RD Magazine 11 nov - De naaste NU

Page 1


REFORMATORISCH DAGBLAD

ZATERDAG 11 NOVEMBER 2023 DE NAASTE NU

Sprekende ogen Afghanistan

In de rij voor fotograaf Carel

Schutte

GEDICHT

De wereld is een oceaan van lijden

COLUMN

Soms wil Mariska naar de laatste bladzijde bladeren

DOSEREN

Ga bewust om met de stroom van beelden

07 De Week | Kijk verder over het geven van tienden

21 Column | Doorbladeren naar de laatste bladzijde

22 Verdieping | Het lijden komt dichterbij dan ooit

32 Vergeten lijst | Landen waar weinig aandacht voor is

36 Ter plekke | Oorlog en hoop in ogen van kinderen

54 Interview | Ab Jansen brengt nood van de wereld in beeld

61 Boeken | Goedheid voor het oprapen

66 Wij-zij | Geen liefdadigheid, maar gerechtigheid

79 Gezond | Geldstress schadelijk voor gezondheid

82 Buiten | Smokkelaarsroute rond ‘s Heerenberg

88 Puzzels | Sudoku, Zweedse puzzel en cryptogram

91 Het laatste woord | Uw land

Recept

Jeproeftdepompoenniet. Gelukkigmaar

81

10

Het gesprek

GerardStoop:genieten vanpersoonlijkcontact dak-enthuislozen

86

Kits

NaarschoolinMalawi

71

Consument

Tweelingzussenmaken

tassenvanoudezeilen

48 Essay Verdwijntdedienst vandeofferande?

VOORWOORD

Gezien

Ditmagazinegaatovergoeddoen,lijden,anderenhelpenende spannendekantendaaraan.Hetgaatoververgetenlanden.Erstaan ‘onhelpbare’meisjesuitAfghanistanin.Zezijninoktobergezien doorfotograafCarelSchutteenkijkennudelezersaan.

CollegaRoosmarijnReijnoudtzagzealseersteopderedactie;ze maildemewaterdoorhaarheenging:„Zegaanvoorbijopm’n scherm.Meerderekeren.Ikmaakdeselectie,zetzeineenmapje, sleepzeinonsfotosysteem.Endangeefikzenamen Nee,geen namen.Wantdiekeniknogniet.Hetisportret1,portret2enportret3.Hetvoeltkoudenkil,terwijldemeisjesmeaankijken.M’n hartraken.Diepernog,m’nzielraken.Heere,Ukenthunnamen, bidik.Heere,laathenveiligzijninUwarmen!Laterindeweek verteltCarelSchuttedatookhijhunnamennietweet.Hijzetteniet minderdantachtigkinderenopdefoto.Dehectiekliethetniettoe omookhunnamentenoteren.Evenbenikteleurgesteld.Maardan besefik:waardetoekomstvandezemeisjeshieropaarde–zonder scholing,metboerkaeneenafgezonderdleven–zouitzichtloos lijkt,kanHijgevenwatgeenmenskan:eenhoopvolletoekomst Hijkenthunnamen. ”

Clasina van den Heuvel clasina@rd.nl

Samaritaan

Hij was in diepe nood toen ik hem vond, toen ik de moed had om niet weg te kijken: een mens alleen, beroofd en zwaargewond. Zonder een naaste zou hij gauw bezwijken

De wereld is een oceaan van lijden.

Ik heb het goed, ik moet iets doen – maar wat? God legt die ene op mijn levenspad.

Aan hem mag ik mijn naastenliefde wijden.

ArieMaasland

Leesverderophetweb,luisternaardepodcasts ofbekijkdevideo’svanhetRD

LEZERS IN AFRIKA

RDMagazine inGuinee

Somskrijgjeeenfoto binnendiejenietverwacht. Ditwaserdezeweekzoeen. EenmeisjeinGuineedat speeltmetoudeRDMagazines.Bijnavraagbleekdit meisjebetrokkenbijhet projectvanzendingswerker TeunHakvoortvandeZGG inGuinee.Dusdezefoto staathiermedevanwegede persoondiehemdemagazinesopstuurt.

VIDEO

Hetgevenvan tienden

Ishetgevenvantiendennogvandezetijd?

Indezeinoktobergeplaatstevideogaat RobertJansemaopzoeknaardebetekenisvan tiendenenlegthijuitwatgevenmetjedoet BartvandeVriegroeideopmethetapartzettenvanprecies10procent,viaeenkleineenveloppeinzijnspaarpot.Hoedoejedatalsje eenmaaleengezinhebt?Zethijvandaagdedagnogaltijdletterlijk10 procentapart?

Is hetgeven vantienden nogwel vandezetijd?

Beluister de afleveringvia: rd.nl/tienden

FOTOSERIE

Week45inbeeldofpodcast

Wezoudenhetbijnavergeten:deoorloginOekraïneduurt nogaltijdvoort.Opdefotoeenouderevrouwdiebidtin eenkerkinPosad-Pokrovske,eendorpdatzwaarbeschadigdisgeraakttijdensdestrijdomCherson. beeld AFP

De webredactie vanhet Reformatorisch Dagbladselecteert elkeweek een reeksbijzondere, opvallendeenindrukwekkende foto’s die ze onder ogen kreeg. De serie vandezeweek zien? Ga dan naar rd.nl/weekinbeeld

ondersteunt Russische evangelisten

Breng het Evangelie bij Misha

In Rusland en de omliggende landen leven miljoenen mensen die onbekend zijn met het Evangelie. Velen zinken weg in afgoderij en dronkenschap. Zij leven uitzichtloos, zonder hoop, zonder God in de wereld.

Jezus gaf aan zijn discipelen de opdracht om het Evangelie te brengen tot aan het uiterste der aarde. Met uw hulp ondersteunt Friedensstimme 120 evangelisten.

In Rusland, Centraal-Azië en de Kaukasus. Uw steun maakt Levensgroot verschil!

Help en bid mee!

VIDEOSERIE

Ingesprekmet drielijsttrekkers

Op22novembermagNederlandweernaardestembus.Elkepartij probeerttotenmetdelaatstedagnogstemmersovertehalen. Hoegaatdecampagnetotnutoe?PolitiekredacteurenJakkoGunsten GerardVroegindeweijgaanindrieafleveringeningesprekmetdelijsttrekkersvandeSGP,ChristenUnieenhetCDA.Indeeersteaflevering, diewoensdag8novemberisgepubliceerd,gaatChrisStofferdieperin opthema’salshetgezinendeouderenzorg.

ACHTER DE SCHERMEN

Podcastserieover werkindekerk

Achterdeschermenwerktdepodcastredactieaaneentweetalkorteseries Eén seriegaatoverhetwerkvanpredikanten. Voorhenwachtnadezomervakantie altijdweereenintensieveperiode.Predikantenhebbenhetdruk.Hoegaanzijom methetvelewerkenwatdoenzealshet werkteveeldreigtteworden?

RedacteurArnoLagendijkgaatdaarover ingesprekmetmediator,coachenondernemerSteefPost,algemeensecretarisvan deGereformeerdeBondPietVergunst,ds. vanderMeer(hhdPoortvliet),ds.Goedvree,(hervormdHoevelaken)ends.Labee (ggVeenendaal).

Binnenkortkomtdeserieonline.

Watdrijftiemandinzijnofhaarleven?Hoeishijofzijgevormd? Indezerubriekeenpersoonlijkinterviewmeteenmeerofminder bekendpersoonuitdebreedtevandesamenleving. Dezeaflevering:GerardStoop.Volgendeweek:MaartenvanOoijen.

HET

Liefdetonenin eengebroken wereld

Hijiseenbestuurderinhartennieren.Intussen genietGerardStoop(49),directeurvanstichting Ontmoeting,ookvanhetpersoonlijkecontact metcliëntenalshijbijvoorbeelddeinloopvoor dak-enthuislozeneensbezoekt. „Tendiepsteben iknietandersdandezemensen.Misschienzijnzij welveeleerlijkerdanik.”

Samenmeteengroepmannenuitzijn kerkelijkegemeentetrokStoopeindseptemberdoorOostenrijkenZwitserland. „Weovernachtteninprimitieveomstandigheden,ineenberghut.Datisnietzomijn ding.Ikmoestbehoorlijkuitmijncomfortzone komen”,erkentStoop.Tochhadhijdedriedaagse tripnietgraagwillenmissen.„Hetenigelichtdat ik’snachtszag,wasdatvandesterrenhemel.Ik raakteeropnieuwdooronderdeindrukvande grootheidvanGod.Alsjealleenalziethoedie sterrentenopzichtevanelkaaraandehemel staan;datkangeentoevalzijn.Datishetwerk vandeSchepper.”

Tijdensdedriedaagsetrektochtginggeregeld deBijbelopen.„Welazenbijvoorbeeldaanhet beginvaneendagPsalm3:„U,Heere,benteen Schildvoormij.”Ineenmeditatiefmomentprobeerdenwediewoordentotonstelatendoordringen,zeonstoeteeigenen.Watbetekenen dezewoordenvandaagvoorje,aanhetbeginvan eentochtwaarjemisschientegenopziet?Hoe

kunnenzejeverderhelpen?Gedurendededag kwamditversgeregeldterug”,verteltStoop. Ontspannenzithijdezeochtendinoktober opdebankindewoonkamervanzijnjaren 30-huisinHendrik-Ido-Ambacht.Zijnvrouw, Marian,heefthemzojuistgeholpenhetkoffiezetapparaattebedienen.„Ikdrinkzelfgeenkoffie”, zegthijverontschuldigend.Deboekenkastbevat behalvekook-enkinderboekendiversetheologischetitels,zoalsde”Christelijkedogmatiek”en ”Tekstvoortekst”.Aandewandprijkteenfoto vanhetGardameerinItalië,gemaakttijdenseen vakantie.

Stoophoudtvandebergen,maarkaneveneensgenietenvaneenvaartochtmetzijnboot overNederlandserivieren.Alvanafzijngeboorte woonthijinhetZuid-HollandseAmbacht.Hij groeideeropin„eenwarmgezin”.„Maatschappelijkeverantwoordelijkheidnemenstondbij onsthuishooginhetvaandel.Mijnvader,indertijdhoofdtechnischedienstbijeenwoningcorporatie,wasbijvoorbeeldactiefbinnendeSGP.”

BesturenenorganiserenzitStoopinhet bloed.Naastzijnbaanalsdirecteur-bestuurder vanstichtingOntmoetingheefthijtoezichthoudendefunctiesbijenkelechristelijkeinstellingen.Ookishijmedeorganisatorvaninterkerkelijkesing-insindeopenlucht.„Samenmeteen aantalanderenbenikdaarincoronatijd,toenje indekerkweinigmochtzingen,meebegonnen. Nacoronazijnweermeedoorgegaan,tweekeer perjaar,ineengrootweilandinRidderkerk.De laatstekeerwarener1200tot1300mensenuit verschillendereformatorischekerkenenookeen aantaluitevangelischegemeenten.Diebreedte spreektmeaan.Jevindtelkaarinhetsamen lovenenprijzenvanGodenjevoorHemverootmoedigen.”

Hijisnietdeenigeuithetouderlijkgezindie bestuurlijkactiefis.ZijnbroerServaasisburgemeestervanWestBetuwe,terwijlbroerTeunis alsbestuurderbijdechristelijkezorgorganisatie Cedrahwerkt.Overzijneigenactiviteitenop diverseterreinenspreektStoopbescheiden.„Ik denkdatikdegavevanGodhebgekregenom veeldingentegelijktekunnendoen.Hoeveel uurikperweekwerk,houdiknietbij.Ikbenook vaakthuis,inmijngezin.Datismijnbasis,heel belangrijk.”

Sindsvierjaarstaathijaanhetroervan Ontmoeting,eenchristelijkeorganisatiediezich inzetvoorkwetsbaremensen,onderwiedak-en thuislozen.Hijisniethettypebestuurderdat zichenkelmetbeleids-enstrategischezaken bezighoudtenhetliefstaandevergadertafelzit. „Ikvindhetbelangrijkomteproevenwatonze medewerkersinhetvelddoen.Tijdensmijn sollicitatiegesprekzeiikheelstoer:„Ikwileen halvedagindeweekmeedraaienineenteam.”In depraktijkisdattochwatingewikkeld,maarik planerwelbewusttijdvoorin,bijvoorbeeldmet eenbezoekjeaanonzeinloopinRotterdamof Harderwijk.Ookrijdikgraageensmeemetonze jongerenwerkeropGoereeofonzeveldwerkers inRotterdam.EniklevervantijdtottijdeenbijdrageaanonzezondagsediensteninRotterdam. Ikvindhetmooiomtussenonzecliëntentezittenenpersoonlijkcontactmethentehebben.”

Watgaaterdooruheenalsunaastiemandzit dieopdiverseterreinenisvastgelopenenmisschienverslaafdofdakloosis?

„Ikbenaltijddankbaardatiknazo’nontmoeting weernaarhuisrijd,datikeenplekhebwaarik totrustkankomen,waarikmegeborgenvoelen liefdeervaar.Danbesefikdatikhetnietverdiendhebdatmijnlevenerandersuitzietdan

datvaneendak-ofthuisloze.Tendiepstebenik nietandersdandezemensen.Misschienzijnzij welveeleerlijkerdanik.”

Inwelkopzicht?

„Jarengeleden,toenOntmoetingbijmijhelemaalnietinbeeldwasalsmogelijkewerkgever, deedikmetMarianeenkeervrijwilligerswerk voordezeorganisatie.Weschonkensoepaande KeileweginRotterdam,waarstraatprostituees liepen.Marianenikraakteningesprekmeteen prostitueedievolpassieoverhetEvangelievertelde.Evenlatergingzeweeraanhetwerk.Daar snapteikhelemaalnietsvan.

OokindezondagsesamenkomstenvanOntmoetingkomikmensentegendieblijmoedig overhetEvangeliespreken.Tegelijkzieikhen somsdingendoendiedaarnietmeestroken. Ikdenkaaneencliëntdiedrankverslaafdwas. Hijwerddestraatevangelistgenoemd.Intussen heefthijtotz’ndoodgeworsteldmetdrank.Als ikeerlijknaarmezelfkijk,moetikzeggen:Ook ikdoenogvaakdingendienietpassenbijhet volgenvanJezus.Alleenhoudikmisschienmeer deschoneschijnop.”

Welkeplaatshadhetchristelijkgeloofinhet gezinwaarinuopgroeide?

„Ikbenopgegroeidindevrijeoudgereformeerde gemeenteinAmbacht.Daarkwamderuimte vanhetEvangelieinmijnbelevingniettothaar recht,maarthuiswasdieruimteerwel.Mijn ouders–zelevenallebeinog–wezenaltijdopde HeereJezus.Mijnmoederheeftzichopjonge leeftijdaanHemovergegeven.Bijmijnvaderis datoplatereleeftijdgebeurd.

„We krijgen geen briefjes uit de hemel, maar soms lijkt het daar wel veel op”
Gerard Stoop, directeur stichting Ontmoeting

Gerard Stoop

Gerard Stoop wordt op 10 oktober 1974 in Hendrik-Ido-Ambacht geboren. Hij groeit op in een gezin met zes kinderen, van wie er een bij de geboorte overlijdt. Na zijn studie bestuurskunde in Rotterdam en Leiden werkt hij in diverse overheidsfuncties. Sinds oktober 2019 is hij directeur-bestuurder van stichting Ontmoeting. Ook is hij lid van de raad van toezicht van de missionaire organisatie IZB en van Scholengroep Driestar-Wartburg, en voorzitter van het thuisfrontteam van een echtpaar dat voor de MAF in Liberia werkt. Stoop is getrouwd met Marian van Wensveen. Het echtpaar heeft drie kinderen in de leeftijd van 7 tot 18 jaar, woont in Hendrik-Ido-Ambacht en is aangesloten bij de hervormde gemeente (wijk Drievliet-Oostendam) in Ridderkerk

PersoonlijkhebikdeHeereJezusechtleren toenik20jaarwas.Onsheleouderlijkegezinwas inmiddelshervormdgeworden.IndewijkOostendamvandehervormdegemeenteinRidderkerkhebbenMarianeniknaonstrouwenmet onshartbelijdenismogendoen.Ikhebervaren datGodmegegrepenheeft.Hijhoudtmeook vastinZijnverkiezendeliefde.Daaruitmagikleven.Datbetekentnietdatiknooitworstelingen ken.Naarmateikouderword,gaiksomsminder vanGodbegrijpen,maarmetegelijksteedsmeer aanHemvastklampen.”

Opwatvoormomentenervaartubijvoorbeeld zo’nworsteling?

„Somsmaakjevanheeldichtbijingrijpende dingenmee–ikwildaarnietoveruitweiden–waarbijjejeafvraagt:waaromgebeurtdit?Dat iseenworstelingvoormegeweest,ookinmijn verhoudingtotGod.Danvindikhetmooidatje datookindeBijbelterugvindt,vanuitderelatie metHem.InPsalm44staat:„Wordwakker! WaaromzouUslapen,Heere?”Datzijnwoorden dieiknietzosnelgebruik,maarhetzijnBijbelse woorden.Diemagjegebruikenindeaanvechtingvanhetleven.”

Vierjaargeledenstapteuovervandeoverheid naarOntmoeting.Hoekwamudaartoe?

„Ikhebjarenlangmanagement-endirectiefunctiesgehadbijdeoverheid.Ruimvierjaargeleden wasiknauwbetrokkenbijhetfusieprocesvan vijfgemeententotdegemeenteHoeksche Waard,waarbijikmeebouwdeaandenieuwe organisatie.Dewenswasdedirectiefuncties externintevullen.Datriepbijmijdevraagop: watgaikdoen?Eenvraagdieoverigensalwat langerspeelde,misschienwelvanuiteensoort midlifecrisis.Ikhadeenvaaggevoeldatikweleensietsanderswilde,maarwistnietgoedwat Mijnideewasuiteindelijklangduriginterimmer teworden.Ikhadmealverbondenaaneenklein bureau,toendevacaturebijOntmoetingvoorbijkwam.Opdeeenofanderemanierlietdieme nietlos.Zevendagennadesluitingstermijnheb ikgebeldmetdevraagofweeenskondenpraten. Opbasisvandatgesprekbeniktoegevoegdaan deselectieenuiteindelijkbenoemd.Datheeftzo moetenzijn.”

BijuwbenoeminggafOntmoetingaandatu zich„geroepen”wisttotditwerk.Opwelke manier?

„Wekrijgengeenbriefjesuitdehemel,maar somslijkthetdaarwelveelop.Indeweekdat iknadachtovereenmogelijkesollicitatiekreeg ikhetboek”Kruisindeasfaltjungle”vanDavid Wilkerson.DatgaatovereenpredikantinNew

„In mijn blogs voor de collega’s probeer ik altijd een geestelijke boodschap te vervlechten ”

Yorkdieeenconnectieheeftmetmensenuit –zegmaar–deachterbanvanOntmoeting.Kort daarnaontmoetteiktijdenseenbarbecuein AmbachtiemanddieiknieteerderhadgesprokenendiebijOntmoetingbleektewerken.Dat zijnvandierichtingwijzersdieGodgebruiktom jeeenbepaaldekantopteleiden.Ikhebdatals eensoortroepingervaren.Ikvindhetmooidat ikvanuitdebestuurlijkeervaringdieikelders hebopgedaannuleidingmaggevenaaneenorganisatiedievanuithetEvangeliemensenhelpt. Alsdirecteurleverikdaaraanvooralindirecteen bijdrage.Demensenopstraatdoenhetechte werk.”

Welkerolspeeltuwchristen-zijninuwmaniervanleidinggeven?

„OntmoetingheeftalskernwaardenDOEN: duidelijk,open,eerlijk,nabij.Datbegintbijmij. Alsikdaargeeninvullingaangeef,kanikdat ooknietverwachtenvanonzemedewerkers.Het gaatomwaardendiejeindeBijbeltegenkomten diejeeveneensineenseculiereinstellingkunt toepassen.HetisbelangrijkdatjeinjewerkhoudingJezusprobeertnatevolgendoortransparanteneerlijktezijn,geenspelletjestespelen. DatprobeerikbijOntmoetingooktedoen,met vallenenopstaan,wantikbennietvolmaakt.Ik kaninmijngedachtenbijvoorbeeldweleenste snelgaan,zondercollega’sdaarinvoldoendemee tenemen.Ensomsvormiktesneleenoordeel, terwijlikteweinignaardeanderhebgeluisterd IkvindhetmooidatbijOntmoetingvaakde Bijbelopengaat.Elkevergaderingvanhetmanagementteambeginnenwemetbezinning.Ook biddenwevaakmetelkaar.Dathebikineerdere functiesnietmeegemaakt.Inmijnblogsvoorde collega’sprobeerikaltijdeengeestelijkeboodschaptevervlechten.Wezijneenprofessioneel zorgbedrijf,maarhetuniekeisdatwegedreven doordeliefdevanChristusonswerkwillendoen. Dieliefdewillenwedoorallesheen–misschien hetmeestdooronzedaden,maarookdoor woorden–zichtbaarmaken.Regelmatigmerken wedatditoverkomtbijcliënten.”

Uwasbetrokkenbijdedoopvaneencliënt, schreefuinhetmagazinevanOntmoeting. Hoekijktudaaropterug?

„Eenmandielangindetentiehadgezeten,kwam incontactmeteenvrijwilligervanGevangenenzorgNederlanddieookbetrokkenwasbijOntmoeting.Nazijndetentieginghijonzezondagse diensteninRotterdambezoeken.Hijistotgeloof gekomenenhaddewensomgedooptteworden.

Daarwordiksuperblijvan,wantditistendiepste waarweonswerkvoordoen.Wehelpencliënten omstapjesopdeparticipatieladdertezetten. Datisbelangrijk.Maaronzediepstedrijfveeris datzeietsvandeliefdevanJezusgaanzien.Het isprachtigalsdatgebeurt,alsiemandtotgeloof komtengedooptwilworden.

BijOntmoetinghoudenweweldiensten, maarwezijngeenkerk.Uiteindelijkisdezeman gedooptineendienstindeMijnsherenpleinkerk inRotterdam,ineensettingdievergelijkbaaris metonzediensten.Ergingeenhervormdegevangenispredikantvoorenikmochtmeehelpen bijdedoopdooronderdompeling.Datwaseen bijzondermoment.”

Ugaatzelfgeregeldvoorindedienstenvan Ontmoeting.Hoeervaartudat?

„IkvindhetheerlijkomhetEvangelietedelen. Overhetalgemeenkrijgikbijdedienstenmeer dandatikgeef.Onlangskwamdemandiegedooptwasvoordedienstnaarmetoe.Hijwilde taxichauffeurworden,maarisdyslectisch.Hij zagergoptegenhettrajectdathijmoestvolgen. Nuverteldehijdathijgeslaagdwasvoorzijnexamen.HijhadervoorgebedenenzeidatGodhem erdoorheengeholpenhad.„Godiszogoed”,zei hijtelkensweer.Zo’neenvoudig,dierbaargeloof komikvakertegenbijbezoekersvandediensten.Datraaktme.GodgaatdoormetZijnwerk, somsdwarsdooralleschotjesenmuurtjesheen diewijhebbengebouwd.Ikzouhetiedereenuit onzeachterbangunneneenszo’ndienstmeete maken.”

Vindenbezoekersvandedienstenweleens eenplekineenregulieregemeente?

„Onshoogstedoelisnietdatmensenbijeenkerk gaanhoren,maardatzedeHeereJezusleren kennen.Wevindenhetwelmooialszedanook ineengemeentewordenopgenomen,maarons typecliëntenpastoverhetalgemeennietzo goedineengemiddeldekerkdienstindegereformeerdegezindte.Dieduurtvoorhentelangen isteingewikkeld.Demeestenkunnendaarniet aarden.

Helaasishetookwaardatnietallekerken vooronzedoelgroepopenstaan.Ikhoordeeens iemandzeggen:„Diemensenhorenhiergewoon niet.”Datisvoormijonbestaanbaar.Ds.Arievan derVeerhieldeensrondKersteenmeditatiein deOudeKerkinAmsterdam.Hijzei:„AlsJezusin dezetijdopaardewasgekomen,wasdekansgroterdatHijhierronddeOudeKerkopdewallen hadgelopendaninUrkofBarneveld.”Gelukkig

isHijerookvoordemensendaar,maarJezus heeftwelbijzonderhartvoordekwetsbaren,de hoerenentollenaren.AlswijnavolgersvanJezus willenzijn,kanhettochnietandersdandatwij datookhebben?Wanneerjegeraaktwordtdoor Zijnliefde,wiljedatmetiedereendelen.”

Uzietsomsmooieontwikkelingenbijcliënten.Watzijndeweerbarstigekantenvanhet contactmethen?

„Ikhebveelbewonderingvooronzecollega’s, wantwehebbenzekernietalleenmaarmooie verhalen;misschienwelvakernietdanwel. Weproberencliëntentehelpenomstapjes vooruittezetten.Somsishethoogstedoelal bereiktalszestabielblijven.Enalsereenstapje gemaaktwordt,volgenervaakookweertwee stappenterug.Ooitsprakeenvanonzecliënten opeenjongerenavondineenkerk.Hijhadvan allesmeegemaaktophetgebiedvandranken drugs,maarwastotgeloofgekomen,gedoopt, getrouwdenhadkinderengekregen.Hijriepde jongerenondertranenop:Kiesniethetlevendat ikhebgeleid,maarkieshetlevenmetGod.Dat maakteveelindruk.

Tweejaarlaterreedikmeteenveldwerker meeopdemotor.Hijzei:Wemoetennaareen crisissituatie.Totmijnverbazingkwamenwebij diezelfdemanterecht.Hijzatineenhuwelijkscrisisdoordathijweerwasgaangebruiken.Dat isontmoedigendenvraagtveelvandemensen dierechtstreekswerkenmetdecliënten.Maar staereensbijstilhoeGodmetonsomgaat.Hoe vaakvielhetvolkIsraëlbijvoorbeeldnietterug?

TochzochtGodhettelkensweeropenriepHij opnieuwoptotbekering.Wateengenade.Hetis ongelooflijkhoeveelgeduldGodmetonsheeft.”

HetwerkbijOntmoetingbepaaltubijde rafelrandenvandesamenleving,terwijluzelf middenindegereformeerdegezindtestaat. Hoekijktudaarvanuituwpositienaar?

„Onzereformatorischewereldisergopzichzelf gericht,metveeloordeelnaarelkaar.Wekunnen discussiërenovervanallesennogwat.Tegelijk levenweineenwereldwaarinmiljoenenmensendeHeereJezusnietkennenenveelaanslagen plaatsvindenophetchristelijkgeloof.Datvind ikaangrijpend.AlshetOekraïenselegerinde achterhoedemetzichzelfgaatvechten,gaathet ophetfrontnietwinnen Zovoeltdatvoormij ookindereformatorischewereld.Westekenveel tijdenenergieindiscussiesoverrandzaken.Om elkaarvasttehouden,moetjeelkaarookruimte gunnen.Alsjeelkaarprobeerttezoekeninde

„Bij Ontmoeting loop ik keihard aan tegen de rauwe werkelijkheid van de gebrokenheid in deze wereld”

kerneninhethart,kunjeaccepterendaterverschillenzijn.Diehoevenwenietwegtepoetsen endaarkunnenweoverpraten.Maarwemoeten nietbijdeverschillenbeginnen,wantdankom jenooitbijdekern.IntussenzieikookdatGod doorgaatmetZijnwerk.Dathangtgelukkigniet vanonsaf.

BijOntmoetingdoenweonswerkmetallerlei mensenvanreformatorischeenookevangelischesnit.Erzijnweinigdiscussies.Ikhebhier nogmeerdanvoorheengeleerdverbinding tezoekenvanuitdekernvanhetEvangelieen onderlingeverschillenterelativerenenteaccepteren.Wehoevennietoveralhetzelfdeoverte denken.”

HeefthetwerkbijOntmoetingupersoonlijk veranderd?

„Meerdaninmijnvorigefunctiesloopikbij Ontmoetingkeihardaantegenderauwewerkelijkheidvandegebrokenheidindezewereld, inmensenlevens.Dieissomshevig.Iederhuis heeft–vroegoflaat–z’nkruis.Datgaiksteeds meerbeseffen,misschienookdoordatikzelf ouderword.Hetbepaaltmetemeerbijdevraag welkperspectiefjeinhetlevenhebt.Ikmerk datikdaardelaatstetijdsterkermeebezigben. Eenchristelijkliedzegthetzo:„Ikleefhetleven tegemoet.”Datiseendiepegedachte.Voorwie gelooft,isstervenerven.Danmagjevoorgoedbij Godzijn.Hoedatlevenerpreciesuitziet,weten weniet,maarGodenJezuszulleninhetmiddelpuntstaanenalleellendediewenuomonsheen zien,zaldanvoorbijzijn.Daarzieiksomssterk naaruit.Ikgaooksteedsmeerverlangennaar dedagdatJezusterugkomt.Ikhoopdatikdatzal meemaken.”

> rd.nl/hetgesprek

Jacques de Milliano Mede-oprichter Artsen zonder Grenzen Huisarts in Haarlem

‘Uw erfgenaam kan iemand zijn die u nog niet kent’

‘Ieder mens verdient medische zorg. In oorlogsgebied, tijdens een epidemie, na een natuurramp. Wie je ook bent. Daarom zet ik Artsen zonder Grenzen in mijn testament. U kunt dat ook doen.

Met uw bijdrage blijven we mensen in crisissituaties helpen. Nu en in de toekomst.’

Ja, stuur mij vrijblijvend de gratis eenmalige uitgave Lifeline

Voorletters: Achternaam: M V

Adres:

Postcode: Woonplaats:

Geboortedatum:

E-mail:

Telefoon:

Ik wil de digitale nieuwsbrief van Artsen zonder Grenzen ontvangen

Stuur op naar Artsen zonder Grenzen, t.a.v. Frank Theunissen, Antwoordnummer 11015, 1000 PB Amsterdam (postzegel niet nodig). Liever digitaal? Ga naar www.artsenzondergrenzen.nl/lifeline Met het verzenden van deze aanvraag geeft u Artsen zonder Grenzen toestemming om u per post, telefonisch of via e-mail te informeren.

HMariskaDijkstra-Wolters schrijftoverhetdagelijksleven. Enmeer.Somsmeteenknipoog.Maarvandaagevenniet

Laatstebladzijde

mariska@rd.nl

etisvolgenssommigenbijnaeenmisdaad,maarikkanhetsomsgewoon niet laten. Alseen boek spannend wordt,wilikwetenhoehetafloopt. Dan blader ik naar de laatstebladzijdesenkijk –heelevenmaar–ofikietskanvindenwatmegeruststelt.

Misschien is het erfelijk. Mijn moeder biechtte dezeweekopdatzijdatookweleensdoet.Endat zezelfstijdschriftenenkrantenvaakvanachteren naarvorendoorneemt.Uitonderzoekblijktdat nietminderdan40procentvande lezerszóleest.Hetiseenvande redenenvanRDMagazineomde kortemeditatieachterintezetten.

eveninhunlevensboekbladerenomteontdekken ofhetgoedkomt.

Bijhetnieuwsvandeafgelopenwekenhebikdeze drangook.IsraëlenHamas,gijzelingenaandeene kant,bombardementenaandeandere.Hoeloopt ditaf?Konikmaarevenverderbladeren.

NietalleeninhetMidden-Oostenvindenrampen plaats.Ookeldersopdewereldslaanmensenopde vluchtvanwegegeweldenhonger.Eenschietpartij hier,eenaardbevingdaar–zwartebladzijdeninde geschiedenis.Somsvraagjejeaf: waargaatdatheen?

Soms zoujeeven verder willen bladeren

Dedrangomtewillenwetenhoe ietsafloopt,herkenikookinanderesituaties.Een vandekinderenmoetschoolvakkenkiezen,terwijlhijnoggeenideeheeftwathijleukvindt.Dan zouikwelevenwillenwetenwaarhijuiteindelijk terechtkomtomeen handigpakkettekunnen aanraden.

Twee anderekinderen moeten binnenkort een vervolgstudieenspecialisatiekiezen.Eenperiode waarinjezealsoudersietsmeermoetloslaten. Ookbijhenwilikwelevenindetoekomstkijken,

Gelukkigwéten we waar het in deze wereld uiteindelijk op uitdraait.Doordelaatstebladzijden indeBijbeltelezen.Eerstzalereenzwareperiode zijn,methonger,dood,vuurengroteverdrukking. MaardaarnazaldeHeereJezusterugkomenom eennieuwehemeleneennieuweaardetescheppen.

Hoedieerpreciesuitzien?DatweetdeSchrijver alleen.Watwijwélweten:dewereldgeschiedenis zalHemnooituitdehandlopen.En:hoeheftighet erindezewereldofinonslevenookaantoegaat, wekunnenHemvertrouwen.Datsteltgerust.

Probeer eenbaken vanrust tezijn

Hetlijdenindewereldkomtdankzij modernemediadichterbijdanooit. Beeldenvanmensendiestervenvan dehonger,gekidnaptwordendoor terroristen,inovervollebootjesopzee dobberenofinschuilkeldersbijelkaar kruipen:wewordenerhaastdagelijks meegeconfronteerd.Hetisombang vanteworden.Oftochniet?

Jongevrouwendiedoorgemaskerdeterroristenachteropmotorenwordenmeegesleurd enontvoerd.Dergelijkebeeldenkunnenje dagenlangachtervolgen.Jeangstigmaken.Je eenmachteloosgevoelbezorgen.

Datnieuwsoveraanslagenennatuurrampenjeemotioneelraakt,iseennormalereactie,meentAndreaWalraven-Thissen.„Alseen verontrustendesituatiedichterbijkomt,wordje ermeerdoorgeraakt.Daaromwashetuitbreken vandeoorloginOekraïnevoorveelmensenook zo’nschok:oorlogzodichtbij,ophetEuropese continent.”

WalravenheeftNederlandsewortelsmaar woontenwerktalmeerdan25jaarinDuitsland. Haarbaanishetverlenenvanpsychosociale zorginextremecrisissituaties.„Wijwordenerbij geroepenalservia112noodmeldingenbinnenkomenwaarbijhulpdienstendenken:ditisniet best.InNederlandbestaatdezetaakniet.Maarin veellandenisonswerkvanzelfsprekend.”

Datmensenzichidentificerenmetdeslachtoffers–hetzijinIsraël,hetzijindeGazastrook–is wellichteenvandeverklaringenvoordefelleen gepolariseerdereactiesnadeaanslagvanHamas. Walravenvindtdezetweespaltverontrustend.

Je kunt letterlijk met stomheid geslagen zijn als je erg schrikt. Of heel boos worden

„Wemoeteneralertopzijndatwedekalmte bewarenenbegripencompassievoorelkaar hebben.Datisvangrootbelangvoorhetfunctionerenvaneendemocratie.Alsweonsdoorangst latenleiden,doenweprecieswatextremisten willen.Namelijk:verwarringzaaienenmensen tegenelkaaropzetten.”

„Paniekisbesmettelijk,maarrustook.Probeervooranderenineentijdvanverwarringeen bakenvanrusttezijn”,ishetadviesvanWalraven.

Metstomheidgeslagen

Maarkalmblijvenislastigalserangstaanjagendedingengebeuren.Alsjeheelergschrikt,geeft dateenstressreactie,legtWalravenuit.„Water vervolgensgebeurtisdatjeprefrontalecortex –zegmaar:hetvoorstedeelvandehersenen–het laatafweten.Daarbevindenzichjespraakvermogenenjevermogenomempathietevoelenen moreleafwegingentemaken.”Eengroteschok zorgtervoordatbeidenietmeergoedfunctioneren.Iemandisdanletterlijkmetstomheid geslagen.Ofkanheelergboosworden.

„Stressleidtertoedatjejeimpulsenminder ondercontrolehebt.BovendienisuitIQ-testen bekenddatmensenalszeergschrikkenletterlijkdommerworden.”Onderandereopsociale mediaziejewaardattoeleidt:agressieftaalgebruikenongenuanceerdestandpunten,ookvan gewoonlijkverstandigemensen.

Katopschoot

Wiezichbewustisvanditmechanismekanzich ertegenwapenen,legtWalravenuit.„Wehebben allemaaleeninnerlijkeemotioneleweegschaal. Diemoetinbalanszijnomtekunnenfunctione-

nd rea

Walravens tips tegen angst en stress:

● Probeer kalm te blijven – paniek is besmettelijk, rust ook

● Koester begrip en compassie

● Bid hardop

● Volg het nieuws gedoseerd

● Zing, samen of alleen

● Doe veilige dingen – daar word je rustig van

ren.Alsjejeveiligvoelt,isdathetgeval.Maardie balanswordtverstoordalszicheenrampvoordoetofalsersprakeisvangroteschrik.”Saillant detail:uitonderzoekblijktdatgelovigenhiervoormindergevoeligzijndanmensendiegeen geloofaanhangen.„Eenverklaringdaarvooris datgelovigenmeerverbindingervaren:metGod enmetelkaar Daardoorzijnzebeterbeschermd tegenhetuitbalansrakenvandieweegschaal”, legtWalraven,zelfrooms-katholiek,uit.

Wathelptomdieinnerlijkeweegschaal weerinevenwichttebrengen,isietsdoenwat vertrouwdisenwateengevoelvanveiligheid geeft.Ofwaarjekalmvanwordt „Toenmijn kinderennogkleinwarengingik,alsikoverdag opmijnwerkietsheftigshadmeegemaakt,’s avondsnaarzestaankijkenalszelagenteslapen. Jekuntookmetjekatopschootgaanzitten.Of eeneindgaanwandelenenbewustluisteren naardevogels.Wandelenissowiesogoedalsje stresservaart:daardoorneemtdehoeveelheid stresshormooninjelichaamaf.”

Hardopbiddenkanookeenmanierzijnom dieinnerlijkeweegschaalweerinbalanstebrengen.Walraven:„Indeeersteplaatsomdatjeje danopGodrichtenjebijHemveiligweet.Maar ookomdatjejespraakvermogengebruikt:dat

voorkomtdatjedoorpaniekovermandwordt. Zingenalsjebangbentheefthetzelfdeeffect.”

Nieuwsdoseren

Watnietbijdraagtaanhetbewarenvankalmte isdeconstantestroombeeldeneninformatie dieviademediadeheledagdoortotonskomt. „Gadaarbewustmeeom.Probeergoedvoor jezelftezorgen”,adviseertWalraven.„Vraagje afwatvoorjoubelastendis.Zijndatdebeelden vaneenrampofeenaanslag?Wordjegeraakt doordatmensendiejekenterbijbetrokkenzijn? Ofdoordatjezietdatmensenomjeheenuithet loodgeslagenzijndoorhetnieuws?”

Dehoeveelheidinformatiedosereniseen eenvoudigemanieromnietdoorhetleedinde wereldovermandteworden.Walraven:„Dehele dagopdeachtergrondhetnieuwsaanhebben staan:datzorgtonbewustvooreenstressgevoel. Alsjedaargevoeligvoorbent,kunjedatbeter nietdoen.Spreekmetjezelfafdatjebijvoorbeeld éénkeerperdagdekrantleestofnaarhetjournaalkijkt.Doedatdanookbewust.Engadaarna ietsheelandersdoen.Alsjemerktdatjegestrest bentdoorwatjehebtgelezenofgezien,kiesdan vooreenactiviteitwaarjerustigvanwordt.Ga eeneindjewandelen,ofkoken,ofwerken.”

Jehoorterweinigover,maardegrootstehumanitairecrisisterwereldvoltrektzich volgensdeVerenigdeNatiesopditmomentinJemen.Tweeopdedrieinwonersvan dittenzuidenvanSaudi-Arabiëgelegenlandhebbengebrekaanwaterenvoedsel. Alsgevolgvandeburgeroorlogdieeralnegenjaarwoedtzijnnaarschatting4,3 miljoenvan33miljoenJemenietenopdevluchtgeslagen.

Eenlitteken voorhetleven

JaapvanKranenburg(33)werkten woontsindsfebruarialsplaatsvervangendlandendirecteurvoor ZOAinJemen.Deomstandighedenwaaronderhijdaarwoonten werktzijnzwaar,aldoethijertamelijk luchtigover.„Hetismijnbaan;ikwist waarikaanbegon.Maarhetverschil metmijnvorigestandplaats,Liberia, iswelgroot.Daarhadikeeneigen huisenkonikgewoon’savondsde straatop.Datishiertotaalanders. Elketripbuitendedeurmoetworden geplandengoedgekeurd.Ikkandus nietzomaarevennaarbuitengaan omfruittekopenbijhetstalletjeop dehoek,100metervanwaarikwoon. Buitenlopenkansowiesoniet:het risicoopbijvoorbeeldkidnappingis heelgroot.Mijnwoonruimteisboven hetkantoor.Erzijndagendatikalleen naarbovenennaarbenedenloopen verdernergenskom.”

Vierkleinetentjes

HijwoontindehavenstadAden,die netalsdehoofdstadSanaadoorde oorlogisverwoest.„Opfoto’szieje hoemooidiestedenwaren,maardaar isweinigvanover.”Voordemeeste Jemenietengeldtdatzegebrekhebben aanschoondrinkwaterenvoedsel. Schrijnendisookdesituatievanmensendieontheemdzijnenallesachter hebbengelaten.„Tijdenseenwerkbezoektrofikbijvoorbeeldeenmandie metzijngezininvierkleinetentjes

probeertte overlevenindie vreselijkehitte.

Hijhadverder helemaalniets meer.”

VanKranenburgtypeert zichzelfalseen positiefingesteldmens, meteengrootgevoelvoor rechtvaardigheid.Hetlijdenwaarhij doorzijnwerk–nuinJemenmaar eerderookinUgandaenLiberia–mee wordtgeconfronteerdraakthem, maarhijlaatzichernietdoorleiden. „Daarwordjeopgeselecteerd.Jekunt ditwerknietdoenalsjeelkedaginzak enaszit.Watmijwelhelptisdatde Jemenietenzelf,ondanksalleswatze hebbenmeegemaakt,doorgaanmet hunleven.Datgeeftmerustenvindik bemoedigend.”

beeldJaap van Kranenburg

nu,inJemen.Ikvonddat opeenszooneerlijk.Deze generatieheeftpartnochdeel aandezeoorlog,maarlooptvoorhet leveneenlittekenop. ”

Perspectief

WathemsindshijinJemenwerkt emotioneelhetmeestraaktewas eigenlijkeenvrolijkmoment.„Nadat deramadanvoorbijwasgingenwe metallecollega’sdieinAdenvoor ZOAwerkenenhungezinnenuiteten ineenrestaurant.EenpaarJemenitischekinderenvaneenjaarofvijf,zes warendieavonduitgelatenaanhet rondspringen.Ikrealiseerdemetoen opeensdatzijnietbeterwetendan dathetinhunlandoorlogis.Enhoe somberhuntoekomstis.Onderwijs isbijvoorbeeldechteenprobleem,

VanKranenburgdenktdathetperspectiefdathijalschristenheefthem helptommetonrecht,hongerenpijn omtegaan.„Ikweetdathetlijden opaardeniettotinhetoneindige voortduurt.Ooitzalhetvoorbijzijn. Weverwachtendenieuwehemelen denieuweaarde;daarzalgeenlijden meerzijn.Opgoededagendenkik:elk stapjedatwe–bijvoorbeelddoormijn werkhier–indierichtingzettendoet ertoe.Maarerzijnookmomenten datikhetwatminderpositiefbekijk. Dathetonrechtwaaronderzoveel mensengebuktgaanmeaangrijpt. Ikmoetdenkenaaneentekstdieik geciteerdhebtijdenseenpresentatie inmijnthuisgemeente,degereformeerdegemeenteinKampen:Zoude Rechterderganseaardegeenrecht doen?(Gen.18:25).Datisietsomnaar uittezien.”

PROJECT

Pastoraal werkersinhet Midden-Oosten

Benodigd bedrag:

Stichting Ismaëlheeft alsdoelstelling de Arabische wereld in contactte brengenmet de Bijbelseboodschap. Eénvan onzemooie projecten is het ondersteunenvan pastoraal werkers in hetMidden-Oosten. Door onzehulp kunnen zijfulltimebezigzijnmet de verkondiging vanhet Evangelieaan mensendie nog nooitmet Gods Woord in aanraking zijn geweest. Helptu mee? Veel dank!

Uitnodiging ondernemersavonden:

€60.000

€45.000

€30.000

€15.000 €0

Ga voor meer informatie over ditproject naar: www.stichting-ismael.nl/ nieuws/kleur-bekennen

Donderdag 16 november bijFamateq in Yerseke

Donderdag 30 november bijBrink Staalbouw inBarneveld

Voor meer informatie en aanmelden zie www.stichting-ismael.nl/aanmelden-event

Helptu mee?

Maak uw gift over naar: NL68 TRIO 0786 7131 43 t.n.v. Stichting Ismaël o.v.v.‘Pastoraal werkers in hetMidden-Oosten’ Doneer via: stichting-ismael.nl/doneren

Irak
Jordanië

ChristenenindeGazastrookhebbenhetgevoeldatniemandoogvoorhenheeft Datgeldtondernormaleomstandigheden,maarzekernuhetoorlogisinIsraël. „Dieeenzaamheidervaarikalslijden”,zegtJurijanReesink(54).Hijbezoekthet gebiedalbijnatwintigjaarregelmatigenwasinIsraëltijdensdegewelddadige aanslagvanHamasbeginoktober

Dehaatis onvoorstelbaar

Reesinkwasin2004voor heteerstinGaza.„Inhet begingingikmeemetmijn schoonvader,Annevander Bijl.Toenhijstoptemetzijnreizen naarIsraëlbeniknaarzijnvoorbeeld begonnenommeteenkleinteamde christeneninGazateondersteunen.” DeorganisatiediedaarvoorisopgerichtheetiTrust.ONE.„Datbetekent:ik vertrouwopdeEne.Maarhetgaatook omvertrouweninjenaaste.”

IndeloopvandetijdheeftReesink desituatievandechristeneninGaza zienverslechteren.Metnamejongerentrekkenweg.„In2004waren er3000christeneninGaza,ditjaar nogmaar900.Metdechristelijke feestdagenkunnenchristeneneen visumkrijgenomnaardeWestelijke Jordaanoevertegaanvoorfamiliebezoek.Jongerengrijpendiegelegenheid aan.Alszedaareenmaalzijn,blijven zeerenkiezenzevooreenleveninde illegaliteit.”

WaariTrust.ONEzichdeafgelopen jarenvoorinzetteisommetname jongechristeneninGazaperspectief tegeven.„Maarwewerktenookaan onderlingeacceptatie.Christenen indeGazastrookleveninhuneigen bubbel.Erisveelangstvoordeomringendemoslimcultuur.Westimulerenchristenenomhetlichtvanhet EvangelievanJezusChristusinhun eigenomgevingteverspreiden.Datis nuhardernodigdanooit.Dehaatdie

openbaarkomtis onvoorstelbaar.”

Deuitzichtloosheidvande situatievandechristenenindeGazastrook grijptReesinkaan.Het ergstvindthijhetisolement waarinzeverkeren.„Dieeenzaamheid ervaarikalslijden.ChristeneninGaza hebbenhetideedatzeeralleenvoor staan.Datniemandoogvoorhen heeft.Terwijlwejuistalsbroeders enzustersnaasthenzoudenmoeten staan.”

lijkbereiktenwede zogenaamdeperslijn op1,5kilometervande Gazastrook.Vandaarhebben weberichtjesenfoto’sgestuurdnaar mensenmetwiewecontacthebben. Omhuntelatenweten:wijzijnhier, vlakbijjullie,ingebedmetjullie verbonden.”

Datziethijalseenuitdagingvoor dekerkeninhetvrijeWesten.„Water opkanselsoverIsraëlgezegdwordt, doetertoe.Iser,bijalleswataande ordekomt,welaandachtvoorchristenen,onzenaasten,dieindezeregio wonen?”

Perslijn

Deweekvoordegewelddadigeaanslag vanHamaswasReesinkmettwee collega’sinGaza.Opzaterdagmorgen hoordehijviaviadaterwatgaande was.„WewarentoeninBethlehem,op deWestoever.Alsnelwarenergigantischeexplosies.Dathadiknogniet eerdermeegemaakt.”

Reesinkenzijnteamslaagden erzondagmorgenindeinmiddels grotendeelsafgegrendeldeWestoever teverlaten.„Wezijnzovermogelijk naarhetzuidengereden.Uiteinde-

Hetwasereenchaos.„Erreden tanksrond,bussenzettenhonderden Israëlischesoldatenaf.Overalzagen wedesporendienadeaanslagvan Hamaswarenachtergebleven.Vlakbij onslaghetlichaamvaneenHamasstrijder,waarschijnlijkmetopzet achtergelaten.”Opdatmomentbrak erietsbijhem.Reesinkverteltdathij metzijncollega’sbijditlichaamheeft staanhuilen.„Hetdringtdanopeens totjedoor:weeriemanddiegestorven iszonderJezus.”

BangwasReesinkniet.„Pastoenik weerthuiswas,drongallesgoedtot medoor.IkvondhetsowiesogemakkelijkerominIsraëltezijn.Devraag hoehetgaatmetmensendiewekennenhoudtmeergbezig.Wehebben meteenpaarmensencontact.Hetenigewatiktegenzekanzeggenis:Weet datJezusbijjeis.Datklinktmisschien gemakkelijk,maarhetisuiteindelijk hetenigewathoopgeeft.”

beeldJurijan Reesink

Naarschatting50.000mensenkwamenerinfebruarivanditjaaromhetleven doordeverwoestendeaardbevinginhetgrensgebiedvanTurkijeenSyrië. Miljoenenmensenzijnnogsteedsontheemd.OokSusanneGeske(60),diealjaren inditgebiedwoont,raaktehaarhuiskwijt.„IkhebbijnaviermaandenbijeenTurks geziningewoondomdatikgeenonderdakhad.”

Levenonder eenasbestwolk

Geske,vanorigineDuitse, woontsinds1997methaar gezininTurkije.Zeweet persoonlijkwatlijdenis: zestienjaargeledenoverleedhaar man.Hijwerdvermoordvanwegezijn christen-zijn.

ZewoontaltwintigjaarinMalatya,inhetoostenvanAnatolië.Ze omschrijftdestadals„hetParijsvan hetoosten”.Maarvandieschoonheid isweinigmeerover.„Helaasheeftde aardbevingeengrootdeelvandestad verwoest.Vande750.000inwoners zijnernogmaar450.000over.Veel mensenhebbendestadverlaten.”

Geskekoosdaarzelfookvoor. „Mijnappartementwasdoordeaardbevingbeschadigd,maarnietzoerg dathetniethersteldkonworden.Omdatikopdederdeverdiepingwoonde ineengebouwmetachtbouwlagen wildeikdaarechtervanwegedeveiligheidnietblijven.”Zetrokbijnavier maandenbijeenTurksgezininomdat zegeenonderdakhad.„Nuwoonikin eendorpeenstukjebuitendestad.”

InMalatyazetGeskezichinhaar kerkvooralinvoorjongemensen tussendeachttienendertigjaar.„Dat

werkisditjaar gewoondoorgegaan.Verder beniksindsde aardbevingdruk methethelpenvan slachtoffers.Bijvoorbeelddoorteproberenze tevoorzienvanbasisbehoeften alstenten,voedselenkleding.Mijn tweekinderenhelpenmedaarbij.”

„Ikbenzelfookslachtoffer,ikwas netalsiedereeninshock.Maarje probeertelkaarzogoedmogelijkte helpen.Entetroosten,omdatbijna iedereenweliemandisverlorendoor deaardbeving.Welevenhierallemaal nogsteedsmetdittrauma.”

Tiengradenondernul

Geskeschetstdebarreomstandighedenwaarintallozeslachtoffersnade aardbevingprobeerdenteoverleven. „Weredenregelmatignaardorpjes indebuurtwaarverderbijnageen hulpverlenerskwamen.Hetsneeuwdeenhetwas10gradenondernul. Ikzagvrouwenmetkleinekinderen enbaby’sdiezewarmprobeerden tehouden.Zezateninauto’s.Ofze

schuildenineensoorttent.Ik zaghuizeninstorten,veelpuinen tallozeontheemdemensen. ”

Wathaarhetmeestraaktisdat driekwartjaarnadeaardbevingnog maareenderdevandeverwoestegebouwenisafgebroken.„Welevennog steedsondereenstofwolkvolasbest. WantinTurkijeishetgebruikvandit kankerverwekkendemateriaalnog maartienjaargeledenverboden.Ik hebzelfproblemenmetmijnlongen, dusikvindhetsowiesoergmoeilijk omonderdezeomstandighedente leven.”

Hetgeefthaarmoedomteweten datdeHeerealleswatergebeurt ondercontroleheeft.„ZoalsJezusons inMattheüs10verteltmoetenwe onservanbewustzijndathetleven opaardenietaltijdprettigis.Enalsje Openbaringleest,weetjedatheter nietbeteropzalworden.”

S

Vergeten...

Oorlogenin IsraëlenOekraïne krijgenveel media-aandacht.

Bloedigeconflictenof extremearmoedeinanderelanden nauwelijks.Daarom:eenlijstmet tien‘vergeten’landen.

ZOAkwamin2021almeteen zogehetenVergetenLijst.Op verzoekvanhetReformatorischDagbladmaaktede hulporganisatieeenupdatevoor2023. Deernstvanelkegenoemdecrisiswordt vergelekenmetdegemetenmedia-aandacht.Zokomenlandenwaareenzware crisisheerstterwijlerweinigmedia-aandachtvooris,hoogopdelijst.Deproblemenvaneenlandwordengemetenaan dehandvanopenbarecijfersoverde

1. Jemen

Een burgeroorlog houdt

Jemen al sinds 2015 in zijn greep. Ondanks een staakt-het-vuren is er in het land nog steeds een groot tekort aan alles. Journalisten komen het land niet in, waardoor de ernst van de crisis nauwelijks de media bereikt. De artikelen waarin Jemen nog wel wordt genoemd, gaan over kille aantallen of VN-resoluties.

dieptevandecrisis ineenland,hetpercentagevandebevolking metvoedselgebrek,derisico’s vanklimaatveranderingenhet percentagemensendatoverlijdt doorhetconflict.

Ondanksdezegedegenmetingzijneralsnogstille,vergeten rampendieookhiernogbuitenzicht blijven.Delijstisdusinwerkelijkheid nogveellanger

2. Congo

De aanwezigheid van belangrijke grondstoffen voor westerse consumptiegoederen zorgt voor een grote instabiliteit in met name Oost-Congo Verschillende gewapende milities zaaien dood, angst en verderf in de ondoordringbare wouden van Kivu. Extreem weer leidt tot overstromingen met mislukte oogsten en voedselschaarste als gevolg.

3. Zuid-Sudan

Zuid-Sudan scheidde zich in 2011 na een decennialange burgeroorlog af van Sudan. Maar het geweld en de overstromingen bleven. Gevolg: een groot deel van de bevolking is gevlucht, en wie achtergebleven zijn lijden honger. Gebrekkige infrastructuur en onvoorspelbare onveiligheid zorgen ervoor dat veel journalisten er wegblijven.

4. Syrië

De burgeroorlog in Syrië heeft vanaf 2011 al bijna 600.000 levens geëist en 20 miljoen mensen zijn uit het land gevlucht. Inmiddels is de aandacht daarvoor weggezakt. Het regime van Assad houdt niet van pottenkijkers, waardoor de media weinig zicht hebben op wat er gebeurt in Syrië. Bijna driekwart van de Syriërs heeft onvoldoende eten.

1 2 3 4 5 6 7 8 10

5. Nigeria

Extreem moslimgeweld van terreurorganisatie Boko Haram houdt dit land met de grootste bevolking van Afrika al jaren in z’n greep. De massale moordpartijen in christelijke dorpen krijgen vrijwel alleen in de christelijke media nog een beetje aandacht. Er is veel te weinig eten voor de enorme bevolking en dat maakt de mensen wanhopig.

6. Ethiopië

De spanningen tussen Ethiopische bevolkingsgroepen lopen volledig uit de hand. Drie jaar geleden begon dat met het bloedigste, maar ook het meest verzwegen conflict van deze eeuw: de oorlog in de noordelijke provincie Tigray, waar naar schatting zeker 600.000 doden vielen. Daarnaast kampen het oosten en het zuiden al jaren met grote droogte.

7. Myanmar

Sinds de militaire staatsgreep in 2021 gaat het heel erg slecht met Myanmar. Het regime regeert met harde hand, en slaat ieder voorzichtig verzet bloedig neer Checkpoints zetten het hele land op slot. Zelfs voor hulporganisaties is het binnenland nauwelijks toegankelijk; journalisten kunnen het al helemaal vergeten.

8. Burundi

9. Colombia

Burundi wordt compleet genegeerd door de Nederlandse pers. Terwijl het een van de armste landen ter wereld is. Vanwege de gewelddadig verlopen verkiezingen van 2015 gaat er vrijwel geen hulpgeld naar Burundi, terwijl twee derde van de bevolking structureel onder de armoedegrens leeft. De helft van de kinderen jonger dan 5 jaar is ondervoed. Terwijl het zelf probeert op te krabbelen na een jarenlange guerrillaoorlog, vangt Colombia ondertussen 1,7 miljoen vluchtelingen uit buur land Venezuela op. Hoewel de Colombianen van huis uit gastvrij zijn, ontstaan er ook steeds vaker conflicten over schaarse middelen van bestaan, zoals land, voedsel, water en werk

10. Sudan

De enorme problemen in Sudan zijn na de coup in april van dit jaar alleen maar verergerd. Het land krijgt weinig serieuze aandacht. Het extreme geweld in Darfur, de klimatologische problemen, de vele Sudanezen op de vlucht, de grote voedselschaarste en het gebrek aan toekomstperspectief staan niet op de radar van onze journalisten.

Menselijk leven is áltijd beschermwaardig

Staan voor de beschermwaardigheid van het leven. Zorgen voor christelijke zorg en hulp. Inspireren om voor jezelf en de ander te zorgen. Op die drie pijlers rust De christelijke zorgverzekeraar. In een drieluik worden ze belicht. Vandaag deel 1: medisch ethicus Henk Jochemsen en ethicus en gezondheidswetenschapper Stef Groenewoud over de beschermwaardigheid van het leven.

Wat wordt er bedoeld met de term ”beschermwaardigheid van het leven”?

Henk: Vroeger: dat het mensenleven het overal en altijd waard is om beschermd te worden. Tegenwoordig: het leven komt een zekere mate van bescherming toe die afhangt van de omstandigheden. Om die verschuiving te snappen moeten we de geschiedenis in. Vanouds geloofden wij in onze christelijk-westerse cultuur dat ieder mens geschapen is naar Gods beeld en daarmee dús waardig en onaantastbaar. Ieder leven is vanuit die visie volledig beschermwaardig, ongeacht de omstandigheden. Door de ontkoppeling van ”beschermwaardigheid” en ”menselijke waardigheid” vindt men tegenwoordig niet meer dat ieder mens een intrinsieke waardigheid heeft vanwege het naar Gods beeld geschapen zijn. Waardigheid wordt nu gefundeerd in zelfbeleving, in het erváren van eigen waardigheid. Het proces van ontluistering in iemands laatste levensfase tast in deze visie iemands waardigheid aan.

Stef: Dat doet me denken aan de uitspraak over iemand in een verzorgingshuis: „Vroeger was hij een erudiet wetenschapper, nu kan hij niet eens een krantenartikel lezen.”

Dan wordt zijn waardigheid opgehangen aan zijn vermogens en aan zijn vroegere functies. Dat is niet goed. Waardigheid heeft verschillende lagen –er bestaat bijvoorbeeld intrinsieke, florerende en sociaal-relationele waardigheid–, maar de basis is de intrinsieke waardigheid die ieder mens heeft omdát hij is geschapen naar Gods beeld. Die blijft altijd overeind, ook in situaties die mensen ”mensonwaardig” noemen.

Wat maakt dit thema actueel?

Stef: ”Waardig sterven” is een term die in heel Europa tot het vocabulaire is doorgedrongen en die wordt opgeëist door bewegingen rond het zelfgekozen levenseinde. Let erop dat het begrip ”waardigheid” dus een gelaagd –en veelgeplaagd– begrip is.

Henk: De veranderde interpretatie van menselijke waardigheid speelt niet alleen bij het levenseinde, maar

ook bij het begin van het leven: bij abortus, reageerbuisbevruchting, genetische aanpassing van embryo’s. En bij gendervragen. Steeds meer komt zelfbeleving en zelfidentificatie centraal te staan in plaats van het geschapen zijn naar Gods beeld. De instrumentalisering van het menselijk lichaam komt mede hieruit voort. Het lichaam behoort niet meer tot het ik, het is het voertuig van het ik geworden. En als dat niet meer voldoet, dan schaffen we het af.

Wat raakt jullie bij dit thema?

Henk: Als je vanuit het geloof leeft, God als Schepper ziet, de nood in het leven van mensen meemaakt en dan constateert dat de bescherming van het leven een keuze is geworden, dan raakt me dat, omdat we daarmee Gods weg en de bescherming van Zijn geboden aantasten.

Stef: Ik heb (opnieuw) ontdekt dat onze schepping naar Gods beeld betekent dat onze bestemming het aangaan van betekenisvolle relaties met God en onze naaste is. Dát bepaalt onze waardigheid. Dat inzicht raakt me, want het zet de hele gezondheidszorg in een ander licht. Het is volgens die visie de bedoeling dat zorgverleners cliënten zo lang moge-

lijk in staat stellen om verbindingen met anderen en God aan te gaan.

Henk: Je moet gezondheid zien als het vermogen om aan je (Goddelijke) roeping te beantwoorden en dus niet als een soort fitnessideaal. Volgens die definitie gaan je gezondheid (en waardigheid) niet achteruit als je bepaalde zaken niet meer kunt, ze maken dan alleen geen deel meer uit van je roeping. God gaat op dat moment een andere weg met je.

Wat is jullie standpunt over de beschermwaardigheid van het leven?

Henk: Ik heb een klassiek-christelijk standpunt: een mens is volledig beschermwaardig, ongeacht de condities. En dat betekent dat je dús niet intentioneel, opzettelijk, doodt Dat betekent natuurlijk niet dat je altijd een antwoord hebt op alle vragen in concrete situaties. Het blijft een zoektocht wat je in moeilijke omstandigheden moet doen. Maar de intentie om dood te maken, om het cru te zeggen, is geen optie voor mij.

Stef: Helemaal mee eens!

Wat maakt het spreken over beschermwaardigheid van het leven zo beladen?

Henk: Doordat mensen zich meer en meer identificeren met hun zelf-

„De intentie om dood te maken is geen optie voor mij”

beleving bij bijvoorbeeld abortus, euthanasie, voortplantingstechnieken en transitie ervaren ze een gebrek aan (h)erkenning als een existentiële aanval op henzelf. Dat maakt het spreken erover heel lastig. Het is belangrijk om helder te zijn over je eigen standpunt, maar ook om begrip te hebben voor de moeiten die mensen doormaken.

Hoe vult De christelijke zorgverzekeraar (de nieuwe naam van Pro Life Zorgverzekeringen) de beschermwaardigheid van het leven in?

Stef: Het christelijke denken over dit begrip vindt onder meer plaats in het Lindeboom Instituut, dat door De christelijke zorgverzekeraar wordt gesteund. Verder promoot ze vrijwilligersnetwerken, helpt ze relaties verbeteren met christelijke huwelijkstherapie en biedt ze christelijke, psychosociale zorg aan. In al deze zaken vind je Bijbelse waarden

terug, waarmee je als christelijke zorgverzekeraar echt iets toevoegt.

Henk: De primaire taak van een zorgverzekeraar is het toegankelijk maken van goede zorg. Daarbij is het nu helaas voor geen enkele zorgverzekeraar mogelijk om een zogenoemde schone polis aan te bieden, waarbij zaken als abortus en euthanasie volledig uit het pakket worden gehouden. Dat neemt niet weg dat je als christelijke verzekeraar nog wel positieve, christelijke alternatieven mag promoten en dat doet De christelijke zorgverzekeraar dan ook.

Henk, je was jaren voorzitter van haar adviesraad en draagt nu het stokje over aan Johan Polder. Wat wil je hem op het hart binden?

Zorg dat de christelijke zorg zoveel mogelijk overeind, toegankelijk en van goede kwaliteit blijft. Dat is het belangrijkste.

Kijk op rd.nl/partnercontent voor een langere versie van dit verhaal en (t.z.t.) voor de andere delen van dit drieluik. Of scan de QR-code. Ontdek meer over De christelijke zorgverzekeraar op dechristelijkezorgverzekeraar.nl/ontdekmeer

Carel Schutte (1958) heeft een ongekende passie voor en nieuwsgierigheid naar het fotograferen van mensen. Hij fotografeert het liefst personen aan de rafelige randen van de samenleving, daar waar veel wegvalt en mensen zichzelf zijn. Hij benadert iedereen vanuit het oogpunt dat elk mens uniek en gelijkwaardig is.

Meisjes indonkerAfghanistan

Afghanistaniseenlandmeteeneeuwenoudeenturbulentegeschiedenis. Vanwegezijnstrategischeliggingis hetlandeenkruispuntvaninternationalewegen.AlexanderdeGrote(356-323v Christus)enMarcoPolo(1254-1323)trokkener almethunlegersdoor.

Hetisookeenlandwaardeislamenhetboeddhismeelkaarontmoetenenwaargeenruimteis voordeenkeleduizendenchristenendieonder deradarmoetenleven.Afghanistanisstraatarm endeafgelopen200jaar–generatieslang–een slagveldvanoorlogen

Vanaf2021kwamhetlandondercontrolevan defundamentalistischetaliban.Hiermeeverdwenengelijkveeltoekomstmogelijkhedenvoor vrouwen.Vrouwenmochtennietmeerstuderen. Recentwerdendelaatsteschoonheidssalons geslotenenhebbenvrouwengeentoegangmeer tot(pret)parkenennatuurgebieden.

Innagenoegalleprovinciesmogenmeisjesvanafhun13enietmeerverderstuderen. Afghaansevrouwenenmeisjesgevangeninhet middeleeuwsedenkenvandetaliban.Watde ISAF,Amerikaenbondgenoten,intwintigjaar opbouwde,wordtbinneneenpaarmaanden tenietgedaan.

HetMMCCiseenhumanitairenon-profitorganisatieinKabulenisjarengeledenopgerichtom kinderendoormiddelvansport,spelenjonglerentehelpenmethetverwerkenvanoorlogstrauma’senhunmeerzelfvertrouwentegeven. Inmiddelszijner,mettoestemmingvande taliban,32teamsdoorheelhetland.Dezeteams

wordennuookingezetinhetaardbevingsgebied rondomHerat.Voordekinderendaareenklein lichtpuntje;eenmomentwaarzevoorevende zwaartevanhunlevenvergetenenweerkind kunnenzijn.

OptweelocatiesindearmstewijkvanKabul mochtikeenkijkjenemenbijMMCC.Eenhobbeligezandwegmetsporenvanontploftelandmijnenenindeomgevinglemenhutjesbrachtons naardelocaties.Dewarmtevandemiddagzon, hetstofuitdebergenvermengdmetsmoguit Kabul,degeurvaneenvuilnisbeltendevaalbruinekleurenmaaktenhettotdesolateplekken.Die werdensnelopgefleurddoorkinderendiemet ballenenkegelsaanhetjonglerenwaren.Trots kijkendalshetlukte,zoekendnaareengoedkeurendeblikenstralendvangeluk

Nadevoorstellingenwildeikportrettenvan dekinderenmaken.Straatarmekinderen,vaak opblotevoetenenmeteengroezeliggezicht enkleding.Omdatheterveelwarenwerdmij gevraagderenkeleuittekiezen.Datwildeikniet, datzouuitsluitingbetekenen.Ikwildeiedereen fotograferenofandersniemand.Datmochten deruimtachtigkinderenstondenvolverwachting,keurigineenrijenvolongeduldtewachten.Hierendaarmethardehandgecorrigeerd dooreenbegeleider

Doordelenskeekikdekinderenrechtinhun ogen.Ikzageroorlogmaarookhoopin.Deeen zelfbewust,deanderonzekerenzoekendnaar eenlachvandefotograaf.

Telkensalsdesluiterklikte,ginghetdoor mijnhoofd:dezemeisjeshebbengeentoekomst, alleenwetenzehetnogniet.

Ik wilde alle kinderen fotograferen of anders niemand

LatertijdensmijnreiszagikergenseenschilderijvaneenAfghaansevrouwineenboerka. Haarogenverborgenachterhetfijnegaas.Op haarhoofddroegzijeenvogelkooitjemetvogeltjes,eenstilprotest.Ikwerdovervallendooreen triestgevoel.Afghanistan:eendonkerland.

> mmccnetherlands.org/

Telkens als de sluiter klikte, ging het door mijn hoofd: deze meisjes hebben geen toekomst, alleen weten ze het nog niet

Door de lens keek ik de kinderen recht in hun ogen. Ik zag oorlog maar ook hoop in hun ogen

Afghaanse vrouwen en meisjes

gevangen in het middeleeuwse denken van de taliban

Doelbewust steunt graag initiatieven om geldvooreen goed doel in te zamelen!

Bijna alle mensen gebruiken WC-papier Onze ervaring is dan ook dat WC-papier goed verkoopt omdat mensen het altijd nodig zijn.Scholen,kerken of verenigingen die geldinzamelactie’s opzetten,kunnen WC-papier verkopen bij een huis-aan-huis verkoop of tijdens een goede doelenmarkt.Doelbewust ondersteunt deze actie’s graag door WC-papier aan te bieden tegen een gunstige inkoopprijs.Een groot deel van de opbrengst kunt u dus al direct reserveren voor het goede doel.Voor meer informatie en prijzen,neem contact met ons op

www.doelbewustkopen.nl info@doelbewustkopen.nl Tel.06-57634114

Boekeenvoudigonlinevia: Scan

kleinebelties.nl

Hardenberg|0523261303

Steun het werk van Eleos

Sluit je ook aan bij de Vrienden van Eleos

Help mee het leven van mensen met psychische problemen dragelijker te maken.

Dat kan door bij te dragen aan onze projecten. Je kunt geven, bidden of vrijwilliger worden.

Samen leveren Vrienden van Eleos een belangrijke bijdrage aan het werk dat Eleos kan doen, maar bijvoorbeeld ook aan onderzoek of preventie en voorlichting.

➜ Word Vriend van Eleos

Ga naar www.vriendenvaneleos.nl en meld je aan als Vriend.

Pleisters opvele wonden

Wieismijnnaaste?Erzijnerzó veel.Zeliggennietmeeralleen voorjeopdeweg,injeeigen omgeving.Ookdigitaalkruisen allerleimensenjepad.Jeontvangthartverscheurendemails.Jewordtgevraagdmeetebidden voormensendiejenooithebtontmoet.Jekrijgt uitnodigingenvoorgebedsappgroepenmet wildvreemden.

Overheeldewereldwordtgeledenen gehuild,enjeweethetmee.Jekunthet nietmeernietweten.Jezoueriets meemoetenenwillen,maarin plaatsdaarvansluitjedeluiken. Eenmensiseeneindigwezen, isinhuizeStameengevleugeld woord.Maarvretendoethetwel.

„Menzoueenpleisteropvele wondenwillenzijn.”Opzoeknaar ditcitaatvanEttyHillesumraakik opnieuwverzeildin”Hetverstoorde leven”.Etty,eenjongeJoodsevrouwuit Amsterdam,hieldvan1941-1943bijwijze vantherapieeendagboekbij.Schrijvenzalhaar overvollegemoedontstoppen.

Over heel de wereld wordt geleden en gehuild, en je weet het mee

Ettybeschrijfthoehetlevenalkillerenkaler wordtvoordeJoodsegemeenschap.Hoezehaar voetenstuklooptomdatJodendetramnietmeer inmogen.Maarzezoektookvoortdurendwoordenvoorhaarinnerlijkereactieopditalles.Hoe moetzezichverhoudentegenoverhetlijdendat haaromgeeft,endatdreigt?Zeleest:Dostojevski,Rilke.EndeBijbel.

GaandewegnemendenkenenschrijvenbijEttyde vormaanvaneenonafgebrokengebed.Ietswonderlijks voltrektzich.Omhaarheennemendeduisternisen debeklemmingtoe.Mensenwordenangstigenop zichzelfgericht.MaarinEttywordthetlichten ruimendankbaar.Zekáninniemandsklauwenzijn,schrijftze,omdatzeinGodsarmen is.Zewilaanvaardenwathetlevenmeebrengt enzewiluitdelenvandeovervloed aanliefdedieinhaaris.Datdoetzeook,in WesterborkentotophetlaatstinAuschwitz, waarzeinnovember1943sterft,29jaaroud. Zeker,bijEttykunjekritischevragenstellen.Maarlieverdeeliktweebelangrijkelessen overnaastenliefdevanhaar.Naastenliefdedieje zelfmoetopbrengenheeftgeenlangeadem.Zekerals hetmoeilijkwordt,alsjeweinigterugkrijgt.Jeraaktgeïrriteerd,verbitterdentenslottemaakjerechtsomkeert Omdeanderwerkelijklieftehebbenmoetteneerste jeeigenzielontstoptblijven.Alleswatikbenendenken doe,dagelijksblootgelegdtotopGod.Tentweedemoetde bodemonderjeleveneengrote,allesoverstijgendeliefde zijn.OmdatIemandjouvondopdeweg,IemandZichover jouheenboog,jeopraapteinjehopelozetoestandenzei: IkmaakjevooreeuwigedeMijne.Datisdeenigemanier waaropwijpleisterskunnenzijn.Enblijven.

Doenwe straksalleen nogmaar digitaaleen duitinhet zakje?

Alserergenseenplekiswaarhetdienstbetoon nooitverwegis,danishetdeeredienstvan dechristelijkegemeente.Gevennadatjezelf ontvangenhebt.Dienstbetoonaandenaaste, liefstzofysiekmogelijk.Wantalleendigitaaleen duitinhetzakjedoen,datmaaktditgebaarwel heelschraal.

Jaco vander Knijff

Hierendaargebeurthetnog:datde diakenenmetzakjesaanlange‘hengelstokken’hetgeldinzamelen.Het geeftaltijdweerstoftothilariteit: wantwatdoejealsereenslaperindebankzit? Houdjealsdiakendezak-aan-de-stokletterlijkonderzijnneus,zodathijwelwakkermoet schrikkenomalsnogijlingszijngaventegeven?

Hetheeftnatuurlijkietsdirectiefsendwingends,datgehengelvandediakenen.Eigenlijk kunjeernietonderuit.Vaneen„vrijwilligeofferande”iseigenlijkgeensprakemeer

Waarhetvandaankomt?AbrahamKuyper, diehonderdjaargeledeneendikboekoverde eredienstschreef,hadweleenverklaring.Niet alleenginghet‘hengelen’eenstukjesneller danhetdoorgevenvanzakjes,hetwasook veiliger.Immers,ineengrotegemeentewaar nietiedereenelkaarkende,konzomaareendief binnensluipen„diehetlossezakjeovernammet hetdoelomhettelichten,enditweekaanweek tebestelen”,aldusKuyper.Dediaconiemoester daaromvoorzorgendat„geenschennigehand” zichzouvergrijpenaan„hetgeofferdegeld”

Vandaardezakaandehengelstok,dievolgens Kuyperzelfshierendaarvaneenbelletjewas voorzien,zodatjehemaanhoordekomen.Ook datbespoedigdedezaak...

Donatie

Eeneeuwlaterglimlachenwehierom.Inmiddels hebbenwehandigermanierenomhetbestelen vandecollectezaktevoorkomen.Vancontant geldissowiesoinveelgevallenalgeensprake meer;aanplasticcollectemuntenofpapieren collectebonnenheeftiemandmetverkeerde bedoelingentochniets.

En,helemaalveilig:gewoondigitaaljegift overmaken.ViaeenTikkieofQR-code,ofviade gemeenteapp.Hettijdstipmaaktdanookniet meeruit:jekuntevengoedvoorafofnaafloopje donatieovermaken.En,nogeenvoordeel:alser eenbesmettelijkeziektealscoronarondwaart, hebjeookniethetgevaarvanbesmettingmet datdoorgevenvandiezakjes.Welzoveilig,toch?

Hoebegrijpelijkenmakkelijkenveiligook, wedreigenopdezemanierietsheelwezenlijks indeeredienstkwijtteraken.Hetmomentin deliturgiewaaropweonzebehoeftigebroeder ofzuster,ofdeverrenaasteinnood,centraal stellendoorhaarofhemtebedenkenmetonze gaven.Alsjenietmeerfysiekdegaveninzamelt–endatgebeurthierendaaral–maarmenseniets laatovermaken,watisdannoghetverschilmet decollectebusaandedeurvanhetfondsKWF

Kankerbestrijding,ofmetdedigitaledonatie voorArtsenzonderGrenzen?

Terwijldatverschilerweldegelijkis.Inde eredienstgevenweonszelfallereerstaanGod, endanvervolgensookindienstbetoonaande naaste.Hétsymbooldaarvanenhétmoment daarvoorisdeinzamelingvandegaven,liefst aanheteindevandedienst

Eenblikinhetverledenkanietsvanditbelangduidelijkmaken.

Blijmoedigegever

Hétvoorbeeldisnatuurlijkdemanierwaarop deeerstechristengemeenteinJeruzaleminhaar samenkomstenhetdienstbetoonvormgeeft.Ze „haddenalledingengemeen”enverkochtenhun goederenenbezit„enverdeeldendezelveaan allen,naardatelkvannodehad”(Hand.2:44-45). Evenlaterwordendiakenenaangesteld,omde „dagelijksebediening”vormtegeven,metspecialeaandachtvoordeweduwen(Hand.6).Net zoalserindeliturgievantempelensynagoge sprakeisvanhetinzamelenvandetiendenom dievervolgensuittedelenaandebehoeftigen,zo zietdejongechristengemeentehetalshaartaak ervoortezorgendatniemandtekortkomt.

Datdienstbetoongaatbrederdandeeigengemeente,blijktuitwatPaulusaandeKorinthiërs schrijft(2Kor.9).Hijroeptzeopomvrijgevigte zijnrichtingdemoedergemeenteinJeruzalem, omdatGodde„blijmoedigegever”liefheeft.Met hun„goeddadigheid”vervullenzehetgebrek vandebroedersenzustersinJeruzalem,die daardoorGodovervloedigzullendanken.Sterker nog,deruimhartigheidrichtingdegenediegebreklijdtiszelfseenbewijsvandegehoorzaamheidaanhetEvangelievanChristus,schrijftPaulus.Hetis,omgekeerd,ongehoorzaamheidaan hetEvangeliealsjeníétmilddadigbent.Wantdit dienstbetoon,dezehandreiking,komtdearmen gewoontoe.Hetishet„rechtderarmen”.

Liturgie

Nukunjedatdienstbetoonnatuurlijkopieder momentvandeweekvormgeven.Endaaris uiteraardnietsmismee.MaarindeVroegeKerk wordtdezondagseliturgiedeplekbijuitstek waardegemeentedearmeennoodlijdendede handreikt.

Vanuitdeeersteeeuwenwetenwedatieder naardesamenkomstzijnofhaargaveninnatura meeneemt.Daarvanetenallegemeenteledengezamenlijktijdensdeliefdesmaaltijd(agapèmaal); watoverblijftwordtverdeeldonderdearmen, ziekenengevangenen.Vanuit1Korinthe11we-

Het geven van de gaven hoort dus echt

tenwedatdezeliefdesmaaltijdinnauwverband staatmetdevieringvanhetavondmaal.

Hetgevenvandegaven–datkanvanalles zijn:brood,wijn,kaas,druiven–endeverdeling daarvandoordedienarenzijnduszakendieecht bijdeliturgiehoren.Ookalsdeproductenvan hetlandlangzamerhandplaatsmakenvoorgeld, blijfthetinzamelenenuitdeleneenbelangrijk momentindeeredienst.

Gaandewegwordthetaanbiedeneenritueel(hetzogenoemdeoffertorium),waarbijde offergedachteeensteedsgrotererolspeelt:je gaveaandecollectedietijdenshetopdragen vandemiswordtgehouden,ishetsymboolvan jedeelnameaanhetmisoffer.Degiftwordteen offergave.Danwordthetgevaarlijk.

Aalmoezen

IndeReformatiebezintmenzichdaaromookop dewaardevandeinzamelingvandegaven:die praktijkmoetgereformeerdworden.Opvallendisdandatdereformatorendecollecteniet afschaffenvanwegehetmisbruik,maarjuistals eenvandehoofdelementenvandeeredienst zien.„Hetzoueigenlijkaltijdzomoetengaandat ergeensamenkomstvandegemeenteiszonder predikingvanhetWoord,zondergebedenzonderbedieningvanhetheiligavondmaalende aalmoezen”,aldusCalvijninzijn”Institutie”

Watdereformatorhierals”aalmoezen” aanduidt,kanhijelders,inverbandmethet avondmaal,ook”heiligeofferandenengaven” noemen:alswebedenkenhoedeVaderonsZijn Zoonschonk,danwillenweonszelfookindank aanHemopofferen;endatlatenweziendoorde „christelijkebarmhartigheid”tebetonen.Endan noemtCalvijnmetnamedegenediehongertof dorst,denaakte,devreemdeling,deziekeofde gevangene.

Datdecollectehelemaalbijdeeredienst hoort,komtooknaarvorenindeHeidelbergse Catechismus,indeuitlegvanhetvierdegebod (zondag38).Ookdaardevierkernonderdelen vandeeredienst:wegaannaardekerkomhet Woordtehoren,omdesacramententegebruiken,omdeHeereopenlijkaanteroepenénom „dearmenchristelijkehandreikingtedoen”. Prachtigeuitdrukking:wereikenindesamenkomstdearmedehand

Bijdedeur

Hoedatconcreettoegaatinde16eeeuw?Inde NederlandsevluchtelingengemeenteinLonden kandeinzamelingoptweemomentenplaatsvinden:nahetvoorbedegebednadepreek,óf

LUIERS VOOR LESB S

Landelijke

Weerloze en kwetsbare kinderen op de vlucht hebben jouw hulp nodig. In november wordt door heel Nederland heen luiers ingezameld. Doe mee met de inzamelingsactie van stichting CRR

Ga voor meer informatie naar:

óf maak rechtstreeks over op NL74RABO0306633183

o.v.v. Luiers voor Lesbos 2023

Actieperiode: 1 tot 30 november 2023

Deze advertentie is mogelijk gemaakt dankzij:

Scan

voor meer informatie

Bij een van de ruim 250 inzamelpunten die meedoen met deze actie

bijdeuitgang.Tijdenseendienstwaarinhet avondmaalwordtgevierd,komtdaarnogiets bij.Dediakenenzamelenbijdedeurdeaalmoezenin,maarmoetenookwatoverblijftvanhet avondmaal–broodenwijn–gaanuitdelenaande armenvandegemeente,inhetbijzonderaandegenendieziekenoudzijn.Hierkomtdenauwe bandtussenavondmaal,inzamelingenuitdeling opeenbijzonderemaniertotuitdrukking.

DekerkordevandePaltsuit1563,diegrote invloeduitoefentopdegereformeerdepraktijk inNederland,wijdteenaparthoofdstukaande zorgvoordearmen.Dechristelijkegemeenteis verplichthaarbehoeftigenteverzorgen,tespijzenentelaven,steltdekerkorde.Daarommoet eenpredikanthetvolkernstigaansporenhun aalmoezenvoordearmentegeven.Indekerk zijndaarom”collectekasten”aangebracht,en tijdenselkedienstmoetende”aalmoezeniers” –dediakenen–metdezakrondgaan,omhet ingezameldegeldnaafloopteverdelenonderde ”nooddruftigen”.

IndeNederlandenisdezezorgvoordebehoeftigeeveneensvanafhetbeginaanwezig,getuigedeoproepaanheteindvandeliturgie:„Syt gedachtighderaermen(1Kor.16:2)”.Erwordtwél gesteggeldoverhetjuistemomentvoordecol-

lecte:tijdensdedienst,ofnaafloopbijdedeur? Delaatsteoptieheeftduidelijkdevoorkeur;die ishetmeeststichtelijk.Derijendoorgaantíjdens dedienstleidtvaaktot„grootehindernissedes dienstsGods”,zegtdeDordtsesynodevan1574. Maaruiteindelijkmagelkegemeentezelfkiezen.

Besmettingsgevaar

Inmiddelsishet450jaargeledendatdezediscussiespeelde.Indemeestekerkenzaldeinzamelingvandegavenniet(alleen)aandedeurmaar tijdensdedienstzelfwordengehouden,tussen votumenzegen.Opverschillendemanierenen momenten:metzakjesofmetde‘hengelstok’, vóórdepreekoferna,enmetalsbijzondere vormdecollecteschaalof-kelktijdensdeviering vanhetavondmaal.Maardátertijdensdeeredienstplaatswordtingeruimdvoorde”dienst derofferanden”,datstondlangetijdnietter discussie.

Daarinisdelaatstejarenveranderinggekomen.Coronaheeftdaarbijeenbelangrijkerol gespeeld,toenwegensbesmettingsgevaarde collectenoodgedwongeneenanderevormkreeg: indehalvandekerkofviadedigitalemiddelen. Endatlaatste,dedigitalemaniervangeven, lijktopveelplekkeneenblijvertjetezijn.Mensen nemenhungavennietmeermeenaardekerk omdatzehun”christelijkehandreiking”opeen anderemanierdoen:laterdiedagofverderopin deweekmakenzeietsover.Jeziethetgebeuren, datmensendezakjesgewoondoorgevenzonder erietsintedoen–vroegerdeedjedatalleen,met eenlichteblosvanschaamteopjewangen,als jewasvergetenhetcollectegeldbijjetesteken. Hetiswachtenophetmomentdatsteedsmeer mensenvoordezealternatieveroutekiezenen dekerkenraadnoodgedwongenbesluitmaarte stoppenmethetrondgaan:alstochniemand meerietsindezakjesdoet

Datzouechtereenflinkeverschralingbetekenen.NetalsSchriftlezing,prediking,zingen enbiddenhoortdeinzamelingvandegaven helemaalbijeengereformeerdeeredienst.Liefst zofysiekmogelijk.Enliefstaanheteindvande dienst,nahetontvangenvanhetWoord.Enmisschieniserookmeerdannugebeurteenlink teleggenmethetavondmaal:datdediakenen –waardatmogelijkis–devollezakjesopdetafel voorinleggen,ofdatze–nogconcreter–netals inLondenmetde„overgeschotenbrokskens” vandetafelnaardeouderenenziekengaan. Digitaliseringvandedienstderofferanden? Degeschiedeniszegt:nee!Houddeinzameling zoconcreet,zofysiekenzopraktischmogelijk.

Correctieop nieuwsstroom volellende

AbJansencoördineertdehulpactiesvanhet ReformatorischDagbladvoordestichtingDraagt ElkandersLasten.„Ikkiesgraagprojectenmeteen woweffect.Datikvoel:hiergaatietsgebeuren,alswedit realiseren,verandertdatdelevensvanmensen. ”

Eenjournalistdiegeldophaalt,eenkrant dieaanfondsenwervingdoet.„Collega’s vananderemediavindenmemaar eenvreemdeeendindebijt”,zegtAb Jansen.„Inmiddelshebikweleenstandaardantwoordklaar.Krantenlezersconsumerenpassief heelveelleedindewereld.Datisbestpittig.De RD-hulpactieiseenkansomerookwatmeete doenenheelconcreetietstebetekenenvooreen ander.Datvindikeenmooiecorrectieopdie nieuwsstroomvolellendeenverdriet.”

Lezerservarendatookzo,maaktJansenuit reactiesop.„Mailtjesentelefoontjessprekenvan betrokkenheid.Tothetontroerendetoe.Bijde actievoorMoldaviëschreefikovereenmoeder eneendochterdiehunhuishaddenverloren. Rechtuithethartlieteenlezeresmeweten:Ik benweduwe,ikhebeenheelhuisleegstaan,laat zebijmijkomen.Praktischwasdatuiteraard volstrektonmogelijk,maarzoietsisnatuurlijk prachtig.”

Dagtaak Jansen(64)isalweerruimeendecenniumde manachterdejaarlijkseRD-actie.Naeenjeugd inMiddelharnisopGoeree-Overflakkeeeneen studiegeschiedenis,diehijafronddemeteen scriptieoverJapan,begonhijin1986alsbuitenlandredacteurbijhetRD.Aziëwerdzijnspecialisme.Mededoordatdebuitenlandredactiealtijd nauwbetrokkenwasbijdehulpactiesvolgdehij

in2012adjunct-hoofdredacteurGerritRoosop alscoördinator.„Decontactenmetorganisaties, projectenselecteren,depubliciteit,deevaluatie.”

AanvankelijkdeeddeApeldoornerdietaaknaast zijnjournalistiekewerk.„Maardatwerdmete gek.Deactiesbrachtensteedsmeerop.Diekun jeernietmeerbijdoenalsjeruimeenmiljoen euromoetwegzetten.”

Jansenheefternueenvolledigedagtaakaan. Veelishijopreis,wantdeprojectenzijn–opde recentecoronaperiodena–altijdinhetbuitenland.„InNederlandisooktragiekgenoeg,maar dehulpactieisnueenmaal,vanafhetbegin,gekoppeldaan”deverrenaasten”.Dietraditiehoud ikmaarvast.Ikbennualbezigvoordeacties vanvolgendjaarenhetjaardaarop Datbetekentoverleggenmetorganisatiesenmogelijke projectlandenbezoekenomrondtekijken:wat zoudenwehierkunnendoen?Inseptemberwas ikvoordeevaluatieinMoldavië.”

Werkelijkheid

Vanbeginnovembertotenmetfebruariiserde lopendeactie.IndiemaandenisJansendrukmet deactiepagina’s.„Ikgeefdaareeneigenstijlaan Geengroteverhalen,maarpakkendbeeldeneen persoonlijkverslag.Depagina’shebbenookeen uitdagendelementmetdelaatstestandingrote cijfers.Watishetstreefbedragenhoeverzijnwe? Alzoudenzem’nverhaaltjenietlezen,danisdat detriggervoordelezers.”

Satéprikkers met gerookte muizenlijkjes in Malawi in 2021. beeld Jaco Klamer

Uw hulp is meer dan ooitnodig!

Oorlogen, een donkere en lange winter en armoede in Oost-Europa.

Via onze lokale partnerorganisaties helpen wij mensen in kwetsbare omstandigheden.

Welkom op onze Studenten

Experience Day

Een initiatief van Van Harberden en Fiscaris

Woensdag 22 november

09.30 tot 14.15 uur (inclusief lunch)

Landjuweel 12 in Veenendaal

Scan de QR-code.

Of maak een gift over naar: IBAN NL42 RABO 0161004555

Ervaar deze dag het mooie en veelzijdige werk van de junior HR-adviseur, junior payroll professional, assistent-accountant en belastingadviseur

Bekijk het programma en geef je snel op via: fiscaris.nl/experienceday of vanharberden.nl/experienceday

Inruimtienjaarzagdecoördinatorde opbrengstmeerdanverdubbelen,van405.000 euroin2014naar1,28miljoeneuroin2023.„Een miljoenalsstreefbedraghebiknognietaangedurfd.Achttonwel.Jemoetdaarookniettever onderzitten,danisdespanningeruit.Ermoet weleendoeltebehalenzijn.Voorhetgevaler geldoverisomtebesteden,spreekikmetdeorganisatiesaltijdeentweedebestemmingaf,die voorafnetzoserieuswordtbeoordeeld.”

Beeldisvoordeactiessteedsbelangrijkergeworden,merktJansen.FotograafJacoKlameris opreiszijnvastebegeleider.„Welettenzekerop dewaardigheidvandemensendiewefotograferen,maarzieligeplaatjeszijnwelwerkelijkheid. WatikinWest-Afrikazag,isechttenhemel schreiend.Eenzwaargehandicaptmeisjebijvoorbeeld,datheledageninhaarstoelzit.Niemand dienaarhaaromkijkt.Datisderealiteit.”

Eigenaarschap

Indeselectievandedoelenislokaaleigenaarschapeencriterium.„Eenprojectmoetnietvan buitenafwordenopgelegd.Demensendaar moetenzicherookverantwoordelijkvoorweten. Hetprojectmoetgedragenwordendooreen instantieofeenbestuurterplekke.Dankomter hetmeestevanterecht.Hetmoetookeenmooi afgeronddoelzijndatdelezershetgevoelgeeft: dáárgaanwijvoor.Alsorganisatiesmevragen eenkleindeeltjevaneenveelgroterprojectte financieren,krijgikdaargeenwarmgevoelbij Ikwileenwoweffect.Datikvoel:hiergaatiets gebeuren,alsweditrealiseren,verandertdatde levensvanmensen.Alsikzo’nwowgevoelervaar, zullenonzelezersdatookkrijgen.Daarbenik vanovertuigd.”

Deprojectenbeogenstructureleverbetering.Daarbijblijkthetchristelijkemotiefvan wezenlijkbelang.„Heteigenevanonzekrant, dechristelijkeidentiteit,magzekerindeacties doorklinken,maarikervaardatookindelanden waarikkom.Hetgeloofmaaktverschil.Het

Kerkdienst in Togo in 2023. beeld Jaco Klamer

brengtlevensoporde.HetEvangelieverbetertde kwaliteitvanhetbestaan.Jezietvaakdementaliteitpositiefomslaan.Inderelatietussenmanen vrouw.Ofophetvlakvandeethiek.”

„Al zouden mensen verder niets lezen, dan is die stand in cijfers de trigger”

Ab Jansen, coördinator RD-actie

„InWest-Afrika”,geeftJansenalsvoorbeeld, „isveelheidendom,bijgeloof,angstenvoor demonen.HetEvangeliekandanbevrijdend zijn.Nietalleendoordatdieangstenwegvallen, maarmensenhouden,zoverteldenzeme,ook geldoverdatzenietmeeraandegeestenhoeven teofferen.Daarwordennogaleensenorme bedragenvoorgeleend.EnwatStichtingKimon doetindebinnenlandenvanGuinee-Bissaulijkt eenonooglijkprojectjemiddenindebush,maar hetdoetwelwatmetdementaliteitvanmensen. Gehandicaptenwordenindatlandgezienals satanskinderen.Onsprojecthelpteraanmeedat dienegatievekijkverdwijnt.”

Aandeslag

Zijndeprojectenniettemingeendruppelsop

Vluchtelingenkamp voor Jezidi’s in 2022. beeld Jaco Klamer

VOELBARE PEUTERBIJBEL

Wilt u eraan bijdragen dat blinde kinderen wereldwijd Bijbelverhalen kunnen lezen en ervaren?

Steun ons dan in de productie van onze voelbare Peuterbijbel; een baanbrekend product dat wereldwijd de aandacht heeft getrokken. Er zijn plannen om het, in samenwerking met Bijbelgenootschappen en andere organisaties, in verschillende talen te vertalen en het wereldwijd te verspreiden. Dat kunnen wij niet zonder financiële steun.

UW STEUN IS DAAROM BELANGRIJK!

Scan de QR en doneer! Hoe meer donaties we krijgen, hoe meer blinde kinderen we in aanraking kunnen brengen met de Bijbel!

Postbus 131, 3850 AC Ermelo Paul Krugerweg 39, 3851 ZH Ermelo 0341-56 54 77 www.cbb.nl klantenservice@cbb.nl

Maaktu Happiness gelukkig?

Haar naam betekent geluk. Maar daar is weinig van te merken in het leven van dit meisje. Als jongste van negen kinderen, was ze al op zesjarige leeftijd wees.

Dankzij uw gift krijgen kinderen als Happiness onderwijs, horen ze over de Heere Jezus, en hebben zij een toekomst. Gelukkig!

Uw gift is welkom op NL74 RABO 0335 3074 50 of via de QR code. Of word sponsor via stephanos.nl/ikhelp

www.stephanos.nl

Doneer 4 kinderbijbels voor €20

Geeft u door wat God ons heeft nagelaten?

Wycliffe Bijbelvertalers zet zich in om mensen te bereiken met de Bijbel in hun eigen taal. Is dat ook uw verlangen? Met uw nalatenschap kunt u anderen helpen toegang te krijgen tot Gods levensveranderende Woord. Neem vrijblijvend contact met mij op als u hierover van gedachten wilt wisselen.

Bram van Grootheest

Directeur Wycliffe Bijbelvertalers nalaten@wycliffe.nl / 0343–51 74 44

of sponsor een kind voor € 22,50 per maand

Vraag de gratis brochure aan via wycliffe.nl/nalaten

„Het geloof maakt verschil; het brengt levens op orde”

eengloeiendeplaat,erisimmerszoveelellende?

„Maarwatishetalternatief?Justdoit.Gaermee aandeslag.Maakjegeenillusiesdatjeerdewereldmeeverbetert.Christenenhebbenimmers eenandereopvattingvaneffectensucces.Wij gelovenookinhetwerkvandeGeest.Waarhet Woordverkondigdwordt,doetdeGeestZijn werk.Dieextradimensiebewaartmijvoorpessimistischegedachtenals:watmaakthetallemaal uit?Wezijngeroepenomtehandelenenmogen GodbiddenomZijnzegen.Alsjenietsdoet,hoef jezekernietsteverwachten.”

AlscoördinatorzietJansenookdeuitwerking vandeprojecten.„Somsishetnazesjaarniet zoblinkendmooienschoongepoetstmeerals wehetafgeleverdhadden,maardatheeftook meteigenaarschaptemaken Demensendaar hebbenhetrechtomhetophunmaniertedoen.

LaatikMoldaviënoemen.ViaHulpOost-Europa hebbenlokalekerkjesfaciliteitengebouwdvoor deopvangvanschoolkinderenenvoorouderen, omniettevereenzamenindewintertijd.Iklas debetrokkenheidvanzo’nplaatselijkekerkin zo’nkleindorpjeindeogenvandemensen.Daar staatdaneenzaaltje.Ondanksdetegenslag,want hetwaslastigomdoortezetten.Deprijzenzijn erenormgestegen.Hetbouwmateriaalmoestuit Oekraïnekomen,datwasooknietmakkelijk.”

Gênant

„HetRDmagdaninNederlandeenbescheiden oplagehebben,optalvanplaatsenwereldwijd hebbenwedoordejarenheenmetonzehulpactieseenverschilgemaaktindesamenleving”, concludeertJansen.Datdoethemookpersoonlijkgoed.Alsjournalistberichttehijvaakover narigheid.„Danstondikdaaralseenrijkkereltje uithetWestenineenkrottenwijkmeteenopen riool.Ikmochtweervertrekken,demensendaar moetenerhunhelelevenslijten.Aangrijpend. Naeentsunamivroegikmensendiehunhele gezinwarenkwijtgeraakthoedatvoelde.Zo gênantvondikdat.Nukanikmetdehulpacties tenminsteietsdoen.Alishetmaarmeteenwaterpomp.Diemoederdievier,vijfkinderenheeft teverzorgen,iserwelmeegeholpen.”

Even aan het niet-kroeshaar voelen in Guinee-Bissau. beeld Jaco Klamer

Maak Bijbelse zorg

en begeleiding

voor Thomas mogelijk!

Thomas is een vrolijke jongeman van 24 jaar met een ernstige verstandelijke beperking. Hij is aangewezen op de hulp en begeleiding van zijn ouders en begeleiders.

Nu zijn ouders ouder worden, moet er gezocht worden naar een fijne en vertrouwde plek waar Thomas kan wonen. Belangrijk in hun zoektocht is een plaats waar de identiteit de hunne is Dit hebben Thomas en zijn ouders bij Adullam gevonden.

Op zondag zetten we extra mensen in om bewoners zoals Thomas te begeleiden naar de kerk. Deze extra kosten worden niet door de overheid vergoed Toch willen we dit doen, omdat we hiermee uiting geven aan onze identiteit

Helpt u mee?

steun.adullamzorg.nl/bijbelsezorgmogelijk

Wilt u direct bijdragen? Dat kan naar IBAN: NL83 RABO 0337 5866 91 op naam van Stichting Zorg Adullam. Hartelijk dank voor uw gift!

Steun Adullam 088 238 55 26 steun@adullamzorg.nl www.adullamzorg.nl/steun

BOEKJE VOOR PEUTERS

van Ditteke Klaasse-den Haan

PRENTENBOEK

van Ditteke Klaasse-den Haan

In dit peuterboekje wordt de bijbelse geschiedenis uit Éxodus 2 op een heel eenvoudige wijze verteld.

In dit prentenboek lees je hoe Augustinus de Heere mocht leren kennen en hoe dat zijn leven veranderde

Ds. G.J. Blankers Waar Gij Uwvoetstap zet

Verhalen uit het noorden van Syrië

Belevingen van ds. G.J. Blankers in dit door oorlogsgeweld getroffen gebied

Hazen indekrant

Stondenermaarvakerfoto’svanleukehazen indekrant,envanlievevriendenmetde armenomelkaarheen.Daarnaarverlangde eendichteres,jarengeleden.In”Goedheid voorhetoprapen”pleitMargrietvander Kooivoorietsdergelijks:erisgoednieuws.

Clasina van den Heuvel
beeld iStock, Denis Vesely

WOORD HOUDEN

Dat is waar de SGP voor staat

Dat we ons houden aan ons woord.

Als man en vrouw door elkaar trouw te zijn. Als politici door de waarheid te spreken.

Als mensen onder elkaar door eerlijk te zijn.

Dat we ons óók houden aan hét Woord!

Door het op te nemen voor ongeboren kinderen.

Door gezinnen meer op waarde te schatten.

Door pal te staan voor ieders veiligheid

Door vriend te zijn van Israëls volk.

De SGP is…

Een baken van rust en stabiliteit.

De partij die het Woord hoog houdt.

Welkom!

Bezoek ook een van de regiobijeenkomsten en volg Studio SGP.

Ga voor meer informatie naar sgp.nl/verkiezingen of scan de QR-code scan QR-code.

Goedheid voor het oprapen. Oog hebben voor liefde en hoop, Margriet van der Kooi, uitg. KokBoekencentrum; 112 blz.; € 12,99

Hetkleineboek”Goedheidvoorhet oprapen.Ooghebbenvoorliefdeen hoop”lagoptafel.Hetreisdemeein mijntas,naarkantoor,enterugnaar huis.Ikkeekernaarenlasheteerstniet.Want deauteur,MargrietvanderKooi,moedigtlezers aan„omuittekijkennaarsporenvangoedheid, recht,waarheid,vanliefde,schoonheid,van hoop.Ommoedtevatten,tegenhetcynisme, tegendewanhoopin.(...)Devraagisnietofer goedheidgebeurt,maarofwijdiegoedheid opmerken.Enofwelerenverstaandatvandie goedheidGoddeBronis.”

Wateenboodschapineenwereldwaarin haatlijktteregeren.Goedheid,waar?Nietinhet wereldnieuwstochzeker.Maarzodraikinhaar boekbegontelezen,stopteiknietmeer.Ookal vanwegedittreffendegedichtjeoppagina17,dat VanderKooilanggeledenkreegvaneenziekenhuispatiënt:

Erisveelpijn,erisveelpuin, dathoefiknietuitteleggen.

Tochwilikevenzeggen: Ergroeiteenkrokusinmijntuin.

VanderKooiwerktealsgeestelijkverzorgerin verschillendeziekenhuizen.Haarboek”Verdriet iseenwerkwoord”uit2013,overrouwenverdriet,was„deneerslagvanvelejarenpastoraal werk”.Daarinschreefze:„Ooitleerdeikoverhet christelijkgeloofdathetgeenantwoordopalle

Goedheid is een drukke chirurg die rustig bij een 86-jarige patiënt gaat zitten

vragenheeft.Alleengenoegantwoordomhet metdievragenuittehouden.”

Nuiszehart-enzielzorgerinhetDaan

TheeuwesCentruminWoerden,eenrevalidatiecentrumvoorjongerenmeternstighersenletsel. Daarzietzeveelgoedheid.„EenvanonzevrijwilligersnamKim,eenjongerevalidantemethersenletsel,zeerbeschadigddooreenafschuwelijk ongeluk,opeenzaterdagochtendmeevooreen ijsjeindestad,zomaar,voordegezelligheid.Na afloopzeiKim:„Ikhebmevoorheteerstsinds hetongelukweereennormaalmensgevoeld.” Goedheidhangtdikwijlssamenmetrespecten creatieveliefde,aandachtendurvenzwijgen.”

Goedheid:datisdathulpdiensteniemandin Nederlandtehulpschietenalsereenongelukis gebeurd,zonderdatdekostenwordenverhaald opdegenedie112belt(zoalsinCalcuttawelgebeurde,merkteVanderKooialskind).Goedheid zagzebijeenjongechirurgdie,ondankshaar drukkeschema,rustigopeenkrukjenaasteen patiëntvan86jaargingzitten.„Goedheid.Voor mijzijnhetsporenvanGod,degoedegunnende GodinWieikgeloof.Ikhebdatnietzelfbedacht, ikheberoudepapierenvooromdatzotenoemen.Hetwemelthiervanzulkesporen.”

Maarkwaadheidbeheersthetnieuws.Krantenkoppenogenonheilspellend,zelatenzien „hoeslecht,fout,onbetrouwbaaralleseniedereeninonslandfunctioneert”,maardan,schrijft VanderKooi,verschijnteropeenseenpareltje vaneencolumnindekrant.Overeenpolitieagentdie,naeenramp,eenmantreftdiezich zorgenmaaktoverzijnkippen.„Uwkippen?We gaansamenevenkijken.”Goedheidduiktopin defotovantweepolitiemannendieinuniform achtereenfornuisstaan:zeziendathetoude echtpaardatzetehulpzijngekomeneersteen goedemaaltijdnodigheeft

Hiermoestikdenkenaandatgedichtdatin 1997alverscheenin”Maarlievergebogengevouwen”vanFumvandenHam:„Enweergeen hazenindekrant,/Geenstruikjeswaarzijonder

w waaaroom m

Wij zitten op een christelijke school Het is een private-school, dat betekent dat onze school geen geld krijgt van de overheid.

Maar wij kosten wel veel: €600 per maand! Om dat allemaal zelf te betalen is heel lastig. Wilt u helpen?

oe e

U kunt de QR-code scannen of een gift overmaken op IBAN NL88 RABO 0128 3336 42 Het fijnst vinden we het als u een vriend van ons wordt. Als u dat wilt gaat u naar www.svcos.nl/word-vriend, kies dan voor de optie ‘Ik geef een maandelijks bedrag’

Eindejaars gift

Bashiru Mpando (11 jaar) droomt ervan om dokter te worden. Helpt u mee zijn droom waar te maken? Timotheos biedt goed kwalitatief onderwijs in Malawi. Zo kan Bashiru zijn diploma halen, krijgt hij voeding en brengen we hem in aanraking met het Evangelie

Te koop en te huur

Luxe chalets voor vakantie, 2e woning of verhuur, centraal op de Veluwe.

Van 2 tot 17 personen. Zondagsrust

Geldophalenmet delekkerstestroopwafel vanNederland?!*

Familie Bos - www.uddelermeer.com Tel. 0577 - 40 12 31

Geldinzamelenvooreengoeddoelofdeverenigingskas?

Berekenzelf uwopbrengstop: stroopwafels vanmarkus.nl/ stroopwafelacties

Organiseerdaneenstroopwafelactiemetdestroopwafels vanMarkus&Markus.Metonzeheerlijkkrokantestroopwafelszit iedereengebakken:koper,verkoperennatuurlijkdepenningmeester.

Aan de smaak en kwaliteit van stroopwafels van Markus worden geen concessies gedaan. Daarom voegen we bijvoorbeeld geen bind- en conserveermiddelen toe We kunnen met recht zeggen, dat onze stroopwafels met liefde worden gebakken.

*Dat zeggen niet alleen wij, maar iedereen die ‘m geproefd heeft!

Stroopwafelsbij uindebuurt?

Bekijk onze verkooppunten op de website!

Markus&MarkusStroopwafels stroopwafelsvanmarkus.nl

zitten.( )Erstaangeenhazenindekrant;/altijd maarweerdieandere,wredekant.”Terwijl:„Juist vanvrienden,hazen,vuren/wordenwijaardig vooronszelfenvoordeburen.”

MargrietvanderKooigebruikttelkensde opmerkelijkeformulering”goedheidgebeurt”

Ineenandereuitgaveovergoeddoendierecent verscheen,deglossyMajoorvanhetLegerdes Heils,valtookeenwerkwoordop:”majoren”.

Betekenis:1)belangeloosietsgoedsdoenvoor eenander,2)jemethartenzielinzettenvoorhet goede.ZoalsAlidaBosshardt(1913-2017)deed. „GoddienenismensendienenenmensendienenisGoddienen,washaarmotto.Zobrachtze dedingenterugtotdekern:hetisallemaalniet zomoeilijk,mensen,doenumaargewoonwatje handvindtomtedoen.”

IneenvandeartikeleninMajoorinterviewt burgemeesterFemkeHalsemaeenvrouwdiezes jaaropstraateninopvanghuizenheeftgeleefd, Stephanie-JoyEerhart.„Endiekoffiehè”,zegt Eerhartindatgesprek:„Mensenvragenmijvaak: watkaniknouhetbestedoenvooreendakloze medemens?Nou,datisdiekoffie.Diekunje gevenaaniemandendanweerdoorlopen,maar jekuntookvoorstellenomsamenkoffietedrinken.Datiszo’nmooiebinnenkomer,zo’nkans omcontacttemaken!Datiswatiemanddieop straatleefttendiepstewil:contact,gezienworden.Heeftuweleenskoffiegegevenaaniemand dieopstraatleeft?”

„Heeft u weleens koffie gegeven aan iemand die op straat leeft?”
Stephanie-Joy Eerhart in de glossy Majoor

Ikbenblijdatikzetegenkwam,”Goedheid voorhetoprapen”enMajoor,zomaartweehoopvolleuitgaven.Middenindezemaatschappijis dekerkeenvindplaatsvangeloof,hoop,liefde engoedheid,schrijftMargrietvanderKooi.„Met ”kerk”bedoelikhierdewereldkerk,datisoveral waardeBijbelgelezenwordt,waargebedenen gezongenwordt,waarmensenjuistwetendat goedheidnietalleenvanhenafhangt,waarde eneGoddankgebrachtwordt.”Indekerkwaar VanderKooivoorgaat,staatindeliturgiehet kyrië(„God,helpdantoch”)vlakvoorhetgloria („Godzijgeloofduitallemacht”).Datvondze ooitlastig.„Totikbengaanbegrijpendatdekerk vanalleeeuwendatjuistgoedbegrepenheeft:ze horenbijelkaar,ofjedatvoeltofniet–laatdat maaroverjekomen.”TotdatHijkomt.

JournalistJacobHoekmanspeurtindegeschiedenisnaar antwoordenopweerbarstigevragenbijhetnieuws

Deachilleshiel vandehulpindustrie

wijzij@rd.nl

Hetlijktonontkoombaardatjein dewereldvandegoededoeleneen wijeneenzijhebt.Wij,datzijnde gevers,enzijzijndeontvangers.Iets preciezer:wijzijndewesterlingen,zijdeAfrikanenenAziaten.Of,ietshiërarchischer:wijzijn degenendiebepalen,terwijlzijdegenenzijndie volgen.Nogeenstapjeverder:wijzijndewitte redders,zijzijndegenendiedankbaarophun reddingwachten.

Ziedaarwatweldeachilleshielvandehulpindustriewordtgenoemd.Hetiseensituatie

waarindoorgaanswittewesterlingenvanuithun verondersteldeongebreideldegoedheidhun superioriteitopleggenaandemensendiehun hulpontvangen.

Dit”witteverlosserscomplex”,zoalshetook welgenoemdwordt,krijgtzijnvoedinguiteen maniervandenkenwaarinwezelfdeultieme verwezenlijkingzijngewordenvanwatmenszijnbetekent.Injip-en-janneketaal:wijhebben hetbestegeleerdwathetisomechtmenstezijn endushebbenwedemoreleplichtomdearme stakkersonderonshelpen.

Het gaat

niet om het in twijfel trekken van goede bedoelingen

Hoedatwerkt,laatdezeerinvloedrijkepiramidevanMaslowzien.DeAmerikaansepsycholoogAbrahamMaslowsteldedatmodelinde vorigeeeuwop.Zijnpiramideordentmenselijke behoeften.Helemaalonderaanstaanfysieke behoeften,zoalseten,drinkenenonderdak.Dat zijndebasisbehoeftendieiedereenallereerstnodigheeft.Daarnakomenzakenalsveiligheiden zekerheid,vriendschapenfamilie,eigenwaarde enrespect.Helemaalbovenaanstaatzelfactualisatie,eenstaatwaariniemandzijnpersoonlijkheidsteedsverderontwikkeltenhetbeste uitzichzelfhaalt–ietswatlangnietiedereen bereikt.

Waardigheid

MaarisdatmodelwelBijbels?VolgensMekdes Haddisniet.ZijiseenEthiopisch-Amerikaanse missioloogdieuiteigenervaringweetwaterallemaalmiskangaanalswesterlingengoedwerk willengaanverrichteninhetbuitenland.Inhaar veelgeprezenboek”AJustMission”(2022)haalt zehetBijbelsevoorbeeldaanvandearmevrouw dieindetempelhaartweemuntjesdoneert.Die vrouwgafmeerdanderijkedievanzijnovervloedgeeft,zegtJezus.

Metanderewoorden:iemanddienauwelijks kanvoorzienindebehoeftenvandeonderstetredevandepiramide,kantegelijkboven zichzelfuitstijgenenmetrespectenwaardigheid doenwatgoedis–ietswatbijdebovenstetrede hoort.Wewordenblijkbaarnietzomaareen betermensalswerijkzijn.Onzewaardigheidals mensiseenvanGodgegevenwaardigheiden ontlenenwenietaanstatusofmacht.

„Hetideedatalleende”haves”ietskunnen gevenaande”have-nots”versterkthetelitarisme enhetklassisme”,steltHaddis.„Hetnegeertde waarheidvanGodsWoord,datwaardetoekent aaniederebeelddrager,enhetgeeftderijken heerschappijoverdearmen. ”

Desondanksishetpiramidedenkenvolgens haardiepdoorgedrongeninwestersekerken enchristelijkegoededoelenorganisaties.Endat betekentdatookgoededoelenenwestersezendingsorganisatieshaastautomatischeenzweem vanmachtensuperioriteitomzichheenhebben hangen.„Eenidentiteitvanongecontroleerdwit

redderismeinwestersemissiesvertaaltzichin superioriteitwanneerblankemissionarissen omgaanmetlokaleleiders.”

Anticonceptie

Letwel:hetgaathiernietomhetintwijfel trekkenvangoedebedoelingen.Diebedoelingen betwijfeltniemand;diezijnvaakheeloprecht Hetgaatomeenblindevlekvoordesuperioriteit vandeeigenopvattingen.Mensenkunnenmet debestebedoelingenprobereneenandertehelpen,maarzichertotaalnietbewustvanzijndat zehuneigenagendaaanhetdoordrukkenzijn–ookalpastdiehelemaalnietindelokalecontext.

Voorbeeldendaarvanzijnergenoeg.BijvoorbeelddeheleindustrieomAfrikaaandeanticonceptietekrijgen.Westersehulporganisaties hebbeneenlangegeschiedenisvanhetpromotenvangeboortebeperkinginAfrika,terwijl Afrikaanseleidershiervanoudsveelkritiekop hebben.

DeNigeriaansebiomedischewetenschapper ObianujuEkeocha,directricevandeprolifeorganisatieCultureofLifeAfrica,schreefdaarover eenopenbriefaanMelindaGatesvandeBill& MelindaGatesFoundation,dieveelgeldheeft gedoneerdaangeboortebeperkinginAfrika.Ekeochaschrijftdaarin:„Alleswatikmetzekerheid kanzeggenisdatwij,alseensamenleving,van baby’shoudenenhenwelkomheten.Temidden vanalleAfrikaanseaanvechtingenenmoeilijkhedenzijnonzebaby’saltijdeenstevigsymbool vanhoopgeweest,eenbeloftevanleven.”

Zesluitafmeteennoodkreet:„AlsjeblieftMelinda,luisternaardeoprechteschreeuwvaneen Afrikaansevrouwengebruikjegeldgenadigom tebetalenvoorwatweECHTnodighebben.”

Kinderbijbel

Veelchristenenzullenhetermeeeenszijndat diteenvormisvanwestersehulpverleningdie teweinigrekeninghoudtmetdelokalecultuur. Maarhoezitdatalshetdichterbijhuiskomt?

Blijftonzeblikdannetzoscherp?

Hoezithetbijvoorbeeldmetdiekortemissietripvaneenreformatorischeorganisatienaar eenlandinAfrikaomeenwaterputteslaan?Of eenschoolteschilderen?Hoezithetmetdat

theologischeboekofdiekinderbijbelwaarde Nederlandsecontextuitdeporiënkomtmaar diedesondanksletterlijkvertaaldmoetworden? Hoezithetmetdeontvangersvaneenwinterprojectvanwieimplicietwordtverwachtdatze zichvooralheeldankbaaropstellen?

Wellichtvragensommigenzichoprechtaf watermisismetdezevoorbeelden.Datisexact deblindevlekwaardeEthiopisch-Amerikaanse Haddishetoverheeft.Overdieshort-term-tripjesbijvoorbeeld:zewijsteropdatdieinfeite vooraldraaienomjongerenuitwesterselanden diezichzelfverderwillenontwikkelen–ofwel: diewillenwerkenaandezelfactualisatieinde piramidevanMaslow.Eenmissietripjenaar mensenonderaandepiramidepastdaarperfect in.Dearmekrijgtbrood,enderijkekrijgtzijn zelfontwikkeling.Hetprobleemis:vanenige gelijkwaardigheidisdaarbijgeensprake.

Datzelfdeprobleemkanzichvoordoenbijhet theologischeboek,alsvanuiteenNederlands kantoorwordtbedachtdatditiswatdeontvan-

De arme krijgt zijn brood, de rijke zijn zelfontwikkeling

gerinAfrikanodigheeftzonderdatditvanuit hetwerkveldwordtbevestigd.Ofbijhetwinterprojectwaariedereenpreciesdezelfdehulp ontvangt,terwijldeervarennoodpergezinheel verschillendkanzijn.Inelkvandiegevallenis hetprobleemdatanderenverweg,ongetwijfeld metdebestebedoelingen,bepalenwatermoet gebeurenopdegrond.

Zwembad

Datiswaaromhetmetdiewaterputtenendie schooltjeszovaaknietwerkt:hetwordtvaakop verticalewijzeuitgevoerd,zonderrelatie,zonder wederkerigheid.Zoalstoengenereuzedonors eenzwembadbouwdenvooreenweeshuisin Afrika.Jarenlaterontdektendedonorsdathet prachtigezwembadnooitgebruiktwas.Waarom niet?Dekinderenkondennietzwemmen,het weeshuishadgeengeldvoorhetonderhoud,de veiligheidwasinhetgeding,enzovoort.Allemaal redenendiededonorshaddenkunnenhorenals zeeerstgeluisterdhaddennaarwatdemensen terplaatsealsechteproblemenervaren.

Hetprobleemgaatnogdieper.Westerseliefdadigheidisopdezemaniernietalleenineffectief,maarsomsookgevaarlijk.DeZambiaanse econoomDambisaMoyotoontinhaarboek ”DeadAid”(2009)aandatwestersehulpals wapenkanwordengebruiktomAfrikaansedemocratieënteverwoestenendathetAfrikanen tegenhoudtomeconomischeonafhankelijkheid tebereiken.

Datzijngrotewoorden,maarzeheeftersterkeargumentenvoor.Westersehulporganisaties werkennietzeldennauwsamenmetcorruptere-

gimesdieallesbehalvedemocratischzijn,endie zeopdiemanierhelpenlegitimeren.Degewone bevolkingstaatdaarmachteloostegenover.Het resultaatiseensoortmodernkolonialismewaarin,netalsvroeger,overanderenbeslistwordtin plaatsvanzezelfeenstemtegeven.

Gerechtigheid

Zijneroplossingenvoordezemisère?Zekerwel. VolgensMekdesHaddisbeginthetermeedat dewestersekerkwerkelijkgerechtigheidmoet willenbrengen Geenfilantropie,geenliefdadigheid,maargerechtigheid.Bijvoorbeelddoorbij tedragen„aanhetherstelvanrijkdomenfinanciëleonafhankelijkheidindegemeenschappen waarzedeelvanuitmaakt.Datisrechtvaardigheid,datisverantwoordelijkheid,endatisechte filantropie.”

Gerechtigheidisduseenkernwoord,een begripdatzichveruitstrekt.Wiegerechtigheid wilbrengen,moeteerstonderogenzienwaar gerechtigheidvoorheteerstinstukkenbrak:in dehofvanEden.DatbetogenSteveCorbetten BrianFikkertinhunboek”WhenHelpingHurts” (2014),watnualeenklassiekergenoemdkan worden(enwaarvaneenheelgoedevideoserie beschikbaarisopYouTube).

Dáár,inEden,brakderelatietussenGoden mensinstukken.Enalsgevolgookderelatievan eenmensmetzichzelf,derelatiemetanderen omhemheenenderelatiemetderestvande schepping DatgeldtnietalleenvoordematerieelarmeinAfrika,maarvooriedermens.Eris dusinfeitehelemaalgeenwijengeenzij.

„Totdatweonzewederzijdsegebrokenheid

omarmen,zalonswerkmetmensenmetlage inkomenswaarschijnlijkmeerkwaaddangoed opleveren”,schrijvenCorbettenFikkert.Maar zodraweditinzien,ontstaaterruimtevoor gelijkwaardigheidinhulpverlening.Danblijft liefdadigheidgeentop-downonderneming,maar wordtheteenmaniervansamenwerkenwaarin deontvangerzélfaandeslaggaatenopdiemanierzijnwaardigheidbehoudt.

Beleid

Hetisnatuurlijknietzodatditnieuwegeluiden zijnindechristelijkehulpverleningswereld Zekergrotereorganisatieszijnzichhieraljaren vanbewustenmakenhierduidelijkbeleidop. Datgebeurtbijvoorbeelddoorhetwerkenaan gerechtigheidtotkernonderdeelvandemissie temaken,zoalsWoordenDaaddoet.Ofdoor samenwerkenmetlokalegemeenschappen hogeprioriteittegeven,watZOAbijvoorbeeld nastreeft

Hetisgelukkignietmoeilijkomdelijstverder uittebreiden.Maarofdiebewustwordingvoor allechristelijkehulporganisatiesgeldt,iseen vraagdiezijhetbestezelfkunnenbeantwoorden.

Ga de uitdaging aan!

Verander je perspectief en deelje levenopeen plekwaar jijmet jouw gavenentalenten vanwaarde kunt zijn.Ontdek datdewereldwijde kerk volismet inspirerendemensen en waardevollelevenslessen. Ziehoe God doorgaat metZijnwerkenzet je in voor de wereldwijde kerk,daaren hier.Dat verandert levens!

Ontdek of missioloog in Malawi jouw volgende stap is op www.gzb.nl/werkenbij

Magazine Terdegeorganiseert eengroot muziekconcours: TerdegeTalent

INSCHRIJVEN

VIDEOINSTUREN

De Balkanzending ondersteunthet maken enverspreidenvan geestelijkelectuur enhet verrichten vanonderwijs aan het Balkan Theological Seminary in de Servische stad Nis.

Voor 1 december 2023 in 1 van de 3 categorieën: instrumentaal, zang of orgel/piano

LEEFTIJD

Tot 28 jaar

Na inschrijving ontvang je een link waar je een video van max 3 minuten kunt uploaden

INSCHRIJFKOSTEN

4 euro

TERDEGE.NL/TALENT

Achterde naaimachinevoor MercyShips

TweetweelingzussenuitAssenzijnindeavonduren achterhunnaaimachinestevinden,iederinhun eigenhuis.OnderdenaamRecyclingMatties makenzetassenenkussensvanoudezeilenvoor hulporganisatieMercyShips.„Wehebbenhetzogoed. Waaromzouiknogmeergeldmoetenhebben?”

Opdeenekantvandeboekenlegger staateenjongenmetO-benen.Maar alsjedebladwijzeromdraait,zieje dezelfdejongenrechtopstaan.Mattie vanSleen(61)enBaukjePastoor(61)geven deboekenleggeraankinderendieietsbijhun kraamkopen.„Kijk,daarhebjijvoorgezorgd!” zeggenwedan.Detweezussen–zezijneen eeneiigetweeling–makentoilettassen,kussens, rugtassen,strandstoelenenzitzakkenvanvoornamelijkoudezeilenvanbotenenwindsurfplankenenverkopendieopmarkten.Deopbrengst gaatnaarMercyShips,diemethaarziekenhuisschependehelewereldovervaartommensente helpen.

Jahoor,dezussenwillenbestietsvertellen overhunvrijwilligerswerkvoorMercyShips.PastoorisvoordegelegenheidbijhaarzusMattie aandekeukentafelgeschoven.„Eenjaarofvijf geledendachtik:watzaliknueensnaaien?Ik naaidevrijveelkleding,maarikhadgeenzinom wééreenjurkjevoormezelftemaken.Ikhadal zoveel…Toenbeslootikietstegaanrecyclen”, verteltVanSleen.

„Mijnzusenikkomenuiteenwatersportfamilie.Wehaddensurfplankeneneenzeilboot

enhieldenvanzwemmen.Zeilengaanopeen gegevenmomentbollenendanmoetjeze vervangen,wiljenogvaartkunnenmaken.Maar zeilendoejenietweg,daarziteenherinnering aan.Zohadikooknogeenoudregenboogzeiltje vanmijnmoeder.Daarbenikkussentjesvan gaanmaken.”

Opbrengstdoneren

VanSleenhaderzoveelplezierindatzeoude surfzeilengingopkopenviaMarktplaats.Ook daarmaaktezekussentjesvanenverkochtdie viaFacebook.Zebeslootdeopbrengsttedoneren aanMercyShips.AlgauwhaaktehaartweelingzusBaukjeaanenzoontstondRecyclingMatties, eenlabeldatjeinalhunproductenterugvindt. „MercyShipssponsordenwealjaren”,vertelt Pastoor.

„InNederlandisdegezondheidszorgeigenlijk heelgoed.Maaralsjeopsommigeplekkenin Afrikaeengezwelinjenekhebt,danwordjeniet geholpen.Erisbijvoorbeeldgeenzorgbeschikbaaroferzijngeenartseninhetlanddiedit kunnenbehandelen.Bovendienwordenmensen ooknogeensuitgestotenénhebbenzekanshun baankwijtteraken.Hetmedischpersoneelvan

Oproep:Creatief voor hetgoede doel

Goededoelen kunnen niet zonder hen:mensendie huncreatieve gaven inzetten voor de naaste verweg of dichterbij.Naaien, breien, zagen, timmeren. Elkeinbreng is waardevol. Ben jijnou ook zo iemand diegraag creatief bezigisvoor hetgoede doel (ofken je iemand diedat is), stuur daneveneen mailtje naar: rdmagazine@rd.nl metwat foto’s.We hopen rond ditthema namelijk nog meer verhalen te makendezewinter Goed om te weten: we selecterenop originaliteit.

„Wecombinerenonze liefde voor naaien, watersport,recyclen en onze medemensen”

Mattie vanSleen,creatieveling

MercyShipshelptzulkemensen.Deoperaties wordengratisgedaan,maardaarisduswelgeld voornodig.”

Haarzusgeefteenandervoorbeeld:„Soms wordenvrouwennaeenbevallingincontinent Ookdanwordenzeuitgestoten,omdatzestinken.Endatterwijlermetdejuistehulpprima ietsaantedoenis.”

Opmarkten

Sinds2018staatdetweelingiederezomerop marktenin–vooral–Friesland.Maarzekomen ookgraagineenplaatsalsElburg.„InFriesland vindjedewatersportersendiezijnhelemaalgek opdedingendiewijverkopen.Wezijnéénkeer naareenmarktinDrenthegeweestmaardaar verkochtenweniets.”

Ritsen,benzineendekraamhuur.Datzijnde enigekostendievandewinstafgaan.„Wehebbenallebeieenindustriëlenaaimachinegekocht, maardathebbenwevanonseigengeldgedaan”, vertellendevrouwenopen.Watzevragenvoor hunzelfgemaakteitems?„Dekussenskosten15 tot20euro.Derugtassenzijn40euro;daarzit heelveelwerkin.Envoordetoilettassenvragen we10tot15euro.Wezeggenookaltijdtegende

Bezoekonze opencollegedagen: 4-8december

‘Als

juf mag ik kinderen voorbereiden op de maatschappij’

kopers:Hetisvoorhetgoededoelenerblijft nietsaandestrijkstokhangen.”

„Kopen,kopen,kopen.Datwillenweniet meer”,zegtVanSleen.„Aldienieuwespullen…” vultPastooraan.„Wehebbenhetzogoed Waaromzouiknogmeergeldmoetenhebben? Watmoetikdaarmeedoen?Wemoetenookaan anderemensendenken.Engewoongeldgevenis zomakkelijk.”

„Doorhetmakenvandekussensentassen kunnenweonzeliefdevoornaaien,watersport, recyclenenonzemedemensencombineren”, aldusVanSleen.Maardetweezussenhebben nógeenlinkmetMercyShips:zewerkenallebei indezorg,PastooralsfysiotherapeutenVan Sleenalsmedischsecretaresseinhetziekenhuis inGroningen.

Dienen

VanSleenenPastoorzijneentwee-eenheid.Als deeenietsuitlegt,kniktdeander.Enzevullen elkaaraan.Vooralalszevertellenwaarómze ditdoen.„WewilleneenstukjevanJezuslaten zien”,zegtPastoor.„Dienen”,vulthaarzusaan. DeschuurdieVanSleensmanooitbouwdein deachtertuindoetnudienstalsopslagplaats.

Inmiddelszijnhetnietmeeralleenoudezeilen diedetweezusseneennieuwlevengeven.Ook vanparasols,zonweringen,bannersenleer makenzeallerhandegebruiksartikelen.„Kijk”, Pastoorlaateenchiquebruinetaszien.„Deze hebikgemaaktvandeoudelerenbankvanonze ouders.Wegebruikenhemnualsgeldtasopde marktenwaarwestaan.”Marktplaatsafstruinen naaroudezeilenhoeftnietmeer.Inmiddelszijn dezussenzobekenddatdezeilenhunvanalle kantenwordenaangeboden.

HetnaaienvoorMercyShipswasookeenuitlaatklepdeafgelopenvijfjaar.Pastoor:„Wehebbenachtjaarvooronzeoudersgezorgd;datwas intensief.Mijnmoederoverleedvijfjaargeleden, zewasnagenoegblindenhadeenherseninfarct gehad.Voorzeoverleedzeize:„Denkenjullieaan papa?”Onzevaderhaddementie.Wehebbenhet toenoponsgenomenommetz’ntweetjesvoor hemtezorgentotdathijvorigjaaroverleed.Hij woondevlakbijMattieenkonnoglangetijdzelf naarhaarhuislopen.Ikkwamdanookennam mijnnaaimachinemee–toenhadiknogeen kleintje.Mijnvaderkreegkoffieenwegavenhem eenkarweitje.Hijkonnietmeerpraten,maarhij glunderdedanvanplezier.”

Via sleutelhangers wordt de website bibleandbookministry.com onder de aandacht gebracht.

Bijvoorbeeld onder Oekraïense vluchtelingen en bij zeelui uit Ivoorkust en de Filippijnen

Bible and Book Ministry houdt zich bezig met de vertaling van Bijbels-gereformeerde lectuur in 17 talen.

De verspreiding van deze uitgaven gebeurt via bibleandbookministry.com. Steunt u dit belangrijke werk ook?

Maak uw gift over naar IBAN NL28 RABO 0364 0341 49 t.n.v. Digitaal Lectuur Project. Of doneer direct via de QR-code.

Bible andBookMinistry isonderdeelvan Deputaatschap Bijbelverspreiding en iseen samenwerking metdedeputaatschappen Bijzondere Noden, Israël, Zending en Evangelisatie

Denk na over wat u achterlaat.

Als Jeugdbond is het onze opdracht om jongeren blijvend te verbinden aan de dienst van de Heere. Het is bemoedigend dat Hij Zelf zegt dat het zaad Hem zal dienen. Hij zal werken, tot in het laatste nageslacht. Ook als u er niet meer bent.

Heeft u er weleens over nagedacht om de Jeugdbond op te nemen in uw nalatenschap? Kijk eens op www.jbgg.nl/nalatenschap of neem contact met ons op via info@jbgg.nl of 0348 489 948.

Vorigjaarnamendetweezusseneenkijkjeop eenvandeschepenvandeorganisatiewaarze zichzovoorinzetten.DeGlobalMercymeerde infebruari2022aaninRotterdamendeorganisatiehadVanSleenenPastoorgevraagdom gastvrouwtezijn.„Diedagenophetschipwaren zoleuk”,zegtPastoor.„Wehebbenvelemensen enthousiastgemaaktommeetegaanmethet schip.

Somszeiiemand:„Ikwilheelgraagmee,maar

„Kun je uien snijden? Er zijn ook mensen in de keuken nodig”
Baukje Pastoor, tweelingzus van Mattie

ikbennietmedischgeschoold.”Danvroegik: „Kunjeuiensnijden?”enalsiemanddan„Ja” stamelde,danzeiik:„Nou,dankunjemee.Want erzijnookmensenindekeukennodig.”Hetis zomooihoeiedereenophetschipmetelkaar samenwerkt.Deeenisniethogerdandeander Ineengewoonziekenhuisziejevaakveelhiërarchie.BijMercyShipsniet.”

Deziekenhuisschepenzijnnietdeenigedie kunnenrekenenopdeinzetvanVanSleenen Pastoor.BinnenkortzalereenDorcaswinkelzijn deurenopenen.DitzijnkringloopwinkelswaarvandeopbrengstisbestemdvoordehulporganisatieDorcas.Hetisde45einNederland.

Detweezussenhebbenzichopgeworpenals aanjagersvanditproject.Maaralsdewinkel eenmaalopenis,hopenzezichwatterugtekunnentrekkenuitdeorganisatieenvooralactiefte zijnindewinkelzelf.Opdevraagofzenogeen bepaaldedroomhebbeninhunleven,antwoordt VanSleenzonderaarzelen:„Wewillenheelgraag meemethetschip.”Pastoorbeaamtdat. „Onze mannen?Dievindenhethelemaalprima.”

Recycling Matties is ook te vinden op Facebook

STEUN FOOD FOR LIFE

MALAWI

MET UW gift

De verwachting is dat 25% van de mensen in Malawi een periode van honger tegemoet gaat. 5,6 miljoen mensen. Daardoor dreigt de Woordverkondiging te stoppen.

Ik vroeg haar of ze niet bang was. Ze zei toen “Khumanya Muomboli wane wali moyo”. (ik weet dat mijn Verlosser leeft)

Kort daarop is ze door de honger gestorven.

Haar kinderen nemen nu deel aan het Food For Life Malawi programma. De 7.000 deelnemende boeren hebben nu nooit meer honger of een misoogst. Zij produceren nu iedere dag voedsel voor 100.000 mensen.

Stichting the Art of Charity | NL29 RABO 0118 3557 32 | KvK 08224426 Bo Teerling (vz) tel: 06 - 51 35 93 92

GEZOND

WetenschapsjournalistWimvanHengelvolgtnieuwsover medisch-wetenschappelijkonderzoek,voedingeneengezondeleefstijl

Hoofdpijn vaker in arm gezin

Veelkinderendieopgroeienineenarmgezinzijntevredenoverdethuissituatie.Maar hoelangereengezingeldgebrekheeft,des tegroterdekansopnadeligegevolgenvoor hetwelbevindenvandekinderen,zomeldt hetNederlandsJeugdinstituut

Dezekinderenvoelenzichvakerangstig, afhankelijkenongelukkig.Datkanleiden totfysiekeenpsychischeklachten,zoals

hoofdpijn,buikpijnenvermoeidheid.

Ookishetrisicoopsocialeuitsluiting groter.Inarmegezinnenisermindergeld voorvakantie,verenigingen,schoolexcursiesenverjaardagen.

Sommigekinderenvindenarmoede geenprettigwoord.Zehebbenhetliever overgeldzorgenofgeldproblemenenze willennietalsarmkindwordenbenaderd.

Obesitas

Mensendieinarmoedeleven hebbeneengroterekansopobesitas,ernstigovergewicht.Eriseen duidelijkverbandtusseneetgedragengezinsinkomen,blijktuit Amerikaansonderzoek.

EenBelgischestudielaatzien datditookvoorkinderengeldt Ruim30procentvandekinderen vantienjaarenouderdieinarmoedeleven,heeftovergewicht.

Ongezondevoedingisvaak goedkoop.Wiehetkrapheeft, kooptmindergroentenenfruiten meersnacksenfrisdrank.

VolgensTineVangroenweghe, werkzaambijhetVlaamsInstituut GezondLeven,kunjegezondleven voorweiniggeld.Daarvoormoet jewelboodschappenlijstjesen weekmenu’sopstellen,prijzenvergelijkenenkiezenvoordejuiste supermarkt.„Datvergtplanning, tijdenmentaleruimte.Diezaken missenmenseninarmoedevaak.”

Geldstress schadelijk voor gezondheid

Langdurigegeldstresskan leidentotslapeloosheid, diabetes,hartfalenenzelfs kanker,blijktuitstudies.Uit onderzoekisookbekend datmensenuitlagere socialeklassenvijftienjaar langerineenslechtere gezondheidlevenenzes jaareerderoverlijdendan mensenuithogeresociale klassen.

Prof.dr.GeraNagelhout, hoogleraargezondheid enwelzijnaanMaastricht University,deedonderzoek naarproblemenwaarmee mensenmeteensmalle beurskampendoorgestegenkostenvanlevensonderhoud.„Zekunnenhun rekeningennietmeerbetalen.Ouderswetennietofze eindvandemaandhungezinnogkunnenvoeden.Bij betalingsproblemenkrijgen zetemakenmetingewikkelderegelingenenmoeilijkebrieven.Datzorgtvoor

chronischestressendatis slechtvoorje gezondheid, zowelmentaalalsfysiek”, aldusNagelhouttegenover omroep1Limburg. Zepleitvoormeer persoonlijkebegeleiding. „BijbankenendeBelastingdienstgaatechtervrijwel allesdigitaal.Mensen krijgenmoeilijkiemandte spreken.”

Lansigt en Ars M

Samen ambitie aan;agen

ansigt

accountants en belastingadviseurs

Bij Lansigt geven we om onze lokale en bredere omgeving en willen we graag teruggeven aan de maatschappij. Sinds 2015 is Lansigt een trotse partner van Ars Musica. Een van de belangrijkste doelstellingen van Ars Musica is het ontwikkelen van jong talent. Als opleidingshuis voor jonge accountants zien wij iets van onszelf terug in deze missie. Ars Musica werkt hard en vol energie aan het vervullen van haar droom en wij helpen hen graag hun uitdaging te realiseren. Zo kunnen we samen ambitie aanjagen! Wat zijn jouw ambities? Samen houden we ze springlevend

Jeproefthet niet–gelukkig

marielle@rd.nl

„Wegaanpompoenpannenkoekeneten”,zeiik.Hetwas dankdag.Meestaletenwe danpizza’sofpannenkoeken. Daarzitgeendiepegedachteachter.Hoewel pompoenenmeweldoendenkenaan”gewas”en hetsnijdenvoeltals”arbeid”.Bovendien:bijhet AmerikaanseThanksgivingheeftdepompoen ookeenrol.„Doemaarlieverpompoensoepen daarnagewoonpannenkoeken”,zeizoonlief. Daarzatweleengedachteachter:vandiepompoenkunjemaarbeterzosnelmogelijkafzijn

Eerderdiedaghaddenwedesamendelenkastvan schoolgeholpenaanwatnieuwevulling.Eenmi-

Pompoenpannenkoeken

Ingrediënten (voor 20 pannenkoeken): 1kleine pompoen (bijv.hokkaido-offlespompoen), 400 gbloem, 700mlmelk,3eieren,snufzout, snuf kaneel, roomboter om in te bakken.

Bereiding:

1. Wasdepompoen.Schillenisniet nodigals de pompoen biologischis. Verwijder de pitten en de draden en snijd hetvruchtvlees in stukken.Doe de blokjes in een ruime pan. Doe er zo veel wateropdat de pompoen bijna onderstaat. Kook de blokjes in ongeveer 20 minutengaar en zacht. Letopofdepompoen nietdroogkookt. Gietovergeblevenwater af 2. Voor deze pannenkoekenis400 gpompoenpuree nodig(ongeveer

nibieb,maardanmethoudbareproductenvoor minderbedeelden.Detomatensaus–diegoedhad kunnendienstdoenalspizzasaus–wassamenmet watanderespullenverhuisdvanonzevoorraadkastnaareentafelvoletenvoordenaasten.Pizza zaterdezedagdusnietin.Ookindekerkstonden dieweektrouwenslegekrattenklaar.Daarwaren deetenswarenbedoeldvoordeplaatselijkevoedselbank.Ietsheelconcreetsdoenvoordenaaste –delenvandeoogst.Ikvondheteenmooiegedachte

Depompoenpannenkoekenhieldenwevooronszelf.Zelfsdieenezoon.Jeproeftdepompoenhelemaalniet,zeihij.Hetwaseencompliment

525 grauwe pompoenblokjes). Wie een grotepompoen gebruikt en veel pompoenpuree over heeft:het is goed in te vriezen. Handig voor een nieuweportie pannenkoeken.Of meng hetrestant(eventueel meteen bouillonblokje) door een winterse soep voor watextravoedingsstoffen.

3. Doe de bloem in een kom. Meng, al schenkend en al kloppend meteen garde,driekwartvan de melkdoorde bloem. Doe ditrustig en blijfroeren zodatergeen klontjes ontstaan.Mix danook de drie eieren en de pompoenpuree door hetbeslag. Voeg zout,kaneel en de rest vandemelk toe. Is hetbeslag te dik? Eenextra scheut melk of watermag.

4. Smeltderoomboterineen koeken-

pan. Gietsteeds één kleine soeplepel beslagindepan.Bak op middelhoog vuur en keer de pannenkoek om met een spatel zodradebovenkant bijna droog is.Bak de anderezijde kort Serveer met(zoet)beleg naar keuze.

Wandeling

Locatie ’s-Heerenberg

Start Café De Snor, Molenpoortstraat 2

Lengte 5,8 km

Voor een kaartje en de routebeschrijving: rd.nl/buiten

Depungelaarvoorop

Aad van Toor

Hetmiezertenhetisguur.Goedweervooreensmokkelaar.Incafé DePeer–’s-Heerenbergssmokkelaarsnest–wordendeplannen gesmeed.Endesmokkelwaarverdeeld:boter,tabakenalcohol.

Weschrijvendejaren vijftig.Deoorlogis voorbij.Deexport naarDuitslandligt aanstrengebanden.Voorboter,die hier–vanwegeflinkesubsidies–maar eenenkeleguldenkost,vangjeover degrenswelhetdriedubbele.Datis makkelijkbijverdienen.Tenminste,als dedouaniersofdecommiezenjeniet tepakkenkrijgen.

Smokkelaarsstuurdeneersteen pungelaarvooruit.Eenverkennermet eengrotejutezakopderug.Niet gevuldmetboter,maarmethooiof stro.Alsdepungelaargecontroleerd werd,waserniksaandehand;stro vervoerenwasnietverboden.Kwam hijgeencommiestegen,danwasde wegookvoorde‘echte’smokkelaars vrij.

Vansmokkelenisin’s-Heerenberg geensprakemeer.GrenscaféDePeer staatervervallenbijendreigttewordengesloopt.Maarwiewil,kannog welopsmokkelpad.

Dewandelingvoertlangsde Sint-PancratiuskerkenachterdehervormdekerklangsnaardeMuntwal

endehogergelegendijk.Vandaargaat hetlangsKasteelHuisBergh,volgens eigenzeggendegrootstewaterburcht vanNederland.Hetkasteelwordtgerenoveerdenkanvoorlopigalleenvan debuitenzijdewordenbewonderd.

ViaDeGaardebereikenwedeEmmerikseweg,waarnoggeen100meter vancaféDePeerdeoudemarechausseekazerneligt.

HetenormeSint-Bonifatiusklooster (uit1910)herbergtnietlangerreligieuzen,maarzorgbehoevenden.

IndeWillemSchuurmanlaanleidt

De speurneuzen zitten aan de koffie, de kust is veilig voor de smokkelaars

onspaddoorhetzogenoemdeBidstraatje,een120meterlangeloofgang, eenoverdektebeukenhaag.

DanstuitenweopweteringDie Wild.Tebreedomeroverheente springen,tesmalomgrensrivierte heten.Maarhoedanook:deeneoever isNederlands,deandereDuits.Het padissmalendoorderegenglibberig geworden.Hetzichtopdeoosterburen wordtbeperktdoorrozenbottelsen braamstruiken.

Nazo’n1500meterbuigenwelandinwaarts,naarStokkum.Deboervan eenkleinehoevedaarhadeendeal metdesmokkelaars.Surveillerende commiezenkwamennogaleensbij hemaanvoorkoffie.Alsdespeurneuzenaaneenbakjezaten,ging deboerindekippenvoeren.Zowisten desmokkelaarsdatdekustveilig was.

DoorhetbosenhetparkvanHuis Berghgaathetweerrichting’s-Heerenberg.Dehoofdlaangeefteen prachtigvergezichtopdehooggelegen StiftskerkSint-VitusvanHoog-Elten. ViaparkbosdePlantageeindigtde routebijdeslotgracht.

TIP #1

Boternacht

Smokkel van boter naar Duitsland loonde. Een enorme slag werd geslagen na het besluit dat op 1 augustus 1963 Elten en ommeland weer terug zouden vallen aan Duitsland. Heel Elten werd op 31 juli volgepakt met boter; 400 zwaarbeladen vrachtwagens stonden klaar. De dag erna was de boter legaal op Duitse grond. De winst werd op 100 miljoen gulden geschat.

TIP #2

Het Botterkruus

Het verhaal gaat dat een van ‘smokkelaars’ die in de Boternacht een megawinst maakten de kerk wilde laten meedelen in de vreugde. Hij schonk de Sint-Pancratiuskerk in ’s-Heerenberg een rijkversierd kruis, dat aan het plafondgewelf kwam te hangen. Niemand van de kerkgangers durfde echter onder het kruis te gaan zitten. Uit angst boter op het hoofd te krijgen.

Origineel

uit Bolesławiec

Bunzlau

• Zeer ruim assortiment in Tholen beschikbaar

• Of te bestellen via de webshop beautifulblue.nl

• Ook Unikat assortiment (handgeschilderd) op voorraad

• Donderdag, zaterdag en op afspraak geopend

Minimaal 30% voordeliger wegens directe inkoop in Polen

Het Woord voor Hoorn!

Heel Hoorn moet het horen!

In december verspreiden we het Kerstevangelie onder alle inwoners van Hoorn

Ons evangelisatieblad ‘Allicht Hoorn!’ wordt 30.000 maal deur aan deur bezorgd

Deelt u mee in gebed en gaven?

Uw giften zijn welkom op rekeningnummer

NL44 RABO 0367 0874 21 ten name van Stichting Predik het Woord (ANBI)

Beautiful Blue

Verbrandestraat 1-3 • 4691 CL Tholen 06 30791152 • info@beautifulblue.nl www.beautifulblue.nl

Uw kerst- of nieuwjaarsconcert extra onder de aandacht brengen?

Dat kan dit jaar ook in het RDMagazine van 25 november

Opgeven kan t/m vrijdag 17 november 12.00 uur en gaat als volgt:

• Ga naar de site advertentie rd.nl en selecteer Activiteiten

• Vul de informatievelden in.

• Selecteer bij titel RDMagazine

• Selecteer 25 november en rond uw bestelling verder af.

• Betaal met iDEAL.

Zierikzee Nieuwe kerk

Zaterdag 9 december 19.30 uur

Kerstuitvoering Duivelands mannenkoor (Bram Bout), Jong Dameskoor Jedaja (Kees Deurloo), Kinderkoor Jedaja (Cindy de Ronde). Orgel: Rob den Hertog, Jonathan Deurloo

Piano: Cornelis den Ouden.

Dwarsfluit: Jolanda van Dam. Iedereen is van harte welkom! Dordrecht Grote Kerk

Lange Geldersekade 2 Donderdag 14 december 19.30 uur Kerstconcert voor de JBGG. Diverse koren, orgel, piano en soliste Kaarten via website Peter Wildeman.

Entree: Volwassenen € 10,Kinderen € 5,Gezinsprijs € 30

Apeldoorn Loolaan 16 Zaterdag 16 december 20.00 uur Andre Nieuwkoop orgel Meditatie Ds. A. Simons Samenzang in teken van Kerst. Kaarten verkrijgbaar via www.koopjekaartje.nl

Zwijndrecht

Oude kerk Vrijdag 29 december 19.30 uur Niet-ritmische oudejaars-psalmzangavond

5 regels voor € 27,50. Iedere extra regel € 5,50 Genoemde prijzen zijn incl. btw

THUIS

D.V. DINSDAG 21 NOVEMBER

Online evenement

THEMA

‘Bouwen aan zelfvertrouwen’ De een staat heel zeker in het leven, de ander is meer zoekende over zichzelf Wat is een Bijbels zelfbeeld?

GASTSPREKER

Bernadette van Dam,

psycholoog bij De Vluchtheuvel

PRESENTATOR

Henrieke Hoogendijk

WEBINARPAKKET

* Deelname aan webinar

* Leuke verrassing voor thuis

PRIJZEN

Terdege-abonnees: 10,95

Niet-abonnees: 15,95

Bouwen aan zelfvertrouwen

Hoeziejeomnaardemensenomjeheen?

Leeseroverindezeboekenvoorjongenoud

1

Zorg voor opiumverslaafden

Hsileefdeaanheteindvandenegentiendeeeuwenwasjarenlang verslaafdaanopium.In”Deopiumslaaf”(uitg.DeBanier,€14,95),een herschrevenuitgavevan”Vanslaaftotoverwinnaar”,verteltHoward Taylor,zoonvanzendelingHudsonTaylor,overzijnleven.OpwonderlijkewijzeoverwonHsizijnverslaving.Hijstichttevervolgenszelf centraomopiumverslaafdenvanhunhangnaaropiumaftehelpen.

In actie tegen kindslaven

”Kindtekoop”(uitg.Buijten&SchipperheijnMotief,€16,99)iseen informatiefboekovermoderneslavernijenmensenhandel.Auteur KatrienRuitenburgwilkinderenbewustmakenvanhetbestaanervan eninformatiegevenwatertegengedaanwordtenwateenkindzelf kandoen.Hetboekbevatzevenverhalen,bijvoorbeeldoverMansoor dieopeenrozenkwekerijwerkt,interviews,weetjesenopdrachten.

3

2

Impact van een hulptransport

VictorenVeramoetenin”Vriendenopdevlucht”vanM.H.Karels-Meeuse(uitg.DenHertog,€11,50)vanwegedeoorlognaarNederlandvluchten.DeeerstehelftspeeltzichafinOekraïne,detweede helftinNederland.Hetboekiseenvervolgop”Eenwarmgeheim”, waarindezelfdekinderenvoorkomen.DeNederlandseTherazietzelfs detruidiezemeegafmeteenkledingtransportinditboekweerterug.

Gastvrijheid en offers

”VasylenIrinakunnennietnaarhuis”(uitg.DeBanier,€10,95)laat ziendatomziennaardenaasteookkanbetekenendatjejehuisopenstelt.DeOekraïenseVasylenIrinakwamenin”DevluchtvanVasyl enIrina”aaninNederland,indeeltweebelandenzesamenmethun moederineengastgezin.Voordevluchtelingenisdatwennen,voor deNederlandsekinderen,diehunhuisnumoetendelen,ook.

4 5

Warmte uitdelen

”SuusenSemvierenKerst”(uitg.DeBanier,€9,95)iseenboekjevoor beginnendelezersmeteenwarmeboodschap.SuusenSemenhun moederbrengenwatlichtaandemensenomhenheen.Zeverrassen hunoomentante,dieneteenbabyhebben,meteenpansoep.Ook voordedaklozevrouwdiezetegenkomenhebbenzegenoegsoep.En hunoomgeefthaarookiets:eenuitnodigingvooreenkerstviering.

Naar school in Malawi

Studerenbijhetlichtvandezaklamp,buitenshuis waterhalenensmullenvan”thobwa”,eenMalawiaans drankje.AkuzikeMatiki(13)verteltoverzijnlevenin Gomeza,eendorpinhetAfrikaanseMalawi.

HetdorpwaarAkuzikewoont,ligt vlakbijdecompoundvanstichting

StéphanosinMalawi.Decompound ishetterreinvandeschool.Akuzike zitin”standard7”.Standard7isvergelijkbaar metgroep7inNederland.

Gajegraagnaarschool?Watvindjehetleuksteomtedoenopschool?

„Lerenennaarschoolgaandoeikgraag.De vakkenEngels,wiskunde,wetenschappenenSES (SocialandEnvironmentScience)vindikhet leukst.”

Hoegajenaarschool?Lopendofopeenanderemanier?

„Ikgaiederedaglopendnaarschool.Voormijis datmakkelijk,omdatonshuisvlakbijschoolis. Anderekinderenzijnveellangeronderwegdan ik.Sommigenbijnaweleenuur. ”

Kunjeietsoverjethuissituatievertellen?

„Ikwoonsamenmetmijnmoederendriezussen.Wehebbeneenhuismetdriekamerseneen dakvanstro.”

Hoehetenjezussenenhoeoudzijnze?Speel jevaakmethen?

„MijnzussenhetenMercy,GloryenZoe.Mercyis deoudste.Zijis17.Gloryis10.EnZoeisdejongste.Hoeoudzijis,weetikniet.Watikleukvind ommethentedoen,isvoetballen.”

Watdoejebuitenschooltijd?

„Voordatik’sochtendsnaarschoolga,staik vroegopengaikstuderen.Naeentijdjestuderen gaikmetmijnmoederenzusjesnaaronzetuin. Alshettijdis,gaanweweernaarhuisomonste wassen.Daarnalopenwenaarschool

Naschooltijdhelpikmijnmoederenzussen metdedagelijkseklusjes,zoalsbrandhouten waterhalenenkoken.Vooronswatermoeten we200meterlopen.Nahetetenprobeerikbij hetlichtvaneenzaklampnogwattestuderen, voordatikinslaapval.”

„De hemelse Vadervergeet onsniet”

Wateetendrinkjeopeendag?

„Alswemeelhebben,etenwepapalsontbijt.Als ergeenmeelis,proberenwe”mdasi”tekopen, eensoortbroodjeofdonut.’sMiddagsen’s avondsetenwe”nsima”,maïspap.Vaaketenwe diepapmetvisenwatgroenegroenten,zoals spinazieofChinesekool.Somsetenweook eieren.

Watwemeestaldrinken,iswater.Maaralswe genoegmeelhebben,makenwe”thobwa”.Dat iseenlokaledrank,gemaaktvanwater,meelen watsuiker.”

Hebjevriendenofvriendinnenopschool?

Hoehetenzeenwatdoejegraagmethen?

„MijnvriendenhetenMikeDysonenAlfredEverson.Wevindenhetleukomsamentestuderen endingentebesprekendiewemoeilijkvinden

Hulp uitNederland

Stichting Stéphanoshelpt kinderen in Malawien Zambia, twee landen in Afrika.Met een beetje hulp uit Nederland kunnen kinderen bijvoorbeeldnaardepeuterschoolofnaar de basisschool. Vanaf20eurokan een kind weer een maand naar school.

AkuzikeMatiki, Malawiaan

opschool.Maarwevindenhetookleukom samentevoetballen.”

WelkgedeelteuitdeBijbelhoorjegraag?

Waarom?

„Ikluistergraagnaarhetverhaaloverdeverlorenzoon.Zelfstoendezoonervoorkoosomver wegtegaanenslechtekeuzestemaken,mocht hijterugkerenbijzijnoudersenverlietzijnvader hemniet.ZovergeetGodindehemelonsook niet.”

Akuzikeenzijnzussen gaan vijf dagen perweek naar de dagopvangvan Stéphanos. Na schooltijd krijgenzedaarteeten, luisterenzenaar een Bijbelverhaal en zingen ze metelkaar. Een maaltijdvoor een kind kost donateurs 1euro.

Vul de lege hokjes in met een getal van 1 t/m 9 Gebruik elk cijfer één keer in elke rij, elke kolom en elk vak van 3 x 3.

Oplossing vorige keer:

Zweedsepuzzel

Prijspuzzel

Onder de inzenders van de goede oplossing wordt een prijs weggegeven. Stuur uw oplossing voor 16 november bij voorkeur per mail naar puzzel@ rd.nl of anders per briefkaart naar Reformatorisch Dagblad, Postbus 613, 7300 AP Apeldoorn.

De prijs voor deze week is het boek ”Toekomst vol muziek”, door Janny den Besten (uitg. De Banier). Vorige week is de prijs gewonnen door Joke Fase uit Leiderdorp

Doopbekken Gouache (afk.) Schrijfgerei Logopedie Geestestoestand Handvat Kolenbak

Oplossing vorige week: clubgeest.

Cryptogram

Horizontaal

1 Gietvorm met de doorsnede van munten en penningen (7); 6 Die slechteriken maken sommen op de computer (9); 8 Egaal dienblad met brede steun (9); 11 Het soort verpakking voor een ros (6); 12 Chocolaatje met een wafelrolletje (5); 13 Dat is tragikomisch (11); 14 Het overzichtelijk groeperen regelen (11); 16 De recensie is hachelijk (7); 17 De schipper draagt een bonte monnikskap (7); 19 De herdenking vindt plaats in een deel van de kerk (7).

Verticaal

2 Is er een politieauto gebruikt voor de rooftocht? (12); 3 Bepalen dat de relatie over moet zijn (8); 4 Grappig als een knol (4); 5 Een groep dieren in de winkel veroorzaakt een bloeduitstorting (8); 7 Tijdsnotering (15); 9 De strekking van de tendens (6); 10 Hebben een vis en een vogeltje een kleurige beharing? (9); 15 Lof (8); 18 Die vis geeft geluid (4).

Oplossingvorigepuzzel

Horizontaal: 1 periodiek; 6 uitvoeren; 10 naam; 11 snelwegen; 13 overgooier; 14 tube; 15 fluitje; 16 Deurne; 18 eerst; 19 lentebode; 22 klinkersteen; 24 engagement; 25 noemer.

Verticaal: 2 enig; 3 inventie; 4 dweilorkest; 5 element; 7 knevelwet; 8 jaarwisseling; 9 verbeelding; 12 dotje; 17 robbertje; 20 eveneens; 21 inham; 23 steker.

#werkmetovertuiging

’Ik word er blij van om zowelinterne als externe communicatieuitingen voor ons bedrijf te bedenken en op elkaar af te stemmen. Jij ook?’

-Erica

Communicatieadviseur

Meer info?

In dezefunctie adviseerjeopalle terreinen vanonzecorporatecommunicatie.Lijkthet jou geweldig om de positionering vanEMG en haar productenverder aan te scherpen en te vertalen naar concreteacties? Zie jij hetals uitdaging om hetbeeld van EMG in de buitenwereld aan te latensluiten bij de missie en de strategische koers? SolliciteerengeefEMG (nog) meer kleur.

Ben je enthousiastgewordenenwil je graag meer wetenoverdefunctie?Ofeen keer meekijken of de organisatie bij jou past?Bel of app Benjamin via 06-48061502.

Als ErdeeMedia Groephebben we de belangrijkemissiechristenenteinformeren,teverbindenentoe te rusten.Dit doen we onder andere via hetReformatorisch Dagblad, Terdege, De Banier, KerktijdenenDigibroninApeldoorn. Draag jij bijaan ditmooie doel? Kijk op werkenbijemg.nl voor meer informatie en alle vacatures

COLOFON

RDMagazine is een wekelijkse uitgave bij het Reformatorisch Dagblad.

Directie Ir. C. Heutink

Hoofdredacteur

Dr. ir. S. M. de Bruijn

Chef Clasina van den Heuvel

Redactie Margreet van den Berg, Aline de Bruin, Miranda van de Bruinhorst, Enny de Bruijn, Mariska Dijkstra, Janette Hertog, Chris Klaasse, Jaco van der Knijff, Rudy Ligtenberg, Mariëlle Oussoren, Roosmarijn Reijnoudt, Marjolein Snoeij

Ontwerp Corné van der Horst

Vormgeving André Kikkert, Hans Kraayeveld

Redactie RDMagazine

Postbus 670

7300 AR Apeldoorn

055-5390222 rdmagazine@rd.nl

Abonneeservice

Postbus 613

7300 AP Apeldoorn 055-5390498 abonneeservice@erdee.nl

Adverteren

055-5390499 advertentie@erdee.nl

Tips voor de inhoud van RDMagazine? rdmagazine@rd.nl

WhatsApp 06-43020391

EMG legt van abonnees gegevens vast voor de uitvoering van een overeenkomst en om hen te informeren over producten en diensten. Voor meer informatie over het privacybeleid en de algemene voorwaarden van EMG, zie erdeeservice.nl.

HET LAATSTE WOORD

Uwland(1)

„GijzijtUwlandgunstiggeweest, Heere.”

Psalm 85:2

DeStatenvertalersmakenergeengeheimvanom welklandhethiergaat.„TewetenhetlandKanaän, hetwelkGijUwvolkgegevenhebtomtebewonen.” OnderzowelJodenalschristeneniserverdeeldheid overdevraagofjedezepsalmwoordenzomaartoe magpassenophethuidigeIsraël.Wasdevestiging vandiestaathetbeginvandevervullingvanGods belofteofmagjedietweehelemaalnietverbinden?

ZelfsdemeestvoorzichtigeJoodseuitlegisdatde vestigingvandiestaatiniedergevalhetbeginvan hetbeginvandeuiteindelijkeverlossingwas

‘Het zou super gaaf zijn als de kinderen zich kunnen ontwikkelen, zodat ze bijvoorbeeld ook monteur kunnen worden, of juf of noem het maar op.’

Simon Fritzsch, eigenaar SW elektrotechniek.

Sponsort als bedrijf 5 kinderen uit de Filipijnen.

Sponsor een kind

voor € 33,- per maand als particulier of als bedrijf

Doneer structureel als particulier een bijdrage vanaf € 5,- per maand

Doe mee als ondernemer

Neem contact met ons op

Via het sponsorprogramma konden dit jaar ruim 30.000 kinderen en jongeren naar school Naast onderwijs werken we aan duurzaam water, werk & inkomen, agrarische ontwikkeling en noodhulp & weerbaarheid. Wilt u ook bijdragen aan blijvende verandering voor mensen in armoede?

Deze advertentie is mogelijk gemaakt dankzij

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.