School en beroep by Erdee Media Groep

OL SCHO P

REFORMATORISCH DAGBLAD ZATERDAG 6 JANUARI 2024

E & BERO

Wat is wijsheid?

Weten wíé je wilt worden is belangrijker dan weten wát je wilt worden

INHOUD

De week | Vijf verhalen die nog steeds leuk zijn

Column | „Zet ’m op, witte muizen!” Verdieping | Wijsheid kun je niet alleen uit boeken leren

Schoonheid | Een historische misser is zo gemaakt

Prijspuzzel | Kraak je brein en maak kans op een prijs

Consument | Apps die je wijzer maken

Natuur | Hoogwater is mogelijk een verrijking voor de natuur

Gezond | Gewone zeep werkt prima tegen coronavirus

Tips | Het hele Spreukenboek op rijm en op melodie

Kits | Stel je eens voor dat je alle vragen zou mogen stellen

Puzzels | Sudoku, Zweedse puzzel & cryptogram

Het laatste woord | Nieuwjaar

Ter plekke

Filosofie is populair op de Fruytier in Apeldoorn

beeldmontage voorpagina: Corné van der Horst

08 Het gesprek

Tjarda Struik is sinds kort burgemeester van Leiderdorp 2

6 JANUARI 2024

Verdieping

Marinus Dankers: „Wat De Bruyne van mij geleerd heeft? Hij wist alles al”

Boeken

Wijsheid is meer waard dan goud of zilver

66 Interview

„Nergens is filosofie zo nuttig en nodig als op het vmbo”

VOORWOORD

Held zijn is hard werken Tjarda Struik wilde dierenarts worden, maar dat kon niet, want ze heeft een oogaandoening (pagina 8). Autorijden ging evenmin. Hoe zag haar toekomst er toen uit? „Op mijn vijftiende ontmoette ik op vakantie een meisje dat psychologie studeerde. Toen zij erover vertelde, wist ik: dát is het. Als psycholoog moet je mensen lezen door te luisteren. Nou, dat kon ik.” Toen Tjarda als student in Amsterdam ging wonen, kwam er een nieuwe crisis: fietsen werd een probleem. „Het ging gewoon niet meer, met al mijn trucs en pogingen om dingen te onthouden.” Nu, jaren later, is Tjarda Struik –bijna blind– burgemeester van Leiderdorp; op TikTok heeft ze ruim 200.000 volgers. Soms ontmoet je een gids op de levensweg van wie je pas veel later beseft hoe belangrijk die was op dat kruispunt in je leven. Leg het levensverhaal van Tjarda –en dat van vele anderen– naast de theorie van de reis van de held (pagina 39) en je herkent de stappen: de oproep, weerstand en weigering, de ontmoeting met de mentor, de crisis... Held zijn is hard werken. Nu ben ik heel benieuwd wie de mentor wordt bij de mooie opdracht waar Doreen Poppe zelf om vraagt op pagina 59: ze wil opdrachten die de computer –„een hoopje staal, stroom en plastic”– niet kan maken. Clasina van den Heuvel clasina@rd.nl

6 JANUARI 2024

Kies voor betekenisvol werk! Bekijk onze vacatures of neem contact met onze recruiter Mirjam Hardeman 06 39 36 75 89 mhardeman@deschutse.nu

De Schutse Zorg wat er écht toe doet

Durf jij de uitdaging aan te gaan en een zinvolle bijdrage te leveren in het leven van mensen met een beperking? De Schutse vindt investeren in de ontwikkeling van mensen belangrijk. Daarom hebben we diverse stage (BOL)- en leerwerkplekken (BBL). Op dit moment zijn verschillende BOL- of BBL-plekken beschikbaar.

Direct contact opnemen? Scan de QR code of kijk op werkenbijdeschutse.nl

KOM BIJ ONS WERKEN Voor ons kantoor in Tiel zijn wij op zoek naar een

Assistent-Accountant

Jouw taken • Zelfstandig voeren en begeleiden van financiële administraties. • Samenstellen van jaarstukken en andere financiële verslagen. • Verzorgen van fiscale aangiftes. • Voorbereiden en uitwerken van adviezen. • Commerciële klantcontacten.

Functie-eisen • (Bijna) Afgeronde opleiding MBO/HBO Accountancy (AC), Bedrijfseconomie (BE) of SPD. • Minimaal 1 jaar werkervaring in een vergelijkbare functie (stages meebegrepen). • Nauwkeurig, analytisch, communicatief en klantgericht. • Binnen ons team werk je zelfstandig. • Gedreven, leergierig en bereid tot het volgen van opleidingen.

Meer weten? Scan de QR-code of neem contact op met: Johan van Asselt j.vanasselt@vanbraakaccountants.nl of met Hennie van Braak hhvanbraak@vanbraakaccountants.nl

www.vanbraakaccountants.nl

DE WEEK

Dit is het zesde thematische RDMagazine over school en beroep. Welke handige verhalen stonden er zoal in de vorige edities?

2019 Voor de eerste editie zette Maarten Dijkstra in het artikel ”Als ik groot ben, word ik... Juf? Astronaut? Piloot?” de plussen en minnen van acht mogelijke droombanen op een rij.

2020 Elise Verschuure schreef een ”Survivalgids voor aankomende studenten”. Daarin geeft ze tips, bijvoorbeeld voor wat je moet doen om alle clichés van een studentenhuiskeuken te kunnen afvinken.

2021 Je denkt als journalist: ik moet het onderwijs in. Wat komt er kijken bij zo’n overstap? Heel wat, ontdekte Chris Klaasse. Hij schreef over het maken van een carrièreswitch.

2022 We interviewden docent en neurowetenschapper Dick Kraaij, die jarenlang onderzoek deed naar hersencellen. In ”Boost je brein, ontdek je mindset en leer beter leren” deelt hij verrassende leertips.

2023 RD-lezers konden vorig jaar een docent of leerkracht in het zonnetje zetten. Dankzij internet staan meester Brand, juf Van Heteren, muziekdocent Arjen Uitbeijerse en zes anderen nog steeds in het zonnetje.

6 JANUARI 2024

BBL techniekopleidingen niveau 2-3-4

Op zoek naar een praktijkgerichte BBL techniekopleiding?

ZOEKEN WIJ JOU? Wij hebben nog plek voor:

MONTAGEMEDEWERKERS Ben jij een oplossingsgerichte doorzetter met technisch inzicht? Kijk dan snel verder op www.c-acn.nl

Elektrotechniek

Installatietechniek

Metaaltechniek

Mechatronica

Zinktechniek

Koude techniek

Kom langs en ervaar het zelf op de

Praktijkmiddag

meld je aan!

ri 13:00-16:00

30 januari + 1 februa

Of neem een kijkje op de

Open avond 1 februari 18:30-20:30

btobarneveld.nl

Gildeweg 18, 3771 NB Barneveld

KOM NAAR DE OPEN DAG! zater dag20 januari 2024

De open dag vindt D.V. plaats op de volgende locaties:

LOCATIE GORINCHEM HOEFSLAG 11 LOCATIE ZALTBOMMEL OUDE BOSSCHEWEG 4

gomarus.nl

DE WEEK

LOOPBAANEVENT

Welkom in Leusden Heb je deze zaterdag nog een lege agenda? In het atrium van het AFAS Theater in Leusden organiseren het Reformatorisch Dagblad en WerkMetTalent het tweede christelijke loopbaanevent. Met lezingen en workshops. En dit jaar is er ook het loopbaanplein, waar je onder andere een loopbaantest kunt invullen en feedback op je CV kunt vragen. Het programma van vandaag duurt van tien tot drie uur. Met gratis lunch! Meer info is te vinden op christelijkloopbaanevent.nl.

ACHTER DE SCHERMEN

Persoonlijk verhaal op bijzondere plek Een bijzondere locatie, een boeiende gast en een persoonlijk verhaal. Dat zijn de ingrediënten van de nieuwe podcastserie De plek, die woensdag 10 januari begint. Podcastredacteur Mirjam Roukema: „Ik wilde erg graag in gesprek met mensen die iets heftigs hebben meegemaakt in hun leven. Dat moest in een rustige setting, met alle tijd voor het verhaal van de persoon. Het bijzondere van De plek is dat de opnames zijn gedaan op een locatie die een belangrijke rol speelt in het leven van de gast. Zo was ik onder meer met iemand bij het Sophia Kinderziekenhuis en op de begraafplaats. Elke keer weer mooi als een gast zich voor je openstelt. De moeite van het beluisteren waard!”

Luister vanaf 10 januari via rd.nl/deplek

6 JANUARI 2024

HET GESPREK

beeld Niek Stam

Wat drijft iemand in zijn of haar leven? Hoe is hij of zij gevormd? In deze rubriek een persoonlijk interview met een meer of minder bekend persoon uit de breedte van de samenleving. Deze aflevering: Tjarda Struik. Volgende week: Modi Ephraim.

6 JANUARI 2024

Beroemd als bijna blinde burgemeester Anne Lok-Vader

„Hoi, ik ben Tjarda en ik ben de bijna blinde burgemeester van Leiderdorp.” Zo begroet Tjarda Struik (37) de kijkers van haar TikTokfilmpjes. De zin „het kan niet” staat niet in het woordenboek van de ”blindfluencer”. Zelf wil ze daar het levende bewijs van zijn.

Struik niet eens staan: op haar eerste werkdag in Leiderdorp gooide ze gelijk twee glazen om. Er werden glazen met een kleurtje aangeschaft. En over de glazen deuren van het gemeentehuis werd folie geplakt, zodat de burgemeester er niet meer tegen aanloopt. Struik heeft slechts 5 procent zicht. Met het midden van haar oog ziet ze niets, alleen aan de zijkant ontwaart ze wat vage contrasten. „Midden in mijn oog zit eigenlijk een zwarte vlek. Maar die zie ik niet, want mijn hersenen maken daar een plaatje van”, vertelt ze. Wat ze precies ziet, valt moeilijk te zeggen, want ze weet meer dan ze ziet. „Ik weet bijvoorbeeld dat jij een bril hebt. Die zie ik nu volgens mij niet, maar net zag ik iets donkers in je gezicht. En dat betekent: een bril of een baard. Zo gaat dat dus in mijn hoofd.”

oe begroet je een blinde eigenlijk? Is het ongepast om je hand uit te steken als de ander die niet ziet? Of juist onbeleefd om dat niet te doen? Als Tjarda Struik de deur van haar woning in Den Dolder opent, neemt ze het ongemak meteen weg. „Ik zal je even een hand geven”, zegt ze. Binnen schenkt ze koffie in die al klaarstaat in een thermoskan. Blindelings weet ze kopjes en koffiemelk te vinden. „Als je weinig of niets ziet, moet je veel op geheugen doen”, legt Struik uit. Dat wordt ingewikkeld als ze volgende maand in Leiderdorp gaat wonen, de gemeente waar ze half november burgemeester werd. In de nieuwe woning moet ze óveral opnieuw de weg vinden. Wat helpt is dat het huis wordt verbouwd naar het plaatje dat zij in haar hoofd heeft. Struiks gezin helpt ook mee. Iedereen weet dat de stoelen aangeschoven moeten zijn en dat alles op de juiste plek moet liggen. „Ik heb weinig prullaria, omdat ik anders overal vlekjes zie liggen”, legt ze uit. Sommige spullen ziet

Hoe werd de oogziekte bij u ontdekt? „Toen ik in groep 3 zat, maakte ik telkens een soort verrekijkertje voor mijn ogen om op het bord te kijken. Ik zag toen nog veel meer dan nu. 10

6 JANUARI 2024

beeld Niek Stam

6 JANUARI 2024

bij het revalidatiecentrum waar ik negen maanden intern had gezeten om te leren omgaan met mijn beperking. Daar kreeg ik mijn eerste baan.”

Een bril hielp niets, dus ik ging van dokter naar dokter. Boeken van A4-formaat werden vergroot naar A3. Ik mocht voor in de klas zitten en de leerkracht schreef voortaan met een geel in plaats van een wit krijtje. Dat kon ik beter zien. Pas tien jaar geleden kreeg ik de diagnose: maculadegeneratie, een aandoening die vooral bij ouderen voorkomt. Omdat zij vaak niet zo lang meer te leven hebben, wordt hun zicht niet zo slecht als bij mij. De verwachting is overigens dat het bij mij niet nog verder verslechtert.”

Wat maakte dat u die stap naar het revalidatiecentrum zette? „Toen ik als student op mezelf woonde in Groningen, kon ik me prima redden. In mijn eigen huisje wist ik waar alles lag. Zo leefde ik in de veronderstelling dat het best goed ging. Het werd een probleem toen ik naar Amsterdam verhuisde. Fietsen lukte niet meer: veel te druk. Daarbij kwam dat ik ging samenwonen en mijn vriend legde de spullen op een andere plek neer. Ik kon niks meer vinden en raakte van mijn à propos. Ook door het schrijven van mijn scriptie zag ik dat het zo niet langer kon. Iets opzoeken of scannend door artikelen gaan, was niet te doen, omdat ik teksten luister in plaats van lees. Dat kost vreselijk veel tijd en je hebt geen overzicht. Een ramp.”

Hoe ervaarde u het om als jong meisje steeds slechter te kunnen zien? „Het ging zo langzaam dat ik het niet echt doorhad. Wel was ik fysiek en mentaal hard aan het werk om mee te komen. Ik wilde een normale leerling zijn, maar voelde me anders. Op school kwamen mensen van Bartiméus, een instelling voor mensen met een visuele beperking. Zij leerden de juffen en meesters hoe ze mij bijvoorbeeld gym moesten geven. Vooral op de middelbare school vond ik dat anders-zijn vervelend. Gelukkig ben ik nooit gepest, waarschijnlijk omdat ik flink bijdehand was. Altijd had ik een weerwoord.”

Voelde de stap naar het revalidatiecentrum voor u als falen of als overwinnen? „Zeker niet dat laatste. Het ging gewoon niet meer, met al mijn trucs en pogingen om dingen te onthouden. Ik zat in de ontkenningsmodus, ook om te overleven. Erkennen hoe serieus het was, daar had ik helemaal geen zin in – hoeveel impact die beperking ook had op m’n leven. Tijdens de eerste week van de revalidatie moest ik onder woorden brengen wat ik nog zag: bijna niks. Toen ik dat leerde inzien, ben ik heel verdrietig geweest. En nog steeds, bij vlagen. Ik vind het oneerlijk dat ik die oogziekte heb en heb me altijd minder gevoeld dan anderen. Dat zegt het woord beperking al, hè. Mijn beperking is ook

U wilde eigenlijk dierenarts worden, maar dat kon niet. Wat deed dat met u? „Dat vond ik heel moeilijk. Toen dat doordrong, zei ik dat ik „iets met dieren” wilde doen. Thuis hadden we koeien en schapen en ik reed ook paard. Dieren oordelen niet. Bij hen hoefde ik me niet groot te houden. Het verdriet over mijn beperking kon ik bij hen kwijt.” Waren er meer dromen die in duigen vielen? „Het ergste vond ik, al jong, dat ik nooit zou kunnen autorijden. In mij zit een sterke behoefte aan onafhankelijkheid: mijn eigen boterham verdienen, zelf bepalen waar ik heen ga, niet meelopen met de kudde.” Geen dierenartsdiploma en geen rijbewijs dus. Hoe zag u de toekomst toen voor u? „Op mijn vijftiende ontmoette ik op vakantie een meisje dat psychologie studeerde. Toen zij erover vertelde, wist ik: dát is het. Als psycholoog moet je mensen lezen door te luisteren. Nou, dat kon ik.”

Over de glazen deuren van het gemeentehuis werd folie geplakt, zodat de burgemeester er niet meer tegen aanloopt

Toch hebt u nooit als psycholoog gewerkt. „Op de arbeidsmarkt is het niet makkelijk voor mensen met een visuele beperking. Ik had geen zin om tien keer afgewezen te worden – dat doet ook iets met je eigenwaarde. Daarom reageerde ik op een vacature voor communicatiemedewerker 12

6 JANUARI 2024

Tjarda Struik Tjarda Struik wordt in 1986 geboren in Putten. Ze studeert psychologie in Groningen en start haar carrière als communicatieadviseur bij het revalidatiecentrum voor blinden en slechtzienden waar ze zelf ook verbleef. Later wordt ze manager in de gehandicaptenzorg. In 2018 gaat ze aan de slag als raadslid voor de VVD in de gemeente Zeist. Sinds november mag Struik zich burgemeester van Leiderdorp noemen. Ze is getrouwd met Frans Plantenga en heeft twee kinderen: Cecilia (6) en Constantijn (4). Struik is bekend van haar ﬁlmpjes op sociale media waarin ze ongegeneerd laat zien waar ze –soms letterlijk– tegen aanloopt en hoe het dagelijks leven eruitziet van iemand die bijna blind is. Op TikTok heeft ze ruim 200.000 volgers.

direct zichtbaar, waardoor ik gewend ben dat mensen mij mijn leven lang onderschatten.”

met een beperking? „Nee. Ik hoorde eigenlijk alleen maar wat ik niet zou kunnen. En de mensen die ik kende, waren gewoon tevreden met wat ze hadden. Ik niet. Dat ik nu burgemeester ben, heeft extreem veel doorzettingsvermogen gevraagd. Veel mensen met een beperking zijn van nature doorzetters, maar om ergens te komen, heb je méér nodig.”

Die werd nog zichtbaarder toen u het revalidatiecentrum verliet met een blindenstok. „Oh, verschrikkelijk. Echt verschrikkelijk. Ik kreeg meteen een stempel. Voor de mensen ben je in de eerste plaats „de blinde”. Het idee is natuurlijk ook dat mensen dat gelijk zien, zodat ze voor je aan de kant gaan. Maar ik wil liever dat iemand naar me kijkt omdat ik er intelligent uitzie of een leuk pakje aan heb. Niet omdat ik blind ben. Toch liet ik die stok niet meer los. Hij hielp me om tegen mezelf te zeggen: die beperking mag er zijn. Ik kon zo ook makkelijker hulp vragen. Achteraf was ik er dus toch blij mee.”

Waar haalt u die wilskracht dan vandaan? „Ik denk dat ik die van mijn vader heb geërfd. Hij was een ondernemer pur sang: altijd bezig om kansen te zoeken. Mijn ouders stelden zich naar mij toe ook helemaal niet beschermend op. Dat adviseer ik ouders van kinderen met een beperking ook altijd: Leer je kind omgaan met tegenslagen, want die zijn er nu eenmaal als het de deur uitstapt. Dan loopt het een verkeerde weg in of pakt het de verkeerde trein.”

U leerde uw beperking accepteren? „Ik weet niet of ik mijn beperking ooit geaccepteerd heb... Nee, ik heb me erbij neergelegd. Ik ben iemand die graag kijkt naar wat wel kan en die dat tot kunst heeft verheven. Ik houd niet van de zin „Dat kan niet”. Daar heb ik helemaal niks mee. Kijk, sommige dingen kunnen echt niet. Piloot worden, bijvoorbeeld. Maar als ik dat had gewild, had ik ook HRM-medewerker van piloten kunnen worden – ik noem maar wat.”

Uit wat voor gezin bent u afkomstig? „Een echt ondernemersgezin met een positieve blik naar buiten en liefde voor de natuur. In mijn jeugd gingen we weleens naar de kerk. We baden ook voor het eten en ik zat op christelijke scholen. De Bijbelverhalen vond ik fantastisch.” Mist u de kerkgang niet? „Nee, we gingen al niet wekelijks. Het lijntje is

Had u vroeger zelf voorbeelden van mensen 13

6 JANUARI 2024

„Ik ben iemand die graag kijkt naar wat wel kan en die dat tot kunst heeft verheven”

beeld Niek Stam

Tjarda Struik, burgemeester

6 JANUARI 2024

ook niet helemaal doorgeknipt. De christelijke normen en waarden, zoals de calvinistische arbeidsethos, vormen mij nog steeds. Maar niet per se vanuit het geloof. Je kunt ook op andere manieren aan zelfreflectie doen.”

nen door er gewoon te zijn, wat ik ook op sociale media probeer voor mensen met een beperking.” Welke hobbels kwam u tegen op de weg naar het burgemeesterschap? „Als ik had geluisterd naar iedereen die aan mij twijfelde, was ik nooit burgemeester geworden. Mensen zeiden dat het onmogelijk was door mijn beperking. Of omdat ik geen ervaring had als wethouder, jong ben of veel volgers heb op sociale media. Dan vinden ze je oppervlakkig.”

Oud-Kamervoorzitter Gerdi Verbeet moedigde u aan om de politiek in te gaan. Hoe ging dat? „Zij was op een netwerkevent van mijn vader. Ik trok de stoute schoenen aan en vroeg of ik een keer met haar mocht koffiedrinken, omdat ik overwoog de politiek in te gaan. Zij gaf me tips. Op zo’n netwerkbijeenkomst ben ik, in een joviale bui, ook eens naar Mark Rutte toegegaan: „Ik heb een brutale vraag, maar wat nou als ik uw baan zou willen? Hoe kom ik daar?” Niet dat ik premier wilde worden, ik vond het gewoon grappig. Rutte moest lachen en zei dat ik het beste de gemeenteraad in kon gaan. Raadslid is hij zelf nooit geweest, maar ik vond het een goed idee.”

Raakte die kritiek u ook? „Jawel. Vaak was ik er even stil van. Maar hoe meer ik met burgemeesters ging praten, hoe vaker ik hoorde dat ze mij die rol wel zagen vervullen. Naast mijn ambitie voor dit ambt drijft me dat ik op deze manier het beeld over mensen met een beperking kan veranderen. Ik weet dat mensen moeite moeten doen om mij te verwelkomen op een of ander event. Laat ze maar beseffen dat het allemaal niet vanzelfsprekend is, maar het tóch kan. Dat ik niet kan fietsen of autorijden, is een belemmering. Een burgemeester moet vaak van hot naar her en dan voelt het ongemakkelijk om een taxi te nemen. Zo’n rit kost geld en komt decadent over.”

U werd raadslid in Zeist. Zette u zich daar ook in voor mensen met een beperking? „Dat viel niet onder mijn portefeuille – een tip van Verbeet. Anders kom je er nooit meer van af, zei ze. Door mijn aanwezigheid in de raad zagen mensen echter wel dat iemand met een beperking meer kan dan ze in eerste instantie dachten. Ik zette hen ook aan het denken door een vraag als: „Ik kan die presentatie niet zien, dus wil je hardop zeggen wat daar staat?” Ook als burgemeester gebruik ik mijn beperking om mijn overtuiging te laten zien. Tijdens mijn installatie liet ik alle raadsleden een blinddoek omdoen. De boodschap: we mogen met z’n allen meer luisteren. Voor mij bestaat de keuze om te luisteren niet: ik móét het doen omdat ik bijna niets zie.”

Bij een gemeenteraadsvergadering of bewonersbijeenkomst mist u non-verbale communicatie. Hoe peilt u onuitgesproken gevoelens? „Doordat ik amper zie, staat mijn gevoel sterk aan. Ik benoem vaak hardop wat er door me heengaat: „Ik voel spanning, wat is dat? Kunnen jullie dat onder woorden brengen?” Of: „Hé, ik merk dat het ineens stil wordt. Wat gebeurt er?”” Leiderdorp bestaat uit een dorp en een buurtschap. Wat trekt u aan in zo’n kleine gemeente? „Ik vind het leuk dat mensen elkaar daar nog een beetje kennen. Leiderdorp ligt in een stedelijke omgeving, waar men het waarschijnlijk eerder met mij aandurft dan op het platteland. Ik ben dankbaar dat de gemeente lef heeft getoond door voor mij te kiezen. De vertrouwenscommissie heeft meerdere malen gezegd dat ze mij de beste kandidaat vond en dat mijn beperking of bekendheid niet bepalend was.”

Waarom wilde u burgemeester worden? „Als raadslid moet je overal een mening over hebben en dat heb ik niet. Het stond me ook tegen dat je in de raad steeds verschillen zoekt. Ik vind het veel leuker om overeenkomsten te vinden. In het burgemeesterschap komen mijn ervaringen samen. Een psycholoog hoort mensen aan, is de schouder om op uit te huilen of de persoon om iets mee te vieren. Echt een mensenmens. En dat ben ik. Verder was ik al het boegbeeld voor mensen met een beperking; als burgemeester ben ik dat voor het dorp. Ik ben ook crisismanager, net als toen ik in coronatijd als manager in de zorg werkte. Als burgemeester moet je zichtbaar zijn op sociale media en interviews geven – ook niet nieuw voor me. En als kers op de taart kun je iets voor mensen beteke-

U bent influencer. Hoe ging dat? „Dat deed ik niet bewust. Ik wilde graag een podium pakken om te laten zien dat het leven niet ophoudt als je een beperking hebt en dat je ook veel in je mars kunt hebben als je met een stok loopt. In het begin dacht ik: ach, die stem. 15

6 JANUARI 2024

Of: wat zie ik er raar uit. Op den duur boeide dat niet meer. Ik ging me comfortabel voelen bij het filmen van mezelf en grappen maken. Op vakantie vroeg ik me in een gekke bui af: hoe zouden mensen denken dat een blinde een zwembad vindt? Dat zie je natuurlijk niet. Dus maakte ik een filmpje waarin ik met kleding en al het water in liep. Dat soort beelden sloegen aan.” Op haar account laat Struik beelden zien uit haar dagelijks leven: hoe ze een ei bakt, paardrijdt of met de trein reist. Zelfspot schuwt ze niet. „Dat is voor mij een uitlaatklep, als ik me erger aan oordelen van mensen of als ik erdoorheen zit.”

„Als ik had geluisterd naar iedereen die aan mij twijfelde, was ik nooit burgemeester geworden”

Hoe doet u dat praktisch? U ziet niet wat u filmt en ook het resultaat niet. „Als ik een idee heb, vraag ik een willekeurige persoon mij te filmen. Ik zeg precies hoe ik het wil hebben. De beelden stuur ik door naar mijn assistent en zij monteert die. Ik heb mijn camera weleens boven een vergrotingsapparaat gelegd, om iets van het resultaat te zien. Mijn assistent houdt ook de reacties bij, want TikTok is absoluut niet toegankelijk voor blinden.”

omdat het één groot spionageplatform is. In overleg met de gemeenteraad, mijn werkgever, heb ik zelf geen TikTok meer. De app staat alleen nog op een telefoon die de assistent heeft.” Als het kon, wat zou u dan graag willen zien? „De gezichten van mijn kinderen. Of van mijn man. Ik ken de liefde in zijn ogen als hij naar mij kijkt niet. Dat is moeilijk. Zijn vrienden grappen vaak: „Het is maar goed dat ze je niet kan zien.””

Bent u iemand die graag in de spotlights staat? „Zeker. Maar altijd met een doel: het stigma dat heerst over mensen met een beperking ontmantelen. Laten zien: het kan wel. Soms word ik er gek van dat ik alleen maar die beroemde blinde ben. Maar weet je wat het is? Het opent veel deuren. Ik mag mijn verhaal doen en kan zo iets betekenen voor mensen met een beperking.”

Gekke vraag misschien, maar hoe word je verliefd op iemand die je amper ziet? „Ook dan val ik terug op mijn gevoel. Met vrienden wist ik altijd wel de aantrekkelijke mannen te traceren. Dat klinkt misschien raar, want ik ben geen helderziende, maar ze stralen dat uit.”

In hoeverre verandert het burgemeesterschap uw rol als blindfluencer? „Ik lette er altijd al op dat ik fatsoenlijk op een filmpje sta. Ik scheld nooit en loop niet in bikini. Maar nu denk ik wel twee keer na voor ik iets post. Het past bijvoorbeeld niet dat ik laat zien hoe chill ik erbij lig op vakantie. Als je dat één keer filmt, lijkt het net alsof je decadent leeft.”

U hebt een au pair in huis. Hoe is het voor u als moeder om de zorg voor de kinderen deels uit handen te geven? „Zonder au pairs kon ik niet werken. Koken lukt sowieso niet, schoonmaken wel. Ik zie niet waar het vies is, maar werk gewoon gestructureerd. Doordat er overdag een au pair werkt, heb ik energie om ’s morgens en ’s avonds met de kinderen te eten en ze naar bed te brengen.”

Passen die populaire filmpjes op TikTok überhaupt wel bij het burgemeestersambt? „Ik heb tegenwind ervaren. Mensen waren verontwaardigd dat ik op mijn manier wilde doorgaan met sociale media: „Afbreukrisico.” Ik denk juist dat laten zien wie je bent belangrijk is voor de verbindende rol van een burgemeester. Authenticiteit en kwetsbaarheid helpen tegen polarisatie: als mensen zien hoe iemand echt is, kun je contact maken. Van mij mogen meer burgemeesters op deze manier sociale media gebruiken. Probleem is dat rijksambtenaren niet meer op TikTok mogen,

U straalt veel wilskracht uit. Zit u ook weleens bij de pakken neer? „Zeker. Soms huil ik omdat ik bijna niets meer zie. Of omdat ik mijn kinderen niet even naar school kan brengen. Ik kan niet de moeder zijn die ik graag zou willen zijn. Dat verdriet laat ik niet altijd toe – bij dit gesprek bijvoorbeeld niet. Vanavond, als ik alleen thuis ben of met mijn man, dan mag het er weer zijn.” > rd.nl/hetgesprek

6 JANUARI 2024

beeld Niek Stam

6 JANUARI 2024

‘Later wil ik piloot worden’

Ousna (11), Burkina Faso

Hoopvol

kijken we vooruit

Ook in 2024 bouwen we via christelijk onderwijs, maaltijden en medische zorg aan een beter bestaan voor kinderen in armoede. Doet u mee?

Meld u aan als kindsponsor op WOORDENDAAD.NL/SPONSOREENKIND

COLUMN

Mariska Dijkstra-Wolters schrijft over het dagelijks leven. En meer. Soms met een knipoog.

Witte muizen

mariska@rd.nl en hoe sommige uitdrukkingen generaties lang meegaan. Zelf roep ik regelmatig „Zet ’m op, witte muizen!” als ik iemand succes wens. „Waarom eigenlijk?” vroegen mijn kinderen laatst aan me? Tja, goeie vraag. Ik ben er eens ingedoken.

e uitroep ”’s Avonds een vent, ’s morgens een vent” zal in de afgelopen week in veel gezinnen met tieners hebben geklonken. Vaak gebruikt om langslapers eraan te herinneren dat ze ’s morgens niet moeten piepen, als ze het de avond ervoor heel laat hebben gemaakt.

Bij navraag bleken mijn naaste collega’s de succeswens in ieder geval niet te kennen. Mijn moeder wel. Zij nam de uitroep van haar vader over. Hij riep vaak „witte muizen” als ze bijvoorbeeld naar school ging.

Ik dacht dat dit een uitdrukking was die alleen in óns gezin gebruikt werd, maar bij navraag blijken veel mensen haar te kennen. Net als bijvoorbeeld de opdracht ”Laat me je pink eens voelen”, om er –zogenaamd– achter te komen of Mijn opa is inmiddels overleden, een kind wel of niet de waarheid dus het is lastig uit te zoeken waar Bijzonder waar spreekt. Ik las dat het ‘vingeronhij de woorden weer vandaan haalfamilietaal soms de. Op internetfora staat dat de uitderzoek’ stamt uit de tijd dat kinvandaan komt deren weleens uit de suikerpot drukking waarschijnlijk uit de Eersnoepten en dus zoete korreltjes ste Wereldoorlog stamt. Soldaten op hun pink hadden zitten. in het veld lieten witte muizen los als ze voor een gasaanval vreesden. Bezweken de diertjes, dan was Er zijn ook van die uitdrukkingen die echt alleen in het mis. „Witte muizen!” klonk het dan. Tijdens het eigen gezin bekend zijn. Zo begroeten wij onze de wereldoorlog erna zou de Groningse schilder kinderen bij het opstaan weleens met de woorden George Martens Nederlandse vliegtuigen in Eelde „Gute Morgen, Campinggäste.” Overgenomen van hebben voorzien van drie witte muizen. En werd een Duitse campingeigenaar die –met zangerige de term gebruikt om elkaar te bemoedigen. stem– ’s ochtends vroeg zijn gasten, wij dus, op Ik ben inmiddels nieuwsgierig geraakt naar opdeze manier wekte. merkelijke uitdrukkingen in andere gezinnen. Het is toch bijzonder hoe familietaal ontstaat Mail dus gerust. 19

6 JANUARI 2024

BEN JIJ TOE AAN DE

INTERESSE IN EEN MOOIE BAAN IN HET SPECIAAL ONDERWIJS?

VOLGENDE STAP?

KOM NAAR DE OPEN MIDDAG

ONTDEK SPECIAAL ONDERWIJS

LOGOPEDISTE LEERKRACHT S(B)O / VSO ZML TEAMLEIDER S(B)O ONDERWIJSASSISTENTE ZML GYMLEERKRACHT

Kom sfeer proeven tijdens de OPEN MIDDAG van Rehoboth Onderwijs en zorg in Barneveld

(Voortgezet) Speciaal onderwijs in Barneveld iets voor jou?

Ben jij toe aan de volgende stap en geniet je van onderwijs op maat? Lees meer over deze vacatures op werkenbijrehoboth.nl of scan de QR-code.

D.V. Donderdag 18 januari vanaf 13.30 uur. Aanmelden en meer info of onze vacatures zie werkenbijrehoboth.nl of scan de QR-code.

WERKEND LEREN VOOR SLIMME DOENERS

BUSINESS SCHOOL

HBO OPLEIDINGEN COMMERCIEEL MANAGEMENT Bouw jĳ graag aan relaties en wil jĳ de organisatie laten groeien? Bĳ Essenzo leer je dit als geen ander.

MBO-4 OPLEIDINGEN

PROCES MANAGEMENT

BUSINESS SALES SPECIALIST

BUSINESS SUPPORT SPECIALIST

Regel jĳ dat intern alles op rolletjes loopt en er geen gedoe is? Bĳ Essenzo leer je dit als geen ander.

Stap jĳ makkelĳk op mensen af en heb je een drive om te scoren? Bĳ Essenzo leer je dit als geen ander.

Regel jĳ alles tot in de puntjes en ontzorg je het management? Bĳ Essenzo leer je dit als geen ander.

FINANCIEEL MANAGEMENT

BUSINESS E-COMMERCE SPECIALIST

BUSINESS FINANCE SPECIALIST

Zorg jĳ dat alle cĳfers op orde zĳn en er een positief rendement is? Bĳ Essenzo leer je dit als geen ander.

Boost jĳ de verkoop door middel van online resultaten en innovatieve oplossingen? Bĳ Essenzo leer je dit als geen ander.

Zorg jĳ voor inzicht in de cĳfers en rapportages, zodat je collega’s over de juiste informatie beschikken? Bĳ Essenzo leer je dit als geen ander.

PAK JĲ DE STUDIE OP? ESSENZO.NU

FAMILIEWIJSHEID

Als mijn vader vroeger ziek was, slikte hij direct aspirine, kwamen er Strepsils in huis en moest hij stomen boven een pannetje met heet water. Bij dezelfde klachten snoot mijn moeder haar neus en liep door. Inmiddels woon ik met mijn man en twee volwassen zoons. En er blijkt in

beeld RD

Aspirine, een warme kruik en wat extra aandacht uiteraard bereid om ze deze aandacht te geven. Eigenlijk vind ik het ook wel fijn om voor de mannen te zorgen. Heerlijk, als ze weer even zo afhankelijk van je zijn. Als ik hier met vrouwen uit mijn omgeving over praat, herkennen ze het allemaal. En dan klinkt bovenstaande tegeltjeswijsheid vaak.

al die jaren weinig te zijn veranderd. Bij de minste verkoudheid springen de mannen in een warm bad, doen ze elk halfuur uitgebreid verslag van hun klachten en smeken ze om wat extra aandacht. En om een hoestdrankje, een warme kruik, iets lekkers... Het moederhart is 21

6 JANUARI 2024

Anita den Hartog, Culemborg

beeldmontage Corné van der Horst

6 JANUARI 2024

VERDIEPING

Word je van veel leren ook echt wijs? Enny de Bruijn

Weten wat je worden wilt, dat is belangrijk in het leven. Maar weten wíé je worden wilt, als mens, dat is nog veel belangrijker. Verwerf je straks in de loop van je leven alleen kennis, vaardigheden en levenservaring? Of ontwikkel je ook wijsheid?

6 JANUARI 2024

Kennis zonder liefde is leeg, geleerdheid zonder goedheid is nutteloos

weken in gesprekken met allerlei mensen wel achter. Voor sommigen was wijsheid ongeveer hetzelfde als kennis. Feitenkennis. Voor anderen had wijsheid meer te maken met inzicht en verbanden kunnen leggen. Met intelligentie. En weer anderen wilden daar dan óók nog sociale en emotionele vaardigheden aan toevoegen, want met diepe inzichten bereik je niet veel zonder zelfkennis, inlevingsvermogen en soepele contacten met andere mensen. Ik denk dat dat allemaal tegelijk waar is. Er bestaan nu eenmaal veel vormen van wijsheid: zelfkennis, vakkennis, mensenkennis, praktische wijsheid, intellectuele wijsheid, levenswijsheid, noem maar op. Maar voor dit artikel wil ik uitgaan van de gedachte die Paulus en Augustinus en vele andere christelijke denkers op allerlei manieren onder woorden hebben gebracht: echte wijsheid verbindt kennis met liefde. Kennis zonder liefde is leeg, geleerdheid zonder goedheid is nutteloos. En die liefde en goedheid verbinden deze schrijvers dan uiteindelijk, op het allerdiepste vlak, met geloof en godsvrucht en een besef van afhankelijkheid van God.

e denkt er waarschijnlijk niet zo over na, als je 15 bent of 25. Je bent bezig met de grote keuzes van het leven. Waar wil ik wonen? Met wie wil ik trouwen? Wat voor werk wil ik doen? Je beseft misschien niet meteen dat je, met elke keuze die je maakt, groot of klein, ook een bepaalde richting inslaat, een bepaalde weg op gaat. Daarom kan het geen kwaad om, op de drempel van het volwassen leven, jezelf niet alleen af te vragen: „Wát wil ik worden?” maar ook: „Wíé wil ik worden?” Voor dat laatste is het eigenlijk niet zo belangrijk wat voor werk je doet, het gaat vooral om hóé je dat doet. Het is misschien ook niet eens zo belangrijk welke mensen er precies op je pad komen, het gaat erom of je ze liefhebt. Al geef ik toe dat dat laatste bij de ene mens wel makkelijker gaat dan bij de andere. Stel je even voor dat je aan het begin van je loopbaan kunt kiezen. Wil je later een zure oude man of vrouw zijn, die graag klaagt dat de voorzieningen niet meer zo zijn als vroeger, en dat de jongeren van tegenwoordig niet meer kunnen werken zoals vroeger? Of wil je een wijze oude man of vrouw zijn, die verworven levenservaring deelt, en die ook op gevorderde leeftijd nog altijd anderen, jongeren, kan inspireren? Wie je het ook vraagt, iedereen kiest natuurlijk voor dat laatste. Wijs worden, dat willen alle mensen wel. Maar het lukt lang niet iedereen, dat zie je óók als je om je heen kijkt. De grote vraag is dus: hoe doe je dat dan, wijsheid ontwikkelen? En kun je daar wel zelf voor kiezen, of is het vooral iets wat je gegeven wordt?

Onderwijsvernieuwing In de zestiende en zeventiende eeuw, de tijd van humanisten en reformatoren, lieten veel geleerden zich door zulke gedachten inspireren. Ze stonden in die tijd voor de enorme opgave om het onderwijs te vernieuwen, en dat deden ze met vuur en verve. Erasmus voorop. Talen en geschiedenis, daar draaide alles om in het humanistische onderwijs. De klassieken ontdekken, de Bijbel in de grondtekst onderzoeken (en daarna in de volkstaal vertalen), de traditie van de kerk en van de wetenschap leren

Kennis en vaardigheden Niet iedereen bedoelt hetzelfde, als we het over ”wijsheid” hebben. Daar kwam ik de afgelopen 24

6 JANUARI 2024

beeldmontage Corné van de er Horst

kennen, de grote oude schrijvers woord voor woord lezen en dan zelf proberen om nóg fraaier te schrijven, nóg dieper te denken. Altijd aan de hand van de traditie, want zomaar uit jezelf je gevoelens opschrijven was er niet bij. Veel uit het hoofd leren, excellent leren lezen en schrijven en een brede parate kennis ontwikkelen van Bijbel, literatuur, filosofie, theologie en (kerk)geschiedenis – dat vormde het hart van het Bijbels-humanistische onderwijsprogramma, dat na de Reformatie grotendeels ook door de gereformeerden omhelsd werd. Daarbij ging het niet alleen om verstandelijke kennis, maar ook om de kennis van het hart, om karaktervorming. De ware kennis en het ware inzicht zouden de hele persoonlijkheid moeten doordringen en een richtsnoer vormen voor een vrome en liefdevolle levenspraktijk. Tekenend is het gedichtje aan de poort van de Latijnse school (de voorloper van het gymnasium) in Amsterdam: „Arte probus, probitate pius, pietate beatus/ ut vere fias, haec schola culta dabit.” In vertaling: „Deze uitgelezen school zal u leren hoe gij door kunst en wetenschap deugdzaam, door deugdzaamheid vroom en door vroomheid zalig kunt worden.” Een echte calvinist zal wellicht even met de ogen knipperen bij al die zelfwerkzaamheid, maar het idee waarop dit onderwijs gestoeld is, is duidelijk. Digitale geletterdheid Het lijkt voor ons bijna of het over een andere wereld gaat, een wereld die nu ver achter de horizon van de tijd weggezonken is. Talen en geschiedenis hebben in onze eeuw maar weinig status meer, en bijna niemand wil zich er nog mee bezighouden. Als we het hebben over onze kenniseconomie, bedoelen we met die kennis tegenwoordig in het algemeen (bèta)wetenschap en techniek. Theologen, schrijvers of filosofen lijken we in onze samenleving sowieso niet zo erg nodig meer te hebben. In plaats daarvan is er een leger aan bedrijfskundigen, juristen, managers, coaches en psychologen aangetreden. Niet dat dat geen nuttige beroepen zijn, maar het zegt iets over wat tegenwoordig belangrijk gevonden wordt en wat niet. Daarom is het ook logisch dat het in ons huidige onderwijs vaak over heel andere dingen lijkt te gaan dan in de tijd van Erasmus. Zomaar wat treffende formuleringen uit de kerndoelen voor het primair onderwijs: reflectie op eigen handelen en leren, uitdrukken van eigen gedachten en gevoelens, respectvol luisteren naar en kritiseren van anderen, verwerven en verwerken 25

6 JANUARI 2024

van informatie, ontwikkelen van zelfvertrouwen, respectvol en verantwoordelijk omgaan met elkaar, zorg voor en waardering van de leefomgeving. Doel van het onderwijs is „brede vorming van kinderen”, gericht „op de emotionele en verstandelijke ontwikkeling, op de ontwikkeling van de creativiteit en het verwerven van sociale, culturele en lichamelijke vaardigheden”.

Mooie woorden kunnen niet verbloemen dat de toestand van het Nederlandse onderwijs op dit moment dramatisch is

Nederige leerlingen De nadruk ligt dus veel minder op kennis (die buiten jouzelf als leerling bestaat en die je je eigen moet maken) en veel meer op persoonlijke ontwikkeling. Kinderen van nu lijken vooral te leren hoe ze zich moeten verhouden tot alles wat in de wereld van (nep)nieuws, botsende meningen, media en entertainment op hen afkomt. Dat is logisch, dat is ook nodig in de wereld van vandaag. Maar het heeft tegelijkertijd een minder bescheiden houding bij de leerling tot gevolg. In de tijd van Erasmus moest je gehoorzaam luisteren naar de meester, en vol ontzag lezen in oude en soms zeldzame en kostbare boeken, in het nederig makende besef dat je je niet gauw zou kunnen meten aan die groten uit het verleden. Maar in onze tijd is dat sterk veranderd. Wij, jongeren én ouderen, zijn niet meer geneigd tot eerbiedig luisteren. Wij staan sneller klaar met onze meningen over alles om ons heen, met onze oordelen over het verleden. Onderwijsvernieuwingen in Nederland gingen de laatste decennia vaak over „gepersonaliseerd leren”, met de leerling zélf als „eigenaar van zijn eigen leerproces”. Lang niet alle scholen 26

6 JANUARI 2024

beeldmontage Corné van der Horst

gingen daar overigens in mee, maar zulke steeds terugkerende ideeën zeggen veel over de richting waarin het onderwijs zich beweegt. Meedenken over de lessen, reflecteren op je eigen ontwikkeling, de baas zijn over je eigen leervragen, zelf achter je laptop bepalen wat je wilt leren – met de docent als vriendelijke coach... Natuurlijk zijn leerlingen die zichzelf de hele tijd tot uitgangspunt en middelpunt van hun eigen leerproces moeten maken, geen nederige leerlingen meer. Nederigheid is geen deugd die in de hedendaagse kerndoelen staat.

los verkrijgbaar. Begrijpend lezen gáát ergens over: over kennis, over ideeën die door middel van letters en woorden tot je komen. Wie meer kennis heeft, of het nu over aardrijkskunde, geschiedenis, politiek, godsdienst of burgerschap gaat, begrijpt beter wat hij of zij leest. Zo iemand kan het beter plaatsen, maar ook beter samenvatten en er een beter beargumenteerde mening over hebben. Maar juist kennis is bij ons vaak het zwakke punt. Misschien wel omdat mensen van nu, ook ouderen, heel snel denken: ik hoef het allemaal niet meer te weten, ik kan toch alles opzoeken op internet? En ik kan me toch heel snel oriënteren via de sociale media? Maar als je die gedachte omhelst, glijd je langzaam maar zeker af naar een zelfgenoegzaam klein wereldje waarin je –opgesloten in een bubbel van gelijkgezinden– wél overal een mening over hebt, maar weinig diepgaande kennis bezit en dus ook weinig wijsheid of inzicht ontwikkelt.

Lees- en rekenvaardigheid Mooie woorden kunnen intussen niet verbloemen dat de toestand van het Nederlandse onderwijs op dit moment dramatisch is. De leesen rekenvaardigheid holt met het jaar verder achteruit. Een derde van de vijftienjarigen blijkt niet goed genoeg te kunnen lezen. Een dérde! Dat is een drama waarvan we de reikwijdte misschien niet eens beseffen. Hoe moet dat straks, als deze jongeren –volwassen geworden– onze maatschappij moeten gaan dragen? De ene na de andere deskundige laat er zijn licht over schijnen. De een vindt dat lezen leuker moet worden gemaakt (dat hoor je al jaren, maar kennelijk werkt het onvoldoende), de ander denkt dat jongeren wel vaker een boek zouden pakken als er wat meer „diversiteit” in de teksten gestopt werd (hoe naïef kun je zijn?) en de derde meent dat de mobiele telefoon de boosdoener is (daar zit iets in). Maar het heeft vast en zeker ook met het onderwijs zelf te maken. Vaardigheden en meningen zijn namelijk niet

Christelijk onderwijs Dat laatste is een enorme generalisatie natuurlijk. Het ligt allemaal niet zo zwartwit, en er zijn altijd uitzonderingen – in het bijzonder (hopelijk) als het gaat om christelijke gemeenschappen en christelijke scholen. Niet voor niets is het christendom een godsdienst van het Woord, en zijn zeker reformatorische christenen doordrongen van het belang van (langzaam en aandachtig) lezen in opvoeding en onderwijs. Niet alleen technisch lezen, maar ook invoelend lezen, meditatief lezen, noem maar op. Maar die kleine voorsprong maakt christenen 27

6 JANUARI 2024

A V C T A U

laat deze

R E

kans niet schieten!

WI J ZO EK EN EEN ERVA R EN O F L EER L IN G

Rietdekker Ben jij een ervaren rietdekker op zoek naar een nieuwe uitdaging in het creëren van prachtige nieuwe rietendaken en het verzorgen van onderhoud? Wij bieden een eigen bus, maximale vrijheid, goede beloning, maar ook een gezellige werksfeer, veel klantcontact en een diversiteit aan projecten. Als leerling rietdekker krijg je de mogelijkheid om het vak te leren met een interne opleiding. Solliciteren kan via e-mail. Meer informatie? Bel gerust!

Kootwijkerbroek | (0342) 701 013 | info@vandenbergrietdekkers.nl

Een onmogelijk dilemma... Help om zoveel mogelijk mensen duurzaam te helpen!

Food For LiFe Malawi

SINDS 2012

Food For LiFe Malawi leert mensen hoe zij met een duurzaam biologisch systeem zelf hun eigen voedsel kunnen verbouwen. Hoe zij zelf daarmee hun eigen inkomen kunnen genereren.

GEEF

Op dit moment woedt de honger door Malawi. Duizenden per dag gaan het niet overleven. De schatting is 2.500 tot meer dan 5.000 per dag. Per dag!

LEVEN

Wanneer wij de hongerige voeden kunnen we dat geld niet gebruiken om deelnemers aan ons project toe te voegen. Hun dankliederen vervullen het heelal wanneer ze mee mogen doen zodat zij nooit meer honger hebben. Hetzelfde geldt voor mensen die we een zak maïs mogen geven.

U kunt ook helpen met de aankoop van kantoor- en woonmeubels; kijk eens op www.livingfair.nl

Hartelijk dank voor uw gift namens Wezi en Sissi.

www.foodforlifemalawi.com

beeldmontage Corné van der Horst

nog niet immuun voor de ontwikkelingen van de tijd. Wij allemaal zijn vandaag gevoelig voor de verleiding van ”opgesloten raken in een bubbel van gelijkgezinden” en ”van tevoren je mening al klaar hebben” en ”liever kennis opdoen via filmpjes en plaatjes dan via boeken”. Zelf ben je je dat vaak niet eens bewust. Daarom juist kan het zo verfrissend zijn om eens kennis te nemen van de geschiedenis. Dan zíé je tenminste dat ze het in de tijd van Erasmus heel anders deden dan nu, en dat wij daar misschien wel een paar dingen van kunnen leren. Natuurlijk hadden Erasmus en zijn tijdgenoten hun eigen eenzijdigheden en had het onderwijs van hun tijd zijn eigen problemen. Wie zou in ernst terug willen naar een situatie waarin schoolmeesters plak en roede hanteerden, waarin meisjes minder mochten leren dan jongens, waarin arme kinderen niet eens het schoolgeld konden betalen en dus niet naar school konden? Een tijd waarin nog maar weinig plaats was voor de natuurwetenschappen en voor experimenteel onderzoek? Maar de wil van de zestiende-eeuwers om het onderwijs te hervormen door eindeloos lezen en vertalen, door keihard studeren in de bronnen van de eigen traditie, door zichzelf te scherpen aan teksten van andersdenkenden, daar kun je je nog altijd door laten inspireren. Vooral ook omdat zij heel goed beseften dat kennis alleen maar het begin is, en dat kennis zonder geloof, liefde, goedheid en rechtvaardigheid geen goed doet en misschien zelfs gevaarlijk is.

om onbekende wegen te verkennen en te luisteren naar wat een ander te zeggen heeft. Dat klinkt trouwens alsof wijsheid iets is wat je zomaar met veel hard werken bereiken kunt, en dat is ook weer niet zo. Tenminste, niet helemaal. Je kunt natuurlijk veel boeken lezen of een goede opleiding doen of zorgvuldig luisteren naar docenten. Dat is altijd een goed begin. Maar vraag het aan mensen die écht wijs zijn, en ze zullen je vertellen dat wijsheid niet iets is wat je alleen maar uit boeken kunt leren. Groeiende wijsheid heeft óók te maken met levenservaring, met pijn, met liefde, met verdriet. Met ervaringen die je, als je alles van tevoren geweten had, misschien liever uit de weg was gegaan. En ten diepste: met de genade van God.

Bescheiden mentaliteit Wijsheid kun je niet uit een boekje leren. Maar zónder kennis zal het niet gaan. Veel lezen is, in het spoor van de onderwijsvernieuwers van de zestiende eeuw, dus bepaald geen slecht idee. De deur van je nieuwsgierigheid openzetten, je verbeelding aan het werk zetten, je kennis vergroten, je emoties en je inlevingsvermogen ontwikkelen. Niet alleen boeken van gelijkgezinden lezen, maar ook boeken van andersdenkenden – zoals de gereformeerde predikanten van destijds allemaal kennismaakten met de ‘heidense’ klassieken. Levenslang leerling blijven, dat vooral. Het lijkt zo eenvoudig, maar dat is het niet. Het vraagt inspanning en moed, en ook een bescheiden mentaliteit. Wie iets nieuws wil leren, moet immers altijd opzijzetten wat hij of zij al weet. Die moet het vertrouwde durven loslaten

„Je zult voortreffelijke kunsten leren die nuttig zullen blijken als je ze paart aan rechtschapenheid; ontbreekt dit laatste, dan zullen ze je weinig baten en zelfs tot je verderf leiden. Pas er voor op dat tijdens je studie je zin voor rechtvaardigheid niet terugloopt; span je in om in gelijke mate een beter en een geleerder mens te worden. Kennis is goed, liefde nog beter. Als je het ene bij het andere voegt, zul je iets prachtigs tot stand brengen.” Uit: ”Het boek tegen de barbarij”, Desiderius Erasmus, vertaling István Bejczy (uitg. Sun, Nijmegen, 2001).

6 JANUARI 2024

SCHOONHEID

Beeldenstorm Sarah van der Maas

nze geschiedenis is als een draaiende puber op de achterste rij van het klaslokaal – het lijkt wel of ze voortdurend moet worden rechtgezet. Waar men er vroeger geen been in zag om een sappige draak of een schone waternimf in ’s lands historieblaân op te voeren, is er in de hedendaagse geschiedschrijving geen plaats meer voor heldenlegenden en romantiek. Een voor een sneuvelen lang ingeburgerde denkbeelden onder de Donarshamer van de moderne historicus. Napoleon was geen onderdeurtje, Edison niet de man die de gloeilamp uitvond, Columbus niet de eerste die voet aan wal in Amerika zette (en het is slechts een kwestie van tijd voor men ontdekt dat de Slag bij Nieuwpoort in werkelijkheid op de Ginkelse Heide plaatsvond). ”Myth busting” is populairder dan ooit, en dat is natuurlijk niet 30

6 JANUARI 2024

beeld Sarah van der Maas

voor niets. Geschiedenis is een machtig wapen. Zo worden de fictieve antisemitische Protocollen van de wijzen van Sion (1903) ruim honderd jaar na dato nog altijd als authentiek gedachtegoed geciteerd in pro-Palestijnse kringen en rechtvaardigt de Russische president Poetin zijn Oekraïense invasie met eeuwenoude stichtingsmythes. Een historische misser is zo gemaakt – ook als je een huisvrouw op Facebook bent en slechts een stukje positiviteit met de wereld wilt delen. U kent ze wel: de zwoele zonsondergangsfoto’s met een inspirerende spreuk erop. ”Iedereen is een genie – maar als je een vis beoordeelt op zijn vermogen om in een boom te klimmen, zal hij zijn leven lang blijven geloven dat hij een nietsnut is.” Was getekend: Albert Einstein. Nou ja, niet dus. Al sinds het paradijs worden uitspraken van anderen –met duivelse opzet of in onopzettelijke onwetendheid– volop verdraaid, in een onjuiste context aangehaald of abusievelijk aan een ander toegeschre31

6 JANUARI 2024

Een historische misser is zo gemaakt

ven. Vooral dat laatste is een onuitroeibaar euvel bij spitsvondige citaten of geliefde tegeltjeswijsheden. Einsteins meest gedeelde uitspraken over de sterrenhemel, de klimmende vis en het herhalen van fouten blijken bij nader onderzoek afkomstig van de filosoof Immanuel Kant, een Amerikaanse hoogleraar sociologie en een brochure van Anonieme Alcoholisten. Ook andere klassiekers blijven niet gespaard. Zo sprak Sherlock Holmes nergens de legendarische woorden „Elementary, my dear Watson.” Marie Antoinette heeft nooit gesuggereerd dat het volk „dan maar cake moest eten”. Pippi Langkous zei nimmer: „Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan.” En toen Galileo Galilei wegens zijn theorieën over het zonnestelsel voor de inquisitie verscheen, deed hij vermoedelijk het enige verstandige wat hij kon doen: hij zweeg. De waarheid moet zegevieren. Toch valt er op een historische 32

6 JANUARI 2024

beeld Sarah van der Maas

beeldenstorm ook wel wat af te dingen. Wie niet oppast, dreigt met één bijlslag niet slechts een onjuist citaat, een wijdverspreide legende of een verguisde zeeheld van zijn sokkel te slaan, maar ook vier of vijf eeuwen aan geschiedschrijving de vergetelheid in te maaien. Niet elke mythe hoeft met veel bombarie van zijn betovering te worden verlost. In sommige gevallen moet een visie of vertelling ook naast de historische feiten kunnen blijven bestaan: omdat ze zelf een deel van de historie is geworden. Vertrouwde verhalen zijn bovendien vaak vervlochten met eigen herinneringen. Het onderuitschoffelen van oude waar- en wijsheden raakt veel mensen in het hart. Wie een misvatting wil corrigeren, moet dan ook niet verwonderd zijn als het collectieve geheugen hem ervan tracht te overtuigen dat de geschiedenis in steen staat gehouwen en dat aan haar niet te tornen valt. Soms is het rechtzetten van de historie enkel een zachtjes in jezelf mompelen: „En toch draait zij…” 33

6 JANUARI 2024

Over de auteur Sarah van der Maas (1995) studeerde algemene en sociale geschiedenis in Leiden en Groningen. Verhalen vertellen is haar passie: of die zich nu afspelen in een ver en vreemd verleden of om de hoek van de straat.

“Bij Van Ree heb ik mijn plek gevonden” Daan Schreuders wilde altijd het onderwijs in. Tijdens zijn laatste jaar op de Havo begon hij daarover te twijfelen. Hij koos vervolgens voor de combinatie werken-leren bij Van Ree Accountants. Een besluit waar hij blij mee is. Zoektocht Daan is in september begonnen met hbo accountancy aan de HAN. Vrijdag is zijn schooldag. Op maandag tot en met donderdag doet hij praktijkervaring op tijdens zijn werk op de vestiging in Leersum. Hier ging een zoektocht aan vooraf: “Ik was toe aan iets nieuws en ben me gaan oriënteren. Bedrijfseconomie vond ik een leuk vak. Via mijn zus die hier ook werkt, ben ik met Van Ree in contact gebracht. Daarna heb ik een dag meegelopen, om te zien hoe het in de praktijk is. Dat kan ik iedereen aanraden. Dan kun je sfeer proeven en echt ervaren waarvoor je kiest.” Ruimte Meteen na de Havo aan het werk zonder ervaring in de accountancy, dat vond Daan best spannend: “Een collega van HR heeft echt met me meegedacht. Ik wist zo goed als niks en heb al zoveel geleerd! Ik word serieus genomen. Door de familiecultuur heb ik snel een band

gekregen met de collega’s in mijn team. Door die verbondenheid kunnen we goed samenwerken en is er ruimte voor al mijn vragen. Ik ben blij dat ik deze stap genomen heb.” Afwisseling Daan legt uit, dat accountancy meer is dan alleen cijfertjes: “Je verdiept je in de klant. Wie werken daar, waar zijn ze mee bezig, ook worden de processen doorgenomen.” Hij geniet van de afwisseling: “Iedere week zit ik wel bij een andere organisatie. Er zijn heel verschillende klanten, die je allemaal op een andere manier kunt helpen.”

Weet jij ook nog niet waar je zoektocht je gaat brengen? Loop een dagje mee met Daan en zijn collega’s. Bel 06-51675475 om een afspraak te maken.

Interesse in Infra? Kom op onze open avond kijken bij de Grond-, Weg- en Waterbouw-opleidingen! OPEN AVOND: donderdag 11 januari, locatie Amersfoort Niveau 2: Opperman bestratingen | Waterbouwer | Vakman GWW Niveau 3: Allround vakman GWW | Straatmaker | Allround waterbouwer Niveau 4: Middenkaderfunctionaris GWW

Onderstaande bedrijven stimuleren de Grond-, Weg- en Waterbouw-opleidingen:

www.hoornbeeck.nl/openavond

FAMILIEWIJSHEID

Toen de kinderen nog klein waren, gingen we als gezin ieder jaar een keer op kampeervakantie én een dagje naar het strand. Op een dag dat het mooi weer was. Behalve een flinke voorraad emmertjes en schepjes ging er ook altijd een grote zak met belegde broodjes mee. Als het tijd was om te

beeld RD

Behulpzaam tegeltje gaat generaties mee eten, deelden we de broodjes uit. De wind zorgde er nogal eens voor dat er zand tussen het eten kwam. Dat lieten de kinderen dan ook aan hun moeder weten. Op een keer reageerde ik: „Aan het strand eet je brood met zand.” Die uitspraak bleek behulpzaam, want de broodjes werden

daarna gewoon opgegeten. Daarom gebruikten mijn man en ik die woorden de jaren erna steeds weer. De tegeltjeswijsheid is zo goed blijven hangen, dat onze kinderen hem nu ook gebruiken als zij met onze kleinkinderen naar het strand gaan en er krakende korreltjes tussen de broodjes blijken te zitten. 37

6 JANUARI 2024

Anneke Weststrate-Schalk, Ermelo

Werken zonder zorgen?

Switch

naar het onderwijs?

In een wereld waar christelijke waarden niet vanzelfsprekend zijn, is het cruciaal om een stem te hebben. Een stem die spreekt voor jou; voor jouw

Goed ! en voornem

waarden, jouw overtuigingen. Welke zorg je ook hebt, de RMU staat voor je klaar. Met expertise en een sterk netwerk. Met juridische hulp en advies, afgestemd op jouw unieke situatie en behoeften. Zo werkt samen beter.

Ontdek of een baan in het onderwijs bij je past.

ENDANBENJELERAAR.NL

Word nú lid op RMU.nu

VERDIEPING

De onmisbare mentor Clasina van den Heuvel

Op reis door het leven, vaak net na een oproep tot avontuur, ontmoet de held een mentor die wijze raad geeft.

e moet iets gaan doen, maar het is moeilijk, en je wilt of durft het niet. Ah nee, dít niet. En dan kom je een mens tegen, op school of in het park of bij de supermarkt, die je iets laat zien of geeft wat je zelf niet zag of niet had. Daarmee kun je verder; soms besef je pas veel later de waarde van die persoon. Een eindje verderop wacht waarschijnlijk een klif of een ravijn, maar het zou kunnen dat je daar opnieuw de mentor treft die daar loopt te wandelen – of een andere (of een brug). Een mentor is een gids, misschien een ouder iemand die deze reis al eerder maakte. Het kan ook een jongere zijn. Of een boek. „De Mentor verschaft de

hoofdpersoon precies datgene wat hij nodig heeft om de reis te aanvaarden en de eerste testen te ondergaan”, schrijft Mieke Bouma in ”Storytelling in 12 stappen. Op reis met de held” (2010). Bouma –auteur, docent en coach– laat zien hoe de reis van de held in heel veel goed vertelde verhalen terug te zien is. Het is een verhaalstructuur, maar ook een theorie die kan helpen bij de persoonlijke ontwikkeling van mensen. De reis van de held is geen vlakke, rechte tijdlijn, maar rond, als een cirkel – zo om de zoveel tijd komt er een crisis langs, maar door de lessen die je eerder leerde word je op deze reis idealiter wijzer en wijzer.

6 JANUARI 2024

Beppie de Rooy (56): acquirerend redacteur Nederlandstalige ﬁctie bij uitgeverij Mozaïek en KokBoekencentrum

Samen voor het beste resultaat gaan Henrieke Boers

beeld RD, Anton Dommerholt

„I

k ben al jaren werkzaam in de uitgeverswereld. Na mijn studie Nederlandse taal- en letterkunde aan de Universiteit Utrecht kreeg ik zo’n dertig jaar geleden een baan bij uitgeverij Den Hertog. Daar heb ik het redacteursvak geleerd. Ik werkte met kinderboeken en leerde van een slecht manuscript iets goeds te maken. Bijvoorbeeld door personages en hoofdstukken eruit te halen als die niet relevant waren. Later werkte ik bij uitgeverij Kok in Kampen en uitgeverij Mozaïek in Zoetermeer met literaire fictie voor volwassenen. Inmiddels ben ik acquirerend redacteur bij KokBoekencentrum en uitgeverij Mozaïek. In deze functie ga ik op zoek naar Nederlandstalige fictie en schrijftalent. Mijn doel is om literatuur binnen te halen waarvan ik weet dat het verkocht gaat worden. Daarbij begeleid ik de auteur, omdat ik wil dat het een goed boek wordt. Maar het belangrijkste vind ik dat de auteur het beste van zichzelf laat zien in zijn of haar boek. In onze maatschappij is er weinig ruimte voor creativiteit. Ik vind het mooi om een stukje creativiteit in mensen naar boven te halen en daar samen meer van te maken. Later in het proces gaat het manuscript naar redacteuren die op alineaniveau meelezen, maar ik houd nog wel de regie. Verder denk ik mee met de marketing rondom het boek, de cover van het boek, mogelijke distributiekanalen en de positionering van het boek in de markt. Het is een prachtige baan. Els Florijn ken ik al erg lang. Toen ik bij Den Hertog werkte, zou ik een kerstpakket brengen bij haar vader, auteur Henk Florijn. Ik werd binnengevraagd en Els’ moeder liet mij

schriftjes met handgeschreven teksten zien van haar toen zestienjarige dochter. Later gaven wij bij Den Hertog verhalen van Els uit. Toen het Reformatorisch Dagblad in 2002 samen met uitgeverij Kok een schrijfwedstrijd uitschreef, kwam Els als beste uit de bus. Daarna hebben we samen haar eerste roman uitgebracht. Omdat wij al dertig jaar samenwerken, hoort Els echt bij mijn leven. Wij vertrouwen elkaar en we weten dat we allebei voor het beste gezamenlijke resultaat gaan. Els en ik zijn beiden ambitieus. „Beppie, ik wil het beste boek. Je kunt alles tegen me zeggen”, zegt ze altijd. Els heeft al twee keer een werkbeurs van het Letterenfonds ontvangen, een hele eer. Op zo’n moment komen kwaliteit, de beurs en de waardering voor het werk samen, waardoor wij samen kunnen groeien in de kwaliteit van de boeken. Ik hoop dat Els en ik gezond blijven, zodat we nog lang kunnen samenwerken. En hopelijk blijft Els tijd en inspiratie houden om te blijven schrijven. Schrijven is een complexe en zware klus die veel van de auteur vraagt. Ik geniet enorm van onze samenwerking, mooier werk is er niet. Ik ben graag mentor van deze held. Zelf heb ik geen helden, maar er zijn wel mensen die mij inspireren. Maaike Blijdorp, chef-uitgever bij uitgeverij Mozaïek bijvoorbeeld. Zij heeft een enorme kennis van het boekenvak en is geestig en nuchter. Een held uit een ander vakgebied is de kerkmusicus Gerben Budding. Ik zing tijdens vespers die hij organiseert en hij heeft een enorme kennis, snelheid van denken, discipline en drive. Hij inspireert mij om auteurs te blijven begeleiden met preciesheid en discipline en om geen genoegen te nemen met minder.” 41

6 JANUARI 2024

Els Florijn (41), auteur: „Beppie heeft mij altijd gestimuleerd om door te zetten, mijn grenzen te verleggen, mezelf uit te dagen zodat mijn tekst nog beter wordt. Ze is scherp, maar altijd eerlijk en ze helpt me om geen genoegen te nemen met minder dan de beste tekst en de beste verhaallijn.”

6 JANUARI 2024

André Guijs (59): oud-basisschooldirecteur, coach en adviseur bij Het Onderwijsbureau in Amersfoort

Wijzer en ontvankelijker door Willemijn Elja Verbaan-de Jong

beeld RD, Anton Dommerholt

„O

p de lagere school en later de havo was ik een onopvallend kind; zo’n leerling over wie in tienminutengesprekken eigenlijk niets te zeggen valt. Ik had geen uitgesproken talent en school vond ik saai. Na de middelbare school ging ik naar de pabo in Rotterdam. Ik vond de opleiding vreselijk kneuterig, net als het lesgeven zelf. „Houd je van kinderen?” vroeg een juf bij mijn sollicitatie. Dat vind ik nog altijd een vreemde vraag. Van mijn vrouw houd ik; kinderen vind ik bijzonder. Na vier jaar voor de klas koos ik voor een kantoorbaan: eerst bij verzekeringsgroep Stad Rotterdam, daarna bij een uitgeverij. Naast ons kantoor stond een montessorischool. Iedere middag zag ik de meester zijn tas op de fiets binden en vertrekken om thuis te gaan eten. Ik zat opgesloten en hij was vrij, zo voelde het. Ik kreeg heimwee naar de kneuterige onderwijswereld en besloot weer terug te gaan, maar het kostte moeite om een plek te vinden. Ik voelde wantrouwen: ik was al eerder uit het onderwijs gestapt, zou ik dan nu wel blijven? Door een Godswonder –dat was het echt– kwam ik terecht op De Zilverreiger, een klein schooltje in Capelle aan den IJssel. Directeur Ellie Pietersen had als een van de weinigen wel vertrouwen in mij. Het bleek een cruciale stap. Via verschillende basisscholen werd ik uiteindelijk directeur op De Klokbeker, een school in Ermelo. Daar ben ik tot professionele bloei gekomen. Sommige mensen hebben veel talenten, die al vanaf jonge leeftijd zichtbaar zijn. Maar vaak zijn talenten verborgen en komen ze pas later aan

de oppervlakte, zoals een kastanje jaren nodig heeft om uit te groeien tot een boom. Zo ging het bij mij: toen ik directeur werd, ging mijn talent pas groeien. Het werd mijn drijfveer om van scholen een plek te maken waar kinderen graag naartoe gaan. Die drive heb ik nog steeds, nu als adviseur bij Het Onderwijsbureau. In de eerste jaren hier heb ik veel gewerkt als interim-directeur. In die functie maakte ik op de Prinses Beatrixschool in Urk kennis met kleuterjuf Willemijn, die toen net van de pabo kwam. Willemijn is een vrolijke, enthousiaste, humorvolle vrouw. Als ze binnenkomt, is het alsof er een raam opengaat: de ruimte wordt frisser. Ze is vriendelijk en betrokken, vreselijk getalenteerd op allerlei vlakken maar ook bescheiden. Ik vond haar meteen een goede juf. De beste leerkrachten blijven gewoon mens en Willemijn bleef gewoon Willemijn. Als potentieel schoolleider zag ik haar toen nog niet, omdat ik haar te jong vond. Toen ze solliciteerde voor intern begeleider (ib’er), heb ik haar afgewezen vanwege haar leeftijd. Terugkijkend denk ik dat het geen wijs besluit was. Maar ik had haar verborgen talent om leiding te geven nog niet ontdekt. Twee jaar later werd er weer een ib’er gezocht en zag ik dat talent wel, maar toen wilde ze zelf niet. Ik zei: „Jij hebt zo veel talent en visie – wie anders?” Uiteindelijk is ze ervoor gegaan. Door Willemijn leerde ik dat mijn overtuigingen, bijvoorbeeld dat je pas leider kunt worden als je veel ervaring hebt, niet altijd van toepassing zijn. Ik ben daardoor weer wijzer en ontvankelijker geworden. Ik denk dat Willemijn van mij leerde dat je helemaal jezelf kunt zijn als schoolleider. Ik heb haar zien groeien in leiderschap.” 43

6 JANUARI 2024

Willemijn Middelkoop-de Munnik (27), intern begeleider en lid van het kernteam op de Prinses Beatrixschool te Urk: „André heeft mij het vertrouwen gegeven om uit te groeien van startende leerkracht naar lid van het managementteam en intern begeleider.”

Marinus Dankers (96): oud-marineman en voormalig voorlichtingssecretaris van de SGP

Marjolein Snoeij-de Pee

„I

Menno de Bruyne (66), SGP-voorlichter: „”Meneer Dankers” heb ik heel hoog. Typerend voor zijn werk: laagdrempelig, ontspannen, dienstbaar. Hij is een mengeling van een rotsvast geloof, diepe, milde ernst, en innemende hartelijkheid. De manier waarop hij omgaat met de diepe wonden die het leven sloeg, is bewonderenswaardig.”

k was een jongen die graag naar school ging. Mijn basisschooltijd was van 1934 tot 1940. Wat ik me na al die jaren nog goed herinner, was dat in die tijd de nieuwe spelling werd ingevoerd. Eerst schreven we ”flesch” en ”zoo”. Maar we leerden om al die o’tjes en ch’tjes te schrappen. Een andere fijne herinnering aan mijn basisschooltijd is die aan mijn juffrouw die ons versjes leerde. Tijdens de oorlog heb ik de mulo gevolgd. Na die tijd heb ik niet meer op school gezeten. Wel heb ik een cursus handelscorrespondentie gevolgd en Engels geleerd. Toen ik van school kwam, was de oorlog bijna afgelopen. Ik kon een baantje krijgen bij administratiekantoor P.A. Zegelaar in Sliedrecht. Dat kantoor beheerde de zaken van Sliedrechters die overzee waren. Als zij hun huis verhuurden, moest ik bijvoorbeeld de huur ophalen. In 1946 begon ik bij de marine als schrijver derde klasse. Ik had toen twee jaar bij het administratiekantoor gewerkt. Bij de marine zat men om personeel te springen. Intern leerde ik machineschrijven. Ik werd al snel schrijver tweede klasse en na een jaar was ik schrijver eerste klasse. Daarna werd ik korporaal-schrijver, sergeant en later sergeant-majoor. Als adjudant-schrijver ben ik met pensioen gegaan. Ik was toen 51 jaar. Na mijn pensionering nam Henk van Rossum, Tweede Kamerlid voor de SGP, contact met mij op. In Amsterdam werd een discussieavond georganiseerd over de onafhankelijkheid van Suriname. Daar moest het standpunt 44

6 JANUARI 2024

van de SGP verdedigd worden. Van Rossum vroeg mij of ik dat wilde doen. Zo ben ik bij de SGP begonnen. Als voorlichtingssecretaris heb ik Menno de Bruyne leren kennen. Ik denk dat hij nog beter weet dan ik hoe we elkaar ontmoet hebben. De Bruyne kwam bij me langs voor bepaalde inlichtingen en toen heb ik hem naar Van Rossum verwezen. De Bruyne werd mijn opvolger. Hij was goed in schrijven. Tegen Van Rossum zei ik daarom: „Met hem moet je zakendoen.” Zo maakte De Bruyne zijn entree op het Binnenhof bij de SGP-fractie, die onder anderen bestond uit Abma en Van der Vlies. Hij volgde mij op als columnschrijver in De Banier, het partijblad. Mijn toon was wat serieuzer dan die van De Bruyne. Hij maakt meer grapjes. Wat De Bruyne van mij geleerd heeft? Hij wist alles al. We leerden elkaar al pratend steeds beter kennen en we wisselden kennis uit. We onderwezen elkaar niet, maar we hadden collegiale gesprekken. Op belangrijke momenten in mijn leven was hij aanwezig. Zelfs nu, in het verpleeghuis, heeft hij mij opgezocht. Ook in geloofszaken kunnen we elkaar, ondanks sommige verschillen, vinden. Toch werkten we niet veel samen. Ik werkte in het Ds. G.H. Kerstenhuis, waar het partijbureau gevestigd was, en De Bruyne had zijn bureau op het Binnenhof. Iemand die voor mij als een mentor was, was Gerrit Holdijk. Hij was lid van de SGP-fractie in de Eerste Kamer en kruiste mijn pad toen ik voorlichtingssecretaris was. Inmiddels is hij overleden. Holdijk was een belezen man. Hij praatte niet alleen over Groen van Prinsterer, maar hij had zelf ook iets weg van Groen van Prinsterer.”

beeld Renate Bleijenberg-van Leeuwen

Aanwezig op belangrijke momenten

6 JANUARI 2024

Overtuiging met impact Studeer Theologie en Religie

Ontdek het VLC!

Wil jij vanuit je overtuiging een positieve impact maken en bijdragen aan maatschappelijke vraagstukken? Met de studie Theologie en Religiewetenschappen krijg je alle tools in handen om een rol van betekenis te spelen, binnen je gemeenschap én daarbuiten. Bekijk onze bachelor- en masteropleidingen en kom naar onze open dag op 10 februari. vu.nl/theologie

Van harte welkom op het Van Lodenstein College!

Beleef wat onze school te bieden heeft. Kijk voor de data van de voorlichtingsavonden/open dagen en het activiteitenprogramma op onze website. www.vanlodenstein.nl

Start jij jouw carrière ? bij HOP TOEGANGSTECHNIEK Vind jij het leuk om een bijdrage te leveren aan de productie van onze hekwerken, bijvoorbeeld sierhekwerken, draai- en schuifpoorten? Bij Hop Toegangstechniek kan je werken én leren voor:

Lasser / Machine-operator (laserstraat/kantbank) Elektromonteur

Als student of schoolverlater krijg je bij ons een goede begeleiding, met aandacht en plezier zullen we je alle details van ons mooie vak bijbrengen.

Begin jij 2024 goed? Bel of app met Johan Bronkhorst voor meer informatie: 06 51 50 95 47

Hop Toegangstechniek | Barneveld | 0342 410 203 | hoptoegangstechniek.nl

GASTCOLUMN

Is het erg als je blijft zitten? Nee.

„G

beeld Elke Chevalking

a alsjeblieft geen vwo doen”, zeiden mijn ouders tegen mijn broertje, die nu net is gestart in een havo/vwo-brugklas. Dat is echt totaal anders dan wat ik te horen kreeg. Bij mij was het meer: „Gewoon vwo doen jij, dat kun je makkelijk.” Maar zo makkelijk was dat nog niet. Onlangs had ik een interview met meneer Van Dam, de directeur van mijn school. Het ging prikkels en verwachtingen en raakte depressief. Met m’n over zittenblijvers en afstromers, en waarom die ouders sprak ik af dat cijfers niet langer belangrijk waren en groep groeiende is op het Ichthus College. ik vooral moest zorgen dat m’n mentale toestand zou De laatste jaren lijken er meer leerlinverbeteren. Als gevolg stroomde ik af naar de havo. Wat gen de overstap vanuit havo 4 naar een rust. Ik hoef nauwelijks iets te doen om het mbo te maken, of af te zakken alles te halen, en houd genoeg tijd over voor van vwo naar havo. Tot die laatste Ouders moeten m’n hobby’s en vriendinnen. categorie behoor ik zelf ook. hún verwachtingen Er zijn zat jongeren die net als ik zijn afgeIn groep acht kreeg ik een maar wat havo/vwo-advies. Maar toen ik bij stroomd vanwege corona of stress. Maar volde eindtoets wat hoger scoorgens meneer Van Dam kan het ook komen downgraden doordat groepachters een te hoog schoolde, overtuigden mijn ouders de meester ervan dat ik makkelijk het advies krijgen. Door het grote lerarentekort vwo aan zou moeten kunnen. En dus wisselt de persoon voor de klas vaak, waardoor mocht ik naar het vwo. er bij de leerkrachten geen goed beeld ontstaat van Ik begon vol goede moed. Maar al gauw wie de leerlingen zijn en wat ze kunnen. Dat heeft tot voelde ik veel druk. „Niet falen en niet dom overgevolg dat kinderen te hoog ingeschat worden, en vervolgens blijven zitten of afstromen naar een lager niveau. komen, Elke”, zei ik maar al te vaak tegen mezelf. Is het erg om te blijven zitten? Nee. Maar het zou toch Halverwege het eerste jaar kwam corona. wel fijn zijn als je direct op je plek zit en niet hoeft te De school ging dicht en ik moest onlinelessen ‘downgraden’. Dus achtstegroepers, zeg tegen je ouders volgen. Dat vond ik wel prima. Lekker alleen, in en leerkracht dat zij hún verwachtingen maar wat moeten m’n eigen slaapkamerbubbel, zonder me druk te downgraden. hoeven maken over wat anderen van me vinden of hoe ik eruitzie. Pas in m’n derde schooljaar werd alles weer Elke Chevalking (16) uit Veenendaal gaat naar het Ichthus Colnormaal. Ik moest erg wennen aan alle drukte, lege, zit in 5 havo en weet nog niet precies wat ze wil worden. 47

6 JANUARI 2024

ADVERTORIAL

“Ik vond hun kennismaking zó leuk. Al mijn weerstand viel weg” “De psychiatrie of de jeugdzorg, dat wilde ik gaan

Dat zit ’m in de kleine dingen. Zij zijn zo snel blij met iets,

doen. Maar toen moest ik stagelopen in de ge-

dat mis ik tot mijn schaamte weleens.”

handicaptenzorg. Wat vond ik dat niet ﬁjn,” vertelt Willemijn. “Maar toen ik aankwam, waren de

Naar mijn zin

bewoners enthousiast dat ik er was. Ze knoopten

“Recent is een medewerkers tevredenheidsonderzoek ge-

een praatje met me aan en waren geïnteresseerd

houden. De werksfeer en de mogelijkheden voor scholing

in me. Oh, konden ze toch eens gedachten lezen!

worden door iedereen hoog gewaardeerd. Ik herken dit.

Ik ging me schamen dat ik geen zin had om naar

Ik zit in een heel leuk team en er zijn zeker mogelijkhe-

hen toe te gaan. Ik vond hun manier van kennis-

den voor opleiding. Ik vind de zorg bij Adullam erg goed.

maken zo leuk! Alle weerstand viel weg. Nu werk

We werken vanuit een zorgvisie, het Adullam Schutse

ik al ruim vijf jaar bij Adullam met veel plezier.

Begeleidings Model (ASBM). Daarin kijken we verder dan

Wat is dit mooi werk.”

iemands gedrag. Op de groepen waar ik werk zijn meerdere bewoners met intensief gedrag. Ik heb geleerd om dat te

“Het klinkt cliché maar ik ervaar ook echt wat je vaak hoort

zien als het topje van de ijsberg en te onderzoeken waar

over mensen met een beperking: wat jij ziet, dat zijn ze. Ze

dit door veroorzaakt wordt. De positieve effecten van het

zijn puur en ze hebben geen dubbele agenda. Ze geven aan

ASBM-model zie ik terug bij onze cliënten. Het mooie van

wat ze voelen, voor zover ze hiertoe in staat zijn. En ze zijn

onze zorgvisie is ook, dat het niet alleen voor cliënten

met weinig tevreden. Soms organiseren we een uitstapje

geldt. Je kunt het ook toepassen op collega’s. Dat we alle-

of iets leuks en gezelligs. Als je dan ziet hoe intens ze

maal vanuit dezelfde waarden werken, vloeit hieruit voort.

daarvan genieten! Hun enthousiasme is echt prachtig om

We zoeken het beste voor onze cliënten vanuit eeuwig-

te ervaren.”

heidsperspectief. Het is bijzonder dat elke medewerker dit deelt, en dat juist in deze wereld.”

Stevigere basis “Toen ik bij Adullam werkte en ik de opleiding

Solliciteer!

Maatschappelijke Zorg aan het Hoornbeeck College had

“Ik zou iedereen willen aanmoedigen om bij Adullam te

afgerond, gaf ik aan dat ik ooit nog wel eens een opleiding

gaan werken. Adullam is een professionele organisatie. Ik

zou willen doen. Mijn werk was uitdagend, maar ik miste

voel me gewaardeerd.”

voor mezelf een goede theoretische basis. Het leek me mooi om niet meer alleen op de groep te staan en cliënten te begeleiden, maar mij ook te verdiepen in het coachen van collega’s en het voeren van oudergesprekken. Dat werd serieus genomen. Een jaar daarna ben ik gestart met de tweejarige opleiding Associate Degree Pedagogisch Educatief Professional (ad-pep) aan de Driestar Hogeschool in Gouda. Deze zorgt voor meer verdieping in mijn werk bij Adullam. Inmiddels ben ik in het bezit van mijn diploma.” Christelijke identiteit “Door mijn werk bij Adullam ben ik dieper na gaan denken: wie ben ik als christelijke professional? Hoe sta ik als christen in mijn werk en hoe straal ik mijn overtuigingen uit, juist ook op mijn werk? De opleiding ad-pep heeft daar ook aan bijgedragen. Inmiddels ben ik teamleider geworden en werk ik voor de afwisseling en het contact met de cliënten en collega’s ook nog op de groep. Dat doet me goed. Ik leer veel van mijn cliënten.

Stichting Zorg Adullam 088 238 55 26

www.adullamzorg.nl info@adullamzorg.nl

FAMILIEWIJSHEID

6 JANUARI 2024

eld

ma dat vergeten? Of als ik niet thuis was als de pakketbezorger langskwam. Waarom heeft ma dat niet aangepakt? In zulke situaties spreek ik bovenstaand tegeltje weleens uit. Maar ik wil niet klagen, hoor. Want ma zorgt uiteraard met alle liefde voor het gezin.

beeld meteen te horen als bepaalde etenswaren niet in de voorraadkast liggen: beschuit, jam, curry. Waarom heeft ma dat niet meegenomen bij de supermarkt? Of als een blouse nog niet is gestreken, een vieze broek nog in de wasmand zit, een losse knoop nog niet is aangezet. Waarom is

Als moeder van een groot gezin ben je de hele dag druk. Als je eten kookt, is meteen zichtbaar en ruikbaar wat je gedaan hebt. Maar je doet ook tal van dingen waarvan niemand doorheeft dat je ze doet. Totdat je ze níét doet. Dan wordt het meteen opgemerkt. Je krijgt het bijvoor-

fie gra Henri eke Foto

De altijd zorgzame moeder is onmisbaar

Marianne Smits, Scherpenisse

TER PLEKKE

Denken: gewoon een vak Bastiaan van Soest

Filosofie is voor vijf enthousiaste Apeldoornse leerlingen hét vak om anders naar de wereld te gaan kijken, of om simpelweg te leren zwijgen en echt te luisteren. In gesprek over wokisme, goed en kwaad, en intellectueel boksen. „Filosofie is ook gewoon hard werken.”

ntspannen zitten vijf leerlingen van 6 vwo van de Jacobus Fruytier scholengemeenschap in een kringetje in lokaal 219. Praten over filosofie: dat willen ze wel, het is hun favoriete vak. De Apeldoornse middelbare school biedt filosofie verplicht aan in 4 vwo. De twee jaren daarna is het een keuzevak in het zogenaamde ”vrije deel”. En het is een populaire keuze; er zijn twee vijfde en twee zesde klassen die het vak krijgen.

de actualiteit, terwijl Esther van Iwaarden (17) belangstelling heeft voor christelijke ethiek. Willem ter Harmsel (17) is blij met de ruimte om samen te kunnen discussiëren. Rhodé Stoffer (16): „Op de universiteit of het hbo kun je veel kritiek verwachten op je standpunten. Hier ook wel, maar je krijgt ook een steuntje in de rug geboden. Dat is voor mij een goede voorbereiding op wat ik na de middelbare school ga doen.”

Wat beweegt een scholier die zich voorbereidt op het hbo of de universiteit om voor filosofie te kiezen? Joas Kwintenberg (17): „Bij filosofie leer je hoe anderen denken. En vooral: om zelf kritisch na te denken. Daarnaast vind ik het belangrijk om me te verdiepen in het bestaan van God. Kun je Zijn bestaan bewijzen, of juist niet?” Voor klasgenoot Maartje Dannenberg (18) ligt de meerwaarde vooral in het leren begrijpen van

Hoe zien de lessen filosofie eruit en wat is de lesstof? Willem: „Om te beginnen hebben we natuurlijk wel een examenbundel en moeten we ons 50

6 JANUARI 2024

V.l.n.r.: Docent Jos de Weerd, Esther van Iwaarden, Willem ter Harmsel, Maartje Dannenberg, Joas kwintenberg, Rhodé Stoffer. beeld Ruben Meijerink

direct veranderen: „Toen was het even: samen tegen een gemeenschappelijke vijand. Nu is het weer: leve de lol.” Willem nuanceert: „Op een gegeven moment zal het individualisme voor mensen te ver gaan en zullen ze vast een ander antwoord gaan zoeken.” Esther: „Maar dat kan nog honderd jaar duren. Wij hoeven trouwens ook niet op zoek naar de goede antwoorden. We zijn bij filosofie wel met antwoorden bezig.”

inhoudelijk voorbereiden. Maar in de les worden onderwerpen willekeurig besproken. We mogen zelf aandragen waar we het over willen hebben.” Joas: „We praten over de maatschappelijke ontwikkelingen en sociaal-culturele invloeden die je blikveld bepalen. Dit vak is zo veel breder dan andere vakken. En filosoferen is nooit klaar.” Maartje: „Op dit moment is ”wokisme” heel actueel. Individualisme viert hoogtij waardoor mensen vooral kijken naar hun gevoel en wat dat zegt over hun waarde en identiteit.” Esther ziet dat vooral als een reactie op het verlichtingsdenken. „Het gaat altijd maar over wat jij ervaart of voelt.” Joas ziet dat –ondanks de coronatijd– niet

Zijn goede antwoorden bij filosofie dan anders dan bij een vak als godsdienst? Heel even valt er een stilte. De filosofen verzinken in kort gepeins. Joas: „Pas hadden we het nog 51

6 JANUARI 2024

over de ingeschapen Godskennis. Een term die bij het vak godsdienst –hoewel op een andere manier– ook naar voren komt. Maar bij filosofie bekijken we godsdienst op een ander niveau.” Maartje: „Bij filosofie gaat het ook over geloof en vooronderstellingen. Waarom geloof ik eigenlijk? Dit vak helpt me ook om antwoorden te vinden.” Esther: „Luisteren naar anderen heb ik bij filosofie wel echt geleerd. Niet met je eigen vooronderstelling, maar zo onbevangen mogelijk. Zoals Socrates dat deed.” Willem veert op en declameert van de filosoof uit de vijfde eeuw voor Christus: „Zij die veel weten, weten dat ze weinig weten.”

weten of bedrijfseconomie –het andere keuzevak– interessant is, maar na één les wist ik dat ik veel beter af zou zijn bij filosofie. Ik leer om kritisch te zijn en we hebben veel vrijheid om te leren op de manier die we zelf willen. Daar steek je echt wat van op.” Joas: „Bij filosofie ga je anders leren kijken naar de wereld. Je moet houden van gesprekken voeren, onderbouwen en nadenken. Bovendien zit er ook best wat leeswerk aan vast.” De leerlingen moet boeken, dictaten en citaten van filosofen lezen. Rhodé: „Dat leeswerk is niet altijd even leuk. Maar ja, moet alles dan maar leuk zijn?” „Een typisch filosofische vraag”, knikt Willem.

Wat is de meerwaarde van dit keuzevak? Maartje: „Ik denk dat je hier duidelijk leert verwoorden en onderbouwen. Dat is helpend, straks bij je vervolgopleiding, als je een paper moet schrijven of met andere studenten in gesprek gaat. Je leert jezelf en anderen beter begrijpen.” Rhodé. „Het bepaalt mij bij de vraag hoe ik ben als christen. Het is waardevol om je voor te bereiden op vragen maar ook te ondervinden hoe normen en waarden voor jou vormend zijn.” Willem: „Filosofie is voor mij echt een uitdaging. Het kraakt mijn hoofd, zogezegd. Ik wilde

Nu al dat leeswerk achter de rug is, hebben jullie vast een favoriete filosoof. Wie is dat? Joas: „René Descartes. Omdat hij alles in twijfel trekt. Dat twijfel bestaat is voor hem de enige zekerheid. Alles bekritiseren, zoals hij deed, past het best bij mij. Zo vorm ik mijn mening – en stel ik die ook bij.” Esther kiest voor Socrates. „Vooral om zijn gesprekstechniek: het stellen van vragen. Daardoor leerde hij. Vragen stellen kun je oneindig doen; je doet altijd weer nieuwe inzichten op.” Maartje kiest voor Freud. „Ook omdat ik psychologie ga studeren. Vooral zijn gedachten over het snijvlak van hoe mensen denken en hoe ze zich gedragen, vind ik heel interessant.” Willem twijfelt tussen Nietzsche en Machiavelli. „Beiden intrigeren me. Als ik moet kiezen, dan ga ik toch voor Machiavelli, vooral vanwege zijn boek ”De vorst”.” Rhodé voelt zich aangesproken door het boek ”Leven in metaforen” van Mark Johnson en George Lakoff. „Dat gaat over taalwetenschap. Mensen drukken zich uit in taal en gebruiken daarvoor metaforen. Je kunt zeggen: „Ik ga kapot.” Die metafoor is pas ontstaan na de industriële revolutie. Zo raken taalkunde, technologie en filosofie elkaar.”

„Bij ﬁlosoﬁe bekijken we godsdienst op een ander niveau” Joas Kwintenberg, leerling

ijer ink

Aan het einde van het gesprek komt filosofiedocent Jos de Weerd (33) binnenlopen. Hoe vindt hij het om docent te zijn van Joas, Maartje, Esther, Willem en Rhodé? „Een unieke ervaring. Ze zijn een slijpsteen voor de geest. Ik bouw op de synergie van deze groep. Filosoferen is meer dan een vegetatief proces. Dat laatste zint mij helemaal niet, ik vind het fijn als er respons komt, want dan zie ik waar jongelui met hun gedachten zitten. Het stelt me in staat met hen een potje intellectueel te boksen. En daar zijn ze goed

eld be

6 JANUARI 2024

beeld Ruben Meijerink

De blauwe Plato

„Deze groep is vrij direct en soms een tikkeltje onbarmhartig voor de docent”

Op de Jacobus Fruytier moeten leerlingen voor het vak ﬁlosoﬁe een magazine maken. De naam staat vast: ”De grote smurf, of de blauwe Plato”. Hoe het blad er verder uitziet en gevuld is, is de verantwoordelijkheid van de leerlingen. Joas Kwintenberg: „We kregen kort en goed de opdracht: Schrijf een blad. Toen zijn we met de hele groep om tafel gaan zitten om daarover na te denken. Allerhande thema’s passeerden de revue. We kwamen tot de conclusie dat we met ”wokisme” aan de gang wilden gaan. Als je kijkt hoe druk de samenleving is met zaken als gender en klimaat dan is het goed om daarover na te denken.” De negentien leerlingen uit de klas verdeelden de taken eerlijk. Willem: „Er moesten schrijvers komen, een striptekenaar, opmakers, vormgevers enzovoorts. Iedereen deed wat hij of zij leuk vond. En toen was er ook nog zoiets als een deadline.”

Jos de Weerd, docent ﬁlosoﬁe

in. Die lenigheid van geest moeten ze houden. Deze groep is vrij direct en soms een tikkeltje onbarmhartig voor de docent. Maar dat kaats ik wel terug.” Momenteel is De Weerd in de lessen bezig met het thema ”fenomenologie”, het examenonderwerp. „Dat gaat erover hoe je de werkelijkheid ervaart. Daarover lesgeven aan deze mensen is een groot genot. Daarbij vind ik het belangrijk om vooronderstellingen uit hun denken weg te halen. Trouwens: denken is gewoon een vak. Je kunt niet zomaar wat roepen, dat leer je wel bij filosofie.” 53

6 JANUARI 2024

ADVERTORIAL

„Ik doe graag iets naast mijn gezin” Als moeder van zeven jonge kinderen aan een deeltijdopleiding beginnen, met een twintigurige werkweek erbij? Zorgcoördinator Stefanie Koemans-van Zanten (38) uit Geldermalsen deed het, twee jaar geleden. „Toen de oudste 15 jaar was, begon het te kriebelen.”

aar jongste is 2, de oudste 16. Genoeg te doen, dus. „Ik ben dan ook lang thuis geweest.” Maar naarmate haar kroost ouder wordt, baalt Stefanie steeds meer van „alleen thuis” zitten. „Ik vond en vind het fijn met onze kinderen, maar wilde er graag iets naast.” Eerst zoekt ze laagdrempelig werk, maar dat levert haar niet wat ze hoopt. „Mijn omgeving zei toen: Waarom begin je niet aan een opleiding?” Haar zus werkt bij Sirjon en wist dat woonlocatie Saron mensen zocht. Na een gesprek bracht de opleidingsadviseur haar met het Hoornbeeck College in contact en schreef haar in bij de tweejarige opleiding tot persoonlijk begeleider (ni-

veau 4). „Het was binnen anderhalve week geregeld.” Sindsdien zit Stefanie ’s maandags in de schoolbanken. De andere dagen houdt ze het gezin draaiend. Tot het weekeinde aanbreekt: „Ik werk veel op vrijdag- en zaterdagavond en zondags. ’s Zaterdags ben ik bezig voor school.” Intussen lijdt het thuisfront er niet onder, stelt ze. Sterker: „Ikzelf én mijn gezin hebben er veel aan.” Smaak te pakken Als zorgcoördinator bij Saron brengt Stefanie betrokkenen bij cliënten samen: arts, ouders, cliëntadviseur, collega’s. „Ik bewaak het proces, als een echte spin in haar web.” Als ze begint heeft ze de nodige levenservaring, maar ze groeit het meest door

6 JANUARI 2024

wat ze meemaakt op het werk en door goede feedback. „Een werkbegeleidster van Sirjon helpt mij bij alles waar ik tegen aanloop. Ze maakt tijd voor mij; alles is bespreekbaar.” Ook op school krijgt ze steun: „Tijdens intervisielessen leren we als klasgenoten heel veel van elkaar.” Binnenkort hoopt ze haar diploma te halen. Mede dankzij de steun van haar netwerk. Ze heeft de smaak van studeren te pakken: „Ik denk aan een hbo-studie sociaal werk of HRM. Met daarna een master.” Wil je ook werken in de zorg maar mis je de juiste papieren? Opleidingsadviseurs van Sirjon kijken graag met je mee. Mail naar sirjonacademie@sirjon.nl of kijk op siloah.nl/werken-bij-siloah.

PRIJSPUZZEL

Kraak je brein Redactie RDMagazine

In een magazine over wijsheid, slimheid en verstand mogen puzzels die je brein aan het werk zetten natuurlijk niet ontbreken. Op de volgende pagina vind je er een aantal. Stuur de antwoorden op en maak kans op een van de tien prijzen.

De antwoorden kun je tot en met uiterlijk 27 januari opsturen. Mail ze naar rdmagazine@rd.nl en zet in de onderwerpregel: oplossing prijspuzzel. Zet in het bericht ook je volledige naam en adres. Per post aanleveren kan ook. Stuur de oplossing dan

op een kaart of briefje naar: RDMagazine t.a.v. breinkrakers, Postbus 613, 7300 AP Apeldoorn. De prijswinnaars en de antwoorden op de breinkrakers worden in het RDMagazine van 3 februari bekendgemaakt.

Prijzen 1e prijs: spel Outsmarted 2e prijs: spel Outsmarted 3e prijs: bordspel 30 Seconds (Everyday Life) 4e prijs: spel Codenames 5e prijs: spel Regenwormen 6e t/m 10e prijs: bon Bol.com t.w.v. 10 euro

6 JANUARI 2024

De symbolen in het midden van elk diagram staan voor een regel/opdracht. Welk diagram hoort op het vraagteken?

Deze breinkrakers zijn gemaakt door SmartFriends. Wil je er meer? Download de Engelstalige app via smartfriendsapp.com

Wat staat er op de plek van het vraagteken?

6 JANUARI 2024

Wat is de waarde van een ring?

Wat is de code van de testdriehoek?

Een dobbelsteen heeft de volgende weergaven. Wat is het patroon van de dobbelsteen?

6 JANUARI 2024

VACATURE

Heb jij twee rechterhanden en houd je van afwisselend werk? Volg dan de BBL-opleiding Leerling Keukenmonteur. Laat jij straks onze klanten stralen door jouw vakmanschap?

Meer weten? Kijk op www.werkenbijdbkeukens.nl

Laat jij mensen stralen?

GASTCOLUMN

Geef mij opdrachten die AI niet kan maken

beeld Doreen Poppe

at het handmatig schrijven van verslagen door de komst van ChatGPT een overbodige bezigheid is geworden, heb ik helaas pijnlijk moeten ervaren. Een paar weken terug kregen we de beoordeling terug van een essay dat we voor het vak aardrijkskunde moesten maken. We moesten onderzoek doen naar de opvang van vluchtelingen in Europa, een opdracht die mij heel wat uren van zwoegen en zweten heeft gekost. gevraagd. Ik weiger alleen een verslag te schrijven dat een Ik kreeg een 8,6 voor de opdracht; een medecomputer ook kan maken. In de afgelopen twintig jaar is de technologie van een klein bamboestengeltje gegroeid leerling die ChatGPT had gebruikt een 7. tot een metershoge staak. Dit beïnvloedt het Het kunstmatig intelligente verslag onderwijs, maar het lijkt er vooralsnog niet op kreeg dan wel een iets lagere beoordat het onderwijs zich eraan aanpast. Steeds deling, maar die extra 1,5 punt was opnieuw informatie moeten opzoeken en al die moeite zeker niet waard. Je kunt ook dat verwerken tot een essay, dat is inmiddels Voor mij voelt het nog nuttiger gewoon ChatGPT echt achterhaald. om alle grassprietjes op een voeteen opdracht De meeste docenten kunnen wel zien balveld te tellen, dan dat ik iets ga wanneer iets is geschreven door ChatGPT, schrijven wat een computer ook geven want blijkbaar zit er geen ziel in die verslagewoon kan. Het is gewoon pure tijdverspilling om al die uren werk gen. Best logisch, want de meeste computers te steken in iets onbenulligs. die ik heb ontmoet, zijn zo dood als een pier. Natuurlijk begrijp ik dat het belangDocenten kunnen inmiddels ChatGPT herkennen, maar ze verroeren geen vin om het gebruik ervan stop rijk is om informatie te kunnen verwerken te zetten. Het is voor docenten de uitdaging om te komen tot een verslag. Maar als je eenmaal in staat bent met nieuwe opdrachten waarin kunstmatige intelligentie om een essay te schrijven, zie ik het nut er niet als middel ingezet kan worden en ik als leerling ook word van in om eindeloos verslagen te blijven schrijuitgedaagd om zelf aan de slag te gaan. ven. En als je op dat punt bent, komt AI verleideDus, vanaf nu is het ChatGPT voor mij, totdat er oplijk om de hoek kijken. In plaats van al je uren te stoppen in een oneindige brij van woorden, kun drachten komen die een hoopje staal, stroom en plastic je ook gewoon ChatGPT een opdracht geven. Een niet kunnen maken. kind kan de was doen. En ik ben ook echt de beroerdste niet. Ik wil Doreen Poppe (16) uit Veenendaal gaat naar het Ichthus Collebest een essay schrijven als dat van mij wordt ge, zit in 5 havo en overweegt social work te gaan studeren. 59

6 JANUARI 2024

BOEKEN

Beter dan goud en zilver Chris Klaasse

Wie wijsheid zegt, zegt Salomo. Het zijn Gods eigen woorden dat er geen mens is, was of ooit zal zijn die zo’n wijs en verstandig hart had ontvangen als Davids zoon. Hij deelde zijn wijsheid graag met anderen. Vooral met jongeren.

en „Jeugdbijbel in de Bijbel”, zo noemt ds. W. Pieters het Spreukenboek in zijn boekje ”Spreuken voor jou”. Daarin behandelt hij in tachtig korte hoofdstukken een selectie van de wijsheden die Salomo bijna 3000 jaar geleden op schrift liet stellen. Hij „vertaalt de adviezen van wijsheidsleraar Salomo naar de tijd van nu en de leefwereld van jou”, aldus de achterflap. Het boekje van de Elspeetse predikant is een bundeling van schrijfsels die tussen december 1991 en december 2013 verschenen in De Catechisant, een maandelijkse uitgave die hij zelf samenstelde.

Voor galg en rad Het woord ”wijsheid” staat 45 keer in de Statenvertaling van het Spreukenboek. In het tweede vers van hoofdstuk 1 voor het eerst. Israëls koning –en door hem: God Zelf– liet wijze adviezen op schrift stellen, „om wijsheid en tucht te weten; om te verstaan redenen des verstands”. Wijsheid en tucht worden dus in één adem genoemd. Wat heeft tucht met wijsheid te maken? Wijsheid klinkt fijn, tucht heeft juist een onprettige klank. Maar dat negatieve imago is onterecht, tucht is juist uiterst positief en liefdevol, schrijft ds. Pieters in het eerste hoofdstuk van ”Spreuken voor jou”. „Zonder de nodige tuchtiging groeien we op voor galg en rad = als crimineel voor achter de tralies!” Het groeien in wijsheid kán niet zonder tucht,

Wijsheid is niet alleen in Spreuken een kernthema, maar in de hele Bijbel 60

6 JANUARI 2024

beeld iStock

steeds mijn liefde-verlangen voor hem en de andere kinderen zal zijn.” Tijdens het lezen valt op hoe actueel en praktisch de spreuken zijn. Ze bevatten Bijbelse noties die Jezus ook in Zijn onderwijs naar voren bracht. Er zijn spreuken die gaan over roddelen (zoals 10:18), over ijverig zijn (27:23), over niet aan je geld vastzitten (23:4), over vriendschap (17:17), over geduldig zijn (14:29), over het ontvangen van een echtgenoot (19:14), over de kracht van samenwerken (30:27).

staat in ”Spreuken voor jou”. De auteur benadrukt herhaaldelijk de belangrijke rol van de opvoeding daarbij. En dat doet hij als vader. Af en toe blijkt dat ds. Pieters zelf ook kinderen heeft opgevoed. Meteen in het eerste hoofdstukje al: „Ik merkte het zelf, toen wij een eerste zoontje kregen: ik wilde hem wel voor alle leed en pijn behoeden. En ik denk dat dit bij het opgroeien

Het voornaamste Wijsheid wordt door Salomo hoog gewaardeerd. Wie via een Bijbelapp of bijvoorbeeld BMUonline.nl alle spreuken waarin het woord ”wijsheid” staat onder elkaar zet en leest, krijgt een indruk van het grote belang dat hij eraan hechte. „De wijsheid is het voornaamste”, zegt Salomo in hoofdstuk 4. En het hoofdstuk ervoor: „Welgelukzalig is de mens die wijsheid vindt, en de mens die verstandigheid voortbrengt!” En in hoofdstuk 16: „Hoeveel beter is het wijsheid te bekomen, dan uitgegraven goud, en uitnemender, verstand te bekomen, dan zilver!” Wijsheid is niet alleen in Spreuken een kernthema, maar in de hele Bijbel. Adam en Eva hadden volmaakte kennis, waren volkomen wijs. Omdat ze waren geschapen naar het beeld van God, van Wie artikel 1 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis belijdt dat Hij „volkomen wijs” is. En in Spreuken 1 en 9 wordt Christus „de opperste Wijsheid” genoemd. In hoofdstuk 8 roept Hij „overluid”. Het is mooi dat ds. Pieters juist veel teksten uit dát hoofdstuk behandelt. Ieder hoofdstukje in ”Spreuken voor jou” eindigt met een of meer vragen. Hoofdstuk 15, over Spreuken 8:21, sluit bijvoorbeeld af met deze twee vragen: „Ben jij een liefhebber van de WIJSHEID? Wat levert dat op?” Spreuken voor jou, ds. W. Pieters; uitg. Om Sions Wil; 256 blz.; € 14,95

6 JANUARI 2024

ADVERTORIAL

Sta jij aan het begin van jouw carrière...? Starters op de arbeidsmarkt die niet alleen willen werken, maar ook willen leren en groeien zijn welkom bij Visser & Visser. Lianne Roelofsen en Boaz de Haan gingen hen voor. De twee volgen een werk-leertraject bij het accountants- en advieskantoor en delen hun ervaringen.

ianne Roelofsen, een jonge professional in de auditpraktijk van Visser & Visser, waardeert de veelzijdigheid van werken-leren. „Na het behalen van mijn vwo-diploma, was ik op zoek naar iets meer dan alleen maar studeren. Ik bezocht een meeloopdag bij Visser & Visser, waarbij we ’s middags al naar een klant gingen voor een controle. Zo krijg je gelijk beeld bij wat het werk inhoudt.”

Het werk sprak haar aan en ze besloot de Bachelor Accountancy op Nyenrode Business University te gaan volgen, in combinatie met werken bij Visser & Visser. „De veelzijdigheid in werkzaamheden en klanten is wat mijn werk echt leuk maakt: het ene moment ben ik bezig met dossiervoorbereiding, het andere ben ik op locatie voor een klantcontrole.” Deze veelzijdigheid, samen met de ondersteunende werkomgeving en

de mogelijkheid om van collega’s te leren, maakt Visser & Visser een fijne werkgever voor Lianne. De reis van haar collega Boaz bij Visser & Visser begon tijdens het eerste jaar van zijn voltijdstudie Accountancy bij Avans Hogeschool. Hij wilde graag praktijkervaring opdoen en ging als werkstudent bij Visser & Visser aan de slag. Dat beviel zo goed dat hij besloot opnieuw aan de studie te beginnen, maar dan in een werk-leertraject. „Ik vond het werk enorm leuk en merkte dat ik op mijn studiegenoten voor begon te lopen. Wat je vrijdag op school leert, zie je de week erop terug in je werk. En hoe verder je komt, hoe praktijkgerichter alles is en hoe beter je het kunt toepassen in je werk. Voor mij is werken-leren de perfecte mix van theoretische kennis en praktische vaardigheden.” World-class Workplace Visser & Visser ontving recent het keurmerk ”World-class Workplace 2023-2024”, vooral vanwege de nadruk op medewerkersbetrokkenheid en ontwikkelingsmogelijkheden. Die pluspunten worden herkend door Boaz en Lianne. „Ik ervaar Visser & Visser als een flexibele werkgever met

6 JANUARI 2024

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

„Vind je iets leuk, dan kun je daar meer van gaan doen. Dat helpt om te ontdekken wat echt bij je past.”

een persoonlijke benadering”, begint Boaz. „Ze luisteren en denken met je mee, ook als je uitdagingen ervaart met werken en leren. Ik vind de organisatie heel menselijk en heb altijd de vrijheid gehad om aan te geven wat mij meer en minder aanspreekt. En daar wordt ook rekening mee gehouden. Vind je iets leuk, dan kun je daar meer van gaan

Boaz

Lianne

doen. Dat helpt om te ontdekken wat echt bij je past.” Van elkaar leren Ook Lianne waardeert het dat er rekening wordt gehouden met wat je als student nodig hebt om goed te kunnen presteren. Ze geeft een voorbeeld. „Als ik een tentamen heb, krijg ik de mogelijkheid om de dag ervoor vrij te nemen om te studeren. Ik werk in een team met collega’s die allemaal dezelfde opleiding volgen, wat de mogelijkheid biedt om van elkaar te leren en ervaringen te delen. Daarnaast zijn er regelmatig mentorgesprekken waarbij we bespreken hoe het gaat.” Boaz’ tip voor studenten die twijfelen over hun carrièrepad: „Neem de tijd

6 JANUARI 2024

om er goed over na te denken, maar onthoud dat geen enkele keuze permanent is. Je carrière is een ontdekkingsreis en je kunt altijd van richting veranderen of iets nieuws uitproberen.” Op zoek naar een organisatie waar je jouw carrière kunt ontwikkelen? Overweeg dan een meeloopdag bij Visser & Visser of bezoek een van de beroepsbeurzen waar het bedrijf aanwezig is. Scan de QR-code om vacatures voor starters te vinden.

Visser & Visser 088 - 337 72 00 werkenbijvisserenvisser.nl

open dagen driestar gouda PrO vmbo driestar gouda havo vwo driestar leiden driestar lekkerkerk guido de brès, rotterdam marnix, dordrecht revius, rotterdam beroepencollege de swaef, rotterdam Kijk op driestarwartburg.nl voor de data van de school bij jou in de buurt!

christelijk voortgezet onderwijs op reformatorische grondslag in de randstad

FAMILIEWIJSHEID

Tijdens het avondeten passeren er in ons gezin allerlei verhalen de revue. Van dagelijkse beslommeringen tot politieke beschouwingen. Het is altijd gezellig aan tafel. Maar soms ben ik of een van mijn broertjes in een wat narrige bui. Dan proberen we de ander op de kast te krijgen. Zo ook

deze avond. Mijn jongste broertje had het zwaar te verduren. Hij kan gelukkig wel wat hebben, maar ook zijn maat was op den duur bijna vol. Begrijpelijk. Mijn moeder zag dat en wilde snel anticiperen. Ze zei dat we „geen vuur meer op het olie moesten gooien”. Het was even stil en toen moesten we allemaal erg lachen.

beeld RD

Onbedoelde verhaspeling redt jongste broer Mijn moeder draaide de uitdrukking niet opzettelijk om, maar had haar doel bereikt: het geplaag was over. Ze verspreekt zich wel vaker, en dat zorgt altijd voor hilariteit. In m’n telefoon staat een lijstje met leuke uitspraken van haar. Gelukkig kan ze er zelf ook om lachen.” 65

6 JANUARI 2024

Bart van Rossem, Driebruggen

INTERVIEW

Waarom filosofie juist op het vmbo onmisbaar is Linda den Hollander

Vmbo en filosofie. Het lijkt een vreemde combinatie. Maar dat is het niet, vindt filosoof Eva-Anne le Coultre. „Nergens is filosofie zo nuttig en nodig als daar.”

6 JANUARI 2024

beeld Ronald Bakker

mbo’ers zijn doeners. En dus hoeven ze op school niet te leren denken, maar gaat alle aandacht uit naar het leren doen. Bij die gedachte gaat het veel te vaak mis in het onderwijs, signaleert Le Coultre. „Alsof een kapper, lasser of verpleegkundige niet hoeft na te denken. Dat is onzin. Ook in die beroepen heb je volop te maken met morele dilemma’s, waarop geen pasklaar antwoord is.” Moeiteloos somt de vakdidacticus filosofie aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) er een aantal op. Want wat doe je als verpleegkundige als er bezuinigd moet worden in de zorg? Kies je er dan voor om mensen minder vaak te wassen? Of schiet het koffiedrinken er voortaan bij in? En maak je als kapper de keuze voor dure, maar wel milieuvriendelijke haarproducten? Of ga je voor goedkopere haarlak en shampoo die de leefomgeving ernstig vervuilen? Le Coultre wil er maar mee zeggen: werken gaat niet zonder denken. En dus is het volgens haar belangrijk dat niet enkel vwo’ers, maar ook vmbo’ers leren zich te buigen over morele kwesties en zich in te leven in verschillende soorten mensen. En juist dat gebeurt bij filosofie, weet de Groningse filosofe uit eigen ervaring. Zelf gaf ze jarenlang „met heel veel plezier” het vak op een middelbare school – aan vwo’ers. „Vooral gedachte-experimenten vond ik boeiend. Ik vroeg de leerlingen bijvoorbeeld: Wat zou je doen als je ziet dat een kind verdrinkt? Zou je het dan redden, ook als dat betekent dat je smartphone door waterschade onbruikbaar wordt? Dergelijke wat-alssituaties leverden interessante gesprekken op over allerlei ethische kwesties.”

Vrijheid Filosofielessen zetten scholieren aan tot nadenken op een manier zoals bij andere schoolvakken niet gebeurt. „Bij filosofie zijn er namelijk geen eenduidige antwoorden”, legt de vakdidacticus uit. „Het gaat er in die lessen vooral om dat een leerling leert antwoord te geven op filosofische vragen, op zoek durft gaan naar andere perspectieven en zijn mening beargumenteerd leert verwoorden.” Dat zijn vaardigheden die ook voor vmbo’ers belangrijk zijn, vindt Le Coultre, die afgelopen juli promoveerde op de vraag hoe filosofiedocenten hun leerlingen aanzetten tot zelfstandig denken. „We doen onze scholieren die een praktijkgerichte route volgen dus tekort door dit vak 6 JANUARI 2024

niet aan te bieden op hun onderwijsniveau.” De filosofe rondde afgelopen schooljaar een pilot af rond filosofie op twee Groningse vmbo-scholen: in Appingedam en Winsum. Ze koppelde filosofiedocenten aan vmbo-docenten en liet de duo’s lessen voor het vmbo ontwerpen over het thema vrijheid. „Best een breed en abstract onderwerp”, erkent Le Coultre. De docentenduo’s op de twee Groningse scholen brachten het thema dicht bij de belevingswereld van leerlingen door hun te vragen of iedereen kinderen zou mogen krijgen. Het dilemma maakte de tongen van de tieners los, merkte de RUG-docente. Het gros van de vmbo’ers kende namelijk echtparen die er niet zo goed in slaagden kinderen op te voeden; bijvoorbeeld omdat een van de ouders drankverslaafd was. „Veel leerlingen denken aanvankelijk: vrijheid is goed. Iedereen moet vrij zijn om eigen keuzes te maken en het leven in te richten op de manier zoals hij dat wil”, zegt Le Coultre. „Maar als docenten dan een dergelijke casus bespreken, zie je dat scholieren ontdekken dat de werkelijkheid vaak genuanceerder en ingewikkelder is. En dan kom je met elkaar in zo’n les misschien wel tot de conclusie dat totale vrijheid niet in alle gevallen een goede zaak is.” vormen tot autonome volwassenen, die zelf nadenken, zelf argumenteren en zelf verantwoordelijkheid nemen voor hun handelen. Dat geldt voor de vmbo’ers net zo goed als voor de vwo’ers.”

Vooroordelen Het inhoudelijke gesprek over vrijheid dat zich tussen de Groningse scholieren ontspon, bevestigde voor Le Coultre dat vmbo’ers wel degelijk in staat zijn een inhoudelijke en zinnige discussie te voeren over een vrij abstract thema. „Vmbo’ers zíjn niet dom”, benadrukt de Groningse filosofe. „We dénken als samenleving alleen veel te vaak dat ze dat zijn. Er leven te veel vooroordelen over wat deze scholieren wel of niet zouden kunnen.” Het onderwijs daagt vmbo’ers te weinig uit om zich een visie te vormen over allerlei maatschappelijke en morele kwesties, vindt Le Coultre. De lessen filosofie op de Groningse scholen illustreerden dat. „Als een van de docenten vroeg: „Maar wat denk jíj hiervan?” wisten vmbo’ers dat vaak niet goed. Ze waren het totaal niet gewend om zelf een mening te vormen en die ook te beargumenteren. Dat wordt nooit van ons gevraagd, zeiden de scholieren dan.” Zorgelijk, vindt Le Coultre. Want het lijkt volgens haar op die manier alsof denken enkel belangrijk is voor de elite en niet voor leerlingen die een praktijkgerichte opleidingsrichting volgen. „Maar het onderwijs moet álle scholieren

Klussen Het huidige onderwijssysteem gaat volgens de filosofe nog te veel uit van de scheiding tussen denken en doen: de vwo’ers zijn de denkers, de vmbo’ers zijn de doeners. En dus wordt het type onderwijs aangepast op datgene wat aansluit bij wat de scholier goed zou kunnen. Een vmbo’er leert dus niet filosoferen en debatteren – want dat is voor de denkers. En een vwo’er leert niet koken en klussen – want daar liggen de talenten van de doeners. Het is een constatering die haar zorgen baart. Voor beide groepen. „Voor de denkers omdat ze als volwassen mensen bijvoorbeeld nog geen band kunnen plakken en over het algemeen niet hebben leren praten over hun emoties.” Voor de doeners bestaat het risico dat ze verharden in hun standpunten, constateert Le Coultre. „Op het vmbo zitten meer leerlingen die van huis uit niet 68

6 JANUARI 2024

beeld Ronald Bakker

Eva-Anne le Coultre

hebben geleerd hoe ze een eigen, genuanceerde mening kunnen vormen. Daardoor is het nog belangrijker om hen op school te stimuleren breder over zaken te denken.” Vleermuis Filosofie zou daarom een uitstekende toevoeging zijn aan het onderwijsprogramma van de praktische studierichtingen, concludeert Le

„Er leven te veel vooroordelen over wat vmbo’er wel en niet kan” Eva-Anne le Coultre, ﬁlosoof

Eva-Anne le Coultre (1976) studeerde filosofie in Groningen. Ze werkte tussen 2000 en 2009 als filosofiedocent op het Willem Lodewijk Gymnasium in Groningen. In 2006 publiceerde ze ”Cogito, ik denk”, een lesmethode filosofie voor de bovenbouw van havo/vwo. Sinds 2007 werkt ze als vakdidacticus filosofie aan de lerarenopleiding van de Rijksuniversiteit Groningen. Ze is initiatiefnemer van het project ”Filosofie op het vmbo”, waarvoor ze in 2021 een subsidie ontving van de provincie Groningen.

Coultre. Niet het minst omdat leerlingen bij dat vak leren dat hun eigen perspectief niet het enig juiste is. Toen ze zelf nog lesgaf op een middelbare school, wierp ze eens de vraag op hoe een vlieg of vleermuis het klaslokaal zou beschrijven. „Aanvankelijk denken leerlingen bij zo’n vraag dan vaak: wat een zweverig gedoe. Begrijpelijk. Maar een dergelijk gedachte-experiment leert scholieren wel inzien dat hun eigen perspectief niet het enige is.” En het is essentieel dat scholieren zich dat realiseren. Want dat inzicht is belangrijk om als goede burger te functioneren in de maatschappij, vindt de Groningse vakdidacticus. Ze verwijst onder meer naar de boerenprotesten en de oorlog in Israël – thema’s waarbij polarisatie optreedt in de samenleving. Dat gebeurt onder meer omdat mensen hun eigen perspectief als het enig juiste zien, constateert Le Coultre. „Maar als je op een evenwichtige manier naar dergelijke zaken wilt kijken, moet je jezelf ervan bewust zijn dat de zienswijze van anderen ook relevant en waar kan zijn. Pas als je dat doorhebt, kun je op een goede en volwassen manier het gesprek over dergelijke thema’s voeren.” 6 JANUARI 2024

6 JANUARI 2024

DIGITAAL

Japans leren in de bus Wim Pekaar

Wachtende mensen kijken bijna altijd naar hun telefoonschermpje. Scrollend door filmpjes die lege tijd vullen. Een poging om het doelloze vermaak in te wisselen voor apps die slimmer maken.

beeld iStock

nstagram, TikTok, YouTube en Snapchat zijn populaire apps om tijd mee te doden. Deze sociale media kunnen op een goede manier gebruikt worden, maar de praktijk is meestal anders. De platforms zijn verslavend, ze geven de gebruiker een grotere kans op een depressie, de concentratie neemt erdoor af en de schoolprestaties gaan naar beneden. Het kan ook anders. Bijvoorbeeld door tijdens de dagelijkse busrit het geheugen te trainen. Of een nieuwe taal te leren. En wat te denken van het uit het hoofd leren van Bijbelteksten of hele hoofdstukken uit de Bijbel? Het trainen van je hersenen maakt niet alleen slimmer, het helpt ook om scherp te blijven. Dat

hersenen verouderen is niet te voorkomen, maar de veroudering is wel uit te stellen. En een app gerelateerd aan de Bijbel zou zomaar tot zegen kunnen zijn. De keuze aan educatieve apps is enorm. Populair zijn het onder de knie krijgen van Japans, programmeren, het kunnen herkennen van planten en het bijbrengen van de eerste beginselen van pianospelen. De meeste van deze apps zijn gratis, al dan niet met storende reclame. Voor een uitgebreidere versie moet vaak betaald worden. Nederlandstalige applicaties zijn ruim voldoende voorhanden. Zo is er voor ieder die zichzelf wil uitdagen genoeg te kiezen.

6 JANUARI 2024

beeld Driestar hogeschool

ADVERTORIAL

„Aandacht laat kinderen opbloeien” Al toen hij in de derde klas van het voortgezet onderwijs zat, wist tweedejaars pabostudent aan Driestar hogeschool Aron Ebbers (22) dat hij leerkracht wilde worden. „Ik vind het gaaf om kennis over te dragen en kinderen voor te bereiden op de maatschappij.”

a een week stagelopen op zijn eigen oude basisschool merkte hij het meteen: dit is waar mijn hart ligt. „Als leerkracht ben je, samen met de ouders, verantwoordelijk voor de ontwikkeling van een kind. In een stageklas zat eens een jongen die erg aan mij moest wennen. Ik ging met hem in gesprek en sindsdien is onze relatie erg verbeterd. Als je interesse toont in het kind zie je het opbloeien. Dat vind ik prachtig.” Christelijk onderwijs De student koos voor een opleiding aan Driestar hogeschool, omdat de identiteit van deze school goed bij hem past. „Het onderwijs heeft een christelijk karakter wat onder andere

naar voren komt in godsdienstlessen en dagopeningen. Ik vind het mooi om te leren hoe ik Bijbelkennis over kan dragen op kinderen. Daarnaast zijn er steeds meer kinderen uit gebroken gezinnen of kinderen met andere problematiek. In de opleiding leren we om vanuit een Bijbelse visie hulp te bieden in dit soort situaties.” Studentenleven Aron is enthousiast over het contact met docenten en medestudenten. „We worden door docenten met onze voornaam aangesproken en er is ruimte voor diepe gesprekken. Ook als studenten hebben we onderling goed contact. Ik zit in een gezellige klas en geniet daarnaast van het op kamers wonen in een studentenflat naast de school. Ik eet regelmatig

6 JANUARI 2024

met etagegenoten en spreek geregeld af met klasgenoten die ook in de flat wonen. Daarnaast ben ik lid van studentenvereniging Semper Fidelis.” Open dag Op 10 februari is er een open dag van Driestar hogeschool. Aron: „Toekomstige studenten krijgen hier een goed beeld van de school en de opleiding. Ook kun je studenten vragen naar hun ervaringen. Ben je benieuwd of studeren aan Driestar hogeschool iets voor jou is? Kom naar de open dag en proef de sfeer!” Driestar hogeschool Burgemeester Jamessingel 2 2803 PD Gouda 0182 - 540 310 www.driestar-hogeschool.nl

Is het confisqatie of confiscatie? Beter spellen daagt me iedere dag uit met een korte test over de Nederlandse grammatica en spelling. Met de vier meerkeuzevragen ben ik elke morgen in een minuut klaar. Bij het installeren van de app moet ik mijn opleidingsniveau en soort werk opgeven. Vervolgens kies ik voor het hoogste niveau. Het zou voor mij als redacteur toch wel een blamage zijn als ik dat niveau niet aankan. De app is erg eenvoudig in gebruik en ik vind het leuk om de testjes te doen. Aan het eind van de quiz zie ik mijn score en een uitleg bij elk antwoord. Na een aantal dagen zonder fouten word ik iets te overmoedig. Ik kies voor het woord confisqatie, waar het confiscatie moet zijn.

Na een aantal dagen zonder fouten word ik iets te overmoedig

Een zwarte jurk op Black Friday

Podcast over containers blijkt interessant

DailyArt toont me elke morgen om negen uur een schilderij. Uitgebreide informatie over de kunstenaar en de geschiedenis ervan ontbreekt niet. Mijn kunstkennis wordt met de dag groter. Al gebiedt de eerlijkheid te zeggen dat ik de tekst soms niet eens lees. De overvloed aan scherm vullende reclames in de app stoort. Het is grappig dat er regelmatig een link naar de actualiteit gelegd wordt. Het schilderij op Black Friday toont bijvoorbeeld een vrouw in een zwarte jurk.

Er zijn zo ontzettend veel podcasts, dat ik er lang niet aan toekom om alle afleveringen te beluisteren die ik in mijn favorieten heb staan. Honderden afleveringen over muziek, opvoeding, politiek, media, oorlogen en bezinning staan nog op me te wachten. Allemaal podcasts waar je veel van leert. Soms verrast de podcastapp me met een voorgestelde serie. Zoals de door De Correspondent gemaakte aflevering Containerbegrip. Achter de zeecontainer gaat een wereld schuil waar ik geen benul van heb. In de eerste minuut al een duizelingwekkend feitje: 90 procent van onze spullen komt uit een container.

6 JANUARI 2024

Jacobus Fruytier scholengemeenschap Apeldoorn . Rijssen . Uddel

Meesters en juffen, Timon wil jullie iets vertellen

SCAN DE QR

eersteklas onderwijs ste

voor 8 groepers!

Actuele vacatures: sorandstad.nl/vacatures

Kom een bakje doen! Dan kunn nen we samen nadenkken over jouw w beroep.

Welkom op onze voorlichtingsbijeenkomsten!

agenda

16/01/2024 19:30-21:30 19/01/2024 13:30-15:00

De Schutse Zorg wat er écht toe doet

werkenbijadullam.nl

werkenbij.siloah.nl

werkenbijdeschutse.nl

Volg workshops over allerlei onderwerpen en ervaar de vakken door bij onze mini-lesjes te zijn! Scan de QR code of ga naar www.jfsg.nl voor alle informatie!

advertentie.rd.nl De site voor het voordelig en eenvoudig opgeven van: • Schakeltjes • Activiteiten • Kerkdiensten • Speciale thema’s zoals: • Vaderdag groet • Vakantiehuisjes • Geslaagd felicitatie

Scan mij

De hoofdstad van Turkije is toch Istanbul? Geotrainer leert me landen en hoofdsteden kennen. Door middel van een nogal lang durende meerkeuzequiz moet ik ingekleurde landen op een kaart benoemen. Dat lukt vrij aardig, zodat ik bij veel landen al snel aantik dat het “een makkie” is. Maar dan wordt het niveau opgevoerd, en blijken Afrikaanse en Aziatische landen toch wel lastig. Een ander spel laat me de hoofdsteden van zo ongeveer alle landen ter

wereld kiezen uit een viertal opties. Bij Turkije gaat het mis. Ik kies voor Istanbul, waar Ankara het juiste antwoord is. Deze vraag komt later meerdere keren terug zodat ik het nooit meer zal vergeten. De app kent voor de fervente speler veel opties, waardoor je niet snel uitgeleerd bent. Wat te denken van steden van Frankrijk, de regio’s van Italië, de hoofdsteden van Oceanië of de vlaggen van Aziatische landen.

Doel: 25 nieuwe woorden per dag

Bijbelvers opzeggen tijdens tandenpoetsen

Duolingo is een van de bekendste apps om een taal te leren. Of je kennis van een taal te verbeteren. De app neemt de gebruiker en het leerproces erg serieus. Bij aanmelding komen tal van vragen langs om het niveau in te schatten. Ik betrap me erop dat ik liefst kies voor een quiz die iets onder mijn niveau ligt. De quiz die hoort bij ”kan een simpel gesprek in het Engels voeren” is prima te doen. Alle vragen goed voelt toch beter dan de helft fout. Ik geef aan vijf minuten per dag aan de app te willen besteden. „U gaat 25 nieuwe woorden per week leren”, meldt de app.

Remember Me helpt om Bijbelteksten uit het hoofd te leren. De mogelijkheden om te oefenen zijn legio. Ik kan de tekst laten voorlezen, maar er bijvoorbeeld ook een spelelement aan toevoegen door woorden weg te laten of alleen beginletters van zinnen te tonen. De app geeft als tip om tijdens het tandenpoetsen een vers op te zeggen. Als ik ’s avonds in de badkamer sta, denk ik aan mijn oude oma in het verzorgingshuis. Lezen lukt niet meer, maar jaren geleden begon ze met het uit het hoofd leren van hoofdstukken uit de Bijbel. Ze heeft er veel proﬁjt van.

6 JANUARI 2024

op zoek naar groei? kom werken bij Driestar-Wartburg! Jij wordt enthousiast van jongeren. Ze hebben ieder hun eigen talenten, uitdagingen en dromen. En jij wilt ze daarin uitdagen, toerusten en laten groeien. Ieder kind op zijn of haar niveau. Je wilt het geloof met hen delen, zodat zij als christen in de maatschappij kunnen staan. Lijkt je dat mooi?

Theologie om vanuit Gods Woord de samenleving te dienen. Interesse in onze academische bachelor of master theologie? Kom langs op: 21 FEBRUARI of 20 MAART

Kijk dan voor vacatures van docent of onderwijsondersteunend personeel op werkenbij.driestarwartburg.nl

www.etf.edu/studeren

Loop je vast in je studie of baan? Wil je weten wat het beste bij jou past? Bij Talentizer krijg je helder inzicht in wie jij bent, waarvoor jij van nature aanleg hebt en wat jou energie geeft of kost. Wij doen dat door middel van de kerntalentenanalyse, waarbij wij onderzoeken wat jij in jouw kindertijd deed en hoe graag. Met deze uitkomst kun je nu én in de toekomst passende keuzes maken voor studie, werk en privé.

Meer weten? We denken graag met je mee!

www.talentizer.eu 085 - 303 71 91

R voor Of scan de Q at ie meer inform

FAMILIEWIJSHEID

Dit tegeltje hangt in de Woord en Daad-winkel Krimpenerwaard, waar ik vrijwilliger ben. Veel klanten hebben er al een foto van gemaakt. Voor veel mensen is ”kringlopen” een hobby, een soort sport. Ze hebben eigenlijk niets nodig, maar komen gewoon even langs. Niet alleen om voor een

habbekrats iets moois op de kop te tikken, maar ook voor een gezellig praatje en een kopje koffie. Als een soort therapie. Niet alleen voor de klanten, maar ook voor vrijwilligers. Wij genieten er ook van als onze klanten het naar hun zin hebben. Het zijn trouwens niet alleen mensen met een

kleine beurs die van deze therapie gebruikmaken; op onze parkeerplaats staan ook Mercedessen en Tesla’s. Dit tegeltje is al vaak aanleiding tot een leuk gesprekje geweest. Kom hem ook eens bekijken, in Krimpen aan de Lek. Want, iedereen knapt op van een bezoek aan de kringloop. 77

6 JANUARI 2024

beeld RD

Iedereen knapt op van een bezoek aan de kringloopwinkel

Ria de Heer, Krimpen aan den IJssel

Arian van der Staaij (19) en zijn werkbegeleider Bennie Morren (49)

„Bij Vlastuin Group pas ik direct toe wat ik leer” Metaaltoeleverancier/trailerfabrikant Vlastuin Group leidt jonge talenten op, in de hoop dat ze er blijven werken. Arian van der Staaij (19) is één van hen.

inds september 2022 volgt Arian in Arnhem de hbo-opleiding Werktuigbouwkunde. In deeltijd: één dag in de week gaat hij naar school, vier dagen werkt hij bij Vlastuin Group, die zijn opleiding betaalt. „Hele dagen op school zitten ligt me niet zo. Liever ben ik praktisch bezig en pas ik direct toe wat ik leer.”

Hoe ervaar je de combinatie studie-praktijk? „Het gaat me tot zover goed af. Ik ben ’s avonds wel vaak aan het studeren, maar houd ook nog tijd over om met vrienden te sporten.” Waarom koos je voor Vlastuin Group in Kesteren? „Vrachtwagentrailers spreken me aan. Zeker de tanktrailers van D-TEC vind ik mooi om te zien.” Waar ben je momenteel druk mee?

„Met de ontwikkeling van lasmallen en robotprogramma’s. En met schoolopdrachten die ik op de werkplek moet uitvoeren.” (Ondeugend lachend): „We proberen die natuurlijk wel slim te combineren met werk voor Vlastuin Group.” Hoe ervaar je de werksfeer? „Als heel open. Er is genoeg tijd en ruimte om vragen te stellen. Verder is het erg gezellig in de pauzes.” Wie is je leidinggevende? „Bennie Morren. Hij heeft hiervoor 14 jaar als monteur gewerkt en is daarna een deeltijd-hbo-studie gestart. Nu is hij Teamleider Engineering.”

Vakmensen gezocht Vlastuin Group vervaardigt eigen producten, zoals de bekende trailermerken D-TEC, Bulthuis en Vogelzang, halffabricaten en lassamenstellingen. Het bedrijf zoekt daarvoor vakmensen of mensen die daarvoor opgeleid willen worden. Zie voor meer info de site of scan de QR-code voor een bedrijfsﬁlm. Vlastuin Group

Zou je anderen deeltijd-hbo aanbevelen? „Als je na het voortgezet onderwijs uitgekeken bent op school en/ of van uitdaging houdt, zeker, ja!”

6 JANUARI 2024

Hogeveldseweg 5A, Kesteren 0488 482 194 info@vlastuin.nl www.werkenbijvlastuin.nl

beeld Driestar hogeschool

ADVERTORIAL

NATUUR

Redacteur Maarten Costerus volgt nieuws over de natuur

VOGEL SCHRIKT OP

Vuurwerk SLECHT VLINDERJAAR

Warme winter

De hoge temperaturen van de afgelopen weken zijn nadelig voor veel insecten. Insecten die in winterrust zijn, verbruiken dan meer energie, waardoor ze het risico lopen om dood te gaan tijdens de rustperiode of verzwakt uit de winter te komen. Dat schrijft de Wageningse bioloog Arnold van Vliet in Nature Today. Afgelopen jaar was al een van de slechtste vlinderjaren sinds het Meetnet Vlinders in 1990 van start ging, meldt De Vlinderstichting op de natuurwebsite.

Tot een afstand van 10 kilometer hebben vogels last van het massaal afsteken van vuurwerk tijdens oud en nieuw. „We wisten al dat veel watervogels sterk reageren, maar zien nu ook het effect op andere vogels in heel Nederland”, zegt onderzoeker Bart Hoekstra van de Universiteit van Amsterdam. Hij pleit voor grote vuurwerkvrije zones in het land.

De uiterwaarden eind december bij Echteld. beeld VidiPhoto VERRIJKING VOOR NATUUR

Hoogwater

De hoge waterstanden van rond de jaarwisseling zijn een verrijking voor de natuur. Dat zegt Twan Teunissen, boswachter van Staatsbosbeheer in het rivierengebied, in de Volkskrant. „Het zou zomaar kunnen dat we volgend jaar planten en insecten tegenkomen die eerder niet in ons land voorkwamen.” Water dat vanuit Duitsland Nederland binnenstroomt, voert onder meer plantenzaden en insectenlarven mee. Sommige dieren hebben juist last van het water, zegt Teunissen. Zo zullen veel muizen en mollen het niet overleven.

Vuurwerk in Tilburg. beeld ANP, Rob Engelaar

VEEL DIEREN BEDREIGD

Klimaat

t iv

AGENDA

eld

Ha gai Na

De klimaatverandering bedreigt steeds meer dieren plantensoorten. Dat blijkt uit de nieuwste Rode Lijst, een gezaghebbend overzicht van de staat van planten en dieren dat in december werd . gepresenteerd op de VN-kliee Z e maattop in Dubai. Van de 44.000 od Kora alrif in de R soorten op de Rode Lijst worden er 7000 bedreigd door de klimaatverandering. Van de zoogdiersoorten wordt 26 procent met uitsterven bedreigd. Bij amﬁbieën is dat zelfs meer dan 41 procent, gevolgd door haaien en roggen (37 procent), koralen (36 procent) en naaldbomen (34 procent).

6 JANUARI 2024

In het weekend van 20 en 21 januari organiseert Stork in samenwerking met waarneming.nl de jaarlijkse ooievaarswintertelling. Waargenomen ooievaars kunnen worden doorgegeven via waarneming.nl.

Welkom op onze

OPEN DAGEN

ZOMER ‘24

Krabbendijke Appelstraat 25 januari D.V. Middelburg 30 januari D.V. Tholen 24 januari D.V. Goes 31 januari D.V.

BOEK NÚ JE FAVORIETE PLEK!

Ga voor informatie en video’s naar www.calvĳncollege.nl De Zeeuwse reformatorische scholengemeenschap voor pro | vmbo | havo | atheneum | gymnasium

Open dag Pabo | Verpleegkunde Social Work | Theologie

Woensdag 31 januari

viaa.nl

Dé hogeschool in Zwolle

www.kleinebelties.nl kamperen • stacaravans • chalets • groepshuizen

GEZOND

Wetenschapsjournalist Wim van Hengel volgt nieuws over medisch-wetenschappelijk onderzoek, voeding en een gezonde leefstijl

Pil en probleemzwangerschap Het gebruik van anticonceptiepillen binnen een jaar voor de zwangerschap hangt samen met een verhoogd risico op zwangerschapsvergiftiging en vroeggeboorte (beide 38 procent) en een laag geboortegewicht (45 procent). Dat blijkt uit onderzoek bij ruim 7200 vrouwen. De risico’s zijn het hoogst als vrouwen nul tot drie maanden voor de zwangerschap stoppen met gebruik van de

Veroudering Bepaalde organen verouderen soms sneller dan de rest van het lichaam. Dat blijkt uit Amerikaans onderzoek onder bijna 5700 mensen. Zo’n 20 procent van de gezonde 50-plussers heeft minstens één orgaan dat versneld veroudert. Dat kan leiden tot een verhoogd risico op overlijden en orgaanspecifieke ziekten. Zo blijken mensen met versnelde veroudering van het hart een tweeënhalf keer hoger risico te hebben op hartfalen. Versnelde brein- of vaatveroudering blijkt een goede voorspeller van alzheimer. De onderzoekers onderzochten ruim 5000 bloedeiwitten en focusten met behulp van kunstmatige intelligentie op 858 voor veroudering kenmerkende eiwitten. De techniek kan volgens de onderzoekers inzicht bieden in de effecten van leefstijlverandering en medicatie.

pil. Oestrogeenrijke pillen lijken het risico op zwangerschapsvergiftiging te verhogen, terwijl pillen met weinig oestrogeen samenhangen met een grotere kans op vroeggeboorte en een laag geboortegewicht. Pilgebruiksters die binnen een jaar zwanger willen worden, kunnen volgens de onderzoekers daarom beter overstappen op niet-hormonale anticonceptie.

Gewone zeep doodt coronavirus Sommige mensen gebruiken sinds de coronapandemie agressieve zeep en desinfectiemiddelen om te voorkomen dat ze ziek worden. Dat lijkt niet nodig. Britse onderzoekers ontdekten dat gewone zeep even effectief is in het doden van veel virussen als agressieve reinigingsmiddelen. De onderzoekers voerden uitgebreide testen uit met antibacteriële zepen, natuurlijke zepen, schuimreinigers en doucheproducten. Daaruit bleek dat zachte reinigingsmiddelen in staat zijn het griep- en coronavirus te doden. Deze virussen zijn voorzien van een zogeheten envelop, een vetlaagje. Zepen tasten deze vetlaag aan. Voor virussen zonder envelop, waaronder het agressieve norovirus dat buikgriep veroorzaakt, geldt dit niet. Zij kunnen wel 81

6 JANUARI 2024

overleven ondanks goed handen wassen. Alleen de betere desinfectantia zoals Sterilium zijn in staat zulke virussen uit te schakelen. Ook reinigingsmiddelen met bleekmiddel zijn geschikt, maar te agressief voor handen wassen. Ze zijn wel effectief bij desinfectie van bijvoorbeeld sanitair en deurkrukken.

TIPS

Werken is leren. Maar lezen is werken én leren. Vijf leestips.

Op zoek naar passend werk In de bundel ”Op zoek naar passend werk” (uitg. Eburon, 236 blz., € 24,90) laat arbeidspsycholoog Martha Meerman twaalf mensen aan het woord die in 2020 hun baan verloren: van piloot en horecaondernemer tot dirigent en kamermeisje. Meerman beschrijft de obstakels die ze tegenkwamen bij het zoeken naar werk. Het boek is een oproep tot dialoog over passend en duurzaam werk en bestaanszekerheid.

Leiderschapslessen uit de Bijbel Voorganger Arjan Zantingh van De Stadskerk in Groningen laat in ”Leiderschapslessen uit de Bijbel” (uitg. Ark Media, 216 blz., € 19,99) zien dat de Bijbel ook voor de huidige tijd zinvolle dingen zegt over leiderschap. Hij reikt „tijdloze lessen” aan van leiders uit de Bijbel, onder wie Mozes, Abigaïl, Nehemia, koningin Esther en Petrus. De lessen zijn toepasbaar in de kerk, op het werk en in de maatschappij.

Alles van Japke-d. Bouma Al jaren schrijft Japke-d. Bouma columns in NRC. Vooral over jeukende kantoortaal. Eerder verschenen bundelingen dragen namen als ”Ga lekker zélf in je kracht staan” en ”Uitrollen is het nieuwe doorpakken”. Onlangs verscheen de bundeling der bundelingen ”#lovemyjob” (uitg. Alfabet, 560 blz., € 24,99). Bouma kaart op hilarische –helaas soms ook op grove en platte– wijze absurditeiten uit het kantoorleven aan.

Salomo’s spreuken op rijm De wijze spreuken in het Bijbelboek Spreuken zijn het waard gelezen, overdacht en in praktijk gebracht te worden. Maar, het zijn er erg veel, en ze zijn niet altijd makkelijk te onthouden. In een poging de spreuken dichterbij te brengen, zette Peter Meeuse ze (al in 2014) in de ringbanduitgave ”Het Spreukenboek van Salomo” (uitg. Ripe Publishing, 144 blz., € 9,95) allemaal op rijm en op bekende melodieën.

2 4

Wennen aan gezonder leven Om goed te kunnen werken of studeren is het belangrijk om gezond te leven. Voor veel mensen is het lastig om op dit punt het roer permanent om te gooien. Gezonder eten, meer bewegen en beter slapen passen niet zo gemakkelijk in het drukke leven van alledag. Voor nieuwe gewoonten moet je ruimte maken. Arie Boomsma geeft in ”Gezonde routines” (uitg. Prometheus, 267 blz., € 19,99) vijftig praktische tips.

6 JANUARI 2024

Luistertips van redacteur Albert-Jan Regterschot

Bijbel in eigen taal

Betrouwbare bronnen

Wie was Ilse Wagner?

Waarom is het belangrijk dat mensen de Bijbel kunnen lezen in hun eigen taal? Daarover gaat de nieuwe Paulus-podcast ”Bijbel in eigen taal”, van Zending Gereformeerde Gemeenten (ZGG). In de gereformeerde gezindte wordt het gesprek gevoerd over de verstaanbaarheid van de Statenvertaling. Misschien een luxeprobleem, als bedacht wordt dat er meerdere Bijbelvertalingen in het Nederlands beschikbaar zijn. In het Afrikaanse land Guinee ligt dat anders. Er is geen complete Bijbelvertaling beschikbaar in het Mogofin. Aan de hand van het werk dat ZGG verricht, wordt het belang van het vertalen van de Bijbel besproken; hoe dat in de praktijk gaat, wat de kracht is van het Woord, de context waarin de vertaling een plek krijgt, en aanverwante thema’s.

De podcast ”Betrouwbare bronnen” is vaker getipt in deze rubriek. Het afgelopen jaar maakten Jaap Jansen en Pieter Gerrit Kroeger vele afleveringen, waaronder een aantal min of meer tijdloze afleveringen. Wie op zoek is naar de krenten uit de pap, kan terecht bij de afleveringen over Golda Meir, de Israëlische premier in oorlogstijd, over geopolitiek in de 19e eeuw en de parallellen naar vandaag, over de lange en kleurrijke traditie van boerenpartijen, en over Nederlandse politici als Joop den Uyl, Willem Aantjes en Jan de Koning. Andere afleveringen zijn vaak meer gekleurd door de actualiteit en daarmee soms sneller achterhaald, zoals die over de bijna-val van het kabinet-Rutte. We weten inmiddels dat het woord ”bijna” kan worden weggestreept.

Door de jaren heen verschenen tal van publicaties over Anne Frank en over mensen uit haar omgeving. Janny van der Molen brengt in het boek ”Vergeet mij niet” vriendinnen en klasgenootjes van Anne in beeld. Hoewel ze van twaalf personen een verhaal kan vertellen, stuit ze in haar zoektocht ook op doodlopende sporen. Dat naar Ilse Wagner bijvoorbeeld, een vriendin van Anne. In de podcast ”Weggegumd” vertelt Van der Molen over haar zoektocht. Van Ilse weten we alleen dat ze tijdens de Holocaust in Sobibor om het leven is gebracht. Van der Molen reisde de wereld over om te spreken met de laatste nog levende vrienden van Ilse en Anne. Het lukt haar om de luisteraars terug te brengen naar de periode waarin Ilse Wagner leefde en verdween.

6 JANUARI 2024

Op zoek naar een antwoord Marjolein Snoeij-de Pee

„Koningin Máxima, wat eet u als ontbijt?” „Bakker, hoe vroeg staat u op?” „Eskimo, hoe kleedt u zich tegen de kou?” Stel je eens voor dat je alle vragen zou mogen stellen. Welke vraag zou je dan stellen en aan wie?

Vingerafdruk „Wat eten we vandaag?”, „Waarom moet ik naar bed?” of „Waar zijn mijn schoenen?” Volgens de Engelse psycholoog Sam Wass stellen kleine kinderen gemiddeld wel 300 vragen per dag. Van die vragen zijn er 73 te moeilijk te beantwoorden. Volwassenen stellen minder vragen. Ze weten het antwoord vaak al of ze denken dat ze het antwoord weten. Maar zou iedere opa weten waarom zijn haar grijs geworden is? Zou iedere tante het antwoord hebben op de vraag: hoe kan het dat vleermuizen zo lang ondersteboven kunnen hangen? En zou iedere meester kunnen vertellen waarom alle mensen een vingerafdruk hebben? Kinderen zijn nieuwsgieriger dan volwassenen. Die eigenschap hebben ze nodig om nieuwe dingen te kunnen leren.

„Is het niet vies om urine te drinken?” Thirza van Hemert (11), Maarssen: „Mijn nicht is pas getrouwd. Zij woont nu in Oostenrijk. Ik ben heel benieuwd hoe zij het daar vindt. Mijn vraag aan haar is: „Hoe is het daar?” Een van de dingen die ik graag doe, is knutselen en origami vouwen. Origami is de kunst van het vouwen van papier in mooie vormen en figuren. Ik heb tot nu toe roosjes, vliegtuigjes en hartjes gevouwen. Ik wil daar nog beter in worden. Aan mijn moeder of mijn twee oma’s zou ik willen vragen hoe ik dat het beste kan aanpakken. Als ik een vraag aan koning Willem-Alexander zou mogen stellen, zou ik hem vragen hoe het is om koning te zijn. Ik ben daar heel nieuwsgierig naar. En aan een ruimtevaarder zou ik willen vragen: „Is het niet vies om urine te drinken?” Op school hebben we gewerkt over de ruimtevaart. Toen heb ik geleerd dat astronauten water uit hun urine filteren om op te kunnen drinken.” 84

6 JANUARI 2024

beeld Unsplash

„Heeft u een ﬁjne dag gehad?”

„Nu ken ik alleen Nederlandse opa’s”

Destiyar (10), Utrecht: „Ik teken heel graag. Maar een 3D-tekening maken vind ik erg moeilijk. Ik zou graag aan opa Ed willen vragen hoe ik dat het beste kan doen. Opa Ed is de vader van mijn pleegvader en hij kan erg goed tekenen. Hij tekent heel realistisch. Als ik Geert Wilders zou ontmoeten, wil ik hem vragen wat hij dacht toen zijn partij de grootste werd. En ik ben ook benieuwd waarom hij voorstander is van gevangenisstraffen in plaats van taakstraffen. Ik denk dat taakstraffen beter zijn. Daar zou ik met hem over in gesprek willen. Een vraag aan koning Willem-Alexander zou zijn: „Hoe gaat het? Heeft u een fijne dag gehad?” En: „Maakt u veel reizen naar andere landen? Naar welke landen bent u allemaal al geweest?” De meeste landen vind ik interessant. Maar de Zuidpool lijkt me wel leuker dan de Noordpool. Op de Zuidpool leven pinguïns.”

Febe van Hell (10), Utrecht: „Ik zou graag een vraag willen stellen aan de opa van een vriendinnetje dat in Amerika woont. Hij woont daar ook. Ik weet niet eens hoe hij eruitziet, maar het lijkt me heel leuk om een opa te kennen die in een ander land woont. Nu ken ik alleen Nederlandse opa’s. Ik zou van hem willen weten hoe hij leeft, wat hij van Amerika vindt en hoe hij de wereld ziet. Aan Greta Thunberg, de klimaatactiviste, wil ik vragen wat haar plan is. Voor mij is dat niet helemaal duidelijk. Ze loopt mee met klimaatmarsen, ze houdt veel speeches en op haar protestbord staat: ”There is no planet B”. Maar wat ze daadwerkelijk doet voor het klimaat, weet ik eigenlijk niet. Wat ik ook wil weten van iemand die daar verstand van heeft, is wat het doel is van windmolenparken op zee. Zeedieren hebben er last van. Hun leefgebied wordt ingepikt. Zo goed zijn die parken dus niet voor de wereld.” 85

6 JANUARI 2024

Ontdek de hoogste bergen

voer de diepste gesprekken Boek direct en ontvang vroegboekkorting Onbezorgde vakanties voor reformatorische 50-plussers. Daar zorgen we met veel plezier en betrokkenheid voor! Als echtpaar, single of samen met vrienden bent u welkom op één van onze locaties. Hier geniet u van het vertrouwde van thuis in combinatie met de bezieling van het samenzijn met gelijkgezinden. De parkleider verzorgt uitstapjes en een sing-in. Dat maakt dat u met een gerust hart op vakantie gaat en met een vreugdevol gevoel terugkomt. Naast ontspanning en vakantieplezier neemt u een rijke, inspirerende herinnering mee als prachtig souvenir! Scan deze QR-code, ontdek al onze parken en boek direct via:

www.onsvakanties.nl/50plus 0184 - 422 000 | info@onsvakanties.nl

PUZZELS

★★★★

7 2

2 4

Sudoku

Vul de lege hokjes in met een getal van 1 t/m 9. Gebruik elk cijfer een keer in elke rij, elke kolom en elk vak van 3 x 3.

5 8 3

3 9

2 6

1 7

Oplossing vorige keer:

1 8

9 8

Zweedse puzzel Prijspuzzel Onder de inzenders van de goede oplossing wordt een prijs weggegeven. Stuur uw oplossing voor 11 januari bij voorkeur per mail naar puzzel@rd.nl of anders per briefkaart naar Reformatorisch Dagblad, Postbus 613, 7300 AP Apeldoorn. De prijs voor deze week is het boek ”Vijf puriteinse vrouwen”, door Jenny-Lyn de Klerk (uitg. De Banier). Vorige week is de prijs gewonnen door Anne Marie Hak uit Ede.

Aardappel

Italiaanse heerser

Aandachts Hulpmiddel bestand

Bot

Kous

Zode

Heldendicht

Typografische eenheid

Merkteken

Dagblad

Plaats Steun Muziekterm

Land in Azië

5 Surinaams Losse

Weinig

gerecht

Factuur

draad

Delfstof

Groente

Gegevens Gedroogde halmen

Oplossing vorige keer: moordkuil. R S G 7 D O K A P U I K 2 E E D O R D E 4 R I S K E R G O R A T 6 S C H A H O N K 9 L O T G E V A L 8 1 3 M E M O Z O O I U R E D R E K 5

Niet afzonderlijk genoemd (afk.)

Nip

Vis

6 JANUARI 2024

#werkmetovertuiging

Wil jij ook een waardevolle baan of stage? Bij EMG werken we met overtuiging vanuit een missie. We rusten christenen toe, maar hebben ook een woord voor de wereld. Daarnaast is het ook gewoon gezellig. In een goede sfeer doe je werk met méér waarde. Wil jij dat ook? We hebben de volgende vacatures: • Accountmanager nationale verkoop • Administratief medewerker

Niet de exacte opleiding of gewoon benieuwd of EMG bij jou past? Neem contact op met Henriëtte, 06-282 655 07 dan gaan we het ontdekken! Een dagje meelopen is ook een optie.

• Redacteur binnenland • Redacteur kerk • Redacteur online & media

advertentieafdeling

• (junior) Online marketeer

• Business analist EMG

• Stagiair (video)redactie

• Business analist redactie

• Stagiair commercie

• ICT specialist

• Stagiair business services

Kijk voor meer informatie op werkenbijemg.nl

Als Erdee Media Groep hebben we de belangrijke missie christenen te informeren, te verbinden en toe te rusten. Dit doen we onder andere via het Reformatorisch Dagblad, Terdege, De Banier, Kerktijden en Digibron in Apeldoorn. Draag jij bij aan dit mooie doel?

Benieuwd wat het werken bij EMG zo leuk maakt? Bekijk de ervaringsverhalen!

PUZZEL

3 5

4 6

7 8 9

11 13 14

Cryptogram Horizontaal 1 Die vulling voor vlees en gevogelte is wel een dwaze grap (5); 6 Onlangs begonnen met die sport (9); 8 De instelling is belast met het regelen van bepaalde zaken (11); 11 Plaag een varken voor wat drank (7); 12 Dat is wel heel erg druk (7); 14 Opperen hem te introduceren (11); 16 Via een langere weg de ronde doen (7); 17 Knoedels in het vlas (7); 18 Een jong hert schoot de kerel af (7); 19 Een buitenlander en een jongen vormen samen een plavuis (6).

Verticaal 2 Het strelen citeren (8); 3 Het geval waarin zij de naam aan de kaasstof gaf (7); 4 Een askruik in Brabant (6); 5 Het slaghout was onderwerp van discussie (5); 7 Deze maatregel brengt de leiding aan het eind (15); 9 De bruid is een babbelaarster (5); 10 Is die meeuw een wildvanger? (5); 13 Een stuk over mik en stoet? (10); 15 Aan de bovenzijde bevestigen om te troosten (10).

6 JANUARI 2024

Oplossing vorige puzzel Horizontaal: 1 trailer; 6 been; 7 safari; 10 eendenbek; 11 gilet; 13 oefentherapeut; 14 anode; 15 patent; 17 toonbank; 19 thee; 20 aan; 21 Brod; 23 kuchen; 24 blad. Verticaal: 1 treinstudent; 2 aannemen; 3 last; 4 rafﬁnement; 5 oriëntatie; 8 deken; 9 ideeënroman; 12 rara; 16 barracuda; 18 kidde; 22 skald.

Gezocht voor onze 7 scholen

ALGEMEEN DIRECTEUR Passie voor onderwijs?

Solliciteren? Scan de QR-code of kijk op www.rehoboth.nu/werken-bij

COLOFON RDMagazine is een wekelijkse uitgave bij het Reformatorisch Dagblad. Directie Ir. C. Heutink Hoofdredacteur Dr. ir. S. M. de Bruijn Chef Clasina van den Heuvel

HET LAATSTE WOORD

Redactie Margreet van den Berg, Aline de Bruin, Miranda van de Bruinhorst,

Nieuwjaar

Enny de Bruijn, Mariska Dijkstra, Janette Hertog, Chris Klaasse, Jaco van der Knijff, Rudy Ligtenberg, Mariëlle Oussoren, Roosmarijn Reijnoudt,

„Ja, van eeuwigheid tot eeuwigheid zijt Gij God.”

Marjolein Snoeij Ontwerp Corné van der Horst Vormgeving André Kikkert,

Psalm 90:2

Hans Kraayeveld

Oud en nieuw. Je kunt het amper onderscheiden.

Redactie RDMagazine

Want terugkijken op dat wat was, gaat bijna

Postbus 670

automatisch gepaard met kijken naar dat wat komt.

7300 AR Apeldoorn

Alleen: wat er was, weten we. Maar over de toekomst

055-5390222

kunnen we niets zeggen.

rdmagazine@rd.nl

Ja, toch wél. De Bijbel zegt dat God er zijn zal in 2024. Abonneeservice

Hij is er van eeuwigheid tot eeuwigheid. Feitelijk kan

Postbus 613

dat niet omdat eeuwig, eeuwig is. Zonder begin en

7300 AP Apeldoorn 055-5390498

zonder eind. Maar in de Bijbel wordt die uitdrukking

abonneeservice@erdee.nl

toch gebruikt. Om aan te geven dat, als het om Gods trouw gaat, eeuwig echt zonder einde is.

Adverteren 055-5390499 advertentie@erdee.nl Tips voor de inhoud van RDMagazine? rdmagazine@rd.nl WhatsApp 06-43020391 EMG legt van abonnees gegevens vast voor de uitvoering van een overeenkomst en om hen te informeren over producten en diensten. Voor meer informatie over het privacybeleid en de algemene voorwaarden van EMG, zie erdeeservice.nl.

6 JANUARI 2024

Ook lesgeven? ‘Ik leer kinderen iets en kan iets van hen leren’ Rick Pas - student pabo

Wil jij ook lesgeven? Bezoek onze open dag op 10 februari! Pedagogiek

Pabo

Lerarenopleiding voortgezet onderwijs

Ad-pep

Masters