Reizen bijlage

4 januari 2013, 39e jaargang nr. 233 Reformatorisch Dagblad

1 7 Skye kruipt onder je huid

„Zelfs in de somberste kleuren is het eiland vol leven.”

14 Warm welkom op Deense eilanden

Wie op Samsø 70 kroon in een potje stopt, kan zelf een huurfiets pakken.

Windsor Castle.

Perranporth.

Zou koning Arthur hier, op dit heuvelplateau, hebben gestaan? Over de locatie van Arthurs kasteel Camelot is veel onzekerheid. Stond het op de plek van Cadbury Castle? En welk dan? Dat tussen Tiverton en Crediton (foto)? Of, waarschijnlijker, bij Yeovil?

Rivier Itchen.

Ridder.

Ronde tafel.

Op zoek naar Arthur tekst Mariëlle Oussoren-Buys beeld RD

Een reis rond een kinderboekpersonage is op zich al een bijzondere ervaring. Als dat personage koning Arthur is –bestond hij wel, bestond hij niet?–, wordt het nog aparter. Op naar Zuidwest-Engeland, met Jaap ter Haars ”Koning Arthur” in de hand. asteel Camelot? De heer die in de berm van een landweggetje niet ver van Yeovil loopt, wijst naar een heuvel.

Zijn mondhoeken krullen omhoog. „That’s the castle. Wist je dat er niets meer van over is?” Jawel. Sterker nog, het is de vraag of Arthurs roemruchte kasteel ooit op deze plek, nu bekend als Cadbury Castle, heeft gestaan. Op pakweg 100 kilometer afstand, tussen Tiverton en Crediton, ligt bijvoorbeeld nóg een Cadbury Castle, dat overigens niet in verband wordt gebracht met koning Arthur.

Dat past de heer in kwestie wel, want hij is ervan overtuigd: „This is the real Camelot.”

In feite is de kans erg klein dat dit de heuvel is waar ooit Arthur op de uitkijk stond. En toch maakt de plek emoties los.

De te voet toegankelijke ”castle lane” naar boven. Het glooiende landschap, de schapen, de typerende vlakverdeling van de heu-

K

vels, het prachtige overzicht dat het hoge door bomen omringde heuvelplateau biedt – hier zou de middeleeuwse vorst zomaar gestaan kunnen hebben.

De zeventiendaagse kinderboekenreis ”In de sporen van King Arthur” begint met een nachtelijke overtocht met de Stena Line van Hoek van Holland naar Harwich en eindigt hetzelfde, maar dan in omgekeerde richting. Alles inbegrepen bij de reissom, in het hoogseizoen zo’n 600 euro per persoon. De reis is heel comfortabel, maar met kinderen is de nachtboot weinig praktisch. Met –op de terugreis– een incheckmogelijkheid vanaf 20.15 uur, een nietgeplande wachttijd van bijna

anderhalf uur, een uur tijdsverschil de ongunstige kant op en een wake-upcall voor dag en dauw in het vooruitzicht wordt het een zwaar nachtje.

Windsor, het stadje met het weekendhuis van koningin Elizabeth, ligt niet ver van de route die de eerste dag van Harwich 400 kilometer westelijk, naar Burnham-on-Sea voert. Maar meer dan een stadsrondrit per dubbeldekker en een glimp van Windsor Castle zit er niet in met twee oververmoeide peuters.

Burnham-on-Sea, nabij kaasstadje Cheddar, herbergt een van de drie caravanparken van aanbieder Haven die de reis aandoet.

Het tweede park in Perranporth is het spectaculairst qua ligging:

ver in het zuidwesten, aan de Atlantische Oceaan, met imposante rotsformaties. De derde overnachtingsplek –weer op de terugreis– ligt in Weymouth, aan het Kanaal. Het tot de verbeelding sprekende uiterste zuidwestelijke puntje –Land’s End– wordt net niet gehaald, hoewel een dagtrip vanuit Perranporth mogelijk is.

Ook het dorp Tintagel, volgens de overlevering de geboorteplek van koning Arthur, is vanuit die plaats goed te doen. Zowel Arthur als zijn pleegvader, de mythische tovenaar Merlijn, heeft op veel winkelgevels een plek gekregen, om bezoekers te lokken natuurlijk.

De ruïne van Tintagel Castle

Old Barbara en haar man.

is wondermooi gelegen aan de kustlijn en bereikbaar via een steil pad omlaag, eventueel per ”Landrover service”. De atlantische golven die breken op de rotsen, de duizelingwekkende dieptes en de haast eindeloze traptreden zijn indrukwekkend.

Ze kunnen liefhebbers van Arthur en zijn ronde tafel zomaar in de juiste sfeer brengen.

Schild mee, zwaard in de hand; meer is hier niet nodig om je een ridder te wanen.

Naast Tintagel noemt de reisbeschrijving –waarin wel veel nuttige informatie staat over andere uitstapjes– geen plaatsen die te maken hebben met het verhaal van koning Arthur. Dat komt doordat deze

Kinderboekenreizen van Pharos Reizen

Dorp van lekenprediker Wenmoth

Voor zijn kinderboekenreizen werkt Pharos Reizen samen met de Samenwerkende Kinderboekwinkels.

Bij alle reizen –ze variëren van zesdaags tot zeventiendaags– zijn de overnachtingen in stacaravan, vakantiehuis of appartement inbegrepen, net als eventuele overtochten en soms een maaltijd of een entree. Een wegenkaart van het desbetreffende land, een kidsgids voor de kinderen en het betreffende kinderboek horen bij de prijs.

Naast de Arthurreis zijn er onder meer vakanties rond Pippi Langkous (Zweden), Remi uit ”Alleen op de wereld” (Frankrijk) en Winnetou (Kroatië) te boeken.

Een enkele keer start een reis op zondag, maar een dag uitstellen is altijd mogelijk, aldus Pharos.

Tip voor literatuurliefhebbers: wijk af van de route voor een uitstapje naar Quethiock (spreek uit: kwiddek). Dit dorpje speelt een rol in ”De eindigheid der dagen” van Peter Hobbs (Mozaïek, 2007). Het boek gaat over zijn betbetovergrootvader, de methodistische lekenpredikant en smid Charles Wenmoth, en valt op door zijn stilistische eigenzinnigheid. „We’re famous”, we zijn beroemd, zegt inwoner David Prudden als hij hoort over het boek dat in Engeland in 2005 verscheen. Hij weet te vertellen dat een verre, aangetrouwde nazaat van Wenmoth

>>pharosreizen.nl/kinderboeken >>voordeelmetjebiebpas.nl voor 50 euro korting op een reis.

nog in het dorp woont. Deze ”lady old Barbara” herkent de naam Wenmoth, maar weet verder weinig van de familie te vertellen en kent het boek evenmin. Het dorp spreekt echter voor zich. Mooi om te zien zijn het Keltische kruis en de kerk, bekend uit het boek. Net als het kapelletje buiten de dorpskern dat in de tijd van Wenmoth buiten gebruik was.

Prudden heeft overigens wel een theorie over de herkomst van de wonderlijke plaatsnaam: die zou te danken zijn aan een zogenaamde „holy man”, Cadoc, die de nog steeds bestaande waterbron bij de kerk ontdekte.

Hier zou de middeleeuwse vorst zomaar gestaan kunnen hebben

autovakantie eerst werd aangeboden als een gewone rondreis, blijkt uit een reactie van Anouk Derwort van Pharos Reizen. „De reis bestaat al een jaar of zes, zeven. Toen we begonnen met de kinderboekenreizen, hebben we deze reis erin opgenomen.

En we hebben inderdaad de beschrijving nauwelijks aangepast. Bij de reizen die nieuw zijn, bijvoorbeeld rond ”Kruistocht in spijkerbroek”, geven we meer tips rond het boek.”

Vanuit Tintagel toch nog maar even langs Slaughterbridge, bij Camelford in Noord-Cornwall, waar Arthur volgens de overlevering de laatste slag werd toegebracht. Is dit de plek waar hij, in Jaap ter Haars woorden „vervuld van afschuw alsof hij een slang moest doden”, het zwaard hief om zijn ridder en verrader Modred te doden en daarbij zelf ook tot de dood gewond raakte?

Misschien. Net als het zou kunnen dat Arthurs geboortepaleis niet in Tintagel, maar in Winchester staat, zoals het

Engeland

Norwich Cambridge

Cardiff

Harwich

Oxford Bristol

Londen

Burnham on Sea Tintagel

Exeter

Quethiock Weymouth Perranporth Plymouth

Southampton Brighton

Noordzee

boek van Ter Haar meldt.

Die pittoreske stad, met de snelstromende rivier de Itchen, de scheve huisjes die er volgens Ter Haar al in Arthurs tijd stonden, het sterfhuis van schrijfster Jane Austen, de kathedraal met de 12e-eeuwse Winchester Bijbel, oogt haast te idyllisch om het toneel te zijn geweest van verraad en afgunst.

Van het enorme kasteel waar eens koning Uther Pendagron –Arthurs vader– zou hebben gezeteld, resten weinig meer dan een paar gangen en de Great Hall. Een enorm rond, houten tableau, waaiervormig geschilderd in groen en wit, trekt daar de aandacht naar zich toe. Dit is de ronde tafel, 1200 kilo zwaar, 5,5 meter in doorsnee, gemaakt van zeven eiken. En hij stamt niet uit de tijd van Arthur – die rond de zesde eeuw geleefd zou moeten hebben. Onderzoek maakte duidelijk dat de tafel veel later, in de 13e eeuw, is gemaakt. In opdracht van koning Edward I, een bewonderaar van zijn illustere voorganger Arthur. Hij is ook de man die de stoffelijke resten van Arthur en zijn vrouw Guinevere in Glastonbury heeft laten herbegraven. Waarbij het de vraag is of het inderdaad hun lichamen zijn die nu in het graf in de Abbey liggen.

Het is typerend voor reizen in de voetsporen van koning Arthur: zekerheden zijn er nauwelijks. Of toch wel, één ding staat vast: zelfs als Arthur nooit heeft bestaan, is zijn land –het zuidwesten van Engeland– meer dan de moeite waard.

Londen Texel

Hardenberg

Parijs Domburg Drenthe

≤ NIEUW-BALINGE (gem. Midd. Drenthe), 6-pers. recr.bung. aan de zuidrand vh Mantingerveld. Veel privacy, rust en ≤ Ook luxe, maar VOOR- ruimte. Geen huisdieren.

DELIG kamperen in 2013? 0528 - 26 35 39.

Alle plaatsen voorzien van privé sanitair en al vanaf € 99,00 per week, ook tij- ≤ Te huur op TERdens de meivakantie en SCHELLING: 6-p. chalet.

Hemelvaart en Pinkste- Kijk snel.............................. ren! www.comfortcam www.Kooikersplak.nl ping.nl, 0546 - 67 15 59, de Blekkenhorst, Den Ham. ≤ ZUID-LIMB., te h. sfeervol 4pers. landhuisje. ≤ Welkom op onze mini- Rust, ruimte, prachtig gecamping Duinzicht te legen, natuur/ wandelDOMBURG. Plaatsen vrij gebied. Vrij: mei t/m aug. voor tenten en caravans. Inl. tel: 043 - 457 17 21.

Tevens 6 pers. stacaravans t.h. Tel. 0118 - 58 14 94. ≤ T.H. nieuwe vakantiewoning! in bosrijke omge≤ Lage VUURSCHE, in ving van G A R D E R E N , schitterend bosrijk midd.- van 2 tot 10 personen.

Ned. t.h.: gezellige 4/6-p. Tel. 0342 - 44 00 61. bungalows. Inl. / folder: 035 - 666 82 23. www. bungalowparkdespar.nl ≤ Te koop: Arcabo Orlando CHALET 10x4 ≤ ZOUTELANDE, vak- meter op mooie rustige .huisje op loopafst v plaats op Comfortcamping strand, max 4 pers, leuke de Blekkenhorst te Den prijs, vrij voor 20-7 en na Ham. Zo goed als nieuw!

Nieuwprijs € 52.000,00 nu 31-8, 06 - 57 25 16 69. voor € 22.500,00! Tel. 0546 - 67 15 59, www. ≤ OOSTKAPELLE - comfortcamping.nl.

Zeeland; comfortabel zomer huisje - 10 minuten te lopen later sta je met je ≤ HARDENBERG, voeten in het zoute water huur: ruime 2-1-kapw.

- vrijstaand - gezinsvrien- Wk. 28 t/m 33 beschikdelijke tuin - 2 slaapka- baar. Fietsen aanw. € 450,mers - max 8 personen - p/w. Tel. 0523 - 858043 / bel 038 - 33 22 111 of 06 - 06 - 41523181.

54 98 89 15 - www.oost kapellevakantie.nl ≤ NOORDWIJK aan Zee: Gezell. 6-pers. recr.bung. ≤ T.h. vak.huis 6-8 pers, a.h. op loopafst. van zee. 0252GREVELINGENMEER, met 41 20 57 - 06-24 84 37 45. airco, ideaal voor watersporters en familie, incl. zwembad. € 250,-/550,- ≤ T.h. caravan, 4 pers. in O V E R I J S S E L aan de p.w. info 06-22309652.

Regge. Tel. 0548 - 54 26 76 Marktplaats 267010492. ≤ Alleen in januari: 10% VROEGBOEKKORTING. Boek snel uw vakantie, ≤ Ameland - Terschelling (sta)caravan of kampeer- - Bakkeveen(frl) - Ommen plaats, en profiteer van - Hardenberg: t.h chalets/ deze korting! www.mini stacars alle COMFORT campingrollecate.nl, Punt- www.vdsluisvakanties.nl horst (gem. Staphorst), tel. 0512 - 51 60 96.

0529 - 48 24 50. ≤ Op vakantie bij de boer?

Te huur in ACHTERBERG bij Rhenen 2-pers. vak.huis. gelijkvloers. landelijke omgeving. Tel. 0317-612862.

≤ Limburg, BAARLO t.h.: 2-/16-pers. luxe vak.woningen in 17e -eeuwse hoeve. Fiets- en wandelrijke omg. Ook midweekverhuur. Tel. 077-4772583 of www.hoevebongers.nl

≤ Te huur mooi gelegen recreatiebung. in bosr. omg. v. HOLTEN/Rijssen.

Voor foto etc. zie: www. recreatieholten.nl. Billijke prijs. Inl. 0548-519534.

≤ Te huur in PUTTEN: vakantiebungalow nabij bos en dorp, in mooie wandel- en fietsomgeving, Tel. 0341 - 352335.

≤ Te koop: dubbele Canexel CHALET 6x8 meter op mooie rustige plaats op Comfortcamping de Blekkenhorst te Den Ham. 2 slaapkamers, douche/toilet en ruime keuken/kamer. Tel. 0546 ≤ T.h.: 6p. chalet met grote 67 15 59, www.comfort veranda op Bergzicht. Zie camping.nl.

CHALETBERGZICHT.nl of bel 06-45486427. ≤ Park HOGE HEXEL: 6-p. bung. no. 203 met ≤ P ARK H. Hexel in wasm. en nu ook Wifi. BeT w e n t seland. Luxe 6 zet 19/7-2/8. Tel. 0342-41 bung. Tel. 06 - 51 47 55 66 6572, www.aalvanger.net http://members.tele2.nl/ j.w.kooijman ≤ Stacaravan (5 pers.) te op camping ≤ V A K A N T I E O O R D huur Holsappel. Al 60 jaar een SCHOOLZICHT. Weken begrip. Boek nu u vak 6/7 18, 19, 30 t/m 33 bezet. en 8 pers bungalows Info 06 - 43 36 64 71. v.a.g.v met veel rust en ruimte in vertrouwde sfeer nu vanaf € 60.- p/w excl. ≤ Te huur: onze luxe op camping bel voor info 0548 - caravan 51 27 90 of kijk op www. SCHOOLZICHT, nog vrij vakantieoordholsappel.nl vanaf week 31. Info via mail lilaartje@live.nl ≤ LAUWERSMEER (Fr.): fraaie recr.bungalow in prachtig natuurgeb. (Nationaal Park). Omg. bos, water, rust, ruimte. 0512 84 29 80 of 0519 - 34 93 00 www.wadenmeer.nl.

≤ DOORNSPIJK, in pr. rustige omg. Betaalbaar en schoon vak. huisje te huur. Speelgel. voor kind.

Wasm. en kindermeub. aanw. Geen huisdieren.

Tel. 0525 - 66 11 66.

≤ N ORG, Drenthe, te huur 8-pers. vak.bungalow in bosrijke omg.

4 sl.k, waarvan 1 sl.k, douche en w.c. op begane grond.

Meer info: 0511 - 47 51 26 of www. vakantiewoningnorg.nl ≤ Te huur in BURGHHAAMSTEDE(Zld.) comf. vak.won. met tuin en terras op ’t zuiden. Loopafst. strand 10 min. Geen huisd. Foto’s beschikb.

Termijnbet. mogelijk. Tel. 0113 - 27 08 40.

Online zoeken en boeken

Christelijke parken • • • •

betaalbare bungalows schitterende locaties eigen recreatieteams ref. kerkdiensten

T (0341) 26 48 87 www.vakanz.nl

≤ OUDEMIRDUM schone, gezellige 8-pers. Bung.

4 slk. www.luxehuis.nl ≤ Sfeervolle grote vrijst.

0582 - 55 12 47. vak. woning in de HARZ (Du) 2-12 pers. Veel ≤ Mid. Friesland, luxe privacy en natuur. GeWOONBOERDERIJ vlak- schikt voor 1-2 gezinnen. bij Leeuwarden 12-p. Tel. 06 - 20 59 99 85.

4 slk. www.lytsemar.nl 06 - 33 10 11 22. ≤ Nwe vrijstaande 6-8-p. vakantiewoning met ≤ Te huur: Z.g.a.n. staca- zwembad in Kusadasi, ravan op nieuwe gedeelte TURKIJE, nabij de van camping SCHOOL- Egeïsche zee, inl. 0180ZICHT. 0341 - 25 30 53.

434388, www.vanderheiden vakantiehuis.nl ≤ OUDDORP t.h. luxe 6pers. vak. bung. met gr. ≤ Comf. VAKANTIEWOtuin op zuiden.

Op NINGEN in Luxemburg, loopafstand van zee. Tel. Eifel, Ardennen, Frankrijk, Kreta, Turkije. Tel. 0343 06 - 55 86 09 85 45 44 58. www.letzeburg.nl

≤ ZEELAND: T.h. luxe vak.huis., 2-8 pers. www. braakmanzicht.nl. Dicht bij Terneuzen. 0115 482785. Bezet: wk 31-35.

≤ Welkom op onze gezellige boerderijcamping in MELISKERKE (Zld)!

Verhuur van nieuwe chalets en ruime, beschutte kampeerplaasten! Geniet van het boerderijleven aan de zeeuwse kust! Info: www.charlottenburg.nl ~ Tel. 0118 - 56 15 27.

≤ Te huur in HOGE HEXEL: luxe 8-pers. bung. met 4 sl.k. (no. 97), fam.

Rijsdijk. Voorzien van vaatw., wasm., dro., magn., skelter, tramp. etc. Beschikbaar t/m 19 juli en v.a. 23 aug. Bel voor info 06 - 41 10 47 06.

≤ NOORD-HOLLAND mini-camping, tevens verh. sta-car./vak.woning. www.campinglighthouse. blogspot.com. E: lighthous eholland@gmail.com. Tel. 06 - 21 27 05 98.

≤ C o m f o r t a b e l e ≤ Te huur in OUDDORP: V A K A N T I E W O N I N G een huisje voor 2-4 pers. ”Lutje Stee” in Schild- Tel. 0187 - 68 18 98 wolde, 1-4 pers., alles gelijkvloers. 0598-423902 www.deholterij.nl ≤ Te huur op De Hofstee te NUNSPEET vak.won. 6 p. Zie www.deviersprong vakantie.nl of bel 0488 49 15 23.

Vakantie in eigen sfeer!

≤ OMMEN, t.h.: vak.bung., zwembad, ideale fiets- en wandelmogel.h.

078 651 13 92, www.vakantie huisinommen.nl.

≤ T.h. in LUNTEREN op de Veluwe nw. vak.verblijf bij een boerderij v. 50 m2. + een slaapzolder. Evt. v. kinderen. Voor inl. 06 17 01 73 07.

≤ Nog enkele JAARPLAATSEN beschikbaar, al vanaf € 1.400,00 per jaar. Kijk op www. de-blekkenhorst.nl voor meer informatie en tarieven. Verwarmd zwembad en animatieteam in het hoogseizoen. Den Ham (Ov.), 0546 - 67 15 59.

≤ ISRAEL ELAL va.€ 359 Groepsreizen op maat.

Flydrive 8dg va. €795 T. 010-2827242 Lid SGR www.promisedlands.nl

≤ T.h. M I D D E N FRANKRIJK Gîtes tot 8 pers. Tourcaravan 4 pers.

Logies met ontbijt mooie tussenstop naar het zuiden, met groot zwembad ≤ T.h. 6-p. toercar. camp. groepen tot 30 pers. www.

SCHOOLZICHT, bez. wk evenfransleven.nl / tel.

31+32, tel. 06 - 13 12 71 08 0033 - 470 029 334

≤ T.h.: luxe chalet te Wallis, ZWITSERLAND. Centrale ligging. Mooi uitzicht en veel comfort. Inclusief gratis draadloos internet. Zomer en winter.

Voor meer info: www. chaletariette.nl / tel. 075 640 89 44. ≤ ZWITSERLAND Berner Oberland en Wallis Mooie vakantiewoningen voor uw winter- en zomervakanties. Grüma Alpenchalets, 071 - 589 22 49, www.gruma.nl

≤ Z -FRANKRIJK op ned.talig park met zwembad etc. 5-pers. vak.bung. met veel privacy. Vrij voor 20 juli na 30 aug. Tel. 0113-572241.

≤ Vrijstaand vakantiehuis Neuastenberg SAUERLAND. 10 pers. Grote tuin. € 950,-/wk.

Info: 0342-451002 of janvangin kel@hetnet.nl

≤ Zin in leuke vak.

SAUERLAND Willingen D. Vrijstaande vak. bungalow. Max. 7-pers., ook midweeken & wkn www. van-meulen.nl Tel. 0577 49 20 27.

≤ 8-pers. vak.woning FRANSE Pyreneeën nabij Middel. zee, t/m 6 pers. € 300,-/wk. Voor-/naseiz. korting. 038 - 376 49 40 / 06 - 54 22 50 76.

≤ De nieuwe BETER-UIT REIZEN zomerbrochure ≤ T.h. Oostenrijk vrijst.

2013 is uit! Vraag nu de reisgids aan op beter- VAKANTIEHUIS met o.a. uit.nl of bel 0172 - 484848. wasm. Bergen wandelen eeuwige sneeuw zwem≤ Familia Tours, met uw meer. 0578 - 66 17 66.

GEZIN naar Israël, ZuidAfrika, Kenia of Suriname? Reis op maat, ≤ ISRAEL anders ontdekfamiliatours.nl of bel 088 - ken vanuit een zelfstandig appartement bij een Ne130 73 55. derlands sprekend gezin, ≤ Haus VIOLA (ch) Wij die u helpt om het land en wensen u allereerst een de cultuur te ontdekken. goed 2013! Voor een win- Zie www.israelanders.nl ter e/o zomervakantie zoekt u natuurlijk ook een goed en vooral betaalbaar ≤ TSJECHIË, ruime vak.onderkomen. Kijkt u dan huizen tot 10 pers. Bij op www.haus-viola.ch of Reuzengebergte. In de bel naar 0184-750734 buurt: wandelen, zwemresp. mail naar hausviola men, dierentuin, Praag, @solcon.nl voor alle infor- enz. www.adrien.nl of matie. Weest welkom!

0345-651058.

Betaalbaar ...en goed!

Online zoeken en boeken

Groot aanbod vakantiehuizen en vakantieparken!

≤ T.h. in ZWITSERLAND in Aechi bij Reichenbach in B.O., 2 vak.won.1 voor 2-6 pers. 1 voor 2-11 pers. v.a.g.v. Voor de krokus won.van 2-6-pers.nog vrij.

Voor fotos www.christelij kevakantiesite.nl/a/ 1511/ En klik op link naar eigen site. Voor inl. 0548 51 45 84.

Optimale bereikbaarheid...

 www.erdeeservice.nl

 abonneeservice@erdee.nl

@erdeeservice



Ouddorp Nunspeet

Tel. (055) 539 04 98 Maandag t/m vrijdag van 8.00 - 19.00 uur Zaterdag van 09.00 tot 11.00 uur

Bestel nu verantwoorde boeken via refoboekperpost.nl

≤ HONGARIJE t.h. idylllische boerderij op poesta v.a. € 175,- p.w. 06 - 21 27 05 98, www.lighthouseministries.blogspot.com

T (0341) 26 48 87 www.vakanz.nl

≤ WINTERSFEERREIS Zwitserland van 26/1-2/2 Vertrekgarantie. U kunt nog boeken. burgtours.nl 0113-573681/06-22296733

≤ Prachtig SAUERLAND, 5-daagse busreis met vertrek pp D.V. 11 februari, v.a. 295,Kijk snel op beter-uit.nl of bel 0172 - 48 48 48.

≤ De EIFEL + Sauerland: mooie vak.huizen/pensions, 2-34 pers., v.a. € 210,p.w. 0546 - 57 66 32, www. krikhaarvakanties.nl

ISRAËL: BELEEF HET LAND VAN DE BIJBEL.

een rondreis een ervaring wordt die u altijd bij zal blijven. Intussen maakt

Met de bijbel als gids kunt u een onvergetelijke reis maken door het

u kennis met het hedendaagse Israël en zijn eigentijdse comfort.

beloofde land. Hier liggen de wortels van het christendom. Ervaar het

De unieke combinatie van verleden en heden maken uw reis ‘wonderful’.

zelf in Jeruzalem, Nazareth, Galilea en vele andere historische plaatsen.

Rondreizen kunnen individueel, maar ook in groepen geboekt worden.

De bijbelverhalen krijgen een extra dimensie op al die locaties, waardoor

De beste aanbiedingen vindt u op www.goisrael.nl

Meld u aan voor de nieuwsbrief

en betaal geen verzendkosten bij uw eerstvolgende bestelling.

italië R 3

vrijdag 4 januari 2013 Reformatorisch Dagblad

er Glieshof.

Auss Uitzicht vanaf het balkon van de

De Ausser Glieshof ligt op 1800 meter hoogte.

Hoog in de bergen, op zonnige hoogvlaktes of juist midden in een dorpje.

Op de mooiste plekjes van Zuid-Tirol wachten meer dan 1500 boerderijen op toeristen. Gasten krijgen een indruk van het Italiaanse boerenleven van alledag. beeld Roter Hahn Annigret leert gasten vilten.

Elmar en Annigret Weisenhorn.

dnie Eeuwenoude Huberhof met gloe

uwe aanbouw.

Alexander en Emanuela Frusco.

Schneemilch als Italiaans ontbijt tekst Gisette van Dalen-Heemskerk beeld RD

Met de boer mee naar de alm of appelsap drinken op hét appelplateau.

Een vakantie op een boerderij aangesloten bij de Italiaanse Roter Hahn is ontspannend en leerzaam. „Loop nooit zomaar over de alm.” ehoedzaam stuurt boer Elmar Weisenhorn zijn tractor over het smalle weggetje de berg op.

Op een klein bankje achter in de bak van de tractor zitten vakantiegangers die bij Elmar en zijn vrouw Annigret logeren.

Genietend kijken ze uit over het ongerepte natuurschoon van het Matschertal, een zijdal van de Vinschgau in het Italiaanse Südtirol. Naast de tractor fladderen tientallen vlinders.

Honderden meters lager ligt de Ausser Glieshof, een bedrijf dat al eeuwenlang in het bezit van de familie Weisenhorn is.

Achter de gloednieuwe boerderij staat nog altijd de inmiddels bouwvallige woning waar Elmar zestig jaar geleden ter wereld kwam.

Op de alm zet de boer de tractormotor uit. En dan is het stil. Alleen het gerinkel van koeienbellen klinkt in de verte. Boerderijhond Bundi rukt

B

aan de riem. Maar los mag de felle teckel niet. De almen zijn omringd door toppen van 3000 meter en hoger. In de verte blinkt de sneeuw op de Ramudl en de Upi. Elmar –voorzien van een wit zonnehoedje– wijst naar een hoger gedeelte van de alm. „Lopen jullie zo in mijn spoor?”

Verbaasd kijken zijn gasten hem aan. Om dan les één in het boerenleven van Italië te krijgen. „Op deze hoogte groeit alles zo langzaam dan we het gras maar één keer kunnen maaien. Onze woning ligt lager, daar kunnen we twee keer maaien, maar de laatste keer is het gras dan maximaal 10 centimer hoog. Vandaar dat we altijd zeggen: Loop nooit zomaar over het gras op de alm.”

Even kijkt Elmar naar de berg voor hem. Dan hurkt hij achter een grote steen. Op een kussen legt hij een verrekijker. „Elmars jagersoog heeft al wat opgespoord”, glimlacht Annigret. Haar man knikt tevreden. „Twee alpenmarmotten.” Met behulp van een sterke verrekijker zien zijn gasten de zogeheten Mürmeltiere ook.

Natuurlijk komen de gasten niet de alm af zonder het vee van Elmar te hebben gezien.

Zijn koeien lopen achter bomen in een alm iets hogerop. Na een minuut of tien komt de boer met een deel van de kudde terug. „Het zijn Pinzgauer”, vertelt Elmar niet zonder trots. De bruine koeien behoren tot een zeldzaam, uitstervend ras.

Annigret komt met een hand-

vol bloemen aanlopen. Les twee in het boerenleven volgt. Alpentroost is geschikt om vlees te kruiden, vrouwenmantel helpt tegen vrouwenkwaaltjes. „Vorige winter had Elmar zijn arm lelijk bezeerd. Maar hij wilde niet naar de dokter. De johannesolie uit mijn eigen kruidenapotheek hielp gelukkig goed. We leven dicht bij de natuur. We zijn er zo afhankelijk van.”

Ook de –weinige– buren van de Weisenhorns zijn belangrijk.

In de wintermaanden komen de vrouwen elke maand bij elkaar. „Natuurlijk is het vooral gezellig. Maar we vinden het ook waardevol om kennis over te dragen aan jongere vrouwen.

Afgelopen winter hebben we van wol van Matsche schapen een hoed en pantoffels gevilt.”

Bivakkeren bij de boer Logeren bij de boer in Zuid-Tirol tegen een redelijke prijs kon altijd al, maar toeristen wisten van tevoren niet welke kwaliteit hun vakantieadres zou hebben.

Sinds 1999 is dat veranderd. In dat jaar richtte de Südtiroler Bauernbund de vakantieorganisatie Roter Hahn op. Inmiddels zijn er in een gebied van 7400 vierkante kilometer meer dan 1500 boerderijen aangesloten, vertelt persvoorlichter Sabine Gafriller trots. Om zich bij Roter Hahn te kunnen voegen, moeten boeren aan drie criteria voldoen: gastvrij zijn, het bedrijf (vee-, fruit- of druiventeelt) moet nog in werking zijn en de gasten moeten producten zoals wijn of vlees van de boerderij kunnen gebruiken.

Afhankelijk van wat de boeren kunnen bieden krijgen ze één (goed) tot vier (erg luxe) bloemen toebedeeld.

„Al onze adressen controleren wij jaarlijks.”

Verreweg de meeste gasten, iets meer dan 50 procent, die de boerderijen bezoeken komen uit Duitsland, weet Gafriller. „De Italianen zijn de volgende grote groep. Daarnaast komen er kleine percentages toeristen uit Nederland, Zweden, België en Oostenrijk.”

Roter Hahn verspreidt jaarlijks –op aanvraag– ruim 85.000 catalogussen. „We merken wel dat onze internetsite steeds belangrijker wordt. Het grote voordeel daarvan is dat eventuele wijzigingen in adressen direct beschikbaar zijn voor toeristen.”

>>rodehaan.it/nl >>ausserglieshof.it >>huberhof-natz.com

In de wintermaanden blijven de wegen begaanbaar. „De sneeuwschuiver houdt de boel wel schoon. Maar we zijn altijd zo blij als we half januari de zon weer zien. Doordat we in een dal wonen en de toppen hier zo hoog zijn, zien wij de zon van november tot half januari niet.” „Of het leven voor de bergboeren zwaar is?” Elmar staart even voor zich uit. Dan antwoordt hij resoluut. „Rijk worden we er niet van. En als je wilt investeren of bijvoorbeeld schoolgaande kinderen hebt, moet je neveninkomsten vergaren. Maar we wonen op de mooiste plaats van de hele wereld. Onze rijkdom zit hem in het feit dat we nagenoeg zelfvoorzienend zijn. En wat we zelf niet hebben, krijgen we wel weer van onze buren.”

De inkomsten die de Weisenhorns verdienen met het ontvangen van gasten, zijn een welkome aanvulling op hun boerenloon. Dat neemt niet weg dat het echtpaar er ook zichtbaar van geniet om de toeristen wegwijs te maken in het leven van de bergboeren. De ontvangst is meer dan hartelijk.

Een welkomstkaart versierd met vilt, een zelfgebakken cake en een schaal appels. Het apart te boeken ontbijt is overvloedig.

Ham van eigen varkens, romige yoghurt met verse aardbeitjes, allerlei soorten brood. En niet te vergeten de schneemilch.

De grote schaal die Annigret

„Afgelopen winter hebben we pantoffels van vilt gemaakt”

op tafel plaatst, zou een heel weeshuis kunnen voeden. Het is een ouderwets gerecht dat de mensen in Tirol vroeger maakten van restjes brood, melk en room. De hedendaagse variant is dankzij de cacao en suiker een stuk smakelijker. Het is in ieder geval een maaltijd waar de toerist lang op kan teren.

Zo nieuw als de boerderij van de familie Weisenhorn is, zo oud is de Huberhof van Alexander en Emanuela Frusco.

Uit oude papieren blijkt dat de boerderij al in 1142 bestond. De statige grote hoeve ligt midden tussen de appelboomgaarden op hét appelplateau van Italië.

Alexander kreeg dertig jaar geleden als kind van zijn moeder al instructies om bepaalde delen van de vloeren te mijden.

Toen nam hij zich voor om de boerderij eens in oude glorie te herstellen. Emanuela glimlacht: „Onze dorpsbewoners vonden

Italië OOSTENRIJK

Natz-Schabs Mals Zuid-Tirol

ITALIË

het een waanzinnig plan. Maar nu zeggen ze: Jullie hebben het mooiste huis uit het hele dorp.”

De dorpsbewoners overdrijven niet. De vier appartementen in het historische pand zijn gerestaureerd met veel aandacht voor de authentieke elementen.

Onder een dikke glazen plaat bevindt zich een eeuwenoude trap. Oom Alois Frusco woont in een pand naast de boerderij. Hij werd geboren in de ruimte die nu appartement Historia is. „Wij woonden er met ons hele gezin, mijn grootouders, de knechten en bedienden. In het achterhuis bevonden zich de dieren.

Alexander en Emanuela hebben het prachtig opgeknapt.”

Werk heeft Alexander het hele jaar door. Maar de oogsttijd is natuurlijk het allerdrukst. Ook in Italië kampen de fruitboeren met lage prijzen. Alexander: „Gelukkig doe ik rechtstreeks zaken met de groothandel.

Daardoor heb ik er meer werk aan, maar zijn de prijzen ook beter.”

Ten minste, als er geen hagel komt. Nog diezelfde avond wordt de lucht bijna zwart. Een hevige bui barst los. De volgende morgen staat het anders zo opgewekte gezicht van de fruitboer somber. „In vijf minuten tijd is er veel arbeid vernietigd.

Hopelijk valt het nog mee.” „Hoorden jullie de klok luiden toen de bui eraan kwam?” vraagt Emanuela. „Dan weten de mensen dat ze moeten bidden.” Ook dat is Italië.

? e i t n a k a V p o TE HUUR:

GEZELLIGE 6-8 PERS.

Zeer comfortabel 4-pers. chalet met veel ruimte rondom en vrij uitzicht over visvijver op camping ”DE KLIMBERG” TE HARDENBERG. Ook zeer geschikt voor jonge kinderen.

Inf. 06 - 51 55 07 48

Op een ruime, vrije en rustige plaats op DE WOLFSKUYLEN IN GEES

is ons vernieuwde chalet te huur. Drie slaapkamers met zeven slaapplaatsen en een ledikantje. In het hoogseizoen C 600,- per week.

Bel 0343 - 52 11 01.

bungalow op vakantiepark.

De Berckt te Baarlo. De bungalow ligt op een rustige locatie in een bosrijke omgeving. Het ruime perceel biedt veel privacy en op de overdekte veranda is het goed toeven! Indeling: open keuken (afwasmachine), woonkamer, 3 slaapkamers (1 x 2-pers. bed, 2x stapelbed en 2-pers. slaapbank), toilet en badkamer (wastafel en ligbad).

Vanaf s 50,- per nacht!

Meer info?

Mail: deberckt.b68@gmail.com

TERSCHELLING (MIDSLAND).

Nieuw luxe chalet ’de Parel’ op Camping Duinland. Geschikt voor 5 personen. 1.500 meter van zee.

Rustige omgeving. Twee slaapkamers: tweepersoonsbed; eenpersoonsbed en stapelbed. Wasserette, wasdroger, WiFi. Fietsverhuur, etc.

Info: www.christelijkevakantiesite. nl/details.php?aId=22447 of e-mail ellendoek@gmail.com

HOGE HEXEL

OUDDORP AAN ZEE

3 gezellige particuliere recreatiebungalows. Veel ruimte en privacy.

Op bungalowpark met zwembad, speeltuin en recreatieteam.

In omgeving veel fiets- / wandelmogelijkheden. Een fijn vakantieadres voor jong en oud.

Fam. De Jong Info/folder 0180 - 42 52 17

Te huur: 6-pers. vakantiebungalow op rustige locatie, dicht bij het strand. Mooie fiets- en wandelroutes. Wasmach., droger en vaatwasser. Incl. adsl/wifi.

Geen huisdieren toegestaan.

Tel. 0187 - 68 43 09/ 06 - 20 13 11 07

Welkom in Zuidh./Zeeland OUDDORP, 6-PERSOONS VAKANTIEBUNGALOW www.christelijke vakantiesite.nl/a/3014 of mail/bel jan.pontier@gmail.com Mobiel: 06 - 42 07 27 07

Verhuur 6-persoons vrijstaande bungalow, op een rustig park.

1 km van het strand in OUDDORP AAN ZEE Tel. 0187 - 68 75 99, 06 - 23 15 55 80 of www.lcrecreatieouddorp.nl

Gezellig 4-persoons vakantiehuisje te huur in Rouveen. Beschikbaar in de weekenden, op feestdagen en in de schoolvakanties.

Voor meer informatie tel. 0522 - 46 05 14 of mail naar ambachtriet@gmail.com

Bed & Breakfast in Betuwe.

LUXE 2-4 PERS. HOOIBERG IN METEREN (Geldermalsen) Complete keuken met oven, douche, toilet en ruime woonen slaapkamer tot uw beschikking. dehooibergmeteren@ gmail.com of 0345 - 52 05 59

Bed and Breakfast in prachtige wijnstreek van Ontario (Jordan).

NABIJ NIAGARA FALLS EN USA. Luxe en ruime slaap- en woonkamer met eigen douche, keuken en zithoek.

Ook camper te huur.

Info: www.travellershome.ca of 0529 - 48 30 25.

CHALET OP ”DE BLEKKENHORST” in Den Ham (Ov.) (Zie ook www.deblekkenhorst. nl/huisjes, 4-p., Junnerveld 2) Tent bijzetten mogelijk (is beschikbaar) C 475,- p/w.

Bij 3 weken huur korting Tel. 0186 - 69 07 42

TSJECHIË, ruime vakantiewoningen bij Reuzengebergte tot 10 personen. Veel activiteiten in omgeving te doen: zwemmen, rodelen, Praag bezoeken, krijtrotsen, kastelen, grotten, enz. voor jong en oud. www.adrien.nl

TE HUUR: IN LUNTEREN (GLD)

een riante hoekwoning. Huis is van vele gemakken voorzien.

Ideaal voor gezinnen.

Nabij centrum, station en bossen. 4 slaapkamers.

Woning gehele jaar door beschikbaar. Mail naar familiebrouwer2010@gmail.com

TE KOOP: Vrijstaand huisje in Elspeet.

2 slaapkamers, douche, toilet, keuken. Op zeer rustige camping. C 25.000,-.

Incl. jaarhuur 2013.

Voor info en meer foto’s: 06 - 41 25 15 22 b.g.g. 06 - 57 95 95 99

CHALET IN BELGIË (ARDENNEN)

Vakantiehuis in de in een rustige omgeving dicht bij de zee. Dichtbij Tain.

Minder dan een uur rijden vanaf Inverness.

Meer informatie: Rachel en Peter Reynolds Telefoon: +44 1862 89 32 36 http://www.highlandbreak co.uk

SPEULD (VEL.): Ruime, schone, vrijstaande woning. (af)wasmach. en magnetron aanw. 1 slaap- +badka. op b.g. Omheind speelveld.

Prachtige omg. voor fietsen/ wandelen.500 m. v.a. bos en heide. tel. 0577 - 40 73 06.

Op zoek naar een LUXE VAKANTIESTEK VOOR 2 P. IN ZEELAND? Vlakbij zee, strand en bos.

Alles erop en eraan!

Ook B&B. 0118 - 58 41 21 vanduin@kliksafe.nl of www.tuusjeaagtekerke.nl Hartelijk welkom!

Fam. Van Duin.

Modern appartement (max. 6 pers.) + zwembad in VORARLBERG/GASCHURN. Nog vrij van 27 juli t/m 17 augustus. Kosten 650 euro per week all-in. Gebruik van fitnessruimte, sauna, zonnebank, speelkamer voor de kinderen en buitenzwembad. Zie: www.appartlaijola.eu/ (appartement 108) Tel. 06 - 51 19 33 58

van Geneve, zeer luxe nieuw chalet, 6-8-14 pers. Groot balkon en terrassen op zuiden.

Nú vroegboekkorting van 15% in voor- en naseizoen.

Uitermate geschikt voor twee samenreizende gezinnen.

Zie www.montevian.nl.

Tel. 06 - 51 19 33 58

www.zonderdrempels opvakantie.nl

Comfortabele 6-persoons recreatievilla met ruime tuin in park Schouwse Duin. Mooi gelegen aan de duinrand van boswachterij

WESTERSCHOUWEN/ BURGH-HAAMSTEDE. Indeling: L-vormige woonkamer, open keuken, bijkeuken met vaatwasmachine en wasmachine, badkamer en 3 slaapkamers.

Folder: tel. 06 - 22 24 08 87.

www.zonderdrempels opvakantie.nl

Te huur in Westkapelle, recreatiewoningen midden in het centrum. Op loopafstand van de zee, het strand, de aanwezige voorzieningen in het dorp en de kerk(en).

2-PERSOONS STUDIO en 1 VAKANTIEWONING voor 5 personen en onze luxe eigen woning van 1 jaar oud met echt alles erop en eraan voor 4 personen (5 personen in overleg).

Huren bel snel 0118 - 57 15 39 of JHOUMES@SOLCON.NL

Te huur: stenen 6-persoons recreatie-woning op Park HOGE HEXEL: De HortensiaHof: 3 slaapkamers, vaatwasser, wasmachine, trampoline, schommelset, overdekt & verwarmd zwembad. Beschikbaarheid en prijzen: www.micazu.nl; snelcode 11868.

Familie De Jonge, telefoon: 0180 - 51 66 72.

In Achterberg, landelijk gelegen tussen Wageningen/ Veenendaal en Rhenen: Compleet ingerichte achterzijde van een boerderij tot 5 personen, met terras en speelveldje met schommel en trampoline. 2 slaapkamers. Woonkamer met open keuken. Ruime douche.

Dichtbij de prachtige Grebbeberg met Ouwehands dierenpark.

Prachtige fietsroutes langs het Valleikanaal (Grift), en het buitengebied. Kanovaren, Cunerakerk, musea, winkels en kerken in de directe omgeving. Bel voor informatie of boeking met M. Roelofsen, tel. 06 - 53 77 19 86 of mail naar m.roelofsen@hotmail.nl

TE HUUR in KESTEREN, het hart van de prachtige Betuwe: een comfortabele 2-persoons vakantiewoning (geen huisdieren). Mooie fietsgelegenheden tussen de boomgaarden, over dijken, langs de rivieren en door de bossen.

Tel. 06 - 25 19 25 49

Te huur, twee-en-halve week in augustus 2013, ons nieuwe (mei 2012) twee-ondereen-kaphuis (5 slaapkamers), aan de BOSRAND IN EDE. Inclusief tafeltennistafel, trampoline, fietsen, wifi.

Tel. 0318 - 42 01 84, andre@familiedebonte.nl

Prachtige Recreatiebungalow op Bungalowpark ”de Kleine Belties” in HARDENBERG op 800 m2 gehuurd bosperceel.

Ideaal voor groot gezin.

Veel voorzieningen en 9 slaapplaatsen. Gerenoveerd in 2010.

Kunststof gevelbekleding en kozijnen. Vraagprijs C 52.500,-.

Inlichtingen: 06 - 22 72 36 70.

Savièse (Wallis). Te huur: vrijstaand chalet. Maximaal 5 personen. Afhankelijk van seizoen ski-, wandel- en mountainbikemogelijkheden.

Uitvalsbasis voor dagtochten.

Prachtig uitzicht over het Rhônedal. Ca. 7 autominuten van snelwegafrit Sion.

Info: chalet-ebv@filternet.nl

OP BOERDERIJ IN DALFSEN,

FRANSE-ALPEN, dichtbij Meer

alledaagse werkelijkheid is.

Ommen - 6-persoons vakantiewoning in bosrijke omgeving, van alle comfort voorzien. Gelegen in het Vechtdal, goede recreatiemogelijkheden. Voor verdere informatie, kijk op www.boomblauwtje.nl of bel 0528 - 27 44 15.

gelegen in het Vechtdal. Ook gezellig als u met 2 pers. bent.

Mooie boswandeling te maken vanuit huis, ideale fietsomgeving. In laagseizoen C 175,- per week op basis van 2 pers.

Voor foto’s en info: 06 - 40 96 99 50 | jvlastuin@kliksafe.nl

TE HUUR voor echtpaar ZONDER kinderen binnen periode van 1 april t/m 31 oktober 2013.

Ons appartement staat aan de rand van SCHERPENZEEL (GLD).

BUBBELBAD + HUISPIJPORGEL AANWEZIG. Tel. 06 - 23 99 60 32 033 - 258 95 39 Prijs nader overeen te komen.

RUST EN RUIMTE

8-persoons luxe chalet op rustig park in Remouchamps.

Compleet ingericht en buiten div. speeltoestellen.

Voor verdere info: repos-ailleurs@hotmail.com, tel. 06 - 12 55 05 26

Gezellige 7-persoons vakantiewoning

VAKANTIE AAN ZEE:

SCHOTSE HOOGLANDEN,

Zorgeloze, rolstoelvriendelijke vakantie op kleinschalig landgoed waar

GEHANDICAPT?

Zorgeloos op vakantie!

ZWITSERLAND

tsjechië R 5

vrijdag 4 januari 2013 Reformatorisch Dagblad

Lipnomeer.

Farizeeër.

De jachthaven Marina Lipno. Toeristen kunnen zich op het 42 kilometer lange Lipnomeer in Tsjechië op tal van manieren vermaken.

Architectuur.

Uitzicht.

Raften.

Rodelen.

Bedehuis.

Lipno – rust, ruimte en rodelbaan Het Lipnomeer glinstert in de zon. De lucht is blauw, het water is blauw. Witte zeilen wapperen in de wind. Lipno nad Vltavou –of gewoon Moldau– biedt bezoekers rust, ruimte en een rodelbaan. Tsjechië: voor natuur, cultuur en avontuur. angzaam zakt de zon achter de rijk gestoffeerde heuvelruggen.

Het villapark Lipno Dreams biedt een pracht uitzicht op het rustieke, afwisselende landschap. Een langgerekt meer, omgeven door heuvels met donkere bossen.

Het Boheemse Woud –Sumava– strekt zich vele tientallen kilometers uit, tot en met Duitsland. Wandelaars kunnen zich hier op de vele wandelroutes urenlang vermaken, zonder ook maar iemand tegen te komen.

Lipno nad Vltavou oogt enigszins toeristisch, maar zeker niet overdadig. Laat staan storend.

In het Tsjechische dorpje, op een steenworp afstand van Duitsland en Oostenrijk, heerst een gezellige drukte.

Ontspannen is er bij elk weertype mogelijk, zomer én winter.

Een bikepark, een frisbeepark, minigolf, een Aquaworldzwembad, een skipiste. Sportievelin-

L

gen kunnen naar hartenlust wandelen, kanovaren, fietsen en bergbeklimmen. Leuke steden bevinden zich op rijafstand: Linz 1,5 uur, Praag en Wenen 2,5 uur, het historische Cesky Krumlov om de hoek.

In het jachthaventje Marina Lipno schommelen motorbootjes, waterfietsen en zeilbootjes tussen de aanlegsteigers.

Dagjesmensen flaneren over de wandelpromenade met een handvol leuke restaurantjes.

Tegen een heuvelrug van Lipno nad Vltavou ligt een nieuw, terrasvormig Nederlands bungalowpark met 32 riante, smaakvol vormgegeven villa’s. Gesausd in warm geel en donkergeel. Of

in donkergeel en warm geel. „De huizen zijn eigendom van Nederlanders. En één Tsjech.

Veel particulieren verhuren hun villa”, aldus Monique van Nieuwkerk van Lipno Dreams.

Prijzen zijn volgens haar „een stuk gunstiger” dan in omringende landen.

Het park kent villa’s voor zes, acht of tien personen. Nr. 27 telt –behalve woonkamer met open haard, keuken met magnetron en afwasmachine– drie badkamers en twee ligbaden.

In een la ligt een uitgebreide infomap over de omgeving. En een stapeltje Saambinders. „Mooie ruime huizen”, zegt Klaas Speksnijder uit Bergambacht – 925 kilometer

van huis. Samen met tien, elf huisgenoten bevolkt hij een villa –„met sauna”– van Lipno Dreams. Rook kringelt uit de schoorsteen. „We hebben net de open haard aangemaakt. Met een RD.” Het gezin is voor ’t eerst in Tsjechië. „Wij hebben het prima naar de zin. Lekker rustig, niet van die kermistoestanden. Het landschap is niet ruig, wel erg mooi. Elke avond zie je de zon in het meer spiegelen.”

De Speksnijdertjes hebben al veel wild gezien. „Heel veel reeen. En zondag zag mijn dochter een edelhert. Er schijnen hier ook vossen, lynxen en wolven te zitten. Onze Veluwe is slechts een postzegeltje vergeleken met

Een farizeeër met bril Aan de oostkant van het Lipnomeer ligt Vyssi Brod.

Met een kloek cisterciënzerklooster. Het –ietwat verwaarloosde– complex werd in 1259 gesticht door een rijke Tsjechische zakenman, Vok I van Rozmberk. Volgens de overlevering heeft hij het klooster gesticht als dankbetuiging aan Maria, nadat hij wonderbaarlijk was gered toen hij bijna verdronk in het woeste rivierwater van de Moldau.

De instelling kent een roerige historie. In de Tweede Wereldoorlog is het klooster vijf jaar lang geconfisqueerd door de nazi’s. Na de oorlog werden de monniken door de communisten gevangengezet. De kloosterlingen zijn, sinds de omwenteling, in 1991 teruggekeerd, na veertig jaar communistische bezetting.

De orde wil van het klooster een regionaal spiritueel en cultureel centrum maken. Het complex –met een bibliotheek van zo’n 70.000 boeken, 200 perkamenten, 1000 manuscripten– is een bezoek meer dan waard. Alleen al door de aanwezigheid van een Bijbel van Luther. En bijvoorbeeld een handgeschreven

exemplaar van de brief van Paulus aan de Thessalonicensen. Op het plafond van de Filosofische Zaal prijkt een prachtig fresco. De indrukwekkende, oudtestamentische afbeelding toont koning Salomo, die een oordeel moet uitspreken over de twee moeders met één levende baby. Het fresco uit de 18e eeuw is vrijwel onaangetast, doordat zonlicht de zaal niet binnenkomt. In de volgende ruimte, de Theologische Zaal, met Bijbels in veertig talen, is op het plafond een fresco te zien met een reusachtige nieuwtestamentische afbeelding. De 12-jarige Jezus zit hier in de tempel tussen de Schriftgeleerden. Een van de farizeeën luistert aandachtig, een bril op z’n neus.

Het klooster is alleen te bezichtigen onder leiding van een gids. De rondleiding duurt ongeveer een uur.

Voor bezoekers is er onder andere een Nederlandstalige audiotour beschikbaar. De Maria-Hemelvaartkerk is –tijdens een verbouwing– alleen toegankelijk tijdens missen. Het Postmuseum, op hetzelfde terrein, is wel dagelijks open.

het Boheemse Woud hier.”

Langs het villapark slingert een zomerrodelbaan van 1400 meter. De eerste 400 meter trekt een kabel de roddelaars naar de top. Vervolgens roetsjen gasten met hoge snelheid over het 1000 meter lange traject met 21 bochten en 2 tunnels.

Iets verderop voert een stoeltjeslift, tussen de dichte naaldbomen door, naar de gloednieuwe, 40 meter hoge uitkijktoren Stezka Korumani Stromu Lipno. Het imposante houten bouwwerk staat midden in een bos, op een heuveltop.

Een breed houten wandelpad op palen leidt langs de kruinen van de bomen. Onderweg kunnen bezoekers een blik in de diepte werpen door openingen in het pad. Of griezelend balanceren op een paar wiebelende houten palen, tientallen meters boven de grond – alles zorgvuldig afgezet met gaas.

Het wandelpad voert hoger en hoger, cirkelvormig om een dikke stalen paal. De wind blaast door het open bouwwerk.

De houten constructie deint licht heen en weer. Het uitzicht is fabelachtig. Fris groene weilanden, donkergroene bossen, goudgele korenvelden. Hier en daar een nederzetting.

Ook de terugweg is een belevenis. Een lange, overdekte glijbaan brengt liefhebbers in no time weer met beide benen op de grond. Voor een optimaal glijcomfort stappen bezoekers in een stoffen zak. Rooeeetssjj!

Onder de stoeltjeslift is een lang mountainbikeparcours aangelegd. Durfals wagen zich

„De Veluwe is een postzegel vergeleken met het Boheemse Woud”

–met helm, arm- en beenbeschermers– naar beneden.

De adrenaline stuwt omhoog.

Gestaag stroomt het water van de Moldau heuvelafwaarts.

Vyssi Brod is een uitstekende uitvalsbasis om korte of langere tochten over de Moldau te maken: 10 kilometer naar Rozmberk, 21 kilometer naar Nahorany of 34 naar Cesky Krumlov. Een bus brengt de opvarenden weer terug.

Raften is een uitdaging. Even dobberen, dan weer peddelen, maar altijd lekker met de stroom mee. Bocht naar rechts, bocht naar links. Een aantal aangelegde stroomversnellingen verhoogt de spanning.

Met een vaartje stort het rubberen vaartuig over de ‘waterval’ naar beneden. Het water spettert. Een opvarende verliest in de hectiek een peddel. Geen nood. Een behulpzame kanoër vist ’m op en brengt het netjes langszij.

Een eettentje langs het water roept om een pitstop. Tiental-

Tsjechië Boheemse Woud

DUITSLAND

tekst Gerard ten Voorde beeld RD

Cesky Krumlov

Lipnomeer Rozmberk nad Vltavou Lipno nad Vltavou Vyssi Brod

OOSTENRIJK

len rafters doen zich te goed aan Tsjechisch bier en broodjes.

Voor een habbekrats. Bezoekers kunnen in het voormalige communistische land nog altijd veel eten voor weinig, vooral op het platteland. „Met dikke biefstukken”, glundert Speksnijder.

Tsjechië biedt ook cultuursnuivers het nodige vertier.

Tijdens een wandeling langs voorname negentiende-eeuwse hotels en jugendstilpanden herleeft een roemrijke historie.

Hoog boven dorpjes en stadjes verheffen zich imposante kastelen met rijkgevulde stijlkamers.

Cesky Krumlov, op pakweg 25 kilometer van het Lipnomeer, is een must. Het uit de 13e eeuw daterende kasteel is goed voor een flinke dag uit.

De beren onder de toegangspoort zijn een bezienswaardigheid. Tijdens een rondleiding komt het kasteel echt tot leven.

Ook bij het Lipnomeer zijn diverse kastelen en kloosters te vinden. Kasteel Rozmberk bijvoorbeeld, waar ooit ridders om de ronde tafel zaten. Een smal, steil pad loopt omhoog naar de fraaie burcht, met meerdere bouwstijlen. Alleen de Onderburcht is te bezichtigen. Dit bouwwerk, door Johan Rosenberg in de 14e eeuw aangelegd onder de bestaande Bovenburcht, ging in de 16e eeuw in vlammen op. Alleen de toren resteert. Het pronkstuk is de ridderzaal. En een indrukwekkende wapencollectie.

>>lipnodreams.eu >>czechtourism.com

Abonneevoordeel

3 dagen voor slechts ¤ 89,00

Volop genieten in winters Sauerland Hotel Carpe Diem is een erkend openluchtkuuroord met een Wellness Center. Verder zijn er comfortabele kamers en is er een ijne lounge met open haard. Bijzonder is de authentieke kapel van het hotel waar regelmatig muziekuitvoeringen worden gegeven.

Het ligt aan de Rothaarsteig, een groot natuurgebied met zo’n 154 wandelwegen, 40 km vanaf Winterberg.

U kunt er heerlijk wandelen, ietsen, skieën of langlaufen.

Verdere bezienswaardigheden zijn: ● ● ● ●

Druipsteengrotten in Attendorn Biggesee Steden als Keulen en Marburg Slot Adolfsburg en het streekmuseum in Altenhundem

Abonneevoordeel arrangement: ● ● ● ●

●

●

Ontvangst met koffie/thee en lekkernij 2x overnachting inclusief uitgebreid ontbijtbufet 1x 3-gangen keuzediner 10% korting op skipas, skiles, skiuitrusting in skigebied Fahlenscheid 10% korting op langlaufuitrusting & gratis toegang tot Loipe gebied Rheinweserturm (5 km) Fles wijn op kamer en wandelroute

Profiteer nu extra van uw abonnement!

www.abonneevoordeel.erdee.nl

Aanbieding Proiteer nu van deze scherpe aanbieding. Abonnees betalen slechts € 89,00 per persoon! De normale prijs is € 139,00. Bij verblijf op vrijdag- en zaterdagnacht geldt een toeslag van € 5,00 p.p.p.n.

Voorwaarden Bovenstaande prijs is gebaseerd op 2 personen per kamer en exclusief toeristenbelasting à € 2,50 p.p.p.n. en reserveringskosten à € 7,50 per reservering.

Deze actie is geldig tot en met 30 april 2013 m.u.v. feestdagen en op basis van beschikbaarheid.

De eenpersoonstoeslag bedraagt € 12,50 per nacht.

Informatie & reserveren: Reserveren kan uitsluitend bij Goedverblijf.nl via www.goedverblijf.nl/erdee4912 of telefonisch op werkdagen van 09.00 uur tot 18.00 uur via 085 - 489 90 19.

Voor meer informatie: zie www.abonneevoordeel.erdee.nl

Abonneevoordeel

schotland R 7

vrijdag 4 januari 2013 Reformatorisch Dagblad

Mealt Falls.

Verse mossels.

Skye kruipt onder je huid, vooral vanwege de machtige, Tolkienachtige natuur. Het Schotse eiland heeft glooiende glens en imponerende kliffen.

Vuurtoren.

Leegte.

Mitchell zet thee.

Richting de Cuillins.

De vele gezichten van Skye tekst Pieter Ariese beeld RD

Adembenemend mooi en beklemmend leeg.

Het Schotse eiland Skye heeft vele gezichten.

Het is een plek waar mens en natuur elkaar omhelzen en tegelijk naar de keel grijpen. en snoeiharde zeewind beukt tegen de kliffen van Kilt Rock. De Mealt Falls, een waterval die normaal gesproken van grote hoogte in de oceaan stort, wordt welhaast terug naar zijn oorsprong geblazen. Tegen zo veel brute kracht is zelfs dit icoon van Skye nauwelijks opgewassen.

De wind is een voorbode van een koudefront. Sneeuw en regen zijn in aantocht, om de uitzonderlijk mooie herfstdagen in vergetelheid weg te spoelen.

Dat dat niet eerder gebeurde, mag een wonder heten. Want Skye ziet veel regen, al duren buien nooit lang. En als de zon de natte bergkammen afdroogt, sprankelt het leven je tegemoet.

In alle groen- en bruintinten die er zijn.

De kalige basaltbergen –slechts bedekt met stugge grassoorten– zijn overdag majestueus. ’s Avonds echter torenen ze massief zwart boven de late reiziger uit. Die voelt zich opgejaagd. Alsof de donkere schaduwen hem dreigen te verzwelgen. Het zijn deze

E

wonderlijke tegenstellingen die Skye tot een intense ervaring maken. Het eiland kruipt onder je huid. Dat komt vooral door de machtige, Tolkienachtige natuur. Skye, de grootste van de Binnen-Hebriden, heeft glooiende glens –valleien– en imponerende kliffen. Blikvangers op het vulkanische eiland zijn de zuidelijk gelegen Cuillins, het grillige bergmassief dat grote aantrekkingskracht uitoefent op klimmers.

Over Trotternish, de noordelijke landtong van Skye, slingert de andere bergrug van Skye: de Quiraing. Het zachte gesteente maakt het minder geschikt voor beklimming, maar weer en wind kregen er wel greep op en schuurden de bergen tot bizarre

vormen. Zo surrealistisch soms dat Hollywood er onlangs een sciencefictionfilm schoot.

Rijdend over het eiland, in grootte vergelijkbaar met de provincie Zeeland, valt je de leegte op. De glens, wijd uitgestrekt of juist ingeklemd tussen de bergen, zijn begroeid met heide en bevolkt door schapen.

Bos is er niet veel. Stroompjes meanderen richting meren of oceaan. Hier en daar klonteren cottages samen.

De leegte zit echter vol verrassingen, zo blijkt tijdens een wandeltocht met gids Mitchell Partridge. Mitchell noemt zichzelf ”ghillie”, Gaelic voor knecht. In vroeger tijden assisteerden ghillies bij vis- en jachtpartijen. Dat suggereert

kennis van de natuur, en die heeft Mitchell. Zijn geoefende oog –hij is oud-marinier– ziet tal van zaken die de argeloze wandelaar niet zou hebben opgemerkt. Bijzondere planten, sporen van vossen, roofvogels.

Mitchell wijst op de restanten van een ”blackhouse”. Wie goed kijkt, ziet overal op Skye overblijfselen van de eenvoudige woningen waarin ooit gezinnen én het vee leefden. Een schoorsteen hadden de huizen niet; de rook van het turfvuur trok door het rieten dak naar buiten. Dak en muren kleurden na verloop van tijd zwart. Vandaar: blackhouse.

De gestapelde stenen die destijds –100, 200 jaar geleden?– muren waren, zijn deels overwoekerd door groen gras. Maar

Vikingwortels en jacobitische opstanden Nergens is de rijke historie van Skye zo tastbaar als in Dunvegan Castle. Al bijna acht eeuwen lang zetelt hier onafgebroken de clan MacLeod. Inmiddels toe aan zijn dertigste chief: Hugh MacLeod of MacLeod.

Diens invloed reikt fors minder ver dan die van zijn voorouders, maar clan en kasteel houdt hij manmoedig in stand.

In de dertiende eeuw trouwde Leod, zoon van Olaf the Black, koning van het eiland Man, met de erfgename van de Macarailts, Vikingen die in Dunvegan woonden.

Destijds was het eiland zo goed als Noors, omdat veel Noren hun roerige thuisland achter zich hadden gelaten om op Skye een vredig bestaan op te bouwen.

Leods zoon Tormod verruilde om politieke redenen de Vikingcultuur voor de Keltische traditie en werd daarmee de eerste chief van de clan MacLeod. Die zou eeuwenlang een stempel drukken op het eiland.

Feitelijk waren clans koninkrijkjes op zich, en was het hoofd zowel aanvoerder, vertrouwenspersoon als rechter. Was er geen hommeles met de naburige

clan MacDonald, dan was het wel de centrale overheid die vanuit Edinburgh probeerde de clan eronder te krijgen.

Roerig was vooral de periode rond 1745, toen de jacobieten probeerden hun rooms-katholieke ”Bonnie Prince Charlie” (Charles Edward Stuart) op de Schotse troon te helpen. Dat mislukte jammerlijk.

Zijn leger, een samenraapsel van Hooglanders, werd bij Culloden verslagen.

Een struise Schotse, Flora MacDonald, smokkelde Charles vermomd als dienstmeid naar Skye, en vandaar naar Frankrijk. Haar dochter huwde de privéleraar van clan MacLeod, en zo kwam Dunvegan Castle weer in beeld. Flora bracht er de laatste dagen van haar leven door. Het kasteel herbergt nog altijd relieken uit die tijd, waaronder Flora’s korset en een haarlok van Bonnie Prince Charlie.

>>dunvegancastle.com

de vorm is nog goed zichtbaar.

Veel ruimte bood het huis niet.

Was Skye niet erg onbarmhartig voor z’n bewoners? De eenzaamheid, het onvoorspelbare en vaak onstuimige weer, rivaliserende clans; niet de beste omstandigheden. En dan waren er nog de Clearances, waarbij in de 18e en de 19e eeuw minstens de helft van de bevolking van het eiland werd gejaagd. Ten faveure van schapen, die de hardvochtige landeigenaren meer geld opleverden.

Mitchell meent dat de blackhousebewoners toch best een goed leven kunnen hebben gehad. „Deze plek bijvoorbeeld ligt redelijk beschut. Er is voldoende grasland voor de schapen.” Hij wijst naar de Hinnisdal, het kraakheldere riviertje dat even verderop richting Loch Snizort stroomt. „Drinkwater.

Zalm.” Aan de oever van het meer, eigenlijk een uitloper van de oceaan, voltooit hij zijn opsomming. „Zeewier. Daar kun je heerlijke spinazie van maken.”

Hij zakt op zijn knieën, grijpt in het koude water en trekt een paar mossels naar boven. Zijn punt is duidelijk.

Als Mitchell op verse otterpoep stuit, is het zwijgen geblazen. De kans dat het dier nog in de buurt rondscharrelt, is niet denkbeeldig. Vanachter rotsen turen we naar het kiezelstrand en het water. We zien ganzen, scholeksters, futen. Een jonge zeehond sticht verwarring, omdat hij uit de verte verdacht veel weg heeft van de otter.

Maar die laat zich niet zien.

Terwijl Mitchell een vuurtje maakt om de mossels op te

Skye roept tegen­ strijdige gevoe­ lens op, is weer­ barstig

Dunvegan Castle.

koken, vertelt hij wat hij zélf vindt van het leven op Skye. „Ik houd van het buitenleven. Binnen word ik gek. De wisseling van de seizoenen hier is fascinerend. Zelfs in de somberste kleuren is Skye vol leven.”

Voelt hij zich niet geïsoleerd, als de toeristen het eiland de rug toekeren? „De winters kunnen vuig zijn, en nat. De wereld wordt klein, met steeds dezelfde gezichten. Maar de lente komt altijd weer. Voor mij is de winter slechts een pauzeknop op de kalender.”

Wandelen mag, net als kamperen, in Schotland overal. Met respect voor de natuur uiteraard. En op Skye is wandelen dé manier om het eiland echt te leren kennen. Eén ding wil Mitchell wel meegeven: ga nooit onvoorbereid op pad. De wandelaars die, verrast door plotselinge mist of regen, gedesoriënteerd raakten –of erger– zijn niet op de vingers van één hand te tellen.

Vanaf het water toont Skye, opnieuw, een andere gedaante.

Schotland Quiraing

Loch Snizort Dunvegan Portree SKYE

Loch Coruisk Cuillins Elgol

De mystiek die het eiland omgeeft, dringt zich nadrukkelijker op. Slechts het stampen van de Bella Jane, de boot die ons vanuit het zuidwestelijk gelegen Elgol naar de Cuillins brengt, doorbreekt de stilte.

Met elke mijl die we het machtige bergmassief naderen, lijkt de kans toe te nemen dat de Cuillins plotseling vuur en rook zullen uitbraken. Dit is onaards.

De scherpgerafelde rotsen, het kraakheldere en toch inktzwarte water, de vele zeehonden die één lijken te zijn met de kustlijn; dit is een andere planeet.

Twee mannen, gehelmd en omhangen met touwen en grote rugzakken, stappen van boord.

Zij gaan de krachtmeting met de Cuillins aan. Dat kost hun meerdere dagen. Minder geoefende wandelaars kunnen in anderhalf uur Loch Coruisk rondgaan, om daarna weer opgepikt te worden door de Bella Jane.

De oceaan bruist hier van het leven. Op de terugweg vertelt kapitein Alex van de talloze ontmoetingen die hij had met dolfijnen, orka’s, zeehonden.

Ver weg, tegen de achtergrond van de eilandjes Rûm en Eigg, springt een drietal bruinvissen even boven de waterspiegel uit.

Alsof ze Alex’ woorden kracht willen bijzetten.

Skye is niet de makkelijkste vakantievriend. Skye daagt uit, roept tegenstrijdige gevoelens op, is weerbarstig. Maar de puurheid die uit de poriën van het eiland druipt, wint het.

Broadford

>>skyeghillieflyfishing.co.uk >>bellajane.co.uk >>visitscotland.com

Vakantie in eigen sfeer?

Va

v.a.

Busreizen

149,-

• ruim 120 busreizen • altijd in Comfort Class • 4 tot 12 dgn • excursiereizen en rondreizen • sfeervolle hotels • prachtige excursies • 40 gegarandeerde opstapplaatsen v.a.

Vaarvakanties

224,-

✔ nóg lagere prijzen ✔ nóg meer reizen ✔ nu al met vertrekgaranties ✔ volop vroegboekvoordeel GOED IDEE REIZEN! Wie anders?

• 25 vaarreizen • 11 mooie routes • eigen schepen Andante en Allegro • met echte lift! • varen in Nederland, België, Duitsland en Oostenrijk • nu ook over de Neckar en de Saar v.a.

Alleengaandenreizen

285,-

• altijd een 1-persoonskamer zónder toeslag voor iedereen • bus- en vliegreizen • dichtbij en ver weg • meer keuze dan ooit • veel nieuwe reizen v.a.

Vliegreizen

599,-

• binnen en buiten Europa • o.a. naar Turkije, Birma, China, Marokko, Griekenland, Thailand en Andalusië • verrassende reisprogramma’s • rondreizen en excursiereizen v.a.

Fietsreizen

349,-

Goed Idee Reizen blijft de meest verrassende christelijk reisorganisatie.

In de zomer gids voor 2013 staan meer nieuwe reizen dan ooit. De prijzen zijn nog aantrekkelijker én veel reizen hebben nu al vertrekgarantie! Goed Idee Reizen is de christelijke reisorganisatie die reizen organiseert waar u zich thuis voelt. Want vakantie moet bijzonder en onvergetelijk zijn.

Vraag snel onze gratis reisgids aan en het vakantiegevoel kan beginnen!

• inclusief luxe Gazellefietsen • ook reizen inclusief elektrische fiets • 5- tot 9-daagse reizen • naar o.a. Nederland, Duitsland, Franktijk en Oostenrijk • met begeleiding v.a.

Citytrips

149,-

www.goedideereizen.nl 0172 - 725 000

• zomaar 4 of 5 dagen naar de mooiste hoofdsteden van Europa • met bus- of vliegreis • naar o.a. Berlijn, Rome en Lissabon • veelal mét excursies en gids • eigen groep v.a.

Israëlreizen

919,-

• 8 verrassende rondreisprogramma’s • ook met Egypte en het Overjordaanse • altijd Joodse hotels • Nederlandssprekende gidsen én eigen reisleider • altijd voordeliger

belgië R 9

vrijdag 4 januari 2013 Reformatorisch Dagblad

Vlaamse Ardennen.

Bij de laathoeve Beverbeek.

Aan de Vlaamse kust, bij Wenduine.

Wandelen door Achelse Kluis.

Blije sporen.

Parkbos Uilenbroek.

Grote familie vak.woning Rusig gelegen bij Spa Max. 14 personen

www.BIESENBERG.nl Vogelvriendelijk.

Van trappisten via kasseibanen naar zee tekst Clasina van den Heuvel beeld RD

Bij de buren is het gras altijd groener. Nou – groen is het wel, in de Belgische Kempen. De Vlaamse Ardennen zijn glooiend en gezellig. En aan de kust is het koud en prachtig. Drie dagen, drie natuurgebieden. e auto knort kalmpjes richting Vlaanderen.

Er klinkt gestaag een zacht gerammel – waarschijnlijk een los klepje in de uitlaat, zei de garageman geruststellend. Kan geen kwaad.

Rijden maar. Achterin snurkt de hond. Bij de combinatie ”autorondreis” en ”natuur” denkt een hondeneigenaar direct: ”hond mee”.

En bij ”vakantie” en ”België” denken veel mensen onmiddellijk: ”Ardennen”, maar wat blijkt? België heeft heel wat meer mooie natuurgebieden.

Zoals de Achelse Kluis, een Vlaams natuurreservaat, in de provincie Limburg. Het is een landschap van weilanden, naaldbossen, hei en historie.

Startpunt voor een mooie wandeling is de St.-Benedictusabdij (zie kader) in Hamont-Achel, net over de grens bij Eindhoven.

Hier, bij de grens, liep ”den draad”, oftewel de ”Draad

D

des Doods”: de versperring waarmee Duitsers in de Eerste Wereldoorlog de BelgischNederlandse grens afsloten.

Hoge palen met draden waar stroom op stond –2000 volt of meer– moesten spionnen, vluchtelingen, deserteurs en smokkelaars afschrikken. De afrastering kostte naar schatting zeker 800 mensen het leven.

Een van de zeven trappistenwandelroutes bij Hamont-Achel voert langs die draad. ”In het zog van kluizenaars, smokkelaars en smulpapen”, zo karakteriseert een routeboekje de wandeling van de gele zeshoek (11 kilometer). Zelfs in de herfst is in deze streek nog veel groen te zien. Maar ook rood en bruin en grijsblauw. De bospaden zijn breed en recht, dan

weer smal en kronkelig. Bordjes met de zeshoek duiken trouw op. Opeens is daar restaurant Domein De Bever, maar moeten wandelaars van de gele route die wel tegenkomen? Terwijl ”den draad” onzichtbaar blijft...

Niet te lang over nadenken.

Bordjes zijn gemakkelijk, kaarten moeilijk. De hond huppelt mee. Voor hem zijn z’n mensen de richtingaanwijzers. Draaien zij hun hoofd op een kruispunt naar rechts, dan slaat hij alvast rechtsaf. Officieel moet hij trouwens aan „de leiband.”

Het bos is mooi en stil. Een omgevallen boom mag in het domein Beverbeek best blijven liggen rotten, vertelt een bordje. Goed voor mossen, zwammen en insecten. Een bouwwerk verderop dat er

wat vervallen uitziet, blijkt de laathoeve Beverbeek te zijn: een boerderij die al genoemd wordt in 1360. In de 19e eeuw werd er vlakbij een kasteel gebouwd.

Eén dag is wat kort om hier de omgeving te verkennen, zeker als het een herfstdag is waarop het vroeg donker wordt. Op de parkeerplaats bij de Achelse abdij staat de auto geduldig te wachten. Hij had een paard moeten zijn. Dat past hier.

De dag erna tuft de auto naar Parkbos Uilenbroek in de Vlaamse Ardennen, in OostVlaanderen. De streek heet zo vanwege het heuvelachtige karakter, en heeft niets te maken met de Waalse Ardennen, die tegen Luxemburg en Frankrijk aan liggen.

Heuvels, holle wegen en

Bidden met monniken in de Achelse Kluis Bezoekers van de St.-Benedictusabdij –beter bekend als de Achelse Kluis– in Hamont-Achel kunnen het koorgebed van de monniken bijwonen. Zeven mannen in pijen bidden zingend, zeven keer per dag. Op woensdag klinkt dit: „Ik blijf om U roepen; verlos mij:/ ik wil naar Uw uitspraken leven./ Heel mijn hart roept U./ Antwoord mij, Heer:/ ik zal Uw verbondseisen trouw zijn.” Na de Tweede Wereldoorlog woonden hier nog zo’n honderd monniken.

Ze staan vroeg op om te bidden, leven volgens een strak ritme – iets waar mensen met moderne levens soms weer naar snakken, waarop ze een tijdje in retraite gaan, in een klooster bijvoorbeeld. Maar wat doen deze mannen nu verder, zo’n hele dag? Hen spreken gaat niet zomaar, na het gebed glippen ze

zwijgend weg. Bovendien lijkt zo’n aardse vraag niet op zijn plaats, in de stiltezone van het klooster.

Voor de monniken van de Achelse Kluis zijn vanouds gebed en studie belangrijk, maar handenarbeid ook.

Ze ontgonnen woeste gronden, brachten landbouw en veeteelt tot bloei. Ze werkten als bakkers, kaasmakers, meubelmakers.

Tegenwoordig zorgen handelsactiviteiten voor inkomsten, zoals de verkoop van zelfgebrouwen Achels bier.

Op het terrein van de abdij staan verder een herberg (met trappistenbier) én een grote galerie, met beeldjes, boeken en fraaie wenskaarten.

>>achelsekluis.org

„kronkelende kasseibanen” kenmerken de Vlaamse Ardennen. De online-encyclopedie Wikipedia citeert een omschrijving van auteur Omer Wattez uit 1889 die te mooi is om niet even te noemen: „O, mijn schoon land, met uw wijde horizonten; land van heuvels en dalen, waar ge tien, twaalf dorpen in één dag te voet kunt bezoeken, van het ene naar het andere gaan langs veldwegeltjes die klimmen en dalen; waar ge van op een hoogte wel twintig dorpen ziet liggen, met hun kerktorens en huizen en hofsteden en boomgaarden.

O, mijn schoon land met uw wijde en brede vergezichten, ...machtig veel groen, bossen, lange bomenrijen die men op de hoogten van verre ziet staan...”

Parkbos Uilenbroek ligt midden in zo’n streek met dorpjes: in de gemeente Lierde. Het is een natuurgebied van 21 hectare. Na een paar regendagen zijn lieslaarzen nodig om een van de uitgezette wandelingen (5 kilometer) te maken, weet Robby van Toledo van bed and breakfast Daantjeshoeve.

Een ingang naar het parkbos bevindt zich vlak bij de b&b.

De grond van dit natuurreservaat wordt arm gehouden, zodat zeldzame planten de kans krijgen te ontkiemen. Het gebied is een bocagelandschap: een mix van graslanden, sleeen meidoornhagen, muurtjes.

Bosjes, houtkanten, poelen, natte ruigtes en hooilanden

De hond rent keihard, in grote bogen, en nog kan hij verder

wisselen elkaar af. De eikelmuis woont er, en de bosuil en de sperwer. Plus een groepje koeien. Ze kijken nieuwsgierig, stappen langzaam en zwijgend in de richting van de witte hond die aan de leiband hoort te lopen.

Kasseien: zeker zijn die er. Op weg naar restaurant De Stille Droom in Sint-Maria-Lierde worden ze de Hollandse uitlaat te veel. De rammel speelt op en verandert in oorverdovende herrie. De Vlaamse wegenwacht komt op zijn gemak kijken en haalt de schouders op. „Alleen het hitteschild is afgebroken”, zegt hij, en hij trekt het van de uitlaat los. „Rijden maar. Kan geen kwaad.”

Gelukkig maar. Op de derde dag van deze reis staat namelijk een derde soort landschap op het programma: de kust, met z’n slikken en schorren, zee en strand. Door de provin-

België

NEDERLAND Wenduine Vlaamse kust Hamont-Achel Limburg

Gent

Lierde Vlaamse Ardennen

FRANKRIJK

Brussel

cie West-Vlaanderen loopt een wandelnetwerk. Mensen kunnen zelf hun route uitstippelen en van knooppunt naar knooppunt trekken, net zo lang of kort als ze willen. De hele Vlaamse kustlijn valt eronder: tussen De Panne en KnokkeHeist. Bij Knokke ligt het natuurreservaat De Zwinduinen en -polders (vroeger: de Zwinbosjes): 222 hectare groot. Met zeereepduinen, struikgewas, een bos dat Tobruk heet en een strand dat de Kleyne Vlakte wordt genoemd. Alleen al om die prachtige benamingen zou je erheen gaan. Omdat honden niet overal zijn toegestaan, wordt het dit keer Wenduine, een dorpje niet ver van Oostende. Daar kun je wandelen door het kleine natuurgebied Zandpanne, door duinbossen, en langs het schuilhuisje Spioenkop – een wit hokje met een rood puntdak op een duin.

En langs de zee. De zon staat laag. De hond weet opeens welk soort landschap hij het allermeest waardeert: dit. Zand, water. Hier komt geen eind aan de wereld, hij rent keihard, in grote bogen, en nog kan hij verder. Hek noch heg noch boom staat in de weg. Dat hebben zijn poten nodig, na urenlang gesluimer in dat vierkante hondenhokje dat de auto is.

>>toerismevlaanderen.nl >>toerismelimburg.be >>toerismevlaamseardennen.be

HGJB-Vakanties 2013

l arkhoHteH p r u t a N H

e c n e r o l F

Jan Willem Tabor Lydia Tabor - Minderhoud Schäfflershof 4 6671 Weissenbach am Lech Austria / Tirol Tel: +43 (0)5678 5277

www.hgjb.nl/vakanties christelijke vakanties voor kinderen, tieners en jongeren

Een midweek genieten van de witte bergen v.

6 dagen (5 overn.) halfpension (incl. ontbijt€ 240 ,buffet, ´s avonds een p.p. smaakvol 3-gangen diner met salade buffet).

Midden in de bergen ontv. spannen! € 140 ,

-

4 dagen (3 overn.) p.p. halfpension (incl. ontbijtbuffet en 's avonds een smaakvol 3-gangen menu met salade buffet).

Hotel Florence ligt net buiten de dorpskern van Weissenbach, op een zogenaamd zonneplateau.

Biedt U kamers en hotel-appartement (2 tot 7 personen) met douche/wc.

Het hotel staat bekend om zijn Nederlandse gastvrijheid van Wim Tabor en Lydia Tabor-Minderhoud en om zijn uitstekende keuken.

Wij bieden U de mogelijkheid om aandacht aan de zondag te besteden.

w w w. h o t e l - f l o r e n c e . a t

Een week genieten van de bergen in tirol 8 dagen (7 overn.) halfpension (incl. ontbijtbuffet, ´s avonds een smaakvol 3-gangen diner met salade buffet).

v.

€ 310 ,p.p. v.

Een midweek genieten van Tirol!

€ 225 ,p.p.

6 dagen (5 overn.) halfpension (incl. ontbijtbuffet, 's avonds een smaakvol 3-gangen diner met saladebuffet.

De Florence Zomer All-in Week!

8 dagen (7 overn.) halfpension incl. consumptie bij het diner en ´s avonds 2 consumpties.Met als bijzondere luxe op zondagmorgen koffie met gebak en een heerlijke lunch!

v.

€ 460 ,p.p.

info@hotel-florence.at

OOSTENRIJK

ZOUTELANDE

SAALBACH-HINTERGLEMM

Meer info?

Schitterend gelegen vrijstaande woning in prachtig wandelgebied.

Geschikt voor 22 personen.

Ook in gedeelten te huur.

Tevens vragen wij voorgangers voor Nederlandstalige kerkdiensten

0184 - 422 000

Lianne de Visser, tel. 0118 - 58 45 12 www.hausamwald.nl

Te huur: 4-6-persoons vakantiewoningen.

Prachtig gelegen op 5 minuten loopafstand van het strand.

Nu ook christelijke camping en hotel!

Meer dan

30.000 Vakantie woningen

l door hee! a p o r u E

Vakantiebungalow of chalet? Groot of klein?

Op een park of juist niet? Binnen- of buitenland?

VVakantieparken christelijke

voor het hele h el e gezin g ez i n

Inl.: www.verhuurbedrijfkoppejan.nl of tel.: 0118 - 56 26 42

Nederland • Frankrijk • Zwitserland • Oostenrijk • Duitsland • Tsjechië

www.onsvakanties.nl

b el 05 2 3-

er.nl ey

of

www.oldem

www.onseigensfeer.nl

4'+ $'3' "110 112.#'(#2%'2

2

6

◉ Verwarmd buitenzwembad, 2 8 0 5 peuterbad, waterglijbaan ◉ Ruime plaatsen met voorzieningen ◉ Actief recreatieteam◉ Caravan en chalet verhuur Op één van de zonnigste plekjes van Nederland, op loopafstand van het strand en de duinen ligt Camping Duinzicht uniek aan de Zeeuwse kust.

- Verhuur stacaravans & chalets - Kampeerplaatsen - Recratieteam

Het vakantieaanbod is uitgebreid! (ook veel aanbod van particulieren) ! vakantiewoningen !campings !bungalowparken !reisaanbod !hotels !zomerkampen !groepsaccommodaties !vakanties gehandicapten

Gelegen in het mooie Vechtdal

'+"+ $!0,&#).-/,&+. +# "-.,%&#*,+. (

&&&,*$0#-+'3#"!'/)1!12+#'-#+',23

NIEUW

Aantrekkelijke er m vroeg- en laatzo n! te en m arrange

vakaiepark

De keine belies

ite: Kijk op onze webs es.nl lti be ine kle w. ww

0/.-,+ *)"R.P /P ..P .NLK. *"E"C/K.PK BE ..P ABP@BB)?. >-CK BR =. <.)-,.;

Rheezerweg 79, 7771 TD Hardenberg Tel. 0523 - 26 13 03

TE HUUR CHALETKAVELS OM 365 DAGEN PER JAAR TE RECREËREN

LUXE CHALETS. Verschillend van inrichting, comfort en prijs.

Verschillende chalets zijn ook voorzien van wasmachine, vaatwasser of magnetron.

RUIME KEUZE IN STACARAVANS verschillend van inrichting, comfort en prijs.

BUNGALOWS verschillend van grote, inrichting en comfort.

Ruime kavels met veel privacy!

RUIME KAMPEER PLAATSEN eventueel met privésanitair.

GROEPSACCOMMODATIES, OOK VOOR MINDER VALIDEN! ‘ t Ole hoes 16 pers. en Knabbel en Babbel 8-16 pers.

<BBC -/K@.6C./=. /PEBC5"K/.4 +++*)(&$#&"!#""'%*%$ volg ons ook op LKKR433,,,;E"N.6BB2;NB531.NC."K/.R"C2(B?)-?K

A""C BB2 BP'. @.,.)=/@. NL").K? '/&P K. 6B.2.P 5.K P- 5""C )/.E?K %$# !CB.@6B.22BCK/P@+ Q/5B .P A"C&"P OB.).,/&P *NLB!.PLBC?K.C!.)=,.@ MJ IHHGF( F-KK.P Q.)4 $IDG : I9 87 8%

Kampeerboerderij Groen

Jan Schotanuswei 57, Oudemirdum Boerencamping Tel. 0514 - 57 17 26 * vak.woningen met CV www.kampeerboerderijgroen.nl * groepsaccommodatie Kampeerboerderij fam. Groen * camping met sanitair en witgoed

-6

4 en person

Familiehuis Nunspeet

verhuur

Vakantiepark aan het Veluwemeer

&

uw eigen chalet op Camping Schoolzicht Zeeland is een uniek land in zee.

Op een prachtige locatie, slechts enkele minuten van het strand, ligt Camping Schoolzicht. Vanaf deze echte familiecamping kunt u Zeeland, en Walcheren in het bijzonder, op uw gemak ontdekken.

Op een nieuw terrein buiten het centrum van Camping Schoolzicht worden royale kavels (250 m2) gereed gemaakt voor uw eigen chalet. De chalets zijn geheel naar eigen wens samen te stellen.

Daarmee creëert u een eigen plek met veel rust en privacy. Uiteraard zijn alle voorzieningen van Camping Schoolzicht beschikbaar. Uw (klein)kinderen kunnen deelnemen aan alle campingactiviteiten.

Royale kavels Rust en privacy Zondagsrust

ook enkele jonge gebruikte chalets te koop

verkoop INFORMEER NAAR DE MOGELIJKHEDEN

6-

perso 8 nen Randmeerweg 14, Nunspeet | T: 0341-250851 | www.familiehuisnunspeet.nl | Volg ons op:

Zondagsrust

(0118) 58 33 33

Brouwerijweg 5 - Aagtekerke

www.schoolzicht.nl

duitsland R 11

vrijdag 4 januari 2013 Reformatorisch Dagblad

formeerde kerken komt uit Het vignet van de Duitstalige gere Emden.

Een bronzen plaquette aan de haven toont de straten waar de Nederlandse vluchtelingen liepen. *

Met de boot kun je in het centrum van Emden komen.

Lange van Ravenswaay.

Als Guinness World Records gelijk heeft, staat de scheefste toren niet in Pisa, maar in Suurhusen (even boven Emden).

* enis van de Refo Het museum over de geschied 30.000 bezoekers.

ijks zo’n

rmatie in de Grote Kerk trekt jaarl

meer ongeschonden doorDe stad Leer is de oorlog min of ierte Grosse Kirche is een form gekomen. De evangelisch-re eving. beeld Wikimedia, omg de uit en van de mooiste kerk

T. Bosse

Emden werd rijk van oorlog bij de buren tekst Evert van Vlastuin beeld RD

Emden moet je misschien niet binnenrijden, maar binnenvaren. Zo kwamen in de zestiende eeuw veel Nederlandse vluchtelingen binnen.

Maar ook het landschap van Oost-Friesland is trouwens het bekijken waard. et de boot vaar je door tot hartje stad. Recht tegenover het oude stadhuis (tegenwoordig museum) is een houten waterstoep.

Daarvandaan wandel je makkelijk naar alle bezienswaardigheden in de stad, zoals het Bunkermuseum en de Johannes a Lasco Bibliotheek in de oude Moederkerk.

Eeuwenlang wilde Emden liever Nederlands dan Duits zijn. Dat is maar een paar jaar gelukt, toen Oost-Friesland even was ingelijfd bij het Koninkrijk Holland (1806-1810), dat door Napoleons broer Lodewijk werd bestuurd.

De geallieerde troepen in de Tweede Wereldoorlog zagen in Emden echt een Duitse stad. In de oorlogsjaren onderging het 95 bombardementen. Zoals in veel Duitse steden is het meeste in het centrum van Emden naoorlogse nieuwbouw.

In de haven ligt een motorbootje uit Groningen. Net hersteld van motorpech. Het

M

echtpaar uit Groningen wil eigenlijk oversteken naar Delfzijl, maar „er is regen op komst.”

Even afwachten dus.

Aan de haven staat een bronzen plaquette van de stad in vroeger dagen. Wie wil weten door welke straten de protestantse vluchtelingen hebben gelopen, kan hier terecht.

Die vluchtelingen verdubbelden in enkele jaren het aantal inwoners. In 1560 woonden er 5000 mensen in Emden. In ongeveer tien jaar tijd kwamen er 6000 bij. Velen zijn gebleven.

Het telefoonboek van Emden bewijst dat nog steeds, gezien de vele Nederlandse namen.

Emdenaren zeggen wel eens glimlachend tegen elkaar dat hun stad de enige is die aan de Tachtigjarige Oorlog heeft verdiend. Dat is zeker niet

zonder grond. De komst van de vluchtelingen gaf niet alleen hoofdbrekens, maar bracht ook inkomsten. Bovendien waren Emdense schepen actief in het bevoorraden van de Spanjaarden. Zo sneed het mes van de Opstand aan twee kanten.

Toch ging het in Emden spoedig daarna slechter. Kort na 1600 begonnen de Dollard en de Eems te verzanden. Zelfs de kleine zeeschepen van toen konden de haven niet meer in.

Het duurde tot eind negentiende eeuw voordat betere baggertechnieken soelaas boden.

Inmiddels is Emden er weer helemaal bovenop. De grote buitenhaven is de derde van Europa.

Op de kade staan letterlijk duizenden Volkswagens op verscheping te wachten. VW is niet voor niets de grootste werkgever van

Oost-Friesland. En op de oude scheepswerven worden vandaag windmolens gemaakt, maar onlangs zijn hier ook onderzeeërs voor Israël gebouwd.

Tot de Tweede Wereldoorlog kende Emden de grootste Joodse gemeenschap van deze streek. Op een enkeling na zijn de Joden nu verdwenen uit de stad. Wel is er nog de oude begraafplaats, dicht bij de plaats waar tot de Kristallnacht in 1938 de synagoge stond.

Veel zerken zijn scheefgezakt en beschadigd. Kenners zien nog steeds namen van bekende en invloedrijke Emdense families terug, zoals Leufgen en Meyer.

Aan het begin van de begraafplaats staan 3 grote marmeren zuilen met de namen van 400 Joodse slachtoffers uit de

De scheefste toren

Het ongeschonden Leer

De toren van Suurhusen is wel niet zo hoog als die in Pisa. Maar Suurhusen is ook geen ”bella cita” in Italië, het is een buurtschap in Oost-Friesland, iets ten noorden van Emden.

Bij het kerkje staat een bordje van Guinness World Records dat elke twijfelaar ervan overtuigt dat dit toch echt de scheefste toren ter wereld is.

Kerk en toren staan op een terp. Het model is dat van de eenvoudige Friese dorpskerk.

De kerk is inmiddels ingesloten in het groen, maar ook vanaf de doorgaande weg verraadt zich de scheefstand. Op foto’s van een jaar of tien geleden is het euvel beter te zien, omdat er toen minder bomen omheen stonden.

Niet alle steden in Duitsland werden het slachtoffer van bommengeweld. In Oost-Friesland wist Leer eraan te ontsnappen. De stad ligt iets ten zuiden van Emden, eveneens langs de Eems.

Helemaal terecht pocht de stad ermee dat hij de mooiste verzameling oude huizen van de regio heeft. Veel smalle straten, met hoge huizen. Hier en daar geven opschriften op gevels in het Nederlands uiting van een levend godsgeloof.

Ook aan oude kerken is in Leer geen gebrek.

Zowel de lutherse kerk als de calvinistische heeft hier gebloeid. Leer is nog altijd het centrum van de Evangelisch-Reformierte Kirche. De Grosse Kirche van de reformierten is zelfs een plaatje, zowel vanbinnen als vanbuiten.

>>kirche-suurhusen.de

>>leer.de >>reformiert.de

oorlog. Ook hier is de Nederlandse invloed duidelijk: Visser, Van der Walde, De Beer.

Er is nog meer in Emden dat herinnert aan de oorlog. Zo zijn er nog altijd 34 (bovengrondse) bunkers uit de oorlogsjaren, die de bevolking moest beschermen tegen de bombardementen. Het Bunkermuseum in het centrum laat zien hoe angstig en benepen de situatie vaak was. Na de oorlog werden de bunkers vanwege de woningnood ook wel als huis gebruikt.

Terwijl de bunkers overeind bleven, ging ongeveer 80 procent van het stadscentrum tegen de vlakte. Van de monumentale Nieuwe Kerk bleven alleen de buitenmuren over. Het bedehuis was in 1648 als eerste protestantse kerk gebouwd naar het voorbeeld van de Noorderkerk in Amsterdam.

Na de oorlog is het gebouw weer hersteld. Momenteel bevolken bouwvakkers het gebedshuis opnieuw. In de zomer moet de Neue Kirche weer worden opgeleverd, nu om te worden gebruikt als kerk én cultureel centrum.

Ook de Grote Kerk van rond 1570 heeft tegenwoordig twee functies. Vanwege haar betekenis voor de Reformatie wordt ze wel ”Mutterkirche” genoemd.

Na de oorlog was er echter niets meer van over dan een ruïne.

Dat bleef zo tot in 1992. Toen is de kerk herbouwd. De diensten zijn trouwens meestal nog in de Zwitserse noodkerk die vlak na de oorlog op hetzelfde terrein werd gebouwd.

De Grote Kerk biedt nu onderdak aan de 150.000 boeken van

Alsnog een eerbiedige begrafenis voor graaf Adolf van Nassau

de Johannes a Lasco Bibliotheek (JALB). Sommige daarvan zijn werkelijk historisch, vertelt directeur dr. Marius Lange van Ravenswaay. Hij toont een boek waarin de humanist Erasmus zelf zijn naam heeft gezet. De reformator A Lasco werkte enige tijd met Erasmus samen en erfde een groot deel van Erasmus’ boekenschat. Een deel daarvan staat nu in Emden, waar A Lasco zelf enige tijd doorbracht.

Van A Lasco zelf is er nog een handgeschreven brief uit 1546.

Die ligt in de vitrine. Evenals een avondmaalservies uit 1535.

De bibliotheek in de Grote Kerk lokt honderden wetenschappers. Maar minstens zo belangrijk zijn de 30.000 museumbezoekers die elk jaar over de drempel komen.

Niet altijd ging het de JALB voor de wind. In 2008 werd de zaak vanwege geldgebrek gesloten, waarna hij in 2010 weer werd geopend.

Inmiddels gaat het „buitengewoon goed”, stelt Lange van Ravenswaay. „De Evangelische

Duitsland

NEDERLAND DUITSLAND Emmen

Haren

Graafschap Bentheim

Emsland

Geeste

Kirchen in Duitsland zien het belang in van onze bibliotheek voor de geschiedenis van Europa.”

De Moederkerk is belangrijk geweest voor de Reformatie in Oost-Friesland en Nederland. Lange van Ravenswaay wordt het daarom nooit moe om bezoekers te wijzen op het zandstenen scheepje boven de toegangsdeur. Door de eeuwen heen bleef dit het officiële vignet van de gereformeerden in de Duitstalige wereld. Wat de brandende braambos is voor de presbyterianen, de gans voor de luthersen, is dit scheepje voor de Reformierte Kirchen. Met dat beeld heeft Emden dus geschiedenis gemaakt.

Er is nog iets wat tijd noch bommen hebben uitgewist: het graf van graaf Adolf van Nassau. Lange van Ravenswaay is er vast van overtuigd dat de broer van Willem van Oranje hier zijn laatste rustplaats vond, na de Slag bij Heiligerlee in 1568. „Er zijn documenten die dat bevestigen.” Onder historici is dat overigens nog geen uitgemaakte zaak.

De directeur loopt naar een hoekje van de kerk, onder een portaal. „Hier ergens moet het zijn geweest”, zegt hij.

De directeur zou graag nog dit jaar een plechtigheid houden voor de omgekomen graaf.

Daarover is hij ook in gesprek met het Nederlandse hof. „Destijds is hij hier in stilte begraven. Er is nooit een eerbiedige begrafenis geweest. Vandaar.”

Eems

>>ostfriesland-toerisme.nl >>jalb.de

Eigen sfeer, zon, water en bergen in Oostenrijk Boek snel: Voordelig vol = vol! stacaravans huren

n de a v e j k e ple arderen t s i o o Het m ind je in G v Veluwe bungalowpark

Jiltdijksheide op de grens van Groningen en Friesland Kolonieweg 20 9865 VZ Opende www.jiltdijksheide.nl 0594 - 65 81 65

aan meer - actief - gezinscamping Nederlandstalige kerkdiensten

www.es -v ak an t i es.nl Voor meer info bel 055 - 3030083

Groepen tot 20 personen

Een lichamelijke beperking en toch een buitenlandse vakantie?

Dat kan!

Zomer 2013 is er nog ruimte in de reizen naar Duitsland, Tsjechië en Wenen.

Boerderijcamping Puterweg 76, Garderen ! 0577 – 46 13 62

www.boksbungalowpark.nl

• • • • • • • •

Klein Emelaar

Kijk op www.Ichthusreizen.nl, bel naar 06 - 44 44 07 52 of 0577 - 46 16 09 of mail naar info@Ichthusreizen.nl

Ruime standplaatsen (v.a. 125 m2) met water, afvoer en 10 amp.

Kunstgras onder voortent Uitgebreide sanitairvoorziening met babybadkamer Recreatieruimte met voetbaltafel, boeken en tijdschriften Zeer weids uitzicht over weides met o.a. onze melkkoeien Prachtige omgeving om te ietsen en wandelen Speeltoestel, trampoline en zandbak, tafeltennistafel Nieuwe schuur met melkrobot

ijwilligers ook zoeken we nog vr . voor de zomerreizen

Henk-Jan en Marjan van Hierden | 3888 NE Meerveld (bij Uddel) Buurtweg 12 | Tel. 0577 - 45 68 18 www.kleinemelaar.nl of info@kleinemelaar.nl

Vakantiebungalow Garderen 2-11 personen, 4 slaapkamers www.recreatie-veluwe.nl info@recreatie-veluwe.nl 0113 - 38 12 03 - 06 - 23 19 30 25

De allerleukste boerderijcamping in de Betuwe: de Vijverhof!

Mooie omgeving, rust, ruimte, gezelligheid, activiteiten en speeltuin: Huurcaravan 2-4 pers. Vakantiewoning max. 10 pers.

Tevens verzorgen wij uw verjaardag, jubilea en bedrijfsuitjes.

Kijk voor info: www.campingdevijverhof.nl Tel. 0344 - 60 19 73 / 06 - 21 61 16 10

Geen bezichtiging, reservering, aankomst of vertrek op zondag!

ste De gezellig ij de camping b heuvelrug

Elspeet

Luxe kindvriendelijke app. met zwembad in Vorarlberg Oostenrijk Zoover winnaar 2012 www.appart-laijola.eu

Camping Camping

“De “De Meulebarg” Meulebarg”

ven Ervaar het echte buitenle

Welkom op de Veluwe!

Een vakantie bij bungalowpark hoge Hexel voelt als thuiskomen.

Lekker genieten met het hele gezin in het mooie, afwisselende landschap van Overijssel. Vanuit onze prachtig gelegen bungalows geniet u van het echte buitenleven!

Fam. Donselaar De Heygraeff 15 3931 MK Woudenberg T 033 - 286 14 24 F 033 - 286 44 19 www.campingboerenerf.nl

Ga voor onze actuele prijzen naar

www.bungalowparkhogehexel.nl.

Bungalowpark Hoge Hexel

Gezellige familiecamping met ruime velden Tevens groepsaccommodatie en chaletverhuur

Bruinehoopsweg 6 7645 BJ Hoge Hexel

* Comfortabele vak.bungalows met cv, het gehele jaar te huur * Wasserette aanwezig * In hoogseizoen recreatieteam * Verhuur stacaravans v.a. € 175,- p.w. all-in * Kamperen in het laagseizoen, 2-pers. voor € 70,- p.w. * keuze uit normale of grote plaatsen * Zondag gesloten * Wifi aanwezig

* Centraal gelegen op de Veluwe * 500 m vanaf centrum Elspeet * 1000 km fietsroutes in omgeving * Nabij bos & heide

Familie T. van Voorst Molenweg 46 Tel. 0577 - 49 13 51 info@meulebarg.nl www.meulebarg.nl

ADVERTORIAL

Tel. 0546 - 57 98 65

DE WOLFSKUYLEN

”Net een grote familie” Groepsaccommodatie De Aalbertshoeve

borgd Privacy gewaar iebeurs 11 en 12 jan. vakant christelijke de op an Wij sta

NAAR DE VELUWE...

...WANNEER U MAAR WILT.

Dat kan met een eigen chalet op de Gerrit Jan’s Hoeve. Comfortabel en onderhoudsvrij. Zodat u in uw vrije tijd ook echt kunt genieten. Van de Veluwse bossen bijvoorbeeld, of van uw eigen tuin. Op ons park zijn ook regelmatig occasions te koop, kompleet met aangelegde tuin etc. De door ons nieuw gebouwde chalets leveren wij door geheel Nederland.

Keuze uit standaard modellen of maatwerk. Wij nodigen u uit voor een bezichtiging van de showmodellen, het park, etc.

Gerrit Jan’s Hoeve • Langezuiderweg 126 • 3781 PL Voorthuizen • telefoon (0342) 47 15 71 • www.gerritjanshoeve.nl

Als Jeannette Simons uit Nieuw-Lekkerland een kernwoord moet noemen dat vakantiepark De Wolfskuylen typeert, hoeft ze niet lang na te denken. „Het is er zo gemoedelijk.” Het gezin Simons viert al tien jaar vakantie in het Drentse Gees.

Tien jaar geleden zochten Jeannette en haar man Jan een vakantieaccommodatie die groot genoeg was voor een gezin met negen kinderen. Ze struinden het internet af en kwamen een tienpersoonsbungalow tegen op De Wolfskuylen.

Jeannette: „We hebben gebeld en gevraagd of we er ook met z’n elven in mochten. Dat was geen enkel probleem. We hadden een geweldige vakantie en zijn er sindsdien elk jaar teruggekeerd.”

De familie Simons is vooral te spreken over de de ontspannen sfeer die er op de camping hangt. „Het is er heel gemoedelijk. Er komen zulke gewone mensen. We zijn net een grote familie.” Zo denken de kinderen Simons er ook over. Hoewel ze ouder worden, vrienden en vriendinnen kregen of zelfs al getrouwd zijn, gaat iedereen elk jaar gewoon weer mee. „En als we er twee dagen zitten, vragen ze steevast of we volgend jaar weer gaan”, lacht Jeannette.

Afgelopen zomer ontmoette een 21-jarige zoon op De Wolfskuylen zijn vriendin.

De Drentse camping heeft een expliciet christelijke identiteit.

Dat betekent onder meer dat receptie, kantine en zwembad op zondag gesloten zijn en er bijbelstudies worden georganiseerd. Jeannette beschouwt dat als een waardevol extra. „Op die bijbelstudies komen zo’n dertig tot veertig mensen af. Omdat je elkaar de hele week ziet, wordt er altijd nog over nagepraat. Dat zijn vaak heel diepe en eerlijke gesprekken.” Favoriet bij de Simonsen zijn ook de samenzangavonden op zondag en woensdag. „De kinderen mogen dan op hun eigen instrument meespelen.

Geweldig. Staat er zomaar een heel orkest.”

e Kijk op onz site en win een GRATIS vakantie!

De Wolfskuylen Holtweg 9 7863 TA Gees Tel. 0524 - 58 15 75 info@wolfskuylen.nl www.wolfskuylen.nl

Sowieso hoeven kinderen zich niet te vervelen in het park. Het recreatieteam heeft altijd wel wat leuks voor hen in petto.

En anders gaan ze samen iets ondernemen, waterskieën bijvoorbeeld.

Jeannette en Jan fietsen het liefst door het Drentse landschap. „Je kunt een dag fietsen zonder iemand tegen te komen.

De rust, de bossen, PABO de mooie huizen. ten Geweldig.” studen r gd voo gevraa m! reatea het rec

frankrijk R 13

vrijdag 4 januari 2013 Reformatorisch Dagblad

Veel grijstinten in Forcalquier.

L’Oiselet.

Het Toscane van Frankrijk.

Theater Orange.

Provençaalse weekmarkt.

Triomfboog in Orange herinnert aan Romeins verleden.

nteert met de bonbon.

Patissier Xavier Legrand experime

Simiane-de-la-Rotonde.

De Fransen drinken Franse wijn tekst Marianne Witvliet beeld RD

Hoe Frans ook, de Provence heet wel het Toscane van Frankrijk.

Net als daar worden wijngaarden en cipressen afgewisseld door stadjes, die levendige weekmarkten herbergen onder oude platanen op stadspleinen. e stadjes –steden is meestal een te groot woord– zijn soms openluchtmusea op zich. Orange, boven Avignon en Marseille, is daarvan een origineel voorbeeld. Vanuit het beroemde theater blikt Augustus al twintig eeuwen naar de heuvel St.-Eutrope aan de overzijde, melden de folders. Dat is ten dele waar. Het enorme beeld werd namelijk lang als verloren beschouwd, maar in de jaren 30 ineens weer opgegraven.

De Romeinen die de fotogenieke stad bouwden, werden ooit te hulp geroepen door inwoners van Massalia, het latere Marseille. Ze streken met enorme legioenen neer en na een reeks van veldslagen bouwden zij Orange. Een stad voor veteranen, compleet met triomfboog, tempel en theater. De triomf- of herinneringsboog aan de Via

D

Aurelia is met bijna 20 meter hoogte en voorzien van enigszins beschadigde voorstellingen die vooral de overwinning van de Romeinen illustreren, imposant. Maar moet het toch een tikje afleggen tegen het theater. „Het theater is een van de best bewaarde bouwwerken uit de oudheid. Helemaal sinds Augustus weer in de muur is gemetseld.” Gids Céline Bal, die de geschiedenis ondertussen uit haar hoofd kent, wijst aan hoe het theater er vroeger uitzag en gebaart met haar andere hand over de gerestau-

reerde banken. „Er werden hier vooral Bijbelse voorstellingen gegeven. De meeste mensen konden namelijk niet lezen en kregen aanschouwelijk onderwijs.”

In de daaropvolgende eeuwen wordt Orange regelmatig geteisterd door oorlogen. „Vorsten wisselen elkaar met soms grote snelheid af, totdat Orange ineens in Nederlandse handen valt en wel in die van de familie Nassau. De beroemdste van hen was Willem de Zwijger.”

Niet alleen in Orange, ook in omliggende stadjes prijzen

kooplui lokale producten aan op drukbezochte markten die al even fraaie beelden opleveren als de stadjes zelf. Zoals de beroemde ”savon de Marseille” uit een van de zeepfabriekjes rond Marseille, natuurlijk op basis van lavendel, olijfolie of Provençaalse kruiden. De geurige lavendelvelden bloeien ’s zomers, eind november volgt de olijvenoogst. Je kunt patés en worsten proeven, harde en zachte rauwmelkse kazen voorzien van AOC’s, de marktkoopman verplicht tot niets.

Het is trouwens de moeite

In Provence moet je proeven Zuid-Frankrijk kent veel kleine ambachtelijke bedrijfjes waar liefde voor het vak en voor kwaliteitsproducten overheersen.

Zo gaat er voor Xavier Legrand niets boven bonbons. De patissier uit Orange experimenteert al jaren met chocolade en zuivere smaken. „Met mijn Italiaanse ijssoorten verdien ik in het seizoen mijn hoofdinkomen, maar mijn passie ligt bij de bonbon.

Ik maak ze zonder chemische toevoegingen. Als ik een aardbeiensmaak wil hebben, gebruik ik vers fruit. De cacao komt van de plantages op het eiland Dominica.” Je moet wiskundig kunnen denken, zegt Legrand.„ Als ik in mijn hoofd weet welke smaak ik wil ontwikkelen, kan ik aan het werk. Met ijs werken is artistiek, bonbons maken beschouw ik als kunst.”

Valérie Marcoup Ricard verbouwt saffraan. Het bordeauxrode product bestaat uit stampers van de Crocus sativus, een bolletje dat oorspronkelijk in Griekenland en Azië groeit, maar hier vanaf de 14e eeuw wordt verbouwd. De krokus bloeit van half oktober tot

half november, dan plukt Marcoup zo’n 200.000 bloemen voor haar ”safron d’Orange”. „Een paar gram is voldoende voor een rijstschotel. De bloemen worden machinaal gedroogd, op de juiste temperatuur. Ik verwerk de saffraan en verkoop die hier en op markten.”

Rose Combre exploiteert met haar man de educatieve en biologische boerderij L’Oiselet. Er zijn dieren, geurende planten en groenten, wijn- en olijfgaarden.

Kinderen kunnen ruiken, plukken en proeven en ook toeristen zijn welkom. Ze kunnen desgewenst in Mongoolse tenten tussen de olijfbomen overnachten. Combre is onderwijzeres en geniet ervan om stadskinderen te laten kennismaken met het eerlijke en biologische plattelandsleven. De 30.000 bezoekers per jaar zijn schoolkinderen en cursisten die een van de vele workshops volgen. En al of niet met zaden en sappen vertrekken.

>>regaltendance.com >>safran-orange.com >>oiselet.com

waard om te wandelen of ergens een fiets te huren en het vrije veld te kiezen. Zo kun je met enige inspanning van Orange naar het 13 kilometer zuidelijker gelegen Châteauneuf-du-Pape fietsen. Dat biedt om te beginnen een prachtig uitzicht over de olijf- en wijngaarden. Aansluitend volgt een verdiende pauze in het Musée du Vin. Hier verhalen vitrines en foto’s de interessante geschiedenis van de familie Brotte, die hier sinds 1931 de wereldberoemde Châteuneufdu-Papewijnen maakt. Als vanzelfsprekend wordt dit bezoek gevolgd door een proeverij. Het is verleidelijk om de befaamde wijnen door te slikken, maar bij een proeverij gaat het erom de aroma’s van bijvoorbeeld bessen of bramen te ontdekken. De smaak blijft vooral over na het uitspugen.

Omdat de fiets ingeleverd moet worden in Orange, is het Palais du Vin een voor de hand liggend vervolg op dit uitstapje. In dit coöperatieve en sfeervolle onderkomen verkopen zo’n 150 wijnboeren uit de Rhônevallei er meer dan 600 wijnen. „Vooral rood, wit en rosé zijn in opkomst”, legt Fabien Desmedt van Palais du Vin uit. „Nee, hier is niets te merken van concurrentie uit Zuid-Afrika, Argentinië of Chili. De Fransen drinken Franse wijn.”

Ook in Alpes-de-Haute-Provence, met uitzicht op de Mont

In Provence bieden fotogenieke stadjes veel vergane glorie en grijstinten

Frankrijk

Ventoux, valt veel te beleven voor stads- en natuurminnende toeristen, al is het wel klimmen geblazen. Zo is het stadje Simiane-la-Rotonde vrijwel onbegaanbaar voor rolstoelen en hoge hakken. De straatjes met kasseien lopen steil omhoog en eindigen bij de 12e-eeuwse gerestaureerde rotonde, een vestingtoren die meteen het hoogste punt markeert. Bezoekers klimmen graag omhoog voor het jaarlijks terugkerende festival van barok- en renaissancemuziek, mede dankzij de fabelachtige akoestiek in de ronde, Romeinse zaal. En uiteraard voor het rijke historische verleden, waarin de adellijke familie Simiane d’Agoult eeuwenlang een hoofdrol speelde en invloedrijke maarschalken, diplomaten, bisschoppen en gouverneurs voortbracht.

Buiten de stadsmuren ligt

A7 Orange

Châteauneuf-du-Pape

Carpentras

even verderop de gerestaureerde abdij van Valsaintes. Een groep vrienden begon vijftien jaar geleden de tuin om de 11e-eeuwse abdij nieuw leven in te blazen, geheel in de voetsporen van de vroegere monniken. Intussen gedijen in de vriendelijke terrastuinen zo’n 500 rozensoorten en andere aromatische plantensoorten die in mei en juni een hoogtepunt garanderen.

Oostwaarts ligt het typisch Provençaalse en fotogenieke stadje Forcalquier, met veel vergane glorie in grijstinten en een weekmarkt op maandag, die net als in Orange een publiekstrekker is. Wie na het stadsleven weer even van rust wil genieten, kan in Mane terecht, vlak bij Forcalquier.

De tuinen van Salagon kennen een geschiedenis van 2000 jaar en in de oude abdij zijn zelfs Gallo-Romeinse resten te zien.

Dankzij veel overheidssubsidie is deze tuin vergeleken met die van Valsaintes beduidend luxer, maar dat vertaalt zich dan ook in het entreegeld.

Een verblijf in Campagne Berne in Pierrerue biedt volop de mogelijkheid om het fraaie landschap van de Haute-Provence te voet of per fiets langdurig te doorkruisen.

Sorgues

Avignon

>>provenceguide.com >>plusfrance. com >>alpes-haute-provence.com >>valsaintes.org >>musee-de-slagon. com >>lacampagneberne.com

denemarken R 14

vrijdag 4 januari 2013 Reformatorisch Dagblad

De haven van Ballen.

Fietshuur: zelfbediening.

In de lutherse kerk op het eiland Hjarnø –een van de kleinste bedehuizen van Denemarken– wordt elke twee weken een dienst gehouden.

Flemming Salomonsen (l.) en Louise Vedel.

Eilandproducten.

.

Verkoop prullaria langs de weg

Fietsvriendelijk eiland.

Kapitein Niels Bach.

Gastvrij onthaal op Deens eiland tekst Michiel Bakker beeld RD

Wandelen, fietsen, varen. Wie Denemarken bezoekt, kan met deze bezigheden volop uit de voeten. Een autoloze tocht over Hjarnø en Samsø, eilanden in het Kattegat, brengt de toerist in aanraking met fraaie natuur en gemoedelijke mensen. at zijn dat voor rare snuiters, die op deze zonnige ochtend in mei in Snaptun op de pont naar Hjarnø stappen? De één steekt fier een rode vlag omhoog, waarop een hamer en een slak staan afgebeeld. Een nadere kennismaking wijst uit dat het geen 21-eeuwse Vikingen zijn die het eiland onveilig gaan maken. De vijf vrienden komen uit de stad Horsens en beleven hun jaarlijkse dagje uit. „De slak op de vlag is voor hem”, zegt de man met het vaandel, terwijl hij lachend naar een van zijn kornuiten wijst. „Hij is altijd zo langzaam.” Kaas eten en whisky drinken, dat heeft het vijftal vandaag op zijn programma staan. Als de vrijbuiters luttele minuten later voet aan wal

W

zetten op het eiland, voegen ze de daad al snel bij het woord.

Bij de eerste picknicktafel die ze tegenkomen, openen ze hun rugtassen en nemen een slok.

Het eiland in het Horsens Fjord –slechts 3 vierkante kilometer groot– maakt rond 10.00 uur een uitgestorven indruk. Een wit kerkje springt als eerste in het oog. Op het kerkhof overheersen de namen Wulff, Pedersen en Rasmussen.

Het zestiende-eeuwse lutherse bedehuis bevat veertien kerkbanken waarin de krap honderd eilandbewoners eens in de twee weken kunnen aanschuiven voor een ochtend- of avonddienst. Aan de wand prijkt een schilderij van de broodbrekende Jezus, aan het plafond hangt een vikingschip.

De weg die langs de kerk voert, slingert verder over het knusse eiland. Wie hier loopt, ziet in de verte links en rechts water, voelt de zon op het voorhoofd en de wind in de haren.

En hoort vogels, overal vogels.

Door een omgeploegd akkerland rennen vier hazen en twee fazanten. De deur van Café Den Gamle Smedie (de oude smederij) zit nog op slot. Iets verderop schuifelt een bejaarde vrouw achter een rollator door de tuin.

Haar woning staat te koop.

Eilandbewoner Flemming Sørensen heeft de caravan bij zijn huis staan. In het pand ernaast was vroeger een zuivelfabriek gevestigd. Daar werd tot 1977 kaas gemaakt, zegt de in Horsens geboren Deen.

Sørensen vestigde zich van-

wege „de lucht, het water en de natuur” op Hjarnø, het eiland waar vogels als de zeekoet, scholekster, noordse stern en eidereend te vinden zijn, en waar liefhebbers vissen of op ganzen jagen. Over de mooiste plek hoeft hij niet lang na te denken. „De noordkant. Daar heb je een prachtig zicht over het water en een uitgestrekt vogelgebied.”

Sinds hij vijf jaar geleden naar het eiland kwam, werkt Sørensen aan de verbouw en renovatie van zijn begintwintigste-eeuwse woning. Haast heeft hij niet. „Ik ben nog wel vijftien jaar bezig”, zegt de gepensioneerde sociaal werker die geregeld met probleemjongeren door Scandinavië zeilde.

Sørensen behoort tot de meerderheid van de eilandbevolking

Met kapitein Bach op zeehondsafari Grijze baard, gebruind gezicht, zwarte pet op het hoofd. Op de veerboot tussen Samsø en het Deense schiereiland Jutland vertelt Niels Bach (74) dat hij 32 jaar zeeman is geweest. Hij woont al jaren op het eiland. Zijn interesse in de visserij en de jacht bracht hem indertijd naar die plek. Op en rond het eiland kon hij volop jagen op eenden en ganzen.

In de afgelopen 25 jaar maakte Samsø een grote verandering door, stelt Bach vast. De visstand in de wateren rond het eiland daalde drastisch, mede door de toename van vogels. Het zijn deze „luimen van de natuur” die het eilandleven fors beïnvloedden.

Voeren de viskotters in het verleden massaal uit vanuit de haven van Ballen, tegenwoordig is er nog één eilander die met dit werk zijn brood verdient. Het

eiland wordt nu voor een belangrijk deel bevolkt door „pensionisten en toeristen”, zegt Bach. „De jongere generatie trekt weg, de gemiddelde leeftijd wordt steeds hoger.”

In de zomer trekt de gepensioneerde zeeman er graag met vakantiegangers opuit. Vanuit de haven van Langør verzorgt de mede-eigenaar en kapitein van de MS Tunø, een schip uit 1976, twee dagen per week vaartochten van 2,5 uur ten oosten van Samsø, waar veel kleine, onbewoonde eilanden te vinden zijn. Onderweg verhaalt hij over de eilandhistorie. „En bijna altijd duiken er onderweg zeehonden op.”

>>mstunoe.mono.net/9640/English

die niet op Hjarnø is geboren.

Verderop in de straat vertelt Mette Harnvig dat het aantal autochtonen onder de tien ligt.

Een van hen is haar man, die opgroeide op een varkensboerderij. De dieren hebben intussen het veld geruimd.

Leunend op haar schoffel vertelt Harnvig spontaan dat haar 14-jarige dochter over een paar dagen confirmatie (een soort geloofsbelijdenis) hoopt te doen. Na afloop van de dienst houdt ze een tuinfeest, zegt de eilander, waarna ze de schoffel weer ter hand neemt. In de verte nadert de veerboot.

De vriendelijkheid en gemoedelijkheid van de bewoners bepalen mede de charme van een eiland, zo blijkt een paar dagen later opnieuw, ditmaal op Samsø. Vanuit de haven van Hou brengt een ferry om halftien ’s ochtends tientallen reizigers in een uur naar het eiland, dat zo’n 4000 inwoners telt en bekend is vanwege z’n zoete aardappels.

De fiets blijkt een prima middel voor een ontdekkingstocht door het glooiende landschap van Samsø, langs dorpen als Torup en Østerby. Menige eilandbewoner biedt in een stellage langs de weg tweedehands spullen te koop aan, variërend van boeken tot pannen en kleding.

De koper kan de gevraagde kronen in een potje deponeren.

Het eiland biedt diverse bezienswaardigheden, zoals een museumboerderij die het

vroegere boerenleven op Samsø belicht en de Energie Akademie die uitleg geeft over de groene stroomvoorziening van het eiland. De liefhebber van oldtimers kan terecht in het Austin Museum, dat 45 historische voertuigen tentoonstelt.

Op de weidse vlakte achter het valkenierscentrum in Permelille verzorgen Louise Vedel en Flemming Salomonsen op gezette tijden een show met gieren, adelaars, buizerds en uilen. Salomonsen is al vanaf zijn jeugd geïnteresseerd in „alle dieren met een gebogen snavel.” Met plezier laat hij zien welke kunsten zijn vogels, gelokt door een aantrekkelijke prooi, vertonen.

De valkenier is goede vriendjes met zijn vogels, uitgezonderd één dier dat slechts met Vedel wil samenwerken. „Hij is voor hem de ”bad guy””, zegt Vedel, wijzend naar haar collega. Deze trekt intussen een jongen een

Wie op Samsø 70 kroon in een potje stopt kan zelf een huurfiets pakken

Denemarken

Aarhus

Kattegat

Hov Horsens Glud

Hjarnø Snaptun

Samsø

grote leren handschoen aan, zodat hij zich met een vogel op de hand kan laten fotograferen.

Zijn ingespannen gezicht maakt duidelijk dat het dier een flink gewicht heeft.

Als de fietsroute 5 kilometer is vervolgd, doemt de haven van Ballen op. Een paar mannen zijn bij de viskraam druk in gesprek. Wie hier met de boot aanmeert, kan voor 70 kroon per dag (een kleine 10 euro) een fiets huren. Het is een kwestie van het geld in een gleuf stoppen, een paarse tweewieler uitzoeken en wegrijden. Op Samsø is het vertrouwen in de mensheid nog groot. Een winkel om de hoek verkoopt natuurlijke producten als bessen- en bramenjam. Partjes meloen en sinaasappel liggen op een schoteltje klaar om te proeven.

Op een klein terras met zicht op de haven is het kil. Gelukkig ligt er op elke stoel een blauwe deken klaar om benen of schouders te verwarmen.

Als de serveerster ziet dat twee kinderen na het nuttigen van een visfrikadel rillend in een fietskar plaatsnemen, geeft ze de dekens zomaar mee.

Het is tijd voor de laatste etappe –10 kilometer–, die met enige tegenwind een gezonde inspanning vergt. Aan het eind van de middag doemt de haven van Saelvig weer op. Net op tijd, de ferry ligt klaar voor vertrek.

Juelsminde

>>visitdenmark.nl

italië R 15

vrijdag 4 januari 2013 Reformatorisch Dagblad

.

Gerestaureerde Fiat 1100 uit 1949

Maria Concette Marco vertelt dat haar grootvader acht kinderen grootbracht in een ”trullo”.

Alberobello is een klein dorpje tussen Bari en Brindisi, maar de plaats draagt trots het predicaat ”trulli”-hoofdstad.

Masseria Il Frantoio.

Hang naar het oude.

Zeventig miljoen olijfbomen.

Eten is geen noodzaak, maar een manier van leven.

Armando en Rosalba Balestrazzi.

Onthaasten in de hak van Italië tekst Henk de Boer beeld RD

Het is de vraag of je er nu melancholiek dan wel opgewekt van moet worden. De ietwat mysterieuze Armando Balestrazzi predikt niet alleen onthaasting, de Italiaan leeft er ook naar.

Om jaloers op te worden. oit dacht hij de Pugliaanse wereld van puntmutsdaken te moeten ontvluchten, hij vond uiteindelijk rust op het haciënda-achtige landgoed Masseria Il Frantoio, op een steenworp afstand van Ostuni, tussen Bari en Brindisi. „We proberen de sterren te grijpen. Al is dát nog niet gelukt.”

Puglia ligt in de hak van de Italiaanse laars, ingeklemd tussen de Adriatische en de Ionische Zee. De streek kent geen bergen, maar vlak is bepaald anders.

Bewonderaars noemen de regio –ook wel Apulië geheten– het Toscane van het zuiden, wat in die vergelijking weer wat overdreven is. Stijl heeft het gebied in het uiterste zuiden van Italië zeker. Het door de Grieken gestichte Lecce bijvoorbeeld pronkt met Romeinse en vooral barokke monumenten, en tooit

O

zich om die reden met de titel ”Florence van de Barok”. Er is nóg zo’n erenaam: het ”Athene van Apulië”, vanwege de Griekse invloeden. De steden in Puglia worden opgesierd door tal van kerkjes, kathedralen en kastelen, niet zelden rijkversierd. De ”trulli’s” –witgekalkte huisjes met kunstig vormgegeven puntdaken– vormen een verhaal apart (zie kader).

Cultuurliefhebbers kunnen de streek dus onmogelijk op z’n klik-klak-Japans afdoen.

Daarvoor zijn Alberobello,

Locorotondo, Martina Franca, Cisternino en nog een lijst zangerig klinkende namen te fraai.

Het is een belevenis om over het heuvelachtige platteland te rijden, via bochtige weggetjes, tussen eindeloze olijfboomgaarden door. Het gebied telt maar liefst 70 miljoen olijfbomen.

Puglia bouwde een naam op als het om de olie gaat. Erf- en landafscheidingen zijn steevast gemaakt van uit de kluiten gewassen keien, die hier in overvloed aanwezig zijn.

Een van die olijfplantages

betreft die van Armando Balestrazzi en zijn vrouw Rosalba.

Aan de door pijnbomen en cipressen omzoomde ”strada statale” nummer 16 ligt hun ”masseria”, wat in vroeger dagen voor een versterkte boerderij doorging. Geen overbodige luxe met nogal wat loslopend maffioos volk in de buurt.

De minstens 500 jaar oude Masseria Il Frantoio (”frantoio” betekent oliemolen, oftewel olijfpers) staat vandaag de dag voor ruim 70 hectare grond, met duizenden olijfbomen,

De puntmutsdaken van Alberobello Als sprookjes echt zouden zijn, zou de Valle d’Itria het decor vormen van ten minste een paar van zulke fantastische verhalen. Met dank aan de ”trulli”, kabouterachtige huisjes met puntdaken, die met grote halen in het Pugliaanse landschap gezaaid lijken te zijn.

Alberobello is een klein dorpje tussen Bari en Brindisi, maar de plaats draagt trots het predicaat ”trulli”-hoofdstad dankzij de meer dan duizend onderkomens met de kenmerkende kegelvormige daken. Daarbij wordt overigens wel elk dak meegeteld: hoofdvestiging, nevenvestiging, aanbouwsel en naamloos onroerend goed.

Een kniesoor die daarover zeurt, trouwens. Want de bouwwerken, waarvan de historie teruggaat tot het jaar 1500, zijn zo uniek dat Unesco ze in 1996 op de lijst met werelderfgoederen plaatste.

Maria Concette Marco laat graag haar tot winkel ingerichte trullo zien. De handelswaar bestaat uit wijn, augurken, desserts, honing, pasta’s en kaas.

Allemaal afkomstig van boeren in de omgeving.

In originele staat telde het huisje één kamer, twee slaapkamers op de begane grond en een krappe

slaapplaats pal onder het spits toelopende dak van elkaar overlappende stenen. „De ouders sliepen beneden, de dochter ook, en een zoon moest naar boven.” Maria lacht. „Onze grootvader had acht kinderen.” Onvoorstelbaar dat die allemaal konden worden gehuisvest. Het zal een van de redenen zijn dat de meeste trulli zijn uitgebouwd.

Zo stevig –en perfect gerestaureerd– als de meeste witgepleisterde trulli nu zijn (te koop vanaf 50.000 euro), zo bouwvallig waren ze eertijds. „De overheid bepaalde dat huiseigenaren belasting moesten betalen”, vertelt gids Daniela Giuliani. Om bij inspectie te voorkomen dat er alsnog een aanslag zou volgen, braken de bewoners hun trullo in een mum van tijd af na de waarschuwing dat de belastinginspecteurs onderweg waren.

Opbouwen ging daarna bijna in hetzelfde tempo.

Cement kwam er niet aan te pas; een slimme houtconstructie en doordacht stapelen van de stenen volstonden. Alleen de kenmerkende (soms religieuze) symbolen moesten dan even opnieuw op de ‘dakpannen’ worden gekalkt.

waarvan sommige tussen de 1000 en de 2000 jaar oud zijn, aldus de eigenaar.

Ooit draaide hij mee in de top van het grote bedrijfsleven –de levensmiddelenindustrie, om precies te zijn–, met z’n stress, stropdassen en snelle geld. De uit Bari af komstige Balestrazzi besloot de knop radicaal om te zetten en ging met zijn vrouw Rosalba op zoek naar een buitenplaats waar ze een biologisch bedrijf konden opzetten.

Het echtpaar trok tien jaar lang heel Europa door, keek zelfs nog serieus naar een locatie in de buurt van Edam, maar kwam begin jaren negentig uiteindelijk terecht in de velden van Ostuni, in de buurt van de wortels van Balestrazzi dus. „We zochten een schat, we vonden een schat.”

De olijfboomgaard met z’n grillig gevormde eeuwenoude –en ook jonge– bomen kregen ze snel weer aan de praat. De friswitgepleisterde gebouwen werden opgeknapt. De oudste delen zijn zestiende-eeuws, er is zelfs een kleine kapel met de nodige heiligenbeelden. „We zijn natuurlijk religieus hier”, verklaart Balestrazzi.

Het resultaat van tien jaar stug renoveren is een geolied bedrijf met dertig man personeel dat maar liefst vijftien soorten olijfolie produceert.

Daarnaast zijn er groente en fruit (tot en met sinaasappels en bananen aan toe) van eigen bodem. De wijn- en likeur-

„Bij ons geen stress, geen televisie, geen wake-upcalls”

soorten van het huis zijn niet op de vingers van vier handen te tellen. „Allemaal organisch geproduceerd”, benadrukt Balestrazzi.

Als kers op de taart geldt het gastenverblijf, waar in culinair en rustgevend opzicht een puntje aan te zuigen valt. Rosalba zwaait de scepter in de keuken, die internationaal als vermaard bekendstaat. Een diner telt al snel acht gangen. Eten is geen noodzaak, maar een manier van leven. „Bij ons geen stress, geen verkeer, geen drukte, geen televisie, geen wake-upcalls”, lepelt de Italiaan op. Hij spreekt graag in beelden. „Alle kamers hebben hier een naam, want gasten zijn geen nummers.”

De verblijven zijn smaakvol ingericht, met een grote hang naar vroeger. „Mijn vrouw verzamelde 2000 oude gebruiksvoorwerpen en werktuigen.”

Wie wil lezen, heeft de keus uit

Italië Bari Adriatische Zee

Alberobello Cisternino Locorotondo Ostuni Martina Franca

Brindisi

Matera PUGLIA

Lecce

1500 boeken. Muziek staat niet op cd of pc, maar op langspeelplaat, waarvan de Balestrazzi’s er 500 bezitten. „Nee, geen modern popgedoe.”

Het leven op Masseria Il Frantoio speelt zich het grootste deel van het jaar buiten af. Als de temperatuur op de ruime binnenplaats te hoog oploopt, bieden de naastgelegen tuinen verkoeling. Balestrazzi: „De temperatuurverschillen bedragen soms meer dan 10 graden.

De moderne mens doet dat met z’n vinger, via de knop van de airco. Hier is het de speling van de natuur, en daar is ook over nagedacht door de ontwerpers van het landgoed.”

Voor de poort van de masseria staat een grijze Fiat 1100 uit 1949. De ”padroni” vond de oldtimer ooit in een van de schuren, achtergelaten door vorige eigenaren. Hij restaureerde het voertuig en tuft er nu op verzoek met gasten rondjes mee over z’n landgoed.

Het is alsof de jachtigheid van het leven geen rol speelt in dit stukje authentiek Italië.

Armando Balestrazzi: „Dit is geen museum, alles werkt hier.

We runnen geen hotel, we bewijzen dat de oude manier van leven beter is. We serveren geen maaltijden, maar sfeer.” En weg is hij. De gasten wachten, de business gaat door.

Ionische Zee

Santa Maria di Leuca

>>masseriailfrantoio.it/ >>viaggiareinpuglia.it/

dé vaka voor de christntiebeurs elijke reiziger

De nieuwe zomergidsen Verrassend en voordelig!

Bezoek on Christelijk V s op het akantieplein !

11 en 12 janu ari 2013, Jaarbeurs U trecht www.christe lijkvakantiepl ein.nl

De grootste christelijke reisorganisatie heeft 3 nieuwe zomergidsen met ruim 320 pagina’s betaalbare vakanties voor Alle Leeftijden, jongeren, singles en gezinnen! Vraag direct gratis aan!

Vanaf

Vanaf

Vanaf

295,-

Vanaf

495,-

495,-

899,-

Busreizen

Vliegreizen

Vaarreizen

Bijbelse reizen

Een busreis is genieten van begin tot eind! Stap in en geniet van de vertrouwde kwaliteit, service en de laagste prijzen. Er is volop keuze! Wat denkt u van Duitsland, Oostenrijk, Italië, Engeland of bijvoorbeeld Noorwegen?

Wij bieden een ruime keuze uit betaalbare mooie vliegvakanties! Nieuw dit jaar zijn o.a. Roemenië en Rome & Amal!kust. Uiteraard kunt u ook kiezen voor een heerlijke strandvakantie.

Ontdek de machtige rivieren van Nederland, België, Duitsland, Oostenrijk of Zwitserland tijdens één van onze uitstekend verzorgde en altijd populaire riviercruises. Nieuw is een zeecruise over de Oostzee!

Laat de Bijbel spreken tijdens één van onze indrukwekkende Bijbelse reizen maar o.a. Israël, Jordanië en Turkije. Wij bieden u het grootste aanbod en de beste prijs-kwaliteit verhouding!

399,-

50%

Vanaf

Vanaf

Vanaf

1599,-

1749,-

korting in vo oren naseizoe n

Actieve reizen

Treinreizen

Verre reizen

Vakantieparken

Pak uw !ets of trek uw wandelschoenen aan en ervaar o.l.v. onze ervaren reisleiding de natuur op haar best tijdens onze actieve vakanties! Nieuw zijn o.a. de bijzondere routes langs de Rijn en Moezel en het Marburgerland.

Deze reizen zijn een unieke ervaring, waarbij niet alleen de bestemming, maar ook de reis er naar toe een unieke belevenis is! Kies voor de routes Transmongolië Express of de unieke Oriënt Express.

Onvergetelijke reiservaringen die u inspireren en u uw hele leven bijblijven. Kies uit prachtige en bovendien betaalbare vakanties naar o.a. Suriname, Ecuador, Thailand, Noord-India, Amerika en Zuid-Afrika.

Geniet met uw gezin van een onvergetelijke vakantie op één van onze drie eigen vakantieparken met ervaren recreatieteams. Onze parken liggen in de mooiste natuurgebieden van Luxemburg, Duitsland en Frankrijk!

0172 48 48 48 • www.beter-uit.nl