de hulpboeren binnenlopen met een poetslap in z’n handen. De vensterbanken krijgen een beurtje.
De hulpboeren mogen op de boerderij niet zomaar alles doen waar ze zin in hebben. Eerst moeten ze leren hoe ze iets aan moeten pakken of laten zien dat ze het kunnen. „Daar kunnen ze certificaten voor halen”, vertelt Jasper. In de schuur hangen die op een rijtje. Er zitten eenvoudige opdrachten bij, zoals bijvoorbeeld speelgoed opruimen en aardappels schillen.
Maar er zijn ook complexere taken. ”Trekkertje rijden” is misschien wel het meest ingewikkeld. „De een heeft dat zo door, een ander leert het nooit”, vertelt Jasper. „Een van de hulpboeren, een jongen met een autistische stoornis, kreeg dat maar niet voor elkaar.” Ook koeien halen is een lastige taak. „Daarvoor moet je met elkaar samenwerken. Dat oefenen we van tevoren.”
En waar moet je aan denken bij de taak ”roosters prikken”? „Dat heeft te maken met de eco-vloer in de stal. Die zorgt ervoor dat er minder ammoniak wordt uitgestoten. Maar de gaten in die vloer raken snel verstopt. De hulpboeren prikken die met een stok weer open.”
Geeft het geen scheve gezichten, dat de een meer mag dan de ander? „Dat is soms wel een ding, ja. Mijn ervaring is dat mensen met het syndroom van Down niet zo veel last hebben van jaloezie. Die leggen zich er gemakkelijk bij neer als je zegt dat iets niet kan. Bij jongeren met een autistische stoornis is dat ingewikkelder; die vinden het vaak lastiger om te accepteren dat ze iets niet mogen wat ze wel graag willen.”
Het is voor de begeleiders een kunst om dat in goede banen te leiden. „De ene hulpboer moet je afremmen, de andere moet je helpen om een beetje gas te geven”, vat Jasper samen. „Soms gaat het alleen maar langzamer als je gaat pushen.”
Knotwilgen
Een nog meer natuurinclusieve boerderij: dat is wat Jasper voor de komende jaren voor ogen staat. Eben-Haëzer doet bijvoorbeeld mee aan een project om meer bomen op het platteland te poten: langs de sloten zijn knotwilgen aangeplant.
Jasper: „Wat ook veranderd is: de koeien hebben tien jaar volledig op stal gestaan. Sinds vorig jaar staan ze weer een groot deel van het
jaar in de wei.” Om ze de gang van het grasland naar de stal gemakkelijker te maken, wordt er gewerkt aan de aanleg van het eerdergenoemde koeienpad.
„We zijn verder overgeschakeld van alleen melkvee naar melk- en vleesvee. We houden de kalfjes –met een Belgisch blauwe vader– sinds een paar jaar aan. Het vlees gaan we verkopen in de boerderijwinkel.” Jasper laat zien waar die moet komen: voor in de schuur. De wanden en de vloeren zijn nu nog kaal, maar dat gaat binnenkort veranderen. „Op de open dag moet alles klaar zijn.”
De overstap naar vleesvee gaat weer hand in hand met de aanleg van plasdrasstroken ten behoeve van weidevogels. We lopen het weiland achter de boerderij in – een eindje. Het broedseizoen is begonnen, dus het is niet de bedoeling om vogels op te schrikken. Jasper wijst naar drassige stukken grond verderop, die met behulp van pompen op zonne-energie nat blijven. „Dat gras is voor melkkoeien niet geschikt. Maar vleesvee kun je het prima voorzetten.”
Koeien halen is een lastige taak: daarbij moet je samenwerken
Geniet van de rust, de ruimte en de omgeving
Ter uitbreiding van ons team zijn wij voortdurend op zoek naar
In het mooiste stukje heuvelland
een 4 gangen diner voor € 27,00 p.d.p.p voor onze Inkelhoesgasten Speciaal aanbevolen!
Epen, Zuid-Limburg | 043-44551742 | www.inkelshoes.nl
Voor meer informatie kijk gauw op onze website www.duinkerkeglasservice.nl/vacatures
Scherpenzeel 033 - 277 4629 Barneveld 0342 - 462 809 www.duinkerke.nl
Al 10 jaar dé glasspecialist bij u thuis!
Een dagje weg? Deze uitjes geven een beeld van het boerenleven.
Boerderijmuseum De Bovenstreek in Oldebroek is gevestigd in een boerderij uit 1753. Nog niet zo lang geleden woonde hier een gezin met kinderen. In de mooie kamer met antieke tegeltjes lieten ze hun spulletjes achter. De foto’s van de grootouders hangen nog aan de muur, de bedstee is opgemaakt. In de kelder staan weckflessen met groenten en vruchten uit de tuin. Onder een kapschuur staat het materiaal waarmee de boer zijn land bewerkte. In de hooiberg spelen tegenwoordig kinderen; de boerenkarren op het erf worden af en toe nog gebruikt. Vrijwilligers onderhouden keurig de moestuin en de bloementuin.
Barneveld is de bakermat van de Nederlandse pluimveehouderij. Het Pluimveemuseum vertelt de geschiedenis van kip en ei. Er is bijvoorbeeld een antieke broedmachine te zien die nog steeds in bedrijf is; als de situatie rond de vogelgriep het toelaat kunnen bezoekers zien hoe een kuikentje uit het ei komt. In de hoendertuin tonen meer dan twintig Oudhollandse rassen hun mooiste kleuren. Voor de kinderen is er een speurbrief voor een spannende tocht door het museum. In het authentieke veilinglokaal kunnen de bezoekers meedoen aan een veiling. Wie de veilingklok op het juiste moment stilzet, wordt de eigenaar van een doosje Barneveldse eieren of een flesje advocaat.
> pluimveemuseum.nl
In Nederland wordt veel mais verbouwd. Bij Speelpark & Maisdoolhof in Voorthuizen is een perceel mais omgetoverd tot doolhof. In de doolhof moeten allerlei vragen worden opgelost. Wie de uitgang niet meer weet te vinden, kan zich op de klimtoren in het midden oriënteren. Omdat maïs een natuurproduct is, kan er naar verwachting vanaf eind juni worden gedwaald door de doolhof. Verder is er een speelpark bij de doolhof, met onder meer
een 6 meter hoge klimtoren, helikopters om in te vliegen en een trein om een ritje mee te maken. Kinderen mogen ook racen met een traptrekker, skelter of autootje. Ze kunnen bijkomen in het maïszwembad.
> maisdoolhofvoorthuizen.nl
Kijk op beleefenontmoet.nl en ontdek bij welke uitjes er voordeelabonneete halen is.
WASSENAAR
Boerderij Nellesteijn
VAASSEN WELKOM BIJ DE BOER
Al veertig jaar maakt kaasboerderij Van Leeuwen en Van Doesburg kaas van de melk van eigen koeien. In de boerderijwinkel worden twaalf soorten kaasjes verkocht, van twaalf dagen tot zes jaar oud. De koeien en de kalfjes in de stallen mogen geaaid worden.
> kaasboerderijculemborg.nl
> nellesteijn.nl
CULEMBORG WEKEROM HALL
Jillis en Anneke Slingerland hebben een vleeskalverbedrijf met 1300 witvleeskalveren. Het bedrijf werkt volgens het concept Boert en Eet Bewust. Slingerland wil de onwetendheid over het boerenleven in het algemeen en kalverbedrijven in het bijzonder proberen weg te nemen. Boven een van de stallen is een ruimte gerealiseerd, waarvandaan bezoekers een inkijkje in de stal krijgen. Het bedrijf is qua energie zelfvoorzienend.
Imkerij De Werkbij is in 2018 in Vaassen gestart met de ontwikkeling van een natuuren educatietuin, De Gatherhof. Die wordt ingezet voor rondleidingen, workshops, zaaidagen en meewerkdagen. Vanaf 21 juli is van woensdag tot zaterdag een deel van de tuin beschikbaar als bloemenpluktuin. Imkerij De Werkbij is opgericht in 1974 en is uitgegroeid tot een van de grootste imkervakhandels. De arbeidsplekken worden voornamelijk ingevuld door mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. In Rhenen zit een boerderijwinkel van de Imkerij en in Vaassen is tegenover De Gatherhof De Werkbij Veluwe gevestigd, een winkel met honingproducten.
> dewerkbij.nl
Gerard en Rika van den Berg uit Wekerom zijn begin 2020 gestart met het verkopen van het vlees van eigen kalveren aan particulieren. Naast kalvervlees worden er zeepjes, gebreide sokken en houten producten verkocht, hoofdzakelijk gemaakt door mensen uit de omgeving van Wekerom. In de drie stallen staan ongeveer 600 rosékalveren. Gerard en Rika: „Op deze kleinschalige manier kunnen we een mooi product aanbieden, wat het waardevol en dankbaar werk maakt.”
’s Zomers kunnen bezoekers neerstrijken in de koffie-/theetuin. Er is voldoende parkeergelegenheid.
> koetjesenkalfjes.online
32 23 APRIL 2022
GIESSENBURG
Laurens en Jannette den Boer hebben een boerderij met 150 koeien en daarnaast een ijsboerderij met 45 smaken vers boerenijs. Veel fiets- en vaarroutes lopen langs de boerderij, die idyllisch gelegen is aan het riviertje de Giessen. Menigeen stopt hier dan ook even voor een ijsje op het door knotwilgen omzoomde terras. Terwijl de ouders genieten van het ijsje, kunnen kinderen een kijkje nemen bij de koeien en de kalfjes.
> ijsboerderijdenboer.nl
RHENENLIENDEN
Op de melk- en vleesboerderij van Roel van Dijk verloopt de verkoop via de boerderijwinkel, bij diverse verkooppunten en aan de horeca. Van Dijk werkt met mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, in samenwerking met De Schutse.
> boerderijhetbinnenveld.nl
Familiebedrijf Berends (Meertenwei 1, Lienden) in de Betuwe verzorgt en melkt elke dag honderd koeien. De melk wordt via de melktap verkocht aan mensen uit de wijde omgeving. Wat er overblijft gaat naar de fabriek. In de zomermaanden kan er behalve de melk ook softijs worden getapt.
Roelof (51) en Gerda (51) van Beijnum runnen samen met hun gezin familiebedrijf Molenhoeve in Streefkerk. Roelof richt zich met zijn twee zoons Dick en Gerjan op de melkveehouderij, die uit 125 melkkoeien en bijbehorend jongvee bestaat. Behalve de melkveehouderij heeft het gezin Van Beijnum een akkerbouwbedrijf en een loonwerktak. Gerda richt zich samen met dochter Elise op de zorgboerderij voor thuiswonende ouderen. Vijf dagen per week geven ze zorg aan ouderen met dementie. In de beleeftuin worden de deelnemers in alle ontspannenheid gestimuleerd te genieten van alles wat het boerenleven biedt. Gerda en Elise worden ondersteund door een team van twaalf vaste medewerkers en een groep vrijwilligers.
> opdemolenhoeve.nl
STREEFKERK
geertje@rd.nl
Bij ons thuis waren er twee manieren om sla te eten. Er was slasaus uit een fles of je maakte je sla aan met azijn, suiker en spekvet. Die laatste methode lijkt trouwens verrassend veel op een vinaigrette: een mengsel van iets zuurs, iets vettigs en als extra iets zoets.
Maar goed: het effect van dat hete spekvet was dat de sla daardoor razendsnel slonk en er op het bord een soort smeuïge stamppot ontstond. Niet erg verfijnd, maar wel een manier om een hoog opgetast bord vol groene blaadjes tot beheersbare proporties terug te brengen. Geslonken sla eet bovendien vlot weg.
Sla met karnemelksaus –vanouds een gebruik op de Veluwe en in het oosten van het land– hee hetzelfde slinkende effect. De saus smaakt lichtzuur. De spekjes zorgen voor hartigheid en bite. Het gerecht is vrij vochtig: dat nodigt uit tot het prakken van de aardappelen. Best lekker, al met al.
Ingrediënten (voor 2 personen)
Aardappelen (naar wens), sla (kropsla, gemengde sla of eventueel fijngesneden rauwe andijvie), 125 g blokjes gerookt spek, 0,25 l boerenkarnemelk, 2 el bloem, scheutje water, peper en zout naar smaak. Eventueel: tomaten, komkommer, verse bieslook of bosui.
1. Schil en was de aardappelen. Breng ze in water met zout aan de kook en kook ze gaar. Was de sla en laat de blaadjes goed uitlekken. Scheur of snij de blaadjes eventueel in stukjes. Bij gemengde sla zal dat niet nodig zijn, bij kropsla misschien wel, bij andijvie zeker.
Koken met karnemelk is een ietwat hachelijke onderneming. Voor je het weet gaat het schiften. De bloem moet dat voorkomen, maar aan het gebruik van dit bindmiddel kleven ook weer nadelen. Als de saus te kort gaart, kan hij melig smaken. De tijd nemen is dus belangrijk, net als goed roeren.
2. Bak de spekjes op matig vuur tot ze vanbuiten bruin en krokant en vanbinnen nog een beetje zacht zijn. Dat duurt wel een minuut of 10.
3. Doe de karnemelk in een steelpan. Roer in een kom een papje van de bloem en het water. Giet dit bij de karnemelk en meng alles met een
garde goed door elkaar om klontjes te voorkomen. Zet de pan op matig vuur en breng de karnemelk al roerend aan de kook. Zet de pan als de saus kookt op het kleinste pitje. Blijf regelmatig roeren: het mengsel brandt gemakkelijk aan. Laat de saus minstens 8 minuten zachtjes koken. Als hij te dik is kan er nog wat karnemelk bij. Proef of er wat zout of peper bij moet. Bedenk: de spekjes zorgen op het bord voor veel hartigheid.
4. Serveer de karnemelksaus en de spekjes heet. Verdeel de aardappelen en de sla over de borden. Schep er de saus en de spekjes (en eventueel wat spekvet) overheen. Garneer met tomaat, komkommer en/of bieslook of fijngesneden lente-uitjes.
Op de Mèkkerstee beleef je de charme van het boerenleven. Ervaar de wellness van onze geiten en bezoek onze andere boerderijdieren. In onze kaasmakerij zie je hoe onze kaas wordt gemaakt en in onze landwinkel kun je terecht voor allerlei streekproducten. Geniet tussendoor van ons zelfgemaakt ijs of bezoek ons restaurant voor een heerlijke kop koffie met appeltaart of een lekkere pannenkoek!
Hofdijksweg 34, Ouddorp t 0187 68 40 50 www.demekkerstee.nl
Bestel nu online onze heerlijke kaas, (brievenbus)pakketten!
In het zuiden komt de grens in zicht. Het glooiende landschap van Limburg doet on-Nederlands aan, met de belofte van verre oorden. De eilanden van de Zeeuwse delta worden omspoeld door zoete en zilte wateren – groene oases met lage horizon.
In Brabant: genieten met een zachte g.
Vanaf de zeventiende eeuw nam betekenis van de landbouw in Zeeland flink toe. De boerderijen die toen werden gebouwd kregen grote houten schuren met alle deuren in de lange gevel. Het woongedeelte kwam los van deze schuren te staan. Opvallend aan de Zeeuwse schuur is het scherpe wit van de kozijnen en de deurposten tegen het zwart van de geteerde houten wanden. De Zeeuwse schuur is op veel plekken nog altijd een beeldbepalend element in het landschap, al wordt hij wel in zijn bestaan bedreigd. Op de foto een schuur bij Oostburg.
Boerderij Den Oude Dijk in Herwijnen is een rijksmonument. Het gaat om een krukhuisboerderij, die kenmerkend is voor het Rivierengebied. Bij een krukhuisboerderij is het voorhuis dwars op het achterste gedeelte geplaatst. De boerderij werd in 1651 gebouwd aan de Oude Wiel, die was ontstaan na een overstroming van de Maas. Den Oude Dijk deed in 2014 een gooi naar de titel ”Mooiste Gelderse boerenerf”.
Het historische stadje Wijk bij Duurstede heeft altijd een sterk agrarisch karakter gehad. Het grote aantal stadsboerderijen getuigt hiervan. Aan de Achterstraat is zelfs een van de oudste boerderijen van ons land te vinden. Het gaat om een pand dat voor een groot deel in 1490 is gebouwd. Het gebouw is in 1972 geheel gerestaureerd.
De vierkantshoeve is een bekende verschijning in ZuidLimburg. Hij wordt ook wel kwadraathoeve, carré of binnenhofboerderij genoemd. Hij komt behalve in Limburg ook voor in België, Duitsland en Oostenrijk. De ontwikkeling van dit boerderijtype is het gevolg van schaalvergroting in de landbouw die gepaard ging met de behoefte aan meer stallen en schuren. Om de afstand tussen de gebouwen beperkt te houden ontstond de vierkante vorm met binnenplaats. Typerend is de grote inrijpoort. Op de foto een boerderij in HouthemSint Gerlach.
Het hallenhuis komt op veel plekken in Nederland voor. Het werkgedeelte bestaat meestal uit een middendeel en twee zijgedeelten. In Brabant werden de gebruiksruimtes echter niet langer naast maar achter elkaar gebouwd, zodat er langgerekte panden ontstonden: de langgevelboerderij. Op de foto zo’n boerderij in Someren.
beeld Wikipedia beeld WikipediaVan afstand lijkt het een gewone boerderij met koeien, schuren en een wei, maar als je binnenstapt, ruik je poffertjes, gebak en een soort room of kaas, met in de verte tonen van mest. En je hoort wel vee, maar dat loeit niet. Wat is hier in Ouddorp te beleven?
De enorme parkeerplaats bij de entree van De Mèkkerstee deed al vermoeden dat de plek veel bezoekers trekt.
„Tienduizenden per jaar”, knikt boer Piet den Hertog. Normaal gesproken lopen die op eigen houtje door het complex, maar voor deze gelegenheid geeft Den Hertog een rondleiding. Wie zelf zijn route moet bepalen, heeft het overigens niet moeilijk: pijlen en bordjes geven goed aan wat waar te zien is.
De bijna-pensionado begint bij het restaurant achter de hoofdingang. „Mensen uit heel Nederland komen naar ons toe om te zien wat wij doen. Zeker als je een lange tocht achter de rug hebt, wil je eerst even bijkomen. Dat komt helemaal goed, want we hebben een eigen banketbakker in dienst. Ze maakt onder meer heerlijke appeltaart en cupcakes.”
De entourage oogt sfeervol, al zitten er vandaag, wegens het koude weer, weinig bezoekers aan de tafeltjes en op de loungebank. De gerechten op de menukaart –luxe broodjes, pannenkoeken, poffertjes, smoothies, zelfgemaakt ijs–worden nu maar weinig besteld. „In het weekend en tijdens vakanties is dat wel anders”, vertelt de gids. „Dan is het hier heel druk.”
Om geen vertraging op te lopen, voert Den Hertog ons snel verder. Naar de kaasmakerij. Onderweg passeren we een bordje aan de wand: ”Van een boer op klompen, gekleed in oude lompen, kun je dikwijls meer leren, dan van alle hoge
heren”. Dat ”leren”, dat brengt De Mèkkerstee overal in het complex in praktijk, vertelt Den Hertog. „We willen bezoekers graag laten zien wat het betekent om biologisch boer te zijn. Vandaar dat iedereen welkom is en overal mag kijken. We vertellen en tonen het hele verhaal van melk tot kaas. Eerlijk en transparant. Consumenten lezen in de media van alles over stikstofproblemen, Natura2000 en dat soort dingen, maar weten vaak niet precies hoe het allemaal zit. Dat kunnen ze hier zien en ervaren.”
Inmiddels zijn we bij de kaasmakerij aanbeland. Achter de ramen zijn medewerkers druk bezig met melk. Afkomstig van de koeien uit de stal natuurlijk. „Koeien?” reageert Den Hertog. „Ik ben géítenhouder. Er is hier geen koe te bekennen.” Onverstoorbaar werkt het kaasmaakteam ondertussen verder met het witte goud, dat niet lang daarvoor uit de uiers van de Mèkkersteebewoners is gemolken. Dat verandert door pasteuriseren en het toevoegen van zuursel en calcium eerst in stremsel en later in weiwater lekkende wrongel. De wei wordt opgehaald door een veeboer, die het verwerkt in varkensvoer; de wrongel wordt in blokken gesneden en in ronde mallen geperst. De zo ontstane, witte schijven krijgen een pekelbad om hun zoutgehalte te verhogen en de eerste korstvorming op gang te brengen. Hun duik duurt 6 tot 24 uur en
De Mèkkerstee aan de Hofdijksweg 34 in Ouddorp is het hele jaar van dinsdag t/m zaterdag van 9.00 tot 17.00 uur geopend en tijdens de zomervakantie ook op maandag. Toegang en parkeren zijn gratis. Het complex omvat onder meer een restaurant, een kaasmakerij, een kinderboerderij, een speeltuin en een enorme stal met zo’n 650 geiten, die dagelijks vanaf 15.30 uur worden gemolken. Ook voor feesten, partijen, uitjes en vergaderingen kun je op De Mèkkerstee terecht. In de zalen is ruimte voor groepen tot zestig personen. Zij kunnen rondkijken in het complex en genieten van koffie, thee, gebak, broodjes, pannenkoeken, poffertjes en ijs uit het restaurant. Om maatwerk te kunnen leveren is voor groepen reserveren nodig.
> demekkerstee.nl; info@demekkerstee.nl; 0187-684050
daarna krijgen ze een soort verfbeurt met kwast, waardoor hun plastic huidje ontstaat. Vervolgens brengt het team alle exemplaren naar een loods naast de kaasmakerij, waar ze enkele weken stil blijven liggen. Nou ja, stil... ze moeten nog wel ‘even’ wekelijks worden gekeerd en opgepoetst.
Aan de wand van de kaasmakerij hangt een bord met de tekst ”Met zorg bereid”. Die woorden bevatten een dubbele bodem, vertelt Den Hertog. „Toen ik ruim dertig jaar geleden besloot om een biologische geitenhouderij te starten, wilde ik er graag mensen met een psychische beperking bij betrekken. In samenwerking met Eleos bieden we nu heel wat zorgvragers een zinvolle dagbesteding. Het is zó mooi om ze bezig te zien in het restaurant, in de kaasmakerij en in de stal. We hebben net een nieuwe jongen binnen die vanochtend de toiletten schoonmaakte onder het zingen van het ”Ere zij God”.”
Potstal
Een schemerige gang leidt ons naar de bewoners waaraan het bedrijf zijn naam dankt: de geiten. Op een poster boven de ingang van de stal staan ze afgebeeld. „Wij eten biologisch gras en klaver. Dit is gras zonder kunstmest. Onze stal is tenminste schoon en ruim met veel daglicht. Wij voelen regelmatig de zon op onze rug. Daarom produceren wij (h)eerlijke, gezonde melk. Van deze melk wordt geweldig lekkere en gezonde kaas gemaakt. En heerlijk vers roomijs”, aldus tekstwolkjes boven hun koppen, die de kern van een biologisch geitenleven moeten verklaren.
En dan, om de hoek, daar zijn ze dan eindelijk in levenden lijve: 650 overwegend witte geiten. Liggend, staand en hangend in de enorme ruimte. Hun lichaamsgeur valt overigens mee: de gemiddelde jongenskleedkamer stinkt erger.
„We staan hier in een potstal”, vertelt Den Hertog. „Die dankt zijn naam aan de mest die zich op de bodem oppot. Elke dag leggen we er vers stro overheen. Als de laag te dik wordt, strooien we hem uit over het land. Het is zeer goede voeding: het bodemleven is sinds de start veel diverser geworden en het gras en de klaver groeien als kool.” Die twee gewassen vormen 60 procent van het voer dat de geiten eten, vervolgt de geitenhouder. „In een niet-biologisch bedrijf krijgen de dieren 100 procent krachtvoer om de melkproductie maar zo hoog mogelijk te laten zijn.”
Aan de rechterkant van de stal staat de melkmachine. Elke dag om 15.30 uur gaan de geiten daarin. „Dat is altijd een hele belevenis: afgelopen zaterdag zaten er 150 mensen te kijken hoe de dieren erin en eruit sprongen.”
Via een kleine kinderboerderij met de verplichte ezels, pony’s, varkens en –natuurlijk– geiten, bereiken we het erf. Kinderen kunnen zich in de speeltuin vermaken met klimtoestellen, schommels en glijbaan, terwijl hun ouders vanaf de houten picknicksets aan de rand een oogje in het zeil houden. Naast de speeltuin bevinden zich enkele kooien met wat pluimvee: kippen, pauwen, een haan. De meeste spelende kinderen zien ze niet eens, tenzij ze erop gewezen worden. Best zielig voor de trotse pauw.
Boerderijwinkel
Na een ruime bocht over het erf komen we weer bij de hoofdingang uit. Het restaurant laten we nu rechts liggen, de gids wil de boerderijwinkel tonen. Je kunt wel zíén hoe de kazen worden gemaakt en lézen dat het ijs van geitenmelk erg lekker is en hóren dat de biologische producten
geweldig zijn, maar je moet het allemaal zelf ervaren, vindt hij. Alles wat de geitenhouderij maakt –en meer– is in de winkel te vinden: wijnen, vruchtendranken, weckpotten met gedroogde thee, glazen flessen met geitenmelk en -vla, kokosmakronen, boluscake, advocaat, gember, jams, droge worsten, pindakaas van verse noten met een laagje olie bovenop. En natuurlijk kazen, heel veel kazen. Boven een van de stapels hangt een oorkonde: ”Biologisch product van het jaar 2022”. „Dat gaat over onze Mèkkertaler”, vertelt Den Hertog. „Een geitenkaas met gaten. Uniek, maar lastig te maken.”
Vooruit dan, een test. Bang voor een penetrante geitensmaak stop ik een stukje in mijn mond... Romig, zoutig, sterk. Maar niet té sterk. En absoluut niet ‘geitig’. Maar waarom zien de kazen er allemaal zo bleekjes uit? „Dat komt doordat geitenkaas geen caroteen bevat”, verklaart Den Hertog. „Die geeloranje stof wordt door geiten omgezet in vitamine A. Hij oogt daardoor misschien wat minder, maar geitenkaas is minstens zo gezond als koemelkkaas!”
hopen wij een gezellige open dag te houden. We zijn open van 9.00 tot 17.00
Mooie aanbiedingen in: * ruim 20 soorten Geraniums
10 voor €12,50
* Hangingbaskets met water reservoir €11,95 2 voor €20,-
* véél keus in eenjarig planten 30 voor €12,50
*Gratis pannenkoeken.
*Gezellig spelen.
Workshop en of high tea vanaf €14,95 p/p
Voor meer info kijk op: www.debruinemeren.nl
Tuincentrum De Bruine Meren
Apeldoornseweg 93 6731 SB Otterlo 0318-591468
www.debruinemeren.nl
Een dagje weg? Deze uitjes geven een beeld van het boerenleven.
Museum De Koperen Knop in Hardinxveld-Giessendam is gevestigd is een grote boerderijhofstee die in de zeventiende eeuw werd gebouwd. De Koperen Knop toont de geschiedenis van het leven in de Alblasserwaard. Het voorhuis is ingericht als deftige negentiende-eeuwse boerenwoning. De voormalige stal is nu expositieruimte. In de zomermaanden is er de tentoonstelling ”Playmobil Verzameld” te zien. In enkele bijgebouwen, zoals de smederij en de hoepelmakerij, worden soms demonstraties van ambachten gegeven. De museumtuin laat iets zien van de cultuur-natuurlijke historie van de Alblasserwaard.
> koperenknop.nl
Trekkermuseum Nisse in Zeeland bestaat sinds 1997. Het museum belicht de opkomst van de motorisatie in de landbouw. Rond 1913 nemen de eerste trekkers de plek van paarden in. Vanaf 1946 neemt de motorisatie, mede dankzij de uit Amerika afkomstige Marshallhulp, op de Nederlandse landbouwbedrijven een grote vlucht en verdwijnt het paard vrijwel geheel als trekkracht. In het museum zijn fraai gerestaureerde trekkers en stationaire motoren te zien die vooral uit de periode voor 1960 dateren. Ook beschikt het museum over historische foto’s en documenten en worden er videopresentaties verzorgd. En ten slotte is er een collectie miniaturen te bewonderen.
> trekkermuseum-otmmz.nl
In Nieuwdorp is alpacaboerderij Alpaca Zeeland te vinden. De boerderij is onderdeel van restaurant en partycentrum Landlust. De laatste jaren is de bekendheid en populariteit van alpaca’s enorm toegenomen. Alpaca’s zijn zachtaardige en nieuwsgierige dieren die verwant zijn aan lama’s. Ze bijten niet en kunnen gemakkelijk door kinderen benaderd worden. Anders dan lama’s spugen ze niet. Naar mensen althans, onderling
kunnen gehumeurde alpaca’s nog wel eens naar elkaar spugen. Alpaca Zeeland is de ideale plek voor een kennismaking met alpaca’s. Het is bijvoorbeeld mogelijk om er met de dieren door de wei of het bos te lopen. Ook wordt er informatie gegeven over de leefwijze van de alpaca’s.
> alpacazeeland.nl
Kijk op beleefenontmoet.nl en ontdek bij welke uitjes er voordeelabonneete halen is.
Het Reformatorisch Dagblad organiseert speciaal voor lezers een Tour de Boer op zaterdag 21 mei 2022. Er is een mooie fietsroute uitgezet langs de bedrijven op deze pagina’s. Het is ook mogelijk de boerderijen per auto te bezoeken. Juist ook voor kinderen is er van alles te beleven.
Kosten: € 7,50 per huishouden. Aanmelden voor 12 mei 2022 op beleefenontmoet.nl
Kaasboerderij De Lange Hoeve is een oud familiebedrijf met 250 melkkoeien en bijbehorend jongvee. Van den Heuvel maakt al meer dan vijftig jaar boerenkaas van de rauwe melk. In de boerderijwinkel zijn allerlei soorten kazen te koop en ambachtelijke streekproducten zoals jam, mosterd, vers gebrande noten, verschillende soorten worst en wijn. Het gezin verzorgt rondleidingen in de kaasmakerij.
Park Veldzicht was vroeger een zwembad. Hier treft u nu een dierenweide aan, een kabouterbos en een glijbaan. Op het terrein staan ook diverse picknickbanken. Toegang is gratis. Dit ligt op de route en is een leuk uitstapje voor de kinderen tijdens deze Tour de Boer.
Na omzwervingen op boerenbedrijven in Denemarken en Duitsland zijn Richard en Monique Verschure in 2015 geland in Wijk en Aalburg, waar ze een vleesveebedrijf met melkkoeien startten. In 2019 stapten ze over van een melkveehouderij naar een waterbuffelboerderij. Nu runnen ze samen met hun kinderen Ronnie en Michelle waterbuffelboerderij De Buffelgaard. De Italiaanse waterbuffels leveren romige melk met een hoog vetpercentage. Mensen met een koemelkallergie verdragen vaak wel buffelmelk. In de Boerderijwinkel en online in de Buffelgaardshop zijn buffelproducten te koop zoals melk, mozzarella, vlees, snacks en ijs.
Samada Flowers is een moderne chrysantenkwekerij waar onder 5 hectare glas verschillende varianten chrysanten worden geteeld. De liefde voor de chrysant bestaat al drie generaties lang. Henk Satter nam de passie over van zijn vader Henk. Hij gaf de bevlogenheid vervolgens door aan zoon Henk. Henk Satter heeft samen met zijn broer Gerard ook twee potrozenkwekerijen. Op de twee productiebedrijven worden onder 8 hectare glas de mooiste variëteiten Star Roses®-potrozen geteeld.
In het honingwinkeltje van Albert en Anita Bin staan vele soorten honing op de schappen, elk met zijn eigen smaak, kleur en afkomst. Vijf van de soorten zijn afkomstig van eigen oogst, de rest is geproduceerd door collega-imkers uit Nederland en Europa. De bijenvolken van The Honey Bin staan in de polder. Het oogsten en verwerken tot honing gebeurt in de imkerij aan de Veldstraat. Albert en Anita zijn bevlogen vertellers over de wereld van de honingbij. In hun webshop verkopen ze behalve honing thee en crèmes op basis van honing of bijenwas. Bij mooi weer is het goed toeven in de gezellige theetuin.
Wandeling bij bioboer
Bioboer Wilco de Zeeuw in Uden organiseert op 4 juni om 13.00 uur een wandeling op zijn agroforestrybedrijf. Kosten: 10 euro. Kinderen tot 14 jaar gratis.
Zeewierhandel
De Zeeuwse zeewierhandel in Yerseke verzamelt wier met de hand. Dagelijks wordt bij laag water op de droogvallende oevers van de Oosterschelde zeewier geoogst.
Pluktuin en boerengolf
Boerderijwinkel De Stelhoek in Oud-Vossemeer biedt verschillende streekproducten. Er zijn een speeltuin en een bloemenpluktuin. Nieuw dit jaar is de boerengolf.
Onbespoten groente
ANDEL
Bij het Stalletje onder aan de Dijk in Geersdijk kunnen bezoekers in het voorjaar en in de zomer zelf onbespoten groenten oogsten en bloemen plukken in de pluktuin.
geertje@rd.nl
Stukjes brood of groente dompelen in een saus die grotendeels uit gesmolten kaas bestaat: dat verzin je alleen als je in een land woont waar veel koeien rondlopen. In Zwitserland noemen ze dat gerecht kaasfondue. De Nederlandse variant heet wel kaasdoop. De Hollandse kopie ligt zo mogelijk nog zwaarder op de maag dan het origineel uit de Alpen. Er gaat namelijk geen wijn maar volle melk in.
Officieel gebruik je bij het fonduen vorkjes met een lange steel. Wie die niet in huis hee : geen nood. Je kunt een stukje brood of een reepje paprika ook met de hand in de kaasdoop dippen. Het is bijna niet te voorkomen dat zo’n kaasgerecht aan de bodem van de pan koekt. Tip van een Zwitserse serveerster: vergeet vooral niet die korstjes en randjes los te schrapen en op te eten. Het lekkerste voor het laatst.
Ingrediënten (voor 2 personen)
300 g pittige Nederlandse boerenkaas (bijvoorbeeld pikante Stolwijkse), 0,2 l volle melk, 1 el maïzena, 1 el citroensap of azijn, scheutje water, nootmuskaat en peper naar smaak. Verder nodig: knapperig brood en/ of stevige groenten als bloemkool, bleekselderij of paprika.
Bereiding
1. Rasp de kaas (of koop geraspte). Verwarm de melk in een fonduepan of een kleine pan met een dikke bodem. Zet de warmtebron niet te hoog: de melk moet niet koken. Voeg de geraspte kaas al roerend in twee of drie gedeelten aan de melk toe. Houd de melk in beweging tot
de kaas is gesmolten. Het is niet erg als er klontjes ontstaan: die verdwijnen weer als de maïzena eenmaal is toegevoegd.
2. Meng de maïzena met het citroensap of de azijn en een beetje water. Doe dit papje bij de kaasmassa en roer alles goed door elkaar. Verwarm de kaasdoop tot de massa omhoog
Wat kaas betreft leven we in Nederland in luilekkerland: zo veel soorten, allemaal net weer iets anders van smaak. Ik vroeg de kaasverkoper welke soorten ik het beste kon aanschaffen voor een Hollandse versie van kaasfondue. Mijn veronderstelling was: twee of drie verschillende, de een goed smeltend, de ander voor de smaak. Ik ging naar huis met een stuk pikante Stolwijkse boerenkaas: die combineert die beide eigenschappen. Ook lekker op een volkoren boterham.
komt. Blijf goed roeren, want de ingrediënten blijven gemakkelijk aan de bodem van de pan kleven. Voeg naar smaak (liefst versgemalen) nootmuskaat en peper toe. Zet de pan op tafel of doe de kaasdoop in een voorverwarmde sauskom. Gebruik eventueel een theelichtje of iets dergelijks om de saus zo heet mogelijk te houden.
3. Eet de kaasdoop bijvoorbeeld met wit of bruin brood, liefst met een knapperige korst. Of zet een schaal met stevige groenten die goed in handzame stukken zijn te verdelen klaar. Denk aan bloemkool (in roosjes), paprika (in reepjes) of bleekselderij (in stukken). Blancheer ze eventueel van tevoren een minuut: dan is de ergste rauwheid eraf.
zoekin2.000.000+artikelen
vanchristelijkNederland
Waargajenaartoealsjehetverledenwiltontdekken enhethedenwiltduiden?Onderbouwjemeningover allerleimaatschappelijkevraagstukken.Ontdekvandaag noghétchristelijkeinspiratieplatform.Metruimtwee miljoenartikelenvolkennisuitbetrouwbarebronnenuit debreedtevandegereformeerdegezindte.
digibron.nl
tentoonstellingopenvanaf1juni inhetIsraelcentruminNijkerk
bestemmingjeruzalem.nl
De zeevaart, de handel en het huishouden leverden de Nederlandse taal veel spreekwoorden en gezegdes op. Schipbreuk lijden, knollen voor citroenen verkopen en de vuile was buiten hangen, bijvoorbeeld. Maar het zou me niet verbazen als het boerenleven hofleverancier is. Overbekend zijn onder meer: goed boeren, wat de boer niet kent dat eet hij niet en iets op z’n janboerenfluittjes doen.
De agrarische sector wordt al eeuwen beeldsprakig gebruikt. Honderden jaren geleden kon je op straat zomaar horen: „Alles vergeefsch! Het is, of hy een naald in een voer hooi zoekt.” Inmiddels geëvolueerd tot: Zoeken naar een speld in een hooiberg. Of: „So ras het hecken van de dam is, lopender de verckens in het koren.” Tegenwoordig ingedikt tot: Het hek is van de dam.
Andere boerderijdieren spelen in spreekwoorden ook vaak een hoofdrol. Het kalf, dat verdronken is voordat men de put dempt. Het lammetje, dat zo mak is. De schaapjes, die een herder idealiter op het droge hee .
Boeren komen er in spreekwoordenland meestal niet zo goed vanaf. Ze zijn brutaal en klagen overdadig. Neem ”Twaalf boeren en een hond zijn dertien rekels”, wat zoveel betekent als: een boer is een even grote deugniet als een hond. Of ”In februari klagen de boeren ’t minst”. De betekenis: boeren zeuren onafgebroken, maar
omdat februari de kortste maand is, hebben ze er dan de minste tijd voor.
Boeren zijn ook betweterig, aldus het spreekwoord ”Als een boer niet kan zwemmen, ligt het aan het water”. Dat kun je zeggen tegen of over iemand die meent dat de schuld voor een probleem altijd bij anderen of omstandigheden ligt.
Waarom doen boeren het zo slecht in spreekwoorden? Boeren zijn toch ook die nuchtere mensen, met een boerenverstand vol boerenwijsheden? Die harde werkers die voor dag en
dauw in de weer zijn om de monden van het volk gevoed te houden?
Misschien is het tijd voor een nieuwe serie spreekwoorden die boeren in een wat positiever daglicht zetten. Al is de leugen nog zo snel, de boer achterhaalt hem wel, bijvoorbeeld. Of: Beter een goede boer dan een verre vriend.
Vermoedelijk zijn zulke voorstellen niet zo kansrijk; taalvernieuwing laat zich moeilijk afdwingen. Maar vanwege de huidige tijdgeest gooit de volgende suggestie misschien wel hoge ogen: Geen boer is in zijn land geëerd.
Ruim 85 centimeter breed is-ie, de Boretti Barilo 2.0. Vermenigvuldig de breedte met een diepte van zo’n 40 centimeter en je hebt een flink oppervlak om vlees, vis en andere gerechten te bereiden. Daarmee is de houtskoolbarbecue goed gezelschap op lange, lome zomeravonden en ideaal voor grotere gezelschappen.
Het is een flink bouwpakket dat de postbode bezorgt. Verpakt in een enorme doos zit de grootste houtskoolbarbecue uit het assortiment van Boretti. De behuizing van gepoedercoat metaal legt al het nodige gewicht in de schaal, maar de gietijzeren grillroosters en dito bakplaat doen er nog eens een schepje bovenop. Samen vormen ze een grote barbecue die dankzij het gewicht solide aanvoelt en niet snel zal omvallen.
Maar door het gewicht zet je het kookgerei ook niet zo snel aan de kant. Nu hoeft dat ook niet, want het ronde design is een lust voor het oog. Maar barbecue je bij mooi weer niet elke dag, dan is het lastig om de Barilo 2.0 te negeren. Gelukkig biedt het rechthoekige ontwerp uitkomst. Daardoor kun je de barbecue namelijk
gemakkelijk in een hoek zetten – zónder het onvermijdelijke ruimteverlies dat een kogelbarbecue met zich meebrengt. Handig!
Handig is ook de flexibiliteit ín de barbecue. Dankzij drie losse ‘kolenmanden’ kun je namelijk afzonderlijke temperatuurzones samenstellen en dus met één barbecue op verschillende manieren tegelijk gerechten bereiden. Diverse luchtroosters aan de onderkant en de zijkanten maken daarbij nauwkeurige temperatuurregeling mogelijk. Via de ingebouwde thermometer kun je bovendien aan de buitenkant in één oogopslag zien hoe warm het binnenin is. En dat is meer dan eens heel warm: met een beetje geduld tikt de wijzer moeiteloos de 300 graden Celsius aan.
Al met al is de Boretti Barilo 2.0 prettig gezelschap, dat schoonheid combineert met functionaliteit. Toch kent het ontwerp één belangrijk nadeel. Het deksel draait namelijk op scharnieren aan de achterkant. Daardoor reik je bij het openen van de barbecue niet alleen over hete gerechten heen, maar krijg je ook regelmatig rook in je ogen. Dat had anders gemoeten.
Boretti Barilo 2.0
€ 449 via > boretti.com
Ik ga op reis en ik neem mee… een Petromax Rocket Stove rf33. Daarmee kun je namelijk op locatie een heerlijke warme maaltijd bereiden. En al is het minifornuis niet vederlicht, handzaam is het zeker.
De Rocket Stove rf33 is namelijk zo groot als een kleine emmer, maar biedt onder de motorkap wel een heel efficiënt verbrandingsproces met genoeg hitte om goed te kunnen koken of barbecueën. Via een inlaat aan de onderkant voer je biomassa –ofwel alle droge takken, bladeren en dennenappels die je in je omgeving kunt vinden– aan, waarna je op de bovenkant via gietijzeren pannen je gerechten kunt bereiden. Veel kaas van fikkie stoken hoef je niet te hebben gegeten: dankzij het afgeschermde ontwerp blijft het vuurtje in de Rocket Stove wel branden, míts je brandstof blijft aanvoeren natuurlijk. Heel veel ruimte voor brandstof biedt het fornuis niet, waar-
door je wel bezig blijft als je eenmaal aan het stoken bent geslagen.
Het even eenvoudige als geniale ontwerp scoort vooral hoog op handzaamheid, degelijkheid (hoe kan het ook anders, het fornuisje is van Duitse makelij) en gebruiksgemak. Je neemt het in de bijbehorende draagtas gemakkelijk mee en kunt vervolgens moeiteloos vlees bereiden of kokkerellen. Dat doe je bovendien veilig, want het vuur blijft binnen de perken. Toch blijft het opletten geblazen, want de gietijzeren elementen –zoals pannen, die los verkrijgbaar zijn– worden erg heet. Na een openluchtbarbecue kun je dan ook niet zomaar je spullen inpakken en huiswaarts keren. Koelen met water is geen optie: daarmee help je het kookgerei binnen de kortste keren om zeep.
Rocket Stove rf33
€ 139,99 via > bushcraftshop.nl
Prachtig ontworpen is hij, de UNA Grill. De kleine meeneembarbecue heeft een praktisch leren handvat, waarmee je ’m gemakkelijk meeneemt. Maar de degelijke materialen hebben een belangrijk nadeel: ze maken het eindproduct bijna te zwaar om mee te nemen. En dat terwijl je maar twee hamburgers tegelijkertijd kunt bakken én daarvoor ook nog eens houtskool of briketten moet meenemen. Dat verhoogt de drempel nogal en dat is jammer van dit kleine en praktische model.
UNA Portable Table-top Charcoal Grill, Cream White € 129,00 via > unagrill.com
Wie licht bepakt op stap wil én onderweg wil barbecueën, kan aan de slag met de CasusGrill™. Het praktische modelletje bestaat uit duurzame verbruiksmaterialen en biedt plaats voor een paar stukken vlees. Na het uitpakken bouw je de wegwerpbarbecue in enkele minuten op en kun je aan de slag. Na de maaltijd resten alleen nog wat karton, bamboe en lavasteen, die je gemakkelijk kunt weggooien. De stabiliteit is wat discutabel, de gebruiksduur bovendien beperkt. Heel goedkoop is het eendagsproduct ook niet. Maar praktisch dan weer wel…
CasusGrill™
€ 14,95 via > bol.com
Op deze pagina’s ziet u 20 puzzelstukjes. Deze puzzelstukjes komen uit de advertenties die in dit nummer staan. De opdracht is heel eenvoudig: zoek de advertentie op waar de stukjes uit komen. Gevonden? Noteer dan in de kolom achter de letter het juiste paginacijfer. Als u alles hebt ingevuld, heeft elk puzzelstukje nu dus zowel een letter als een (pagina)cijfer. Daarmee gaat u aan het rekenen aan de hand van de opgave. Bij telefonische opgave paginanummer 54 of 55 vermelden. Het eindtotaal gebruikt u dan als belcode.
1e prijs
Restaurant ’t Edelhert, Elspeet, diner voor twee personen t.w.v. € 75,-
2e prijs
Oude Ambachten & Speelgoedmuseum, Terschuur, geheel verzorgde dag voor 2 personen (entree, koffie met gebak, entree, lunch en consumptie naar keuze aan het einde van de dag)
3e t/m 12e prijs
Rondvaartbedrijf Zilvermeeuw, Drimmelen, 2 vrijkaarten voor volwassenen t.w.v. € 30,00
13e t/m 17e prijs
Orchideeënhoeve, Luttelgeest, 2 vrijkaarten voor volwassenen t.w.v. € 29,00
18e t/m 22e prijs
Bevrijdingsmuseum Zeeland, Nieuwdorp, 2 vrijkaarten voor volwassenen t.w.v. € 26,00
23e t/m 47e prijs
Veluws Zandsculpturenfestijn, Garderen, 2 vrijkaarten t.w.v. € 25,00
48e t/m 52e prijs
Nederlands Bakkerijmuseum, Hattem, 2 vrijkaarten voor volwassenen
53e t/m 62e prijs
Terdege Zomerfair 3 t/m 6 augustus Barneveld, 2 gratis tickets voor volwassenen
63e t/m 67e prijs
Miniworld Rotterdam, 1 vrijkaart voor een volwassene t.w.v. € 12,95
Voorbeeld
A = pagina 5
B = pagina 12
Rekenopgave
A + B = 17 (5+12)
Bij vragen over deze puzzel mailen naar: advertentie@erdee.nl
Inzenden
Het eindtotaal van deze puzzel is de oplossing. Deze oplossing kunt u telefonisch of schriftelijk doorgeven. Telefonisch gaat heel eenvoudig. Bel uiterlijk 11 juni naar 0909 - 123 45 65 en volg de instucties op. U toetst de oplossing in plus uw telefoonnummer. U betaalt € 0,40 per minuut. Schriftelijke inzending kan op een (brief)kaart met vermelding van de oplossing en uw adresgegevens.
Deze kunt u voor 11 juni sturen naar: Advertentiepuzzel Uit in NL, Postbus 241, 7300 AE Apeldoorn.
Ontvangabonneekortingbijmusea,speelparken,horecaenoprondvaarten
Veenpark, Barger-Compascuum
€2,00kortingopentreeprijs Geldigt/m29oktober2022 veenpark.nl
KameleondorpTerherne, Terherne
15%kortingopbezoekaan‘Het Kameleoneiland’(inclusief veerdienst)of
15%kortingopdeelnameaan ‘DeKleineTour’(bezoekDorp Lenteneneenrondvaartdoorde Kameleon)
Geldigt/m29oktober2022 kameleonterherne.nl
RondvaardijPrincenhof, Earnewâld
10%kortingop2-uurdurende rondvaartdoorNationaalPark deAldeFeanen
Voorafreserverenverplicht!Geldig vanaf2meit/m1oktober2022 rondvaardij-princenhof.nl
GroningerWaddenmusea:
-MuseumWierdenlandinEzinge| wierdenland.nl
-KloostermuseumSintBernardushof inAduard| kloostermuseumaduard.nl
-KasteelmuseumMenkemaborgin Uithuizen| menkemaborg.nl
-MuseumBorgVerhildersumin Leens| verhildersum.nl
-OpenluchtmuseumHetHoogeland inWarffum| hethoogeland.com
-HetVisserijmuseuminZoutkamp| visserijmuseum.com
€1,00kortingopentreeprijs voorvolwassenen
Geldigt/m31augustus2022
Zieookwww.waddenmusea.nl
ErfgoedparkBatavialand, Lelystad Durfteontdekken!
15%kortingopentreeprijs Geldigt/m3september2022 batavialand.nl
DeOrchideeënHoeve, Luttelgeest
OntdekEuropa’smooistejunglepark 20%kortingopentreeprijs Geldigt/m31maart2023(nietgeldig opkaarsjesavondenindecember) orchideeenhoeve.nl
Boerderijmuseum‘de Bovenstreek’,Oldebroek
€1,00kortingopdeentreeprijs Geldigt/m30december2022 boerderijmuseum.nl
NationaalOnderduik
Museum,Aalten
10%kortingopdeentreeprijs Geldigt/m31december2022 nationaalonderduikmuseum.nl
MuseumSjoelElburg,Elburg
€1,00kortingopdeentreeprijs Geldigt/m27augustus2022 sjoelelburg.nl
NederlandsBakkerijmuseum, Hattem
LeuksteuitjevanGelderlandANWB 2022
50%kortingopdeentreeprijs
Geldigt/m31december2022 bakkerijmuseum.nl
NederlandsPluimveemuseum, Barneveld
15%kortingopentreeprijsen gratiskopjekoffie/theeofglaasje limonadevoorkinderen
Geldigt/m31december2022 pluimveemuseum.nl
Noord-VeluwsMuseum, Nunspeet
€2,50kortingopdeentreeprijs voorvolwassenenenkinderen TentoonstellingkunstschilderBen Viegers.Geldigvanaf2juli2022tot8 januari2023 noord-veluws-museum.nl
OudeAmbachten&Speelgoed Museum,Terschuur 10%kortingopdeentreeprijs Geldigt/m7januari2023 ambachtenmuseum.nl
RederijRandmeer, Elburg
10%kortingoprondvaartenophet Veluwemeervan50minutenen 1,5uurvanuitElburgenHarderwijk Geldigvanaf1junit/m27augustus 2022vandinsdagt/mzaterdag Checkdesiteofbelvooractuele informatie06-10951386 rederij-randmeer.nl
Speelpark&Maisdoolhof, Voorthuizen
Bijaankoopvan4patat:gratis4 frikandellen
Geldigt/m29oktober2022 maisdoolhofvoorthuizen.nl
’tVeluwszandsculpturenfestijn, Garderen
Thema“deVaderlandsche Geschiedenis”
€1,50kortingopentreeprijs Geldigheleseizoen2022 zandsculpturen.nl
Vrijheidsmuseum, Groesbeek
BeleefhetVerhaalvanOorlogen VrijheidzonderGrenzen
Gratistoegangvoorkinderent/m 17jaar(i.p.v.€7,00vanaf7t/m17 jaar)
Geldigt/m31december2022 www.vrijheidsmuseum.nl
Restaurant’tEdelhert,Elspeet 10%kortingopeenlunch,tot maximaal€25,-korting Geldigt/m30juli2022 t-edelhert.nl
RondvaartbedrijfZilvermeeuw, Drimmelen
20%kortingoptweeuurdurende rondvaart Geldigt/m1april2023 zilvermeeuw.nl
SpeelboerderijDeFlierefluiter, Raalte
In-enoutdoorspeeltuinen kinderboerderij
10%kortingopdagkaarten,deze kortinggeldtalleenvooronline kaarten,nietaandekassa!
KortingscodeRDKF5437
Actiegeldigt/m31augustus2022 www.flierefluiterraalte.nl
NatuurmuseumHolterberg, Holten
15%kortingopentreeprijs
Geldigt/m1april2023 museumholterberg.nl
RederijPeters,Ommen
RondvaartenopOverijsselseVecht
10%kortingopreguliereafvaarten Geldigt/m30november2022 www.rederijpeters.nl
MuseumSpakenburg, Bunschoten-Spakenburg
20%kortingopentreeprijsen2e kopjekoffieoftheegratis Geldigt/m31december2022 www.museumspakenburg.nl
Spoorwegmuseum,Utrecht Nieuwefamilietentoonstelling: ExpeditiePosttreinvanaf17meit/m 27november2022
€5,-kortingopdeentreeprijs Geldigt/m31december2022 spoorwegmuseum.nl
PluktuinBloemenzee, Kruiningen 1gratiskopkoffieoftheebij aankoopvaneengebakje Geldigvanaf1meit/m31augustus 2022 pluktuinbloemenzee.nl
StreekmuseumDeMeestoof, Sint-Annaland
€1,00kortingopentreeprijs Geldigt/m7januari2023 demeestoof.nl
Watersnoodmuseum, Ouwerkerk
Gratisbolusbijeenconsumptiein dekoffiehoekvanhetWatersnoodmuseumofindemuseumbrasserie HetVijfdeCaisson
Geldigt/m31augustus2022 watersnoodmuseum.nl
BevrijdingsmuseumZeeland, Nieuwdorp
€1,00kortingopentreeprijsvoor volwassenenengratisspeurkaart voorkinderen
Geldigt/m1maart2023
bevrijdingsmuseumzeeland.nl
Geitenboerderij
DeMèkkerstee,Ouddorp
5%kortingopuwbestellinginhet restaurant
Geldigt/m1oktober2022 demekkerstee.nl
Omgebruiktemakenvaneenaanbieding,ganaar beleefenontmoet.nl onder voordelenenbesteldekortingsbon.Checkookevendewebsitevandeaanbieder ofuzich(online)aanmoetmeldenofeentijdslotmoetreserveren. Beschiktunietoverinternet?BeldanAbonneeservice055–5390498. Deadvertentieopdezepagina’skuntunietinleverenaandekassa’s!
Foto’s:RickMijnen-DeFlierefluiter;FlipFranssen-VrijheidsmuseumGroesbeek
MiniworldRotterdam, Rotterdam
20%kortingopdeentreeprijs
Geldigt/m7januari2023 miniworldrotterdam.com
MuseumDeKoperenKnop, Hardinxveld-Giessendam 50%kortingopentreeprijs
Geldigt/m30december2022 koperenknop.nl
MuseumparkArcheon, AlphenaandenRijn
25%kassakortingopentreeprijzen, evenementenuitgezonderd,zoals deGrijzeJagerdagendeMidwinter Fair Geldigtot1april2023 archeon.nl
Spidorondvaartdoorde Rotterdamsehaven,Rotterdam 20%kortingopticket Geldigt/m31december2022 spido.nl
VogelparkAvifauna, AlphenaandenRijn
Vogels,dierenenspeeltuin €4,00kortingopentreeprijs, ticketsalleenonlinetebestellen. KortingscodeRDAVI4 Geldigt/m31oktober2022 avifauna.nl
OorlogsmuseumEyewitness, Beek
50%kortingopiederetweede toegangskaartje
Geldigt/m31december2022 eyewitnesswo2.nl
Kortingen tot50%
In wat voor wereld leven we? Zes scholieren vertellen hoe zij kijken.
Ze waren nog maar net geboren en werden al verstoten door hun moeder. Het overkwam zo’n tachtig lammetjes van boer Bor uit Kootwijkerbroek. De christelijke schapenboer ontfermt zich over de verschoppelingen, vertelt hij de zes scholieren die op zijn boerderij praten over het wonder van Pasen. Gert Bor voert de dieren, die anders zouden sterven. Eerst met melk, later met vast voedsel.
Arien van Ginkel
De zon verheft zich en verwarmt de huid. Aan een picknicktafel, onder bomen vol bloesem, praten zes scholieren over het wonder dat zich in de natuur om hen heen voltrekt. „De bloemen gaan weer bloeien”, ziet Rosalie van der Schans (15). „Schattige babydiertjes worden geboren”, signaleert Dianne Blaak (13). „Een onchristelijk iemand zegt misschien dat dit de gang is van de natuur, maar wij kijken met andere ogen”, meent Maylenke ter Burg (14). „Wij beseffen dat de Heere dit doet.” „We hebben door de zonde niet verdiend dat de zon vanmorgen weer opkwam”, stelt Dianne. „Maar Hij schenkt ons dat uit genade.”
Opstaan
De lente, Pasen; beide spreken van hoop. Het heilsfeit vertelt dat Jezus Christus de dood overwon. Maar op deze aarde sterven mensen nog. Hebben ze te maken met tegenslagen. Jongeren vertellen waar ze de kracht vandaan halen om op te staan na een tegenslag. Kunnen ze, zoals Jezus, in eigen kracht weer opstaan? Of hebben ze Hem nodig?
Rosalie: „Als ik een slecht cijfer haal voor een toets, leer ik daarvan dat ik beter m’n best moet doen. Dan probeer ik daarna een goed cijfer te halen. Als dat lukt, ben ik blij en kan ik weer door.”
„Je moet ook wel doorgaan”, zegt Dianne met het overlijden van haar opa in haar achterhoofd. „Want het leven gaat door.” Lucas de Heer (15) beaamt dat. „Je mag natuurlijk wel verdrietig zijn om wat er gebeurt, maar het heeft niet veel zin om na een jaar nog in te zitten over wat er is gebeurd.”
„Je moet je eroverheen kunnen zetten”, vindt ook Tjerk Beukens (12). „Je mag een overlijden verwerken, maar je kunt er niet altijd mee blijven zitten.” „Praten helpt om dingen te verwerken”, zegt Maylenke. „En anders kun je naar de psycholoog”, stelt Rosalie. „Iemand anders kan een probleem niet voor je oplossen. Dat moet je zelf doen”, zegt Maylenke.
„Maar er zijn ook mensen die kracht uit de Bijbel halen”, weet Lucas. „Mijn moeder mag geloven dat ze een kind van de Heere is. Ze wordt soms bemoedigd door de Heere omdat Hij door de Bijbel tot haar spreekt.”
Alle zes de jongeren zeggen dagelijks te bidden en in hun Bijbel te lezen. „Ik ga elke avond op m’n knieën”, zegt Dianne. „Ik lees in een dagboek en de Bijbel en bid voor het slapengaan”, zegt ook Lucas. „Als het wat minder met me gaat, bid ik meer dan als het goed gaat”, merkt Maylenke.
„Ik lees ’s avonds alleen nog m’n dagboek”, vertelt Tjerk. „M’n Bijbel ligt beneden.” „Bij een crisis ga ik de Bijbel anders lezen”, ervaart Judith Nonhof (16). „Dan komen Bijbelgedeelten anders binnen.”
„Bidden helpt sowieso”, meent Rosalie. „Dat staat gewoon in de Bijbel. Natuurlijk vraag ik me soms af of bidden helpt, als de dingen niet gaan zoals ik graag wil. Maar in de Bijbel staat: Bid en u zal gegeven worden. God maakt keuzes over wat er wel of niet gebeurt in mijn leven.”
Stem
Rosalie: „Soms lees ik een geschiedenis in de Bijbel en dan denk ik: oké, wat moet ik hier nu mee? Is dit voor mij?” Godsdienstdocent Johan Smits van het Van Lodenstein College: „Als je bijvoorbeeld over David leest, kun je veel leren over de Heere en over jezelf. Je leest dingen die je wel of juist niet moet doen. Je leert dat de Heere de zonden serieus neemt, dat je op Hem aankunt.”
Jongeren die niet met Gods Woord zijn opgegroeid zou de groep niet per se aanraden om
„We hebben niet verdiend dat de zon vanmorgen weer opkwam”
Maylenke ter Burg, havo-leerling
de Bijbel te gaan lezen. „Als iemand mij vraagt waarom ik de Bijbel lees, zeg ik dat het bij mijn geloof hoort”, zegt Judith. „Ik denk niet dat de kans groot is dat iemand die niet in een christelijke omgeving opgroeit de Bijbel gaat lezen”, zegt Lucas. „En voordat die de Bijbel een keer uit hee …”
„Als iemand de Bijbel opendoet, kan hij toch meteen geraakt worden?” vraagt Maylenke. „Dat kan”, beaamt Lucas. „Alleen de Heere weet wie er bekeerd is”, zegt Maylenke. „Dat weten mensen toch niet van elkaar?” Lucas knikt. Even later:„Zelfs de mensen die aan het heilig avondmaal gaan, zijn er niet altijd zeker van dat ze bekeerd zijn.”
„Ik heb nog nooit ervaren dat de Heere door Zijn Woord tot me spreekt”, bekent Lucas. „Wie van jullie ervaart dat wel?” wil Smits weten. Het blij stil aan de picknicktafel. „Hoort u Gods stem dan wel?” vraagt Lucas. „Jazeker”, zegt Smits. „Niet altijd hoor. Maar de hele Bijbel is aan ons gericht. Dus dan is het goed om te lezen met de bril van: wat hee de Heere in dit gedeelte tegen mij te zeggen?”
Met Pasen vieren christenen dat Jezus Christus de dood heeft overwonnen. Dat Hij leeft. Dat Hij regeert. Twee vmbo’ers, drie havisten en een vwo’er van het Van Lodenstein College in Amersfoort, afkomstig uit de Gereformeerde Gemeenten (4x), de Hersteld Hervormde Kerk (1x) en de Protestantse Kerk in Nederland (1x) gaan met elkaar en godsdienstdocent Johan Smits in gesprek.
Deel twee in deze serie: geeft het opstandingsevangelie reformatorische jongeren kracht?
> puntuit.nl/pasen2022 voor een video bij dit verhaal
Is de opstanding van de Heere Jezus, nu zo’n 2000 jaar geleden, nog relevant voor jongeren van nu? Over een antwoord op die vraag hoe Johan Smits, godsdienstdocent op het Van Lodenstein College in Amersfoort, geen moment na te denken. „Natuurlijk! Pasen gaat over de mogelijkheid van nieuw leven, dwars door de dood heen. Met Jezus Christus is er, na verzoening, eeuwig leven mogelijk.”
„Je hebt de Bijbel niet aan je kant als je zegt dat de kans op verlossing klein is”, stelt Smits. „Wij geloven in een God Die verlossing en genade
aan iedereen verkondigt.”
„Je kunt niet zeggen dat een Bijbeltekst je niet aanspreekt”, vervolgt de docent. „De Heilige Geest werkt als we Zijn Woord lezen en Hij hee met elke tekst iets te zeggen. Je wordt niet geroepen om te wachten tot je dat voelt. Je bent geroepen om met een verwachtingsvol hart de Schri en te onderzoeken. Wie zo de Heere zoekt, mag er zeker van zijn dat Hij door de duisternis heen zal breken. Zoals Jezus na Zijn opstanding verscheen aan Thomas, die er niets meer van geloofde en verwachtte.”
Woensdag blaast koning Willem-Alexander 55 kaarsjes uit. Drie kinderen van de Prins Mauritsschool in Delft vertellen wat ze vinden van Koningsdag. En van de koning zelf.
Al zolang hij koning is, viert Willem-Alexander zijn verjaardag met het volk. Hij gaat naar een stad of dorp om een wandeling te maken en mensen te ontmoeten.
Hij bekijkt voorstellingen en doet met zijn familie spelletjes zoals blik gooien en zaklopen. Zijn moeder, prinses Beatrix, deed dat ook toen zij koningin was.
De oma van de koning, koningin Juliana, vierde haar verjaardag anders. Ze ging met haar gezin op het balkon van Paleis Soestdijk staan. Een kilometerslange optocht van mensen trok vervolgens langs haar heen. Veel Nederlanders gaven haar bloemen en cadeaus.
Wanneer koning Willem-Alexander geen koning meer is, hoopt zijn dochter Amalia hem op te volgen. De grote vraag is: hoe zal zij haar verjaardag gaan vieren?
„Koningsdag is de verjaardag van onze koning”, weet Wiep van der Horst (10) uit Delft. „Bij ons thuis vieren we Koningsdag door oranje slingers op te hangen in de straat en te borrelen met de buren. We eten crackertjes, chips en hapjes zoals reepjes paprika. Alle kinderen spelen buiten en de hele straat is oranje.
Onze koning vind ik een goede koning. Ik denk dat hij slim is. Het lijkt mij best leuk om koningin te zijn, dan mag je veel bepalen. Maar het lijkt me niet leuk dat je dan zo serieus moet zijn, bijvoorbeeld als je een toespraak moet houden. Dat zou mij niet lukken.
Als ik koningin was, dan zou ik andere afvalbakken bedenken: prullenbakken waarmee je een spelletje kunt spelen. Nu ligt er best veel rommel op straat, maar door deze bakken wordt dat veel minder. Als je het spelletje verliest, moet je het opnieuw spelen. Wanneer je wint, mag je je afval in de prullenbak gooien als beloning. Zo blijft het land schoner.”
„Koningin zijn lijkt me leuk, ook al moet je serieus zijn”
Op Koningsdag trekt Joanne Veldhuizen (10) uit Wateringen meestal een rood shirt, een witte maillot en blauwe schoenen aan. En doet ze een oranje strik in haar haar.
De tijd rond Koningsdag is voor Joanne een feestelijke tijd. „De dag voor Koningsdag, op 26 april, is mijn vader jarig. Visite die niet op zijn verjaardag kan komen, komt vaak op Koningsdag. We eten dan oranjetompoucen. Het is een keer gebeurd dat we die wilden kopen en ze uitverkocht waren. Dus hebben we maar roze gebakjes gegeten.
Op de dag van de Koningsspelen was het trouwens de trouwdag van mijn vader en moeder.
Ik zou de koning best graag eens willen ontmoeten. Ik zag de hem eens langrijden in een auto, maar toen kon ik hem niet zien. Het lijkt me een rustige man die je gewoon een hand mag geven. Als hij geen koning was, zou hij niet echt opvallen. Maar nu wel, want hij heeft een bijzonder beroep.”
Als Siem van Grol (11) uit Delft aan Koningsdag denkt, denkt hij vooral aan de Koningsspelen. „Die hadden we gisteren. We gingen naar een sportveld waar de gymmeester sportieve spellen had voorbereid. Door corona deden we de Koningsspelen vorig jaar thuis. We kregen toen een filmpje van school waar spelletjes op stonden die we in de achtertuin konden doen. Ik ben blij dat het nu weer gewoon met de hele school kon.
Dit jaar gaat de koning op zijn verjaardag naar Maastricht. Met ons gezin kijken we naar het bezoek, terwijl een tompouce eten. Het lijkt me leuk om een keer Koningsdag te vieren met mijn opa en oma en de hele familie.
De koning lijkt me een interessante man. We weten helaas weinig van hem omdat hij zijn privacy belangrijk vindt. Ik zou best graag willen weten wat zijn hobby’s zijn, waar hij graag naartoe gaat en hoe het normale leven voor hem is.”
beeld ANP, Koen van Weel
„Koning valt alleen op door zijn beroep”
„Met tompouce in de hand naar de koning kijken”
Wijzoeken
Eenzelfstandigecollegadieheteenuitdaging vindtomallesinenomhetkantoorgebouw vanEMGoprolletjestelatenlopen.Benje servicegerichtensteekjegraagdehandenuit demouwen?Vanhartewelkom!
Wijbieden
Eenleukebaanmeteengrotediversiteit aanfacilitairetaken,veelvrijheiden verantwoordelijkheid.Jekrijgtruimtevoor
opleidingenontwikkelingenkuntactief meedenkenbijactuelehuisvestingsvragen. Datallesineenklein,maar fijnteam.
Overons
ErdeeMediaGroepinApeldoorniseen eigentijdsmediabedrijfmeteenduidelijke missie.Viadiversekanalenbiedenwe,vanuit Bijbelseprincipes,eenorigineel,inspirerend, helderenhoopgevendgeluid.Wedoenons werkmetovertuiging.
Hebjevragen?AppFerdinandvia06-10964151ofkijkopwerkenbijemg.nl. Stuurjemotivatiemetcvvóórdonderdag5meinaarsollicitatie@erdee.nl.
ScandeQR-code voormeerinformatie!
8,7 medewerkers beoordelenons meteen medewerkersonderzoek DUOmarketresearch
Horizontaal
1 Ongelooflijk, zo krachtig (5); 6 De loop van een rivier (9); 9 Het vriendinnetje van de boodschappenjongen (12); 11 Het resultaat biedt soelaas (8); 12 Hij emmert over de dompteur (6); 13 Aanslag van de fysiotherapeut? (14); 15 Dat verkouden dier is nog maar een jong blaag (7); 17 Zo nu en dan gaat hij eventueel heen en terug (5); 19 Dat dier doet niet veel met een ander dier (8); 20 In dat huishouden hebben ze een verzameling gedresseerde dieren (9); 21 Ik hoor dat een hond als stukgoed wordt verzonden (6).
Verticaal
2 Het netwerk heeft maar een paar vertrekken (16); 3 In het besluit staat de scherpte van het beeld (9); 4 Stof uit het oosten (9); 5 Een stukje over het gebruik van het product (17); 7 Vreemd roze vingertje (4); 8 Met de bedoeling dat het afgelopen is (8); 10 Een zekere hoeveelheid brandhout (5); 14 De inschrijving op naam van een geladen deeltje (3); 16 Die
onruststoker houdt de specie in beweging (8); 18 Dier op de fiets (7).
Oplossing vorige puzzel
Horizontaal: 1 dons; 6 afgewogen; 9 hannekemaaier; 10 lantaarndrager; 12
elfje; 13 setting; 15 stee; 16 lustre; 17 nesteieren; 18 tuig; 20 stort; 21 leek. Verticaal: 2 oefenstof; 3 steekwagentje; 4 vormingscentrum; 5 bewaarstelling; 7 facade; 8 leng; 11 regeren; 14 instructie; 19 arak.
aantekenboekje vreemdenhaat zonder energie huurvervoer wig
3
5
6 roofvis
riumvisje 4 video home system (afk.)
MiddelbareTechnische School (afk.) vervelend 1 militaire straf paling Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds
houten schoeisel voeding langbeen 5 volgers brutaliteit
Onder de inzenders van de goede oplossing wordt een prijs weggegeven. Stuur uw oplossing voor 28 april bij voorkeur per mail naar puzzel@rd.nl of anders per briefkaart naar Reformatorisch Dagblad, Postbus 613, 7300 AP Apeldoorn.
voederkuil
De prijs voor deze week is het boek ”Vleugels als een duif”, door Christine Farenhorst (uitg. De Banier).
De oplossing van vorige week is: kleurloos. De prijs gaat naar fam. K. Soeteman uit Goedereede.
energie 2 drietal 7 1 2 3 4 5 6 7 8 9
UwtweedethuisinTwente
✔ Diversebungalows &landhuizen
✔ Overdektzwembad
✔ Kleinschalig& gemoedelijk
����
0546–579865
✔ Gezelligehoreca
✔ Rust&ruimte
✔ Nabijunieke natuurgebieden
✔ Zondagsrust
www.bungalowparkhogehexel.nl
LangeZuiderweg126 3781PLVoorthuizen 0342-471571 www.gerritjanshoeve.nl
Het RD geeftmeinzichtinde christelijkewaardendieikmijn leerlingenmeewilgeven.
Corstiaan |Directeurbasisschool
GERRITJAN»sHOEVE
CHALETBOUWCHALETPARK
Deeenleestgraagpersoonlijkeverhalen, deanderzoektverdiepingbijhetnieuws. Maarallemaalhebbenwebehoefteaangoede, evenwichtigeeneerlijkeinformatie.Aanzicht ophetBijbelseperspectiefinonsbestaan.
HetRDwilhelpenverdertekijkendanjezelf.
RD,dekrantvoorhetheleverhaal.
RDMagazine is een wekelijkse uitgave bij het Reformatorisch Dagblad.
Directie Ir. C. Heutink
Hoofdredacteur
Dr. ir. S. M. de Bruijn
Chef Clasina van den Heuvel
Redactie Margreet van den Berg, Aline de Bruin, Miranda van de Bruinhorst, Enny de Bruijn, Mariska Dijkstra, Janette Hertog, Chris Klaasse, Jaco van der Knijff, Rudy Ligtenberg, Mariëlle Oussoren, Roosmarijn Reijnoudt
Ontwerp Corné van der Horst
Vormgeving André Kikkert, Hans Kraayeveld
Redactie
RDMagazine
Postbus 613
7300 AP Apeldoorn
055-5390222
rdmagazine@rd.nl
Abonneeservice
Postbus 613
7300 AP Apeldoorn 055-5390498
abonneeservice@erdee.nl
Adverteren 055-5390499
advertentie@erdee.nl
Tips voor de inhoud van RDMagazine?
rdmagazine@rd.nl
WhatsApp 06-43020391
EMG legt van abonnees gegevens vast voor de uitvoering van een overeenkomst en om hen te informeren over producten en diensten. Voor meer informatie over het privacybeleid en de algemene voorwaarden van EMG, zie erdeeservice.nl.
Volgens de kerkelijke kalender duurt Pasen langer dan de twee dagen die wij eerste en tweede paasdag noemen. Het paasfeest wordt eigenlijk pas op de zondag ná Pasen afgesloten. Maar voor christenen gaat het ook daarna door en is het eigenlijk elke zondag Pasen omdat juist de zondag een wekelijkse echo is van de paaszondag. De vrouwen die bij het graf komen op de paasmorgen krijgen van de engel een opdracht. Ze moeten snel naar de discipelen gaan om hun te vertellen dat Jezus is opgestaan. De boodschap van de opstanding van Jezus kan geen uitstel lijden.
„EnHET LAATSTE WOORD
Bekijk een sneak preview en ontdek het verhaal achter de pyjama: www.sdok.nl/preview
Blijf wakker met vervolgde christenen en bekijk een inspirerend programma.
www.sdok.nl
Ik voel me wat lauw in mijn geloof.
Vroeger was dat wel anders, maar nu...
Het vlammetje dreigt te doven.
Klinkt dit herkenbaar?
Heb je een verlangen naar een vurig leven met God?
Kijkers geven SDOK-events 4,6 van 5 sterren
Bekijk de verhalen:
Tay en Lien | Vietnam Ontdek wat toewijding inhoudt in de berglanden van Vietnam.
Padina | Iran Verbaas je over een groot wonder in het leven van een moslima.
Op reis | Colombia Reis mee naar de jungle en ontdek een kostbaar geheim.
