Genesis 49 vers 18
Ons leven kent veel tegenstellingen Goed en kwaad, vreugde en verdriet, leven en dood tekenen ons leven, ook ons familieleven. Er kan veel zijn dat dankbaar stemt, maar er zijn de schaduwen van verlies, teleurstelling en conflict. We zien het terug in het leven van Jakob. Jakob ligt op zijn sterfbed. Jakob, die de God van zijn vaderen ontmoette
Die hem de beloften bevestigde van bescherming, het beloofde land en verlossing. Diezelfde Jakob heeft fouten gemaakt en veel teleurstellingen en conflicten gekend in zijn gezin We horen daarvan, nu hij op zijn sterfbed zijn zonen zegent. Zijn eigen zoon Ruben heeft gemeenschap gehad met Jakobs bijvrouw. Simeon en Levi vermoordden de mannen van Sichem, omdat Hemor Jakobs dochter Dina had verkracht Jozef werd door zijn broers als slaaf verkocht. De familie van de aartsvaders is getekend door goed en kwaad, vreugde en verdriet Om stil van te worden Wat moet ervan terechtkomen? Misschien vraagt ook u zich dat weleens af. Biddend en in afhankelijkheid wil je je kinderen opvoeden. Tegelijk schiet je te kort en zijn er zorgen en tegenkrachten, van binnen en van buiten. Dan voelen we onze afhankelijkheid van Gods genade. Die afhankelijkheid klinkt ook door in de laatste woorden van Jakob: „Op uw zaligheid wacht ik, Heere”. Dat heeft hij geleerd, wachten op God. En die verwachting biedt tegenwicht. Dwars door al het menselijke heen weefde God Zijn plan Thomas Boston zegt bij deze woorden: „Het leven van Jakob is als een bewolkte dag. Nabij de avond komt de zon door en schijnt nog een poosje prachtig ” Jakob vertrouwt op Gods trouw en barmhartigheid „Op uw zaligheid wacht ik, Heere ” Woorden die vervuld zijn in Jezus Christus, de goede Herder. In en door Hem schenkt God ons barmhartigheid. Verlang je naar redding voor jezelf en voor je kinderen? Jakob had geleerd diep afhankelijk te zijn van God. En God stelde niet teleur. „Welzalig is hij, die de God van Jakob tot zijn hulp heeft, die zijn verwachting stelt op de Heere, Zijn God ” (Ps 146:5)
tekst: DS. P VAN DE VOORDE, HARDINXVELD-GIESSENDAM
Haring, garnalen, sliptong of schol: alles wat in de Noordzee kan zwemmen, vindt in huize Van Dalen gretig aftrek. Spul dat nog noorderlijker rondtrekt, zoals zalm, trouwens ook.
Misschien heeft dat te maken met de roots van mijn man en mij. In onze geboorteplaatsen Arnemuiden en Katwijk aan Zee woonden –zeker in vroeger tijden–veel vissers. Een van mijn opa ’ s liep in het najaar met een sleepnetje langs het Katwijkse strand om garnalen te vangen. Mijn oma heeft zelfs een enkele poging gedaan om mij het pellen bij te brengen.
In de periode dat ik in Ouddorp woonde, liepen we op vrijdagmorgen in de vakantie nog weleens langs de grote bakken met krabben, schol en andere vissoorten op de visafslag. Misschien dat al die elementen samen ervoor zorgen dat we thuis een visje nooit afslaan. En dan heb ik het nog niet eens over het feit dat (vette) vis ook nog eens heel gezond is Het is en blijft wrang dat de Hollandse kottervloot dreigt ten onder te gaan. De beelden die fotografe
Renate schoot van de Urker visser die naar zijn schip bij de sloper staart, maakten op mij diepe indruk. Het is mis, met de vis!
Een van mijn opa’s liep vroeger in het najaar met een sleepnetje langs het Katwijkse strand om garnalen te vangen
Het schip van Urker Jan de Boer, de UK 33, ligt bij de sloper in Kampen om door grote knijpers aan diggelen te worden geperst. De Boer wil erbij zijn om het met eigen ogen te zien. Tientallen jaren aan vaargeschiedenis naar de ijzerhandelaar
02 MEDITATIE
34 BIJBELSTUDIE
Hij kent mijn hart
37 OGENBLIK
38 DS G CLEMENTS
„Een arme zondaar heeft pas rust als hij mag weten Christus’ eigendom te zijn. Dat gebeurt bij het kruis”
91 JOUW VRAGEN
Steeds meer singles
12 HET IS MIS IN DE VIS
Urker visser Jan de Boer ziet met eigen ogen hoe zijn schip bij de sloper aan diggelen gaat
22 BOEKEN
Huib de Vries over zijn jeugdherinneringen
26 ANNEKE BULTEN
„Onbegrepen gedrag is het gedrag van mensen die de grip op hun leven kwijtraken”
46 OUDE EN JONGE TWEELING
Human Tanis (79): „Pas toen mijn zus was geboren, zei de dokter: Er komt er nog een Dat was ik”
57 EEN JAAR OORLOG IN OEKRAÏNE
Michael Ivanov: „Ons leven crashte”
66 OM HET HART VAN HET FEEST
Als gezin toeleven naar Pasen
74 GEPENSIONEERD EN VOOR DE KLAS
Jongere collega’s komen soms een uurtje bij hem kijken
Om te zien hoe Hans Poot (69) het doet
82 SAMENGESTELDE GEZINNEN
„Probeer als stiefmoeder actief te verbinden”
102 FAMILIEBEDRIJF
08 CONTACT
32 OP JACHT
Laatste zonnestralen
43 VERVOLGVERHAAL JENTHE
44 ONDER ONS
54 KENNIS VAN ZAKEN
71 TERDEGE ORANJECONCERT
92 TOERISME
Dagje Deventer
96 CULINAIR
Dorade, een succes
98 PUZZELS
Onze kleinzoon Micha van negen maanden, hier onder de salontafel gekropen, is al erg geïnteresseerd in Terdege!
Johan Pijl, Monster
Terdege zet vijf trouwe abonnees in het zonnetje als dank voor hun jarenlange abonnement.
J.F. van den Dool uit Buitenpost
C. Marijs uit Krabbendijke
J.M. van Dijk uit Beekbergen
J.J. van Rooijen uit Havelte
K. Snijder uit IJsselmuiden
Hebt u een leuke brief, wilt u iemand bedanken of gewoon iets laten weten?
Stuur een mailtje naar redactie@terdege.nl.
Bij huwelijk, jubilea of geboorte leven wij graag mee! Stuur een kaart en wij sturen een kleine attentie terug.
Zij krijgen een cadeau toegestuurd
„Is het mogelijk om de serie interviews over het apostolicum als bundel uit te brengen?” Deze vraag kregen we recent, toen de serie over de Nederlandse Geloofsbelijdenis was afgelopen. En ja, dat willen we (bij voldoende belangstelling) graag doen! Het is voor abonnees van Terdege mogelijk om t/m 15 maart in te tekenen voor slechts 10,95 euro (excl. verzendkosten). Reserveer het boekje via info@terdege.nl. Na 15 maart kost de uitgave (ong. 120 blz.) 13,95 euro.
Onze dochter Jara (toen nog 4 jaar) moest bloed prikken De prikzuster was niet heel kindvriendelijk en pakte echt door. Jara was erg overstuur na het prikken Huilend zei ze: „Mama, weet u waarom het zo’n pijn deed? Ze prikte in een blauwe plek!”
Terdege ALS EERSTE op de mat Altijd de KITS erbij.
Leuk voor kinderen, maar ook ouderen slaan
dit informatieve KINDERMAGAZINE graag open
Regelmatig LEUKE CADEAUTJES
bij ons magazine
Een gratis KALENDER
bij het dubbeldikke winternummer
Elk nummer geven wij VIJF BOEKEN
weg aan trouwe abonnees
Trouwe puzzelaars krijgen bij
elke tweehonderd punten een MOOIE PRIJS
Korting bij onze EVENEMENTEN
(o.a. het Oranjeconcert, de vriendinnendag etc.)
In het volgende nummer schrijven we over gipsverband We vroegen: heeft u weleens in het gips gezeten?
VBNELLEKE: Jazeker. Er zat een scheurtje in m’n enkel Ik viel van de trap, precies in een emmer water.
FATMAVANBRAKEL: Beide armen tegelijk gebroken met schaatsen Dat was geen pretje
NELINZE.22: Drama Iemand reed met de auto over mijn voet en door het gips kreeg ik een open wond op m’n hiel
RENSKECREATIES: Ik was een van de eersten die lichtgewicht gips kreeg, als bijna 11-jarige
JOLINDAVANHEMERT: Gips wordt ook gebruikt voor het maken van spalken Mijn zoontje krijgt dat regelmatig
ELSANNEVANLEERDAM:
De eerste keer viel ik van de wip De tweede keer knalde ik met m’n elleboog tegen een betonnen muur De derde keer viel ik met schaatsen
X.KAATJE_VW: Ik heb een keer mijn arm gebroken, toen ik met mijn moeders schoenen van de trap viel
MIJN_LEVEN_OP_WIELEN:
Hebben jullie even? Minimaal
81 keer
Volg ons ook op Facebook en Instagram.
Instaprofiel: hetoldejagthuys
Wie: Florus en Lianne Pellikaan
„We zijn begonnen met Instagram in maart 2018, tegelijk met de start van onze fysieke winkel We posten vooral foto’s van nieuwe producten in de webshop en sfeerfoto’s van de winkel. Tijdens de pandemie zijn we Instagram intensiever gaan gebruiken Zo konden we letterlijk in beeld blijven Ook zijn we toen voor het eerst live gegaan met een grote sale Het is een feestje om zo direct in contact te staan met onze volgers. We maken ook reels –korte filmpjes met rustige sfeerbeelden uit de winkel– en geven regelmatig een kijkje achter de schermen in de stories. Zo krijgen volgers een beeld van de collectie en hoe de winkel eruitziet We willen onze passie voor de landelijke, sobere woonstijl delen en mensen inspireren. De interactie met volgers en klanten is dankzij Instagram laagdrempelig Via een vraagsticker of poll kunnen we snel in beeld krijgen naar welke producten er vraag is De likes en reacties enthousiasmeren ons om op zoek te blijven gaan naar de mooiste schatten!”
LANDELIJKE, SOBERE WOONSTIJL
De Urker kottervloot dreigt ten onder te gaan. Vissers moeten noodgedwongen stoppen met hun werk. ”Ik blijf er moeite mee hebben als de dominee bidt voor de overheid. Mijn bedrijf is wel de nek omgedraaid.”
tekst: RIEKELT PASTERKAMP beeld: RENATE BLEIJENBERG-VAN LEEUWEN
Urk is vis. Wie het dorp vanuit de Noordoostpolder nadert, komt langs de visafslag en tal van visverwerkende bedrijven Op de haven staat een beeld van een zwartwitte orka. In het gemeentewapen van Urk is een schelvis verwerkt In ieder kerkgebouw hangt een scheepsmodel. Zelfs tot in de studeerkamer van ds Remco de Jong (43) is de visserij doorgedrongen. Tussen de lijvige theologische werken staat een model van de UK 4 Een botter, ooit het trotse symbool van de visserij op de Zuiderzee. De Jong is sinds 2020 predikant van de christelijke gereformeerde kerk (Ichthus) van Urk. Ook aangeschoven in de studeerkamer is visserman Jan de Boer, ouderling in de Ichthusgemeente.
KAALSLAG
Urk is vis. Maar het is mis in de vis Er woedt een kaalslag in de visserijsector. Vooral onder de boomkorkotters, die met hun netten over de zeebodem slepen en voornamelijk platvis vangen, zoals tong en schol. Een serie aan pijnlijke ontwikkelingen –Brexit, dure stookolie, windparken op zee– heeft hun werk onrendabel gemaakt Voor een saneringsregeling van de overheid hebben zich 82 ondernemers gemeld, van wie zo’n 30 uit Urk Dat is driekwart van de Nederlandse Noordzeevloot. Ze moeten hun visquota inleveren en hun schip laten slopen Vissers die een beroep doen op de saneringsregeling mogen vijf jaar lang niet meer in de visserij investeren
Jan de Boer (52) is een van die vissers. Zijn schip, de UK 33, ligt bij de sloper in Kampen om door
grote knijpers aan diggelen te worden geperst De Boer wil er bij zijn om het met eigen ogen te zien. Tientallen jaren aan vaargeschiedenis naar de ijzerhandelaar „Zo’n schip is ook maar oud ijzer. Al gaat niet iedereen er zo mee om Een collega-visser wiens kotter tegelijk met de mijne naar de sloper werd vervoerd, stond met tranen in de ogen op de kade ”
De Boer kent ook de gevaren van de zee. Zijn 21-jarige broer Gerard kwam in 2007 bij een duikongeval met de UK 133 om het leven Zijn naam staat op het vissersmonument aan het IJsselmeer
Stil leed treft de vissersgemeenschappen Terwijl boeren van zich laten horen, met hun trekkers wegen blokkeren en de omgekeerde vaderlandse vlag tot strijdsymbool hebben gemaakt, staan de vissers met lege handen. Velen schamen zich ervoor om te vertellen hoe hun levenswerk ze uit handen glipt.
De Boer: „Van de overheid hoeven we helemaal niets te verwachten. Vanuit Den Haag niet en uit Brussel al helemaal niet We hebben twee jaar op een saneringsregeling moeten wachten. Toen die er eenmaal was, stapte minister Staghouwer van landbouw en visserij op. Een teken aan de wand.” „Koning Willem-Alexander liet zich eind vorig jaar in de haven van Stellendam zien. Vijf jaar te laat Het college van burgemeester en wethouders van Urk heeft mooie woorden dat we moeten zoeken naar nieuwe kansen, maar daden, hó maar Mijn kotter heeft drie maanden werkloos in de Urker haven gelegen, achter een groot hotelschip waarin Oekraï-
leed treft de vissersgemeenschappen.
Terwijl boeren van zich laten horen, met hun trekkens wegen blokkeren en de omgekeerdevaderlandse vlag tot strijdsymbool hebben gemaakt, staan de vissers methanlege den.
De Boer: „Van de overheid hoeven we helemaal niets te verwachten ”
„De overheid maakt het de sector willens en wetens moeilijk ”
ners werden opgevangen. Ik kon mijn eigen schip nauwelijks op of af, maar moest wel de volle poet aan havengeld betalen. Terwijl ik nul inkomsten had ”
„De beroepsgroep is vreselijk tekortgedaan”, vindt dominee De Jong. „Boeren en vissers hebben Nederland groot gemaakt, zijn belangrijk voor de voedselvoorziening. Maar de overheid maakt het de sector willens en wetens moeilijk Het past in een tijdgeest. Het schip van de overheid is zonder roer Vleesreclame mag niet meer Je voelt je bijna een kannibaal als je een biefstukje eet. Maar reclame voor Second Love is geen probleem We maken ons drukker over het slavernijverleden dan over de 30.000 abortussen die er jaarlijks in Nederland
plaatsvinden. Zwarte piet is volop in discussie, over Halloween met griezels en geraamtes hoor je niks. De waarheid is zoek. De overheid moet zorgen voor een ”stil en gerust leven”, maar doet dat niet.” De predikant blijft bidden voor de overheid „Dat is onze opdracht Bidden om bekering voor de overheid. Het is een kompasloos schip geworden Onze koning houdt een kersttoespraak waarin de kern van Kerst ontbreekt. Inclusiviteit in dit land is zonder de letter C van Christus en de christen Geestelijke leegte wordt ingevuld met allerlei spirituele toestanden Maar gerechtigheid verhoogt een volk, daar gaat het om.”
De Boer: „Ik blijf er moeite mee hebben als de dominee zondags bidt voor de overheid. Mijn bedrijf is wel de nek omgedraaid. Alles is voor ons dichtgetimmerd Neder-
land is in Europa het braafste jongetje van de klas Andere landen geven financiële compensatie aan hun vissers, wij krijgen niks. Terwijl er vis genoeg is in zee Scharrelvis, het lekkerste en gezondste voedsel dat er is. Daar hadden ze ons een lintje voor moeten geven Maar de visserijvloot moet gewoon kapot, te beginnen met de zogenaamde zwaarste vervuilers: de boomkorkotters. En na ons is de garnalenvisserij aan de beurt.”
Uitvaren loonde gewoonweg niet meer Het schip van De Boer verstookte 30 000 liter gasolie per week. Kostprijs 1 euro per liter. Zijn visopbrengst per week kwam ook neer op 30 000 euro En daar moet ook bemanning, onderhoud en verzekeringen van betaald worden
Er was een alternatief: de pulsvisserij In plaats van een zware boomkor over de zeebodem te trekken, geeft het tuig zwakke elektrische pulsen af, waardoor de platvis opschrikt en het net inzwemt. Kost veel minder energie en woelt de zeebodem niet om Maar er kwam een Europees verbod op de in Nederland ontwikkelde pulstechniek
„Met de puls hadden we onze rug recht moeten houden”, zegt De Boer „We hadden gewoon de methode in onze eigen wateren kunnen blijven gebruiken. Maar premier Rutte stond glimlachend naast de Franse president Macron toen die zei dat door de pulsvisserij vissen werden geëlektrocuteerd Wat niet waar is Mijn oudste zoon zag die puls helemaal zitten. Hij wilde dolgraag door. Maar het mocht niet ”
„Onze tweede zoon wordt journalist. Als onderdeel van zijn afstuderen maakt hij een videodocumentaire over mij Hoe de visserij verdween uit Urk. Ik was 16 jaar toen ik aan boord stapte. Gaandeweg heb ik het vak van mijn vader geleerd. Ik heb 35 jaar gevaren. Prachtig. Je bent op zee eigen baas, midden in Gods schepping Regels zijn er niet. Ieder uur verandert het licht. Iedere trek was anders Voordat we maandagmorgen vroeg gingen varen, ging eerst de Bijbel open en vouwden we onze handen God moet mee ” Wat gaat De Boer nu doen? „Mijn vrouw Ineke wil niet dat ik op de bank blijf zitten Zij was tientallen jaren door de week de baas in huis en nu ben ik er ineens bij. Zoek werk, zei ze. Van visserman moet ik naar walman Kantoorwerk is
„Voordat we maandagmorgen vroeg gingen varen, ging eerst de Bijbel open ”
niets voor mij. Ik wil buiten zijn, het liefst op het water Ik heb mijn grootvaarbewijs gehaald, dus misschien is de binnenvaart iets voor mij Ik moet wel zeggen dat ik, nu ik thuis ben, veel meer geniet van bijvoorbeeld fietsen met mijn kleinzoon van drie En ik kan met een medebroeder overdag op huisbezoek bij oudere mensen ”
Bovendien wil De Boer de politiek in. Bij de komende verkiezingen voor Provinciale Staten staat hij in Flevoland op de kandidatenlijst voor de BoerBurgerBeweging.
„Puur omdat er meer praktijkmensen moeten meeregeren in de provincie.”
VROUWEN
Volgens dominee De Jong kan de teloorgang van de visserij voor sociale problemen zorgen „De vissersvrouwen op Urk weten van wanten. Hun mannen waren de hele week weg, dus stonden ze er alleen voor. Kinderen naar school, klusjes doen, beslissingen nemen; de vrouwen redden het wel Nu de mannen iedere avond thuis zijn, wordt hun leven anders.”
Economisch zal Urk er wel bovenop komen. De visverwerkende bedrijven leggen zich nu toe op zalm „De vindingrijkheid en flexibiliteit is groot op Urk.”
De predikant vraagt zich wel af wat het wegvallen van een groot deel van de visserij met het afhankelijkheidsbesef doet. „Als je op zee zit en je eigen kleinheid ervaart ten opzichte van Gods grootheid, dan maakt dat afhankelijk We hebben nu nog volle kerken op Urk, maar hoe zal dat over tien, vijftien jaar zijn? Zodra we ons onafhankelijk gaan voelen, doet dat iets met het godsbeeld ”
Onlangs genoten mijn vrouw en ik het privilege om -voor het eerst van ons leven- in een super-de-luxe hotel te verblijven. Dat hadden we wel even verdiend, vonden we. Voor bijna 24 uur ging er een nieuwe wereld voor ons open.
Arien van Ginkel is (pleeg)vader van vier kinderen, onder wie een tweeling, en werkzaam als mediastrateeg
We stapten in een glazen lift, scanden ons kaartje en werden tien etages boven het gewone straatvolk uit geheven Vanachter grote glazen ramen keken we naar alle mensen die blijkbaar ergens naartoe moesten en we discussieerden over de vraag of we eerst in het bubbelbad, het zwembad of de sauna zouden gaan Het was genieten met een grote G Het allermooiste van de kamer was echter een klein display naast de deur ”Maak schoon”, stond er, in de taal van onze westerburen Als je erop drukte, werd het knopje groen en je kamer automatisch netjes Automatisch? Plots vroeg ik me af hoe het kon dat wij, voor even losgezongen van de dagelijkse realiteit, in onze glazen toren onszelf door middel van knopjes konden trakteren op alle luxe die we maar wensten Natuurlijk, we hadden ervoor betaald. We hadden er hard voor gewerkt Maar toch Het leger mensen dat nodig was om ons en de andere gasten te bedienen, had waarschijnlijk niet het geld om te verblijven op de plek waar ze werkten. Zouden deze mensen in plaats daarvan leuker werk hebben? Meer vakantiedagen? Toegang tot exclusieve meetings? Minder fysieke inspanning hoeven te plegen? Meer dankbaarheid ontvangen? Veel vrije tijd hebben? Niets van dat alles, vermoedde ik. Dus bleef er maar één conclusie over: het is oneerlijk verdeeld in de wereld Dat wisten we natuurlijk al Maar het blijft pijnlijk Het knopje ”maak schoon” lieten we tijdens ons verblijf maar onaangeroerd Een schoonmaakster groette ik in het voorbijgaan extra hartelijk. Ik had niet het idee dat ze me verstond, maar ze grijnsde haar vervallen gebit vriendelijk tevoorschijn, stak haar hand op en kwebbelde toen vrolijk verder met haar collega Ze leek niks te kort te komen.
Natuurlijk, we hadden ervoor betaald, we hadden er hard voor gewerkt. Maar toch...
Eigenlijk schreef Huib de Vries zijn jeugdherinneringen op voor zijn kinderen. Verhalen over een groot gezin in een klein dorp in de Alblasserwaard. Maar vooral mijmeringen over ”het Schuurtje”. Ruim dertig jaar lag het manuscript op de plank.
tekst: RIEKELT PASTERKAMP beeld: NELLEKE STEENBERGEN
„Het was een klimaat waarin je kon ademen, ook kerkelijk”
Schuurtjesvolk” komt deze week in de boekhandel. Familieleden en vrienden stimuleerden De Vries –journalist bij Terdege en het Reformatorisch Dagblad– om de kleine kroniek uit te geven. Het was vanwege moeder Annie dat die nu pas verschijnt. „Ze vond het niet prettig als bij haar leven al zo’n boek over ons gezin en de vrije gemeente waartoe we behoorden zou rondgaan ” Annigje De Vries-Maasland overleed in maart 2022.
De Vries (1961) is de zesde in een gezin van acht kinderen Zijn ouders hadden het in de eerste jaren van hun huwelijk niet breed: vader was aanvankelijk tegen iedere vorm van verzekeren en nam geen kinderbijslag aan. Het gezin woonde wel in „een kast” van een dijkhuis in Kinderdijk, dat werd gehuurd van de werkgever van vader De Vries: scheepswerf Smit Met zijn broers Piet en Wim deelde Huib een slaapkamer aan de achterkant.
Voor de wereld had ons dorp het belangrijkste symbool van Nederland binnen z’n grenzen Als logge reuzen lagen de watermolens in het griendland.Voor ons was dat vanzelfsprekend Als gevraagd werd waardoor Kinderdijk beroemd was,zeiden we: „Door de leverworst van slager Van Vliet” Daarmee had hij de eerste prijs gewonnen Met zijn kookworst de tweede prijs.
„Kinderdijk was niet alleen ons dorp, het was onze wereld”, zegt De Vries in zijn woning in Klarenbeek, een dorp onder de rook van Apeldoorn „Er waren zo’n twintig middenstanders op duizend inwoners Alle kinderen gingen naar dezelfde school. Als je ’s middags bij een vriendje speelde, werd je om halfzes naar huis gestuurd om te eten. Iedereen at om halfzes. De meeste kinderen groeiden op in een stabiel
gezin, zonder grote sociale druk of jachtigheid.”
Zijn kinderen en kleinkinderen leven wat dat betreft in een veel moeilijker tijd, constateert De Vries. „Nu beheersen mobieltjes het leven, zijn echtscheidingen aan de orde van de dag en staat zelfs het onderscheid tussen man en vrouw ter discussie. In de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw was de invloed van Gods geboden op de samenleving nog veel groter ”
In zijn boek beschrijft De Vries de periode tussen zijn vierde en achttiende levensjaar De orgelles voor zijn zussen door een ambulante orgelleraar, oudejaarsavond in huize De Vries, de komst van een tweedehands gezinsauto, de eerste vakantie, in een voormalig stierenstalletje. Een eerste breuk met dit overzichtelijke leven kwam met de verhuizing naar Alblasserdam. „Een wat karakterloos dorp waar we in een kleine doorzonwoning terechtkwamen.”
Voor mij was een nieuwe school gezocht,een reformatorische Dat was iets nieuws De Scholen met den Bijbel waren blijkbaar niet goed genoeg meer Het ging er in Alblasserdam inderdaad strakker aan toe dan in Kinderdijk Juffrouw Goudkade had op schoolkamp soms een lange broek aangehad.Dat was op de dominee Joannes Beukelmanschool van meester Snijders ondenkbaar Er werden ook geen gezangen gezongen.Zelfs ”Vaste rots van mijn behoud”,dat voor ons gevoel zo in de psalmbundel kon staan,viel buiten het toegestane repertoire Vreemd genoeg waren allerlei gewone liedjes,door vader straatdeuntjes genoemd,wel toegestaan.
Uit alles in het boek blijkt de liefde van De Vries tot zijn ouders en de harmonie binnen het gezin „We leefden in een klimaat waarin je kon ademen, ook kerkelijk.”
De kerk van zijn jeugd was een
schuurkerk, ofwel de ”gereformeerde samenkomst” in Alblasserdam. Na het vertrek van ds A de Waard lazen de leden van ”het bestuur”, onder wie vader De Vries, iedere zondag preken in het eenvoudige houten gebedshuis onder aan de dijk.
„Aan de buitenkant kon je al zien dat onze kerk een noodverblijf was. Daar kwamen we samen in de hoop dat God de Nederlandse kerk nog eens zou bezoeken, om orde op zaken te stellen. Zo zei dominee Hofman uit Schiedam het, en als iemand het kon weten, dan was het dominee Hofman uit Schiedam. Die had in ons gezin groot gezag ”
Sommige mensen in onze kerk zagen nog steeds dat moeder hervormd was geweest Aan de rode kousen die de meiden soms aan hadden.Of de vrolijke strikken in hun haar Vader had van die praatjes geen last Moeder wel Die probeerde zich zo veel mogelijk te schikken Helemaal verloochenen deed ze haar afkomst niet Als ze een vrolijke bui had,deed ze op het harmonium een draaiorgel na Of ze speelde een lied uit de bundel van Johannes de Heer Een enkele keer liet ze zich ontglippen dat ze de preken in onze kerk wel goed vond,maar dat ze nooit aan de sombere omlijsting zou wennen Het was ook wel een hele overgang,van de Grote Kerk in Schoonhoven naar het Schuurtje in Alblasserdam.
AVONDMAAL
Bijzonder waren de zondagen waarop het heilig avondmaal werd gevierd, zonder vaste regelmaat
Het was of je keel werd afgesloten door een prop die steeds groter werd Een gevoel van verdriet en heimwee vulde je hart,als je het volk van God zag opstaan Zo dichtbij en tegelijk zo eindeloos ver weg.Leen Slob,die op de stoel naast de dominee plaatsnam De dames Lopik Meneer Verloop en
meneer Klerk Tante Pietje En anderen van wie je de naam niet wist Oude vrouwtjes die een verstild leven leidden,maar naar wie je op een avondmaalszondag met jaloersheid opzag
Op tweede feestdagen toog het gezin naar dominee Hofman in Schiedam Eerst per openbaar vervoer, later met de auto. Met een hart vol verwachting.
Waar werd een man met een baard gedoopt? Bij ons in Alblasserdam in ieder geval nooit In Schiedam gebeurde het wel Voor de preekstoel stond een bankje gereed.Daarop knielde de dopeling neer, met baard en al Ik ging staan om het nog beter te kunnen zien.Al werd het nooit hardop uitgesproken, je had toch sterk de indruk dat mannen met baarden niet in de kerk thuishoorden.Bij dominee Hofman werd er zomaar een gedoopt We vroegen aan vader hoe dat zat.„Dominee Hofman vindt het veel belangrijker dat je een nieuw hart hebt” , zei vader Dat begrepen wij ook wel,maar waarom was dan in onze eigen kerk zelfs een snor verboden? Daarop moest vader het antwoord schuldig blijven.
Vader Huibert de Vries (1923-2006) drukte een bijzonder stempel op het grote gezin „Mijn vader zei
nooit veel en bad in mijn vroege jeugd altijd een formuliergebed. Voor een vrij gebed moest je een ander leven kennen. Toch voelden we toen al aan dat de geestelijke dingen zijn leven beheersten In karakter was hij behoorlijk rechtlijnig en in mijn jeugd ook driftig. Mijn moeder kon beter relativeren, had ook meer humor. Beiden waren zeer oprecht, ongevoelig voor geld en ongevoelig voor status Ze hadden een diep besef van wie God is en waar het om gaat in het leven. In de vensterbank van mijn werkkamer staan hun portretten Als ik ernaar kijk, zeg ik soms: Dank u, Heere, dat U me deze ouders hebt gegeven ”
De vriendenkring van het echtpaar was breed. „Er kwam bij ons allerlei volk over de vloer: van gereformeerden tot gezelschapsmensen. Kerkmuren speelden voor mijn ouders geen rol Toen ik door mijn vrouw de Gereformeerde Gemeenten leerde kennen, viel me op dat daar in de zondagse diensten vaak een zegen werd gevraagd voor onze gemeenten, onze zendingsarbeiders, onze evangelisten, onze deputaatschappen, onze... Mijn vader was vlugger klaar. Die bad altijd kort en sober: „Heere, gedenk Uw kerk over heel de wereld.” Dat was voor hem geen frase, het was zijn oprechte verlangen ”
Aangrijpend is het hoofdstuk ”Aan de rand van het graf”, waarin De Vries beschrijft hoe hij tijdens een vakantie bij een vriendje in Ouddorp ziek wordt De artsen constateren tetanus In een Rotterdams ziekenhuis ligt hij vijf weken aan een hart-longmachine, buiten bewustzijn Als de dan achtjarige Huib weer thuiskomt, maakt hij iets wonderlijks mee.
Het gezin zat weer compleet aan tafel Ik wachtte af wie de beurt zou krijgen om te bidden,maar dat gebeurde niet Vader begon zelf te bidden,met eigen woorden.Ik voelde me rood worden. Vooral toen hij de Heere dankte dat ik weer thuis was en daarbij gewoon mijn naam noemde.Slob zou gebeden hebben voor een geliefd kind dat na een langdurige krankheid weer huiswaarts mocht keren.Toch klonken vaders woorden zeker zo eerbiedig Na het ”amen” durfde ik amper opkijken Moeder deed of ze het niet merkte, lachte me blij toe en schepte aardappels op mijn bord De anderen waren er al aan gewend „Hij is ermee begonnen omdat jij zo ziek was” , vertelde Wim,toen we ’s middags samen waren „Anders zou er aan tafel nooit hardop voor jou gebeden worden” Ik knikte We hadden altijd gedacht dat vader geen vrij gebed kon bidden Dat dacht hij zelf ook Maar toen God hem in de nood een lied in de mond gaf,ging het vanzelf
“Meestal is het een combinatie van veel levensproblemen, waardoor mensen ‘gekke’ dingen gaan doen”
Verwarde of agressieve mensen roepen vaak gevoelens van angst op. Maar we zouden juist meer moeten doen om hen te begrijpen en hulp te bieden, weet Anneke Bulten (28) uit ervaring. ”Vaak raak ik van slag als ik zie hoe anderen aan hun lot overgelaten worden.”
tekst: JACOMIJN ARIAKHAH beeld: TINEKE VAN DER EEMS
Ze staat te wachten bij de voordeur van de Christelijke Hogeschool Ede. Ze komt net van huis, dat zich op loopafstand van haar werkplek bevindt. Haar bruine haren heeft ze opgestoken, haar donkere ogen kijken wat aftastend de wereld in.
Anneke Bulten werkt nu ruim een halfjaar op de school als docent-onderzoeker op het thema onbegrepen gedrag. Een nieuwe functie, zegt ze lachend In het leven geroepen door de overheid, die graag meer oplossingen wil voor mensen die verward gedrag vertonen Een baan die haar op het lijf geschreven is Bulten komt uit een reformatorisch gezin waarin het niet altijd gemakkelijk was Door omstandigheden waar ze niet te veel over wil uitwijden, groeide ze op met veel spanning en zorgen „Mijn ouders probeerden mijn broertje en mij voor de moeilijkheden die er waren te beschermen Maar ik was een slim en gevoelig kind. Ik voelde feilloos aan wanneer mijn ouders angstig waren of zorgen hadden en kroop dan met een boek in hun omgeving en deed alsof ik las. Net zo lang tot ik wist wat het probleem was ”
Als ze tien is, gebeuren er in de brede familiesfeer dingen die voor haar traumatisch zijn en ook de gezondheid van haar ouders ontwrichten. „Je ziet je ouders ergens aan onderdoor gaan, maar je hebt geen idee wat je daaraan kunt doen Dat is heel beangstigend. Ik probeerde hen zo goed als ik kon op te vrolijken en af te leiden En ik liet hen vooral niet zien dat ik zelf ook bang was. Met mij ging alles goed, dat moest wel ”
Haar broertje wordt geïndiceerd met een verstandelijke beperking met ernstige psychische en/of gedragsproblemen. Als hij als tiener het slachtoffer wordt van pestgedrag, escaleert ook zijn gedrag Hij krijgt
een psychose Lang worstelt het gezin met het vinden van een goede plek voor hem, waar hij de hulp kan krijgen die hij nodig heeft Het is roeien tegen de stroom in De opgroeiende Anneke, die inmiddels op de middelbare school zit, stort zich op haar schoolwerk Het
extreem dat ik niet eens een open trap op durfde, zelfs niet meer op de eerste trede kon staan. Dat was voor mij een signaal dat het niet lekker ging. Toen ik bij een psycholoog terechtkwam en zij nogal onvoorzichtig in mijn verleden begon te prikken, kwamen alle weggestopte
is een overlevingsstrategie. Maar omdat ze een stil, ijverig en bescheiden meisje is, stelt niemand vragen. Ook niet als ze uitvalt vanwege allerlei vermoeidheidsklachten en soms maar halve dagen naar school gaat. „De school kwam me enorm tegemoet Ik mocht taken inhalen wanneer ik maar wilde. Maar naar de mogelijke oorzaken van het probleem werd voor zover ik weet nooit gevraagd. Ik vertrouwde volwassenen te weinig om hen zelf te benaderen ”
Als ze het vwo heeft afgerond, gaat ze voeding en gezondheid studeren in Wageningen Ze studeert, is actief bij een studentenvereniging en oogst alom lof voor haar werkhouding.
Ondanks de aanhoudende vermoeidheid buffelt ze door en verovert ze na het behalen van haar universitaire graad een onderzoeksplek aan de universiteit. En dan is er ineens geen houden meer aan
Ze is afgestudeerd, begint met haar baan, gaat verhuizen, maakt zich zorgen om haar broertje dat is opgenomen en dan barst de bom „In een paar maanden tijd stortte ik compleet in. Ik had altijd al last van hoogtevrees, maar toen werd het zo
emoties er in één klap uit Ik werd er zo door overweldigd, dat ik hele dagen doodsbang was. Ik was continu in paniek. Mijn lijf stond helemaal strak van de spanning, ik was bijna de hele tijd licht in mijn hoofd en veel aan het hyperventileren Het was zo heftig, dat ik naar mijn ouders gegaan ben. Dat was de enige optie.”
Twee jaar lang blijft ze thuis zitten, zonder dat ze de juiste hulp krijgt. „Mijn vertrouwen in de hulpverlening was heel laag door alles wat er met mijn broertje was gebeurd. Het UWV vroeg op een gegeven moment of er bij mij al eens een diagnose was gesteld. Toen ik ontkende, werd ik doorgestuurd voor een psychiatrische expertise waar ik te horen kreeg dat ik een ongespecificeerde angststoornis had. Ik werd doorverwezen naar de ggz Gelukkig trof ik daar de juiste therapeut. Anders had ik de afgelopen jaren nooit zo goed kunnen herstellen en had ik hier nu niet gezeten ” In de tijd dat ze therapie volgt, krijgt ze hevige nachtmerries en herbelevingen
„Daardoor werd opeens duidelijk wat mijn angstklachten veroorzaakte: gefragmenteerde gebeurtenissen die bij mij voor een posttraumatische stressstoornis (PTSS) hebben gezorgd En dan kan de
juiste therapie ingezet worden.”
Als ze langzaam opkrabbelt, begint ze weer aan de toekomst te denken. Ze wil haar verleden gebruiken om anderen van dienst te zijn en denkt aan een baan in de sociale hulpverlening. Maar dan zou ze weer vier jaar moeten gaan studeren
Ze verstuurt diverse sollicitaties, waaronder een naar de Christelijke Hogeschool Ede voor de functie van docent-onderzoeker. „Dat was denk ik mijn derde brief. Ik had ’m binnen een halfuur geschreven, terwijl ik niet eens van solliciteren houd. Het eerste gesprek ging heel gemakkelijk, het tweede ook Toen ik werd aangenomen, hoorde ik pas dat het thema onbegrepen gedrag tot mijn werkveld behoorde.”
De puzzelstukjes vallen daarmee voor Anneke helemaal op hun plek. „Het voelt alsof God mij op deze plek wil hebben Hier komen mijn
kennis van onderzoek doen en mijn eigen ervaring goed bij elkaar. Er is er maar Eén die dit had kunnen bedenken.”
Ze werkt nu drie dagen in de week Dat is voldoende. „De andere dagen heb ik nodig om een beetje bij te komen Dan kan ik in het bos wandelen, mijn huis poetsen of met een vriendin afspreken, zodat ik even niet hoef na te denken ” Want het werk voor mensen met onbegrepen gedrag is confronterend „Vaak voel ik me echt van slag als ik zie hoe andere mensen aan hun lot overgelaten worden. Ik twijfelde in het begin elke dag of ik wel geschikt ben voor deze functie Toch ging ik door, omdat ik het gevoel heb dat God me hier wil hebben Inmiddels doe ik dit werk met veel plezier en is het voor mezelf ook helend om dit te doen.”
Wat ze precies doet, is niet in één zin te vangen Zo begeleidt ze vol-
wassen studenten van de deeltijdopleiding Social Work met het doen van onderzoek. Maar het merendeel van haar tijd werkt ze als onderzoeker onbegrepen gedrag In deze eerste fase van haar werk onderhoudt ze vooral contacten met allerlei instanties in de Veiligheidsregio Gelderland-Midden.
Onbegrepen gedrag, zegt ze, is het gedrag van mensen die de grip op hun leven kwijtraken en daardoor overlast veroorzaken. Overlast voor zichzelf of voor anderen „De een wordt bijvoorbeeld depressief, suïcidaal of gaat zichzelf verwonden en zijn woning vervuilen De ander kan op straat gaan staan schreeuwen, dingen vanaf het balkon gooien of buiten naakt rondlopen Het gaat om gedrag dat wij niet gelijk begrijpen, maar waar heel veel achter zit. Psychische klachten bijvoorbeeld, of een verstandelijke beperking Soms gaat het om schulden en dreigende dakloosheid. Meestal is het een combinatie van veel levenspro-
Ontdek nieuw landelijk wonen met verfijnde details en materialen als fluweel, eiken, staal, messing, leer en rookglas. Altijd in stijl van het Woonhuis, de woonspecialist aan de Nunspeterweg 83 in Elspeet. Kijk voor meer informatie op twoonhuis.nl.
blemen, waardoor mensen het niet meer trekken en ‘gekke’ dingen gaan doen.”
Het is Annekes taak om in samenwerking met organisaties als politie, ggz, verslavingszorg, woningbouwverenigingen, gemeenten en ervaringsdeskundigen oplossingen te zoeken voor de complexe problemen waarmee deze mensen worstelen,
iemand gestuurd wordt die vaak naakt op straat loopt, dan lukt het nog wel om diegene te begeleiden naar een hulpinstantie Maar vervolgens is het zorgstelsel zo complex ingericht, dat de instantie de betrokken persoon weer naar huis stuurt als ze hem of haar niet verder kan helpen. Bijvoorbeeld als iemand te complex is voor verslavingszorg,
teweeg kan brengen „Het gaat bij mensen met onbegrepen gedrag vaak om heel zware problematiek, om omstandigheden en ziektebeelden die je niet zomaar even kunt veranderen. Ik heb niet de illusie dat ik in mijn werk de wereld ga veranderen, maar ik vind het wel mooi om in een onderzoeksgebied bezig te zijn wat mij erg ligt.”
zodat ze de jui,ste zorg krijgen. Dat klinkt gemakkelijker dan het is „Het gaat vaak om moeilijke casussen, waarbij je niet zomaar een etiketje op iemand kunt plakken. Een cliënt kan bijvoorbeeld verslaafd zijn, maar óók depressief en agressief. Daar gaat het mis. Vanwege de complexiteit zijn er dan veel instanties bij betrokken, die bijvoorbeeld niet goed samenwerken of iemand doorschuiven naar het volgende loketje.”
De overheid wil door het hele land twintig kenniswerkplaatsen creëren voor onderzoek naar onbegrepen gedrag. Het doel is om deze mensen uiteindelijk beter te kunnen helpen. „Het afgelopen halfjaar heb ik daarom veel gesprekken gehad met allerlei instanties om te inventariseren waar zij problemen signaleren Op basis daarvan willen we leren waar personen met onbegrepen gedrag, hun naaste omgeving en zorg- en welzijnsprofessionals tegen aanlopen en strategieën ontwikkelen om ze beter te kunnen helpen.”
Een voorbeeld: „Als de politie naar
of te verslaafd voor de ggz. Dan stagneert de hulp en zit iemand weer thuis, totdat hij opnieuw in aanraking komt met de politie.”
De verhalen die op tafel komen, raken haar tot op het bot „Ik kan me zo machteloos voelen als ik hoor hoe intens deze mensen lijden. Vooral doordat niemand weet wat we met hen moeten. Daar word ik verdrietig van, en soms ook gefrustreerd Door mijn ervaring met mijn broer weet ik wat het betekent als je van iemand houdt, maar diegene niet geholpen kan worden, als iemand niet lekker in zijn vel zit en de situatie steeds verder escaleert. Dat is heel schrijnend Dan klop je op deuren, maar voor je gevoel is er niemand die luistert.”
Ook de naasten van deze mensen mogen niet uit het oog verloren worden, vindt Anneke. „De aandacht gaat vaak als eerste uit naar de persoon die iets heeft De direct betrokkenen geven meestal veel zorg, maar vergeten zichzelf. Daar mag best wat meer aandacht voor zijn.”
Tegelijkertijd weet ze dat ze in haar functie maar beperkt verandering
En wie weet, zijn er als je out of the box denkt toch kansen te vinden voor sommige mensen die anders tussen wal en schip belanden „Neem die vrouw die pas op straat dreigde te komen, omdat ze overlast gaf Ze kon niet bij de nachtopvang terecht, omdat ze een hond had. En een hond afnemen van iemand met hechtingsproblematiek kan natuurlijk niet zomaar. Maar waarom zijn er geen plekken waar mensen met hun hond welkom zijn? Ik weet dat er veiligheidsoverwegingen spelen, maar het helpt ook niet mee dat we in een zorgstelsel zitten waarin alles wordt afgerekend op geld en prestaties.”
Daarnaast hoopt Anneke meer begrip te kweken voor mensen met onbegrepen gedrag. „Dat we niet alleen de agressiviteit van die ene man zien Maar dat we hem groeten, verbinding leggen binnen de mogelijkheden die we hebben. Dat we mensen daadwerkelijk zien en verder kijken dan het onbegrepen gedrag. Neem mijn broertje. De kerk heeft een bezoekrooster opgesteld Daardoor komen er geregeld mensen die hem meenemen om wat te gaan drinken of een patatje te eten Dat vindt hij geweldig. Het is niet meteen eng als iemand onbegrepen gedrag vertoont Het kan soms juist erg verrassend zijn om te ontdekken dat zo’n persoon erg meevalt. En voor de persoon zelf is het heel belangrijk om gezien te worden en het gevoel te hebben dat hij of zij erbij hoort ”
Al is ze al groot en bijna een jaar oud, toch heet ze nog kalf. Van 12 tot 24 maanden draagt ze de naam smalree en daarna mag ze reegeit heten, zoals haar moeder. Die heeft de fotograaf wel in de gaten trouwens. Samen genoten ze even van de laatste zonnestralen. En ik van hen.
We reden langs de Pieter Zandt toen ik een collega zag. Ik zwaaide. „Wie is dat?” vroeg mijn zoontje Jan. „O”, zei ik. „Een baas van de Pieter Zandt.” Jan draaide zich bijna achterstevoren in de gordel om een glimp op te vangen van zo’n belangrijk mens. „Écht?” fluisterde hij. „Ja”, zei ik. „Echt.” Jan was diep onder de indruk. „Is hij dan de belangrijkste van de hele school?” ging hij verder.
Gerjanne, moeder van vijf, en zestien jaar docente Nederlands op het vmbo, heeft vier hobby’s: schrijven, lezen, lezen en lezen.
„Ja”, mompelde ik, en toen duwde ik plotseling op de rem Nee, niet letterlijk, want dat doet men niet op de Europa-allee Maar innerlijk, alsof mijn eigen gedachtegang stokte „Nee”, zei ik, bijna fel, heel nadrukkelijk mezelf corrigerend „Nee, helemaal niet Hij is helemaal niet de belangrijkste man van de school ” Jans ogen keken mij in de autospiegel vragend aan „Nee, echt niet”, zei ik weer beslist, meer tegen mezelf dan tegen mijn kind Want we doen het op school samen Ten diepste zijn we allemaal even belangrijk Als er geen conciërge was, zou het een zooitje worden Dan zou het schoolhek niet op tijd open zijn, en dan hadden we geen koeken bij een vergadering Ik bedoel maar En als we geen ICT-afdeling hadden, dan hadden we elke dag opstartproblemen En zonder directie hadden we geen plannen En zonder administratie waren er geen rapporten en en...” (Ik heb zelden zo vurig gespeecht). „En als we geen schoonmaakster hadden, was het een bénde op school Een bénde En zonder roostermakers? Een logistieke chaos En zonder docenten tja ” en ik wimpelde met mijn handen in de lucht vanwege de vanzelfsprekendheid van die laatste categorie Jan was al afgehaakt, geloof ik Ik niet Ik was in staat met mijn vuist op het stuur te slaan, vanwege de waarheid van wat ik overdacht Maar ik deed het niet. Waterink schrijft: het is niet je opdracht als opvoeder om voor je kinderen te zoeken naar de hoogste baan Nee Je moet zoeken naar de baan waar zijn of haar talenten het best tot hun recht komen Dat is de plek die God bedoeld heeft En dit wil ik mijn kinderen leren. En mijn leerlingen ook. En, goed dan, ook de Terdegelezers Dit is tegelijkertijd de laatste les, want het is mijn laatste column Alles is gezegd En het voelt als het weemoedige einde van een schooljaar Ik zet nog wat stoelen recht, doe de lamp uit en sluit de lokaaldeur. Het is tijd om te gaan.
We doen het op school samen; ten diepste zijn we allemaal even belangrijk
Lezen: Lukas 16: 14-31
De rijke man stierf, werd begraven en sloeg zijn ogen op in de hel. Hij is niet verloren gegaan vanwege zijn goddeloosheid. De rijke man is een kind van het genadeverbond, toch ging hij verloren. En Lazarus?
Lazarus sterft ook, maar krijgt geen begrafenis. Tenminste, geen begrafenis die vermeldenswaard is. Van de rijke vertelt Jezus dat hij begraven werd, over Lazarus’ begrafenis zwijgt de Heiland. Aan de teraardebestelling van zijn lichaam werd geen aandacht besteed, zo is het vermoedelijk gegaan In de loop der tijd zijn wereldwijd tallozen naamloze personen overleden en begraven die nu juichen voor Gods tronen. Stillen in den lande, maar ook armen, bedelaars, mensen in sloppenwijken, zwervers, stakkers die God vreesden. Het zou weleens kunnen dat de hemel meer analfabeten telt dan opgeleide rijken Lazarus sterft in de poort, tussen de honden Wanneer hij de laatste adem uitblaast, staan engelen klaar om zijn leven op te vangen. Als een kostbare schat dragen zij Lazarus de hemel in en leggen hem voorzichtig in de schoot van Abraham. In Jezus’ dagen is het ongebruikelijk, oneerbiedig zelfs, om Gods Naam zomaar te gebruiken Bij voorkeur spreek je indirect over Hem Daarvoor gebruik je standaaruitdruk-
kingen, zoals ”Geloofd is Hij!” of ”Hij Die in de hemel is”. Een andere indirecte manier is symboliek. Daar kiest Jezus hier voor. Abraham is de vader van alle gelovigen, de hoofdgast in de hemel en hij zit dan ook direct naast God. Wanneer Lazarus in Abrahams schoot gelegd wordt, verstaan Jezus’ hoorders wat Hij met dit beeld bedoelt Lazarus ligt in Gods schoot Van de drek in de poort ligt hij nu in Abrahams schoot. God maakt dit verschil. Hij zaligt deze bedelaar. Waarom? Waarom is Lazarus in de hemel en de rijke man in de hel? Beiden zijn kinderen van het genadeverbond. De een is zalig, de ander niet Abrahams verwijzing naar Lazarus’ armoede is geen verklaring van Lazarus’ behoud Zijn verwijzing verklaart alleen de nieuwe situatie. De rollen zijn omgekeerd. Nu lijdt de rijke en wordt Lazarus vertroost, dat lag eerst andersom Zoals de rijke man niet verloren is gegaan vanwege zijn rijkdom, zo is Lazarus’ armoede niet de oorzaak van zijn behoud Waarom is de rijke in de hel? Waarom is de bedelaar in de hemel?
Lees Zondag 31 vraag en antwoord 83 en 84 van de Heidelbergse Catechismus
Lukas 16:1-13
De sleutel van een gelijkenis is bijna altijd de aanleiding voor het vertellen van die gelijkenis. Dat geldt ook voor de gelijkenis van de rijke man en Lazarus. De aanleiding voor deze gelijkenis is een reactie op een van Jezus’ preken.
Jezus preekt voor Zijn discipelen over de vraag hoe we moeten omgaan met geld (Lukas 16:113). Hij begint zijn preek met dezelfde woorden als de gelijkenis over de rijke man en Lazarus: „Er was eens een zeker rijk mens…” (vergelijk vers 1 met 19) Op de achtergrond luisteren ook de farizeeën mee Wanneer Jezus stopt, reageren ze Ze beschimpen Hem Ze halen hun neus op en spugen op de grond. De Zaligmaker reageert direct. Hij houdt hun voor dat „zij zichzelf rechtvaardigen, maar dat God hun hart kent” Hoe God hun hart kent? Door de profetische prediking van de Wet en de Profeten. Die prediking is scherp en eerlijk; zo ook Jezus’ verkondiging Om duidelijk te maken wat het betekent dat God een mensenhart kent, predikt Jezus de gelijkenis van de rijke man en Lazarus. Voordat we vanuit deze invalshoek de gelijkenis opnieuw lezen, maak ik een paar opmerkingen over het karakter van een Bijbelse prediking. Zo’n prediking is allereerst theocentrisch Dat wil zeggen: God is het middelpunt Een prediker verkondigt
de drie-enige God Dat kan alleen vanuit Christus, de tweede lijn. Alleen vanuit de Gekruisigde kan een Evangeliedienaar de persoon en het werk van de Vader en de Geest ontvouwen Het is onmogelijk om buiten Christus over de drieenige God te preken. Zo is het ook onmogelijk om uitsluitend over Christus te preken, zonder in te gaan op de werken van God de Vader en de Heilige Geest. Vanuit de drie-enige God valt het licht van Gods Woord over ons leven, de derde lijn Dat Bijbels licht is ontdekkend, vertroostend, onderwijzend en leiden, al naargelang wat God voor mij nodig vindt. Immers, Hij kent mijn hart!
Een Bijbelse prediking handelt niet over zomaar wat! De prediking gaat over hemel en hel, behouden of verloren zijn. Vanwege die ernst is het ontdekkend én vertroostend dat God mijn hart kent. Immers, als Hij mijn hart kent, hoef ik mezelf niet meer overeind te houden. Dan mag ik me luisterend naar het Evangelie laten zaligen door een drie-enig God
Ds. C.P. de Boer is christelijk gereformeerd predikant te Sliedrecht en docent aan het HHS te Amsterdam
Wat bedoelt Jezus met: ”De kinderen van het Koninkrijk zullen buitengeworpen worden?”
Turbulente tijden Nederland staat voor grote uitdagingen Terwijl het vertrouwen verdwijnt. Het vraagt om koersvaste en daadkrachtige keuzes.
Je kan van de SGP zeggen wat je wilt, maar je weet wat je eraan hebt De partij staat al meer dan 100 jaar voor politiek bij een open Bijbel Het Woord van God. Hem loopt het niet uit de hand. Dat geeft vertrouwen. Vast en zeker.
“Je kan van de SGP zeggen wat je wilt, maar je weet wat je eraan hebt.”
Geef op D.V. 15 maart stem aan een helder Bijbelgetrouw geluid in uw provincie en waterschap En draag zo óók bij aan het behoud van onze zetels in de Eerste Kamer
Studio SGP
Kijk mee of meld u aan voor Studio SGP van 10 maart op locatie in Zeeland Scan de code of ga naar sgp nl/agenda voor meer informatie
Laat je een deur openstaan, dan kan je zomaar gevraagd worden of je soms in de kerk geboren bent. Zeker nu de gasprijzen ongekend hoog zijn, is het sluiten van deuren niet onbelangrijk.
Maar waar komt die uitdrukking eigenlijk vandaan? Waarschijnlijk uit de tijd dat kerkdeuren altijd openstonden Met name voor de Reformatie, toen men zich voor een gebed naar de kerk begaf, maar ook wel daarna. Om de kortste weg te nemen, liep men soms gewoon dwars door het huis van gebed van de ene straat naar de andere. Allerlei schilderijen bevestigen dat Er bestaat een schilderij van de Duitser Albrecht Altdorfer uit 1520 waarin hij de geboorte van Maria op het doek heeft vastgelegd. Hij heeft de geboorte doen plaatsvinden in een kerk, voorzien van smalle Gotische ramen, Romaanse boogsctrucuren en een schelpenplafond in Renaissancestijl Engelen zweven door de kerkruimte om de geboorte te vieren, terwijl een van hen wierook verspreidt rondom het bed van Anna, de zogenaamde moeder van Maria….
Ooit is er echt iemand in de kerk geboren Dat gebeurde eeuwen geleden in Hamburg onder de prediking van Johannes Bugenhagen die het meer dan eens presteerde twee uur achtereen te preken. Luther schreef daarna dan ook plagenderwijs aan zijn vriend: „Dat komt ervan als je de mensen te lang in de kerk houdt”.
Ook op 22 maart 1825 werd er
iemand in de kerk geboren, en wel in het Friese dorp Munnekeburen. Dit keer niet tijdens een kerkdienst, maar vanwege de hoge waterstand die de dorpelingen uit het lager gelegen Nijetrijne noopten de toevlucht te nemen tot het veel hoger gelegen bedehuis in het nabijgelegen kerkdorp. Zo geschiedde het dat Arend Jannes Zeevat -turfmaker van beroep- en IJpkjen Wijtzes de Jong „des nachts den twee uren onder den predikstoel” gezinsuitbreiding kregen. Het kleine manneke dat ter wereld kwam, werd Hierophus Pheugudrou genoemd Deze Griekse namen betekenen respectievelijk ”de in de kerk geborene” en ”zoon van de aan het water ontvluchte” Zijn ouders zijn vast niet bekend geweest met het Grieks. Wie weet heeft de plaatselijke predikant hen aan die naam geholpen. Overigens overleed vader Arend Jannes reeds een halfjaar na de geboorte van de
kerkboreling, mogelijk aan de gevolgen van de ontberingen tijdens de watersnood We zal het zeggen? Moeder hertrouwde in 1829 en vestigde zich met haar tweede man in Oldemarkt De jonge Hierophus Pheugudrou Zeevat overleed reeds op veertienjarige leeftijd. In 1860 vernoemde zijn broer Wytze een zoontje naar hem. Blijkbaar keek hij niet zo krap en begreep hij niet eens de betekenis van de naam, want hij liet het jongetje registreren als Jerophus Phygudron Zeevat. De rooms-katholieke historicus
Jan Roes werd in 1939 ook in een kerk geboren. Dat wil zeggen, zijn geboortehuis in Breedebroek had in vroeger dagen als noodkerk gefungeerd. Vandaar dat hij in 1994 zijn inagurale rede aan de universiteit te Nijmegen (handelend over het Nederlands katholicisme in anderhalve eeuw van herleving naar overleving) hield onder de titel: ”In de kerk geboren”.
Omdat vele kerken tot woningen omgebouwd zijn, zou het in de toekomst wel vaker kunnen gebeuren dat er kinderen in de kerk worden geboren Eigenlijk moest iedereen in de kerk geboren zijn of worden. Cyprianus drukte het zo uit: „Wie de kerk niet heeft als moeder heeft God niet als Vader”. Maar dan wel de kerk als vergadering van ware Christgelovigen die al hun zaligheid verwachtende in Jezus Christus gewassen zijn door Zijn bloed (NGB artikel 27).
Al voordat hij kon lezen, maakte ds. G. Clements kennis met ”De Christenreis”. Zijn vader las het boek op zondag voor. In later jaren gebruikte hij het bekende werk van Bunyan voor de toerusting van reformatorische leerlingen en Afrikaanse evangelisten. ”Je vindt er heel helder de orde van het heil in beschreven.”
tekst: HUIB DE VRIES beeld: ANTON DOMMERHOLT
De coronapandemie plaatste ook ds. G Clements voor de vraag hoe het contact met de gemeente te behouden. In het bijzonder met de jongeren. De predikant van de gereformeerde gemeente te Gouda, tevens rector van de Theologische School van zijn kerkverband, besloot via de digitale weg gedeelten uit ”De Christenreis” van Bunyan te gaan behandelen. Zus Cora las het betreffende gedeelte voor, zelf gaf hij in pakweg een halfuur een uitleg van het gelezen gedeelte. Daarna konden de hoorders via computer, laptop of tablet vragen stellen Daarmee bleek hij niet alleen de opgroeiende jeugd te bereiken Ook veel ouders luisterden mee, vaak hele gezinnen. Onlangs verschenen de uitgewerkte lezingen over ”De Christenreis” in boekvorm, onder de titel ”Met pelgrim op reis”.
„Toen ik nog niet kon lezen. Mijn vader had de gewoonte om de jonge kinderen in het gezin op zondagmiddag uit ”De Christenreis” voor te lezen en die uit te leggen. Het was nog de oude uitgave met die prachtige kopergravures. Nadat hij het verhaal had gelezen, mochten wij vragen stellen. Dat deden we meestal naar aanleiding van de plaat die erbij stond. Ik kreeg zo al jong besef van het bestaan van God. Soms keek ik naar de wolken met de gedachte: daarboven woont de Heere.”
LAS U BIJ HET OUDER WORDEN HET BOEK ZELFSTANDIG?
„Zeker. Wij hadden een vader die vond dat we op zondag alleen goede boeken moesten lezen. Daarmee bedoelde hij de geschriften van de oudvaders. ”De Christenreis” was onder al die werken nog het meest begrijpelijk Daarom werd die door ons allemaal gelezen; we waren met negen kinderen. Op een gegeven moment verscheen de uitleg van ds A Vergunst over ”De Christenreis” Ook dat boek lazen we met veel genoegen. Het kreeg een gewaardeerde plek in de boekenkast.”
DE NEDERLANDSE WEERGAVE VAN DE ENGELSE TITEL VINDT U NIET GELUKKIG.
„Nee, die is wat vlakjes Met name door het
woord ”reis”. De ware christen, in de omschrijving die Zondag 12 van de Heidelbergse Catechismus eraan geeft, is een pelgrim, op weg naar de hemel. Als het goed is, zit daar ”progress” in Vooruitgang Dat aspect is in de Nederlandse titel helaas verdwenen.”
TE GAAN BEHANDELEN?
„Het was een voortborduren op wat ik eerder al had gedaan. Na mijn studie theologie werd ik docent godsdienst op de toen net gestichte Jacobus Fruytier scholengemeenschap in Apeldoorn. In het lesprogramma, dat ik grotendeels zelf mocht opstellen, nam ik de cruciale hoofdstukken uit ”De Christenreis” op Daar maakte ik voor de jongere leerlingen een boekje van, om ze daarmee duidelijk te maken wat de weg is vanuit deze tegenwoordige wereld naar Gods Koninkrijk Dat beviel mij erg goed en de leerlingen vonden het mooi.
Later mocht ik predikant worden Mijn eerste gemeente lag in Nigeria. Daar hadden we een behoorlijk uitgebreid zendingsveld met een eigen Bijbelschool voor de opleiding van evangelisten. Ook daar heb ik ”Pilgrim’s Progress” in het lesprogramma opgenomen Het was uitermate geschikt om met de aankomende evangelisten na te denken over de orde des heils. De wereldwijde bekendheid van ”De Christenreis”, en de geestelijke herkenning van wat daarin beschreven staat, blijkt wel uit het feit dat het boek in bijna alle stamtalen binnen het christelijke deel van Nigeria te verkrijgen is. In mijn huidige gemeente behandel ik passages uit ”De Christenreis” met de belijdeniscatechisanten ”
HOE BEKEND IS HET BOEK ONDER UW CATECHISANTEN?
„De meesten hebben er wel een bepaalde herinnering aan, maar niet erg diepgaand Het is voor hen grotendeels nieuwe stof ”
WAT BEPAALDE DE SELECTIE VAN DE GEKOZEN PASSAGES?
„Net als voor die Afrikaanse studenten behandel ik ”De Christenreis” op de belijdeniscatechisatie als een illustratie van de orde
des heils. Op basis daarvan heb ik een keuze uit de hoofdstukken van ”De Christenreis” gemaakt. De krachtdadige roeping uit de stad Verderf. De bestrijding bij de poel Wankelmoedigheid Het leren dat we door de werken der wet niet zalig worden bij de donderende Sinaï. De enge poort als een nabij brengen van de Zaligmaker tot het hart De rechte weg die daarvandaan loopt naar het kruis van Christus en de vergeving van zonden. Ten slotte de gang door de doodsrivier en het ontvangen van het eeuwige leven.”
WAAR VERANDERDE CHRISTEN VAN EEN
VERLOREN ZONDAAR IN EEN GEREDDE
ZONDAAR?
„Vanuit God bezien behoorde hij de Heere al toe toen Hij de stad Verderf ontvlood Dat blijkt wel uit het feit dat de naam van pelgrim op dat moment verandert van Genadeloos in Christen Maar een arme zondaar heeft pas rust als hij mag weten Christus’ eigendom te zijn. Dat gebeurt bij het kruis. Waar het naartoe moet in ons leven, is de geloofsgemeenschap met Christus. De apostel Paulus spreekt op veel plaatsen over het ín Christus zijn Hij gebruikt daarvoor het beeld van het huwelijk tussen de bruidegom en de bruid en dat van de band tussen het hoofd en het lichaam Christus Zelf spreekt over de nauwe verbinding tussen
gaat. Dan kan hij zich zijn bekering zelfs niet goed meer herinneren Van stap tot stap blijft hij afhankelijk van de genade die alleen in Christus Jezus is. Met het onze kunnen we niet voor God verschijnen Dat kan alleen met de gerechtigheid van Christus, Wiens werk volkomen is.”
HOE GROOT IS HET RISICO DAT IEDER
AAN DEZE ALLEGORIE EEN EIGEN
THEOLOGISCHE INVULLING GEEFT?
„Het geestelijk leven is geen rekensom. ”De Christenreis” moet worden gelezen als een verbeelding van de meest wezenlijke zaken van de heilsorde, zoals door Paulus verwoord in Romeinen 8 vers 30. Het geestelijk leven speelt zich af tussen wet en Evangelie: de wet die uitdrijft als een tuchtmeester tot Christus en het Evangelie dat trekt tot het medicijn der zaligheid in Christus Dat heeft Bunyan bedoeld met het woord ”progress”
Denk aan de schuldenaar die vlucht naar de vrijstad.
Opmerkelijk is dat Christinne later dezelfde weg gaat, maar op haar eigen manier. Bij de behandeling van ”De Christenreis” lees ik ook altijd het gedeelte uit de ”Redelijke Godsdienst” van Wilhelmus á Brakel over de gewone weg der bekering. Er is een opmerkelijke overeenkomst tussen wat Brakel daarover schrijft in die drie pagina’s en de gang die de pelgrim maakt. Bij alle oude schrijvers vind je dezelfde kernpunten, die eigen zijn aan het ware geloof.”
WAT IS VOOR U DE CENTRALE BOODSCHAP VAN DE CHRISTENREIS?
de wijnstok en de ranken Heel de beweging in ”De Christenreis” is gericht op die geloofsvereniging met Christus Waarbij ik wel de opmerking wil maken dat in iedere daaraan voorafgaande geloofsblik op de Zaligmaker al iets van vertroostende kracht zit Na het kruis, waar Christen zijn pak verliest, hebben we niet ineens met een volmaakt mens te doen. Bij de voortduur wordt hij erbij bepaald dat hij een tweemens is Hij dwaalt van het pad af, komt in het kasteel van reus Wanhoop, strijdt met de satan, is in grote twijfel als hij door de doodsrivier
„Dat wij geschapen zijn tot Gods eer. Daar loopt ”De Christenreis” op uit In de hemelstad is alles vervuld van de lof des Heeren. Op de weg ernaartoe moet de pelgrim leren dat die eer niet door ons, maar alleen door Christus is aangebracht Hij sprak: „Vader, Ik heb U verheerlijkt op de aarde.” Dat mag de pelgrim zich door het geloof eigenen, om zo deze grote Meester te volgen en Hem in het Koninkrijk Gods eer te gaan bewijzen.”
N.A.V. ”MET PELGRIM OP REIS. MOMENTEN UIT DE CHRISTENREIS”, DOOR DS. G. CLEMENTS, UITG. DEN HERTOG, HOUTEN, 144 BLZ., PRIJS € 16,90
„Christen moet leren dat hij een tweemens blijft”
Jenthe (45) is met haar man Maarten (48) en hun kinderen Jos (18), Laura (16), Lindy (13) en Heidy (12) verhuisd naar de bergen op de grens tussen Oostenrijk en Slovenië, waar het gezin gastenverblijven heeft ingericht in een eeuwenoude boerderij.
„Ik hoor van Laura dat je een dag en een nacht helemaal alleen bent”, tikt een lieve kennis meelevend via Whatsapp „Dat lijkt me niet fijn!” Het zijn dríe dagen en dríe nachten om precies te zijn, maar dat leest ze dan in deze rubriek wel En: ik vind het heerlijk!
Maarten is met de meisjes naar Nederland, Jos zit in zijn studentenwoning in Graz, en hier op de berg heerst de stilte Ik slaap, eet en werk wanneer ik wil Ik hang hele verhalen op tegen de dieren en geen van hen spreekt me tegen Ga ik naar de wc, dan hoef ik niet eens een stoel aan de deur te hangen Toen we dit huis kochten, bleken er op de toilet- en badkamerdeuren geen sloten te zitten Daarom hingen we zolang een stoeltje uit de hal aan de deurknop, telkens wanneer we van deze ruimten gebruikmaakten Toen we onlangs meenden dat er eindelijk maar eens een fatsoenlijk slot moest komen, bleek de helft van de gezinsleden tégen. Het stoeltje was te vertrouwd geworden
Nu kan ik de deur desnoods wijd open laten staan Het geeft ook niet als ik ’s middags nog in badjas loop. De reeën rondom het huis worden niet weggejaagd door stemmen of dichtslaande deuren Ik lees zowaar in recordtempo een boek uit. De rust doet me goed. Pas laat in de middag van dag drie krijg ik toch wel zin in een stevige knuffel of een leuk gesprek Misschien kan ik er maar beter even op uitgaan... Er ligt nog sneeuw, maar de hemel is helder en ik hoor vogels De eerste dit jaar! Er zit een vleugje lente in de lucht Toch valt de schemering snel en het is al halfdonker als ik het monument langs de landweg nader, dat ik nooit kan passeren zonder een moment stil te staan „Ter gedachtenis aan mijn dierbare enige zoon, Karl, die hier op de avond van 20 november 1903 door een krankzinnige roofmoordenares om het leven gebracht werd ” Hartverscheurende
woorden van een verslagen vader. Huiverend kijk ik om me heen Niets dan vredige hellingen met akkers, boomgaarden en bossen Maar wat heeft zich hier afgespeeld in die gruwelijke nacht? Het kippenvel dat ik onder de mouwen van mijn winterjas voel terwijl ik verder loop, komt niet door de kou Tot twee keer toe sta ik verstijfd van schrik vanwege plotseling geritsel langs de weg De eerste keer steekt er vervolgens een ree over De tweede keer stijgt er een uil op uit het struikgewas Mijn hart bonkt in mijn keel. Die avond draai ik tegen mijn gewoonte in de huisdeuren op slot Midden in de nacht zit ik rechtop in bed, gewekt door een ongewoon geluid. De sirene! Wat nu?
Ik weet het, bij elke omgevallen boom, elke schoorsteenbrand en elke botsing gaat in het dichtsbijzijnde dorpje de sirene loeien om alle brandweermannen op te trommelen Maar er kan natuurlijk ook iets anders aan de hand zijn Ik tast naar mijn telefoon en raadpleeg Google. Bij een signaal van drie minuten aan één stuk dreigt er gevaar en moet ik de radio aanzetten Als het geloei één minuut duurt, is er acuut een ernstige situatie, moet ik binnenblijven en de nieuwsberichten volgen Signalen van vijftien seconden met zeven seconden pauze ertussen zijn alleen voor het brandweerkorps bedoeld Gehuld in mijn badjas sta ik twee tellen later met gespitste oren op het balkon, turend door de duisternis Het is toch weer zachtjes gaan sneeuwen en het geluid klinkt spookachtig gedempt Dit gaat duidelijk om de oproep voor de brandweermannen, stel ik vast Maar helemaal opgelucht voel ik me nog niet Dat komt pas de volgende dag, als ik de vakantiegangers in mijn armen sluit en ons huis weer tot leven komt
Volgende keer: Verrassingsbezoek
Voor ”Onder ons” kunt u een foto en een korte tekst inzenden: Onder Ons
Postbus 613, 7300 AP Apeldoorn; redactie@terdege.nl
Let op: er kan een lange wachttijd zijn.
Lieve (o)pa en (o)ma Simon-van Reenen, van harte gefeliciteerd met jullie 40-jarig huwelijk! Liefs van ons allemaal
Wij zijn dit jaar 50 jaar vriendinnen en hebben veel lief en leed met elkaar gedeeld. We hopen op nog meer jaren samen als vriendinnen.
(O)pa en (o)ma Palsgraaf, van harte gefeliciteerd met jullie 60-jarig huwelijk op 26 februari Gods zegen toegewenst van jullie kinderen en kleinkinderen.
Kortenoord 108, 2911 BE Nieuwerkerk a/d IJssel
Wij willen graag onze ouders, Bastiaan en Rianne Duijzer, feliciteren met hun 12,5-jarig huwelijk op 8 maart. Liefs van Berthelijn, Geert en Julia Duijzer.
We rijden op de snelweg A7. Met een behoorlijke vaart passeert een geel-rode Volvo ons. „Is dat een ambulance?” vraagt mijn vriendin. Dat is vervoer voor orgaantransplantatie, weet ik te zeggen. Op de achterbank zie ik twee mensen zitten.
Romke Rozema
werkt als chirurg in opleiding op de afdeling chirurgie in het Universitair Medisch
Het is de auto van het orgaantransplantatieteam, of het zogenaamde ZUT-team (Zelfstandige Uitname Team) Deze twee chirurgen worden naar een ziekenhuis gebracht waar ze de organen zullen uitnemen van een zojuist overleden persoon Er valt een stilte in onze auto Enkele weken later heb ik nachtdienst Vroeg in de ochtend, om halfvijf, beginnen we aan een niertransplantatie Uit een met ijs gevulde doos van piepschuim haalt de operatieassistent een op kipfilet lijkend boonvormig orgaan Het is de rechternier van een donor, die we zullen transplanteren bij de bekkenkam van een patiënt die al enkele jaren afhankelijk is van dialyse.
Centrum Groningen.
Assisteren bij tranplantatieoperaties doe ik altijd met grote verwondering De nier die nu op tafel ligt, heeft meer dan 1000 kilometer afgelegd. De komende twee uur zullen we deze nier transplanteren naar de nieuwe eigenaar Met haarfijne draden hechten we de ader en slagader aan de liesvaten van de patiënt „Klemmen los”, zegt mijn collega. Een bijzonder moment volgt. Doordat het bloed door de slagaders gaat stromen, komt de nier weer tot leven Het bloed stroomt, zodat de nier rood kleurt Een paar minuten later zien we zelfs productie van urine Deze patiënt heeft geen dialyse meer nodig.
De transplantatiegeneeskunde is een relatief jong vakgebied, dat de afgelopen jaren een enorme vlucht heeft genomen Het is een contrast van emoties Enerzijds is er verdriet, ongeloof en afscheid vanwege het overlijden van de donor. Anderzijds is er blijdschap, hoop en dankbaarheid bij de ontvanger De nieuwe donorwet spoort iedere Nederlander aan na te denken Hoe wilt u in het register staan? Spreek. Denk. Kniel. Bid. Maak uw keuze.
Vroeg in de ochtend, om halfvijf, beginnen we aan een niertransplantatie
“Ik vond het prachtig nieuws dat ze een tweeling kregen.”
”IK HOOP DAT ZE NET ZO HECHT WORDEN ALS OPA EN Z’N ZUS”
Haar opa is er een van een tweeling, zelf heeft Renate Tanis (30) uit Goedereede ook een tweeling. ”Dit zijn jouw genen”, zei ik tegen mijn opa, toen bleek dat we twee kindjes verwachtten.” Opa Human Tanis (79) knikt trots. ”Ik vond het prachtig nieuws.”
tekst: JACOMIJN ARIAKHAH beeld: RENATE BLEIJENBERG-VAN LEEUWEN
Haar driejarige dochter
Lieke hangt aan haar arm. Oudste zoon Nathan (6) zit op school. De tweeling, Rhodé en Thomas (1), zit in de kinderstoel en krijgt om de beurt een hapje eten Ondertussen doet Renate haar verhaal.
Dat ze weer zwanger was, heeft ze in 2021 al snel door Ze is misselijk, voelt zich precies zoals bij de eerste twee zwangerschappen Dus maakt ze een afspraak bij de verloskundige. „Mijn man Peter vaart op een kotter en kon echt niet mee. Ik kwam bij de verloskundige, ze zette de het echoapparaat op mijn buik en zag meteen dat het twee kindjes waren „Zie je het?” vroeg ze „Nee”, zei ik, want ik wilde het niet geloven. „Het zijn er twee”, wees ze
Ik raakte in paniek. Twee? Peter is voor zijn werk als Noordzeevisser altijd van zondagnacht tot en met vrijdag op zee. Hij zou me doordeweeks niet kunnen helpen. En ik herinnerde me wat mijn opa tegen me had gezegd over zijn moeder. Dat ze een tweeling haar ergste vijand nog niet zou toewensen ”
Ze blikt naar haar opa, die tegenover haar aan tafel zit en geduldig naar haar verhaal luistert, samen met zijn vrouw
„Er was nog iets anders. Onze oudste zoon Nathan was een paar weken te vroeg geboren Ik weet nog hoe heftig dat was. Hij was vaak ziek en huilde veel. En dan nu twee baby’s tegelijk met opnieuw het risico op vroeggeboorte.”
Ze appt Peter. Ook hij kan het niet
“Het was een heel pittige tijd.
Als ik daaraan denk, komen de tranen.”
geloven. „Hij dacht dat ik een grapje maakte.”
Peter en Renate moeten het nieuws eerst samen verwerken, voordat ze het wereldkundig maken. Pas vanaf dertien weken delen ze het mee aan hun familie en vrienden „Ik weet nog dat ze het bij ons kwam vertellen”, zegt opa. „Ik vond het prachtig nieuws ”
Want tweeling zijn, is heel erg mooi, weet hij uit ervaring. „Ik heb een heel goede band met mijn zus Corrie We hebben lang naast elkaar gewoond. En we hebben ook over bijna alles dezelfde mening. Weet je dat we allebei eens naar een boekenmarkt gingen en met hetzelfde boek thuiskwamen?”
Hij en zijn zus zijn midden in de Tweede Wereldoorlog geboren, vertelt hij. „Ik ben van 1943. In die tijd wist je als ouders niet van tevoren dat er een tweeling kwam. Pas toen mijn zus was geboren, zei de dokter: Er komt er nog een Dat was ik ” Flesvoeding was er niet en zijn moeder had ternauwernood genoeg melk voor twee hongerige baby’s „Mijn tante Ka woonde 50 meter bij ons vandaan. Ze was de zus van mijn moeder en had een maand voor ons een kleine gekregen Als mijn moeder niet genoeg voeding meer had, ging ik naar tante Ka om het toetje te halen Ze hebben me altijd verteld dat ik blijkbaar wat van haar overgenomen heb, want ik werd een echte klepper (kletsmajoor, red ), net als zij.”
Of zijn moeder dat niet pittig vond,
twee kleine kinderen midden in oorlogstijd? „Zeker”, knikt hij. „De broer boven mij scheelt maar weinig met ons, dus mijn ouders kregen drie kinderen in dertien maanden tijd. Wegwerpluiers en wasmachines waren er niet Mijn tweelingzus en ik werden vaak lange tijd in de box gezet. Tot ik eruit begon te klauteren Maar toen zetten ze gewoon twee boxen op elkaar.”
Vergeet niet dat de tijd toen heel anders was, zegt hij. „De aandacht voor ons was minimaal. Je moest als kind veel zelf doen, veel helpen met klusjes en in de winkel die mijn ouders hadden.”
Renate en Peter trekken zich op aan de verhalen van opa Langzaam bereiden ze zich voor op de komst van de tweeling. Peter zal de eerste zes weken na de geboorte niet naar zee gaan. „Maar de bevalling was wel iets waar ik tegenop bleef zien.”
Renates stem breekt en een traan biggelt over haar wang. „Sorry”, zegt ze, „maar het was gewoon een heel pittige tijd Als ik daaraan terugdenk, komen de tranen.”
Elke week die hen dichter bij de uitgerekende datum brengt, strepen ze dankbaar af Want dat betekende dat de kans op complicaties steeds kleiner wordt
Met ruim 38 weken wordt ze ingeleid. Ze staat ingepland voor een maandagbevalling, maar test juist die ochtend positief op corona
Eigenlijk willen de artsen haar die dag daarom niet zien, maar gelukkig
mag ze ’s avonds alsnog naar het ziekenhuis komen.
De bevalling van de eerste, Rhodé, verloopt voorspoedig Maar Thomas wil maar niet ter wereld komen. „Hij zit heel hoog”, zegt de gynaecoloog, die met zijn assistenten in beschermende pakken rondom haar bed staat. De tijd dringt, want het mannetje heeft het benauwd in haar buik. Uiteindelijk wordt hij toch nog via de natuurlijke weg geboren. Hij is blauw aangelopen en ademt niet Pas na acht zenuwslopende minuten begint hij te ademen. Renate krijgt er maar weinig van mee „Zo’n bevalling is heel raar. Je begint te ontladen omdat je bevallen bent van de eerste, maar dan moet je nog een keer. Er zat twintig minuten tussen de komst van Rhodé en Thomas. Pas achteraf begreep ik hoe spannend het was geweest.”
Toch mag de tweeling de volgende dag meteen mee naar huis De kraamhulp, die vanwege corona eigenlijk maar twee uur per dag mag komen, leeft gelukkig mee met het jonge gezin en besluit gewoon de hele dag te komen helpen. Ook vrienden en familie bieden hun hulp aan Niet alleen die eerste tijd, maar ook als Peter weer aan boord gaat. „Regelmatig stond mijn moeder of schoonmoeder, zus of schoonzus ’s avonds op de stoep, zodat ik even kon douchen.”
Renate herinnert zich dat ze die eerste periode nauwelijks rust kon nemen. Dat alles, dag en nacht, alleen maar draaide om de kleintjes.
En dat dit haar soms ontzettend zwaar viel. „Daarom raakt het me denk ik nog steeds om daaraan terug te denken. We zijn ontzettend dankbaar voor onze kinderen, maar een tweeling is echt pittig Vooral de eerste drie tot vier maanden
Mensen vroegen weleens: moet je er niet eens tussenuit? Maar ik had nergens zin in, nergens energie voor. Ik wilde het liefst een uur op de bank hangen zonder dat iemand iets aan mij vroeg, gewoon alleen maar even voor me uit staren. Want dat was bijna nooit mogelijk.”
MOOIE KANTEN
Als ze honger hebben, geeft Renate de baby’s tegelijkertijd de fles Een op de arm en een in het voedingskussen. „Je wordt daar vanzelf goed in Soms deed ik dan tussendoor nog een spelletje Uno met Nathan en Lieke. Fles hier, kaartje daar.”
Het lastigst bij een tweeling is het om de kindjes ook apart aandacht te geven, zegt Renate. „Normaal gesproken heb je even een momentje met je baby als je het kindje voedt of in bad doet. Maar dat doe ik bij Rhodé en Thomas altijd tegelijk ”
Nu ze groter worden, gaat ze steeds meer de mooie kanten zien waarover haar opa haar vertelde
Lachend: „Al zet ik ze allebei aan een ander eind van de kamer, ze liggen met vijf minuten weer boven op elkaar Ze kruipen en rollen net zo lang tot ze elkaar weer gevonden hebben. Dat is echt mooi om te zien ”
Hun onderlinge band is nu al bijzonder. Als een van de kindjes
begint te huilen, blijft de ander stil. Renate: „Ze huilen nooit tegelijk. Het is alsof de een voor hen beiden huilt Pas als ik de huilende baby oppak, beginnen de tranen van de ander te komen ”
Opa Human lacht Hij is nog steeds close met zijn zus, vertelt hij. „We zijn een week na elkaar getrouwd en daarna naast elkaar gaan wonen. Iets verderop, in het gehuchie Havenhoofd.” Oma: „Ook toen Corrie later verhuisde, bleven jullie elkaar vaak bezoeken. Als je was weggeweest, vroeg ik aan je: Had je moeder nog nieuws? En dan zei jij: Ik ben niet bij m’n moeder geweest, maar bij Corrie. Corrie had meer aantrekkingskracht op je dan je moeder.” Opa: „De band die ik met Corrie heb is inniger dan die met mijn andere broers en zussen.” Oma: „We zaten ook gerust een weekend met z’n vieren in een caravan in Voorthuizen ” Opa: „Nu is de frequentie van onze visites minder geworden, maar ik blijf haar graag zien ”
Renate: „Ik hoop dat Rhodé en Thomas net zo’n goede band krijgen als opa en tante Corrie. Ze lagen als baby rug aan rug bij elkaar in de wieg en slapen nu in dezelfde kamer. Ze zijn aan elkaar gewend en worden rustig van elkaars aanwezigheid.” Opa knikt instemmend: „Op 16 maart hopen Corrie en ik alweer 80 jaar te worden De band die we hebben is al die jaren onverbreekbaar gebleven.”
VOOR HUN NIEUWE APPARTEMENT MET WIJDS UITZICHT OVER HET LEVENDIGE KANAAL IN GOES SCHAFFEN
MENEER EN MEVROUW STAAL EEN MODERNE KEUKEN AAN. VAN TEVOREN DENKEN ZE DAAR NATUURLIJK
GOED OVER NA EN, GERICHT OP SFEER ALS MEVROUW IS, WORDT DE KEUKEN VAN PELMA KEUKENS
KLEURRIJK EN SFEERVOL. TEGEN DE WOONTREND VAN RUSTIEKE KLEUREN IN, MAAR DAT MAG
Bekijk de video van de keuken van familie Staal
“Toen wij onze ideeën vertelden, was onze familie afwachtend Maar als ze nu komen, dan vinden ze het prachtig! Onze nieuwe keuken past mooi in ons interieur Tegen het decor van het kanaal, waar je alle weersgesteldheden in terug ziet, pakken de kleuren bijzonder mooi uit ”
Waarom kiezen ze voor Pelma Keukens? “Het enthousiasme van de verkoper gaf vertrouwen Na alle keukenzaken die we bezocht hadden wisten we dat we hier niet meer weg wilden”, zegt meneer
Het echtpaar wil een kastenwand, een kookeiland en een zitje “De bedoeling was dat we daar gezellig zouden ontbijten, maar we zitten hier de hele dag
Alleen met bezoek gebruiken we de eettafel nog ” , vertelt hij
Een wit composiet werkblad is ook een wens Uitvoering en dikte, dat weten ze op dat moment nog niet zo heel precies “De verkoper heeft ons hier zó goed in geadviseerd
Zij wees ons op een dunner aanrecht dan wat we zelf in gedachten hadden Dat blijkt nu inderdaad stijlvoller Ook toonde ze ons diverse motie-
Mevrouw Staal: “Ik vind het fijn werken in de keuken. Ik kan overal goed bij In het eiland zijn twee grote lades Ik hoef me maar om te draaien naar de kastenwand en daar zijn andere grote lades. Lopen doe ik zo nauwelijks, het is heel goed ingedeeld zo ”
ven We hebben gekozen voor een wit composiet werkblad met een soort vlammetje erin, zo lijkt het. Heel mooi ”
Qua apparatuur laten ze zich adviseren over een goed merk “We hebben onze apparaten op zowel kwaliteit als op de look gekocht Ik wilde geen rvs in de keuken
Pelma Keukens heeft hierin meegedacht Zelfs toen we alles al uitgekozen hadden, belden ze later nog Er was een Neff combi-magnetron met zwarte handgreep op de markt gekomen
Toen hebben we die alsnog gekozen, dan hadden we alles van Neff en alles zwart Dat vond ik belangrijk,” vertelt ze Ook de kokendwaterkraan wordt zwart (gun metal)
“De andere adviezen waren ook nuttig Waar we zelf niet
aan dachten was bijvoorbeeld de hoogte van ons werkblad Voor de type kasten en de kwaliteit hebben we ons ook in de showroom laten adviseren ”
Meneer Staal: “De afwerking van ons eiland is prachtig De inductiekookplaat en het afzuigsysteem liggen helemaal in het eiland verzonken ”
BESTE MONTAGE
“De montage is fantastisch gegaan Zo nauwkeurig Als ik nu de vaatwasser open, en ik kijk naar de tussenruimtes van de kasten en het werkblad, die zijn op de millimeter gelijk ”
“Pelma Keukens verleent ontzettend goede service
Wij begrepen iets niet van de koffie-automaat Maar dan bel je even en ze staan voor je klaar Het was een probleem dat de fabrikant moest oplossen
Pelma Keukens belde later om te informeren of het probleem al verholpen was ”
BLAUWGRIJZE KEUKEN
Nu de keuken in gebruik is, doet hij het schitterend in een nieuw appartement met veel lichtinval Afhankelijk van de tijd van de dag kleurt de grijze keuken mee De ene keer neigt de keuken naar groen, soms toont hij zelfs staalblauw “Het is de variatie die deze keuken zo prachtig maakt We zijn zelfs met de staal naar woonwinkels gegaan Hier hebben we ons complete interieur op afgestemd Deze keuken is een van onze mooiste aankopen ”
PELMA
DB KEUKENGROEP
DB KeukenGroep bestaat daarnaast uit de volgende bedrijven: Ardi Keukens in Sint-Annaland, Arma Keukens en Sanitair in Nunspeet, Adee Keukens in Rijssen, Artic Keukens in Utrecht, Avanti Keukens in Kesteren, Keur Keukens in Haarlem en Anovi Keukens in Berkel en Rodenrijs
Luchtvervuiling maakt je immuunsysteem kapot. Reden genoeg om aan de bel te trekken wanneer jouw straat blauw staat van de houtrook.
tekst: BART VAN DEN DIKKENBERG
Een zwart gat slokt alles op wat voorbij de waarnemingshorizon beweegt; dat verdwijnt erin om nooit meer terug te keren Wetenschappers van de Universiteit van Amsterdam hebben onlangs een soort zwart gat gemaakt Ze bouwden een keten van atomen om de waarnemingshorizon van een zwart gat te simuleren. De natuurkundigen ontdekten daarbij
Hawking-straling: de straling die aan een zwart gat ontsnapt door een breuk in de ruimtetijd Ze hopen hiermee een stapje dichter te komen bij een theorie die de algemene relativiteitstheorie van Einstein (die de zwaartekracht beschrijft in de ruimtetijd) combineert met de kwantummechanica (die het gedrag van afzonderlijke deeltjes wiskundig beschrijft)
Volkswagen, groot geworden met auto’s voor de gewone man, heeft plannen om bureaustoelen te motoriseren Geen gebrul van motoren in de kantoren, maar een elektromotor verzorgt de aandrijving
De topsnelheid bedraagt 20 kilometer per uur, goed voor een snelle race naar het toilet Verder beschikt de stoel over koplampen, achteruitkijkcamera, audio, trekhaak en zelfs een claxon voor de file bij het koffieautomaat Op YouTube is de reclamestunt in actie te zien
Migraine kan je leven danig op zijn kop zetten. Maar wat de hoofdpijn veroorzaakt, is raadsel. Onlangs is het wetenschappers gelukt een tipje van de sluier op te lichten. Ze ontdekten dat met vloeistof gevulde ruimtes rond de bloedvaten van de hersenen ongewoon vergroot zijn bij migrainepatiënten. ”Door te bestuderen hoe ze bijdragen aan migraine, kunnen we beter begrijpen hoe migraine optreedt”, verwacht Wilson Xu van de universiteit van Zuid-Californië (VS). Het onderzoek moet leiden tot een nieuwe aanpak van migraine.
K L I M A A T
Het eilandenrijk Tuvalu in de Stille Oceaan heeft zich in zijn geheel geüpload naar The Metaverse. Zo blijft het land, dat kopje onder dreigt te gaan door zeespiegelstijging, toch voortbestaan. Dat maakte Simon Kofe, minister van Buitenlandse Zaken, bekend. ”Tuvalu zou het eerste land ter wereld kunnen zijn dat uitsluitend in cyberspace bestaat, maar als de opwarming van de aarde doorgaat, zal het niet het laatste zijn.” De digitale versie van Tuvalu zou ”volledig kunnen functioneren als een soevereine staat”, wanneer de bevolking noodgedwongen ergens anders moet gaan wonen.
Voortdurende blootstelling aan luchtvervuiling is niet best voor een mens Uit onderzoek van Columbia University (VS) bleek dat de knopen van lymfeklieren in de longen zwarter waren naarmate mensen ouder werden Het zwarte lymfeweefsel zat vol met minuscule luchtvervuilingsdeeltjes. Dat er verontreinigende deeltjes in cruciale immuuncellen werden gevonden, verklaart waarom ouderen bijzonder kwetsbaar zijn voor luchtwegaandoeningen zoals Covid-19 en griep „De immuuncellen zijn gewoon verstikt door deeltjes”, concludeert onderzoeksleider Donna Farber. De longen zijn daardoor steeds minder in staat om luchtweginfecties te bestrijden
De draaiende kern van de aarde is volgens wetenschappers van de Peking Universiteit in Beijing mogelijk in tegenovergestelde richting gaan draaien
Buitenmantel ≈600km Binnenmantel ≈2 200km
Aardkorst ≈5km-100km dik
Buitenkern ≈2 200km
Binnenkern ≈1 200km (tot centrum)
vloeibaar ijzer en nikkel (2 700-4 200°C)
Vaste bal van ijzer en nikkel (5 430°C – zo heet als onze Zon)
Ongeveer 70% grootte van Maan
AARDBEVINGEN
Door analyseren van seismische golven veroorzaakt door aardbevingen, en hoe ze door de Aarde bewegen, zijn wetenschappers in staat om “geleidelijke terugdraaiing van de binnenste kern” te zien
Aardbeving
12.756km (bij de evenaar)
ROTATIE
De kern draait in dezelfde richting als de aarde, bekend als superrotatie, maar begint misschien om te keren - subrotatie
Seismisch controlestation
De Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) ziet klimaatverandering steeds dramatischer worden. Grote delen van het noordelijk halfrond waren in 2022 uitzonderlijk heet en droog.
Na 4 jaar is het eindelijk weer zover; de Den Eelder open dag! Wij verwerlkomen jullie weer op onze boerderij en in onze zuivelmakerij Bezichtig ons hele bedrijf; hoeveel koeien lopen er rond en hoe wordt karnemelk gemaakt? Je kunt het allemaal ontdekken!
Kijk voor meer informatie op www.deneelder.nl/opendag
Het RD levert mij 's avonds de juiste kant van het verhaal.
Cor Willem | Uitvoerder bouw
De een leest graag persoonlijke verhalen, de ander zoekt verdieping bij het nieuws. Maar allemaal hebben we behoefte aan goede, evenwichtige en eerlijke informatie. Aan zicht op het Bijbelse perspectief in ons bestaan.
Het RD wil helpen verder te kijken dan jezelf RD, de krant voor het hele verhaal.
Scan mij
Het RD is er ook voor jou.
Ga naar rd.nl/terdege
Ontdek het RD 4 weken lang vanaf 4 euro
In de nacht van 23 op 24 februari 2022 komen rond een uur of vier ‘s morgens de eerste berichten naar buiten: Rusland is Oekraïne binnengevallen. Een jaar later blikt Terdege terug met een gezin dat vluchtte, een hulpverlener die door de Russen ernstig gemarteld werd en met Nederlanders die betrokken zijn bij vluchtelingenopvang.
tekst: AD ERMSTRANG beeld: CEES VAN DER WAL EN FAMILIE AZATYAN
„ER IS NU SLECHTS ELLENDE, LIJDEN EN VERLIES, MAAR IK GELOOF DAT WE AL GEWONNEN HEBBEN”
„We hebben met het dorp vrijwel alles zelf opgelost”
Wekenlang waren ze hele dagen druk met vergaderen, bellen en appen Samen met een groepje anderen zetten Hetty den Ouden (61) en Carolien Buijs (40) zich in het voorbije jaar met alle kracht in voor de vluchtelingenopvang in Nieuw-Lekkerland Ze fungeren tot op de dag van vandaag als vertrouwenspersonen voor Oekraïners en Nederlandse gezinnen in het dorp
Nieuw-Lekkerland zette in het vroege voorjaar van 2022 de deuren wijd open voor de vluchtelingenstroom na de Russische inval Directe aanleiding voor het warme gebaar was de geplande komst van een groep kinderen in maart Stichting Christian Children Relief uit Nieuw-Lekkerland is al bijna 25 jaar actief met de opvang van kinderen uit de Oekraïense stad Zhitomir „Daarmee zijn we in 1998 begonnen. Kinderen kwamen naar hier om aan te sterken.” De contacten liepen eerst via de plaatselijke baptistengemeente en breidden zich in later jaren uit over de stad. „Een keer in de twee jaar kwamen circa 25 kinderen in de leeftijd van 8 tot 12 jaar voor een periode van zes weken hiernaartoe. Ze gingen hier dan ook naar de school.”
Gastoudergezinnen en bestuursleden van de stichting bezochten op hun beurt Oekraine. „Half maart zouden we weer een groep ontvangen Alles was in kannen en kruiken ”
Op de dag van de inval was er ’s avonds een ouderbijeenkomst gepland. „Het werd een gebedsbijeenkomst. Zondag is via de kansels van de twee hervormde gemeenten gevraagd of mensen zich wilden aanmelden voor de opvang van vluchtelingen. De eersten waren zaterdagavonds al in het dorp gearriveerd Ze wisten ons te vinden.”
Vanuit de gemeenschap kwamen veel re-
acties „We zijn adressen gaan registreren, er werden busjes beschikbaar gesteld en de school stond klaar om de kinderen overdag op te vangen We hebben onze draaiboeken omgewerkt van kinder- naar vluchtelingenopvang.”
Bestuursleden van de stichting bogen zich in allerijl over de mogelijkheden. „Achteraf zie je dat de burgerlijke gemeente het wel heel erg gemakkelijk heeft gehad We hebben hier vrijwel alles zelf opgelost. Ook is er geld ingezameld voor hulpgoederen.”
In april was het aantal vluchtelingen in het dorp opgelopen tot circa 150. „Het was maandenlang ongelooflijk hectisch. Als we terugblikken, begrijpen we niet hoe we het konden. Maar tegelijkertijd was er veel gebed en mochten we ervaren dat er op bijzondere momenten deuren opengingen We hebben de kracht ontvangen om het te doen ”
De stroom vluchtelingen hield maandenlang aan „Op verschillende plaatsen ontstonden al na relatief korte tijd spanningen onder meer door de soms forse cultuurverschillen. Daar zoek je dan een oplossing voor Sommige mensen gingen na verloop van tijd terug of verenigden zich op andere plaatsen met familieleden. We vergaderden elke week, deden huisbezoeken en hadden contact met tolken, die zich belangeloos beschikbaar stelden.”
Momenteel verblijven er nog 37 Oekraïners in Nieuw-Lekkerland. Eén gezin heeft een eigen woning aangeboden gekregen. Verschillende dorpelingen, onder wie de plaatselijke predikant ds. Van Lingen, hebben al een jaar vluchtelingen in huis. Den Ouden en Buijs houden hun hart vast voor het verwachte voorjaarsoffensief. „Mogelijk ontstaat er weer een vluchtelingenstroom.”
Hetty den Ouden en Carolien Buijs organiseerden vluchtelingenopvang. Het was ongelooflijk hectisch”
„
Op een keer was het zo erg dat ik twaalf dagen niet kon lopen”
Azat Azatyan (40) woont met zijn vrouw en drie kinderen in Zhaporisha De in Armenië geboren Oekraïner moest vorig jaar met zijn gezin de havenstad Berdyansk verlaten als gevolg van het oorlogsgeweld
Kort na de Russische inval ging Azat aan de slag als hulpverlener. „Dat was een innerlijke roeping”, aldus Azatyan, die zich als christen gedrongen voelde om anderen te helpen Hij was maandenlang druk met het verstrekken van voedsel, het zoeken naar en inrichten van huisvesting en het wassen van kleding Daar bleef het niet bij, want Azat evacueerde mensen uit Marioepol en Berdyansk en bracht humanitaire hulp naar bezette gebieden, zoals voedsel, medicijnen, baby- en kindervoeding en middelen voor persoonlijke hygiëne
Hij blijft bescheiden: „Ik voerde slechts uit wat geschreven staat in de Bijbel. In Spreuken wordt ons voorgehouden om hen te redden die zijn opgepakt om te sterven.”
Azat nam op eigen risico hele families van soldaten mee naar het vrije gebied Hij noemt zelf geen aantallen, maar verteld wordt dat hij meer dan duizend mensen redde van de Russische bezetting De hulpverlener werd daardoor gezocht door de geheime dienst Na een reeks reizen ging het mis.
„Ik werd gevangengenomen bij een laatste wegversperring en verbleef een dag in de commandopost in Vasilivke. Daarna werd ik naar Berdyansk verplaatst en in een kelder gegooid Daar werd ik regelmatig gemarteld, soms wel twee keer per dag. Ze sloegen me met een rubberen wapenstok, met een houten stok en een stalen pijp, omwikkeld met isolatieband. Verder kreeg ik stroomstoten. De electroden werden vastgemaakt aan
mijn benen en genitaliën Er werden tanden uitgeslagen en ik kreeg bloeduitstortingen onder de spieren van mijn benen. Door de stroomstoten sprongen mijn trommelvliezen en raakten organen beschadigd.”
Psychisch was het heel zwaar, geeft hij aan. „De onzekerheid over leven of dood Op een keer was het zo erg dat ik twaalf dagen niet kon lopen. Het enige dat me kracht en hoop gaf, was het geloof in Jezus Christus en Zijn belofte dat Hij mij nooit alleen laat. Hij was en is altijd dichtbij.”
Na 43 dagen werd Azat weer voorgeleid voor verhoor. Hem werd gevraagd wat hij zou doen als hij vrijgelaten werd. „Ik zei dat ik naar mijn gezin zou gaan en kreeg te horen dat er voor mij gebeden werd en dat ik daarom vrijgelaten zou worden.” Hij wist zijn gezin in Zhaporizha te bereiken
In die stad heeft hij nu een centrum opgezet, bedoeld om hulp te bieden aan vluchtelingen uit bezette gebieden „Om zo met woord en daad Christus te tonen en om niet aan de zijlijn te staan als er gemeenschappelijk verdriet is Het is nu de tijd dat het volk in Oekraïne bijzonder dicht bij God is en het is daarom juist het moment om hen te wijzen op de weg van de eeuwige zaligheid en vergeving van zonden ”
Bij zijn werkzaamheden wordt Azat gesteund door Bijzondere Noden van de Gereformeerde Gemeenten in Woerden, die met hem in contact kwamen tijdens een bezoek aan een kerk in Zhitomir.
Azatyan is niet zonder vertrouwen in de toekomst. „Er is nu slechts ellende, lijden en verlies, maar ik geloof dat we al gewonnen hebben We bidden en geloven dat onze God ons hoort en verhoort. Hij is niet onverschillig ten opzichte van verdrukte mensen.”
Azatyan: „Het enige dat me kracht gaf, was het geloof in Jezus Christus”
„Mijn vrouw gaf thuis les, Bijbellessen zijn er niet op de Oekraïense scholen”
Met zijn vrouw en vier kinderen in de leeftijd van 2 tot 9 jaar, woont Michael Ivanov (34) al bijna een jaar in Nederland. In Nieuw-Lekkerland heeft het gezin een tweede thuis gevonden.
„Ik ben God heel dankbaar, want Hij heeft ons alles weer gegeven: huis, werk, kerk en school. Ongelooflijk.”
Michael verblijft met de zijnen in Charkov als Rusland eind februari 2022 op drie plaatsen Oekraïne binnenvalt. Het huis van de fotograaf/videograaf bevindt zich in een van de buitenwijken van de grote stad, die de Russen willen veroveren.
„Ons leven crashte”, zo blikt hij terug. „We zagen steeds meer mensen rondom ons vluchten en waren in shock. We wisten niet waar we naartoe konden gaan, volgden dagenlang de berichten vanuit onze woning ”
Zijn ouders en zus vertrekken naar Duitsland, zijn schoonouders blijven.
„Tot een lid van onze baptistengemeente me wees op Nederland. Ze was in Polen opgepikt door een groep Nederlanders en liet me weten dat we in Nieuw-Lekkerland welkom waren.”
Via Roemenië komen ze op 9 maart aan in de Alblasserwaard, waar ze worden ondergebracht in een boerderij „Later hebben we een eigen woning toegewezen gekregen.”
De boer laat Michael op het bedrijf verschillende werkzaamheden verrichten, maar heeft al snel in de gaten dat dat niets voor Ivanov is. Hij brengt Michael in contact met fotograaf Cees van der Wal in Alblasserdam
„Daar kon ik mijn vak uitoefenen.”
Michael krijgt in augustus een contract en werkt nu wekelijks vier tot vijf dagen voor Van der Wal Fotografie en Film. Hij is vooral druk met bedrijfsvideo’s, ondersteunt bij
studio-opnames van livestreams en fotografeert en filmt bij bruiloften. De Oekraïner spreekt inmiddels een beetje Nederlands en werkt vaak met een vertaalapp „In Charkov ben ik met de Russische taal opgegroeid. Momenteel is het in mijn hoofd een mix: Russisch, Oekraïens, Engels en Nederlands ” Ook zijn vrouw en kinderen spannen zich in om Nederlands te leren. „Vooral de kinderen gaat dat gemakkelijk af ” Lachend: „Ze nemen afscheid van me in het Hollands.”
Aanvankelijk verblijft er een grote groep Oekraïners in Nieuw-Lekkerland en bezoekt Michael met zijn gezin de hervormde kerk. „Het is lastig om de diensten te volgen, ook al is er vertaling Bij mij thuis hebben we een tijdje diensten voor een kleine groep georganiseerd. Nu luisteren we meestal online naar diensten in de Oekraïne, maar we hopen snel te integreren, want kerkgang is heel belangrijk.”
In de Oekraïne had hij wat betreft de opvoeding andere problemen „Mijn vrouw gaf thuis les aan onze kinderen en ook wel andere Wiskunde en andere vakken zijn op de scholen daar prima, maar ze leren er ook slechte dingen. Bijbellessen worden er niet gegeven. Nederland is geweldig. Er is structuur, de kinderen leren Bijbelse geschiedenissen en versjes.”
Volgde hij het verloop van de oorlog aanvankelijk van uur tot uur, nu is dat wat minder geworden. „Ik heb echt geen idee wanneer het afgelopen kan zijn. Zolang de machthebbers in Rusland graag vechten, zal het doorgaan.” Over de toekomst wil hij niet te veel nadenken. „Of we ernaar verlangen om terug te kunnen gaan? Ik weet het echt niet We leven bij de dag en hebben het hier heel goed naar onze zin.”
Michael Ivanov woont en werkt in de Alblasserwaard: „We leven bij de dag en hebben het hier heel goed naar onze zin”
Rouwen is niet loslaten, maar anders leren vasthouden. Als je niet weet wat het is, is het moeilijk om je voor te stellen wat het met je doet om iemand te verliezen van wie je zoveel houdt. Het is een zoektocht om liefde te leren uiten, anders dan rechtstreeks. Om iemand liefde te blijven geven die niet meer bij je is
Mathilde Beverloo (26), moeder van Benjamin (1), verloor haar man Sebastian (31) en hun zoontje Jona (2).
Eén of twee keer per week ben ik op de begraafplaats In de lente en zomer vaker, omdat de planten dan meer zorg nodig hebben Ik maak de stenen op de graven van Jona en Sebas schoon, ik hark de aarde netjes aan en raap gevallen bladeren op Dat is fijn om te doen, om te zorgen voor de plekken waar hun lichamen in de aarde gezaaid zijn Soms kom ik ook andere bezoekers tegen Deze keer was het een oudere man, met een witte bos rozen op zijn arm „Wat een mooie rozen”, zei ik tegen hem Ik meende het Ze waren prachtig „Dat heeft ze ook wel verdiend”, antwoordde hij Ik keek hem aan Zijn gezicht sprak Zichtbare trots en liefde voor zijn vrouw lagen in zijn blik. Het ontroerde me. Een toonvoorbeeld van anders leren vasthouden Want het mag Je hoeft niet over verlies heen te komen, je hoeft het nergens een plekje te geven. Praat er maar over, ook als het jaren geleden is Je mag het meedragen, een leven lang Als je oud bent en iedereen zegt dat je geliefde een heel leven heeft gehad en je blij moet zijn met de vele jaren dat je elkaar mocht hebben. En ook als je jong bent en mensen je zeggen dat je nog een toekomst voor je hebt en moet kijken naar wat er nog wel is Draag het mee je leven door. God vraagt ons de dood niet te verbloemen. Maar doen we dat juist niet toch als we rouw wegstoppen en er geen aandacht aan besteden? We mogen rouwen om de mensen die in ons hart zo’n grote plaats innemen. We mogen liefde uiten op een manier die bij ons past. Onze taal van de liefde is juist in rouw zo zichtbaar Houd maar vast, op jouw manier
Christelijke feesten gaan om het hart van het Evangelie. Wat dat betekent, wil je als ouders je kinderen graag meegeven. Maar hoe?
tekst: MARIJA VELDHOEN beeld: HUIS VAN MIJN
Op school leerde je een paar weken teksten en liederen, gevolgd door een uitvoering in de kerk of op school. Je was trots, je ouders en grootouders waren gekomen om naar je te luisteren Je had je mooiste kleren aan. Vaak kreeg je een boek en een zak snoep. Er waren natuurlijk ook extra kerkdiensten – dat vond je wat minder.
Grote kans dat hun eigen herinneringen aan de christelijke feestdagen voor veel reformatorische ouders uit deze ingrediënten bestaan. Veel hiervan is voor hun kinderen hetzelfde Sinds een jaar of tien is er daarnaast steeds meer aandacht gekomen voor het vieren van de christelijke feestdagen binnen het gezin Dietie Gommer (38) werkt als creatief vormgever bij Evangeliestek, dat zich richt op kinder- en jeugdwerk binnen en buiten de kerk. Zij herkent dat ouders meer met geloofsoverdracht bezig zijn dan vroeger. „Men is zich er bewuster van geworden dat geloven onderdeel is van heel je dagelijks leven en niet alleen van de zondag Sociale media spelen ook een rol: ouders inspireren elkaar daar.”
Willemieke Kloosterman (40) schreef diverse boeken die gebruikt kunnen worden bij de geloofsopvoeding en noemt nog een reden voor de toegenomen aandacht „Vroeger was het christelijke opvoeden veel meer een normaal iets, wat je overal om je heen zag. Nu zie je dat gezinnen steeds meer op zichzelf komen te staan. Zeker in grotere steden. Je moet je kinderen bewust bijbrengen waar je in gelooft ”
De christelijke feesten bieden daar een heel mooie gelegenheid voor. In haar boek ”Vier het samen” schrijft Nieske Selles-ten Brinke: „Wat is er fijner dan feestvieren met je gezin? Het zijn momenten waarop je samen iets beleeft en die bijdragen aan een hechte band (…) Ze bieden voor gelovige ouders kansen om de geloofsopvoeding handen en voeten te geven. Juist in de christelijke feesten ligt een geloofsgeheim diep ingebed.”
Dat element van het geloofsgeheim noemt Willemieke ook. Ze neemt het kerstverhaal als voorbeeld. „Dat gaat niet zomaar over een Kindje in de kribbe, maar je herdenkt de
komst van een heilige God in een zondige wereld om zondaren te redden ”
Veel ouders willen die Bijbelse boodschap en de betekenis van het heilgeheim graag overbrengen aan hun kinderen Bij Evangeliestek merkten ze dat ouders zochten naar manieren om de geloofsopvoeding vorm te geven.
Dietie: „Elke moeder die je vraagt of ze het belangrijk vindt om met geloofsopvoeding bezig te zijn, antwoordt ja.”
ONTZORGEN
Waar begin je dan? Dietie ontwierp als creatief vormgever diverse pakketten voor de lijdens- en adventstijd, waar ouders in hun gezin mee aan de slag kunnen. Dietie: „Mijn uitgangspunt is altijd: hoe kan ik ouders ontzorgen? Zij willen heel veel, maar weten vaak niet hoe ze het moeten aanpakken. „Ik ben helemaal niet creatief”, zeggen ze dan ”
Dietie, moeder van drie kinderen, is een paar maanden bezig met het ontwerp. Enthousiast pakt ze het nieuwste pakket voor de lijdenstijd uit en laat ze de onderdelen zien Het bevat een Bijbelleesrooster met uitleg –geschreven door Gerjanne van Lagen– en een mooi vormgegeven aftelkalender Verder zijn er allerlei verwerkingsopdrachten, waarvoor de materialen ook geleverd worden. Dietie houdt ervan dat de puntjes ook stilistisch op de i staan. „In de vormgeving let ik erop dat het pakket aansprekend is voor ouders Het moet een plek in huis krijgen voor zeven weken, dus de onderdelen moeten neutraal, maar niet saai zijn. Je wilt ook dat alles mooi staat in iemands interieur Willianne Treurniet van Huis van Mijn tekent de hoofdillustratie, die we als basis gebruiken.”
WERKEN MET SYMBOLEN
Waar begin ik dan? Dat was ook de vraag van Willemieke, moeder van vijf kinderen in de leeftijd van twee tot zestien jaar, toen ze jaren terug voor haar oudsten op zoek ging naar materiaal om te gebruiken rond de feestdagen Dat was er in die tijd nog vrijwel niet. Samen met haar schoonzus, theologe Anneke Kloosterman, schreef ze ”De boom van Isaï Uitzien naar het kerstfeest” De eerste druk verscheen in boekvorm, later werd het een posterpakket. Omdat het goed werd ontvangen, schreven ze soortgelijke
boeken voor onder meer de lijdenstijd. „De boeken hebben de duidelijke structuur van een dagboek, met een visuele uitwerking van het thema. Dat doen we vaak aan de hand van een symbool, zoals een wolk of een boom
We wilden het thema zo dicht mogelijk bij de gezinnen brengen, zonder dat die zelf van alles moeten bereiden
Deze vorm werkt heel goed. Zo willen we een stuk kennis bijbrengen, maar door de vragen en gespreksonderwerpen proberen we kinderen ook bewust te maken van de rijkdom die er is in de Bijbel.”
GERICHT OP HET HART
Uiteindelijk gaat het om de kern van het heilsfeit, geeft Willemieke aan „Je kunt een kind niet het geloof geven, terwijl tegelijk geldt: als
je nat wilt worden, moet je in de regen gaan staan Je uiteindelijke doel is dat kinderen leren dat er ondanks onze ontrouw en zonde een toekomst is voor degenen die in Hem geloven. Je kunt ze dat niet geven, maar je hebt wel de opdracht om hen daarin te onderwijzen.”
Dat gaat niet voorbij aan de ouders. Dietie gebruikte als thema voor het pakket het bekende lied ”Eens was ik een vreemd’ling voor God en mijn hart”. Een lied met een diepe boodschap over ontdekt worden aan jezelf, dat eindigt met de hoopvolle woorden „”Gestorven voor mij!” zal mijn zwanenzang zijn.”
Dietie: „Het lied is eigenlijk een spiegel Ik hoop dat het lied in die zeven weken ouders en kinderen aan zichzelf ontdekt. Zodat ze samen voor God knielen om hun zonden te belijden en vluchten tot Jezus, Die redt ”
Jantine (32) is rond de feestdagen graag creatief bezig met haar gezin. Zij en haar man hebben vier kinderen tussen de drie en negen jaar.
”Ik heb een aantal jaar een adventskalender gemaakt. Dat kostte behoorlijk veel tijd, maar ik vond het mooi, omdat je het feest tastbaarder kon maken in je gezin. Nu zijn er veel pakketten beschikbaar bij jeugdbonden. Daar zit heel veel expertise, zo hoef je niet zelf het wiel uit te vinden. Je kunt er ook je eigen draai aan geven.
Ik probeer altijd een leuk hoekje te maken in huis. Dan hang ik bijvoorbeeld een slinger op het raam en daaronder zetten we de knutselwerkjes neer.
Voor ons is werken met zo’n pakket heel helpend. Een geforceerd Bijbelmoment werkt minder. Met zo’n pakket komt het in de structuur van de dag. Dan wordt het voor de kinderen ook gewoon en het is op hun niveau. Je hebt ook echt de Bijbel erbij. Dat vind ik zelf belangrijk. Je werkt ergens naartoe, je kijkt ernaar uit. Dat is voor kinderen altijd iets moois. Als je zelf de rijkdom van het feest bent gaan zien, wil je dat heel graag overdragen. Een goede sfeer is belangrijk, zodat ze oppikken dat het om iets moois en fijns gaat. Zeker jonge kinderen zijn daar heel gevoelig voor. En herhaling. In de Bijbel staat niet voor niets dat we onze kinderen het geloof moeten inscherpen.”
Online zijn er veel tips en ideeën te vinden. Kijk eens op: www.bijbelsopvoeden.nl / www.geloofwaardigopvoeden.nl / www.elkedagnieuw.nl
Ook JBGG ontwikkelde een pakket voor de lijdenstijd, met als thema: ”Stel je voor” .
In de boekhandel zijn mooie uitgaven te vinden die je kunt gebruiken in de lijdenstijd. Een greep uit het aanbod:
* ”De weg naar Golgotha” , door Willemieke Kloosterman en Anneke Kloosterman;
* ”Hosanna! Zes verhalen rond Goede Vrijdag en Pasen” , door Elsbeth Swijnenburg;
* ”De Heere Jezus is opgestaan” , door Laura Zwoferink;
* ”Vier het samen” , door Nieske Selles-ten Brinke.
„Mijn hele leven is een maskerade Ik wil wel tegen de mensen om me heen zuchten: „Laat je niet om de tuin leiden! Ik lijk stabiel, het lijkt alsof van binnen en van buiten bij mij alles zonnig en kalm is, alsof ik blaak van zelfvertrouwen, alsof ik de touwtjes in handen heb en niemand nodig heb Maar geloof het alsjeblieft niet!”
Mijn buitenkant is mijn masker, mijn altijd alles verhullende masker, of ik nou op een markt rondloop of bij iemand op de stoel zit of op een verjaardag ben of met mijn collega’s praat: ergens vanbinnen bevindt zich mijn ware ik: mijn verwarring, mijn angst, mijn eenzaamheid. Maar die verberg ik, ik wil NIET dat iemand die kent Ik raak in paniek bij de gedachte dat mijn leven en geheimen en alles aan het licht komen Daarom creëer ik krampachtig een façade om me achter te verschuilen, een geraffineerd masker dat me helpt te doen alsof, dat me afschermt van een blik naar binnen – en tegelijk, ja, tegelijk is zo’n blik mijn redding, mijn enige redding Iemand binnenlaten is het enige wat me van mezelf en het verstikkende kan bevrijden, uit mijn eigengebouwde muren, van de barrières die ik in stand houd, maar ik kan het niet; ik ben te bang. Ik ben bang dat de blik van mijn vrienden NIET gevolgd wordt door acceptatie Dat ze zoiets zeggen zullen als: „Dit is te zot voor woorden ” Dat ik in hun achting zal dalen, dat vriendschappen verbreken, dat liefde scheurt als een nat blad papier Het leven is zo kwetsbaar. Ik ben bang dat ik vanbinnen NIETS ben, ook geestelijk niet (en dan niet op de vrome manier, dan is het goed om niets te zijn, ik weet het, maar ik ben écht niets, een zwart niets), dat iemand me zal afwijzen zodra hij of zij mij écht zou zien. O, Heere – en Uw alwetendheid… Daarom die parade van maskers, mijn leven levend als een leugen, de zelfverzekerde façade en het trillende kind vanbinnen Ik heb de muren nodig Mijn hart wil wel spreken en vliegen, maar ik heb geen vleugels meer of ze zijn te zwak. Het leven is mij te kwetsbaar, liefde ook, het geloof ook Zonder muren kan het niet Mijn gevoel is veel en veel te kwetsbaar en ik schaam me ervoor – niet alleen voor wat ik deed en doe, maar ook voor dat tere gevoel in mij dat breekt als iemand hard blaast Mijn gevoel heeft geen weerstand.”
Zo schreef een catechisant(e) mij Een meisje – zo broos
Ach, leek ik meer op Hem, over Wie de evangelist schrijft: „Toen Jezus de scharen zag, werd Hij innerlijk met ontferming over hen bewogen, omdat zij vermoeid en verstrooid waren, gelijk schapen, die geen herder hebben ” En even verder: „Jezus zag een grote schare en werd innerlijk met ontferming over hen bewogen, en genas hun kranken ”
Maskerkind, bij Hem ben je welkom, nú!
Elspeet, Ds W Pieters
Mijn gevoel is te veel en veel te kwetsbaar en ik schaam me ervoor
Terdege organiseert D.V. 26 april een oranjeconcert in De Basiliek in Veenendaal. Het thema is: “Oorlog en vrede”.
20.00 UUR
MUSICI: Regimentsfanfare “Garde Grenadiers en Jagers”
SPREKER: Ds. J. Kommerie, legerpredikant
Terdege-abonnees: € 12,50
Niet-abonnees: € 17,50
Kinderen t/m 14 jaar: € 6,00
Ben je abonnee van Terdege? Dan ontvang je € 5,00 korting op het ticket voor volwassenen Kortingscode: ORANJE2023
Bestel kaarten via terdege.nl/concert of scan onderstaande code.
RECREATIEPARK DE MARKPLAS
WelkombijdeMarkplas!
Eenrecreatieparkmet stacaravans,luxelodges, kampeer-encamperplaatsen enbistrometterras.Onze zwemvijveriseentrekpleister voorjongenoud
Natuurlijke en biologische* producten, compleet en aanvullend, droog en natvoer, snacks, vetten/olie, tabletten en kluiven Duurzaam, locale productie, recyclebare verpakkingen, milieu en diervriendelijk en een kleine ecologische voetprint. Voor alle hondenrassen en alle leeftijden
BF®Petfood, natuurlijk het beste!
Verkrijgbaar bij o.a.:
Welkoop nl, Petsplace nl, Ranzijn nl, Jumper nl, Forix nl, Brekz nl, Plein.nl, Zooplus.nl, DeBoerDrachten.nl en Medpets.nl.
probeer pakket
bfprobeershop nl Meer
Hoe gedraag je je als christen in een ziekenhuis? Ik heb er geen ervaring mee. Wel bezocht ik er verschillende mensen. Er waren patiënten die door hun houding en gedrag respect afdwongen. De koster en een medebroeder ouderling bijvoorbeeld, deden alsof ze thuis waren. Ze vroegen om stilte als ze wilden bidden en gingen zelfs hardop voor in gebed. Ik was ervan onder de indruk.
Het zat B. Rekebeen niet mee, afgelopen voorjaar Hij maakte een val die grote gevolgen had. Deel
11. ”Mijn houding als christen-patiënt”.
Na dergelijke bezoeken vroeg ik me even af hoe ik me in een ziekenhuis zou gedragen Wie dan leeft, wie dan zorgt, redeneerde ik Ik zag me niet een, twee, drie opgenomen Dat was naïef Als je belijdt dat er maar één stap is tussen ons en de dood, dan kun je ook zomaar in een ziekenhuis belanden Dat blijkt maar weer De herinneringen aan mijn broeders komen boven Eigenlijk heb ik van hen destijds zonder het te weten een boodschap meegekregen Zij hielden me voor hoe ik invulling dien te geven aan mijn christen-zijn als patiënt Inmiddels lig ik op een vierpersoonskamer met een vrouw die herstellende is van een rugoperatie Ze is beslist al op leeftijd, dat in ieder geval. We hebben elkaar vriendelijk gegroet, maar nog geen tijd gehad om nader kennis te maken Dat stellen we uit tot na het bezoekuur Mijn buurvrouw ontvangt een vriendin. De dames converseren luidkeels op z’n ”Rotturdams ”
„Meid, wat leuk dat je effe langskomp! Kaik niet naar me uiterlijk, hoor! Ik zie d’r niet uit. Ik heb me hele make-uptassie thuisgelaten. En me sieraden legge ook nog in me nachtkassie ” Buurvrouw haalt haar schouders op „Wat moes ik? Je mag ze toch niet anhouwe Maar ja, nu jij d’r ben, voel ik me hasseke kaal.”
De dames gaan vervolgens in op het begin, het verloop en het eind van de geslaagde operatie Eén ding wordt duidelijk: de patiënt was enorm bang toen ze naar de operatiekamer moest. Ze heeft voor die angst een paar niet mis te verstane kwalificaties, die ze in plat Rotterdams ter sprake brengt Ik heb niet de vrijmoedigheid om deze hier weer te geven omdat te vrezen valt dat de corrector ze met een rode pen zal wegstrepen. Hoe dan ook, buurvrouw was vreselijk bang.
Buurvrouw heeft voor haar angst een paar niet mis te verstane kwalificaties
Drs. G. (Gert) Bergacker, 67 jaar
Gehuwd, vader van 9 kinderen, opa van 21 kleinkinderen
Was voorzitter college van bestuur van het Driestar College
Is nu docent Geschiedenis en Nederlands aan de Jacobus Fruytier scholengemeenschap, vestiging Uddel
Druk pratend begeeft een groep leerlingen zich naar de uitgang van het schoolgebouw Gert Bergacker (67) staat er geamuseerd naar te kijken. Slechts een enkeling weet dat de docent Nederlands met zijn karakteristieke snor tot 2021 in een directiekamer zat Als leider van het Driestar College.
Het was voor de inwoner van Woudenberg geen vraag wat hij na zijn pensionering wilde. In ieder geval doorgaan in het onderwijs, maar dan weer voor de klas. „Ik ben een onrustig type, ongeschikt om thuis achter de geraniums te zitten. En onze scholen hebben te kampen met personeelstekorten.”
Hij was amper uit Gouda weg, toen hij werd benaderd door Frans van Hartingsveldt, voorzitter van het college van bestuur van de Jacobus Fuytier scholengemeenschap Of hij het team in Uddel kon komen versterken. „Ik geef nu geschiedenis en Nederlands en begeleid Frans Voor dat vak kunnen ze niemand krijgen. Een bevoegde docente geeft op afstand instructie; ik zit in het lokaal om de leerlingen wat te helpen Op de mulo heb ik gedegen Frans gehad, dus dat lukt aardig.”
PLEZIER
Bergacker begon zijn loopbaan op een lagere school. In de avonduren behaalde hij zijn eerstegraads bevoegdheid voor docent geschiedenis en maatschappijleer Na zes jaar verliet hij het basisonderwijs, om geschiedenis te gaan doceren op zowel de scholengemeenschap als de pabo van De Driestar „In totaal ben ik daar zeventien jaar geweest. Na het behalen van mijn doctoraal kreeg ik ook de MO-opleiding geschiedenis onder mijn hoede.”
In 1999 vertrok de bevlogen docent naar het
Hoornbeeck College in Amersfoort, waar hij toetrad tot de centrale directie. Zeven jaar later ging hij leidinggeven aan het Driestar College „Dat heb ik gedaan tot 1 april 2021 Met genoegen. En nu ben ik hier met plezier bezig Af en toe moet ik even orde op zaken stellen, maar in doorsnee is het heerlijk Mijn passie is de stof zo boeiend mogelijk overdragen en kinderen motiveren. Vijftig minuten aan één stuk praten werkt niet meer, dus tussendoor toon ik soms een illustratief filmpje. Of ik laat alvast wat huiswerk maken.”
VLUGGE VOGEL
De eerste weken gaven wel wat spanning. „Ik ben een vlugge vogel, dus ik moest het tempo van die gasten weer zien op te pakken. En mijn weg zien te vinden in nieuwe methodes, het administratieve programma Itslearning en alle digitale technieken en toestanden. In het begin dacht ik: Help jongens, hoe ga ik dit redden? Maar het is gelukt ” Het omgaan met de leerlingen staat voor de gepensioneerde schoolleider bovenaan „Sommigen zijn een beetje lomp, maar ze hebben een hart van goud. Je staat als pensionado met een stuk levenswijsheid voor de klas; dat heeft volgens mij wel een meerwaarde. Voor die leerlingen is het goed dat ze eens een ouwe onderwijzer ontmoeten ” Hij hoopt zelf te constateren wanneer hij over datum raakt „Als je collega’s je erop attenderen, ben je al een station gepasseerd.” Vorig jaar waren de lessen verspreid over drie dagen „Nu heb ik twaalf lesuren, op dinsdag en woensdag, dus ik kan me goed voorbereiden. Het besturen is gepasseerd. Ik spreek geen oordeel uit over beleidsmatige dingen die ik zie en geef lekker mijn lessen. Eens schoolmeester, altijd schoolmeester.”
W. (Wim) ter Harmsel, 69 jaar
Gehuwd, vader van 11 kinderen, opa van 16 kleinkinderen
Was vestigingsdirecteur van de Jacobus
Fruytier scholengemeenschap, vestiging Rijssen
Is nu docent godsdienst aan de Jacobus
Fruytier scholengemeenschap, vestiging Rijssen
Pedagogiek en ontwikkelingspsychologie fascineren Wim ter Harmsel (69) al tientallen jaren Hij hoefde dan ook niet lang na te denken toen de voorzitter van het college van bestuur van de Jacobus Fruytier scholengemeenschap hem vroeg zijn schoolloopbaan af te sluiten als onderwijsdirecteur pedagogiek en identiteit. „De laatste jaren heb ik me vooral beziggehouden met het coachen van collega’s en teams Dat vond ik geweldig. Ik heb ooit een boek geschreven met gedachten en idealen rond christelijke pedagogiek Daar kon ik nu daadwerkelijk iets mee doen.”
De inwoner van Rijssen begon in 1975 als leerkracht op lagere school De Delle in Rijssen. Na acht jaar werd hij bovenmeester op de Eben-Haëzerschool in Oldebroek. In 1985 werden kleuterschool en lagere school samengevoegd tot basisschool en ging hij directeur heten. „Daar ben ik nooit aan gewend geraakt, ook later niet Ik heb me altijd geprofileerd als schoolleider. Het woord directeur hoort bij een fabriek.”
In 1993 kreeg hij aan de Pieter Zandt scholengemeenschap de kans om een zorgafdeling op te zetten. „Het begon met individueel voorbereidend beroepsonderwijs Later zijn daar cluster 4 en pro bij gekomen Het sloot mooi aan bij mijn belangstelling voor orthopedagogiek ”
Na een jaar kwam de advertentie van de Jacobus Fruytier scholengemeenschap, die een vestiging in Rijssen wilde starten. „Mijn vrouw en ik zijn hier allebei geboren en getogen Na de tweede advertentie heb ik geschreven. Kort daarop begon ik als pionier met het opstarten van die vestiging.”
In juni 2019 ging de schoolleider met pensioen. Met weemoed. „Ik ging geen dag met tegenzin naar school Dat zie ik als een bijzondere zegen van God Al mijn werk deed ik met genoegen, al stond de omgang met de kinderen voorop Naast mijn directeurschap heb ik bijna altijd een klas gehad ”
Na de herfstvakantie van 2020 trad de voormalige schoolleider weer aan. „Ze kregen de uren voor godsdienst niet gevuld Dat kán niet op een reformatorische school. Bovendien houd ik van leerlingen en van lesgeven ”
Januari 2021 werd hij afgelost door een nieuwkomer. „Voor de tweede keer nam ik afscheid, maar in mei werd ik alweer gebeld Toen heb ik een heel schooljaar gedraaid. Ik meende dat het daarmee gedaan was, maar omdat ze nog steeds krap zitten met godsdienst, heb ik nu drie klassen.”
ZIELEN
Met de collega’s, onder wie een dochter die Nederlands doceert en een zoon op de roosterkamer, heeft hij prima contact „Met beleid en management bemoei ik me niet. Alles heeft zijn bestemde tijd. Ik geniet van het lesgeven en hoef niet mee te doen aan pleinwacht en vergaderingen.” Ook de band met de leerlingen is uitstekend. „Ik voel me nog jong, al zijn erbij van wie ik de vader in de klas heb gehad Zolang de Heere me de kracht, de lust en de gezondheid geeft, heb ik geen reden om te stoppen Zodra ik voor een klas sta, voel ik me een met die kinderen.” Er is één groot verschil met de beginjaren. „Toen zag ik een klas, later de individuele kinderen Nu zie ik in de eerste plaats zielen. Die kinderen gun ik zó het nieuwe leven. Daar gaat het uiteindelijk om.”
Drs. ing. Joh. (Hans) Poot, 69 jaar
Gehuwd, vader van 4 kinderen, opa van 6 kleinkinderen
Was docent godsdienst, maatschappijleer en biologie aan de Pieter Zandt scholengemeenschap
Is nog docent godsdienst, maatschappijleer en biologie aan de Pieter Zandt scholengemeenschap
De familie ging ervan uit dat Hans Poot (69) de kwekerij van zijn vader in Hattem zou overnemen In dat vak hoefde hij weinig te praten. „Ik stotterde zo erg dat ik geen woord goed uit mijn mond kreeg Daar werd op de lagere school in de jaren 60 niks aan gedaan Met zo’n handicap moest je de kost maar achter een schoffel zien te verdienen ”
Na de lagere agrarische school besloot hij het probleem zonder externe hulp aan te pakken. „Ik ging zingen op een á capella koor. Daardoor heb ik mijn spraak aardig weten te ontwikkelen, al zeg ik het zelf.” Van de kwekerij stapte hij over naar hovenierswerk.
In zijn vrije tijd ging hij de hervormd-gereformeerde catechetencursus volgen. „Om godsdienstdocent te worden.”
Een stage op een openbare school in Zwolle smaakte naar meer. Aan de Hogere Agrarische School behaalde hij zijn diploma’s voor biologie, plantenteelt en dierhouderij „Daarmee kon ik op het Van Lodenstein College in Hoevelaken de landbouwvakken gaan geven.”
In de avonduren studeerde hij theologie in Kampen Zijn afstudeerscriptie was gewijd aan de positie van dieren in het Oude Testament. „Ik vond het prachtig om als refo in een meer algemene omgeving te studeren
Dat kan ik elke leerkracht binnen het reformatorisch onderwijs adviseren.”
In 1996 werd hij door de Pieter Zandt scholengemeenschap in Kampen benoemd als docent godsdienst en biologie. „Aan de VU in Amsterdam studeer ik dierfilosofie, omdat ik vind dat je als docent moet blijven leren En zo zien ze daar nog eens iemand die niet in de evolutietheorie gelooft en kritische vragen
stelt. Door mijn biologieachtergrond wijs ik op dingen die theologen niet in de gaten hebben Omgekeerd moeten wij niet doen alsof evolutionisten maar wat fantaseren ” Na zijn pensionering in 2020 ging hij vrolijk verder aan de Pieter Zandt „Drie dagen in Kampen; één dag op Urk Omdat ik het onderwijs te leuk vind om ermee te stoppen. Volgens de leerlingen mag ik ”nog wel effe bliev’n” Zolang ik in die hoek zit, ga ik door Als ik de antenne voor die gasten niet meer heb, stop ik. Je moet de leerlingen, de collega’s en jezelf niet tot last worden ”
Jongere collega’s komen soms een uurtje bij hem kijken. Om te zien hoe hij het doet. „Dat kan ik ze niet eens uitleggen. In de stress zit ik nooit Als het me te druk wordt, ga ik zitten. Dan wordt het vanzelf weer rustig. In sommige vakgroepen zitten veel jonge docenten, ook voor hogere klassen Dat kunnen de meesten nog niet aan. Je moet er ingroeien, dat moest ik destijds ook.”
Een verschil met voorheen is dat hij nu zelf kan bepalen wat hij wel en niet doet. „Ik ben nooit te beroerd om een extra uur in te vullen Omgekeerd doet men minder moeilijk als ik een dag met mijn vrouw weg wil. Ik heb ook niet meer te maken met al het gedoe eromheen: vergaderingen, ouderavonden, cursussen ”
Er liggen te veel taken op het bord van de docent, vindt Poot „En het beroep wordt uitgehold door de opvatting dat de leerling zelf de antwoorden moet zien te bedenken. Daar heb ik niks mee. Een les op een reformatorische school moet doortrokken zijn van de christelijke identiteit. Alleen dan hebben we bestaansrecht.”
Het is zover Na vele maanden van inspanningen en geweldige samenwerking met onze partners, openen de deuren van onze experience interieur studio. Ontdek onze prachtig ingerichte stijlkamers, met fraaie meubelen, exclusieve stoffen en bijzonder wandtextiel. Het geheel is smaakvol gestyled met een grote collectie zijden bloemen. Kom naar de wondere wereld van Fionora in Veenendaal Van harte welkom!
Liefs, Ada-Louise Huisman
D.V. 3 maart 16 30 tot 20 00 uur
D.V. 4 maart 10 00 tot 17 00 uur
Vendelier 45D Veenendaal
”OOK IN HET BESTE GEVAL HEBBEN KINDEREN MOEITE MET DE SITUATIE”
Na een overlijden of echtscheiding hertrouwen, is vaak verre van gemakkelijk. Zie maar eens een liefdevol nest te creëren als de kinderen en soms ook de ouders kampen met gevoelens van rouw, wantrouwen en soms onveiligheid. Hanneke: ”Je moet je als ouder compleet wegcijferen. De kinderen hebben iets van jou nodig, jij niet van hen.”
Hoe complex een samengesteld gezin kan zijn, weet Hanneke als geen ander Ze trouwde negen jaar geleden met haar man, die gescheiden is van zijn eerste vrouw. Met haar had hij drie kinderen, samen hebben ze ook nog een kindje gekregen.
Hanneke: „Zijn kinderen waren beginnende tieners toen we trouwden Het ging niet goed met zijn oudste dochter, die daardoor niet bij haar moeder kon wonen Dat maakte onze start heel heftig. We zaten nog in onze wittebroodsweken toen besloten werd dat ze bij ons zou komen Het is inmiddels negen jaar geleden, maar ik zeg nog weleens tegen mijn man:
weet je nog hoe zwaar die eerste tijd was?”
Waar stellen normaal gesproken even de tijd krijgen om aan het leven samen te wennen, begonnen Hanneke en haar man hun relatie te midden van zijn kinderen
„Die tijd samen hebben we overgeslagen. En nu, achteraf, merk ik dat ik dat wel heb gemist Maar toen deed ik het ermee Je zit nu eenmaal in die situatie, en opgeven is geen optie. De kinderen hadden ons heel hard nodig ”
Hanneke was tot dan toe vrijgezel geweest. Of ze wist hoe ze de zorg voor een inwonende tiener moest aanpakken? „Ik heb me wel duizend keer afgevraagd hoe een ander het in mijn situatie zou doen. Door schade en schande word je wijs En soms overlegde ik met mijn eigen moeder Misschien is het de redding van ons samengestelde gezin geweest dat ik nog geen eigen kinderen had. Dan waren de relaties binnen ons gezin nog veel ingewikkelder geweest.”
Een moeder voor je stiefkinderen word je nooit, weet ze Dat hoeft van haar ook niet
„Nu de oudste van mijn man volwassen is geworden, hoor ik weleens dat ik op cruciale momenten heel belangrijk ben geweest in haar leven. Daar ben ik blij mee. Ik heb veel voor hen kunnen betekenen in een moeilijke tijd, want een scheiding gaat kinderen niet in de koude kleren zitten.”
Een samengesteld gezin vormen betekent jezelf als ouders wegcijferen. Voor honderd procent, zegt Hanneke „Mijn man zei al toen we verkering kregen: Ik vind onze relatie heel mooi, maar mijn kinderen zijn het belangrijkste Toen werd ik er kwaad om, nu vind ik het dapper dat hij dat zei. Want de kinderen zijn inderdaad het belangrijkste Zij hebben iets van jou nodig, jij niet van hen ”
Daarvoor heeft ze op persoonlijk vlak offers moeten brengen „Samen hebben we één kindje Mensen uit onze gezindte verwachten vaak dat er nog een baby’tje bij komt, en zeggen dat soms ook. Maar dat kan niet, omdat we het stabiele vangnet moeten zijn voor de andere drie kinderen. We moeten
altijd beschikbaar kunnen zijn voor hen.”
Ook Lydia stapte als single in een huwelijk met een gescheiden man met kinderen. Heftig, zegt ze, „maar je weet van tevoren dat je man al kinderen heeft Als je hem wilt, wil je ook de kinderen.”
Ze heeft, evenals Hanneke, geleerd zich in haar huwelijk bescheiden op te stellen „Ik moet soms bewust een stapje terug doen. Moeten er keuzes over school of bijbaantjes gemaakt worden, dan zeg ik weleens tegen mijn man: Bespreek dat maar met hun moeder. Je moet leren zwijgen, ook al zegt je gevoel soms anders De oudste van mijn man is bijvoorbeeld erg teruggetrokken. Ik zou haar soms zo graag eens knuffelen, maar ik doe dat bewust niet. Daar zou ze zich maar ongemakkelijk bij voelen. Ik dring me nooit op. Onze band is daardoor niet heel intiem. Ik hoop dat dat ooit nog gaat komen, maar ik zal haar nooit pushen.”
Ook Lydia’s man vertelde haar al voor hun huwelijk dat zijn kinderen op nummer één staan en dat een huwelijk niet werkt als de kinderen haar niet zouden accepteren.
„Daardoor moet je ervoor waken om tussen je man en zijn kinderen te komen. Het is een kwestie van op de juiste momenten leren zwijgen, al kun je je daardoor soms eenzaam voelen in je eigen huis.”
Na het eerste, heftigste jaar, werd het langzaam gemakkelijker, ervoer Lydia „Mijn man en ik hebben samen een kleintje gekregen. We merken dat zij voor verbinding zorgt tussen alle andere gezinsleden Ze is van ons allemaal ”
Dat ervaart ook Hanneke. „Onze zoon is te jong om voor concurrentie te zorgen bij de oudere halfbroers en -zussen Iedereen is gek op hem.”
Een samengesteld gezin vormen met kinderen uit twee gezinnen is zo mogelijk nog complexer Nadat Marieke en haar man scheidden, ontmoette ze haar huidige man. Zij heeft twee kinderen uit haar vorige huwelijk, haar man eveneens En hoewel het kroost onderling goed met elkaar overweg
kan, is de situatie verre van gemakkelijk. „We hadden allebei moeizame scheidingen Daardoor hebben we te maken met beschadigde kinderen. Hun vertrouwen in hun ouders en in relaties is beschaamd De veilige bodem van het gezin is van hun afgenomen. Het kost ook voor hen tijd om dat te verwerken, en ze zitten alle vier in een ander deel van dat proces. Alleen dat vergt al veel gesprek en begrip.”
Kinderen van gescheiden ouders groeien op in twee werelden. De wereld bij mama en haar eventuele nieuwe man, en de wereld bij papa en zijn eventuele nieuwe vrouw
Dat is verwarrend Marieke: „Je kunt je voorstellen dat dit een puinhoop wordt voor hen Je krijgt dan soms opmerkingen naar je hoofd als: Jij bent mijn vader niet, of: Jij bent mijn moeder niet.”
Marieke en haar man kwamen er samen niet goed uit en schakelden daarom begeleiding in van een relatietherapeut die gespecialiseerd is in samengestelde gezinnen (zie kader) „Daar leerden we heel veel van. Over hoe hechting werkt bijvoorbeeld. Een kind dat nog druk is met het verwerken van het verlies van zijn thuis, kan zich nog helemaal niet hechten aan stiefouders. Je wilt het goed hebben met elkaar, maar de loyaliteit van het kind gaat altijd uit naar zijn biologische vader of moeder. Zulke dingen zijn goed om te weten.”
Ook een worsteling: nieuwe gezinsregels
Want twee al bestaande gezinnen samenvoegen betekent geheid gebakkelei over verandering van gewoontes Wanneer en hoe lang mag een kind online, hoe laat en wat wordt er gegeten, wanneer moet een kind thuis zijn en waar mag het wel en niet naartoe? „Je moet samen nieuwe afspraken maken. Maar dat kost tijd, aandacht en vooral veel geduld. Zeker als de kinderen al wat ouder zijn en gewend zijn iets op een bepaalde manier te doen.”
Daarnaast voelt een stiefkind nooit zo eigen als je biologische kind „Ik legde mijzelf de regel op dat ik van allemaal evenveel moest houden. En hoewel ik ontzettend veel van mijn stiefkinderen houd, blijft mijn gevoel voor hen anders dan dat voor mijn eigen
kinderen In de cursus kregen we mee dat dit normaal is, omdat de bloedband ontbreekt. Dat nam de druk weg. Ons doel is nu hen allemaal te laten ervaren dat ze hier een veilig plekje hebben, waar er van hen gehouden wordt en waar ze over de Heere horen Zodat ze later hopelijk als stabiele volwassenen de wereld in kunnen gaan.”
Zowel Hanneke als Marieke heeft voor haar huwelijk weleens geworsteld met de nieuwe stap Marieke: „Na de scheiding besefte ik dat ik alleen nog een keer opnieuw zou kunnen beginnen als ik zeker wist dat de man in kwestie door de Heere op mijn pad werd gebracht.” Ze denkt dat dit bij haar huidige man het geval is. „Hoe mooi is het dat we samen onze beschadigde kinderen weer liefde kunnen geven? De Heere weet toch ook wat zij nodig hebben?”
Hanneke: „Ik kneep hem wel even toen ik, na lang single te zijn geweest, met een gescheiden man aankwam. Mijn ouders hebben mijn man voor ons huwelijk van a tot z uitgehoord Mijn vader zei: „Ik ga je maar één keer bevragen op je scheiding.” Daarna gaven ze hun zegen Ik voelde me door hen gesteund bij mijn beslissing ”
Lydia, die in 2019 met een gescheiden man trouwde, heeft het vooral zelf heel moeilijk gehad met de legitimiteit van hun samengestelde gezin. „De kerkenraad stond niet unaniem achter ons huwelijk. En ik wilde niet mijn eigen gang gaan, maar luisteren naar Gods Woord. We hebben samen veel
„Misschien is het onze redding geweest dat ik nog geen eigen kinderen had”
gebeden en hebben ons huwelijk toch mogen ervaren als Gods weg met ons leven Dat ging echter niet zonder worsteling. Onze relatie heeft daardoor wel even stilgelegen, omdat ik niet wist of ik met mijn man verder kon. Omdat de ex-vrouw van mijn man inmiddels samenwoonde, zagen we weer mogelijkheden Al vroeg ik me daarbij af of ik niet te zeer op zoek was naar een vrijbrief om te kunnen trouwen. Wat uiteindelijk de doorslag gaf, was hoe God ons bij elkaar bracht en hoe we samen God kunnen dienen.” Ze pauzeert even. „En toch, toen een geliefd familielid kort daarna ernstig ziek werd, dacht ik dat het een straf van God was Het blijft een gevoelig punt.”
Ook Hilde is sinds vorig jaar moeder in
HILDE
- Zorg voor een vertrouwenspersoon in de familie die objectief mee kan denken. Voor onze kinderen hielp het dat ze wisten dat hun oom en tante altijd voor hen klaarstonden.
- Blijf naar gescheiden mensen en kinderen van gescheiden ouders omkijken, ook binnen de kerk. Niet alleen de eerste maand, maar ook na een jaar of nog langer. Zo voelen de kinderen zich gezien en gehoord.
- Lees boeken ter voorbereiding op jullie nieuwe stap. Ik heb zelf veel gehad aan ”Samen voor Zijn aangezicht”, van ds. A.T. Vergunst, ”Samen in een nieuw gezin”, van E.J. Verbruggen en ”Voordat je opnieuw ja zegt”, van Bram de Blouw.
HANNEKE
- Sluit zoveel mogelijk aan bij de leefwereld van de (stief)kinderen, om de overgang voor hen zo soepel mogelijk te maken. Zo hangt mijn man lampjes op in de slaapkamer van zijn dochter bij zijn ex thuis. Niet omdat hij het zo fijn vindt om daar te komen, maar omdat ze dan weet: die lamp heeft papa opgehangen.
een samengesteld gezin. Hilde bracht twee dochters mee, haar nieuwe man een zoon Ze worstelt nu met de geloofsopvoeding van haar dochters. „Mijn ex doet nergens meer aan, en als ze in het weekend bij hem zijn, hoeven ze dus ook niet naar de kerk.”
Lydia herkent dit. „Als mijn stiefkinderen bij hun moeder zijn, gaan ze op zondag zwemmen en winkelen. De oudste, die bijna volwassen is, hebben we al eens tegen een vriend horen zeggen: „Als ik straks 18 ben, ga ik niet meer mee naar de kerk ” Dat is een groot spanningsveld voor ons. We zijn ook bang voor de invloed die dat heeft op onze jongste Die zegt later misschien: Zij hoeven niet meer mee naar de kerk, waarom ik dan wel? Ik voorzie nog best wat strijd.”
LYDIA
- Wees afwachtend in de benadering van je stiefkinderen en laat de opvoeding van hen zoveel mogelijk over aan je partner.
- Het heen en weer pendelen tussen twee huizen valt de kinderen soms zwaar. Zeker als ze ouder worden en bijvoorbeeld stage gaan lopen of verkering krijgen. Ze willen hun vader en moeder niet tekortdoen, maar dat is een worsteling. Het is goed om daar als (stief)ouders begrip voor te hebben.
MARIEKE
- Tussen kinderen uit verschillende gezinnen is soms een concurrentiestrijd gaande, die te maken heeft met de bloedbanden die er onderling liggen. Ga daar heel voorzichtig mee om.
- Neem de tijd om allemaal aan elkaar te wennen voordat je definitieve stappen zet. Een samengesteld gezin vormen is zo overweldigend. Daar moet je de kinderen de tijd voor geven.
- Zoek begeleiding bij het proces, bijvoorbeeld bij praktijken als Stiefgoed of Stiefpunt.
Mr. drs. Anje Slootweg werkt als mediator en advocaat echtscheidingen bij BVD advocaten Gescheiden echtparen die weer willen hertrouwen, nemen regelmatig contact met haar op, omdat ze willen weten wat bijvoorbeeld de financiële consequenties zijn „Als ze ervoor open staan, probeer ik hen dan wat adviezen mee te geven.”
Veel samengestelde gezinnen redden het niet „En dat is voor iedereen akelig Kinderen bouwen met veel strubbelingen een band op met stiefbroertjes en -zusjes en de nieuwe partner van hun ouder, en komen na de tweede scheiding opnieuw in een rouwproces. Ook voor de ouders is zoiets heftig. Scheiden voelt enorm als falen Faal je een tweede keer, dan heb je helemaal het gevoel dat er iets mis is met je.”
Als cliënten voor een scheiding bij haar komen, geeft ze daarom al vooraf tips mee voor het geval ze een nieuwe partner ontmoeten. „Zoals: zoek alsjeblieft iemand in de buurt Want het geeft zo ongelooflijk veel problemen als je met je kinderen moet verhuizen naar een plaats ver van je huidige woonplaats Het is voor kinderen heel naar als hun ouders uit elkaar gaan, maar als ze bij elkaar in dezelfde plaats blijven wonen, kunnen ze in elk geval nog gemakkelijk van huis naar huis Ik zie heel veel ellende en conflicten ontstaan doordat mensen met hun kinderen willen verhuizen naar een plek ver weg Daar moet je ook van de rechtbank toestemming voor krijgen, en die krijg je niet zomaar, want rechters zijn heel kritisch over zo’n stap ”
Nog een tip: „Doe niets overhaast, houd rekening met het tempo van kinderen Kinderen hebben vaak liever dat hun ouders na de scheiding alleen blijven Ga daarom niet te snel in de kennismaking met een nieuwe liefde En laat zo’n kennismaking gebeuren met respect voor en in overleg met de ex-partner, zodat die er niet door overvallen wordt.”
Ze ziet ook mooie voorbeelden van tweede huwelijken „Zo ken ik ouders die ervoor kiezen om, zolang hun kinderen thuis zijn, niet in één huis te gaan wonen Ze zijn wel met elkaar getrouwd en komen alleen bij elkaar als de kinderen naar de andere ouder zijn. Gaan de kinderen uit huis, dan komen er weer meer mogelijkheden Dit doet recht aan hun voorgeschiedenis en voorkomt ellende ”
Een deel van de problemen valt te voorkomen door veel met elkaar te praten en heldere afspraken te maken, denkt Hilde. En je niet te veel te bemoeien met de kinderen van wie je niet de biologische ouder bent. „Ik voed onze dochters op, hij zijn zoon Als er grote beslissingen genomen moeten worden, doen de biologische ouders dat.”
Nog een gouden regel: meng je als stiefouder niet in de geschiedenis van je partner en diens ex. Hilde: „Wat er ook tussen de ouders is gebeurd, een kind moet altijd de mogelijkheid hebben om met de andere ouder om te blijven gaan. Dus praat je in het bijzijn van de kinderen met respect over de andere ouder ”
Hanneke sluit zich daarbij aan: „Ik heb als buitenstaander nooit iemand veroordeeld, zowel vader als moeder niet Dat werkt verbindend. Alle narigheid die zich voor je komst heeft afgespeeld en die de ouders uit elkaar heeft gedreven, moet je negeren. Anders ga je het niet redden. Soms snapt de buitenwereld niets van die houding, maar dat is wel mijn redding geweest. Want als je gaat graven in alles wat er is gebeurd, dan is het onmogelijk om een neutrale positie in te nemen.”
En, ook belangrijk voor haar: „Probeer als stiefmoeder actief te verbinden Stuur een berichtje naar de biologische moeder van de kinderen om te zeggen hoe het met hen gaat als ze bij jou zijn En vraag zo nodig om tips bij de opvoeding ”
TIK
Ondanks de goede bedoelingen van alle betrokkenen, hebben kinderen van gescheiden ouders vaak toch een tik gekregen Hilde: „Toen mijn oudste dochter trouwplannen had, merkte ik hoezeer de scheiding haar beschadigd had Ze had hulp nodig omdat ze heel bang was dat haar huwelijk ook in een scheiding zou eindigen.”
Sophie, zelf kind van gescheiden ouders, heeft diezelfde ervaring. Haar moeder is lange tijd geleden hertrouwd, en samen met haar stiefzus en halfbroertjes
vormen ze een gezin. Dat gaat goed. „Je ziet van de buitenkant niet dat we een samengesteld gezin zijn.”
En toch. Nu ze volwassen is, heeft ze hulp gezocht omdat ze vastliep „Mijn relatie raakte uit en dat zorgde bij mij voor een terugval. Ik bleek nog veel onverwerkt verdriet te hebben Ik was vooral extra kwetsbaar in relaties, omdat je uit ervaring weet dat die niet voor altijd hoeven te zijn.”
Daarnaast brengt het ouder worden moeilijke keuzes met zich mee. „Stel dat ik ga trouwen. Wie nodig ik dan wel en niet uit van de biologische familie waarvan ik vervreemd ben geraakt?”
Hoezeer ouders hun kind ook proberen af te schermen van de ellende van een scheiding en hoe goed de samenstelling van nieuw gezin ook lijkt te zijn, houd oog voor de kinderen, is haar motto „Ik werk zelf in het onderwijs en probeer het gesprek aan te gaan met een kind dat in zo’n situatie zit. Ik hoop hem of haar daarmee te helpen. Je ziet aan de meeste kinderen die uit gebroken gezinnen komen niets geks. Maar toch heeft de scheiding impact op hen. Ik denk dat veel mensen onderschatten hoe groot die impact is, ook als alles voor het oog soepeltjes verloopt.”
Marieke: „De omgeving denkt soms: lang leve de liefde. Je bent nu hertrouwd en alles gaat over rozengeur en manenschijn. Maar zo is het niet Je voelt binnen het nieuwe, samengestelde gezin altijd de gebrokenheid van waaruit het is ontstaan. Je wordt nooit een normaal gezin ”
Hanneke: „Ik zou anderen niet zomaar adviseren een samengesteld gezin aan te gaan. Je moet jezelf dan veel wegcijferen. Aan de andere kant geef je daardoor de kinderen misschien de mogelijkheid voor een nieuwe, stabiele leefomgeving. Maar je moet wel weerbaar zijn om dit aan te kunnen En dat is niet voor iedereen weggelegd.”
Marieke: „De coach die ons begeleidde, verwoordde het heel treffend Ze zei: Een samengesteld gezin vormen is een beetje alsof je een instructieboekje van achter naar voren leest Het plaatje is af, maar je moet nog ontdekken hoe het is opgebouwd en hoe iedereen werkt. Zo voelt het precies.”
DE NAMEN VAN DE PERSONEN IN DIT ARTIKEL ZIJN OM PRIVACYREDENEN GEFINGEERD.
In 2021 eindigden 25962 huwelijken in een echtscheiding. Een deel van de gescheiden mensen hertrouwt. Maar ook de cijfers van samengestelde gezinnen zijn niet rooskleurig. Binnen vijf jaar gaat namelijk twee derde van de samengestelde gezinnen weer uit elkaar, blijkt uit onderzoek van de vereniging Familie- en erfrecht Advocaten en Scheidingsmediators (vFAS).
Een toenemend aantal kinderen groeit op in een samengesteld gezin. In 2017 ging het om een ruim een half miljoen minderjarige kinderen, 16 procent van het totale aantal kinderen. Wat de cijfers zijn voor echtscheidingen en samengestelde gezinnen binnen reformatorisch Nederland is niet bekend, maar feit is dat de problematiek ook deze gezindte niet voorbijgaat.
„
Je voelt binnen het nieuwe gezin altijd de gebrokenheid van waaruit het is ontstaan”
Familiehuis‘DeOldestee’ luxeensfeervolverblijfvoormax 14pers bekijk online de virtuele tour
Gezellig in het mooie Vechtdal www.oldemeyer.nl of bel 0523-262805, Hardenberg-Rheeze
zoek in 2.000.000+ artikelen
Waar ga je naartoe als je het verleden wilt ontdekken en het heden wilt duiden? Onderbouw je mening over allerlei maatschappelijke vraagstukken Ontdek vandaag nog hét christelijke inspiratieplatform Met ruim twee miljoen artikelen vol kennis uit betrouwbare bronnen uit de breedte van de gereformeerde gezindte
digibron.nl
Een bijzondere dag vraagt om een bijzondere locatie Molen de Zwaluw is die perfecte locatie voor jouw bruiloft. Met elkaar zorgen wij ervoor dat jouw dag een onvergetelijke dag wordt. Omdat wij beschikken over een grote diversiteit aan zalen is geen bruiloft bij ons hetzelfde. Kom je gezellig langs om alvast eens sfeer te proeven?
Molen de Zwaluw, Batterijenweg 19, Kesteren, molendezwaluw.nl
HET WORDT STEEDS NORMALER OM ALLEEN
DOOR HET LEVEN TE GAAN. LIEVER HAPPY
SINGLE DAN ONGELUKKIG IN EEN RELATIE, ZO LIJKT HET DEVIES. S DAT TERECHT?
In het moderne denken gaan relaties niet om de ander, maar om mijzelf Het eigen ik staat centraal Een relatie moet mij gelukkig maken en anders hoeft het van mij niet meer. Een heel aangrijpende ontwikkeling, die wordt bevestigd door Jan Latten, CBS-hoofddemograaf en hoogleraar sociale demografie. Hij zegt: „Veel jongeren verbreken sneller hun relatie wanneer hun partner niet ‘het beloofde land’ blijkt te zijn Jonge mensen willen gelukkig worden met een partner Wanneer deze niet aan de verwachtingen voldoet, zoeken ze verder Het single zijn is dus vaak een tijdelijke status ”
Van de ongeveer 8 miljoen huishoudens in ons land bestaan er bijna 3 miljoen uit alleenstaanden Hun aandeel bedraagt daarmee pakweg 40 procent van het totale aantal huishoudens In 2050 zal dit ruim de helft zijn, zo wordt berekend Het aantal singles neemt dus nog steeds toe De Bijbel leert ons dat het niet in de eerste plaats gaat om mijn geluk, maar of ik een ander gelukkig mag maken Elkaar dienen door de liefde Is dat niet de gestalte van de Heere Jezus, Die wij hierin moeten navolgen?
Nu kan daarbij de vraag opkomen: Mag ik in het zoeken naar een man of vrouw gebruikmaken van een datingsite?
Tegenstanders wijzen op allerlei bezwaren, zoals: Je moet niet actief opzoek gaan, maar het biddend aan de Heere overlaten.
Laat ik in ieder geval onderschrijven dat het gebed het allervoornaamste is Zodra je dat verlangen naar iemand om je liefde te delen bij jezelf opmerkt, dan is knieënwerk het eerste wat je te doen staat
Mag je dan geen gebruik maken van middelen? Ik denk dat je grootouders je kunnen vertellen hoe zij dat deden in hun jonge jaren Dan waren er bepaalde gebieden in het dorp waar de jongens zich verzamelden, terwijl de meisjes in groepjes voorbijliepen We kennen allemaal nog wel de refo-ontmoetingsplaatsen in bepaalde restaurants of de brieven onder nummer in het RD
Hoe mooi kan het zijn om een vriend of een vriendin te ontmoeten op school, vereniging of catechisatie Maar dat is niet voor iedereen weggelegd
Ook is niet iedereen even vrijmoedig om uit zichzelf op iemand toe te stappen. Dan kan een christelijke datingssite een mooie gelegenheid zijn
Helaas moet je ook daarbij de gebrokenheid van het leven door de zonde ervaren, als mensen zich mooier voordoen dan ze zijn of nep-accounts aanmaken Maar wanneer je daarmee rekening houdt, is het naar mijn gedachte een verantwoord middel, passend bij deze digitale wereld, waarin wij biddend onze weg hebben te zoeken
Wees dus beducht op die gevaren. Geef zeker in het begin niet te veel van jezelf prijs, maar wees wel in alles open en transparant, dat voorkomt teleurstellingen
Zou de Heere je niet willen horen, wanneer je Hem vraagt of je in deze weg een jongen of meisje mag leren kennen met wie je de Heere wilt dienen? Dat is de vraag: Is dat je verlangen? Zo niet, dan blijft het oude gezegde waar: eerst bekering, dan verkering Hoe ouderwets dat misschien ook klinkt: het is een gulden regel, die je de juiste weg wijst Gods zegen op die weg van harte toegebeden
waaieren door de Grote Poot.
Flarden van een gesprek
Steegje, poortje, trapje, torentje: dwalen door Deventer is een feest. Al passeer je een straat in de oude binnenstad voor de vierde keer, je blijft je verwonderen. Over etalages en gevels, lantaarns en glas-in-lood, burgers en buitenlui.
Een scholier schiet een plaatje van de Waag.
Wie per trein in Deventer arriveert, krijgt in het stationsgebouw al een voorproefje van wat de stad te bieden heeft: historie. Kijk naar de groenblauwe geglazuurde wandtegels en je waant je in 1914 Het is een dinsdagmiddag in januari. Winters, maar een zonnebril zou van pas komen De deuren van de Broederenkerk staan open, binnen is de stilte hoorbaar. Bij een houten Jozef, hamer in de hand,
branden twee waxinelichtjes. Naast het gastenboek ligt een A4’tje met een gebed om vrede in Oekraïne Er wordt ook gebeden voor de agressors, „opdat zij beseffen waar zij mee bezig zijn ” Van buiten klinken kinderstemmen
In de Treurnietsgang houdt een herenmodezaak uitverkoop. Rechts een delicatessenzaak met in de etalage flessen siroop en biologi-
Op een muur in de Bursestraat trekt een spreuk van Thomas a Kempis de aandacht
sche gemberdrank. Links een huis uit 1633 met een poort die toegang geeft tot de Jordenshof, het enige overgebleven hofje van Deventer. „S V P Niet Rondlopen”, verzoekt een bordje tussen de buxus. Voor antiquariaat Das Gute ist immer da! neust een man in de boeken. Hij draagt een gleufhoed en leunt op een wandelstok. Naast ”Schapen houden voor liefhebbers” ligt een dichtbundel van J C Bloem. „Wat heeft mij even een geluk hergeven? / Een neevlige einder, een verdoezeld bosch ” In de deuropening van de zaak hangen landkaarten, binnen ademt alles het gedrukte woord
Een radio uit de jaren tachtig is afgestemd op klassiek, er klinkt strijkmuziek Van Perzisch tapijt tot plafond zijn de boeken hoog opgetast. Augustinus vind je naast Nietzsche, Reve boven W G van de Hulst, Statenbijbels naast Vestdijk en Dickens. Op een wankele stapel balanceert ”De zondvloed” van Rehwinkel. ”Maanlicht” van Hella Haasse vraagt erom meegenomen te worden Contant betalen
Buiten is het een graad of 4 Topgevels van monumentale panden baden in warm licht. Op een muur in de Bursestraat trekt een spreuk van Thomas a Kempis (1380-1471) de aandacht. „Je zult je ’s avonds altijd weer verheugen als je de dag goed hebt besteed ” De mysticus ging in Deventer naar de Latijnse school
In de Assenstraat staat een rij huizen in de steigers. Er wappert een Oekraïense vlag, uit een box schalt muziek „Dit is mijn laatste woord. Wie denk je dat je bent?”
Tegenover eetcafé De Heksenketel houden werklui pauze Hun gesprek
gaat over een man aan wie iedereen voorbijloopt „Je zou ook aan hem kunnen vragen hoe het met hem gaat. Je zou hem tien euro kunnen geven Ja, toch?”
Boven de Brink is de lucht strakblauw. Een scholier –rugtas, witte sneakers– schiet een plaatje van de laatgotische Waag Met een goede oude fotocamera; de jeugd heeft de toekomst Er koert een duif Op de terrassen genieten mensen van de uitbundige januarizon, het bestek rinkelt vrolijk.
Vanaf de Brink voert de Maansteeg omhoog richting het Bergkwartier
Aan het einde van de Bergstraat staat de Bergkerk – het is al berg wat de klok slaat De basiliek met twee fiere torens doet denken aan kerken in Noord-Duitsland. Ze werd gebouwd in de bloeitijd van de Hanzestad.
Een sportvliegtuigje vliegt snorrend over, de zon doet het uurwerk van de zuidtoren oplichten. In de kerk moet een expositie de leegte vullen. De preekstoel, in het middenschip, staat er verloren bij. Naakt aan de dijk gezet. ”Godt Almachtich, Sin Woert is crachtich in ewichheit”, luidt de tekst op het klankbord.
In de Rijkmanstraat groeit klimop tegen de zeventiende-eeuwse gevel van Huys Ricmode De deur en de luiken zijn rood. Door de hoge, groene glas-in-loodramen zijn schilderijen en een kroonluchter te zien. Je zult hier maar wonen. Links slingert de smalle Muntengang, met aan het eind een poortje In de bestrating is het Christusmonogram verwerkt.
Op de hoek van de Kleine Overstraat en de Vleeshouwerstraat
staat een fraai jugendstilpand, met torentje Een sportieve jongeman in korte broek beent voorbij. Zou hij weten van de Moderne Devotie, die in Deventer ontstond? Van Geert Grote en Thomas a Kempis? Van nietigheid, beproeving en barmhartigheid?
Langs het koor van de Lebuinuskerk, even verderop, loopt een schoolklas Een goedgeluimde knul reikt de vuist „Boks, meneer!”
Daar is Terdege niet te beroerd voor „Ja, thanks!” Twee agenten verlaten het stadhuis aan het Grote Kerkhof. In de opvallende vensters van het gebouw uit 2016 zijn vingerafdrukken van burgers verwerkt Aan de voet van de kerktoren, op het grind, ligt een dode vogel. Wat ging er mis? Er is niets bestendigs onder de zon, zou Thomas zeggen. Bescheiden klokgeklingel markeert het kwartier, een rolkoffer ratelt over de klinkers. Het is tijd om terug te gaan naar het station. Aan de Grote Poot, in de etalage van de voormalige slagerij van de Joodse weduwe I. Gosschalk, staat een groot kunstwerk Het is volgepend met een gedeelte van het Bijbelboek Genesis, in kalligrafie. „Maar Jacob was een huiselijke man, die in tenten woonde”, luidt de slotzin Flarden van een gesprek waaieren door de Grote Poot Een zonnige vrouwenstem „Er is zo veel mooiigheid in mijn leven!” Bij boekhandel Alternate staat in het portiek een rek met kaarten van het Engelse Two Bad Mice. ”Birds in a Bush” springt eruit. Een bonte specht, een ijsvogel, een musje en een roodborst, een koekoek en twee merels. Op takken met jong groen. Zo veel mooiigheid in het leven!
VVV DEVENTER, BRINK 89, 7411 BX DEVENTER. DEVENTER.INFO
Dat ze onbekend waren, was één ding. Daarbij kwamen nog hun starende ogen. Maar toen we de drempel eenmaal over waren, bleken de dorado’s toch echt een succes.
Voor 4 personen: * 2 blikjes tomatenpuree (à 70 gr) * 6 el olijfolie * 4 teentjes knoflook * 1 tl gedroogde rozemarijn
* 4 dorades, schoongemaakt * zout * peper * nootmuskaat
* Bak de tomatenpuree een paar minuten op matig vuur in een droge pan (ontzuren)
* Doe de puree, de olijfolie, teentjes knoflook en rozemarijn in een hoge beker en mix alles met de staafmixer tot een gladde marinade
* Spoel de dorades met koud water af en dep ze droog
* Maak met een scherp mes enkele inkepingen in de vissenhuid
* Bestrooi ze met zout naar smaak en kruid ze met een vleug peper en een vleug nootmuskaat
* Leg de vissen in een ovenschaal en schep er de marinade overheen
* Zet ze een paar uur in de koelkast
* Verwarm de oven voor op 180 graden en plaats de ovenschaal in het midden Bak de dorades in een halfuur gaar
Een eng succes
TEUNIE LUIJK
Willem en ik aten buiten de deur en Willem vroeg aan de serveerster wat ”de vis van de dag was”. ”Dorade”, luidde haar antwoord. Dorade? Dat kenden we niet. En je weet het, hè: ”Wat de boer niet kent, dat eet hij niet.” Willem koos dus ‘veilig’ voor victoriabaars. De volgende dag liepen we over de markt en kwamen langs de rij met visboeren. En daar zag ik ze: dorades. In een grote bak, vooraan, lagen ze me met hun dode vissenogen aan te staren. In een opwelling besloot ik er een paar te kopen, om ze eens lekker te bereiden voor de visliefhebbers bij ons thuis. De visboer maakte ze schoon: hij haalde de schubben eraf en de ingewanden eruit. En de koppen met die starende ogen? Die mocht hij zelf houden. Laat ik het maar eerlijk zeggen: ik vind ze gewoon een beetje eng. Maar de dorades bleken een succes! Intussen staan ze hier regelmatig op het menu.
1. Elke goede oplossing levert punten op Hebt u vragen over puzzelaantal e d , stuur dan een aan uzelf geadresseerde, gefrankeerde retourenvelop mee
2. Zolang de antwoorden nog niet inTerdege staan, kunt u uw puzzeloplossingen inzenden (eventueel twee afleveringen tegelijk)
3. Eén inzending per abonnementadres
4. Wie in totaal 200 punten heeft, ontvangt een prijs Overgebleven punten (staan vermeld achter de naam van de winnaar) gaan mee naar de volgende ronde
5. Stuur oplossingen op één briefkaart (gebruik alleen een envelop als u een gefrankeerde retourenvelop meestuurt)
naar: Miranda van der Hart, Kersenweg 1 A 4416 PT Kruiningen of naar puzzelbox@ kliksafe nl Vermeld de puzzelnummers en uw adres
6. Zendt u voor het eerst in, zet dan ‘nieuw’ op uw briefkaart
7 Prijswinnaars verliezen hun punten als ze een jaar niet hebben ingezonden Ze beginnen dan weer met nul punten
Zoek bij de nummers de juiste namen Maak daarna van de onderstreepte letters van boven naar beneden de oplossing
1 Broer van Samma
2. Kleinzoon van Saul
3 Halfbroer van Ismaël
4 Moeder van Joas
5. Zoon van Manóach
6 Zus van Zebulon
7 Tweelingbroer van Zerah
8. Zus van Absalom
9 Nicht van Maria
10 Bijvrouw van Elifaz
11. Vader van Abdon
12 Halfzus van Abraham
13 Schoonzus van Ruth
14. Dochter van Hosea
15 Grootvader van Semàja
16 Neef van Abraham
17. Vrouw van Ahasvéros
Mefiboseth
Perez
Mehetábeël
Sara
Hillel
Elisabeth
Lo-Ruchama
Lot
Timna
Simson
David
Orpa
Zibja
Dina
Izak
Esther
Thamar
1 bloem, 2 lekker, 3 hoofdstad van Syrië, 4 opnieuw, 5 totaal, 6 onderzetter, 7 bovennatuurlijke gave, 8 amulet, 9 bouwwerk in Rotterdam, 10 militaire order, 11 hoogste gebergte, 12 likeur, 13 hoogstens
Inzenden: het woord dat ontstaat op de hokjes met een sterretje
Horizontaal: 1. levenssfeer, 3. havenbedrijf, 5 verkeersplein, 7. vlekkenwater, 9. pedant, 10 vooral, 12. frase, 14 plaats op Malta, 17. soort, 19. voorstel, 20. samensmelting, 21. receptie, 22. toverkunst, 24 terug, 26. stad in Brazilië, 28 visgerecht, 29 bank, 31 automerk, 33 barrage, 35. ongezoet, 37. eindelijk, 38. verkwikkend.
Verticaal: 1. havenstad waar Paulus verbleef, 2 betaalmiddel, 3. toespraak, 4. identiteitsbewijs, 6. prul, 8. hekwerk, 9. kolder, 11. afname, 12. uitvinder, 13. deel van de week, 15. deel van een woord, 16. land, 18. vluchteling, 19. schoen, 22. wijze, 23. vulkaangesteente, 25. gelaat, 26. tegoed, 27, rugzijde, 28. deel van België, 30. legende, 31. helpers, 32. waterdoorgang, 34 rumoerig, 35. hotelkamer, 36 bijna
Inzenden: het woord dat gemaakt kan worden van de hokjes met een sterretje
De laatste letter van een woord is de eerste van het volgende. Het aantal letters staat achter de opgave
1. heerlijk – glasafval – reclameblad (6-6-6), 2. verdieping – dag – gestrekt (5-6-7), 3. teken – stelling – precies (6-7-5), 4 kameelschaap – plaats in Flevoland – azijn – bekwaamheid (4-6-4-5), 5. ontlastend bewijs – ooievaar – vermaak – smakelijk (5-4-4-6), 6 drank – oud –schaaldier (8-6-4), 7. gewas – gezondheid – onderzetter – bladmetaal (3-6-5-5), 8 familielid – glazuur –goedzak – mannelijk dier (5-5-6-3), 9 werkplaats – verkoop – even (6-5-7), 10. streek – kolder – meelbal – vrij (5-5-6-3), 11 jammerlijk – glans –schoonmaakdoek (8-5-5), 12. roem – saai – drinkgerei (6-8-4), 13. spijt –reisplan – vogel – dwarshout (6-5-62), 14. mep – lichaamsdeel – steppe (4-7-7), 15 mode – spel – verzuim (5-6-7), 16 hetzelfde – vordering – beroep (7-7-4), 17. geur – beroep – vogelverblijf – wat – traptrede (4-34-4-5)
M’n middagdienst is nog maar net begonnen of ik hoor over de portofoon dat mijn collega een ”achtervolging te voet” heeft, van een man die zojuist een kassalade probeerde te stelen. Samen met de aanwezige collega’s vliegen we eropuit om de collega te assisteren.
Politieagent Johan
Dubbeldam en ambulancechauffeur
Jan de Vries
schrijven om de beurt een column
Vlak voordat ik ter plaatse ben, hoor ik dat de man gepakt is Ik zie nog net dat hij geboeid in een politieauto wordt gezet en wordt weggereden Terug op het bureau komt een zeer penetrante geur me tegemoet Die blijkt van de verdachte afkomstig te zijn, een Poolse jongeman van halverwege de twintig Gezien de lucht die hij verspreidt, leeft hij vermoedelijk op straat Een uurtje later moet ik zijn identiteit vaststellen Als ik hem uit de ophoudkamer haal, vraagt hij om eten Van mijn collega begreep ik dat hij al twee tosti’s heeft gegeten, maar goed, ik weet niet wanneer hij voor het laatst een echte maaltijd heeft gehad Ik besluit nog twee tosti’s voor hem te maken, die hij gulzig opeet De lucht is zo penetrant dat het geen pretje is om verder te moeten met deze man Maar zijn identiteit dient nu eenmaal vastgesteld te worden Hij blijkt precies te weten hoe de ID-zuil werkt Ervaren legt hij steeds zijn vingers op de lezer, zodat het computersysteem de afdruk kan lezen Ondertussen vertelt hij dat hij naar Nederland is gekomen voor werk, maar nu geen werk en onderdak heeft „Zou je dan niet liever teruggaan naar je familie en vrienden?” informeer ik, waarop de man onbedaarlijk begint te huilen
„Ik kan je wel in contact brengen met mensen die je kunnen helpen”, bied ik aan Snikkend en in nauwelijks verstaanbaar Engels zegt hij dat hij dat graag wil. Ik zoek de gegevens op van een stichting die hulp biedt aan Oost-Europese arbeidsmigranten die tussen wal en schip zijn geraakt, en stop die in z’n tasje „Ik doe mijn kaartje erbij. Mocht je er niet uitkomen, laat het weten, dan help ik je.”
Diefstal is fout Punt Het openbaar ministerie zal hem een passende straf opleggen Maar de context maakt elk verhaal toch weer anders Ik heb niets meer van hem gehoord, hoop maar dat het gelukt is.
De lucht is zo penetrant dat het geen pretje is om verder te gaan met deze man
Zet de volgende woorden op de goede plaats in het stramien.
broer – dochter – gezin – grootje – kleinzoon –moeder – neef – nicht – tante – vader
A-10 Gideon Richteren 6:38 en Richteren 7:5 en 6
B-10 Horizontaal: 1 aard, 5 wrok, 9 slaag, 11 koala, 12 ligmat, 15 tolken, 16 aal, 17 signatuur, 20 kus, 21 sar, 23 ka, 24 ik, 25 rem, 26 nou, 28 agave, 29 nor, 30 oker, 32 rest, 34 wet, 36 Obadja, 37 alinea, 38 sim, 40 tors, 43 stad, 45. dek, 46. tempo, 47. fan, 49. pur, 50. nu, 51. do, 53. mok, 55 lui, 56 zogenaamd, 58 erg, 60 orkaan, 62 enamel, 64 meent, 65 arena, 66 pers, 67 erts Verticaal: 1 asla, 2 alias, 3. raglan, 4. dam, 5. wol, 6. rakker, 7. oleum, 8. kans, 10 gas, 11 kor, 13 tik, 14 ravage, 15 tuk, 18 gaar, 19 uier, 22 roomboter, 25 Rotterdam, 27 uk, 29 NS, 31 elder, 33 edict, 34. was, 35. tam, 39. immens, 41. ok, 42. stug, 43. soda, 44 af, 45 duiker, 48 noemer, 49 puree, 50 non, 52 ome, 54 krent, 55 lomp, 56 zat, 57 DNA, 59 glas, 61 Ans, 63. are. Watersnoodramp.
C-10 Horizontaal: 1 grond – dader – ribes – sauna, 2 ieder
– roest – totem – meter, 3 tafel – label – loper – repli, 4 fluit
– tonus – sinds – sedan, 5. ijlbot – tabla – Artis – serie, 6. vorst – tiran – nooit – terug, 7 neuro – omver – Rokin – natie, 8 einde – eerst – trend – deern Verticaal: 1 erker – rails
– sloom – menie, 2. enkel – legio – oogst – Trudi, 3. Nahor
– rabot – talie – emmer, 4 feest – tenue – Eliab – Beesd, 5 eivol – Lopik – kroot – toorn, 6 bevel – lende – eiwit – tinne, 7. raket – teken – nevel – latei, 8. uniek – klaar – ritus – siert. Eén februari negentien drie en vijftig
D-10 1 monument, 2 getijde, 3 orkaan, 4 caisson, 5 museum, 6. evacuatie, 7. redding, 8. nooduitgang, 9. barak, 10. bijstand, 11 droogleggen, 12 watersnood, 13 ponton, 14 stuwdam, 15 stormvloed, 16 reconstructie, 17 gedachtenis Herdenken.
E-10 1 woerd, 2 orgie, 3 egaal, 4 riant, 6 prude, 7 lunet, 8 adept, 9 netto Deltaplan
400 punten: B v d Stelt, Apeldoorn (6); 1600 punten: G. van Lagen-Vos, Garderen (3); 1800 punten: B
Boogaard, Goes (1); 2000 punten:
A.A.T Hiemstra-Winckel, Damwoude (3); 2400 punten: C Noorland-de Visser, Moerkapelle (8); 3200 punten: L. v.d. Heide, Surhuisterveen (1);
E G v d Vlekkert-Both, Moerkapelle (0); 3800 punten: G Westhoff-Zwep, Genemuiden (12); 4000 punten:
A A Verhoeven, H I -Ambacht (8);
4200 punten: I H den Bleker-Donker, Woudenberg(6); 4400 punten:
T Krol-Pranger, Wouterswoude (10);
5200 punten: T Gort, Barneveld (5);
5800 punten: A van Hof-Benschop, Barneveld (6).
Wilt u bij uw volgende oplossingen aangeven welke prijs u wilt? U kunt kiezen uit:
• ”Een hartelijke nodiging”, door Thomas Boston;
• ”Vergeving!” door Jeroen Kriekaard;
• ”Schuurtjesvolk”, door Huib de Vries;
• ”Uitzien naar morgen”, door Piet Vijfhuizen;
• ”Kleur het jaar door. Kleurplaten bij de christelijke feestdagen”, door Linda Bikker;
• ”Een koffer vol verhalen”, door Rudy Reijersen van Buuren;
• ”Genade voor een moordenaar”, door S A C Hoogendijk;
• ”Hoe lief heb ik Uw wet”, door Peter van Olst;
• ”Hoopvol vrouw zijn”, door Astrid Bokhorst;
• ”De herder van Guangzhou”, door A Jobse;
• ”Schuilen in de schaduw”, door Nelleke Wander;
• ”Moed en kracht”, door Wulfert Floor;
• ”De buurtbarbecue”, door Gerjanne van Lagen
Meer informatie: www debanier nl
„Wij verkopen en verhuren woningen en bedrijfspanden in Barneveld en omgeving Jan en Henk houden zich bezig met woningmakelaardij, terwijl Martijn en Laurens zich op bedrijfsmatig vastgoed richten Hennie denkt vooral mee in beleidsmatige zaken Ons hele team bestaat uit elf personen en een stagiaire en met name onze back-office staat als een huis: hun betrokkenheid wordt in de Funda-reviews vaak geroemd Bloedband of niet: het voelt als een grote familie
Grondlegger was onze opa Henk Westeneng, die in 1961 met dit werk begon Zoon Jan is in de zaak gekomen, en later ook kleinzoon Henk, kleindochter Hennie en haar man Martijn en ten slotte onze neef Laurens Het zou leuk zijn als er straks van de vierde generatie ook familieleden gaan meedoen, maar die zijn nu nog te jong Opa zelf kwam tot kort voor zijn overlijden nog nagenoeg elke werkdag op kantoor Op vrijdagmorgen nam hij een voorraad krentenbollen mee en ongeacht welke klant er zat, kreeg iedereen om tien uur een krentenbol Dit werd altijd gewaardeerd Misschien gaan we dat weer invoeren
Bij ons vind je geen vergadercultuur: aan een blik of een half woord hebben we genoeg En ja, dat gaat soms op een verjaardag ook door, maar daar proberen we wel voor te waken
De meest memorabele objecten die we verkochten? Een kasteel in het midden van het land, en een klein spoorhuisje strak aan een goederenspoorlijn
Tot onze verbazing reageerde er direct een treinspotter, die nu de gelukkige eigenaar is. Ook een leuk voorval: we verkochten een pand van iemand die in detentie zat Voor de legitimatie reed Laurens helemaal naar de gevangenis in Lelystad Maar omdat ons kantoor door de klant per abuis als ”Westerink Makelaardij” was aangemeld, mocht Laurens niet naar binnen en moest hij terug Illusie armer, ervaring rijker – maar het is gelukkig goed gekomen ”
tekst & beeld: Niek Stam„We verkochten ooit een kasteel en een spoorhuisje”
Boodschappen doen is een van mijn favoriete klusjes. Saai is het in ieder geval nooit, want het vereist best wat denkwerk en planning. Staan er dingen in de koelkast die op moeten? Heeft ”team puur” nog genoeg hagelslag voor de komende drie dagen? Ligt er misschien al een voorraad thee voor twee jaar in de kast, waardoor ik de 1+1gratis-aanbieding van deze week toch beter kan negeren? Dat soort vragen.
Terwijl ik met een half oog Sifra in de gaten houd –die gebruikt de kar als klimrek– bedenk ik wat er de komende dagen op het menu komt te staan Ik laat me daarbij graag leiden door de aanbiedingen en speur overal in de schappen naar kortingsstickers Maar met het oog op mijn geweten verdwijnt er ook af en toe iets biologisch’ of van eigen bodem in de kar Het liefst kook ik een beetje gezond (e-nummers, zout en suiker met mate, vezels en vitamines in overvloed) Maar als ik serieus werk wil maken van groente, sta ik tegenwoordig algauw een kilo boontjes af te halen of bergen paprika te snijden Wat dat betreft is de bloemkool mijn beste vriend Ongegeneerd graai ik in het schap naar het grootste exemplaar, want anders heb ik er twee nodig.
Neline is getrouwd en moeder van Martha (9), Abel (7), Jolijn (6), Reinout (4) en Sifra (1).
Tijd om de gang naar de kassa te maken Voor een koopjesjager zoals ik is dat tegenwoordig niet het leukste onderdeel van het boodschappen doen. „De kruidenroomkaas was altijd 55 cent, maar nu betaal je er 1 euro 19 voor”, mopper ik onderweg naar huis tegen Sifra Ze heeft geen idee waar ik het over heb en brabbelt vrolijk terug Ineens moet ik denken aan die moeder uit Madagaskar, die een poosje geleden haar verhaal deed bij de NOS Al twee jaar kan ze haar kinderen alleen maar soep van cactusbladeren voorzetten; er groeit door de klimaatverandering niets anders meer op het land. En dan die vader uit Afghanistan, die vol schaamte vertelt dat hij een nier van zijn zoon verkocht heeft om in het levensonderhoud van zijn gezin te kunnen voorzien Het geld dat hij ervoor kreeg, is nu alweer op Hoe kan ik deze column nog met goed fatsoen afsluiten? Met het voornemen om voortaan toch maar voor de fair trade-hagelslag te gaan? Dat is ridicuul De tegenstelling is te groot, een oplossing te ver weg Soms kun je er maar beter het zwijgen toe doen. Of zachtjes fluisteren: Kyrie eleison.
„De kruidenroomkaas was altijd 55 cent, maar nu betaal je er 1 euro 19 voor ”
14 MAART 2023
Niets missen van Terdege?
Neem nu een abonnement!
Velen dachten dat ds.
M.T. Al-Chalabi een beroep zou aannemen naar een zustergemeente in de VS of Canada. De weg van de Heere ging anders.
”Ik ben losgescheurd van Brakel en ging tot verbazing van iedereen naar Hilversum.”
Op 15 maart zijn er verkiezingen voor Provinciale Staten. Een redelijk onbekende bestuurslaag. Wie draaien er in provincies aan de knoppen? Een ontmoeting met twee gedeputeerden uit twee provincies die allebei ook lijsttrekker zijn.
Ze houdt van meubels met een verhaal en koopt liefst tweedehands. Mary Jansen uit Tholen volgt niet de gebaande wegen met haar interieur. Ze koopt alleen iets als ze het echt mooi vindt. “En ik val altijd weer voor hout.”
Urk is niet alleen op afstand het kinderrijkste dorp van Nederland. De vissersplaats staat ook aan de top in het bieden van pleegzorg. ”De liefde voor de pleegkinderen is bij ons allemaal in het hart gelegd.”
Terdege is een reformatorisch familieblad en verschijnt elke twee weken Terdege is een onderdeel van Erdee Media Groep (EMG) EMG legt van abonnees gegevens vast voor de uitvoering van de (abonnee)overeenkomst en om u te informeren over producten en diensten van EMG
Met jutezakken en gips repareerden Limburgse metselaars de scheuren in de muur van de Sint-Bavo in Haarlem. Hun vakwerk bracht dokter Antonius Mathijsen op een idee. Zijn vondst werkte – bij kippen én bij mensen. gaat over Einstein
Postadres: Terdege, Postbus 613, 7300 AP Apeldoorn
Bezoekadres: Laan van Westenenk 12, 7336 AZ Apeldoorn
Telefoon (algemeen): 055 - 5390333
Fax: 055 - 5419318 E-mail: redactie@terdege nl
Directie: ir C Heutink
Hoofdredactie: dr ir S M de Bruijn
Bladmanager: Jeannette Zeeman-van Grol, tel 055 - 5390333
Chef-redacteur: Gisette van Dalen-Heemskerk, tel 055 - 5390333
Redactie: Jacomijn Ariakhah-Hoekman, Martijn den Hollander, Annemieke Fieret-van den Berg, Huib de Vries
Vormgeving: Marthe Roukens, Jendy Pieterse, Esther Karman - Rap
Abonneeservice: tel 055 - 5390300, e-mail: abonneeservice@erdee nl
Advertenties: Tel 055-5390499, e-mail: advertentie@erdee nl
ISSN: 1382-9076 Giro 719 502 (Erdee Media Groep)
Druk: Damen Drukkers bv Werkendam
Abonnementsprijs: maandincasso € 9,60
De 40e jaargang loopt tot 1 oktober 2023
Abonnementen kunnen op elk moment ingaan
Opzegging: Een maand voor einde abonnementsperiode, bij voorkeur telefonisch via Abonneeservice
Adreswijzigingen: Schriftelijk drie weken vóór ingangsdatum
Aansprakelijkheid: Terdege is op geen enkele wijze aansprakelijk voor producten en diensten die aangeboden worden door adverteerders in deze Terdege
Dit geldt ook voor de integriteit van de adverteerder Meer info: terdege nl; erdeeservice nl
Het is verboden Terdege zonder toestemming op te nemen in, of ter beschikking te stellen van een leesportefeuille Terdege is op geen enkele wijze verantwoordelijk voor de kwaliteit of integriteit van producten en diensten die in de advertenties worden aangeboden
Voor alle in deze uitgave genoemde toekomstige data geldt Deo volente
Terdege in braille, grootletter en digitale vorm:
Terdege is in braille, grootletter, digitale en in gesproken vorm verkrijgbaar bij Bibliotheekservice
Passend Lezen, tel 070-338 15 00,
E-mail: klanten@passendlezen nl, Postbus 84010, 2508 AA Den Haag
