In de Regio Zuidwest-Nederland 11 maart 2022 by Erdee Media Groep

VRIJDAG 11 MAART 2022

IN DE REGIO Nieuws, bedrijfspresentaties, reportages en interviews uit Zuidwest-Nederland

Vechten voor boerenschuur

Polder van 650.000 gulden

Herinnering aan de Watersnood

“Wij maken uw dak en muren weer als nieuw!” Mensen vergeten vaak dat het dak van een huis een van de belangrijkste onderdelen van een huis is en ook uit esthetisch oogpunt belangrijk is. Op lange termijn heeft een dak te maken met diverse weer invloeden, zoals zon en zeer zeker de zure regen, verder krijgt

VOOR & NA

het dak nog te lijden onder diverse mossen en korstmossen, dit kan op langere termijn lijden tot schade aan uw dakpan. De korstmossen zorgen er voor dat de worteltjes tot diep in de pan dringen en er voor zorgen dat er samen met de winter stukjes van de pan afspringen, wat weer tot gevolg heeft dat de pan dunner wordt of met sneldekpannen ruwer wordt en zelf hun kleur verliezen. Doordat de pan ruwer wordt krijgen diverse organismen steeds meer de kans om zich aan de pan te hechten, u begrijpt het al, het wordt van kwaad naar erger. De oplossing zit hem in het werksysteem van HC Dakbehandeling.

VOOR & NA De behandelingen die wij verzorgen:

> > > > > > > > >

Schoonmaken en impregneren van uw dak (5 jaar garantie) Schoonmaken, impregneren én coaten (10 jaar garantie) Schoonmaken, impregneren, coaten én glazuren (12 jaar garantie) Het is ook mogelijk om de bestaande kleur van uw dak te wijzigen Het vernieuwen van daken (inclusief platte daken) Reinigen, impregneren en stralen van muren Reinigen van bestratingwen 10 jaar lang uw bestrating onkruidvrij Coaten van garagevloeren (keuze uit circa 150 kleuren)

VOOR & NA

Neem vrijblijvend contact met ons op voor gericht maatwerkadvies!

Telefoon 0113 56 75 82 of mobiel 06 50 89 67 96 E-mail info@hc-dakbehandeling.nl

www.hc-dakbehandeling.nl

Tussen natuur en cultuur Maarten Dijkstra

atuur is door God geschapen, cultuur is mensenwerk. Zo zou je die twee uit elkaar kunnen houden. Toch is de grens niet altijd scherp te trekken. Dat blijkt ook uit dit regiomagazine. Als je de redactionele stukken globaal bekijkt, lijkt het eenvoudig: ”Boerenzoon vecht voor zwarte schuur”, cultuur, een artikel over de ”Koninklijke Maatschap tussen de gronden van de Wilhelminapolder en de Oost-Bevelandpolder”, ook cultuur, ”De adem van het Watersnoodmuseum”, idem dito en ”Die damherten hielpen me door de coronatijd”, natuur. Tot je bedenkt dat rentmeesterschap natuur en mensenwerk onlosmakelijk met elkaar verbindt. Die zwarte schuren, waarvoor de boerenzoon vecht, waren van oorsprong bedoeld voor de opslag van akkerbouwproducten, zoals bieten. Tegenwoordig dienen ze vaak als caravanstalling of zijn ze omgebouwd tot appartementen. En die Koninklijke Maatschap is natuurlijk een bedenksel van mensen, maar wel een dat 1900 hectare aan landbouwgrond, weidegrond, natuurgebieden en zelfs zo’n 160 hectare aan mosselpercelen in de Oosterschelde beheert. Dat Watersnoodmuseum is gebouwd door mensen, maar wel ter nagedachtenis aan het geweld van de natuur in 1953 en de gevolgen daarvan. Collectiebeheerder Van Velzen vraagt zich in het stuk af of de Deltawerken toereikend zijn om ons tegen het water te beschermen als in 2100 de zeespiegel tussen de 1 en 2 meter gestegen zou zijn. Het artikel over de damherten lijkt echt alleen over iets natuurlijks te gaan. Toch is ook nu de hand van de mens zichtbaar: mag de roedel worden afgeschoten omdat het een gevaar voor het verkeer vormt en schade aan gewassen toebrengt? De rechter gaf onlangs antwoord op dit rentmeesterschapvraagstuk...

Reformatorisch Dagblad

In de Regio

11 maart 2022

VRIJDAG 11 MAART 2022

De zwarte Zeeuwse schuur dreigt te verdwijnen

Advertorials Muneris Makelaardij 7 | Estate Tuinen 14, 15 | Houtbouw Goedgebure 23 | Villa Zorgvliet 24, 25 | Melieste Glas 32, 33

pagina 8

Advertenties

Van Lodewijkspolder tot Wilhelminapolder pagina 16

Museum als herinnering aan een tragedie

pagina 27

Colofon Deze bijlage is een uitgave van het Reformatorisch Dagblad, Postbus 613, 7300 AP Apeldoorn. Directie: C. Heutink | Commerciële zaken: C.Th. Hovius | Tekst: EMG Mediaproducties | Vormgeving: Heidi Aalbers | Beeld omslag: Unsplash

New collection by BAZZ Jeans & Casual

DAMES MOS MOSH XANDRES GIACOMO CIRCLE OF TRUST DRYKORN PENN&INK N.Y. DANTE6 BECK SONDERGAARD FABIENNE CHAPOT FREEQUENT SUMMUM CLOSED ALCHEMIST ABSOLUT CASHMERE MAC ANGELS JEANS WEAR OPUS JOSHV KNIT-TED ARMA STREET ONE LUNE ACTIVE NOTES DU NORD HEREN CAVALLARO NAPOLI CAST IRON ALAN RED BLUEFIELS MENSWEAR MEYER A-FISH-NAMED-FRED VANGUARD MOS MOSH MAC

BAZZ Jeans & Casual Oost-Voorstraat 27-28 3262 JE Oud-Beijerland 0186 - 621 155

bazzcasual bazzjeanscasual.nl www.bazzcasual.nl

OUD-BEIJERLAND

Advertorial

Zeeuwse makelaar met persoonlijke benadering O

p zoek naar een droomhuis of vakantiewoning in Zeeland of naar een koper van je huidige verblijf? Koos Brand, oprichter en eigenaar van Muneris Makelaardij, helpt graag mee bij die zoektocht. „Ik richt me op aan- en verkoop, taxaties en bemiddeling bij bouwkundige keuringen. Daarbij houd ik van een persoonlijke benadering en korte lijntjes. Aangezien ik zelfstandig ondernemer ben, kan ik daarin mijn eigen keuzes maken. Als een klant een keer op zaterdag een bezichtiging wenst, dan regel ik dat. En snel, omdat ik niet eerst met collega’s hoef te overleggen.” Sinds juni 2019 staat Koos aan het roer van Muneris Makelaardij. Zijn kennis van huizen komt niet alleen uit de boeken, hij heeft een groot deel van zijn carrière in de bouw gewerkt. „Daar heb ik nu nóg profijt van.” Vooral het contact met klanten spreekt hem aan. „Ik neem graag de tijd voor hen. Ik wil niet even snel voor een taxatie door een woning rennen om daarna snel verder te moeten, omdat er nog vijf op de agenda staan. Voordeel van eigen baas zijn is dát je die extra aandacht ook kunt geven. Dat ervaren klanten ook, krijg ik terug” Inderdaad zijn internetreviews over Muneris Makelaardijk zeer positief. Zo schrijft ene S. Dieleman op Trustoo.nl: „Zeer snelle en professionele service van Koos ontvangen. Koos is vriendelijk, kon snel tijd voor een bouwkundige keuring maken en was duidelijk in de toelichting bij het rapport. Zeker aan te bevelen!”

Kamperfoeliestraat 20, ‘s-Gravenpolder 0113-728 033 info@munerismakelaardij.nl www.munerismakelaardij.nl

Appartement met vrij uitzicht Altijd al willen wonen met uitzicht over het water? Muneris Makelaardij heeft een appartement aan de Ravenstein in Kruingen te koop. Vanuit de modern ingerichte én sfeervolle loggia en woonkamer is het dagelijks genieten van schepen van en naar Antwerpen. Het weidse zicht over de Westerschelde geeft een uniek gevoel van vrijheid en rust. Het appartement, met een gebruiksoppervlakte van maar liefst

Reformatorisch Dagblad

157m2, is opgeleverd in 2019 en beschikt over twee slaapkamers, een ruime woonkamer met open keuken, twee parkeerplaatsen en een berging in de parkeergarage. Het is voorzien van vloerverwarming en afgewerkt met hoogwaardig pvc. Het ligt vlak bij de dorpskern van Kruiningen en op 20 autominuten van Goes en Bergen op Zoom. Zie munerismakelaardij.nl/woningaanbod voor meer informatie.

In de Regio

... ’s Heer Arendskerke. beelden Vidiphoto

Boerenzoon vecht voor zwarte schuur De zwarte Zeeuwse schuur met witte kozijnen en deurposten is een van de karakteristieke kenmerken van de Deltaprovincie. Helaas dreigt hij te verdwijnen. Niet als het aan de 81-jarige boerenzoon Gerard Smallegange ligt.

Gert Janssen

olumnist, schrijver en gepensioneerde juridisch landbouwadviseur Gerard Smallegange is er als de kippen bij als er een Zeeuwse schuur dreigt te verdwijnen of als die een andere bestemming krijgt. Hij is bepaald geen onbekende in de provincie. Al sinds zijn pensionering zet hij zich in voor het behoud van alles wat met boerenerven te maken heeft. De invloedrijke Boerderijenstichting Zeeland is in 1999 door hem opgericht. Tot 1 januari 2021 was hij daarvan eerst voorzitter en daarna bestuurslid. En nog steeds is hij er op de achtergrond actief. De cultuurhistoricus is geboren op een boerderij met een imposante, zwarte schuur, op 15 kilometer van zijn huidige woonplaats Nisse. Na een studie rechten en economie kwam Smallegange in dienst bij de christelijke boerenbond CBTB. Als consulent trok hij het land

door en ook in Brussel was hij geen onbekende. Later ging hij verder als onafhankelijk adviseur. Hij werkte voor onder meer een aantal provincies, culturele instellingen, en vooral voor agrarische ondernemingen en coöperaties. Aan de huidige gefuseerde landbouworganisatievorm (LTO-Nederland en vier gewestelijke organisaties) heeft Smallegange intensief meegewerkt. Daarnaast vervulde hij tal van bestuursfuncties. „Ik heb me als liefhebber van cultuurhistorie altijd al veel met monumenten bemoeid. Toen er door de toegenomen mechanisatie steeds meer zorgen over het voortbestaan van de karakteristieke boerderijen en boerenerven in Zeeland ontstonden, werd aan mij gevraagd om een stichting op te richten voor het behoud daarvan. Er werden in die tijd veel oude boerderijen afgebroken. Nieuwe, moderne bedrijven kwamen er voor in de plaats. Doel van de stichting is om de bestaande boerderijen in stand houden en nieuwbouw te voorzien

11 maart 2022

Boven: De karakteristieke boerenschuren van Zeeland worden bedreigd. Er is veel achterstallig onderhoud en restauratie is kostbaar. Onder: De binnenzijde van de boerenschuur van Aad Honkoop in ’s Heer Arendskerke. beelden Vidiphoto

Boerenschuur van Aad Honkoop in...

Reformatorisch Dagblad

TOYOTA HYBRID DEALS KIES ZELF UW VOORDEEL

TOT

3.000,3.000 VOORDEEL

Voordeliger wegrijden in uw favoriete Toyota met de nieuwste hybridetechnologie? Het kan nu bij Toyota De Jonge. Want tijdelijk profiteert u van aantrekkelijke Hybrid Deals op alle modellen. U kunt kiezen uit: een gratis tankpas met maximaal € 1.500,- saldo, een accessoire cheque ter waarde van maximaal € 1.750,- óf tot € 3.000,- éxtra inruilwaarde**. Kiezen voor hybride betekent lagere onderhouds- en brandstofkosten én een lagere CO2-uitstoot. Geniet van ongekend rijcomfort en rijd tot 50% van de tijd elektrisch. Zónder stekker*. Maak een afspraak of plan een proefrit via toyota-dejonge.nl.

*Het daadwerkelijke te halen percentage is afhankelijk van de gebruiksomstandigheden, voertuigconfiguratie, acculeeftijd en -conditie, rijstijl en de gebruiks-, omgevings- en klimaatomstandigheden. Actieperiode loopt van 21-12-2021 t/m 31-03-2022 (uiterste registratiedatum 30-06-2022). Actie is niet geldig i.c.m. Private (Flex)Lease of i.c.m. andere acties. Vraag uw dealer naar de voorwaarden. **Het te behalen voordeel is afhankelijk van de gemaakte keuze, tot € 3.000,voordeel is van toepassing op de Toyota C-HR.

DE JONGE Vlissingen, Industrieweg 23, 0118-410800 Goes, Pearyweg 10, 0113-214810 toyota-dejonge.nl

van historische elementen. Dus bouwen met inachtneming van de traditionele Zeeuwse stijl”.

buitenkant zie je daar niks van. In sommige schuren is een zorgboerderij of landwinkel gevestigd. Of ze zijn omgebouwd voor het stallen van kleinvee. Ze kunnen zelfs verbouwd worden tot appartementen. Zolang de buitenzijde maar intact blijft.” Achterstallig onderhoud Toch zijn de zorgen nog lang niet voorbij, benadrukt Smallegange. Veel schuren kampen met achterstallig onderhoud. Voor eigenaren van een Rijks- of gemeentelijk monument is soms subsidie beschikbaar. Dat zijn er in de hele provincie zo’n 150 van de in totaal 600: de zogenoemde A-categorie. Het gaat om de oudste en meest originele boerenschuren. „Vrijwel alle schuren zijn particulier bezit. De meeste eigenaren zijn niet zo dol op een monumentenstatus, omdat ze dan aan allerlei voorwaarden moeten voldoen. Overigens helpen wij ze bij het invullen van alle benodigde formulieren en bij het zoeken naar een andere bestemming.” Daarnaast staan er nog een paar duizend boerenschuren die niet meer in originele staat

Gepensioneerd agrarisch adviseur Gerard Smallegange uit Nisse zet zich in voor het behoud van de schuren. beeld Vidiphoto

Contacten Smallegange was jarenlang columnist voor de PZC, de GPD-bladen en het Wegener-concern. Als geen ander wist hij de media te gebruiken om de doelstellingen van de Boerderijen Stichting Zeeland bij het brede publiek onder de aandacht te brengen. Omroep Zeeland benaderde hem om een programma te maken over de Zeeuwse boerderijen. Dat resulteerde uiteindelijk in meer dan veertig uitzendingen. „Daarnaast had ik vanwege mijn vroegere werkzaamheden veel contacten bij politici, het ambtenarenapparaat en bij planologische instanties. Zo konden we als stichting al vroeg invloed uitoefenen op nieuwe bestemmingsplannen.” Dat resulteerde in meer aandacht voor, en herbestemmingsmogelijkheden van de oude, karakteristieke boerenschuren. „Die zijn te klein voor de huidige moderne akkerbouwbedrijven met hun grote machines. De houten gebinten in de schuren zijn namelijk vrij laag en omvangrijk en de deuren zijn te smal voor combines en bietenrooiers. Voor opslag van akkerbouwproducten, zoals vroeger, zijn ze ook niet meer nodig. Het meeste gaat direct naar de fabriek. Veel schuren zijn daarom gesloopt en hebben plaatsgemaakt voor nieuwe loodsen. Door ruime herbestemmingsmogelijkheden vanuit de overheid is het nu aantrekkelijker voor boeren om ze te laten staan. Ze zijn bijvoorbeeld prima geschikt voor de stalling van caravans. Aan de

Sommige schuren herbergen nu een zorgboerderij, landwinkel of stal

Reformatorisch Dagblad

Wij verzorgen alleen begrafenissen.

jaar

Werkgebied: heel Zeeland Reigersberg 15, Aagtekerke

een begrip in Zeeland

0118 - 58 22 98 - 24/7 bereikbaar www.begrafenisverzorgingroubos.nl

zijn en ook aan de buitenzijde zijn verbouwd. Een echte Zeeuwse zwarte boerenschuur heeft een aantal specifieke kenmerken, vertelt de boerderijdeskundige. „Gewone schuren hebben de ingang aan de kop en een uitgang aan het eind. In Zeeland zitten de deuren aan de zijkant: dwarsdelen met mendeuren. Er waren ook aparte compartimenten, zodat bij de opslag van de oogst het stof niet door de hele ruimte dwarrelde. De kozijnen van de deuren –en later ook die van de ramen– zijn vaak wit geschilderd. Dat stak fel af tegen het zwart van de buitenkant, zodat een boer ook in het donker wist waar de ingang was. Een uitzondering vormen de schuren in het katholieke land van Hulst in Zeeuws-Vlaanderen. Daar waren ze over het algemeen kleiner en helemaal zwart geteerd.” Dat laatste is officieel verdwenen. De zwarte koolteer die vroeger ambachtelijk werd gemaakt van hete, afgedekte steenkolen of hout, mag uit milieutechnisch oogpunt –omdat het kankerverwekkende PAK’s bevat– niet meer gebruikt worden. Hoewel... er wordt weleens een oogje dichtgeknepen. „Er zijn inmiddels prima alternatieven, maar die zijn behoorlijk duur, zeker als je bedenkt dat een schuur regelmatig geschilderd moet worden.” Ook dat laatste is reden dat er veel achterstallig onderhoud is en dat de historische bouwwerken dreigen te verpauperen. Datzelfde geldt voor de originele rieten daken. Restauratie daarvan is erg kostbaar. Overigens werd het riet –soms was het zelfs goedkoop roggestro– aan het eind van de negentiende eeuw vaak vervangen door rode dakpannen. Watersnoodramp De meeste historische schuren bevinden zich in ZuidBeveland en dan met name in de gemeente Borsele. Ook dat is historisch verklaarbaar. De watersnoodramp van 1953 heeft daar minder verwoesting aangericht dan bijvoorbeeld op Schouwen-Duiveland en Tholen, terwijl heel Zeeuws Vlaanderen aan het einde van de Tweede Wereldoorlog geweldig geleden heeft. „De oudste Zeeuwse schuren dateren van na 1600. De meeste grote boerderijen zijn vanaf die tijd gebouwd, in ieder geval na de grote watersnoodrampen van 1530, 1532, 1534 en 1570. Daarna is Zeeland in rap tempo ingepolderd. Meer en nieuw vruchtbaar land betekende meer productie en dus waren er grotere schuren nodig. De welvaart nam in rap tempo toe.” Een ander groot verschil met de doorsnee oude Hollandse en Saksische boerenschuur is de houtsoort waarmee gebouwd werd: Scandinavisch grenen in plaats van eikenhout. Ook daarvoor is een logische verklaring. In de eerste plaats was er in de provincie zelf door de regelmatige overstromingen weinig goed hout voorhanden. Maar nog belangrijker was de handel met Scandinavië en de Baltische staten. Zeeland exporteer-

de wijn, vis en graan naar Noordoost-Europa. Als ballast voor de terugreis werd kwalitatief goed grenenhout meegenomen. „Dat was dus ruim en relatief goedkoop voorhanden.” Ook de bouwwijze werd overgenomen. „Het waren de cisterciënzer monniken die deze bouwstijl meebrachten uit Normandië en Belgisch West-Vlaanderen. Daar vind je dan ook nog hetzelfde type schuur. Net als de kerken werden ze gebouwd met de kop naar het oosten (Jeruzalem) en met de achterzijde naar het westen. De achterzijde was de koude, kwaaie kant. De hoofdingang was dan op het noorden en aan de zuidkant bevond zich de mestvaalt. Op het zuiden ging het composte-

Aan de zuidkant lag de mestvaalt; daar ging het composteren sneller ren sneller. Mest was enorm belangrijk om de grond vruchtbaar te houden. Daarom hield iedere akkerbouwer in die tijd mestvee. Er werd in Zeeland naast graan ook veel meekrap verbouwd. Van dat driejarige wortelgewas werd rode verfstof gemaakt. Die werd geëxporteerd door heel Europa. De ontdekking van een chemisch alternatief in 1880 in Duitsland maakte een eind aan deze lucratieve teelt.” Muizenoverlast Nog steeds is aan de locatie van de schuren te zien of ze vroeger hebben gediend als onderkomen voor vee of voor de opslag van akkerbouwproducten. „Tot 1750 zaten schuren standaard aan de boerderij vast. Doordat vroeger stallantaarns werden gebruikt, ontstond er regelmatig brand. Met als gevolg dat schuur én woning verloren gingen. Daarom kwamen schuren later op afstand van de boerderij te staan. Echter niet bij veehouders. Die wilden horen wat er in de stal gebeurde, dus stonden huis en schuur met elkaar in verbinding. Bij de akkerbouw waren paarden het belangrijkste vee. Tegen de tijd dat een paard een veulen kreeg, sliepen de boer of zijn knechten in een aparte bedstede bij de paardenstallen. Dan kon men direct ingrijpen als het misging. Ook het veevoer werd in de schuur opgeslagen, met vrijwel altijd muizenoverlast als gevolg. Boerinnen waren daar niet blij mee. Vandaar dat akkerbouwbedrijven hun schuren los gingen bouwen. Dat gaf ook status; akkerbouwers waren meestal de wat rijkere boeren.”

Reformatorisch Dagblad

Advertorial

ESTATE tuinen ontwerpt tuinen met karakter E

STATE tuinen is een gedreven ontwerpen adviesbureau voor tuinen landschapsarchitectuur. Met betrokken particuliere, zakelijke en professionele opdrachtgevers werkt ESTATE tuinen aan uiteenlopende projecten. Van kleine tot grote tuinen, van landschappelijke tuinen tot landgoederen, formeel of informeel, de wensen van de opdrachtgevers staan steeds centraal. Eigenaar Jeroen Weststrate: „Ik ben begonnen als hovenier en heb aansluitend de studie gevolgd voor tuinen landschapsontwerper. Een jaar geledenben ik mijn ontwerpbureau begonnen. Mijn werkzaamheden bestaan hoofdzakelijk uit het ontwerpen van particuliere tuinen. Bijvoorbeeld van opdrachtgevers die hun bestaande of nieuwe tuin willen laten ontwerpen, klanten die zoekende zijn naar een passende oplossing voor hun tuin.” Divers ESTATE tuinen levert maatwerk. Het tarief is vaak afhankelijk van de grootte en complexiteit van de opdracht. De ontwerpen worden met passie en vakmanschap gerealiseerd. „Mijn ontwerpen kenmerken zich door een duurzame en groene identiteit”. Jeroen heeft vele jaren werkervaring in het groene werkveld. „Als hovenier en tijdens mijn studie heb ik veel geleerd over hoe planten groeien en tuinen zich ontwikkelen. Door deze praktische kennis weet ik de maak- en haalbaarheid van mijn ontwerpen perfect te vertalen naar de praktijk”, vertelt Jeroen enthousiast. Zijn werk is divers, omdat geen opdrachtgever, tuin of tuinwens hetzelfde is.

den. „Ik lever puur het ontwerp voor een tuin. Het contact is persoonlijk, samen met mijn opdrachtgevers gaan we op zoek naar de mooiste oplossing voor zijn of haar tuin. Uiteindelijk presenteer ik het ontwerp in 2D, 3D en indien gewenst zelfs geanimeerd. Via realistische 3D-beelden krijgt de klant een unieke voorstelling van zijn of haar toekomstige tuin.” Om tot een geslaagd ontwerp te komen, kan Jeroen verschillende plannen maken. Afhankelijk van de situatie moeten er soms verschillende onderdelen verder worden uitgewerkt. Naast het inrichtingsplan kan worden gedacht aan technische details of bijvoorbeeld een verlichtingsplan. Ieder ontwerp vraagt weer om een andere uitwerking. Nadat alle technische randvoorwaarden duidelijk zijn, begin ik aan het beplantingsontwerp. Plantenkennis is van essentieel belang in ons vak om tot een goed resultaat te komen. Beplantingen bepalen

„Beplantingen bepalen de sfeer en identiteit van een tuin”

Upgraden ESTATE tuinen maakt tuinontwerpen die tot het luxere segment behoren. De ontwerpen stralen rust uit en groen is kenmerkend aanwezig. Ze hebben vaak een tijdloos karakter en zijn duurzaam richting de toekomst. Jeroen: „De tuinontwerpen worden volledig aangepast op de behoefte en leefstijl van de klant. Ik vind het mooi om functies van de tuinen te upgraden, zodat de beleving ervan wordt versterkt. Denk hierbij aan een bijzondere beplantingskeuze of extra verlichting voor ‘s avonds of een wateruitloop voor waterbeleving in de tuin. Verder houd ik in mijn ontwerpen altijd rekening met de aanwezige architectuur, het omringende landschap en de seizoenale beleving. Ik vind dat een tuin het jaarrond aantrekkelijk moet zijn, ieder seizoen moet je naar buiten gelokt worden om de tuin met alle zintuigen te beleven. Door het zorgvuldig toepassen van planten en het bewust omgaan met materialen in onze tuinontwerpen, leveren we samen met onze klanten een mooie en duurzame bijdrage aan het milieu.”

ESTATE TUINEN Bernhardstraat 1 4401 ES Yerseke 0653329281 info@estatetuinen.nl www.estatetuinen.nl

Plantenkennis ESTATE tuinen werkt onafhankelijk en verricht geen uitvoerende werkzaamhe-

voor een groot deel de sfeer en identiteit van een tuin. Zo kun je bijvoorbeeld met bladplanten en varens zorgen voor een bosachtige of tropische sfeer, terwijl hortensia’s en rozen eerder doen denken aan een klassieke Nederlandse tuin.”

11 maart 2022

Advertorial

Mooi project

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

Jeroen: „Een opdrachtgever vroeg mij om naar zijn bestaande tuin te komen kijken. Hij had niets met tuinen en vertelde mij bij het eerste gesprek: „Ik zou het liefst alles asfalteren, ik heb het liefst geen onderhoud meer aan mijn tuin.” Ik heb hem kunnen overtuigen van een onderhoudsarme spectaculaire tuininrichting en uiteindelijk is dat het mooiste project van het afgelopen jaar geworden!”

Reformatorisch Dagblad

In de Regio

Hofstede Hongersdijk. beeld Sarah van der Maas

Het Havenkanaal van Goes. beeld Sarah van der Maas

Koninklijk dorp in de polder Een mislukte zakeninvestering in 1809 leidde ruim tweehonderd jaar later tot een van de grootste particuliere landbouwbedrijven van Nederland. Hoe kwam de ZuidBevelandse Wilhelminapolder tot bloei?

e hebt het misschien niet in de gaten als je vanaf het Katseveer richting Goes rijdt, maar het weidse polderlandschap dat zich om je heen uitstrekt, is niet zomaar een lappendeken van landbouwgrond. De ”Koninklijke Maatschap tussen de gronden van de Wilhelminapolder en de Oost-Bevelandpolder” is een particulier landbouwbedrijf met een oppervlakte van maar liefst 1900 hectare en daarmee in ons land een van de grootste in zijn soort. De Wilhelminapolder, zoals het bedrijf in de wandelgangen genoemd wordt, richt zich vandaag de dag vooral op akkerbouwproducten zoals aardappelen, graan en suikerbieten, maar beschikt ook over weidegrond, natuurgebieden en zelfs zo’n 160 hectare aan mosselpercelen in de Oosterschelde. En dat is niet het enige wat de Wilhelminapolder uniek maakt. De opmerkelijke geschiedenis van dit boerenbedrijf gaat namelijk helemaal terug tot de Franse tijd – een

Jachtgezelschap Het was 13 april 1809. In het Oudezijds Heerenlogement aan de Amsterdamse Grimburgwal hadden zich op deze voorjaarsdag drieëntwintig mannen en een vrouw verzameld. Het was niet zomaar een gezellig samenzijn; deze mensen vormden de keur van de Rotterdamse handelsfamilies. Ze waren in het logement, dat tevens dienstdeed als Lokaal voor Publieke Verkopingen, bijeengekomen om een belangrijke deal te sluiten: de koop van de nieuw ingepolderde schorren en slikken tussen Goes en Wolphaartsdijk. Het was een transactie die niet direct voor de hand lag. De nieuwe eigenaren van de Lodewijkspolder, zoals het gebied ter ere van de Franse vorst Lodewijk Napoleon genoemd was, waren rijk geworden door de overzeese handel in bijvoorbeeld wijn en hout. Dat zij zich nu met

11 maart 2022

De hervormde kerk van Wilhelminadorp. beeld Sarah van der Maas

periode waarin het er niet alleen in de politiek, maar ook op economisch gebied roerig aan toe ging…

Sarah van der Maas

Reformatorisch Dagblad

Heb jij interesse in deze topbaan bij Belisol Goes? Neem dan contact met ons op via 0113-211 811 of mail naar: goes@belisol.com

WORD JIJ ONZE NIEUWE COLLEGA MONTEUR?

Bij Belisol-Goes plaatsen we kozijnen en deuren bij renovatie- of nieuwbouw projecten voor particuliere klanten. Ben jij een teamspeler, wil jij een goed salaris passend bij jou werkzaamheden Ben jij die vakman en hebt (of wil) ervaring in de kozijnbranche Ben jij in het bezit van een rijbewijs B+E (of bereid om E te behalen) Wil jij werken bij de grootste en snelst groeiende leverancier van kozijnen en deuren in Nederland Wij zijn werkzaam in CAO “bouw & infra bouwend Nederland” Werkgebied regio Zeeland Bij geschiktheid een full-time vast dienstverband

Belisol. Meer dan 40 jaar kozijnen en deuren zonder zorgen.

Belisol Goes - Nobelweg 2-24, 4462 GK Goes - T 0113-211 811, goes@belisol.com

grondbezit bezighielden, had dan ook een onaangename aanleiding. De Bataafse Republiek, zoals Nederland op dit moment heette, stond onder Frans bewind. Op last van keizer Napoleon was alle handel met Engeland – aartsvijand van Frankrijk – stilgelegd. Zodoende zagen de Rotterdamse handelaren hun negotie met de Britse eilanden in rook opgaan. Ze krabden zich eens achter de oren. Wat nu te doen met hun kapitaal? Toen viel hun oog op de nieuwe Lodewijkspolder. Het was bekend terrein: als jachtgezelschap ”Het Klopje” stak een deel van de kooplieden regelmatig per schip over naar de Goese schorren om daar te gaan jagen. Zo ontstond het plan om gezamenlijk de polder op te kopen, een aantal jaar te bebouwen en vervolgens als vruchtbare landbouwgrond met winst te verkopen. Voor een bedrag van 650.000 gulden ging het gebied van zo’n 1400 hectare over in handen van de 24 aandeelhouders. Zij vormden vanaf dat moment de ”sociëteit” die bepaalde wat er met het land gebeurde.

nog geen vier maanden bezig toen een Engels expeditieleger roet in het eten gooide. De Engelsen waren erop gebrand de haven van Antwerpen te veroveren en zo de eerdergenoemde Franse blokkade te doorbreken. Dit werd de jonge onderneming bijna fataal. De militairen betaalden namelijk een stuk beter voor het aanleggen van hun versterkingen, en van de pakweg 1500 arbeiders in de Lodewijkspolder verkocht ongeveer de helft zich zonder gewetensbezwaar aan de meestbiedende. Daarbij kwam dat het leger de polder gebruikte als bevoorradingsroute en met hun tienduizenden soldaten en zware paardenkarren grote vernielingen aan de nieuw-aangelegde dijken toebracht. Toen de Engelsen drie maanden later, geveld door de zogenaamde Zeeuwse koorts, noodgedwongen terug moesten trekken van Zuid-Beveland, was de schade al in de tienduizenden guldens gelopen. De Rotterdammers zagen wel in dat ze hun grond op deze manier nooit meer met winst van de hand zouden kunnen

Kunst aan de rand van Wilhelminadorp. beeld Sarah van der Maas

Problemen Het omwerken van de nieuwe polder tot goede landbouwgrond had – letterlijk – nogal wat voeten in de aarde. Van alle kanten werden arbeiders aangetrokken om te helpen een sluis te bouwen en een kanaal naar Goes te graven – twee verplichtingen die de sociëteit bij de koop van de polder was aangegaan. Het werk was

24 aandeelhouders kochten de polder voor 650.000 gulden

Reformatorisch Dagblad

HOEKBANK ESTHER DEZE MODERNE HOEKBANK IS NAAR EIGEN WENS SAMEN TE STELLEN

Openingstijden: dinsdag t/m vrijdag 9.00 - 17.30 uur | Vrijdagavond: op afspraak (tot 20.00 uur) Zaterdag 10.00 - 16.00 uur | ‘s maandags gesloten

Noordelijke Achterweg 58-79a, Wemeldinge

Van harte welkom in onze

Tel. 0113-621296 www.pieterse-wonen.nl

winkel of op onze website

doen. Ze namen daarom een boud besluit: ze zouden de polder zelf in bezit houden en hun investeringen terugverdienen door de verkoop van koolzaad en vlas. De handelaren werden boeren. De maatschap was een feit! Spijbelaars Natuurlijk groeven de Rotterdammers niet zelf met hun handen in de klei. Daarvoor gebruikten ze landarbeiders, die na het vertrek van het Engelse leger weer volop beschikbaar waren. In de polder werden zes hofsteden gebouwd, die elk door een ”bedrijfsboer” werden gerund. Iedere boer exploiteerde een paar honderd hectare grond. Naast de hofsteden beschikte de maatschap ook over twee meestoven met de namen Zeeland en Holland. Hier werd meekrap gewonnen: een veelgevraagde rode verfstof uit de wortels van de meekrapplant. Zo was de basis voor het boerenbedrijf gelegd. Intussen was er een nieuwe politieke wind gaan waaien. De Fransen hadden na Napoleons nederlaag bij Waterloo het veld moeten ruimen in ons land en koning Willem I was ingehuldigd als vorst van het Koninkrijk der Nederlanden. De naam Lodewijkspolder was niet langer gewenst. Op 8 maart 1815 werd dan ook officieel bekendgemaakt „dat mitsdien deze polder voortaan den naam zal voeren van de Wilhelminapolder” – vernoemd naar de gemalin van de koning, Wilhelmina van Pruissen. Langzaam maar zeker ontwikkelde de polder zich van een troostprijs tot een welvarende onderneming. Dat was niet in de laatste plaats te danken aan de heer Gualtherus Jacob van de Bosch, die als eerste directeur tussen 1813 en 1836 de scepter zwaaide over de Wilhelminapolder. Een van zijn belangrijkste verdiensten was het stichten van een dorp, waarin zijn landarbeiders konden wonen. Naast de benodigde woningen werden er in Wilhelminadorp ook een aantal voorzieningen gebouwd. Zo opende in 1826 een schooltje, waar aanvankelijk ook kerkdiensten werden gehouden. De weg naar de dichtstbijzijnde gemeente van Kattendijke was in de winter namelijk maar moeilijk begaanbaar. Uiteindelijk kwam er in Wilhelminadorp een eigen kerk, die geheel door de maatschap werd bekostigd. Ondanks deze voorzieningen waren de omstandigheden in de polder niet altijd ideaal. De arbeiders waren sterk afhankelijk van de grillen van de directie. Wie in een slappe periode (tijdelijk) werk vond buiten de maatschap, moest op stel en sprong de polder verlaten. Het verhaal gaat zelfs dat wanneer een van de directeuren onderweg een spijbelend knaapje tegenkwam, hij de vader van het kind bij zich liet komen voor een vermaning. In geval van herhaaldelijk verzuim werd zelfs een deel van het loon ingehouden… Modelbedrijf In 1836 ging de leiding van het bedrijf over op de

tweede telg in de Van den Bosch-dynastie: zoon Iman Gualtherus. Onder zijn leiding veranderde de Wilhelminapolder in een waar modelbedrijf. Zo ging hij over op wisselbouw om bodemziekten tot een minimum te beperken en liet hij de akkers draineren. Daarnaast begon hij met het veredelen van gewassen en het fokken van nieuwe veesoorten. Deze moderne methoden vroegen om moderne middelen. Er werden dan ook grote bestellingen gedaan, met name in het sterk geïndustrialiseerde Engeland: zaaimachines, een stoomdorsmachine en zelfs een locomobiel: een rijdende stoommachine. Het werd een bloeiperiode voor de Wilhelminapolder. Internationaal was er een grote vraag naar landbouwproducten, die door de ontwikkeling en snelle uitbrei-

In 1815 werd de polder vernoemd Wilhelmina van Pruissen ding van het stoomboten- en spoornetwerk steeds makkelijker verscheept en vervoerd konden worden. Deze ”transport boom” keerde zich op den duur echter tegen zichzelf. Door de grote hoeveelheden goedkoop graan die uit Amerika ons land binnenstroomden, ontstond er aan het eind van de 19e eeuw een landbouwcrisis. Veel boeren richtten zich daarom op andere takken van de voedselsector, zoals tuinbouw. Hier speelde ingenieur Adriaan Hanken, die de maatschap na drie generaties Van den Bosch had overgenomen, slim op in. Hij richtte op 1 augustus 1901 de Vereeniging Zeeland’s Proeftuin op, waar fruitsoorten werden veredeld en verbeterd. Hier plantte hij een groot aantal verschillende peren-, appel- en pruimenrassen, waardoor telers precies konden zien welk ras er in de polder het best floreerde. In 1940 werd een laboratorium aan de proeftuin toegevoegd, waarin wetenschappers op zoek gingen naar methodes om bijvoorbeeld insectenplagen en schimmelziektes uit te roeien. Het werd zo’n succes dat het lab in de jaren ’50 werd benoemd als landelijk proefstation voor de fruitteelt – een positie die de Wilhelminapolder bijna vijftig jaar lang zou handhaven. Ondanks de barre tijden die de maatschap tijdens de oorlog en de watersnoodramp van 1953 doormaakte, bleef het bedrijf fier overeind staan. In 1959 vierde de Wilhelminapolder haar 150-jarig bestaan: een feestelijkheid die (letterlijk) bekroond werd met het predicaat ”Koninklijk”. Zo groeide een zakelijke miskleun uit tot een bloeiend boerenbedrijf – met een vorstelijk tintje.

Reformatorisch Dagblad

Bezoekadres:

Openingstijden:

Kreupeleweg 49

maandag t/m vrijdag: 07.30 - 17.00

3286 BB Klaaswaal

zaterdag:

T. (0186) 57 14 15 E. info@kvos.nl W. www.kvos.nl De acties zijn geldig tot 30/06/2022

08.00 - 12.00

Advertorial

Kwalitatieve houtbouw en schuttingen H

outbouw Goedegebure in Kruiningen levert houtbouw prefab objecten in de hele provincie Zeeland. Eigenaar Jacob-Jan Goedegebure: „Wij werken voor bedrijven en particulieren. In onze eigen werkplaats bouwen wij aanbouwen, schuren, veranda’s, dakkapellen, trappen, overkappingen en schuren. Als onze mannen in de werkplaats het project af hebben, wordt het met een speciaal transport naar de klant vervoerd. Daar wordt het binnen één werkdag geplaatst.” Schutting configureren Daarnaast levert Schuttingbouw Goedegebure, het zusterbedrijf van Houtbouw Goedegebure, verschillende soorten schuttingen, zoals hout-betonschuttingen en massief houten schuttingen. „Veelgebruikte houtsoorten zijn tropisch hardhout, grenen en douglas”, vertelt Jacob-Jan. „Wij kunnen ook schuttingen van beton realiseren. De schuttingen worden in één werkdag bij u op locatie geplaatst.” Op de website van Schuttingbouw Goedegebure kan de klant zelf zijn schutting conﬁgureren. Op deze manier krijgt de klant een passende oﬀerte en een goed beeld van alle mogelijkheden. Jacob-Jan: „Wij verkopen tegenwoordig veel schuttingen. Na de stormen in februari kregen wij honderden aanvragen voor nieuwe schuttingen.” Jong team Houtbouw Goedegebure bestaat inmiddels vier jaar. „Inmiddels heb ik een vaste groep van tien werknemers om me heen. Ons team bestaat uit jonge jongens die enthousiast en fanatiek met hun werk bezig zijn. Met de teamspirit zit het bij ons wel goed”, aldus Jacob-Jan. Zelf heeft de eigenaar al tien jaar ervaring in de houtbouw. „Mijn collega’s en

ik verstaan ons vak en houden van wat wij doen. Daarom bieden wij klanten de garantie dat zij altijd kwalitatief werk geleverd krijgen, ongeacht de grootte van een project. We vinden het mooi dat we elke dag ergens anders komen en veel van de provincie te zien krijgen.”

HOUTBOUW GOEDEGEBURE Zandweg 6A 4416 NA Kruiningen 06-51536740 info@houtbouwgoedegebure.nl www.houtbouwgoedegebure.nl Reformatorisch Dagblad

Aanbod Benieuwd geworden naar het aanbod van Houtbouw Goedegebure? Neem allereerst een kijkje op de website. Daar vindt u alle mogelijkheden wat betreft houtbouw objecten. Ook vindt u er een compleet beeld van de mogelijke schuttingconstructies en houtsoorten. Enthousiast geworden? Vraag eenvoudig een offerte aan via het offerteformulier!

Luxe appartementen bij Veerse Meer te koop A

an de rand van Wolphaartsdijk, vlakbij Goes, verrijst binnenkort een prachtig wooncomplex op een unieke locatie. De elf appartementen en twee penthouses die samen Villa Zorgvliet gaan vormen, zijn een buitenkans om in alle rust van het Zeeuwse landschap te genieten. Ze hebben een woonoppervlakte van 75 tot 127 m2, een buitenruimte in de vorm van een eigen balkon of terras, een lift en een eigen parkeerplek. Verder beschikken ze over een groene tuin rondom het complex. De aankoopprijzen variëren van €325.000 tot €509.000 (vrij op naam). Huren is eveneens mogelijk. Hoewel de naam anders doet vermoeden is Villa Zorgvliet géén zorginstelling; het gaat om royale, luxe appartementen waarin kopers of huurders hopelijk heel lang, met veel plezier, maar zonder extra zorg kunnen wonen. Uiteraard zijn de woningen wel levensloopbestendig en kunnen bewoners zelf zorg inkopen, als ze dat wensen. Oud Zorgvliet De huidige eigenaar, Marjan GeijsRoodenburg, kocht het karakteristieke pand met het bijbehorende perceel enkele jaren geleden om het te behoeden voor sloop. „Er was een moment dat ik hoorde dat het kopen van Oud Zorgvliet voor mij bereikbaar was. Op dat moment was er een hoop commotie in het dorp rond de recreatievisie en grote investeerders. Uit vrees dat de villa door een grote investeerder gekocht zou worden, heb ik de stoute schoenen aangetrokken en het perceel aan Nazareth 4 met de villa gekocht. Op dat moment had ik nog geen idee van het hoe en wat, wél wist ik dat mijn hoofddoel was het authentieke karakteristieke beeld zoveel mogelijk te behouden.”

„Naast kopen van de appartementen is huren een mogelijkheid” Oud Zorgvliet werd in 1905 gebouwd als diaconessenhuis en deed jaren dienst als rusthuis. Daarna werden allerlei bestemmingsmogelijkheden onderzocht. Helaas moet de verpauperde villa tegen de vlakte, omdat de constructie niet meer te redden is. Bij de bouw van het nieuwe Villa Zorgvliet wordt er echter alles aan gedaan om de karakteristieke uitstraling van vroeger te behouden: zo lijkt het appartementencomplex qua uiterlijk veel op de vroegere villa en zijn veel van de monumentale bomen blijven staan. Vleermuis De ontwikkeling van Villa Zorgvliet zou in eerste instantie eind 2021 starten, maar de toenmalige ‘bewoner’, een vleermuis, stak er een stokje voor, vertelt mede-initiatiefnemer Leonard Harthoorn. „Nu we ‘vervangende woonruimte’ voor het diertje gevonden hebben, kan de ontwikkeling van het nieuwe

11 maart 2022

complex binnenkort beginnen, waarna de bouw en sloop op korte termijn zullen starten.” Genieten Wonen in Wolphaartsdijk betekent volgens hem in één woord: genieten. „Het karakteristieke Zeeuwse dorp ligt in een natuurrijke omgeving met een rijk cultuurhistorisch verleden. De prachtige dijken met laanbeplanting en het Veerse Meer maken wonen er tot een beleving! Daar komt bij dat alle voorzieningen van het dorp binnen handbereik zijn. Plaatsen als Middelburg, Veere en Zierikzee liggen ook vlakbij.” Brochure Nieuwsgierig geworden? Vraag dan een brochure aan op villazorgvliet.nl/ Brochure+aanvragen of bel met makelaar Neeskens: 0113-573100. En wie weet geniet u binnenkort van een eigen appartement in pittoresk Zeeland.

VILLA ZORGVLIET Nazareth 4, Wolphaartsdijk 06-28164600 (Marjan Geijs) 06-12450806 (makelaar) villazorgvliet@gmail.com www.villazorgvliet.nl

Advertorial

Nog slechts 3 te koop/te huur

Woningtypen Luxe appartementen (b.g.) • 95-127 m2 • 3-4 kamers • € 395.000-499.000 Luxe appartementen (eerste etage) • 75-95 m2 • 2-3 kamers • € 325.000-389.000 Penthouses • 111-118 m2 • 2 kamers • € 479.000-509.000

Reformatorisch Dagblad

In de Regio

11 maart 2022

Marc van Velzen is sinds vorig jaar collectiebeheerder van het Watersnoodmuseum. beeld Van Scheyen Fotografie

De adem van het Watersnoodmuseum Volgend jaar is het zeventig jaar geleden dat ZuidwestNederland werd getroffen door de watersnoodramp. Sinds de opening in 2001 houdt het Watersnoodmuseum de herinnering aan deze tragedie levend.

beeld Van Scheyen Fotografie

Jan Dirk van Scheyen

ollectiebeheerder Marc van Velzen van het Watersnoodmuseum in Ouwerkerk op SchouwenDuiveland legt de indrukwekkende verhalen achter de vele, vaak doodgewone voorwerpen in het museum vast „Eigenlijk leven wij van herinneringen en verhalen”, vertelt hij. „Die vormen onze adem.” De jonge cultuurhistoricus uit Gouda is sinds vorig jaar oktober collectiebeheerder. „Veel voorwerpen die wij bezitten, hebben financieel weinig waarde, maar de verhalen die ermee verbonden zijn, maken ze uniek”, zegt hij.

Van Velzen staat ons te woord in caisson 1 van het museum. Het is een van de vier betonnen caissons waarmee op 6 november 1953, in de nasleep van de verwoestende februariramp, bij Ouwerkerk het laatste sluitgat werd gedicht. Dit gebeurde door de enorme caissons in het dijkgat te varen. „Ons museum bezit zo’n 48.000 voorwerpen, inclusief foto’s, maar lang niet alle verhalen achter deze voorwerpen zijn bekend”, vertelt Van Velzen. „Elke week krijgen we er nog spullen bij. Mijn taak is om de vaak heel persoonlijke verhalen en herinneringen die met deze voorwerpen verbonden zijn, te documenteren en zo vast te leggen voor volgende generaties.”

Reformatorisch Dagblad

Uw hele huis duurzaam verwarmen zonder gas

25 jaar ervaring in 1 mm dunne elektrische infrarood vlo vloerv erverw erwaarm rmin ingg

0115-729 960 zeeland@speedheat.nl

www.speedheat.nl

VOOR IEDEREEN EEN WARM WELKOM!

MERKEN: Tricot Chic • Eroke • Mc Planet • Nomansland • Eterna • Eva Kayan • Hampton Bays • Aldo Martins • Ahi Mari • Milestone • People of Shibuya • La Fee Maraboutee • Due Amanti • Seductive • Michele • Henriette Steffensen • Tessa Koops • Wolford • Ritva Falla AVALON is te volgen op Instagram: Avalon_Goes, Facebook: Avalon Mode of Facebook: Diana Padmos.

OPENINGSTIJDEN: Maandag 13.30 Dinsdag 10.00 Woensdag 10.00 Donderdag 10.00 Vrijdag 10.00 Zaterdag 10.00 -

18.30 18.30 18.30 18.30 18.30 18.00

uur uur uur uur uur uur

Ganzepoortstraat 23 4461 JX GOES 06-12998131 dmpadmos@zeelandnet.nl

OP AFSPRAAK ALTIJD MOGELIJK

Op 5 maart is in het museum de nieuwste wisseltentoonstelling van start gegaan, getiteld ”Oude herinneringen, nieuwe verhalen” . „We tonen nieuwe aanwinsten die elk hun eigen, unieke verhaal hebben. Zo is een gedenkpenning te zien die destijds is toegekend aan KLM-piloot Piet Hoorweg. Hoorweg was daags na de rampnacht de eerste piloot die met een vliegtuig over het rampgebied vloog. Hij deed dat op verzoek van de redactie van De Volkskrant. De foto’s die vanuit dat vliegtuig zijn gemaakt, gingen de wereld over. Dankzij die foto’s, die overal in kranten verschenen, zijn toen de internationale hulpacties op gang gekomen. Op de expositie is ook het logboek te zien met foto’s van zijn vlucht over het getroffen gebied. Dat logboek is het bewijs dat Hoorweg zelf en niet de man naast hem destijds het vliegtuig bestuurde. Lange tijd is namelijk gedacht dat die metgezel, Willem van Veenendaal, aan de stuurknuppel zat.” Erepenning voor brandweerman Indrukwekkend vanwege het verhaal erachter is ook de gietijzeren erepenning die na de ramp werd toegekend aan brandweerman Johannes Videler uit Bergen op Zoom. „Johannes kwam het personeel en de directeur van ijzerfabriek De Holland in Bergen op Zoom te hulp. Ze konden geen kant op vanwege het water dat drie meter hoog stond in het gebouw. Een traumatische ervaring, ook voor Johannes zelf. Hij kon er nadien moeilijk over praten. Zijn achterkleindochter heeft een gedicht over hem geschreven en dat hier in het museum voorgelezen in aanwezigheid van haar oma. Bij die gelegenheid is ons die erepenning geschonken.” Van Velzen vertelt dat mensen het moeilijk vinden om afstand te doen van voorwerpen die aan de ramp

„We vertellen met onze voorwerpen persoonlijke verhalen door” herinneren, omdat die voor hen persoonlijk heel veel betekenen. „Maar aan de andere kant vinden ze het fijn dat het museum met die voorwerpen hun persoonlijke verhaal doorvertelt, waardoor het aan de vergetelheid zal worden ontrukt als zij er niet meer zijn.” Selectief De museummedewerkers moeten soms wel selectief zijn. „Niet alles dat wordt aangeboden, kunnen we aannemen. Als iemand met een wieg uit 1953 aankomt, die verder geen enkele relatie met de ramp heeft, dan hebben we daar niet zo veel aan. Maar als iemand een herinneringstegel brengt waarvan we al een identiek exemplaar bezitten, kan het zijn dat we die toch aannemen.” Mensen die hulp aanboden in de nasleep van de ramp kregen zo’n tegel of een certificaat van dank, terwijl ze niet allemaal hetzelfde deden. Van Velzen: „We bezitten een herinneringstegel die is toegekend aan een man die een deel van zijn vee afstond. Dat was in die tijd een heel groot gebaar, want vee was een kostbaar bezit. Maar als we morgen opnieuw zo’n zelfde tegel krijgen aangeboden, hoort daar weer een heel ander verhaal bij. De verhalen zijn voor ons leidend, ook al zijn de objecten identiek.”

1835 plus 1 De Watersnoodramp van 1953 is de grootste Nederlandse natuurramp van de 20e eeuw. Een zware noordwesterstorm in combinatie met springtij, zorgde ervoor dat grote delen van ons land overstroomden. Vele honderden mensen overleefden de ramp niet, tienduizenden dieren lieten het leven en een groot aantal huizen werd met de grond gelijk gemaakt. Lange tijd ging men ervan uit dat er tijdens de watersnoodramp 1835 doden zijn gevallen,

van wie de meeste in Oude-Tonge op Goeree-Overflakkee. In de nacht van 31 januari op 1 februari 1953 kwamen in dat dorp 305 mensen om het leven, bijna tien procent van de bevolking. In 2003 is echter ontdekt dat er in de rampnacht in Capelle op Duiveland een baby werd geboren, die enkele uren later verdronk. Daardoor moest het cijfer van 1835 worden bijgesteld naar 1836. „Dit slachtoffertje is destijds niet geregistreerd”, geeft Marc van Velzen als verklaring.

beeld Van Scheyen Fotografie

Reformatorisch Dagblad

zijn er voor jullie als je same n de bruidstaart aansn ijdt...

w w w. l a n d l u s t . n l w w w. w e v e r s h o e v e . n l

Trappen m met et een eigen gen signatuur si sinds 1923

Al sinds 1923 bedenkt, kt, fabriceert fabrice en installeert Geleijnse haar befaamde Gelènzo trappen. trapp Uniek en onderscheidend.

Trappenfabriek Fa. M. Geleijnse & Zoon Industrieweg 5 | 4283 GX Giessen | Holland Tel. 0183 - 441 441 | Fax. 0183 - 443 421 E-mail: mgeleijnse@kliksafe.nl

Bezoek eens onze showroom voor persoonlijk ontwerp en realisatie op maat

Openingstijden Openingstijden: Maandag t/m vrijdag 7.30-17.00 uur. Tip: bel voor een afspraak.

Van Velzen brengt orde en structuur aan in de collectie van het Watersnoodmuseum en verbindt deze met de vaak indringende en emotionele menselijke verhalen. „De laatste jaren hebben we zo ontzettend veel voorwerpen ontvangen dat het niet altijd lukte om die echt gedetailleerd te beheren en achter de bijbehorende verhalen te komen. En de verhalen die wel bekend waren, werden aan de museumbezoekers verteld door onze vrijwilligers. Maar die worden ook een dagje ouder en hun opvolgers moeten straks hetzelfde verhaal kunnen vertellen. Om al die redenen is het museumbestuur op zoek gegaan naar een medewerker om de collectie te beheren.”

dat mensen blij zijn dat ze het hebben overleefd.” Ondertussen kan een watersnood als die van 1953 nog altijd gebeuren, zegt Van Velzen. „Onze kust is voldoende beschermd. Maar als de verwachting van deskundigen uitkomt dat in 2100 de zeespiegel tussen de 1 en 2 meter is gestegen, is het de vraag of de Deltawerken dan nóg toereikend zijn om ons tegen het water te beschermen. Op een scherm in het vierde caisson van ons museum zijn livetweets over overstromingen overal ter wereld te volgen. Dan zie je dat er elke dag wel ergens op aarde een overstroming is.”

Kinderjasje Wie in het Watersnoodmuseum rondloopt stuit vaak op doodgewone spullen, terwijl er wel een wereld aan tragiek achter schuilgaat. Neem het kinderjasje van de familie Maliepaard uit Oude- Tonge op GoereeOverflakkee. Van Velzen: „Dat jasje hebben ze na de ramp decennialang bewaard; het was van een van hun verdronken kinderen. Heel lang werd er in de familie niet over gesproken, het verdriet was te groot. Toch heeft de familie het jasje aan ons geschonken.” Ook het ”koffertje van Teun” is veel meer dan alleen een koffertje. „Teun Biemond uit Oosterland is als baby in dit koffertje naar veiliger gebied vervoerd. Teun leeft nog. Hij is kaasboer geworden. Hij heeft in ons museum wel eens zijn kaas aan de man gebracht en dat deed hij dan bij dit rieten koffertje.” Van Velzen is zelf erg onder de indruk van het roestige polshorloge van René de Smit uit het gehucht Duivenhoek in Zeeuws-Vlaanderen. „René hielp in de rampnacht met het zetten van vloedplanken in de coupure. Met het stijgen van het water vluchtte hij naar de dijk. Uiteindelijk brak de dijk door en is René meegesleurd door het water. Later is hij meters verderop teruggevonden. Zijn horloge is om 4.57 uur gestopt met tikken. Als ik dat horloge nu vasthoud, dat nog altijd diezelfde tijd aangeeft, ben ik altijd weer onder de indruk. Het is tegelijk beladen, verdrietig én mooi om het te bekijken.” Glas-in-loodraam De collectiebeheerder is erg blij met het glas-in-loodraam dat het museum van een familie uit Dinteloord kreeg. De familieboerderij stond in die rampzalige februarinacht al heel snel in het water en was onbewoonbaar geworden. „Al het vee verdronk. Nadat de getroffen familie de hoeve had herbouwd, hebben ze twee glas-in-loodramen laten maken die in een deur zijn bevestigd. Het ene herinnerde aan het oorlogsjaar 1944, het andere aan de watersnoodramp van 1953. Die laatste bevat een afbeelding van de boerderij die half onder water staat. Een mooi aandenken, een tastbare herinnering die ook het gevoel tot uitdrukking brengt

Reformatorisch Dagblad

Advertorial

Kwalitatief, klantgericht en glashelder B

ent u op zoek naar isolatieglas, interieurglas of monumentenglas voor uw woning? Dit alles - en meer - vindt u bij Melieste Glas in Goes. De glashandel, die in 1938 werd opgericht door Nico Melieste, is in de loop der jaren uitgegroeid tot een grote speler op de Zeeuwse markt. Sinds 2015 is Michel Sinke directeur. „Ons uitgebreide glasassortiment is bedoeld voor isolatie en verduurzaming, restauratie, comfort of onderhoudsvriendelijke oplossingen. Wij leveren hoogwaardige producten voor allerlei doeleinden, of ze nu klein of groot zijn. Bij ons vindt u producten ter verbetering van uw leefomgeving, maar ook voor de optimalisatie van uw werksfeer.”

Producten Het glas dat Melieste Glas levert is te verdelen in verschillende productgroepen. Onder isolatieglas valt HR-glas, triple glas, verwarmend glas en lamellenglas. De groep interieurglas bestaat uit douchecabines, glazen deuren, achterwanden van keukens, trappen, balustrades en geluidswerende wanden. Verder levert Melieste Glas monumentenglas, zoals extra dun isolatieglas van tien millimeter dik, vacuümglas, glas in lood en voorzetramen. Vanaf 1 februari jl. is Melieste Glas de Zeeuwse partij voor het super-isolerende “Fineo” vacuümglas.De vierde productgroep bestaat uit verandadaken, aluminium draagconstructies voor veranda’s en volglazen schuifdeursystemen om de veranda af te sluiten en er een tuinkamer van te maken. Sinke: „Al met al bedenken en realiseren wij regelmatig bijzondere oplossingen, zoals dubbelglas met lamellen ertussen, verwarmend glas, en zelfs een combinatie van beiden is mogelijk. Ons assortiment kent vele toepassingen, die

in woonruimtes, maar ook in bedrijfsruimtes toegepast kunnen worden.” De glaszetters en glasmonteurs van Melieste Glas zijn gespecialiseerd in het plaatsen van de verschillende soorten glas. „Wij hebben negen monteurs in dienst. Onze teamleden zijn over het algemeen al jarenlang in dienst en weten daardoor waar ze over spreken. Per glasproduct hebben we een glasspecialist”, vertelt Sinke. „Sinds de vorige economische crisis in 2008 tot 2012 zijn wij ons meer gaan richten op particulieren. In die tijd gingen particulieren hun woning verbouwen in plaats van verhuizen. Zodoende kregen wij veel bestellingen, waardoor wij in die periode topjaren hebben gehad. Daardoor is tegenwoordig meer dan veertig procent van onze klussen voor particulieren.” De glashandel is aangesloten bij de Glas Branche Organisatie (GBO). Sinds een aantal jaren verleent de GBO een

„Welke wens u ook heeft, samen komen we tot een oplossing”

keurmerk aan bedrijven die voldoen aan de eisen op het gebied van vakbekwaamheid, kwaliteit en veiligheid. „Melieste Glas was het tweede bedrijf in Nederland dat dit keurmerk eind vorig jaar heeft mogen ontvangen”, vertelt Sinke trots. Visie „Wij onderscheiden ons van andere bedrijven omdat wij verdergaan waar anderen stoppen”, vertelt Sinke enthousiast. „Wij zijn oplossingsgericht. Laatst was er een klant met een koude hoek in zijn woonkamer. Driedubbel glas paste vanwege de dikte niet in de kozijnen. Daarom stelde ik voor om verwarmend glas, elektrisch gestuurde beglazing die warmte uitstraalt, te plaatsen. De klant was zo blij met zijn nieuwe verwarmende ramen dat hij mij bij oplevering zelfs een knuffel wilde geven. Als hij geweten had dat dit glas bestond dan had hij het zeker eerder laten plaatsen. Ik vind het prachtig om zo samen met de klant tot een passende oplossing te komen.” Wilt u de producten van Melieste Glas graag met eigen ogen bekijken? Neem dan een kijkje in de uitgebreide showroom in Goes. Hier vindt u meer dan 250 vierkante meter aan inspiratie en kunt u alle producten bekijken, aanvoelen en testen. Sinke: „Vanaf de eerste verdieping van de showroom heeft u bovendien een mooi uitzicht op de werkplaats waar wij het glas op voorraad hebben en voor u bewerken. Wat voor glasproduct u ook wenst of welke vraag u ook heeft: wij vinden altijd een oplossing!”

MELIESTE GLAS Livingstoneweg 20 4462 GL Goes 0113 – 22 78 54

info@meliesteglas.nl www.meliesteglas.nl

11 maart 2022

Advertorial

beeld Melieste Glas

REVIEWS

•

„Vanaf het bezoek van de showroom hadden we een goed gevoel over de glazen deuren die we genomen hebben. Alles is met vakmanschap gedaan, de glazen deuren zijn een aanwinst voor onze kamer en we genieten er dagelijks van.” „Vriendelijke en vakkundige medewerkers, op kantoor en bij de vervanging van het glas.”

beeld Melieste Glas

•

Reformatorisch Dagblad

HOEKMAN LIFESTYLE IS

MET NOG VEEL MEER KLEDING, WOON-ACCESSOIRES, SIERADEN & CADEAUS! EEN WINKEL VOL BELEVING!

TEDSPARKS, RIVERDALE, IN ONZE LIFESTYLEWINKEL

RICHMOND INTERIORS

Weet je wel hoe leuk je bent?

G R AT I S PA R K E R E N O M E N R O N D D E W I N K E L

WIJ MAKEN ER EEN FASHION

HOME

BOOKS

INTERIOR

gezellig feestje

AND MORE

VAN MET HEERLIJKE HAPJES EN DRANKJES!

VAN HARTE WELKOM OP ONZE

DO. 24 MAART

09:00-21:00 UUR

VR. 25 MAART

09:00-21:00 UUR

ZA. 26 MAART

09:00-17:00 UUR

WIJ GAAN JULLIE DEZE DAGEN EXTRA VERWENNEN

ELKE KOPENDE KLANT KRIJGT EEN

VAN ONS!

Noordzandstraat 34, Yerseke, T: 0113 - 57 29 07

Hoekman Lifestyle

In de Regio

Een spitser. beeld Ray de Boon.

V.l.n.r. Ray de Boon, Arie Leijdens, Jan Bijl, en zittend Mariska Visser. beeld Conno Bochoven

„Die damherten hielpen me door de coronatijd” De rechter heeft gesproken. De roedel damherten mag blijven in de Hoeksche Waard. De provincie Zuid-Holland wilde de dieren af laten schieten. Ze zouden een gevaar voor het verkeer vormen en schade aan de gewassen toebrengen. Onvoldoende aangetoond, oordeelde de rechter. „Hier hebben we een jaar voor geknokt”, zegt Ray de Boon.

Conno Bochoven

amen met Arie Leijdens, Jan Bijl en Mariska Visser ging De Boon de strijd aan om de snode plannen van de provincie tegen te houden. Hoe de dieren er gekomen zijn is niet bekend, mogelijk zijn het ontsnapte dieren, in ieder geval lopen ze al zeker zo’n 20 jaar in het gebied rond. De 53-jarige Ray de Boon werkt in de evenementenbranche. Vanwege corona ligt dat al lange tijd stil. Als tijdverdrijf ging hij wandelen in de polders rond zijn woonplaats Strijen. „Ik ben van mezelf geen echte natuurliefhebber”, vertelt Ray, „maar op mijn wandelingen kwam ik Arie Leijdens tegen, hij is natuurfotograaf. We raakten in gesprek en zijn enthousiasme

stak me aan en zo leerde ik ook de damherten kennen. Prachtige, fascinerende dieren, ze hebben inmiddels een speciaal plekje bij me. Toen Leijdens vertelde dat er steeds meer damherten afgeschoten werden en er plannen waren de hele roedel te laten verdwijnen zijn we in actie gekomen” Petitie Samen met Jan Bijl en Mariska Visser begonnen ze een petitie. Dat kreeg veel bijval en werd door de inwoners van de Hoeksche Waard en ver daarbuiten duizenden keren ondertekend. Om de actie kracht bij te zetten werd contact gelegd met het tv-programma Pointer. Een goede zet, blikt Ray terug. „Toen kregen we nog bredere belangstelling.”

11 maart 2022

VRIJDAG 11 MAART 2022

Dat de dieren, die in een klein gebied rond de Schuringsedijk en de voormalige Ambachtsheerlijkheid tussen Numansdorp en Strijen lopen, een gevaar voor het verkeer vormen en de gewassen schade toebrengen bestrijdt De Boon. Volgens hem zijn er in twintig jaar hooguit vijf of zes aanrijdingen geweest. „Bovendien wordt een incident als”wildaanrijding” geregistreerd en kan het net zo goed een ree geweest zijn. Want dat is een hardnekkig misverstand. Deze populatie damherten blijft honkvast in het zuidelijk gebied omdat juist daar voldoende bomen en struiken zijn waar ze zich kunnen terugtrekken als dekking. Reeën zwerven daarentegen over het hele eiland.” De provincie gaat niet in hoger beroep tegen de uitspraak en zegt „alle belangen in het gebied opnieuw te gaan bekijken.” Maar stelt tegelijkertijd „dat de huidige populatie damherten niet tot in lengte van jaren kan blijven doorgroeien.” Daar zijn de Boon en de zijnen het mee eens. „De provincie heeft toegezegd dat we in samenspraak een beheerplan gaan maken. De provincie denkt dat er veertig tot vijftig damherten lopen, wij houden het op twintig à 25. Wij denken dat veertig wel het maximale aantal is voor dat gebied.”

Een groep damherten. beeld Arie Leijdens

Nieuwe bok De actiegroep wil wel graag een nieuwe bok bij de

groep. Ooit liepen er achttien mannetjes rond, inmiddels is er nog maar één volwassen man, bok Arie en een spitser, een nog niet volwassen mannetje. „Een nieuwe bok zou goed zijn voor de bloedlijn”, legt Ray de Boon uit. Hij is blij dat de dieren voorlopig rust hebben.„We hebben een jaar lang hard moeten werken en knokken. Er mag niet geschoten of beheerd worden, we kunnen ons gaan richten op een toekomst waarin er plaats blijft voor deze prachtige dieren. Ze zijn echt een aanvulling op de natuur in onze prachtige Hoeksche Waard.” De inzet van Ray de Boon en de zijnen is niet onopgemerkt gebleven. De Partij van de Dieren bood hen half februari een ”Oorkonde van mededogen” aan. Die wordt jaarlijks uitgereikt voor wie zich inzet voor de bescherming van dieren of het milieu. Precieze aantallen geven blijft lastig maar een woordvoerder van Staatbosbeheer schat dat er behalve de damherten tussen de 250 en 350 wilde reeën rondlopen in de Hoeksche Waard. Signalen van overlast kent hij niet. „Integendeel, veel mensen vinden ze juist prachtig. En wij zijn er zeker blij mee. Het zijn echte grazers, overal snoepen ze wat van af en dus is het goed voor de biodiversiteit. Van boeren krijgen we vooral overlastmeldingen van ganzen. En ja, er is wel eens een aanrijding. We proberen dat te voorkomen door bij drukke wegen hekken te plaatsen. Ons beeld is dat het echt om incidenten gaat.”

www.dewittenberg.nl

Informatie over kerkdiensten, kerkelijke gemeenten en voorgangers Plaats

Voorganger

Plaats, postcode of kerkelijke gemeente

START 29 augustus 2022

ga aan de slag met je toekomst Kies voor Inside-out!

Zoeken

- onlin e it ng

Nieuwsgierig? Ontdek meer op www.ideeenfabriek.com of maak een oriënterende afspraak; daar is zelfs een apart emailadres voor: koffiedoen@ideeenfabriek.com of via het oude en vertrouwde nummer 0117-377170

randing -b

sign - druk de

Een gewijzigde naam, maar wat is er nou precies veranderd? “Behalve wat administratieve processen niet zoveel. De echte verandering heeft al lang plaats gevonden. We zijn ons de afgelopen jaren steeds meer toe gaan leggen op resultaat- gericht communicatie-en marketingadvies over de volle breedte van dit vak. Daarnaast zijn en blijven we trotse uitgever van de Badkoerier. Drukwerk en middelenproductie zijn dus nog steeds onverminderd belangrijke onderdelen voor ons bedrijf. Eigenlijk zijn we heel natuurlijk uit ons oude jasje gegroeid. Hoe je het ook wendt of keert: creativiteit is en blijft ons product. Daarbij past een nieuwe naam en dito huisstijl: de Ideeënfabriek van Pieters!”

Bij de Ideeënfabriek kan je terecht voor al je vraagstukken omtrent branding, design, drukwerk, marketing & communicatie en online. Luisteren, meedenken en realiseren is waar ze goed in zijn. Ze denken mee en soms ook tegen, want met kritische vragen kom je tot de beste resultaten.

rk - marke we

Wel eens in Groede geweest? Één van die mooie schilderachtige dorpen in Zeeuws-Vlaanderen. Een dorp met kunstenaars, sterke toeristische ondernemers, heel goede restaurants en een intiem marktplein. Rond de oude kerk met schaduwrijke bomen en mooie terrassen is het lange maanden al bij redelijk weer gezellig druk. In dat dorp zit nu al weer precies 50 jaar Pieters Grafisch bedrijf, althans via een tussenperiode als Pieters Media hebben ze nu de naam aangepast naar wat ze echt zijn en doen: de IDEEËNFABRIEK van Pieters. En…naast Floor Pieters zijn twee kundige medewerkers partner geworden in het bedrijf. Marianne voor Marketing/Communicatie en Jeroen voor Design en Print.

VA KM A NSCH A P SINDS 18 39

T I M M ER M A N N AT U U R ST EEN Vierbannenstraat 1 4306 BH Nieuwerkerk telefoon 0111 64 17 98 info@timmerman-natuursteen.nl timmerman-natuursteen.nl

Keuken in wit marmer

wĳ zĳn een bedrĳf met een berg traditie, maar met de blik naar voren gericht. Aan het woord is Martin Timmerman, samen met Harry Heun eigenaar van familiebedrĳf Timmerman Natuursteen in Nieuwerkerk. „We werken al meer dan 150 jaar met natuursteen”, vertelt Martin. „Veel is in die tĳd veranderd, maar één ding blĳft onze aanpak kenmerken: ambachtelĳk maatwerk. Het bedrijf bestaat sedert 1839 en heeft heel wat unieke projecten in hoofdzakelijk Zuidwest Nederland gerealiseerd. Veel werk voor particulieren en bedrijven. De twee koesteren het ambachtelĳke vakwerk waarmee Timmerman Natuursteen groot is geworden, maar ze omarmen ook de moderne technieken. Het Zeeuwse bedrĳf beschikt over een modern machinepark, waardoor het producten kan aﬂeveren die volledig voldoen aan de wensen van de klant. Natuursteen heeft twee enorme pluspunten, vertelt Martin: zĳn duurzaamheid en zĳn onverwoestbare karakter. „Dus is het een uitstekend materiaal voor toepassingen in en rond huis. Dorpels, vloeren, aanrechtbladen en terrassen – wĳ kunnen alles leveren. Op maat! In verschillende kleuren. Precies volgens de wensen van de klant.”

Stoepsteen (Belgisch hardsteen)

Vloer in zwart graniet

T I M M ER M A N N AT U U R ST EEN

Op de website van het Nieuwerkerkse bedrĳf zĳn prachtige staaltjes van ambachtelĳk ‘binnenwerk’ te vinden: strakke vloeren van zwart graniet, klassieke aanrechtbladen met frĳnrand in Belgisch hardsteen, marmers en composieten. Ze geven elke ruimte een unieke uitstraling. Ook buitenshuis is natuursteen een prima toepasbaar product. Neem dorpels. „Al honderden jaren is Belgisch hardsteen hét materiaal voor onderdorpels. Onverwoestbaar en bestand tegen weer en wind. Na al die jaren maken we ze nog steeds. Geheel op maat, in de gewenste afwerking”, vertelt Martin. Voor stoepen geldt eigenlĳk hetzelfde. Ze werden zo vaak van Belgisch hardsteen gemaakt dat het materiaal ook wel ”stoepsteen” wordt genoemd. Timmerman kan het toepassen in terrasvloeren. Het geeft de tuin een fraaie uitstraling, zeker als het terugkomt in muur- en paalafdekkingen.

timmerman-natuursteen.nl

Aanrechtblad met frijnrand

Wilt u ook via deze regio-glossy van het RD een unieke doelgroep ontmoeten? Zelfs afgelopen (corona)jaar was er onverminderd veel vraag naar deze regioglossy. Daarom verschijnt deze mooi vormgegeven glossy ook dit jaar weer vijf keer. In 2022 D.V. verschijnen de glossy’s op nog vrijdag 13 mei, 24 juni, 30 september en 25 november. Bel of mail mij, Pieter Fierloos, voor een aanbod op maat. Ook eventueel in combinatie met (regionaal) digitaal adverteren op rd.nl, kerktijden.nl, digibron.nl en/of terdege.nl.

Groot bereik door inzet van meerdere mediakanalen

Online gemiddelde* lezers per editie

06 51 04 82 71 pﬁerloos@erdee.nl

Trouwe lezersgroep Dat we een trouwe lezersgroep hebben wisten we. Maken wij een spelfoutje? Dan regent het reacties in Apeldoorn! En die trouw is ook terug te zien in de onderstaande graﬁek. Ruim 80% van onze abonnees is al meer dan tien jaar abonnee. Niet voor niets noemen onze lezers zich “lid van de krant” in plaats van abonnee.

Reformatorisch Dagblad

189.000

Pieter Fierloos

527.998 unieke bezoekers per maand

46% > 30 jaar 21% 20-30 jaar 16% 10-20 jaar

194.550 lezers per editie

5% 5-10 jaar

Terdege

6% 2-5 jaar

RD & Terdege

RD & Online

308.500 personen

497.500 personen

Terdege & Online

RD & Terdege & Online

508.500 personen

611.500 personen

3% 1-2 jaar 1,5% 0-1 jaar

*ma - vrij: 168.000; zat: 210.000

Bron: NOM Mediamerken 2021-I

De kracht van een sterk medium

De toekomst is elektrisch Volvo XC40 Recharge Denk je bij de keuze van een nieuwe auto niet alleen aan je eigen comfort en veiligheid, maar ook aan je dierbaren en hun toekomst? Dan is je keuze nu makkelijk. Want als één van de eerste volledig elektrische Volvo’s, biedt de nieuwe Volvo XC40 Recharge alles om het leven mooier te maken, nu en later. Een stoere en compacte SUV met strak Scandinavisch design en een inventief interieur dat alle ruimte biedt. Voorzien van de meest geavanceerde veiligheidsvoorzieningen en een krachtige elektrische aandrijving voor maximaal rijplezier zonder uitstoot. Ontworpen voor jou én de volgende generatie.

D E V O L L E D I G E L E K T R I S C H E V O LV O XC 4 0 R E C H A R G E B O E K N U J E P R O E F R I T O P W W W.C A P P E N D I J K . N L

Volvo XC40 Recharge Twin Pure electric vanaf € 56.495 (consumentenadviesprijs) of €55.370 (fiscale waarde). Lease vanaf €669 p.m., excl. btw en electriciteit, o.b.v. Full Operational Lease, 60 mnd, 15.000 km p.j., Volvo Car Lease: 020-65 873 10 (kantooruren). Wijzigingen voorbehouden. Raadpleeg voor meer informatie de verkoopvoorwaarden op www.volvocars.nl. WLTP gecombineerd verbruik: 0 l/100 km, gem. CO2-uitstoot resp. 0 g/km.

Pearyweg 17 4462 GT GOES 0113-275000

Mr. F.J. Haarmanweg 49 4538 AN TERNEUZEN 0115-697455

www.cappendijk.nl

We gaan graag met u aan tafel!

Lokaal & persoonlijk betrokken

Uw woning verkopen?

De Sinke Komejan Groep helpt al ruim 60 jaar mensen een thuis te vinden. Dat doen we als Zeeuwse makelaar op de Bevelanden, Walcheren en Schouwen-Duiveland met het beste woningaanbod, hulp bij woningverkoop, aankoopbegeleiding en woningtaxaties. Bel, mail of app ons voor een vrijblijvende kennismaking. sinke.nl | zwaanmakelaars.nl | bootmakelaars.nl

Neem contact op voor een

Ons magazine al gezien? Haal ‘m gratis op

vrijblijvende kennismaking of kies een

bij een van onze kantoren of

Verkoopplannen?

gratis waardebepaling!

vraag aan door de QR-code te scannen.