RDMagazine - School & beroep by Erdee Media Groep

SCHOOL & R BE OEP

Onvergetelijk

Die ene docent, die lieve juf: ervaringen uit je schooltijd gaan een leven lang mee

04 14 INHOUD

beeld voorpagina: Gemma Pauwels

93 2

7 JANUARI 2023

Het gesprek

Column

Portretten

Ter plekke

Schoonheid

Cultuur | kunst

Herinneringen (en 59, 79, 91)

Cultuur | taal

Boeken | tips

Verdieping

Ter plekke

Recept

Kits

Puzzels

Het laatste woord

VOORWOORD

Shame Er was eens een preek, hij duurde slechts zo’n tien minuten, die diepe indruk op mij maakte. Het was een preek in het Engels en hij ging over ”shame”, schaamte, naar aanleiding van Lukas 13: de „samengebogen” vrouw. Zij „kon zich ganselijk niet oprichten”, staat er in de Statenvertaling, en de Amerikaanse dominee legde een link met schaamte die zo sterk kan zijn dat je anderen niet meer in de ogen kunt kijken. ”Shame” is een ontzettend iets. Schaamte kwam pas na de zondeval, door de duivel en door de mens die naar hem luisterde, zei de predikant, en komt dus niet van God. Sterker, Gods Zoon kwam naar beneden, de diepte in, om mensen op te richten. In dit magazine staan een ”wall of shame” (vanaf pagina 68) en een ”wall of fame” (pagina 80), dat waren onze werktitels voor een terugblik op de schooltijd van mensen. Scholen zijn super, maar wat gebeurt er ook veel waarvoor je je schaamt. Dat is te zien in lezersreacties naar aanleiding van een oproep over de vraag: waar schaamt u zich voor, rond uw schooltijd? Schaamte zit soms ook achter de angsten op de pagina’s met herinneringen (51, 59, 79, 91): wat voelde het naar dat jij niet de beste was in de klas, of dat je spreekbeurt raar uitpakte, of dat je moest gymmen of zwemmen, brrr... Clasina van den Heuvel clasina@rd.nl

7 JANUARI 2023

HET GESPREK

beeld Niek Stam

Wat drijft iemand in zijn of haar leven? Hoe is hij of zij gevormd? In deze rubriek een persoonlijk interview met een meer of minder bekend persoon uit de breedte van de samenleving. Deze aflevering: Jacques Rozendaal. Volgende week: ds. G.J. van Aalst.

7 JANUARI 2023

SGP’er die niet van saaiheid houdt Anne Lok-Vader

Als je Jacques Rozendaal ontmoet, valt zijn vrolijkheid meteen op. De brede lach boven coltrui en colbertje. De bevlogenheid waarmee hij vanaf het puntje van zijn stoel praat over politiek, politie en onderwijs. Op al die plekken zag hij steeds hetzelfde: hoe belangrijk warme gezinnen en stabiele relaties zijn.

U zei eerder in NRC te stoppen als raadslid, om meer tijd te investeren in uw huwelijk... „Hahaha! Vraag straks maar aan Marike. Maar volgens mij is het juist rustiger geworden, ondanks dat ik weer terug ben in de politiek. Ik heb nu één agenda en één focus: het wethouderschap. Voorheen had ik het Hoornbeeck én de gemeenteraad. Als een vergadering laat eindigde, moest ik de volgende ochtend gewoon om acht uur op school zijn. Nu plant de secretaresse niet voor negen uur een afspraak in. ’s Avonds ben ik veel weg, maar ’s ochtends ontbijt ik thuis en een paar keer per week breng ik de kinderen naar school.”

an saaiheid houdt de SGP’er niet. Daarom stopte de goedlachse Gouwenaar na twee periodes in de gemeenteraad. „Als ik het college vragen stelde, wist ik al bijna wat voor antwoorden dat ging geven. Ik wil fris blijven.” Ook zijn carrière is allerminst eentonig, al was de politiek nooit lang weg. Rozendaal begon als voorzitter van SGP-jongeren en rechercheur, werd raadslid en docent en is sinds afgelopen zomer wethouder. En dus rijdt hij nu per racefiets, trein of auto vanuit zijn geboortestad naar het gemeentehuis in Woerden. Het gezin zoekt nog een woning binnen de gemeentegrenzen, zoals de wet voorschrijft. Rozendaal heeft wel zin in een verhuizing, maar ziet ook de impact voor zijn gezin. De oudsten moeten straks een uur fietsen naar het Driestar College. Over impact gesproken: Rozendaal is in principe van maandag tot donderdagavond van huis. Vrijdag is zijn thuiswerkdag, dan drinkt hij koffie met zijn vrouw.

U stopte destijds ook bij SGP-jongeren om meer tijd te hebben voor het gezin. Zijn politiek en gezin een lastige combi? „Dat is het, ja. Vrienden van mij zeggen: Je bent gek dat je zoiets doet. Marike en ik hebben onze weg erin gevonden. Zij staat er van harte achter, maar feit is dat ik veel avonden weg ben. Als de kinderen zouden zeggen: U bent er nooit, dan 6

7 JANUARI 2023

beeld Niek Stam

7 JANUARI 2023

Hoe kwam u daar dan terecht? „Naast de maatschappelijke betrokkenheid vanuit huis, zag ik in mijn werk bij de politie hoe de politiek het verschil kan maken. Simpelweg door regels te stellen. Ik zag ook dat er veel misging in de sociale omgeving van verdachten. Daarom zijn warme gezinnen en stabiele relaties zo belangrijk. Daar wijs ik nu als wethouder ook op.”

zou ik daar echt wat mee doen. Anderzijds: ik heb twaalf weken per jaar reces. Die houd ik vrij.” „Marike!” roept Rozendaal even later naar zijn vrouw. „Ik heb een paar jaar geleden gezegd dat ik stop met de gemeenteraad om meer tijd voor m’n gezin te hebben.” Aan de andere kant van de kamer klinkt een schaterlach. Dan de gewetensvraag: „Is het slecht voor onze relatie dat ik nu wethouder ben?” „Er zijn weken dat Jacques elke avond weg is”, erkent zijn vrouw. „Maar op vrijdag kunnen we lekker samen koffiedrinken. Deze week heeft hij al een paar keer de kinderen naar school gebracht. Juist nu hij wethouder is, kan dat. En weet je, ik ben het gewend. Heel ons huwelijk is hij al actief voor de SGP.” Ze weet: als Jacques ergens mee stopt, staat het volgende alweer voor de deur. Toen de vacature voor een wethouder in Woerden langskwam, zeiden ze tegen elkaar: Doen we niet. Eerst een jaartje rust. Maar de avond erna werd Rozendaal gebeld vanuit Woerden of hij alsjeblieft wilde solliciteren. Als zoiets op je pad wordt gelegd, moet je er iets mee, vindt ook Marike.

Waarom begon u ooit aan de politieacademie? „Bij de politie werken was een kinderdroom: de spanning, het avontuur, het onverwachte. Verhoren vond ik altijd razend interessant. Wat drijft verdachten? Hoe verklaren ze zelf dat ze tot bepaald gedrag komen? Mensen voelen zich vrij om te vertellen als je zonder waardeoordeel luistert. Je moet nieuwsgierig zijn naar de waarheid.” Hoe lastig is het om zonder oordeel tegenover bijvoorbeeld een moordverdachte te zitten? „De waarheid is best genuanceerd. Ik herinner me een zaak met iemand die als kindsoldaat had gediend in zijn geboorteland. Zwaar getraumatiseerd was hij gevlucht. Hier in de binnenstad werd hij vaak lastiggevallen door een andere Afrikaan, die op een dag ook nog eens stoned en dronken was. De eerste man raakte in paniek. Hij werkte bij een kaasfabriek en had nog een kaasmesje op zak. Door een enkele messteek overleed zijn bedreiger. Met tranen in m’n ogen heb ik het verhoor terug zitten luisteren. Deze man was zo beschadigd door alles wat hij had meegemaakt, dat hij voor je gevoel óók slachtoffer was. Tegelijk blijft hij verantwoordelijk voor zijn gedrag.”

„Als raadslid denk je het vaak beter te weten dan de wethouders”, schreef u. Hoe ervaart u het om nu verantwoordelijkheid te dragen? „Verantwoordelijkheid dragen betekent een genuanceerd verhaal houden. In Woerden speelt nu een discussie over de toekomst van de zwembaden. Als raadslid kun je dan makkelijk zeggen: Ik wil dat er twee open blijven. Vanuit mijn rol moet ik dat financieel degelijk onderbouwen. Plus: de coalitie moet het eens zijn, de wet moet het toelaten, je moet het algemeen belang behartigen.”

Maken die ervaringen bij de politie uit voor hoe u als politicus het debat aangaat? „Als christen geloof ik dat mensen geneigd zijn

U bent opgegroeid in een „echt SGP-gezin”. Hoe zag dat eruit? „Vier ooms van mijn moeders kant waren actief als gemeenteraadslid voor de SGP. Op verjaardagen ging het dus vaak over de politiek. Mijn ouders waren sterk maatschappelijk betrokken. Ik ben opgegroeid in de Gereformeerde Gemeenten in Nederland. Mijn moeder vertelde ons als kinderen hoe ze dacht over verzekeren en vaccineren, besprak openlijk de voors en tegen. Zelf las ik op de basisschool de krant al helemaal. Toen ik net op de middelbare school zat, genoot ik van discussies met mijn broer Jan Nathan, die nu burgemeester in Elburg is. Als student draaide ik mee in de steunfractie van de SGP in Reeuwijk. Ik kreeg vuistdikke pakketten papier mee naar huis. Zo boeiend vond ik dat niet. Eigenlijk ontstond mijn politieke betrokkenheid pas bij SGP-jongeren.”

„Moet ik me als christen inzetten voor de komst van openbare scholen, waar de Bijbel niet opengaat?” Jacques Rozendaal, SGP-wethouder

7 JANUARI 2023

Jacques Rozendaal Jacques Rozendaal (39) wordt geboren in Gouda. Hij studeert veiligheidskunde aan de Hogeschool Utrecht en volgt de Politieacademie. Daarna gaat hij aan de slag als rechercheur en later als handhaver bij een waterschap. In 2015 maakt hij de overstap naar het onderwijs: op het Hoornbeeck College is hij docent burgerschap en opleidingsmanager. Tegenwoordig houdt hij zich als wethouder in Woerden bezig met economie, armoedebeleid, onderwijs, jeugd en asielopvang. Rozendaal deed politieke ervaring op als voorzitter van SGP-jongeren en als gemeenteraadslid. Daarnaast presenteert hij uitzendingen van Studio SGP. Samen met zijn vrouw Marike en hun vijf kinderen woont hij in Gouda, waar het gezin is aangesloten bij de gereformeerde gemeente. Rozendaal is ook bestuurslid van de jeugdbond van zijn kerkverband.

tot het kwade. Tegelijk zie ik dat sociale omstandigheden vaak bepalen hoe heftig dat kwaad naar buiten komt. Zelf ben ik in een warm nest opgegroeid. Volgens Jeugdzorg Nederland heeft 80 procent van de kinderen in de jeugdzorg te maken gehad met een vechtscheiding. Als wethouder ga ik er daarom een thema van maken dat stabiele relaties jeugdproblemen voorkomen.”

zich zorgen of hun kind het wel zou redden op een openbaar mbo. Ik dacht dan: laat maar binnenkomen in deze veilige omgeving. Als iemand van de identiteitsraad er dan scherp in zat, kon ik daar ’s nachts van wakker liggen.” Waarom vond u dat zo lastig? Je kunt ook zeggen: Ik bewaak zo de identiteit van de school. „Ik geloof niet dat de identiteit zou verwateren door zo’n jongere toe te laten. Een zestienjarige is nog vormbaar. Bovendien: hij heeft er niet voor gekozen dat in zijn gemeente de volwassendoop gangbaar is, maar wil gewoon graag christelijk onderwijs volgen. Als jongeren zich wilden voegen naar de school, waren ze in de praktijk welkom. Maar naar de letter van de wet was het soms ingewikkeld. Helemaal omdat je in de praktijk over identiteitskwesties het meeste gedoe had met jongeren uit reformatorische kerken die er vanuit pubergedrag tegenaan schopten. Zeker als het gaat om de benoeming van personeel is het natuurlijk goed dat scholen vasthouden aan hun identiteit. Ik was laatst bij het afscheid van een bestuurder op een pc-school in Woerden. In die hele bijeenkomst werd op geen enkele manier naar de Bijbel of God verwezen.”

Van rechercheur werd u docent. Dat klinkt een stuk minder spannend. „Dat zeiden studenten ook altijd. Toch heb ik het vanaf dag één geweldig naar m’n zin gehad op het Hoornbeeck. In het onderwijs kun je bijdragen aan de vorming van jonge mensen. Bij burgerschapslessen vertelde ik verhalen uit de politiepraktijk, zoals over de moord met het kaasmesje. Op school zag ik opnieuw het belang van stabiele thuissituaties. Als opleidingsmanager sprak ik bijvoorbeeld studenten die veel verzuimden. Meer dan eens gaven zij aan dat er spanning in het gezin of ruzie tussen de ouders was.” Hoe was het om vanuit een seculiere omgeving naar een reformatorische school te gaan? „Het klimaat op het Hoornbeeck was heel positief. Wat ik wel lastig vond, waren de toelatingsgesprekken die ik moest voeren met jongeren die geen lid waren van een reformatorische kerk. Vaak waren ze kwetsbaar en maakten hun ouders

Voelt u uzelf het meest op uw plek in een seculiere of in een reformatorische omgeving? „Goeie vraag. Woerden is het allebei niet, heeft 9

7 JANUARI 2023

beeld Niek Stam

„Zelf kan ik me niet voorstellen dat je buiten God kunt leven”

7 JANUARI 2023

een meer protestants-christelijk karakter. Misschien dat ik me daar het meest thuis voel. Ik hoef nu geen discussies meer te voeren over randzaken die niet tot het wezen van het geloof horen. Tegelijk stuur ik mijn kinderen vol overtuiging naar een reformatorische school. Vorming in een veilige omgeving vind ik van grote waarde.”

als bestuurder allemaal kunt. Maar als christen heb je zeker toegevoegde waarde. Ik maak me er bijvoorbeeld hard voor dat kinderen naar een reformatorische school voor speciaal onderwijs in Gouda kunnen gaan. Je hebt ook invloed achter de schermen. In coronatijd was het overleg tussen de gemeente en de kerken gestopt. Nadat ik dat heb aangekaart, wordt het weer opgepakt.”

In hoeverre vindt u het lastig om christen te zijn in een seculiere omgeving? „Dat hangt niet af van de omgeving. Thuis moet ik ook christen zijn. In een seculiere omgeving moet je heel bewust handelen en denken. Ik vraag altijd stilte voor het eten. Pas liet ik de sla van een gekregen lunch liggen. Toen vroeg iemand: Hé, hoe kun je nou voor voedselverspilling bidden? Dat vind ik niet vervelend. Juist goed dat je een spiegel voorgehouden krijgt.”

U bent een optimist. Zijn er ook dingen waar u zich zorgen om maakt? „Veel mensen leven aan het Evangelie voorbij, hebben geen besef dat God er is en wij ons tot Hem verhouden. Dat kan me erg bezighouden. Als ik in het centrum van Woerden op een zeepkist ga staan en zeg: „Bekeert u, want het Koninkrijk der hemelen is nabijgekomen”, loopt iedereen door. Maar als ik zeg: „Je moet je druk maken over het klimaat”, komen mensen in actie. Dat is erg. Ook binnen de kerk lijken sommigen niets te missen. Zelf kan ik me niet voorstellen dat je buiten God kunt leven. Ik kreeg al jong van m’n ouders voorgeleefd dat God heilig is én nabij komt in Zijn Zoon Jezus Christus. Dat er vergeving mogelijk is. Mijn moeder ging rond haar dertigste aan het avondmaal, mijn vader pas veel later. Ik herken zijn zoektocht wel. Lang heb ik geworsteld met vragen als: hoe diep moet dat zondebesef nu zijn en hoe concreet de ervaring van vergeving? Voor mij is dat een paar jaar terug tot helderheid gekomen. Het staan naar bijzondere ervaringen ben ik nu een beetje kwijt. Uiteindelijk maakt het je niet zalig of je op bepaald moment een bepaalde tekst krijgt. Het gaat om alles van jezelf verliezen en alles in Christus vinden. Bij de één zal dat meer geleidelijk gaan; een ander kan misschien meer duidelijke momenten aanwijzen. Er zijn zeker ook momenten waarop de Heere duidelijk sprak vanuit Zijn Woord. Onze trouwtekst kwam uit Hosea 10:12: „Braakt u een braakland”. Ik was er destijds boos over: wat moet ik met zo’n tekst? Jaren later werd er weer over gepreekt, toen uit Jeremia. Die tekst werd toen juist een ankerpunt van zekerheid. Je moet alles van jezelf kwijtraken, zodat je het echt niet meer van jezelf verwacht, maar van Christus. Ik ben een optimist, maar de vreugde in God is van een andere, diepere orde. Kort nadat ik voor het eerst aan het heilig avondmaal was geweest, ging ik op een dankdag bij mijn ouders naar de kerk, omdat ik die avond gemeenteraad had. Mijn vader, die niet wist dat ik zou komen, las een preek – weer over onze trouwtekst. Een bijzondere bevestiging.”

Hoe zou de SGP er in 2033 uit moeten zien? „De SGP mag zich wat mij betreft meer richten op de zorg voor kwetsbare mensen. Dat wordt soms als links gezien, terwijl het tot de kern van het christelijk geloof behoort. Ik vind het mooi dat vooral de jongere generatie SGP-wethouders kiest voor het sociale domein. Eerder zaten zij vaak op financiën en ruimtelijke ordening. In de zorg voor kwetsbaren kun je je identiteit goed kwijt. In Woerden zie ik dat vrijwilligers dankzij de overheid hun rol goed kunnen vervullen. Bij stichting Ontmoeting is bijvoorbeeld één persoon in dienst om de vele vrijwilligers die er actief zijn goed te begeleiden. De gemeente geeft daarvoor subsidie.” Moet u als wethouder ook concessies doen op principiële punten? „Al voordat ik wethouder was, besloot Woerden de regenboogvlag te hijsen. CU-SGP heeft drie zetels, dus dat draai je niet zomaar terug. Inclusie hoort eigenlijk bij mijn portefeuille, maar ik wilde liever niet het gezicht op dat thema zijn. Daarom doet de burgemeester dat nu. Een lastige vond ik dat de gemeenteraad een motie aannam voor meer openbaar onderwijs. Moet ik me dan als christen inzetten voor de komst van openbare scholen, waar de Bijbel niet opengaat? Feit is dat een nieuwe wijk veel mensen trekt die niet christelijk zijn. De vraag is er dus. Daarbij heeft de overheid een wettelijke plicht. Dan vind ik het principieel niet onverantwoord om daar invulling aan te geven.” Je kunt je ook afvragen: wat maakt het dan uit of u daar zit of iemand van de VVD? „Je persoonlijke opvatting is anders dan wat je

> rd.nl/hetgesprek

7 JANUARI 2023

Sterk geworteld de samenleving dienen?

STUDEER THEOLOGIE

KOM NAAR DE OPEN DAG OP 15/2, 22/3 of 10/5

Meld je aan via www.etf.edu

Word jij onze nieuwe collega? Wij zijn op zoek naar een pedagogisch medewerkster voor 2 tot 4 dagdelen per week op onze reformatorische peuterspeelzalen in Barneveld en Scherpenzeel.

Nieuwsgierig geworden? kijk voor meer informatie op kipkakel.nl/vacature STAALBOUW

DAK & GEVEL

PREFAB BETON

CASCOBOUW

COLUMN

Strafwerk

mariska@rd.nl

r is iets raars met tijd. Als ik oude schoolfoto’s bekijk, zie ik best dat er dingen zijn veranderd. Ik moet glimlachen om de kleren die we aanhebben, om onze kapsels en zelfs om de manier waarop we kijken. We doen zelfverzekerd, maar kijken op de beelden nog zo jong. En onbezorgd.

steeds de paniek bij het zien van mijn spiegelbeeld dat met opgedroogde haren terugstaarde. Zó zou ik dus op de foto moeten... In klas 6 zitten betekende ook: afscheid gaan nemen van de lagere school. Daar keek ik naar uit, maar vond ik ook spannend. Eén ding zat me dwars: ik had nog nooit straf gehad. En je kon toch niet van school gaan, zonder ooit maar een keer op het bord te hebben gestaan?

Toch, ondanks de verschillen kan ik me amper voorstellen dat ik nu zo veel ouder ben. Natuurlijk zie ik rimpels verschijnen. En de eerste grijze haren. Maar ik weet nog zo goed hoe ik me voelde Waarom dat een probleem was, weet ik niet meer. op die foto’s dat het net lijkt alsof Misschien wilde ik van mijn lieve het gisteren was. imago af, wat stoerder gevonden Misschien wilde worden. In ieder geval begon ik me ik van mijn lieve Neem nu de foto van groep 8, die af te vragen hoe ik het ‘probleem’ imago af in die tijd nog klas 6 heette. Ik had kon oplossen. maanden gebedeld om een roze sweater, omdat een populair meisje uit de klas Het antwoord bleek verrassend eenvoudig. Gedie ook had. Uiteindelijk kreeg ik er een, als ver- woon blíjven praten met degene die naast je zit. jaardagscadeau. En uiteraard moest hij aan toen de Ook nadat je bent gewaarschuwd. Toen ik dat deed, schoolfotograaf langskwam. Gelukkig droeg mijn móést de meester me wel op het bord schrijven. klasgenote de hare op dat moment niet – zij had alweer iets nieuws. Later heb ik hem opgebiecht wat de reden van mijn gedrag was. Blijkbaar vond ik het toch zielig Er speelde nog iets rond het bezoek van de foto- voor hem of voelde ik me schuldig. Of ik ook echt graaf. Ik had een week daarvoor geëxperimen- strafregels moest schrijven, dat ben ik dan weer teerd met het knippen van mijn pony: nat maken, vergeten. Is het blijkbaar toch langer geleden dan plakbandje erop en knippen maar. En ik voel nog ik dacht.

7 JANUARI 2023

PORTRETTEN

Toen de basisschooltijd erop zat

Theo Bronkhorst

7 JANUARI 2023

Kees-Jan Oskam en Marjolein Snoeij-de Pee

Na ruim veertig jaar zien de leerlingen van de Rehobothschool in Uddel elkaar terug tijdens een reünie. Vier oud-leerlingen blikken terug op hun loopbaan. Wat is er van hen geworden, nadat in 1981 de basisschooldeur voor de laatste keer achter hen dichtsloeg?

Peter Slijkhuis

Geurt Hop

beeld Rehobothschool

Dirma de Bruin

7 JANUARI 2023

Gomarus OPEN DAG 21 januari 2023

ZATERDAG

Zoek op de tekening de man naar wie onze school vernoemd is, een wijs dier en een kompas.

Kun jij ze vinden?

10:00 T/M 12:30 UUR in Gorinchem en Zaltbommel

Locatie Gorinchem Hoefslag 11 4205 NK Gorinchem Locatie Zaltbommel Oude Bosscheweg 4 5301 LA Zaltbommel

WELKOM OP DE GOMARUS Mail de oplossing naar pr@gomarus.nl en maak kans op mooie prijzen! E

Oplossing

BEROEPENSCHOOL BIOLOGIE BOUWEN BUITENLANDSTAGE BIJBEL DAGOPENING DRONE ECONOMIE ENGELS FIETSGROEP GEZELLIG GORINCHEM

HAVO HAVOXPERIENCE INFRA INTERIEUR KERSTCONCERT KOKEN LEERLINGENZORG MAVO MENTOR ONDERNEMEN REFORMATORISCH ROBOT

SFEER SHAKESPEARE VMBO VOETBALTAFEL VORMING VRIENDSCHAP VWO WELZIJN WISKUNDE WONEN ZALTBOMMEL ZORG

Fam. De Graaf: ‘Anne-Beth is ons zesde kind dat naar de Gomarus gaat.’ Onze dochter Anne-Beth vond de eerste schooldag erg leuk. Ze zag er de laatste vakantiedagen wel tegenop om naar de middelbare school te gaan. Maar ze kwam echt enthousiast thuis. De eerste indruk was goed. In groep 8 had Anne-Beth ook een gezellige klas, dus we hoopten dat dit zo zou blijven. Dat is gelukkig het geval. Ze heeft een leuke klas en een aardige mentor. De sfeer in de klas vinden we belangrijk. In haar klas heeft Anne-Beth een grote groep meiden uit Werkendam. Ze hebben het heel leuk met elkaar. Ze hebben ook een ﬁets-groep via Whatsapp. Ze spreken met elkaar af hoe laat ze gaan. Onze dochter was eraan toe om naar het voortgezet onderwijs te gaan. Het is weer heel anders dan de basisschool. Elk uur krijgt ze nu een ander vak. Als ze iets niet zo leuk vindt, dan is het maar een uur. De overstap ging goed. Het huiswerk vindt onze dochter niet moeilijk, maar wel veel. Ze is nu nog enthousiast, ze gaat gelijk uit school aan de slag. Het is niet zo dat ze er uren mee bezig is. Anne-Beth is ons zesde kind dat naar de Gomarus gaat. Ons contact met de school is altijd

positief geweest. Als er iets is, heb je gelijk contact. Het is een goede school met een goede sfeer. We kozen vooral vanwege de identiteit voor deze school. Dat Gods Woord centraal staat, dat weegt wel heel erg mee.

Familie De Graaf, Sleeuwijk

‘Dat Gods Woord centraal staat, dat weegt wel heel erg mee.’

beeld André Dorst

Toezicht houden in Putten

„W

e hadden die avond geen tijd om te bedenken of er een vervolg komt op de reünie. Voordat we het wisten, was het halftwaalf”, vertelt Geurt Hop (53). Sommig oud-klasgenoten sprak de Uddelse Hop ruim veertig jaar geleden voor het laatst. „Maar misschien de helft van de groep is hier in de buurt blijven wonen. En met een aantal zat ik op de havo in dezelfde klas.” Na de middelbareschooltijd op het Van Lodestein College in Amersfoort gaat Hop bij Alpuro werken, een bedrijf dat veevoer maakt. In de avonduren studeert hij. Een cursus boekhouden en de opleiding moderne bedrijfsadministratie. „Ook moest ik in die tijd in militaire dienst”, vult de Uddelaar aan. „Van de opperwachtmeester kreeg ik tijd om te studeren. Ik werd uit de maatschappij gehaald, dus vond hij dat ik ook de mogelijkheid moest hebben om mijn opleiding

af te maken. Dat heb ik gewaardeerd.” Na het behalen van zijn diploma’s gaat Hop eerst bij een accountantskantoor aan de slag, maar na drie jaar maakt hij de overstap naar een bouwbedrijf. „Ik vond het prettiger om de administratie van een bedrijf te doen waar je in dienst bent. Je weet beter wat er allemaal speelt”, legt hij uit. Hij is niet alleen verantwoordelijk voor de boekhouding, maar gaat ook

„De gemeente is een prettige werkgever, ik ben veel buiten” Geurt Hop, toezichthouder

7 JANUARI 2023

mee naar de bouwplaats als „een stel extra handen”. Intussen zit de boekhouder niet stil. Als hij begin dertig is, volgt hij in zijn vrije tijd de opleiding tot vrijwillige politie. „Erg leuk, maar intensief. Want vrijwillig is niet vrijblijvend.” Wat op vrijwillige basis begon, eindigde in een carrièreswitch. Tot op heden is Hop werkzaam bij de gemeente Putten als toezichthouder. „Niemand weet hoe een carrière gaat verlopen. Dat merkte ik ook tijdens de reünie. Je vraagt er de ander naar. En sommige antwoorden zijn dan verrassend. De een staat op een andere plek op de maatschappelijke ladder dan de ander. Dat is logisch. Een basisschoolklas is een breed palet. Na op verschillende plekken gewerkt te hebben ben ik ontzettend tevreden met mijn huidige baan. De gemeente is een prettige werkgever, ik ben veel buiten en ontmoet allerlei verschillende mensen. Superleuk”, besluit Hop.

beeld RD, Anton Dommerholt

Spijt van keuze voor het mbo

oor „de liefde” is Peter Slijkhuis (53) in 1997 van de Veluwe naar het westen van het land verhuisd. Slijkhuis werkt in Dordrecht bij motoroliebedrijf Valvoline. Na de havo gaat Slijkhuis midden jaren 80 naar de middelbare laboratoriumschool in Amersfoort. Daar volgt hij de mbo-opleiding analytische chemie. „Na mijn examen moest ik kiezen tussen doorstuderen of werken.” Een moeilijke keuze. „We hadden het thuis goed, maar het was geen vetpot. Mijn studiekosten zouden de huishoudbeurs behoorlijk belasten.” Aan de andere kant bestaat er in de jaren 80 een „riante” studiefinanciering. „Dat heeft de doorslag gegeven om te gaan studeren. Zonder die regeling was ik waarschijnlijk gaan werken.” Slijkhuis houdt zich anno 2022 bezig met regelgeving over handelswaar en de naleving daarvan. Dat betekent

dat hij onder meer de etiketten van exportgoederen, zoals olie, in orde maakt zodat ze veilig op de markt komen. „Ik houd me niet meer bezig met chemie, maar mijn huidige baan heeft wel een link met mijn studie. Ik bekijk dagelijks recepten. Als ik zie welke ingrediënten daarin zitten, kan ik de juiste douanecode bepalen.” Achteraf zou de Nootdorper willen dat hij een hbo-studie had gedaan.

„Als ik een fout maak, kan de inspectie de zending stoppen” Peter Slijkhuis, werknemer Valvoline

7 JANUARI 2023

„Dan had ik meer geweten van chemie. Nu moet ik soms terugvallen op de kennis van collega’s. Het scheelt wel dat ik een cursus heb gevolgd. Daardoor weet ik beter welke afslag ik moet nemen in het douaneboek. ” Het handwerk in de scheikunde heeft Slijkhuis achter zich gelaten. „Ik heb een aantal jaar gewerkt aan het ontwikkelen en verbeteren van wasmiddelen. Maar het werk heeft te weinig impact, vind ik. Recent vroeg een oud-collega of ik wilde helpen met het maken van scheerschuim. Dat komt neer op het sleutelen aan een geurtje en een kleurtje.” Zijn huidige baan heeft wel impact, meent Slijkhuis. „Denk alleen al aan het vervoer van gevaarlijke stoffen. Het hangt van mijn werk af of een transport het etiket ”vervoer gevaarlijk stoffen” krijgt. En als ik een fout maak, kan de Inspectie Leefomgeving & Transport de zending stoppen en een boete opleggen.”

beeld RD, Anton Dommerholt

Leeg hoofd dankzij kwekerij

l zijn hele leven woont Theo Bronkhorst (53) uit Uddel tussen de bomen. „Als kind ging ik na schooltijd vaak het bos in met mijn verrekijker om vogels of herten te spotten. Ook had ik oog voor hoe mooi hout kan zijn. Als er werkzaamheden waren, bleef ik kijken. Vooral het omzagen van bomen vond ik mooi om te zien. Toen gebeurde dat nog met motorzagen. Een trekker of een paard sleepte de gekapte boom dan het bos uit.” Door zijn liefde voor hout is het voor Bronkhorst een vanzelfsprekende keuze om na de havo naar de hogere bosbouw- en cultuurtechnische school in Velp te gaan. Daar doet hij tussen 1986 en 1990 de studie bosbeheer. Na zijn studie gaat Bronkhorst werken bij een houtzagerij. „Wij kregen boomstammen uit het bos aangeleverd en zaagden daar bijvoorbeeld heipalen van. Hout- en bomenkennis, die ik tijdens mijn opleiding had

opgedaan, waren bij dat bedrijf erg belangrijk.” Na een reorganisatie stapt Bronkhorst over naar RST Zorgverleners. Daar werkt hij anno 2022 nog steeds, als planner. „Ik maak de roosters voor onze medewerkers voor de huishoudelijke hulp en doe de cliëntenadministratie. Ik heb destijds gesolliciteerd op deze baan vanwege de uitdaging. Zo efficiënt mogelijk plannen is een

„Mijn leeftijd maakt een overstap nu moeilijker” Theo Bronkhorst, planner

7 JANUARI 2023

hele opgave. Maar tegelijk geeft het veel voldoening.” Na zijn overstap moet Bronkhorst wennen aan werken op kantoor. „Ik zat ineens binnen. Bovendien is het werk best hectisch. Ik weet van tevoren vaak niet waar ik de komende dag mee bezig ben. Als iemand zich bijvoorbeeld plotseling ziek meldt, moet ik zorgen voor vervanging.” Vanwege die hectiek vindt Bronkhorst het fijn dat hij naast zijn werk een taxuskwekerij heeft. „Na een lange dag kan ik daar mijn hoofd leegmaken door met mijn handen te werken. Die afwisseling is welkom. De basiskennis over bemesting die ik op school heb opgedaan komt daarbij van pas.” Al heeft de vijftiger het naar zijn zin bij RST, „het hout blijft toch trekken”. Bronkhorst heeft dan ook weleens gesolliciteerd naar een baan in de bosbouw. „Maar dat werd niets vanwege een gebrek aan ervaring. Nu maakt mijn leeftijd een overstap moeilijker.”

Kom een bakje koffie doen! Dan kunnen we samen nadenken over jouw beroep. P.S S. We hebben ook thee ;-))

werkenbijadullam.nl hr@adullamzorg.nl 06 37 18 40 23

werkenbij.siloah.nl werkenbij@siloah.nl 06 86 86 56 12

werkenbijdeschutse.nl

De Schutse opleidingen@deschutse.nu Zorg wat er écht toe doet

0488 48 33 22

Hart voor onderwijs en opvoeding? Wij zoeken: Orthopedagogen / gedragswetenschappers GZ-psycholoog / orthopedagoog-generalist Onderwijsadviseurs Ambulant hulpverleners

 Ontdek onze functies op kocdiensten.nu/vacatures

beeld RD, Anton Dommerholt

Schoonmaken op school

aar eerste baan brengt Dirma de Bruin (54) niet alleen werkervaring. „Na mijn middelbareschooltijd werkte ik ’s ochtends in de plaatselijke supermarkt. En ’s middags had ik een baan als interieurverzorgster op een school. Ik heb daar een hele fijne tijd gehad. De sfeer was goed. Met de leerkrachten kon ik het goed vinden. De mooiste herinnering aan die tijd is dat ik mijn man leerde kennen”, glimlacht De Bruin. En inmiddels maakt de inwoonster van Maartensdijk opnieuw schoon op een school waar haar man leerkracht is. Een herhaling van de geschiedenis. Na het doorlopen van de basisschool start De Bruin op de Udemans Scholengemeenschap in Hoevelaken. Daar volgt ze het lager huishouden nijverheidsonderwijs (lhno). „Ik had het enorm naar mijn zin.” Ze ervaart dat de neuzen in het middelbaar onderwijs meer dezelfde

kant op staan. „Ik heb niet alleen fijne herinneringen aan de basisschooltijd. Ik kon niet zo goed meekomen. En ik heb best wel wat eenzaamheid ervaren. Ik had het gevoel niet mee te tellen en was onzeker. Die gevoelens staan overigens los van mijn klasgenoten. Maar als kind weet je er niet goed mee om te gaan.” In 1989 stapt De Bruin in het huwelijksbootje. Ze blijft werken, maar als

„Ik werk ook twee halve dagen per week bij een boekhandel” Dirma de Bruin, schoonmaker

7 JANUARI 2023

het echtpaar hun eerste kind verwacht, neemt ze ontslag. „Toen onze jongste zoon startte op de basisschool, heb ik mijn werk weer opgepakt. Thuiszitten is niets voor mij. Ik maak schoon op een school in Maartensdijk en ik werk ook twee halve dagen bij een boekhandel.” Na 41 jaar ontmoet de Maartensdijkse haar oud-klasgenoten weer tijdens de reünie. „Aan de ene kant spannend, maar aan de andere kant probeerde ik er blanco in te gaan. Uiteindelijk was het ontzettend leuk”, benadrukt ze. „Ik herkende niet iedereen direct. En we waren ook niet helemaal compleet. Een oud-leerkracht was er wel. Dat vond ik mooi. In de gesprekken ging het over de basisschooltijd, maar ook over het heden. Dan kom je op mooie gesprekken. Je hoort van blijde gebeurtenissen, maar ook over de gebrokenheid van het leven. Die is niemand bespaard gebleven.”

Theo Bronkhorst

Tijdens de reünie van klas 6 van de Rehobothschool in Uddel werd geprobeerd de klassenfoto uit 1981 (pagina 14) na te maken. Niet alle oud-leerlingen waren aanwezig. beeld Theo Bronkhorst

7 JANUARI 2023

Peter Slijkhuis

Dirma de Bruin

Geurt Hop

7 JANUARI 2023

Waardevolle zorg

voor ouderen

Zorg voor goed onderwijs Wij zijn op zoek naar:

Teamleider(s)

Aandacht en tijd voor mensen. Dat is belangrijk in deze functie. Als teamleider weet jij leerkrachten te motiveren en optimaal te laten functioneren. Geen ervaring in het onderwijs, maar wel managementervaring? Ook dan zien we uit naar je reactie. Het takenpakket wordt afgestemd op jouw kwaliteiten.

Interesse?

Kijk voor meer informatie over deze functie op

werkenbijcalvijnschoolederveen.nl Direct contact? Bel met M.J. Colijn (directeur-bestuurder): 0318 571 482 (school) / 06 218 55 212 (privé). Je reactie zien we graag uiterlijk D.V. 23 januari 2023 tegemoet.

Daar gaan wij voor! Jij ook? Bij Waardeburgh kun je aan de slag als leerling verzorgende IG of verpleegkundige. Ook bieden we je graag een fijne stageplek of betekenisvolle (bij)baan. Ontdek alle mogelijkheden op:

www.werkenbijwaardeburgh.nl

“Hé meesters en juffen, moet je horen” “Onze school zoekt een nieuwe juf of meester. Wilt u solliciteren? Dan krijgt u een klas met allemaal leuke leerlingen zoals ik. Haha, we zijn heus niet altijd lief hoor, maar we willen wel héél graag leren. Onze papa’s en mama’s vinden u ook heel aardig. Die vinden het stoer als een juf of meester kiest voor gespecialiseerd onderwijs. Kijkt u even op de website waar een plekje vrij is? Tot ziens he!”

sorandstad.nl/vacatures

TER PLEKKE

Ex-beveiliger geniet van leerlingen voor de lens Arco Vuik

„Degene die mij uitlacht, krijgt een snor op de foto. Lang leve het fotoshoppen”, grijnst Mark Nieuwkoop. Een twintigtal leerlingen zit gniffelend op kleine stoeltjes en bankjes te wachten op de laatste instructies. Deze ochtend komt de schoolfotograaf langs op de Gravin van Rechterenschool in Appeltern.

7 JANUARI 2023

„I

beeld RD, Anton Dommerholt

k vind het eng”, fluistert een meisje. „Je zit op m’n been”, piept een jongen. De fotograaf maant tot kalmte. „Lief doen tegen elkaar.” Sommige meiden zijn wat later; het kapsel vraagt na het buitenspelen nog wat aandacht. Als de twee juffen ook binnen zijn, legt de fotograaf uit wat de bedoeling is bij het maken van de portretfoto’s. „Jullie mogen straks hier komen zitten.” Hij wijst naar een klein trapje. „Je mag zelf kiezen hoe je je handen wilt houden.” Fotograaf Mark Nieuwkoop (44) uit Ede krijgt nog één klas voor de lens. De leerlingen van groep 6-8. Hij is vandaag op een dorpsschooltje in Appeltern, een gehucht met zo’n 800 inwoners in het Land van Maas en Waal. De Gravin van Rechterenschool is een protestants-christelijke school met slechts 65 leerlingen. Voor Nieuwkoop –kalend, blauwe polo, spijkerbroek– is het een kleine klus. Hij kan wel 200 leerlingen per dag vastleggen met zijn camera. Een voor een komen de jongens en meiden op het trapje zitten. Sommigen hebben wat extra aanmoediging nodig van de fotograaf. „Ga maar een beetje rechtop zitten.” „Je lijkt wel een oude oma.” „Niet zo boos kijken.” „Ja, dit is een leuke foto voor je vriendje.” Klasgenootjes kijken toe en moedigen aan: „Je lijkt wel een fotomodel.” Applaus klinkt. Nieuwkoop veegt met een stoffertje de traptreden schoon. „Volgende patiënt!” Ondertussen maant de juf haar leerlingen tot kalmte. „Lach elkaar niet uit.” De fotograaf rijdt bedrijvig heen en weer op zijn rolkrukje. „Niet te bang kijken hoor”, zegt Nieuwkoop tegen een meisje met een lange vlecht en roze trui met paarden. Een lach breekt door. Tess kijkt tevreden terug op de fotosessie. De leerling van groep 6 vond het niet spannend. „Ik moest vaak lachen om de fotograaf. Hij zei dat Sven mijn vriendje is, maar dat is helemaal niet zo.” Tot zo’n vijf jaar geleden was fotografie niet meer dan een hobby voor Nieuwkoop. Hij foto-

grafeert al vanaf zijn tienerjaren, onder meer tijdens vakanties en met uitstapjes van zijn kerkelijke gemeente, waar de inwoner van Ede actief is in het jeugdwerk. „Op zolder heb ik bakken vol met negatieven en foto’s liggen.” De Edenaar werkte veertien jaar als beveiliger van een gevangenis en een vakantiepark als hij een vacature tegenkomt voor schoolfotograaf. Zijn positieve ervaringen in het jeugdwerk van de kerk en zijn fotohobby komen daarbij samen. Nieuwkoop neemt wat „zelfgeschoten plaatjes” mee naar het sollicitatiegesprek en wordt een week later aangenomen bij Foto Koch in het Utrechtse dorpje Eemnes. Dat bedrijf begon in 1932 als een klein familiebedrijf, maar groeide uit tot de grootste schoolfotograaf van Nederland. Nieuwkoop verlangt niet terug naar het werk als beveiliger. „De onregelmatige werktijden en het weekendwerk begonnen mij op te breken.” Hij is nu vaker thuis bij zijn gezin. „En ik heb van mijn hobby mijn beroep kunnen maken, wie wil dat niet?” Fotovakschool De belangrijkste eigenschap die een schoolfotograaf moet hebben, is dat hij goed met kinderen om kan gaan, stelt Nieuwkoop. „Het fotograferen leer je op de werkvloer, daar heb je niet per se een opleiding aan de fotovakschool voor nodig. Het omgaan met kinderen kun je niet leren, dat moet in je zitten. Kun je niet met kinderen overweg, dan heb je een zware dagtaak.” Bij nieuwe collega’s, die eerst een tijdje meelopen met meer ervaren collega’s, wordt al snel duidelijk of ze makkelijk contact maken met leerlingen. Nieuwkoop: „Maken ze een praatje of een geintje met de jongens en meiden, of gaan ze achter in het lokaal aantekeningen zitten maken? Dat maakt een groot verschil.” Een klik met de leerlingen, daar is Nieuwkoop altijd naar op zoek tijdens het maken van de schoolfoto’s. „Als de jongens en meiden ontspannen zijn, krijg ik energie.” Vooral jongere kinderen vinden het nogal eens spannend om op de foto te gaan, merkt hij. „Soms probeer ik het dan met een grap of een grol, maar dat werkt niet bij ieder kind. Soms is het goed om een versnelling terug te schakelen. Dan leg ik rustig uit wat we gaan doen. Als het kind dan toch redelijk ontspannen op de foto staat, is dat voor mij een yes-momentje.” De veertiger vindt het fotograferen van „klein grut” een beetje spannend. „Ik merk dat sommige vrouwelijke collega’s een klus op een

Foto Koch groeide van klein familiebedrijf tot grootste schoolfotograaf 27

7 JANUARI 2023

„Een jongetje uit een kleuterklas kwam binnen met een foto van een overleden baby, zijn zusje” Mark Nieuwkoop, schoolfotograaf

Spaarpot Op de Gravin van Rechterenschool in Appeltern is fotograaf Nieuwkoop toe aan het maken van de klassenfoto. Omdat het lokaal krap is, splitst hij de klas in drie groepjes. Later voegt hij de drie foto’s samen tot één klassenfoto met behulp van bewerkingssoftware. „Ik wijs de leerlingen aan en hou geen rekening met vriendjes, vriendinnetjes en verkering”, klinkt de stem van Nieuwkoop boven de rumoerige leerlingen uit. „Pas op, als er een lamp omvalt, heb ik weekend en jullie een lege spaarpot!” Na de klassenfoto stuurt de juf een groot deel van de leerlingen naar een lokaal, om aan de slag te gaan met spelling. De twee jongens en drie meiden van groep 8 blijven achter. Nieuwkoop maakt buiten een foto van het vijftal dat aan het eind van het jaar afscheid neemt. Ze poseren bij de schommels. „Laat zien hoe blij je bent dat je van school af mag”, grapt hij. Grappen en grollen zijn niet altijd gepast. Nieuwkoop herinnert zich een indrukwekkend voorval. „Een jongetje uit een kleuterklas kwam binnen met een foto van een overleden baby. Hij wilde graag met die foto van zijn zusje voor de camera. Dat was een emotioneel moment. Zoiets laat me niet koud.” Zulke intense momenten bespreekt de Edenaar met zijn vrouw als ze ’s avonds een rondje met de hond lopen. „Dan spreken we uit hoe dankbaar we zijn dat we twee gezonde kinderen hebben.” Ook een fotoklus op het speciaal onderwijs is Nieuwkoop bijgebleven. Er was toen een jongen die per se niet in de camera wilde kijken. De fotograaf bedacht een simpel trucje. „Ik vroeg hem mijn vinger te volgen. Vervolgens ging mijn vinger onder de lens door en drukte ik af. Zijn

Sluitstuk Intussen arriveert een aantal ouders op het schoolplein, met kinderen op de arm. Het is tijd voor het sluitstuk van de foto-ochtend: de gezinsfoto’s. Twee broertjes, een peuter en een kleuter, nemen plaats op de traptreden. Nieuwkoop zet een aapje op zijn hoofd, de peuter schatert het uit. Drie broertjes met identieke groen-zwarte vesten sluiten de rij. Hun blonde haren netjes in de krul. „Boeven, jullie zijn klaar!” De klus van Nieuwkoop zit erop. Juf Anja kijkt met tevredenheid terug op het bezoek van de schoolfotograaf. „Het is heel leuk om de kinderen zo te zien, met mooie kleren en nette kapsels. Het is ook hectisch, maar daar stel ik me op in. Ik verheug me nu al op het moment dat de leerlingen de foto’s te zien krijgen.” 28

7 JANUARI 2023

beeld RD, Anton Dommerholt

grijns was een voltreffer. Het was de eerste keer in jaren dat hij goed op de foto stond.” Nieuwkoops ogen glinsteren als hij het voorval vertelt. De fotograaf heeft niet altijd een goede dag. „Als ik aan het einde van de dag de foto’s bekijk, denk ik weleens: dit is niet mijn beste werk.” Soms merkt de fotograaf halverwege de dag al dat hij geen klik heeft met de kinderen. Dan loopt de klus weleens uit en gaat hij zich haasten. „Dat levert meestal niet de schoonheidsprijs op en het geeft een onvoldaan gevoel.” Foto Koch maakt al negentig jaar schoolfoto’s. Toch ziet Nieuwkoop zijn werk niet snel verdwijnen. „De schoolfoto dient nog steeds vele doelen. Het is een herinnering aan je schooltijd en vaak gaan er fotootjes naar opa en oma. Tegenwoordig belanden de foto’s bovendien vaak in het leerlingensysteem van de school.” De schoolfotograaf ziet zijn werk wel veranderen door de invloed van sociale media. „Sommige kinderen poseren alsof ze een foto voor Facebook of Instagram maken.” Nieuwkoop laat de kinderen zelf bepalen hoe ze op de foto gaan. Maar er zijn grenzen: een middelvinger of duckface vindt hij „niet zo tof”. Maar met de meeste andere poses heeft hij geen moeite. „Een kind moet zichzelf kunnen zijn op de foto.”

kinderdagverblijf soepeler uitvoeren. Doe mij maar de basisschool of het voortgezet onderwijs. Daar zeggen de kinderen tenminste iets terug.” Oudere kinderen zijn soms weer brutaal of vervelend. Een kind terechtwijzen is niet de taak van de fotograaf, vindt Nieuwkoop. „Wij zijn er niet om de kinderen op te voeden.”

7 JANUARI 2023

SCHOONHEID

Alcatraz

r bestaat in onze maatschappij geen meedogenlozer schepsel dan de middelbarescholier. Dat lijkt misschien een boude bewering, maar ik kan me nauwelijks een situatie voorstellen waarin de mededeling dat mijnheer Van Drimmelen wegens acute nierstenen naar huis is gegaan met meer gejuich wordt ontvangen dan in 3B, waar mijnheer Van Drimmelen de volgende les aardrijkskunde zou geven. Boeken worden terug in tassen gepropt. Een dolle zielsverrukking vaart in 29 puberlijven die elkaar verdringen voor de deur. Zo vangt voor de klas een van de meest paradoxale hoogtepunten uit het schoolbestaan aan: het tussenuur. Tussenuren bestaan uit een curieuze mix van opwinding en verveling: een onverwachts verworven vrijheid die echter strak binnen de kaders van het roosterregime valt – te kort om iets uit te voeren, te lang om niets te doen. Geen wonder dus dat het gros van de jongelui 32

7 JANUARI 2023

beeld Sarah van der Maas

haast automatisch terugvalt in een van de vele denkbeeldige karrensporen die decennia aan leerlingen in de linoleumvloer van de aula hebben uitgesleten. Neem de uitbrekers, die zich door hekken en spijlen wurmen met een geestdrift alsof ze zich van voormalig gevangeniseiland Alcatraz losworstelen en in één ademloze ruk richting de supermarkt hollen, zelfs als de bel van de lunchpauze nog in hun oren nagalmt (want frikandelbroodjes zijn voor pubers wat sanseveria’s voor groenminners zijn: er past er altijd nog wel eentje bij). Van een heel andere orde zijn de onderhandelaars. Zij zien in hun nieuwe vrijheid een probaat speculeermiddel en trachten met schuiven en soebatten hun snipperuurtje om te zetten in een uur eerder uit. Iets wat overigens volslagen over de hoofden van de sportspelers heen gaat – zij volgen slechts hun instinct naar pingpongstel, tafelvoetbaltafel of pannakooi en zijn volmaakt tevreden zolang er in 33

7 JANUARI 2023

Tussenuren bestaan uit een curieuze mix van opwinding en verveling

enige mate gerend, geschreeuwd en mild geweld gebruikt kan worden. Anders vergaat het de opportunisten. Zij vullen, alleen of in meertallen, de stille hoeken van de aula en buigen zich met schier ongekende ijver over hun werkboeken en woordenlijsten. Uitroepen als „Moest paragraaf 5 óók?” verraden echter de ware aard van deze dubieuze studievlijt. Nergens vindt men nijverder schrijvers dan voorafgaand aan een huiswerkcontrole. Eén groep ten slotte trekt zich van alle consternatie niets aan. Op hun vaste stekkie achter het fietsenhok hangen de rokers tegen het hek en paffen hun zakgeld met veel vertoon van onverschilligheid de lucht in. Klinkt eindelijk de bel, dan sjokken ze schijnbaar onaangedaan de schoolgang weer binnen. Hun aura van achteloosheid blijft in hun capuchons hangen. Tussenuren. Heeft iedereen ze niet af en toe nodig, vraag ik me af, als ik me weer eens klem heb gereden tussen de plichten en priori34

7 JANUARI 2023

beeld Sarah van der Maas

teiten van het volwassen leven. Van die momenten waarop iemand ongevraagd de kakofonie van je hoofd binnenstapt met de simpele mededeling: „Het volgende uur komt te vervallen.” Hoe zou het zijn om je werk drie kwartier zonder ”eigenlijks” en ”ik had ooks” te kunnen laten liggen? Als je de stofzuiger in de hoek liet staan, je laptop op tafel, je werkbus langs de stoep? We kampen veel te vaak met wat er moet of nog zou kunnen. Gevangen in onze verantwoordelijkheden vergeten we soms wat het is om vol vreugd en van zorg ontslagen te zijn. Als ik de Roostermaker des Vaderlands was, zou ik ze daarom direct laten invoeren: die ogenblikken van onverwachte ongebondenheid. Om in te halen wat je aan het bestaan hebt gemist. Je hoofd leeg te hollen. Ertussenuit te knijpen. Of desnoods alleen maar jezelf in het fietsenhok te verstoppen, zien hoe de rest van het leven voorbijwandelt en jij, handen diep in je zakken, heel even doet of het je allemaal niets kan schelen. 35

7 JANUARI 2023

Over de auteur Sarah van der Maas (1995) studeerde algemene en sociale geschiedenis in Leiden en Groningen. Verhalen vertellen is haar passie: of die zich nu afspelen in een ver en vreemd verleden of om de hoek van de straat.

- Stolwijk

LEERLING AUTOMONTEUR/-TECHNICUS HEB JIJ PASSIE VOOR AUTOTECHNIEK? WIL JIJ LEREN EN WERKEN? DAN ZOEKEN WIJ JOU!

De christelijke scholengemeenschap Prins Maurits (CSG Prins Maurits) is dé protestants-christelijke school voor voortgezet onderwijs voor leerlingen van Goeree-Overflakkee en de regio.

Wij zoeken een:

Als leerling automonteur/-technicus bij Garage de Jong maak je kennis met alle facetten van het autotechniek vak: onderhoudsbeurten, APK-keuringen, reparaties en storingen. Wij bieden je een veelzijdige leer-werkplek in een gedreven en collegiaal team, begeleiding door een ervaren leermeester, goede arbeidsvoorwaarden, de kans om de fijne kneepjes van het vak te leren en veel ruimte voor persoonlijke inbreng en ontwikkeling.

Voorzitter College van Bestuur Leiderschap op identiteit en visie op onderwijs

Is dit de uitdaging die jij zoekt? Dan komen wij heel graag in contact met je! Stuur ons een berichtje of neem telefonisch contact met ons op. Wij geven graag antwoord op jouw vragen en hopen je snel te mogen verwelkomen!

Garage de Jong Industrieweg 2E 2821 AL Stolwijk 0182 - 341916 info@dejongoccasions.nl www.dejongoccasions.nl Garage de Jong is een dynamisch (universeel) autobedrijf, sinds 1986 actief in de autobranche. Wij zijn aangesloten bij BOVAG en Bosch Car Service, en een erkend leerbedrijf.

Kijk op www.pandionleiderschap.nl of neem contact op met Gerard Veldman, 06-830 784 70

BBL Techniekopleidingen niveau 2-3-4 ! omscholingstrajecten

De talenten van vandaag

zijn de vakmensen van morgen. Elektrotechniek

Metaaltechniek

Installatietechniek

Mechatronica

Ervaar het op de werkvloer Onze pluspunten Praktische vakopleiding met persoonlijke aandacht Nadruk op leren op de werkvloer bij onze aangesloten lidbedrijven en bij de BTO zelf Ervaring opdoen Goede aansluiting op het niveau van het lidbedrijf Hele grote kans op een baan bij één van de ruim 100 aangesloten lidbedrijven

btobarneveld.nl

CULTUUR KUNST

De weg gebaand naar de kunstacademie Rudy Ligtenberg

De kunstacademie is voor veel reformatorische jongeren tegenwoordig een tamelijk vanzelfsprekende studiekeuze. Maar die mogelijkheid moest wel worden bevochten. ”Kunstvader” Jan den Ouden uit Maartensdijk effende de weg.

7 JANUARI 2023

tot problemen geleid”, zegt Den Ouden in zijn woonkamer in Maartensdijk. „Niemand bemoeide zich ermee. Er kwamen ook nooit collega’s klagen over wat we allemaal aan het doen waren, zelfs niet als we tijdens de les patat bakten. Het was een soort Oranje Vrijstaat. Geen bericht was goed bericht en als de leerlingen het leuk vonden, nou ja...” Den Ouden zelf kwam via een omtrekkende beweging op de kunstacademie terecht. Via de lts en de mts slaagde hij er alsnog in om zijn droom te vervullen: iets doen met tekenen. Aan de pedagogische academie in Utrecht ging hij studeren voor zijn derdegraads onderwijsbevoegdheid. Nog zonder de benodigde papieren kreeg hij in 1978 al een aanstelling van 22 lesuren op het Van Lodenstein. „De toenmalige rector L. Kooijman liet me het tekenlokaal zien. Daar heersten orde en rust, maar hij liet blijken dat dat bij dit vak nu juist niet de bedoeling was.” Na het behalen van zijn derdegraads onderwijsbevoegdheid wilde Den Ouden graag verder studeren. „Het bestuur had gezegd dat ik examenklassen zou krijgen als ik al mijn diploma’s haalde. Maar dat was nog best lastig, want er bestond geen parttime tweedegraads opleiding. Via mijn collega’s Sollman en Roozemond kreeg ik een plekje op de kunstacademie in Amersfoort. Dat was zo clandestien als wat. Er waren twee docenten die me wilden helpen; het kostte me voor beiden een fles Jägermeister per jaar. Als de administratie langskwam om de absenten op te nemen moest ik altijd even naar de wc. Veel vakken heb ik mezelf eigen gemaakt. Bordtekenen leerde ik hier op de basisschool in Maartensdijk; voor het schrijven van mooie letters had ik af en toe contact met Natzijl van de Driestar in Gouda. Voor de eerstegraads bevoegdheid volgde ik vakken als modeltekenen en anatomie in Utrecht en Arnhem.”

beeld RD, Anton Dommerholt

n de 39 jaar dat Jan den Ouden (1956) docent tekenen en beeldende vorming was op het Van Lodensteincollege in Amersfoort bereidde hij vele tientallen leerlingen voor op een vervolgstudie aan de kunstacademie. Dat was zeker in de begintijd pionieren, want de kunstacademie had geen best imago in reformatorische kring. Kunstenaars waren vrijgevochten types die aan God noch gebod deden, langharige nietsnutten. En in de kunst was trouwens nauwelijks droog brood te verdienen. Toen Den Ouden begin jaren tachtig de eerste drie leerlingen voor de kunstacademie afleverde, zorgde dat dan ook voor gefronste wenkbrauwen bij bestuursleden van de school. Dit was nog niet eerder vertoond. Toch kreeg Den Ouden verrassend veel vrijheid op de ‘strenge’ Lodenstein. In het boekje ”Dit moet je niet, dit wíl je”, dat hij in het afgelopen jaar ter gelegenheid van zijn pensionering schreef, blikt hij terug op zijn loopbaan in het onderwijs. „Het waren 39 geweldige jaren! Ik kreeg alle gelegenheid om het vak uit te bouwen en kon rekenen op het verbazende enthousiasme van de leerlingen. Het leverde vriendschappen voor het leven op!” Het tekenlokaal van Den Ouden werd een vrijplaats voor creatievelingen. Ook buiten de reguliere lessen om kwamen leerlingen hier om mooie dingen te maken. Ze hoefden dan even niet strak in de banken te zitten. „Het heeft nooit

Misschien had de student wiskunde toch maar beter de kunstacademie kunnen volgen

De kunstacademie had zeker in die tijd in reformatorische kring geen best imago. Was dat voor u geen probleem? „Mijn ouders stonden daar heel nuchter in. Ze hebben me in dit opzicht nooit iets in de 39

7 JANUARI 2023

Geaccrediteerde opleiding tot Psychosociaal Therapeut op HBO niveau

Meld je aan voor onze open avonden! Van plan om een opleiding bij het Hoornbeeck te gaan volgen? Wil je er tijdens onze open avonden achter komen welke opleiding bij jou past?

Simon: “Dé ideale opleiding voor een startende praktijk: ﬂexibel, gericht op maatwerk, persoonlijke coaching en een duidelijke christelijke visie op wie je bent als psychosociaal therapeut in het werkveld.”

Benieuwd naar onze studiegids?

www.deroosopleidingen.nl

Noteer de datum(s) in je agenda! Amersfoort

donderdag 19 januari dinsdag 14 maart

Apeldoorn

donderdag 26 januari

Goes

donderdag 19 januari

Gouda

donderdag 2 februari

Kampen

dinsdag 24 januari donderdag 16 maart

Rotterdam

woensdag 19 januari dinsdag 15 maart Voor alle datums geldt Deo volente.

Aanmelden of meer informatie? Ga naar onze website!

www.hoornbeeck.nl/openavond

Open dag Pabo | Verpleegkunde Social Work | Theologie

Woensdag 25 januari

viaa.nl

Open middag

10 februari of 30 juni 2023

„In het tekenlokaal heersten orde en rust, maar de rector liet doorschemeren dat dat juist niet de bedoeling was” Jan den Ouden, oud-docent tekenen

weg gelegd. Van de kunstacademie hadden ze trouwens helemaal geen beeld. Ik had een keer een boek van Rubens uit de bibliotheek gehaald. Mijn vader zei alleen: „Zo, ’t is nogal wat.” Wat dat betreft heb ik als docent vaker moeten praten als Brugman om ouders van creatieve leerlingen gerust te stellen.”

wat je van huis uit gewend bent. En praat met de docenten over hoe jij de dingen ziet.” Dat garandeert niet dat het niet mis kan gaan. „We moeten overal bewaard worden. Onze dochter heeft een bloemenwinkel in het centrum van Utrecht, tegenover een studentensociëteit. Als daar een feestje is worden er steekwagens vol bierkratten naar binnen gereden. Dat zijn dan beschaafde rechtenstudenten of zo. Ik weet van een leerling die van zijn ouders niet naar de kunstacademie mocht. Hij is toen maar wiskunde gaan studeren. Toen ik hem later vroeg hoe het ging, zei hij: „Zal ik u iets vertellen? Ik geloof niks meer. Met de logica die op de universiteit wordt aangeleerd kan ik in de kerk helemaal niets.” Hij had misschien toch beter de kunstacademie kunnen volgen.”

Wat zei u tegen hen? „Ik vroeg dan of ze wel eens op een kunstacademie waren geweest. Meestal was dat niet het geval en gingen ze af op allerlei wilde verhalen die ze hadden gehoord. Vaak was het modeltekenen een bezwaarpunt. Dan vroeg ik: Heeft u zich wel eens afgevraagd wat studenten geneeskunde allemaal moeten doen? Zij snijden in overleden mensen die al lang begraven hadden moeten zijn. Of ze moeten onderzoeken bij elkaar doen; daar hoor je nooit iemand over. Op de kunstacademie heb ik juist bij een vak als anatomie leren zien hoe mooi de Schepper alles heeft gemaakt. En je talenten krijg je niet voor niets.”

Waarom is kunst belangrijk voor christenen? „Kunst leert je op een andere manier naar de werkelijkheid te kijken. Juist vanuit christelijk perspectief kun je zeggen dat kunst verwijst naar hogere dingen, of naar de schepping. Het leven is meer dan het materiële. Het klopt dat we geen beeld- maar een woordgodsdienst hebben. Maar met beelden kun je toch Bijbelse noties overbrengen, ook zonder dat je kruisen, duiven of Bijbels schildert. Kunst werkt in op het onderbewuste. Je moet er vaak ook wat moeite voor doen, zeker bij moderne kunst. Onlangs las ik dat een kunstenaar als het ware de zee in loopt; kunst ontstaat pas als hij de grond onder de voeten verliest. Dan kom je voorbij het plaatje en kan kunst veel zeggen over het leven. Achter moderne kunst zitten vaak diepe gedachten.”

En de sfeer op de kunstacademie? „Het mooiste vond ik als ouders er zelf een kijkje gingen nemen. Een moeder gaf op een ouderavond eens aan dat ze getroffen was door de openheid die er op de kunstacademie was. Ik zei: „Onderschat het niet als uw dochter biologie gaat studeren en geconfronteerd wordt met de evolutietheorie. Als je als christelijke student vasthoudt aan een schepping in zes dagen valt iedereen over je heen.” Op de kunstacademie is vaak meer ruimte voor de eigen kleur. Daar kijkt ook niemand gek op dat je als meisje een rok draagt tussen de hippe studenten. Uit ervaring weet ik dat het wel goed komt als je jezelf blijft. Ik herinner me uit mijn studietijd een meisje met punkhaar. Ze riep voor het eten: „Hé jongens, even stil. Hij moet bidden!” Doe vanaf het begin

Op de volgende pagina’s komen vier oud-leerlingen van Jan den Ouden aan het woord over hun ervaringen op de kunstacademie.

7 JANUARI 2023

„Kunst maken geeft grip op de wereld” Van jongs af aan wilde ik juf worden. Die wens en mijn liefde voor tekenen, kwamen bij elkaar in deze opleiding.”

Roosmarijn Reijnoudt

aar droom om juf te worden en het plezier in tekenen kwamen voor Wilma van den Top (1965) samen in haar opleiding. „Als ik kijk naar kunst, krijg ik een andere wereld voorgespiegeld.”

Hoe ervoer u de tijd op de kunstacademie? „Het was een grote overgang: van een reformatorische school naar de sfeer op de academie. Ik heb het soms wel ervaren als de grote boze wereld. Een van de docenten was bijvoorbeeld homo, in deze tijd niet meer zo bijzonder maar destijds wel. En een van mijn medestudenten was pedofiel en maakte daar ook werk over. Het was dus een hele overgang waar ik niet echt op was voorbereid. We hadden in 6 atheneum bezinningsdagen waarbij mensen een lezing kwamen geven, maar dat waren meestal personen die qua gedachtegoed pasten in de reformatorische wereld. Het was wellicht meer vormend geweest als we antwoorden hadden moeten formuleren op vragen van andersdenkenden.”

Hoe waren de lessen bij Jan den Ouden? „Vanaf de derde klas kreeg ik tekenen van hem; die lessen waren dynamisch. Ik kreeg geregeld extra opdrachten die ik thuis uitvoerde en in de pauze met hem besprak. Den Ouden gaf me feedback en tips en door zijn begeleiding en stimulans bleef ik tekenen zo leuk vinden. In 1983 ben ik naar de Academie voor Beeldende Vorming in Amersfoort gegaan, daar volgde ik de eerstegraads docentenopleiding die later fuseerde met de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (HKU), waaraan ik ben afgestudeerd. Ik ben nu kunstenaar en geef cursussen in mijn atelier en ben docent creatieve vakken op de Christelijke Hogeschool Ede.”

Wat betekent kunst voor u? „Het is een manier om te laten zien hoe ik in het leven sta en het kan mij helpen om grip te krijgen op de wereld. Ik kan zelf bepalen hoe ik het doek dat voor me ligt, vormgeef. Het is een klein kader waarin ik het voor het zeggen heb en probeer schoonheid te creëren door te spelen met structuur, compositie en kleur. Voor mij als christen is het belangrijk dat mijn leven wordt weerspiegeld in mijn werk. Het moet er niet te dik bovenop liggen maar ik wil mijn wereldbeeld tonen door mijn kunst. Ik hoop dat kijkers erdoor aan het denken worden gezet, om verder te kijken dan het hier en nu. Er is meer dan wat je concreet ziet.”

beeld RD, Anton Dommerholt

Welke reactie kreeg u op uw opleidingskeuze? „Mijn ouders stonden er niet gelijk bij te springen; ze waren vooral bezorgd om het perspectief en de sfeer van de opleiding waar ik terecht zou komen. Den Ouden heeft bij ons thuis een gesprek met hen gevoerd en kon ze geruststellen dat het een mooie opleiding is en er veel kans was op een baan omdat de vraag naar vakdocenten vanuit reformatorische kring groot was.

„Het was een luxe om de hele week bezig te zijn met dat wat ik leuk vond”

Zijn de studie en het beroep aanraders? „Het was een luxe om als student zo veel bezig te zijn met dat wat ik leuk vond. Achteraf denk ik soms: ik had er nog meer van moeten genieten. Het docentschap en de cursussen die ik nu geef, zorgen voor gezelligheid en financiële ruimte om eigen werk te maken. De studie is een absolute aanrader als je creatief, sociaal en een doorzetter bent.”

Wilma van den Top, kunstenaar

7 JANUARI 2023

„Zaken aan de buitenkant raak je wel kwijt” Maar ook bij creatieve vakken ontstaan goede dingen uit toewijding en hard werken.”

Rudy Ligtenberg

p een studiedag voor examenleerlingen op het Van Lodenstein College werd in een lezing gezegd dat sommige leerlingen „in de vuurlinie van de wereld zouden komen”. Een klasgenoot stootte Arjan Scheer (1973) aan: „Het gaat over jou!”

Hoe ervoer u de tijd op de kunstacademie? „De eerste tijd was heel inspannend. Ik was nog maar 17 jaar en was nog met mijn identiteitsontwikkeling bezig, mijn kaders veranderden voortdurend. Op een kunstopleiding wordt ervan uitgegaan dat je een autonoom denker bent die eigen keuzes maakt en dat dit niet valt te rijmen met een christelijke identiteit. In Arnhem waren wel veel medestudenten met een rooms-katholieke achtergrond. Dat gaf aanknopingspunten; met hen heb ik veel gesprekken gevoerd. Veel aspecten van de reformatorische zuil zijn cultuurbepaald. Die buitenkant raak je wel kwijt als je steeds wordt bevraagd op je opvattingen en je gedrag. Dat maakt je ook wel kritisch naar de eigen kring. Met loze vormen heb ik niet zo veel meer. Ik heb ervoor gekozen om af te studeren op het ontwerp voor een liturgisch centrum voor een kerk. Dat gaf me in ieder geval de kans om een en ander nog eens helder te onderzoeken.”

Hoe waren de lessen bij Jan den Ouden? „Ik had van 1988 tot 1990 les van Den Ouden. Hij schiep mogelijkheden; als je iets wilde dan moedigde hij je aan om ervoor te gaan. In de reformatorische kring was men toen in mijn beleving niet zo scheutig met complimenten, maar Den Ouden was dat wel. Als het moest kreeg je een 10. Hij had de gave om mensen in hun kracht te zetten, hen dingen te laten doen die ze vanuit zichzelf misschien niet zo snel zouden doen. Hij ondersteunde mij ook in de zoektocht naar een vervolgopleiding. Den Ouden was niet de leraar die het beter wist, maar die aan mij vroeg wat ik nodig had. Dat gaf zelfvertrouwen. Na de Lodenstein studeerde ik aan de Hogeschool voor de Kunsten in Arnhem, afdeling productdesign. Daarna volgde ik een studie bouwkunde aan de Architectural Association in Londen. Momenteel ben ik werkzaam als architect. Ik heb mijn eigen praktijk en ik beoordeel bouwplannen als adviseur ruimtelijke kwaliteit voor verschillende gemeenten in de provincie Utrecht.” Welke reactie kreeg u op uw opleidingskeuze? „Mijn omgeving ondersteunde mij in m’n zoektocht naar een geschikte opleiding, al was er ook wel wat ongerustheid, zorg dat ik zou veranderen. Bij Den Ouden had ik laten zien wat ik kon. Als ik talent voor kunst had, dan mocht ik dat ontplooien was de gedachte. Het scheelde wel dat ik koos voor een toegepaste opleiding: vormgeving van gebruiksvoorwerpen. Dat is toch wat anders dan vrij schilderen. Vanuit de jeugdvereniging en de vriendenkringen kwamen wel steeds vragen. „Wat dóé je nou de hele dag?” Ze konden zich daar niets bij voorstellen.

„Kunst geeft op een andere manier inzicht in de wereld om ons heen dan door taal of getallen” Arjan Scheer, architect

7 JANUARI 2023

beeld RD, Anton Dommerholt

Waarom is kunst belangrijk? „Kunst is een uiting van de cultuur waarin we leven. Ze geeft op een andere manier inzicht in de wereld om ons heen dan door taal of getallen. Het is een van de manieren waarop mensen communiceren. Dat kun je niet negeren.”

7 JANUARI 2023

„Kunst en geloof bijten elkaar niet” Er waren geen dingen die ik als christen ingewikkeld vond. Sterker nog, het vulde mijn geloof aan of het werd bevestigd. Bijvoorbeeld toen ik een essay maakte over de Deense filosoof Sören Kierkegaard en zijn manier van schrijven over Bijbelteksten. Dat raakte aan het werk dat ik op de academie maakte. Er zijn mensen die denken dat geloof en kunst elkaar bijten; voor mij vullen ze elkaar aan. Ik vind het opvallend hoe makkelijk er in christelijke hoek gedaan wordt over creativiteit. God had een hele efficiënte wereld kunnen scheppen, maar Hij koos ervoor een wereld vol schoonheid en creativiteit te maken. Hij heeft de mens gemaakt met een drang om te scheppen, dan is het wel heel vreemd om dat zinloos te noemen. Het leven gaat niet alleen over schoonheid, maar ook niet alleen over nut.”

Roosmarijn Reijnoudt

e opleiding autonome kunst verdiepte het christelijk geloof van Dieke Venema (1990), die als beeldend kunstenaar aan de weg timmert. „Na mijn studie kon ik meteen aan de slag dankzij een studiebeurs.”

Hoe hebt u de lessen van Den Ouden ervaren? „Voor mijn eerste opdracht tekenen kreeg ik een flinke onvoldoende. Ik koos het keuzevak om bij mijn vriendinnen in de klas te komen die een ander profiel hadden dan ik. Ik dacht dat je bij dit vak weinig hoefde te doen, maar met die houding moest je bij Den Ouden niet aan komen. De onvoldoende was terecht want ik deed niks. In de lessen bij hem moest je hard werken en juist dat maakte voor mij dat de interesse in kunst groeide. Toen ik hem vertelde dat ik overwoog om geen geneeskunde te gaan studeren maar beeldende kunst, was zijn reactie: „Ik vroeg me al af wanneer je naar me toe zou komen.”

Wat doet u nu in de praktijk? „Ik ben werkzaam als beeldend kunstenaar. Op dit moment ontwikkel ik sculpturen in de openbare ruimte in Dordrecht. Eén dag per week werk ik bij een kunstinstelling in Eindhoven en geef ik creatieve lessen aan tieners in een azc. In het Textiellab van het Textielmuseum Tilburg maak ik nu projectmatig vrij werk. Na mijn studie vroeg ik –meer uit plichtsbesef dan dat ik dacht dat ik daarop een kans maakte– een studiebeurs aan. Dankzij het Mondriaanfonds kon ik meteen in de kunst duiken en hoefde ik niet, zoals medestudenten, een baan te zoeken om inkomen te genereren.”

beeld RD, Anton Dommerholt

Hoe ervoer u de opleiding aan de academie? „Ik ben naar Artez hogeschool voor de kunsten in Zwolle gegaan en studeerde daar af als autonoom kunstenaar. Dankzij de lessen tekenen was ik wat betreft werkhouding goed voorbereid op de opleiding. Bij Den Ouden leerde ik een nieuwsgierige houding te ontwikkelen en eindeloos te experimenten.

Zou u de studie jongeren aanraden? „Je moet een nieuwsgierige houding hebben, graag op onderzoek uitgaan en hard willen werken. Als je het maar een beetje interessant vindt, dan moet je hier niet aan beginnen. Het moet een overtuiging zijn en dan is deze studie absoluut een aanrader. Veel academies hebben tegenwoordig een vooropleiding zodat je kunt kennismaken met de studie en kijken of het bij je past. Dat zou ik zeker adviseren.”

„Het is vreemd als een christen creativiteit zinloos noemt” Dieke Venema, kunstenaar

7 JANUARI 2023

„In de kern is alles al ontworpen” zakelijke gecombineerd, met een passie voor het ontwerpen van eenvoud. Daar heb ik ook een boek over geschreven, ”Waardevolle Eenvoud”. Eenvoud zonder waarde heeft immers geen zin. Ik ben geen kunstenaar geworden, maar ben wel creatief in het ontwikkelen van processen, in conceptueel denken en in leidinggeven. Op dit moment werk ik als lid van het college van bestuur bij de mbo-vakschool voor vormgeving Cibap in Zwolle en kan ik die kwaliteiten in praktijk brengen. Daarnaast geef ik nog workshops rond waardevolle eenvoud.”

Rudy Ligtenberg

art Schouten (1969) was de eerste leerling die van het Van Lodensteincollege naar de Rietveldacademie ging. „De kloof tussen de behoudende school en het anarchistische bolwerk in Amsterdam kon niet groter zijn.”

Hoe hebt u de lessen van Den Ouden ervaren? „Ik zat van 1982 tot 1988 op het vwo, maar heb niet al die jaren les gehad van Den Ouden. Je kon tekenen of handvaardigheid toen nog niet als examenvak kiezen. Maar ik heb wel veel vrije uren doorgebracht in het lokaal van Den Ouden. Dat was een soort instuif voor creatievelingen, een oase binnen de school. Je was er ook welkom als je op dat moment geen tekenles had. Daar zat ik dan te schilderen of iets anders te doen. Den Ouden keek mee en gaf tips. Dat was erg inspirerend, hij wilde graag helpen. Verschillende keren ging ik zelfs met Den Ouden uit school naar zijn huis in Maartensdijk. Dan werkten we samen in zijn atelier. Hij hielp me zo bij het samenstellen van een portfolio voor toelating tot de Rietveldacademie, want ik wilde graag grafisch ontwerper worden. Den Ouden was ambitieus, hij ging voor het hoogst haalbare.” Hoe was de opleiding aan de academie? „De kloof met de Van Lodenstein was enorm. Als 18-jarige kwam ik in een inspirerende wereld die ik totaal niet kende. Ik heb er een geweldige tijd gehad; ik was nieuwsgierig naar die omgeving. Er liepen veel bijzondere types rond, qua opvattingen en qua uiterlijk. De academie was zo divers dat iedereen werd gerespecteerd. Ik was gewoon een van de exoten die er rondliepen. Als christen kun je daar prima toeven, als je maar jezelf blijft en beseft dat niet iedereen is zoals jij bent. Ga op ontdekkingstocht buiten je eigen bubbel.”

„We komen er heden ten dage achter dat veel vraagstukken alleen met creativiteit zijn op te lossen”

Wat doet u nu in de praktijk? „Na de kunstacademie volgde een tijd als ontwerper. Toen ik in het bedrijfsleven kwam heb ik ook de bedrijfskundige opleidingen gevolgd. In mijn werk heb ik steeds het creatieve en het

Bart Schouten, directielid creatieve mbovakschool Cibap 48

7 JANUARI 2023

beeld RD, Anton Dommerholt

Wat is het belang van een kunstopleiding? „Talent wordt vaak heel eenzijdig ingevuld, en niet alleen in reformatorische hoek. Een ‘serieuze’ studie is voor velen iets met economie, de zorg of de techniek. Maar we komen er heden ten dage achter dat veel vraagstukken alleen met creativiteit zijn op te lossen. We moeten er op een heel andere manier naar gaan kijken. Einstein zei al: „Via logica kom je van A naar B, maar met verbeelding kom je overal.” Creatieve denkers worden steeds belangrijker voor bedrijven en instellingen. Het is jammer dat de waardering voor creativiteit in reformatorische hoek zo laag is. Kijk hoe briljant en groots de schepping ontworpen is; daar zit ongelofelijk veel creativiteit in. In de kern is alles al ontworpen; we hoeven het alleen nog maar te ontdekken. Juist als christen zou je daarmee aan de slag moeten gaan.”

7 JANUARI 2023

Bijbelgetrouw en eigentijds

Welkom op onze

OPEN DAGEN Krabbendijke Appelstraat D.V. 19 januari Middelburg D.V. 24, 26 en 31 januari Tholen D.V. 25 januari

Uitnodi ging

Goes D.V. 1 februari

OPEN DAGEN/ AVONDEN Proef de sfeer op één van onze locaties! Meer informatie vind je op: www.vanlodenstein.nl

Ga voor informatie en video’s naar www.calvĳncollege.nl De Zeeuwse reformatorische scholengemeenschap voor pro | vmbo | havo | atheneum | gymnasium

open dagen/ voorlichting januari - februari

driestar gouda PrO/vmbo driestar gouda havo/vwo driestar leiden driestar lekkerkerk guido de brès marnix

Kijk op driestarwartburg.nl voor de data van de school bij jou in de buurt!

revius beroepencollege de swaef de burcht

christelijk voortgezet onderwijs op reformatorische grondslag in de regio

HERINNERINGEN

Pijn of angst die op school wordt gevoeld, kan een leven lang meegaan. Lezers delen hu un kleine klein of grotere schooltrauma’s.

Huiverig voor handwerken De handwerkjuf bezorgde mij een trauma. Zij deed het kunstje zogezegd „goed voor”, zodat wij als klas het konden nadoen. Ik was als linkshandige degene die het vervolgens fout deed. Ze haalde mijn handwerk gerust weer helemaal uit elkaar. Na een paar weken wisselden we met de andere helft van de klas: wij met de meester figuurzagen, de andere helft handwerken. Die weken bij de meester waren voor mij zo leuk! Daarna begon de ellende weer opnieuw. Margareth

Handwerkles. Verschrikkelijk. Bij ons moest je achteraan zitten als je –volgens de juf– je best niet deed. Maar ik was gewoon niet zo handig. Marian Knutselen. Ik kon er niets van. Jame Bang voor de handwerkjuf. Hester

Dat ellendige bad Mijn trauma: schoolzwemmen. Annemarieke Het schoolzwemmen was voor mij een klein trauma. Onder water geduwd worden door de badjuf in het eerste bad. Een jaar later moesten we in dat ellendige ellenlange grote bad. Met die verschrikkelijke haak!

Ik zie nog steeds de strepen op het plafond voor me. De herrie, het gegil van kinderen... Ik was blij met mijn badmuts met bubbels erop, waarmee ik enigszins kon blijven drijven tijdens het rugzwemmen. Nee, in een zwembad zul je mij nog steeds niet aantreffen. Liesbeth 51

7 JANUARI 2023

Geen ster in rekenen

Toen ik in de eerste klas van de basisschool zat, had ik op mijn rapport een 5 voor rekenen. Ik moest toen naar voren komen en de hele klas mocht me uitlachen. Daar heb ik echt een trauma aan overgehouden. Willy Ik vond het vreselijk als de juf of meester de cijfers bekendmaakte na een repetitie of ander proefwerk. Ik was geen ster in rekenen. En dan begon de leerkracht met het oplezen van de laagste cijfers... Ada Geen trauma, maar ik was zo bang voor de breukensommen die ik zou gaan krijgen. Ik dacht: dat red ik nooit! Maar toch ging het goed gelukkig. Annigje

de leukste vacatures in het onderwijs WWW.CNSPUTTEN.NL

CULTUUR VERDIEPING

beeld Gemma Pauwels

TAAL

Begrippenchaos in onderwijsland Chris Klaasse

„Dat waren basiskaderleerlingen, dus echte doeners”, zei een collega laatst. Ze had het over een groep pubers die een bezoek aan Erdee Media Groep achter de rug hadden. Een andere, wat oudere collega fronste zijn wenkbrauwen en vroeg verbaasd: „Wat voor leerlingen?” De gefronste wenkbrauwen van mijn collega verrasten me niet. De naamgeving van opleidingen en onderwijsvormen in onderwijsland is voor Jan met de pet namelijk tamelijk ondoorzichtig.

7 JANUARI 2023

oit, bij het ingaan van de Onderwijswet in 1857, was het nog overzichtelijk. Je had eerst de kleuterschool, wat nu groep 1 en 2 van de basisschool is. Daarna volgde de lagere school, voor kinderen tussen de 6 en 12 jaar oud. Als je daar uitgegroeid was, kon je door naar het ”meer uitgebreid lager onderwijs” (mulo) of de hogere burgerschool (hbs). Knappe koppen met welgestelde ouders konden trouwens ook het gymnasium volgen. De hbs was er voor leerlingen die nu naar havo of vwo zouden gaan. Wie tegenwoordig vmbo zou doen, ging toen naar de mulo. Overigens kreeg de mulo in 1920 officieel de naam ulo, maar veel uloscholen bleven zich gewoon „de mulo” noemen.

spronkelijk alleen voor jongens was, kwamen er ook middelbare meisjesscholen (mms). Kinderen die na de lagere school helemaal niet doorleerden, moesten tot hun 14e levensjaar toch ergens in een schoolbank aanschuiven. Voor hen was er de zevende klas, en in sommige gevallen zelfs de achtste klas, die later opgingen in het voortgezet gewoon lager onderwijs (vglo). Kortom: de onoverzichtelijkheid nam snel toe. In 1968 trad de Wet voor voortgezet onderwijs in werking. Allerlei onderwijswetten werden daarin bij elkaar geveegd. Vanwege de reusachtigheid van die wet kreeg hij de naam Mammoetwet. De mammoet maakte een einde aan de ulo en de hbs. De ulo werd vervangen door het middelbaar algemeen voortgezet onderwijs (mavo); de hbs maakte een doorstart in het hoger algemeen voortgezet onderwijs (havo) en het voorbereidend wetenschappelijk onderwijs (vwo) – waar het gymnasium onderdeel van werd. Dankzij de Mammoetwet ontstond ook het lager beroepsonderwijs (lbo). In 1992 ging dat verder onder de naam voorbereidend onderwijs (vbo). Die naamgeving is mijns inziens niet bijster gelukkig. Welke vorm van onderwijs is niet voorbereidend? Dat is toch het hele idee van onderwijs? Enfin, intussen, in 1985, veranderde er voor de kleuter- en lagere scholen ook iets. Die werden samengevoegd tot de basisschool. De eerste klas werd groep 3, de zesde klas groep 8, et cetera.

Mammoetwet Vrij snel na 1857 schoten er tal van extra soorten scholen als paddenstoelen uit de grond. In 1961 werd bijvoorbeeld de eerste ambachtsschool opgericht, met technische opleidingen voor jongens die van de lagere school kwamen. Voor meisjes die zich na klas 6 wilden bekwamen in huishoudelijke taken kwam er eind 19e eeuw de huishoudschool – later door velen smalend de spinazieacademie genoemd. Omdat de hbs oor-

beeld Gemma Pauwels

Verwarring Tot zover is het nog te volgen. Maar dan. Het is 1999. De mavo bestaat alweer enkele decennia, het vbo nog maar een paar jaar: tijd voor vernieuwing, vindt de politiek. Mavo en vbo worden samengevoegd tot voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs (vmbo). Einde mavo dus, zou je zeggen. Maar dat is niet zo. De mavo bleef in de wet bestaan. Op het verschil tussen mavo en vmbo zou je haast kunnen promoveren. Dat er verwarring over bestaat, blijkt zelfs uit (het recent vervallen) artikel 21 in de Wet op het voortgezet onderwijs. Daar staat: „Het bevoegd gezag van een school voor middelbaar algemeen voortgezet onderwijs (…) kan voor die school de aanduiding ”voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs” hanteren. Bij verschil van mening tussen het bevoegd gezag en Onze Minister, tot welke van de soorten

7 JANUARI 2023

beeld Gemma Pauwels

Op het verschil tussen mavo en vmbo zou je haast kunnen promoveren

zij behoort, beslist Onze Minister.” Haast lachwekkend vind ik dat. Blijkbaar weten schoolbesturen het ook niet meer. Na een bezoek aan websites van allerlei middelbare scholen zou je kunnen concluderen: mavo wordt overwegend gebruikt als bijnaam van de theoretische leerweg binnen het vmbo. Maar tal van uitzonderingen vechten die conclusie aan.

Tot nog toe ging het alleen nog maar over het reguliere onderwijs. Daarbuiten heb je ook nog reboundklassen, allroundklassen, cluster 4-klassen, integratieklassen, trajectklassen, plusklassen. Sova-training En de reeds genoemde afkortingen vormen trouwens nog maar het topje van een grote ijsberg. Op sommige scholen is er iemand belast met kwazo (de kwaliteit van zorg). Een leerling kan een sova-training (sociale vaardigheden) volgen. Als een puber wat extra hulp nodig heeft, kan hij op sommige scholen lwo (leerwegondersteuning) krijgen. Dat is dan weer iets anders dan het lwoo (leerwegondersteunend onderwijs), dat net als vwo, havo en vmbo een bepaald niveau is. Op sommige scholen kunnen leerlingen die moeite hebben met Engels vto (versterkend talenonderwijs) volgen. Daarentegen is er voor talenwonders tto (tweetalig onderwijs). De meeste begrippen en afkortingen zijn het gevolg van de aandacht voor passend onderwijs. En, maatwerk voor iedere individuele leerling, daar is natuurlijk veel voor te zeggen. Misschien weegt dat wel op tegen het nadeel van de begrippenchaos die we op de koop toe kregen.

Basiskader Wat zijn nu die basiskaderleerlingen die een bezoek aan EMG brachten? Dat zijn een soort vmbo’ers. Binnen het vmbo zijn er namelijk vier leerwegen: de zojuist genoemde theoretische (tl), de gemengde (gl), de kaderberoepsgerichte (kl) en de basisberoepsgerichte leerweg (bl). Er loopt een scheiding tussen de eerste en de drie andere leerwegen. De eerste is een soort havo-light, de andere drie zijn voor de echte doeners. Op veel scholen worden leerwegen gecombineerd; om administratieve rompslomp te verminderen en te kleine klassen te voorkomen. Zodoende zijn er scholen met „gt-klassen”, waarin tl en gl bij elkaar zitten. De andere twee wegen gaan vaak ook samen op weg, en dat heet dan: basiskader.

7 JANUARI 2023

Geïnteresseerd in een Elektrotechniek-opleiding? Bezoek onze open avond op 19 januari en kom kijken bij onze Elektrotechniek-opleidingen! Bij de opleiding Elektrotechniek van het Hoornbeeck College word je opgeleid tot een vakman die gewild is. Of het nu om een elektrotechnisch installatiebedrijf gaat, een bedrijf in de industriële automatisering of om een elektronicabedrijf, je kunt overal terecht! Binnen de elektrotechniek kun je een mooie toekomst opbouwen met goede doorgroeimogelijkheden.

Scan de QR-code voor meer informatie over ons opleidingsaanbod!

Veel van onze (oud-)studenten werken inmiddels bij één van onderstaande bedrijven:

www.hoornbeeck.nl/openavondamersfoort

BOEKEN TIPS

Goed onderwijs is belangrijk voor de vorming van kinderen. Op deze pagina een paar leestips over school en aanverwante zaken.

Stap voor stap naar stevig leiderschap, Dick Both e.a.; uitg. SWP; 136 blz.; € 26,90

Opeens voor de klas In ”De stap” beschrijft Merel van Vroonhoven (1968) hoe ze op het hoogtepunt van haar carrière als topbestuurder in het bedrijfsleven besloot de bestuurskamer voor het klaslokaal te verruilen. Ze werd docent in het speciaal onderwijs nadat ze directiefuncties had bekleed bij Nationale Nederlanden, ING, NS en de Autoriteit Financiële Markten. In 2012 werd ze gekozen tot Topvrouw van het Jaar. Ze laat in dit boek zien hoe ze als jonge vrouw de top van bestuurlijk Nederland bereikte, maar steeds meer ging twijfelen of ze op de goede weg was; bewijsdrang en idealen vochten om voorrang. „Ik wil van individuele betekenis zijn voor de mensen die dat het meest nodig hebben”, zei ze in 2019 bij haar overstap. Voor de Volkskrant schreef ze columns over dit thema; die zijn gebundeld in ”Voor de klas” (uitg. Ambo/Anthos)

Stevig leiderschap Er is een tekort aan directeuren in het basisonderwijs. Mede met het oog daarop schreven Dick Both, Alex de Bruijn, Bram ter Harmsel en Rens Rottier ”Stap voor stap naar stevig leiderschap”, een praktische handreiking voor leidinggevenden in het onderwijs. Leidinggeven in het onderwijs voelt soms aan als lopen door mul zand, schrijven de auteurs. Leidinggevenden hebben

te maken met complexe situaties en moeten het hoofd bieden aan lastige omstandigheden. Meer dan eens hebben ze daar niet of nauwelijks invloed op. Waar ze wél invloed op hebben, is hoe om te gaan met het ‘zand’ waar ze doorheen moeten. Actief en praktisch aan de slag gaan met wat ze op hun pad tegenkomen zorgt voor positieve energie. De auteurs reiken daarvoor stapstenen aan.

De stap, Merel van Vroonhoven; uitg. Ambo/Anthos; 280 blz.; € 21,99

De eliteschool van Nederland

Gymnasium. Geschiedenis van een eliteschool, Diederik Burgersdijk; uitg. Athenaeum-Polak&Van Gennep; 338 blz.; € 22,99

Gymnasiasten kunnen zingen in het Grieks en het Latijn, weten wat ceterum censeo betekent en wanneer Julius Caesar werd vermoord. Het gymnasium bestaat al sinds 1838. Het heeft zijn wortels in de Latijnse school, die in 1625 werd opgericht. Lange tijd was

het gymnasium de enige weg om naar de universiteit te kunnen. Zo werd het de eliteschool van Nederland, die een hoogopgeleide klasse voortbracht met eigen sociale codes die bij de gymnasiasten onderlinge herkenning opriepen. In ”Gymnasium” beschrijft de classicus Diede-

7 JANUARI 2023

rik Burgersdijk de geschiedenis van dit schooltype. Hij doet dit aan de hand van persoonlijke verhalen en herinneringen van gymnasiasten. Ook gaat hij in op de discussie over het elitaire karakter van de school: is het gymnasium wel voor iedereen toegankelijk?

beeld Vlastuin Group

ADVERTORIAL

„Bij Vlastuin Group doen ze écht wat voor je” Metaaltoeleverancier en trailerfabrikant Vlastuin Group leidt jonge talenten op, in de hoop dat ze bij hen blijven werken. Jelmer Looijen is één van hen.

rijwel alle bedrijven worstelen met tekorten. Zeker technische vakmensen zijn amper te vinden. Met Jelmer Looijen (20) deed Vlastuin Group een schot in de roos. Jelmer startte twee jaar geleden met de bbl-opleiding Eerste Monteur Mechatronica aan het Technova College in Ede. Eén dag in de week gaat hij naar school en vier dagen werkt hij bij de Vlastuin Group, die zijn opleiding betaalt. Vier vragen aan Jelmer. Waarom een bbl-opleiding? „Hiervoor volgde ik een bol-opleiding en ging ik vijf dagen in de week naar school. Tijdens een stage merkte ik dat het werkritme mij goed deed. Vanwege corona kwam schoolgaan stil te liggen en zat ik vooral thuis. Toen ben ik een bbl-opleiding gestart. Nu zit ik weer in het fijne werkritme; dat past mij beter.”

Hoe bevalt het je bij Vlastuin Group? „Héél goed! Ik werk op de assemblageafdeling van de D-TEC tanktrailers. Hier bouwen wij trailers van begin tot eind op. Dat proces van niks naar een trailer is prachtig! Vooral het priegelwerk met elektronica –kastjes en kleine draadjes– spreekt me erg aan.” Adviseer je Vlastuin Group bij andere jongeren? „Zeker! Ze begeleiden goed; hier doen ze écht wat voor je. En als je wilt, zijn er volop doorgroeimogelijkheden, omdat het zo’n groot bedrijf is.” Wil je er zelf ook doorgroeien? „Eerst maar eens de opleiding afmaken, maar daarna heb ik zeker interesse! En later lijkt het mij dan mooi om zelf stagiairs te begeleiden.”

7 JANUARI 2023

Vakmensen gezocht Vlastuin Group vervaardigt eigen producten, zoals de bekende trailermerken D-TEC, Bulthuis en Vogelzang, maar ook halffabricaten en lassamenstellingen. Vlastuin zoekt vakmensen of mensen die opgeleid willen worden tot vakman. Kijk voor meer info op werkenbijvlastuin.nl of scan de QR-code voor een bedrijfsﬁlm.

Vlastuin Group B.V. Hogeveldseweg 5A, Kesteren 0488 482 194 info@vlastuin.nl www.werkenbijvlastuin.nl

HERINNERINGEN

Pijn of angst die op school wordt gevoeld, kan een leven lang meegaan. Lezers delen hun kleine of grotere schooltrauma’s.

Gênante gymles Op maandag had ik al buikpijn voor de gymles van donderdag. Eline De duikelstang.

Spreekbeurt

Corrie Vreselijk. Je door het bovenste gat van het wandrek heen wurmen met het zweet in je handen, de klas toekijkend... Lucia

Een spreekbeurt houden, brrr. Margreet Spreekbeurten en mondelinge toetsen. Trijnie

De hoge bok! Cornelia

Spreekbeurten... Marlies

De minitrampoline die voor de bok stond. Of dat andere hoge ding waar je dan overheen moest om er een koprol op te maken. Vreselijk, ik was zo’n stijve hark. Henny De schuine wandrekken en de touwen. Paulien Volleybal, altijd volleybal bij gym. Marinus Het wandrek. Janneke

Blaffende drievoeter Handwerkles. Onze handwerkjuf zat altijd met een klein driepotig mopshondje op haar schoot. Ze kwam iedere woensdag speciaal naar school om handwerkles te geven aan een groep meisjes. Dat hondje was op zich al een traumatische ervaring omdat hij uit het niets naar je kon blaffen als je dichterbij kwam. En ik stond nogal vaak bij de juf omdat mijn haakwerk weer te strak was zodat ik niet verder kon. Of er zaten onverklaarbare gaten in mijn breiwerk. Het werd zelfs zo erg dat ik, toen ik ongeveer 9 jaar oud

7 JANUARI 2023

was, elke woensdagmorgen moest overgeven, met het gevolg dat ik thuis mocht blijven. Na een week of drie vond mijn moeder het verdacht worden. Waarom iedere woensdag? En waarom was ik na halfnegen weer zo fit als een hoentje? Ik heb geen idee wat er gebeurd is, maar vanaf toen moest ik iedere woensdag weer netjes naar de handwerkles. En ik had de indruk dat de juf daarna iets meer begrip toonde. Maar mijn favoriete vak is het nooit geworden. Martine

7 JANUARI 2023

VERDIEPING

Godsvrucht (on)zichtbaar op een refoschool Margreet van den Berg-van Brenk

beeld Dick Vos

Vraag aan acht godsdienstdocenten hoe godsvrucht op een reformatorische school eruitziet en je krijgt acht verschillende antwoorden. „Valt niet veel over te zeggen, want ik ben geen hartenkenner”, constateert een van hen. Toch komt ook hij, net als zijn collega’s van andere scholen, met voorbeelden op de proppen. Een verkenning van wat er wél te zeggen valt over dit tere onderwerp.

7 JANUARI 2023

Johan Schouls. beeld Dick Vos

Timotheüs op om zich erin te oefenen. Het gaat om het leven met God, in Christus, door de Heilige Geest.

oge slagingspercentages en misschien wel het predicaat excellente school. Welke school vindt het niet fijn om op deze manier iets van het harde werken bekroond te zien? Tijd voor gebak! En de school deelt het goede nieuws via de website en de nieuwsbrief. Zijn het deze successen –of zijn het zegeningen?– die ouders doen besluiten om hun kind bij een school aan te melden waar de Bijbel een centrale plek heeft? Ze kunnen zeker een rol spelen, maar de keuze voor zo’n school zal voor velen vooral passen bij het verlangen om hun kind in de christelijke leer te onderwijzen en te laten onderwijzen. Bij de doop van hun kind hebben ze immers aan God beloofd dat te doen. De kwaliteit van het onderwijs en de sociale veiligheid op reformatorische scholen krijgen een beoordeling van de Onderwijsinspectie. Het rapport erover is door iedereen te raadplegen. Met de geestelijke vorming liggen de zaken anders. Als daar zegen op komt, mondt die niet uit in openbare lof op de school, maar in de lof op God. De geestelijke vorming van leerlingen is gericht op godsvrucht. Wat houdt dat in? Het Griekse woord ervoor –”eusebeia”– wordt ook wel vertaald met vroomheid of godzaligheid. De apostel Paulus roept in een van zijn brieven

Pubergedrag Vaak is godsvrucht verborgen en soms is die in kleine dingen zichtbaar, stelt Johan Schouls (62). Hij spreekt uit 37 jaar ervaring als docent godsdienst, maatschappijleer en tekenen op de Pieter Zandt Scholengemeenschap in Kampen. Morgen neemt hij na een periode van 33 jaar afscheid als ouderling van de gereformeerde gemeente in die plaats. „Door het pubergedrag kunnen we vaak niet zien wat er in het hart van jongeren leeft. Een puber is vooral zoekend. Hij kan zich afvragen wat de zin van het leven is, Wie God is, hoe hij Hem kan kennen en welke consequenties dat voor hem persoonlijk heeft.” Op zoek naar grote verhalen is Schouls niet. „Ik verheug me in de dagelijkse praktijk vooral over het kleine: eerbied en aandacht voor het Woord en praktische dingen als meeleven met iemand die het moeilijk heeft, eerlijkheid en trouw.” De onzichtbaarheid van vroomheid is niet alleen een constatering van Schouls. Acht godsdienstdocenten van andere reformatorische scholen hebben dezelfde ervaring, zo blijkt uit hun reacties op de vraag naar godsvrucht op de school waar zij werken. Anoniem krijgen deze 62

7 JANUARI 2023

„Tijdens een les over Guido de Brès moesten leerlingen ten minste één artikel van hun eigen geloofsbelijdenis schrijven. Twee daaruit: „Ik geloof dat ook kinderen een nieuw hart kunnen krijgen, want de Heere Jezus zegt Zelf dat ze bij Hem mogen komen.” „Ik geloof dat de Heere je kan helpen als je het niet verwacht.””

„In tweetallen liet ik ze praten over de vraag: Wie is de Heere Jezus voor jou? Daarna vertelden ze in de groep wat ze hadden besproken. „Hij is een voorbeeld voor mij.” „Hij betekent niet veel voor mij.” „Hij betekent niets voor mij.” Als laatste vertelde een jongen dat hij de Heere Jezus liefheeft. Hoe de Heere hem had opgezocht en hoe hij nu voor Hem wil leven. Hij riep zijn klasgenoten dringend op Hem te zoeken, want Zijn dienst was voor hem een liefdedienst.”

„Het lijken vooral meisjes te zijn die ernstig en loyaal met de dingen van de Bijbel en de eeuwigheid bezig zijn.”

„Mijn vmbo-jongeren hebben heel veel diepe levensvragen.”

„In behoorlijk wat gesprekken merkte ik dat jongeren het dienen van God wilden combineren met hun keuze voor studie en werk.”

antwoorden een plek, omdat de docenten niet willen dat ze te herleiden zijn naar een school, een klas of een individu. „Er is meer leven dan wij op het eerste gezicht zien”, zegt een van hen. Een ander erkent dat veel zich aan het zicht van de leraar onttrekt. „Wie bepaalt of ik leven met de Heere zie?” Toch komt elk van de docenten met hoopgevende signalen. De voorbeelden op de memobriefjes op deze pagina’s geven hun bevindingen weer. Hoewel hij erkent dat voorbeelden inspireren, deelt Schouls liever geen ingrijpende bekeringsverhalen. Hij is namelijk bang dat ze een vertekend beeld geven van het werk van God. „Het kan zomaar gebeuren dat je dan geen oog meer hebt voor het kleine. En dat kleine is nu juist wat Jezus noemt in Mattheüs 25: een beker koud water, iets te eten. Wat stelt het voor? In de ogen van degene die het eten en drinken

„Een stille achterblijver vertelt dat er hoop is voor een broertje dat kort na de geboorte overleed.”

„Bij docenten wordt godsvrucht zichtbaar in de betrokken, liefdevolle manier waarop ze met leerlingen omgaan.”

„Er zijn leerlingen die hunkeren naar het leven met de Heere. Dat merk ik aan de vragen die ze stellen bij de dagopening. Een leerling vroeg: „Er wordt altijd gezegd dat we God moeten zoeken, maar hoe moet dat?””

„Ik heb diverse keren gezien dat jongelui in een moeilijk leven overeind bleven door de omgang met God en Zijn Woord.”

geeft niet veel, in Gods oog wel.” Soms lijkt het of er onder meisjes meer geestelijk leven is dan onder jongens. Schouls herkent dat. „Meisjes hebben over het algemeen meer aandacht voor het godsdienstige, maar daaruit kun je niet afleiden dat er bij hen meer godsvrucht is dan bij jongens. Meisjes geven makkelijker woorden aan wat er vanbinnen leeft. Bij jongens zit het leven met God vaker verstopt achter stoer gedrag.” Hoe godsvrucht op school eruitziet, verschilt ook per niveau. „Havo- en vwo-leerlingen denken over het algemeen genuanceerder. Dat sluit aan bij hoe de gereformeerde gezindte is ingesteld: erg cognitief. Bij vmbo’ers kan het geloof heel puur en robuust zijn: God is er en voor Hem leef ik. Zij trekken Bijbelse waarheden minder snel in twijfel dan vwo’ers. Als ik over deze verschillen denk, komt het onderwijs van Jezus me voor ogen. Dat was vaak gericht op de praktijk van het leven, niet op de leer. Bij de discipelen zie je trouwens een mooie variatie: van heel primair reagerend tot aarzelend en van praktisch tot beschouwend.” Schouls is er huiverig voor om „overal het woord godsvrucht of bekering op te plakken”.

„Ik besef nu meer dan eerst dat ik er volledig naast kan zitten” Johan Schouls, docent

7 JANUARI 2023

WERKEND LEREN MBO OPLEIDING JUNIOR ACCOUNT MANAGER Stap jĳ makkelĳk op mensen af en heb je een drive om te scoren? Bĳ Essenzo Businessschool leer je het salesvak als geen ander.

HBO OPLEIDINGEN COMMERCIEEL MANAGEMENT

PROCES MANAGEMENT

FINANCIEEL MANAGEMENT

Bouw jĳ graag aan relaties en wil jĳ de organisatie laten groeien? Bĳ Essenzo businessschool leer je dit als geen ander.

Regel jĳ dat intern alles op rolletjes loopt en er geen gedoe is? Bĳ Essenzo businessschool leer je dit als geen ander.

Zorg jĳ dat alle cĳfers op orde zĳn en er een positief rendement is? Bĳ Essenzo leer je dit als geen ander.

PAK JĲ DE STUDIE OP? ESSENZO.NU

BUSINESS SCHOOL

„Toen ik uitlegde hoe God door de Bijbel kan spreken, vertelde een meisje (12) hoe ze ooit in de knoop zat en toen aan woorden van Augustinus dacht: Neem en lees. Ze nam haar Bijbel en las een tekst die haar tot Christus nodigde. Ze kreeg een diepe rust.”

beeld Dick Vos

„Een jongen getuigde door de Heere bemoedigd te zijn vanuit Jesaja 43 en een meisje schreef te proberen om in haar leven te laten zien dat ze christen is.”

„Met name leerlingen die in het leven veel te lijden hebben gehad, lijken erg op zoek naar de betekenis van het christelijk geloof.”

Diezelfde voorzichtigheid blijkt uit de reacties van de acht docenten. Een beschrijft een perfectionistische vwo-leerling die veel met Gods Woord bezig is en „niet zal beknibbelen op de tijd die ze aan huiswerk voor het vak godsdienst besteedt”. De docent die dat voorbeeld geeft, kijkt terug naar z’n eigen jonge jaren en zegt: „Zelf was ik een vurig vertegenwoordiger van mijn kerkverband, trouw in mijn huiswerk, bijzonder belangstellend voor het vak godsdienst en loyaal aan mijn ouders. Toch heb ik voor mijn achttiende de Heere nooit echt met mijn hart gediend.” In de loop der jaren heeft Schouls een ontwikkeling doorgemaakt in zijn denken over godsvrucht. Hij noemt vier punten waaraan dat te merken is. Ten eerste is hij voorzichtiger geworden in zijn oordeel. „Er waren veelbelovende leerlingen die dicht bij de Bijbel leefden maar zijn afgehaakt. Over andere, minder opvallende leerlingen die vooral netjes in het paadje gingen, hoor ik na jaren soms heel mooie dingen. Ik besef nu meer dan eerst dat ik er volledig naast kan zitten. Dat ik tarwe voor onkruid aanzie of andersom.” Ten tweede is de Pieter Zandt-docent behoedzamer geworden in de correctie van anderen. „Als een leerling iets minder rechtzinnigs uitte, had ik de neiging direct uit te leggen wat daar niet aan klopte. Nu zeg ik: De Bijbel zegt er dit en

„Een meisje weet veel van de Bijbel en van hoe het geestelijke (bevindelijke) leven kan verlopen en welke vragen dat met zich meebrengt. Ze kan dat goed verwoorden en gaat ook ontzettend graag naar de kerk doordeweeks.”

dat over. Zullen we eens nadenken hoe die zaken zich tot elkaar verhouden? Ik ga dus vooral mee in de zoektocht door vragen te stellen en leid terug naar Gods Woord. Wat staat er? Wat betekent het? Die spiegel van het Woord heb ik evengoed nodig als de leerling. Op aarde zijn immers geen gearriveerde christenen.” Bij Schouls zorgde de gelijkenis van de barmhartige Samaritaan voor een correctie in zijn denken en handelen. „Jezus stelt daarin een halve heiden centraal, die het godsdienstig niet bij het rechte eind heeft. Als ik dat verhaal aan de leerlingen had moeten vertellen had ik erbij vermeld: Je kunt wel iets van hem leren, maar z’n opvattingen kloppen niet helemaal. Jezus geeft echter geen oordeel over de opvattingen van de Samaritaan. Dat stelt mij voor de vraag: doe ik het wel goed?” Verzuilde denken Het derde waar Schouls anders naar ging kijken, is de vanzelfsprekendheid waarmee het reformatorisch onderwijs niet-reformatorischen afschreef. „Het paste bij het verzuilde denken. Als er een evangelische christen op school werd uitgenodigd, moest er een stevig iemand tegenover staan. Dan kreeg je een soort dispuut en moest 65

7 JANUARI 2023

„Op een toets schrijft een meisje dat ze is geraakt door een preek over Rachab de hoer.” „Een jongen getuigde dat hij God Zijn Vriend mocht noemen. Hij kon goed uitleggen hoe dat was gegaan.”

„Soms komt het eruit, in alle eenvoud en uniciteit. Niet met grote woorden en bijzondere geschiedenissen, maar eenvoudig dat Christus hun Alles geworden is.”

„Ik merk betrokkenheid op het Woord van de Heere.” „Door de jaren heen heb ik de betrokkenheid op de dienst van God eerder toe dan af zien nemen. Die stempelde het klimaat in de lessen.”

„Ik gaf een les over wedergeboorte. We kregen een gesprek over hoe je kunt weten of je wedergeboren bent. Aan het eind van de dag klonk er een kort klopje op de deur. Een jongen zei met tranen in z’n ogen: „Meneer, die les, dat wat u gezegd heeft, dat heb ik ook geleerd vanbinnen.””

„In het mentoraat stuit ik vaak op worstelingen met Gods leiding in het leven. Jongeren vragen zich af hoe ze een keus voor studie en werk verbinden met Gods voorzienigheid.”

de uitkomst zijn dat wij als reformatorischen het bij het rechte eind hebben. We benadrukten vooral de verschillen en diskwalificeerden met gemak een groep mensen.” „De docenten in het reformatorisch onderwijs vergaten dat het heel leerzaam is om door een andere bril naar onszelf te kijken. Dan lichten namelijk aspecten op die in de eigen traditie zijn ondergesneeuwd. De zorg voor mensen aan de rand van de samenleving heeft de gereformeerde gezindte van evangelischen geleerd, evenals het missionaire.” Schouls geeft niet alleen les, hij coördineert ook de toerusting en vorming van docenten en leerlingen. Op de vraag hoe je als school godsvrucht kunt bevorderen, noemt hij als eerste middel de dagopeningen, waarvan Bijbellezen, bidden en zingen vaste onderdelen zijn. „Die zijn een krachtig instrument.” Verder is het voor de vorming van een leerling goed als een docent het christen-zijn met de gewone lesstof verbindt. Openheid stimuleren is een tweede middel dat Schouls inzet. „Of die openheid er is, verschilt per groep heel sterk. Een goed geestelijk gesprek is niet maakbaar. Als er een paar leerlingen in een groep zitten die zich kwetsbaar durven opstellen, kunnen ze de hele klas daarin mee krijgen. Maar het gebeurt ook dat er vanuit een klas geen respons komt op iemand die iets persoon-

„Bij docenten van onze sectie proef ik het verlangen om jongeren de weg te wijzen.”

„Een paar jaar heb ik het meisje in de klas gehad. Ze was bezig met de dingen van Gods Koninkrijk. Als de Bijbel openging dronk ze de woorden als het ware op. Niet zelden stelde ze vragen over hoe de Heere werkt. Ik vroeg haar: „Heb jij de Heere lief?” Ze knikte en zei: „Ja meneer, maar u moet er maar niet te veel van denken.” Jaren later vertelde ze me wat de lessen voor haar hebben betekend. Pas mocht ze voor het eerst aan het heilig avondmaal aangaan.”

lijks deelt. Of slechts wat gesnuif. Dan stopt het gesprek vanzelf.” Als derde noemt Schouls het gebruik van meer zintuigen dan alleen het gehoor. „Zorg dat er iets waardevols te zien is in de school.” Zijn oog valt op een schilderij in de vensterbank. „Kijk, zoiets: een herder met een schaap op zijn rug. Op deze school hangen in de centrale ruimtes zoals de hal en de aula kunstwerken met een Bijbelse boodschap. In de meeste lokalen is ook wel iets te vinden wat ernaar verwijst. Op die manier versterkt een school wat leerlingen uit de Bijbel horen. Als leerlingen zelf iets voorbereiden voor de viering van een heilsfeit doen ze met hun hele persoon mee en niet alleen met hun gehoor. Laat ze maar samen zingen en musiceren.” De opmerkingen van een godsdienstdocent

„Door het pubergedrag kunnen we vaak niet zien wat er in het hart leeft” Johan Schouls, docent 66

7 JANUARI 2023

beeld Dick Vos

dit opzicht wel wat hulp van leidinggevenden kunnen gebruiken. „Kijk eens naar de tijdsverdeling in vergaderingen en gesprekken. Hoeveel tijd gaat naar de resultaten van de leerling en hoeveel naar de geestelijke vorming? Het is winst als die verdeling in balans is.” Godsvrucht belemmeren is niet moeilijk. Daar is geen afhankelijk leven voor nodig. Een van de reagerende godsdienstdocenten geeft naast veel positieve voorbeelden ook een negatieve. Hij vertelt hoe leerlingen spreken over een collega die zich in zijn kleding onderscheidt, maar geen liefde toont. Ze zeggen: „Hij lijkt wel een dominee, maar hij is een verschrikkelijke vent.” Iemand anders doet verslag van een leerling die op een godsdiensttoets niet de antwoorden uit het boek invult, maar zijn eigen geloofsvragen bij de betreffende onderwerpen. Het gevolg: een onvoldoende. „Het deed me pijn toen ik hoorde dat deze leerling van zijn docent geen reactie had gekregen. Die jongen had al z’n levensvragen aan het papier en daarmee aan zijn docent toevertrouwd.” De negatieve voorbeelden zijn uit te breiden, evenals de positieve. Een docent stelt zelfs voor een artikelenserie aan dit onderwerp te wijden. Er valt dus veel te zeggen over godsvrucht op een refoschool. Het laatste woord erover is niet aan mensen, maar aan God, de Hartenkenner.

van een andere school sluiten hierbij aan. Voor een les over bekering vraagt hij zijn vmbo-leerlingen een voorwerp mee te nemen. Uit de tassen komen een steen en een kompas tevoorschijn. Het vierde punt dat Schouls inbrengt voor de geestelijke vorming van leerlingen is het ondernemen van activiteiten voor de medemens. „Denk aan een maaltijd voor de buurt of hulp via stichting Present. Leerlingen steken er het meest van op als ze bij die activiteit mensen treffen met opvattingen die schuren met die van henzelf. Dat zet pubers aan het denken over waar ze zelf voor staan.” Geen controle Hoe goed een school de organisatie ook op orde heeft, voor de overdracht van geloofszaken is de persoon voor de klas een belangrijke schakel. „Hoe een docent met de dagopening omgaat, laat zien wat hij zelf gelooft. Is hij ervan overtuigd dat andere dingen hem worden toegeworpen als hij eerst het Koninkrijk van God zoekt? Dan heeft hij over die andere dingen geen controle en dat is moeilijk voor een modern mens. Prachtig, als een leerling ziet hoe je echt ruimte maakt voor geestelijke vorming, zelfs al lijkt dat ten koste te gaan van het andere werk.” Schouls is ervan overtuigd dat docenten in 67

7 JANUARI 2023

TER PLEKKE

Sorry meneer/ mevrouw Redactie RDMagazine

beeld Gemma Pauwels

Wie aan zijn middelbareschooltijd terugdenkt, stijgt het schaamrood wellicht naar de kaken. Hoe je je als puber soms kon misdragen: onbegrijpelijk! Op de volgende pagina’s zegt een aantal lezers publiekelijk sorry. Hopelijk doet hun goede voorbeeld goed volgen.

7 JANUARI 2023

Geloof ji j i n onderwĳ s?

Voorlichtingsavond Religie en Theologie

� 15 februari 2023

Theologie studeren in Amsterdam? Kom dan naar onze voorlichtingsavond en spreek onze docenten, studenten en alumni. Met o.a. docenten Wim van Vlastuin en Henk van den Belt. Meer informatie en aanmelden: vu.nl/voorlichting-FRT

Verder komen? En dat bij de leukste werkgever van de Krimpenerwaard KIJK VOOR MEER INFORMATIE OVER ONZE VACATURES OP: PCPOKRIMPENERWAARD.NL/ VACATURES

Delen door liefde Bij Elim, Maranatha en Siloah zet je je in voor ouderen of voor mensen met een beperking. Kom je kennismaken? Wij bieden stages, BBL-plekken en zij-instroomtrajecten. Of ga als helpende of flexmedewerker aan de slag. Meer dan 1000 medewerkers gingen je voor.

www.sirjon.nl

KRIMPENERWAARD

Groot was een reuzekerel! Ulo, zomer 1962

het lawaai mij opving en meenam voor een brief aan mijn ouders. En hij beval me ook om sorry te zeggen tegen meneer Groot. Dat heb ik natuurlijk gedaan. En daarna zijn we als vrienden verdergegaan. Het was een reuzekerel! Later vertelde hij me dat hij er altijd spijt van heeft gehad dat hij me een klap had willen verkopen. Het was echt een fijne docent. Bij hem had ik de enige goede voldoende; in de andere vakken was ik niet zo goed. Groot kon ook goed vertellen. Hij had eerder op een baggerschip gewerkt. Als je hem vroeg daar iets over te vertellen, dan kreeg je hele verhalen. Hij liet ook allerlei fossielen zien die met baggerwerkzaamheden waren opgegraven. Dan mocht je bij hem thuis kijken. Zestig jaar later kan ik het me nog goed herinneren.

We kregen les van meneer Groot, in een houten noodlokaal. Het was heel warm, ook in het lokaal. Ik zat in de tweede klas van de christelijke ulo in Krimpen aan den IJssel. We kregen Duitse les, grammatica. Meneer Groot was een goede en aardige docent. De klas was rumoerig, ik ook. Dat was tegen de regels van meneer Groot. Op een gegeven moment kwam hij naar mijn tafel toelopen om me de les te lezen. „Je zit te klieren”, zei hij. „Waarom denk je dat ik mijn handen in mijn zakken heb?” Mijn antwoord was: „Omdat u koude handen hebt.” „D’r uit! D’r uit!” Hij kon zich nog maar net goed houden, anders was het met mij slecht afgelopen. Ik rende als een haas de klas uit, waar de schooldirecteur, meneer De Graaf, die gealarmeerd door

Cent Vuijk, 74 jaar, Krimpen aan den IJssel

Zullen we elkaar de hand geven? Beste meneer Van Driel,

Beste Barry,

Het is 44 jaar geleden dat ik bij u in de klas zat, op de Driestar. U gaf muziek, echt een vak waarbij de orde vaak ver te zoeken was in klas 2 van de mavo. U speelde prachtig piano en deed erg uw best, maar op een dag ging er bij mij vanbinnen iets mis. Dat snorretje van u moest het ontgelden. „Meneer, heeft u gisteren vis gegeten?” „Hoezo”, zei u. „De graatjes steken door uw lip”, zei ik. Schandalig natuurlijk, maar de klas lag dubbel en dat vond ik erg leuk. Eindelijk hoorde ik er even bij. Een paar jaar later kwamen we elkaar weer tegen op de KLOS (kleuterkweekschool). Daar nam u wraak op mij. Tenminste, zo voelde ik dat. Zullen we elkaar nu de hand geven? U was een geweldige muziekleraar en door úw pianomuziek ben ik later op pianoles gegaan. Dank u wel!

Wat bijzonder dat je je mij nog kunt herinneren, ik moet eerlijk bekennen dat dit voorval noch je naam iets van herinnering bij mij opriep. Dat je geheugen wel klopt, daar ga ik zonder meer van uit. Ik was net afgestudeerd aan het Utrechts Conservatorium en had drie banen en twee koren. Je zou kunnen zeggen: een chauffeur met een rijbewijs, maar met wat weinig rijervaring. Die ervaring heb ik gelukkig wel op kunnen doen in het onderwijs, want ik ben er nooit meer weggegaan. Als ik je verhaal goed lees, blijkt dat je een sprekend geweten hebt, dat is heel mooi en dat zouden we allemaal moeten hebben. Fijn om te horen dat je wél door en voor muziek enthousiast bent geworden. Geef dat door, want het is een geschenk! Laten we elkaar de hand geven! Met vriendelijke groet, Van Driel

Barry T., 57 jaar, Vlissingen

7 JANUARI 2023

VOORBEELD 1 le vakantie- ORBEELD 2 yale TE HUUR:: roya VO et meer.r 8 pers. woning in het ntie hei. Veel wandelvakantieDichtbij bos en TE HUUR: royale VOORBEELD 3 eden. htige Vechtgelijkh mog fiets m en fiets woning in het prac stus. atie 27 augu j t/m vri aande recre Vrij van 1 juli dal. Deze vrijst ga naar 12 ofalow bevi be ndt zich op een Bel: 011 - 121 12bung l. m² ing.n 500 vakantiewonperceel van ongeveer ntiepark. op een rustig vaka zien voor n Van alle gemakke k eren genoeg en voor de kind ltuin, ibu n zoals: spee speelattribute e. m d en trampolin buitenzwemba geer is g evin d omg Ook in de R: roya ea’sleenv TE HUU zijn mus noeg te doen: er den. het bos. inijkhe ogel woning wandel- en fietsm op veel privac infomet kijk voor meertuin fiets moge en l. deling.n won nt vakantie Vrij van 1 juli t/m 27 ga Bel: 011 - 121 12 12 of ning. www.vakantiewo

Congres Vianen 2023

SÁMEN Hoe één LEVEN zijn we?

Vanaf

€60,-

Presenteer uw vakantiewoning* D.V. vrijdag 3 februari 2023

in het RDMagazine Vakantie van zaterdag 4 februari

Leidinggevende in onderwijs, zorg, politiek of kerk?

* alleen voor particulieren

Meld u aan!

Kies een vak en mail uw tekst (en liggende afbeelding) voor woensdag 18 januari naar advertentie@erdee.nl.

vgs.nl/congres2023

Optie 1: vak van 42x29 mm, alleen tekst voor € 60,- (excl. BTW). Maximaal 200 tekens*. Optie 2: vak van 42x62 mm, alleen tekst voor € 120,- (excl. BTW). Maximaal 400 tekens*. Optie 3: vak van 42x62 mm, tekst en (liggende) foto, fc voor € 199,- (excl. BTW). Maximaal 250 tekens*. * Inclusief spaties.

Open dag

DV 18 januari 2023 Wie

: Groep-8-ers, ouders/verzorgers en belangstellenden

Tijd

: Tussen 15.00 tot 21.00 uur

Waar

: Kampen, Staphorst, Urk en IJsselmuiden

n in het Ook belangstellenden voor een baa

onderwijs zijn van harte welkom!

Het vijfde gebod verkwanseld Meester V. uit Zeeland, 41 jaar geleden hadden wij in klas 6 van u les. Van Zeeland naar de Veluwe kwam u, jong en onervaren. Wij hebben u getreiterd en geplaagd, met onze 12 jaren. Wij hebben u schandelijk behandeld. En daarmee het vijfde gebod verkwanseld. We zien het als het ware na 41 jaren nog, de blik in uw ogen. Maar er was toen van onze kant geen mededogen. Niet allen hebben hieraan meegedaan. Hun treft dan ook geen blaam. Onlangs hadden we een reünie van klas 6 en daar werd uw naam genoemd. De meesten schaamden zich nog na zo veel jaren. En we dachten over hoe we dit moesten opklaren. Het antwoord kwam met de oproep in deze krant. Uw adres hebben we niet, daarom doen we het nu vanaf deze kant. Meester, wilt u het ons vergeven? Zodat we niet met deze schuld verder hoeven te leven? We wensen u alle goeds en dat bovenal het ene nodige u mocht worden gegeven. Klas 6, Rehobothschool

Reactie van meester V. uit Zeeland Reactie op bijgaand gedicht van klas zes van een Veluwse school. Bepaalde momenten uit het leven blijven een mens lang in zijn herinnering. Als student van de pedagogische academie was het laatste jaar een spannend jaar, zeker in die tijd, examenjaar 1980, daar er toen in het totale basisonderwijs (toen nog lagere school) weinig vacatures waren. De eerste klasgenoot kwam na de kerstvakantie dan ook opgetogen de school binnen met de mededeling: „Ik heb een baan.” De periode van Kerst tot Pasen waren er wekelijks opmerkingen van: „Ik heb gesolliciteerd.” „Ik mag proefles geven.” „Ik heb een baan.” Op het moment van examen doen had

ruim 75 procent uitzicht op een baan. Zo ook ik. Na de zomervakantie mocht ik beginnen als onderwijzer op een Veluwse school. In principe in een klas 4, met één dag per week klas 6. Deze klas 6 heeft het mij niet gemakkelijk gemaakt. Maar, ik denk dat dit ook iets menselijks is: sommi-

„Sommige ervaringen worden min of meer verdrongen” 73

7 JANUARI 2023

ge ervaringen worden min of meer verdrongen. Bij mij zijn dat dan de minder aangename ervaringen die ik als het ware vergeten ben. Het doet mij echter enorm goed dat de leerlingen nu, na 41 jaar, op deze wijze excuus aanbieden. Zoals zij verwoorden dat hun gedrag van toentertijd op gespannen voet staat met het vijfde gebod, zo zou het van mijn kant van weinig vergevingsgezindheid getuigen als ik hun excuus niet zou aanvaarden. Inmiddels zijn jullie middenvijftigers. Slechts van een enkeling heb ik in die veertig jaar iets gehoord. Het ga jullie goed. Meester V.

Loopbaanevent Dé plek voor inspiratie en ontmoeting

Het christelijke event vol met lezingen, workshops en een banenmarkt voor inspirerende ontmoetingen. Ontdek jóúw talenten en ga op zoek naar betekenisvol werk.

27 januari | 13-16 uur 28 januari | 10.30-16 uur Inspireren Laat je enthousiasmeren door inspirerende sprekers. Krijg nieuwe inzichten in jouw talent, toekomst en mogelijkheden.

Welkom bij AFAS, Inspiratielaan 3, Leusden

Oriënteren Maak kennis met verschillende bedrijven en ervaar direct of er een match is.

Motiveren Laat je motiveren door vragen, tips en mooie quotes die deze dag voorbijkomen.

Test je baan Doe de test en ontdek je drijfveren en sterke kanten.

Raak! Na het bezoek van dit event heb jij jezelf beter leren kennen en wie weet heb jij je toekomstige collega’s ontmoet.

Enthousiast geworden? Meld je dan snel aan! Het is GRATIS, inclusief hapje en drankje. Voor meer info en aanmelden:

christelijkloopbaanevent.nl

Onverwachts een goed gesprek Gezien mijn leeftijd en ook van persoonlijk weten, is mij bekend dat meerdere van mijn toenmalige leraren op de lagere en middelbare school inmiddels zijn overleden. Dus het is niet meer mogelijk om sorry tegen hen te zeggen. Wel wil ik in het algemeen mijn verontschuldigingen aanbieden aan al degenen die met moeite, geduld en liefde geprobeerd hebben om een recalcitrante tiener, die steeds de grenzen opzocht, in het rechte spoor te houden. Tot mijn eigen schande moet ik bekennen dat ik al vanaf de toenmalige kleuterschool een vervelend ventje was. Wat dat betreft is ook een verontschuldiging naar medeleerlingen gepast. Uiteindelijk en achteraf gezien hebben veel meesters en leraren zich bijzonder ingespannen om mij voor maatschappelijk ontsporen te behoeden. Van 1974 tot 1980 zat ik op de Guido de Brès in Rotterdam. Ik herinner mij met name een natuurkundedocent van wie ik in klas 2 les kreeg. Toen vond ik het een slechte leraar die geen orde kon houden. Echter, toen wij dezelfde man een paar jaar later opnieuw kregen en mijn klasgenoten en ik niet meer zaten te klieren, bleek dat deze man over een enorme vakkennis beschikte. Ook herinner ik mij nog de lessen Nederlands van meneer S. Ondanks mijn desinteresse bleef hij zo enthousiast zijn vak geven dat ik toch nog wat van hem onthouden heb. Ik heb zijn geduld regelmatig op de proef gesteld, maar hij bleef onverstoorbaar en bleef zich ook voor mij inzetten. Bewonderenswaardig. Een herinnering die mij nog steeds is bijgebleven is een gesprek met ene meneer T. Normaal gesproken moest ik me, als ik de les uitgestuurd was, melden bij een van de twee ”tot straffen bevoegde meerderen”. Dat waren mensen waar ik niet zo goed mee kon. Op een goede dag waren beiden niet aanwezig en moest ik naar meneer T. In plaats

„Al vanaf de kleuterschool was ik een vervelend ventje” Koos Stam, oud-leerling

van domweg strafuren te noteren heb ik toen onverwachts een didactisch gesprek met meneer hem gehad. Dat heeft mij toen zodanig aan het denken gezet dat ik hem daarvoor nu nog dankbaar ben. Daarna ben ik aanzienlijk minder vaak de les uitgestuurd. Zo zitten een verontschuldiging en een docent in het zonnetje zetten dicht bij elkaar. Kort gezegd herinner ik mij mijn schoolperiode als matig succesvol. Alle eventuele verwijten naar leraren en leraressen zijn echter ondergeschikt aan mijn gedrag, waarvoor ik achteraf mijn verontschuldigingen aanbied. Koos Stam, 60 jaar, Kinderdijk

7 JANUARI 2023

(Toekomstige) vakmensen gezocht

Barneveld EeStairs zoekt vakmensen en toekomstige vakmensen die een opleiding willen gaan volgen. Samen met de BTO leer je om te werken bĳ een groot trappenbedrĳf, uit de schoolbanken en praktisch aan de slag. Benieuwd hoe dit allemaal werkt? Neem contact op of bekĳk onze website. www.werkenbĳeestairs.nl — 0342 405 700 werkenbĳ@eestairs.com

4 dagen werken 1 dag school 5 dagen salaris Erkende MBO Bedrĳfsopleiding.

Starter op een vouwfiets 1980, het jaar waarin op het Van Lodenstein College in Amersfoort voor het eerst het vak Latijn werd aangeboden. En ik was een van de gelukkigen die in de betreffende klas, 2b, terechtkwamen. Het betekende ook een nieuwe docent, meneer H. uit de studentenstad G., een uiterst zachtmoedig man. Hij kwam op de fiets, een vouwfiets, vanaf station Amersfoort; daar is niks mis mee, maar voor ons als leerlingen was het een reden om te lachen. En dat lachen en praten stopte niet. Niet als hij uitleg gaf, niet als we moesten werken. Een deel van ons gaf hem geen kans en dat maakte hem zichtbaar onzeker. Ongelukkigerwijs werden nieuwe docenten nogal eens in Boswijk, een houten noodgebouw, of in het split level lokaal in de aula gezet. Vooral het laatste was een drama voor een starter. Trapje af, deur dicht en je was overgeleverd aan je leerlingen. Nie-

mand die het zag. We verstopten ons in de nis achter het verrijdbare bord en lieten docente R. voor wiskunde gewoon maar praten, totdat... de barse stem van de conrector ons sommeerde tevoorschijn te komen; ik hoor nog zijn stem: „Van jou had ik dit niet verwacht.” 2007, het jaar waarin ik debuteerde als docent godsdienst op een andere locatie van het Van Lodenstein en vrijwel allemaal tweede klassen had. Op mijn veertigste ervoer ik de struggles van een starter. Wat deed het mij ontzettend goed dat ik enige tijd geleden werd uitgenodigd om onder vier ogen de excuses van een leerling uit mijn eerste jaar in ontvangst te nemen. Ik had het haar allang vergeven, want ja: zij waren pubers, ik een beginner, dus dan heb je dat. Maar toch, het knaagt nog regelmatig als ik aan het vak Latijn denk, waar

ik na een jaar mee moest stoppen, maar vooral als ik aan de docent Latijn denk. Ik heb eraan meegewerkt dat zijn lesgevende periode op onze school kort was, ik heb eraan meegewerkt dat regelmatig de wanhoop van zijn gezicht te lezen was. Misschien heb ik met mijn puberale gedrag er wel aan meegewerkt dat een van Gods oogappels geraakt werd. Ik weet het niet en mogelijk komen mijn excuses na 42 jaar te laat, maar ten overstaan van refo-Nederland wil ik toch zeggen dat het me intens spijt. Hanneke Smits-van Doorn, 55 jaar, Barneveld

Wat wisten we toen van Joden? Sorry. Dat zou ik nog graag zeggen tegen meneer Polak, die van 1959 tot 1962 op zowel de rijks-hbs als op de middelbare handelsdagschool (beide in Deventer) mijn leraar Engels was. Wat wisten we toen van Joden en van de Holocaust en van antisemitisme? We woonden wel in Apeldoorn, waar begin 1943 honderden Joodse kinderen midden in de nacht uit het ”Jodenbos” werden weggevoerd om vermoord te worden, maar ik bevatte toen niet welk leed het Joodse volk is aangedaan. Dat meneer Polak een Jood was, zei ons eigenlijk niets. Totdat een keer tijdens de les een van de leerlingen zei: „Breng dat maar naar de voddenjood.” Daarop zei meneer Polak heel cynisch: „Nou, daarvan zijn de meesten wel vergast.” Dat was voor mij een eyeopener. Met de kennis van nu mag ons dagelijks gebed wel zijn voor Israël. Ds. A. van de Weerd, Nunspeet

7 JANUARI 2023

17 januari 2023 Voorlichtingsavond voor ouder(s)/verzorger(s) workshops over allerlei onderwerpen Jacobus Fruytier school Apeldoorn, Rijssen, Uddel

Hieperdebrugpiep Een jaartje ouder, een nieuwe stap...

20 januari 2023 Voorlichtingsmiddag voor groep 8 leerlingen mini-lesjes volgen op onze school Jacobus Fruytier school Apeldoorn, Rijssen, Uddel

Leerlingen en ouders, welkom op onze school!

Hé, kom jij bij ons werken? Anne werkt bij de Schutse omdat het zo dankbaar werken is. “Je krijgt zo vaak een glimlach van een bewoner terug.” Wil jij net als Anne en haar collega’s van betekenis zijn voor mensen met een beperking? Dan ben je van harte welkom. Bij De Schutse werken we dagelijks met onze bewoners en deelnemers samen om hen het dagelijks leven te laten ervaren. Je bent van harte welkom!

De Schutse Zorg wat er écht toe doet

Bekijk onze vacatures op www.werkenbijdeschutse.nl of bel 0488 48 33 22.

program ma formatie n i en

HERINNERINGEN

Pijn of angst die op school wordt gevoeld, kan een leven lang meegaan. Lezers delen hun kleine of grotere schooltrauma’s.

Tergende tandarts Met stip op één: de bus van de schooltandarts. Mariska De bus van de schooltandarts... En dan moest ik er nog niet eens naartoe, maar stel dát. Die geur die om de bus hing, de schuifdeur en de manier waarop de assistentes bewogen... Jacoba De schooltandarts. Brrr! Carien Op de basisschool de schooltandarts en op de middelbare school de tentamens en examens. Ik had vast examenvrees, maar daar had dertig jaar geleden nog niemand over gehoord. Nelian

Stapels boeken De schooltandarts in een SRV-wagen. Kijkend naar het alfabet was het lang wachten in de klas voordat ik aan de beurt was. Jan

Ik heb nog een trauma van de vijftig boeken die ik moest lezen in havo 4 en 5. Waarvan dertig in een taal die ik niet beheerste. Trudi

De schooltandarts. Anne-Margriet

Lezen, zo verschrikkelijk. Marieke

De tandartsbus. Vreselijk. Hetty De schooldokter. Maar een echt trauma? Nee. Je kunt jezelf ook trauma’s aanpraten. Wilma

Gevaarlijk soldeersel Dat ik soldeersel in mijn ogen zou krijgen. De techniekleraar had gezegd dat je daar blind van kon worden. Anne-Marie Ik was bang dat ik de plaagjongens uit de hogere klas zou tegenkomen. Die me altijd „schele” of „brillenjood” noemden. Nu kan ik er wel om lachen, maar toen was ik echt bang voor ze. Marleen Sinterklaas. Die gezagsdrager met het boek vol met allerlei stoute dingen die ik had gedaan. Eng. Bas

7 JANUARI 2023

beeld Gemma Pauwels

7 JANUARI 2023

TER PLEKKE

Docenten in het zonnetje Redactie RDMagazine

Eigenlijk verdient iedere ijverige docent een lintje. Maar sommige leraren, meesters en juffen lieten op onze lezers zo’n onvergetelijke indruk achter, dat ze het verdienen in het zonnetje gezet te worden.

7 JANUARI 2023

Toppunt

van vakantie

plezier

RUIME KAMPEERPLAATSEN

Ik wil naar de Klimberg!

Kom rondneuzen en speuren in onze miniatuurwereld: leuk en leerzaam!

Meer weten over wat wij doen?

www.miniworldrotterdam.com

VERHUUR ACCOMMODATIES

LEUKE ARRANGEMENTEN MET HEMELVAART EN/OF PINKSTEREN Samen met de familie er op uit? Kijk op onze site voor de mogelijkheden!

• Privé sanitair • Ingerichte De Waard tenten • Recreatieteam • Zwembad (kan) overdekt

En nog veel meer faciliteiten! W W W.D E K L I M B E R G .N L • H A R D E N B E R G

Liefde tot leerlingen en vak Ik denk vaak terug aan meneer Brand. Hij was wiskundedocent op de Marnix in Dordrecht. Ik kan hem nog zo uittekenen, in zijn bosgroene colbertje. Meneer Brand was een hele bijzondere docent. Hij had iets wat je als leerling niet kon omschrijven. Hij deed de deur van zijn lokaal dicht, en dan was je vanzelf stil. Hij had een zachte stem, en al waren de opgaven nog zo lastig, er was rust, orde en betrokkenheid in de klas. Echt een fijn, veilig pedagogisch klimaat. Hij had gezag. Dat kreeg hij door zijn ogen, denk ik, want daarin was liefde tot zijn leerlingen en tot zijn vak af te lezen. Hij had ook humor. In de klas zat een leerling met de achternaam Vonk.

Eens zat leerling Vonk tijdens de les te kletsen, waarop meneer Brand zei: „Let op Vonk, je doet gevaarlijk... Want je hebt zo Brand.” Wat hij zich ook zal herinneren: een repetitie was al twee keer uitgesteld. Hij zei: „Wat er ook gebeurt, volgende week donderdag krijgen jullie de repetitie. Hij wordt niet meer uitgesteld.” Meneer Brand gleed uit met zijn scooter. De repetitie ging niet door. De meidengroep in onze klas heeft toen een kaart gemaakt, met daarop een scooter die onderuit ging, en naar hem gestuurd. Hester de Looff, 41 jaar, Alblasserdam

De krant in de klas voorlezen Er is één juffrouw die op mij een onvergetelijke indruk heeft gemaakt. Dankzij haar lees ik elke dag de krant. Het gaat om juf Van Heteren, zij was werkzaam op de Eben-Haëzerschool in Emmeloord, in groep 7. Zij verdient een eervolle vermelding omdat zij elke dinsdagmorgen begon met het lezen van het Reformatorisch Dagblad. Bijzondere gebeurtenissen en leuke anekdotes uit de krant stipte zij aan. Hierdoor werden wij gestimuleerd om thuis de krant te lezen, en daarom doe ik dit nog dagelijks. Als ik weleens met een beginnende juf of meester spreek, vertel ik vaak over deze voorbeeldige leerkracht. Doordat zij de krant voorlas, heb ik elke dag een blijvende herinnering aan haar op de deurmat.

„Dankzij juf Van Heteren lees ik elke dag de krant” Corinne Schalij-van

Corinne Schalij-van Lieburg, 26 jaar, Rijssen

Lieburg, oud-leerling

7 JANUARI 2023

n i n e o d p o g n i r a v r e j i j l i W ? g r o z n e t p a c i d n a h e g e d

lle o v n e d Waar rg zo

Kom dan vakantiewerk doen bij Adullam! Ben jij beschikbaar in juli en augustus en wil je weten welke mogelijkheden er zijn? Bel, app of mail met Ada via 06 37 18 40 23 of aavanlagen@adullamzorg.nl

„Dankzij meester Koesveld had ik een gouden jaar”

„Door haar durf ik weer te leren”

Sophia Jongejan-de Nijs, oud-leerling

Graag wil ik mijn lieve juf Corien de Leeuw-Zweistra in het zonnetje zetten. Ze is mijn docent –al noemt ze zich juf– morfologie, semantiek, poëzieanalyse en wat al niet meer op de Driestar in Gouda, waar ik de lerarenopleiding Nederlands volg. Ze betekent veel voor me zonder dat ze het weet. Ik heb een moeilijke jeugd gehad waarin ik druk bezig was met overleven. Mijn middelbareschoolprestaties leden daaronder. Van vwo ging ik naar havo en ik bleef nog eens zitten. Ik heb er een enorm gevoel van falen aan overgehouden. Na de pabo ben ik jaren juf geweest en met beven begon ik de lerarenopleiding om docent Nederlands te worden. Met beven, omdat ik bang was te dom te zijn om te leren. Het was immers ooit zo mislukt. Corien heeft zo’n geduld met mij (en iedereen), legt altijd weer opnieuw uit als ik vragen heb. Ik voel bij haar dat ik mag zijn wie ik ben. Ik voel me nooit dom als ik ‘simpele’ vragen stel. Als ik te enthousiast ben of te veel reageer, wijst ze me liefdevol terecht. Als ik haar vraag wat zij van dingen vindt, zegt ze dat ik haar niet als referentie moet nemen, uit bescheidenheid. Maar dat doe ik wel. Door haar durf ik weer te leren en te vertrouwen! Ik zou eigenlijk willen dat ze mijn verhaal niet kent, maar ik gun haar dat ze weet hoe belangrijk ze is door te zijn wie ze is: autonoom, wijs, kundig, krachtig en liefdevol.

Hierbij een eervolle vermelding voor meester Koesveld, die in het cursusjaar 1982-1983 mijn meester was op de Koningin Wilhelminaschool in Hardinxveld-Giessendam. De laatste minuten van de les ging meester Koesveld altijd vertellen. Terwijl wij aan zijn lippen hingen, stopte hij altijd bij een spannend moment. Hoe beter wij ons best deden, hoe langer hij vertelde. En dat kon hij als geen ander! Ik mocht naast mijn vriendin zitten; de meester had vertrouwen in mij. Voor hem deed ik mijn uiterste best om niet met haar te kletsen. We hadden ook schildpadden in de klas. Die mochten wij om de beurt verzorgen. Dankzij meester Koesveld had ik in klas 5 een gouden jaar. Als ik aan de lagereschooltijd terugdenk, dan denk ik aan dát jaar.

Maaike – „Zonder verdere info weet Corien ook wel om wie het gaat.”

Sophia Jongejan-de Nijs, 50 jaar, Hardinxveld-Giessendam

„Hij kon als geen ander vertellen”

7 JANUARI 2023

ESULTAAT? R D N EI W U JO S K A R ST IT D IS

! R U E T N O M N E K U E K D R O W Werk jij graag met je handen? En wil je veel afwisseling in je werk? Kom dan ons montageteam versterken als Leerling Keukenmonteur en volg de BBL-opleiding! Iedere keuken en klant is anders en na 2 á 3 dagen lever je een mooi product op.

MEER WETEN? Kijk voor meer informatie op werkenbijdbkeukengroep.nl

9,6

HAARLEM NUNSPEET

ANOVI

TIC

UTRECHT

RIJSSEN

BERKEL EN RODENRIJS

Ruim 2130 beoordelingen Qasa.nl | december 2022

KESTEREN SINT-ANNALAND

GOES

werkenbijdbkeukengroep.nl

Enthousiast en vakbekwaam

„Áltijd vrolijk voor de klas”

Op het vwo sprong er voor mij echt één docent uit: Bert Trouwborst. Meneer Trouwborst, uiteraard. Docent Nederlands op de Guido de Brès te Rotterdam, in de jaren 80. Een kalme, vakbekwame en enthousiaste docent, die mij liefde voor literatuur heeft bijgebracht. Zijn begeleiding bij werkstukken was zeer motiverend en hij had altijd wel een goed advies. Zodra het ergens over (top)docenten gaat, komt hij als eerste op mijn netvlies. Ik hoop dat er nog steeds zulke docenten zijn!

Mijn medestudenten en ik zijn het erover eens dat Arjen Uitbeijerse, onze docent muziek en koorzang op Driestar Hogeschool, het verdient in het zonnetje gezet te worden. Ten eerste geeft hij lessen van ontzettend goede kwaliteit en staat hij áltijd vrolijk voor de klas. Vol passie en bevlogenheid leert hij ons de mooiste muziekstukken aan en we moeten altijd lachen om de ezelsbruggetjes die hij daarbij voor ons verzint. Daarnaast kent hij iedere student persoonlijk – dat is heel bijzonder als je op de Driestar werkt. Kortom, deze docent is goud waard; de hogeschool mag wel zuinig op hem zijn!

Henny de Pee-Huizen, 52 jaar, Ridderkerk

Arlicia van de Munt en medestudenten Anna Stout, Annemijn van der Reest, Arianne Boer, Deborah den Hertog, Gertrude Westhoff, Helga Blom, Jacoline van Twillert, Marjon Grisnich, Rhodé de Boer, Willine van den Brink, Wouter Dekker, Laura van den Bosch, Marien Meijers, Marije van Dam, Noa Staal, Rhodé Weststrate, Jasmijn van de Vreede, Lewieke de Wildt, Robert van Dijk, George Doppenberg, Gerdine van den Berg, Marit Alblas en Rick van Hoef

„Van ons krijgt u een dikke tien!” Het zonnetje schijnt op meneer Van Mourik, onze wiskundedocent, mentor en PWS-begeleider op de Revius in Rotterdam. U staat altijd voor ons klaar en bent vaak in voor een lolletje. Voor elk probleem heeft u een oplossing en ”chagrijnig” komt niet in uw woordenboek voor. U maakt onze school een stuk gezelliger! Van ons krijgt u een dikke tien! Groetjes van Phébe de Ruiter en Alette van Wijngaarden PS: Wat krijgen wij nu voor ons PWS? ;)

7 JANUARI 2023

meeuse-led.nl +31(0)85 – 10 45 159 info@meeuse-led.nl

Onlangs gerealiseerd

Lodewijck

Prominent

Equipe trading

Monte

Avanti keukens

Lodewijck

Sanitairwinkel

Kendall

Camerino

Ragusa

Monza

Van lichtplan tot realisatie, ook in combinatie met uw lokale installateur.

Haar juffenhart breekt Rachel Compagner-Selderhuis is een juf die alles in het werk stelt om de kinderen in haar klas een goede tijd te geven. Ze werkt op de Johannes Bogermanschool in Genemuiden. Daar maakt ze lange dagen; ze staat ook buiten schooltijd klaar voor haar kinderen. Ze doet er alles aan om op een leuke en creatieve manier onderwijs te geven. Maar nu zit ze thuis met Long Covid. Haar juffenhart breekt, omdat ze de kinderen niet kan bieden wat ze nodig hebben. Vandaar dat zij het wel verdient om in het zonnetje gezet te worden. Hopelijk komt ze er snel weer bovenop. De kinderen kunnen ook niet wachten tot ze weer terugkomt, want: „Juf, met jou wil ik wel trouwen.” Elisabeth Selderhuis, 25 jaar, Hasselt

Invaljuf na intensieve jaren „M’n vrouw houdt er niet zo van om in the picture te staan” Johan Smith, echtgenoot

Juf Smith, mijn vrouw Ellen, verdient het om in het zonnetje gezet te worden. Ze staat sinds vorig jaar via JufMeester.nl als invalkracht voor de klas – elke dinsdag in het speciaal onderwijs in Zwolle, en elke woensdag als juf van groep 8 in Doornspijk. De afgelopen jaren waren heel intensief voor Ellen. Dat komt doordat ik in 2011 een zwaar verkeersongeval heb gehad. Ellen was toen acht maanden zwanger van onze jongste zoon. Ze kreeg een man met beperkingen – met niet aangeboren hersenletsel, een verlamde arm en inmiddels

een armprothese. De zorg voor het drukke gezin kwam bijna volledig op haar schouders terecht. Mijn vrouw heeft veel kracht gekregen om ons gezin erdoor te helpen. Nu staat ze dus opnieuw voor de klas, net als voor onze trouwdag en in het begin van ons huwelijk. En dat doet ze heel goed. Ze houdt er niet zo van om in the picture te staan, maar een eervolle vermelding verdient ze echt. Johan Smith, 46 jaar, Mariënberg

7 JANUARI 2023

HERINNERINGEN

Pijn of angst die op school wordt gevoeld, kan een leven lang meegaan. Lezers delen hun kleine of grotere schooltrauma’s.

Vals zingen De meester op de basisschool die door de rijen liep om te controleren of je een fout had gemaakt. Bij een fout kreeg je een draai om de oren. Nu ondenkbaar. Anneke Het zinnetje van de meester bij het oefenen voor de kerstuitvoering, waarbij ik vol overgave meezong. Hij zei: „Linda, wil jij alsjeblieft zachtjes zingen? Want je zingt vals.” Hoe lang dat in mijn hoofd is blijven hangen... Als er tijdens het zingen voor of achter mij iemand ging lachen in de kerk dan dacht ik gelijk dat ik vals zong. Linda Wij hadden een bijzondere directeur. Hij deed altijd onverwachte dingen. Zacht praten of opeens heel hard. Hij was heel vrolijk of heel kwaad. Hij liep met een bezem –die hield hij heel hoog– door de gang. Zag je de bezemkop door het raampje boven de deur dan wist iedereen: hij komt binnen. Bibberend zaten we dan op onze stoel. A.J.

Beschadigd zelfvertrouwen Ploeteren in de pauze Mijn trauma van de basisschool: rekenwerk afmaken in de pauze. Ik was niet goed in rekenen. Was ik niet op tijd klaar in de rekenles, dan mocht ik in de pauzes niet buitenspelen maar moest ik het afmaken. En met een beetje pech ook nog na schooltijd. Ik heb heel wat pauzes zitten zwoegen. Mag hopen dat dit nu veranderd is op die school. Ariëlle

7 JANUARI 2023

Er werd vaak tegen mij gezegd dat ik mijn best moest doen terwijl ik dat echt deed. Vreselijke tijd geweest, de basisschool- en de mavo-tijd. Nadat ik naar de lhno (lager huishouden nijverheidsonderwijs) mocht, bloeide ik op. Toch zit ik nog altijd met een beschadigd zelfvertrouwen. Jeanett Mijn hele basisschoolperiode was een trauma! Gepest en de grond in getrapt. Smuk Continu gepest op de lagere school. Nou jou, eigenlijk is dat geen klein trauma, om eerlijk te zijn. Hanneke

DOWNLOAD GRATIS

Voor iedereen een belevenis.

Hoge Hexel faciliteert: Kleinschalig en gemoedelijk park Diverse bungalows & landhuizen Overdekt zwembad Gezellige horeca Groepsaccommodaties Rust en Ruimte Zondagsrust E-chopper & fatbike verhuur

Leest u ook graag uw favoriete tijdschrift online? Dat kan met Digibron Actueel! In deze gratis te downloaden app staan de digitale versies van De Waarheidsvriend, De Wekker, RDMagazine, Terdege en Zicht. Bent u abonnee op deze uitgaven? Download dan nu de app en maak gebruik van het gemak van Digibron Actueel.

NU OOK

4 Bowlingbanen www.bungalowparkhogehexel.nl

Scan om de app te downloaden

In het weekend lees ik op mijn gemak de achtergrondartikelen in het RDMagazine. Jan Willem | Melkveehouder

De een leest graag persoonlijke verhalen, de ander zoekt verdieping bij het nieuws. Maar allemaal hebben we behoefte aan goede, evenwichtige en eerlijke informatie. Aan zicht op het Bijbelse perspectief in ons bestaan. Het RD wil helpen verder te kijken dan jezelf. RD, de krant voor het hele verhaal.

Scan mij

Het RD is er ook voor jou. Ga naar rd.nl/rdmagazine

Ontdek het RD 4 weken lang vanaf 4 euro.

RECEPT

Vaarwel, vet en zoet eten marielle@rd.nl

oorlopig hebben we meer dan genoeg zoet en vet binnengekregen en we zijn waarschijnlijk niet de enigen. Het begon al vroeg op oudejaarsdag. Onze gastheer –we logeerden bij vrienden– stond om kwart voor zeven rozijnen te weken. Wij lagen nog op één oor (het is een zwaar beroep, bakker). Hij frituurde schalen vol oliebollen en appelbeignets en we mochten delen in de vreugde.

Toen we weer thuis waren slingerden we alsnog de frituurpan aan en bakten. Een oliebollenkraam was er niets bij. De jonge generatie had dit jaar voor het eerst de slag van het eten goed te pakken, dus de bollen en flappen verdwenen als sneeuw voor de zon. En zo stonden er hier op 2 januari drie kinderen in de garage. Er moest meer voorraad komen. De een maakte beslag, de ander schepte bollen, de derde rolde ze door de kaneelsuiker.

Later stapten we over op nieuwjaarsrolletjes. We verbrandden haast onze vingers aan de hete wafeltjes, maar „pijn is een emotie”, hield de zoon des huizes zichzelf en ons steeds opnieuw voor (hij zou zomaar filosoof kunnen worden).

Daarna was het tijd voor ander eten. We leefden twee dagen op soep. Tomaten- en groente-, omdat de kinderen dat zo graag wilden. En simpele en snelle, maar voedzame zoete aardappel-preisoep. Doet het ook goed in de studentenkeuken.

Zoete aardappel-preisoep Ingrediënten: 3 middelgrote zoete aardappels, 2 preien, 800 ml bouillon van 1 blokje rundvleesbouillon Bereiding 1. Vooraf: van dit recept kun je met 2 tot 3 personen goed eten. Verdubbel de hoeveelheden als er meer eters zijn. Het is een eenvoudige, gepureerde soep, ﬁjn om zo te eten. Maar wie wil kan de soep met toppings (verse kruiden, spekjes, geitenkaas, etc.) nog lekkerder maken. 2. Schil de zoete aardappels en snijd ze in blokjes. Maak de prei schoon en snijd in stukjes. 3. Kook water in een waterkoker en doe 800 milliliter in een middelgrote pan. Voeg het bouillonblokje toe. 4. Doe de zoeteaardappelblokjes en

de gesneden prei ook in de pan. Kook de groenten in 15 tot 20 minuten gaar. Pureer de soep met een staafmixer. 5. Serveer in kommen en voeg naar wens toppings toe.

7 JANUARI 2023

Tip: Zijn zoete aardappels in de supermarkt erg prijzig? Kijk ook eens bij de lokale groenteboer, de marktkraam of de Turkse winkel.

Als ik later groot ben Marjolein Snoeij-de Pee

De een wil marechaussee worden. De ander leidster op een peuterspeelzaal. Maar over een beroep als meester of professor zijn de meningen verdeeld. Linde, Job, Annemieke en Julian in gesprek over hun toekomst.

„Ik word geen professor. Dat lijkt me saai”

„Je kijkt de hele dag in monden”

Annemieke Kik (11) uit Klaaswaal: „Mijn moeder werkt met kleuters. Pas mocht ik mee naar haar werk. Dat was erg leuk. Als de kinderen naar buiten gaan, moet je helpen om hun jas aan te doen. En als ze gaan eten, hebben ze ook hulp nodig. Na het spelen heb ik de hoeken weer netjes gemaakt. Later wil ik ook met kleine kinderen werken. Bijvoorbeeld op een school of op een peuterspeelzaal. Soms pas ik op bij de crèche van de kerk. Dan kan ik al een beetje oefenen. Maar toen ik naar de lesdag van De Swaef ging, vond ik het profiel Zorg en Welzijn het leukst. Dus ik hoop dat ik met dat profiel ook met kinderen kan gaan werken. Als je Zorg en Welzijn kiest, leer je koken. Maar je oefent bijvoorbeeld ook met baby’s wassen. Ik vind het fijn om met mijn handen bezig te zijn. Ik wil niet de hele dag leren. Juist de afwisseling is leuk. Ik zou daarom ook geen professor willen worden. Je bent nooit buiten en leest aldoor geleerde boeken.”

Linde Nieuwenhuijse (11) uit Klaaswaal: „Eigenlijk ben ik nog niet echt bezig met mijn toekomst. Maar nu we een lesdag hebben gehad op de middelbare school, ga je er meer over nadenken. Ik heb zin in iets nieuws. Zo’n lesdag in het voortgezet onderwijs raad ik iedereen aan. Je krijgt informatie over het niveau van de lessen. En toen we op De Swaef waren, kreeg ik meer ideeën over wat ik later zou kunnen worden. Wat ik bijvoorbeeld leuk vind om te doen, is verhalen schrijven. Ik ben al begonnen aan een verhaal. Het gaat over een vakantie in Frankrijk. En als er thuis leuke grapjes gemaakt worden, laat ik die terugkomen in mijn verhaal. Dus misschien word ik wel schrijfster. Maar ik weet wel dat ik nooit tandarts word. Je kijkt de hele dag in allemaal monden. En je moet steeds weer opnieuw bedenken wat iedereen heeft. Ook moet je leren wat je met al die apparaten kunt doen. Het lijkt me heel saai.” 94

7 JANUARI 2023

beeld Unsplash

„Oui, oui, je m’appelle Julian”

„Ik word een deskundige met verstand van de ruimte”

Julian van Oort (12) uit Numansdorp: „Ik vind marechaussee een cool beroep. Ik kan het koningshuis bewaken of op Schiphol gaan werken. Maar wat ik daar precies moet doen, weet ik nog niet. Een neef van mijn moeder is ook marechaussee. Voor een spreekbeurt heb ik hem geïnterviewd. Een beroep als meester vind ik niets. Het lijkt me saai om les te geven. Je moet iedere dag uitleggen en sommige kinderen luisteren niet eens. Maar je mag wel straf geven. Pas ging ik naar de open dag van de Guido de Brès in Rotterdam. Dat vond ik leuk. We mochten een vogelhuisje in elkaar zetten. En ik heb ook een pennenhouder met een lampje gemaakt. Maar wat ik leukste vak vond, was Frans. Samen met een klasgenoot heb ik een les gevolgd. We leerden bijvoorbeeld om onszelf voor te stellen. Oui, oui, je m’appelle Julian.”

Job van der Slikke (11) uit Klaaswaal: „Het lijkt me heel leuk om een deskundige te worden die verstand heeft van de ruimte en onderzoek doet. Ik heb thuis al een telescoop. En ik vind het leuk om naar een museum over de ruimte te gaan. Maar elektriciteit vind ik ook interessant. Misschien kan ik het combineren. Als ik naar De Swaef ga, kan ik na de brugklas een beroepsprofiel kiezen. Maar in de brugklas maak je er al kennis mee. Het profiel Produceren, Installeren en Energie (PIE) trekt me het meest. Je gaat bijvoorbeeld aan de slag met metaal. Op de open dag mocht ik lassen. Iets wat ik nog nooit eerder had gedaan. Vakken als Frans en wiskunde lijken me niet bijzonder leuk, want ik ben graag met mijn handen bezig. Wat ik nooit zou willen worden is dokter. Mijn ene zus wil dokter worden. En de andere zuster. Als ik dan net lekker mijn hamburger aan het eten ben, beginnen ze over bloed. Ik eet verder met mijn oren dicht.” 95

7 JANUARI 2023

PUZZELS

Sudoku

★★★

7 8

Vul de lege hokjes in met een getal van 1 t/m 9. Gebruik elk cijfer één keer in elke rij, elke kolom en elk vak van 3 x 3.

6 6

6 4

Oplossing vorige keer:

6 5 8

Zweedse puzzel Prijspuzzel Onder de inzenders van de goede oplossing wordt een prijs weggegeven. Stuur uw oplossing voor 12 januari bij voorkeur per mail naar puzzel@rd.nl of anders per briefkaart naar Reformatorisch Dagblad, Postbus 613, 7300 AP Apeldoorn. De prijs voor deze week is het boek ”De schrijver van Nebukadnezar”, door Maarten Hertoghs (uitg. De Banier). Vorige week heeft A. van Herwijnen uit Werkendam de prijs gewonnen.

verdragsorganisatie

leidinggevende

brein

vochtig

groot water

soort zuurstof

uitroep

boerderijdieren

Griekse letter

6 gereedschap

steenmassa

onderscheiding

droogoven

goedzak reëel

vracht

puinhoop

batterij

kuil met water

aanw. vnw

afspraak

Oplossing vorige week: uitspraak. O C P A S O Z O N 1 2 G U N M O O I 5 Y E T I P O M P 6 9 R O K E R Y U P O P U S 4 7 I S L A M I E T M I E I N F O 3 8 D E K S T A F

op welke wijze

chemisch element

koude lekkernij

vlakgom

7 JANUARI 2023

textiel

5 6 8

7 9

16 17

Cryptogram Horizontaal 1 De beenderen krijgen knoppen (6); 6 Zij zijn tijdrovend bezig (9); 9 Opbergrek? (14); 11 Waterplaats (7); 12 Op een regenachtig tijdstip komt zijn ware karakter naar boven (6); 13 De smid dolde zonder ‘m met de moerasplant (8); 14 Die vogel laat de negende nog een keer horen (4); 15 Zee(p) water (3); 16 Geweldige brandstof (5); 18 Woonkamer voor een buitenlands bestaan (6); 19 Tenminste, reeds op dit moment (7); 20 Maar goed, samen met een Europeaan dan (5).

Verticaal 2 Is hij degene die het gebouw in goede staat moet houden? (18); 3 Iemand stilletjes een deken geven en beschermen tegen de kou (10); 4 Volgens de taalkundige is de Inca elders nu (12); 5 Al die dagen was hij op de akker volgens onze gegevens in het overzicht (8); 7 Nalatigheid door afwezigheid (7); 8 Die organen nemen de lust om te tooien waar (9); 10 Het vlaggetje aan boord van een opstandeling (4); 15 Die agenten doen de honger stoppen (7); 17 Wat de kijkers zien (4).

7 JANUARI 2023

Oplossing vorige puzzel Horizontaal: 1 verband; 6 zweepslag; 8 beschermvrouwe; 11 theebiscuitjes; 13 knollentuin; 15 loens; 16 frisuur; 20 oranjeklant; 21 wisselloper; 22 magnum. Verticaal: 2 ezelsveulen; 3 bescheiden; 4 naamrecht; 5 kwab; 7 mopje; 9 veiligstelling; 10 wis; 12 hansop; 14 vuilboom; 17 randstad; 18 druif; 19 knoet.

#werkmetovertuiging

Wil jij ook een waardevolle baan of stage? Bij EMG werken we met overtuiging vanuit een missie. We rusten christenen toe, maar hebben ook een woord voor de wereld. Daarnaast is het ook gewoon gezellig. In een goede sfeer doe je werk met méér waarde. Wil jij dat ook? We hebben de volgende vacatures:

• Redacteur

• Online marketeer

• economie

• Stagiar redactie

• binnenland

• Stagiar commercie

• Accountmanager

• Stagiar business

nationale verkoop

services

• Business analist Kijk voor meer informatie op werkenbijemg.nl

Als Erdee Media Groep hebben we de belangrijke missie christenen te informeren, te verbinden en toe te rusten. Dit doen we onder andere via het Reformatorisch Dagblad, Terdege, De Banier, Kerktijden en Digibron in Apeldoorn. Draag jij bij aan dit mooie doel?

Niet de exacte opleiding of gewoon benieuwd of EMG bij jou past? Neem contact op met Henriëtte, 06-282 655 07 dan gaan we het ontdekken! Een dagje meelopen is ook een optie.

Benieuwd wat het werken bij EMG zo leuk maakt? Bekijk de ervaringsverhalen!

COLOFON RDMagazine is een wekelijkse uitgave bij het Reformatorisch Dagblad. Directie Ir. C. Heutink Hoofdredacteur Dr. ir. S. M. de Bruijn

HET LAATSTE WOORD

Chef Clasina van den Heuvel Redactie Margreet van den Berg, Aline

Zijn Naam

de Bruin, Miranda van de Bruinhorst, Enny de Bruijn, Mariska Dijkstra, Janette Hertog, Chris Klaasse, Jaco van der Knijff, Rudy Ligtenberg, Mariëlle

„Zijn Naam is groot in Israël.”

Oussoren, Roosmarijn Reijnoudt Ontwerp Corné van der Horst

Psalm 76:2

Vormgeving André Kikkert, Hans Kraayeveld

Juda, Israël, Salem, Sion. Met deze vier plaatsen opent Psalm 76. God is er bekend, Zijn Naam is er

Redactie RDMagazine

groot, Hij wordt er aanbeden en Hij woont er.

Postbus 670

Dichter Asaf heeft het niet over zomaar een God.

7300 AR Apeldoorn

Hij heeft het over de God met de Naam. De Naam

055-5390222

die niet alleen een aanduiding is, maar ook onthult

rdmagazine@rd.nl

wat het wezen van God is. Hij is de God Die er is en

Abonneeservice

Die er zijn zal. Van eeuwigheid tot eeuwigheid is Hij

Postbus 613

Dezelfde.

7300 AP Apeldoorn 055-5390498

Hij was er in het jaar dat achter ons ligt. Hij zal er óók

abonneeservice@erdee.nl

zijn in het jaar 2023, dat nog maar enkele dagen oud is. Dat belooft Hij. En wat God belooft dat doet Hij.

Adverteren 055-5390499 advertentie@erdee.nl Tips voor de inhoud van RDMagazine? rdmagazine@rd.nl WhatsApp 06-43020391 EMG legt van abonnees gegevens vast voor de uitvoering van een overeenkomst en om hen te informeren over producten en diensten. Voor meer informatie over het privacybeleid en de algemene voorwaarden van EMG, zie erdeeservice.nl.

7 JANUARI 2023

ze n o k e Bezo ag open d i uar r b e f 1 1

‘Wie is nieuwsgierig naar iets wat hĳ al weet? Daniël Roggeveen , student leraar Nederlands

Pabo

Pedagogiek

Ad-pep

Lerarenopleiding voortgezet onderwijs

Masters

driestar-hogeschool.nl